η αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρτών στην...

Τ. Φορτούνη - Ν. ΚομματάςΤ. Φορτούνη - Ν. Κομματάς

Η αξιοποίηση των Η αξιοποίηση των Εννοιολογικών χαρτών στην Εννοιολογικών χαρτών στην

Εκπαιδευτική πράξηΕκπαιδευτική πράξη……


……στο χαρτίστο χαρτί


……και στον υπολογιστή και στον υπολογιστή με το λογισμικό με το λογισμικό inspirationinspiration


""Η συνείδηση αντανακλάται στη λέξη Η συνείδηση αντανακλάται στη λέξη όπως ο ήλιος σε μια σταγόνα νερού. Η όπως ο ήλιος σε μια σταγόνα νερού. Η λέξη συμπεριφέρεται προς τη συνείδηση, λέξη συμπεριφέρεται προς τη συνείδηση, όπως ο μικρός κόσμος προς το μεγάλο, όπως ο μικρός κόσμος προς το μεγάλο, όπως το ζωντανό κύτταρο προς τον όπως το ζωντανό κύτταρο προς τον οργανισμό, όπως το άτομο προς τον οργανισμό, όπως το άτομο προς τον κόσμο. Η νοηματοδοτημένη λέξη είναι ο κόσμο. Η νοηματοδοτημένη λέξη είναι ο μικρόκοσμος της συνείδησης."μικρόκοσμος της συνείδησης."

LL. . VygotskyVygotsky


Ορισμός εννοιολογικού Ορισμός εννοιολογικού χάρτηχάρτη

Ένας εννοιολογικός χάρτης αποτελεί μια Ένας εννοιολογικός χάρτης αποτελεί μια γραφική αναπαράστασηγραφική αναπαράσταση εννοιώνεννοιών, όπου , όπου κόμβοικόμβοι αντιπροσωπεύουν τις έννοιες και αντιπροσωπεύουν τις έννοιες και συνδέσεις τις συνδέσεις τις σχέσειςσχέσεις μεταξύ των εννοιών. μεταξύ των εννοιών. Οι συνδέσεις μεταξύ των εννοιών γίνονται Οι συνδέσεις μεταξύ των εννοιών γίνονται με τόξα ή γραμμές και μπορεί να είναι με τόξα ή γραμμές και μπορεί να είναι μονόδρομες, αμφίδρομες ή μη μονόδρομες, αμφίδρομες ή μη κατευθυντικές. κατευθυντικές.


Ορισμός εννοιολογικού Ορισμός εννοιολογικού χάρτηχάρτη

Ποιος Ποιος ;;Πότε ;Πότε ;

Πού ;Πού ;

Γιατί ;Γιατί ;

Πώς ;Πώς ;

Τι ;Τι ;


Βασικά στοιχεία στους χάρτες Βασικά στοιχεία στους χάρτες εννοιώνεννοιών

ΚόμβοιΚόμβοι : περιέχουν : περιέχουν έννοιεςέννοιες

ΣχέσειςΣχέσεις ( (σύνδεσμοι)σύνδεσμοι): : γραμμές με μορφή γραμμές με μορφή βέλους που βέλους που απεικονίζουν σχέσεις ή απεικονίζουν σχέσεις ή αιτίες μεταξύ των αιτίες μεταξύ των εννοιών. Μπορεί να εννοιών. Μπορεί να συνοδεύονται από συνοδεύονται από λέξεις (ετικέτες) που λέξεις (ετικέτες) που δείχνουν τη φύση της δείχνουν τη φύση της σχέσηςσχέσης

υπολογιστυπολογιστήςής

οθόνηοθόνη

έχειέχει

κόμβοκόμβοςς

κόμβοκόμβοςς

σχέσησχέση


Εννοιολογική χαρτογράφηση και Εννοιολογική χαρτογράφηση και θεωρίες μάθησηςθεωρίες μάθησης

Συμπεριφοριστικές

Θεωρίες Γνωστικές Θεωρίες

Δομητιστικές Θεωρίες

Οι μαθητές Οι μαθητές προσδίδουν προσδίδουν νόημα στις νόημα στις

εμπειρίες τους, εμπειρίες τους, ο καθένας ο καθένας

προσωπικά, με προσωπικά, με το δικό του το δικό του

ύφοςύφος

Οι γνώσεις και Οι γνώσεις και οι πεποιθήσεις οι πεποιθήσεις διαμορφώνονταδιαμορφώνοντα

ι μέσα στο ι μέσα στο μαθητήμαθητή

Οι Οι δραστηριότητες δραστηριότητες μάθησης πρέπει μάθησης πρέπει να διασφαλίζουν να διασφαλίζουν την πρόσβαση την πρόσβαση των των εκπαιδευόμενων εκπαιδευόμενων στην στην προγενέστερη προγενέστερη εμπειρία και εμπειρία και γνώση τουςγνώση τους

Η μάθηση είναι Η μάθηση είναι μια εγγενής μια εγγενής κοινωνική κοινωνική

δραστηριότητα δραστηριότητα που ενισχύεται που ενισχύεται από την κοινή από την κοινή

έρευναέρευνα

Η Η μεταγνωστική μεταγνωστική ικανότητα ικανότητα αποτελεί αποτελεί καθοριστικό καθοριστικό παράγοντα για παράγοντα για την κατασκευή την κατασκευή γνώσηςγνώσης

Οι μαθητές Οι μαθητές έχουν έχουν

καθοριστικό καθοριστικό ρόλο στη ρόλο στη

διαδικασία διαδικασία αξιολόγησηςαξιολόγησης

Τα Τα συμπεράσματα συμπεράσματα

από τη από τη μαθησιακή μαθησιακή διαδικασία διαδικασία

είναι ποικίλα είναι ποικίλα και συχνά και συχνά

απρόβλεπτααπρόβλεπτα

Παρουσίαση της Παρουσίαση της πληροφορίαςπληροφορίας

Μεταφορά γνώσηςΜεταφορά γνώσηςαπό δάσκαλο από δάσκαλο

σε μαθητήσε μαθητή

Διαδικασία επεξεργασίας καιΔιαδικασία επεξεργασίας καιαποθήκευσης της πληροφορίαςαποθήκευσης της πληροφορίας

στη μνήμηστη μνήμη

Αλληλεπίδραση με τοΑλληλεπίδραση με τοΚοινωνικοπολιτισμικόΚοινωνικοπολιτισμικό

περιβάλλονπεριβάλλον

Ενεργός συμμετοχή Ενεργός συμμετοχή του μαθητήτου μαθητή στη μάθησηστη μάθηση

Σημασία της προυπάρχουσαςΣημασία της προυπάρχουσαςγνώσης για την γνώσης για την

οικοδόμηση νέων εννοιώνοικοδόμηση νέων εννοιών


Παιδαγωγική προσέγγισηΠαιδαγωγική προσέγγιση AusubelAusubel, 1968, 1968:: Σημασία της προϋπάρχουσας γνώσης Σημασία της προϋπάρχουσας γνώσης

Buzan, 1970: Buzan, 1970: Τεχνική μη γραμμικών σημειώσεωνΤεχνική μη γραμμικών σημειώσεων

Loftus & Collins, 1975Loftus & Collins, 1975:: μοντέλο μνήμης «μοντέλο μνήμης «spreading activationspreading activation»»

VygotskyVygotsky, 1986, 1986:: - E - Eισαγωγή του όρου «γνωστικό εργαλείο»,ισαγωγή του όρου «γνωστικό εργαλείο», - - ZZώνη ώνη EEπικείμενης πικείμενης AAνάπτυξηςνάπτυξης

NovakNovak, 1990, 1990:: - Χρήση εννοιολογικών χαρτών στη διδασκαλία - Χρήση εννοιολογικών χαρτών στη διδασκαλία --““Μάθηση με νόημαΜάθηση με νόημα”:”: προσαρμογή νέων εννοιών προσαρμογή νέων εννοιών στις υπάρχουσες γνωστικές δομέςστις υπάρχουσες γνωστικές δομές GardnerGardner, 1993, 1993:: Μοντέλο πολλαπλής νοημοσύνης Μοντέλο πολλαπλής νοημοσύνης (πολλαπλά (πολλαπλά σημεία εισαγωγής της γνώσης)σημεία εισαγωγής της γνώσης) OrmrodOrmrod, 1995, 1995:: Η οργανωμένη παρουσίαση της γνώσης βοηθά Η οργανωμένη παρουσίαση της γνώσης βοηθά στην κατανόηση, αποθήκευση και ανάκλησή τηςστην κατανόηση, αποθήκευση και ανάκλησή της

JonassenJonassen, 2000, 2000:: οργάνωση και αναπαράσταση της γνώσης με βάσηοργάνωση και αναπαράσταση της γνώσης με βάση το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλοντο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον


Διδακτική αξιοποίηση-Διδακτική αξιοποίηση-ΑποτελέσματαΑποτελέσματα

Εργαλείο δημιουργικής σκέψηςΕργαλείο δημιουργικής σκέψης (αποκλίνουσα σκέψη)(αποκλίνουσα σκέψη)

Εργαλείο Εργαλείο ανάπτυξης-καλλιέργειας ανάπτυξης-καλλιέργειας

κριτικής σκέψηςκριτικής σκέψης

Εργαλείο μεταγνώσηςΕργαλείο μεταγνώσης

Ενεργητική μάθηση-Ενεργητική μάθηση-Αποτελεσματική μάθησηΑποτελεσματική μάθηση

Ενίσχυση Ενίσχυση ομαδοσυνεργατικής ομαδοσυνεργατικής

μάθησηςμάθησης

Επίλυση προβλημάτων Επίλυση προβλημάτων

(problem solving)(problem solving)

για το για το μαθητήμαθητή


Διδακτική αξιοποίηση-Διδακτική αξιοποίηση-ΑποτελέσματαΑποτελέσματα

για τογια το

δάσκαλοδάσκαλο

Μέσο οργάνωσης Μέσο οργάνωσης και παρουσίασης και παρουσίασης του μαθήματος του μαθήματος στην τάξη στην τάξη (Anderson-Inman & (Anderson-Inman & Zeitz, 1993). Zeitz, 1993).

Διαγνωστικό Διαγνωστικό εργαλείο για την εργαλείο για την

ανίχνευση και ανίχνευση και αναπαράσταση των αναπαράσταση των πρότερων γνώσεων πρότερων γνώσεων

((NovakNovak, 1997, 1997

Εργαλείο Εργαλείο αξιολόγησης της αξιολόγησης της μάθησης και της μάθησης και της

εξέλιξης της εξέλιξης της γνωστικής αλλαγής, γνωστικής αλλαγής, μετά τη διδακτική μετά τη διδακτική

παρέμβαση παρέμβαση ((FernantesFernantes & & AsensioAsensio, ,

1998).1998).


Εννοιολογική χαρτογράφηση Εννοιολογική χαρτογράφηση στον Η/Υ-πλεονεκτήματαστον Η/Υ-πλεονεκτήματα

Ευκολία αναδιοργάνωσης Ευκολία αναδιοργάνωσης κόμβων, ετικετών και δεσμών κόμβων, ετικετών και δεσμών (δυνατότητα μετακίνησης, (δυνατότητα μετακίνησης, προσθήκης εννοιών)προσθήκης εννοιών)

Δυναμική μετακίνηση κόμβωνΔυναμική μετακίνηση κόμβων,, χωρίς αλλαγή δεσμώνχωρίς αλλαγή δεσμών

Η εργασία στον Η/Υ ευνοεί τη Η εργασία στον Η/Υ ευνοεί τη συνεργασία μικρών ομάδων συνεργασία μικρών ομάδων (Ράπτης, Ράπτη, 2000)(Ράπτης, Ράπτη, 2000)

Δυνατότητα μετατροπής των Δυνατότητα μετατροπής των εννοιολογικών χαρτών σε άλλες εννοιολογικών χαρτών σε άλλες ηλεκτρονικές μορφέςηλεκτρονικές μορφές

Δυνατότητα επιλεκτικής Δυνατότητα επιλεκτικής εστίασης σε μεγάλους νοητικούς εστίασης σε μεγάλους νοητικούς χάρτες (μεγάλη επιφάνεια χάρτες (μεγάλη επιφάνεια σχεδιασμού)σχεδιασμού)

Σύνδεση με το Σύνδεση με το internetinternet Δυνατότητα εμπλουτισμού του Δυνατότητα εμπλουτισμού του

χάρτη με γραφικά (χρώματα, χάρτη με γραφικά (χρώματα, εικόνες)εικόνες)


ένα παράδειγμα…ένα παράδειγμα…


Πώς να φτιάξω έναν εννοιολογικό Πώς να φτιάξω έναν εννοιολογικό χάρτηχάρτη

1.1. Χρησιμοποίησε ένα Χρησιμοποίησε ένα μεγάλο άσπρο χαρτί μεγάλο άσπρο χαρτί χωρίς γραμμές χωρίς γραμμές

ΒΗΜΑΤΑΒΗΜΑΤΑ2. 2. Συγκέντρωσε το υλικό Συγκέντρωσε το υλικό

που θα χρειαστείςπου θα χρειαστείς3. 3. Διάλεξε την κύρια έννοιαΔιάλεξε την κύρια έννοια

και τοποθέτησέ την και τοποθέτησέ την στο κέντρο του χαρτιούστο κέντρο του χαρτιού

4.4. Δώσε έμφαση στην Δώσε έμφαση στην κεντρική έννοιακεντρική έννοια5. 5. Αναζήτησε επιμέρους Αναζήτησε επιμέρους έννοιες και τοποθέτησέ τις έννοιες και τοποθέτησέ τις στο χάρτηστο χάρτη

6. 6. Δημιούργησε σχέσεις μεταξύ Δημιούργησε σχέσεις μεταξύ των εννοιώντων εννοιών

7. 7. Μη «λογοκρίνεις» τις ιδέες Μη «λογοκρίνεις» τις ιδέες σου και τους συνειρμούς σου!σου και τους συνειρμούς σου!

8. 8. Μην «κολλάς» σε μια Μην «κολλάς» σε μια περιοχή του χάρτη!περιοχή του χάρτη!9.9. Σκέψου οπτικά! Σκέψου οπτικά!10.10. Διαμόρφωσε το προσωπικό σου στυλ Διαμόρφωσε το προσωπικό σου στυλ

χαρτογράφησης!χαρτογράφησης!


Τύποι εννοιολογικών χαρτώνΤύποι εννοιολογικών χαρτών ως προς το περιεχόμενο

Επίλυση προβλήματοςΕπίλυση προβλήματος

ΠρόβλημαΠρόβλημα ΛύσηΛύση

ΚαθορισμόςΚαθορισμός

ΑιτίεςΑιτίες

ΑποτελέσματαΑποτελέσματα



Ανάπτυξη διαδικασίας



Πειστικά επιχειρήματα



Περιγραφή χαρακτηριστικών



Αφηγηματική δομή ιστορίας



Ερευνητικό θέμα


Τύποι εννοιολογικών χαρτώνΤύποι εννοιολογικών χαρτών ως προς τη δομή

γραμμικοί χάρτες



αστέρια



δέντρα



δίκτυα


Διδακτικές παρεμβάσειςΔιδακτικές παρεμβάσεις


Δίνεται στους μαθητές ένα μικρό εικονογραφημένο σενάριο

Β’ δημοτικούΒ’ δημοτικού


Γράφουν στα συννεφάκια, λεξούλες που τους έρχονται αυθόρμητα στο μυαλό, κοιτάζοντας την εικόνα.


Γράψε 2 – 3 προτάσεις χρησιμοποιώντας τις λέξεις που βρήκες για κάθε εικόνα. Προσοχή στις παραγράφους, κάθε εικόνα είναι παράγραφος. Δεν ξεκινώ ποτέ την παράγραφο με τη λεξούλα «Και».

1η Γραφή:


Η μαργαρίτα της μαμάς: Πώς θα χαρακτήριζες τη μαμά;

θυμωμένηθυμωμένηκαημένηκαημένη

κουρασμένηκουρασμένη

φωνακλούφωνακλού νευριασμένηνευριασμένημαμμαμ

άά


Η μαργαρίτα του παιδιού: Πώς θα χαρακτήριζες το παιδί;

άτακτοάτακτοζημιάρηςζημιάρης

χαρούμενοχαρούμενο

απρόσεκτοαπρόσεκτοεποπόλαιοεποπόλαιο

παιδίπαιδί


Η μαργαρίτα του κλόουν: Πώς θα χαρακτήριζες τον κλόουν;

παιχνιδιάρηςπαιχνιδιάρης

αστείοςαστείος

χαρούμενοςχαρούμενοςγελαστόςγελαστός

κλόουκλόουνν


Η μαργαρίτα για τις μπάλες: Πώς θα περιέγραφες τις μπάλες ;

μεγάλεςμεγάλες

πέντεπέντε

ελαφριέςελαφριέςμπλεμπλε

μπάλεμπάλεςς

κόκκινεςκόκκινες

ελαφριέςελαφριέςκίτρινεςκίτρινες

μικρέςμικρές


Η μαργαρίτα των πορτοκαλιών: Πώς θα περιέγραφες τα πορτοκάλια;

σκληράσκληράώριμαώριμα

ζουμεράζουμεράολόφρεσκαολόφρεσκα

πορτοκάλπορτοκάλιαια


2η Γραφή:Έγραψες μια

ιστορία. Δοκίμασε τώρα να την

ξαναγράψεις, προσπαθώντας να την ομορφύνεις με λεξούλες από τις

μαργαρίτες.

«Ο Μανόλης κάνει τον κλόουν»


Δραστηριότητα ΙστορίαςΔραστηριότητα Ιστορίας


Δραστηριότητα ανάλυσης ποιήματοςΔραστηριότητα ανάλυσης ποιήματος


Δραστηριότητα σύνθεσης ποιήματοςΔραστηριότητα σύνθεσης ποιήματος


Σχέδιο εργασίας της Σχέδιο εργασίας της θεματικής ενότητας: θεματικής ενότητας:

«Τέσσερις εποχές»«Τέσσερις εποχές»


Ε’ δημοτικούΕ’ δημοτικού

Εννοιολογικός χάρτης με κύρια έννοια «Το χρονικό της άλωσης»



Αρχικός χάρτης της 3ης ομάδας



Τελικός χάρτης της 3ης ομάδας



ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΤΕΛΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ

Ομάδα

Κόμβοι

Σχέσεις

Βάθος

Σχήμα Ομάδα Κόμβοι

Σχέσεις

Βάθος

Σχήμα

1η 14 21 3 δίκτυο 1η 17 26 3 δίκτυο




Σύγκριση χαρτών 3ης ομάδας

0

5

10

15

20

25

30

αρχικοί τελικοί

κόμβοι

σχέσεις

Αναλυτική σύγκριση χαρτών

05

10152025303540

αρχι

κοί

τελι

κοί

αρχι

κοί

τελι

κοί

αρχι

κοί

τελι

κοί

1η ομάδα 2η ομάδα 3η ομάδα

κόμβοι

σχέσεις




Ο αρχικός χάρτης της 1ης ομάδας (μετά την 1η διδασκαλία)



Ο τελικός χάρτης της 1ης ομάδας (μετά την 1η διδασκαλία)



Ο αρχικός χάρτης της 1ης ομάδας (στην τελευταία διδασκαλία)



Ο τελικός χάρτης της 1ης ομάδας (στην τελευταία διδασκαλία)


Προσεγγίζοντας τη μέθοδο Προσεγγίζοντας τη μέθοδο projectproject με χάρτες εννοιών με χάρτες εννοιών

Α΄ ΦάσηΑ΄ Φάση: Διερεύνηση πρότερων : Διερεύνηση πρότερων εμπειριών και γνώσεων- εμπειριών και γνώσεων- διαμόρφωση του θέματοςδιαμόρφωση του θέματος

Καταιγισμός ιδεώνΚαταιγισμός ιδεών (brainstorming) (brainstorming) Οργάνωση εννοιών Οργάνωση εννοιών Τοποθέτηση εννοιών στο χάρτηΤοποθέτηση εννοιών στο χάρτη Σύνδεση εννοιώνΣύνδεση εννοιών


Προσεγγίζοντας τη μέθοδο Προσεγγίζοντας τη μέθοδο projectproject……

Β΄ ΦάσηΒ΄ Φάση: Αναζήτηση και : Αναζήτηση και συγκέντρωση υλικού από πηγέςσυγκέντρωση υλικού από πηγές- - επιμερισμός δραστηριοτήτων, επιμερισμός δραστηριοτήτων,

ανάθεση ρόλωνανάθεση ρόλων

Αναθεώρηση χάρτηΑναθεώρηση χάρτη

Τελική οργάνωση χάρτηΤελική οργάνωση χάρτη



Γ΄ ΦάσηΓ΄ Φάση:- Υλοποίηση :- Υλοποίηση προγραμματισμένων προγραμματισμένων δραστηριοτήτων- ενημέρωση, δραστηριοτήτων- ενημέρωση, ανατροφοδότηση- παρουσίαση των ανατροφοδότηση- παρουσίαση των θεματικών ενοτήτων από τις ομάδεςθεματικών ενοτήτων από τις ομάδες

Εννοιολογική χαρτογράφηση της κάθε Εννοιολογική χαρτογράφηση της κάθε θεματικής ενότητας και παρουσίασή της θεματικής ενότητας και παρουσίασή της από την ομάδααπό την ομάδα



Δ΄ ΦάσηΔ΄ Φάση: Ενδοομαδική και : Ενδοομαδική και διομαδική παρουσίαση και διομαδική παρουσίαση και αξιολόγηση του έργου και των αξιολόγηση του έργου και των διαδικασιώνδιαδικασιών

τελική αξιολόγηση εννοιολογικού τελική αξιολόγηση εννοιολογικού χάρτηχάρτη


Mind MappingMind Mapping

……στο διαδίκτυοστο διαδίκτυο

η αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρτών στην...

Documents

Transcript of η αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρτών στην...