Ο ΚΑΒΑΦΗ ΚΑΙ ΝΔΟΙ

Φσηεηλή Μφζρνπ-Ρίδνπ

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΣΟΝ ΚΑΒΑΦΗ

Ο Κσλζηαληίλνο είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο Έιιελεο πνηεηέο ηεο

ζχγρξνλεο επνρήο. Ο Κσλζηαληίλνο Καβάθεο γελλήζεθε ζηηο 29 Απξηιίνπ

1863 ζηελ Αιεμάλδξεηα, φπνπ νη γνλείο ηνπ, εγθαηαζηάζεθαλ

εγθαηαιείπνληαο ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε ην 1840. Ήηαλ ην έλαην παηδί ηνπ

Πέηξνπ Καβάθε (1814-1870), κεγαιέκπνξνπ βακβαθηνχ. Η κεηέξα ηνπ αλήθε

ζε παιηά Φαλαξηψηηθε νηθνγέλεηα ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο. Καη ηα δπν απηά

ζηνηρεία, ε εκπνξηθή ηδηφηεηα ηνπ παηέξα θαη ε αξρνληηά ηεο κεηέξαο

ζπληέιεζαλ ζεκαληηθά ζηε δηακφξθσζε ηνπ ραξαθηήξα ηνπ πνηεηή.

Μεηά ην ζάλαην ηνπ παηέξα ηνπ θαη ηελ ζηαδηαθή δηάιπζε ηεο νηθνγελεηαθήο

επηρείξεζεο, ε νηθνγέλεηα εγθαηαζηάζεθε ζηελ Αγγιία (Λίβεξπνπι θαη

Λνλδίλν) φπνπ έκεηλε κέρξη ην 1876. ηελ Αιεμάλδξεηα ν Kαβάθεο δηδάρηεθε

Αγγιηθά, Γαιιηθά θαη Διιεληθά κε νηθνδηδάζθαιν θαη ζπκπιήξσζε ηε

κφξθσζή ηνπ γηα έλα-δχν ρξφληα ζην Διιεληθφ Δθπαηδεπηήξην ηεο

Αιεμάλδξεηαο. Έδεζε επίζεο γηα ηξία ρξφληα, πνπ ήηαλ ηα θξηζηκφηεξα ζηελ

ςπρνδηαλνεηηθή ηνπ δηακφξθσζε, ζηελ Πφιε (1882-84).

Σν 1897 ηαμίδεςε ζην Παξίζη θαη ην 1903 ζηελ Αζήλα, ρσξίο απφ ηφηε λα

κεηαθηλεζεί απφ ηελ Αιεμάλδξεηα γηα ηξηάληα νιφθιεξα ρξφληα. Ύζηεξα απφ

πεξηζηαζηαθέο απαζρνιήζεηο ζε ρξεκαηηζηεξηαθέο επηρεηξήζεηο, απνθάζηζε

λα γίλεη δεκφζηνο ππάιιεινο θαη δηνξίζηεθε ζε ειηθία 59 ρξνλψλ ζην

Τπνπξγείν Γεκνζίσλ Έξγσλ ην 1922.

Απφ ην 1886 άξρηζε λα δεκνζηεχεη πνηήκαηα επεξεαζκέλα απφ ηνπο

Αζελαίνπο ξνκαληηθνχο πνηεηέο, ρσξίο λα ηνλ έρεη επεξεάζεη θαζφινπ ε

ζηξνθή ηεο γεληάο ηνπ 80. Απφ ην 1891, φηαλ εθδίδεη ζε απηνηειέο θπιιάδην

ην πνίεκα Κηίζηαη, θαη ηδίσο ην 1896, φηαλ γξάθεη ηα Σείρε, ην πξψην

αλαγλσξηζκέλν, εκθαλίδνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ψξηκσλ πνηεκάησλ

ηνπ.

Ο Καβάθεο είλαη γλσζηφο γηα ηελ εηξσλεία ηνπ, έλα κνλαδηθφ ζπλδπαζκφ

ιεθηηθήο θαη δξακαηηθήο εηξσλείαο. Πνιινί φκσο απφ ηνπο αιιφγισζζνπο

νκφηερλνπο θαη αλαγλψζηεο ηνπ (π.ρ. Όληελ, Φφξζηεξ) αξρηθά γλψξηζαλ θαη

αγάπεζαλ ηνλ εξσηηθφ Καβάθε.

Σν 1932, ν Καβάθεο, άξξσζηνο απφ θαξθίλν ηνπ ιάξπγγα, πήγε γηα ζεξαπεία ζηελ Αζήλα, φπνπ παξέκεηλε αξθεηφ δηάζηεκα, εηζπξάηηνληαο κηα ζεξκφηαηε ζπκπάζεηα απφ ην πιήζνο ησλ ζαπκαζηψλ ηνπ. Δπηζηξέθνληαο φκσο ζηελ Αιεμάλδξεηα, ε θαηάζηαζή ηνπ ρεηξνηέξεςε. Δηζήρζε ζην Ννζνθνκείν ηεο Διιεληθήο Κνηλφηεηαο, φπνπ θαη πέζαλε ζηηο 29 Απξηιίνπ ηνπ 1933, ηε κέξα πνπ ζπκπιήξσλε 70 ρξφληα δσήο.

Έλα ζχληνκν απηνβηνγξαθηθφ ζεκείσκα ηνπ πνηεηή:

«Δίκαη Κσλζηαληηλνππνιίηεο ηελ θαηαγσγήλ, αιιά εγελλήζεθα ζηελ Αιεμάλδξεηα - ζ' έλα ζπίηη ηεο νδνχ εξίθ· κηθξφο πνιχ έθπγα, θαη αξθεηφ κέξνο ηεο παηδηθήο κνπ ειηθίαο ην πέξαζα ζηελ Αγγιία. Καηφπηλ επηζθέθζελ ηελ ρψξαλ απηήλ κεγάινο, αιιά γηα κηθξφλ ρξνληθφλ δηάζηεκα. Γηέκεηλα θαη ζηε Γαιιία. ηελ εθεβηθήλ κνπ ειηθίαλ θαηνίθεζα ππέξ ηα δχν έηε ζηελ Κσλζηαληηλνχπνιε. ηελ Διιάδα είλαη πνιιά ρξφληα πνπ δελ επήγα. Η ηειεπηαία κνπ εξγαζία ήηαλ ππαιιήινπ εηο έλα θπβεξλεηηθφλ γξαθείνλ εμαξηψκελνλ απφ ην ππνπξγείνλ ησλ Γεκνζίσλ Έξγσλ ηεο Αηγχπηνπ. Ξέξσ Αγγιηθά, Γαιιηθά θαη νιίγα Ιηαιηθά».

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CF%86%CE%B7%CF%82

Ο ΚΑΒΑΦΗ ΤΜΒΟΤΛΔΤΔΙ

ΣΟΤ ΝΔΟΤ

ΑΠΟΛΔΙΠΔΙΝ Ο ΘΔΟ ΑΝΣΩΝΙΟΝ

Σα ραξαθηεξηζηηθφηεξα ζηνηρεία ηεο δνκήο ηνπ πνηήκαηνο είλαη νη

επαλαιήςεηο θαη νη πξνηξεπηηθέο πξνζηαθηηθέο. Ση πεηπραίλεη κε ηα

εθθξαζηηθά απηά κέζα ν πνηεηήο;

Σν πνίεκα απηφ αλήθεη ζηα δηδαθηηθά πνηήκαηα ηνπ Καβάθε, κε ηα νπνία ν

πνηεηήο επηρεηξεί λα πεξάζεη ζηνλ αλαγλψζηε νπζηψδε κελχκαηα γηα ηε

δσή, αιιά θαη γηα ηνλ ηξφπν πνπ νθείινπλ νη άλζξσπνη λα αληηκεησπίδνπλ

θάπνηεο θαηαζηάζεηο. Δδψ, ν Καβάθεο κε ηηο πξνηξεπηηθέο πξνζηαθηηθέο

δίλεη εληνλφηεξα ηελ παξαηλεηηθή απηή αίζζεζε ηνπ πνηήκαηνο, κηαο θαη ν

νπζηαζηηθφο ηνπ ζθνπφο είλαη λα ζπκβνπιεχζεη, φρη βέβαηα ηνλ

Αληψλην, αιιά ηνλ αλαγλψζηε πνπ ελδερνκέλσο κπνξεί λα βξεζεί

αληηκέησπνο κε ηελ απψιεηα θαη ηελ απνηπρία. Ο πνηεηήο, επνκέλσο, κε ηηο

πνιιαπιέο πξνζηαθηηθέο πξνζπαζεί λα θαζνδεγήζεη ηνλ άλζξσπν πνπ ζα

έξζεη αληηκέησπνο κε κηα ηφζν ζεκαληηθή απψιεηα γηα ην πψο ζα πξέπεη λα

θεξζεί.

Ο Καβάθεο ελ γέλεη δε ρξεζηκνπνηεί ζπρλά ηηο επαλαιήςεηο ζηελ πνίεζή ηνπ, αιιά φηαλ ην θάλεη απνζθνπεί ζην λα πεξάζεη κε ηδηαίηεξε έκθαζε ην κήλπκα ησλ ζηίρσλ ή ησλ ιέμεσλ πνπ επαλαιακβάλεη. Γηα παξάδεηγκα ν ζηίρνο: «άλ ἕηνηκνο ἀπφ θαηξφ, ζάζαξξαιένο», επαλαιακβάλεηαη θαζψο θέξεη ην θεληξηθφ λφεκα ηνπ πνηήκαηνο. Η ζηάζε πνπ νθείιεη λα θξαηήζεη ν Αληψληνο κπξνζηά ζηελ απψιεηα ηεο Αιεμάλδξεηαο είλαη κηα αμηνπξεπήο ςπρξαηκία, πνπ ζα δείμεη ζηνπο άιινπο αλζξψπνπο φηη αθελφο ήηαλ πξνεηνηκαζκέλνο απφ θαηξφ γηα κηα πηζαλή απνηπρία θη αθεηέξνπ φηη δηαζέηεη αξθεηφ ζάξξνο γηα λα αληέμεη ηελ ζπλνιηθή απψιεηα φισλ εθείλσλ ησλ απνθηεκάησλ γηα ηα νπνία αγσλίζηεθε κηα νιφθιεξε δσή.

Ση ζέζε θαηέρνπλ ζην πνίεκα νη ζηίρνη 7 θαη 8 θαη λα ηνπο

ζπζρεηίζεηε κε ηνπο πξνεγνχκελνπο θαη κε ηνπο επφκελνπο.

Οη ζηίρνη απηνί πεξηέρνπλ ην θεληξηθφ κήλπκα ηνπ πνηήκαηνο, ππφ

ηελ έλλνηα φηη ε βαζηθή κέξηκλα ηνπ πνηεηή είλαη λα δηαζθαιηζηεί ε

αμηνπξεπήο ζηάζε ηνπ αηφκνπ απέλαληη ζε κηα ελδερφκελε απψιεηα.

Όηαλ θάπνηνο αληηιεθζεί φηη πιεζηάδεη ε ζηηγκή πνπ ζα ράζεη φια

φζα έρεη πεηχρεη ζηε δσή ηνπ, φπσο απηφ ζπκβαίλεη ζηνλ

Αληψλην, ηφηε ζα πξέπεη λα θαλεί ςχρξαηκνο ζαλ λα ήηαλ πάληνηε

πξνεηνηκαζκέλνο γηα κηα ελδερφκελε απνηπρία.

Οη ζηίρνη πνπ πξνεγνχληαη ηνπ θεληξηθνχ απηνχ κελχκαηνο

πεξηγξάθνπλ ηε ζηηγκή πνπ ν Αληψληνο αληηιακβάλεηαη φηη ν

πξνζηάηεο Θεφο ηνλ εγθαηαιείπεη θαη πσο είλαη πιένλ δεδνκέλε ε

πηψζε ηνπ. Δλψ, νη ζηίρνη πνπ αθνινπζνχλ είλαη νη θαηεπζπληήξηεο

νδεγίεο ηνπ πνηεηή γηα ην πψο ζα πξέπεη λα αληηδξάζεη ν Αληψληνο

θαη άξα θάζε άλζξσπνο πνπ ζπλεηδεηνπνηεί φηη έρεη έξζεη

αληηκέησπνο κε ην ηέινο ηεο επηηπρεκέλεο δηαδξνκήο ηνπ.

Ση ζπκβνιίδεη ζην πνίεκα ε Αιεμάλδξεηα θαη ν Αληψληνο;Όηαλ ν πνηεηήο πξνηξέπεη ηνλ Αληψλην λα απνραηξεηήζεη ηελ Αιεμάλδξεηα πνπ ράλεη, ελλνεί φηη ζα πξέπεη λα απνδερηεί ην γεγνλφο φηη ήξζε ε ζηηγκή πνπ ζα ράζεη φια φζα έρεη απνθηήζεη ζηε δσή ηνπ κε πνιινχο αγψλεο. Η Αιεμάλδξεηα επνκέλσο ζπκβνιίδεη φια ηα αγαζά πνπ θάπνηνο έρεη απνθηήζεη, αιιά πνιχ πεξηζζφηεξν θάζε ηη πνπ απνηειεί ην πνιπηηκφηεξν φλεηξν ελφο αλζξψπνπ, πνπ γηα θάπνην δηάζηεκα θαηάθεξε λα ην πινπνηήζεη θαη πιένλ ην ράλεη. Η Αιεμάλδξεηα γίλεηαη εδψ ην ζχκβνιν ησλ πην ζεκαληηθψλ απνθηεκάησλ, αιιά θαη ησλ πξνζδνθηψλ πνπ έρεη θάπνηνο γηα ην κέιινλ ηνπ. Ο Καβάθεο θαζηζηά ηελ Αιεμάλδξεηα έλα πνιπζήκαλην ζχκβνιν, γεγνλφο πνπ σο έλα βαζκφ εμεγείηαη απφ ηελ ηδηαίηεξε αγάπε πνπ είρε ν πνηεηήο γηα ηε γελέηεηξά ηνπ θαη απφ ηε δηάζεζή ηνπ λα ηηκήζεη ηελ πφιε ηνπ.

Ο Αληψληνο απφ ηελ άιιε ζπκβνιίδεη θάζε άλζξσπν πνπ έρεη επηηχρεη ζεκαληηθά πξάγκαηα ζηε δσή ηνπ θαη θάπνηε έξρεηαη αληηκέησπνο κε ηελ απψιεηα φισλ απηψλ ησλ επηηεπγκάησλ. Ο πνηεηήο ρξεζηκνπνηεί νπζηαζηηθά ηελ ηζηνξία ηνπ Αληψληνπ γηα λα απεπζπλζεί ζε φινπο ηνπο αλζξψπνπο, θαζψο γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο είλαη πηζαλφ θάπνηα ζηηγκή λα βξεζνχλ αληηκέησπνη κε κηα ζεκαληηθή απψιεηα. Όπσο, ινηπφλ, πξνηξέπεη ηνλ Αληψλην λα ζηαζεί ζην χςνο ηνπ θαη λα αληηκεησπίζεη ηελ θαηάζηαζε κε αμηνπξέπεηα, ην ίδην αθξηβψο δεηάεη ν πνηεηήο θη απφ ηνπο αλαγλψζηεο ηνπ.

CHE FECE…IL GRAN RIFIUTOΟη εηζαγσγηθνί ζηίρνη ηνπ πνηήκαηνο καο παξνπζηάδνπλ εμαξρήο ηνλ

πξνβιεκαηηζκφ ηνπ πνηεηή. Κάπνηα ζηηγκή «κεξηθνί άλζξσπνη» θαινχληαη

λα επηιέμνπλ γηα θάηη εμαηξεηηθά ζεκαληηθφ ζηε δσή ηνπο, έξρνληαη δειαδή

αληηκέησπνη κ‘ έλα θαίξην δίιεκκα, κε κηα ηφζν ζεκαληηθή απφθαζε πνπ ζα

θαζνξίζεη ζπλνιηθά ηε δσή ηνπο. Δίλαη ε ζηηγκή πνπ ζα πξέπεη λα πνπλ ην

κεγάιν Ναη ή ην κεγάιν Όρη. Σν λαη απηφ κπνξεί λα αθνξά είηε ην

ζπκβηβαζκφ κε θάηη πνπ απαηηείηαη απφ απηνχο είηε ηελ αλάιεςε κηαο

εμαηξεηηθά ζεκαληηθήο επζχλεο, θαη αληηζηνίρσο, ην φρη ιεηηνπξγεί σο

άξλεζε ζε επηβεβιεκέλνπο ζπκβηβαζκνχο ή ζε επζχλεο πνπ βαξχλνπλ

ππέξκεηξα. Ο πνηεηήο, κε ζέινληαο λα πεξηνξίζεη ην λνεκαηηθφ εχξνο ησλ

ζηίρσλ ηνπ, δελ θαζνξίδεη ην ηη αθνξά ε ζεκαληηθή απηή

απφθαζε, αθήλνληαο έηζη ηνπο ζηίρνπο απηνχο αλνηρηνχο ζε πνιιαπιέο

εξκελείεο, αιιά θαη έηνηκνπο λα εθθξάζνπλ ηνλ πξνβιεκαηηζκφ πνιιψλ

αλζξψπσλ.

Ο Καβάθεο, πάλησο, ηνλίδεη πσο ην πνίεκα απηφ αθνξά «κεξηθνχο

αλζξψπνπο», φρη φινπο, θη απηφ αθελφο γηαηί ν πνηεηήο δελ πξέζβεπε πνηέ

φηη ηα πνηήκαηά ηνπ θαιχπηνπλ ηηο αλεζπρίεο φισλ ησλ αλζξψπσλ θη

αθεηέξνπ δηφηη γηα πνιινχο αλζξψπνπο δελ ηίζεληαη πνηέ ηφζν ζεκαληηθά

δηιήκκαηα ζηε δσή ηνπο.

Φαλεξψλεηαη ακέζσο φπνηνο ηφ ‗ρεη

έηνηκν κέζα ηνπ ην Ναη, θαη ιέγνληάο ην πέξα

πεγαίλεη ζηελ ηηκή θαη ζηελ πεπνίζεζί ηνπ.

Απφ ηνπο αλζξψπνπο πνπ ζα έξζνπλ αληηκέησπνη κε ην ζεκαληηθφ

δίιεκκα, εθείλνη πνπ είλαη έηνηκνη λα αληαπνθξηζνχλ ζε απηφ πνπ ηνπο

δεηείηαη, νη άλζξσπνη πνπ έρνπλ ην Ναη έηνηκν κέζα ηνπο, θαλεξψλνληαη

ακέζσο. Δίλαη νη άλζξσπνη πνπ εκθαλίδνληαη έηνηκνη θαη πξφζπκνη λα

δήζνπλ ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο πνπ έρνπλ νη άιινη απφ απηνχο, είλαη

εθείλνη πνπ ζέινπλ, κε θάζε ηξφπν, λα θαλνχλ αληάμηνη ησλ πξνζδνθηψλ

πνπ ππάξρνπλ γη‘ απηνχο. Οη άλζξσπνη πνπ έρνπλ έηνηκν ην κεγάιν

Ναη, επηιέγνπλ λα εθπιεξψζνπλ ηηο απαηηήζεηο πνπ εγείξνληαη απφ ηνλ

θνηλσληθφ ηνπο πεξίγπξν θαη θάλνληάο ην απηφ επηηπγράλνπλ λα γίλνπλ

απνδεθηνί απφ ηνπο άιινπο θαη λα ηηκεζνχλ γηα ηελ επηινγή ηνπο.

Δίλαη, βέβαηα, ζεκαληηθφ λα γίλεη αληηιεπηφ πσο νη άλζξσπνη πνπ ζα πνπλ

ην λαη, θαηαιήγνπλ ζ‘ απηήλ ηελ απφθαζε γηαηί είλαη ζχκθσλε κε ηηο

απφςεηο θαη ηηο εζψηεξεο αλάγθεο ηνπο. Δπηιέγνπλ λα απαληήζνπλ

ζεηηθά, φρη γηαηί εμαλαγθάδνληαη, αιιά γηαηί ε απφθαζε απηή εθπιεξψλεη

ηελ αλάγθε ηνπο λα δήζνπλ ζε ζπκθσλία κε ηε ζέζε ηνπο θαη ζε ζπκθσλία

κε ην ηη αλακέλεηαη θαη απαηηείηαη απφ απηνχο.

Ο αξλεζείο δελ κεηαλνηψλεη. Aλ ξσηηνχληαλ πάιη,

φρη ζα μαλαέιεγε. Κη φκσο ηνλ θαηαβάιιεη

εθείλν η‘ φρη — ην ζσζηφ — εηο φιελ ηελ δσή ηνπ.

Δθείλνη πνπ ζα αξλεζνχλ, εθείλνη πνπ ζα πνπλ ην κεγάιν Όρη, θηάλνπλ ζ‘ απηή ηελ απφθαζε ζπλεηδεηά θαη φζεο θνξέο θη αλ έξρνληαλ αληηκέησπνη κε ην ίδην δίιεκκα, πάιη φρη ζα έιεγαλ. Κη, φκσο, απηφ ην φρη ζα ην πιεξψλνπλ ζε φιε ηνπο ηε δσή, γηαηί ε άξλεζή ηνπο απηή ζεκαίλεη πσο επηιέγνπλ λα κε ζπκβηβαζηνχλ κε ηηο απαηηήζεηο θαη ηηο αμηψζεηο ησλ άιισλ, επηιέγνπλ λα έξζνπλ ζε ξήμε κε ηηο θνηλσληθέο πξνζδνθίεο θαη ζπκβάζεηο, ραξάδνληαο ην δηθφ ηνπο δξφκν. Σν κεγάιν Όρη απαηηεί κεγάιε δχλακε θαη απνθαζηζηηθφηεηα, θαζψο ε θνηλσλία δε ζπγρσξεί εθείλνπο πνπ δελ ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο επηηαγέο ηεο. Σν κεγάιν Όρη ζπλνδεχεη γηα πάληα εθείλνλ πνπ ηφικεζε λα ην πεη θαη ηνλ βαξχλεη ζαλ κηα ζπλερήο επίθξηζε, ζαλ κηα ζπλερήο απνδνθηκαζία. Κη ελψ νη άλζξσπνη πνπ ζα πνπλ ην φρη ρξεηάζηεθαλ κεγαιχηεξν θνπξάγην θαη πεξηζζφηεξε ςπρηθή δχλακε, απφ εθείλνπο πνπ είπαλ ην λαη, δελ γίλνληαη απνδέθηεο αλάινγεο ηηκήο θαη ζεβαζκνχ. Αληηζέησο, βηψλνπλ ηελ απφξξηςε θαη ηνλ ςφγν ησλ ζπκπνιηηψλ ηνπο, κφλν θαη κφλν γηαηί δε δέρηεθαλ λα δήζνπλ ζχκθσλα κε ηηο παξαδεδνκέλεο αληηιήςεηο. Σν φρη πνπ ζα πνπλ νη άλζξσπνη πνπ ζα έρνπλ ην θνπξάγην λα αξλεζνχλ είλαη ζσζηφ γη‘ απηνχο, γηαηί ζπκβαδίδεη κε ηηο πεπνηζήζεηο θαη ηηο απφςεηο ηνπ, εθθξάδεη δειαδή ηελ πξνζσπηθή ηνπο ηαπηφηεηα, αιιά δε ζπκθσλεί φκσο κε ηηο απφςεηο ηεο θνηλσλίαο, γη‘ απηφ θαη ηηκσξνχληαη γηα ηελ άξλεζή ηνπο.

Η κεγάιε άξλεζε, επνκέλσο, απνηειεί ζχκθσλα κε ηνλ πνηεηή κηα επηινγή

πνπ απαηηεί ςπρηθφ ζζέλνο θαη δπλακηζκφ θαη δελ κπνξεί λα γίλεη απφ

δεηινχο ή αδχλακνπο αλζξψπνπο. Ο Καβάθεο, δειαδή, παίξλνληαο ηνλ

ζηίρν απφ ηελ Κφιαζε ηνπ Γάληε: ―che fece per vilta il gran rifiuto‖ αθαηξεί

ην per vilta (απφ δεηιία), ην νπνίν ζην θείκελν ηνπ Γάληε αλαθέξεηαη ζε

ζπγθεθξηκέλν πξφζσπν, θαη καο δίλεη κηα δηαθνξεηηθή εθδνρή γηα ηνπο

αλζξψπνπο πνπ ιέλε ην κεγάιν Όρη. Δλψ, δειαδή, ν ζηίρνο ηνπ Γάληε

απνηειεί ην αξρηθφ έλαπζκα γηα ην θαβαθηθφ πνίεκα, ν Καβάθεο

απνκαθξχλεηαη απφ ηε ζθέςε ηνπ Γάληε γηα εθείλνλ πνπ απφ δεηιία έθαλε

ηε κεγάιε άξλεζε, θαη παξνπζηάδεη έλα πνίεκα γηα λα ηηκήζεη ηνπο

κεγάινπο αξλεηέο, ηνπο αλζξψπνπο εθείλνπο πνπ έρνπλ ην ζάξξνο θαη ηε

δχλακε λα πνπλ φρη ζηελ ηξέρνπζα εζηθή, ζηηο θνηλσληθέο ζπκβάζεηο, ζηηο

μεπεξαζκέλεο πνηεηηθέο ηερληθέο θαη ζε φ,ηη άιιν ε θνηλσλία επηρεηξεί λα

επηβάιιεη ζηνπο αλζξψπνπο, εγθισβίδνληάο ηνπο ζ‘ έλα ζπγθεθξηκέλν

ηξφπν δσήο θαη ζθέςεο. Ο Καβάθεο γλσξίδεη ηη ζεκαίλεη λα ιεο φρη θαη

πφζν θνζηίδεη ην φρη, γη‘ απηφ θαη δελ δέρεηαη γηα θαλέλα ιφγν ην per vilta ηνπ

δαληηθνχ ζηίρνπ.‘ έλα πξνζσπηθφ ζρφιηφ ηνπ ν πνηεηήο θαηαγξάθεη ηε δηθή

ηνπ ζθέςε ζρεηηθά κε απηφλ πνπ είπε ην κεγάιν φρη, αθήλνληαο ην «απφ

δεηιία» ηνπ Γάληε, θαηά κέξνο.

«Αξλήζεθε, δηφηη ζθέθζεθε επζπλείδεηα ή πσο είλαη αθαηάιιεινο γηα ην

έξγν ή πσο ην έξγν είλαη αλάμηφ ηνπ ή πσο ην έξγν δελ έπξεπε λα

πξαγκαηνπνηεζεί ή θάπνηα παξφκνηα ινγηθήλ αηηία. Όκσο, θάπνηνο άιινο

αλέιαβε ην έξγν θαη επέηπρε -πηζαλφηαηα επεηδή ήηαλ ν θαηάιιεινο γηα

ηνχην ην εηδηθφ έξγν, ή επεηδή δηέζεηε νξηζκέλα εηδηθά κέζα, ηα νπνία

αιινίσζαλ ή δηεπθφιπλαλ ή βειηίσζαλ ην έξγν είηε ηα απνηειέζκαηά ηνπ. Η

επηηπρία απηνχ ηνπ θάπνηνπ άιινπ αληαλαθιά εηο βάξνο ηνπ Αξλεζέληνο, θαη

απηφο είλαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν, αλ θαη ν Αξλεζείο εγλψξηδε πσο ην φρη ηνπ

ήηαλ ζσζηφ, κνιαηαχηα ηνχην ην Όρη ηνλ βαξαίλεη ζε φιε ηελ δσή ηνπ- ην

θάλνπλ λα ηνλ βαξαίλεη, νη ππνςίεο θαη νη θιπαξίεο θαη νη επηηηκήζεηο θαη νη

παξαπνηήζεηο ησλ πνιιψλ.» Κ. Π. Καβάθεο

ΦΩΝΔην πνίεκα Φσλέο ηνπ Καβάθε θπξηαξρεί ε λνζηαιγία γηα ηα αγαπεκέλα πξφζσπα ηεο δσήο ηνπ πνπ ράζεθαλ θαη σζεί ηνλ πνηεηή ζε κηα αλαδξνκή ζην παξειζφλ κε βαζηθφ εξέζηζκα ηελ αλάθιεζε ηνπ ήρνπ ηεο θσλήο ησλ αγαπεκέλσλ ηνπ αλζξψπσλ.

Ο πνηεηήο ραξαθηεξίδεη ηδαληθέο θαη αγαπεκέλεο ηηο θσλέο ησλ αλζξψπσλ πνπ πέζαλαλ ή έρνπλ πηα απνκαθξπλζεί απφ ηε δσή ηνπ πνηεηή, ηνπηθά ή ζπλαηζζεκαηηθά, ηφζν ψζηε λα ζεσξνχληαη ρακέλνη ζα λα έρνπλ ήδε πεζάλεη.

Ο Καβάθεο επηιέγεη λα κηιήζεη γηα ηηο θσλέο ησλ αγαπεκέλσλ ηνπ θαη φρη γηα ην πξφζσπφ ηνπο, θαζψο ε θσλή απνηειεί ην βαζηθφ κέζν έθθξαζεο ζπλαηζζεκάησλ θαη είλαη ζπρλά θνξέαο πνιχηηκσλ κελπκάησλ αγάπεο ή ζθέςεσλ ηδηαίηεξεο αμίαο. Ο πνηεηήο, παξάιιεια, επηιέγεη λα αλαθεξζεί ζηηο θσλέο ησλ αγαπεκέλσλ ηνπ, κηαο θαη ζηα πιαίζηα ηνπ ηδηαίηεξνπ ππνβιεηηθνχ θιίκαηνο πνπ ζέιεη λα δεκηνπξγήζεη, ν ήρνο ηεο θσλήο παξαπέκπεη επθνιφηεξα ζηε κνπζηθή. Σν πνίεκα Φσλέο, άιισζηε, βαζίδεηαη ζηελ ηερλνηξνπία ηνπ ζπκβνιηζκνχ, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν πξνέρεη ε δεκηνπξγία κηαο ππνβιεηηθήο ζπλαηζζεκαηηθήο θαηάζηαζεο. Ο πνηεηήο επηρεηξεί εδψ λα ζπζρεηίζεη ηηο κλήκεο ησλ αγαπεκέλσλ πξνζψπσλ κε ηε κνπζηθή, δεκηνπξγψληαο κηα ζχλδεζε αλάκεζα ζηηο θσλέο πνπ επαλέξρνληαη ζηε κλήκε καο κε ηε κνπζηθή ησλ λεαληθψλ ρξφλσλ, κε ην ηδηαίηεξν εθείλν ζπλαηζζεκαηηθφ θιίκα πνπ επηθξαηνχζε ζηε δσή καο θαηά ηα παηδηθά καο ρξφληα.

Δπηπιένλ, ν πνηεηήο αμηνπνηεί ην γεγνλφο πσο έλαο ήρνο, κηα θξάζε ή

θάπνηε θαη κηα ιέμε, κπνξεί λα ππξνδνηήζεη ζπρλά κηα ζεηξά ζπλεηξκψλ

πνπ καο επηζηξέθνπλ ζε πξφζσπα ηνπ παξειζφληνο.

Ο πνηεηήο, κάιηζηα, κε ζέινληαο λα θαηαζηήζεη ην πνίεκά ηνπ απζηεξά

πξνζσπηθφ, ρξεζηκνπνηεί πιεζπληηθφ αξηζκφ ζηηο θηεηηθέο

αλησλπκίεο, ψζηε λα κπνξνχλ επθνιφηεξα νη αλαγλψζηεο λα ηαπηηζηνχλ κε

ηηο ζθέςεηο ηνπ πνηεηή. Οη κλήκεο, ε λνζηαιγία γηα ηα αγαπεκέλα πξφζσπα

θαη ε αλάθιεζε ηεο νκνξθηάο ησλ παηδηθψλ ρξφλσλ, δελ απνηεινχλ

ζπλαηζζήκαηα θαη ςπρνινγηθέο ιεηηνπξγίεο κνλαρά ηνπ πνηεηή. Κάζε

άλζξσπνο πνπ έρεη ράζεη θάπνην δηθφ ηνπ πξφζσπν, κπνξεί λα βξεζεί ζε

κηα θαηάζηαζε λνζηαιγίαο θαη αλάθιεζεο αλακλήζεσλ.

Η αλάθιεζε ηεο θσλήο ησλ αγαπεκέλσλ πξνζψπσλ γίλεηαη είηε ζπλεηδεηά

κε ηε ζθέςε είηε αζχλεηδα ζηα φλεηξα, θαζψο αθφκε θη φηαλ εκείο δε

ζθεθηφκαζηε ηνπο αλζξψπνπο πνπ ράζακε, ν πφλνο ηεο απψιεηαο θαη ε

έληνλε λνζηαιγία δελ παχνπλ λα ππάξρνπλ. Αθφκε θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ

χπλνπ ηα ζπλαηζζήκαηά καο βξίζθνπλ ηνλ ηξφπν λα

επαλέξρνληαη, ππελζπκίδνληαο καο ηελ αγάπε πνπ αηζζαλφκαζηαλ αιιά θαη

ηελ αγάπε πνπ δερηήθακε απφ ηνπο αλζξψπνπο πνπ έρνπλ πηα ραζεί απφ

ηε δσή καο.

Η αλάκλεζε ηνπ ήρνπ ηεο θσλήο ησλ αγαπεκέλσλ πξνζψπσλ φηαλ επαλέξρεηαη ζηε ζθέςε καο, είηε ζπλεηδεηά είηε φρη, επαλαθέξεη παξάιιεια θαη κλήκεο απφ ηελ πξψηε πνίεζε ηεο δσήο καο. Σα αγαπεκέλα πξφζσπα ηνπ παξειζφληνο καο ππελζπκίδνπλ ηελ νκνξθηά, ηε γαιήλε θαη ηελ επδαηκνλία πνπ επηθξαηνχζε ζηε δσή καο, ζηα παηδηθά καο ρξφληα, φηαλ φια έκνηαδαλ αξκνληθφηεξα θαη ε ςπρή καο δελ είρε ζεκαδεπηεί απφ ηνλ πφλν ηεο απψιεηαο.

Η επαλαθνξά ησλ ήρσλ απφ ηελ πξψηε πνίεζε ηεο δσήο, ε ππελζχκηζε ηεο γαιήλεο θαη ηεο επηπρίαο ησλ παηδηθψλ ή θαη λεαληθψλ ρξφλσλ, δελ είλαη βέβαηα παξά θεπγαιέα, θαζψο ηα ζπλαηζζήκαηα απηά απνηεινχλ απιψο αλάκλεζε θαη δελ κπνξνχλ λα απνθαηαζηαζνχλ ζε κηα ςπρή πνπ έρεη βηψζεη ηφζν πφλν. Οχησο ή άιισο ηα πξφζσπα πνπ πιαηζίσλαλ ηηο επδαηκνληθέο ζηηγκέο ηνπ παξειζφληνο έρνπλ πιένλ ραζεί, νπφηε νη κλήκεο ηεο ραξάο ησλ παιαηφηεξσλ ρξφλσλ είλαη ζηηγκηαίεο θη έξρνληαη ζαλ ήρνο κνπζηθήο πνπ αθνχγεηαη απφ θάπνπ καθξηά θαη ζηγά – ζηγά ζβήλεη.

Η παξνκνίσζε πνπ θιείλεη ην πνίεκα καο παξαπέκπεη ζε κηα εκπεηξία ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, θαζψο ζε φινπο έρεη ηχρεη λα αθνχζνπλ θάπνηα λχρηα κνπζηθή απφ θάπνην απνκαθξπζκέλν κέξνο πνπ αθνχγεηαη γηα ιίγν θαη κεηά ζηαδηαθά ζηακαηά. Ο πνηεηήο, βέβαηα, αμηνπνηεί ην απιφ απηφ γεγνλφο δίλνληάο ηνπ ηδηαίηεξεο πξνεθηάζεηο, θαζψο κε ηελ παξνκνίσζε απηή εθθξάδεη ηελ αδπλακία ησλ αλακλήζεσλ θαη ησλ ζπλαηζζεκάησλ πνπ αλαθαινχληαη ζηελ ςπρή καο λα παξακείλνπλ δσληαλά γηα πνιιή ψξα. Οη κλήκεο ηεο ραξάο ηνπ παξειζφληνο είλαη παξνδηθέο θαη δελ κπνξνχλ παξά λα δηαξθέζνπλ ειάρηζηα, θαζψο ε πξαγκαηηθφηεηα επαλέξρεηαη θαη καο ππελζπκίδεη πσο φια απηά αλήθνπλ πηα ζην παξειζφλ θαη δελ κπνξνχλ λα ζπκβνχλ μαλά.

ΚΔΡΙΑΠψο αληηκεησπίδεηαη ην ζέκα ηνπ ρξφλνπ ζηα δχν πνηήκαηα ηνπ Καβάθε;

ην πνίεκα Κεξηά ν Κσλζηαληίλνο Καβάθεο επηρεηξεί λα εθθξάζεη ηελ αλεζπρία ηνπ γηα ην γνξγφ πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ κε κηα απιή, αιιά εμαηξεηηθά παξαζηαηηθή παξνκνίσζε. Μπξνζηά βξίζθνληαη νη κέξεο ηνπ κέιινληνο ζαλ κηα ζεηξά απφ δσεξά, ρξπζά θαη δεζηά θεξηά, ελψ πίζσ ζηέθνληαη νη κέξεο ηνπ παξειζφληνο, κηα ζιηβεξή γξακκή απφ ζβεζκέλα θεξηά, ιησκέλα θαη θπξησκέλα. Ο πνηεηήο δε ζέιεη λα θνηηάδεη πίζσ, ηε γξακκή ησλ ζβεζκέλσλ θεξηψλ, γηαηί γλσξίδεη πφζν γξήγνξα απηή καθξαίλεη. Σν γνξγφ πέξαζκα ηεο δσήο είλαη κηα ζθέςε πνπ αλαζηαηψλεη ηνλ πνηεηή, γη‘ απηφ θη επηιέγεη λα θνηηάδεη κπξνζηά, ηηο κέξεο ηνπ κέιινληνο, ηα ρξπζά θεξηά πνπ ζπκβνιίδνπλ ηελ ειπίδα θαη ηελ αηζηνδνμία γηα ην κέιινλ.

Η έληαζε ηεο αλαζηάησζεο πνπ πξνθαιείηαη ζηνλ πνηεηή απφ ην γξήγνξν πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ (Γελ ζέισ λα γπξίζσ λα κε δησ θαη θξίμσ), απνθαιχπηεη θπξίσο ηνλ θπξίαξρν -άιια άξξεην- θφβν ηνπ ζαλάηνπ. Ο θφβνο απηφο βέβαηα -πνπ ειάρηζηα βξίζθεη έθθξαζε ζην πνηεηηθφ έξγν ηνπ Καβάθε- ππνλνείηαη αιιά δελ δηαηππψλεηαη, θαζψο ν πνηεηήο θνηηάδνληαο ηα ρξπζά θεξηά ηνπ κέιινληνο αηζζάλεηαη πσο δελ είλαη αλάγθε λα έξζεη αθφκε αληηκέησπνο κ‘ απηφ ην ελδερφκελν. Άιισζηε, φηαλ ν Καβάθεο έγξαθε απηφ ην πνίεκα ήηαλ 36 εηψλ, νπφηε ν θφβνο ηνπ ζαλάηνπ απνηεινχζε πεξηζζφηεξν κηα αλεζπρεηηθή ζθέςε παξά έλαλ άκεζν πξνβιεκαηηζκφ.

Ο πνηεηήο αληηιακβάλεηαη θπζηθά, πσο φζν θη αλ ηξνκάδεη κε ηελ ηαρχηεηα

πνπ πεξλνχλ νη κέξεο ηεο δσήο ηνπ, δελ κπνξεί λα θάλεη ηίπνηε γηα λα

αληηκεησπίζεη ηε ζαξσηηθή θίλεζε ηνπ ρξφλνπ. Έηζη, ε κφλε δηαθπγή απφ ηε

ζιίςε πνπ ηνπ πξνθαιεί ε ζέαζε ησλ ζβεζκέλσλ θεξηψλ είλαη λα δηαηεξεί

ηελ πξνζνρή ηνπ ζηα φκνξθα θεξηά ηνπ κέιινληνο. Παξφιν πνπ γλσξίδεη

πσο νη κέξεο ηνπ ζα ζπλερίζνπλ λα πεξλνχλ θαη ε ζθνηεηλή γξακκή ζα

ζπλερίζεη ζηαζεξά λα καθξαίλεη, εληνχηνηο πηζηεχεη πσο αλ θνηηάδεη

κπξνζηά ηηο ππνζρφκελεο κέξεο ηνπ κέιινληνο ζα κπνξέζεη λα ιεζκνλήζεη

ηελ αλεζπρία ηνπ γηα ην ρξφλν πνπ έθπγε.

Κη ελψ ζην πνίεκα Κεξηά δηαθξίλνπκε ην θφβν ηνπ Καβάθε γηα ην γνξγφ

πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη ην δηαθαηλφκελν ηέινο ηεο δσήο, ζην πνίεκά ηνπ

Μειαγρνιία ηνπ Ιάζσλνο Κιεάλδξνπ..., βξίζθνπκε ηελ πην γλήζηα θαβαθηθή

αγσλία. Δδψ ν πνηεηήο αληηθξίδεη ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ ζε ζρέζε κε ην

γήξαζκα ηνπ ζψκαηνο θαη ηελ επψδπλε απψιεηα ηεο λεφηεηαο. Γηα ηνλ

αηζζεηηζηή Καβάθε, πνπ αληηιακβάλεηαη ηε λεφηεηα σο απφιπηε αμία, εθείλν

πνπ έρεη ζεκαληηθφηεξε βαξχηεηα δελ είλαη ν επεξρφκελνο ζάλαηνο, αιιά ε

θζνξά πνπ επηθέξεη ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ. Ο πνηεηήο αηζζάλεηαη ηνλ

πφλν γηα ην γήξαζκα ηνπ ζψκαηνο θαη ηεο κνξθήο ηνπ ζαλ καραηξηά θαη

απνδεηά κε αγσλία κηα παξεγνξηά, έζησ θαη πξφζθαηξε.

Ο πνηεηήο γλσξίδεη πσο δελ κπνξεί λα ζηακαηήζεη ην γήξαζκα ηεο κνξθήο

ηνπ θαη πσο δελ κπνξεί λα «ζεξαπεχζεη» ηε θζνξά πνπ ηνπ έρεη

πξνθαιέζεη ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, γη‘ απηφ θαη ην κφλν πνπ απνδεηά είλαη

ε δπλαηφηεηα λα μεραζηεί γηα ιίγν. Έηζη, ζηξέθεηαη ζηελ Σέρλε ηνπ, ε νπνία

κέζσ ηεο θαληαζίαο θαη ηνπ ιφγνπ ζα πξνζθέξεη ζηνλ πνηεηή ηελ πνιχηηκε

παξακπζία πνπ απνδεηά. Η ελαζρφιεζε κε ηελ πνίεζε είλαη άιισζηε ε

κφλε απάληεζε ζηνλ πφλν ηνπ πνηεηή, θαζψο ε πεγή ηεο κειαγρνιίαο ηνπ

είλαη κε αληηκεησπίζηκε.

Η πξνζπάζεηα πάλησο ηνπ πνηεηή λα απνκαθξχλεη ηε ζθέςε ηνπ απφ ην

πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ είηε πξφθεηηαη γηα ην θφβν ηνπ ζαλάηνπ (Κεξηά) είηε γηα

ηνλ πφλν πνπ ηνπ πξνθαιεί ην γήξαζκα ηεο κνξθήο ηνπ, δελ κπνξεί παξά

λα έρεη πξφζθαηξα απνηειέζκαηα. ηα Κεξηά ν πνηεηήο πξνζπαζεί λα

απνθχγεη ηε δπζάξεζηε εηθφλα ησλ ζβεζκέλσλ θεξηψλ ηνπ

παξειζφληνο, θνηηάδνληαο ζηαζεξά ηα δσεξά θεξηά ηνπ κέιινληνο, κα ε

ζθέςε ηνπ γπξίδεη επίκνλα ζηε ζθνηεηλή γξακκή πνπ καθξαίλεη.

Αληηζηνίρσο, ζηε Μειαγρνιία, παξφιν πνπ ν πνηεηήο έρεη ηελ παξήγνξε

ζπλεηζθνξά ηεο ηέρλεο ηνπ, γλσξίδεη εληνχηνηο πσο ε επεξγεηηθή ηεο

επελέξγεηα δελ κπνξεί παξά λα δηαξθέζεη ειάρηζηα.

ΣΔΙΥΗΥσξίο πεξίζθεςηλ, ρσξίο ιχπελ, ρσξίο αηδψ

κεγάια θ‘ πςειά ηξηγχξσ κνπ έθηηζαλ ηείρε.

Ο πνηεηήο αλαθέξεη πσο ρσξίο λα ην ζθεθηνχλ, ρσξίο λα ηνλ ιππεζνχλ θαη ρσξίο λα ληξαπνχλ, έρηηζαλ νιφγπξά ηνπ κεγάια θαη ςειά ηείρε, εγθισβίδνληάο ηνλ ζε κηα αζθπθηηθά πεξηνξηζκέλε δσή. Μ‘ έλα εμαηξεηηθά παξαζηαηηθφ ζπκβνιηζκφ, ν Καβάθεο παξνπζηάδεη ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ηίζεληαη ζηε δσή καο σο ηείρε, θαζηζηψληαο έηζη ελαξγέζηεξε ηελ εηθφλα ηνπ εγθισβηζκνχ.Σν πνίεκα είλαη γξακκέλν ζε πξψην πξφζσπν, δίλνληαο ηελ αίζζεζε πσο πξφθεηηαη γηα κηα πξνζσπηθή εμνκνιφγεζε ηνπ πνηεηή, αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα αθνξά φινπο ηνπο αλζξψπνπο, θαζψο νη πεξηνξηζκνί απηνί πνπ θξαηνχλ δέζκην ηνλ πνηεηή είλαη ππαξθηνί θαη δεδνκέλνη γηα φινπο καο. Σα ηείρε πνπ θπιαθίδνπλ ηνλ πνηεηή είλαη νη δηάθνξνη πεξηνξηζκνί πνπ επηβάιινληαη ζηνπο αλζξψπνπο θαη ελδέρεηαη λα είλαη είηε θνηλσληθνί πεξηνξηζκνί είηε ζξεζθεπηηθνί είηε αθφκε θαη νηθνλνκηθνί. Οη άλζξσπνη δελ είλαη πνηέ ηφζν ειεχζεξνη φζν ζα ήζειαλ ή φζν πηζηεχνπλ φηη είλαη, θαζψο θάζε καο πξάμε ππφθεηηαη ζε θνηλσληθφ έιεγρν ή θηιηξάξεηαη απφ ηηο ζξεζθεπηηθέο καο πεπνηζήζεηο, ελψ δελ ζα πξέπεη λα παξαγλσξίδνπκε ην γεγνλφο φηη ζπρλά ε ειεπζεξία καο θηάλεη κέρξη εθεί πνπ επηηξέπεη ε νηθνλνκηθή καο θαηάζηαζε.

Η αίζζεζε, επνκέλσο, ηνπ πνηεηή φηη είλαη πιένλ δέζκηνο ςειψλ θαη σο εθ ηνχηνπ αλαπφδξαζησλ ηεηρψλ, είλαη έλα γεγνλφο πνπ αθνξά ηελ πιεηνςεθία ησλ αλζξψπσλ είηε ην αληηιακβάλνληαη είηε φρη. Θα πξέπεη πάλησο λα ηνληζηεί πσο παξά ηελ πξνζπάζεηα ηνπ πνηεηή λα απνδψζεη ηε δεκηνπξγία ησλ ηεηρψλ ζε άιινπο αλζξψπνπο, πνιχ ζπρλά ζηε δσή καο πεξηνξηδφκαζηε θαη δεζκεπφκαζηε απφ ηα φξηα πνπ νη ίδηνη ζέηνπκε ζηνλ εαπηφ καο. Η αδπλακία ηνπ αλζξψπνπ λα εκπηζηεπηεί ηηο δπλάκεηο ηνπ, ν θφβνο ηνπ λα ζέζεη πςειφηεξνπο θαη νπζηαζηηθφηεξνπο ζηφρνπο, ηνλ θξαηνχλ ζηάζηκν αθφκε θη αλ θαλείο άιινο δελ επηρεηξεί λα ηνλ εκπνδίζεη ή λα ηνλ «εγθισβίζεη».

Καη θάζνκαη θαη απειπίδνκαη ηψξα εδψ.

Άιιν δελ ζθέπηνκαη: ηνλ λνπλ κνπ ηξψγεη απηή ε ηχρε·

δηφηη πξάγκαηα πνιιά έμσ λα θάκσ είρνλ.

A φηαλ έθηηδαλ ηα ηείρε πψο λα κελ πξνζέμσ.

Η ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ εγθισβηζκνχ πνπ ηνπ έρεη επηβιεζεί δεκηνπξγεί απειπηζία ζηνλ πνηεηή, ν νπνίνο ζθέθηεηαη πσο είρε πνιιά πξάγκαηα λα θάλεη έμσ απφ ηα ηείρε, έμσ απφ ηα ζηελά φξηα φπνπ ηνλ έρνπλ «θπιαθίζεη». Η εηθφλα πνπ δεκηνπξγεί ν πνηεηήο, ε εηθφλα ελφο θπιαθηζκέλνπ, παξνπζηάδεη κε εμαηξεηηθά εκθαηηθφ ηξφπν, ην πψο βηψλεη ν πνηεηήο ην γεγνλφο φηη πξέπεη λα δεη ιακβάλνληαο πάληνηε ππφςε ηνπ, ηνπο δηάθνξνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ηνπ έρνπλ ηεζεί.

Ο Καβάθεο εθθξάδεη εδψ ηε ζθέςε φηη ζα κπνξνχζε λα δήζεη ηε δσή ηνπ πιεξέζηεξα, αλ δελ ππήξραλ φινη απηνί νη θνηλσληθνί, ζξεζθεπηηθνί αιιά θαη πξνζσπηθνί πεξηνξηζκνί, πνπ ηνλ δεζκεχνπλ θαη ηνλ θξαηνχλ καθξηά απφ ηελ πξαγκάησζε ησλ επηζπκηψλ αιιά θαη ησλ επηδηψμεψλ ηνπ.

Aιιά δελ άθνπζα πνηέ θξφηνλ θηηζηψλ ή ήρνλ.

Aλεπαηζζήησο κ‘ έθιεηζαλ απφ ηνλ θφζκνλ έμσ.

Σν ππνβιεηηθφ απηφ πνίεκα θιείλεη κε ηε δηαπίζησζε ηνπ πνηεηή πσο ην ρηίζηκν ησλ ηεηρψλ έγηλε ρσξίο πνηέ ν ίδηνο λα αθνχζεη ή λα θαηαιάβεη θάηη. Δληειψο αλεπαίζζεηα βξέζεθε δέζκηνο ελφο πιέγκαηνο πεξηνξηζκψλ ην νπνίν δεκηνπξγήζεθε εξήκελ ηνπ. Οη πεξηνξηζκνί απηνί, άιισζηε, ή θαιχηεξα ε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο χπαξμήο ηνπο, έξρεηαη ζηαδηαθά θαη θαζψο νη άλζξσπνη απνθηνχλ ζπλαίζζεζε ηεο πξνζσπηθήο ηνπο ζέζεο ζην θνηλσληθφ ζχλνιν.Οπνηεηήο δελ άθνπζε πνηέ ηνπο ρηίζηεο γηαηί απινχζηαηα ηα ηείρε απηά δελ δεκηνπξγήζεθαλ μαθληθά, ηα ηείρε πξνυπήξραλ, εθείλν πνπ επήιζε ηψξα γηα ηνλ πνηεηή είλαη ε ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ γεγνλφηνο φηη δελ είλαη ειεχζεξνο λα πξάηηεη θαη λα επηζπκεί νηηδήπνηε ζέιεη. Ο πνηεηήο ζπλεηδεηνπνίεζε απηφ πνπ πνιινί πξνηηκνχλ λα αγλννχλ, φηη δειαδή είηε ην ζέινπκε είηε φρη, δελ είκαζηε θαη δελ ππήξμακε πνηέ πξαγκαηηθά ειεχζεξνη.

Σν ζχληνκν απηφ πνίεκα, πνπ αλήθεη ζηελ πξψηε πνηεηηθή πεξίνδν ηνπ Καβάθε (1897), είλαη γξακκέλν κε πιερηή νκνηνθαηαιεμία. Αξγφηεξα, ν πνηεηήο ζα ρξεζηκνπνηεί ηελ νκνηνθαηαιεμία θπξίσο σο κέζν εηξσλείαο.

Σν πνίεκα απηφ καδί ηα: «Η πφιηο» θαη «Σα παξάζπξα» ζπλζέηνπλ κηα ελφηεηα φπνπ ν πνηεηήο παξνπζηάδεη ηηο ζθέςεηο ηνπ γηα ηνλ εγθισβηζκφ πνπ θπξηαξρεί ζηε δσή ηνπ.

ΟΟ ΜΠΟΡΔΙΣν «Όζν κπνξείο» απνηειεί ην πνίεκα ηνπ Καβάθε πνπ απνδίδεη, πεξηζζφηεξν απφ νπνηνδήπνηε άιιν, ηηο ζθέςεηο ηνπ πνηεηή γηα ην πψο ζα πξέπεη νη άλζξσπνη λα αληηκεησπίδνπλ ηε δσή ηνπο, ψζηε λα κπνξέζνπλ λα δηαθπιάμνπλ ηνλ απηνζεβαζκφ θαη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπο. Ο ίδηνο ν πνηεηήο ππήξμε πάληνηε θεηδσιφο ζηηο θνηλσληθέο ηνπ επαθέο, θαζψο επέιεγε κε πξνζνρή ηνπο αλζξψπνπο κε ηνπο νπνίνπο ζπλαλαζηξεθφηαλ θαη απέθεπγε ηηο πεξηηηέο θνηλσληθέο εθδειψζεηο.

Με ηνλ πξψην ζηίρν ηνπ πνηήκαηνο ν Καβάθεο αλαγλσξίδεη φηη πνιιέο θνξέο νη άλζξσπνη, παξά ηηο ζπλερείο ηνπο πξνζπάζεηεο, δελ θαηνξζψλνπλ λα θάλνπλ ηε δσή ηνπο φπσο αθξηβψο ζα ήζειαλ, είηε γηαηί δελ πεηπραίλνπλ πάληνηε ηνπο ζηφρνπο ηνπο είηε γηαηί νη πεξηζηάζεηο είλαη αληίμνεο. Ο πνηεηήο, επνκέλσο, αληηιακβάλεηαη φηη νη άλζξσπνη δελ έρνπλ πάληνηε ηνλ έιεγρν ηεο πνξείαο πνπ ζα αθνινπζήζεη ε δσή ηνπο, θαζψο πνιχ ζπρλά παξά ηηο επηζπκίεο καο, ηα πξάγκαηα εμειίζζνληαη ηειείσο δηαθνξεηηθά, γη‘ απηφ θαη απνδέρεηαη εμαξρήο ην ελδερφκελν απηφ. Δθείλν, φκσο, πνπ νη άλζξσπνη κπνξνχλ λα ειέγμνπλ είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ζα δηαρεηξηζηνχλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο δσή, ηνλ ίδην ηνπο ηνλ εαπηφ δειαδή, θη σο πξνο απηφ επηρεηξεί ν πνηεηήο λα λνπζεηήζεη ηνπο αλαγλψζηεο ηνπ. Αθφκε, καο ιέεη ν πνηεηήο, θη αλ δελ κπνξείο λα θάλεηο ηε δσή ζνπ φπσο ηε ζέιεηο, ηνπιάρηζηνλ πξνζπάζεζε -φζν κπνξείο- λα κελ ηελ εμεπηειίδεηο κεο ζηελ πνιιή ζπλάθεηα ηνπ θφζκνπ.

1ε ηξνθή: Ο πνηεηήο ζεσξεί φηη ε ζπλερήο επαθή κε πνιινχο θαη δηάθνξνπο αλζξψπνπο, νη νπνίνη δελ έρνπλ πάληνηε ην ραξαθηήξα θαη ην ήζνο πνπ ζα έπξεπε, ιεηηνπξγεί αξλεηηθά θαη γηα εκάο ηνπο ίδηνπο. Η δηαξθήο ζπλαλαζηξνθή κε άιινπο αλζξψπνπο, ρσξίο ε επηινγή ηνπο λα έρεη γίλεη κε πξνζνρή, νδεγεί ηνλ άλζξσπν ζηελ απψιεηα ηεο πξνζσπηθήο ηνπ ηαπηφηεηαο, φισλ ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπλζέηνπλ ηε κνλαδηθφηεηά ηνπ θαη ελ ηέιεη ζηελ απψιεηα ηεο αμηνπξέπεηάο ηνπ. Οη άλζξσπνη πνπ εληειψο άθξηηα ζπλαλαζηξέθνληαη δηαξθψο κε πνιινχο αλζξψπνπο, ζηελ πνξεία ράλνπλ ηελ επαθή κε ηνλ ίδην ηνπο ηνλ εαπηφ, παξακεινχλ ηνλ αγψλα πνπ ρξεηάδεηαη γηα λα ρηίζεη θαλείο ηελ ηδηαίηεξε πξνζσπηθφηεηά ηνπ θαη θαηαιήγνπλ λα γίλνληαη έλα κε ην πιήζνο. Γηα ηνλ πνηεηή απηφο ν αβαζάληζηνο ζπγρξσηηζκφο απνηειεί ζεκαληηθφ πιήγκα, θαζψο ν άλζξσπνο ράλεη έηζη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπ θαη θπζηθά ηε κνλαδηθφηεηά ηνπ. Ο άλζξσπνο πνπ αθήλεηαη λα γίλεη έλα κε ηε κάδα θαη δελ εξγάδεηαη γηα ηε δηαθχιαμε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ, εμεπηειίδεη νπζηαζηηθά ηε δσή ηνπ, θαζψο ράλεη απηφ πνπ ηνλ θάλεη μερσξηζηφ θαη ηδηαίηεξν, ράλεη ηελ αηνκηθφηεηά ηνπ.

Ιδηαίηεξε ζεκαζία έρεη ε πξφηαζε: φζν κπνξείο, ε νπνία απνηειεί θαη ηνλ ηίηιν ηνπ πνηήκαηνο. Ο πνηεηήο αληηιακβάλεηαη φηη δελ είλαη πάληνηε εθηθηφ γηα έλαλ άλζξσπν λα επηιέγεη ηα άηνκα κε ηα νπνία ζπλαλαζηξέθεηαη θαη λα απνθεχγεη ηηο αλνχζηεο παξέεο. Γη‘ απηφ θαη ν πνηεηήο, απφ ηνλ ηίηιν θηφιαο ηνπ πνηήκαηνο, ζπκβνπιεχεη ηνλ αλαγλψζηε ηνπ, λα απνθεχγεη ηηο πεξηηηέο ζπλαλαζηξνθέο φζν κπνξεί.

2ε ηξνθή: Ο πνηεηήο θαη ζηε δεχηεξε ζηξνθή παξαζέηεη ηηο

ζπκβνπιέο ηνπ ζρεηηθά κε ηελ αμία πνπ έρεη ε δηαθχιαμε ηεο

αηνκηθφηεηαο, θαζψο αλ θάπνηνο βξίζθεηαη ζε δηαξθή θίλεζε

απφ ηε κία παξέα ζηελ άιιε θη απφ ηε κία θνηλσληθή εθδήισζή

ζηελ άιιε, θαη εθζέηεη ηνλ εαπηφ ηνπ ζηηο αλνεζίεο θαη ηηο

αλνχζηεο θνπβέληεο θάζε αλζξψπνπ, ηειηθά θηλδπλεχεη λα

αιινηξησζεί. Ο άλζξσπνο θηλδπλεχεη λα ράζεη βαζηθά ζηνηρεία

ηεο αηνκηθφηεηάο ηνπ, ζε ζεκείν πνπ λα αηζζάλεηαη πιένλ φηη

έρεη απνμελσζεί απφ ηνλ ίδην ηνπ ηνλ εαπηφ θαη πσο ηειηθά έρεη

μεπέζεη ζε ζρέζε κε ην πψο ήηαλ παιηφηεξα ή κε ην πψο ζα

ήζειε λα είλαη. Ο άλζξσπνο, δειαδή, πνπ δελ αθηεξψλεη ρξφλν

ζηνλ εαπηφ ηνπ θαη ζην ρηίζηκν ηεο πξνζσπηθφηεηάο

ηνπ, θαηαιήγεη λα εμαξηάηαη απφ ηε γλψκε ησλ άιισλ θαη

αδπλαηεί λα θαηαλνήζεη πψο ε ηδηαίηεξε αμία ηνπ εληνπίδεηαη ελ

ηέιεη ζηε κνλαδηθφηεηά ηνπ. Έλαο άλζξσπνο πνπ επηρεηξεί λα

ηαηξηάμεη κε άιινπο αλζξψπνπο θαη πξνζπαζεί λα εληαρζεί ζηηο

παξέεο ηνπο κε ην λα γίλεη ίδηνο κ‘ απηνχο, θαηαιήγεη ηειηθά λα

γίλεηαη έλα κε ηε κάδα θαη λα ράλεη ηνλ εαπηφ ηνπ.

Πνηεο πξνζπάζεηεο ζα πξέπεη λα θαηαβάιεη ν άλζξσπνο, γηα λα ππεξαζπηζηεί ηελ πξνζσπηθή ειεπζεξία θαη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπ;

Ο πνηεηήο ζεσξεί φηη θάζε άλζξσπνο νθείιεη λα πξναζπίδεη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπ, αιιά θαη ηελ πξνζσπηθή ηνπ ειεπζεξία σο πξνο ηε δηακφξθσζε ησλ απφςεψλ ηνπ, κε ην λα απνθεχγεη ηε δηαξθή ζπλαλαζηξνθή κε αλζξψπνπο πνπ δελ έρνπλ θάηη νπζηαζηηθφ λα πξνζθέξνπλ. Η θαζεκεξηλή επαθή κε παξέεο θαη αλζξψπνπο πνπ έρνπλ σο κφλν θίλεηξν ηε δηαζθέδαζε, ιεηηνπξγεί αξλεηηθά ζε ζρέζε κε ηε δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθφηεηάο καο. Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ, άιισζηε, ηεο άθξηηεο ζπλαλαζηξνθήο κε αλζξψπνπο πνπ δελ έρνπκε επηιέμεη κε πξνζνρή είλαη ε έθζεζή καο ζε αλνχζηεο θνπβέληεο θαη αλψθειεο αζρνιίεο. Ο θαζέλαο καο επνκέλσο ζα πξέπεη, φζν κπνξεί, λα πεξηνξίδεη ηηο πεξηηηέο επαθέο θαη λα θξνληίδεη γηα ηε δηαθχιαμε ηεο αηνκηθφηεηάο ηνπ. εκαληηθφ, βέβαηα, είλαη απηφ πνπ εκθαηηθά αλαθέξεη ν Καβάθεο ζηνλ ηίηιν ηνπ πνηήκαηνο, φηη δειαδή δελ κπνξνχκε απφιπηα λα πξνθπιάμνπκε ηνλ εαπηφ καο απφ ηελ θαθή επηξξνή ησλ ζπλαλαζηξνθψλ καο, αιιά ζα πξέπεη λα ην πξνζπαζήζνπκε ζην βαζκφ πνπ κπνξνχκε. Η δηαθχιαμε δειαδή ηεο αηνκηθφηεηάο καο είλαη κηα δχζθνιε δηαδηθαζία, θαζψο είηε ην ζέινπκε είηε φρη είκαζηε δηαξθψο εθηεζεηκέλνη ζηελ θαζεκεξηλή επαθή κε αλζξψπνπο, ηνπο νπνίνπο ζπρλά δελ έρνπκε επηιέμεη εκείο. Δπνκέλσο, ε πξνζπάζεηά καο είλαη απαηηεηηθή θαη ρξεηάδεηαη κεγάιε απνθαζηζηηθφηεηα γηα λα επηηεπρζεί.

Πνηφλ θίλδπλν επηζεκαίλεη ν πνηεηήο ζηνλ ηειεπηαίν ζηίρν; Με πνηφλ ηξφπν πηζηεχεηε φηη ν θίλδπλνο απηφο κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί απνηειεζκαηηθά;

Ο θίλδπλνο πνπ ελππάξρεη ζηε δηαξθή έθζεζε ηνπ αηφκνπ ζηηο αλνχζηεο ζπλαλαζηξνθέο είλαη ε αιινηξίσζή ηνπ. Ο άλζξσπνο κπνξεί λα θηάζεη ζην ζεκείν λα απνμελσζεί απφ ηνλ εαπηφ ηνπ θαη λα αηζζάλεηαη πιένλ πσο ε ίδηα ηνπ ε δσή είλαη θνπξαζηηθή θαη θαηαπηεζηηθή. Η αιινηξίσζε νπζηαζηηθά ζεκαίλεη φηη ν άλζξσπνο έρεη ράζεη ηελ αηνκηθφηεηά ηνπ, ηελ ηδηαίηεξε πξνζσπηθφηεηά ηνπ, ζε ζεκείν πνπ έρεη γίλεη πηα ίδηνο κε ηε κάδα θαη δελ κπνξεί λα αλαγλσξίζεη ηα ηδηαίηεξα ζηνηρεία ηνπ εαπηνχ ηνπ. Αλ, δειαδή, αληί λα θξνληίδνπκε γηα ην ρηίζηκν ηεο πξνζσπηθφηεηάο καο, πεξλάκε ην ρξφλν καο αλψθεια κε άιινπο αλζξψπνπο, θνηηάδνληαο πψο ζα δηαζθεδάζνπκε, ηειηθά ζπλεηδεηνπνηνχκε φηη έρνπκε πεηχρεη ιηγφηεξα απ‘ φζα ζα ζέιακε θη έρνπκε γίλεη θαηψηεξνη απφ ηηο πξνζδνθίεο θαη ηηο δπλαηφηεηέο καο.

Γηα λα απνθεπρζεί επνκέλσο ν θίλδπλνο ηεο αιινηξίσζεο, ζα πξέπεη λα θξνληίδνπκε γηα ηελ ελδπλάκσζε ηεο πξνζσπηθφηεηάο καο, γηα ηε βειηίσζε ηνπ εαπηνχ καο θαη θπζηθά γηα ηε ζσζηή επηινγή ησλ αλζξψπσλ κε ηνπο νπνίνπο ζπλαλαζηξεθφκαζηε.

Πνηεο θνηλσληθέο εθδειψζεηο κπνξνχλ, ζχκθσλα κε ηνλ

πνηεηή, λα επηειίζνπλ ηε δσή ηνπ αηφκνπ; Γξάςηε, αλ

ζέιεηε, έλα ζχγρξνλφ ζαο παξάδεηγκα.

Σν δήηεκα πνπ επηρεηξεί λα αλαδείμεη ν πνηεηήο είλαη φηη πέξα

απφ ην είδνο ησλ εθδειψζεσλ, ηειηθά ε θαζεκεξηλή ζπαηάιε

ηνπ ρξφλνπ καο κε θίινπο θαη γλσζηνχο, δελ κπνξεί παξά λα

έρεη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο, θαζψο φζν πεξηζζφηεξν

πξνζπαζνχκε λα εληαρζνχκε ζε κηα παξέα θαη φζν

πεξηζζφηεξν ρξφλν αθηεξψλνπκε ζηνπο άιινπο, ηφζν

πεξηζζφηεξν ράλνπκε ηνλ εαπηφ καο. Βέβαηα, ν θίλδπλνο είλαη

αθφκε πην νξαηφο φηαλ αθηεξψλνπκε ην ρξφλν καο ζε

εθδειψζεηο φπνπ νη άλζξσπνη ιεηηνπξγνχλ ζαλ κηα κάδα, ζαλ

φρινο θαη αθήλνπλ θαηά κέξνπο ηα ηδηαίηεξα ζηνηρεία ηεο

πξνζσπηθφηεηάο ηνπο. Δθείλν δειαδή πνπ είλαη πεξηζζφηεξν

επίθνβν είλαη ε έληαμε ηνπ αηφκνπ ζε νκάδεο πνπ ιεηηνπξγνχλ

δηαβξσηηθά σο πξνο ηελ αηνκηθφηεηα θαη θηλνχληαη θπξίσο

πξνο ηελ εμνκνίσζε φισλ ησλ κειψλ ηνπο.

ΙΘΑΚΗηίρνη 1 -3: Αλ θαη ην πνίεκα αλαθέξεηαη ζηελ Ιζάθε, δελ είλαη έλα πνίεκα επηζηξνθήο, έλα πνίεκα λφζηνπ, φπσο ήηαλ ην ηαμίδη ηνπ Οδπζζέα. Δίλαη έλα ηαμίδη πεγαηκνχ. Ο ηαμηδηψηεο ηνπ πνηήκαηνο μεθηλά πξνο ηελ Ιζάθε, δελ επηζηξέθεη ζηελ Ιζάθε.

Σν ηαμίδη ζα πξέπεη λα επρφκαζηε λα δηαξθέζεη πνιχ θαη λα είλαη γεκάην κε πεξηπέηεηεο θαη γλψζεηο. ε αληίζεζε κε ηνλ Οδπζζέα πνπ επρφηαλ ην δηθφ ηνπ ηαμίδη, ην ηαμίδη ηεο επηζηξνθήο ηνπ λα είλαη ζχληνκν, ην ηαμίδη ηνπ αλαγλψζηε πξνο ηελ Ιζάθε ζα πξέπεη λα δηαξθέζεη πνιχ, ψζηε λα ηνπ πξνζθέξεη πνιιέο ελαιιαγέο ηεο ηχρεο – πεξηπέηεηεο – θαη πνιιέο εκπεηξίεο.

ηίρνη 4 – 8: ην ηαμίδη πξνο ηελ Ιζάθε δε ζα ππάξμνπλ εκπφδηα φπσο απηά πνπ ζπλάληεζε ν Οδπζζέαο ζην δηθφ ηνπ ηαμίδη. Σν ηαμίδη πξνο ηελ Ιζάθε δε ζα έρεη αλππέξβιεηεο δπζθνιίεο αλ ν ηαμηδηψηεο θξαηά ηε ζθέςε ηνπ ζε πςειφ επίπεδν, αλ δελ αζρνιείηαη κε κηθξνπξάγκαηα θαη αζήκαληα δεηήκαηα. Αλ ν ηαμηδηψηεο έρεη ζην κπαιφ ηνπ ην ζηφρν ηνπ θαη επηκέλεη ζηελ πξαγκαηνπνίεζή ηνπ, δελ πξφθεηηαη ζηελ πνξεία λα βξεη κεγάιεο δπζθνιίεο. Πξέπεη, φκσο, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνχ λα πξνζθέξεη ζην πλεχκα ηνπ, φπσο θαη ζην ζψκα ηνπ, ζπγθηλήζεηο πςειήο πνηφηεηαο θαη φρη λα αζρνιείηαη κε αλνχζηεο απνιαχζεηο. Αλ ν ηαμηδηψηεο θξνληίδεη λα θαιχπηεη ηηο πλεπκαηηθέο ηνπ αλάγθεο κε αμηφινγεο αλαδεηήζεηο, ζα θαηνξζψζεη λα θξαηήζεη ηε ζθέςε ηνπ θαζαξή θαη δπλαηή θαη ζα κπνξέζεη λα ζπλερίζεη ην ηαμίδη ηνπ ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα αλεζπρεί γηα ηηο φπνηεο δπζθνιίεο ελδέρεηαη λα ηνπ παξνπζηαζηνχλ. Αλ ν ηαμηδηψηεο δε θξνληίδεη γηα ηελ πλεπκαηηθή ηνπ θαιιηέξγεηα, δε ζα ρξεηαζηνχλ νη Κχθισπεο γηα λα ηεξκαηίζεη ην ηαμίδη ηνπ, έλα νπνηνδήπνηε αζήκαλην εκπφδην ζα είλαη αξθεηφ γηα λα ηνλ βγάιεη απφ ηελ πνξεία ηνπ.

ηίρνη 9 – 12: Οη δπζθνιίεο πνπ ζπλάληεζε ν Οδπζζέαο ήηαλ πνιχ κεγάιεο θαη ρξεηάζηεθε πνιχ πξνζπάζεηα απφ κέξνπο ηνπ γηα λα ηηο μεπεξάζεη. Γηα ηνλ ηαμηδηψηε φκσο, ηνπ πνηήκαηνο, δελ ππάξρεη θίλδπλνο λα εκθαληζηνχλ ηφζν ζεκαληηθά πξνβιήκαηα. Μφλν αλ ν ηαμηδηψηεο θνβάηαη θαη ζθέθηεηαη αξλεηηθά ελδέρεηαη λα πξνθχςνπλ δπζθνιίεο ζην ηαμίδη ηνπ, κφλν αλ ν ίδηνο κεγαινπνηεί ηα πξνβιήκαηά ηνπ ζα δπζθνιεπηεί λα ζπλερίζεη ην ηαμίδη ηνπ. Αλ ν ηαμηδηψηεο δε θνβάηαη θαη δελ έρεη ηελ ηάζε λα δξακαηνπνηεί ηα κηθξά πξνβιήκαηα ηεο δσήο ηνπ, ζα κπνξέζεη λα ζπλερίζεη αλεκπφδηζηνο ην ηαμίδη ηνπ. Οη ίδηνη νη άλζξσπνη είλαη απηνί πνπ ζηήλνπλ εκπφδηα ζην δξφκν ηνπο, γηαηί θνβνχληαη λα ηνικήζνπλ, γηαηί θνβνχληαη λα δηεθδηθήζνπλ ηα φλεηξά ηνπο.

ηίρνο 13: Γηα άιιε κηα θνξά ν πνηεηήο καο πξνηξέπεη λα επρφκαζηε λα δηαξθέζεη πνιχ ην ηαμίδη καο. Ο πνηεηήο επαλαιακβάλεη ηελ πξνηξνπή ηνπ γηαηί ζεσξεί φηη είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα κε βηαζηνχκε λα νινθιεξψζνπκε ην ηαμίδη καο. Σν ηαμίδη απηφ νπζηαζηηθά ηαπηίδεηαη κε ηε δσή καο θαη γη‘ απηφ ζα πξέπεη λα επρφκαζηε λα έρεη κεγάιε δηάξθεηα.

ηίρνη 14 – 16: Πνιιά λα είλαη ηα πξσηλά πνπ ζα κπαίλνπκε γηα πξψηε θνξά ζε λέα ιηκάληα. Η πξνηξνπή απηή κπνξεί λα ζεσξεζεί θπξηνιεθηηθή, δειαδή λα εθθξάδεη ηελ αμία πνπ έρεη ε γλσξηκία κε πνιινχο λένπο ηφπνπο, ή κεηαθνξηθή, κε ηελ έλλνηα φηη θάζε λέα εκπεηξία, θάζε λένο άλζξσπνο πνπ γλσξίδνπκε, ζα πξέπεη λα ζεσξείηαη απφ εκάο θέξδνο. Οη εκπεηξίεο πνπ ζα απνθνκίζνπκε απφ ην ηαμίδη καο, ζα έξζνπλ κέζα απφ ηνπο λένπο ηφπνπο πνπ ζα γλσξίζνπκε αιιά θαη κέζα απφ ηηο δηάθνξεο εκπεηξίεο πνπ ζα βηψζνπκε.

ηίρνη 17 – 19: Η Φνηλίθε, (ν ζεκεξηλφο Λίβαλνο) ήηαλ γλσζηή ζηελ

αξραηφηεηα σο ζεκαληηθφ εκπνξηθφ θέληξν, εθεί ζπγθεληξψλνληαλ πξντφληα

αιιά θαη άλζξσπνη απφ φιεο ηηο γχξσ πεξηνρέο θαζψο θαη απφ ηε καθξηλή

αλαηνιή. Ο πνηεηήο, ινηπφλ, καο πξνηξέπεη λα βξεζνχκε ζε ρψξνπο φπνπ

ζα κπνξέζνπκε λα έρνπκε ηελ επθαηξία λα έξζνπκε ζε επαθή κε μέλνπο

πνιηηηζκνχο, κέζσ ησλ νπνίσλ ζα κπνξέζνπκε λα δηεπξχλνπκε ηηο γλψζεηο

καο αιιά θαη ηνλ ηξφπν ζθέςεο καο. Η γλσξηκία κε δηαθνξεηηθνχο

πνιηηηζκνχο είλαη θαηά ηνλ πνηεηή έλα παξάζπξν πξνο ηε γλψζε θαη έλαο

κνλαδηθφο ηξφπνο δηεχξπλζεο ησλ εκπεηξηψλ καο.Ο πνηεηήο πεξηγξάθεη

πνιχηηκα πξντφληα ηα νπνία καο πξνηξέπεη λα απνθηήζνπκε. Ό,ηη

πνιπηηκφηεξν έρεη λα πξνζθέξεη θάζε ιαφο είλαη θάηη πνπ ζα πξέπεη λα ην

γλσξίζνπκε θαη θπξίσο ηα πξντφληα ηεο πλεπκαηηθήο θνπιηνχξαο θάζε

μέλνπ ιανχ.

ηίρνη 20 – 21: Ο πνηεηήο δελ πεξηνξίδεηαη κφλν ζηνλ πινπηηζκφ ησλ

γλψζεσλ ηνπ αλζξψπνπ αιιά καο πξνηξέπεη λα γλσξίζνπκε θαη ηνλ

έξσηα, κηαο θαη ν άλζξσπνο δελ έρεη κφλν πλεπκαηηθέο αλάγθεο. Γηα λα

κπνξεί, δειαδή, ν άλζξσπνο λα είλαη πιήξεο ζα πξέπεη λα θξνληίδεη ηφζν

ην πλεχκα ηνπ φζν θαη ην ζψκα ηνπ.

ηίρνη 22 – 23: ε πφιεηο Αηγππηηαθέο, καο πξνηξέπεη ν πνηεηήο λα

θαηεπζπλζνχκε, δειψλνληαο αθελφο ην ζαπκαζκφ ηνπ γηα ηνλ αηγππηηαθφ

πνιηηηζκφ, ν νπνίνο ππήξμε απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θαη άξα είλαη

πινχζηνο ζε πνιχηηκεο γλψζεηο, θαη αθεηέξνπ εθθξάδεη ηελ επγλσκνζχλε

ηνπ πξνο ηελ Αίγππην ηε ρψξα ζηελ νπνία ν ίδηνο γελλήζεθε θαη έδεζε ην

κεγαιχηεξν κέξνο ηεο δσήο ηνπ.

«Να κάζεηο θαη λα κάζεηο…» Η γλψζε γηα ηνλ πνηεηή είλαη ην ζεκαληηθφηεξν

απφθηεκα ζηε δσή ηνπ αλζξψπνπ θαη γη‘ απηφ ζπρλά κέζα ζε απηφ ην

πνίεκα καο πξνηξέπεη λα απνθηήζνπκε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξεο

γλψζεηο. Γλψζεηο νη νπνίεο ζα πξνθχςνπλ θαη κέζα απφ ηηο εκπεηξίεο πνπ

ζα απνθηήζνπκε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνχ αιιά θαη κέζα απφ ηε

γλσξηκία καο κε κνξθσκέλνπο αλζξψπνπο, νη νπνίνη ζα καο βνεζήζνπλ

ζηελ πξνζπάζεηά καο λα κάζνπκε λέα πξάγκαηα.

ηίρνη 24 – 25: Θα πξέπεη ν ηαμηδηψηεο λα έρεη πάληνηε ζην λνπ ηνπ ηελ

Ιζάθε, ην ζηφρν πνπ έρεη ζέζεη ζηε δσή ηνπ, ηνλ πξννξηζκφ ηνπ, γηαηί αλ δελ

ζθέθηεηαη δηαξθψο ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ ζηφρνπ ηνπ ππάξρεη θίλδπλνο

λα εγθαηαιείςεη ηελ αξρηθή ηνπ πξνζπάζεηα θαη λα παξεθηξαπεί ζε θάηη

ιηγφηεξν ζεκαληηθφ. Αλ δελ έρνπκε ζην κπαιφ καο ζπλερψο ην ζηφρν πνπ

έρνπκε εμαξρήο ζέζεη, ππάξρεη πεξίπησζε λα ζπκβηβαζηνχκε κε θάηη

ιηγφηεξν, λα εγθαηαιείςνπκε ηελ πξνζπάζεηά καο θαη λα κελ

νινθιεξψζνπκε ζσζηά ην ηαμίδη καο.

ηίρνη 26 – 28: Ο πνηεηήο καο ιέεη φηη δελ ππάξρεη ιφγνο λα βηαζηνχκε θαη απηφ γηαηί ην ηαμίδη είλαη ε δσή καο θαη ην ηέινο ηνπ ηαμηδηνχ ηαπηίδεηαη κε ην ηέινο ηεο δσήο καο. Σν ηαμίδη είλαη ν κφλνο ηξφπνο λα δήζνπκε πνιιέο εκπεηξίεο, λα απνθηήζνπκε πνιιέο γλψζεηο θαη λα δήζνπκε κηα ζεηξά απφ εθπιεθηηθά γεγνλφηα, νπφηε δελ ππάξρεη ιφγνο λα ην επηζπεχζνπκε. Όηαλ πηα έρνπκε γεξάζεη θαη ην ηέινο ηεο δσήο καο πιεζηάδεη, ηφηε κπνξνχκε λα θηάζνπκε ζηελ Ιζάθε, ζηνλ ηεξκαηηζκφ ηνπ ηαμηδηνχ καο.

ηίρνη 29 – 30: ηελ Ιζάθε ζα θηάζνπκε πινχζηνη απφ γλψζεηο θαη εκπεηξίεο πνπ ζα έρνπκε απνθηήζεη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνχ καο. Η Ιζάθε δελ έρεη λα καο δψζεη πινχηε, ε Ιζάθε είλαη ην ηέινο ηνπ ηαμηδηνχ.

ηίρνη 31 – 33: Η Ιζάθε απνηέιεζε ην θίλεηξν γη‘ απηφ ην ηαμίδη, ήηαλ ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν μεθηλήζακε ηελ πνξεία καο, ήηαλ γηα ράξε ηεο Ιζάθεο πνπ κπνξέζακε λα γλσξίζνπκε ηφζα λέα κέξε, ηφζνπο αλζξψπνπο θαη λα απνθηήζνπκε ηφζεο γλψζεηο θαη ηφζεο εκπεηξίεο. Η Ιζάθε δελ έρεη θάηη άιιν λα δψζεη πέξα απφ ην ηαμίδη.

ηίρνη 34 – 36: Όηαλ μεθηλά ν ηαμηδηψηεο γηα πξψηε θνξά ηελ πνξεία ηνπ ζηε δσή είλαη άπεηξνο θαη ρσξίο πνιιέο γλψζεηο θαη ζεσξεί φηη ε Ιζάθε είλαη θάηη ην μερσξηζηφ πνπ αμίδεη θάζε πξνζπάζεηα απφ κέξνπο ηνπ. Όηαλ φκσο θηάλεη εθεί, ζην ηέινο ηνπ πξννξηζκνχ ηνπ έρεη πηα απνθηήζεη ηφζεο γλψζεηο ψζηε πηα είλαη ζε ζέζε λα θαηαλνήζεη φηη ε κεγαιχηεξε αμία ηεο Ιζάθεο είλαη φηη απνηέιεζε ην θίλεηξν γηα λα μεθηλήζεη ην ηαμίδη ηνπ. Καηαλνεί φηη ε Ιζάθε ππήξμε ν ζηφρνο πνπ ηνπ έδηλε ην θνπξάγην λα μεπεξλά ηηο δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηδε ζηε δσή ηνπ θαη λα ζπλερίδεη λα πξνζπαζεί κέρξη λα ηα θαηαθέξεη. Η Ιζάθε απνηέιεζε ην ηδαληθφ πνπ έζεζε ζηε δσή ηνπ θαη ν ιφγνο πνπ ζπλέρηδε ηελ πνξεία ηνπ παξά ηα εκπφδηα παξά ηηο αληημνφηεηεο. Η Ιζάθε ήηαλ ην θίλεηξν, ήηαλ ε πεγή ηεο δχλακεο, γηα λα κπνξέζεη λα αληεπεμέιζεη ζηηο αλάγθεο ηεο δσήο θαη γη‘ απηφ άμηδε ηειηθά θάζε πξνζπάζεηα.

Η αιήζεηα είλαη, κάιηζηα, φηη δελ ππάξρεη κφλν κηα

Ιζάθε, ππάξρνπλ πνιιέο, φπσο πνιινί είλαη θαη νη

ζηφρνη πνπ ζέηνπκε ζηε δσή καο. Κάζε θνξά πνπ

επηηπγράλνπκε έλα ζηφρν ζέηνπκε ακέζσο έλαλ

επφκελν θαη έηζη ζπλερίδνπκε ηηο πξνζπάζεηεο λα

θάλνπκε δηαξθψο φ,ηη θαιχηεξν κπνξνχκε ζηε δσή

καο. Κάζε θνξά πνπ θηάλνπκε ζηελ Ιζάθε, ζέηνπκε

έλαλ πςειφηεξν ζηφρν θαη ζπλερίδνπκε ηελ πνξεία καο

πξνο ηε λέα Ιζάθε, πξνο ην λέν ζηφρν πνπ ζέζακε.

Η Ιζάθε είλαη ν πξννξηζκφο αιιά δελ έρεη λα καο

πξνζθέξεη ηίπνηε πεξηζζφηεξν πέξα απφ ην ηαμίδη

πνπ θάλνπκε γηα λα θηάζνπκε ζε απηήλ, έζησ θαη γη‘

απηφ φκσο αμίδεη θάζε πξνζπάζεηα, αμίδεη φιε καο ηελ

αθνζίσζε, θαη φιε καο ηελ επγλσκνζχλε πνπ καο

θξαηά ζε κηα δηαξθή εγξήγνξζε θαη πξνζπάζεηα.