ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ-Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΑΞΗ Ε1Δ. ΣΧ. ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ

ΣΧ. ΕΤΟΣ 2012-2013

ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ :<<ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ-Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ>>

• Στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης, με αφορμή τις αντίστοιχες ενότητες των σχολικών

βιβλίων θρησκευτικών και ιστορίας, ασχοληθήκαμε με το ναό της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης, τη μεγάλη Εκκλησιά.

Η Αγία Σοφία είναι ένα από τα μεγαλύτερα και ωραιότερα βυζαντινά αρχιτεκτονικά δημιουργήματα, στενότατα συνδεδεμένη με την ιστορία του βυζαντίου, την ορθοδοξία, τους θρύλους , τις παραδόσεις και τους οραματισμούς του έθνους μας.

ΣΚΟΠΟΙ

• ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ• Οι μαθητές να γνωρίσουν την Αγία Σοφία ως

αριστούργημα αρχιτεκτονικής.• ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ• -Να εκτιμήσουν την αξία της Αγίας Σοφίας ως

καλλιτεχνικό μνημείο και ως κέντρο της εθνικής και θρησκευτικής ζωής τόσο των Βυζαντινών – Ελλήνων , όσο και για όλο τον ορθόδοξο χριστιανισμό.

• -Να γνωρίσουν το ιστορικό της ανέγερσης του ναού και να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος του εγχειρήματος, με βάση τα τεχνικά μέσα και τις δυνατότητες της εποχής.

• Να γνωρίσουν βασικές αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες κατασκευής, με ιδιαίτερη αναφορά στις λεπτομέρειες που έκαναν την Αγία Σοφία, για οχτώ αιώνες, το μεγαλύτερο περίκλειστο χώρο σε όλο τον κόσμο.

• -Να γνωρίσουν τους συντελεστές κατασκευής του ναού.• -Να ερευνήσουν και να επεξεργαστούν πληροφορίες-

εικόνες από εγκυκλοπαίδειες, βιβλία, διαδίκτυο.• -Να κάνουν συγκρίσεις με σύγχρονες κατασκευές ναών.• -Να γνωρίσουν και να δημιουργήσουν τα δικά τους

ψηφιδωτά.• -Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους.• -Να συνεργαστούν μέσα από ομαδικές δράσεις.

ΜΕΘΟΔΟΣ:ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ

• Οι μαθητές χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες 3-4 ατόμων και επεξεργάστηκαν τα εξής θέματα: α)Ιστορία Αγίας Σοφίας, β)αρχιτεκτονική Αγίας Σοφίας ,γ)διακόσμηση Αγίας Σοφίας, δ)θρύλοι, παραδόσεις, τραγούδια για την Αγία Σοφία.

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΣΥΝΔΕΘΗΚΕ ΜΕ:

• Μαθηματικά: υπολογισμοί• -Γεωγραφία: χάρτες• -Ιστορία: ιστορικό πλαίσιο οικοδόμησης του

ναού και συνθήκες πολιτικές ,οικονομικές, κοινωνικές, θρησκευτικές.

• -Παράδοση -Λαογραφία: θρύλοι ,δημοτικά τραγούδια

• -Πληροφορική: συλλογή πληροφοριών ,video• -Αρχιτεκτονική: ρυθμοί ναών

• -Γλώσσα: ακροστιχίδες, λεξιλόγιο ναού, παραγωγή κειμένων

• -Μουσική: τραγούδια για την Αγία Σοφία• -Τέχνη- οικονομία: σχέδια,

μέσα ,τεχνίτες ,εργάτες, υλικά, χρήματα• -Εικαστικά: κατασκευή ψηφιδωτών ,ιστορικής

γραμμής ,κολλάζ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

• Οι μαθητές έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για το θέμα. Συνεργάστηκαν ,ερεύνησαν και επεξεργάστηκαν πληροφορίες. Παρουσίασαν τα αποτελέσματά τους η κάθε ομάδα στις άλλες. Εμπλούτισαν τις γνώσεις τους και το λεξιλόγιό τους .Δημιούργησαν εικαστικά έργα(ψηφιδωτά ,ζωγραφιές, κολλάζ) .Ξεναγήθηκαν με τη βοήθεια του διαδικτύου στους χώρους της Αγίας Σοφίας και έγραψαν τι τους εντυπωσίασε .Έφτιαξαν το <<βιβλιαράκι>> της Αγίας Σοφίας με την ιστορία ,τη διακόσμηση, την αρχιτεκτονική, τους θρύλους και τα τραγούδια της . Έφτιαξαν ακροστιχίδες και έγραψαν λεξιλόγιο για ναούς .Έκαναν υπολογισμούς και κατέληξαν σε συμπεράσματα(π.χ. η Αγία Σοφία υπάρχει περίπου 1500 χρόνια, λειτούργησε ως χριστιανικός ναός 916 χρόνια, χωρούσε περίπου 23.000 άτομα κ.ά.).

Η εκπαιδευτικός:Βασιλείου Αλεξάνδρα

ΜΕΛΕΤΗΣΑΜΕ ΤΟ ΝΑΟ

ΕΙΔΑΜΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΜΕ

ΦΤΙΑΞΑΜΕ ΚΟΛΛΑΖ

ΚΑΝΑΜΕ ΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΦΤΙΑΞΑΜΕ ΒΙΒΛΙΟ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΑΜΕ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΑΣ

ΦΤΙΑΞΑΜΕ ΑΚΡΟΣΤΟΙΧΙΔΑ• ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ• ΑΝΘΕΜΙΟΣ• ΓΙΟΡΤΑΖΕ• 3) ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ• 4) ΑΚΙΛΥ• • 5) ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ• 6) Ο ΤΡΟΥΛΟΣ• 7) ΦΡΑΓΚΟΙ• 8) ΙΣΙΔΩΡΟΣ• 9) ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ• • 1)Ένας από τους αρχιτέκτονες της Αγίας Σοφίας.• 2)Στην Αγία Σοφία ο λαός… τους θριάμβους και τις νίκες του.• 3)Ο αυτοκράτορας που ανοικοδόμησε το ναό της Αγίας Σοφίας.• 4)Ο Ιουστινιανός είχε ζητήσει τα πιο σπάνια … από όλη την αυτοκρατορία(αντίστροφα).• 5)Η Αγία Σοφία ήταν αφιερωμένη… (4 λέξεις).• 6)Μέσα στην Αγία Σοφία… μοιάζει να κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή αλυσίδα(με άρθρο).• 7)Το 1204 οι… προκάλεσαν στο ναό μεγάλες καταστροφές.• 8)Ο άλλος αρχιτέκτονας της Αγίας Σοφίας.• 9)Στην Αγία Σοφία ο λαός έστεφε τους … του.

ΓΡΑΨΑΜΕ ΤΙΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΜΑΣ• ΟΙ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΜΑΣ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΣΤΟΥΣ

Χ ΩΡΟΥΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ• • Όλος ο ναός της Αγίας Σοφίας μας εντυπωσίασε. Πρόκειται για ένα γιγάντιο

και μεγαλόπρεπο κτίσμα με επιφάνεια 7.570 τ.μ. μαζί με το νάρθηκα.• Ο τεράστιος τρούλος , ύψους 55,60 μ. και διαμέτρου 30,80μ.-31.88μ. που

βρίσκεται στο μεσαίο κλίτος , δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται από τον ουρανό , ενώ τα 40 παράθυρα στη βάση του αφήνουν το φως να σκορπίζεται στο εσωτερικό του ναού. Ο τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις μεγάλους πεσσούς (κολόνες) που συνδέονται μεταξύ τους με τόξα.

• Μεγάλη εντύπωση μας έκαναν τα χρωματιστά μάρμαρα (λευκά, πράσινα, χρυσαφιά, κοκκινωπά ) και οι συνδυασμοί τους στις κολόνες , στα κιονόκρανα και στους τοίχους. Μάλιστα σε ένα από τα μάρμαρα διακρίναμε το μανιτάρι της ατομικής βόμβας (σύμφωνα με το θρύλο τα μάρμαρά της προμηνύουν το μέλλον και κυρίως τις μεγάλες καταστροφές).

• Πολύ ωραία είναι τα κιονόκρανα που είναι κατασκευασμένα σε σχήμα κύβου , στολισμένα με φύλλα ενός φυτού ,τόσο λεπτά δουλεμένα που μοιάζουν σαν δαντέλα.

• Εντύπωση μας έκανε η περίφημη μαρμάρινη κολόνα που ιδρώνει (υγραίνεται από μια στέρνα που υπάρχει εκεί από κάτω ), όπου σύμφωνα με την παράδοση ο Ιουστινιανός ακούμπησε το κεφάλι του και απαλλάχτηκε από τους πονοκέφαλους που τον βασάνιζαν. Σήμερα αρκετός κόσμος βάζει το δάχτυλό του στο βαθούλωμα που έχει δημιουργηθεί στην κολόνα και κάνει μια ευχή.

• Ιδιαίτερα όμορφη είναι η ψηφιδωτή διακόσμηση του ναού. Τα ψηφιδωτά έχουν παραστάσεις του Χριστού , της Παναγίας, μορφές Αγίων , αυτοκράτορες, αυτοκράτειρες, αρχάγγελους κ. ά. Δυστυχώς όμως τα περισσότερα, που έχουν αποκαλυφτεί τα τελευταία χρόνια, δε διατηρούνται ολόκληρα, αλλά έχουν υποστεί πολλές φθορές στο πέρασμα του χρόνου. Επίσης αρκετά ακόμη είναι καλυμμένα με κίτρινη μπογιά που τοποθετήθηκε από τους Οθωμανούς.

• Επίσης μας εντυπωσίασε και το υπερώο ,που τα πρώτα χρόνια της Αγίας Σοφίας λειτουργούσε ως γυναικωνίτης. Φτάνεις σε αυτό με ένα λιθόστρωτο δρομάκι(κοχλίας).Εδώ βρίσκονται τα πιο σημαντικά ψηφιδωτά του ναού. Η θέα από το υπερώο είναι εκπληκτική. Μπορείς να βλέπεις κάτω ολόκληρο το ναό .

• Μέσα στην Αγία Σοφία υπάρχουν και κάποια αντικείμενα που προστέθηκαν μετά την μετατροπή της σε τζαμί. Κάποια από αυτά είναι: οι τέσσερις μεγάλες ασπίδες με αποσπάσματα από το κοράνι που κρέμονται στους πεσσούς , το << μιμπέρ>> (μουσουλμανικός άμβωνας), το <<μιχράμπ>> (ιερό) κ.ά. Έχουμε την εντύπωση πως αυτά δεν ταιριάζουν αισθητικά με τον υπόλοιπο ναό.

• Σήμερα η Αγία Σοφία , μετά από περίπου 1.500 χρόνια ,παρ’ όλες τις φυσικές και ανθρώπινες καταστροφές , στέκει ακόμη επιβλητική και μεγαλοπρεπής.

ΚΑΤΑΓΡΑΨΑΜΕ ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΝΑΩΝ

• ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΝΑΟΥΣ• Αίθριο:υπαίθριος χώρος που περιβάλλεται από στοές, κατά κανόνα στην πλευρά της εισόδου

των παλαιοχριστιανικών βασιλικών• Εξωνάρθηκας:το εξωτερικό τμήμα του νάρθηκα εκκλησίας• Νάρθηκας:το μπροστινό τμήμα του χριστιανικού ναού, αυτό που βρίσκεται στη δυτική

πλευρά, πριν από τον κυρίως ναό και έχει τη μορφή στοάς συνήθως• Τρούλος:ημισφαιρικός θόλος που στεγάζει το κεντρικό τμήμα του χριστιανικού ναού• Ιερό:το τμήμα του χριστιανικού ναού στο οποίο βρίσκεται η Αγία Τράπεζα• Άμβωνας:ψηλό βήμα των χριστιανικών ναών ,από όπου διαβάζεται το Ευαγγέλιο και

εκφωνείται το κήρυγμα• Ωραία Πύλη:η μεσαία πόρτα του τέμπλου στο εσωτερικό των ναών από την οποία

εισέρχονται στο ιερό βήμα μόνο ιερείς• Τέμπλο:το εικονοστάσιο μεταξύ του Αγίου βήματος και του κυρίως ναού• Αγία Τράπεζα:τετράγωνο ή παραλληλόγραμμο τραπέζι που βρίσκεται μέσα στο ιερό των

χριστιανικών ναών ,πάνω στο οποίο τελείται το μυστήριο της θείας ευχαριστίας• Αγιογράφηση:ζωγραφική διακόσμηση εκκλησίας• Κλίτος:καθεμιά από τις τρεις ή πέντε επιμήκεις διαιρέσεις της παλαιοχριστιανικής βασιλικής• Αναλόγιο:εκκλησιαστικό έπιπλο όπου τοποθετούνται τα εκκλησιαστικά λειτουργικά βιβλία και

ψαλτήρια• Βαπτιστήριο:οικοδόμημα ή μέρος του ναού που χρησιμοποιούνταν για την τέλεση του

βαπτίσματος

ΕΚΘΕΣΑΜΕ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΑΣ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ!!

ΤΕΛΟΣ