Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑ

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑ

ΠΕΡΙΟ∆ΟΙ 1880-1900 H αθηναϊκή αρχιτεκτονική στα τέλη του 19 αι.ου Στα τέλη του 19ου αιώνα η Aθήνα, πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους από το 1834, θα συµπληρώσει την αρχιτεκτονική και πολεοδοµική της συγκρότηση, αναδεικνύοντας παράλληλα τα µοναδικά αρχαία της µνηµεία. Eίναι πλέον µια ελκυστική πόλη µε αξιόλογα δηµόσια κτίρια, που οφείλονται στη γενναιοδωρία των πλούσιων Eλλήνων της διασποράς, και ειδυλλιακές εξοχές· µια πόλη ικανή να φιλοξενήσει το 1896 τους πρώτους Oλυµπιακούς Aγώνες των νεότερων χρόνων. Aυτή την περιορισµένη σε έκταση Aθήνα των 200.000 κατοίκων, µε τα διώροφα ή τριώροφα το πολύ σπίτια περιτριγυρισµένα από κήπους και αυλές, παρέδωσε ο 19ος αιώνας στον 20ό.

Aκαδηµία Aθηνών Eθνικό Kαποδιστριακό Πανεπιστήµιο Eθνική Bιβλιοθήκη Aναµαρµάρωση Παναθηναϊκού Σταδίου για την τέλεση των A’ Oλυµπιακών Aγώνων του 1896 Aρσάκειο Παρθεναγωγείο Eθνικό Mετσόβιο Πολυτεχνείο Zάππειο Mέγαρο Eκθέσεων Mέγαρο ∆ούκισσας της Πλακεντίας, Bυζαντινό Mουσείο Mέγαρο Όθωνος Σταθάτου Mέγαρο Schliemann («Iλίου Mέλαθρον»), σήµερα Nοµισµατικό Mουσείο Aθηνών Nέα Aνάκτορα, σήµερα Προεδρικό Mέγαρο Ναός Αγίου ∆ιονυσίου των Καθολικών Παλαιά Aνάκτορα, σηµερινή στέγη της Bουλής των Eλλήνων Πρώτο Πανεπιστήµιο Αθηνών (∆ιασκευή οικίας Κλεάνθη), σήµερα Mουσείο του Πανεπιστηµίου Aθηνών ∆ηµοτικό Θέατρο Πειραιώς Eθνικό Θέατρο Έπαυλη Kαλαµάρα, Kηφισιά Mέγαρο B. Mελά, σήµερα Πολιτιστικό και ∆ιοικητικό Kέντρο Eθνικής Tράπεζας της Eλλάδος Άγιος Kωνσταντίνος Kεντρική αγορά Aθηνών

1900 – 1922 H αθηναίκή αρχιτεκτονική από την Mπέλ Eπόκ έως τη Mικρασιατική καταστροφή

Mέγαρο Λιβιεράτου Mουσείο Mπενάκη (πρώην οικία Mπενάκη, αρχικά οικία Xαροκόπου) Iονική Tράπεζα Λαϊκή Tράπεζα Θερινός Kιν/φος "Aίγλη" Zαππείου

1922 – 1940 H αρχιτεκτονική στην Aθήνα του Mεσοπολέµου

Mνηµείο Άγνωστου Στρατιώτη στην πλατεία Συντάγµατος Mέγαρο Mετοχικού Tαµείου Στρατού ∆ηµοτικά Σχολεία, Λιοσίων και Mιχ. Bόδα ∆ηµοτικό Σχολείο, Kαλησπέρη και Kαρυατίδων ∆ηµοτικό σχολείο, Kωλέττη και Σουλτάνη ∆ηµοτικό σχολείο στα Πευκάκιa Mπενάκειο ∆ιδακτήριο Kολλεγίου Aθηνών, Π. Ψυχικό Συγκρότηµα Iατρικών Eργαστηρίων Πανεπιστηµίου Aθηνών (Iνστιτούτο Παθολογίας και Aµφιθέατρο Παθολογικής Aνατοµίας), Γουδί Σχολή Oρχηστικής Tέχνης και κατοικία Kούλας Πράτσικα Συγκρότηµα προσφυγικών πολυκατοικιών λεωφόρου Aλεξάνδρας Kέντρο θεαµάτων Pεξ-Kοτοπούλη-Σινεάκ Έπαυλη Γ. Λύδη, σήµερα κατοικία πρέσβυ των HΠA Mονοκατοικία Aργυροπούλου

Σπίτι Aγγελικής Xατζηµιχάλη, σήµερα Mουσείο Λαϊκής Tέχνης και Παράδοσης του ∆ήµου Aθηναίων Σανατόριο "Σωτηρία" Ξενοδοχείο Acropole Palace Eξοχική αγροικία ∆. Λεβίδη, Παλλήνη Aττικής Eξοχική κατοικία Λ. Eυταξία, Eλευσίνα Μικρή πολυκατοικία Mικρή πολυκατοικία Aδαµίδη - Bλαχλίδη Mικρή πολυκατοικία Παπαστράτου Πολυκατοικία Aντωνοπούλου, πλατεία Eξαρχείων Πολυκατοικία Aντωνόπουλου - Kοντολέοντος Πολυκατοικία B. K. ∆ηµητριάδη Πολυκατοικία Kαραπάνου Πολυκατοικία K. Λογοθετόπουλου, σήµερα κτίριο γραφείων Yπουργείου Πολιτισµού Πολυκατοικία Mαυροµάτη Πολυκατοικία Mιχαηλίδη Πολυκατοικία Tσιµπούκη Φοιτητική Λέσχη Πανεπιστηµίου Aθηνών Θερινός Kιν/φος "Θησείο" (πρώην EDEN) Σταθµός HΣAΠ Πειραιώς

1950 - 2000 H αθηναίκή αρχιτεκτονική στο δεύτερο µισό του 20ού αιώνα

"Tεχνόπολη"/ Συγκρότηµα παλαιού εργοστασίου γκαζιού. Σταδιακή ανακαίνιση κτιριακών εγκαταστάσεων συγκροτήµατος και µετατροπή τους σε χώρους πολιτιστικών δραστηριοτήτων Aνάπλαση πλατείας Kορυζή, Φιλοθέη ∆ιαµόρφωση αρχαιολογικού χώρου γύρω από την Aκρόπολη και το λόφο του Φιλοπάππου ∆ιαµόρφωση αφετηρίας Mαραθωνίου δρόµου (A’ βραβείο πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισµού) Oδός ∆ιονυσίου Aρεοπαγίτου. Aνάπλαση – διαµόρφωση δικτύου πεζοδρόµων, κοινοχρήστων και ελεύθερων χώρων στην περιοχή Aκρόπολης Bάση πλοίων δίωξης λαθρεµπορίου, Nέο Φάληρο ∆ηµαρχείο ∆ραπετσώνας Kτίριο γραφείων του Oµίλου «01» Πληροφορική ∆ηµαρχείο Φιλαδέλφειας, Aττική ∆ηµαρχείο-Πολιτιστικό Kέντρο Aργυρούπολης, Aττική Σταθµός διανοµής της ∆EH Mέγαρο Eθνικού Iδρύµατος Eρευνών Σταθµός αυτοκινήτων του OTE Ωδείο Aθηνών (τµήµα Πνευµατικού Kέντρου Aθηνών) Γαλλικό Iνστιτούτο (νέο κτίριο) Γυµνάσιο και Λύκειο Aγίου ∆ηµητρίου, Aττική Θεολογική Σχολή, Πανεπιστηµιούπολη Aθηνών Λάτσειο ∆ηµοτικό Σχολείο, Kολλέγιο Aθηνών, Kάντζα Aττικής Mποδοσάκειο ∆ηµοτικό σχολείο, Kολλέγιο Aθηνών, Kάντζα Eργοστάσιο Φιξ, σήµερα εκθεσιακός χώρος σύγχρονης τέχνης, Λεωφ. Συγγρού Eστιατόριο "∆ιόνυσος", λόφος Φιλοπάππου Θέατρο Λυκαβηττού Θέατρο Eξαρχείων Θέατρο Kαρόλου Kουν, Πλάκα Θέατρο της οδού Kυκλάδων Mέγαρο Mουσικής Aθηνών "Galleria Center", Γλυφάδα Γραφείο διοίκησης και έκθεση αυτοκινήτων KARENTA AE/Όµιλος Eταιρειών MAN∆YΛA, Aργυρούπολη Kτίριο έκθεσης και γραφείων βιοµηχανίας επίπλων, Kαλλιθέα Kτίριο γραφείου ∆οξιάδη Kτίριο γραφείων ναυτιλιακής εταιρίας, Πειραιάς Kτίριο γραφείων ABAΞ AE Kτίριο γραφείων ∆αυίδ-Tρία Έψιλον, Mαρούσι

Kτίριο γραφείων TEB Kτίριο γραφείων, Γηροκοµείο Kτίριο γραφείων, πίσω από τον "Πύργο Aθηνών" Kτίριο διοίκησης Glaxo Wellcome, Xαλάνδρι Πύργος Aθηνών Συγκρότηµα γραφείων "Mηχανικής" Μαρούσι Eπιβατικός σταθµός Oργανισµού Λιµένος Πειραιώς (OΛΠ), σήµερα εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο ΟΛΠ Kεντρικό κτίριο Aερολιµένα Eλληνικού Kατοικία N. Bαλσαµάκη, Φιλοθέη Κατοικία Βέττα, Φιλοθέη Κατοικία Πρόδροµου Eµφιετζόγλου µε χώρους έκθεσης έργων τέχνης, Mελίσια Kατοικία Kαρακώστα, Π. Ψυχικό Kατοικία Kαρακώστα, Παλιάγιαννη Kηφισιάς Kατοικία στα Kιούρκα Kατοικία Kραντονέλλη, Πλάκα Kατοικία στην Παλλήνη Aττικής Kατοικία Ποταµιάνου, Φιλοθέη Mονοκατοικία Παύλου Zάννα Mονοκατοικία Aλέξανδρου Ξύδη Mονοκατοικία Σαµούρκα, Π. Ψυχικό Oικία A. και E. Παπαδοπούλου, Aγία Παρασκευή Tρεις κατοικίες (µαιζονέτες), Kηφισιά Γκαλερί "Iλεάνα Tούντα", Aρµατωλών και Kλεφτών Eθνική Πινακοθήκη - Mουσείο Aλεξάνδρου Σούτζου Kέντρο Tέχνης του "Eικαστικού Kύκλου Mουσείο Kυκλαδικής Tέχνης Mουσείο Φασιανού Παρεκκλήσι Aγίου Γεωργίου των ΛOK, Kαβούρι Mαιευτική και γυναικολογική κλινική "Iασώ", Mαρούσι Nοσηλευτικό Ίδρυµα Mετοχικού Tαµείου Nοσοκοµείο "Eρρίκος Nτυνάν" Λαϊκή πλαζ EOT Bουλιαγµένης Λουτρικές εγκαταστάσεις "Aστέρος", ακτή Γλυφάδας Ξενοδοχείο "Aµαλία" Ξενοδοχείο "Mont Parnès" Ξενοδοχείο "Nαυσικά Aστήρ Παλλάς", Mικρό Kαβούρι Ξενοδοχείο "Xίλτον" Eξοχική κατοικία Λαναρά, Aνάβυσσος Aττικής Kατοικία M. Γουλανδρή, Kαβούρι Aττικής Σπίτι διακοπών K. Παπαπαναγιώτου, Aνάβυσσος Πολιτιστικό Kέντρο «Eλληνικός Kόσµος» του Iδρύµατος Mείζονος Eλληνισµού.Aνάπλαση Eργοστασίου Bιοσώλ Kτίριο γραφείων Eλληνικής Tεχνοδοµικής Eταιρίας Hλιακό Xωριό 3" (συγκρότηµα 435 ηλιακών σπιτιών του Oργανισµού Eργατικής Kατοικίας, Πεύκη-Λυκόβρυση Μικρή πολυκατοικία λόφος του Στρέφη Πολυκατοικία Aντωνοπούλου, πλατεία Eξαρχείων Παραθεριστικός οικισµός Aπολλώνιο, , Πόρτο Pάφτη Πολυκατοικία, Mετς Πολυκατοικία, Bασ. Σοφίας 86 Πολυκατοικία, Eµµ. Mπενάκη 118 Πολυκατοικία, ∆ιδότου και ∆ελφών Πολυκατοικία, Hρώδου Aττικού 17 Πολυκατοικία, Φιλοθέη Πολυκατοικία, Kηφισίας 272, Xαλάνδρι Πολυκατοικία, Mαντζάρου 4, Π. Ψυχικό Πολυκατοικία Aβέρωφ, Hρώδου Aττικού και Mουρούζη Πολυκατοικία στον Aσύρµατο Πολυκατοικία στο Aττικό Άλσος Πολυκατοικία Καλλιγά Πολυκατοικία Λούρου

Πολυκατοικία, Πολύδροσο Xαλανδρίου Συγκρότηµα διαµερισµάτων"∆ίφρος", Aγία Bαρβάρα Συγκρότηµα µε µαιζονέτες Π. Γκορίτσα, Φιλοθέη Aγγλική Πρεσβεία Πρεσβεία των HΠA Eκπαιδευτικό κέντρο Aγροτικής Tράπεζας της Eλλάδος, Kαστρί Kτίριο ∆ιοίκησης Tράπεζας Πίστεως Λαϊκή Tράπεζα Mηχανογραφικό κέντρο Eµπορικής Tράπεζας της Eλλάδος, Xολαργός Yποκατάστηµα ETE, οδός Πραξιτέλους Yποκατάστηµα Tράπεζας Kρήτης Πρεσβευτική κατοικία της Aιγύπτου Tριπλοκατοικία Σκλαβενίτη Mνηµείο Πανεπιστηµίου Aθηνών Oικία Aµπραβανέλ

2001- H αρχιτεκτονική της Aθήνας στην ανατολή του 21ου αιώνα

Kτίριο γραφείων στη Nέα Kηφισιά Kτίριο γραφείων καταστηµάτων SATO Kτίριο ∆ιοίκησης EθνικήςTράπεζας της Eλλάδος Σταθµός HΣAΠ Πειραιώς Eνοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Aθήνας και ανάπλαση του ιστορικού της κέντρου

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ

H προσπάθεια ευθυγράµµισης µε τα διεθνή ρεύµατα και προσαρµογής τους στα τοπικά δεδοµένα υπήρξε η κυρίαρχη ροπή της σύγχρονης αθηναϊκής αρχιτεκτονικής. Στις καλύτερες περιπτώσεις η προσπάθεια καταλήγει σε δηµιουργική αφοµοίωση ή εξελληνισµό των τεχνοτροπιών της µόδας: π.χ. του εκλεκτικισµού της École des Beaux Arts στα τέλη του 19ου αιώνα· της Art Nouveau και του Jugendstil στις αρχές του 20ού αιώνα· του ρασιοναλισµού, του µοντέρνου κλασικισµού και της Art Déco στα χρόνια του Mεσοπολέµου· και τέλος των κυρίαρχων ρευµάτων της διεθνούς αρχιτεκτονικής µετά τον B’ Παγκόσµιο Πόλεµο –δηλαδή του ∆ιεθνούς Στυλ, του νεοϊστορισµού, του µπρουταλισµού, του υστεροµοντερνισµού, του µεταµοντερνισµού, της αποδόµησης και του νεοµοντερνισµού. Στις χειρότερες περιπτώσεις έχουµε την αδόκιµη εφαρµογή των διεθνών στυλιστικών κωδίκων. ∆ύο βασικές ιδιαιτερότητες της αστικής αρχιτεκτονικής στην ελληνική πρωτεύουσα είναι η βαρύνουσα κληρονοµιά του αθηναϊκού νεοκλασικισµού του 19ου αιώνα και οι συναισθηµατικοί δεσµοί των δηµιουργών της µε την αυτόχθονη λαϊκή παράδοση.

ΚΤΙΡΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

Oι χαρακτηριστικότεροι τύποι κτιρίων του πολεοδοµικού συγκροτήµατος της Aθήνας είναι η αστική πολυκατοικία και το προαστιακό συγκρότηµα κατοικιών. ∆ηµιουργήµατα των ιδιόµορφων συνθηκών της ελληνικής πρωτεύουσας –της µικροϊδιοκτησίας της γής, των περιορισµένων µέσων της πολιτείας, της µικρής κλίµακας των οικοδοµικών επιχειρήσεων και της ζωτικότητας του πληθυσµού- οι εφαρµογές των δύο αυτών κτιριακών τύπων θα λύσουν µεν γρήγορα το οξύτατο πρόβληµα στέγης των κατοίκων αλλά θα δηµιουργήσουν αρνητικές καταστάσεις, καθώς δεν πραγµατοποιούνται στο πλαίσιο ρυθµιστικών σχεδίων ούτε συνοδεύονται από ανάλογη τεχνική και κοινωνική υποδοµή. Eξέχουσα θέση στη σύγχρονη αθηναϊκή αρχιτεκτονική κατέχουν τα µοντέρνα σχολεία και οι πολυκατοικίες του ’30, τα τουριστικά έργα και οι µονοκατοικίες του ’60 και οι αναπλάσεις αστικών περιοχών και ιστορικών κτιρίων της περιόδου 1975-2002. Oι αξιόλογες πραγµατοποιήσεις των αρχιτεκτόνων στους κτιριακούς αυτούς τύπους αποτελούν την ουσιαστικότερη συµβολή της Aθήνας στην παγκόσµια αρχιτεκτονική.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ

O ρόλος των πολεοδόµων και αρχιτεκτόνων στη διαµόρφωση της σύγχρονης Aθήνας και τον σχεδιασµό των σηµαντικών της κτιρίων υπήρξε περιθωριακός. H περιθωριοποίηση αυτή ήταν ένας από τους λόγους της άναρχης δόµησης και της αισθητικής υποβάθµισης του αστικού της τοπίου. Aπό την Aθήνα ωστόσο δεν έλλειψαν ποτέ οι ικανοί πολεοδόµοι και οι προικισµένοι αρχιτέκτονες αλλά οι προϋποθέσεις για τη δηµιουργική τους δράση, προϋποθέσεις που υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Oι δυσµενείς συνθήκες δίνουν µεγαλύτερη αξία στον αγώνα των αληθινών δηµιουργών για αρχιτεκτονική ποιότητας, στα επιτεύγµατα και τις διεθνείς διακρίσεις τους. Ένας από τους στόχους της επιλογής των αθηναϊκών αρχιτεκτονηµάτων είναι η τεκµηρίωση του ποιοτικού έργου των σύγχρονων αρχιτεκτόνων, και ιδιαίτερα των γυναικών, το οποίο είναι δυσδιάκριτο στο χαοτικό τοπίο της ελληνικής πρωτεύουσας.

1880-1900

Ακαδηµία Αθηνών Πανεπιστηµίου 28, Αθήνα, 1859-1885 Aρχιτέκτων Theophilos von Hansen (1813-1891) Tο µέγαρο της Aκαδηµίας Aθηνών ανήκει στα κορυφαία µνηµεία του αθηναϊκού νεοκλασικισµού, αλλά και στα βασικά πρότυπα της ακαδηµαϊκής παράδοσης των δηµοσίων κτιρίων στη νεότερη Eλλάδα. Aνοικοδοµήθηκε µε δωρεά του Σίµωνος Σίνα και σχέδια του Th. von Hansen, τα οποία εκτελέσθηκαν µε την επίβλεψη του Ernst Ziller. Η κάτοψη είναι συµµετρικά οργανωµένη και αποτελείται από τρεις πτέρυγες που συνδέονται µεταξύ τους µε δύο µικρότερες εγκάρσιες. Η κεντρική πτέρυγα στεγάζει την αίθουσα συνεδριάσεων. Το σύνολο παρουσιάζει µια αρµονική ενότητα όγκων . Το συγκρότηµα εδράζεται σε βάθρο από πειραϊκό λίθο, το οποίο αντιστοιχεί στον κάτω όροφο. Ο κυρίως όροείναι κατασκευασµένος εξολοκλήρου από µάρµαρο

φος .

πτέρυγα έχει µορφή αµφιπρόστυλου ιωνικού

ελεύθερα

υ

νκοσµούν τον

Η κεντρική ναού, που αποτελεί µίµηση του Ερεχθείου. Οι πλάγιες πτέρυγες είναι χαµηλότερες σε ύψος και οι όψεις τους διαµορφώνονται µε παραστάδες και θριγκό. ∆ύο υπερµεγέθεις ιωνικοί κιόνες πλαισιώνουντο πρόστυλο της εισόδου και φέρουν αγάλµατα της Αθηνάς -θεάς της σοφίας- και του Απόλλωνα -θεού τοφωτός- φιλοτεχνηµένα από τον Λεωνίδα ∆ρόση. Έργο του ιδίου είναι και το κεντρικό εναέτιο σύµπλεγµα µε θέµα τη γέννηση της Αθηνάς. Τα µικρά αετώµατα τωνπλάγιων πτερύγων, κατασκευασµένα από τερακότα, είναι έργα του Fr. Melnitzky (1875). Tη µνηµειώδη αίθουσα συνεδριάσεωτοιχογραφίες του Christian Griepenkerl µε θέµα µυθολογικό κύκλο του Προµηθέα.

Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Πανεπιστηµίου 30, Αθήνα, 1939-1864 Aρχιτέκτων Hans Cristian Hansen (1803-1873)

Tο Eθνικό Kαποδιτριακό Πανεπιστήµιο, πρώτο κτίριο της «Aθηναϊκής Tριλογίας», ανήκει στα κορυφαία έργα του νεοελληνικού κλασικισµού αλλά και στα βασικά πρότυπα της ακαδηµαϊκής παράδοσης των δηµοσίων κτιρίων της Aθήνας. H ανοικοδόµησή του άρχισε το 1839 µε ερανικές εισφορές Eλλήνων του εσωτερικού και της διασποράς και ολοκληρώθηκε στα 1864 λόγω περιορισµένων οικονοµικών µέσων. Το κτίριο αποτελείται από τρεις διώροφες πτέρυγες που σχηµατίζουν σε κάτοψη διπλό ταύ. Συµπληρωµένο από τις δύο πλευρικές αυλές του, εγγράφεται σε ένα ορθογώνιο. Tο ισόγειο περιελάµβανε τέσσερις αίθουσες στη εµπρός πτέρυγα, χώρους διοίκησης & γραµµατείας στη µεσαία και δύο αµφιθέατρα στην πίσω πτέρυγα. Στον όροφο η µπροστινή πτέρυγα στέγαζε βιβλιοθήκη, η κεντρική πτέρυγα αίθουσα τελετών και η πίσω Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Το σύνολο έχει λιτή νεοκλασική γραµµή και µεγαλοπρέπεια. Η πρόσοψη είναι συµµετρικά διαρθρωµένη µε προεξέχον Ιωνικό πρόπυλο στον άξονα, στοά µε απλούς πέσσους εκατέρωθεν, και συµπαγή τµήµατα στα άκρα. H ζωοφόρος της στοάς στην πρόσοψη φέρει τοιχογραφία που συνέθεσε ο Βαυαρός ζωγράφος Karl Rahl και εξετέλεσε ο Πολωνός ζωγράφος Λεµπιέτσκυ µε θέµα την αναγέννηση των καλών τεχνών και των επιστηµών στην Eλλάδα υπό τον βασιλιά Όθωνα. Bασικές αρετές του νεοκλασικού αρχιτεκτονήµατος του Christian Hansen είναι η λιτή πλαστική και χρωµατική του επεξεργασία και η ανθρώπινη κλίµακά του.

Εθνική Βιβλιοθήκη Πανεπιστηµίου 32, Αθήνα, 1885-1992 Aρχιτέκτων Theophilos von Hansen (1813-1891) Συνεργάτης αρχιτέκτων Ernst Ziller (1837-1923) H Eθνική Bιβλιοθήκη είναι το τρίτο κτίριο της « Αθηναϊκής Τριλογίας », του κορυφαίου και µεγάλης επιρροής νεοκλασικού συνόλου στο κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας. Το γενικό σχέδιο της «Tριλογίας» στην οδό Πανεπιστηµίου, που µελέτησε ο Hansen µε εντολή του Όθωνα στα 1859 και κατά τη διάρκεια της παραµονής του στην Αθήνα, προέβλεπε αριστερά από το Πανεπιστήµιο ένα µνηµειακό κτίριο σαν αντιστάθισµα της Ακαδηµίας που ήταν δεξιά του. H Eθνική Bιβλιοθήκη ανοικοδοµήθηκε µε δωρεά των αδελφών Βαλλιάνων. Στο κτίριο αυτό, ο Hansen χρησιµοποίησε τις βασικές ιδέες του Ziller (1859), σε ό,τι αφορά την κύρια όψη , όπου προβλεπόταν ένα διώροφο κτίριο µε µεγάλη εξωτερική κλίµακα, υποδοµή από ασβεστόλιθους και όροφο από πεντελικό µάρµαρο. Λόγω του µικρού οικοπέδου και της έντονης κλίσης του έγινε σύµπτυξη της τριµερούς διάρθρωσης της κάτοψης και το κτίριο τοποθετήθηκε σε βάθρο που αποτελούσε το ισόγειο του. Έτσι αυξήθηκε εντυπωσιακά το ύψος των δύο µαρµάρινων κλιµάκων προς το υπερυψωµένο πρόστυλο, οι οποίες µε το καµπύλο σχήµα, τα περίτεχνα στηθαία και τους µνηµειώδεις φανοστάτες τους δίνουν έναν εκλεκτικιστικό χαρακτήρα στο κτίριο. Στην πρόσοψη της κεντρικής πτέρυγας υπάρχει επιβλητικό εξάστυλο προστώο δωρικού ρυθµού, σχεδιασµένο µε πρότυπο το Θησείο. Το εσωτερικό της Eθνικής Bιβλιοθήκης είναι έργο του Ziller. Ο προθάλαµος της κυρίας αίθουσας του αναγνωστηρίου έχει νεοκλασική πολυχρωµία. H διαρρύθµιση του χώρου του αναγνωστηρίου χαρακτηρίζεται από ενότητα και εποπτικότητα. Φωτίζεται από µεγάλο φεγγίτη στην οροφή, ο οποίος καταλαµβάνει το κέντρο του, περιβάλλεται από ιωνικό περιστύλιο µε οκτώ κίονες κατά µήκος και τέσσερις και πλάτος. Tα µεταλλικά βιβλιοστάσια της αίθουσας παρουσιάζουν ιδιαίτερο κατασκευαστικό και µορφολογικό ενδιαφέρον. Η υποδιαίρεση της κύριας πρόσοψης σε τρία τµήµατα, µε τα πλευρικά κτίρια των χώρων διαφύλαξης των βιβλίων και το προεξέχον τµήµα του αναγνωστηρίου, δίνει µια αίσθηση ισορροπίας στο σύνολο. Οι πλευρικές όψεις µε τις δώδεκα κολόνες των παραθύρων που εξασφαλίζουν άπλετο φυσικό φωτισµό, έχουν µια εύρυθµη διάρθρωση, ενώ τα πίσω κτίρια διοίκησης είναι αδιακόσµητα. Η λιτότητα στην διαµόρφωση των όψεων ήταν αποτέλεσµα έλλειψης πόρων. O προβλεπόµενος γλυπτός διάκοσµος δεν εκτελέστηκε µε εξαίρεση τη διακόσµηση του πρόσθιου αετώµατος που έγινε από τον Bιεννέζο γλύπτη Schwerzek, ο οποίος βρισκόταν στην Αθήνα για να µελετήσει τα αετώµατα του Παρθενώνα.

Αναµόρφωση Παναθηναϊκού Σταδίου Λεωφ.Βασ. Κων/νου, Αθήνα, 1896 Aρχιτέκτων Αναστάσιος Μεταξάς (1863-1937) Το Παναθηναϊκό Στάδιο, ένα από τα σηµαντικότερα αναµορφωµένα ιστορικά µνηµεία της Aθήνας, βρίσκεται στο λόφο του Αρδηττού. Αναφέρεται ότι ο Λυκούργος (330-336π.χ) δηµιούργησε στη θέση αυτή κοντά στον Ιλισσό ποταµό χώρο αθλητικών συναντήσεων µε ξύλινα καθίσµατα για τους άρχοντες . Οι φίλαθλοι κάθονταν στα βράχια. Tο 131 π.X. ο Ηρώδης ο Αττικός κατασκεύασε εκεί ένα κανονικό στάδιο χωρητικότητας 50.000 περίπου θεατών. Κυριαρχούσε το µάρµαρο και οι κερκίδες είχαν χωριστεί σε δύο διαζώµατα, µε 23 σειρές εδώλια το καθένα. Το κτήριο ερήµωσε και τα µάρµαρα µετακινήθηκαν, για να χρησιµεύσουν στην ανέγερση άλλων κτηρίων. Το 1894, όταν η Αθήνα ανέλαβε την αναβίωση των Ολυµπιακών Aγώνων, αποφασίστηκε η ανακατασκευή του σταδίου η οποία χρηµατοδοτήθηκε µε πανελλήνιο έρανο. Στον έρανο αυτό µεγάλη υπήρξε η συνεισφορά οµογενών και κυρίως του Γεωργίου Αβέρωφ. Τα σχέδια του διακεκριµένου αρχιτέκτονα Aναστάσιου Mεταξά για το νέο στάδιο στηρίχτηκαν στις ανασκαφές του Ερνέστου Τσίλερ οι οποίες είχαν ξεκινήσει το 1873. Για την πραγµατοποίηση του «Kαλλιµάρµαρου» αυτού Σταδίου εργάστηκαν συνολικά 550 εργάτες. Mέχρι την έναρξη των Πρώτων Oλυµπιακών Αγώνων στις 25 Μαρτίου του 1896 είχαν καλυφθεί από µάρµαρο µόνο οι τέσσερις πρώτες σειρές και οι υπόλοιπες κερκίδες ήταν ξύλινες Έξυπνο τέχνασµα ήταν το βάψιµο των ξύλινων κερκίδων µε λευκό χρώµα, ώστε να µην υπάρχει δυσαρµονία µε τις υπόλοιπες µαρµάρινες. Επίσης, αντί στηθαίου και προπυλαίων, τοποθετήθηκαν ξύλινα βάθρα, στα οποία έβαλαν γύψινα αντίγραφα αρχαίων γλυπτών. ∆ηµιουργήθηκαν λόγω του Ιλισσού ποταµού, πέντε γέφυρες -προσβάσεις στο Παναθηναϊκό Στάδιο και έξι είσοδοι: µία από κάθε πλευρά του, δύο στα σκέλη του Σταδίου και µία στο πέταλο. Επίσης, το «Καλλιµάρµαρο» διαθετε 60 κερκίδες που διαιρούνται σε δύο ζώνες, την επάνω και την κάτω. Οι εργασίες στο Καλλιµάρµαρο, συνεχίστηκαν αµέσως µετά το τέλος των Oλυµπιακών Aγώνων του 1896 και ολοκληρώθηκαν το 1906, τη χρονιά των ενδιάµεσων Oλυµπιακών Aγώνων. Τοποθετήθηκαν παντού µάρµαρα, ενώ κατασκευάστηκαν αποδυτήρια για τους αθλητές, αποθήκες για το αθλητικό υλικό, υδραγωγοί, τουαλέτες και άλλες βοηθητικές αίθουσες. Λίγο νωρίτερα είχαν ολοκληρωθεί και τα Προπύλαια, µια εντυπωσιακή µαρµάρινη κατασκευή στην είσοδο του Σταδίου, το οποίο µε µικρές διαφορές πήρε τη µορφή που έχει και στις µέρες µας.

Αρσάκειο Παρθεναγωγείο, σηµερινή στέγη του Συµβουλίου της Eπικρατείας Πανεπιστηµίου & Πεσµατζόγλου, Αθήνα, 1846-55 Aρχιτέκτων Λύσανδρος Καυταντζόγλου (1811-1885) Aρχιτέκτων ανακαίνισης Aλέξανδρος Σ. Kαλλιγάς (1932- ) Tο Αρσάκειο Παρθεναγωγείο ανήκει στα έργα αναφοράς της δηµόσιας αρχιτεκτονικής της Aθήνας. Σχεδιασµένο από τον ουµανιστή αρχιτέκτονα και καθηγητή του «Σχολείου των Tεχνών» Λύσανδρο Kαυταντζόγλου, αποτελεί υποδειγµατική έκφραση ενός εξελληνισµένου κλασικισµού. Κτίστηκε µε χρηµατοδότηση του Απόστολου Αρσάκη για να στεγάσει το παρθεναγωγείο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας, η οποία ιδρύθηκε το 1836. Tο οικόπεδο του παρθεναγωγείου στη γωνία των οδών Πανεπιστηµίου και Πεσµατζόγλου αγοράστηκε µε πανελλήνιο έρανο. Τα αρχικά σχέδια του κτιρίου εκπονήθηκαν από τον αρχιτέκτονα Σταµάτιο Κλεάνθη (1802-1862). Προτιµήθηκε όµως η µελέτη του Λύσανδρου Καυταντζόγλου, η οποία προέβλεπε διώροφο κτίριο µε κάτοψη εγγεγραµµένη σε τετράγωνο, δύο εσωτερικές αυλές -«ηλιαστήρια»- και ιερό ναό. Η πρόσοψη του Aρσακείου έχει συµµετρική διάταξη. Το κεντρικό της τµήµα είναι σε υποχώρηση ανάµεσα σε προεξέχουσες πλάγιες πτέρυγες µε αετωµατική απόληξη. Η κύρια είσοδος τονίζεται µε το επιβλητικό µαρµάρινο θύρωµα, το οποίο πλαισιώνεται από δύο δωρικούς κίονες και στέφεται µε αέτωµα που φέρει προτοµή της Αθηνάς, φιλοτεχνηµένη από τον διακεκριµένο γλύπτη Λεωνίδα ∆ρόση. Στον όροφο το κεντρικό τµήµα οργανώνεται ρυθµικά µε έξι ιωνικούς ηµικίονες που πλαισιώνουν τα επτά παράθυρά του. Στη λιτή διαµόρφωση των όψεων είναι σαφής η αντίθεση µεταξύ τους συµπαγούς ισογείου και του διάτρητου ορόφου. Το σύνολο χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, αρµονικές αναλογίες και λιτή µεγαλοπρέπεια. Μετά την αγορά και του υπόλοιπου οικοδοµικού τετραγώνου ανοικοδοµήθηκαν άλλα δύο κτίρια προς την οδό Σταδίου µε σχέδια του Λύσανδρου Kαυταντζόγλου, τα οποία κατεδαφίστηκαν αργότερα: το 1858 το εξωτερικό σχολείο µε δωρεά της Ελένης Τοσίτσα και το 1870 το νηπιαγωγείο της Φιλεκπαιδευτικής Eταιρείας µε δωρεά Ζ. Σίνα. Το 1900 έγιναν ριζικές επεµβάσεις σε όλο το οικοδοµικό τετράγωνο σε σχέδια N. Μπαλάνου σε νεοµπαρόκ γραµµή και διαµορφώθηκε η στοά Αρσακείου. Το 1907 ανατέθηκε στον Εrnst Ziller η αναµόρφωση των όψεων της οδού Σταδίου σε εκλεκτικιστική γραµµή. Σήµερα το αρχιτεκτόνηµα του Λύσανδρου Kαυταντζόγλου στεγάζει το Συµβούλιο της Eπικρατείας. H µελέτη της διασκευής του κτιρίου και της µορφολογικής του αποκατάστασης έγινε από τον αρχιτέκτονα Aλέξανδρο Σ. Kαλλιγά, ο οποίος τιµήθηκε για την εργασία του αυτή µε βραβείο της Europa Nostra.

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

ατησίων 42, Αθήνα, 1861-76

ρχιτέκτων ς Καυταντζόγλου

ο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, κορυφαία δηµιουργία

και Ελένης Τοσίτσα, του

ς σύνθεση σε γία». H τε

ίων στη

µµετρικά γύρω από τετράγωνο αίθριο. Έχει ύψος δύο ορόφων και το

οφες µε ανοικτές στοές δωρικού ρυθµού, που έχουν σκουρόχρωµο ερυθρωπό

χαρακτηρίζεται από την αξονική, συµµετρική και ιεραρχηµένη διάταξη των όγκων –χαµηλοί της

Π AΛύσανδρο Tτου ουµανιστή αρχιτέκτονα Λύσανδρου Kαυταντζόγλου, ανήκει στα αρχέτυπα της αστικής αρχιτεκτονικής παράδοσης της Aθήνας. Κτίσηκεµε δωρεές των ΜιχαήλΝικολάου Στουρνάρη και του Γεωργίου Αβέρωφ και ονοµάστηκε Mετσόβιον λόγω της καταγωγής των χορηγών του από το Mέτσοβο. Είναι η δεύτερη µεγάλης κλίµακαευρύχωρο οικόπεδο, µετά την «Aθηναϊκή TριλοΠολυτεχνείου περιελάµβανε ένα κεντρικό κτίριο και δύο πτέρυγες σχήµατος T προς την πλευρά της οδού Πατησδιασταύρωσή της µε τις οδούς Τοσίτσα και Στουρνάρη, ενώ προβλέπονταν άλλα δύο κτίρια προς την οδό Μπουµπουλίνας, τα οποία δεν υλοποιήθηκαν. Η κάτοψη του κεντρικού κτιρίου οργανώνεται συισόγειο λειτουργεί αισθητικά ως βάθρο. ∆ύο µνηµειακές κλίµακες οδηγούν στο ιωνικού ρυθµού, τετρακιόνιο πρόπυλο του ορόφου. Tο πρόπυλο αυτό είναι αντίγραφο της βορεινής αίθουσας του Ερεχθείου και επαναλαµβάνεται στην, παράλληλη προς την πρόσοψη, εσωτερική πλευρά του αιθρίου που αντιστοιχεί στην αίθουσα τελετών. Η στοά τουαιθρίου στο ισόγειο έχει κίονες δωρικού ρυθµού. Tο πίσω µέρος του κτιρίου έχει ηµικυλινδρική απόληξη, η οποία αντιστοιχεί στην αίθουσα τελετών. Oι µπροστινές πτέρυγες είναι µονώρφόντο και πρόπυλα. Η µνηµειακή σύνθεσηµονώροφοι όγκοι σε πρώτο επίπεδο και ψηλός διώροφος κεντρικός σε δεύτερο επίπεδο. Ένα άλλο χαρακτηριστικόγνώρισµα είναι η ποικιλία που προκύπτει από τις εναλλαγές ηµιυπαίθριων, µεταβατικών και κλειστών χώρων.

λική λύση του Kαυταντζόγλου για το συγκρότηµα του

Zάππειο M Προσωρινή διEλληνικής ΠρΑθήνα, 1874 Aρχιτέκτονες Theofilus vFrançois-Loαρχικά σχέδιa Aρχιτέκτων 1982: Bασίλ

από τα κορυφαία γα του όψιµου αθηναϊκού κλασικισµού, ανήκει στα

έλη και ι κτίριο εκθέσεων

ό µε την τέλεση των Ολυµπιακών Αγώνων. ταµού µεταξύ του

ν επίβλεψη του Γάλλου

α αρχικά σχέδια ήταν του Γάλλου αρχιτέκτονα F.-L.-F.

µε

ουν η

έγαρο Eκθέσεων

ασκευή για την κάλυψη των αναγκών της οεδρίας της E.O.K - 88 και διασκευή 1982

on Hansen (1813-1891) uis-Florimond Boulanger (1807-1875),

διασκευής ης Σγούτας (1934-)

Tο Ζάππειο Μέγαρο Εκθέσεων, έναέραρχέτυπα της ελληνικής δηµόσιας αρχιτεκτονικής. Προορισµός του κτιρίου, το οποίο ανοικοδοµήθηκε µε δωρεά των οµογενών της Pουµανίας ΕυαγγKωνσταντίνου Ζάππα, ήταν να στεγάσεσε συνδυασµΚτίστηκε στην περιοχή του Iλισσού ποναού του Ολυµπίου ∆ιός και του Εθνικού Κήπου σε θέση που η Επιτροπή των Ολυµπίων διαµόρφωσε και δεντροφύτευσε υπό τηαρχιτέκτονα D. Matton. ΤBoulanger. Τροποποιήθηκαν όµως από τον διάσηµο ∆ανό αρχιτέκτονα Th. von Hansen, δηµιουργό της Aκαδηµίας των Aθηνών, της Eθνικής Bιβλιοθήκης και πληθώρας σηµαντικών κτιρίων της Bιέννης. Η κάτοψη έχει αξονική και συµµετρική διάταξη µε κέντρο ένα κυκλικό αίθριο. Tο αίθριο εφάπτεται στην επιµήκη πτέρυγα της πρόσοψης η οποία απολήγει σε δύο κάθετα τοποθετηµένες µικρότερες πτέρυγες. Στις πτέρυγες αυτές καταλήγει µια ηµικυκλική αίθουσα οµόκεντρη προς το αίθριο και σε απόσταση από αυτό, που επικοινωνεί µε το κέντρο µέσω τριών αιθουσών τοποθετηµένων στους βασικούς του άξονες. Η πρόσοψη έχει τριµερή, συµµετρική διάταξη. Συγκροτείται από την κεντρική, διώροφη πτέρυγα µε το κορινθιακό πρόπυλο, τις εκατέρωθεν πτέρυγες που διαµορφώνονται µε παραστάδες και ρυθµική διάταξη ανοιγµάτων και τις ακραίες, πλάγιες πτέρυγες που στέφονταιαετώµατα. Ενδιαφέρουσα είναι η διαµόρφωση του εσωτερικού. O προθάλαµος µε την φατνωµατική οροφή οδηγεί στο κυκλικό αίθριο το οποίο έχει διώροφο περιστύλιο µε ιωνική κιονοστοστοιχία στο ισόγειο και πεσσούς µε κεφαλές καρυάτιδων στον όροφο. Το σύνολο χαρακτηρίζεται από ενδιαφέρουσες πορείες µε εναλλαγές κλειστών και ανοικτών χώρων. Tο Zάππειο Mέγαρο έχει συνδεθεί µε σηµαντικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας. Στις κορυφαίες στιγµές του ανήκτελετή ένταξης της Eλλάδας στην E.O.K., στις 28 Mαίου του 1979, και η προσωρινή διασκευή του µεγάρου για τηνκάλυψη των αναγκών της Eλληνικής Προεδρίας της E.O.K . το 1982 µε σχέδια του αρχιτέκτονα Bασίλη Σγούτα.

Μέγαρο ∆ούκισσας της Πλακεντίας, σήµερα υζαντινό Μουσείο

εωφ. Βασ. Σοφίας , Αθήνα ,1848, διασκευή σε υζαντινό Mουσείο 1928-30, επεκτάσεις 1949-52 και 987-93

ρχιτέκτονες ταµάτιος Κλεάνθης ριστοτέλης Zάχος (1871-1939) ασίλειος ∆ούρας (1904-1981) άνος Περράκης (1937-)

κτιριακός πυρήνας του Βυζαντινού Μουσείου ήταν η illa Ilissia, ένα κορυφαίο αρχιτεκτόνηµα του ιστορισµού την Aθήνα των µέσων του 19ου αιώνα. νοικοδοµήθηκε το 1848 κοντά στις όχθες του τότε

ς Πλακεντίας». Η δηµιουργία

ς το 1854, το µέγαρο αυτό περιήλθε στο

ικό ∆η όσιο. Για πολλά χρόνια φιλοξένησε τη λλες στρατιωτικές αρχές.

νού Mουσείου, αρχαιολόγο

και τον αρχιτέκτονα Aριστοντος χώρου έγινε από τον Kίµωνα

άσκαρι. από τον

ίναι πρόσφατη. (1987-1992) και ική πρόταση του

ιτήσεις. Αφήνει ό συγκρότηµα του

, το παλαιό θα χώρος περιοδικών

γεννησιακής τεχνοτροπίας. επικράτηση της οριζόντιας

ι στοιχεία ροµαντικά -αψιδρου έχουν

ξοστοιχίες στους υ. Οι εξωτερικοί του τοίχοι είναι επενδεδυµένοι µε µάρµαρο Υµηττού.

εισόδου.

Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών λλευόµενη

ι Βασ. ού και της απ’ εκθεσειακές

της της Πλακεντίας. Οι εκθεσιακοί χώροι, επιφάνειας 4.500µ2, έχουν

ε κλίµακες παλαιού

ος επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας, χρησιµεύει ως είσοδος των επιαπό ύνται αίθουσες ειδικών συλλογών ευνητών, αποθήκες φύλαξης

χώροι, υπόγειος χώρος ς του. Ολόκληρο το κατώτατο άλληλες συνθήκες έκθεσης.

Β ΛB1 AΣABΜ ΟVσAακάλυπτου Ιλισσού ως χειµερινή κατοικία για τη φιλέλληνα Γαλλίδα Sophie de Marbois-Lebrun, τη γνωστή ως «∆ούκισσα τηαυτού του µεγάρου αποδίδεται στον αρχιτέκτοναΣταµάτιο Κλεάνθη (και κατά ορισµένους στον ∆ανό οµότεχνό του Χριστιανό Χάνσεν). Μετά τον θάνατο τηςδούκισσαελλην µΣχολή Ευελπίδων και άΕν όψει της χρήσης του ως Bυζαντιδιασκευάστηκε το 1928-30 από τονδιευθυντή του Γεώργιο Σωτηρίου H διαµόρφωση του περιβάλλΛΣτα 1949-52 έγινε η πρώτη επέκταση του µουσείου µε τηλαογραφικών εκθεµάτων και εικόνων, η οποία µελετήθηκεαρχιτέκτονα Bασίλειο ∆ούρα. H δεύτερη, πολύ µεγάλη επέκταση του Bυζαντινού εMελετήθηκε από τον αρχιτέκτονα Μάνο Περράκηθεµελιώθηκε τον Νοέµβριο του 1994. Η αρχιτεκτονΠερράκη ανταποκρίνεται στις σύνθετες µουσειακές απαανέπαφο και ορατό απ’ όλες τις πλευρές το παλαιΜουσείου. Μετά τη µεταστέγαση των συλλογών του στο νέο κτήριοχρησιµοποιείται για την υποδοχή επισήµων και ωςεκθέσεων. Η αρχιτεκτονική του παλαιού µεγάρου είναι νεοαναΣυγκροτείται από στοιχεία νεοκλασικά, όπως είναι ηγραµµής και οι χαµηλοί κλειστοί πύργοι, αλλά καστοές, ανεπίχριστη λιθοδοµή και προβολή της στέγης. Οι όψεις του µεγάδιαίρεση τριαδική -τονισµένο µέσον και πύργους στα άκρα- και τοορόφους τοΤο κυρίως κτίριο βρίσκεται στη µία πλευρά εσωτερικής αυλής που συµπληρώνεταιµε µεταγενέστερες πλευρικές πτέρυγες και το κτίριο του πυλώνα τηςΟλόκληρη η νέα επέκταση του άρχισε να είναι υπόγεια και εκτείνεται σε βάθος τριών επιπέδων, εκµετατη φυσική κλίση του εδάφους µεταξύ των λεωφόρων Βασ. Σοφίας καΚωνσταντίνου. Αυτή η κλίση δίνει τη δυνατότητα του φυσικού φωτισµευθείας σύνδεσης και επαφής µε τον περιβάλλοντα χώρο, στις µεγάλες αίθουσες, παρά το γεγονός ότι είναι υπόγειες σε σχέση µε το µέγαρο ∆ούκισσας διαµορφωθεί σε διαδοχικά επίπεδα, τα οποία συνδέονται µεταξύ τους µκαι ανελκυστήρες. Η αρχική είσοδος του Μουσείου, µέσω της στοάς τουσυγκροτήµατδηµιουργείται µια δεύτερη είσοδος από τη λεωφόρο Βασ.Κωνσταντίνου. Εκτός στα 12.660µ2 που καταλαµβάνει συνολικά η επέκταση του Μουσείου, δηµιουργο(Συλλογή Λοβέρδου), εργαστήρια όλων των ειδικοτήτων, χώροι µελετητών και ερσυλλογών, καταφύγια προστασίας των έργων, χώροι ενηµέρωσης και εκπαιδευτικοίστάθµευσης για τους εργαζόµενους του Μουσείου και σύστηµα συνολικής εποπτείαεπίπεδο καταλαµβάνει ειδική ηλεκτροµηχανολογική εγκατάσταση που ελέγχει τις κατ

οτέλη Zάχο.

νέα πτέρυγα

ωτές

σκεπτών και παράλληλα τους κύριους εκθεσιακούς χώρους,

Μέγαρο Όθωνος Σταθάτου Βασ. Σοφίας 31 & Ηροδότου, 1887 Aρχιτέκτων Ernst Ziller (1837-1923) Tο εκλεκτικιστικό µέγαρο Όθωνος Σταθάτου ανήκει στα σηµαντικότερα έργα της αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς του Ernst Ziller. Το κτίριο κτίστηκε από τον Όθωνα Σταθάτο ο οποίος το κατοίκησε έως το 1938. Στη συνέχεια λειτούργησε για χρόνια ως πρεσβεία και σήµερα αποτελεί τη νέα πτέρυγα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Η κάτοψη αποτελείται από δύο πτέρυγες που σχηµατίζουν µεταξύ τους οξεία γωνία µε αποτέλεσµα

ενδιαφέροντες καταλήγουν

ή στην άλλη ανυψωµένο

όγειο στεγάζονταν οι χώροι υποδοχής, στον στο υπόγειο βοηθητικοί

ι όψεις έχουν αρµονικές αναλογίες και µορφολογία

ι σε βάσ

ν και το

όγειο και µε

αστικότητα χείο

ν

ι τονίζεται και

τόν, αγάλµατα.

α ,

να προσκύπτουν στην ένωση τουςπολυγωνικοί και καµπύλοι χώροι πουσε θερµοκήπιο µε γυάλινη κατασκευπλευρά του άξονα της εισόδου. Στο ισόροφο τα υπνοδωµάτια καιχώροι. Οιταλικής Αναγέννησης προσαρµοσµένη στο εκλεκτικιστικό πνεύµα της εποχής. Χωρίζονταµε κυφωτή λιθοδοµή που αντιστοιχεί στο ηµιυπόγειο, κορµό που αντιστοιχεί στο ανυψωµένο ισόγειο και τοόροφο και στέψη που αποτελείται από το γείσο στηθαίο. Oι όψεις έχουν ανοίγµατα µε µαρµάρινους εξώστες, που είναι τοξωτά στο ισαετωµατική στέψη στον όροφο. Το κτίριο χαρακτηρίζεται από τολµηρή πλστη διάταξη των όγκων. Tο εντυπωσικότερο στοιείναι η σύνθεση της εισόδου η οποία τοποθετείται στοδιαγώνιο άξονα. H είσοδος περιλαµβάνει καµπύλο προστώο µε αψιδωτά ανοίγµατα το οποίο γίνεταεξώστης στον όροφο. Ο διαγώνιος άξονας στον όροφο µε προεξοχή όγκου κάθετου προς αυο οποίος στέφεται µε πήλιναΕνδιαφέρουσα είναι η αντίθεση µε το βοηθητικό κτίσµστο πίσω µέρος του κτιρίου που έχει γραφικόροµαντικό ύφος µε διακοσµητική ξυλοδεσιά.

η

Μέγαρο Σλήµαν («Iλίου Mέλαθρον») ήµερα Νοµισµατικό Μουσείο (A’ όροφος) τέγασε το Συµβούλιο Επικρατείας (1929-1934), ον Άρειο Πάγο (1934-1980) αι το Εφετείο (1981-1982)

ανεπιστηµίου 12, Αθήνα, 1878-79

ρχιτέκτων rnst Ziller (1837-1923)

ο κτίριο, που ονοµαζόταν «Ιλίου Μέλαθρον», κτίστηκε ως κατοικία υ Γερµανού αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήµαν. Πρόκειται για την ραιότερη αστική µονοκατοικία του Σάξονα αρχιτέκτονα Ernst iller, πρωταγωνιστή της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής κατά το

των οψη και

ρά του ροι υποδοχής βρίσκονται στο

άρχουν το γραφείο, η το ηµιυπόγειο βοηθητικοί χώροι.

λογίας και τους περιβάλλον. H ωραία

ρόσοψη της οδού Πανεπιστηµίου έχει τριµερή διάρθρωση. Στο τοξωτή λότζια διακοσµηµένη µε

ιωνικού ρυθµού. Τα ακραία τµήµατα ναι συµπαγή µε µαρµάρινους εξώστες, και τα παράθυρά τους

αίο. Στη στέψη του κτιρίου

ρο κτίστηκε µε τα πιο προηγµένα τεχνολογικά δεδοµένα ς, σύστηµα

,

ς 4-

ΣΣτκ Π AE ΤτοωZτελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Η σύνθεση διακρίνεται από σαφήνεια στην οργάνωσηκατόψεων και των όψεων.Το κτίριο έχει τετράγωνη κάτπεριβάλλεται στις τρεις πλευρές από κήπο, στη βόρεια πλευοποίου τοποθετείται η είσοδος. Oι χώανυψωµένο ισόγειο, στον όροφο υπβιβλιοθήκη και υπνοδωµάτια, και σΟι όψεις είναι νεοαναγεννησιακής µορφοεναρµονισµένες µε το τότε νεοκλασικόπκέντρο της υπάρχει διώροφηκιονοστήρικτη τοξοστοιχίαείέχουν τοξωτά ανοίγµατα στο ισόγειο και αετωµατική στέψη στονόροφο. Oι όψεις διαρθρώνονται σε βάση -διαµορφωµένη µε κυφωτή λιθοδοµή που αντιστοιχεί στο ηµιυπόγειο -, κορµό που αντιστοιχεί στο ανυψωµένο ισόγειο και τον όροφο, και στέψη που αποτελείται από το γείσο και το στηθυπήρχαν πήλινα αγάλµατα. Το εσωτερικό είναι διακοσµηµένο µε τοιχογραφίες σε ποµπιανόρυθµό από τον Γιούρι Σούµπιτς και αποσπάσµατα από κείµενα αρχαίων ελληνικών συγγραφέων, ενώ τα µωσαϊκά δάπεδα έχουν ελληνική θεµατολογία που εκφράζει την ελληνολατρεία τουδιάσηµου ιδιοκτήτη. Το µέγατης εποχής: φυσικό σύστηµα κλιµατισµού µε αγωγούκεντρικής θέρµανσης που µετέφερε ζεστό αέρα στα δάπεδα των δωµατίων, µοναδικά για την εποχή τους ξύλινα ρολά παραθύρωνκ.ά. Παρέµεινε στην κατοχή της Σοφίας Σλήµαν έως το 1923, στη συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία του κράτους και λειτούργησε ωΣυµβούλιο Επικρατείας (1929-1934), µετά ως Άρειος Πάγος (1931980) και τέλος ως Εφετείο (1981-1982). Σήµερα στον πρώτοόροφο φιλοξενείται το Νοµισµατικό Μουσείο.

Nέα Aνάκτορα, σήµερα Προεδρικό Mέγαρο Σήµερα Ηρώδου ΑρχιτέκτωνΕ Tα εκλεεπιβλητικΕγέννησηΚυβέρνησηστον ∆ιλόγο αυτστρεµµ

δρικό µέγαρο αλλά και τον Εθνικό Κήπο, εκτάσεως ,

αρχιτέκτονα Εrnst iller η µελέτη για την κατασκευή του ανακτόρου του

η κατασκευή ερατώθηκε

σχέδια του Ziller για το κτίριο ήταν εφαρµογή των ανεκτέλεστων σχεδίων

n για τα θερινά Ανάκτορα.

Προεδρικό Μέγαρο

Αττικού & Βασ. Γεωργίου, 1890-97

rnst Ziller (1837-1923)

κτικιστικά Nέα Aνάκτορα ανήκουν στα ότερα έργα της αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς του

rnst Ziller. H ιστορία τους άρχισε αµέσως µετά τη του διαδόχου Κωνσταντίνου, το 1868, όταν η

αποφάσισε να δωρίσει ιδιαίτερη κατοικία άδοχο του θρόνου µε την ενηλικίωσή του. Για τον ό παραχωρήθηκε το οικόπεδο, εκτάσεως 37

άτων, το οποίο περιελάµβανε το σηµερινό Προε66 στρεµµάτων. Το 1888, εποχή των αρραβώνων τουΚωνσταντίνου µε την πριγκίπισσα Σοφία της Πρωσίαςανατέθηκε στον φηµισµένο ΣάξοναZ∆ιαδόχου. Η µελέτη ολοκληρώθηκε το 1890, του αρχικού κτιρίου άρχισε το 1891 και αποπτο 1897. Τααπλοποιηµένης µορφολογίαςτου Theophilus von HanseΗ διαρρύθµιση είχε χαρακτήρα ιδιωτικού µεγάρου. Η κάτοψη του αρχικού κτιρίου είναι ορθογωνική. Οι χώροι διατάσσονται γύρω από το χωλλ του κεντρικού κλιµακοστασίου το οποίο βρίσκεται στη συνέχεια του άξονα της κύριας εισόδου, έχει διπλό ύψος, φωτίζεται από την οροφή και περιβάλλεται από στοές µε κίονες ιωνικού ρυθµού στο ισόγειο και κορινθιακού στον όροφο. Το κτίριο αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο και δύο ορόφους. Η πρόσοψη έχει τριµερή διάταξη µε τονισµό των πλάγιων πτερύγων που προεξέχουν από το κυρίωςσώµα του κτιρίου. Ο άξονας τονίζεται µε το πρόπυλο της εισόδου, το οποίο έχει τέσσερις ιωνικούς κίονες και εξώστη στη στάθµη του πρώτου ορόφου. Καθ’ ύψος το κτίριο χωρίζεται σε βάση, κορµό που αντιστοιχεί στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο και στέψη που περιλαµβάνει τον δεύτερο όροφο και το στηθαίο. Η στέψη έχει ιδιαίτερο βάρος – κάτω από τα γείσα η ζωφόρος υπερβαίνει τη συνήθη κλίµακα – προφανώς για την δηµιουργία ικανής επιφάνειας φωτισµού του τελευταίου ορόφου, και συντίθεται από την εναλλαγή διδύµων ανοιγµάτων και ανάγλυφων θωρακίων µετόπης. Σύµφωνα µε τα αρχικά σχέδια του Ziller επρόκειτο να τοποθετηθούν αγάλµατα στους γωνιακούς πεσσούς του στηθαίου, στις άκρες των πλάγιων πτερύγων. O κορµός διακόπτεται από οριζόντια κυµατοειδή γείσα στις στάθµες των ορόφων ενώ οι γωνίες του κτιρίου διαµορφώνονται από ψευδογωνιόλιθους (rustico). Τα πλήρη µεταξύ ανοιγµάτων και γείσων καλύπτονται από πατητό σοβά µε ψευδισόδοµες χαράξεις. Τέλος η βάση αποτελείται από πελεκητή µαρµαρόπετρα στην πρόσοψη, η οποία επεκτείνεται σε µικρό µέρος των πλάγιων όψεων, και κατά τα λοιπά από κυφωτούς ψευδόλιθους. Μετά την καταστροφή των Παλαιών Ανακτόρων από πυρκαγιά η βασιλική οικογένεια µετακινήθηκε στο ανάκτορο του ∆ιαδόχου που έκτοτε γίνεται γνωστό ως«Νέα Ανάκτορα». Τότε επεκτείνεται το αρχικό κτίριο µε προσθήκη της αίθουσας χορού (σήµερα αίθουσα διαπιστευτηρίων). Από τα πρωτότυπα σχέδια του Τσίλλερ, προκύπτει ότι από το 1892 έγιναν διάφορες προτάσεις για την

προσθήκη, η οποία µελετήθηκε το 1909 και πραγµατοποιήθηκε το 1910. Μία από τις προτεινόµενες λύσεις είναι αυτή που τελικά εφαρµόστηκε µε την συµµετοχή του αρχιτέκτονα Αναστάση Μεταξά . Η προσθήκη παρουσιάζει µορφολογική απόκλιση απτον εκλεκτισµό του αρχικού κτιρίου, µε εµφανείς επιρροές από αυστηρότερµία µονώροφη πτέρυγα σε επέκταση του παλαιού κτιρίου προς βορράν . Η πρόσοψη της προσθήκηςστον άξονα τριπλό άνοιγµα µε ιωνικούς κίονες και αετωµατική στέψη. H σύνδεση προσθήκης και κυρίως κτιρίου γίνεται µε πτέρυγα σε εσοχή, την οποία διασυνεχής σειρά ανοικαλύπτει την αίθουσα χορού προτάθηκε να κατασκευαστεί µε κάλυψη φύλλων προοξειδωµένχαλκού. Από το 1909 µέχρι το 1924 (24 Μαρκαταργήθηκε η βασιλεία και ανακηρύχθηκε η δηµοκρατίαστην Ελλάδα, τα Νέα Ανάκτορα υπήρξαν η κατοικίαβασιλικής οικογένειας. Κατά την περίοδο της ∆ηµοκρατίας, το κτίριο χρησιµοποιείται ως Κυβερνείο και κατάλυµα των προέδρων της ∆ηµοκρατίας. Tο 1935, µε την παλινόρθωση της βασιλείας (Γεώργιος Β΄) το κτίριοαποκτά την αρχική του χρήση. Το 1964, εν όψει των γάµων του τότε βασιλιά Κωνσταντίνου, έγινε επέκταση του κτιρίου προκειµένουνα αποκτήσει µεγάλη αίθουσα. Tα σχέδια της επέκτασης ήσαν του πολ. µηχανικού Aλέξανδρου Μπαλτατζή, της αρχιτέκτονος Μαρίας ∆ηµητριάδου-Λουκάκοσκηνογράφου Kλεόβουλου Κλώνη. Η τότε επέκταση περιέλαβε και τη διάνοιξη της πύλης της οδού Μελεάγρου καθώς και τη διαµόρφωση εισόδου στην οδό Βασ. Γεωργίου. Η προσθήκη του 1964, που κατασκευάστηκε κάτω αεπιχειρεί ανεπιτυχώς να µιµηθεί το αρχικό κτίρδιαφοροποιείται µορφολογικά ούτε ογκοπλαστικά και αστοχεί στη βασική της επιδίωξη, αφού η κεντρική αίθουσατου θρόνου στερείται µορφολογικού και πλαστικού ενδιαφέροντος. Η προσθήκη έγινε κατά µήκος της οδού Βασ. Γεωργίου και στο άκρο της προς την οδό Μελεάγρου, ύστερα από καθαίρεση βοηθητικού κτίσµατος κατά το µεγαλύτερο τµήµα του. Η χρήση του µεγάρου ως κατοικίας της β

ό

α νεοκλασικά πρότυπα. Είναι

έχει

τρέχει γµάτων µε πεσσούς. Ο θόλος που

ου τίου), που

της

τότε

υ και του

πό µεγάλη χρονική πίεση, ιο. ∆εν

ασιλικής ν βασιλικό

από το 1967 και µετά. Η πιο πρόσφατη

νο τον Γ. Παπαγεωργίου.

οικογένειας συνεχίστηκε µέχρι το αποτυχόαντιπραξικόπηµα του 1967. Μετά τη µεταπολίτευση του 1974, χρησιµοποιείται ως Προεδρικό Μέγαρο. Στο Προεδρικό Μέγαρο έγιναν επί µέρους εσωτερικές µετατροπές επισκευή και συντήρηση έγινε το 2002 από τα αρχιτεκτονικά γραφεία των Τάκη Γαβρίλη και Μιχαήλ Τυλιανάκη µε τεχνικό υπεύθυ

Ναός Αγίου ∆ιονυσίου Καθολικών

ανεπιστηµίου & Oµήρου, Αθήνα, 1853-65

ρχιτέκτων αρχικής µελέτης eo Von Klenze (1784-1864)

χιτέκτονα

ήρηση ωτερικού (1995-98)

α νηµεία του κέντρου της Aθήνας,

- τα κτίρια δηλαδή της Βιβλιοθήκης, του Πανεπιστηµίου και της Ακαδηµίας. α κτίζεται το 1853 µε σχέδια του κορυφαίου Bαυαρού αρχιτέκτονα Leo von Klenze, τα οποία

διακεκριµένο συνάδελφό του Λύσανδρο Kαυταντζόγλου, και εγκαινιάστηκε το 1865. ο της τρίκλιτης βασιλικής. Η κλήση του εδάφους προς τη Λεωφόρο Πανεπιστηµίου διευκόλυνε

ν επιβλητικότητα του κτιρίου. Στο επίπεδο του ναού, οδηγεί ευρεία µαρµάρινη κλίµακα. H δυτική του όψη κοσµείται µε κής τεχνοτροπίας. Tο προστώο έχει πέντε κυκλικά τόξα

τρία κλίτη της βασιλικής. Το ίο κλίτος, ωτά

ό δύο κών µονολίθων κιόνων, ανά έξι, και δύο

α, το οποίο παριστάνει τους

ου τρικό κλίτος. λύχρωµο

Π ALΤροποποίηση µελέτης και επίβλεψη από τον αρΛύσανδρο Καυτατζόγλου (1811-1885) Aποκατάσταση εξωτερικού (1992-94) & συντεσAρχιτέκτων Γιάννης Κίζης Συνεργάτης αρχιτέκτων ∆ηµήτρης Λεβέντης Ο Ναός του Αγίου ∆ιονυσίου των Καθολικών είναι έναπό τα σπουδαιότερα µ19ου αιώναO ναός άρχισε ντροποποιήθηκαν από τονΟ ναός ανήκει στον τύπτητο θαυµάσιο προστώο του Kαυταντζόγλου νεοαναγεννησιαυποστηριζόµενα από τέσσερις κίονες τοσκανικού ρυθµού και δύο πλευρικά τόξα που φέρονται από τέσσερις µεγάλες παραστάδες. Στο βάθος του προστώου ανοίγονται οι τρεις πύλες, οι οποίες οδηγούν σταυπερυψωµένα τµήµα του ναού, µε τη δίρριχτη στέγη και το µαρµάρινο γείσωµα, το οποίο αντιστοιχεί στο µεσακορυφώνει τις όψεις. Έχει τριγωνικά αετώµατα στη δυτική και ανατολική όψη και τοξωτά ανοίγµατα. Tα τρία τοξπαράθυρα της δυτικής όψης περιβάλλονται από γλυπτό µαρµάρινο διάκοσµο, ενώ τα τέσσερα τοξωτά ανοίγµατα της βορινής και µεσηµβρινής όψης έχουν απλούστερη διαµόρφωση. Το τετραώροφο κωδωνοστάσιο υπερέχει λίγο της στέγης του ναού. O τελευταίος όροφος έχει τέσσερα ηµικυκλικά τόξα από λευκό µάρµαρο που φέρουν τη σαγµατοειδή στέγη. Το προστώο κτίσθηκε το 1886-7 µε επίβλεψη του αρχιτέκτονα P. Sampo. Η τριζωνική διάταξη του κυρίως ναού σχηµατίζεται απσειρές κυλινδριπαραστάδες από πράσινο µάρµαρο Τήνου. Τα αναγεννησιακού ρυθµού κιονόκρανα είναι καλής επεξεργασίας και εµπνευσµένα από το Ερεχθείο. Μεταξύτων κιόνων ανοίγονται επτά ηµικυκλικά τόξα, που φέρουνγείσωµα µε κυανό διάζωµφοίνικες και τους σταυρούς των κιονοκράνων του ναού. Το γείσωµα στηρίζει τους τοίχους του άνω ορόφου, διάτρηταπό δεκαπέντε παράθυρα, που φωτίζουν το κενΤο ιερό διαχωρίζεται από το κεντρικό κλίτος µε ποµαρµάρινο στηθαίο σε σχέδιο του Καυταντζόγλου. Tο 1992-94, το εξωτερικό του ναού αποκαταστάθηκε υποδειγµατικά από τον αρχιτέκτονα-καθηγητή του EMΠΓιάννη Kίζη και τον συνεργάτη του ∆ηµήτρη Λεβέντη. Aπό τους ίδιους αρχιτέκτονες έγινε η µελέτη και επίβλεψη των εργασιών αποκατάστασης του εσωτερικού του ναού και του κωδωνοστασίου (1995-97).

το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στην "Αθηναϊκή Tριλογία" του

Παλαιά Aνάκτορα, σηµερινή στέγη της Bουλής ων Eλλήνων

λατεία Συντάγµατος, Αθήνα, 1836-47, διασκευή 1929-5

ς: νδρέας Κριεζής (1887-1962)

ηµερινή στέγη της Βουλής των Ελλήνων, ατασκευάστηκε αρχικά ως ανάκτορο του Όθωνα,

άρχη της Ελλάδας. Είναι έργο του Fredrich βίκου Α’ της

ξύ άλλων τα βασιλικά ουσείο Ερµιτάζ της Αγίας

ετρούπολης. Οι εργασίες ανέγερσης των παλαιών αν το

µ. και

ες

όµενη επιφάνεια µαζί µε τις αυλές είναι 6.950 µ2.

όφους. Η µεσαία πτέρυγα, στην οποία υπήρχε όροφος µε ους και πλουσιότερα διακοσµηµένους και επιπλωµένους

-τραπεζαρίας». οεξοχές των κεντρικών τµηµάτων στην πρόσοψη και την

έρυγα, στέφονται µε αέτωµα και έχουν πρόπυλα ∆ωρικού ρυθµού. πλευρά µε δύο µικρά ιονικά πρόπυλα εκατέρωθέν της. Στο επάνω

ία. ν

έχρι το 1929.

που ολοκληρώθηκε το 1847

ν και η αίθουσα της Γερουσίας, η οροφή

ό

ίρκε εκεί ένα χρόνο

ς εργασίες της η Ε' Εθνική Συντάγµατος προστέθηκε το Μνηµείο του Αγνώστου Στρατιώτη,

ανουήλ Λαζαρίδη, το έτος 1932, και αποτελεί έκτοτε το επίκεντρο των

τ Π3 Αρχιτέκτων: Fredrich von Gärtner (1792-1847) Αρχιτέκτων διασκευήΑ Η σκπρώτου µονvon Gärtner , αρχιτέκτονα του ΛουδοΒαυαρίας, ο οποίος σχεδίασε µεταανάκτορα του Μονάχου και το ΜΠανακτόρων άρχισαν το 1836 και ολοκληρώθηκ1847. Το κτίριο έχει ορθογώνια κάτοψη µε δύο άξονες συµµετρίας. ∆ύο µεγάλες πτέρυγες, µήκους 94,18πλάτους 15,50 µ. η καθεµία, διατάσσονται κάθετα πρός τον κύριο άξονα σε απόσταση 44,60 µ. µεταξύ τους. Συνδέονται µε τρείς µικρότερες, κάθετα τοποθετηµένπτέρυγες, σχηµατίζοντας τις δύο αυλές του κτιρίου . ΗκαλυπτΤο κτίριο είναι υπερυψωµένο κατά 1,5 µ. από τονπεριβάλλοντα χώρο, και οι τέσσερις εξωτερικές του πτέρυγες αποτελούνται από ισόγειο και δύο ορόφους. Η κατά το µήκος όλων των πτερύγων σε όλους τους ορελεύθερο ύψος 14,20 µ. , συγκέντρωνε τους επισηµότερχώρους των ανακτόρων: τις αίθουσες «χορού-παιγνίωνΟι όψεις διαµορφώνονται λιτά µε κυρίαρχα στοιχεία τις πρπίσω όψη, οι οποίες αντιστοιχούν στην κεντρική πτΚιονοστοιχία δωρικού ρυθµού υπάρχει και στη νότιαµέρος όλων των προπύλων υπάρχουν εξώστες µε στηθαΤο 1884 πυρκαϊά κατέστρεψε το βόρειο τµήµα του κτιρίου, προκαλώντας τεράστιες ζηµιές. Μια δεύτερη πυρκαϊά το∆εκέµβριο του 1909 αποτέφρωσε όλο το κεντρικό τµήµα των ανακτόρων, το οποίο παρέµεινε ακατοίκητο µΤο µόνο σωζόµενο τµήµα του αρχικού κτιρίου είναι το µαρµάρινο κλιµακοστάσιοκαι εξυπηρετούσε τους επίσηµους χώρους υποδοχής. Η µεταφορά της Γερουσίας και της Βουλής από το παλαιό Βουλευτήριο της οδού Σταδίου στα Aνάκτορα αποφασίστηκε το 1929. Με σχέδια του αρχιτέκτονα Ανδρέα Κριεζή έγιναν οι απαραίτητες αλλαγές ώστε το κτίριο να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες. Οι εργασίες άρχισαν το καλοκαίρι του 1930 και ολοκληρώθηκαν πέντε χρόνια αργότερα. Κατεδαφίστηκε όλο το κεντρικότµήµα που είχε καταστραφεί από την πυρκαϊά του 1909 και στη θέση του κτίστηκαν η µεγάλη αίθουσα συνεδριάσεωτης οποίας καλύφθηκε από γυαλί για να υπάρχει φυσικός φωτισµός. Το υπόλοιπο τµήµα του κτιρίου αποκαταστάθηκε στην αρχική του µορφή. Αφαιρέθηκανµόνο τα πατώµατα και αντικαταστάθηκαν µε πλάκες αποπλισµένο σκυρόδεµα. Ανοίχθηκε επίσης στη βορεινή πλευρά του κτιρίου µία επί πλέον είσοδος. Η Γερουσία εγκαταστάθηκε πρώτη στο ανακαινισµένο κτανακτόρων, στις 2 Αυγούστου 1934. Η Βουλή µεταφέρθηαργότερα, την 1η Ιουλίου 1935, όπου άρχισε τιΣυνέλευση. Στο χώρο του προαυλίου προς την πλατείατο οποίο φιλοτεχνήθηκε από τον αρχιτέκτονα Εµµεθνικών εορτασµών.

οργάνωση των χώρων γίνεται από διαδρόµους που υπάρχουν

ιο των παλαιών

Πρώτο Πανεπιστήµιο Αθηνών (∆ιασκευή οικίας Κλεάνθη) Σήµερα Μουσείου Πανεπιστηµίου Αθηνών Θόλου 5, Pιζόκαστρο, Αθήνα, µέσα 17ου αι., 1831, 1967, 1985

ρχιτέκτονες

ό τις

µως σε σχέδιο του J.Gurrey που επισκέφθηκε την Αθήνα το Σταµάτιος Κλεάνθης και Eduard ν το 1831 και το ανακαίνισαν για να το

κατοικία τους. πειδή ήταν ένα από τα µεγαλύτερα κτίρια της Αθήνας της

υ

και

ιείται για πολιτιστικές

οι Πανεπιστηµίου Aθηνών έχει τέσσερα επίπεδα και όλα . Xαρακτηριστικό στοιχείο της λιτής πρόσοψής του είναι ρά υπάρχει κλειστός εξώστης στον όροφο ενώ προς το

ν το κλιµακοστάσιο και το µεγάλο ηµιυπαίθριο «χαγιάτι». ιρίου στους δύο τελευταίους ορόφους ώστε να

οσαρµογής του σε κλασικιστικά πρότυπα.

ρχιτέκτων άννης Λαζάριµος (1849-1913)

έργο του του E.M.Π. χιστα ελληνικά ώς τις µέρες µας.

απόφαση για την ανέγερσή του σε οικόπεδο της το 1883. Tο κτίριο ι αποπερατώθηκε

1895. Για να καλυφθεί µεγάλο µέρος των δαπανών καν

κτίστηκε στο πανταχόθεν ελεύθερο θέση µπροστά στην ευρύχωρη

δηµιουργήσει ένα περίοπτο και ι την οργανική του ένταξη σε µια πο του «µεγαλοπρεπού γαλλικού ν. Aπό τον καθαρό, πρισµατικό όγκο

µατος, η οποία αντιστοιχεί στην

AΣταµάτιος Κλεάνθης Eduard Schaubert Το κτίριο της οδού Θόλου 5 στην Πλάκα, είναι µια αππαλαιότερες σωζόµενες κατοικίες της ελληνικής πρωτεύουσας. Η ακριβής χρονολογία ανέγερσής του είναι άγνωστη, φαίνεται ό1674. Οι αρχιτέκτονες Schaubert το αγόρασαχρησιµοποιήσουν ωςΕεποχής, επιλέχθηκε να στεγάσει το Πρώτο Πανεπιστήµιο τονέου Ελληνικού Κράτους από το 1837 έως το 1841. Μετά από πολλές αλλαγές χρήσης, το 1967 έγινε και πάλι ιδιοκτησία του Πανεπιστηµίου. Οι εργασίες ανακαίνισης, που επανέφεραν το κτίριο στην αρχική του µορφή, ολοκληρώθηκαν το 1985έκτοτε στεγάζει το Μουσείο του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Τους θερινούς µήνες η αυλή του χρησιµοποεκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες κ.λ.π Χτισµένο πάνω σε οικόπεδο µε µεγάλη κλίση, εκτός από τα στΚλεάνθη και Schaubert - θόλοι, πηγάδια κ.τ.λ.-, το Mουσείο τουτα χαρακτηριστικά της αθηναϊκής παραδοσιακής αρχιτεκτονικήςη στοά µε τους πεσσούς στον πρώτο όροφο. Στη βόρεινη πλευεσωτερικό της αυλής, που κλείνεται µε ψηλή µάντρα, βλέπουΧαρακτηριστική είναι η σταδιακή υποχώρηση του όγκου του κτδηµιουργηθούν διάφορα λιακωτά. Το σύνολο έχει γραφικότητα παρά την προσπάθεια πρ

χεία που ίσως διατηρήθηκαν επίτηδες από τους

∆ηµοτικό Θέατρο Πειραιώς Πλατεία Kοραή, Πειραιάς, 1982-1995 AΙω Tο ∆ηµοτικό Θέατρο του Πειραιά, διακεκριµένου αρχιτέκτονα και καθηγητήIωάννη Λαζαρίµου, είναι ένα από τα ελάθέατρα του 19ου αιώνα που επέζησαν Hκεντρικής πλατείας Κοραή πάρθηκεάρχισε να κατασκευάζεται το 1884 κατολειτουργίας και συντήρησης του θεάτρου δηµιουργήθηκαταστήµατα. Το ∆ηµοτικό Θέατρο, πλάτους 34,50 µ. και µήκους 47 µ.,σύστηµα. Η µικρή κλίση του οικοπέδου και η κεντρική τουπλατεία Κοραή, έδωσαν στον Λαζαρίµο την ευκαιρία ναεπιβλητικό αρχιτεκτόνηµα. Με τις αρµονικές αναλογίες καµνηµειώδη αστική σύνθεση, το έργο αυτό ανήκει στον τύθεάτρου». Iδιαίτερα επιτυχής ήταν η σύνθεση των όγκωτου κτιρίου προεξέχουν µόνο η ορθογωνική υπερύψωση του δώαίθουσα και τη σκηνή, και το υπόστυλο πρόπυλο. Η αίθουσα, χωρητικότητας 1400-1500 θεατών έχει πεταλόσχηµη πλατεία µε 500 καθίσµατα που µειώθηκαν αργότερα σε 340. Οι υπόλοιπες θέσεις κατανέµονται στα 23 θεωρεία των δύοπρώτων σειρών µε τα χαµηλά χωρίσµατα, στον εξώστη και στο υπερώο.

στη βάση του 25 ενοικιαζόµενα

Το οικόπεδο αξιοποιήθηκε έτσι ώστε και η σκηνή να έχει τις µεγαλύτερες δυνατές διαστάσεις και οι χώροι του κοινού µιαάνεση. Η σκηνή του ∆ηµοτικού Θεάτρου του Πειραιά υπερέχει από όλες τις σκηνές των ελληνικών θεάτρων του 19ου αιώνα. Aυτό οφείλεται στον τεχνολογικό εξοπλισµό και τις διαστάσεις της -πλάτος 20,30 µ., βάθος 16,15µ., ύψος 30και άνοιγµα 12Χ18 µ. Ένας σηµαντικός χώρος του πειραϊκού θεάτρ18 Χ 18 µ. που εξελίχθηκε σε χώρο προβολής κάθε ντόπιας πνευµατικής και καλλιτεχνικής κίνησης. Ιδιαίτερη προσοχήδόθηκε στην ασφαλή και γρήγορη εκκένωση του θεάτρου, στο νεωτερικό σύστηµα εξαερισµού και θέρµανσης της αίθουσας, καθώς και στηνΟι όψεις του ∆ηµοτικού Θεάτρου, κλασικιστικής τεχνοτροπίας, οργανώνονται ορθολογικά και µε ενιαίοτρόπο, εκτός από τις επιφάνειες του µπροστινού µνηµειώδους τµήµατος. Η µορφολογική ανάδειξη των πλευρικών τοίχων και της πίσω όψης έχει ως εξής : Την ισόγεια ζώνη του βάθρου, από αρµολογηµένη λαξευτή λιθοδοµή, τη διατρέχρυθµικά οι τοξωτές πόρτες των καταστηµάτων και τουθεάτρου. Οι δύο επάνω ορόφοι, οργανώνονται µε γιγάντικορινθιακές παραστάδες. Η επάνω σειρά διαφοροποιείται από την κάτω, της οποίας τα παράθυρα έχουν αετωµατικές στέψεις. Πάνω από το γείσο της ζώνηυπάρχει στηθαίο µε κιονίσκους, που το υποδιαιρούνπεσσοί, τοποθετηµένοι στους άξονες των περιµεπαραστάδων . Με όµοιο αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο αλλά πιο µνηµειώδη τρόπο γίνεται η µορφολογική και πλαστική ανάδεικύριας όψης. Όπως στις συµπαγής και µικρότερη λόγω υψοµετρικής διαφοράς. Αυτό κάνει κυρίαρχη την παρουσία της ζώνης του ρυθµού. Η οργάνωσή της γίνεται µε δίδυµες γιγάντιες παραστάδες, που έχουν κορινθιακά επίκρανα. Ανάµεσα τους υπάρχουν δύο σειρές ανοιγµάτων και ψευδοανοιγµάτων, τα οποία πλαισιώνονται από τοσκανικές παραστάδες. Τη µνηµειώδη του όµως εµφάνιση το ∆ηµοτικό Θέατοφείλει κυρίως στο δεσπόζον ναόσχηµο πρόπυλο µε τις τέσσερις µαρµάρινες αράβδωτες κολόνες, κορινθιακούρυθµού. Στο βάθρο του προπύλου οδηγεί µια µεγαλόπρεπη µαρOι κατά καιρούς ανακαινίσεις του κτιρίου, που πραγµατοποιήθηκαν στα 1927, 1946-1947,1962,1967-1968 και 1979-1982, δεν έγιναν µε την οφειλόµενη προσοχή στο αξιόλογο αυτό θεατρικό µνηµείο.

µ., ου ήταν το µεγαλόπρεπο καπνιστήριο, διαστάσεων

πυροπροστασία της.

ουν

ες

ς µικροί

τρικών

ξη της άλλες επιφάνειες, έτσι και εδώ, υπερέχει η κατακόρυφη διάρθρωση. Η ζώνη του βάθρου είναι

ρο την

µάρινη σκάλα.

Eθνικό Θέατρο µ

Nέας Σκηνής 1970 Οδός Αγίου Κωνσταντίνου & Κουµουνδούρου, Αθήνα, 18 Aρχιτέκτων: Ernst Ziller (1837-1923) Aρχιτέκτων ανακαίνισης 1930-32: Aναστάσιος Mεταξάς (1862-1937) Aρχιτέκτων επέκτασης 1960-63: Bασίλειος ∆ούρας (1904-1981) Aρχιτέκτων Nέας Σκηνής: Mάνος Περράκης (1937-)

ο Βασιλικό Θέατρο, που εγκαινιάστηκε στις 24 Νοεµβρίου 1901, ηκεµε πρωτοβουλία του Γεωργίου Α΄και

νων του Λονδίνου Στέφανου Ράλλη,

κτιρίου µε την έντονη κλίση τόνηµα και το µέλλον του. Στις

είλεται η αίθουσα των 1000 , δύο εξώστες και τέσσερα επίσηµα

θέατρο ρεπερτορίου αξιώσεων, αλλά και οι µ µνηµειώδης πρόσοψη αδικείται από την αναγκαστική της τοποθέτηση πάνω στην οικοδοµική γραµµή και µάλιστα

αίθουσα, χώροι κοινού

αίθουσας ο ακαδηµαϊκός εκλεκτικισµός του Ziller έχει µεγαλύτερη σχέση µε το µπαρόκ από ό,τι οι ς

ι ιδιαίτερα φανερό στην πλαστικά τεµαχισµένη ση

δου. Η βάση

α της

ο πνεύµα του µοντέρνου κλασικισµού µε

ου Πάνο

νια αργότερα, ένας χώρος δοκιµών της πτέρυγας του 1960-63 θα µεταµορφωθεί ευφάνταστα από τον σε

Aνακαίνιση 1930-32, επέκταση 1960-63 και δη ιουργία

91-1901

Τανοικοδοµήθχρηµατοδότηση των EλλήΚοργιαλένιου και Ευγενίδη. Το µικρό και απόκεντρο οικόπεδο τουεπηρέασε αρνητικά το αρχιτεκανεπαρκείς του λ.χ. διαστάσεις οφθέσεων (πλατεία 400 θέσεωνθεωρεία), αρκετά µικρή για έναΗπαράλληλα προς τον άξονα του δρόµου της κύριας προσπέλασης. Ή σύνθεση των όγκων εκφράζει οργανικά τις διαφορετικές λειτουργίες του θεάτρου (σκηνή, κ.λ.π.) ακολουθώντας τη γερµανική παράδοση. Tο ίδιο ισχύει και στην οργάνωση των κατόψεων. H αξιοποίηση του µικρού οικοπέδου γίνεται προς όφελος της σκηνής και κατά δεύτερο λόγο της αίθουσας. Η κυρίως σκηνή ήταν πλάτους 18 και βάθους 12,50 µ. Γι’ αυτό χρειάστηκε να επεκταθεί και να εκσυγχρονισθεί αρκετές φορές. Στη διαµόρφωση της

ίζερες διαστάσεις των χώρων του κοινού.

αίθουσες των παλαιότερων θεάτρων του. Σε ανάλογη γραµµή σχεδιάστηκαν και οι όψεις του θεάτρου. Eίχαν και αυτέµια πλαστικότητα δυσανάλογη για την κλίµακα του κτιρίου. Aυτό είναπρόσοψη του Βασιλικού Θεάτρου, τόσο στην αρχική που σχεδίασε ο Ziller όσο και στην όµοιας τεχνοτροπίας επέκτατου 1961-63, η οποία έγινε µε σχέδια του αρχιτέκτονα Βασίλειου ∆ούρα. Oι όψεις υποδιαιρούνται σε τρεις ζώνες και η µορφολογική τους ανάδειξη είναι ενιαία µε εξαίρεση το µνηµειώδες τµήµα της κύριας εισόύψους 2 µ. διαµορφώθηκε µε επιχρισµένη τοιχοποιία σε αποµίµηση λιθοδοµής rustico και αδιακόσµητα παράθυρα, ενώ ο κορµός µε παράθυρα και αετωµατική στέψη, ιονικές παραστάδες και στηθαίο µε κιονίσκους. Τη στέψη του κτιρίου αποτελούν το γείσο και το στηθαίο. Στην πρόσοψη δεσπόζει το προεξέχον κεντρικό τµήµα µε έξι κορινθιακούς κίονες οι οποίοι πατούν σε ισάριθµους πεσσούς της βάσης και στηρίζουν τον τεθλασµένο θριγκό της στέψης, στα πρότυπρωµαϊκής βιβλιοθήκης του Αδριανού. Oι σηµαντικότερες εσωτερικές αναπλάσεις έγιναν το 1930-32 και το 1970. Οι πρώτες εργασίες αφορούσαν την εσωτερική ανακαίνιση του κτιρίου, το οποίο µετονοµάστηκε από Bασιλικό σε Eθνικό, καθώς και τη µεταρρύθµιση της σκηνής του. Η ανακαίνιση έγινε από τον αρχιτέκτονα Αναστάσιο Μεταξά στστοιχεία Art Dco και ο εκσυγχρονισµός του σκηνικού χώρου βασίστηκε σε µελέτη του σκηνογράφ∆οξιάδη. Τριάντα χρόαρχιτέκτονα Μάνο Περράκη στην ευέλικτη Νέα Σκηνή του Εθνικού, η οποία έχει τη δυνατότητα να µετατρέπεται κυκλικό θέατρο, ελισαβετιανή σκηνή, ή οποιοδήποτε άλλο σχήµα µε κινητά και ανυψούµενα βάθρα και µε χρήση ανεξάρτητων µεταθετών καθισµάτων.

υ Αραβαντινού και του αρχιτέκτονα Kωνσταντίνου

Έπαυλη Καλαµάρα Πεσµατζόγλου 12, Κηφισιά, 1893-1900 Aρχιτέκτων Ernst Ziller (1837-1923)

στοιχεία η εµφανής λιθοδοµή, τα απλά λαίσια των ανοιγµάτων, η τετράρριχτη κεραµωτή τέγη µε το προεξέχον γείσο και η πέργκολα. ο αποτέλεσµα είναι µια σύνθεση µε εοαναγεννησιακή ισορροπία και αρµονία που µε γραφικότητά της ταιριάζει στο πευκόφυτο τοπίο αι το µεσογειακό κλίµα της Kηφισιάς.

Το κτίριο ανήκει στα χαρακτηριστικά έργα του Σάξονα αρχιτέκτονα Ernst Ziller, πρωταγωνιστή της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Πρόκειται για εξοχική έπαυλη στο τότε κοσµικό θέρετρο της Kηφισιάς όπου παραθέριζε η µεγαλοαστική τάξη. H διώροφη έπαυλη Kαλαµάρα έχει τους χώρους υποδοχής και τους βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο και τα υπνοδωµάτια στον όροφο. Ο όγκος του κτιρίου είναι απλός µ ε αρµονικές αναλογίες των µορφολογικών του στοιχείων. Tο επίµηκες προστώο της πρόσοψης µε το τριπλό τοξωτό του άνοιγµα γίνεται εξώστης στον όροφο. Η σύνθεση των όψεων είναι συµµετρική και το ύφος τους συγκρατηµένα γραφικό. Χαρακτηριστικά τουςπσΤντηκ

Μέγαρο Β. Μελά Σήµερα Πολιτιστικό και ∆ιοικητικό Κέντρο Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Στέγασε την Aθηναϊκή Λέσχη (τέλη 19ου αι.) και τα Eλληνικά Tαχυδροµεία (1900-72) Πλατεία ∆ηµαρχείου (Kοτζιά)-Aιόλου-Σοφοκλέους-Στρέιτ, Αθήνα, 1884-1887 και 1976-1988 Aρχιτέκτων Ernst Ziller (1837-1923) Aρχιτέκτονες µορφολογικής αποκατάστασης και διασκευής του µεγάρου (1976-88): ∆ιονύσης Bλαχόπουλος Γρηγόρης Tσιβεριώτης Σύµβουλοι αρχιτέκτονες: Γιάννης Λιάπης, Iωάννης Tραυλός

ο εκλεκτικιστικό µέγαρο του B. Mελά, η µεγαλύτερη θηναϊκή κατοικία της εποχής της, ανήκει στα ηµαντικότερα έργα της αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς υ Ernst Ziller. O ιδιοκτήτης του Β. Γ. Μελάς το ποκαλεί «Μεγάλην Οικίαν» και αφήνει τα έσοδα της ια να προικοδοτήσει την «Επιτροπή ληροδοτηµάτων Μελά», η οποία έκτιζε σχολεία σε λη την Ελλάδα. ε αυτό το µέγαρο λειτούργησε ώς το τέλος του ιώνα – όταν καταστράφηκε από πυρκαγιά – η Αθηναϊκή Λέσχη». Mετά την επισκευή του, το κτίριο α στεγάσει επί 72 ολόκληρα χρόνια τα Ελληνικά αχυδροµεία (1900-72). Σήµερα, το Μέγαρο Μελά ίναι εκµισθωµένο για 50 χρόνια από την Εθνική ράπεζα. ι αρχιτέκτονες της Tεχνικής Yπηρεσίας της Eθνικής

πουλος και Γρηγόρης διασκευή του µεγάρου σε

ολιτιστικό και διοικητικό κέντρο της Tράπεζας, έκαµαν και τησει την αρχική του µορφή.

επιβλητ πρόσοψη έχει συµµετρική τριµερή διάταξη µε δύο προεξέχοντες πυργίσκους στα άκρα. Καθ’ ύψος ε βάση-κορµό και στέψη. H βάση περιλαµβάνει το ισόγειο, το οποίο διαµορφώνεται µε τοξωτά ανοίγµατα και

ο οποίος χωρίζεται από τη βάση µε τη νοητή οριζόντια γραµµή των ξωστών των ανοιγµάτων του πρώτου ορόφου, αντιστοιχεί στους δύο πρώτους ορόφους. Η στέψη αρχικά οριζόταν από

φο οι ακραίοι πυργίσκοι. Aργότερα µεταξύ των πυργίσκων

αν αρχικά εσωτερική αυλή. H αίθουσα καλύπτεται µε γυάλινη νικού ρυθµού στο ισόγειο και κορινθιακού ρυθµού στον όροφο.

TαστοαγΚόΣα«θΤεΤΟTράπεζας ∆ιονύσης BλαχόTσιβεριώτης, εκτός από τηπεπεµβάσεις του παρελθόντος είχαν αλλοιώΗ ικήδιαιρείται σεπιβλητικό πρόπυλο στον άξονα. O κορµός, ετο γείσο και τα στηθαία, ενώ προεξείχαν κατά ένα όροπροστέθηκε τρίτος όροφος. Στο εσωτερικό δεσπόζει η κεντρική αίθουσα η οποία ήτοροφή και έχει περιµετρικές τοξοστοιχίες µε πεσσούς ιω

µορφολογική του αποκατάσταση, καθώς διάφορες

Άγιος Κωνσταντίνος

Οδός Αγ. Κωνσταντί Αρχιτέκτων Λύσανδρος Καυ O Άγιος ΚωνσταντίΈλληνα αρχιτέτις αντιλήψεις ναοδοµίας στηνπορεία της. Ο ναός κτίστηκενα τιµηθεί η για νεωτερική παλαιοχριστιανι ν ιδιάζοντα τύπο της τρίκλι σύστηµα της Bυζαντινής να . Aπορρίπτοντας κτισµό µε έντονα κλασικίζοντα χαρTο επιβλητικότε νεοκλασικής και αναγεννησιακής µε πεσσούς, κορι

νου, 1871-1896/1905

ταντζόγλου (1811-1885)

νος είναι ένα έργο-µανιφέστο του µεγάλου κτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου. Eκφράζει του για τον εξευρωπαϊσµό της ορθόδοξης

Αθήνα, οι οποίες όµως δεν επηρέασαν την

µε πρωτοβουλία του ∆ήµου Αθηναίων για γέννηση του διαδόχου Κωνσταντίνου. Πρόκειται λύση, γόνιµα επηρεασµένη από κά, ιταλικά και γαλλικά πρότυπα. Στον Άγιο Kωνσταντίνο ο Kαυταντζόγλου θα επιλέξει τοτης βασιλικής µε εγκάρσιο κλίτος και τρούλο, ο οποίος στηρίζεται πάνω σε λοφία κατά το οδοµίας. O αρχιτέκτονας θα καινοτοµήσει κυρίως σε ρυθµολογικό και µορφολογικό επίπεδο

τον συνήθη νεοβυζαντινό ρυθµό των ορθόδοξων ναών, θα καταλήξει σε ένα λόγιο εκλεακτήρα.

ρο στοιχείο του Aγίου Kωνσταντίνου είναι η πρόσοψή του, διαµορφωµένη µε στοιχεία ρυθµολογικής προέλευσης. Έχει τριµερή διάταξη και µνηµειώδη είσοδο µορφής προπύλου

νθιακούς ηµικίονες και αετωµατική στέψη.

Κεντρική ∆ηµοτική Αγορά Αθηνών Αθηνάς, Aρµοδίου, Φιλοποίµενος και Aριστογείτονος, 1878-80 και 1979 κ.ε. Aρχιτέκτων Ιωάννης Kουµέλης Aρχιτέκτονες ανάπλασης: Γιώργος Αλµπάνης, Νίκος Φιντικάκης Eπιβλέπουσα αρχιτέκτων εργασιών αποκατάστασης: Mερκία Aναγνώστου Η Κεντρική ∆ηµοτική Αγορά, η οποία καλύπτει το οικοδοµικό τετράγωνο των οδών Αθηνάς, Aρµοδίου, Φιλοποίµενος και Aριστογείτονος, ανήκει στα ελάχιστα δηµόσια κτίρια που δεν άλλαξαν χρήση από την ηµέρα που κτίστηκαν µέχρι σήµερα. Έτσι, το εκλεκτικιστικό κτίριο του 1880 στην καρδιά της Aθήνας αποτελεί σηµαντικό µνηµείο της αρχιτεκτονικής, οικονοµικής και κοινωνικής ιστορίας της ελληνικής πρωτεύουσας. Tα πρώτα σχέδια της Aγοράς εκπονήθηκαν το 1878 από δηµοτικό µηχανικό ή αρχιτέκτονα, του οποίου το όνοµα δεν βρέθηκε στα αρχεία του ∆ήµου. Pιζικές µετατροπές του αρχικού σχεδίου έγιναν το 1880 από τον αρχιτέκτονα

ννη Kουµέλη, καθηγητή του Eθνικού Mετσοβίου IωάΠHολυτεχνείου. Αγορά είχε υποστεί αλλοιώσεις τόσο από τη φθορά υ χρόνου όσο και από την καθηµερινή χρήση. H ηµαντικότερη από αυτές ήταν η απώλεια του γυάλινου ούλου, ο οποίος έσπασε στις αρχές του 20ού αιώνα. Kεντρική ∆ηµοτική Αγορά αποτελείται από ένα ρθογώνιο κτίριο µε µεγάλο στεγασµένο κεντρικό αίθριο. το χώρο του αιθρίου, που έχει επιφάνεια 1.180 µ2 και ψος 17 µ., στεγάζεται η ψαραγορά ενώ η κρεαταγορά, βαδού 2.036 µ2 και ύψους 7 µ., καταλαµβάνει τις τρεις τοές που περιβάλλουν το αίθριο και ορίζουν την ερίµετρο του κτιρίου. Στις τέσσερις γωνίες υπάρχουν θόκτιστοι πυργίσκοι. ι εξωτερικοί τοίχοι του κτιρίου είναι πέτρινοι πλάτους ,5 µ στο ισόγειο και 0,60 µ. στο επίπεδο του δώµατος. ο επίπεδο δώµα έχει φέροντα οργανισµό µε µεταλλικές οκούς και κεραµικά στοιχεία πλήρωσης, παραγέµισµα ε χώµα 1,30 εκ. και πλακόστρωση. εκλιµένη µεταλλική οροφή καλυµµένη µε φύλλα τσίγκου αλύπτει τον κεντρικό χώρο της ψαραγοράς µε εριµετρικά παράθυρα µε περσίδες στο επίπεδο του ώµατος. Η περιµετρική στοά της κρεαταγοράς τεγάζεται µε στέγη µεταλλικής κατασκευής σε δύο

επίπεδα που καλύπτονται µε φύλλα τσίγκου και έχουν µεταξύ τους κενό από το οποίο εξασφαλίζεται ο φυσικός αερισµός και φωτισµός του χώρου. Mετά την κήρυξη του κτιρίου ως διατηρητέου µνηµείου, ο ∆ήµος άρχισε από το 1979 σωστικές εργασίες και εργασίες αποκατάστασης προσόψεων. Yπεύθυνη των εργασιών αυτών ήταν η δηµοτική αρχιτέκτων Mερκία Aναγνώστου, µέλος τότε του Kεντρικού Συµβουλίου Nεωτέρων Mνηµείων του YΠ.ΠO. Στη συνέχεια εκπονήθηκε η µελέτη ανακαίνισης του κτιρίου από τους αρχιτέκτονες Γιώργο Aλµπάνη και Nίκο Φιντικάκη. Η µελέτη της ανακαίνισης βασίστηκε στην αξιοποίηση του φυσικού φωτισµού και την ένταξη πρωτοποριακών συστηµάτων και τεχνικών ώστε να µεγιστοποιηθεί η χρήση φυσικών πηγών ενέργειας για τη θέρµανση, τον φωτισµό και την εξοικονόµηση ενέργειας. Tα επιλεγµένα ενεργειακά και παθητικά συστήµατα για την ανακαίνιση του διατηρητέου κτιρίου σεβάστηκαν τον αρχιτεκτονικό του χαρακτήρα.

τοστρΗοΣύεµσπλιΟ1ΤδµΚκπδσ

1900-1922

Μέγαρο Λιβιεράτου Πατησίων & Ηπείρου, Αθήνα (1908-1909) Aχιτέκυων Αλέξανδρος Νικολούδης ( 1874-1944) Το µέγαρο Λιβιεράτου είναι µια µεγάλη αστική µονοκατοικία γαλλικής επιρροής.Σχεδιάστηκε στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα από τον διακεκριµένο αρτχιτέκτονα και καθηγητλη του EMΠ Aλέξανδρο Nικολούδη, ο οποίος ήταν απόφοιτος της ƒcole des Beaux Arts του Παρισιού. Έχει Yπόγειο, ανυψωµένο ισόγειο και όροφο. Στο ισόγειο στεγάζονται οι χώροι υποδοχής. H κάτοψη οργανώνεται γύρω από ένα κεντρικό χωλλ µε κυρίαρχο στοιχείο µια επιβλητική σκάλα. Στον όροφο βρίσκονται τα υπνοδωµάτια. Η διαµόρφωση των όψεων έγινε στο πνεύµα του γαλλικού νεοµπαρόκ. Σε κάθε όψη υπάρχουν τρεις κατακόρυφοι άξονες

ανοιγµάτων µε ιδιαίτερα τονισµένο το επιβλητικό θύρωµα στην οδό Ηπείρου. Οι όψεις διαρθρώνονται σε βάση, κορµό και στέψη. Η βάση διαµορφώνεται µε χάραξη

µε

µη γωνία αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισµα της τεχνοτροπίας του ιχείο µε όροφο που

ε επιβλητικό "cartouche" στο στηθαίο. H µετάβαση από τον κύβο προς νεται µε την παρεµβολή ζωνών αντίθετης καµπυλότητας ως προς τον

ερη πλαστικότητα, ενώ η υπόλευκη µονοχρωµία του συνόλου.

οριζόντιων αρµών σε µίµηση ισόδοµου συστήµατος. Το κτίριο στέφεταιστηθαίο. Η καµπυλόσχηµπαρόκ. Στη συνάντηση των δύο όψεων παρεµβάλλεται κυλινδρικό στοκογχωτή λότζια στο ισόγειο και κυκλικό εξώστη µε τριπλό άνοιγµα στον κορυφώνεται µτον κύλινδρο γίγωνιακό κύλινδρο. Η σύνθεση χαρακτηρίζεται από ιδιαίττων όψεων συντελεί στη συνοχή

γείσο και

Mουσείο Mπενάκη (πρώην οικία Mπενάκη, αρχικά οικία Xαροκόπου Βασ.Σοφίας & Κουµπάρη,

3, 1989-97

ρχιτέκτονες: ναστάσιος Μεταξάς (1862-1937) µ. Bουρέκας (1905-1992) λέξανδρος Καλλιγάς (1932-) τέφανος Καλλιγάς

ο Μουσείο Μπενάκη στεγάζεται σε ένα νεοκλασικό µέγαρο, στο τορικό κέντρο της Aθήνας απέναντι από τον Εθνικό Κήπο. ο Μουσείο είναι ένα σύνθετο αρχιτεκτονικό συγκρότηµα, το οποίο ροέκυψε από διαδοχικές προσθήκες. Πυρήνας του υπήρξε ένα ιακριτικού µεγέθους µέγαρο των µέσων του 19ου αιώνα, η οικία αροκόπου. Όταν η οικογένεια του Εµµανουήλ Μπενάκη εγκαθίσταται ριστικά στην Αθήνα στα 1910, το µέγαρο αυτό επεκτείνεται µε την ροσθήκη µιας αίθουσας χορού και µε τους απαραίτητους βοηθητικούς ώρους. Τότε εξωραίζεται εσωτερικά και εξωτερικά από τον γνωστό ρχιτέκτονα και αναστηλωτή του Παναθηναϊκού Σταδίου Αναστάσιο εταξά. Κατά το 1929/30, για τη διασκευή της οικίας Mπενάκη σε

ι µία ακόµα πτέρυγα. τρεις ακόµη προσθήκες στο αρχιτεκτόνηµα

για να στεγαστούν στο ισόγειο έλου και στον πρώτο όροφο η συλλογή του ∆αµιανού Κυριαζή. H δεύτερη

ροσθήκη έγινε το 1968 προκειµένου να εκτεθεί στο υπόγειο η µεγάλη δωρεά της Ελένης Σταθάτου. Στα 1969-1973 θα Σταµατίου ∆εκόζη-Βούρου και σχέδια του αρχιτέκτονα Eµµανουήλ Bουρέκα, η νέα σα διαλέξεων στο ισόγειο, αίθουσα προσωρινών εκθέσεων στον πρώτο όροφο και

υλικείο στην ταράτσα. Η διάταξη των ανοιγµάτων είναι αξονική και συµµετρική.

νες και τονίζονται τα κεντρικά ανοίγµατα του πρώτου ορόφου η.

λιτή εκλεκτικιστική αισθητική, η οποία γίνεται αντιληπτή και στο

ονίστηκαν µε τη ριζική διασκευή του εσωτερικού χώρου και οικοπέδου, η οποία είναι αθέατη από την πρόσοψη. Το

να Αλέκο Σ. Καλλιγά ξεκίνησε το 1989 και ολοκληρώθηκε το 1997. Οι ωφέλιµοι µ2. και εκτός από τα δύο υπόγεια των αποθηκών της νέας εδα. Στο επίπεδο του ηµιυπόγειου παραµένει επεκτεινόµενη

ία των διαφόρων επιστηµονικών τµηµάτων. Στο επίπεδο δηµιουργήθηκε ένα µικρό auditorium για ηλεκτρονικά πολυµέσα

για ποικίλες εκδηλώσεις. Στο υπόλοιπο κτίριο να προσφέρουν µια συνολική εικόνα της ιστορικής διαδροµής

Αθήνα, µέσα 19ου αι., 1910, 1929/30, 1969-7 AΑEΑΣ ΤισΤπδΧοπχαΜµουσείο, προστίθεταΣτη συνέχεια έγιναν πρώτη πραγµατοποιήθηκε στα 1954-1956 τα ιστορικά κειµήλια του Ελευθερίου Βενιζππροστεθεί, µε δαπάνη του Ιδρύµατοςπτέρυγα η οποία περιλαµβάνει αίθουκΟι όψεις του κτιρίου χωρίζονται σε βάση, κορµό και στέψη. Στην πρόσοψη δεσπόζει το προστώο µε τις δωρικές κολόµε τις ερµαϊκές στήλες-καρυάτιδες και την αετωµατική στέψΟι µαρµάρινες διακοσµήσεις των όψεων διέπονται από εσωτερικό του κτιρίου, και ιδιαίτερα στο χωλλ της εισόδου. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις του Μουσείου Μπενάκη εκσυγχρτην προσθήκη νέας πτέρυγας στο ελεύθερο πίσω µέρος τουέργο που µελετήθηκε από τον αρχιτέκτοχώροι του Μουσείου διπλασιάστηκαν φθάνοντας τα 7.000πτέρυγας, είναι µοιρασµένοι σε πέντε ενιαία εσωτερικά επίπη Βιβλιοθήκη, η ∆ιοίκηση, το Τµήµα Τεκµηρίωσης και τα γραφετου δευτέρου ορόφου και της ταράτσας µε το κυλικείοκαι µια µεγάλη και ανεξάρτητη αίθουσα πολλαπλών χρήσεωναναπτύσσονται οι ελληνικές και µόνο συλλογές, έτσι ώστε του Ελληνισµού στο χρόνο.

. H

Ιονική Τράπεζα

ανεπιστηµίου και Πεσµατζόγλου, 1925

ρχιτέκτων ναστάσιος Μεταξάς (1862-1

ο µέγαρο της Ιονικής Τράπεζας της Ελλάδος ανήκει στα ηµαντικότερα έργα του διακεκριµένου αρχιτέκτονα του ρώτου τετάρτου του 20ού αιώνα Αναστάσιου Μεταξά, ο ποίος είχε σπουδάσει στο Πολυτεχνείο της ∆ρέσδης. ποτελείται από ισόγειο, ηµιϋπόγειο και τέσσερις ορόφους, ο λευταίος από τους οποίους είναι σε εσοχή. Πρόκειται για ιθόκτιστο οικοδόµηµα µε µικτή φέρουσα κατασκευή και άπεδο από οπλισµένο σκυρόδεµα. ορφολογικά το µέγαρο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγµα κσυγχρονισµένου εκλεκτικισµού µε διακοσµητικά στοιχεία ugendstil και Art Dco. Oι όψεις έχουν τριµερή καθ’ ύψος ιαίρεση σε βάση, κορµό και στέψη. O κορµός τους ργανώνεται ρυθµικά µε παραστάδες που φέρουν επίκρανα εωτερικής µορφολογίας. Tο σύνολο χαρακτηρίζεται από ρµονία στις αναλογίες πλήρων και κενών. κεντρική αίθουσα συναλλαγών έχει περιστύλιο µε

γωνικούς πεσσούς που φέρουν εξώστες. Φωτίζεται γγίτη µε υαλογραφίες, ο οποίος ιφάνεια της οροφής όλου του κεντρικού

αρο της Λαϊκής Τράπεζας ενώθηκε µε ής, ο αρχιτέκτων της συνένωσης Κωνσταντίνος

επέφεραν αρκετές τιρίων, διατηρώντας όµως

την εξωτερική τους µορφή και τον χαρακτήρα των αιθουσών υναλλαγών τους.

Π AΑ 937) TσποΑτελδMεJδοναHορθοεντυπωσιακά από φεκαταλαµβάνει την επτµήµατος. Στα 1958-59, όταν το µέγεκείνο της ΙονικΚαψαµπέλης και οι συνεργάτες του µεταβολές στο εσωτερικό των δύο κ

σ

Λαϊκή Τράπεζα

εσµατζόγλου 18, 1911

ρχιτέκτων νασάσιος Μεταξάς (1862-1937)

ο µέγαρο της Λαϊκής Τράπεζας της Ελλάδος ανήκει τα σηµαντικότερα έργα του διακεκριµένου αρχιτέκτονα αι αναστηλωτή του Παναθηναϊκού Σταδίου Αναστάσιου εταξά, ο οποίος είχε σπουδάσει στο Πολυτεχνείο της ρέσδης. ποτελείται από ισόγειο, δύο ορόφους και υπόγειο. Είναι ιθόκτιστο µε µικτή φέρουσα κατασκευή και δάπεδο από πλισµένο σκυρόδεµα. διαµόρφωση της πρόσοψης αποτελεί εντυπωσιακό είγµα ακαδηµαϊκού εκλεκτικισµού γερµανικής επιρροής, ε διακοσµητικά µοτίβα Jugendstil. Έχει τριµερή καθ’ ψος διαίρεση σε βάση, κορµό και στέψη. Στο κεντρικό ροεξέχον τµήµα, η είσοδος τονίζεται µε δωρικό ρόπυλο, οι όροφοι ενοποιούνται µε διπλές ιωνικές αραστάδες και το σύνολο στέφεται µε αέτωµα. ντυπωσιακή είναι η κεντρική αίθουσα συναλλαγών µε νικό περιστύλιο το οποίο φέρει εξώστες µε

ς αίθουσας

ς Κωνσταντίνος Καψαµπέλης και οι

Π AΑ

TσκΜ∆ΑλοΗδµύπππΕιωτοξοστοιχίες. Στο κέντρο της οροφής τηυπάρχει φεγγίτης µε υαλογραφίες. Στα 1958-59, όταν το µέγαρο της Λαϊκής Τράπεζας ενώθηκε µε εκείνο της Ιονικής, ο αρχιτέκτων της συνένωσησυνεργάτες του επέφεραν αρκετές µεταβολές στο εσωτερικό των δύο κτιρίων, διατηρώντας όµως την εξωτερική τους µορφή και τον χαρακτήρα των αιθουσώνσυναλλαγών τους.

Θερινός Kινηµατογράφος Aίγλη

ίπλα στο Zάππειο µέγαρο, λεωφ. Aµαλίας, περί το 913-14

τισµένη την εποχή του A’ Παγκόσµιου Πολέµου σε πόσταση αναπνοής από τον Eθνικό κήπο, η «Aίγλη» υ Zαππείου είναι ένας από τους πρώτους υπαίθριους ινηµατογράφους της Aθήνας. Bρίσκεται σε µία από τις οητευτικότερες περιοχές αναψυχής της ελληνικής ρωτεύουσας, η οποία επικοινωνεί οπτικά µε την κρόπολη και τον αρχαιολογικό χώρο του ναού του λυµπίου ∆ιός. αρχική της µορφή δεν είναι γνωστή. Παρόµοιοι όµως ώροι της εποχής αλλά και η σηµερινή αναπλασµένη Aίγλη», µας δίνουν µια αρκετά σαφή ιδέα της µορφής ς. Eπρόκειτο εξαρχής για υπαίθρια ορθογωνική αυλή ε ψηλό µανδρότοιχο. Στο ένα στενό της άκρο υπήρχαν χώρος εισόδου µε το ταµείο, το κυλικείο και ο χώρος ν µηχανηµάτων προβολής, ενώ στο απέναντι άκρο το

τίσµα της οθόνης, σε κλασικίζουσα γραµµή. Tον νδιάµεσο χώρο κάλυπταν τα καθίσµατα των θεατών και ιάσπαρτα τραπεζάκια καφενείου. θερινός κινηµατογράφος αποτελεί τµήµα υγκροτήµατος αναψυχής που περιλαµβάνει αχαροπλαστείο - καφενείο µε µουσική και εστιατόριο. ο συγκρότηµα υπήρξε παραδοσιακό στέκι των θηναίων και τουριστικό αξιοθέατο από τότε που τίστηκε µέχρι σήµερα.

∆1 KατοκγπAOHχ«τηµοτωκεδOσζTAκ

40

1922-19

Mνηµείο Άγνωστου Στρατιώτη στην πλατεία Συντάγµατος Πλατεία Συντάγµατος, Αθήνα, 1928-1932

πίτευξη αυτών των στόχων ο αρχιτέκτονας παίρνει την λµηρή απόφαση να τοποθετήσει το µνηµείο στους ρόποδες των νεοκλασικών Ανακτόρων,

πλατεία µνηµείο,

, έχει στον άξονά του ανάγλυφη πλάκα µε εκρού οπλίτη, φιλοτεχνηµένη στα 1931-32

σµος του από την ελληνική ικά. Οι µνηµειώδεις

∆ιακοσµητικό χαρακτήρα έχει και η ζώνη µε τους , η οποία διακόπτει τον αναληµµατικό τοίχο στις δύο του γωνίες.

ις αρχές της γαλλικής πολεοδοµικής παράδοσης και του συµβολικές αναφορές στην ελληνική αρχαιότητα. Η αφαιρετική

µαρο, µπρούντζος – και τα χρώµατα τους –ώχρα, υπόλευκο, ό κλασικισµό των Παλαιών Ανακτόρων.

Aρχιτέκτων Εµµανουήλ Λαζαρίδης (1894-1961) Tο Μνηµείο του Άγνωστου Στρατιώτη αποτελεί ένα από τα ορόσηµα της µνηµειακής αρχιτεκτονικής στο κέντρο της Aθήνας. Bρίσκεται ανάµεσα στο νεοκλασικό Mέγαρο της Bουλής (τα Παλαιά Aνάκτορα του Όθωνα, 1836-40, αρχιτέκτων Fr. Von Gärtner) και την πλατεία Συντάγµατος, και είναι έργο του δεξιοτέχνη αρχιτέκτονα της ƒcole des Beaux Arts του Παρισιού Εµµανουήλ Λαζαρίδη, ενός από τους πρωταγωνιστές της µεσοπολεµικής αρχιτεκτονικής στην ελληνική πρωτεύουσα. H ανάθεση του έργου στον Λαζαρίδη έγινε ύστερα από βράβευση της πρότασής του στον πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισµό του 1928. Κεντρικό θέµα της µελέτης του Λαζαρίδη ήταν η καλλιτεχνική ενότητα του µνηµείου και της πλατείας µπροστά απ’ αυτό, η εναρµόνιση µε το αυστηρό ύφος των νεοκλασικών Ανακτόρων και η συµβολή στην ανάπλαση της πλατείας Συντάγµατος µε κύριο άξονα την οδό Ερµού. Για την ετοπισοπεδώνοντας το επικλινές έδαφος προς τηνΣυντάγµατος µε µεγάλης κλίµακας εκσκαφή. Τοπου είναι ουσιαστικά ένας αναληµµατικός τοίχος σχήµατος Π από λαξευµένους πωρόλιθους µεγάλων διαστάσεωνπαράσταση ναπό τον γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ. Ο διάκοεπιβλητικού τοίχου είναι εµπνευσµένος αρχαιότητα αλλά σχεδιασµένος αφαιρετπροορίζονται για "θεωρεία" κατά τη διάρκεια τελετών. ενσωµατωµένους σπονδύλους κιόνων δωρικού ρυθµούΗ µνηµειακή αυτή σύνθεση του Λαζαρίδη συνδυάζει τκλασικισµού µε το µοντέρνο πνεύµα της Art Déco και µεστιβαρότητα του µνηµείου, τα υλικά του – πωρόλιθος, µάρπράσινο-, είναι εκείνα που το εναρµονίζουν µε τον αυστηρ

κλίµακες είναι διακοσµητικές, καθώς τα σκαλοπάτια τους

Μέγαρο Μετοχικού Ταµείου Στρατού Πανεπιστηµίου, Σταδίου, Βουκουρεστίου και Αµερικής, 1927-38 Aρχιτέκτονες Λεωνίδας Μπόνης (1896-1963), Βασίλειος Κασσάνδρας (1904-1973) Tο µέγαρο του Μετοχικού Ταµείου Στρατού (M.T.Σ.), έργο των διακεκριµένων αρχιτεκτόνων της ƒcole des Beaux Arts του Παρισιού Λεωνίδα Mπόνη και Bασ. Kασσάνδρα, ανήκει στα έργα αναφοράς της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής του Mεσοπολέµου. Eίναι επίσης ένα από τα ελάχιστα κτίρια στην καρδιά της ελληνικής πρωτεύουσας που καλύπτει ολόκληρο οικοδοµικό

τους ύο αρχιτέκτονες έγινε ύστερα από βράβευσή τους στον

ος κρίθηκε το εξωτερικό. Η τελική λύση των Mπόνη και

αποτελεί δηµιουργική προσαρµογή της

εσοπολοµεµικής Aθήνας. Tο µέγαρο ανοικοδοµήθηκε

ι

ζει το , αµφιθεατρικό

όγεια επά

Floca ς

ύψους. ή. Oι κατόψεις ώρο της στοάς

τρικές

ασικισµού α είναι η ολογικής

όγειο στεγάζεται µε µαρκίζες σε πρόβολο και οι δύο τελευταίοι όροφοι, που είναι σε εσοχή, µειώνουν την ντύπωση του συνολικού όγκου. Οι άξονες στις επιµήκεις όψεις τον νται µε ροεξοχές του κτιριακού όγκου, ενώ ιδιαίτερος είναι ο χειρισµός της ωνίας Σταδίου και Βουκουρεστίου µε καµπύλη διαµόρφωση. έσερις χώροι του µεγάρου του M.T.Σ. –το κινηµατοθέατρο Παλλάς 930-32), η αίθουσα Mαξίµ / Θέατρο «Aλίκη» και τα ζαχαροπλαστεία onars και Floca- ανήκουν στις αξιολογώτερες αίθουσες του εσοπολέµου, και οι τρεις πρώτες στα σπάνια αρχιτεκτονικά ατάλοιπα αυτής της εποχής. H συνθετική διαύγεια, η άνεση, η ρχοντική πολυτέλεια, η τολµηρή αλλά καλαίσθητη πολυχρωµία και ο µπνευσµένος χειρισµός του διακοσµητικού κώδικα της Art Dco, τους ροσέδιδαν έναν αέρα Παρισιού. H τύχη όµως των διατηρητέων αυτών ιθουσών είναι άδηλη, καθώς το µέγαρο του M.T.Σ. βρίσκεται στη δίνη υ κερδώου και φανταχτερού εκσυγχρονισµού, ο οποίος προωθείται πό εργολητική εταιρία µε την αντιαρχιτεκτονική µέθοδο της ελετοκατασκευής.

τετράγωνο . Η ανάθεση της µελέτης και επίβλεψης του κτιρίου σδπανελλήνιο διαγωνισµό του 1926-27, ο οποίσKασσάνδρανεωτερικών γαλλικών προτύπων στα δεδοµέναµαπό το 1928 έως το 1938 σε τρεις φάσεις, οι οποίες αντιστοιχούν στα τρία βασικά του τµήµατα: (α) εκείνο που βρίσκεται παράλληλα προς την οδό Σταδίου κα

περιλαµβάνει καταστήµατα στο ισόγειο και γραφεία στουςορόφους, (β) το διαµπερές τµήµα που εκτείνεται από την Bουκουρεστίου προς την οδό Aµερική και στεγάκινηµατοθέατρο Παλλάς (µε πλατεία 1300 θέσεωνεξώστη 700 θέσεων και περιµετρικά θεωρεία), την υπαίθουσα Mαξίµ (αρχικά χορευτικό κέντρο, από το 1949κινηµατογράφος και από το 1971 Θέατρο «Aλίκη») καιορόφους µε γραφεία και (γ) το τελευταίο τµήµα της οδούΠανεπιστηµίου µε τα ιστορικά ζαχαροπλαστεία Zonars καικαθώς και άλλα καταστήµατα στο ισόγειο και γραφεία στουορόφους. Tο µέγαρο ήταν αρχικά πενταώροφο µε ισόγειο διπλού Aργότερα προστέθηκε ένας ακόµη όροφος σε εσοχοργανώνονται γύρω από τον κεντρικό ακάλυπτο χΣπύρου Μήλιου που έχει εξόδους προς τις τρεις περιµεοδούς. Oι όψεις διαµορφώθηκαν στο πνεύµα του µοντέρνου κλµε στοιχεία της Art Dco. Xαρακτηριστικό τους γνώρισµστιβαρή λιτότητα, η ενότητα στην ποικιλία και η τάση µορφαφαίρεσης στα νεότερα τµήµατα του κτιρίου σε σχέση µε ταπροηγούµενα. Το ισ

οδό

νω της

είζο

πγT(1ZMκαεπατοαµ

∆ηµοτικά Σχολεία, Λιοσίων και Mιχ. Bόδα Λιοσίων και Μιχαήλ Βόδα, Αθήνα, 1932-33 Aρχιτέκτων Κυριακούλης Παναγιωτάκος (1902-1982) Tο συγκρότηµα των δηµοτικών αυτών σχολείων, που βρίσκεται κοντά στην πλατεία Bάθης, ανήκει στα έργα αναφοράς του ελληνικού µοντερνισµού. Έργο του πρωτοπόρου αρχιτέκτονα Kυριακούλη Παναγιωτάκου, είναι µέρος του προγράµµατος ανέγερσης των σχολικών κτιρίων του ’30 από την Tεχνική Yπηρεσία του Yπουργείου Παιδείας. Το συγκρότηµα στεγάζει σε έναν ενιαίο όγκο δύο

ιτουργούν αυτοδύναµα και θουσες διδασκαλίας, γραφείο

εις νούν µέσω

τεγασµένων διαδρόµων. Υπάρχει δυνατότητα µεταξύ τους για υλή, η αίθουσα

δηµοτικά σχολεία που λεαποτελούνται από έξι αίκαθηγητών και αίθουσα χειροτεχνίας. Οι τάξστρέφονται προς τη µεσηµβρία και επικοινωανοικτών σενοποίησης 2-3 αιθουσών διδασκαλίαςτην πραγµατοποίηση εκδηλώσεων. H αγυµναστικής και το εστιατόριο του συγκροτήµατος χρησιµοποιούνται από τους µαθητές και των δύο σχολείων. Το κλιµακοστάσιο στη µία άκρη του κτιρίου εξέχει από τον κύριο όγκο µε την µορφή καµπύλου έρκερ. Η καθαρότητα της µορφής και η απλότητα της σύνθεσης γοήτευσαν τον Le Corbusier ο οποίος επισκεπτοµενος το κτίριο στα 1933 έγραψε στον τοίχο του «Compliments de Le Corbusier ».

∆ηµοτικό Σχολείο

αρυατίδων και Kαλησπέρη, Αθήνα, 1931

ρχιτέκτων άτροκλος Καραντινός (1903-1976)

ο κτίριο της οδού Kαρυατίδων, που σχεδιάστηκε από ν αρχιτέκτονα Πάτροκλο Kαραντινό στο πλαίσιο του ρωτοποριακού προγράµµατος των σχολικών κτιρίων υ ’30, ανήκει στις πρώϊµες ελληνικές εφαρµογές των ρχών του ριζοσπαστικού Mοντέρνου Kινήµατος. ίναι το περισσότερο δηµοσιευµένο διεθνώς έργο αυτού

κτίριο βρίσκεται στην περιοχή του κάτω από την Ακρόπολη. Αποτελείται από

αν διώροφο ενιαίο όγκο (ισόγειο και όροφο) που έξι αίθουσες µε νότιο προσανατολισµό,

ουσα χειροτεχνίας στον ροφο και εστιατόριο και χώρους γραφείων σε ισόγειο

ουν

µβάνουν όλο νίζουν την

Κ ΑΠ ΤτοπτοαΕτου προγράµµατος αλλά και της ελληνικής αρχιτεκτονικής του ’30. Tο σχολικό αυτόMακρυγιάννη ένπεριλαµβάνειεσωτερικό βορινό διάδροµο, αίθόόγκο, ο οποίος βρίσκεται σε επαφή µε τον κύριο όγκο του κτιρίου. Οι αίθουσες του ορόφου, όπως προβλεπόταν και από το κτιριολογικό πρόγραµµα, έχδυνατότητα ενοποίησης για την πραγµατοποίηση εκδηλώσεων. Στη διαµόρφωση των όψεων εκφράζεται η δοµή του κτιρίου µε τα µεγάλα παράθυρα που καταλατο άνοιγµα µεταξύ των υποστυλωµάτων και τοοριζοντιότητα της σύνθεσης.

∆ηµοτικό Αθήνα, 1932 Αρχιτέκτων Νίκος Μητσ Το κτίριο της άςτου ελληνικού µοντερνισµού. Σχεδιάστηκε από τον προικισµένο αρχιτέκτονα Nίκο Mητσάκη στο πλαίσιο του πρωτοποριακού προγράµµατος των σχολικών

. Ηκτίριο για την αίθουσα τελετών και χειροτεχνίας, η οποία όµως δενΤο συγκρότηµα διατάσσεται σε σχήµα Π µε τον κύριο όγκο του του, και στα δύο σκέλη του τον χαµηλότερο όγκο των γραφείων συγκρότηµα γίνεται από στοά, η οποία στον πρώτο όροφο διαµγραφείων µε το κτίριο των αιθουσών διδασκαλίας που έχει ισόγειτοποθετείται στον άξονα της σύνθεσης. Η είσοδος στις τάξεις γίδιαδρόµου-εξώστη. Η λύση αυτή δίνει στις όψεις µια ενδιαφέρουσα ρυθµική και συµµοριζόντια ανοίγµατα και οι πρόβολοι των εξωστών. Στο δώµα το του κλιµακοστασίου. Tο σχολείο της οδού Kωλέττη είναι κατασκευασµένο από σκελετότα υλικά των όψεων είναι οι επιχρισµένες επιφάνειες, τα ξύλινα

Σχολείο Κωλέττη και Σουλτάνη

άκης (1899-1941)

οδού Kωλέττη ανήκει στα έργα αναφορ

κτιρίων του ’30, και αποτελεί µια από τις αυθεντικότερες εκφράσεις των ριζοσπαστικών αρχών του Mοντέρνου Kινήµατος στην Eλλάδα. Περιλαµβάνει δώδεκα αίθουσες διδασκαλίας, υπόστεγο γυµναστικής , γραφεία καθηγητών και επιθεώρησης αρχιτεκτονική πρόταση προέβλεπε και ανεξάρτητο

πραγµατοποιήθηκε. κτιρίου των αιθουσών διδασκαλίας στην µακριά πλευρά και το υπόστεγο γυµναστικής αντίστοιχα. Η είσοδος στο ορφώνεται ως γέφυρα σύνδεσης της πτέρυγας των ο και δύο ορόφους. Tο κεντρικό κλιµακοστάσιο

νεται ανά δύο από µικρό προθάλαµο µέσω ανοικτού

ετρική διαµόρφωση, στην οποία επικρατούν τα µεγάλα κτίριο στέφεται µε pergola που περιβάλλει την απόληξη

οπλισµένου σκυροδέµατος και οπτοπλινθοδοµή και υαλοστάσια και τα σιδερένια κιγκλιδώµατα.

∆ηµοτικό σχολείο στα Πευκάκια

θήνα, 1931-1932

ρχιτέκτων ηµήτρης Πικιώνης (1887-1968)

ολονότι το δηµοτικό σχολείο της µεσοαστικής υνοικίας της Nεάπολης ανήκει στα έργα αναφοράς υ ελληνικού µοντερνισµού, ο δηµιουργός του ηµήτρης Πικιώνης θα το αποκηρύξει µε τα εξής όγια: «Όταν τέλειωσε δεν µε ικανοποιούσε. Eίναι τότε ου στοχάστηκα πως το οικουµενικό πνεύµα πρέπει α συντεθεί µε το πνεύµα της εθνότητος». ο κτίριο είναι µέρος του προγράµµατος ανέγερσης χολικών κτιρίων του ‘30. Βρίσκεται στους πρόποδες υ Λυκαβηττού σε οικόπεδο µε έντονη κλίση. Bασική πιδίωξη του Πικιώνη ήταν η προσαρµογή του κτιρίου τη φυσική κλίση του εδάφους, πράγµα το οποίο δήγησε σε πρωτότυπη αρχιτεκτονική λύση. Στην ηλότερη πλευρά του οικοπέδου, όπου βρίσκεται και προστώο εισόδου στο συγκρότηµα, υγκεντρώνονται οι κοινόχρηστες εγκαταστάσεις, το ραφείο, το εστιατόριο µε την αίθουσα τελετών στον ροφο και το γυµναστήριο ανοιχτό στον υπαίθριο ώρο. Οι αίθουσες διδασκαλίας αναπτύσσονται στις

εση των καθαρών γεωµετρικών µακωτά περιβάλλει τον οίος χωρίζεται σε τρία όγκων είναι λιτή µε

πό το Mοντέρνο Kίνηµα. Στις

Α Α∆ Mστο∆λπνTστοεσοψτοσγόχπλευρές του οικοπέδου σε δύο εγκάρσιες ισόγειες πτέρυγες των τεσσάρων και των δύο µονάδων, οι οποίες ακολουθούν κλιµακωτά την κλίση του εδάφους και έχουν άµεση πρόσβαση στο ύπαιθρο σε δικές τους αυλές. Η αρµονική σύνθόγκων που διατάσσονται κλικεντρικό υπαίθριο χώρο, ο οπεπίπεδα. Η διαµόρφωση των σαφείς επιδράσεις αόψεις κυριαρχούν οι τοίχοι από λευκό σοβά και τα µεγάλα ξύλινα υαλοστάσια.

Μπενάκειο ∆ιδακτήριο Κολεγίου Αθηνών Παλαιό Ψυχικό, 1927-1929 (ανατολική πτέρυγα) , µετά τον B’ Παγκόσµιο Πόλεµο (δυτική πτέρυγα)

τά αίθουσες τµηµάτων,

ινόχρηστους χώρους. Στον ι εικοσιεπτά αίθουσες

, γραφεία, το θέατρο Χωρέµη, α εργαστήρια

ν γλωσσών, µία διάφοροι ίτα. υ οποίου

Aρχιτέκτονες Κωνσταντίνος Σγούτας Κωνσταντίνος Κυριακίδης Γεώργιος Σούλης Tο Μπενάκειο ∆ιδακτήριο Κολεγίου Αθηνών υπήρξε η πρώτη σύγχρονη και άρτια εξοπλισµένη µονάδα της ιδιωτικής εκπαίδευσης στο λεκανοπέδιο της Aττικής. Kτισµένο στην αστική κηπούπολη του Π. Ψυχικού, υπήρξε καρπός συστηµατικής µελέτης των αρχιτεκτόνων µε ειδικούς επιστήµονες. Το κτίριο έχει ισόγειο , δύο ορόφους και σοφίτα κάτω από τη στέγη. Στο ισόγειο στεγάζονται συνολικά οκτώ αίθουσες διδασκαλίας, γραφεία καθηγητών, ειδικά γραφεία και εργαστήρια καθώς και διάφοροι κοινόχρηστοι χώροι. O πρώτος όροφος περιλαµβάνει δεκαεπδιδασκαλίας, γραφεία και αίθουσες ειδικώνγραφεία καθηγητών και κοδεύτερο όροφο στεγάζονταδιδασκαλίαςταχυδροµείο και κοινόχρηστοι χώροι. Tκαλών τεχνών, χειροτεχνίας και ξένωαίθουσα κλασικού χορού, γραφεία καιβοηθητικοί χώροι βρίσκονται στη σοφΗ κάτοψη έχει σχήµα Π στον άξονα τοβρίσκεται το πρόπυλο της εισόδου και στην πίσω πλευρά του µια µικρή πτέρυγα. Η κατακόρυφη κυκλοφορία γίνεται από τρία κλιµακοστάσια. O χώρος οργανώνεται κατά µήκος των διαδρόµων, οι οποίοι διατρέχουν όλες τις πτέρυγες σε όλους τους ορόφους. Οι όψεις, διαµορφωµένες αρχικά στο πνεύµα ενός ακαδηµαϊκού εκλεκτικισµού, απλουστεύτηκαν στη συνέχεια κατ’ απαίτηση του ∆ιοικητικού Συµβουλίου. Oι όψεις είναι επενδεδυµένες µε λαξευτή πέτρα και στη βάση τους, η οποία αντιστοιχεί µε το ισόγειο του κτιρίου, µε κυφωτές πέτρες τεχνοτροπίας rustico.

, δωρικού Κυρίαρχο µορφολογικό στοιχείο είναι τορυθµού, πρόπυλο της εισόδου µε το επιβλητικό κλιµακοστάσιο.

Συγκρότηµα Ιατρικών Εργαστηρίων ανεπιστηµίου Αθηνών (Ινστιτούτα αθολογίας, Ανατοµίας, Φυσιολογίας και αρµακολογίας, Υγιεινής και Μικροβιολογίας, µφιθέατρο Παθολογικής Ανατοµίας και αίσκος)

ουδί, Αθήνα, 1929-1933

ρχιτέκτων

Μπίρης (1907-1990)

ίων της Ιατρικής Σχολής υ Πανεπιστηµίου Αθηνών, ανήκει στις πρώτες

αρµογές των αρχών του ριζοσπαστικού τες περιπτώσεις

προκάλεσαν το

ι το

ΠΠΦΑν Γ ΑΕµµανουήλ Κριεζής (1880-1967). Συνεργάτες αρχιτέκτονες Κυπριανός Παναγιώτης Μάρθας (1905-1965) Το Συγκρότηµα των Εργαστηρτοέλληνικές εφΜοντέρνου Κινήµατος και στις ελάχισµεσοπολεµικών αρχιτεκτονηµάτων πουενδιαφέρον του ξένου αρχιτεκτονικού τύπου της εποχής. Η µελέτη του συγκροτήµατος, το οποίο αποτελούσε µέρος της προβλεπόµενης Πανεπιστηµιούπολης στο Γουδί, έγινε από τον µηχανικό, αρχιτέκτονα του Πολυτεχνείου του Μονάχου και καθηγητή του ΕΜΠΕµµανουήλ Κριεζή µε τη συνεργασία των νέων τότε αρχιτεκτόνων Κυπριανού Μπίρη και Παναγιώτη Μάρθα. Η κτιριολογική λύση είναι αποτέλεσµα επιτυχούς προσαρµογής του πνεύµατος και του γράµµατος του γερµανικού µοντερνισµού στα δεδοµένα της µεσοπολεµικ Αθήνας. Πρόκειται για ορθολογιστική σύνθεση κτιριακών όγκων, οι οποίοι διαµορφώνονται και διατάσσοναι σύµφωνα µε τον λειτουργικό τους προορισµό. Το πιο ενδιαφέρον µέρος του συγκροτήµατος ήταν το αµφιθέατρο ανατοµίας που κατεδαφίστηκε στα µέσα της δεκαετίας του ’70, και είχε οκταγωνική κάτοψη µε εµφανή

ής

δοµικά στοιχεία. Στη λιτή διαµόρφωση των επιχρισµένων όψεων εκφράζεται η λειτουργία των κτιρίων και αποκρύβετακατασκευαστικό τους σύστηµα.

Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και κατοικία Κούλας ράτσικα ήµερα Kρατική Σχολή Oρχηστικής Tέχνης

µήρου 53, Αθήνα, 1932-34

ρχιτέκτων εώργιος Κοντολέων (1896-1952)

ο κτίριο της σχολής χορού της Kούλας Πράτσικα, όπου ρισκόταν και το σπίτι της, ανήκει στις κορυφαίες

νισµού. Mε την πέριττη πλαστικότητα, την εναρµόνιση προς το

ρφής-µατικά την

ρχιτεκτονική του Adolf Loos. Kτίστηκε στις τονα κατηφορικό και

υ, διαστάσεων φωθεί πρόσβαση

ν

σα ία

λές ικής αυτό του

ΠΣ Ο AΓ Tβδηµιουργίες του µεσοπολεµικού µοντεραπεριβάλλον και την ιδεώδη ισορροπία µολειτουργίας-κατασκευής, εξελληνίζει υποδειγ«ελάχιστη» απαρυφές του Λυκαβηττού, σε ένστενοµέτωπο οικόπεδο της οδού Οµήρο10X27 µ., ενώ ακόµα δεν είχε διαµορπρος αυτό. Ήταν η πραγµατοποίηση της επιθυµίας τηςιδιοκτήτριας για τη στέγαση της πρωτοποριακής, για τηEλλάδα, Σχολής της. Έχει ισόγειο και δύο ορόφους. Η είσοδος γίνεται στο επίπεδο του ισογείου µέσω µιας αυλής µε λιθόκτιστη µάντρα. Στον πρώτο όροφο βρίσκεται η κυρίως αίθουτης σχολής και στον δεύτερο όροφο σε εσοχή η κατοικτης ιδιοκτήτριας. Ο όγκος του κατάλευκου κτιρίου είναι απλός και ορθογωνικός. Eίναι κατασκευασµένος από σκελετό οπλισµένου σκυροδέµατος και επιχρισµένη οπτοπλινθοδοµή. Oι όψεις διαµορφώνονται µε µεγάλα ενιαία ανοίγµατα ερµηνεύοντας την επιθυµία της πρωτοπόρου δασκάλας του χορού για την κατασκευή ενός κτιρίου "απλού στέρεου και φωτεινού". Πολπροσωπικότητες των τεχνών και της αρχιτεκτονεκφράστηκαν εγκωµιστικά για το αρχιτεκτόνηµαKοντολέοντος. Xαρακτηριστικό είναι το σχόλιο του ∆ηµήτρη Πικιώνη: «το οίκηµα της Σχολής της Kούλας Πράτσικα είναι αντάξιο των υψηλών της ιδεωδών και γι’ αυτό η σηµασία του είναι πνευµατική».

Προσφυγικές πολυκατοικίες

εωφ. Αλεξάνδρας, Αθήνα, 1933-1935.

ρχιτέκτονες ίµων Λάσκαρις (1905-1979) ηµήτριος Κυριακός (1881-1971).

ο συγκρότηµα των προσφυγικών πολυκατοικιών της εωφόρου Aλεξάνδρας ανήκει στις χαρακτηριστικές φαρµογές των αρχών του κεντροευρωπαϊκού

από τη Μικρά

ο συγκρότηµα αποτελείται από οκτώ επιµήκη κτίρια µε ο ορόφους. Tο κάθε κτίριο διαιρείται σε

κό κλιµακοστάσιο και φο. Tα τυποποιηµένα

ο ει 228 διαµερίσµατα.

κατασκευή των κτιρίων είναι από φέρουσα

ς και

Λ AΚ∆ ΤλεMοντέρνου Kινήµατος. H ανοικοδόµησή τους ήταν µέροςτου προγράµµατος της δεκαετίας του ’30 για την στέγαση στην Αθήνα των προσφύγωνΑσία. Tισόγειο και δύτέσσερις η πέντε µονάδες µε κεντριδύο ζεύγη διαµερισµάτων ανά όροδιαµερίσµατα αποτελούνται από ένα η δύο υπνοδωµάτια, κουζίνα και αποχωρητήριο. Συνολικά τσυγκρότηµα έχΗεπιχρισµένη λιθοδοµή και πλάκες οπλισµένου σκυροδέµατος. Οι λιτοί όγκοι των κτιρίων διατάσσονται σε σειρές παράλληλες προς τη λεωφ. Αλεξάνδρας. Στις απλέτυποποιηµένες όψεις εφαρµόστηκε ο µορφολογικός κώδικας του Bauhaus.

Κέντρο Θεαµάτων Pεξ – Κοτοπούλη – Πανεπιστηµίου 48, 1935-37 Aρχιτέκτονες Λεωνίδας Μπόνης (1896-1963), Βασ. Κασσάνδρας (1904-1973) Aρχιτέκτονες ανάπλασης BETAPLAN (Γιάννης Bεντουράκης - αναγιώτης Tαβανιώτης) Σχεδιασµένο από τους διακεκριµένους ρχιτέκτονες της ƒcole des Beaux Arts του Πρισιού Λεω ίδα Mπόνη και Bασίλειο Kασσάνρα, το µέγαρο Pεξ-Κοτοπούλη – Σινεάκ ταν το πρώτο συστηµατικό κέντρο θεαµάτων της

ευρηµατική προσαρµογή του

ό ύψος 33.90 µ. και όγκο νε από σκελετό οπλισµένου

κυροδέµ τος µε υπερσύγχρονες για την εποχή ς σύστηµα

µορφώθηκε σε κινηµατογράφο ν , το «Σινεάκ». Επάνω της

321

, 15

Το 1982 το θέατρο Κοτοπούλη καταστράφηκε από πυρκαγιά. Aµέσως ετά το µέγαρο θεαµάτων κηρύχθηκε διατηρητέο, περιήλθε στην υριότητα του Υπουργείου Πολιτισµού και ανακαινίστηκε από το γραφείο BETAPLAN των αρχιτεκτόνων Γιάννη Bεντουράκη και Παναγιώτη TαβανχρησιµοποιούνταιΘεάτρου, ενώ ο του σε κέντρο Η πρόσοψη του κτουρανοξύστες. Επιτον πρόβολο τηςτονίζεται µε την κτιρίου.

Σινεάκ

Π

αν

ήΑθήνας. Πρόκειται γιαγαλλικού τύπου επάλληλων αιθουσών στο µικρό οικόπεδο της οδού Πανεπιστηµίου, διαστάσεων 26 x 44 µ . Το κτίριο έχει συνολικ45.000µ3. Η κατασκευή έγισ ατεχνολογικές εγκαταστάσεις και πλήρεκλιµατισµού. Η υπόγεια αίθουσα διαεπικαίρων 582 θέσεωτοποθετήθηκε η αίθουσα του κινηµατογράφου Ρεξ ηοποία είχε πλατεία 803 θέσεων, περιµετρικό εξώστηθέσεων µε 9 θεωρεία και περιµετρικό υπερώο 448 θέσεων. Το θέατρο Κοτοπούλη βρισκόταν ακριβώς επάνω από το Ρεξ. Είχε και αυτό πλατεία 626 θέσεωνπεριµετρικό αµφιθεατρικό εξώστη 222 θέσεων µεθεωρεία και αµφιθεατρικό υπερώο 276 θέσεων. Η ευρηµατική αυτή λύση των Mπόνη και Kασσάνδρα πέρασε στη διεθνή βιβλιογραφία. Η αίθουσα είχε θαυµάσια ακουστική, ικανοποιητική θέα και πολυτελή εσωτερική διακόσµηση. Η σκηνή του θεάτρου, διαστάσεων 18.90 x 12.85 µ., ήταν µέχρι πρόσφατα η µεγαλύτερη της Αθήνας. Η κατακόρυφη κυκλοφορία στο κτίριο γινόταν από δύο σύνθετες διπλές σκάλες και ισάριθµους µεγάλους ανελκυστήρες.

µκ

ιώτη. Το θέατρο Κοτοπούλη και το Σινεάκ σήµερα ως τρίτη και τέταρτη σκηνή του Εθνικού

κινηµατογράφος Pεξ µετατράπηκε από τον ενοικιαστή ψυχαγωγίας µε ελαφρολαϊκή µουσική.

ιρίου έχει σαφείς επιρροές από αµερικανικούς κρατούν τα κατακόρυφα στοιχεία µπετόν επάνω από

µαρκίζας του ισογείου. Η κατακόρυφη διάσταση ύπαρξη δύο συµµετρικών πύργων στην απόληξη του

Έπαυλη Γ. Λύδη ήµερα κατοικία του πρέσβυ των H.Π.A.

δός Βουρνάζου, 1937

ρχιτέκτων ηµήτριος Φωτιάδης (1894-1974) υνεργάτης αρχιτέκτων άννης Χαλεπάς

ο έργο αυτό του ∆. A. Φωτιάδη και του συνεργάτη υ I. Xαλεπά, εµπνευσµένο από τις νεοροµαντικές παύλεις της Kαλιφόρνιας, άσκησε µεγάλη επίδραση τον εκσυγχρονισµό της προαστιακής κατοικίας της ττικής. Πρόκειται για µεγάλης κλίµακας αστική

φές του µηµένη

κατοικία του πρέσβη των Η.Π.Α. του οποίου ορίζουν τις δύο πλευρές εσωτερικής αυλής. Το κτίριο

όφων και στεγάζει χώρους υποδοχής και βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο και υπνοδωµάτια στον ροφο.

ραµοσκεπές, τα υλικά των δαπεδοστρώσεων και ο λιτός διάκοσµος της χαρακτήρα χωρίς συγκεκριµένη ιστορική ή τοπικιστική αναφορά, που

εις της Καλιφόρνιας και της µεσογειακής Eυρώπης.

Σ O A∆ΣΙω ΤτοεσAµονοκατοικία κτισµένη στις τότε παρυΛυκαβηττού. Σήµερα βρίσκεται σε πυκνοδοκεντρική περιοχή της Αθήνας και χρησιµοποιείται ωςΗ κάτοψη της έπαυλης Λύδη έχει σχήµα Γ, τα σκέληέχει ύψος δύο ορόOι κατάλευκοι σοβατισµένοι τοίχοι, οι κεκατοικίας, της προσδίδουν νεοροµαντικόπαραπέµπει σε σύγχρονες επαύλ

Mονοκατοικία Aργυροπούλου ωκυλίδου, Πινδάρου & Στρατιωτικού Συνδέσµου, θήνα, 1933-35

ςAθήνας του ΄30 και του ΄50. Η µονοκατοικία είναι κτισµένη σε οικόπεδο µε έντονη κλίση στις παρυφές του Λυκαβηττού. Ένα διπλό κλιµακοστάσιο παράλληλα προς το δρόµο οδηγεί από την οδό Φωκυλίδου έως τον κήπο στο επίπεδο του ισογείου της κατοικίας ενώ η δεύτερη είσοδος βρίσκεται στην οδό Στρατιωτικού Συνδέσµου. Στο ισόγειο του κτιρίου βρίσκονται οι χώροι υποδοχής και στον όροφο και το δώµα τα υπνοδωµάτια. Στην όψη προς την οδό Φωκυλίδου κυριαρχούν οι λευκοί κυµατιστοί τοίχοι του κλιµακοστασίου και ο τοίχοςπου αντιστηρίζει τον κήπο δίνοντας στο κτίριο ένα κλειστό χαρακτήρα. Το ίδιο το κτίριο της κατοικίας αποτελεί σύνθεση πλαστικών ασύµµετρων όγκων µε νησιώτικα µεσογειακάστοιχεία, όπως λότζιες και πέργκολες .

ΦΑ Aρχιτέκτων ∆ηµήτριος A. Φωτιάδης (1894-1974) Συνεργάτης αρχιτέκτων Iωάννης Xαλεπάς (1891-1961) Eµπευσµένη από τα παραδοσιακά σπίτια της Mυκόνουκαι της Mεσογείου, η έπαυλη τού πρέσβυ Aργυρόπουλου αποτελεί αξιόλογο δείγµα του νεοροµαντικού µοντερνισµού, ο οποίος ανήκει στις κυρίαρχες τεχνοτροπίες των αστικών µονοκατοικιών τη

Σπίτι Aγγελικής Xατζηµιχάλη σήµερα Mουσείο Λαϊκής Tέχνης και Παράδοσης του ∆ήµου Aθηναίων Aγγελικής Xατζηµιχάλη 6 (πρώην Υπερείδου 18), Αθήνα, 1924-1927 Aρχιτέκτων Αριστοτέλης Ζάχος (1871-1939) Tο σπίτι της κορυφαίας λαογράφου Aγγελικής Xατζηµιχάλη, έργο του πρωτοπόρου κήρυκα της ελληνικότητας Aριστοτέλη Zάχου, αποτελεί χαρακτηριστική έκφραση του αρχιτεκτονικού του "δηµοτικισµού". Το κτίριο έχει ύψος τριών ορόφων και στεγάζει ανεξάρτητο διαµέρισµα στο ισόγειο και διώροφη κατοικία. Οι κατόψεις χαρακτηρίζονται από λειτουργικότητα και απλοχωριά. Η µοντέρνα διάτσυνδυάζεται ευρηµατικά µε παραδοσιακά θέµαταµνήµες. Στο ισόγειο δεσπόζουν ο µεγάλος προθάλασύγχρονη ερµηνεία του "δοξάτου" των βορειοελλαδίτικων αρχοντόσπιτων- και η τραπεζ

το τζάκι και τα ξυλόγλυπτα ερµάρια. Οι όψεις του κτιρίου διαµορφώνονται µε ήπια πλακαι ενσωµάτωση στοιχείων εµπνευσµένων από παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Bόρειας EλλάδαςΒυζαντινή µορφολογία: µεγάλες ξύλινες εξώθυρες

Πλάκα,

κύρια

αξη και

µος -

αρία µε

στικότητα την

και από τη , τρίλοβα

παράθυρα µε φεγγίτες, σαχνισιά, σκεπαστό εξώστ κήπος περιβάλλεται από ψηλή λιθόκ

υ τηκε µε

λάµβανε αυθεντικά οµµάτια των συλλογών έργων λαϊκής τέχνης της

ς της Eλλάδας. κατοικία εκφράζει τόσο τα ενδιαφέροντα της ιδιοκτήτριας

ρωτοπόρος στην προσπάθεια για την διάσωση αι τα πιστεύω του µια σύγχρονη

η µε τοξοστοιχία. Ο τιστη µάντρα. H χειροποίητη διακόσµηση και επίπλωση τοσπιτιού ήταν της επιλογής της ιδιοκτήτριας. Σχεδιάσβάση παραδοσιακά πρότυπα και περιεκXατζηµιχάλη από πολλές περιοχέΗπου ήταν πκαι την αναβίωση της λαϊκής τέχνης όσο καρχιτέκτονα, πρωτεργάτη της κίνησης γιααρχιτεκτονική µε αυθεντικά ελληνικό χαρακτήρα.

Σανατόριο «Σωτηρία» Σήµερα Περιφερειακό Γενικό Nοσοκοµείο Nοσηµάτων Θώρακος Aθηνών Λεωφ. Mεσογείων 152, 1932-37 Aρχιτέκτων Iωάννης ∆εσποτόπουλος (1903-1992) Tο έργο αυτό του αρχιτέκτονα-καθηγητή Iωάννη εσποτόπουλου, ο οποίος υπήρξε µαθητής του Walter ropius στη Bαϊµάρη, ήταν η πρώτη εφαρµογή της οινωνιοκεντρικής ιδεολογίας του Bauhaus στις γκαταστάσεις υγείας της µεσοπολεµικής Aθήνας. «Σωτηρία» σχεδιάστηκε ως λαϊκό θεραπευτήριο οσηµάτων θώρακος 420 κλινών µε πρωτοποριακή για ν Ελλάδα προσέγγιση όλων των διαστάσεων του ρχιτεκτονικού προβλήµατος· της λειτουργικής, της οινωνικής, της τεχνολογικής, της αισθητικής και της υχολογικής, η οποία αφορά τις σχέσεις οσηλευόµενων - νοσηλευτών και την αντιµετώπιση ν ιδιαζόντων ψυχολογικών τους προβληµάτων. ο κτίριο συγκροτείται από έξι αυτοτελή τµήµατα που ρθρώνονται ελεύθερα και ασύµµετρα. Στην αρχική του ατάσταση το συγκρότηµα περιελάµβανε τους εξής

ν οι οποίες ατανέµονταν στους τρεις ορόφους της επιµήκους ΝΑ

νών από τους µένες σε µικρή,

ηµη πτέρυγα που επικοινωνεί µε την ιώροφων διαδρόµων ντρωσης και

άλη

∆GκεHντηακψντωΤακχώρους: (α) 42 αίθουσες των 10 κλινώκπτέρυγας, µε διαχωρισµό των βαρειά ασθευπoλοίπους, (β) 4 τραπεζαρίες τοποθετηκαµπυλόσχπτέρυγα των δωµατίων µέσω δύο δµε pilotis, (γ) µικρές αίθουσες συγκέαπασχόλησης ασθενών σε κάθε όροφο και µία µεγαίθουσα συγκεντρώσεων – αναψυχής σε ανεξάρτητη πτέρυγα µε pilotis τοποθετηµένη στο BA άκρο του συγκροτήµατος, (δ) εξώστες αεροθεραπείας των ασθενών µε µεσηµβρινό προσανατολισµό για τον χειµώνα και βορεινό για το καλοκαίρι, (ε) πτέρυγα εξωτερικών ιατρείων στο N∆ άκρο, (στ) χώρους διαµονής και ύπνου του προσωπικού στον τέταρτο όροφο και (ζ) χώρους ηλεκτροµηχανολογικών εγκαταστάσεων στο ηµιυπόγειο. H σύνθεση των όγκων του συγκροτήµατος, η οποία εκφράζει µε σαφήνεια τη λειτουργική του οργάνωση, χαρακτηρίζεται από δυναµισµό, πλαστικότητα και ωραίες αναλογίες. H διαµόρφωση των όψεων είναι απλούστατη µε κυρίαρχο στοιχείο τα µοντέρνα ξύλινα κουφώµατά τους. Mετά τον B’ Παγκόσµιο Πόλεµο και την εξαφάνιση της φυµατίωσης, το συγκρότηµα υπέστη πολλές εσωτερικές διασκευές οι οποίες όµως δεν αλλοίωσαν ουσιαστικά το εξωτερικό του.

Ξενοδοχείο "Acropole Palace" ατησίων, Μάρνης & Αβέρωφ, 1925-26

ωτήριος Μαγιάσης (1894-1968)

ο ξενοδοχείο "Acropole Palace" είναι ένα από τα ικότερα αθηναϊκά κτίρια, στα οποία οι συνθετικοί

aux Arts του Παρισιού αρµονίστηκαν µε στοιχεία της τότε νεωτερικής Art Déco και της

τον η

να, ο οποίος επέλυσε επιτυχώς το πρόβληµα ένταξης ενός

νία του κτιρίου διαµορφωµένη σε καµπύλη. Το κτίριο

ις ους ορόφους που

ωρίζονται µε γείσα, και στην κιονοστοιχία µε περιµετρική δοκό του µε τριµερές

έρκερ σε όλο το ύψος υ κορµού του κτιρίου και στις δύο όψεις τους δίνει µια έντονη

τητα και πλαστικότητα. οχείου είναι η λεπτοµερής

εξεργασία των µορφολογικών λεπτοµερειών, η διακοσµητική -µάρµαρο και σφυρήλατος

εµικά, κυρίως στο ρικός χώρος αιρα της αρχικής

σµού και πρόκειται να

Aία αποτελεί µε

ο χρόνο. Eίναι έργο του Περικλή λλάριου, ενός από τους σηµαντικότερους αρχ κτονες

’50 και

αγροικία Λεβίδη βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου στην ν. Πρόκειται για µεγάλο κτιριακό συγκρότηµα

άτοψή του έχει σχήµα Η µε ελεύθερη διάταξη ώστε να εξασφαλίζεται σε όλους τους χώρους φυσικός φωτισµός και .

κατά λειτουργικές ενότητες. Στη διαµόρφωση των όψεων εναρµονίστηκαν ποικίλες , όπως σταυροθόλια , τοξοστοιχίες, κεραµοσκεπές, ξύλινα κουφώµατα, σοβατισµένοι τοίχοι κτλ.

ικία χαρακτηρίζεται από λιτότητα και νεοροµαντικό µεσογειακό ύφος.

Π Aρχιτέκτων Σ Tχαρακτηριστκανόνες της ακαδηµαϊκής ƒcole des Beενπαλαιότερης Art Nouveau. Η αρχική ανάθεση της µελέτης του ξενοδοχείου έγινε στον αρχιτέκτονα και καθηγητή του EMΠ Aλέξανδρο Νικολούδη. Eκπονήθηκε οµως τελικά από αρχιτέκτονα Σωτήριο Μαγιάση το 1925, οπότε άρχισε και κατασκευή του κτιρίου . Πρόκειται για ένα από τα σηµαντικότερα έργα του µπωζαρίστααρχιτέκτοκτιρίου ευρωπαϊκών προδιαγραφών µε σύνθετο κτιριολογικόπρόγραµµα σε δύσκολο τριγωνικό οικόπεδο. Στην κάτοψη αξιοποιείται συνθετικά ο διαγώνιος άξονας του οικοπέδου και τονίζεται η γωπεριλαµβάνει ηµιυπόγειο, ισόγειο και πέντε ορόφους. Οι όψεις χωρίζονται σε βάση που περιλαµβάνει το ηµιυπόγειο και το διπλού ύψους υπερυψωµένο ισόγειο και τονίζεται µε οριζόντιους αρµούς, κορµό ο οποίος αντιστοιχεί στους τρε

πρώτους ορόφους και στέψη αποτελούµενη από τους δύο τελευταίχδώµατος. Η καµπύλη προεξοχή της γωνίας τονίζεταιάνοιγµα σε όλους τους ορόφους. Η ύπαρξη τοπολυπλοκόΧαρακτηριστικά γνωρίσµατα του ξενοδεπκαλαισθησία και ο πλούτος των υλικώνχυτοσίδηρος. Παρ’ όλες τις µετατροπές που έγιναν µεταπολισόγειο και τον ηµιώροφο του κτιρίου, ο εσωτεδιατήρησε στους τυπικούς ορόφους την ατµόσφσύνθεσης. Tο κτίριο ανήκει σήµερα στο Yπουργείο Πολιτιαναπλαστεί ριζικά.

Εξοχική αγροικία ∆. Λεβίδη Παλλήνη Αττικής, 1938-40 Aρχιτέκτων Περικλής Σακελλάριος (1905-1985) Eµπνευσµένη από τις σύγχρονες αγρεπαύλεις τηςτην αυτόχθονη παράδοση, η εξοχική αυτή κατοικαξιόλογο δείγµα του νεοροµαντικού µοντερνισµούαξιοπρόσεκτη αντοχή στ

γγλίας και

Σακε ιτέµονοκατοικιών στην Aττική των δεκαετιών του ’30, τουτου ’60. Hκοιλάδα των Μεσογείωκάπλετη θέαΟι χώροι διατάσσονται στις πτέρυγεςεπιδράσεις και στοιχείαMορφολογικά η αγρο

που συνδυάζεται µε παλιό κυλινδρικό πύργο. Η

Μ ικρή πολυκατοικία Kουρεµένου

εοκλασικισµού. Σχεδιάστηκε γύρω στα 1930 πό τον διακεκριµένο αρχιτέκτονα, καθηγητή υ EMΠ και ακαδηµαϊκό Βασίλειο Κουρεµένο,

οποίος ήταν απόφοιτος της école des Beaux Arts του Παρισιού.

πολυκατοικία βρίσκεται απέναντι στον βράχο της Ακρόπολης και αντικρύζει το αρχαίο Θέατρο του ∆ιονύσου. ποτελείται από ισόγειο και τρία οροφοδιαµερίσµατα, που έχουν υποστεί αρκετές εσωτερικές αλλαγές. Ιδιαίτερο νδιαφέρον παρουσιάζει η διαµόρφωση της µαρµαρεπένδυτης όψης, στην οποία η νεωτερικότητα και η αφαιρετική τάση της εποχής υνδυάζονται µε τη συµµετρία και τις επιµέρους αναλογίες της νεοκλασικής παράδοσης. Tα

αρµονία τωνς κύριας εισόδου και οι έντονοι χρωµατισµοί των ψηφιδωτών παραστάσεων του τρίτου ορόφου, τεχνοτροπίας Art

Βλαχλίδη

πρώτες σµατος (dulplex), τo

ικού µεγάρου le Spéciale d’ υς βασικούς

µου. ήνας, το ς ορόφους,

Στο ισόγειο ι

διώροφα χώροιο πρώτο

εων είναι λιτή µε τυπική

∆ιονυσίου Αεροπαγίτου 17, Αθήνα, περί το 1930 Αρχιτέκτων Βασίλειος Κουρεµένος (1875-1957) Η µικρή πολυκατοικία της οικογένειας Κουρεµένου αποτελεί αξιόλογη περίπτωση εναρµόνισης των συνθετικών κανόνων της παρισινής Beaux Arts µε το νεωτερικό ρεύµα της Art Déco και το πνεύµα του αθηναϊκού νατοο

ΗAε

σεντυπωσιακότερα στοιχεία της όψης είναι η τηDéco.

πολύχρωµων ορθοµαρµαρώσεων, ο ανάγλυφος διάκοσµος

Μικρή Πολυκατοικία Αδαµίδη – Κορνεάδου 13, 1933 Aρχιτέκτων ∆ηµήτριος Φωτιάδης (1894-1974) Συνεργάτης αρχιτέκτων Ιωάννης Χαλέπας Η µικρή πολυκατοικία Αδαµίδη - Βλαχλίδη ανήκει στιςαθηναϊκές εφαρµογές του διώροφου διαµερίοποίο αποτελεί συρρίκνωση ή υποκατάστατο του αστ(hôtel particulier). Είναι έργο του αρχιτέκτονα της ÉcoArchitecture του Παρισιού ∆. Α. Φωτιάδη, ενός από τοεκσυγχρονιστές της αστικής πολυκατοικίας του ΜεσοπολέΚτισµένη σε µια από τις ακριβότερες συνοικίες της ΑθΚολωνάκι, το κτίριο αποτελείται από ισόγειο και τέσσεριο τελευταίος από τους οποίους είναι σε εσοχή (ρετιρέ).στεγάζονται ένα γραφείο, το διαµέρισµα του θυρωρού καβοηθητικοί χώροι. Στους ορόφους διατάσσονται δύο διαµερίσµατα (duplex) στο καθένα από τα οποία οι υποδοχής, η κουζίνα και τα βοηθητικά βρίσκονται στεπίπεδο ενώ τα υπνοδωµάτια στο δεύτερο. Η διαµόρφωση των όψεπανάληψη των µορφολογικών στοιχείων εξωστών και ανοιγµάτων στους ορόφους και τονισµό της εισόδου µε τοξωτό άνοιγµα. Υφολογικά αποτελεί δείγµα ενός µετριοπαθούς µοντερνισµού γαλλικής επιρροής µε στοιχεία Art Déco.

Μικρή Πολυκατοικία Παπαστράτου

ηµήτριος Φωτιάδης (1894-1974)

ξεχωρίζει µε τον από πολλά

ήνας.

γειο ο

είναι

ι των

ων ί εξώστες,

οι χώροι της προσδίδουν ια ήπια πλαστικότητα.

ουλου. υ

Αθήνα, 930-32

τικού

και

Μελεάγρου 5, 1937 Aρχιτέκτων ∆Συνεργάτες αρχιτέκτονες Ιωάννης Χαλεπάς Π. Μίχας Η µικρή πολυκατοικία Παπαστράτουήπιο και καλαίσθητο µοντερνισµό τηςπολυώροφα κτίρια κατοικιών του κέντρου της ΑθΕίναι έργο του αρχιτέκτονα της École Spéciale d’ Architecture του Παρισιού ∆. Α. Φωτιάδη, ενός από τους βασικούς εκσυγχρονιστές της αστικής πολυκατοικίας του Μεσοπολέµου. Κτισµένη στην ακριβότερη περιοχή της Αθήνας, η πολυκατοικία Παπαστράτου αποτελείται από ισόκαι τέσσερις ορόφους από τους οποίους οι δύτελευταίοι είναι σε εσοχή (ρεπρέ). Περιλαµβάνει ένα διαµέρισµα ανά όροφο, ενώ στο ισόγειο στεγάζονται βοηθητικοί χώροι. Η διάταξη των διαµερισµάτων η ίδια σε όλους τους ορόφους και χαρακτηρίζεται από σαφή διαχωρισµό των χώρων σε τρεις λειτουργικές ενότητες: την ενότητα των χώρων υποδοχής στην πρόσοψη, την ενότητα των υπνοδωµατίων καλουτρών τους και αυτή της κουζίνας και των βοηθητικών χώρων. Η διαµόρφωση της πρόσοψης είναι λιτή και συµµετρική ως προς άξονα και διακοσµηµένη διακριτικά στο πνεύµα της Art Déco. Το παιχνίδι τφωτοσκιάσεων που δηµιουργούν οι ανοικτοι βεράντες και οι ηµιϋπαίθρι

οµ

Πολυκατοικία Κ. ΛογοθετόπΣήµερα Κτίριο Γραφείων ΥπουργείοΠολιτισµού Ζαΐµη & Μπουµπουλίνας, Κουντουριώτου 2-6, 1 Αρχιτέκτων Κυπριανός Μπίρης (1907-1990) Κτισµένη στο κέντρο της Αθήνας, πίσω από το Αρχαιολογικό Μουσείο, η µοντέρνα πολυκατοικίαΛογοθετόπουλου ανήκει στις πρώτες εφαρµογές τηςνέας, ορθολογιστικής αντιµετώπισης του στεγασπροβλήµατος των µεσοαστικών στρωµάτων. Eίναι έργο του αρχιτέκτονα και καθηγητή του E.M.Π. Kυπριανού Mπίρη, το οποίο αγοράστηκεανακαινίστηκε πρόσφατα από το Yπουργείο Πολιτισµού για να στεγάσει κεντρικές του υπηρεσίες. H πολυκατοικία περιλαµβάνει 40 διαµερίσµατα

κατανεµηµένα σε ισόγειο, τέσσερις ορόφους και εσοχή. Η κατακόρυφη κυκλοφορία γίνεται µέσω τεσσάρων κλιµακοστασίων. Στο ισόγειο διαµορφώνονται δύο εγκάρσιες στοές που διαιρούν το κτίριο σε τρίαστοών γίνεται η πρόσβαση στις εισόδους των επιµέρους τµηµάτων του κτιρίου. Oι κατόψεις έχουν τυπικήδιάταξη. Ο όγκος του κτιρίου είναι ένα απλό ορθογώνιο

µέρη. Mέσω των

και ορθολογιστική

παραλλδιάταξηστήλες χαρακτηρ

υροµάτη

41)

στην κεντρική

βάαι η νται σε ιχεί στο ίως

. µό της κατακόρυ

νουν µέχρι το δώµα. ίας µε καµπύλη απότµηση.

µητικές λεπτοµέρειες του

ηλεπίπεδο. Η λιτότητα, η συµµετρική των ανοιγµάτων και οι δύο κατακόρυφες των έρκερ αποτελούν τα κύρια ιστικά των όψεων.

Πολυκατοικία Μα Πλουτάρχου & Υψηλάντου, Aθήνα, 1933 Aρχιτέκτων Κωνσταντίνος Κυριακίδης (1881-19 Η πολυκατοικία Mαυροµάτη βρίσκεταισυνοικία του Kολωνακίου και ανήκει στα εντυπωσιακότερα δείγµατα εκµοντερνισµένου εκλεκτικισµού της µεσοπολεµικής Aθήνας. Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Κυριακίδη, απόφοιτο της Aυτοκρατορικής Σxολής Kαλών Tεχνών της Kωνσταντινούπολης (1900) µε µετεκπαίδευση στην ƒcole Spciale d’ Architecture του Παρισιού. O Kυριακίδης έλαβε κοσµοπολίτηκη παιδεία, ανδρώθηκε και σταδιοδρόµησε από το 1900 έως το 1926 στηγενέτειρά του την Kωνσταντινούπολη. H µεσοαστική πολυκατοικία Mαυροµάτη περιλαµτρία διαµερίσµατα ανά όροφο. Χαρακτηριστική είναξονική τοποθέτηση της εισόδου. Οι όψεις χωρίζοβάση, κορµό και στέψη. Η βάση, η οποία αντιστοισόγειο και ηµιυπόγειο, διαχωρίζεται από τον κυρκορµό του κτιρίου µε την προεξοχή του συνεχούςεξώστη και των έρκερ, και η στέψη τονίζεται µε γείσοΗ οργάνωση των όψεων είναι συµµετρική µε τονισδιάστασης µέσω των έρκερ που στις όψεις φθάΕνδιαφέρων είναι ο χειρισµός της γωνEντυπωσιακές και καλαίσθητες είναι και οι διακοσκτιρίου µε στοιχεία Art Deco.

νει

φης

Πολυκατοικία Μιχαηλίδη

αΐµη & Στουρνάρη, Αθήνα, 1933-1934

ρχιτέκτονες (1907-1960)

2)

ά. Eίναι

και

έτη

H πολυεσοχή. Περτελευταίος (duplex).Τόσόψεων KινήµατοςH γραµµή επικρατούνεξώστες στοΣτουρνάρηεπιµήκεις Ο ορθογώνιοστάθµη τηςΤα υλικά δισιµεντοκοναπό µεταλλρολά. H µ

Ζ AΠολύβιος ΜιχαηλίδηςΘουκυδίδης Βαλεντής (1908-198 Η πολυκατοικία των αδελφών Mιχαηλίδη ανήκει στα έργα αναφορτου ριζοσπαστικού µοντερνισµού στη µεσοπολεµική Aθήναςέργο του δεξιοτέχνη Kύπριου αρχιτέκτονα Πολύβιου Mιχαηλίδη του εκλεκτού συνάδελφου του και καθηγητή στο EMΠ ΘουκυδίδηBαλεντή. H θέση του κτιρίου δίπλα στη Σχολή Aρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου της Aθήνας συνέβαλε επίσης στη συστηµατική µελκαι εκτίµηση της αξίας του.

απλή µορφή.

ς

κατοικία έχει έξι στάθµες: ισόγειο, τέσσερις ορόφους και ιλαµβάνει δύο διαµερίσµατα ανά τυπικό όροφο. Ο όροφος και το δώµα έχουν διαµερίσµατα διπλού ύψους ο η οργάνωση των κατόψεων όσο και η διάρθρωση των

αποτελούν αυθεντικές εκφράσεις του διεθνούς Mοντέρνου . των όψεων είναι λιτή. Στην πρόσοψη επί της Ζαΐµη οι επιµήκεις συνεχείς ζώνες παραθύρων µε µικρούς δεξί όριο της πολυκατοικίας. Αντίθετα η όψη της οδού

παρουσιάζει µεγαλύτερη ποικιλία, συνδυάζοντας εξώστες και εξωστόθυρες.

ς όγκος του κτιρίου ολοκληρώνεται στη εσοχής µε pergola. αµόρφωσης των όψεων είναι η ία αρτιφισιέλ, τα κιγκλιδώµατα των εξωστών ικό πλέγµα και τα ξύλινα κουφώµατα µε

εταλλική εξώθυρα της πολυκατοικίας έχει

Πολυκατοικία Τσιµπούκη

αυροµιχάλη & Ναυαρίνου, Αθήνα, 1936

έχουν έντονη

µιστεγασµένων εξωστών είναι συµµετρική στη στενή όψη της ψη της οδού

αυροµιχάλη. Στη συνάντηση των δύο όψεων υπάρχουν τα

το σιέλ, τα κιγκλιδώµατα των

λλικό πλέγµα και τα ξύλινα ουφώµατα µε τα ρολά. Λιτή και µοντέρνα είναι η

Μ Aρχιτέκτων Βασίλειος ∆ούρας (1904-1981) Η µεσοαστική αυτή πολυκατοικία στο κέντρο της Aθήνας ανήκει στις διαυγέστερες εκφράσεις του ελληνικού µεσοπολεµικού µοντερνισµού. Eίναι έργο του αρχιτέκτονα Bασίλειου ∆ούρα, ο οποίος άρχισε τις σπουδές του στο Mόναχο και τις ολοκλήρωσε στην école Spéciale d’ Architecture του Παρισιού, το 1930. H πολυκατοικία κτίστηκε στο συνεχές οικοδοµικό σύστηµα και έχει έξι στάθµες : ισόγειο, τέσσερις ορόφους και εσοχή. Περιλαµβάνει εννέα διαµερίσµατα, δύο στο ισόγειο τον πρώτο και τον δεύτερο όροφο και από ένα οροφοδιαµέρισµα στον τρίτο τον τέταρτο και την εσοχή. Τόσο η οργάνωση των κατόψεων όσο και η διάθρωση των όψεων διέπονται από τους συνθετικούς και µορφολογικούς κανόνες του κεντροευρωπαϊκού Mοντέρνου Kινήµατος . Η διαµόρφωση των όψεων είναι λιτή και τα ανοίγµαταοριζοντιότητα. H διάταξη των παραθύρων και των ηοδού Nαυαρίνου και ασύµµετρη στην επιµήκη όMχαρακτηριστικά γωνιακά παράθυρα. Τα υλικά διαµόρφωσης των όψεων είναι σιµεντοκονίαµα αρτιφιεξωστών από µετακµεταλλική εξώθυρα της πολυκατοικίας.

Φοιτητική Λέσχη Πανεπιστηµίου Αθηνών

καδηµίας & Ιπποκράτους, Aθήνα, 1926-1931

ρχιτέκτων

eron

ιβλιοθήκη (1885-92, ρχιτέκτων Theophilos von Hansen), το επιβλητικό

Φοιτητικής Λέσχης του Πανεπιστηµίου τερες

θηναϊκές εφαρµογές του γαλλικού ακαδηµαϊκού

s

µό και

ό του

ικιστική

του κτιρίου διαµορφώνεται σε καµπύλη.

Α AΑλέξανδρος Νικολούδης (1874-1944) Συνεργάτης αρχιτέκτων Gaston Gilli Kτισµένο δίπλα στην Eθνική Bαµέγαρο τηςΑθηνών, ανήκει στις αντιπροσωπευτικόαεκλεκτικισµού. Eίναι έργο του διακεκριµένου αρχιτέκτονα και καθηγητή του EMΠ Aλέξανδρου Nικολούδη, ο οποίος υπήρξε απόφοιτος της ƒcole deBeaux Arts του Παρισιού. Tοπολυώροφο µέγαρο έχει ισόγειο διπλού ύψους και τέσσερις ορόφους. Oι όψεις, η διάταξη των εσωτερικών χώρων και ο διάκοσµος σχεδιάστηκαν στο εκλεκτικιστικό πνεύµα της παρισινής Beaux Arts. Το κτίριο διαιρείται σε τρεις ζώνες -βάση, κορστέψη- που διαχωρίζονται µεταξύ τους µε γείσο. Οτονισµός της κατακόρυφης διάστασης γίνεται µε παραστάδες µεταξύ των ανοιγµάτων, ύψους τριων ορόφων, οι οποίες διατρέχουν ρυθµικά τον κορµκτιρίου. Τη βάση αποτελεί το, διπλού ύψους, ισόγειο, τον κορµό οι τρεις όροφοι, ενώ πάνω από το κύριο γείσο υπάρχει τέταρτος όροφος µε στηθαία που αποτελούν τη στέψη του κτιρίου. Τα επιµέρους στοιχεία των όψεων έχουν εκλεκταντιµετώπιση στους ορόφους µε εναλλαγή απλών και σύνθετων ανοιγµάτων, ενώ η γωνία

Θερινός Kινηµατογράφος «Θησείον» (πρώην ’Eντεν»)

π. Παύλου 7, Θησείο, 1934

961)

Θησείον» ανήκει στις ελάχιστες ς συνοικιακών κινηµατογράφων που

ειται για ριζική ρου του Φαρέα

τή από τα τέλη του 19ου τρου Φαρέα σε µοντέρνο

, έγινε µε ) Λαζαρίδηιού.

σε

υρά της. Στο ένα στενό της κρο υπήρχε το Art Dco κτίσµα της οθόνης και

ον

ορικό

« A Aρχιτέκτων Eµµανουήλ Λαζαρίδης (1894-1 Tο µεσοπολεµικό «περιπτώσεισχεδιάστηκαν από αρχιτέκτονα. Πρόκανάπλαση του υπαίθριου λαϊκού θεάτπου λειτουργούσε στη θέση αυαιώνα. H διασκευή του θεάκινηµατογράφο µε την επωνυµία «Έντεν»σχέδια του αρχιτέκτονα Eµµανουήλ (Mανώληαπόφοιτου της ƒcole des Beaux Arts του ΠαρισH κάτοψη αποτελεί ορθολογιστική λύση του προβλήµατος του υπαίθριου κινηµατογράφου συνθήκες περιορισµένων µέσων. Πρόκειται για ορθογωνική αυλή µε ψηλό µανδρότοιχο. H είσοδος, τοταµείο και το κυλικείο, τεχνοτροπίας Art Dco, βρίσκονται στην επιµήκη πλεάαπέναντί του ο χώρος των µηχανηµάτων προβολής. Tενδιάµεσο χώρο καλύπτουν τα καθίσµατα των θεατώνκαι διάσπαρτα τραπεζάκια καφενείου. Mεταγενέστερες επεµβάσεις και διακοσµητικές αυθαιρεσίες, έχουν υποβαθµίσει αισθητικά τον ισταυτό κινηµατογράφο του Θησείου.

,

Σταθµός ΗΣΑΠ Πειραιώς Πειραιάς, 1928-29 Aρχιτέκτων Ιωάννης Mιχ. Αξελός (1874-1940). Συνεργάτης πολιτικός µηχανικός Μιλτιάδης Mιχ. Αξελός Επεµβάσεις αποκατάστασης 2000-2001 Aρχιτέκτονες αποκατάστασης: Πλειάς ∆. ∆ιαµαντόπουλος & Συνεργάτες, Γιώργος Παρµενίδης, Κώστας Μωραΐτης, Kατερίνα Χελιδώνη, Χριστίνα Λονγκέπε, Ανδρέας Λαµπρόπουλος, Βασίλης Κρητικός, Παναγιώτης Νικολαΐδης, Ιωάννα Παπαµατθαίου, Αλεξάνδρα Παναγιωτίδου Tο κτίριο του Σταθµού των HΣAΠ (Ηλεκτρικών Σιδηροδρόµων Αθηνών-Πειραιώς) στον Πειραιά είναιένα ευρωπαϊκών προδιαγραφών έργο του αρχιτέκτοIωάννη Mιχ. Aξελού, απόφοιτου της ƒcole Royale deBeaux Arts των Bρυξελλών, και του αδελφού του Mιλτιάδη Mιχ. Aξελού, πολιτικού µηχανικού του Πολυτεχνείου των Bρυξελλών. Η κατασκευή του σταθµού τοποθετείται γύρω στα 1928-29. Tο µεγαλοπρεπές, εκλεκτικιστικό οικοδόµηµα µε τον µεγάλο αψιδωτό θόλο, αποτελεί δηµιουργική

να s

προσαρµογή των ευρωπαϊκών του προτύπων στα ελληνικά δεδοµένα της εποχής. Πρόκειται για µεταλλική, αρθρωτή, πριτσινωτή κατασκευή, µε διάφανη στέγαση, η οποία πακτώνεται µε µπουλόνια στο έδαφος. Επαναλαµβανόµενα πλαίσια συνδέονται µε οριζόντιες, δικτυωµατικές δοκούς, εξασφαλίζοντας την ακαµψία τους µε χιαστί αντιανέµια, ενώ συγχρόνως συγκρατούν διάφανους υαλοπίνακες. Στην περίµετρό του ο σταθµός περιβάλλεται από υποστηρικτικτίρια, τα οποία έχουν ύψος δύο ορόφων, και στο εσωτερικτου δίνει την αίσθηση στεγασµένου forum.. Η πρόσφατη επέµβαση στο διατηρητέο εκλεκτικιστικό κτίριο των ΗΣΑΠ στον Πειραιά, είχε σαν στόχο την αισθητική και λειτουργική ανακαίνιση του επιβατικού σταθµού και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αναβάθµισης όλων των αντίστοιχων σταθµών. Tο κτίριο σήµερα έχει όλα εκείνα τα στοιχεία διάκοσµου ταοποία, πριν την επέµβαση, είχαν υποστεί εκτεταµένες φθορές από την εγκατάλειψη, τη ρύπανση και τους βανδαλισµούς. Σκοπός της επέµβασης ήταν να αποκαταστήσει τις περιµετρικές όψεις, το δάπεδο και την οροφή και ταυτόχρονα να συµβάλει στην προσπάθεια τόνωσης του εµπορικού χαρακτήρα της κλειστής ‘πλατείας’ (µε τις αποβάθρες) και να εντάξει νέες χρήσεις στην ανεκµετάλλευτη κτιριακή υποδοµή, αποµακρύνοντας τα διάφορα περίπτερα από το εσωτερικό του σταθµού.Ανακαινίστηκαν τα εκδοτήρια, ο κύριος χώρος εισόδουγια το ευρύ κοινό και αποκαταστάθηκαν οι µπάρες αναµονής και τα γκισέ, τεχνοτροπίας Art Dco. Η εσωτερική ‘πλατεία’ βάφτηκε στα χρώµατα των εξωτερικών όψεων και πλακοστρώθηκε.Ο µεταλλικός φέρων οργανισµός χρωµατίστηκε σε σκούρο κυπαρισσTα παλιά ξύλινα κουφώµατα που βλέπουν στο εσωτερτου σταθµού αντικαταστάθηκαν από νέα αλουµινίου σε φωτεινή πράσινη απόχρωση. Στην οροφή οι υαλοπίνακες ‘αρµέ’ αντικαταστάθηκαν από πολυκαρβονικό υλικό. Mε την αλλαγή αυτή η κατασκευή ελάφρυνε, ο εσωτερικός χώρος απέκτησε γλυκό φως κ ι, σε

κά ό

ί. ικό

α

συνδυασµό µε τα ρεύµατα αέρος, αναιρέθηκε το φαινόµενο θερµοκηπίου, κατά τους θερινούς µήνες. Σε ό,τι αφορά τον γενικό φωτισµό, κρατήθηκαν τα υπάρχοντα φωτιστικά σώµατα και συντηρήθηκαν, ενώ ταυτόχρονα προστέθηκαν νέα ενδοδαπέδια, που αναδεικνύουν τα µεταλλικά φέροντα στοιχεία. νδιαφέρον παρουσιάζει η αξιοποίηση του ονώροφου κτίσµατος κατά µήκος του κεντρικού ολωτού κορµού του σταθµού, το οποίο εξακολουθεί α στεγάζει έναν εφεδρικό συρµό. Μετά από υνεργασία τριών κρατικών φορέων - του Υπουργείου ολιτισµού, της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών ΣKT) και του ΗΣΑΠ- ο λευκός συµπαγής τοίχος ιλοξενεί ζωγραφικά έργα φοιτητών της ΑΣΚΤ εγάλων διαστάσεων. Έτσι η αναµονή στο σταθµό ποκτά εικαστική και εκπαιδευτική διάσταση. υγχρόνως επεκτάθηκαν σε µήκος οι αποβάθρες. Στα ελλοντικά σχέδια του ΗΣΑΠ περιλαµβάνεται η πέκταση του κτιριακού συγκροτήµατος του Πειραιά ατά µήκος της παραλιακής πρόσοψης, ώστε να ηµιουργηθεί ένα πολυδύναµο συγκρότηµα.

EµθνσΠ(AφµαΣµεκδ

000

1950-2

«Τεχνόπολη »

Συγκρότηµα παλαιού εργοστασίου γκαζιού. Σταδιακή ανακαίνιση κτιριακών εγκαταστάσεων συγκροτήµατος και µετατροπή τους σε χώρους πολιτιστικών εκδηλώσεων

Oδός Πειραιώς, Αθήνα, 1988 - Aρχιτέκτονες: ∆ιεύθυνση Aρχιτεκτονικού ∆ήµου Aθηναίων.

ργασία πολλών αρχιτεκτόνων –

σε . Η

χθηκε σε ένα

η

ε δεύτερη άση εξέλιξης του εργοστασίου που διήρκεσε περίπου

ώς το 1920. Στη φάση αυτή το εργοστάσιο απέκτησε λίγο πολύ την τελική του µορφή. Ο σηµερινός χώρος ενοποιήθηκε, επεκτάθηκαν σηµαντικά οι εγκαταστάσεις του κι ο κεντρικός πυρήνας διευρύνθηκε και έγινε ολυπλοκότερος. τρίτη φάση (1920-1950) χαρακτηρίστηκε από την ίσοδο της γερµανικής τεχνολογίας και την ποσοτική νάπτυξη της παραγωγής. Oι µορφολογικές επεµβάσεις ν Γερµανών είναι κονστρουκτιβιστικής τεχνοτροπίας. τσι τα κτίρια του συγκροτήµατος εκπροσωπούν ιάφορες τεχνοτροπίες της ιστορίας της βιοµηχανικής αρχιταµάτησε οριστικά η διαδικασία παραγωγής γκαζιού από κάρβουνο. ο συγκρότηµα χαρακτηρίστηκε µνηµείο βιοµηχανικού πολιτισµού, και είναι το µοναδικό του είδους του στην Ευρώπη. ο 1988 άρχισαν τα έργα ανάπλασής του από τον ∆ήµο Αθηναίων. Oι πρώτες εργασίες αφορούσαν την επαναφορά του ώρου στην αρχική του κατάσταση µε κατεδαφίσεις µαντρότοιχων και κτιρίων που δεν ήσαν απαραίτητα, ώστε να µείνει κτιριακός εξοπλισµός που παρουσίαζε αρχιτεκτονικό και µορφολογικό ενδιαφέρον. Το έργο ανέλαβαν οι αρχιτέκτονες υ ∆ήµου Αθηναίων αλλά και εξωτερικοί συνεργάτες – αρχρχιτεκτονικούς διαγωνισµούς και βραβεύτηκαν. ρέπει να τονιστεί πως η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων της ∆ΕΦΑ- δίπλα στους αρχαιολογικούς χώρους του εραµικού, της Ιεράς Οδού, κοντά στο νεοκλασικό κέντρο της Αθήνας, την παλιά αγορά και τις παραδοσιακές συνοικίες ς πόλης, τους προσδίδει ένα ιδιαίτερο φορτίο σαν σηµείο αναφοράς όχι µόνο της γύρω περιοχής αλλά και του έντρου. ήµερα ο χώρος του παλιού εργοστασίου φωταερίου παίρνει σταδιακά µια νέα µορφή. Μετατρέπεται σε µια πολιτιστική υψέλη. Η αισθητική της βιοµηχανικής επανάστασης δανείζει το κέλυφός της σε µια νέες λειτουργίες . Πρόκειται για την εχνόπολη, µια εστία πολιτισµού πολλαπλών χρήσεων, ένα έργο του ∆ήµου Αθηναίων. Η Τεχνόπολη – ένα σύγχρονο ολιτιστικό και τεχνολογικό show room – εκτείνεται σε τρία επίπεδα : σαν χώρος πολιτισµού, επιστήµης αιχµής και ροώθησης νέων τεχνολογιών.

Mε τη συνεελεύθερων επαγγελµατιών Η ανέγερση του εργοστασίου του Γκαζιού έγινε πάνωκοµβικό άξονα που συνδέει την Αθήνα µε τον Πειραιάχωροθέτηση αυτή σηµάδεψε τη µεταγενέστερη ανάπτυξη της γύρω περιοχής, η οποία εξελίαπό τα βιοµηχανικά κέντρα στην περιφέρεια της πρωτεύουσας. Το βιοµηχανικό συγκρότηµα ήταν µια αυτοδύναµµονάδα µε αποκλειστικό στόχο την εξασφάλιση της οµαλής παροχής αερίου για τον φωτισµό της Aθήνας. Στο "Γκάζι" το αέριο παραγόταν επί τόπου µε τελικό αποδέκτη το δίκτυο της πόλης. Η µορφολογία των κτηρίων ακολούθησε τη γαλλικήεκλεκτικιστική τεχνοτροπία της εποχής, που ήταν ένα είδος πρώιµου "βιοµηχανικού ροµαντισµού". Στο αρχικό στάδιο λειτουργίας του έργου (1862) περιλαµβάνεται ο πρώτος πυρήνας των κλιβάνωναπόσταξης µε την πρώτη καµινάδα, οι αντλίες για τη διακίνηση του αερίου, η αίθουσα ρύθµισης της πίεσης, τα δύο πρώτα αεριοφυλάκια, τα ψυχραντήρια, οι υδατοδεξαµενές, οι αίθουσες χηµικού και µηχανικού

καθαρισµού, τα συνεργεία στο µέτωπο της Πειραιώς, τοεπίµηκες κτίριο των αποθηκών και η διώροφη κατοικία του διευθυντή. Εν όψει των Ολυµπιακών Αγώνων του 1896, ο φωτισµός της πόλης επεκτάθηκε και άρχισφ

πΗεατωΈδ τεκτονικής. Η ουσιαστική εξέλιξη ήρθε το 1983, όταν σΤΤχοτο ιτέκτονες, οι οποίοι υπέβαλαν τις προτάσεις του σε αΠΚτηκΣκΤππ

Aνάπλαση πλατείας Κορυζή

ιλοθέη, 1991-1993

ρχιτέκτων ίκος Βαλσαµάκης (1924-)

ένου

σαµάκη. H µελέτη του επιδιώκει ν αποµόνωση της πλατείας από την οδό

ν θόρυβο και το καυσαέριο, και την ταξή της στην περιοχή της Φιλοθέης ώστε να

ια χρήση στους δηµότες. δηµιουργία ενός

την Καποδιστρίου πλευρά ριµένες που ένη εν

έχει µµένη , λλάξ µε υτευτεί. Η από το

µε παγκάκια µένες ικά µε ρίδες πο

Φ AΝ H ανάπλαση της πλατείας Kορυζή είναι ένα απόσπάνια έργα αστικού σχεδιασµού του διακεκριµαρχιτέκτονα Nίκου BαλτηΚαποδιστρίου, τοέναποδοθεί γΚεντρική ιδέα της σύνθεσης είναι η φυτεµένου λόφου που υψώνεται προςκαι στηρίζεται µε αναληµµατικό τοίχο προς τηντης πλατείας όπου δηµιουργούνται δύο διακεκπεριοχές. H πρώτη είναι περιοχή ανάπαυσης περιβάλλεται από κυκλική πέργκολα, στεγασµµέρει µε καφασωτό από αλουµίνιο. Η πέργκολαστρογγυλές σοβαντισµένες κολώνες και είναι βαλευκή. Kάτω από αυτήν, και στην περίµετρό τηςτοποθετήθηκαν παγκάκια από oregon pine εναζαρντινιέρες ενώ το κέντρο της περιοχής έχει φδεύτερη περιοχή περιλαµβάνει τον χώρο γύρωάγαλµα του Κορυζή, διαµορφωµένο επίσηςκαι φυτεύσεις, και ένα περίπτερο. Οι πλακοστρωεπιφάνειες της πλατείας οργανώνονται γεωµετρτετραγωνικό κάνναβο, ο οποίος ορίζεται από λωανοιχτόχρωµης κρητικής πέτρας, ενώ το υπόλοιτµήµα καλύπτεται µε κεραµικά πλακάκια.

τα

∆ιαµόρφωση Aρχαιολογικού Xώρου ύρω από την Aκρόπολη και τον λόφο ου Φιλοπάππου

θήνα, 1954-57

ρχιτέκτων ηµήτρης Πικιώνης (1887-1968)

όφους της Aκρόπολης και του Φιλοπάππου υ ∆ηµήτρη ιτεκτονικής

ύγχρονη Aθήνα. Περιλαµβάνει τη τύου δρόµων και πεζοδρόµων

ς ικού και τον

α λης. H ν και

γτ A A∆ H διαµόρφωση των ελεύθερων χώρων στους λείναι η γνωστότερη δηµιουργία τοΠικιώνη και το κορυφαίο έργο αρχτοπίου στη σδιαµόρφωση δικπροσπέλασης προς τα µνηµεία τηAκρόπολης, το Ωδείο Hρώδου Aττλόφο του Φιλοπάππου, καθώς και την ένταξη σ’ αυτόν της εκκλησίας του Aγ. ∆ηµήτρη Λουµπαρδιάρη και ενός αναψυκτηρίου. Mε µοναδική ευαισθησία αλλά και συναίσθηση της πολιτισµικής σηµασίας του χώρου, ο Πικιώνης θέλησε να εκφράσει την ιστορική και πνευµατική συνέχεια του ελληνισµού. Στο έργο του αυτό χρησιµοποίησε µορφές και υλικά από την αρχαιοελληνική, βυζαντινή και λαϊκή παράδοση και επηρεάστηκε γόνιµα από την ιαπωνική παράδοση της αρχιτεκτονικής τοπίου. O σχεδιασµός των δρόµων και κτιρίων έγινε βάσει αρµονικών χαράξεων και µε στόχο τη δηµιουργίοπτικών φυγών προς τα µνηµεία της Aκρόποδιαµόρφωση των περίτεχνων πλακοστρώσεωκαθιστικών και οι φυτεύσεις µε φυτά του Aττικού τοπίου υπήρξαν καρπός επίπονης αναζήτησης του Πικιώνη. Tο αποτέλεσµα αυτής της αναζήτησης εκτιµήθηκε ιδιαίτερα από τους ειδικούς ως αρµονικός συνδυασµόςαρχιτεκτονικής, φυσικού τοπίου και ιστορικής µνήµης, που εκφράζει την οικουµενικότητα του ελληνικού πνεύµατος.

∆ιαµόρφωση Αφετηρίας Μαραθώνιου ∆ρόµου

α. Στάδιο 2000 θέσεων µε ολυµπιακό στίβο και τις

ων – Κέντρο τύπου . ∆ιαµόρφωση πλατείας µε γλυπτική σύνθεση και

ιαδροµής διευθέτηση πρανών ρέµατος

ς ιστορικής σηµασίας του

ε

Μαραθώνας, Aττική, 1992-1998 Aρχιτέκτονες Θεώνη Ξάνθη, Γεράσιµος Ζακυνθινός (1963-) Η µελέτη βραβεύτηκε µε πρώτο βραβείο σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισµό του 1992. Το έργο περιλαµβάνει τη διαµόρφωση του χώρου αφετηρίας – εκκίνησης των Μαραθονοδρόµων και την πλαισίωση της µε υποστηρικτικές λειτουργίες όπως :

αντίστοιχες υποδοµές (κυλικείο, υποσταθµό, W.C. σταδίου, χώρο διοργανωτών αγώνων κ.λ.π) β. Γυµναστήριο και ανοικτά γήπεδα µε αποδυτήρια γ. Κτίριο επισήµδπρανές που πλαισιώνουν τα πρώτα µέτρα της δδ. Εξυγίανση -ε. ∆ηµιουργία χώρου στάθµευσης, και στ. Υπαίθριες διαµορφώσεις για το σύνολο των 60 στρ. του χώρου επέµβασης Στόχος ήταν η ανάδειξη τηαγωνίσµατος και η ταυτόχρονη αναβάθµιση της π ριοχής του Μαραθώνα µε την δηµιουργία αθλητικούπάρκου ενταγµένου στο Αττικό τοπίο, που θα απευθύνεται στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Η λύση προτείνει τη διαµόρφωση ενός συνολικού τοπίου µε µεγάλες χαράξεις και φυγές, όπου οι διαµορφώσεις και τα κτίρια δίνουν την αίσθηση ότι αναδύονται από το φυσικό τους περιβάλλον. Η αφετηρία και ο άξονας του δρόµου της εκκίνησης είναι τα σηµεία στα οποία συγκλίνει συνολικά το τοπίο µε την δηµιουργία ενός φυσικού θεάτρου-πλατείας. Η ίδια η αφετηρία αναδεικνύεται και σαν µνηµείο αντιληπτό από τον περαστικό, ανεξάρτητα από την διοργάνωση του Μαραθωνίου.

Oδός ∆ιονυσίου Aρεοπαγίτου. νάπλαση – διαµόρφωση δικτύου εζοδρόµων, κοινοχρήστων και ελεύθερων ώρων στην περιοχή Aκρόπολης

ργο της «Eνοποίησης Aρχαιολογικών XώρωνA.E.», 997-2002

ρχιτέκτονες:

ντόπουλος, Oρ. Bιγγόπουλος, K. Γκιουλέκα,

) "M. Kαλ ά, ∆. Πανάγος, B. Παπανδρέου O.E."

κτόνων έλαβε το διαγωνισµό του Υ.Π.Ε.Χ.Ω.∆.Ε.,

τη Ε.Α.Χ.Α. («Ενοποίηση Αρχαιολογικών τους ανέθεσε την εκπόνηση της µελέτης

οχρήστων και ρεοπαγίτου -

µηµένο

κό ιστό -τη ών χώρων· να

του είναι η λήρη έννοια ίτηση για

επιτρέπει επί µέρους η της ενότητας κριτική

µόσιο σε αρµονική

επισκεπτών υ σχεδιασµού

ενότητα, ι υποβάλλει µιαν ήπια ατµόσφαιρα ηρεµίας

ς των υφιστάµενων ικών υλικών, απλών

στάµενων . Στο πλαίσιο της ανάθεσης

εκπονήθηκαν επίσης οι µελέτες : (α) πολεοδοµικής ργάνωσης της περιοχής, (α) αποτύπωσης και νάπλασης των όψεων των κτιρίων, (γ) φωτισµού και στικού εξοπλισµού, (δ) νέων δικτύων πυρόσβεσης, πορροής οµβρίων, υποδοµής των δικτύων ξυπηρέτησης των ενοποιηµένων αρχαιολογικών χώρων αι αντικατάστασης των δικτύων των Οργανισµών οινής Ωφέλειας.

Aπχ Έ1 A(α) "ΠΛEIAΣ" – ∆. ∆ιαµαντόπουλος & ΣυνεργάτεςMελετητές E.Π.E. ∆. ∆ιαµα (β) Aναστάσιος Zέρβας, (γ) Kαλλιρόη Παλυβού, (δ τσ Η πρόταση των προαναφερθέντων αρχιτεβραβείο στον σχετικό αρχιτεκτονικόκαι το 1997 η νεοσύσταΧώρων Αθήνας Α.Ε.»)ανάπλασης – διαµόρφωση δικτύου πεζοδρόµων, κοινελεύθερων χώρων στον άξονα των οδών ∆ιονυσίου AAποστόλου Παύλου. Βασικός στόχος της µελέτης ήταν νααναβαθµισθεί λειτουργικά και αισθητικά το φυσικό και δοπεριβάλλον ώστε η περιοχή να αποτελέσει τον συνεκτι‘σπονδυλική στήλη’- της ενοποίησης των αρχαιολογικλειτουργήσει δηλαδή ως ενοποιητικό στοιχείο για τη συρραφήκατακερµατισµένου ιστορικού τοπίου. Απώτερος στόχος δηµιουργία ενός υπερτοπικού πόλου αναψυχής, µε την πτου όρου. Σηµαντική παράµετρος σχεδιασµού ήταν η απαπρόβλεψη ζώνης διέλευσης µέσου µαζικής µεταφοράς (Μοποίο σε πρώτη φάση θα είναι τύπου mini-bus, αλλά θατην πιθανή εγκατάσταση τραµ. Οι κυριότεροι από τους στόχους των προτάσεων της µελέτης ήταν : - Η ανάδειξτου ιστορικού, αρχαιολογικού και φυσικού τοπίου. - Η διαµετάβαση από τον ελεγχόµενο αρχαιολογικό χώρο στον δηκαι η δηµιουργία της αίσθησης αρχαιολογικού περιπάτουδιαπλοκή µε τους ελεύθερους χώρους της περιοχής. - Η εξυπηρέτησητων λειτουργικών αναγκών του αστικού περίγυρου, τωνκαι των αρχαιολογικών χώρων. -Η αναζήτηση ενός ήπιοπου δεν επιβάλλει την παρουσία του αλλά υπηρετεί τηναναδεικνύει τα µνηµεία κακαι ψυχικής ανάτασης στον περιπατητή. -Η χρήση ενός αλλά λιτού µορφολογικού λεξιλογίου και ο σεβασµόδιαµορφώσεων Πικιώνη. -Η επιλογή στιβαρών φυσκαι ανθεκτικών κατασκευών και η ‘ανακύκλωση’ των υφιστοιχείων από µάρµαρο

πρώτο

ΜΜ), το

σύγχρονου

οαααεκΚ

Βάση Πλοίων ∆ίωξης Λαθρεµπορίου στην θήνα

έο Φάληρο , Αττική, 1997-1998

ρχιτέκτονες αναγιώτης Γραµµατόπουλος (1959-)

υνεργάτης Aρχιτέκτων

Βασιλική Λαβράνου (1967-) Λαθρεµπορίου είναι ένα

υνθετικά και µορφολογικά πρωτότυπο δηµόσιο κτίριο, το 2000 στον πρώτο διαγωνισµό ίων του Ελληνικού Ινστιτούτου

µηκες οικόπεδο του Νέου Ειρήνης και Φιλίας και της

τεγάζει τρεις διαφορετικές λειτουργίες: (α) τίριο διοίκησης, επικοινωνιών, επιχειρησιακού ελέγχου

α του των ν

Α Ν AΠΧρήστος Πανουσάκης (1960-) ΣΛαβράνος Xρήστος Συνεργάτης αρχιτέκτων Η Βάση Πλοίων ∆ίωξης στο οποίο διακρίθηκεαρχιτεκτονικών βραβεΑρχιτεκτονικής. Κτίστηκε σε ένα δύσκολο, επίΦαλήρου µεταξύ του Σταδίουθάλασσας. Σκκαι προσωπικού · (β) κτίριο συντήρησης · και (γ) κτίριοαποθήκης ανταλλακτικών. Στην αρχιτεκτονική λύση οι τρεις αυτές λειτουργικές ενότητες αυτονοµούνται και εκφράζονται ογκοπλαστικά µε ισάριθµες ατρακτοειδείς µορφές, οι οποίες διασκεδάζουν το επίµηκες σχήµκτιρίου. Ο τεµαχισµός του επιµήκους κτιρίου τονίζεταιαπό τη διαφοροποίηση των αξόνων των τριών ενοτήτου και την εναλλαγή ανοικτών – κλειστών χώρων. Ησύνδεση των τριων κύριων όψεων µέσω ηµιυπαίθριωχώρων, επιτρέπουν την οπτική επαφή του χώρου του Σταδίου µε τη θάλασσα. Η διάπλαση των όγκων και η διαµόρφωση των όψεων, εµπνευσµένες από σχέδια πλοίων, επιδιώκουν να λειτουργήσουν συνειρµικά ως ενδιάµεσο στοιχείο ανάµεσα στα πλωτά και κατασκευασµένα στοιχεία που περιβάλλουν το κτίριο.

∆ηµαρχείο ∆ραπετσώνας ∆ραπετσώνα, 1976-80 Aρχιτέκτονες Γιάννης ∆αλέζιος Νίκος ∆ηµητριάδης

από τους ρχιτέκτον ς Γιάννη ∆αλέζιο, Νίκο ∆ηµητριάδη, Π. Λιάκο

λο, οι οποίοι τιµήθηκαν µε το α’ υ αρχιτεκτονικού διαγωνισµού για το

ηµαρχείο ∆ραπετσώνας. Πραγµατικό θέµα του ου

λούν τον

έπει τη

η µιας αναγκαστικής πορείας, ριζόντιας και κατακόρυφης. Στον πρώτο όροφο υπάρχουν οι δηµοτικές αρχές και υπηρεσίες (διοικητικές, οικονοµικές, τεχνικές) και η βιβλιοθήκη – αναγνωστήριο. H διάταξή τους είναι περιµετρική, γύρω από ένα άνετο ντρικό χωλ, και εκφράζεται στην όψη µε ανάλογο

µορφολογικό κάνναβο. Ο πολιχωµΤο Ο κύρείναιενδι υ κλι αι το εµφανές σκυρόδεµα.

Π. Λιάκος Σωτήρης Παπαδόπουλος "Oµάδα 5" Το υστεροµοντέρνο αυτό κτίριο µελετήθηκεα εκαι Σωτήρη Παπαδόπουβραβείο πανελλήνιο∆διαγωνισµού ήταν ο σχεδιασµός ενός πολυδύναµκέντρου µε πυρήνα το δηµαρχείο, υποστήριξη από καταστήµατα και οργανισµούς κοινής ωφέλειας και σύνδεση µε τη βορεινή πλατεία-όριο του εµπορικού κέντρου, το οποίο θα λειτουργούσε ως µοναδικός πόλος έλξης, αναφοράς, συνάντησης και έκφρασης των 25.000 δηµοτών της περιοχής. Με βάση την παραπάνω αρχή, διαµορφώθηκε µια ελεύθερη διάταξη ισογείων σε διάφορα επίπεδα που καταλαµβάνουν όλη την έκταση του οικοπέδου, ενώ η τοποθέτηση των άνω ορόφων, οι οποίοι αποτεκύριο όγκο του κτιρίου, γίνεται κεντροβαρικά στο οικόπεδο. Η διάταξη των στοιχείων του ισογείου και ηκατάλληλη διαµόρφωση του περιβάλλοντος επιτρσυνεχή εναλλαγή κινήσεων – στάσεων κατά µήκος αξόνων προσπέλασης από τις τέσσερις πλευρές του οικοπέδου. Στο ισόγειο και σε διάφορα επίπεδα τοποθετούνται : ο πυρήνας εισόδου στο κτίριο, το Ληξιαρχείο, η Tράπεζα και τα καταστήµατα. Μεταξύ του ισογείου και του κυρίως όγκου του δηµαρχείου, µεσολαβεί ένα επίπεδο προσπελάσιµο τόσο από τον εσωτερικό χώρο του δηµαρχείου, όσο και από τον έξω, µε κατάλληλη συνέχιση της διαµόρφωσης των επιπέδων, όπου βρίσκονται χώροι εξυπηρέτησης του κοινού (W.C) και ένα µικρό κυλικείο – Bar για τις ανάγκες του δηµαρχείου, αλλά και µε δυνατότητα εξωτερικής χρήσης. Η είσοδος βρίσκεται στο πιο ζωντανό σηµείο της κίνησης και, µαζί µε το κλιµακοστάσιο, αναδεικνύονται ορφολογικά ως έκφρασµο

κε

λειτουργικά κυρίαρχος χώρος των κοινωνικών και τιστικών εκδηλώσεων στον δεύτερο όροφο,

ρητικότητας 250-300 ατόµων, επιστεγάζει και ορφολογικά το όλο κτίριο. κτίριο είναι σχεδιασµένο σε κάνναβο 0.80 Χ 0.80 µ. ιος όγκος του εγγράφεται σε ορθογώνιο. Οι όψεις διαµορφωµένες µε πλαστική αντιµετώπιση και αφέρον στοιχείο τους είναι ο κυλινδρικός όγκος το

µακοστασίου. Το κύριο υλικό διαµόρφωσής τους είν

Kτίριο γραφείων και διοικήσεως του Oµίλου Ο1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ»

χαρνών 438 και Κωνσταντά, 2000-2001

ρχιτέκτων µαλία Kωτσάκη

ει στις

ροφου κτιρίου του 1970. Το κτίριο αποξηλώθηκε ά και εσωτερικά και διατηρήθηκε µόνο

οπλισµένο σκυρόδεµα. ασης ήταν ο σχεδιασµός ενός

που να εκφράζει µε ισµό και το κύρος µιας

νερχόµενης εταιρείας πληροφορικής και την τεχνολογία

ουFoyer και µεγάλη

οποία ενοποιείται τέψη του κτιρίου και

α- φέρει

ακτήρα. Έγινε λλικά θεµοµονωτικά και ανοξείδωτα

κτιρίου έχουν λιτό χνολογικής

είναι ξύλο , ι δέρµα, όλα στα

« Α AA Tο κτίριο αυτό της Aµαλίας Kωτσάκη ανήκαξιόλογες πραγµατοποιήσεις του ελληνικού ύστερου µοντερνισµού. Πρόκειται για την πλήρη ανακατασκευή πενταώπλήρως εξωτερικο φέρων οργανισµός απόΒασική επιδίωξη της πρότλιτού και επιβλητικού κτίσµατοςδιακριτικό τρόπο τον δυναµααιχµής που αυτή εκπροσωπεί . Η είσοδος γίνεται από την οδό Κωνσταντά σε υπερυψωµένο ισόγειο χώρο.Τον πρώτο έως και τον τέταρτο όροφο καταλαµβάνουν χώροι γραφείων υπαλληλικού προσωπικού και µικρές αίθουσες συσκέψεων. Το εστιατόριο βρίσκεται σε τµήµα του πρώτπέµπτος όροφος περιλαµβάνει τα γραφεία της διοίκησης, αίθουσα συσκέψεων- συγκεντρώσεων µε multimedia, ηµε το δώµα. Tο δώµα µε την pergola διαµορφώνει τη σστην υπερυψωµένη απόληξή του –ένα είδος πυλώντης εταιρίας. Η διαµόρφωση των όψεων έχει δισδιάστατο πλαστικό χαρµε τη χρησιµοποίηση εξωτερικής επένδυσης από µεταpanels σε δύο χρωµατικούς τόνους του gris metalliqueµεταλλικά σκιάδια. Εχοντας σκοπό την εξασφάλιση ενός ήρεµου και ευχάριστουπεριβάλλοντος στους εργαζόµενους, τα εσωτερικά του και διακριτικό χαρακτήρα, χωρίς ιδιαίτερο τονισµό της τεκατεύθυνσης της εταιρίας.Τα υλικά που χρησιµοποιήθηκανανοξείδωτο µέταλλο, κρύσταλλα αµµοβοληµένα και µη καφυσικά χρώµατά τους.

ορόφου ενώ ο

τον λογότυπο

.

∆ηµαρχείο Νέας Φιλαδέλφειας

ριση των λειτουργιών είναι σαφής. Στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο του κυρίως κτιρίου βρίσκονται οι

έτησης του κοινού. Ο δεύτερος όροφος ζώνη – pilotis και είναι

. Στα δύο τελευταία ι διοίκησης. O όγκος που

ρίζεται από τον καµπύλο άξονα στεγάζει την αίθουσα

αυστηρή µνηµειακότητα του κυρίως κτιρίου διασπάται

∆εκελείας & Ραιδεστού, Νέα Φιλαδέλφεια, Aττική, 1987-1991 Aρχιτέκτονες ∆ήµητρα ∆ηµοπούλου Καλλιρόη Σαίτη Κατερίνα Χριστοδουλέα Tο ∆ηµαρχείο Nέας Φιλαδέλφειας, έργο των νέων αρχιτεκτόνων ∆ήµητρας ∆ηµοπούλου, Καλλιρόης Σαίτη και Κατερίνας Χριστοδουλέα, είχε κερδίσει το α’ βραβείο πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισµού του 1987. Η κάτοψη οργανώνεται πάνω σε δύο βασικούς άξονες. Ο ένας ορίζει το µέτωπο των κύριων όγκων του κτιρίου και ο άλλος εισχωρεί µε µορφή καµπύλης υπό γωνία στο κτίριο, ορίζοντας και την είσοδο προς αυτό. Στο χώρο που δηµιουργεί η ένωση των εξωτερικών επιφανειών των δύο αυτών αξόνων, οργανώνεται ο υπαίθριος χώρος του ∆ηµαρχείου προς τη λεωφόρο ∆εκελείας Η διάκσχώροι εξυπηρλειτουργεί σαν διαχωριστικήαξιοποιήσιµος ως χώρος αναψυχήςεπίπεδα βρίσκονται οι χώροοσυνεδριάσεων και πολλαπλών χρήσεων. Ηαπό το κατακόρυφο στοιχείο του καµπύλου άξονα, αλλά και από την pilotis του δεύτερου ορόφου, µε αποτέλεσµα την έντονη πλαστικότητα στη σύνθεση των όγκων του.

∆ηµαρχείο - Πολιτιστικό Kέντρο Aργυρούπολης Λεωφ. Kµελέτη ΑρχιτέκτονεςΤάσος∆ηµήτρηΠάνος Α! Βραβείο Tο υστεροένα αναντίσττόλµη καθηγητέοποίοι αρχιτεΤο κτιρπλήρειςνηµατογράφο 500 θέσεων, λέσχη νεότητας, βιβλιοθήκη, ινακοθήκη, χώρους εκθέσεων, γραφεία διοίκησης, εργαστήρια κπαίδευσης, χώρους υποστήριξης και υπόγειο garage. H υνολική πιφάνεια του Πολιτιστικού Kέντρου είναι 4.000Μ2 περίπου. αρχιτεκτονική λύση έχει σχήµα Π. Oι νέες κτιριακές µονάδες αρθρώνονται δυναµικά µε το κεντρικό κτίριο του παλιού ηµαρχείου και αναφέρονται στις βασικές οδεύσεις του περιβάλλοντος πολεοδοµικού ιστού, µε αποτέλεσµα την ργάνωση δύο ουσιωδών και συγκοινωνούντων ελεύθερων χώρων: µιας µεγάλης κεντρικής ορθογωνικής πλατείας και νός µικρότερου πλατώµατος, στην Ν∆ γωνία του Πολιτιστικού Kέντρου

Oι νέες κτιριακές µονάδες αναπτύσσονται κατά παράθεση γύρω απόγαλαρία.

α υλικά που χρησιµοποιήθηκαν στην κατασκευή του Πολιτιστικού Kέντρου είναι το ανεπίχριστο µπετόν, οι εµφανείς ν κατασκευών και πανί.

ύπρου & Pεθύµνης, Aργυρούπολη, Aττική, 1984-86, κατασκευή 1990

: Mπίρης (1942-),

ς Mπίρης (1944-2002), Κόκκορης (1954-)

πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισµού,1984

µοντέρνο Πολιτιστικό Kέντρο της Aργυρούπολης είναι τισυµβατικό δηµόσιο αρχιτεκτόνηµα, που διαµορφώθηκε σε ιξη µε το υφιστάµενο κτίριο του ∆ηµαρχείου. Σχεδιάστηκε µε και ιδιαίτερες εκφραστικές αξιώσεις από τους αρχιτέκτονες –

ς Tάσο Mπίρη, ∆ηµήτρη Mπίρη και Πάνο Kόκκορη, οι έχουν διακριθεί επανειληµµένα σε πανελλήνιους κτονικούς διαγωνισµούς. ιολογικό πρόγραµµα περιλαµβάνει θέατρο 450 θέσεων µε εξυπηρετήσεις παρασκηνίων και κοινού, υπαίθριο

κιπεσεΗ∆οε και σε χαµηλότερη στάθµη.

την κεντρική πλατεία, µε βασικό ενοποιητικό στοιχείο µια περιµετρική και υπερυψωµένη υπαίθρια Tτσιµεντόλιθοι, συστήµατα µεταλλικώ

Κτίριο ∆ηµόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισµού

’ Σεπτεµβρίου και Ρίζου , 1973-77

ρχιτέκτων Κλέων Κραντονέλλης (1912-78) Μελέτη 1973. Κατασκευή 1977)

ο κτίριο υποσταθµού διανοµής και γραφείων της ∆ηµόσιας πιχείρησης Hλεκτρισµού, ένα πρωτότυπο αρχιτεκτόνηµα α

Γ A

(

TE πεµφανές µπετόν, αλουµίνιο και γυαλί, αποτελεί αξιόλογη επίδοση της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής. Mε την έντονη, «νεοµπρουταλιστική» του παρουσία, το κτίριο του Kραντονέλλη προτείνει µια εναλλακτική σχέση µε την πόλη, η οποία γοητεύτους νέους και αντικοµφορµιστές αρχιτέκτονες. H αρχιτεκτονικ σύνθεση είναι αποτέλεσµα ευρηµατικού συνδυασµού των ανόµοιων λειτουργικών απαιτήσεων του κτιρίου –βιοµηχανικήχρήση και χώροι γραφείων- µε το τριγωνικό σχήµα του οικοπέδου που καταλήγει σε οξεία γωνία. Oι δύο βαρείς πίνακες διανοµής –ύψους ενός και δύο ορόφωνκαθορίζουν την οργάνωση των κατόψεων και εκφράζονται µε καµπύλες προεξοχές τους από αλουµίνιο στη µια όψη. Στην ά και συµβατικότερη όψη, το ελαφρά προεξέχον τµήµα από αλουµίνιο µιµείται τη µορφή του υαλοπετάσµατος. Tο κατακόρυφο υαλοστάσιο της γωνίας, τα µικρά ασύµµετρα ανοίγµατα και οι αρµοί του ανεπίχριστου µπετόν των όψεων, που υποδηλώνουν τις ενδιαφέρον στο δυναµικό σχήµα του κτιρίου. Πρόθεση του αρχιτέκτονα ήταν να τονιστεί ακόµη περισσότερο ο βιοµηχανικός χαρακτήρας του πρισµατοειδούς κτιρίου µε την τοποθέτηση στην απότµηση της οξείας γωνίας γλυπτού Γιώργου Ζογγολόπουλου. Eπρόκειτο για έλικα σε συνεχή κίνηση που θα φωτιζόταν τη νύχτα, η οποία όµως δεν ραγµατοποιήθηκε.

ό

-

ει ή

- τιςλλη

εσωτερικές στάθµες, δίνουν µορφοπλαστικό

του

π

Μέγαρο Εθν Βασ. Κων/νου 48, Βασ.Γεωργίου & Ριζάρη, 1961-75 Aρχιτεκτονική µελέτη του Γραφείου ∆οξιάδη Το κτιριακό συγκρότηµα του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών (E.I.E.), αποτελεί ένα από τα βασικά πρότυπα της δηµόσιας αρχιτεκτονικής στην Eλλάδα των δεκαετιών του ’60 και του ‘70. Είναι το πρώτο µεταπολεµικό κτίριο γραφείων του ελληνικού ∆ηµοσίου το οποίο ευθυγραµίζεται µε τις συγχρονες τάσεις. Το κτίριο είναι αντιπροσωπευτικό των απόψεων του

ικού Ιδρύµατος Ερευνών

ετών της εποχής του µε διεθνή δράση και ναγνώριση.

ετώπιση της διάταξης των ειτουργιών αλλά και της σύνθεσης των όγκων. Aποτελεί

ρνου δόγµατος «η µορφή form follows function").

Tο κτιριακό συγκρότηµα απαρτίζεται από τρεις λειτουργικτου κτιρίουυπόγειο, (βιβλιοθήκηςκαι ισόγειαπό την διαλέξεωντετράγωνοΗ ισορροπανατράπηπρογράµµαποτέλεστης αίθουσδιαµόρφωστου ψηλού όγκου του κτιρίου γραφείων διαµορφώνονται ακολουθώ οι χαµηλοί όγκοι είναι συµπαγείς µε λεπτές κατακόρυφες και οριζόντγυάλινη πρόσοψη της εισόδου.

ιδιοφυούς αρχιτέκτονα-πολεοδόµου Κωνσταντίνου ∆οξιάδη, ιδρυτή ενός από τα µεγαλύτερα γραφεία οικιστικών µελαTο συγκρότηµα του E.I.E. χαρακτηρίζεται από την ορθολογιστική αντιµλπιστή εφαρµογή του µοντέακολουθεί τη λειτουργία» ("

ά καθορισµένους όγκους: (α) τον επιµήκη όγκο γραφείων που έχει έξι ορόφους, ισόγειο και β) τον χαµηλότερο, κυβικό όγκο της

ο οποίος έχει µόνο τρία επίπεδα -υπόγειο ο ύψους δύο ορόφων µε πατάρι- και φωτίζεται οροφή, και (γ) τον µονόροφο όγκο της αίθουσας

που περιλαµβάνει την είσοδο, το foyer και ένα αίθριο. ία της αρχικής σύνθεσης των τριών όγκων κε λόγω του περιορισµού του κτιριολογικού ατος από τον εργοδότη, ο οποίος είχε σαν

µα τη δραστική µείωση του αριστερού όγκου ας διαλέξεων. Οι όψεις του κτιρίου έχουν λιτή η, H επένδυσή τους µε λευκό και κοκκινωπό µάρµαρο τους προσδίδει ένα ήπια µνηµειακό ύφος. Οι όψεις

ντας τον ορθογωνικό κάνναβο των παραθύρων, ενώιες σχισµές ανοιγµάτων. Eξαίρεση αποτελεί η

Σταθµός Aυτοκινήτων Oργανισµού TηλεπικοινωνιώνEλλάδας οϊράνης, Aγνώστου Στρατιώτου & Σωκράτους, Kαλλιθέα, ττική, 1971-1975.

ρχιτέκτονες ίκος ∆εσύλλας (1926-) ηµήτρης Kονταργύρης (1934-) ντώνης Λαµπάκις (1933-) αύλος Λουκάκης (1933-).

ών σεων µετά

στους

ισόγειο,

χώρους οιχείο της του κτιρίου οίες

. ίχριστου οιγµάτων. O δυναµισµός των κυλινδρικών ραµπών

αντιπαρατίθεται στη λιτότητα του κυρίως όγκου, προσδίδοντας στο κτίριο ένα ιδιαίτερο πλαστικό ενδιαφέρον.

∆A AN∆AΠ O Σταθµός Aυτοκινήτων του Oργανισµού TηλεπικοινωνιEλλάδας είναι ένα από τα σπάνια δηµόσια κτίρια αξιώτο 1967, το οποίο υπήρξε καρπός συνθετικής και µορφοπλαστικής µαεστρίας. H µελέτη του ανατέθηκε τέσσερις αρχιτέκτονες ύστερα από βράβευσή τους σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισµό. Tο κτίριο στεγάζει πολυώροφο σταθµό αυτοκινήτων στοτους δύο ορόφους και το δώµα, συνεργείο επισκευής αυτοκινήτων µε ανεξάρτητη πρόσβαση στο ισόγειο, γραφείων και βοηθητικούς χώρους. Xαρακτηριστικό στσύνθεσης είναι οι ελικοειδείς ράµπες στις δύο γωνίες για την άνοδο και την κάθοδο των αυτοκινήτων, οι οπκατασκευάστηκαν σε πρόβολο από κυλιδρικούς πυρήνεςOι όψεις διαµορφώνονται σαν ενιαίες επιφάνειες ανεπσκυροδέµατος µε οριζόντιες σειρές λεπτών, γραµµικών αν

Ωδείο Aθηνών Λεωφ. Bασ. Kωνσταντίνου & Pηγίλλης, Aθήνα, 1969-1976 Iωάννης ∆εσποτόπουλος (Jan Despo, 1903-1992) ο έργο αυτό του αρχιτέκτονα-καθηγητή Iωάννη εσποτόπουλου, ο οποίος υπήρξε µαθητής του Walter ropius στη Bαϊµάρη, αποτελεί το µόνο τµήµα της εγαλόπνοης σύνθεσής του για το Πνευµατικό Kέντρο ς Aθήνας το οποίο κατασκευάστηκε. H σύνθεση, η ποία κέρδισε το πρώτο βραβείο πανελλήνιου ρχιτεκτονικού διαγωνισµού του 1959, ανήκει στις ορυφαίες εκφράσεις του ριζοσπαστικά µοντέρνου νεύµατος του Bauhaus. το κτίριο του Ωδείου Aθηνών ο µελετητής κράτησε τις ιαστάσεις και τη χωροθέτηση που είχαν προκύψει από σχέση του µε τις άλλες κτιριακές µονάδες του νευµατικού Kέντρου. Aυτό είχε σαν αποτέλεσµα την δείου λοξά προς τους κύριους οδικούς άξονες οι οποίοι περιβάλλουν ν ασυνήθιστα επιµήκη σιλουέτα του, µήκους 160 µ., πλάτους 32 µ. αι ύψους 10,50 µ. ο κτίριο συγκροτείται από ισόγειο µε pilotis / κιονοστοιχία, όροφο και πόγεια. Περιλαµβάνει 35 χώρους διδασκαλίας, αίθουσες διδασκαλίας υρικής µουσικής 350 θέσεων και δραµατικής τέχνης 150 θέσεων, ίθουσα ρυθµικής, χώρους καθηγητών, µουσείο µουσικής, µουσική ιβλιοθήκη, αίθουσα συναυλιών 820 θέσεων, χώρους καλλιτεχνικών κδηλώσεων και συγκεντρώσεων. Oι όψεις είναι λιτές, οργανωµένες µε υστηρό κάνναβο και επενδεδυµένες µε λευκό µάρµαρο Πεντέλης. ο µεγάλο µήκος του Ωδείου, οι κατάλευκες όψεις του µε την φαιρετική τους µορφή και η αυστηρή ρυθµικότητα των στοιχείων τους ανοίγµατα, κάνναβος µαρµαρεπενδύσεων, κιονοστοιχία ισογείου-

τό του ∆εσποτόπουλουτσι, παρά τις λειτουργικές αδυναµίες

υ και την πληµµελή εκτέλεση της αρχιτεκτονικής µελέτης, το Ωδείο πό τους ειδικούς ως σηµείο αναφοράς στον

ολεοδοµικό ιστό της ελληνικής πρωτεύουσας.

T∆GµτηοακπΣδτηΠ τοποθέτηση του ΩτηκTυλαβεαTα–διαφοροποιούν αισθητά το έργο αυάναρχα δοµηµένο περίγυρό του. ΈτοAθηνών αναγνωρίστηκε απ

από τον

Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών

ίνα 31, Αθήνα ,1973-76

ρχιτέκτων θένης Μολφέσης (1929-1998)

ο νέο κτίριο του Γαλλικού Ινστιτούτου, το οποίο ποτελεί επέκταση του παλιού κτιρίου, ανήκει στις ξιόλογες εκφράσεις του διεθνούς µπρουταλιστικού ώδικα. Βρίσκεται στα όρια της ακριβής συνοικίας του ολωνακίου σε µικρή απόσταση από την Ακαδηµία θηνών και το ιστορικό Κτίριο της Νοµικής Σχολής του ανεπιστηµίου Αθηνών. Είναι έργο του αποφοίτου της cole des Beaux Arts του Παρισιού Σθένη Μολφέση. ρόκειται για τριώροφο κτίριο το οποίο διαφοροποιείται ισθητά από το παλαιό Γαλλικό Ινστιτούτο αλλά και από απρόσωπο δοµηµένο περιβάλλον του. Αποτελείται πό ισόγειο, δύο ορόφους και όροφο σε εσοχή. Στο όγειο στεγάζεται αµφιθέατρο 400 θέσεων, στους ρόφους 6-8 τάξεις µε ευέλικτη διάταξη και δυνατότητα νοποίησης, και στο δώµα φωτογραφικά και χηµικά ργαστήρια, αίθουσα προβολών γραφεία και ξενώνας. κύρια όψη του κτιρίου είναι διαµορφωµένη από

µφανές σκυρόδεµα µε συµπαγή τοίχο που έχει νδιαφέρουσα πλαστική αντιµετώπιση έως και το ύψος υ ισογείου και απλό ορθογωνικό κάνναβο στους ρόφους.

Σ ΑΣ ΤαακΚΑΠƒΠατοαισοεεΗεετοο

Γυµνάσιο και Λύκειο Aγίου ∆ηµητρίου Παπάγου και Θρασυβούλου, Άγιος ∆ηµήτριος, Aττική, 1970-76.

Aρχιτέκτων άκης X. Zενέτος (1926-1977)

Tο Γυµνάσιο και Λύκειο του Aγίουια πειραµατική αλλά ουτοπική δηµιουργία τουTάκη X. ενέτου. H αδυναµία των δασκάλων και µαθητών να

αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του κτιρίου, το αναδεικνύει σε σύµβολο του χάσµατος ανάµεσα στην πνιγηρή πραγµατικότητα των µεγάλων εκπαιδευτηρίων του ∆ηµοσίου και το καλύτερο µέλλον τους που οραµατίστηκε ο αρχιτέκτονας σχεδιάζοντάς το. Tο αρχιτεκτόνηµα του Zενέτου στεγάζει γυµνάσιο για 1500 περίπου

µαθητές σε µια πειραµατική και καινοτόµο διάταξη κυκλικούσχήµατος. Eίναι τριώροφο και η κάτοψη του κάθε ορόφου περιλαµβάνει τρεις τυποποιηµένες µονάδες των 160 µαθητώντέσσερις αίθουσες ανά µονάδα που θα µπορούσαν να µετατραπούν σε ενιαίο χώρο. Oι µονάδες αυτές τοποθεγύρω από τον προβλεπόµενο πυρήνα οπτικοακουστικών µΣε άµεση επαφή µε τον πυρήνα βρισκόταν το συγκρότηµαχώρων του διδακτικού προσωπικού. H κυκλική διάταξη προτιµήθηκε από τον αρχιτέκτονα για λόοικονοµίας στην κατασκευή του κτιρίου και ευελιξίας στη µελλοντική λειτουργία του. Στη διάπλαση των όψεων ο Zδιεύρυνε ευφάνταστα τον κώδικα του διεθνούς µπρουταλισ

ταν τα επαλληλα µβρινό ηµικύκλιο

, µε πλάτος που αυξοµειώνεται ανάλογα µε τον προστατεύεται αποτελεσµατικά ο

σπατάλη υλικού. Tα υλικά που υριαρχούν ι το εµφανές σκυρόδεµα και τα µεταλλικά

T

∆ηµητρίου αποτελεί µZ

, µε

τήθηκαν έσων.

των

γους

ενέτος µού.

Kαθοριστικής σηµασίας µορφολογικό στοιχείο ήπερσιδωτά στέγαστρα που περιβάλλουν το µεσητων τριών ορόφωνπροσανατολισµό ώστε ναεσωτερικός χώρος χωρίςκ είναυαλοστάσια.

Θεολογική Σχολή, Πανεπιστηµιούπολη A Zωγράφου, 1973-1976 Aρχιτέκτονες Λάζαρος Καλλυβίτης (1938-) Γιώργος Λεονάρδος (1940-) H Θεολογική Σχολή στην Πανεπιστηµιούπολη Aείναι µια από τις γνωστότερες εφαρµογές της σχεδιαστικής ιδεολογίας της «Oµάδας των 10» (Tea

θηνών

θηνών

και του µπρουταλιστικού κώδικα του Le Corbusier στ ν Eλλάδα της δεκαετίας του 1970. Η µελέτη του συγκροτήµατος κέρδισε το πρώτο βραβείο σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισµό του 1965. Το επικλινές έδαφος οδήγησε στη λύση της δηµιουρ παραλλήλων ενοτήτων µε διαφορετικούς αριθµούς ορόφων. Στην ανώτερη στάθµη υπάρχει ένας όροφοενώ στην κατώτερη της βόρειας πλευράς τέσσερις. Ο ενότητες αυτές έχουν σαφή λειτουργικό διαχωρισµό

m X) η

γίας

ς ικαι

περιλαµβάνουν κεντρική είσοδο και βιβλιοθήκη, τρία αµφιθέατρα, τρεις αίθουσες ασκήσεων, γραφεία διδακτικού προσωπικού και τέσσερα ειδικά ινστιτούτα. Οι λειτουργικές αυτές ενότητες επικοινωνούν µε εγκάρσιους διαδρόµους ενώ µεταξύ τους µεσολαβούν ζώνες κλειστών και υπαίθριων χώρων. ∆ηµιουργούνται έτσι εσωτερικά αίθρια που εξασφαλίζουν φωτισµό και αερισµό. Οι όψεις από εµφανές σκυρόδεµα διαµορφώνονται µε πλαστική διάθεση και αναφορές στη µοναστηριακή αρχιτεκτονική.

Λάτσειο ∆ηµοτικό Σχολείο Κολλεγίου Αθηνών Κάντζα Αττικής, 1986-95 Aρχιτέκτων Νίκος Bαλσαµάκης (1924-) ο Λάτσειο ∆ηµοτικό Σχολείο του Κολλεγίου Αθηνών ίναι µια από τις πιο σύγχρονες και άρτιες µονάδες της ιωτικής εκπαίδευσης στο λεκανοπέδιο της Aττικής. H νάθεση της µελέτης στον αρχιτέκτονα Nίκο Bαλσαµάκη γινε ύστερα από βράβευσή του σε διαγωνισµό µε ρόσκληση του 1986. τισµένο έξω από την πόλη, στο κατάφυτο περιβάλλον ν Mεσογείων, το µεταµοντέρνο αυτό κτιριακό υγκρότηµα αποτελεί χαρακτηριστικό έργο της ξελικτικής πορείας του διακεκριµένου αρχιτέκτονα. ασική ιδέα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης ήταν η ηµιουργία ενός σχολείου διοικητικά αυτοτελούς και νεξάρτητου από το προυπάρχον, µε το οποίο όµως ποτελεί ευρύτερη ενότητα. Η είσοδος στο συγκρότηµα ίνεται µέσω ενός τετράγωνου χώρου µε αίθριο από που αναπτύσσονται οι υπόλοιποι χώροι οργανωµένοι ε πτέρυγες. Tο Λάτσειο δηµοτικό σχολείο συγκροτείται πό δύο σχολικές ενότητες που αποτελούνται από έξι ξεις των τριών τµηµάτων η καθεµία. Oι δέκα οκτώ υτές αίθουσες διδασκαλίας διαρθρώνονται σε τρείς οινότητες. Κάθε κοινότητα έχει δικούς της χώρους

συγκροτήµατος συγκεντρώνονται οι ς λειτουργίες και χώροι του. Σηµαντικός είναι

και υπαίθριων χώρων στην διάταξη των κτιρίων έγινε µε

υ ση

δυνατές επεµβάσεις στο

θεση καθαρών

TειδαέπKτωσεBδααγόσατάακδιοίκησης, εργαστήρια και χώρους διαλειµµάτων. Στοκέντρο τουκοινόχρηστεο ρόλος των ηµιυπαίθριωναρχιτεκτονική σύνθεση. Ηγνώµονα την προσαρµογή τους στη µορφολογία τοεδάφους, τον σωστό προσανατολισµό, την αξιοποίητης θέας και τις µικρότερες φυσικό περιβάλλον. Το συγκρότηµα αποτελεί σύνγεωµετρικών όγκων. Oι µεταµοντέρνες όψεις του χαρακτηρίζονται από συγκρατηµένη και κλασικότροπη λιτότητα, καθαρές µορφές, την επικράτηση των πλήρωνεπιφανειών και την πλαστικότητα που προκύπτει από τηρυθµική επανάληψη των ανοιγµάτων και των ηµιυπαίθριων χώρων.

Mποδοσάκειο ∆ηµοτικό Σχολείο Kολλεγίου Aθηνών άντζα Aττικής, 1972-77

ελετητική – Γραφείο Mελετών Aλέξανδρου N. οµπάζη E.Π.E., Aθήνα ε συνεργασία µε erkins and Will, Chicago

ο Mποδοσάκειο ∆ηµοτικό Σχολείο Kολλεγίου Aθηνών ίναι µια από τις πιο σύγχρονες και άρτιες µονάδες της ιωτικής εκπαίδευσης στο λεκανοπέδιο της Aττικής. τισµένο έξω από την πόλη, στο κατάφυτο περιβάλλον ν Mεσογείων, υπήρξε καρπός συστηµατικής

στιατόριο, µαγειρείο και αµφιθέατρο 450 θέσεων. H κατοψη ίναι σχεδιασµένη σε οκταγωνικό κάνναβο. Oι αίθουσες υνδέονται σε οµάδες των τριων, τοποθετούνται στην

από την οροφή και νοίγουν σε ανεξάρτητους υπαίθριους χώρους –

του κτιριακού συγκροτήµατος διασπάται σε ιατάσσονται κλιµακωτά, ακολουθώντας τη

µατα φυτεύονται ώστε ού τοπίου. Tα υλικά όσο και στο

K MΤσP TειδKτωσυνεργασίας των ελλήνων και αµερικανών αρχιτεκτόνων µε τους χρήστες του κτιρίου –διοικητικά στελέχη, διδακτικό προσωπικό και µαθητές. Στις ιδεώδεις αυτές συνθήκες σχεδιασµού οφείλεται η φροντίδα για τη διαµόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, την κυκλοφορία, την επίπλωση και τη διακόσµηση, αλλά και η αντισυµβατική µορφή του κολλεγίου. Tο σχολικό συγκρότηµα προορίζεται για τη στέγαση 9οο µαθητών και περιλαµβάνει αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια, διοικητικούς χώρους, βιβλιοθήκη, γυµναστήριο, εεσπερίµετρο του κτιρίου, φωτίζονται καιαδώµατα. Oι κοινόχρηστες λειτουργίες τοποθετούνται στοεσωτερικό του κτιρίου. O όγκοςεπίπεδα που δφυσική κλίση του εδάφους. Tα δώνα διατηρείται η συνέχεια του φυσικπου επικρατούν τόσο στο εσωτερικόεξωτερικό του κτιρίου είναι το επιχρισµένο σκυρόδεµακαι τα πλαίσια των υαλοστασίων από αλουµίνιο. Tα κουφώµατα και τα κιγκλιδώµατα βάφονται µε έντονα χρώµατα.

Eργοστάσιο ζυθοποιίας Φιξ

εωφ. Συγγρού και Aµβρ. Φραντζή, Aθήνα, 1957-9/63

ρχιτέκτονες άκης X. Zενέτος (1926-1977) αργαρίτης Aποστολίδης (1922- )

ι µοντέρνες όψεις της ζυθοποιίας Φίξ, οι οποίες ροέκυψαν µετά τη ριζική ανακατασκευή του αλαιού εργοστασίου, αναγνωρίστηκαν από ξένους αι έλληνες κριτικούς ως ένα από τα σηµαντικότερα ρχιτεκτονήµατα του ∆ιεθνούς Στύλ (International tyle) στην Aθήνα της δεκαετίας του 1950. Tο εράστιο µέγεθος του βιοµηχανικού αυτού κτιρίου –όγειο και έξι όροφοι που καλύπτουν ένα ικοδοµικό τετράγωνο - και η κεντρική του θέση, ροβληµάτισαν γόνιµα και πολυεπίπεδα τον Tάκη . Zενέτο. Bασικές ιδέες της ανάπλασης ήταν η σωτερική ευελιξία του εργοστασίου, ώστε να έχει τη υνατότητα αλλαγής χρήσης στο µέλλον και η αρέµβαση στον άναρχο πολεοδοµικό ιστό της θήνας µε εκσυγχρονιστικές προθέσεις. δυναµικός όγκος του εργοστασίου επιβαλόταν το αστικό τοπίο. Στη διάπλαση των όψεων, η ποία βασίστηκε σε αρµονικές χαράξεις, επικρατούν α πλήρη και τονίζεται η οριζόντια διάσταση. Tο λιτό

στασίου Φιξ προέκυψε ων και οριζόντιων

όψεων, που ατα φωτισµού και

ν εσωτερικών χώρων και άλλοτε σε

στολίδηπ’ αυτό λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος σύγχρονης τέχνης.

Λ5 ATM OππκαSτισοπXεδπAOσοτκαι µοντέρνο ύφος του εργοαπό το σύστηµα κατακόρυφαξόνων στο τοιχοπέτασµα των αντιστοιχούσε άλλοτε σε ανοίγµαερισµού τωσταθερά πανώ. Σήµερα το αρχιτεκτόνηµα των Zενέτου και Aποτου τµήµατος. Ό,τι απέµεινε α

έχει ακρωτηριαστεί µε την κατεδάφιση του µπροστινού

Eστιατόριο «∆ιόνυσος» Λόφος Φιλοπάππου, 1961-1962 ρχιτέκτων ροκόπιος (Kόπης) Βασιλειάδης (1912-1977). υνεργάτες αρχιτέκτονες ιώργος Μπογδάνος (1926-) άββας Κονταράτος(1933-) .Βασιλάκης (1929-)

ο εστιατόριο-αναψυκτήριο «∆ιόνυσος» είναι µια ρωτότυπη δηµιουργία του Προκόπιου Bασιλειάδη, ο ποίος δέσποζε στα αρχιτεκτονικά και πολεοδοµικά ράγµατα της πρωτεύουσας από τα τέλη της δεκαετίας υ ’50 έως τον θάνατό του. Στον µαθητή του ασιλειάδη, προϊστάµενο τότε της Yπηρεσίας Oικισµού υ Yπουργείου ∆ηµοσίων Έργων, οφείλει ο ∆ηµήτρης ικιώνης την ανάθεση και τη σχετικά απρόσκοπτη κτέλεση των έργων διαµόρφωσης του αρχαιολογικού ώρου γύρω από την Aκρόπολη και τον λόφο του ιλοπάππου. «∆ιόνυσος» είναι κτισµένος στις παρυφές του λόφου υ Φιλοπάππου και έχει εξαιρετική θέα προς τον ιερό ράχο της Ακρόπολης. Οι χώροι του διατάσσονται λιµακωτά σε διάφορα επίπεδα µε στόχο την καλύτερη νταξη στην φυσική διαµόρφωση του εδάφους αλλά και

µό µε το κυρίως ιυπαίθριων χώρων

ορίζουν ένα κεντρικό αίθριο. κτίριο αποτελεί πρωτότυπο συνδυασµό

ς µοντέρνας αρχιτεκτονικής µε υπαινικτικές σιακή αρχιτεκτονική και υλικών . Ιδιαίτερο

κού

AΠΣΓΣΠ TποπτοBτοΠεχΦOτοβκέτην αξιοποίηση της θέας. Σε συνδυασκτίριο διαµορφώνεται µια ποικιλία ηµκαι εξωστών πουΜορφολογικά το του κώδικα τηαναφορές στην ελληνική παραδοµέσω χαρακτηριστικών µοτίβων ενδιαφέρον παρουσιάζει η διακόσµηση του εσωτερικαι του εξωτερικού χώρου από τον ζωγράφο Γιάννη Μόραλη και την κεραµίστρια συνεργάτιδά του Eλένη Bερναρδάκη. Μεταγενέστερες προσθήκες και ανακαινίσεις, όπως ήτανη αντικατάσταση της µαρµάρινης δαπεδόστρωσης του αιθρίου που είχε σχεδιάσει ο Mόραλης, έχουν υποβαθµίσει αισθητικά το κτίριο.

Yπαίθριο Θέατρο Λυκαβηττού

Aθήνα, 1964-65 Aρχιτέκτων Tάκης X. Zενέτος (1926-1977) Tο υπαίθριο αυτό Θέατρο των 3000 θέσεων κατασκευάστηκε στη θέση παλιού λατοµείου στο λόφο του Λυκαβηττού µε πρωτοβουλία της µεγάλης τραγωδού Άννας Συνοδινού για παραστάσεις αρχαίου δράµατος του θιάσου της «Eλληνική Σκηνή». Έργο του δεξιοτέχνη και οραµατιστή Tάκη X. Zενέτου, ο οποίος εναρµόνισε υποδειγµατικά την αρχιτεκτονική µε την τεχνολογία και την τέχνη του Θέσπη, αποτελεί ορόσηµο του ελληνικού µοντερνισµού. Eπιπλέον, παρά τη µεσιανική εξιδανίκευση της τεχνολογίας και την έξωση της «Eλληνική Σκηνής της Άννας Συνοδινού» από το δικτατορικό καθεστώς της 21ης Aπριλίου, το υπαίθριο Θέατρο του Λυκαβηττού δικαιώθηκε και πολιτισµικά, αφού εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους και πειραµατικούς σε περιεχόµενο χώρους της Aθήνας. Πρόκειται για λυόµενη µεταλλική κατασκευή µε ξύλινους αναβαθµούς, σχήµατος ανεστραµµένου παραβολοειδούς κώνου, η οποία µελετήθηκε συστηµατικά ώστε όλες οι θέσεις να έχουν ανεµπόδιστη ορατότητα και καλή ακουστική. Oι εγκαταστάσεις και οι βοηθητικοί χώροι του θεάτρου βρίσκονται κάτω από το κοίλο σε στάθµη χαµηλότερη από την ορχήστρα.

Θέατρο Eξαρχείων

εµιστοκλέους 69, Aθήνα, 1987-89

ρχιτέκτων ωνσταντίνος ∆εκαβάλλας (1925-)

ο µικρό αυτό Θέατρο των 131 θέσεων αποτελεί υ λασικού

κτιρίου, αλλά και συµβολή στην αναβάθµι της ιστορικής συνοικίας των Eξαρχείων. Έργο δεξιοτέχνη αρχιτέκτονα - καθηγητή Kωνσταντίνου ∆εκαβάλλα, εναρµονίζει µε ασυνήθιστη γνέµπνευση και οικονοµία µέσων την αρχιτεθεατρική πράξη. Σε αυτό βοήθησε το γεγονσχεδιάστηκε για την ηθοποιό και θιασάρχηαρχιτέκτονα Aννίτα ∆εκαβάλλα. Tο νεοκλασικό κτίριο ήταν διώροφο µε κεραµοσκεπή προσθήκη σε εσοχή, η οποίαδιαµορφώθηκε σε κατοικία της ιδιοκτήτριαςδιασκευή διατηρήθηκε η νεοκλασική µορφήπρόσοψης, µε ανανεωµένη όµως χρωµατενώ στον εσωτερικό χώρο έγιναν οι ριζικέςαπαιτούσε η δηµιουργία της αίθουσας πατων βοηθητικών της χώρων. H λειτουργικήακουστικής ψευδοροφής επιλύθηκε ευφάαρχιτέκτονα. H µορφή και ο χρωµατισµός εντύπωση τέντας, η οποία φέρνει στη µνήυποτυπώδεις θεατρικούς χώρους της ιστοκαλύπτονταν µε ελαφρά κατασκευή ή τένταντελ’ Άρτε, θέατρο του δρόµου).

Θ AK T

νεοκευρηµατική επανάχρηση ενός διατηρητέοση του

ώση, κτονική και τη ός ότι κόρη του

νεότερη . Στη της

ική αντίληψη, αλλαγές που ραστάσεων και

ανάγκη της νταστα από τον της δίνουν την µη τους ρίας που (Kοµµέντια

Θέατρο Tέχνης «Kάρολος Kουν»

ρυνίχου 14, Πλάκα, Aθήνα, 1983-84

ικ ύ κέντρου της Aθήνας, την Πλάκα. Έργο του Mάνου Περράκη, ενός από τους πρωταγωνιστές της ελληνικής θεατρικής αρχιτεκτονικής, εκφράζει µε τη διάταξη κ το ύφος του το πνεύµα του πρωτοποριακού Θεάτρου Tέχνης του Kάρολου Kουν. Σχεδιασµένο µε γνώσηοικονοµία µέσων και µεράκι, το µικρό θέατρο της ο Φρυνίχου υποβάλλει την παρουσία του αρχιτέκτονα αντί να την επιβάλλει. H σκηνή είναι ανοιχτή και τετράγωνη, έχει ελεύθερο ο το ύψος του κτιρίου και καταλαµβάνει το κέντρο του O χώρος των θεατών αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα: την κεκλιµένη, βαθµιδωτή πλατεία και στον εξώστη. Oι πλευρικοί εξώστες µπορούν επίσης να χρησιµοποι για τη σκηνική δράση. Στο δεύτερο επίπεδο υπάρχ το χειριστήριο και στη στεγασµένη βεράντα τα καµαρί και γραφεία. Kυρίαρχα υλικά στη διαµόρφωση του εσωτερικού χώρου ίναι το ξύλο, το σίδερο και ο σοβάς.

Φ Aρχιτέκτων Mάνος Περράκης (1937-) Πρόκειται για θέατρο ανοικτής σκηνής το οποίο προέκυψε από τη δηµιουργική ανάπλαση µιας ξυλαποθήκης στην αρχαιότερη συνοικία του ιστορ ο

αι

, δού

όλ. σ ηθούνει νια

ε

Θέατρο οδού Kυκλάδων

υκλάδων 11 & Kεφαλληνίας, Aθήνα, 1981-82

ρχιτέκτων υριάκος Kρόκος (1941-1998)

ρόκειται για Θέατρο ανοικτής σκηνής και ωρητικότητας 156 θέσεων, το οποίο προέκυψε από τη ηµιουργική ανάπλαση ενός ισόγειου αποθηκευτικού ώρου. Έργο του πρόωρα χαµένου Kυριάκου Kρόκου, ναρµονίζει την εµπειρική και ευαίσθητη αρχιτεκτονική υ µε την αντισυµβατική θεατρική δουλειά του εργοδότη υ, που ήταν ο χαρισµατικός σκηνοθέτης και ηθοποιός ευτέρης Bογιατζής. Σχεδιασµένο µε οικονοµία µέσων, εµνότητα και µεράκι, το µικρό Θέατρο της οδού υκλάδων υποβάλλει την παρουσία του αρχιτέκτονα αντί α την επιβάλλει. ι θέσεις των θεατών διατάσσονται αµφιθεατρικά πάνω ε ξύλινες εξέδρες στις τρεις πλευρές της ορθογώνιας κηνής. Tα πάνινα καθίσµατα της αίθουσας µε τον εταλλικό τους σκελετό και ο υπόλοιπος εξοπλισµός του εάτρου –φωτιστικά σώµατα, µπαρ κ.ά.- σχεδιάστηκαν αι εκτελέστηκαν µε ιδιαίτερη φροντίδα από τον ρχιτέκτονα. Tα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν στη ιαµόρφωση του Θέατρου της οδού Kυκλάδων είναι το µφανές κόκκινο τούβλο και σκυρόδεµα και η λιθοδοµή. ο αποτέλεσµα είναι ένας θεατρικός χώρος λιτός και

χαρακτήρα µε τον και υλικών .

K AK ΠχδχετοτοΛσKνOσσµθκαδεTλειτουργικός που αποκτά ιδιαίτεροευαίσθητο χειρισµό των χρωµάτων

Mέγαρο Mουσικής Aθηνών Λεωφ. Bασ. Σοφίας & Kόκκαλη, Aθήνα, 1973-91 Aρχιτέκτων αρχικής µελέτης: Eµµανουήλ Bουρέκας (1973-79) Ακουστικολόγος: Heinrich Keilholz Aρχιτέκτονες τελικής µελέτης: «E. Bουρέκας E.Π.E.» και Hλίας Σκρουµπέλος Aρχιτέκτονες τροποποίησης µελέτης και µελέτης εφαρµογής: Γραφείο K. Kυριακίδης και Συνεργάτες A.E. – N. Σχολίδης και «Oµάδα Mελετών B. K. Σγούτας E.Π.E. (B. Σγούτας, Θ. Στρογγυλός, Σ. Tζανετάτου) Σύµβουλοι εργοδότη:

. Krogmeyer και αρχιτέκτων-καθηγητής Πάνος ζώνος

ο Mέγαρο Mουσικής Aθηνών, το οποίο ολοκληρώθηκε ύστερα από προσπάθειες 37 ετών, αποτελεί κορυφαίο γεγονός ς µουσικής ιστορίας του τόπου. Πολύ µικρότερη είναι η κτιριακή του αξία αφού, παρά την πολυτέλεια και την χνολογική του αρτιότητα, δεν πρόκειται για αρχιτεκτόνηµα πνοής. προσπάθεια για την κατασκευή του µεγάρου ξεκίνησε το 1954 µε πρωτοβουλία της διάσηµης µεσοφώνου λεξάνδρας Tριάντη και την οικονοµική υποστήριξη του ολιτικού Λ. Ευταξία. H θεµελίωση του κτιρίου, που

Eµµανουήλ Bουρέκα, ινε το 1976 και οι εργασίες ανέγερσης, οι οποίες

των «Φίλων της την ολοκλήρωση

ύ. Tο έργο συνεχίστηκε αργότερα µε ξη της υπουργού

ύρη. H τελική φάση

ι

τητες και οπτικοακουστική τελειότητα χει και η µικρή αίθουσα που βρίσκεται στο υπόγειο του εγάρου. Tο καπνιστήριο (φουαγιέ) της µεγάλης ίθουσας έχει ύψος δύο ορόφων, ενώ στο υπόγειο πάρχει πολυτελές εστιατόριο και χώρος δισκοπωλείου - βιβλιοπωλιβλιοθήκη, Kέντρο Mουσικής Έρευνας , χώρους διοίκησης, γραφείων, καµαρίνια και πληθώρα βοηθητικών χώρων. παραλληλεπίπεδος όγκος του µεγάρου, η κιονοστοιχία πένδυση µε λευκό Πεντελικό µάρµαρο και τα µεγάλα υαλοστάσια εκφράζουν την προσπάθεια επανερµηνείας εοκλασικών προτύπων µε σύγχρονα εκφραστικά µέσα.

RΤ TτητεHAπσχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτοναέγχρηµατοδοτήθηκαν από την εταιρία Mουσικής», σταµάτησαν το 1979 µετου σκελετοκρατικούς πόρους και την υποστήριΠολιτισµού Mελίνας Mερκοολοκληρώθηκε το 1987-91 µε πρωτοβουλία του φιλόµουσου εκδότη Xρήστου Λαµπράκη και τη συνεισφορά πολλών χορηγών. H πολυτέλεια των εσωτερικών χώρων και η υψηλή τεχνολογία του εξοπλισµού τους, αποτελούν τα χαρακτηριστικότερα στοιχεία του µεγάρου. Tο κτίριο έχεδύο αίθουσες συναυλιών, τη µεγάλη χωρητικότητας 2000 ακροατών και τη µικρή των 500 ατόµων. H µεγάληαίθουσα, η οποία ήταν αρχικά σχεδιασµένη για συναυλίες συµφωνικής µουσικής, µελετήθηκε εκ νέου ώστε να χρησιµοποιείται και για άλλες δραστηριότητες, όπως χορευτικές και θεατρικές παραστάσεις, παραστάσεις όπερας και συνεδριακές εκδηλώσεις. Eίναι επενδεδυµένη µε ξύλο και έχει δυνατότητες µετατροπής µε κινητά πτώµατα και οροφές, πλευρικά θεωρεία της σκηνής που αποσύρονται και σκηνικό χώρο που αυξοµειώνεται. H µεγάλη αίθουσα διαθέτει εξελιγµένα οπτικοακουστικά συστήµατα και τέλεια ακουστική. Aντίστοιχες δυνατόέµαυ είου. Tο µέγαρο στεγάζει επίσης Mουσική BO της πρόσοψης µε τους βαρείς δίδυµους πεσσούς, η εξωτερική εν

Εµπορικό Κέντρο Galleria

ους στοιχείων έχουν σκοπό να προσελκύσουν το

γοραστικό κοινό.

τηκε

έναν από

φόρου Bουλιαγµένης, βρέθηκε τοποθετηµένο λοξά ιατηρήθηκε και το µειονέκτηµα της χωροθέτησης

τη ριζική του αναµόρφωση. Mε την αναµόρφωση αυτή µεγιστοποιήθηκε η επιφάνεια της

ς τη λεωφόρο, βελτιώνοντας τη σχέση του µαζί της. Tα ου χώρο. Στο ισόγειο διαχωρίζουν το εκθετήριο

ς 6 µ., ο οποίος αποτελεί και τον πυρήνα του κτιρίου. πατώµατος, περιµετρικά σε αυτό τον πυρήνα.

οποίος περιορίζεται πίσω από το πέτασµα. Στη ί ανοίγµατα φυσικού φωτισµού που ελέγχονται

α ‘µορφολογικά σκηνικά’ των διάτρητων ίες προβάλλει λοξά ο χώρος εκθέσεων. Tο ισόγειο

επενδύονται µε µέταλλο.

Ι.Μεταξά 21, Γλυφάδα, 1980-1983) Αρχιτέκτων Ιωάννης Βικέλας (1931-) Tο υστεροµοντέρνο Εµπορικό Κέντρο Galleria αποτελεί ένα από τα πρώτα πολυκαταστήµατα της Αττικής που µιµείται έντεχνα τη γυάλινη αρχιτεκτονική του Cesar Pelli, η οποία ήταν τότε του συρµού. Κτίστηκε στο κέντρο του παραθαλλάσιου προαστίου της Γλυφάδας όπου κατοικούν πολλοί ξένοι και ιδιαίτερα Αµερικανοί. Το τριώροφο κτίριο είναι έργο του Ιωάννη Βικέλα, ενός από τους εµπορικότερους αρχιτέκτονες της δεκαετίας του ’80. Στεγάζει καταστήµατα σε όλους τους ορόφους γύρω από ένα κεντρικό αίθριο. Το αίθριο αποτελεί τον πυρήνα του κτιρίου από όπου γίνεται και η κατακόρυφη κυκλοφορία µε κυλιόµενες σκάλες και ανελκυστήρα. Στο υπόγειο υπάρχει χώρος στάθµευσης αυτοκινήτων και βοηθητικές εγκαταστάσεις. Οι όψεις του κτιρίου είναι επενδεδυµένες µε υαλοπετάσµατα. Τόσο ο τονισµός της εισόδου µε την κυβιστική διάσπαση των όγκων όσο και ο χειρισµός των εσωτερικών όγκων του αίθριουκαι των επί µέρα

Γραφεία ∆ιοίκησης και Έκθεση Aυτοκινήτων Karenta / Cosmocar A.E. – Όµιλος Eταιρειών Mανδυλά Λεωφ. Bουλιαγµένης 566, Aργυρούπολη Aτιικής, 1992-97 Aρχιτέκτων Aλέξανδρος Σαµαράς (1949-) Tο µεταµοντέρνο αυτό κτίριο γραφείων και έκθεσης αυτοκινήτων είναι ένα αντισυµβατικό έργο γοήτρου της ιδιωτικής επιχειρηµατικής πρωτοβουλίας. Σχεδιάσµε ιδιαίτερες εκφραστικές αξιώσεις από τον αρχιτέκτονα Aλέξανδρο Σαµαρά για να προβάλει τον δυναµισµό της Karenta / Cosmocar A.E και του Oµίλου Eταιρειών Mανδυλά σελεκανοπεδίου της Aττικής. Στον χώρο προυπήρχε κτίριο το οποίο, µετά τη νέα χάραξη της λεωκαι επάνω στη ρυµοτοµική γραµµή. Tο περίβληµα του κτιρίου δαξιοποιήθηκε ευρηµατικά σπρόσοψης και η προβολή του εκθεσιακού χώρου. ∆ύο διάτρητα πετάσµατα τέµνουν το κτίριο παράλληλα προπετάσµατα αυτά διαπερνούν το κτίριο και οργανώνουν τον εσωτερικό τεπίλεκτων αυτοκινήτων από τον κυρίως χώρο πωλήσεων, ύψουTα γραφεία διοίκησης τοποθετούνται στον εσωτερικό εξώστη του µεσοXώροι γραφείων υπάρχουν επίσης στο υπόγειο και στον α’ όροφο ο στέγαση του κτιρίου µεταξύ των δύο πετασµάτων έχουν δηµιουργηθεηλεκτρονικά ανάλογα µε την ώρα της ηµέρας. Tο κτίριο επενδύεται εξολοκλήρου µε υαλοπετάσµατα σε αντίθεση µε τπετασµάτων που εµφανίζονται ως συµπαγείς επιφάνειες από τις οποαυτού του χώρου είναι σε εσοχή και τα εµφανή υποστυλώµατα

τους σηµαντικότερους οδικούς άξονες του

Kτίριο έκθεσης και γραφείων βιοµηχανίας επίπλων «Kούβδος» Λεωφ. Ελευθερίου Βενιζέλου (Θησέως) 218, Καλλιθέα, 1985 AρχιτέκτονεςΆλκηςΓιάννηΣυνεργάτηςAντωνίΣύµβουλAναστ Tο χαµένου οπ οι, ως σπουδαστές της Σχολής Aρχιτεκτόνων του Πολυτεχνε του Mιλάνου, δέχτηκαν τη γόνιµη επίδραση του Guido Canella. Aυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον Xριστοφέλλη που εργάστηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο των Achilli-Brigidini-Canella (1970-74) και πήρξε καθηγητής στην Aρχιτεκτονική Σχολή του Mιλάνου

ενός απρόσωπου κτιρίου της αλλιθέας σε εκθετήριο-κατάστηµα επίπλων και σε χώρους

τικής προσέγγισης, η ανάπλαση του κτιρίου υπερβαίνει ν ωφελιµιστικό της σκοπό αναβαθµίζοντας αισθητικά το αδιάφορο

ησέως. και πλάτους 20 µ.,

τήριο που καταλαµβάνει το ισόγειο, πέντε υπέργειους ορόφους

ραφείων και από το δώµα. H κατασκευή του είναι υψηλής στάθµης. ασυνήθιστο

φή και η σκάλα του

η την οποία

ε επιλεγµένα µεσοπολεµικού και µεταπολεµικού µοντερνισµού. H

ται σε τέσσερα ενό-µε

τα αριστερά ορφολογικό κατασκευή µε

οία πλαισιώνει µικρή υποχώρηση από την

στο ισόγειο και . Tα άλλα µεγάλα ι το κυρίαρχο, πρωτότυπο

ο καννάβων. Tο τέταρτο στενό τµήµα παίρνει τη µορφή ίχριστο µπετόν.

Xριστοφέλλης (1946-1991) ς Kούβδος (1949-)

αρχιτέκτων α Bαλάνου-Xριστοφέλλη (1945-) ος αρχιτέκτων ασία E. Tζάκου (1928-)

πρωτότυπο αυτό αρχιτεκτόνηµα είναι έργο του πρόωρα Άλκη Xριστοφέλλη και του Γιάννη Kούβδου οι οί

ίου

υ από το 1985 µέχρι τον θάνατό του Πρόκειται για ριζική ανάπλαση Kγραφείων της βιοµηχανίας Kούβδος. Kαρπός λόγιας και διεθνιστοκαι καταναλωτικό τοπίο της λεωφόρου ΘTο κτίριο, συνολικής επιφάνειας 3.572 µ2αποτελείται από το κατάστηµα-εκθετον ηµιώροφο και το υπόγειο, από γΠολλές αρχιτεκτονικές λεπτοµέρειες σχεδιάστηκαν µε οίστρο και επιµέλεια, όπως λ.χ. η ψευδοροκαταστήµατος-εκθετηρίου. Tο σηµαντικότερο όµως χαρακτηριστικό του κτιρίου είναι πολυφωνική και σκηνογραφική του πρόσοψη, σεναρµονίζονται το υστεροµοντέρνο πνεύµα των καιρών µµοτίβα τουπρόσοψη οργανώνεται σχεδόν συµµετρικά και χωρίζεκατακόρυφα τµήµατα –τρία µεγάλα και ένα πολύ στ τη χρήση διαφορετικών υλικών και µορφολογίας. Tο δεύτερο απότµήµα που περιέχει την είσοδο αποτελεί το κυρίαρχο µστοιχείο. Πρόκειται για ελαφρά προεξέχουσα µεταλλική τέσσερα κατακόρυφα και έξι οριζόντια στοιχεία, η οπτοιχοπέτασµα από υαλότουβλα σεοικοδοµική γραµµή. Tο τοιχοπέτασµα είναι ευθύγραµµοηµιεξαγωνικό από τον πρώτο έως τον πέµπτο όροφοτµήµατα της πρόσοψης, ανάµεσα στα οποία βρίσκεταείναι δύο όµοια υαλοπετάσµατα που υποδιαιρούνται µε συνδυασµό δύστεγασµένων ψευδοεξωστών µε ζαρντινιέρες από ανεπ

Kτίριο Γραφείου ∆οξιάδη Στρατιωτικού Συνδέσµου 24, Λυκαβηττός, Aθήνα1961 Aρχιτέκτονες Kωνσταντίνος ∆οξιάδης (1913-1975) Tίτος Kουραβέλος (1921- ) Aρθούρος Σκέπερς (1912-2000) Tο κτίριο του Γραφείου ∆οξιάδη αποτελεί µια από τι

, 1955-

ςπρώτες και αυθεντικότερες εκφράσεις του µπρουταλιστικού κώδικα του Le Corbusier στην Eλλάδα. Xωροθετηµένο στην πλαγιά του λόφου του Λυκαβηττ ύ, το µεγάλο αυτό αρχιτεκτόνηµα ‘κτίζει το τοπίο’, υποβαθµίζοντας το φυσικό κάλλος και την ιστορική τ σηµασία. Tο κτίριο είναι ένα συγκρότηµα χώρων γραφείου και εκπαιδευτικών κέντρων. Περιλαµβάνει θέατρο και αµφιθέατρο, βιβλιοθήκη, αίθουσα συγκεντρώσεων καυπόγειους χώρους στάθµευσης. Σχεδιάστηκε για να στεγάσει τις δραστηριότητες του µελετητικού γραφείο και των Σχολών ∆οξιάδη. Aργότερα επεκτάθηκε και απέκτησε πρόσθετες λειτουργίες. H αρχιτεκτονική σύνθεση αναπτύσσεται γύρω από µ κεντρική αυλή-αίθριο, µέσω της οποίας γίνεται και η είσοδος στο κτίριο. O κτιριακός όγκος διασπάται και διατάσσεται κλιµακωτά, προσαρµοζόµενος στην κλίσ του εδάφους. H διαµόρφωση των όψεων είναι απλή και διαυγής, µσαφή διάκριση φερόντων στοιχείων και στοιχείων

ις ζο,

εραµιδί, ώχρα.

ο

ου

ι

υ

ια

η

ε

πληρώσεως από εµφανές σκυρόδεµα. Στις όψεχρησιµοποιήθηκαν γήϊνοι χρωµατικοί τόνοι –γκρίκ

Kτίριο Γραφείων Nαυτιλιακής Eταιρίας Aκτή Mιαούλη 69, Πειραιάς, 1973-75 Aρχιτέκτων Aνδρέας Bουρέκας - Πεταλάς (1944-)

αρχιτέκτονες ννα Mισύρη - Kατσικάρου

ηµήτρης Kανόνης

τισµένο στον παραλιακό οδικό άξονα του Πειραιά, αυτό το οντέρνο κτίριο γραφείων αποτελεί αξιόλογη και καλαίσθητη φαρµογή του διεθνούς µπρουταλιστικού κώδικα. Πρόκειται ια δεκαώροφο αρχιτεκτόνηµα του Aνδρέα Bουρέκα-Πεταλά αι των συνεργατών του σε διαµπερές οικόπεδο µε ρόσοψη στην Aκτή Mιαούλη και πίσω όψη στην οδό υπλοίας. Aνοικοδοµήθηκε στο συνεχές οικοδοµικό ύστηµα και η διαµόρφωση του ακάλυπτου χώρου έγινε µε ιαίτερη επιµέλεια. Στο υπόγειο και ισόγειο η κάλυψη είναι 00%. Tµήµα του πίσω όγκου αφέθηκε ελεύθερο από το ψος του δευτέρου ορόφου έως το φυτεµένο δώµα. ο κτίριο έχει δύο εισόδους σε διαφορετικά επίπεδα λόγω ψοµετρικής διαφοράς, την κύρια είσοδο από την Aκτή ιαούλη και τη δεύτερη από τον πίσω δρόµο. Tο ισόγειο εριλαµβάνει αίθουσα διαλέξεων και χώρο εκθέσεων προς ν πλευρά της Aκτής Mιαούλη, που µπορούν να ρησιµοποιηθούν ανεξάρτητα από το υπόλοιπο κτίριο.

ποίησης µεταξύ τους, ετέρια. Όλοι αυτοί οι

ώροι είναι ύψους δύο ορόφων µε πατάρια σε ορισµένα άζεται µε κεκλιµένη

αµαρία και βλέπει προς το εσωτερικό αίθριο. Στο ρχει γκαράζ και οι χώροι των

ρώτο έως και τον έκτο όροφο, είναι ενιαίοι και χωρίς

ο

ους ισόγειο διαφοροποιείται και

ΣυνεργάτεςIωά∆ KµεγκπEσιδ1ύTυMπτηχΈχουν επίσης τη δυνατότητα ενοαλλά και επικοινωνίας µε την καφχτους σηµεία. H καφετέρια στεγτζυπόγειο υπάεγκαταστάσεων. Oι χώροι γραφείων βρίσκονται από τονπκολόνες, και τα γραφεία έχουν κατά κανόνα ανοιχτή διάταξη. H κάτοψη των ορόφων διαρθρώνεται σε δύπτέρυγες οι οποίες συνδέονται µεταξύ τους µε τον πυρήνα της κατακόρυφης κυκλοφορίας. Oι όψεις των ορόφων αποτελούνται από προκατασκευασµένα στοιχεία µπετόν µε βαθιές διατοµές για ηλιοπροστασία σε απλό ορθογωνικό κάνναβο. Tο διπλού ύψδιαµορφώνεται µε στρογγυλές κολόνες και ενδιάµεσα υαλοστάσια.

Kτίριο γραφείων ABAΞ AE Kόνιαρη 15 , Aθήνα, 1992-98

ρχιτέκτονες ελετητική – Γραφείο Αλέξανδρου Τοµπάζη E.Π.E.

ο κτίριο γραφείων της εργοληπτικής εταιρίας ABAΞ AE ίναι µία από τις πιο προωθηµένες εφαρµογές των ρχών του βιοκλιµατικού σχεδιασµού στην Aθήνα. Mε ν εφαρµογή των αρχών αυτών οι µελετητές επεδίωξαν α καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου, να ηµιουργήσουν ένα άνετο περιβάλλον γι α τους χρήστες υ και να εκφράσουν τον δυναµισµό της εργοδότριας

εT

"ελ

, ισ

λε µ

ήν τα µεγάλα υαλοστάσια και οι πέντε κυκλικές

ολώνες, ύψους 16 µ., από προκατασκευασµένα ακτηριστικότερο

τοιχείο της πρόσοψης είναι οι κατακόρυφες γυάλινες υ περιστρέφονται από αυτόµατο ηλεκτρικό

σπτωση του ηλίου, το οµείωση της

αι τα υαλοστάσια, το εµφανές

AM Τεατηνδτοταιρίας. ο κτίριο βρίσκεται στο κέντρο της Aθήνας, στις παρυφές

του λόφου του Λυκαβηττού. Πρόκειται για ενεργειακά ευφυές" αρχιτεκτόνηµα συστηµάτων αυτοµατισµού και έγχου, αλλά και συστηµάτων παθητικής ενέργειας.

Έχει εµβαδόν 1800 µ2 και αποτελείται από τρία υπόγειαόγειο µε pilotis και 5 ορόφους γραφείων (ηµιόροφο,

τρεις τυπικούς ορόφους, και όροφο διοίκησης). Στην κάτοψη των ορόφων υπάρχει σαφής διαχωρισµός δύο ιτουργικών ζωνών. Oι κύριοι χώροι διατάσσονται κατάήκος της πρόσοψης και διαχωρίζονται από την πίσω ζώνη των βοηθητικών χώρων µε ζώνη κυκλοφορίας. O φέρων οργανισµός του κτιρίου είναι µικτός από οπλισµένο σκυρόδεµα µε φατνωµατικές πλάκες και µεταλλική κατασκευή. H πρόσοψη έχει ανατολικό προσανατολισµό. Σ’ αυτεπικρατούνκτεµάχια οπλισµένου σκυροδέµατος. Tο χαρσπερσίδες ποσύστηµα, ανάλογα µε την πρόποσοστό ηλιοφάνειας και την αυξθερµοκρασίας. Tα υπόλοιπα υλικά είντα µεταλλικά επισµαλτωµένα φύλλα καιτούβλο.

Γραφεία ∆ιοίκησης Εταιρίας (∆αυίδ – ΤρίαΈψιλον) Φραγκοκλησιάς 7, Μαρούσι Aττικής, 1999 Aρχιτέκτονες Μπάµπης Ιωάννου (1949- ) Τάσος Σωτηρόπουλος (1950-) Αλέξανδρος Βαν Γκίλντερ (1956- ) Tο κτίριο της εταιρίας «∆αυίδ – Tρία Έψιλον» µε τον διεθνή χαρακτήρα, τις καθαρές γραµµές και τις εξαιρετικά προσεγµένες λεπτοµέρειες, αποτελεί αντιπροσωπευτικό έργο του γραφείου των αρχιτεκτ νων Μπάµπη Ιωάννου, Τάσου Σωτηρόπουλου και Αλέξανδρου Βαν Γκίλντερ, οι οποίοι δραστηροποιούνται έντονα στο σχεδιασµό εµπορικών χώρων και κτιρί γραφείων. Το στενόµακρο σχήµα της κάτοψης ήταν καθοριστ ό για τον σχεδιασµό γραφειακών χώρων συνολικής επιφάνειας 600 τετραγωνικών µέτρων. Ένας µακρύς διάδροµος διατρέχει το εσωτερικό τοκτιρίου λειτουργώντας ως κύριος άξονάς του. Από ν διάδροµο αυτό εξασφαλίζεται η πρόσβαση στα γρα εία τα οποία διατάσσονται το ένα δίπλα στο άλλο, καθώς επίσης και στους χώρους της διεύθυνσης που

του διαδρόµου. µεταξύ διαδρόµου και γραφείων

χρησιµοποιείται έργων τέχνης. Η

ευδοροφή τά µήκος του διαδρόµου είναι από φύλλα λο του χώρου σεων

λο καρυδιάς.

ό

ων

ικ

υ τοφ

βρίσκονται στο τέλος Ο διαχωριστικός τοίχοςαποτελεί µια ειδική κατασκευή η οποίαµεταξύ άλλων και για την ανάρτησηψ καανοδιωµένου αλουµινίου, το έπιπυποδοχής και το τραπέζι συνεδριάκατασκευάστηκαν από ξύ

Kτίριο Γραφείων TEB

ασ. Σοφίας 75, Aθήνα, 1981-86.

ρχιτέκτoνες λέξανδρος Τοµπάζης (1939-) λκηστη Tρίχα (1942-)

τισµένο στον κεντρικό οδικό άξονα της Bασ. Σοφίας, το κτίριο γραφείων ς Tεχνικής Eταιρίας Bόλου (TEB) διαφοροποιείται έντονα από τον ολεοδοµικό του περίγυρο. Aνήκει και αυτό στα έργα του Γραφείου Mελετητική – Aλέξανδρος N. Tοµπάζης και Συνεργάτες Aρχιτέκτονες ΠE», τα οποία προκάλεσαν το ενδιαφέρον των ειδικών για την ροωθηµένη τεχνολογία και την αντισυµβατική τους µορφολογία. ο κτίριο αποτελείται από επτά στάθµες γραφείων, ισόγειο υπόστεγο ώρο που συνδέει την είσοδο µε τον πυρήνα κατακόρυφης κυκλοφορίας αι υπόγειους χώρους στάθµευσης. H πρόσοψη του κτιρίου, το οποίο ντάσσεται στο συνεχές οικοδοµικό σύστηµα του κέντρου της Aθήνας, ιαρθρώνεται σε βάση-κορµό-στέψη, πράγµα που αµβλύνει την αίσθηση ς ενιαίας γυάλινης επιφάνειας. H µορφή του χαρακτηρίζεται από τη εωµετρική καθαρότητα του τετραγωνικού καννάβου του µεταλλικού κελετού των ανοιγµάτων και του συστήµατος των σκιάστρων. Tα κίαστρα προστατεύουν από την ηλιακή ακτινοβολία και παράλληλα ξυπηρετούν τη συντήρηση του κτιρίου. Tα µεταλλικά στοιχεία είναι αµµένα σε έντονα µπλε χρώµα και έρχονται σε αντίστιξη µε τα εµφανή

ν τις πλήρεις επιφάνειες.

B AΑΆ Kτηπ«EπTχκεδτηγσσεβτούβλα που επενδύου

Κτίριο Γραφείων Μπάκου ΑρχιτέκτωνΒασίληΣυνεργάτηςΑστερία Tο κταριστοτεχνικά από τον αρχιτέκτονα Bασίλη Γρηγοριάδ και τη ς πιο καλαίσθητες εκφράσεις του ελληνικού υστεροµοντερνισµού. Το κτίριο στεγάζει καταστήµατα και χώρους γραφείων. Στόχος της αρχιτεκτονικής µελέτης ήταν ο σαφής διαχωρισµός των χρήσεων και των λειτουργιών του κτιρίου. Αποτελείται από υπόγειο µε χώρο στάθµευσης εγκαταστάσεις και αποθήκες, ισόγειο στην πρόσοψη του οποίου βρίσκεται το κατάστηµα και πίσω από αυτό η είσοδος προς το κτίριο γραφείων και τέλος οι τρεις τυπικοί όροφοι των γραφείων. Η κάτοψη των τυπικών ορόφων είναι οργανωµένη σε κάνναβο ώστε να υπάρχει ευελιξία στη διάταξη των χώρων. Η θέση του πυρήνα κατακόρυφης κυκλοφορίας και βοηθητικών χώρων είναι κεντροβαρική ως προς τους χώρους γραφείων.

ασία των όψεων είναι λιτή. O διάτρητος ν οικοδοµική γραµµή, ο οποίος ορίζει µε

φαση την είσοδο του κτιρίου και την προεξέχουσα κύρια επενδεδυµένος µε εµφανές

ίων, ο οποίος είναι ένα απλό ορθογώνιο

ς. Στο πλάι του υψώνεται ο επίσης υ πυρήνα κατακόρυφης κυκλοφορίας, ης µε εµφανές τούβλο. Το σύνολο

ποτελεί µια καθαρή σύνθεση τριών βασικών όγκων. Οι

3, Γηροκοµείο, Αθήνα (1986-90)

ς Γρηγοριάδης(1932-),

αρχιτέκτων Παναγοπούλου

ίριο γραφείων της οδού Mπάκου 3, σχεδιασµένο η ισυνεργάτιδά του Aστερία Παναγοπούλου, ανήκει στ

Η διάκριση των λειτουργιών του κτιρίου εκφράζεται και εξωτερικά µε τη διαφοροποίηση των όγκων και των υλικών. Η επεξεργτοίχος επάνω στηέµ όψη του καταστήµατος, είναιτούβλο. O κύριος όγκος των γραφεπροβάλλει σε δεύτερο επίπεδο, πρίσµα µε γυάλινες όψειορθογώνιος όγκος τοεπενδεδυµένος επίσαυπαίθριοι και ηµιυπαίθριοι χώροι του κτιρίου ενοποιούνται ώστε το κτίριο να αποµακρυνθεί κατά το δυνατόν από τον δρόµο.

Κτίριο γραφείων (πίσω από

θήνα, 1996-99

Aρχιτέκτονες ∆ηµήτρης Ησαίας (1952-) Τάσης Παπαϊωάννου (1953-) Συνεργάτες Aρχιτέκτονες Φίλιππα Kατερίνα Φτάρα Kατερίνα Το κτίριο γραφείων των αρχιτεκτόνων ∆ηµήτρη Hσαία και TΠαπαϊωάννου ανήκει στις αξιόλογες εκφράσεις του αθηννεοµοντερνισµού. Bρίσκεται σε κεντρική περιοχή της Αθήναςγραφεία και έκθεση εταιρίας ιατρικών µηχανηµάτων. Είναι κτισµένο στο συνεχές οικοδοµικό σύστηµα και έχει έξιόγκος του κτιρίου τοποθετηµένος σε επαφή µε τα γειτονικάανοίγει τους ακάλυπτους χώρους προς τον δρόµο. Σ’ αυτόπεριορισµός της κτισµένης επιφάνειας στη στάθµη του ισοΗ κάτοψη αποτελείται από ένα βασικό πυρήνα 7Χ7µ. που δύο παράλληλα τοιχία οπλισµένου σκυροδέµατος. Oι χώροέχουν τη δυνατότητα να διαµορφώνονται ανάλογα µε τις λεανάγκες, µέσω µεταλλικών χωρισµάτων αναρτηµένων ή σεαπό το κυρίως σώµα του κτιρίου σε διάφορες στάθµες. Ο κατακόρυφης επικοινωνίας και οι βοηθητικοί χώροι βρίσκοντστο ένα πλάγιο όριο του κτιρίου. Η κατασκευή είναι µικτή µε φέροντα στοιχεία από

ι όψεις διαµορφώνονται από τα µεταλλικά στοιχεία των που

ηµιουργούν µια µεταβατική ζώνη µεταξύ εσωτερικού και ώρου.

ίναι το ανεπίχριστο και αµµένο σε µπλε χρώµα α.

τον Πύργο Αθηνών) Α

άση αϊκού

και στεγάζει

ορόφους. Ο κτίσµατα συντελεί και ο γείου. ορίζεται από ι γραφείων ιτουργικές πρόβολο πυρήνας αι σε εσοχή

οπλισµένο σκυρόδεµα και µεταλλικά στοιχεία στουςπροβόλους. Οπροβόλων και τις ξύλινες περσίδες ηλιοπροστασίαςδεξωτερικού χΤα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν εάβαφο σκυρόδεµα, το µέταλλο βκαι το ξύλο στο φυσικό του χρώµ

Κτίριο ∆ιοίκησης της Glaxo – Wellcome Λεωφ. Κηφισίας 266, Χαλάνδρι Aττικής, 1992-95 Aρχιτέκτονες Γιώργος Αποστολάκος (1955 -) Τάκης Εξαρχόπουλος (1944-) Κυριάκος Κυριακίδης (1937 -)

Tο υστεροµοντέρνο κτίριο διοίκησης Κτίριο ∆ιοίκησης της φαρµακευτικής εταιρίας Glaxo – Wellcome είναι ένα ντισυµβατικό έργο γοήτρου της ιδιωτικής πιχειρηµατικής πρωτοβουλίας. Σχεδιάστηκε µε ιαίτερες εκφραστικές και συρχιτέκτονες Γ. Αποστολάκο, Τ. Εξαρχόπουλο και K. υριακίδη για να προβάλει τον δυναµισµό της ολυεθνικής αυτής εταιρίας. ο κτίριο, συνολικής επιφάνειας 4000µ2, αποτελείται πό τέσσερις ορόφους γραφείων και χώρων διοίκησης, όγειο και υπόγειο µε βοηθητικούς χώρους, και χώρους τάθµευσης. Στο ισόγειο εκτός από την είσοδο υπάρχει ναψυκτήριο και ανεξάρτητο κτίριο αµφιθεάτρου δίπλα το αναψυκτήριο και τον χώρο υποδοχής. κάτοψη έχει σχήµα ανισοσκελούς Γ και οι χώροι ραφείων οργανώνονται σε δύο πτέρυγες, ενώ οι οινόχρηστοι χώροι και ο κόµβος κατακόρυφης υκλοφορίας βρίσκονται στη τοµή των δύο πλευρών. ο πέτασµα της κύριας όψης, τοποθετηµένο υπό γωνία 0ο µπροστά από τον κύριο άξονα πρόσβασης, υµπληρώνει τον όγκο ενοποιώντας τις δύο πτέρυγες αι δίνοντας στο κτίριο τη µορφή τριγωνικού πρίσµατος. αράλληλα δηµιουργεί ένα τριγωνικό αίθριο στο σωτερικό του κτιρίου, το οποίο εξασφαλίζει την οπτική υνέχεια εσωτερικού και εξωτερικού χώρου. Τα υλικά

χρησιµοποιούνται είναι ο µπλε γρανίτης, τα µφανές σκυρόδεµα και τα µεταλλικά

αειδ µβολικές αξιώσεις από τους αKπΤαισσασΗγκκΤ6σκΠεσπουυαλοπετάσµατα, το εχωροδικτιώµατα.

Πύργος Αθηνών Λεωφ. Βασ. Σοφίας και Μεσογείων , Αθήνα, 1971-1973. Aρχιτέκτονες άννης Βικέλας (1931- ) άννης Κυµπρίτης (1930-)

λευκό µάρµαρο και των κατακόρυφων διατοµών των υαλοστασί

ΙωΙω Ο Πύργος Αθηνών είναι ο πρώτος γυάλινος ουρανοξύστης της Αθήνας, κατασκευασµένος µε εισαγόµενα πολυτελή υλικά και συστήµατα υψηλής τεχνολογίας. Πρόκειται για συγκρότηµα δύο γυάλινων κτιρίων γραφείων, τα οποία συνδέονται µεταξύ τους στο ύψος του πρώτου ορόφου. Στη βάση τους στεγάζουν καταστήµατα. Το ψηλότερο κτίριο έχει ύψος 25 ορόφων και το χαµηλότερο 12. Yπάρχουν τρεις υπόγειοι όροφοι για τη στάθµευση αυτοκινήτων, τις αποθήκες και τα µηχανοστάσια. Oι κατόψεις οργανώνονται γύρω από έναν κεντρικό πυρήνα κυκλοφορίας και βοηθητικών χώρων, µε τη χρήση κινητών χωρισµάτων που δίνουν τη δυνατότητα αλλαγής της εσωτερικής διαρρύθµισης. O φέρων οργανισµός των κτιρίων είναι από οπλισµένο σκυρόδεµα και τα εξωτερικά τοιχώµατα από υαλοπετάσµατα µε σκελετό αλουµινίου. Η σύνθεση αποτελεί έντεχνη µίµηση αµερικανικών και ευρωπαϊκών προτύπων. H χρήση της αισθητικής του γυαλιού εδώ γίνεται µε το νεοϊστορικό πνεύµα της διεθνούς αρχιτεκτονικής γοήτρου του ‘60. Στη διαµόρφωση των όψεων επικρατεί ο κατακόρυφος άξονας µε τον τονισµό των υποστυλωµάτων που επενδύονται µε

ων από καφέ ανοδειωµένο αλουµίνιο.

Συγκρότηµα γραφείων «Μηχανικής» Μεγ. Αλεξάνδρου 91, Μαρούσι Aττικής, 1992- 97 Aρχιτέκτονες Ανδρέας Κούρκουλας (1953- ) Μαρία Κοκκίνου (1955- ) Σύµβουλος Γιάννης Πεπονής Tο κτιριακό συγκρότηµα γραφείων της ανώνυµης κατασκευαστικής εταιρίας «Mηχανική» ανήκει στις αξιόλογες πραγµατοποιήσεις της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής του ’90, η οποία συµβαδίζει µε τα διεθνή –ιταλικά κυρίως- υστεροµοντέρνα ρεύµατα της εποχής. Η σύνθεση των αρχιτεκτόνων Aνδρέα Kούρκουλα και Mαρίας Kοκκίνου βραβεύτηκε σε διαγωνισµό που οργάνωσε η εργοδότρια εταιρία. Tο συγκρότηµα αποτελείται από τρία αυτόνοµα κτίρια γραφείων συνολικού εµβαδού 8650µ2 τα οποία έχουν ισόγειο ύψους δύο ορόφων, τρείς ορόφους και υπόγειο. Τα δύο κτίρια που βρίσκονταοικοπέδου έχουν απλούς γεωµετρικούς όγκους -ένα κύβο

οικοδοµική γραµµή. , που είναι παραλληλόγραµµο µήκους 100µ. µε

η διαγώνιο του α µε µάρµαρο ενώ

ίο µε τούβλο και έχει θολωτή στέγη από οξειδωµένο. χαλκό. κλίµακα του συγκροτήµατος διατηρείται µε τις διαστάσεις, το ρυθµό

O ακάλυπτος χώρος ιαµορφώνεται σαν υπόβαθρο της σύνθεσης και ενοποιείται µε τον

ο.

ι στα όρια του και ένα

τριγωνικό πρίσµα- και ακολουθούν την υφιστάµενη Το τρίτο κτίριοαποτετµηµένη τη µια γωνία, τοποθετείται δυναµικά στοικοπέδου. Τα δύο ακριανά κτίρια είναι επενδεδυµέντο µεσαΗτων ανοιγµάτων και τη χρήση γήινων χρωµάτων. δδηµόσιο χώρ

Eπιβατικός Σταθµός Oργανισµού Λιµένος Πειραιώς Σήµερα EOΛΠ Προβλήτα A Aρχιτέκτονες Γιάννης ΛιHλίας Σκρου O Eπιβατικόςκατεξοχήν κτEλλάδας. Ήταναρχιτεκτόνηµ καινοτοµίες και συµβολικές en και τ Le Corbusier. Το κτίριο είναι συγκρότηµα σταθµών, γραφείων βραβείο πανελλήνιου αρχιτεκτονικοΥπάρχει σαφ Στο ισόγειο τοποθετούντα ύψος, βρίσκονται οι χώροι αναµονή αποχαιρετισµού. Σήµερα το κτίριΤο εξαιρετικά α το πλάτος του 51 µέτρα. Το χαρακτηριστικότερο στοιχείο του είναι η µορφολογικά και τεχνολογικά πρωτοποριακή γι την Ελλάδα του ’60 προεντεταµένη καµπύλη πλάκα στέγασης, η οποία φέρεται από εφελκυόµενα καλώδια αγκυρωµένα σε σειρά κεντρικών στύλων. Οι στύλοι λειτουργούν συµβολικά µε συνειρµούς ιστιοφόρων ή και των µεγάλων γερανών λιµανιού. . Τα υλικά που κυριαρχούν είναι το ανεπίχριστο µπετόν, τα µεταλλικά κουφώµατα και οι επιχρισµέν τοίχοι από οπτοπλινθοδοµή. Το αισθητικό αποτέλεσµα εντυπωσιάζει τους ειδικούς µε το δυναµισµό και την α µβατικότητά του.

κθεσιακό και Συνεδριακό Kέντρο

γίου Nικολάου, Πειραιάς, 19864 - 69

άπης (1922-1993) µπέλος (1942-)

Σταθµός του OΛΠ σχεδιάστηκε ως το ίριο γοήτρου του πρώτου λιµανιού της

το πιο πρωτότυπο δηµόσιο α της εποχής του, διαµορφωµένο στο πνεύµα του µπρουταλισµού, µε τεχνολογικέςαξιώσεις, οι οποίες παραπέµπουν σε αντισυµβατικά αρχιτεκτονήµατα του Eero Saarin ου

το µόνο κατασκευασµένο τµήµα της προµελέτης των δύο αρχιτεκτόνων για ένα τελωνείου, λιµεναρχείου και διαµόρφωσης του λιµανιού, η οποία είχε κερδίσει το Α’

ύ διαγωνισµού. ής διάκριση των λειτουργιών στη διάταξη των χώρων, που γίνεται σε τρία επίπεδα. ι οι χώροι εκτελωνισµού και εµπορίου, στον πρώτο όροφο, ο οποίος έχει και διπλός των επιβατών, καταστήµατα και γραφεία και στον δεύτερο το εστιατόριο και χώροςο λειτουργεί ως εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο του ΟΛΠ.

επίµηκες κτίριο του ΟΛΠ, έχει µνηµειώδεις διαστάσεις. Το µήκος του είναι 185 µέτρ καια

τουοιντισυ

Κεντρικό κτίριο Αερολιµένα Αθηνών Ελληνικό, Aττική,1959-1963 Aρχιτέκτων Eero Saarinen (1910-1961) Tο κεντρικό κτίριο του Αερολιµένα Αθηνών ανήκει στα

οχής: τελευταία έργα ενός κορυφαίου αρχιτέκτονα της επτου Φινλανδού Eero Saarinen ο οποίος, µε έδρα το

irmingham του Michingan, είχε ήδη κερδίσει τη διεθνή ναγνώριση για τον πρωτότυπο και κοµψό ξπρεσιονισµό των επιβατικών σταθµών της TWA στη έα Υόρκη και του διεθνούς αεροδροµίου του Dulles οντά στην Washington DC. τόχος της µελέτης, σύµφωνα µε τον ίδιο τον ρχιτέκτονα, ήταν ο συνδυασµός της καλύτερης ειτουργικής λύσης µε τη δηµιουργία ενός κτιρίου που να

ν Αθήνα και την εκσυγχρονιζόµενη Ελλάδα. κτιρίου ήταν η εξής: (α) στo

ν η αίθουσα των δοτηρίων εισιτηρίων, ο τελω κός έλεγχος

τιατόρια ανοικτός προς ν αίθουσα transit, (β) ο ενδιάµεσος όροφος στέγαζε τις

χου συναλλάγ ατος, τελωνεία κλπ, (γ) ων βρισκόταν η

ντυπωσιακή αίθουσα transit, εσωτερικού ύψους τριών ειο

ν

ήρχαν η αίθουσα

κευή ψε

ν

n προβλέπεται να.

BαεΝκΣαλείναι αντιπροσωπευτικό της τεχνικής του 20ού αιώνα και να εκφράζει το ελληνικό πνεύµα. Η επίτευξη αυτού του στόχου, επέτρεψε στο αρχιτεκτόνηµα του Saarinen να υπερβεί τον ωφελιµιστικό-τεχνολογικό του χαρακτήρα και να λειτουργήσει συµβολικά ως πύλη εισόδου προς τηΗ διάταξη των χώρων τουεπίπεδο της εισόδου βρίσκονταεκ νειακαταστήµατα και εξώστης µε εστηυπηρεσίες ελέγ µστο επίπεδο των αεροδιαδρόµεορόφων, και οι πύλες αναχωρήσεων και (δ) στο υπόγγινόταν η διακίνηση αποσκευών και στεγάζονταν υπηρεσίες λειτουργίας του αεροδροµίου. Οι µεγάλοι πρόβολοι.των ανώτερων ορόφων περιελάµβαναν εστιατόρια και δώµα µε θέα προς το αεροδρόµιο και τοΣαρωνικό για χρήση των επιβατών αλλά και επισκεπτών. Σε ενδιάµεσο όροφο υπεπισήµων, χώρος διοίκησης κλπ. Η δυναµική και πλαστική µορφή του κτιρίου χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη καλαισθησία. Η καταστου από προεντεταµένο, ανεπίχριστο µπετόν, επέτρετη δηµιουργία µεγάλων ανοιγµάτων και προβόλων. Ηόψη προς τον αερολιµένα διαιρείται σε πέντε µέρη µε υπερµεγέθη υποστυλώµατα και στέφεται µε τους δύο παράλληλους έντονους προβόλους των τελευταίωορόφων. Οι πρόβολοι λειτουργούν και σαν στέγαστρατων µεγάλων υαλοστασίων. Μετά την κατάργηση του Αερολιµένα Ελληνικού, το διατηρητέο αρχιτεκτόνηµα του Saarineαξιοποιηθεί, αποκτώντας νέα πολιτιστική χρήση

Κατοικία Βαλσαµάκη

ιόβης 22, Φιλοθέη, 1961-63.

ρχιτέκτων ίκος Bαλσαµάκης (1924- )

µονοκατοικία του πρωτοπόρου αρχιτέκτονα Nίκου αλσαµάκη ανήκει στις κορυφαίες υφολογικές επιδόσεις ς ελληνικής αρχιτεκτονικής του ’60. Kτισµένη στην τότε εσοαστική κηπούπολη της Φιλοθέης, επανερµηνεύει ν ολική αντίληψη του Mοντέρνου Kινήµατος για την ατοικία ως σύνθεση τέχνης, λειτουργικότητας και ροηγµένης δοµικής τεχνολογίας. ο ισόγειο κτίριο προστατεύεται από τον δρόµο µε υµπαγή τοίχο και ανοίγει προς τον κήπο µε µεγάλη υάλινη επιφάνεια, η οποία δίνει την αίσθηση της υνέχειας εσωτερικού και εξωτερικού χώρου. κάτοψη οργανώνεται ελεύθερα µέσα σε αυστηρό ρθογώνιο περίγραµµα, ακολουθώντας έναν κάνναβο τον οποίο εντάσσονται όλα τα κατασκευαστικά στοιχεία αι η διαµόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Oι σωτερικοί χώροι οργανόνονται σε τρεις λειτουργικές ώνες: καθιστικό-τραπεζαρία, υπνοδωµάτια , κουζίνα.

λύ λιτά µέσα, δηλαδή µε τρεις µόνο κινητά χωρίσµατα.

ιεί τον φέροντα σκυρόδεµα και λεπτά

τρογγυλά µεταλλικά υποστυλώµατα) από τα στοιχεία ς έχουν προβλεφθεί

υλικά που ιαµορφώνουν τόσο το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό

α,

Ν AN HBτηµτηκπΤσγσΗοσκεζAυτό γίνεται µε ποτοίχους και ξύλιναΤο δοµικό σύστηµα διαφοροποοργανισµό (λεπτή πλάκα από σπληρώσεως, ενώ οι εγκαταστάσεικαι ενσωµατωθεί στον ξυλότυπο. Ταδτου κτιρίου είναι εµφανές σκυρόδεµα, εµφανή τούβλβερνικωµένο ξύλο και γυαλί. Πρόκειται για µινιµαλιστική σύνθεση µε ζεστά χρώµατα, στην οποία επικρατούν το οριζόντιο στοιχείο της πλάκας και οι ενιαίες επιφάνειες.

Kατοικία Bέτα

ωσιµά 6, Φιλοθέη, 1989-91

ρχιτέκτων υριάκος Kρόκος (1941-1998)

τισµένη στο πολυτελές προάστιο της Φιλοθέης, η ατοικία του πολιτικού µηχανικού και εργολήπτη Π. έττα, ανήκει στα τελευταία έργα του πρόωρα χαµένου υριάκου Kρόκου. Aποτελεί έναν ακόµη χαρακτηριστικό αρπό της εµπειρικής και ποιητικής αρχιτεκτονικής του, οποία διακρίνεται για τον ‘αισθησιακό’ χειρισµό αδρών λικών και χρωµάτων. ι χώροι της µονοκατοικίας διατάσσονται σε τέσσερα πίπεδα: στο υπόγειο, το ισόγειο µε ύψος δύο ορόφων, που βρίσκονται οι χώροι υποδοχής, και τον όροφο που εριλαµβάνει τα υπνοδωµάτια. H ποικιλία της ιαµόρφωσης των εσωτερικών χώρων εκφράζεται και το εξωτερικό της µονοκατοικίας µε τη διάσπαση των γκων, οι οποίοι µειώνονται προς τα πάνω και υνδέονται µεταξύ τους µε ηµιυπαίθριους χώρους

µένες βεράντες και εξώστες). ι όψεις χαρκτηρίζονται από τον έντεχνο συνδυασµό

µητικών µοτίβων, πνευσµένων από την αυτογενή παράδοση και την

τελούν αρακτηριστικές εκφράσεις του λεγόµενου «κριτικού

ενός δηλαδή ελληνικού κινήµατος που νας Aριστοτέλης Zάχος

υν ο ∆ηµήτρης Πικιώνης (1887-

αι ο ∆ηµήτρης και η Σουζάνα Aντωνακάκη.

Z AK KκBKκηυOεόπδσόσ(στεγασOτων παραδοσιακών και σύγχρονων υλικών που είναι το εµφανές σκυρόδεµα, τα τούβλα και η λιθοδοµή. H περιορισµένη χρήση διακοσεµκληρονοµιά του Mοντέρνου Kινήµατος, αποχτοπικισµού»·ξεκινά ο πρωτοπόρος αρχιτέκτο(1871-1939) και συνεχίζο1968) και πολλοί µαθητές του, οι γνωστότεροι από τουςοποίους είν

Κατοικία Πρόδροµου Εµφιετζόγλου µε χώρους κθεσης έργων τέχνης

οινίκων τέρµα, Mελίσια Aττικής,1991-96

ρχιτέκτονες ατερίνα ∆ιακοµίδου (1955-)

Χαρίτος (1959 -)

κατά µήκος ενός διάδροµος υ, χο. Όλοι οι

ι προς αυτόν τοίχοι είναι συµπαγείς και οι άκρο ο καµπυλόσχηµος τεία µε ανεµπόδιστη θέα

και

ν

.

έ Φ AΚΝίκοςΧρήστος Παπούλιας ( 1953-) –συµµετοχή στην A’ φάση της µελέτης Η οικία Eµφιετζόγλου στο βορειοανατολικό προάστιο των Mελισίων, µε χώρους έκθεσης έργων τέχνης, είναι µια ευρηµατική αποδοµητική σύνθεση των αρχιτεκτόνων Κ. ∆ιακοµίδου και Ν. Χαρίτου και X. Παπούλια (συµµετοχή στην α’ φάση της µελέτης), η οποία επελέγη ανάµεσα στις 35 τελικές υποψηφιότητες για το E’ βραβείοEυρωπαϊκής Aρχιτεκτονικής Mies van der Rohe το 1996. Το συγκρότηµα βρίσκεται σε έκταση 60 στρεµµάτων, έχειεπιφάνεια 3500 µ2 και περιλαµβάνει κατοικία, ιδιωτικό µουσείο τέχνης, χώρο γραφείου, εγκαταστάσεις άθλησης και πισίνα. Οι απαιτήσεις του προγράµµατος και οι ειδικές ανάγκες του ιδιοκτήτη οδήγησαν σε µια σύνθεση διακριτών όγκων που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο καµπυλόγραµµου διαδρόµου µήκους 200µ. O λειτουργεί ως ‘σπονδυλική στήλη’ του συνόλοακολουθώντας έναν µακρύ αναληµµατικό τοίπαράλληλοκάθετοι διαφανείς. Στο νότιοδιάδροµος καταλήγει σε πλαπρος την πόλη που λειτουργεί ως υπαίθρια γκαλερίδιαθέτει ανοιχτή πισίνα. Προκύπτει έτσι µια εντυπωσιακή αρχιτεκτονική σύνθεσηπου χαρακτηρίζεται από το παιχνίδι χαλαρά αρθρωµένων και διαφοροποιηµένων όγκων, την ποικιλία στην κλίµακα , την εναλλαγή πλήρων και κενών και τηεντυπωσιακή θέα. Τα βασικά υλικά του κτιρίου είναι το ανεπίχριστο σκυρόδεµα και τα µεγάλα υαλοστάσια µε τα ξύλινα ρολά

Kατοικία Kαρακώστα, Π. Ψυχικό

ιαµαντίδου 74, Παλαιό Ψυχικό, 1966-1967

ρχιτέκτων έβα Καρακώστα (1938-)

µονοκατοικία αυτή στο ακριβό προάστιο του Π. υχικού σχεδιάστηκε από την αρχιτέκτονα Σέβα αρακώστα, µια από τις πιο δραστήριες εκπροσώπους ς γενιάς της. Στεγάζει την κατοικία και το αρχιτεκτονικό ς εργαστήριο και εποµένως εκφράζει απόλυτα τις ροσωπικές της απόψεις για την προαστιακή κατοικία. ποτελείται από υπόγειο, ισόγειο και όροφο. Στο ισόγειο ς διώροφης πτέρυγας υπάρχει ο ενιαίος διαµπερής ώρος του καθιστικού και του εργαστηρίου που µπορούν α χωριστούν µε συρόµενα ελαφρά χωρίσµατα. Tο αθιστικό και το εργαστήριο ενοποιούνται οπτικά και ειτουργικά µε τον εξωτερικό χώρο µέσω µεγάλων νοιγµάτων. Η είσοδος γίνεται στον µονώροφο όγκο που στεγάζονται η κουζίνα και οι βοηθητικοί χώροι. τον όροφο βρίσκονται οι χώροι των υπνοδωµατίων.

ον µεγάλο άξονα του οικοπέδο και την κλίση ώστε το βρία.

διαµόρφωση των µοντέρνων όψεων είναι λιτή µε αναφορές στην ελληνική παράδοση.

ι στο εξωτερικό είναι ο ευκός σοβάς, τα ξύλινα κουφώµατα και τα δάπεδα από

∆ AΣ HΨKτητηπAτηχνκλαόΣΟι όγκοι του κτιρίου είναι δύο ανισοϋψή ορθογώνια παραλληλεπίπεδα σε σχήµα Τ, τοποθετηµένα κάθετα στ υκτίριο να στρέφεται προς τη µεσηµΗυπαινικτικέςΤα υλικά στο εσωτερικό όσο καλακανόνιστες πλάκες µαρµάρου.

Kατοικία Kαρακώστα, Παλιάγιαννη Kηφισιάς

αλιάγιαννη Κηφισιά,1978-1980

ρχιτέκτων ίκος Βαλσαµάκης (1924-)

ε το έργο αυτό ο Nίκος Bαλσαµάκης ανανεώνει τους υνθετικούς και µορφολογικούς κανόνες της ροαστιακής µονοκατοικίας, εµπνευσµένος δηµιουργικά πό τα ανώνυµα παραδοσιακά σπίτια της Aττικής. ι κύριοι χώροι της κατοικίας διατάσσονται ελεύθερα ύρω από ένα κεντρικό πυρήνα – αίθριο µε στοά. H ργάνωσή τους διέπεται από σαφήνεια και διάκριση ειτουργιών. Σε δεύτερο, χαµηλότερο επίπεδο, που ροκύπτει λόγω της κλίσης του εδάφους, στεγάζονται οηθητικοί χώροι και επιπλέον υπνοδωµάτια. Μεταξύ σωτερικών και εξωτερικών χώρων µεσολαβούν µιυπαίθριοι χώροι και στοές. ο κτίριο είναι µια σύνθεση ασύµµετρων όγκων που τεγάζονται µε κεραµοσκεπές. Tα ξύλινα ζευκτά των τεγών είναι εµφανή στο εσωτερικό της κατοικίας. Οι

µφανή λιθοδοµή, κοκκινωπό κουφώµατα ενώ οι εσωτερικές

Π AΝ MσπαΟγολπβεηΤσσόψεις διαµορφώνονται µε εκονίαµα αρµών και ξύλινα επιφάνειες είναι σοβαντισµένες.

Κατοικία στα Κιούρκα έση Θέριζα Αφιδνών, 1988-95

ρχιτέκτων αντελής Νικολακόπουλος (1954-)

µονοκατοικία αυτή του Παντελή Nικολακόπουλου ποτελεί µια από τις αρτιότερες εκφράσεις της εοµοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Eλλάδα. Eπελέγη νάµεσα στις 35 τελικές υποψηφιότητες για το E’ ραβείο Eυρωπαϊκής Aρχιτεκτονικής Mies van der Rohe 1996, ήταν ένα από τα έργα της ελληνικής υµµετοχής στην 7η ∆ιεθνή Mπιενάλε Aρχιτεκτονικής ς Bενετίας (2000) και εκπροσώπησε την ελληνική ρχιτεκτονική στην έκθεση του Tόκιο «Nέες τάσεις στην υρωπαϊκή και Iαπωνική Aρχιτεκτονική» (2001). κατοικία βρίσκεται σε πευκόφυτη περιοχή βόρεια της θήνας και σε απόσταση 35 χιλµ. από το κέντρο της. ίναι κτισµένη σε απότοµη πλαγιά µε ωραία θέα προς ν λίµνη του Μαραθώνα. διάταξη των κατόψεων είναι ελεύθερη και

κύριους άξονες κάθετους ας είναι παράλληλος προς

ς υψοµετρικές καµπύλες και ο άλλος κάθετος προς την

υπερυψωµένη πτέρυγα των δωµατίων αναπτύσσεται ς του δεύτερου άξονα ώστε να έχει

καθηµερινό Οι χώροι

ρος .

ια

τα

Θ AΠ ΗαναβτοστηαEΗAEτηΗαναπτύσσεται γύρω από δύοµεταξύ τους. Ο πρώτος άξοντικλίση του εδάφους. Hκατά µήκονοτιοανατολικό προσανατολισµό και τοτοποθετείται σε παράλληλη πτέρυγα. διηµέρευσης στο επίπεδο του ισογείου έχουν θέα πτις τέσσερις πλευρές µε αποτέλεσµα να δηµιουργείται ηαίσθηση ενοποίησης εσωτερικού και εξωτερικού χώρουΜεταξύ καθιστικού και τραπεζαρίας δηµιουργείται µαυλή-αίθριο που αποτελεί και το όριο µεταξύ διαµορφωµένου και φυσικού εδάφους. Η διαµόρφωση των όψεων, η οποία προκύπτει από στοιχεία της κατασκευής, είναι λιτή, ευκρινής και µε ωραίες αναλογίες. Τα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό είναι το επιχρισµένο σκυρόδεµα και τα µεγάλα υαλοστάσια µε τα ξύλινα κουφώµατα. H ιδιαίτερη ποιότητα αυτής της µονοκατοικίας οφείλεται καιστις προσεγµένες κατασκευαστικές της λεπτοµέρειες.

Kατοικία Kραντονέλλη Αφροδίτης 7, Πλάκα, Αθήνα, 1962-63 Aχιτέκτων Κλέων Κραντονέλλης (1912-1978) Tο σπίτι του αρχιτέκτονα Kραντονέλλη ανήκει στις αξιόλογες συναντήσεις του διεθνούς µοντερνισµού µε την τοπική παράδοση. Kτισµένο στην παλαιότερη θηναϊκή συνοικία, την Πλάκα, αποτελεί αυθεντική κφραση του «νεο-µπρουταλισµού» της εποχής, η οποία πανερµηνεύει τα τυπικά γνωρίσµατα των αραδοσιακών σπιτιών της Aθήνας –εσωστρέφεια, υλή, σχέσεις κλειστού, ηµιυπαίθριου και υπαίθριου ώρου. ρόκειται για διώροφη µονοκατοικία στραµµένη προς ν εσωτερική αυλή µε ελεύθερα οργανωµένες κατόψεις ύρω το ανοικτό κλιµακοστάσιο µε τον µεταλλικό κελετό. H ελαχιστοποίηση των χωρισµάτων και η εντροβαρικά τοποθετηµένη σκάλα είχαν σαν ποτέλεσµα τη δηµιουργία ενός ενιαίου, πολυεπίπεδου ώρου. το εσωτερικό χρησιµοποιήθηκαν µοντέρνα υλικά: άρµαρο, µέταλλο, ξύλο, γυαλί και εµφανές σκυρόδεµα. πό ανεπίχριστο µπετόν είναι το επιβλητικό ανάγλυφο υ Κοσµά Ξενάκη, διαστάσεων 10,00Χ2,70 µ., το οποίο νσωµατώνεται στον τοίχο του καθιστικού. όγκος του κτιρίου είναι απλός και αυστηρός. εωµετρικές και λιτές προβάλλουν οι όψεις προς τον

ηκαν µε

φέρων οργανισµός του κτιρίου και τα πλαίσια των α και τα

τοιχεία πλήρωσης επιχρισµένα.

αέεπαχΠτηγσκαχΣµAτοεΟΓδρόµο και την αυλή, οι οποίες σχεδιάσταρµονικές χαράξεις. Ο ανοιγµάτων είναι από εµφανές σκυρόδεµσ

Kατοικία στην Παλλήνη Aττικής Τριανέµη και Μάλεµε, Παλλήνη Αττικής Aρχιτέκτων Aµαλία Kωτσάκη Στατική µελέτη ∆ρ Χάρης Γαντές, πολιτικός µηχανικός Ηλεκτροµηχανολογική µελέτη ΤΕΑΣ ΑΕ ( Στ.Εµµανουηλίδης-Απ.Αποστολόπουλος) Κατασκευή Γρηγόρης Σολιδάκης ,πολιτικός µηχανικός Η κατοικία βρίσκεται στα Μεσόγεια σε ένα κατάφυτο από ελαιόδενδρα κτήµα 16 στρεµµάτων. Πρόκειται γιά µιά µεγάλου µεγέθους διώροφη κατοικία η οποία αναπτύσσεται κατά πτέρυγες γύρω από ένα αίθριο ,το οποίοαποτελεί τη βασική συνθετική αρχή. Η κληρο τον υπαίθριο χώρο ο οποίος οργανώνεται γύρω απ µια µεγάλη αυλή που ορίζεται από τις στοές της κατοικίας κ των βοηθητικών κτισµάτων και περιλαµβάνει την πισίνΤο ισόγειο της κατοικίας περιλαµβάνει υς χώρους υποδοχής ,κουζίνα , πρόχειρη τραπεζαρία και τα ία υπνοδωµάτια παιδιών καθώς και την ανεξάρτητη πτέρυγα του ξενώνα, ενώ στον όροφο βρίσκεται το διαµέρισµα των γονέων. Κύριος στόχος στάθηκε η πλήρης ενα µόνιση του κτίσµατος µε το τοπίο. Λιθοδοµές, άγριος σοβάς µε µµένο κεραµίδι στο χαρµάνι, ξύλινη εµφανής στο εσωτερι κεραµοσκεπή, γυάλιστα µάρµαρα, είναι υλικά που επιλέχθηκαν γιά την πόδοση γήινου χαρακτήρα στο κτίσµα.

ίδια αρχή ακολουθείται και ως προς ολόόαια . το τρ

ρ τρκό

αα

Κατοικία Ποταµιάνου Νιόβης & Βασ. Παύλου 1, Φιλοθέη, Αττική, 1954-55 Aρχιτέκτων ∆ηµήτρης Πικιώνης (1887-1968) Συνεργάτες αρχιτέκτονες Αλέξανδρος Παπαγεωργίου Ινώ Παπαγεωργίου

µονοκατοικία του εφοπλιστή Ποταµιάνου στη Φιλοθέη ίναι ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα της ώριµης άσης της αρχιτεκτονικής του ∆ηµήτρη Πικιώνη, στην ποία ανήκει και η κορυφαία δηµιουργία του: η ιαµόρφωση του αρχαιολογικού χώρου γύρω από την κρόπολη και τον λόφο του Φιλοπάππου και το υγκρότηµα Αγίου ∆ηµηµητρίου Λουµπαρδιάρη-ναψυκτηρίου (1951-57). Όπως στα υπόλοιπα εταπολεµικά του έργα, έτσι και εδώ βασική επιδίωξη υ Πικιώνη ήταν η «αρµόδια σύνθεση» του οικουµενικού

νεύµατος µε τους εκφραστικούς τρόπους της ελληνικής αράδοσης, τους οποίους θεωρούσε συγγενέστερους ρος εκείνους της Ανατολής από ό,τι προς τους υτικούς τρόπους. την οικία Ποταµιάνου ο Πικιώνης θα συναιρέσει µνήµες ς ανώνυµης παράδοσης µε µοντέρνα µέσα και χνικές και διδάγµατα από την ιαπωνική κηποτεχνία. ο κτίριο είναι διώροφο και κεραµοσκεπές. Στο ισόγειο τεγάζονται η κουζίνα, η τραπεζαρία, το καθιστικό και τα

οι χώροι υποδοχής και το ή αντιµετώπιση

υ κτιρίου έχει σαφείς επιρροές από την

το κτίριο συνδυάζονται αρχές του µοντερνισµού, όπως , λειτουργικότητα και ειλικρίνεια των

ρφές, τυπολογίες

α υλικά διαµόρφωσης των όψεων είναι το εµφανές σκυρόδεµα του

HεφοδΑσαµτο

πππδΣτητεΤσυπνοδωµάτια, και στον όροφογραφείο. Η τυπολογική και µορφολογικτοβορειοελλαδίτικη αρχιτεκτονική παράδοση. Σείναι η καθαρότηταυλικών, µε δάνειες παραδοσιακές µοκαι υλικά. Ττοιχοποιίες, το ξύλο, η κεραµοσκεπή. Η πρόθεση έκφρασης του ελληνικού πνεύµατος και της συνέχειας τηςδιαµόρφωση του κήπου.

φέροντος οργανισµού, η λιθοδοµή, οι επιχρισµένες

παράδοσης εκφράζεται επίσης στη φύτευση και

M Πι A∆ηµΣουζάν H τρ ιδ υτών του Eργαστηρίου ’66 ∆ηµήτρη και Σουζάνας Αντωνακάκη, αποτελεί χαρακτηριστική έκφραση του λεγόµενου «κριτικού τοπικισµ ». Bρίσκεται κοντά στον περιφερειακό του Φιλοπάππου, σε κλιµακωτό πεζόδροµο µιας γραφικής γειτονιάς της παλιάς A ήνας. Eίναι κτισµένη στο συνεχές οικοδοµικό σύστηµα και περιλα νει τρεις κατοικίες µε ανεξάρτητες εισόδους. Η κυρίως κατοικίααναπτύσσεται σε πέντε επίπεδα. Ο εσωτερικός χώρος οργανώνεται ελεύθερα γύρω από µια περίπλοκη πορεία – κ , ενώ οι σχέσεις ιδιωτικών και κοινωνικών λειτουργιών και αν κτών – κλειστών χώρων είναι πολυσήµαντες. Η πολυπλοκότητα αυτή εκφράζεται και στην όψη η οποία εί ι διαµορφωµένη µε πλαστική διάθεση και λεξιλόγιο που περιλαµβάνει στοιχεία παραδοσιακής προέλευσης. Tα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν είναι το ανεπίχριστο µπετόν, ο σοβάς κα το ξύλο.

ονοκατοικία Π. Ζάννα

νότση 17β , Φιλοπάππου, Αθήνα, 1978-80

ρχιτέκτονες ήτρης Αντωνακάκης, (1933- )

α Αντωνακάκη (1935- )

ιώροφη κατοικία του λόγιου Παύλου Zάννα, έργο των ρ

ού

θµβά

ίνησηοι

να

ι

Μονοκατοικία Αλέξανδρου Ξύδη Αρχιµήδους & Κλειτοµάχου, 1961 Aρχιτέκτων Άρης Κωνσταντινίδης (1913-1993) H µονοκατοικία του κριτικού της σύγχρονης τέχνης Αλέξανδρου Ξύδη ανήκει στα έργα αναφοράς της ελληνικής αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα. ∆ηµιούργηµα του ριζοσπάστη αρχιτέκτονα Άρη Kωνσταντινίδη, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγµα της «σύγχρονης αληθινής αρχιτεκτονικής» του, η οποία πλαθε «δοχεία ζωής» µέσα από κοινή κατασκευαστική ιάρθρωση και τα ενσωµάτωνε οργανικά στο φυσικό τους

ς

άση του κυρίως κτιρίου και συγχρόνως λειτουργεί σαν τοίχος σκεται στο τέταρτο επίπεδο.

διαφέρουσα καθώς προκύπτει πό τον συνδυασµό δύο αλληλοτεµνόµενων τριγωνικών πρισµάτων.

κατοικίας είναι λιτή και εκφράζει τη σύγχρονη ατασκευαστική της δοµή. Οι όψεις διαµορφώνονται µε βάση τον

φέροντος οργανισµού από οπλισµένο σκυρόδεµα, ι επιχρισµένοι και λευκοί. Oι

ροεξέχοντες όγκοι των εξωστών, που διαµορφώνονται µε

έδπεριβάλλον. Η κατοικία βρίσκεται στις παρυφές του λόφου του Αρδηττού, δίπλα στο κοίλο του Παναθηναϊκού Σταδίου. Είναι κτισµένη πάνω σε βράχο σε οικόπεδο µε έντονη κλίση και ακανόνιστο πεντάγωνο σχήµα, παράγοντες καθοριστικούς για τη διάταξη των χώρων και των όγκων της. Tο κτίριο οργανώνεται κατακόρυφα σε πέντε επίπεδα. Η είσοδος από την οδό Κλειτοµάχου βρίσκεται στο τέταρτο επίπεδο ενώ ο χώρος στάθµευσης στην οδό Αρχιµήδους στο πρώτο. Οι κυρίως χώροι της κατοικίας βρίσκονται στο τέταρτο επίπεδο, όπου είναι οι χώροι υποδοχής και µουσικής, και στο πέµπτο όπου βρίσκονται τα υπνοδωµάτια. Στο τρίτο επίπεδο υπάρχει χώρογραφείου και ξενώνας, ενώ οι βοηθητικοί χώροι στεγάζονται στα κατώτερα επίπεδα. Τα δύο πρώτα επίπεδα είναι ουσιαστικά σκαµµένα µέσα στονβράχο και µαζί µε το τρίτο διαµορφώνονται εξωτερικά µε τοιχοποιία από εµφανή λιθοδοµή. H τοιχοποιία αποτελεί τη β αντιστήριξης του κήπου που βρίΗ διάπλαση των όγκων είναι εναH εξωτερική µορφή τηςκκάνναβο τουενώ οι τοίχοι πλήρωσης είναπλεπτές µεταλλικές διατοµές και ξύλινα στοιχεία, αποτελούν χαρακτηριστικό µορφολογικό στοιχείο των όψεων µε υπαινικτικές αναφορές στην ανώνυµη παραδοσιακή αρχιτεκτονική.

Μονοκατοικία Σαµούρκα

. Ψυχικό, 1994-99

ρχιτέκτων Ζωή Σαµούρκα (1962-)

µονοκατοικία αυτή της Zωής Σαµούρκα ανήκει στα διακεκριµένα δείγµατα της νεοµοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Eλλάδα. Kτισµένη σε ένα από τα ακριβότερα προάστια της Aθήνας, αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα. Στο ισόγειο βρίσκεται η είσοδος και το γκαράζ, στον πρώτο όροφο οι χώροι διηµέρευσης και στο δεύτερο όροφο τα υπνοδωµάτια.

κάτοψη διαρθρώνεται ελεύθερα µέσα σε ένα ορθογώνιο παραλληλόγραµµο που ορίζεται από τον άνναβο των υποστυλωµάτων. οριζόντια και κατακόρυφη κυκλοφορία γίνεται παράλληλα προς το

Π A

Η

Η

κΗ ν τά µάξονα. Ενώ το σύνολο του κτιρίου εγγράφεται σε ένα ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο, οι όροφοι βρίσκονται σε απόσταση µεταξύ τους δηµιουργώντας σχισµές στον όγκο και τονίζοντας την ασύµµετρη διάτ η των ηµιυπαίθριων χώρων. Οι εσωτερικές και εξωτερικές επιφάνειες είναι από εµφανές σκυρόδεµ Εκτός από τα ανοίγµατα προς τους ηµιυπαίθριους χώρους, οι επιµήκεις επιφ νειες των υαλοστασίων προστατεύονται από σύστηµα ξύλινων περσίδων που οργανώνει ρυθµικά τις όψεις. H µονοκατοικία Σαµούρκα χαρακτηρίζεται από συνέπεια στην κτιριολο ική λύση, µορφολογική λιτότητα και κατασκευαστική καθαρότητα που τονίζεται και από την χρήση των υλικών στη φυσική τους µορφή. H νεοµοντέρνα αυτή µονοκατοικία ήταν ένα από τα έργα της ελληνικήςσυµµετοχής στην 7η ∆ιεθνή Mπιενάλε Aρχιτεκτονικής της Bενετίας (2000) .

κα ήκος

αξ

α. ά

γ

Μονοκατοικία A. και E. Παπαδοπούλου Σ. Καραγιώργα 13, Αγία Παρασκευή, 1990-91 Aρχιτέκτων Γιώργος Πανέτσος (1960-) Σχεδιασµένη από τον νέο αρχιτέκτονα Γιώργο Πανέτσο, η µ λογα δείγµ στηνΗ καΑθήνας . Βασική αρχή της σύνθεσης ήταν η αναίρεση των συµβατικών παραδοχών της αρχιτεκτονικής της κατοικίας όπως : - του λειτουργικού καθορισµού των χώρων, ιδίως των υπνοδωµατίων , µέσω της κάτοψης, που δεν διευκ ει την ικανοποίηση µελλοντικών αναγκών, - του βαθµού και της ποιότητας διάκρισης ιδιωτικώ δηµόσιων χώρων µέσα στο σπίτι, και - της αρχιτεκτονικής έκφρασης και διάρθρωσης τουεσωτερικού χώρου, ιδιαίτερα όταν έχουµε συνεχή εσωτερικό χώρο (open – plan). Oι βοηθητικοί χώροι και τα υπνοδωµάτια αντιµετωπίζονται κατά τρόπο ισότιµο µε τους άλλους χώρους και οι ιδιωτικοί χώροι δεν αποµονώνονται πλήρως από τους δηµόσιους. Οι χώροι υποδοχής, τοποθετηµένοι διαγώνια µέσα στο οικόπεδο και ως

νθεση του σπιτιού, αρθρώνονται σε µία ιών δωµατίων που συνδέει την πίσω αυλή

οψης και µπορεί να ν άξονα του

. και στην απόληξη του

η κυκλική pergola ύψους ιών ορόφων, η οποία αποτελεί

ε

ονοκατοικία Παπαδοπούλου ανήκει στα αξιόατα της αποδοµητικής αρχιτεκτονικής προσέγγισης Eλλάδα. τοικία βρίσκεται σε µεσοαστικό προάστιο της

. Είναι κτισµένη σε µικρό τριγωνικό οικόπεδο

ολύν

ν και

προς τη γενική σύακολουθία τρµε τη βεράντα και τον κήπο της πρόσεπεκταθεί οπτικά καθώς ακολουθεί τογειτονικού χώρουΣτο πίσω µέρος του κτιρίουδιαγώνιου άξονα βρίσκεταιτρχαρακτηριστικό στοιχείο της . Η µελέτη επιχειρεί επίσης ένα σχόλιο στη συµβατική αρχιτεκτονική, χρησιµοποιώντας τα ίδια συνθετικά µέσα, την καµπύλη και την κεκλιµένη γραµµή , αλλά µδιαφορετικό τρόπο. Η καµπύλη δεν χρησιµοποιείται στην όψη, αλλά στην κάτοψη, και η κεκλιµένη δεν αναφέρεται στην οριζόντια (όπως π.χ. στην περίπτωση µιας στέγης ) αλλά στην κατακόρυφη (κεκλιµένο επίπεδο όψεως). Το σύνολο χαρακτηρίζεται από την ποικιλία µορφών, υψών, µεγεθών και χρωµάτων.

Τρεις κατοικίες

ίου 10 κ& Kω, Κηφισιά, 1996-1999

» ν.

υλικά διαµόρφωσης των όψεων είναι το επιχρισµένο ε τα κουφώµατα αλουµινίου.

X Aρχιτέκτων Τάκης Κουµπής (1955 -) Oι τρεις κατοικίες του Tάκη Kουµπή στην Kηφισιά ανήκουν στις διαυγέστερες εκφράσεις του ελληνικού νεοµοντερνισµούκαι ήταν ένα από τα έργα της ελληνικής συµµετοχής στην 7η∆ιεθνή Mπιενάλε Aρχιτεκτονικής της Bενετίας (2000). Το κτίριο είναι συγκρότηµα τριών κατοικιών σε διαµπερές οικόπεδο µε ανεξάρτητες εισόδους. Οι δύο κατοικίες, ύψους δύο ορόφων και εµβαδού 172 και 147µ2, έχουν είσοδο από την οδό Kω και συνδέονται µεταξύ τους µε ηµιυπαίθριο εξώστη στο υψηλότερο επίπεδο. Κάτω από το επίπεδο αυτόβρίσκεται η τρίτη κατοικία εµβαδού 41µ2 µε είσοδο από την οδό Xίου 10. Στο υπόγειο στεγάζονται χώροι στάθµευσης, βοηθητικοί χώροι κλπ., στο ισόγειο βρίσκεται ο χώρος διηµέρευσης και στον πρώτο όροφο τα υπνοδωµάτια που συνδέονται µε τον ηµιυπαίθριο χώρο. Ο επιµήκης όγκος του κτιρίου διασπάται σε επί µέρους όγκους µε παράλληλη µετατόπιση µεταξύ τους, γεγονός πουεπιτρέπει την εναλλαγή φωτός και σκιάς. Στόχος της σύνθεσης ήταν η απελευθέρωση του όγκου του κτιρίου και η µετατροπή του σε µία κατασκευή «χωρίς βάροςµε αποτέλεσµα τη δηµιουργία της αίσθησης µετέωρων όγκωΤασκυρόδεµα και τα υαλοστάσια µ

Γκαλερί "Iλεάνα Τούντα" Aρµατωλών & Κλεφτών 48, 1985-88 Aρχιτέκτονες Ένη ∆ηµητριάδου(1943-) Γιώργος ∆ρίνης (1943-) H αξιόλογη αυτή γκαλερί σχεδιάστηκε από την Ένη ∆ηµητριάδου και τον Γιώργο ∆ρίνη, δύο δραστήριους αρχιτέκτονες της γενιάς του ΄70 µε πολλές διακρίσεις σε ελληνικούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισµούς και ένα πρώτο βραβείο σε διεθνή διαγωνισµό (Kέντρο τηλεόρασης Tύνιδας, Tυνισία, 1969). Αντικείµενο της µελέτης ήταν η µετατροπή ενός βιοµηχανικού κτιρίου του 1945, όπου στεγάστηκε το τυπογραφείο της εφηµερίδας «Aυγή», σε εκθεσιακό χώρο. Το αρχικό κέλυφος διατηρήθηκε χωρίς µεγάλες αλλαγές εκτός από την ενοποίηση του χώρου της εισόδου µε τον ακάλυπτο, ο οποίος διαµορφώθηκε σε αυλή µε κλιµακωτά επίπεδα, και την κατασκευή ενός πολυγωνικού γυάλινου πρίσµατος που στεγάζει το αναψυκτήριο. H κλιµακωτά διαµορφωµένη αυλή µπορεί να λειτουργήσει ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων, ενώ µια εξωτερική σκάλα τη συνδέει µε τους χώρους του δεύτερου του κτιρίου. Η εσωτερική διαµόρφωση είναι λιτή µε καθαρές επιφάνειες ώστε οι εκθεσιακοί χώροι να λειτουργούν µε ποικ

ορόφου

ίλ ς τρόπους και να επιτρέπουν την καλύτερη ανάδειξη των έργωντέχνης. Οι νέες χρήσεις εντάσσονται αρµονικά στο υπάρχον κτ ιο, το οποίο απέκτησε πολλές ευρηµατικά σχεδιασµένες λεπτοµέρειες.

ου ίρ

Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου Λεωφ. Βασ. Κωνσταντίνου 50, Αθήνα, 1956-57 και 1966-75 Αρχιτέκτονες Παύλος Μυλωνάς (1915-) ∆ηµήτρης Φατούρος(1928-) Συνεργάτης αρχιτέκτων

το του

Π.

Το ς πεδο

εκ οφο

εκ ,

Οι

µάρµαρο. Ο χαµηλός όγκος έχει στο εµπρός και το πίσω µέρος στοές µε υποστυλώµατα από ανεπίχριστο κυρόδεµα, ενώ οι δύο επιµήκεις πλευρές του ψηλού γκου οργανώνονται ρυθµικά µε ορθογώνιο κάνναβο τερυγίων µπετόν που προστατεύουν από τον άµεσο ωτισµό.

∆ηµήτρης Αντωνακάκης (1933-) Η αρχική πρόταση για το κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης, σχεδιασµένη από τους αρχιτέκτονες-καθηγητές Παύλο Μυλωνά, Νίκο Μουτσόπουλο και ∆ηµήτρη Φατούρο στο πνεύµα της µπρουταλιστικής αρχιτεκτονικής του Le Corbusier, κέρδισε το πρώτο βραβείο σε πανελλήνιο διαγωνισµό του 1956-57. Το 1970, όταν αποφασίστηκε η αλλαγή του οικοπέδου, κρατήθηκε η κεντρική ιδέα της αρχικής µελέτης παρά γεγονός ότι το σχήµα του δεν ήταν τετράγωνο, όπως πρώτου οικοπέδου, αλλά τριγωνικό. Η νέα µελέτη του συγκροτήµατος εκπονείται από τουςΜυλωνά και ∆. Φατούρο, µε βοηθό τους τον νέο τότεαρχιτέκτονα ∆ηµήτρη Αντωνακάκη.

κτιριακό συγκρότηµα αποτελείται από δύο κύριουόγκους, ένα µακρόστενο πολυώροφο παραλληλεπίπου στεγάζει την κυρίως Πινακοθήκη, τις µόνιµες θέσεις, τα γραφεία και τις αποθήκες, και τον διώρ

κύβο του Μουσείου Αλέξανδρου Σούτζου ο οποίος περιλαµβάνει την είσοδο και στεγάζει περιοδικές θέσεις. Οι δύο όγκοι συνδέονται µε στενή γέφυρα

σχηµατίζοντας ένα ασύµµετρο Η. όψεις του κτιρίου διαµορφώνονται από εµφανές

σκυρόδεµα και επιφάνειες επενδεδυµένη µε λευκό

σόπφ

Κέντρο Τέχνης του «Εικαστικού Kύκλου» Χαριλάου Τρικούπη 121, 1992-97 Aρχιτέκτονες: Μιχάλης Σουβατζίδης (1946 -) Συνεργάτης Εριφύλλη Σουβατζίδη Tο ριζοσπαστικά καινοτόµο Κέντρο Τέχνης του «Εικαστικού Kύκλου», χτισµένο στο συνεχές οικοδοµικό σύστηµα, αποτελεί αντιπρόταση του Mιχάλη Σουβατζίδη στην άχρωµη και µ

Το ους

τριών ορόφων, ανεξάρτητο χώρο περιοδικών εκθέσεων στον β’ όροφο και χώρους γραφείων στον γ’ όροφο. Στο υπόγειο υπάρχουν χώροι στάθµευσης, βοηθητικοί χώροι, χώροι αποθήκευσης και εργαστήριο συντήρησης έργων τέχνης. Οι χώροι εκθέσεων οργανώνονται γύρω από ένα κεντρικό ίθριο που διασχίζει κατακόρυφα το κτίριο και έχουν δάπεδα–οροφές από υαλότουβλα ώστε να αξιοποιείται το φυσικό φως. Στο επίπ ο του ισογείου το αίθριο είναι διαµπερές ώστε να υπάρχει οπτική φή τόσο µε τον δρόµο όσο και µε τον διαµορφωµένο ακάλυπτ χώρο. Η σύνθεση της όψης είναι µια ευρηµατική λύση ένταξης στσυνεχές οικοδοµικό σύστηµα. Τα ακραία από τα πέντε µέρ στα οποία διαιρείται η όψη είναι δύο κατακόρυφα πετάσµατα από υαλότουβλα που αποτελούν ουδέτερες επιφάνειες µετάβασης. Η όψη του κτιρίου έχει έντονα τεχνολογικό χαρακτήρα. Eπενδύεται µε τσιµεντένια τούβλα που στηρίζονται µε πυκνό κάνναβο ό ορατές βίδες, έχει µεταλλικά επιµήκη ανοίγµατα, και οι ανο ι ανακλαστήρες στη στέψη του κτιρίου χρησιµεύουν για την εκµετάλλευση της ηλιακής ενέργειας. Ο ορατός φέρων οργανισµός είναι από οπλισµένο σκυρόδ α -στιλβωµένο εξωτερικά και εσωτερικά βαµµένο µε χρώµα αλουµινίου- και τα κουφώµατα από ανοδιωµένο χάλυβα.

εταπρατική αρχιτεκτονική πραγµατικότητα µιας κεντρικήςαθηναϊκής συνοικίας.

κτίριο, συνολικής επιφάνειας 1780 µ2, περιλαµβάνει εκθεσιακούς χώρους 1000µ2: έναν ενιαίο χώρο εκθέσεων ύψ

α

εδ επαο ο η

απξείδωτο

εµ

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Νεοφύτου ∆ούκα 4, Αθήνα ,1983-85 Aρχιτέκτων Ιωάννης Βικέλας (1933-) Tο µεταµοντέρνο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης είναι ένα αρχιτεκτόνηµα γοήτρου του ιδιωτικού τοµέα στο οποίο τα πολυτελή υλικά -το γυαλί και το µάρµαρο- χρησιµοποιήθηκαν µε ασυνήθιστη καλαισθησία ννη Bικέλα για να στεγάσει του δρύµατος «Νικολάου Π. Γουλανδρή», οι οποίες αποσκοπούν τη διάδοση και τη µελέτη του πολιτισµού του Αιγαίου και ιδιαίτερα των προϊστορικών Κυκλάδων. Το ιδιωτικό αυτό µουσείο βρίσκεται στην κεντρική α ηναϊκή συνοικία του Kολωνακίου. Eίναι κτισµένο σε στενοµ τωπο οικόπεδο του συνεχούς οικοδοµικού συστήµατος, ανάµεσα σε απρόσωπες πολυκατοικίες των δεκαετιών του ’50 και ’60. Αποτελείται από ισόγειο, τέσσερις ορόφους και δώ . Στο ισόγειο βρίσκεται το πωλητήριο του µουσείου, ενώ στον στεγασµένο και διαµορφωµένο ακάλυπτο χώρο λειτουργεί αναψυκτ ριο. Ο πρώτος, δεύτερος και τέταρτος όροφος έχουν εκθεσιακούς χώρους, ενώ στον τρίτο όροφο φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις και υπάρχει χώρος διαλέξεων και σεµιναρίων. Tο υπόγειο περιλαµβάνει βοηθητικούς χώρους και χώρους στά µευσης καθώςκαι ένα τµήµα του χρησιµοποιείται για τα εκπαιδευτικά προγράµµατα του µουσείου, για διαλέξεις και για εργαστήριο φωτογραφίας.Στο δώµα στεγάζεται κατοικία µε ανεξάρτητη είσοδο. Το 1991 το µουσείο επεκτάθηκε στο παρακείµενο ν λασικό κτίριο του 19ου αι., την πρώτη οικία Σταθάτου που χεδιάστηκε από τον Σάξονα αρχιτέκτονα Ernst Ziller και αποκα τάθηκε από τον αρχιτέκτονα Παύλο Καλλιγά. Η νέα πτέρυγ

υπόγειο και συνδέεται µε το µουσείο µ διαδρόµου. H κύρια είσοδός της όµως βρίσκεται

τη συµβολή των οδών Βασ. Σοφίας και Ηροδότου. ι διαµορφωµένη µε λιτότητα

αι µνηµειακή διάθεση. Χαρακτηρίζεται από το ενιαίο υαλοστάσιο ι το πολυώροφο µαρµάρινο πλαίσιό του ενώ η

επίσης από λευκό µάρµαρο. στην εσωτερική διαµόρφωση

. Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Γιά τις συλλογές και τις δραστηριότητες I

σ

θέ

µα

ή

θ

εοκστασα έχει δύο

ορόφους και έσω υαλοσκεπούςσΗ όψη του κτιρίου του µουσείου είνακσε εσοχή καείσοδος τονίζεται µε λιτό πρόπυλοΗ ίδια λιτή πολυτέλεια επικρατεί καιτου κτιρίου.

M

AK

πολυκατοικίας του ’70 σε χώρο-εκθετήριο των έργω του δηµοφιλούς ζωγράφου και ιδιοκτήτη Aλέκου Φασιανού και σε τέσσερις ανεξάρτητες κατοικίες. Eίναι ένα από τα τελευταία και αντιπροσωπευτικότερα αθηναϊκά έργα του πρόωρα µένου Kυριάκου Kρόκου. Kαρπός εµπειρικής αναζήτησης, ικαστικής ευαισθησίας και εκλεκτικής συγγένειας του αρχιτέκτονα µε τον ζωγράφο-εργοδότη του, το ιδιωτικό αυτό µουσείο εναρµονίζει πρωτότυπα την αρχιτεκτονική µορφή και το περιεχό ενο συµβάλλοντας παράλληλα στην αναβάθµιση της περιοχής πλατείας Bάθης. Tο εκθετήριο-µουσείο Φασιανού καταλµβάνει το ισό ιο, ύψους δύο ορόφων, το πατάρι και το υπόγειο. Oι χώροι του συνδέονται µεταξύ τους µε ελικοειδή σκάλα. Oι τέσσερις όροφοι περιλαµβάνουν ισάριθµες κατοικίες. O χειρισ ός του φυσικού φωτός παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σ επαφή µε τον αναµορφωµένο ακάλυπτο χώρο δηµιουργήθ κατακόρυφος αγωγός φωτισµού, ο οποίος φθάνει έως το ισόγειο και στεγάζεται µε υαλοκατασκευή στη στάθµ της οροφής του ισογείου. Tα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν εδώ είναι το εµφανές σκυρόδεµα , η λιθοδοµή, ο σοβάς, το µέταλλο και το γυαλί. H ποι τητα στον συνδυασµό των υλικών και χρωµάτων δίνει στο ιδιω ικό αυτό µουσείο τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. H αναµόρφωσ των όψεων αντιµετωπίστηκε µε λιτή ογκοπλαστική διάθεση.

ουσείο Φασιανού

N. Mεταξά & Xίου, Aθήνα, 1990-95

ρχιτέκτων: υριάκος Kρόκος (1941-1998)

Πρόκειται για διασκευή µιας απρόσωπης αθηναϊκής ν

χαε

µ της, της

γε

µεηκε

η

ότη

Παρεκκλήσι Αγίου Γεωργίου των ΛΟΚ

αβούρι, 1949-50

ρχιτέκτων ερικλής Σακελλάριος (1905-1985)

ο παρεκκλήσι των ΛOK αποτελεί αξιόλογη δηµιουργία της ύγχρονης ελληνικής ναοδοµίας. Eίναι έργο του Περικλή ακελλάριου, ενός από τους πρωταγωνιστές της αρχιτεκτονικής την Aθήνα των δεκαετιών του ΄50 και ’60, µε σπουδές στο auhaus και το Πολυτεχνείο του Gratz. Πρόκειται για µία από τις ξαιρέσεις της σύγχρονης εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής στην λλάδα, τα προϊόντα της οποίας δεν σχεδιάζονται κατά κανόνα πό επώνυµους αρχιτέκτονες. τισµένη σε γραφική τοποθεσία κοντά στην θάλασσα, η µικρή υτή εκκλησία αποτελεί µοντέρνα έκφραση παραδοσιακών ιγαιοπελαγίτικων προτύπων. Aπό τυπολογική άποψη ανήκει τον µικρό µονόκλιτο και θολοσκεπή ναό της παραδοσιακής ρχιτεκτονικής των Kυκλάδων. Eυανάγνωστες είναι επίσης οι υκλαδίτικες αναφορές της διάπλασης των όγκων του αρεκκλησίου αλλά και της µορφής του. Ο απέριττος λευκός γκος µε το κατακόρυφο στοιχείο του κωδωνοστασίου αρακτηρίζεται από εξπρεσιονιστική πλαστικότητα.Η σύνθεση ίναι γραφική και εναρµονισµένη µε το φυσικό περιβάλλον. υστυχώς µεταγενέστερες παράταιρες διακοσµήσεις του σωτερικού (αγιογραφήσεις, γαλλικός πολυέλαιος κ.ά.) και πεµβάσεις στο εξωτερικό (π.χ. κλιµατιστικά µηχανήµατα) έχουν τραυµατίσει το αξιόλογο αυτό αρχιτεκτόνηµα.

Κ AΠ TσΣσBεEαΚαασακπόχε∆εε

Mαιευτική και γυναικολογική κλινική "Iασώ", Mαρούσι Παράδεισος Αµαρουσίου, Αττική, 1980-1993 Aρχιτέκτονες Κυριάκος Κυριακίδης (1937-) Αντέλα Παίζη-Κυριακίδη (1942-) & ΣυνεργάΣυνεργάτες αρχιτέκτονες Αθανάσιος Ζεγκίνογλου, Α. Irving, S. ClarkΓεωργία Νιακάκη, Γιώργος Μπίκος Η Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική "IAΣχαρακτηριστικό δείγµα της αναβαθµνοσοκοµειακής αρχιτεκτονικής του ιδιωτικού τοστην οποία συνέβαλεαποφασιστικά το ΑρΓραφείο του Κυριάκου Κυριακίδη και των συνεργH κλινική κατασκευάστηκε σε οικόπεδο το οποίο βρίσκεται σε επαφή µε το χώστάθµευσης του Ολυµπιακού Σταδίου, στον Παράδεισο Αµαρουσίου, έκτασης 11 στρεµµάτων. Είναι δυναµικότητας 28κλινών µε συνολική επιφάνεια 26.000µΤο συγκρότηµα αποτελείται από πέντε κτιριακούς όγκους συνδεδεµένους µεταξύτους µε λειτουργικά και µορφολογικά κριτήρια. Κάθε κτιριακός όγκος αποτελείται από διαφορετικό αριθµό ορόφων ανάλογα

τες Α.Ε

Ω" αποτελεί ισµένης

µέα, χιτεκτονικό

ατών του.

ρο

0 2 .

µε την εσωτερική του λειτουργία. Τα ψηλότερα κτίρια έχουν τρεις υπόγειους και κτώ υπέργειους ορόφους. Στο τρίτο

εκτροµηχανολογικών γκαταστάσεων. Στο δεύτερο υπόγειο

ι ξονικού τοµογράφου, η πυρηνική ιατρ ή, η

αι οι βοηθητικοί χώροι υποδοµής. ε ισόπεδη προσπέλαση χώρο) βρίσκονται οι

στρα, µεταλλικά στέγαστρα και εξωτερικές κλίµακες. ν κ.τ.λ. είναι από γρανίτη και ανοξείδωτο χάλυβα.

ουπόγειο, εκτός από τους χώρους στάθµευσης, έχουν τοποθετηθεί συνεργεία, αποθήκες και χώροι ηλεχωροθετήθηκαν τα τµήµατα µαγνητικού καα ικδιάγνωση κΣτο πρώτο υπόγειο (µαπό τον περιβάλλονταχώροι υποδοχής επιτόκων και ασθενών, το µαιευτήριο, τα χειρουργεία και η µονάδα εντατικής θεραπείας. Στο ισόγειο, εκτός από την κεντρική είσοδο, τους χώρους αναµονής επισκεπτών και τα καταστήµατα βρίσκονται τα εξωτερικά ιατρεία, οι χώροι ακτινοδιάγνωσης, τα εργαστήρια και το τµήµα γονιµοποίησης. Στον πρώτο όροφο λειτουργεί η διοίκηση της Κλινικής. Για τον δεύτερο όροφο µελετήθηκε πρότυπο τµήµα εντατικής θεραπείας νεογνών, και χώροι γυναικολογικών επεµβάσεων. Οι υπόλοιποι πέντε όροφοι στεγάζουν τις νοσηλευτικές µονάδες που διατάσσονται σε µονόκλινους έως και τετράκλινους θαλάµους, ακτινωτά γύρω από τους χώρους προσωπικού και διαθέτουν άνετα καθιστικά επισκεπτών. Στους δύο τελευταίους ορόφους οι θάλαµοι είναι µονόκλινοι, πολυτελείας µε προθάλαµο και σουίτες.

εµΤα υλικά που κυριαρχούν στις όψεις του κτιρίου είναι : φανές σκυρόδεµα στις όψεις µε κουφώµατα αλουµινίου σε χρώµα πράσινο και οριζόντια- ηλεκτρικά ανοιγόµενα σκία

οι επενδύσεις χώρων υποδοχής, ανελκυστήρωΣτο εσωτερικό,

Nοσηλευτικό Ίδρυµα Mετοχικού Tαµείου Στρατού (NIMITΣ) Λεωφ. Βασ.Σοφίας , Αθήνα, 1940-1958 Aρχιτέκτων υπριανός Μπίρης

ροιΗ σύνδεση παλαιού και νέου κτιρίου εξασφαλίστηκε µε λειστό καµπύλο διάδροµο στη στάθµη του πρώτου

ου δηµιουργήθηκε

διάταξη του κτιρίου έγινε έτσι ώστε να δηµιουργείται

ς, µε το ενδιαφέρον στοιχείο της στοάς το βάθος απέναντι από την κεντρική είσοδο, και το λιτό

δου στο κεντρικό τµήµα του.

ς όγκους και λιτή ρυθµική διάταξη ανοιγµάτων

. Tα ανοίγµατα εντάσσονται βο, ο οποίος εκφράζει τον φέροντα

ργανισµό. H πρόσφατη ανακαίνιση του κτιρίου αναιρεί

Κ Το ΝΙΜΤΣ ανήκει στα πρώτα σύγχρονα νοσηλευτικά συγκροτήµατα της µεταπολεµικής Aθήνας. Πρόκειται γιαδιασκευή µικρού υφιστάµενου κτιρίου και ανοικοδόµησηνέου κτιριακού συγκροτήµατος, που µελετήθηκαν από τον αρχιτέκτονα και καθηγητή του EMΠ Kυπριανό Mπίρη. Το νέο κτίριο έχει κάτοψη σχήµατος Ζ και συγκροτείτα από ισόγειο, τρεις ορόφους και υπόγειο. O κύριος όγκοςτου κτιρίου, όπου βρίσκεται και η είσοδος του συγκροτήµατος, αντιστοιχεί στο επίµηκες σκέλος του Ζ και στεγάζει τα τµήµατα νοσηλείας. Tα ειδικά ιατρεία βρίσκονται στο µεσαίου µεγέθους σκέλος και στο βραχύσκέλος υπάρχουν τα εξωτερικά ιατρεία και τα χειρουργεία. Oι βοηθητικοι χώροι βρίσκονται στα υπόγεια. Η κατακόρυφη επικοινωνία εξυπηρετείται µε πέντε συγκροτήµατα κλιµακοστασίων και τέσσερις ανελκυστήρες από τους οποίους οι δύο είναι ασθενοφό .

κορόφου. Στο κάτω µέρος του διαδρόµανοικτή στοά. Ηελεύθερος χώρος υποδοχής στο κέντρο του συγκροτήµατοσπροστώο εισόΤο NIMTΣ είναι µια αντιπροσωπευτική µοντέρνα σύνθεση µε απλούς ορθογωνικούδιαµόρφωση όψεων µε προς την οδό Βασ. Σοφίαςσε ορθογωνικό κάνναοδυστυχώς την αρχική λιτότητα των όψεών του µε την αδόκιµη πολυχρωµία τους.

Nοσοκοµείο "Eρρίκος Nτυνάν" Λεωφ. Μεσογείων , Σλήµαν Ρούσσου & Καλαµών, Αθήνα, 1995 Aρχιτέκτονες: Κώστας Κυριακίδης( 1937-) και Συνεργάτες Α.Ε. Xάρης Μπουγαδέλλης (1956-) Συνεργάτες Αρχιτέκτονες Κώστας Ξανθόπουλος Μαργαρί Tο Νοσνοσοκοσυνολιαποτελυπόγειπαθολοκαι αυξηθεραπειατρείαεργαακτινοδιΗ αρχιτο σταυροεορόφωνπου δράζεται, µε την παρεµβολή ενός ορόφου

, σε µια κτιριακή ν ορόφων. Οι

ροφοι αυτοί εξυπηρετούν τις διαγνωστικές του

σοκοµείου. Στο δεύτερο υπόγειο υπάρχει χώρος θέσεων.

φων εξασφαλίζεται από ωτό άξονα στην αρχιτεκτονική σύνθεση. Γύρω από αυτόν διατάσσονται τα

νται κατά µήκος διαδρόµων που ακολουθούν τους άξονες του σταυρού καθώς και το δακτύλιο, ο ήµα της οκταγωνικής βάσης. Στα άκρα των πτερύγων του σταυρού υπάρχουν

ίσης κλιµακοστάσια και ανελκυστήρες έκτακτης ανάγκης και πυρασφάλειας. ν και οδηγεί στην υποδοχή και τα εξωτερικά ιατρεία. Τα ν ύοντα

κτιρίου σανέρια

τα Μίληση

οκοµείο "Eρρίκος Nτυνάν" είναι η πιο σύγχρονη µειακή µονάδα της δεκαετίας του 1990. Tο κτίριο κής επιφάνειας 50.000µ2 περίπου και ύψους 25µ είται από επτά υπέργειους ορόφους και δύο ους. Περιλαµβάνει 105 κλίνες χειρουργικών και γικών κλινικών, 78 κλίνες εντατικής θεραπείας µένης φροντίδας, 56 κλίνες για ηµερήσια ία καθώς και 20 πλήρη χειρουργεία και εξωτερικά 22 ειδικοτήτων. Επίσης, περιλαµβάνει

στήρια µικροβιολογικά και αιµατολογικά και αγνωστικό τµήµα.

τεκτονική σύνθεση του κτιρίου χαρακτηρίζεται από ιδές σχήµα των τεσσάρων ανώτερων

, (παραποµπή στο σήµα του Ερυθρού Σταυρού) στεγάζουν εγκαταστάσεις νοσηλείας. Ο όγκος αυτός

εηλεκτροµηχανολογικών εγκαταστάσεωνβάση τριών υπέργειων και δύο υπόγειωόθεραπευτικές και βοηθητικές λειτουργίες νοστάθµευσης 81 Η κατακόρυφη σύνδεση µεταξύ των ορόανελκυστήρες, που αποτελεί σπονδυλδιάφορα τµήµατα. Οι κατόψεις οργανώνοοποίος διαµορφώνεται στο κεντρικό τµεπΗ πρόσβαση στο Νοσοκοµείο γίνεται από τη λεωφόρο Mεογείωεπείγοντα περιστατικά και η στάθµευση των αυτοκινήτων έχουπρόσβαση στο πίσω µέρος του Νοσοκοµείου, σε ένα δευτερεδρόµο, την οδό Καλαµών. Ένα ελεύθερο αµφιθέατρο προβάλλει από το κύριο όγκο τουξεχωριστό κτίσµα το οποίο συνδέεται µε το υπόλοιπο κτίριο µε εναγέφυρα. Η επιλογή των δοµικών υλικών, η κατανοµή των ανοιγµάτων, οι χρωµατικές και τονικές διαφοροποιήσεις, διαµορφώνουν ένα ενδιαφέρονσύνολο.

ένα κεντρικό πυρήνα µε κλιµακοστάσιο και 6

Λαϊκή Πλάζ ΕΟΤ Βουλιαγµένης

εγάλη ακτή Βουλιαγµένης, 1959-1961

ρχιτέκτονες ροκόπιος Βασιλειάδης (1912-1977) ερικλής Σακελλάριος (1903-1985) µµανουήλ Βουρέκας (1905-1993) υνεργάτης αρχιτέκτων ίκος Π. Χατζηµιχάλης (1923-1986)

Λαϊκή Πλάζ του ΕΟΤ στη Βουλιαγµένη είναι ρωτότυπο και µεγάλης επιρροής έργο των ιακεκριµένων αρχιτεκτόνων Πρ. Bασιλειάδη, Π. ακελλάριου, Eµ. Boυρέκα και του νέου τότε συνεργάτη υς N. Π. Xατζηµιχάλη. Αποτελείται από λουτρικό υγκρότηµα που µπορεί να εξυπηρετήσει 10.000 άτοµα µερησίως και δύο εστιατόρια, την «Ωκεανίδα» στο υτικό άκρο της πλαζ και την «Aργώ» στο ανατολικό της άκρο. ο λουτρικό συγκρότηµα περιλαµβάνει τέσσερα κτίρια ποδυτηρίων µε ατοµικούς θαλαµίσκους, κεντρικές αποθήκες ατισµού, στέγαστρα και βοηθητικούς χώρους –ντους, WC

.ά.- συγκροτηµένα σε δύο οµάδες. Iδιαίτερο ενδιαφέρον αρουσιάζει η διαµόρφωση των µεγάλων υπαίθριων και µιυπαίθριων χώρων µε θέα προς τη θάλασσα. Η

αι µοντέρναεποχής Ο

µός των κατασκευών αποτελείται από εταλλικές κολώνες και πλάκες µπετόν µε πτυχωτή µορφή. Η

αψυχής και η χρήση ένταξη του συνόλου

ον και στη διατήρηση τόσο της ανθρώπινης ίου. έχουν δύο όψεις και

ος την παραλία, δύο. Πρόκειται για

φολογικό ενδιαφέρον, όδεµα, χαλύβδινους

τοίχους και

M AΠΠΕΣΝ H ένα πδΣτοσηδTαιµκπηµορφολογική αντιµετώπιση του συγκροτήµατος είνκαι κοσµοπολίτικη σύµφωνα µε τις αντιλήψεις της φέρων οργανισµµικρή κλίµακα των εγκαταστάσεων ανελαφρών κατασκευών συνετέλεσε στηνστο περιβάλλκλίµακας όσο και της κλίµακας του τοπΤα εστιατόρια «Ωκεανίς» και «Aργώ» εισόδους, µία προς τον δρόµο και µία πρεπιτρέποντας την επικοινωνία µεταξύ τωναρχιτεκτονήµατα µε ιδιαίτερο µορκατασκευασµένα από οπλισµένο σκυρστύλους και επιχρισµένους ή λιθεπένδυτουςεπιστέγαση µε πτυχωτό κέλυφος.

Λουτρικές και τουριστικές εγκαταστάσεις «Αστέρος» Aκτή Γλυφάδας, Aττική, 1955-1958

βόρειο άκρο του και την οργανωµένη πλαζ στην οία υπάρχουν τρεις οµάδες αποδυτηρίων των 70

ς, εγκαταστάσεις αναψυκτήριο. Κάθε

ριλαµβάνει δωµάτιο, αίθριο, λουτρό και µικρή ύν συγκρότηµα 200

Aρχιτέκτονες Περικλής Σακελλάριος (1903-1985) Εµµανουήλ Βουρέκας (1905-1993) Προκόπιος Βασιλειάδης (1912-1977) Συνεργάτες αρχιτέκτονες Aντώνης Γεωργιάδης (1921-) Kωνσταντίνος ∆εκαβάλλας (1925-) Στην ακτή της Γλυφάδας η Aνώνυµη Ξενοδοχειακή Eταιρεία «Αστήρ», θυγατρική της Eµπορικής Tράπεζας της Eλλάδος, δηµιούργησε τις πρώτες οργανωµένες και µεγάλης επιρροής λουτρικές - τουριστικές εγκαταστάσεις της Eλλάδας µετά τον B’ Παγκόσµιο Πόλεµο. To συγκρότηµα αναπτύσσεται γύρω από ένα µικρό κόλπο και ορίζεται από δύο λιµενοβραγχίονες. Περιλαµβάνει εκατό ενοικιαζόµενους οικίσκους, διατεταγµένους κλιµακωτά σε συγκροτήµατα των 5-6 µονάδων, το εστιατόριο και χορευτικό κέντρο «Αστέρια» στοοπµονάδων γύρω από τετράγωνες αυλέαθλοπαιδιών, µικρά καταστήµατα καιοικίσκος πεκουζίνα και όλοι µαζί αποτελοκλινών. Το συγκρότηµα έχει τρεις ανεξάρτητες εισόδους : η µία οδηγεί προς την οργανωµένη πλαζ, η δεύτερη προς τους οικίσκους και η τρίτη προς το κέντρο «Αστέρια» που έχει καταστραφεί από πυρκαγιά. Η διάσπαση των κτιρίων σε µικρά σύνολα και η χρήση ελαφρών κατασκευών, συνετέλεσε τόσο στην αρµονική ένταξή τους στο φυσικό περιβάλλον όσο και στη διατήρηση της ανθρώπινης κλίµακας. Η αντιµετώπιση του συνόλου του συγκροτήµατος είναι µοντέρνα και κοσµοπολίτικη σύµφωνα µε τις αντιλήψεις της εποχής. Αποτελεί πρωτότυπο συνδυασµό διαφόρων υλικών και µορφολογικών στοιχείων, όπως ξύλινες κατασκευές, επικαλύψεις µε φύλλα αλουµινίου, επενδύσεις µε µάρµαρο, εµφανείς πλινθοδοµές, κ.λ.π.

Ξενοδοχείο "Aµαλία"

αλίας 10, 1957-1959

ίκος Βαλσαµάκης (1924-)

ώτα µοντέρνα ξενοδοχεία του έντρου της µεταπολεµικής Αθήνας, µε διακριτική παρουσία

ερες

ητα 93 την δου. Η

ιµερή διάταξη ούν το

Πάρνηθα, 1958-61 Aρχιτέκτων Παύλος Μυλωνάς (1915-) Το κοσµοπολιτικό ξενοδοχείο Mont Parnès, που σήµερα στεγάζει το Kαζίνο της Πάρνηθας, είναι έργο του αρχιτέκτονα-καθηγητή και ακαδηµαϊκού Παύλου Mυλωνά. Tο αρχιτεκτόνηµα ενόχλησε την κοινή γνώµη και την αντιπολίτευση της εποχής για την πολυτέλεια καικυρίως για τη χωροθέτησή του σε οροπέδιο της Πάρνηθας, σε υψόµετρο 1078 µ., που θεωρήθηκε τραυµατική πράξη για το αττικό τοπίο. Aντίθετα, η µοντέρναεξωτερικό. Tο ξενοδοχείο αυτό είναι το ένα από τα δύο εαρχιτεκτονικής που δηµοσίευσε ο γνωστός αρχιτέκτωνΤο ξενοδοχείο αποτελεί µια εκτεταµένη σύνθεση µεγάληςοριζόντια διάσταση που φτάνει τα 200 µέτρα και συγκροτε συναντούµε σε πρώτο επίπεδο στην πρόσοψη, τον κυρία

Λεωφ. Βασ. Αµ Αρχιτέκτων Ν Πρόκειται για ένα από τα πρκαξιοπρόσεκτη αντοχή στον χρόνο, παρά τις µεταγενέστεραλλοιώσεις των κοινόχρηστων χώρων του. Έχει ισόγειο, έξι ορόφους και δώµα και δυναµικότδωµατίων .Το ισόγειο και ο πρώτος όροφος αποτελούν ενότητα των κοινόχρηστων χώρων και της διώροφης εισόδιάκριση των λειτουργιών εκφράζεται και στην τρτων όψεων σε βάση-κορµό-στέψη. Τη βάση αποτελισόγειο και ο πρώτος όροφος µε την εµφανή κιονοστοιχία και το οριζόντιο στοιχείο του εξώστη. Οι πέντε όροφοι των δωµατίων που αποτελούν τον κορµό έχουν όψη σε δύο επίπεδα: το επίπεδο του τοίχου µε τα υαλοστάσια και την προεξέχουσα επιφάνεια µε τα µπαλκόνια οργανωµένα σε τετραγωνικό κάνναβο. Στην πλευρά προς την οδό Ξενοφώντος η όψη διαµορφώνεται σε ένα επίπεδο µε υαλοστάσια και σκούρο µάρµαρο, αποκαλύπτοντας εν µέρει τον σκελετό του κτιρίου. Τη στέψη αποτελεί το εισέχον δώµα. Oι όψεις του ξενοδοχείου είναι επενδεδυµένες µε λευκό Πεντελικό µάρµαρο.

και

Ξενοδοχείο "Mont Parnès" Σήµερα Kαζίνο της Πάρνηθας

του γραµµή του εξασφάλισε αρκετή δηµοσιότητα στο λληνικά κτίρια του καταλόγου έργων της σύγχρονης

Pierre Vago στην Architecture d’ Aujourd’hui, 158 / 1971. κλίµακας. Aναπτύσσεται σε επιφάνεια και ύψος µε µέγιστη ίται από τέσσερις διαφορετικούς όγκους : τον µικρότερο, πουρχο όγκο του κτιρίου που περιλαµβάνει την τριώροφη πτέρυγα

των υπνοδωµατίων και άλλους δύο όγκους, εκείνον τονυκτερινού κέντρου στα ανατολικά και την χαµηλή πτέρυγα του ξενοδοχείου στα δυτικά. H προσπάθεια σύνδεσης του κτίσµατος µε το περιβάλλον βασίστηκε

της επιλογής του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη. Ο συνολικός αριθµός των κρεβατιών του ξενοδοχείου είναι 240. Τα 140 εντάσσονται σε 70 δίκλινα δωµάτια, κατανεµηµένα στους ορόφους της τριώροφης πτέρυγας, ενώ τα υπόλοιπα 100 εντάσσονται στον µικρότερο όγκο της πρόσοψης και στη δυτική πτέρυγα σχήµατος Τ. Στο ισόγειο του ξενοδοχείου υπήρχαν οι αίθουσες υποδοχής

σαλόνια, αναγνωστήρια, εστιατόρια, µπαρ, αίθουσες αιχνιδιών, κινηµατογράφου και µουσικής, ανθοπωλείο, ουρείο και άλλες σύγχρονες εξυπηρετήσεις για τους ενοίκους και επισκέπτες. Οι κοινόχρηστοι χώροι παρουσιάζουν µια υρύτητα και πολλαπλότητα που θα µπορούσαν να θεωρηθούν υπερβολικές. Το πρόγραµµα όµως προέβλεπε, εκτός πό το ξενοδοχείο, έναν ολόκληρο µικρό οικισµό από bungalows ο οποίος δεν πραγµατοποιήθηκε. ο χώλλ του ξενοδοχείου, που αποτελεί το λειτουργικό και κυκλοφοριακό του κέντρο, είναι ένας χώρος ευρύτατος, ρθογώνιος, µε πολλαπλές φυγές. Στη διαµόρφωση του εσωτερικού συνέβαλαν πολλοί επώνυµοι καλλιτέχνες µεταξύ ν οποίων οι ζωγράφοι Nίκος Χατζηκυριάκος –Γκίκας και ο Γιάννης Μόραλης. Όλα τα έπιπλα είναι νέα και χεδιάστηκαν από τον αρχιτέκτονα. Mε δικά του σχέδια έγιναν επίσης οι διαµορφώσεις του περιβάλλοντος χώρου, οι ράτσες, οι βεράντες και οι κήποι που περιβάλλουν

κίλλεται η οποία

Οι

µατα που παραπέµπουν στα ν. Το ισόγειο νιους πεσσούς, από τον κύριο σότερο

ς

υ

κυρίως στη σκούρα παλέττα των χρωµάτων που απλώθηκαν στις επιφάνειες και τους όγκους του και ήταν

, ταπκεαΤοτωστατο ξενοδοχείο. Ο όγκος της πτέρυγας των υπνοδωµατίων ποιµε την ελαφριά θλάση που παρουσιάζει, αµβλύνει τη µονολιθικότητα και µονοτονία του. επιµέρους εξώστες – µπαλκόνια σχηµατίζουν πολυώροφα συστή«δοξάτα» των αγιορείτικων µοναστηριώοργανώνεται µε ψηλόκορµους ορθογώοι εξώστες – µπαλκόνια προβάλλουν όγκο, το γείσο προεξέχει ακόµα περισσχηµατίζοντας µε τις δύο ελαφρές κλίσεις του, δύο τεράστιες φτερούγες. Η ανάµνηση της αρχιτεκτονικήτου µοναστηριού της Σίµωνος – Πέτρας στο Άγιον Όρος σφραγίζει µε την πλαστικότητα της το σύνολο. Ο αρχιτέκτονας συνδυάζει τις σύγχρονες τάσεις µε µνήµες της µεσαιωνικής ελληνικής αρχιτεκτονικής και διακοσµητικής παράδοσης. Υδραίικο σαλόνι, µορφές τζακιών, βορειοελλαδίτικο καθιστικό, φιγούρες επάνω στο µπετόν, αρχιτεκτονικά στοιχεία των αγιορείτικων µοναστηριών, συνυπάρχουν σε µια εκλεκτικιστική σύνθεση που επικαλείται τη συνέχεια της ελληνικής παράδοσης.

Ξενοδοχείο Nαυσικά Aστήρ Παλλάς Mικρό Kαβούρι Bουλιαγµένης, 1976-79 A’ βραβείο αρχιτεκτονικού διαγωνισµού 1972)

ρχιτέκτονες: Kωνσταντίνος ∆εκαβάλλας (1925-)

αι αναπτύσσεται ακολουθώντας τις ισοϋψείς καµπύλες υ εδάφους. Tο αποτέλεσµα αυτής της προσπάθειας εν ανταποκρίνεται στον κόπο και τις ικανότητες των

στήρ Παλλάς ήταν ακτήρα ενός από τα

όνων είχε κερδίζει το ίο αρχιτεκτονικού διαγωνισµού µε

µελέτη οι χώροι ίπεδα. H λειτουργιών σε

ατίων αντιστρέφεται. ής και η αίθουσα

ται στον έκτο όροφο, τα είο στον πέµπτο όροφο,

ν

A

Aντώνης Γεωργιάδης (1921-) Eµµανουήλ Bουρέκας (1905-1993) Tο κοσµοπολίτικο αυτό ξενοδοχείο των 360 κλινών αποτελεί προσπάθεια συµβιβασµού της εντατικής αξιοποίησης της γης που ήθελε ο εργοδότης (Aνώνυµη Ξενοδοχειακή Eπιχείρηση «Aστήρ») και της διάθεσης των αρχιτεκτόνων να µην τραυµατίσουν ένα τοπίο µοναδικής οµορφιάς. Έτσι, ο µεγάλος κτιριακός όγκος προσαρµόζεται προς τη διαµόρφωση της απόκρυµνης ακτής , διατάσσεται κλιµακωτά από πάνω προς τα κάτω κτοδαρχιτεκτόνων, αφού το Nαυσικά Aαδύνατο να µην αλλοιώσει τον χαρωραιότερα τοπία της Aττικής. H προµελέτη των τριών αρχιτεκτπρώτο βραβεπρόσκληση (1972). Στην οριστική τουςτου ξενοδοχείου διατάσσονται σε επτά επσυνήθης χωροθέτηση των κοινόχρηστωνσχέση µε τους ορόφους των δωµΈτσι η είσοδος, οι χώροι υποδοχπολλαπλών χρήσεων βρίσκονεστιατόρια, µπαρ και το µαγειρσ’ ένα ενδιάµεσο επίπεδο, στο κέντρο περίπου τωκοινόχρηστων χώρων, βρίσκεται το κυρίως σαλόνι µε τον τον κήπο, το ανοιχτό κολυµβητήριο, την καφετερία και την ωραιότατη θέα προς τη θάλασσα. Στους υπόλοιπους τέσσερις ορόφους τοποθετούνται τα δωµάτια και οι σουίτες µε τους βοηθητικούς τους χώρους, ενώ στο υπόγειο οι χώροι στάθµευσης των αυτοκινήτων. Στο τελευταίο αυτό επίπεδο στεγάζονται επίσης αναψυκτήρια και χώροι εξυπηρέτησης των λουοµένων της παραλίας. Τα υλικά που κυριαρχούν στο του κτιρίου είναι το εµφανές σκυρόδεµα, κουφώµατα αλουµινίου ανοδιωµένα σε σκούρο χρώµα, βερνικωµένο ξύλο και πολυεστέρας στα χωρίσµατα των ιδωτικών κήπων και δωµατίων.

Ξενοδοχείο Xίλτον Aθηνών Bασ. Σοφίας Aθήνα, 1958-63

δαλισµού» του Aττικού τοπίου. πό κτιριολογική και λειτουργική άποψη το αθηναϊκό

ολυτελείας της εποχής. Στη βάση του κτιρίου οι κοινόχρηστοι κλιµατιζόµενοι χώροι και ο

νει τις µονάδες των 463 λιµατιζόµενων υπνοδωµατίων και των τεσσάρων

ση

Aρχιτέκτονες: Eµµανουήλ Bουρέκας (1905-1993), Προκόπιος Bασιλειάδης (1912-1977), Σπύρος Στάϊκος (1913-), Aντώνης Γεωργιάδης (1921-) Σύµβουλοι αρχιτέκτονες Warner, Burn, Toan, Lunde Tο ξενοδοχείο Xίλτον ήταν το πρώτο ψηλό κτίριο αµερικανικής επιρροής που απέκτησε η µεταπολεµική Aθήνα. H έντονη παρουσία, η πολυτέλεια και ο κοσµοπολίτικος χαρακτήρας του προκάλεσαν ζωηρή πολιτική, πολιτιστική και πολεοδοµική συζήτηση. Aν για τους δηµιουργούς του και την πολιτική ηγεσία το Xίλτον Aθηνών ήταν ένα σύµβολο τεχνικής και οικονοµικής προόδου, οι πολιτικοί και διανοούµενοι αντίπαλοί του το είδαν ως πράξη «βανAξενοδοχείο ακολουθεί την τυπολογία των ξενοδοχείων πστεγάζονταιδεκαώροφος όγκος περιλαµβάκσουϊτών. Aυτό που διακρίνει το Xίλτον Aθηνών από τα υπόλοιπα ξενοδοχεία της οµώνυµης αυτοκρατορίας είναι το εξωτερικό του. Στις όψεις χρησιµοποιήθηκε µικτό µορφολογικό ιδίωµα, το οποίο αποτελεί εµπνευσµένη σύνθεση µοντερνισµού και κλασικισµού. Eίναι δηλαδή µια προσαρµογή του διεθνούς µοντέρνου κώδικα στα δεδοµένα της Aθήνας µε το έντονο νεοκλασικό παρελθόν. H ευφυής ιδέα των αρχιτεκτόνων να δώσουν κοίλη µορφή στον κεντρικό όγκο, αναιρεί την ακαµψία του και βοηθά την ένταξή του στο στρεβλό σχήµα του οικοπέδου, καθώς οι άκρες του ξενοδοχείου συναντούν κάθετα τις δύο βασικές και συγκλίνουσες αρτηρίες της Bασ. Kωνσταντίνου και της Mιχαλακοπούλου. H υποδιαίρεση του όγκου σε τρεις κατακόρυφες ζώνες, η ρυθµική οργάνωση των δύο κύριων όψεων και η χρήοπτικών διορθώσεων στις συµπαγείς πλευρικές όψεις, αποτελούν επιτυχείς συνθετικές επιλογές.

Κατοικία Λαναρά

7ο χλµ. οδού Aθηνών-Σουνίου, Aνάβυσσος, 1961-63.

ρχιτέκτων: ίκος Bαλσαµάκης (1924-)

παραθαλάσσια αυτή κατοικία, ένα µεγάλης επιρροής ργο του Nίκου Bαλσαµάκη, ανήκει στις κορυφαίες υνθετικές και υφολογικές επιδόσεις της ελληνικής ρχιτεκτονικής του ’60. Kτισµένη για τον πολιτικό ηχανικό και εργολήπτη Aλέκο Λαναρά σε λόφο µε πέροχη θέα προς τη θάλασσα, αποτελεί ένα µβληµατικό δείγµα αρχιτεκτονικού µινιµαλισµού µε ειθαλή αξία, καθώς εκφράζει υποδειγµατικά τη

ική της κατοικίας θητικής και

ροηγµένης τεχνολογίας. οπέδου ήταν εκείνο που

αθώρισε την κεντρική ιδέα της σύνθεσης, δηλαδή τη νός ελεύθερου χώρου υποδοχής ο οποίος

απεριόριστη θέα ανώνεται σε

α η οποία ένο"

ύ

4 AN Hέσαµυεαµοντέρνα αντίληψη για την αρχιτεκτονως σύνθεσης λειτουργικότητας, αισπH προνοµιακή θέση του οικκδηµιουργία ε"κρέµεται" πάνω από τον λόφο και έχει από τις τρεις πλευρές του. H κάτοψη οργαυστηρό κάνναβο µε σαφή διαχωρισµό των λειτουργικών ενοτήτων –υποδοχή, καθιστικό, τραπεζαρία, βοηθητικοί χώροι και υπνοδωµάτια. Tυπνοδωµάτια βρίσκονται σε ξεχωριστή πτέρυγα, τοποθετείται καθέτως προς τον κεντρικό "κρεµασµχώρο. O κύριος όγκος ορίζεται από τις δύο λεπτές πλάκες οπλισµένου σκυροδέµατος µε λεπτούς προβόλους, ποστηρίζονται σε λεπτά µεταλλικά υποστυλώµατα, ενώ τα κατακόρυφα στοιχεία πλήρωσης είναι ελαφρά συρόµεναπαντζούρια και υαλοστάσια που ανοίγουν σε όλο το µήκος των όψεων µε τη θέα. H διαµόρφωση του ελεύθερου χώρου γίνεται µε πέτρινους αναληµµατικούς τοίχους διαφορετικού ύψους, υπόστεγα, πέργκολα και χλοοτάπητες.

Eξοχική κατοικία Γουλανδρή

αβούρι Αττικής, 1968-71

λίση προς τη θάλασσα. Η ωραία θέα του Σαρωνικού ης θέσης Βορρά.

ν ς: βοηθητικοί χώροι και χώροι κύριας χρήσης

ύνται µεταξύ τους κατώτερο

Κ Aρχιτέκτων: Κωνσταντίνος ∆εκαβάλλας (1925- ) Πρόκειται για πολυτελή εξοχική κατοικία, σχεδιασµένη αριστοτεχνικά από τον αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο ∆εκαβάλλα. Με την απέριττη καλαισθησία και το ευρηµατικό της σύστηµα φυσικού αερισµού και φωτισµού αποτελεί όψιµο, αλλά αξιόλογο δείγµα µινιµαλιστικής αρχιτεκτονικής. Είναι κτισµένη στη χερσόννησο του Καβουριού σε οικόπεδο µε έντονη κκόλπου, βάρυνε αποφασιστικά στην επιλογή τκαι τον προσανατολισµό του κτιρίου προς τον Οι χώροι διατάσσονται σε δύο επίπεδα. Το ισόγειο αποτελεί αυτοτελή κατοικία µε σαφή διάκριση λειτουργιώσε δύο ζώνεµε θέα προς τη θάλασσα, που ενοποιοµε τη χρήση κινητών κουφωµάτων. Στοεπίπεδο στεγάζονται τα διαµερίσµατα των παιδιών, του προσωπικού και βοηθητικοί χώροι. Στις όψεις κυριαρχεί το οριζόντιο στοιχείο της πλάκας οροφής του ισογείου και στη δυτική πλευρά το στοιχείο του ξύλινου φράκτη που προσφέρει και προστασία από τον ήλιο. Το υλικά είναι το εµφανές σκυρόδεµα, τα µεγάλα υαλοστάσια και τα ξύλινα συρόµενα παντζούρια. Πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδοµένα ήταν η εφαρµογή συστηµάτων φυσικού κλιµατισµού, και ειδικότερα η σειρά ανοιγόµενων φεγγιτών στην πλάκα του ισογείου και η κάλυψη του δώµατος µε λεπτό στρώµα νερού, ώστε το κτίριο να ψύχεται µε την εξάτµιση και την αντανάκλαση.

Σπίτι διακοπών 48ο χλµ. οδο Aρχιτέκτων: ‘Aρης Kωνσ Aυτό το µικρόK. Παπαπαναγιελληνικής αρτου ριζοσπάσεναρµονίζει υπκαιρού του µετόπου. Aποτελείαληθινής αρέπλαθε ‘δοχείαδιάρθρωση που τα είχε ‘Tο σπίτι κτίστβραχώδες οργανωµένη κλειστό χώροπνοδωµάτιο, λουτρό και κουζίνα, και διαστάσεων 2X3 . για τη στοά σχήµατος Γ που περιβάλλει τη δυτική και ορειοανατολική πλευρά του σπιτιού. διαµόρφωση των όψεων είναι λιτή και στιβαρή. Γίνεται

λοκτισµένη

ανθρώπινη κλίµακα, ο απλός όγκος, η λιτότητα της ίο, δίνουν στο

ικρό αυτό εξοχικό σπίτι διαχρονικό χαρακτήρα. Tο δηλαδή σε σύµβολο κάλυψης βασικών

εί την αξία του πέρα από την νθρώπους που το δηµιούργησαν.

K. Παπαπαναγιώτου

ύ Aθηνών-Σουνίου, Aνάβυσσος, 1961-62

ταντινίδης (1913-1993)

, δωρικής λιτότητας, σπίτι του αξιωµατικού ώτου ανήκει στα έργα αναφοράς της

χιτεκτονικής του 20ού αιώνα. ∆ηµιούργηµα τη αρχιτέκτονα ‘Aρη Kωνσταντινίδη, οδειγµατικά το µοντέρνο πνεύµα του

το ήθος της µακραίωνης παράδοσης του χαρακτηριστικό δείγµα της «σύγχρονης

χιτεκτονικής» του Kωνσταντινίδη, η οποία ζωής’ µέσα από κοινή κατασκευαστική

ώστε να προβάλουν αυτονόητα στα τοπία φυτέψει’. ηκε σχεδόν πάνω στη θάλασσα, σε µικρό

ακρωτήριο. Έχει ορθογώνια κάτοψη σε κάνναβο διαστάσεων 2X5 µ. για τον , ο οποίος περιλαµβάνει καθιστικό µε τζάκι,

υµβHµε µόνα υλικά το εµφανές σκυρόδεµα της επίπεδης στέγης -δηλαδή της πλάκας µε τα ανεστραµµένα δοκάρια- και τους φέροντες τοίχους από καπέτρα. Hµορφής και η αρµονική ένταξη στο τοπµαναδεικνύουναναγκών, το οποίο διατηρεποχή ή τους α

Πολιτιστικό Κέντρο «Ελληνικός Κόσµος» του Ιδρύµατος Μείζονος Ελληνισµού, Πρώην Εργοστάσιο Βιοσώλ Πειραιώς 254, Ταύρος, 1997-1999 Aρχιτέκτονες Ναταλία Εφραίµογλου Μαρίνα ∆έδε Γιώργος Ανδρεάδης Tο έργο αυτό των αρχιτεκτόνων Ναταλίας Εφραίµογλου,Μαρίνας ∆έδε, και Γιώργου Ανδρεάδη αποτελεί µία από τις επιτυχέστερες αναπλάσεις βιοµηχανικών κτιρίων στην Aθήνα. Τµήµα του βιοµηχανικού συγκροτήµατος του πρώην εργοστασίου Bιοσώλ , στον Ταύρο, αναδιαµορφώθηκε για να στεγάσει λειτουργίες του Πολιτιστικού Κέντρου του Ιδρύµατος Μείζονος Ελ ηνισµού "Ελληνικός Κόσµος". Σε πρώτη

ίου, καιτου

βάνει: χώρους χώρο

παιδευτικών προγραµµάτων 880 µ2, αίθουσα 0 ατόµων (168 µ2), αναψυκτήριο

γιών . Λίγο αργότερα αναδιαµορφώθηκε τµήµα του

ού 280 µ2, για να στεγάσει δύο ς.

περιλαµβάνει: χώρους εκθεσιακό χώρο 1100 µ2, χώρο

ι

από µια

ας

και ήτων. Τα σχήµατα

rnet ουσα

ς

κε και

οτελεί εί τις υπό

ρος τον ορθογωνικό κάνναβο, εναρµόνιση

ίτητη

λφάση έγινε η αναδιαµόρφωση του ισογείου του κτιρσε δεύτερη φάση η αναδιαµόρφωση και επέκταση ορόφου. Το ισόγειο, εµβαδού 2180 µ2, περιλαµυποδοχής 500 µ2 περίπου, εκθεσιακόεκπολλαπλών χρήσεων 9330 µ2 (Internet caf) και ενότητα βοηθητικών λειτουρ240 µ2διπλανού κτιρίου, εµβαδχώρους εικονικής πραγµατικότηταΟ όροφος, έκτασης 1800 µ2, υποδοχής 260 µ2, εκπαίδευσης 60 µ2, γραφεία 90 µ2 και βοηθητικά 82 µ2. Ο αρχικός χώρος – κτίριο 1- πριν την επέµβαση, περιελάµβανε ένα µικρό τµήµα γραφείων επί της οδούΠειραιώς, ενώ ο κύριος επιµήκης χώρος του ισογείου κατµήµα του ορόφου στέγαζε τις βιοµηχανικές δραστηριότητες της Bιοσώλ και χαρακτηριζότανεικόνα πλήρους εγκατάλειψης. Στην επέµβαση, στο ισόγειο του κτιρίου που ήταν έναυστηρός, επιµήκης και δυναµικός χώρος µε ορθογωνικόκάνναβο (ρυθµό) υποστυλωµάτων, εντάχθηκαν σχήµατα που ακολουθούν ένα δεύτερο κάνναβο υπό γωνίαπεριλαµβάνουν τις ενότητες δραστηριοταυτά είναι άλλοτε ελεύθερα επίπεδα στον χώρο (Intecaf, κυλικείο) και άλλοτε όρια κλειστών χώρων (αίθπολλαπλών χρήσεων, βοηθητικές λειτουργίες). Έτσι ορίζονται κινήσεις µέσα στο κέλυφος µε ενδιαφέρουσεοπτικές φυγές. Μεγάλο τµήµα του ορόφου κατεδαφίστηανακατασκευάστηκε µε εµφανή µεταλλικό σκελετό φέροντος οργανισµού. Η αποκάλυψη αυτής της κατασκευής τόσο στην όψη, όσο και εσωτερικά απβασική συνθετική αρχή , ενώ η σύνθεση ακολουθβασικές κατευθύνσεις του ισογείου (όρια ενοτήτωνκλίση ως πυλικών µε τον χαρακτήρα κτιρίου. Στους νέους χώρους σχεδιάστηκε και όλη η απαραεπίπλωση (πάγκος εισόδου, πωλητήριο, τραπέζια υπολογιστών, καφενείο).

Κτίριο Γραφείων Ελληνικής Τεχνοδοµικής

Σύ

A

A

Tείκαο

σχήµα του γηπέδου οδήγησε σε µια τεθλασµένη πριονωτή διάρθρωση της πρόσοψης, η οποία περιβάλλεται από ένα ισχυρό πλαίσιο, µια συνεχ ίγµατα, που προστατεύει τη µαλακή-γυάλινη περιοχή της. Εντούτοις το πλαίσιο δεν συµπληρώνεται. Η ρίζεται από τις µεγάλες γραµµές χάραξης των όγκων στο πνεύµα ενός αφαιρετικού τεχνολογικού ιδΤα υλικά διαµόρφωσης είναι : αδρό ανεπίχρηστο σκυρόδ ισµένη ή τοπικά έντονα βαµµένη σιδηροκατασκευή, διαφανές -όχι καθρεφτίζον ή αύρο- κρυστάλλο και ντεσλίδικο αρτιφισιέλ, και δίνουν στο κτίριο µια φυσική υλική έκφραση. Για την ηλιοπροστασία έχει χρησιµοποιηθεί σύγχρονη µηπεριστρεφόµενες περσίδες αλουµινίου σε απόσταση 25 που από το υαλοπέτασµα. Οι διαφορετικές θέσεις που µπορεί κατά περίπτωση να πάρουν τα ρολά και οι κλίσεις των περσίδων στη διάρκεια της ηµέρας προσδίδουν στην ειΤκ

Εταιρείας

Λουίζης Pιανκούρ 78α, Αθήνα, 1988

µβουλοι αρχιτέκτονες Τάσος Μπίρης (1942-) & ∆ηµήτρης Μπίρης (1944-2002) ρχιτέκτων κατασκευής

Κατερίνα Αποστόλου ρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

Άρτεµις Aννίνου

ο Kτίριο Γραφείων Ελληνικής Τεχνοδοµικής Εταιρείας ναι ένα χαρακτηριστικό έργο των αρχιτεκτόνων-θηγητών του E.M.Π. Tάσου και ∆ηµήτρη Mπίρη, οι ποίοι διακρίθηκαν σε σηµαντικούς διαγωνισµούς της περιόδου 1980-2000 χάρη στον πολυεπίπεδο προβληµατισµό και τις τεχνολογικές καινοτοµίες των προτάσεών τους. Το κτίριο εντάσσεται στο συνεχές σύστηµα δόµησης και αποτελείται από ισόγειο διπλού ύψους και επτά ορόφους. Το ακανόνιστο και ροµβοειδές

ή ζώνη χωρίς ανο σύνθεση χαρακτηεαλισµού. εµα (λείο ή ντεσλίδικο), γαλβαν µ

χανολογική κατασκευή από ανασυρόµενες και εκ. περί

κόνα του κτιρίου συνεχή κινητικότητα και εναλλαγή. ο κτίριο διακρίνεται για την ασυνήθιστα υψηλή ποιότητα ατασκευής του.

«Hλιακό Xωριό 3». Συγκρότηµα 435 ηλιακών σπιτιών Oργανισµού Eργατικής Kατοικίας (O.E.K.)

Λυκόβρυση Aττικής, 1978-89. Aρχιτέκτονες: Mελετητική – Γραφείο Mελετών Aλέξανδρου N. Τοµπάζη E.Π.E

Το «Hλιακό Xωριό 3» ήταν ένα φιλόδοξο πείραµα εφαρµογής των στον τοµέα της των αρχών αυτώνκαλύψουν τις συγκροτήµατοςπεριβάλλον για

διαγραφές της κοινωνικής στέγης. H πράξη δεν ραµα, τεκµηριώνοντας το χάσµα που α στη γραφειοκρατία του εργοδότη

ν προωθηµένη σύλληψη του αρχιτέκτονα ρου Tοµπάζη.

ηµα αυτό του O.E.K. είναι οικιστική µονάδα ς. Oι κατοικίες, που έχουν επιφάνεια

µ2 διατάσσονται σε κτίρια ύψους 2-6 ενώνονται ανά δύο µε τους υφης κυκλοφορίας. Οι κατόψεις των

έχουν τυπική διάταξη µε σαφή ν και οι ανάγκες τους σε ό καλύπτονται µε χρήση

ίδιο προβλέπεται και για τους και σταθµό,

τικά

ς

αρχών του βιοκλιµατικού σχεδιασµού εργατικής κατοικίας. Mε την εφαρµογή

οι µελετητές επεδίωξαν να ενεργειακές ανάγκες των σπιτιών του

, να δηµιουργήσουν ένα άνετο τους χρήστες του και να αναβαθµίσουν

τις προδικαίωσε το πείυπάρχει ανάµεσO.E.K. και τηAλέξανδTο συγκρότµε 435 κατοικίε60, 80 και 100ορόφων. Tα κτίριαπυρήνες κατακόρδιαµερισµάτωνδιάκριση των λειτουργιώθέρµανση και ζεστό νερηλιακής ενέργειας. Tο κοινόχρηστους χώρους, δηλαδή το εµπορικόκοινωνικό κεντρο, τη βιβλιοθήκη, τον παιδικότο νηπιαγωγείο και το δηµοτικό σχολείο. H µελέτη προέβλεπε πέντε διαφορετικά ενεργησυστήµατα ηλιακής θέρµανσης, όπως επίπεδους συλλέκτες νερού, συλλέκτες κενού, αντλίες θερµότητας, συλλέκτες αέρος και αποθήκευση ηλιακήενέργειας. 32 κατοικίες θερµαίνονται µε παθητικά ηλιακά συστήµατα διαφόρων τύπων, όπως άµεσων προσόδων, τοίχων Trombe, τοίχων νερού, θερµοκηπίων, θερµοσιφωνικών πανέλων κλπ.

Μικρή πολυκατοικία λόφος του Στρέφη Αυτοκρατόρων Αγγέλων 16, Αθήνα, 1992-1996 Αρχιτέκτονες Γιώργος Αντωνακάκης Αλέκα Μονεµβασίτου Η µικρή αυτή πολυκατοικία είναι µια αξιόλογη

των αρχιτεκτόνων Γιώργου Αντωνακάκη Μονεµβασίτου στο συµβατικό κτίριο

άτων της Αθήνας. Η πολυκατοικία βρίσκεται πλευρά του Λόφου Στρέφη, στο κέντρο της

προσπέλαση από τα σκαλιά της οδού ν Αγγέλων. Αναπτύσσεται σε έξι στάθµες

βάνει τρεις κατοικίες -δύο µεγαλύτερες και - και ένα γραφείο. Η µορφή του οικοπέδου,

για καλύτερη αξιοποίησή του και η προσαρµογής του κτιρίου στις κλίσεις του όρισαν σε µεγάλο βαθµό την κάτοψή του η

σχήµα Γ. Τα δύο σκέλη του Γ, ίδια περίπου σε λά µε διαφορετικές αναλογίες, αγκαλιάζουν ό ακάλυπτο, ο οποίος διαµορφώνεται σε

παρεµβολή µιας στενής ζώνης, ∆, αρθρώνονται τα δύο σκέλη του Γ και οργανώνονται οι όγκ

νή και ανοιχτή, φιλτράροντας την κίνηση από τον δρόµο οτέλεσαν το πρότυπο της σύνθεσης.

κατοικίες είναι διαµπερείς µε ανατολικό άνοιγµα στον µικρ

αντιπρότασηκαι Αλέκας διαµερισµστη βορεινήπόλης, µε Αυτοκρατόρωκαι περιλαµµια µικρότερηη απαίτηση προσπάθειαεδάφους καθοποία έχει επιφάνεια αλτον νοτιοδυτικαυλή. Με τηνµε άξονα Α- οι του κτιρίου. Επάνω στη ζώνη βρίσκεται η είσοδος, φωτει προς τις ιδιοκτησίες. Οι παλιές µονοκατοικίες της περιοχής απΟι δύο µεγάλεςδυτικό άνοιγµα στην εσωτερική αυλή. Κάθε µια από τις µορόφων, ο οποίος λειτουργεί σαν κλειστή αυλή και µέσωψηλότερα. Οι δύο αυτοί ψηλοτάβανοι χώροι γειτνιάζουν

ού πλάτους αλλά καταπράσινο δρόµο και εγάλες κατοικίες οργανώνεται γύρω από χώρο ύψους δύο του οποίου γίνεται η κίνηση από το χαµηλότερο επίπεδο στα

µε την αυλή-ακάλυπτο, απ’ όπου και φωτίζονται.

Πολυκατοικία AντωνοEξαρχείων

πούλου, πλατεία

H πολυκατοικία αυτή του Kυριακούλη Παναγιωτάκου ποτελεί έργο αναφοράς του ελληνικού µοντερνισµού.

υ χνείο, ανήκει στις πρώτες αθηναϊκές πολυκατοικίες που εκφράζουν µε αυθεντικό τρόπο τις ριζοσπαστικές αρχές και τους κώδικες του Mοντέρνου Kινήµατος. Tο έργο αυτό του Παναγιωτάκου εγκωµιάστηκε µε τη φράση «c’ est trs beau» απτης κατασκευής όταν βρισκόταν στην Aθήνα για το ∆’ ∆ιεθνές Tο κτίριο αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο και έξι ορόφους. Περιλτέσσερα ισόγεια καταστήµατα προς την πλευρά της πλατείας. Στο δώµα, εκτός από τους βοηθητικούς χώρους, δηµιουργήθηκε εντευκτήριο για τους ενοίκους, ώστε να τους δίνει την ευκαιρία για κοινωνική επαφή. O αρχιτέκτων σχεδίασε όλες τις κατασκευαστικές λεπτοµέρειες και τα εντοιχισµένα έπιπλα, εκτός από τα ξύλινα ρολά και τις κλειδαριές που, µαζί µε τα είδη υγιεινής και τον ειδικό ηλεκτροµηχανολογικό, παραγγέλθηκαν στη Γερµανία ι την Iταλία.

υς χαρακτηρίζεται από την αρµονική σύνθεση των γή κλειστών

αι ηµιυπαίθριων χώρων που τους προσδίδουν µια τυπωσιακότερος νεωτερισµός

δέχτηκε την µατισµός της µε

µατισµός αυτός, ∆ηµήτTaut και άλλων Eυρωπαίων πρωτοπόρων οι οποίοι

το το 1913. ν πράξη. H κακή γήρανση του µπλε χρώµατος στις

τη συνέχιση του πειράµατος και οδήγησε στον ώµατα.

Aραχώβης 61 και Θεµιστοκλέους 80, Aθήνα, 1932-33 Aρχιτέκτων Kυριακούλης Παναγιωτάκος (1903-1982) Zωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς (1892-1957) Σύµβουλος ∆ηµήτρης Πικιώνης (1887-1968), καθηγητής E.M.Π.

αKτισµένη στην πλατεία της µεσοαστικής συνοικίας των Eξαρχείων, σε µικρή απόσταση από το Eθνικό Mετσόβιο Πολ τε

ό Le Corbusier, ο οποίος την επισκέφθηκε στη φάση Συνέδριο Mοντέρνας Aρχιτεκτονικής.

αµβάνει 38 διαµερίσµατα 16 διαφορετικών τύπων και

καOι όψεις της πολυκατοικίας είναι επηρεασµένες από το κεντροευρωπαϊκό Mοντέρνο Kίνηµα . H διαµόρφωσή τοπλήρων µε τα κενά και τη ρυθµική εναλλακήπια πλαστικότητα. O εναυτής της πολυκατοικίας και εκείνος που εντονότερη κριτική ήταν ο έντονος χρωβαθύ µπλέ και ζεστές σιέννες. O χρωκαρπός συνεργασίας του αρχιτέκτονα µε τον δάσκαλό τουσαφώς επηρεασµένος από ρηξικέλευθρα έργα του Bruno πειραµατίζονταν στον έντονο χρωµατισµό κτιρίων απόO τόλµη των Παναγιωτάκου και Παπαλουκά δεν δικαιώθηκε στηόψεις και η ανοίκεια παρουσία του στο έντονο αττικό φως απέτρεψεεπαναχρωµατισµό της «µπλε» πολυκατοικίας µε ανοιχτότερα χρ

ρη Πικιώνη και τον ζωγράφο Σπύρο Παπαλουκά, είναι

Παραθεριστικός οικισµός Aπολλώνιο, Πόρτο Pάφτη Άγιος Σπυρίδων, Πόρτο Ράφτη, 1970-81 Aρχιτέκτονες-πολεοδόµοι Κωνσταντίνος ∆οξιάδης ( 1913-1975 ) Αρθούρος Σκέπερς (1912-2000 ) Tο «Aπολλώνιο» αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα της ασχεδίαστης ανάπτυξης της δεύτερης κατοικίας του λεκανοπεδίου της Aττικής. Στόχος της µελέτης ήταν η δηµιουργία ενός παραθεριστικού οικισµού που απευθύνεται σε υψηλά εισοδήµατα αλλά διατηρεί την ανθρώπινη κλίµακα του ελληνικού χωριού. O σχεδιασµός του «Aπολλώνιου» διέπεται από τις βασικέςαρχές της οικιστικής θεωρίας του ιδιοφυούς πολεοδόµου-αρχιτέκτονα Kωνσταντίνου ∆οξιάδη: την οµαδοποίηση των κατοικιών σε «γειτονιές», τα χαµηλά ύψη, την ευελιξία και προσαρµογή στο περιβάλλον, την ισορροπηµένη εναλλαγή κλειστών, ηµιυπαίθριων και υπαίθριων χώρων, τον ευφάνταστο συνδυασµό των τυποποιηµένων στοιχείων ώστε να εξασφαλίζεται η ενότητα και ποικιλία του συνόλου, κ.ά. Το θέρετρο καλύπτει έκταση 84,7 στρεµµάτων. Οι κατοικίες σχ µατίζουν µικρές οµάδες οι οποίες

Κάθε κατοικία έχει ιδιωτικό πεζοδρόµων.

ι κοινόχρηστες εγκαταστάσεις περιλαµβάνουν

ήπεδα, υπαίθριο κινηµατογράφο και κτίρια διοίκησης. ένας κεντρικός δρόµος για την

θέσεις

ασικό υλικό διαµόρφωσης των όψεων των κτιρίων είναι

ηαιδιατάσσοντ αµφιθεατρικά.

κήπο και συνδέεται µε δίκτυοΟεκκλησία, εστιατόριο, τρεις κολυµβητικές δεξαµενές, γΥπάρχει µόνοκυκλοφορία των αυτοκινήτων µε στεγασµένεςστάθµευσης. Βη ντόπια πέτρα. Tο δοµικό αυτό υλικό σε συνυασµό µε την κατάλληλη φύτευση συντελεί στην ένταξη του συγκροτήµατος στο φυσικό περιβάλλον.

Συγκρότηµα κατοικιών

ρχιµήδους 63 και ∆οµπόλη, Mέτς, Aθήνα, 1980-83

ρχιτέκτονες: ιώργος Θεοδοσόπουλος (1938-1988) ατερίνα Θάνου (1952- )

ο συγκρότηµα κατοικιών στο Mετς είναι µια αξιόλογη ρόταση των αρχιτεκτόνων Γ. Θεοδοσόπουλου και ατερίνας Θάνου για υπέρβαση των µειονεκτηµάτων του που της αστικής πολυκατοικίας. Tο κτίριο εριλαµβάνει 14 διαµερίσµατα µε διαφορετική ιαρρύθµιση και µέγεθος που κυµαίνεται από τα 70 έως 300 τ.µ. H αρχιτεκτονική σύνθεση επιδιώκει την ναίρεση της τυποποίησης και του κεντρικού πυρήνα ατακόρυφης επικοινωνίας των αθηναϊκών ολυκατοικιών, και παράλληλα αξιοποιεί δηµιουργικά τη ύνδεση του ακάλυπτου χώρου µε τον δρόµο. το συγκρότηµα αυτό συνδυάζονται µονώροφα και ιώροφα διαµερίσµατα µε διαφοροποίηση επιπέδων στο σωτερικό τους, πολλά από τα οποία έχουν ανεξάρτητες ισόδους. Tο αποτέλεσµα είναι η ποικιλία και σχετική υτονοµία των κατοικιών. εσωτερική πολυπλοκότητα του συγκροτήµατος κφράζεται και στο εξωτερικό του. O κτιριακός όγκος

τονη κλίση του αι οπτικά και

ναρµονίζεται µε την κλίµακα του περιβάλλοντος. ν όψεων σε χρώµατα εµπνευσµένα

πό τα νεοκλασικά σπίτια της Aθήνας, καθώς και ά στοιχεία παραδοσιακής προέλευσης

σης ενός τοπικού αρακτήρα.

A AΓK TπKτύπδταακπσΣδεεαHεδιασπάται και προσαρµόζεται στην ένεδάφους. Έτσι το µέγεθός του µειώνετεO τριφτός σοβάς τωαµορφολογικαποτελούν προσπάθεια έκφραχ

Πολυκατοικία, Bασ. Σοφίας 86

θήνα, 1955-1956

ρχιτέκτων ίκος Βαλσαµάκης (1924-)

ο κτίριο ανήκει στις πρώτες µοντέρνες πολυκατοικίες ς µεταπολεµικής Aθήνας, αλλά και στα µεγάλης πιρροής έργα του πρωτοπόρου Nίκου Bαλσαµάκη. χει ισόγειο, τέσσερις τυπικούς ορόφους και όροφο σε σοχή. Περιλαµβάνει τρία διαµερίσµατα ανά τυπικό ροφο. Η διάταξη των χώρων στην κάτοψη γίνεται µε αφή διάκριση λειτουργιών ώστε οι χώροι υποδοχής να ρίσκονται προς την πλευρά του δρόµου , τα πνοδωµάτια στην πίσω πλευρά και οι βοηθητικοί χώροι το πλαϊνό όριο του κτιρίου µε φωτισµό από ακάλυπτο ώρο. πρόσοψη χωρίζεται σε τρεις σαφώς διακεκριµένες ώνες -βάση, κορµό και στέψη- µε χρήση διαφορετικών λικών, χρωµάτων και µορφολογίας. Tο ισόγειο που ίναι σε εσοχή έχει συνεχή οριζόντια ανοίγµατα µεταξύ ν υποστυλωµάτων και επιφάνειες από εµφανές ύβλο. O κορµός του κτιρίου που αποτελείται από τους σσερις τυπικούς ορόφους διαµορφώνεται σε δύο επίπεδα, υτό της κυρίως όψης και εκείνο των εξωστών σε πρόβολο,

ο µε αποτέλεσµα έναν ορθογωνικό

τος όροφος είναι όλος στο πίσω επίπεδο ε οριζόντιο πρόβολο.

Α AΝ ΤτηεΈεόσβυσχΗζυετωτοτέατα οποία αλληλοεισδύουν το ένα στο άλλτην εναλλαγή κενών και πλήρων µέσα σεκάνναβο. Ο πέµπκαι επιστέφεται µ

Πολυκατοικία Εµµ. Μπενάκη 118 Αθήνα, 1972-75 Aρχιτέκτονες: ∆ηµήτρης Αντωνακάκης (1933-) Σουζάνα Αντωνακάκη (1935-) Tο κτίριο της οδού Eµµ. Mπενάκη 118, έργο των ιδρυτών του Eργαστηρίου ’66 ∆ηµήτρη και Σουζάνας Αντωνακάκη, εισάγει µιαδιαφορετική αντίληψη για την αστική πολυκατοικία. Aξιοποιώνταςδηµιουργικά τους προβληµατισµούς των φίλων τους µελών του Team X, τις υποθήκες του δασκάλου τους ∆ηµήτρη Πικιώνη και τις βιωµ µνήµες τους από την ελληνική λαϊκή παράδοση, οι δύο αρχιτέκτο ς εξαντλούν σχεδόν τα περιθώρια εξέλιξης του κτιριακού αυτού τύπου. H πολυκατοικία κτίστηκε για να στεγάσει τους αρχιτέκτονες και άλ ες τρεις οικογένειες. Οι τέσσερις οικογένειες, εκτός από την αγορά του οικοπέδου ανέλαβαν ως κοινοπραξία και τον ρόλο του εργολάβοΤο κτίριο έχει ισόγειο και τέσσερις ορόφους. Tα διαµερίσµατα δενπεριορίζονται σε έναν όροφο, αλλά εκτείνονται σε περισσότερα επίπεδα. Ο πρώτος όροφος έχει διπλό ύψος, ο τρίτος ενώνεται εν µέρει µε ον δεύτερο, ο τέταρτος µε το δώµα και το ισόγειο µε το υπόγειο. Kάθ διαµέρισµα είναι διαρρυθµισµένο διαφορετικά ώστε να ανταποκρ εται στις ανάγκες του κάθε ιδιοκτήτη. Η κάτοψη οργανώνεται γύρω απ έναν κεντρικό κοινόχρηστο χώρο, ο οποίος επικοινωνεί µε τα µπαλκόνια στην Β και Ν πλευρά εξασφαλίζοντας διαµπερή αερισ . Γύρω από τον κεντρικό πυρήνα, που λειτουργεί σαν εσωτερικό αίθριο,

άσσονται οι συγκεκριµένοι χώροι των διαµερισµάτων µε την . ής, ενώ το κοινόχρηστο

λιµακοστάσιο είναι ανοιχτό και βρίσκεται σε επαφή µε τον δρόµο, ν οξεία γωνία του οικοπέδου.

πολυπλοκότητα των επιπέδων και των σχέσεων κλειστού και ου εκφράζεται στις όψεις µε γραφική διάθεση και ένα

ία από την αυτογενή ο µπετόν, ο σοβάς βαµµένος

ένεςνε

λ

υ.

τείνό

µό

διατβοήθεια µιας πολύπλοκης πορείας κίνησηςΗ είσοδος στο κτίριο γίνεται µέσω µιας αυλκεκµεταλλευόµενο τηHανοικτού χώρµορφολογικό λεξιλόγιο που αντλεί στοιχεπαράδοση. Τα υλικά είναι το ανεπίχριστσε έντονα χρώµατα και το ξύλο των κουφωµάτων.

Πολυκατοικία ∆ιδότου και ∆ελφών

του ελληνικού νεοµοντερνισµού. Ήταν το ένα από τα έργατης ελληνικής συµµετοχής στη Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2000, την οποία επιµελήθηκε ο Ηλίας Ζέγγελης. Περιλαµβάνει επτά κατοικίες στους ορόφους και καταστήµατα ύψους δύο ορόφων στο ισόγειο. Tο χαρακτηριστικότερο στοιχείο της είναι η αναίρεση της έννοιας των κατ’ όροφο διαµερισµάτων και η ανάπτυξη των κατοικιών στις τρείς διαστάσεις. Η εσωτερική αυτή πολυπλοκότητα εκφράζεται και στις όψεις του κτιρίου. Τα υλικά διαµόρφωσης των όψεων είναι το ανεπίχριστο µπετόν βαµµένο λευκό και τα µεγάλα υαλοστάσια. H πολυκατοικία αυτή σχεδιάστηκε στο πνεύµα ήπιας αντίθεσης προς τον πολεοδοµικό της περίγυρο. Άν και εντάσσεται στο συνεχές οικοδοµικό σύστηµα διαφοροποιείται από τα γειτονικά κτίρια µε την κυβιστική διάπλαση του εξωτερικού της και την αρµονική σύνθεση πλήρων και κενών στις όψεις της.

Αθήνα, 1987-1991 Aρχιτέκτονες: Αλέξανδρος Πατσούρης (1955-1998) Η πολυκατοικία αυτή του πρόωρα χαµένου αρχιτέκτονα Aλέξαδρου Πατσούρη ανήκει στις ενδιαφέρουσες προτάσεις

Πολυκατοικία Hρώδου Aττικού 17, Aθήνα, 1959-60 ATρχιτέκτων: άκης X. Zενέτος (1926-1977)

πολυκατοικία αυτή του Tάκη X. Zενέτου αποτελεί ξιόλογη επίδοση του ελληνικού µοντερνισµού στο ατώφλι της δεκαετίας του 1960. Kτισµένη στην κριβότερη συνοικία της Aθήνας, κοντά στο σηµερινό ροεδρικό Mέγαρο (Nέα Aνάκτορα, 1891-97, αρχιτέκτων . Ziller), διέπεται από συνθετικούς και µορφολογικούς ανόνες του τότε κυρίαρχου ∆ιεθνούς Στύλ (International tyle), οι οποίοι δεν έχουν χάσει την αξία τους. ο κτίριο αποτελείται από πέντε τυπικούς ορόφους µε ένα ιαµέρισµα ανά όροφο και δύο εσοχές που αποτελούν µια ατοικία. Tο ισόγειο είναι ελεύθερο (sur pilotis) και εριλαµβάνει µόνο την υαλόφρακτη είσοδο. Tα ιαµερίσµατα έχουν ανοικτές κατόψεις µε ελάχιστα µόνιµα ιαχωριστικά στοιχεία και πολλά κινητά χωρίσµατα που αρέχουν ευελιξία στη διαµόρφωση του χώρου. H ωραία έα των διαµερισµάτων πλαισιώνεται ανάµεσα στις λάκες των ρόφων και δαπέδων, που δηµιουργούν την

εσωτερικού και

ελεύθερη εσωτερική διάρθρωση εκφράζεται και στις των πλακών

ε τους ελεύθερους προβόλους. µεγάλη γυάλινη οποία δίνει την αίσθηση της

. Oι φαιρετικές όψεις διαµορφώθηκαν µε ελάχιστα

ο ∆ιονύσου,

HακαΠEκSTδκπδδπθπ οψευδαίσθηση της συνέχειας χώρου. Hόψεις, όπου επικρατούν τα οριζόντια στοιχείαµεπιφάνεια, ησυνέχειας εσωτερικού και εξωτερικού χώρουααλλά πολυτελή υλικά: λευκό µάρµαραλουµίνιο και κρύσταλλο. O όγκος της πολυκατοικίας µε την έντονηοριζοντιότητα των πλακών και των προβόλων του µοιάζει να αιωρείται πάνω στην pilotis του ισογείου, που πατάει καθρεφτιζόµενη σε αβαθή λίµνη.

εξωτερικού

Πολυκατοικία Καραολή – ∆η Aρχιτέκτων Άρης Κωνστ Kτισµένο στο Φιλοθέης, το ∆ηµητρίου 30πολυκατοικία γ ός ότι ανήκει στα λιγότερο σχολιασµένα έργα του Kωνσταντινίδη, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγµα της «σύγχρονη αληθινής αρχιτεκτονικής» του, η οποία έπλαθε «δοχεία ζωής» µέσα από κοινή κατασκευαστική διάρθρωση, εναρµόνιση κλειστών-ηµιυπαίθριων-υπαίθριων χώρων, και ιδιαίτερη ευαισθησία στις φυσικές παραµέτρους του εδιασµού –κλίµα, τοπίο, φωτισµό, αερισµό. Η πολυκατοικία αποτελείται από δύο ανισοϋψείς όγκους –ένα διώροφο και ένα τετραώροφο- που συνδέονται µεταξύ τους µε τον όγκο του λιµακοστασίου σχηµατίτο ισόγειο περιλαµβάνεται η είσοδος προς το λιµακοστάσιο, χώροι στάθµευσης σε pilotis κάτω πό τον ψηλότερο όγκο και αποθηκευτικοί χώροι άτω από τον χαµηλότερο όγκο. Υπάρχουν δύο πικοί όροφοι µε ένα διαµέρισµα ο καθένας και ύο όροφοι σε εσοχή που καταλαµβάνονται από να διαµέρισµα δύο επιπέδων (duplex). οργάνωση των κατόψεων είναι ορθολογιστική µε αφή διάκριση λειτουργικών ενοτήτων. αρακτηριστική είναι η έµφαση που δόθηκε στους

των δωµηριστικότερα στοιχεία αυτής της πολυκατοικίας. ε υλικά και χρώµα µε βάση την στατική τους κυρίως όψεων του κτιρίου

νεται µε κάνναβο του φέροντος οργανισµού του από ανεπίχριστο οπλισµένο σκυρόδεµα και µε λευκούς υς τοίχους πληρώσεως. Eξωτερικά δηµιουργείται ένας δεύτερος κάνναβος από λεπτές µεταλλικές διατοµές

οίος περιλαµβάνει τα κιγκλιδώµατα των εξωστών και των δωµάτων καθώς και τα εριµετρικά στηρίγµατα των στεγάστρων µε τις καλαµωτές που υπάρχουν στα δύο δώµατα.

, Φιλοθέη

µητρίου 30, Φιλοθέη, 1971-73

αντινίδης (1913-1993)

ακριβό προάστιο της κτίριο της οδού Kαραολή- αποτελεί τη µόνη αστική που κατόρθωσε να κτίσει ο ριζοσπάστης αρχιτέκτων Άρης Kωνσταντινίδης. Παρά το εγον

ς

σχ

κ ζοντας Π σε κάτοψη. ΣκακτυδέΗσΧµεταβατικούς χώρους προς το ύπαιθρο. Oι εξώστες, οι ηµιυπαίθριοι χώροι και τα στέγαστρακαλύπτονται µε καλαµωτές, αποτελούν τα χαρακτΤα κατασκευαστικά στοιχεία διαφοροποιούνται σγί τονεπιχρισµένοµε αρµονικές αναλογίες, ο οππ

άτων, κατασκευασµένα από απλά µεταλλικά πλαίσια που

Πολυκατοικία, Kηφισίας 272, X

εωφόρος Κηφισίας 272, Χαλάνδρι, 1957-1958

ρχιτέκτων ίκος Βαλσαµάκης (1924-)

ρόκειται για την πρώτη µοντέρνα προαστιακή ολυκατοικία της Aττικής. Έργο του αρχιτέκτονα Nίκου αλασαµάκη αποτελεί προοίµιο της γενικευµένης φαρµογής του κτιριακού αυτού τύπου στα προάστια της θήνας, η οποία αρχίζει 10-12 χρόν αργότερα. πολυκατοικία είναι κτισµένη σε πανταχόθεν ελεύθερο ύστηµα. Ο όγκος της, ένα επίµηκες παραλληλεπίπεδο, ποθετείται µε την στενή του πλευρά παράλληλα προς λεωφόρο. ο κτίριο περιλαµβάνει διαµερίσµατα ενός η δύο ρόφων µε ελεύθερη διάταξη χώρων ου χωρίζονται µε συρόµενα στοιχεία. Η κατακόρυφη υκλοφορία γίνεται µέσω δύο κλιµακοστασίων στη όρεια πλευρά. ΄Ολη τη νότια πλευρά, στο επίπεδο των ρόφων, διατρέχουν εξώστες µε διάτρητα διαφράγµατα ια ηλιοπροστασία. Ένα ανάλογο διάφραγµα καλύπτει ν όψη των ορόφων προς την πλευρά της λεωφόρου, οποίο «αιωρείται» σε απόσταση ενός µέτρου απ’ υτήν. Στην πρόσοψη το ισόγειο διαχωρίζεται µε ένα οριζόντιο στοιχείο πλάκας, το οποίο δηµιουργεί και την στοά µέσω ς οποίας γίνεται η είσοδος στο κτίριο σε επίπεδο υψηλότερο από το φυσικό έδαφος. Στις όψεις κυριαχούν οι λευκές οβατισµένες επιφάνειες, τα λευκά διάτρητα διαφράγµατα και τα ξύλινα κουφώµατα.

αλάνδρι Λ AΝ ΠπBεAΗ

ια

στοτηTο στο εσωτερικό, πκβογτητοατησ

Πολυκατοικία

ο κτίριο της οδού Mαντζάρου έχει τρεις ορόφους µε ένα ιαµέρισµα ανά όροφο. Χαρακτηριστική είναι η ηµιουργία εξωτερικών χώρων ισοδύναµων σχεδόν σε πιφάνεια µε τους εσωτερικούς. χώρος του καθιστικού ενοποιείται οπτικά και

µσύνθεσης πλήρων και κενών. Τα υλικά διαµόρφωσης των όψεων είναι ο λευκός σοβάς, τα µεταλλικά στοιχεία και

Μαντζάρου 4, Π. Ψυχικό, 1974-76 Aρχιτέκτονες: Γιώργος Μανέτας (1937 -) Ελένη Μανέτα (1939 -) H υστεροµοντέρνα πολυκατοικία της οδού Μαντζάρου 3 στο ακριβό προάστιο του Π. Ψυχικό, είναι ένα αξιόλογο έργο του Γιώργου και της Eλένης Mανέτα. Aφοµοιώνοντας δηµιουργικά τα νέα ρεύµατα της δεκαετίας του ’70, οι δύο αρχιτέκτονες ανανεώνουν µε αυτό και άλλα έργα τους την προαστιακή πολυκατοικία από πλευράς τυπολογίας και µορφής. ΤδδεΟλειτουργικά µε τη βεράντα, ενώ η προσπέλαση προς τα υπνοδωµάτια ενοποιείται µε τον χώρο της κουζίνας για την αποφυγή διαδρόµων µεγάλου µήκους. Τα περιγράµµατα των όγκων του κτιρίου διαφοροποιούνται µε αποτέλεσµα τη δη ιουργία µιας ενδιαφέρουσας

τα ανεπίχριστα συµπαγή τούβλα.

Πολυκατοικία Αβέρωφ

ρώδου Αττικού και Μουρούζη, 1951

ρχιτέκτων µµανουήλ Βουρέκας (1905-1993)

τισµένη στον ακριβότερο δρόµο της ττικού- η λευκή πολυκατοικία Αβέρωφ αποτελεί χαρακτηριστικό είγµα της κυρίαρχης τεχνοτροπίας των ετών 1950-60: του λασικίζοντος µοντερνισµού. Είναι έργο του αρχιτέκτονα του ολυτεχνείου της ∆ρέσδης Εµ. Βουρέκα, ενός από τους ρωταγωνιστές της αστικής αρχιτεκτονικής στην Αθήνα του 1950 αι ’60. πολυκατοικία αποτελείται από ισόγειο και έξι ορόφους, οι δύο λευταίοι από τους οποίους είναι σε εσοχή (ρετιρέ). Περιλαµβάνει ία διαµερίσµατα -των τεσσάρων, πέντε και έξι δωµατίων- σε άθε τυπικό όροφο, δύο διαµερίσµατα στο α’ ρετιρέ και ένα στο β’ ετιρέ. Ο αρχιτέκτονας, ο οποίος κατοικούσε σε διαµέρισµα αυτής ς πολυκατοικίας, είχε το γραφείο του στο ηµιυπόγειό της. διαµόρφωση των όψεων χαρακτηρίζεται από λιτότητα και υµµετρία στη διάταξη των ανοιγµάτων και εξωστών. Το σύνολο κφράζει την προσπάθεια ανάκτησης της ηρεµίας και εγαλοπρέπειας του παρωχηµένου νεοκλασικισµού.

Η AΕ Κ Αθήνας –την οδό Ηρώδου ΑδκΠπκΗτετρκρτηΗσεµ

Πολυκατοικία στον Aσύρµατο Περιφερειακός Φιλοπάππου, 1967 Αρχιτέκτων λλη Βασιλικιώτη (1923-)

ρόκειται για µια από τις αξιόλογες ολυκατοικίες χαµηλών εισοδηµάτων ς εποχής που σχεδιάστηκε από την ρχιτέκτονα Έλλη Βασιλικιώτη στα λαίσια των µελετών της Υπηρεσίας ικισµού του Υπουργείου ∆ηµοσίων ργων. Το συγκρότηµα αποτελείται από κτώ καταστήµατα και 55 διαµερίσµατα ε ανεξάρτητες εισόδους από τους ιαδρόµους κατά µήκος της πρόσοψης, οποία κατανέµονται σε τέσσερις ρόφους. λειτουργική οργάνωση του κτιρίου και δοµικό του σύστηµα εκφράζονται µε ιλικρίνεια και µορφολογική σαφήνεια στη ιαµόρφωση των όψεων. νδιαφέρουσα είναι η προσαρµογή του τιρίου στην ιδιαιτερότητα του καµπύλου ικοπέδου και τη µεγάλη κλίση της λαγιάς του Φιλοπάππου. ξιοποιώντας τη θέα προς την άλασσα, το κεντρικό τµήµα του εύτερου επιπέδου διαµορφώθηκε σε ξώστη στον οποίο η πρόσβαση γίνεται έσω µιας γέφυρας από τον εριφερειακό δρόµου του Φιλοπάππου.

Έ ΠπτηαπΟΈοµδταοΗτοεδΕκοπΑθδεµπ

Πολυκατοικία στο Aττικό Άλσος Γιαλούρου 15, Aττικό Άλσος, Αθήνα , 1985-1993

αλούρου,

του Mιχάλη Σουβατζίδη. Περιλαµβάνει το σπίτι και το γραφε του αρχιτέκτονα και εποµένως εκφράζει απόλυτα τις προσωπικές του απόψεις για το πολυώροφο κτίριο κατοικιών. Βρίσκεται στο Αττικό Άλσος σε ψηλό σηµείο της πόλης και ναι κτισµένη στο συνεχές σύστηµα δόµησης. Αποτελείται από επίπεδο της εισόδου σε στάθµη λίγο χαµηλότερη από αυτήδρόµου, τρεις ορόφους και το δώµα. Οι διαφορές στάθµης ύψους στους ορόφους σε συδυασµό µε τον διάλογο κλειστώηµιυπαίθριων και υπαίθριων χώρων, δηµιουργούν ένα ενδιααποτέλεσµα τόσο στο εσωτερικό του κτιρίου όσο και στη διάπλαση των όψεων. Iδιαίτερα εντυπωσιακός είναι ο χώροςαθιστικού , ύψους δύο ορόφων µε πατάρι, στον οποίο τα φυσικά λικά –τούβλο, ανεπίχριστο µπετόν, ανοιχτόχρωµα ξύλινα δάπεδα αι κουφώµατα αλουµινίου- εναρµονίζονται µε τα γλυπτά του ρχιτέκτονα και τις υπαινικτικές αναφορές στην παράδοση, όπως ίναι λ.χ. το χρυσό χρώµα της µπετονένιας οροφής του παταριού ου παραπέµπει στο Bυζάντιο. α υλικά διαµόρφωσης των όψεων είναι το εµφανές σκυρόδεµα και το τούβλο. ια δεύτερη επιφάνεια διάτρητη ή ηµιδιαφανής σε µικρή απόσταση από το κτίριο ηµιουργείται από τα γραµµικά στοιχεία του αλουµινίου των εξωστών και τα υµπαγή στηθαία από υαλότουβλο. Tα γραµµικά στοιχεία αλουµινίου παναλαµβάνονται και στην pergola του δώµατος.

Aρχιτέκτων Μιχάλης Σουβατζίδης (1946-) Σ υνεργάτης αρχιτέκτων Εριφύλλη Σουβατζίδη H βιοκλιµατικά σχεδιασµένη πολυκατοικία της οδού Γιαποτελεί χαρακτηριστικό έργο της αντισυµβατικής αρχιτεκτονικής

ίο

είτο του και ν, φέρον

του κυκαεπΤΜδσε

Πολυκατοικία Καλλιγά Βασ. Σοφίας 25 & Νεοφ. ∆ούκα, 1954, 1951 Aρχιτέκτων Κωνσταντίνος Καψαµπέλης (1905-1993)

Κτισµένη σε µια από τις ακριβότερες συνοικίες της Αθήνας –το Κολωνάκι- η λευκή πολυκατοικία Καλλιγά αποτελεί το εντυπωσιακότερο δείγµα της κυρίαρχης τεχνοτροπίας των ετών 1950-60, δηλαδή του κλασικίζοντος µοντερνισµού. Είναι έργο του αρχιτέκτονα του Κ. Καψαµπέλη, ενός από τους πρωταγωνιστές της αστικής αρχιτεκτονικής στην Αθήνα του 1950 και ’60. Η πολυκατοικία αποτελείται από ισόγειο και έξι ορόφους, οι δύο τελευταίοι από τους οποίους είναι σε εσοχή (ρετιρέ). Περιλαµβάνει έως και τέσσερα διαµερίσµατα ανά όροφο. Οι όψεις διαµορφώνονται µε προθέσεις ηρεµίας και µεγαλοπρέπειας που παραπέµπουν στον παρωχηµένο νεοκλασικισµό. Αυτό γίνεται µε τη µηµειώδη είσοδο, τον τονισµό των αξόνων συµµετρίας, την ελαφρά προεξοχή του κεντρικού τµήµατος όπου βρίσκονται οι ηµιυπαίθριοι χώροι (λότζιες), και την τριµερή διαίρεση καθ’ ύψος σε βάση που περιλαµβάνει το ισόγειο και τονίζεται µε γείσο και συνεχή ζώνη στο ύψος των στηθαίων του πρώτου ορόφου, κορµό ο οποίος αντιστοιχεί στους τέσσερις τυπικούς

ορίζεται από το γείσο

ορόφους, και στέψη που του τέταρτου ορόφου.

Πολυκατοικία Λούρου

εµιτέλου 5, Αθήνα, 1951-1953

ρχιτέκτων ίκος Βαλσαµάκης (1924-)

ο κτίριο είναι η πρώτη µοντέρνα πολυκατοικία της εταπολεµικής Aθήνας στο συνεχές σύστηµα δόµησης αλλά αι το πρώτο έργο του χαρισµατικού αρχιτέκτονα Nίκου αλσαµάκη, ο οποίος κρατήθηκε στο προσκήνιο της

. εσοχή.

Περιλαµβάνει δύο διαµερίσµατα ανά τυπικό όροφο. H κάτοψη του κάθε διαµερίσµατος οργανώνεται µε σαφή διάκρι η λειτουργιών. Oι χώροι υποδοχής τοποθετούνται προ την πλευρά του δρόµου. Tα υπνοδωµάτια και τα λουτράβρίσκονται στην πίσω πλευρά και αποµονώνονται µεπροθάλαµο από την κουζίνα η οποία βρίσκεται στο πλαϊόριο του κτιρίου και φωτίζεται από ακάλυπτο χώρο. Η πρόσοψη χωρίζεται σε τρεις σαφώς διακεκριµένες ζώνβάση, κορµό και στέψη- µε χρήση διαφορετικών υλικών, χρωµάτων και µορφολογίας. Στο ισόγειο, που είναι σε υποχώρηση, φέρουσες στρογγυλές κολώνες προβάλλουνεµπρός από τη λιθοδοµή. Οι τυπικοί όροφοι ενοποιούνταιέναν ενιαίο κάνναβο 4Χ4 µ. των στοιχείων των µπαλκονιπου είναι σε πρόβολο, ενώ η κυρίως όψη σε εσοχή διαµορφώνεται µε συρόµενες ξύλινες µπαλκονόπορτες σκούρο χρώµα.

Σ AΝ ΤµκB επικαιρότητας από τότε µέχρι τις αρχές 21ου αιώναΈχει ισόγειο, τέσσερις τυπικούς ορόφους και όροφο σε

σς

νό

ες -

µε ών

και

Πολυκατοικία, Πολύδροσο Xαλανδρίου

Λεωφόρος ΧρυσανθέµωνΧαλανδρίου, 1977-1980 Aρχιτέκτονες Τάσος Μπίρης (1942-) ∆ηµ.Μπίρης (1944-2002) Συνεργάτης αρχιτέκτων Μαρία Καφρίτσα (1952-) Xτισµένη στο νέο προάστιο Πολύδροσο Xαλανδρίου, η πολυκατοικία αυτή των αρχιτεκτόνων- καθηγητών Tάσου και ∆ηµήτρη Mπίρη και της συνεργάτιδάς τους Mαρίας Kαφρίτσα αποτελεί χαρακτηριστικό δείγµα του πολυεπίπεδου προβληµατισµού τους για τη σχέση της αρχιτεκτονικής µε τους χρήστες της και την πόλη. H µελέτη εκπονήθηκε ύστερα από βράβευση της πρότασης των τριών αρχιτεκτόνων σε ανοικτό διαγωνισµό. Το κτίριο έχει πέντε ορόφους και

22, Πολύδροσο

στο ισόγειο. Περιλαµβάνει έξι µονώροφα και ννέα διώροφα διαµερίσµατα. Τα δύο κλιµακοστάσια που οδηγούν το καθένα σε ισάριθµα διαµερίσµατα ανά όροφο διαιρούν την κάτοψη σε ία µέρη. Το σύνολο είναι µια σύνθεση αυτόνοµων αι χωρικά πολύπλοκων κατοικιών-οικιστικών ονάδων οι ποίες επικοινωνούν µεταξύ τους

κοινόχρηστωνιολογική

ητα που ευνοεί τις διαπροσωπικές σχέσεις των κατοίκων. βασικός ορθογώνιος όγκος του κτιρίου αποτελεί µια πολύπλοκη κυβιστική σύνθεση επί µέρους πλήρων και κενών. Τα

επίχριστο σκυρόδεµα, οι επιχρισµένες επιφάνειες πλήρωσης βαµµένες σε µεταλλικά κουφώµατα και τα κιγκλιδώµατα των εξωστών βαµµένα σε έντονο κίτρινο χρώµα. Tο ίδιο

κίτρινο χρώµα έχει και το χωροδικτύωµα που επιστέφει το συγκρότηµα.

pilotis ε

τρκµ οµέσω στεγασµένων και υπαίθριων χώρων. Έτσι δηµιουργείται µια κτιρενότητα-κοινότΟυλικά διαµόρφωσης των όψεων είναι το ανβασικά χρώµατα, τα

Συγκρότηµα διαµερισµάτων «∆ΙΦΡΟΣ» Εθνικής Αντιστάσεως 84 , Αγία Βαρβάρα, Aττική, 1971-1975 AΑρχιτέκτονες λέξανδρος Τοµπάζης (1939-)

∆ηµήτρης ∆ια Το αντισυµβατικόσυγκρότηµα διαδηµιουργικά µπρουταλισµό τα τολµηρότεραπαρέµβασης περιοχών που Kηφισίας. Aποτελείται απόσυνδέονται ανάκατακόρυφης διαµορφωµένο 43 διαµερίσµαταυπόγειους χώρουςΗ αρχιτεκτονικήλειτουργία, τη τυπολογία των

αυξοµείωση στη µία διάσταση των κτιρίων ώστε να δηµιουργούνται έντονες εσοχές και εξοχές εξωστών στις δύο ύριες όψεις, όπου κυριαρχούν τα µεγάλα ανοίγµατα, έχει σαν αποτέλεσµα την έντονα πλαστική µορφή των όγκων. Στις λάγιες πλευρές επικρατούν τα κατακόρυφα τοιχία µπετόν και οι ορθογώνιοι όγκοι των εξωστών.

µαντόπουλος (1944-)

και τεχνολογικά καινοτόµο µερισµάτων «∆ίφρος»,

επηρεασµένο από τον ιαπωνικό και µεταβολισµό, είναι ένα από πειράµατα αρχιτεκτονικής

στην άµορφη αστικοποίηση των περιβάλλουν τη λεωφ.

τέσσερα ανισοϋψή κτίρια που δύο µε τους πυρήνες

κυκλοφορίας και βρίσκεται σε ελεύθερο χώρο. Περιλαµβάνει των 3-6 δωµατίων και

στάθµευσης αυτοκινήτων. λύση προκύπτει από την

λογική της κάτοψης και την διαµερισµάτων.

Ηκπ

Συγκρότηµα µε µαιζονέτες Π. Γκορίτσα, Φιλοθέη Μαυροµιχάλη & Αθανασίου ∆ιάκου, Φιλοθέη, 1972-1975 Αρχιτέκτων Αναστασία Ε. Τζάκου (1928-) Το συγκρότηµα αυτό σχεδιάστηκε από την αρχιτέκτονα και καθηγήτρια του Ε.Μ.Π.

Τζάκου, τη µόνη γυναίκα της γενιάς υ ’60 που διακρίθηκε για το συνθετικό και εωρητικό της έργο. Με την απέριττη αλαισθησία και την οργανική ένταξη στο περιβάλλον της πολυτελούς αξ

ο µε µεγάλη κλίση. Η µελέτη πρότεινε, αντί της

ιδτ

Κλ

Οι

ειεί

τάθµη αυτή βρίσκονται οι βοηθητικοί χώροι άθε κατοικίας και µεγάλος χώρος παιχνιδιών. Η τρίτη στάθµη περιλαµυπάρχει και τέταρτη στάθµη µε στούντιο-ξενώνα. ο σύνολο είναι µια σύνθεση απλών κυβικών όγκων. Η διαµόρφωση όψεων είναι λιτή, µε κυρίαρχα τα στοιχεία των ξωστών και τα µεγάλα ανοίγµατα προς την πλευρά της θέας.

Αναστασίατοθκ κηπούπολης, το συγκρότηµα ανήκει στις πρώτες ιόλογες εφαρµογές του νέου κτιριακού τύπου της µαιζονέτας.

Κτίστηκε στη βραχώδη περιοχή της Φιλοθέης, σε γωνιακό οικόπεδπολυκατοικίας, το σύστηµα maisonettes που πρόσφερε στους ενοίκους ιδιωτικότητα, ιαίτερες εισόδους, καθώς και ιδιωτικά

µήµατα κήπου εµπρός από κάθε κατοικία. Τα σπίτια τοποθετήθηκαν κλιµακωτά, ακολουθώντας τις κλίσεις του οικοπέδου. ιµακωτά έγινε και η διαµόρφωση των

κήπων. είσοδοι των σπιτιών είναι ισόγειες στη

δεύτερη στάθµη τους, όπου βρίσκονται οι χώροι υποδοχής και τα βοηθητικά. Η πρώτη στάθµη είναι υπόγεια από την πλευρά των σόδων, ενώ από την πλευρά των κήπων ναι υµιυπόγεια, λόγω της κλίσης του

εδάφους, µε εξόδους προς το ύπαιθρο. Στη σκ βάνει τους κοιτώνες και σε δύο από τα σπίτια

Τ τωνε

Aγγλική Πρεσβεία Πλουτάρχου 1 και Yψηλάντου, Aθήνα, 1967-69 Aρχιτέκτων E. Bedford (1933-) Συνεργάτες αρχιτέκτονες Iωάννης Aντωνιάδης Eυάγγελος Bασιλειάδης H Bρετανική Πρεσβεία είναι ένα από τα ελάχιστα µοντέρνα κτίρια διπλωµατικών αντιπροσωπειών της Aθήνας και το εύτερο σε σηµασία µετά την Πρεσβεία ν H.Π.A. Πρόκειται για τυπικό δείγµα υ διεθνούς µπρουταλιστικού ρεύµατος ς δεκαετίας του ’60, σχεδιασµένο από ν E. Bedford, προϊστάµενο ρχιτεκτονικών Yπηρεσιών του Yπουργείου ηµοσίων Kτιρίων και Έργων της Aγγλίας, σε υνεργασία µε τους Έλληνες αρχιτέκτονες I. ντωνιάδη και E. Bασιλειάδη. ο κτίριο της Πρεσβείας που βρίσκεται στην

νακίου, στη ουτάρχου και

ψηλάντου, συνορεύει µε την εκλεκτικισίας

κατοικία Eλευθερίου Bενιζέλου, 1930-ν Aναστάσιος Mεταξάς) και το

άου. ,

ο ισόγειο ο ι περιορισµένος και

στην ανατολική λευρά, τον πυρήνα κατακόρυφης

ποίοι ύτερος

πορικό τµήµα,

ν των ορόφων οργανώνονται κατά

να υλικά που χρησιµοποιήθηκαν στο ισόγειο είναι το γκρίζο µάρµαρο Xίου,

δτωτοτητοA∆σATκεντρική συνοικία του Kολωδιασταύρωση των οδών ΠλY τικήκατοικία του Πρέσβη της Mεγάλης Bρεταν(πρώην32, αρχιτέκτωνεοβυζαντινό Nαό του Aγ. NικολAποτελείται από ισόγειο, µεσοπάτωµατέσσερις ορόφους και υπόγειο. Στόγκος του κτιρίου είναπεριλαµβάνει την είσοδο πκυκλοφορίας, βοηθητικούς χώρους και χώρους στάθµευσης αυτοκινήτων, οι οεπεκτείνονται και στο υπόγειο. O δεόροφος, όπου βρίσκεται το εµπεριλαµβάνει χώρους υποδοχής και εκθέσεων. O φέρων οργανισµός είναι από οπλισµένο σκυρόδεµα. Tα υποστυλώµατα του ισογείου έξω από τον πυρήνα στηρίζουν µόνο την πλάκα του ισογείου. Oι πλάκες των υπολοίπων ορόφων είναι πρόβολοι και στηρίζονται στους πυρήνες του κτιρίου από προεντεταµένο σκυρόδεµα. Oι χώροι γραφείωµήκος των δύο κυρίων όψεων εκατέρωθεν του κεντρικού άξονα. Oι επιµήκεις όψεις είναι διαµορφωµένες µε ορθογωκτιρίου επενδύθηκαν µε Πεντελικό µάρµαρο.Tτο εµφανές σκυρόδεµα, το γυαλί και το αλουµίνιο.

ικό κάνναβο από οπλισµένο σκυρόδεµα, ενώ οι στενές πλευρές του

Πρεσβεία των H.Π.A. Λεωφ. Bασ. Σοφίας 91, Aθήνα, 1959-61 Aρχιτέκτονες

alter Gropius (1883-1969)W «Συνεργατική των Aρχιτεκτόνων»

he Architects’ Collaborative) ύµβουλος αρχιτέκτων ερικλής Σακελλάριος

Πρεσβεία των H.Π.A. αποτελεί σηµείο ναφοράς στον πολεοδοµικό ιστό της θήνας και σταθµό της σύγχρονης ρχιτεκτονικής της ιστορίας. χεδιάστηκε µε ιδιαίτερες εκφραστικές αι συµβολικές αξιώσεις από τον Walter ropius και τους Aµερικανούς συνεργάτες του, την εποχή ου ο πρωτεργάτης του Mπάουχαουζ είχε αποµακρυνθεί πό το ριζοσπαστικό πνεύµα του Mοντέρνου Kινήµατος.

οίο τερου ναού της ελληνικής αρχαιότητας

πανερµηνεύεται επιδερµικά µε τον κώδικα του ∆ιεθνούς

Πρεσβεία είναι ένα τετράγωνο περίπτερο κτίριο ύψους µε εσωτερικό αίθριο ανοικτό από την

τερική διάρθωση των ησιµοποιήθηκαν ελαφρά χωρίσµατα ώστε να

ρµογής σε µεταβαλλόµενες ειτουργικές ανάγκες. O φέρων οργανισµός είναι από

ς

τις

ι σύστηµα

οί πεσσοί καθώς, και ο περιµετρικός νται

οι

δεδοµένα, επέτρεψε την ενδιαφέρουσα

αναίρεσαν το ανοιχτό και ελεύθερο πνεύµα της

(TΣΠ HαAαΣκGπαΠρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση του νεοϊστορικού ρεύµατος της δεκαετίας του ’50, στο οπτύπος του περίπεΣτυλ. Hτριων ορόφωνπλευρά του κήπου. Στην εσωγραφείων χρυπάρχει η δυνατότητα προσαλοπλισµένο σκυρόδεµα και το κτίριο επενδύθηκε εξωτερικά µε λευκό Πεντελικό µάρµαρο. Oι δύο επάνωόροφοι αναρτώνται από δοκούς, η κάθε µια από τιοποίες στηρίζεται σε δύο κολώνες, τοποθετηµένες εξωτερικά στην περιφέρεια του κτιρίου και εσωτερικά σπλευρές του αιθρίου. Mεγάλοι πρόβολοι προσφέρουν ηλιοπροστασία και η διπλή οροφή διαθέτεεξαερισµού. Tο χαρακτηριστικότερο στοιχείο της όψης είναι οι λεπτόσωµοι, πανύψηλοι και µαρµαρεπένδυτοι περιµετρικπρόβολος. Στο ισόγειο τα υαλοστάσια προστατεύοαπό κεραµικό διάτρητο πέτασµα σε χρώµα µπλε, ενώόψεις των ορόφων διαµορφώνονται µε µεγάλα υαλοστάσια και σκελετό αλουµινίου. H χαµηλή κάλυψη του οικοπέδου, ασυνήθιστη για τα αθηναϊκάδιαµόφωση του ελεύθερου χώρου. Oι µετέπειτα επεβάσεις και περιφράξεις για λόγους ασφαλείας

ο

αρχικής σύνθεσης.

Εκπαιδευτικό Kέντρο Αγροτικής Τράπεζας ης Ελλάδος

λευθερίου Bενιζέλου 154, Καστρί Aττικής, 1986-1991

ρχιτέκτονες: λέξανδρος Τοµπάζης

έντρου.

ι βυθιεριορισµού του ύψους. Οι αίθουσες διδασκαλίας οργανώνονται κατά µήκος διαδρόµων που φωτίζονται από την ροφή, ενώ οι χώροι των χαµηλοτέρων επιπέδων φωτίζονται από χαµηλωµένες αυλές-αίθρια. Τα δώµατα έχουν

ιµοποιούνται ως ελεύθερος χώρος. µορφή του κτιρίου χαρακτηρίζεται από όγκους µικρής κλίµακας µε πυργοειδείς απολήξεις και επιφάνειες

ς µε συµπαγή τούβλα δύο χρωµάτων –ώχρα και κεραµιδί- σε συνδυασµό µε λευκά µεταλλικά στοιχεία.

τ E AΑσυνεργάτης∆ηµήτρης Ποτηρόπουλος Tο Εκπαιδευτικό Kέντρο της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος στο Kαστρί ανήκει στις αντισυµβατικές και τεχνολογικά καινοτόµες εκφράσεις του ελληνικού µεταµοντερνισµού. Το κτιριακό συγκρότηµα βρίσκεται σε περιοχή κατοικίας σε βόρειο προάστιο της Αθήνας –το Kαστρί- και κτίστηκε ως εκπαιδευτικό κέντρο των υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδος, δυναµικότητας 300 ατόµων. Βρίσκεται στο ίδιο οικόπεδο µε το κτίριο µεσοπολεµικού ξενοδοχείου που µετασκευάστηκε σε ξενώνα του εκπαιδευτικού κΤο κτιριακό συγκρότηµα, παρά το γεγονός ότι δεν υπερβαίνει τους δύο µε τρεις ορόφους, είναι εν µέρεποδιαµορφωθεί ώστε να χρησΗεπενδεδυµένε

σµένο στο έδαφος λόγω των οικοδοµικών κανονισµών

Κτίριο ∆ιοίκησης AlphaΤράπεζας Πίστεως

ταδίου 44, 1978-1985/90

ρχιτέκτων ίκος Βαλσαµάκης (1924- ) υνεργάτης αρχιτέκτων ώστας Mανουηλίδης (1922)

’ βραβείο διαγωνισµού µε πρόσκληση 1978. ελέτη 1981. Κατασκευή σε δύο φάσεις: 1985-1991)

ο µεταµοντέρνο κτίριο διοίκησης της Alpha Τράπεζας ίστεως αποτελεί αρχιτεκτονικό ορόσηµο στην καρδιά ς Αθήνας. Οι λευκές µαρµαρεπένδυτες όψεις µε τη λασικίζουσα γραµµή, τη διώροφη στοά και τις ωραίες υς αναλογίες, ανανεώνουν την αστική αρχιτεκτονική αράδοση της ελληνικής πρωτεύουσας, ναρµονίζοντας στοιχεία του ιταλικού

ε τον ήπιο χαρακτήρα του ισµού. Tο µνηµειώδες κτίριο

φράζει το κύρος της πρωτοπόρου ιδιωτικής αρµονικά στο ιστορικό του

εριβάλλον. της µελέτης στον αρχιτέκτονα Νίκο

ευσή του σε διαγωνισµό µε πρόσκληση του 1978. Eκπονήθηκε τις αρχές της δεκαετίας του 1980, µε τη συνεργασία

ι

Σ AΝΣK (ΑΜ ΤΠτηκτοπενεορασιοναλισµού µαθηναϊκού νεοκλασικεκTράπεζας και εντάσσεταιπΗ ανάθεση Βαλσαµάκη, έγινε ύστερα από βράβ

στου αρχιτέκτονα της Tράπεζας Kώστα Mανουηλίδη, κακατασκευάστηκε σε δύο φάσεις την περίοδο 1985-1991. Η κατανοµή των λειτουργιών στους ορόφους έχει ως εξής. Οι κεντρικοί χώροι του καταστήµατος διατάσσονται σε τέσσερα επίπεδα –στο πρώτο υπόγειο και στους τρεις ορόφους - γύρω από ένα αίθριο µε γυάλινη τεθλασµένη οροφή που βλέπει προςτον ακάλυπτο. Η διάταξη επιτρέπει τόσο την οπτική ενοποίηση των τριών επιπέδων όσο και τον φυσικό φωτισµό τους. Oι διοικητικές λειτουργίες στεγάζονται στους υπόλοιπους ορόφους έξι ορόφους –4ο –9ο-, σε ενιαίες κατά κανόνα αίθουσες που διαιρούνται µε ελαφρά κινητά χωρίσµατα και έπιπλα. Oι θυρίδες βρίσκονται στο 4ο υπόγειο και στα άλλα δύο υπόγειαοι ηλεκτροµηχανολογικές εγκαταστάσεις, οι αποθήκες και το αρχείο. Όλα τα σταθερά έπιπλα, οι θυρίδες, τα φωτιστικά σώµατα, οι καλαίσθητες ορθοµαρµαρώσεις και µαρµάρινες δαπεδοστρώσεις σχεδιάστηκαν από τοναρχιτέκτονα.

Λαϊκή Τράπεζα

εσµατζόγλου 18, 1911

ρχιτέκτων νασάσιος Μεταξάς (1862-1937)

ο µέγαρο της Λαϊκής Τράπεζας της Ελλάδος ανήκει τα σηµαντικότερα έργα του διακεκριµένου αρχιτέκτονα αι αναστηλωτή του Παναθηναϊκού Σταδίου Αναστάσιου εταξά, ο οποίος είχε σπουδάσει στο Πολυτεχνείο της ρέσδης. ποτελείται από ισόγειο, δύο ορόφους και υπόγειο. Είναι ιθόκτιστο µε µικτή φέρουσα κατασκευή και δάπεδο από πλισµένο σκυρόδεµα. διαµόρφωση της πρόσοψης αποτελεί εντυπωσιακό είγµα ακαδηµαϊκού εκλεκτικισµού γερµανικής επιρροής, ε διακοσµητικά µοτίβα Jugendstil. Έχει τριµερή καθ’ ψος διαίρεση σε βάση, κορµό και στέψη. Στο κεντρικό

ρικό ιωνικές

έφεται µε αέτωµα.

ξοστοιχίες. Στο κέντρο της οροφής της αίθουσας φίες. της Λαϊκής Τράπεζας

ής, ο αρχιτέκτων της και οι

αβολές στο σωτερικό των δύο κτιρίων, διατηρώντας όµως την

ν αιθουσών

Π AΑ

TσκΜ∆ΑλοΗδµύπροεξέχον τµήµα, η είσοδος τονίζεται µε δωπρόπυλο, οι όροφοι ενοποιούνται µε διπλέςπαραστάδες και το σύνολο στΕντυπωσιακή είναι η κεντρική αίθουσα συναλλαγώνιωνικό περιστύλιο το οποίο φέρει εξώστες µε τουπάρχει φεγγίτης µε υαλογραΣτα 1958-59, όταν το µέγαρο ενώθηκε µε εκείνο της Ιονικσυνένωσης Κωνσταντίνος Καψαµπέληςσυνεργάτες του επέφεραν αρκετές µετεεξωτερική τους µορφή και τον χαρακτήρα τωσυναλλαγών τους.

µε

Μηχανογραφικό Κέντρο Εµπορικής

χεδιάστηκε βάσει ειδικών προδιαγραφών

υπόγειο, σε χώρους ται τα αρχεία, οι δίσκοι και οι µη επανδρωµ

τεγάζοντ οι χώροι των επανδρωµένων ηλεκτρονικών µηχανών και οι υπόλοιποι όροφοι καλύπτονται από γραφεία και

ενός αιθρίου υ οποίου η τέταρτη πλευρά αποτελείται από ένα

και χρησιµοποιούνται κινητά χωρίσµατα

Τράπεζας της Eλλάδος Λεωφ. Mεσογείων, Χολαργός, Aττική, 1990-1997 Aρχιτέκτονες Νίκος Βαλσαµάκης (1924-) Mαρία N. Bαλσαµάκη υπεύθυνη έργου της Eταιρίας Gibb – Petermuller και Συνεργάτες Tο Μηχανογραφικό Κέντρο της Εµπορικής Τράπεζας στο Xολαργό αποτελεί µια ανανεωτική πρόταση για την τυπολογία και τη µορφή των κτιρίων γραφείων που κατασκευάζονται στα προάστια της Aθήνας επάνω σε δρόµους ταχείας κυκλοφορίας. Tο κτίριο έχει ύψος τεσσάρων ορόφων και σασφαλείας για την διαφύλαξη τόσο του ηλεκτρονικού εξοπλισµού όσο και των σηµαντικών στοιχείων της Τράπεζας. Στουψίστης ασφαλείας, βρίσκονσ αιβοηθητικούς χώρους. Το κτίριο διατάσσεται στις τρείς πλευρέςτοσυµπαγή τοίχο που το αποµονώνει από την Λεωφόρο Μεσογείων. Τόσο το κτίριο όσο και το αίθριο οργανώνονται µε βάση έναν τετραγωνικό κάνναβο 90X90 εκατοστών. Στην κάτοψη οι χώροι γραφείων διατάσσονται εκατέρωθεν ενός κεντρικού άξονα κυκλοφορίαςγια µεγαλύτερη ευελιξία . Tο κτίριο είναι µια λευκή κυβιστική σύνθεση καθαρών όγκων. Η διαµόρφωση Tις λιτές του όψεις διαµορφώνουν ενιαίες επιφάνειες από λευκό σοβά που διακόπτονται από την ρυθµική διάταξη ηµιυπαίθριων χώρων και ανοιγµάτων σε εσοχή µε υαλοστάσια από αλουµίνιο.

ένες ηλεκτρονικές µηχανές, στο ισόγειο

Yποκατάστηµα Eθνικής Tράπεζας της Eλλάδος

ατέκτησε έδρα αρχιτεκτονικής στην Eλλάδα. και τέσσερε το κοινό όροφος, ενώ στο

χώροι. Oι όροφοι ν για τη δηµιουργία χώρων γραφείων.

ας συναλλαγών "ανοικτής κάτοψης "

φολογικός κώδικας του ‘60. ∆εσπόζον ναι το κεντροβαρικά τοποθετηµένο

κυρίως η ισόγειο µε

ι το

σµό,

να ορόφων

Oδός Πραξιτέλους,1961-63 Aρχιτέκτων Aναστασία E. Tζάκου (1928-) Tο υποκατάστηµα της E.T.E. στην οδό Πραξιτέλους, µε τους αριστοτεχνικά διαµορφωµένους εσωτερικούς του χώρους, ανήκει στα αξιόλογα ελληνικά έργα της µινιµαλιστικής αρχιτεκτονικής του ’60. Σχεδιάστηκε από την ταλαντούχο αρχιτέκτονα Aναστασία Tζάκου, την πρώτη γυναίκα που κTο κτίριο αποτελείται από υπόγειο, ισόγειοορόφους. Για τις λειτουργίες συναλλαγής µχρησιµοποιήθηκαν το ισόγειο και ο πρώτοςυπόγειο τοποθετήθηκαν όλοι οι βοηθητικοίπροορίζονταΣτη διαµόρφωση της διώροφης αίθουσαξιοποιήθηκαν δηµιουργικά οι αρχές τηςκαι ο µινιµαλιστικός µορστοιχείο της αίθουσας είκενό που ενοποιεί οπτικά τα δύο επίπεδά της καιαριστοτεχνικά σχεδιασµένη σκάλα που συνδέει τοτον όροφο. Tα υλικά που χρησιµοποιήιηκαν είνααλουµόνιο, το ξύλο και το µάρµαρο. H όψη, η οποία καλύπτει τον φέροντα οργανιχαρακτηρίζεται από ηρεµία και αρµονική σύνθεση πλήρωνκενών. Tα κουφώµατα µελετήθηκαν µε τρόπο πουκαλύπτουν και τις τοπικές συσκευές κλιµατισµού τωνπάνω από την τράπεζα.

ις

και

Yποκατάστηµα Tράπεζας Kρήτης

ουκουρεστίου και Bαλαωρίτου, 1975-78

ρχιτέκτων: ωνσταντίνος ∆εκαβάλλας (1925-). υνεργάτης αρχιτέκτων: Xιτζανίδη-Bλαχάκη

χεδιασµένο στο πνεύµα ήπιας αντίθεσης ρος τον πολεοδοµικό του περίγυρο, το

κτίριο αυτό του Kωνσταντίνου ∆εκαβάλλαου

ιο µικτής ειτουργίας στο εµπορικό κέντρο της

όγεια τεγάζεται το κεντρικό κατάστηµα της

, ενώ οι χώροι διοίκησής τους δύο πρώτους ικοινωνούν µεταξύ

, ανεξάρτητο ανευστήρα. τέταρτος και

οι σε εσοχή- στεγάζουν χώρους γραφείων.

διάπλαση των όψεων εκφράζει τις

υ

B AΚΣI. Σπ

, αποτελεί όψιµο δείγµα ενός εξηµερωµένµπρουταλισµού. Πρόκειται για οκταώροφο κτίρλAθήνας. Στο ισόγειο και τα δύο υπσTράπεζας Kρήτηςτης καταλαµβάνουν ορόφους, οι οποίοι επτους µε δικό τουςOι άλλοι όροφοι –ο τρίτος, ο οι τρεις όροφ

Hκύριες λειτουργίες του κτιρίου και αποκαλύπτει τον φέροντα οργανισµό τοαπό οπλισµένο σκυρόδεµα.

Πρεσβευτική κατοικία Αραβικής ηµοκρατίας Αιγύπτου

Μαυροµιχάλη Aρχιτέκτονες Γιάννης ∆αλέζNίκος ∆ηµητριάΠάρις Λιάκος Σωτήρης Πα(Οµάδα 5)

Η κατοικία είναλόφο µε πολύ µτο ανατολικό λεΠεριλαµβάνει ώµα και δύο υπόγεια πρεσβευτική κατοικία αναπτύσσεται ς εξής : ισόγειο που περιλαµβάνει τους οινόχρηστους χώρους· πρώτο όροφο και δώµα όπου βρίσκονται τα υπνοδωµάτια και το διαµέρισµα φιλοξενούµενων. ο α’ υπόγειο περιλαµβάνει χώρους στάθµευσης και ταβέρνα µε χώρους και το β’ υπόγειο περιλαµβάνει βοηθητικούς ώρους. Τέλος η έξοδος στην αυλή και στην πισίνα γίνεται κλιµακωτά από το α’ υπόγειο της κατοικίας. κατοικία λόγω της χρήσης και των απαιτήσεων του ιδιοκτήτη ακολούθησε ένα αυστηρότερο σχεδιαστικά χαρακτήρα . αρχιτεκτονική λύση έχει επιτύχει µια πολύ καλή αξιοποίηση των κλίσεων του οικοπέδου. Όλοι οι χώροι έχουν εξόδους µεγάλους εξώστες, αξιοποιώντας τη θέα όλου του ανατολ ού λεκανοπεδίου της Αττικής. Οι πολύ καλές λεπτοµέρειες

σε όλη την κατα των υλικών -εµφανούς µπετόν, πέτρας και αδρού σοβά- δηµιουργούν από µια επιτυχηµένη επίσης διαµόρφωση του περιβάλλοντο

∆

24, Φιλοθέη, 1985

ιος δης

παδόπουλος

ι κτισµένη επάνω στον εγάλες κλίσεις και µε θέα κανοπέδιο της Αττικής.

ισόγειο, πρώτο όροφο, δΗωκTχΗHσε ικ

σκευή σε συνδυασµό µε τη σωστή χρήση ένα επιτυχηµένο κτίριο, το οποίο συµπληρώνεταις χώρου.

Τριπλοκατοικία Σκλαβενίτη Μαυροµιχάλη 26, Φιλοθέη, 1982-1984 Aρχιτέκτονες ΓιάN

ννης ∆αλέζιος ίκος ∆ηµητριάδης, άρις Λιάκος,

τα υπνοδωµάτια, το play room και

ΠΣωτήρης Παπαδόπουλος (Οµάδα 5) Η κατοικία είναι κτισµένη επάνω σε λόφο µε πολύ µεγάλες κλίσεις και µε θέα το ανατολικό λεκανοπέδιο της Αττικής. Περιλαµβάνει τρία διαµερίσµατα που διατάσσονται σε ισόγειο, πρώτο όροφο, δώµα και δύο υπόγεια. Το πρώτο διαµέρισµα (151 µ2) καταλαµβάνει το νότιο µισό της οικοδοµής. Στο ισόγειο, το οποίο αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα, υπάρχουν η είσοδος και οι κοινόχρηστοι χώροι. Ο πρώτος όροφος περιλαµβάνει τα υπνοδωµάτια και τα δύο υπόγεια περιλαµβάνουν υπνοδωµάτια, play room και βοηθητικούς χώρους. Λόγω των µεγάλων κλίσεων του οικοπέδου, η έξοδος στον κήπο και στη πισίνα γίνεται από το β’ υπόγειο. Το δεύτερο διαµέρισµα (153 µ2) καταλαµβάνει το βόρειο µισό µέρος της οικοδοµής. Στο ισόγειο, το οποίο αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα, υπάρχουν η είσοδος και οι κοινόχρηστοι χώροι. Στα α’ και β’ υπόγεια βρίσκονται

βοηθητικοί χώροι. Από το β’ υπόγειο γίνεται επίσης η έξοδος στον κοινό κήπο και την πισίνα. Το τρίτο διαµέρισµα (125 µ2) αναπτύσσεται επάνω από το δεύτερο βόρειο διαµέρισµα. O πρώτος του όροφος περιλαµβάνει την είσοδο και τους κοινόχρηστους χώρους. Tα υπνοδωµάτια βρίσκονται στον δεύτερο όροφο και το δώµα. H αρχιτεκτονική λύση πέτυχε µια πολύ καλή αξιοποίηση των εντόνων κλίσεων του οικοπέδου. ∆ηµιούργησε τρία αυτοτελή και διακριτικά διαµερίσµατα µε πολύ µεγάλους υπαίθριους χώρους – εξώστες, που αξιοποιούν στο έπακρο τη θέα όλου του ανατολικού λεκανοπεδίου της Αττικής . H κατασκευή χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά επιµεληµένες λεπτοµέρειες. Ο συνδυασµός πέτρας, εµφανούς σκυροδέµατος, αδρού χρωµατιστού σοβά, υλοποιείται µε µεγάλη επιτυχία. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά αναδεικνύονται περαιτέρω µε ένα πολύ καλά σχεδιασµένο περιβάλλοντα χώρο, ο οποίος συµπληρώνει αυτή την εµπνευσµένη αρχιτεκτονική δηµιουργία.

Μνηµείο Πανεπιστηµίου Αθηνών

δός Ακαδηµίας & Σίνα, Αθήνα 1987

ρχιτέκτων ιώργος Πανέτσος (1960-)

ρόκειται για ένα από τα ελάχιστα σύγχρονα µνηµεία στο κέντρο ς Aθήνας, αφιερωµένο στους φοιτητές που έπεσαν στον

ζιστικών δυνάµεων κατο µνηµείου, ο οποίος βρίσκεται

διαφόρων περιόδων υψε από την

ατεδάφιση της πρώιµης νεοκλασσικής οικίας Σκούφου, το 1984. αρχιτεκτονική ιδέα µνηµείου συνίσταται στην

ν στοιχείων που συντίθενται έτσι στε να αποκτήσουν εµβληµατικό χαρακτήρα. Αυτά είναι : (α) ο

α, µε ς λλογής

) το µαρµάρινο ( σύµβολα της

ηµένο γλυπτό ό ανοξείδωτο

ενοι, και

Ο AΓ Πτηαγώνα της αντίστασης κατά των νατης χώρας (1941-44). Ο χώρος τουστο µέσον ετερόκλητων κτιριακών όγκωνκαι ποικίλης αρχιτεκτονικής αξίας, προέκκΗ κεντρική τουεπιλογή τεσσάρων καθηµερινώώχαµηλός µαρµάρινος µανδρότοιχος χωρίς κιγκλίδωµαναφορά στους περιβόλους των νεοκλασσικών κτιρίων τηΑθήνας, ο οποίος λειτουργεί ως ελεύθερος χώρος περισυµάλλον, παρά ως χώρος επετειακών τελετών, (ββάθρο, που παραπέµπει στους αρχαίους βωµούςθυσίας), επάνω στο οποίο τοποθετείται αφηρσυµβολικών προθέσεων του Γιώργου Nικολαΐδη απχάλυβα, (γ) ο πάγκος, ένα φθαρµένο συµπαγές κοµµάτιµαρµάρου, που ίσως χρησιµοποίησαν οι ίδιοι οι τιµώµ(δ) η ελιά, το δένδρο που συµβολίζει τα έργα της ειρήνης. Ο µεσότοιχος της αίθουσας Οικονοµίδου διαµορφώθηκε σε συµφωνία µε τη νεοκλασική ρυθµολογία, χωρίς πραγµατικά ή ψευδή ανοίγµατα, ώστε να λειτουργεί ως φόντο του µνηµείου. Στο σηµείο που τελειώνει η νέα όψη , εξέχει κατά το πλάτος της παραστάδας, ώστε να αποκαλύπτεται η αρχιτεκτονική επέµβαση.

χής

Μονοκατοικία Aµπραβανέλ Βασ. Γεωργίου Β’, Φιλοθέη, 1990-1992 Aρχιτέκτων Νίκος Μουστρούφης (1959-) Η µονοκατοικία Αµπραναβέλ ανήκει στις αξιόλογες εκφράσεις της νεοµοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Αττική. Αποτελεί επίσης αντιπροσωπευτικό έργο του νέου αρχιτέκτονα Νίκου Μουστρούφη, ο οποίος έχει αναπτύξει έντονη δραστηριότητα στον τοµέα της προαστιακής και παραθεριστικής κατοικίας. Η µονοκατοικία κτίστηκε στο ακριβό προάστιο της Φιλοθέης για να στεγάσει την τετραµελή οικογένεια του ιδιοκτήτη. Είναι διώροφο κτίριο µε δύο πτέρυγες που σχηµατίζουν Γ. Οι κατόψεις οργανώνονται ελεύθερα και εριλαµβάνουν στο ισόγειο τους χώρους υποδοχής και την κουζίνα και στον όροφο τα υπνοδωµάτια, ενώ παράλληλα ηµιουργούνται ενδιαφέροντες ηµιυπαίθριοι χώροι. Το υπόγειο περιλαµβάνει βοηθητικούς χώρους και το εργαστήριο ς ιδιοκτήτριας. Η κατακόρυφη κυκλοφορία γίνεται µε κλιµακοστάσιο, τοποθετηµένο κεντροβαρικά στη γωνία του Γ. νδιαφέρον παρουσιάζει η πισίνα η οποία βρίσκεται σε επαφή µε το κτίριο και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ρχιτεκτονικής σύνθεσης. Ένας διάτρητος τοίχος που προεκτείνει την πρόσοψη του κτιρίου διαπερνά την πισίνα και οιάζει να αναδύεται µέσα από αυτήν. Ο διάτρητος τοίχος, ο οποίος περιβάλλει τον υπαίθριο χώρο της εσωτερικής υλής και αποτελεί το όριο του κτιρίου προς τον δρόµο, ορίζει το τρίτο σκέλος της µονοκατοικίας, δίνοντάς της σχήµα Π. αρακτηριστικά στοιχεία του κτιρίου είναι η λειτουργικότητα, η κυβιστική σύνθεση των όγκων και οι καθαρές µορφές. Η ιαµόρφωση των όψεων είναι λιτή, ευκρινής και µε ωραίες αναλογίες.

πδτηΕαµαΧδ

2001-κ.ε.

Συγκρότηµα Kτιρίου Γραφείων

01 Aρχιτέκτονες Bασίλης Mπασκόζος ∆αρεία Tσαγκαράκη Tο κτιριακό αυτό συγκρότηµα είναι µια εντυπωσιακή σύνθεσηαρχιτεκτόνων Bασίλη Mπασκόζου και ∆ήµητρας Tσαγκαράκησχεδιασµένη µε ένα ήπια αποδοµητικό πνεύµα. Oι δύο αρχιαξιοποίησαν ευρηµατικά το τριγωνικό σχήµα του οικοπέδου κατασκευή τριων κτιρίων από τα οποία το ένα προοριζόταν γιστέγαση της ιδιοκτήτριας κατασκευαστικής εταιρίας και τα άλλεµπορική εκµετάλλευση, έχοντας τη δυνατότητα να λειτουργούνενιαία είτε χωριστά. α κτίρια διατάσσονται περιµετρικά στο οικόπεδο. H πρόσβαση στις

ό τονµένος σαν

αι σε κάνναβο που τερικών χωρισµάτων. Oι

ι µε τη χρήση µεγάλων υαλοστασίων και σίας διαφόρων µορφών στην τική πλευρά είναι συµπαγής από

γότερα ανοίγµατα. καµπύλων και

µα γραφείων .

Kαλαβρύτων, Aµαλιάδος & Kαϊάφα, Nέα Kηφισιά, 1999-20

των ,

τέκτονες για την α α δύο για

είτε

ακάλυπτο

Tογκοπλαστικά τονισµένες εισόδους τους γίνεται απχώρο, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο τους διαµορφωεσωτερική πλατεία. Oι κατόψεις οργανώνοντεπιτρέπει ευελιξία στην τοποθέτηση των εσωόψεις διαµορφώνονταµεταλλικών κατασκευών ηλιοπροσταανατολική και νότια πλευρά, ενώ η δυεµφανές σκυρόδεµα µε λιXάρη στα ζωηρά χρώµατα και τον συνδυασµόευθύγραµµων στοιχείων, το κτιριακό αυτό συγκρότηπαρουσιάζει µια ιδιαίτερα εντυπωσιακή πλαστικότητα

Κτίριο Γραφείων – Kαταστηµάτων SATO Kηφισίας 168, Μαρούσι, Aττική, 2000-2002 Aρχιτέκτονες ∆ηµήτρης Ποτηρόπουλος (1953-) Λιάνα Ποτηροπούλου Tο κεντρικό αυτό κτίριο της εταιρίας επίπλων γραφείου SATO, έργο του ∆ηµήτρη Ποτηρόπουλου και της Λιάνας Ποτηροπούλου, αποτελεί εντυπωσιακό δείγµα της αποδοµητικής αρχιτεκτονικής στην Aττική. Στο ισόγειο του κτιρίου χωροθετούνται οι εκθεσιακοί χώροι και στους ορόφους του οι ενότητες των γραφείων. Τα υπόγεια επίπεδα, που περιλαµβάνουν το garage και τις βοηθητικές λειτουργίες, εκτείνονται σε όλη την επιφάνεια του γηπέδου. Η τυχαία γεωµετρία του οικοπέδου, το οποίο έχει στενό πρόσωπο επί της λεωφόρου Κηφισίας και

ικοδοµικού τετράγωνου, επηρέασε την λλικός

γκος του κτιρίου κάµπτεται, ελίσσεται στα όρια της ι συναντά υπό γωνία τον άξονα της

τέµνεται από τη της από µαύρο ροστασίας του

το ι τη ∆ύση, αναπτύσσονται για όψη ακολουθώντας τον ο κάνναβο του κτιρίου. Στον

άνναβο αυτό τοποθετούνται µεταλλικές µορφές που

αναπτύσσεται τεθλασµένα στο εσωτερικό του οαρχιτεκτονική λύση. Έτσι, ο γραµµικός µεταόβάσης του καλεωφόρου Κηφισίας. H όψη πουλεωφόρο τονίζεται, µε την επένδυσήαστίλβωτο γρανίτη. Τα σκιάδια ηλιοπκτιρίου από το Nό καοργανωµένα στην πλάγραµµικό, κατακόρυφκεξέχουν ακανόνιστα και αιωρούνται στο κενό της λεωφόρου. Η αρχιτεκτονική ιδέα εκφράζεται ως διαδικασία ανάπτυξης ενός συστήµατος, η οποία φαίνεται να διακόπτεται απότοµα εκεί όπου ο οδικός άξονας διασπά τη συνέχεια του αστικού τοπίου. Το κτίριο γραφείων της Sato - στα συγκεκριµένα τοπογραφικά δεδοµένα – έδωσε την ευκαιρία να αναζητηθούν δυναµικότερες ιδέες κτιριακής ανάπτυξης, σε σχέση µε τις τυπικέςπου πλαισιώνουν τη συγκεκριµένη λεωφόρο.

καρτεσιανές µορφές κτιρίων και τις επίπεδες όψεις

Κτίριο ∆ιοίκησης Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Αιόλου & Σοφοκλέους, Αθήνα, 1997-2002 Aρχιτέκτονες Ειρήνη Σακελλαρίδου (1955-) Μόρφω Παπανικολάου (1955-) Συνεργάτης αρχιτέκτων Μαρία Πολλάνη Σύµβουλος αρχιτέκτων Mario Botta (1943-) Tο κτίριο ∆ιοίκησης της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (E.T.E) είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα αρχιτεκτονήµατα γοήτρου της Aθήνας στην ανατολή του 21ου αιώνα. Xωροθετηµένο στο ιστορικό κέντρο της πόλης µε τις έντονες νεοκλασικές µνήµες, το κτίριο συµπληρώνει τη γωνία ενός σηµαντικού οικοδοµικού τετραγώνου στο οποίο περιλαµβάνονται διατηρητέα αρχιτεκτονήµατα, όπως το νεοκλασικό µέγαρο της E.T.E και το ακαδηµαϊκό Χρηµατιστήριο Aθηνών. Aπέναντί του βρίσκεται το εκλεκτικιστικό Μέγαρο Μελά (1887, αρχιτέκτων E. Ziller) που διασκευάστηκε σε Πολιτιστικό Kέντρο της E.T.E και το κλασικοµοντέρνο µέγαρο της Eµπορικής Tράπεζας της Eλλάδος. H µελέτη των αρχιτεκτόνων Ε. Σακελλαρίδου, Μ. απανικολάου, M. Πολλάνη, οι οποίες είχαν ως σύµβουλο ν διάσηµο Iταλοελβετό αρχιτέκτονα Mario Botta , ραβεύτηκε σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισµό. ο κτίριο, στο οποίο στεγάζονται σηµαντικές ραστηριότητες της διοίκησης της Τράπεζας, έχει συνολικό µβαδόν 6.500µ2 , και περιλαµβάνει: στον πρώτο και εύτερο όροφο αίθουσα γενικών συνελεύσεων 400 τόµων, πλήρως εξοπλισµένη µε τα πιο εξελιγµένα πτικοακουστικά µέσα · τον τρίτο όροφο τα γραφεία των υποδιοικητών της ράπεζας· στον τέταρτο όροφο τα γραφεία των υµβούλων των υποδιοικητών· και

στον πέµπτο όροφο χώρο εστίασης των υψηλόβαθµων στελεχών της Τράπεζας καθώς και χώρο βιβλιοθήκης, ανάπαυσης και ξενώνες. Στις τέσσερις υπόγειες στάθµες υπάρχουν χώροι στάθµευσης, εγκαταστάσεων και αποθηκών. Το ευρηµατικά σχεδιασµένο ισόγειο αναδεικνύει, µε γυάλινα δάπεδα και µεταλλικές γέφυρες, τα αποκατεστηµένα τµήµατα των αναληµµατικών τοίχων της Αχαρνικής οδού καθώς και τµήµα αυτής της οδού, που καλύπτουν το µεγαλύτερο µέρος του. Tο κεντρικό αίθριο επιτρέπει τον εσωτερικό φωτισµό µε φυσικό φως, H νεοµοντέρνα µνηµειακότητα του κτιρίου µε το στιβαρό διεθνιστικό της ύφος βρίσκεται σε συνειδητή αντιλογία µε την κλασικιστική γραµµή του ιστορικού της περίγυρου. Το αρχιτεκτόνηµα αποτελείται από ένα βασικό όγκο, τµήµατα του οποίου αφαιρούνται µε τρόπο ώστε το πρωταρχικό στερεό να παραµένει πάντα σαφώς προσδιορισµένο. Η αρχή της συµµετρίας στη διαµόρφωση της κύριας όψης της οδού Aιόλου είναι το µόνο κοινό στοιχείο της µε το παρακείµενο νεοκλασικό κτίριο της Τράπεζας. Οι άλλες δύο όψεις αντιµετωπίζονται ως όψεις συνοδείας. Mεγάλη βαρύτητα δόθηκε στον χρωµατικό συνδυασµό των πολυτελών υλικών του κτιρίου: των εξωτερικών και εσωτερικών επενδύσεων από πωρόλιθο στο χρώµα της άµµου, του µαύρου αστίλβωτου γρανίτη στα δάπεδα και των ανοιχτόχρωµων ξυλεπενδύσεων σε οροφές και τοίχους. Ο χωρισµός του πωρόλιθου στις όψεις γίνεται σε οριζόντιες ζώνες έτσι ώστε, ανάλογα µε τις φωτοσκιάσεις, να είναι περισσότερο ή λιγότερο αντιληπτός.

ΠτοβΤδεδαοσΤσ

Σταθµός ΗΣΑΠ Πειραιώς Πειραιάς, 1928-29 Aρχιτέκτων Ιωάννης Mιχ. Αξελός (1874-1940). Συνεργάτης πολιτικός µηχανικός Μιλτιάδης Mιχ. Αξελός Επεµβάσεις αποκατάστασης 2000-2001 Aρχιτέκτονες αποκατάστασης: Πλειάς ∆. ∆ιαµαντόπουλος & Συνεργάτες, Γιώργος Παρµενίδης, Κώστας Μωραΐτης, Kατερίνα Χελιδώνη, Χριστίνα Λονγκέπε, Ανδρέας Λαµπρόπουλος, Βασίλης Κρητικός, Παναγιώτης Νικολαΐδης, Ιωάννα Παπαµατθαίου, Αλεξάνδρα Παναγιωτίδου Tο κτίριο του Σταθµού των HΣAΠ (Ηλεκτρικών Σιδηροδρόµων Αθηνών-Πειραιώς) στον Πειραιά είναι ένα ευρωπαϊκών προδιαγραφών έργο του αρχιτέκτονIωάννη Mιχ. Aξελού, απόφοιτου της ƒcole Royale deBeaux Arts των Bρυξελλών, και του αδελφού του Mιλτιάδη Mιχ. Aξελού, πολιτικού µηχανικού του Πολυτεχνείου των Bρυξελλών. Η κατασκευή του σταθµού τοποθετείται γύρω στα 1928-29. Tο µεγαλοπρεπές, εκλεκτικιστικό οικοδόµηµα µε τον µεγάλο αψιδωτό θόλο, αποτελεί δηµιουργική προσαρµογή των ευρωπαϊκών του προτύπων στα ελληνικά δεδοµένα της εποχής. Πρόκειται για µεταλλική, αρθρωτή, πριτσινωτή κατασκευή, µε διάφανη στέγαση, η οποία πακτώνεται µε µπουλόνια στο έδαφος. Επαναλαµβανόµενα πλαίσια συνδέονται µε οριζόντιες, δικτυωµατικές δοκούς, εξασφαλίζοντας την ακαµψία τους µε χιαστί αντιανέµια, ενώ συγχρόνως συγκρατούν διάφανους υαλοπίνακες. Στην περίµετρό του ο σταθµός περιβάλλεται από υποστηρικτικά κτίρια, τα οποία έχουν ύψος δύο ορόφων, και στο εσωτερικό του δίνει την αίσθηση στεγασµένου forum.. Η πρόσφατη επέµβαση στο διατηρητέο εκλεκτικιστικό κτίριο των ΗΣΑΠ στον Πειραιά, είχε σαν στόχο την αισθητική καλειτουργική ανακαίνιση του επιβατικού σταθµού και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αναβάθµισης όλων των αντίστοιχων σταθµών. Tο κτίριο σήµερα έχει όλα εκείνα τα στοιχεία διάκοσµου τα οποία, πριν την επέµβαση, είχαν υποστεί εκτετα

α s

ι

µένες φθορές από την εγκατάλειψη, τη ρύπανση και τους βανδαλισµούς. ές όψεις, το δάπεδο και την οροφή και ταυτό ρονα να

συµβάλει στην προσπάθεια τόνωσης του εµπορικού χαρακτήρα της κλειστής ‘πλατείας’ (µε τις αποβάθρες) και να εντάξει νέες χρήσεις στην ανεκµετάλλευτη κτιριακή υποδοµή, αποµακρύνοντας τα διάφορα περίπτερα από το εσωτερικό του σταθµού. Ανακαινίστηκαν τα εκδοτήρια, ο κύριος χώρος εισόδου για το ευρύ κοινό και αποκαταστάθηκαν οι µπάρες αναµονής και τα γκισέ, τεχνοτροπίας Art Dco. Η εσωτερική ‘πλατεία’ βάφτηκε στα χρώµατα των εξωτερικών όψεων και πλακοστρώθηκε.Ο µεταλλικός φέρων οργανισµός χρωµατίστηκε σε σκούρο κυπαρισσί. Tα παλιά ξύλινα κουφώµατα πουβλέπουν στο εσωτερικό του σταθµού ντικαταστάθηκαν από νέα αλουµινίου σε φωτεινή ράσινη απόχρωση. την οροφή οι υαλοπίνακες ‘αρµέ’ αντικαταστάθηκαν πό πολυκαρβονικό υλικό. Mε την αλλαγή αυτή η ατασκευή ελάφρυνε, ο εσωτερικός χώρος απέκτησε γλυκό φως και, σε συνδυασµό µε τα ρεύµατα αέρος, αναιρέθηκε φαινόµενο θερµοκηπίου, κατά τους θερινούς µήνες. Σε ό,τι αφορά τον γενικό φωτισµό, κρατήθηκαν τα υπάρχοντα ωτιστικά σώµατα και συντηρήθηκαν, ενώ ταυτόχρονα προστέθηκαν νέα ενδοδαπέδια, που αναδεικνύουν τα µεταλλικά έροντα στοιχεία.

χΣκοπός της επέµβασης ήταν να αποκαταστήσει τις περιµετρικ

απΣακτοφφ

Eνδιαφέρον παρουσιάζει η αξιοποίηση του ονώροφου κτίσµατος κατά µήκος του κεντρικού ολωτού κορµού του σταθµού, το οποίο εξακολουθεί α στεγάζει έναν εφεδρικό συρµό. Μετά από υνεργασία τριών κρατικών φορέων - του Υπουργείου

Πολιτισµού, της (AΣKT) και του φιλοξενεί ζωγραφµεγάλων διαστάσεωναποκτά εικαστική Συγχρόνως µελλοντικά σχέδιαεπέκταση του κτιρκατά µήκος της δηµιουργηθεί ένα

µθνσ

Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών ΗΣΑΠ- ο λευκός συµπαγής τοίχος ικά έργα φοιτητών της ΑΣΚΤ

. Έτσι η αναµονή στο σταθµό και εκπαιδευτική διάσταση.

επεκτάθηκαν σε µήκος οι αποβάθρες. Στα του ΗΣΑΠ περιλαµβάνεται η ιακού συγκροτήµατος του Πειραιά

παραλιακής πρόσοψης, ώστε να πολυδύναµο συγκρότηµα.

Eνοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Aθήνας και ανάπλαση του ιστορικού της κέντρου. Έργα του Yπουργείου Πολιτισµού (YΠΠO), του Yπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας & ∆ηµοσίων Έργων (YΠEXΩ∆E) και της Eνοποίησης Aρχαιολογικών Xώρων AθήνA.E., 2002-2004

ας

και ρου

κής

ο οία Ω∆E, ικών

θήνα

ης

ινό.

γραµµα

(a) Aνάπλαση της πλατείας Oµονοίας Aρχιτέκτονες Eλένη-Mαρία Kατσίκα, Bοζάνη Aριάδνη, Γρηγόρης ∆εσσύλας και Tσιατάς Θεόδωρος (Bραβείο ανοικτού αρχιτεκτονικού διαγωνισµού, 1998) (β) Aνάπλαση της πλατείας Mοναστηρακίου Aρχιτέκτονες Nίκος Kαζέρος, Zηνοβία Kωστοπούλου, Bασιλεία Mανιδάκη, Xριστίνα Παρακεντέ και Eλένη Tζιρτζιλάκη (Bραβείο ανοικτού αρχιτεκτονικού διαγωνισµού, 1998) H ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Aθήναςη ταυτόχρονη ανάπλαση του ιστορικού της κένταποτελούν το µεγαλύτερο µέχρι σήµερα πρόγραµµα πολεοδοµικών παρεµβάσεων στην καρδιά της ελληνιπρωτεύουσας. Στόχος του προγράµµατος είναι να πραγµατώσει το παλιό όραµα του ενιαίου «αρχαιολογικού πάρκου» της πρωτεύουσας από το Oλυµπίειο ώς τον Kεραµεικό, αναβαθµίζοντας παράλληλα όλες τις περιοχές που έχουν σχέση µε τ«πάρκο». Tη συντονισµένη αυτή προσπάθεια, η οπξεκίνησε µε πρωτοβουλία του YΠΠO και του YΠEXανέλαβε να ολοκληρώσει η «Eνοποίηση AρχαιολογXώρων Aθήνας A.E.». I. H ενοποίηση των αρχαιολογικών Xώρων της AH προσπάθεια ξεκινά το 1976 µε προτάσεις

ς

αρχιτεκτόνων-πολεοδόµων για το θέµα αυτό, από τις οποίες ιδιαίτερη βαρύτητα έχει εκείνη του Aλέξανδρου ∆. Φωτιάδη. Tο 1983 το YΠEXΩ∆E παρουσιάζει το «αρχαιολογικόπάρκο» στο πλαίσιο του Pυθµιστικού Σχεδίου της Aθήνας και το 1987 το YΠΠO προχωρεί στην εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου (master plan), το οποίο καθόρισε την κλίµακα της πολεοδοµικής παρέµβασης. Έξι µεγάλης κλίµακας µελέτες του YΠΠO για την αρχαιολογική περιοχή από το Oλυµπίειο ώς τον Kεραµεικό, σε συνδυασµό µε τη µελέτη πεζοδρόµηστων οδών ∆ιονυσίου Aρεοπαγίτου και Aποστόλου Παύλου, η οποία έχει εφαρµοστεί, ορίζουν το αντικείµενο και τον χαρακτήρα του «αρχαιολογικού πάρκου». H εταιρία «Eνοποίησης Aρχαιολογικών Xώρων Aθήνας A.E.» ανέλαβε να ολοκληρώσει αυτό το φιλόδοξο πρόγραµµα και το 2002 παρέδωσε το έργο της πεζοδρόµησης της ∆ιονυσίου Aρεοπαγίτου στο κο II. Aνάπλαση ιστορικού κέντρου της Aθήνας

ώνων του 2004, το Εν όψει των Ολυµπιακών ΑγΥπουργείο ∆ηµοσίων Έργων και η Eνοποίηση Aρχαιολο ικών Xώρων της Aθήνας A.E., έχουν δροµολογήσει ένα µεγαλόπνοο πρόγαναπλάσεων του ιστορικού κέντρου της πρωτεύουσας.

Aνάπλαση της πλατείας Οµονοίας

Aνάπλαση της πλατείας Μοναστηρακίου

∆ιαµόρφωση της πλατείας Συντάγµατος

∆ιαµόρφωση της πλατείας Συντάγµατος

Το πρόγραµµα περιλαµβάνει τα εξής έργα: (1) την ανάπλαση της πλατείας Οµονοίας (βλ. παρακάτω) · (2) την ανάπλαση της πλατείας Μοναστηρακίου (βλ. παρακάτω)· (3) τη διαµόρφωση της πλατείας Συντάγµατος, η οποία προβλέπει απκαθώς και των οδών που την περιβάλλουν, για την

οκατάσταση των επιφανειών της πλατείας

πεί στην

ς και ρο του

και επέκτασης του αρχαιολογικού ε τη .

ι

ό

ς οδού Κολοκοτρώνη, που

ώρα ούν

γύρω από το

ργίας

υ και

ν λατεία Oµονοίας έως την οδό Λυκούργου· 2) την ανάπλαση της οδού Aιόλου από την οδό Eρµού ως την οδό Σοφοκλέους µε στόχους την αποκατάσταση ν όψεων των διατηρητέων κτιρίων της και τη γενικότερη

ναβάθµιση της περιοχής ώστε εκτός από τις εµπορικές ραστηριότητες να αποκτήσει και άλλες επιθυµητές χρήσεις, 3) τη διαµόρφωση της οδού Αδριανού. α δύο σηµαντικότερα έργα του προγράµµατος και εκείνα που θα ολοκληρωθούν πρώτα είναι οι αναπλάσεις των λατειών Oµονοίας και Mοναστηρακίου. µελέτη της πλατείας Oµονοίας ανατέθηκε το 1999 στους αρχιτέκτονες Ελένη-Μαρία Κατσίκα, Αριάδνη Βοζάνη, ρηγόρη ∆εσύλλα, Θεόδωρο Τσιατά, που είχαν κερδίσει το α’ βραβείο διαγωνισµού ανοικτού σε όλους τους ρχιτέκτονες της Eυρωπαϊκής Kοινότητας (1998). H αρχιτεκτονική πρόταση διατηρεί τον χαρακτήρα της κεντρικής αυτής λατείας, η οποία αποτελεί εκ των πραγµάτων φορτισµένο συγκοινωνιακό κόµβο. ∆εν την αντιµετωπίζει δηλαδή ως

Πεζοδρόµηση της λεωφόρου Βασ. Όλγας

εφαρµογή της νέας κυκλοφοριακής ρύθµισης· (4) τη διαµόρφωση της πλατείας Kουµουνδούρου· (5) τη διαµόρφωση πεζοδροµίων στις οδούς του «Εµπορικού Τριγώνου», η οποία αποσκοαισθητική τους αναβάθµιση· (6) την πεζοδρόµηση της λεωφόρου Βασ. Όλγας, η οποία µετατρέπεται σε χώρο διέλευσης, στάσηπροσπέλασης προς τον αρχαιολογικό χώOλυµπίειου, αλλά χώρου προς το Zάππειο. Tο έργο συνδέεται άµεσα µδιαµόρφωση του περιπάτου ∆ιον. Aρεοπαγίτου – AπΠαύλου – Eρµού. (7) τη διαµόρφωση της οδού Μητροπόλεως, η οποία αφορά την αισθητική αναβάθµιση των πεζοδροµίων, την αποκατάσταση της πλατείας Mητροπόλεως, την αναδιάρθρωση της κυκλοφοριακής εξυπηρέτησης κατης εξυπηρέτησης των τουριστικών λεωφορείων· (8) την αναβάθµιση της πλατείας ∆ουρούτη και της οδού Ακαδήµου, που βρίσκεται στην περιοχή του παλιού Mεταξουργείου, ώστε η πλατεία να γίνει κόµβος πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε σύνδεση, µέσω της οδού Aκαδήµου, µε την πλατεία Kουµουνδούρου και την περιοχή Ψυρρή. H επέµβαση περιλαµβάνει ευπρεπισµτων όψεων των κτιρίων πού περιβάλλουν την πλατεία και αυτών που βρίσκονται κατά µήκος της οδού Aκαδήµου. (9) τη διαµόρφωση τηπεριλαµβάνει έργα βελτίωσης και ανακατασκευής του οδοστρώµατος, των πεζοδροµίων, των υποδοµών, του φωτισµού και της φύτευσης· (10) την πεζοδρόµηση της οδού Ερµού από την οδό Aγίων Aσωµάτων µέχρι την οδό Πειραιώς και πληθεπεµβάσεων στην περιοχή του έργου που αφορδιαµορφώσεις ελεύθερων χώρων (π.χ. Bυζαντινό εκκλησάκι των Aγίων Aσωµάτων) και πλατειών ( πλατεία Θησείου και πλατεία απέναντι από την είσοδο του Mουσείου Kεραµεικού), αναβάθµιση τουσταθµού των HΣAΠ στο Θησείο κ.ά. Oι παρεµβάσεις συνδέονται µε τα έργα ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου του Kεραµεικού, την πρόταση δηµιουπολιτιστικού πάρκου Kεραµεικού και τα έργα διαµόρφωσης της Bασ. Όλγας, ∆ιον. AρεοπαγίτοAπ. Παύλου · (11) την ανάπλαση της οδού Aθηνάς, η οποία περιλαµβάνει παρεµβάσεις για την αποκατάσταση των

∆ιαµόρφωση της οδού Μητροπόλεως

κτιρίων της, την επισκευή οδοστρώµατος και πεζοδροµίων και τη µερική της πεζοδρόµηση από τηπ(1έ Aναβάθµιση της πλατείας ∆ουρούτη και της οδού Ακαδήµουτωαδ όπως είναι η κατοικία· και τέλος (1TπHΓαπ

χώρο αναψυχής ή στάσης των πεζών αλλά ως χώρο ιέλευσής τους. H κεντρική ιδέα της πρότασης έχει ως ξής. H πλατεία οργανώνεται ως ενιαία βατή επιφάνεια. ρισµένα τµήµατά της διαµορφώνονται µε χαµηλά τοιχεία, τα οποία ορίζουν περιοχές στάσης και κίνησης, ποκαλύπτουν ενδιαφέρουσες θέες και προσδίδουν τον χώρο δυναµικό χαρακτήρα. Tο υπόγειο επίπεδο ς πλατείας αποκτά ιδιαίτερη σηµασία µετά τη ειτουργία του Mετρό και την ανακαίνιση του εσοπολεµικού σταθµού των HΣAΠ (1298-30, ρχιτέκτων Eµµανουήλ Λαζαρίδης). µελέτη ανάπλασης της πλατείας Mοναστηρακίου νατέθηκε στους αρχιτέκτονες Νίκο Καζέρο, Ζηνοβία ωστοπούλου, Βασιλεία Μανιδάκη, Χριστίνα Παρακεντέ αι Ελένη Τζιρτζιλάκη που είχαν κερδίσει το α’ βραβείο ε ανοιχτό διαγωνισµό του 1998 γι’ αυτό το θέµα. Tα ασικά σηµεία της πρότασης των τεσσάρων αρχιτεκτόνων ήσαν:

) η διαµόρφωση της πλατείας σε ενιαίο ανοικτό χώρο ιέλευσης αλλά και στάσης των πεζών µε τις αναγκαεζοδροµήσεις και τη δηµιουργία αξιοθέατων, όπως του πιµήκους ανοίγµατος –«αρχαιολογικής τοµής»- για την πίσκεψη του υπόγειου αρχαιολογικού χώρου της λατείας και της νέας κρήνης στη θέση της του ιστορικού Kάτω Συντριβανιού», κ.ά., ) η δαπεδόστρωση από πολύχρωµες πέτρες και άρµαρα σε «ρευστή» σύνθεση που εναρµονίζεται µε ν γραφικό χαρακτήρα της ιστορικής πλατείας και τα ύο κυρίαρχα αρχιτεκτονικά της µνηµεία –τη βυζαντινή κκλησία της Παντάνασσας και το οθωµανικό τζαµί-, ) η ανάδειξη του ναού της Παντάνασσας, ) η ανάπλαση των όψεων των κτιρίων που εριβάλλουν την πλατεία και η χρωµατική τους ποκατάσταση, ) η σύνδεση µε τον υπόγειο σταθµό του Mετρό και

) η διαµόρφωση της εισόδου και της εξόδου κινδύνου υ Mετρό καθώς και των απολήξεων των αεραγωγών του στε να εναρµονίζονται αισθητικά µε την πλατεία.

∆ιαµόρφωση της οδού Κολοκοτρώνη

Πεζοδρόµηση της οδού Ερµού από την οδό Aγίων Aσωµάτων µέχρι την οδό Πειραιώς

δεOσαστηλµαHαΚκσβ

(αδ ίες πεεπ«(βµτοδε(γ(δπα(ε(σττοώ

Πεζοδρόµηση της οδού Aποστόλου Παύλου

Aνάπλαση της οδού Aθηνάς

Aνάπλαση της οδού Aιόλου από την οδό Eρµού έως την οδό Σοφοκλέους

∆ιαµόρφωση της οδού Αδριανού

ΠΗΓΕΣ CD-ROM ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ Ο∆ΗΓΟΣ ATHENS, LONDON, PARIS. www.culture2000.tee.gr ΣΕΛΙ∆ΟΠΟΙΗΣΗ: ΧΑΛΑΣ ΑΝ∆ΡΕΑΣ