Λουκιανοῦ Περί τῶν ἐπί μισθῷ συνόντων

Καὶ τί σοι πρῶτον ὦ φιλότης ἢ τί ὕστατον φασί καταλέξω τούτων ἃ πάσχειν ἢ ποιεῖν ἀνάγκη τοὺς ἐπὶ μισθῷ συνόντας κἀν ταῖς τῶν εὐδαιμόνων τούτων φιλίαις ἐξεταζομένους - εἰ χρὴ φιλίαν τὴν τοιαύτην αὐτῶν δουλείαν ἐπονομάζειν οἶδα γὰρ πολλὰ καὶ σχεδὸν τὰ πλεῖστα τῶν συμβαινόντων αὐτοῖς οὐκ αὐτὸς μὰ Δία τοῦ τοιούτου πειραθείς οὐ γὰρ ἐν ἀνάγκῃ μοι ἡ πεῖρα ἐγεγένητο μηδέ ὦ θεοί γένοιτο ἀλλὰ πολλοὶ τῶν εἰς τὸν βίον τοῦτον ἐμπεπτωκότων ἐξηγόρευον πρός με οἱ μὲν ἔτι ἐν τῷ κακῷ ὄντες ἀποδυρόμενοι ὁπόσα καὶ ὁποῖα ἔπασχον οἱ δὲ ὥσπερ ἐκ δεσμωτηρίου τινὸς ἀποδράντες οὐκ ἀηδῶς μνημονεύοντες ὧν ἐπεπόνθεσαν ἀλλὰ γὰρ εὐφραίνοντο ἀναλογιζόμενοι οἵων ἀπηλλάγησαν Ἀξιοπιστότεροι δὲ ἦσαν οὗτοι διὰ πάσης ὡς εἰπεῖν τῆς τελετῆς διεξεληλυθότες καὶ πάντα ἐξ ἀρχῆς εἰς τέλος ἐποπτεύσαντες οὐ παρέργως οὖν οὐδὲ ἀμελῶς ἐπήκουον αὐτῶν καθάπερ ναυαγίαν τινὰ καὶ σωτηρίαν αὑτῶν παράλογον διηγουμένων οἷοί εἰσιν οἱ πρὸς τοῖς ἱεροῖς ἐξυρημένοι τὰς κεφαλὰς συνάμα πολλοὶ τὰς τρικυμίας καὶ ζάλας καὶ ἀκρωτήρια καὶ ἐκβολὰς καὶ ἱστοῦ κλά- σεις καὶ πηδαλίων ἀποκαυλίσεις διεξιόντες ἐπὶ πᾶσι δὲ τοὺς Διοσκούρους ἐπιφαινομένους - οἰκεῖοι γὰρ τῆς τοιαύτης τραγῳδίας οὗτοί γε - ἤ τιν᾽ ἄλλον ἐκ μηχανῆς θεὸν ἐπὶ τῷ καρχησίῳ καθεζόμενον ἢ πρὸς τοῖς πηδαλίοις ἑστῶτα καὶ πρός τινα ᾐόνα μαλακὴν ἀπευθύνοντα τὴν ναῦν οἷ προσενεχθεῖσα ἔμελλεν αὐτὴ μὲν ἠρέμα καὶ κατὰ σχολὴν διαλυθήσεσθαι αὐτοὶ δὲ ἀσφαλῶς ἀποβήσεσθαι χάριτι καὶ εὐμενείᾳ τοῦ θεοῦ Ἐκεῖνοι μὲν οὖν τὰ πολλὰ ταῦτα πρὸς τὴν χρείαν τὴν παραυτίκα ἐπιτραγῳδοῦσιν ὡς παρὰ πλειόνων λαμβάνοιεν οὐ δυστυχεῖς μόνον ἀλλὰ καὶ θεοφιλεῖς τινες εἶναι δοκοῦντες οἱ δὲ τοὺς ἐν ταῖς οἰκίαις χειμῶνας καὶ τὰς τρικυμίας καὶ νὴ Δία πεντακυμίας τε καὶ δεκακυμίας εἰ οἷόν τε εἰπεῖν διηγούμενοι καὶ ὡς τὸ πρῶτον εἰσέπλευσαν γαληνοῦ ὑποφαινομένου τοῦ πελάγους καὶ ὅσα πράγματα παρὰ τὸν πλοῦν ὅλον ὑπέμειναν ἢ διψῶντες ἢ ναυτιῶντες ἢ ὑπεραντλούμενοι τῇ ἅλμῃ καὶ τέλος ὡς πρὸς πέτραν τινὰ ὕφαλον ἢ σκόπελον ἀπόκρημνον περιρρήξαντες τὸ δύστηνον σκαφίδιον ἄθλιοι κακῶς ἐξενήξαντο γυμνοὶ καὶ πάντων ἐνδεεῖς τῶν ἀναγκαίων - ἐν δὴ τούτοις καὶ τῇ τούτων διηγήσει ἐδόκουν μοι τὰ πολλὰ οὗτοι ὑπ᾽ αἰσχύνης ἐπικρύπτεσθαι καὶ ἑκόντες εἶναι ἐπιλανθάνεσθαι αὐτῶν Ἀλλ᾽ ἔγωγε κἀκεῖνα καὶ εἴ τιν᾽ ἄλλα ἐκ τοῦ λόγου συντιθεὶς εὑρίσκω προσόντα ταῖς τοιαύταις συνουσίαις οὐκ ὀκνήσω σοι πάντα ὦ καλὲ Τιμόκλεις διεξελθεῖν δοκῶ γάρ μοι ἐκ πολλοῦ ἤδη κατανενοηκέναι σε τούτῳ τῷ βίῳ ἐπιβουλεύοντα καὶ πρῶτόν γε ὁπηνίκα περὶ τῶν τοιούτων ὁ λόγος ἐνέπεσεν εἶτα ἐπῄνεσέ τις τῶν παρόντων τὴν τοιαύτην μισθοφοράν τρισευδαίμονας εἶναι λέγων οἷς μετὰ τοῦ φίλους ἔχειν τοὺς ἀρίστους Ῥωμαίων καὶ δειπνεῖν δεῖπνα πολυτελῆ καὶ ἀσύμβολα καὶ οἰκεῖν ἐν καλῷ καὶ ἀποδημεῖν μετὰ πάσης ῥᾳστώνης καὶ ἡδονῆς ἐπὶ λευκοῦ ζεύγους εἰ τύχοι ἐξυπτιάζοντας προσέτι καὶ μισθὸν τῆς φιλίας καὶ ὧν εὖ πάσχουσιν τούτων λαμβάνειν οὐκ ὀλίγον ἐστίν ἀτεχνῶς γὰρ ἄσπορα καὶ ἀνήροτα τοῖς τοιούτοις τὰ πάντα φύεσθαι ὁπότε οὖν ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα ἤκουες ἑώρων ὅπως ἐκεχήνεις πρὸς αὐτὰ καὶ πάνυ σφόδρα πρὸς τὸ δέλεαρ ἀναπεπταμένον παρεῖχες τὸ στόμα Ὡς οὖν τό γε ἡμέτερον εἰσαῦθίς ποτε ἀναίτιον ᾖ μηδὲ ἔχῃς λέγειν ὡς ὁρῶντές σε τηλικοῦτο μετὰ τῆς καρίδος ἄγκιστρον καταπίνοντα οὐκ ἐπελαβόμεθα οὐδὲ πρὶν ἐμπεσεῖν τῷ λαιμῷ περιεσπάσαμεν οὐδὲ προεδηλώσαμεν ἀλλὰ περιμείναντες ἐξ ἑλκομένου καὶ ἐμπεπηγότος ἤδη συρόμενον καὶ πρὸς ἀνάγκην ἀγόμενον ὁρᾶν ὅτ᾽ οὐδὲν ὄφελος

ἑστῶτες ἐπεδακρύομεν ὅπως μὴ ταῦτα λέγῃς ποτέ πάνυ εὔλογα ἢν λέγηται καὶ ἄφυκτα ἡμῖν ὡς οὐκ ἀδικοῦμεν μὴ προμηνύσαντες ἄκουσον ἐξ ἀρχῆς ἁπάντων καὶ τὸ δίκτυόν τε αὐτὸ καὶ τῶν κύρτων τὸ ἀδιέξοδον ἔκτοσθεν ἐπὶ σχολῆς ἀλλὰ μὴ ἔνδοθεν ἐκ τοῦ μυχοῦ προεπισκόπησον καὶ τοῦ ἀγκίστρου δὲ τὸ ἀγκύλον καὶ τὴν εἰς τὸ ἔμπαλιν τοῦ σκόλοπος ἀναστροφὴν καὶ τῆς τριαίνης τὰς ἀκμὰς εἰς τὰς χεῖρας λαβὼν καὶ πρὸς τὴν γνάθον πεφυσημένην ἀποπειρώμενος ἢν μὴ πάνυ ὀξέα μηδὲ ἄφυκτα μηδὲ ἀνιαρὰ ἐν τοῖς τραύμασι φαίνηται βιαίως σπῶντα καὶ ἀμάχως ἀντιλαμβανόμενα ἡμᾶς μὲν ἐν τοῖς δειλοῖς καὶ διὰ τοῦτο πεινῶσιν ἀνάγραφε σεαυτὸν δὲ παρακαλέσας θαρρεῖν ἐπιχείρει τῇ ἄγρᾳ εἰ θέλεις καθάπερ ὁ λάρος ὅλον περιχανὼν τὸ δέλεαρ 4 Ῥηθήσεται δὲ ὁ πᾶς λόγος τὸ μὲν ὅλον ἴσως διὰ σέ πλὴν ἀλλ᾽ οὔ γε περὶ τῶν φιλοσοφούντων ὑμῶν μόνον οὐδὲ ὁπόσοι σπουδαιοτέραν τὴν προαίρεσιν προείλοντο ἐν τῷ βίῳ ἀλλὰ καὶ περὶ γραμματιστῶν καὶ ῥητόρων καὶ μουσικῶν καὶ ὅλως τῶν ἐπὶ παιδείαις συνεῖναι καὶ μισθοφορεῖν ἀξιουμένων κοινῶν δὲ ὡς ἐπίπαν ὄντων καὶ ὁμοίων τῶν συμβαινόντων ἅπασι δῆλον ὡς οὐκ ἐξαίρετα μέν αἰσχίω δὲ τὰ αὐτὰ ὄντα γίγνεται τοῖς φιλοσοφοῦσιν εἰ τῶν ὁμοίων τοῖς ἄλλοις ἀξιοῖντο καὶ μηδὲν αὐτοὺς σεμνότερον οἱ μισθοδόται ἄγοιεν ὅ τι δ᾽ ἂν οὖν ὁ λόγος αὐτὸς ἐπιὼν ἐξευρίσκῃ τούτου τὴν αἰτίαν μάλιστα μὲν οἱ ποιοῦντες αὐτοί ἔπειτα δὲ οἱ ὑπομένοντες αὐτὰ δίκαιοι ἔχειν ἐγὼ δὲ ἀναίτιος εἰ μὴ ἀληθείας καὶ παρρησίας ἐπιτίμιόν τί ἐστιν Τοὺς μέντοι τοῦ ἄλλου πλήθους οἷον γυμναστάς τινας ἢ κόλακας ἰδιώτας καὶ μικροὺς τὰς γνώμας καὶ ταπεινοὺς αὐτόθεν ἀνθρώπους οὔτε ἀποτρέπειν ἄξιον τῶν τοιούτων συνουσιῶν οὐδὲ γὰρ ἂν πεισθεῖεν οὔτε μὴν αἰτιᾶσθαι καλῶς ἔχει μὴ ἀπολειπομένους τῶν μισθοδοτῶν εἰ καὶ πάνυ πολλὰ ὑβρίζοιντο ὑπ᾽ αὐτῶν ἐπιτήδειοι γὰρ καὶ οὐκ ἀνάξιοι τῆς τοιαύτης διατριβῆς ἄλλως τε οὐδὲ σχοῖεν ἄν τι ἄλλο πρὸς ὅ τι χρὴ ἀποκλίναντας αὐτοὺς παρέχειν αὑτοὺς ἐνεργούς ἀλλ᾽ ἤν τις αὐτῶν ἀφέλῃ τοῦτο ἄτεχνοι αὐτίκα καὶ ἀργοὶ καὶ περιττοί εἰσιν οὐδὲν οὖν οὔτ᾽ αὐτοὶ δεινὸν πάσχοιεν ἂν οὔτ᾽ ἐκεῖνοι ὑβρισταὶ δοκοῖεν εἰς τὴν ἀμίδα φασίν ἐνουροῦντες ἐπὶ γάρ τοι τὴν ὕβριν ταύτην ἐξ ἀρχῆς παρέρχονται εἰς τὰς οἰκίας καὶ ἡ τέχνη φέρειν καὶ ἀνέχεσθαι τὰ γιγνόμενα περὶ δὲ ὧν προεῖπον τῶν πεπαιδευμένων ἄξιον ἀγανακτεῖν καὶ πειρᾶσθαι ὡς ἔνι μάλιστα μετάγειν αὐτοὺς καὶ πρὸς ἐλευθερίαν ἀφαιρεῖσθαι Δοκῶ δέ μοι καλῶς ἂν ποιῆσαι εἰ τὰς αἰτίας ἀφ᾽ ὧν ἐπὶ τὸν τοιοῦτον βίον ἀφικνοῦνταί τινες προεξετάσας δείξαιμι οὐ πάνυ βιαίους οὐδ᾽ ἀναγκαίας οὕτω γὰρ ἂν αὐτοῖς ἡ ἀπολογία προαναιροῖτο καὶ ἡ πρώτη ὑπόθεσις τῆς ἐθελοδουλείας οἱ μὲν δὴ πολλοὶ τὴν πενίαν καὶ τὴν τῶν ἀναγκαίων χρείαν προθέμενοι ἱκανὸν τοῦτο προκάλυμμα οἴονται προβεβλῆσθαι τῆς πρὸς τὸν βίον τοῦτον αὐτομολίας καὶ ἀποχρῆν αὐτοῖς νομίζουσιν εἰ λέγοιεν ὡς συγγνώμης ἄξιον ποιοῦσιν τὸ χαλεπώτατον τῶν ἐν τῷ βίῳ τὴν πενίαν διαφυγεῖν ζητοῦντες εἶτα ὁ Θέογνις πρόχειρος καὶ πολὺ τό πᾶς γὰρ ἀνὴρ πενίῃ δεδμημένος καὶ ὅσα ἄλλα δείματα ὑπὲρ τῆς πενίας οἱ ἀγεννέστατοι τῶν ποιητῶν ἐξενηνόχασιν Ἐγὼ δ᾽ εἰ μὲν ἑώρων αὐτοὺς φυγήν τινα ὡς ἀληθῶς τῆς πενίας εὑρισκομένους ἐκ τῶν τοιούτων συνουσιῶν οὐκ ἂν ὑπὲρ τῆς ἄγαν ἐλευθερίας ἐμικρολογούμην πρὸς αὐτούς ἐπεὶ δὲ - ὡς ὁ καλός που ῥήτωρ ἔφη - τοῖς τῶν νοσούντων σιτίοις ἐοικότα λαμβάνουσι τίς ἔτι μηχανὴ μὴ οὐχὶ καὶ πρὸς τοῦτο κακῶς βεβουλεῦσθαι δοκεῖν αὐτούς ἀεὶ μενούσης αὐτοῖς ὁμοίας τῆς ὑποθέσεως τοῦ βίου πενία γὰρ εἰσαεὶ καὶ τὸ λαμβάνειν ἀναγκαῖον καὶ ἀπόθετον οὐδὲν οὐδὲ περιττὸν εἰς φυλακήν ἀλλὰ τὸ δοθέν κἂν δοθῇ κἂν ἀθρόως ληφθῇ πᾶν ἀκριβῶς καὶ τῆς χρείας ἐνδεῶς καταναλίσκεται καλῶς δὲ εἶχε μὴ τοιαύτας τινὰς ἀφορμὰς ἐπινοεῖν αἳ τὴν πενίαν τηροῦσι παραβοηθοῦσαι μόνον αὐτῇ ἀλλ᾽ αἳ τέλεον ἐξαιρήσουσιν καὶ ὑπέρ γε τοῦ τοιούτου καὶ εἰς βαθυκήτεα πόντον ἴσως ῥιπτεῖν εἰ δεῖ ὦ Θέογνι καὶ πετρέων ὡς

φής κατ᾽ ἠλιβάτων εἰ δέ τις ἀεὶ πένης καὶ ἐνδεὴς καὶ ὑπόμισθος ὢν οἴεται πενίαν αὐτῷ τούτῳ διαπεφευγέναι οὐκ οἶδα πῶς ὁ τοιοῦτος οὐκ ἂν δόξειεν ἑαυτὸν ἐξαπατᾶν Ἄλλοι δὲ πενίαν μὲν αὐτὴν οὐκ ἂν φοβηθῆναι οὐδὲ καταπλαγῆναί φασιν εἰ ἐδύναντο τοῖς ἄλλοις ὁμοίως πονοῦντες ἐκπορίζειν τὰ ἄλφιτα νῦν δέ πεπονηκέναι γὰρ αὐτοῖς τὰ σώματα ἢ ὑπὸ γήρως ἢ ὑπὸ νόσων ἐπὶ τήνδε ῥᾴστην οὖσαν τὴν μισθοφορὰν ἀπηντηκέναι φέρ᾽ οὖν ἴδωμεν εἰ ἀληθῆ λέγουσιν καὶ ἐκ τοῦ ῥᾴστου μὴ πολλὰ μηδὲ πλείω τῶν ἄλλων πονοῦσι περιγίγνεται αὐτοῖς τὰ διδόμενα εὐχῇ γὰρ ἂν ἐοικότα εἴη ταῦτά γε μὴ πονήσαντα μηδὲ καμόντα ἕτοιμον ἀργύριον λαβεῖν τὸ δ᾽ ἐστὶ καὶ ῥηθῆναι κατ᾽ ἀξίαν ἀδύνατον τοσαῦτα πονοῦσιν καὶ κάμνουσιν ἐν ταῖς συνουσίαις ὥστε πλείονος ἐνταῦθα καὶ ἐπὶ τοῦτο μάλιστα τῆς ὑγιείας δεῖσθαι μυρίων ὄντων ὁσημέραι τῶν ἐπιτριβόντων τὸ σῶμα καὶ πρὸς ἐσχάτην ἀπόγνωσιν καταπονούντων λέξομεν δὲ αὐτὰ ἐν τῷ προσήκοντι καιρῷ ἐπειδὰν καὶ τὰς ἄλλας αὐτῶν δυσχερείας διεξίωμεν τὸ δὲ νῦν εἶναι ἱκανὸν ἦν ὑποδεῖξαι ὡς οὐδ᾽ οἱ διὰ ταύτην λέγοντες αὑτοὺς ἀποδίδοσθαι τὴν πρόφασιν ἀληθεύοιεν ἄν Λοιπὸν δὴ καὶ ἀληθέστατον μέν ἥκιστα δὲ πρὸς αὐτῶν λεγόμενον ἡδονῆς ἕνεκα καὶ τῶν πολλῶν καὶ ἀθρόων ἐλπίδων εἰσπηδᾶν αὐτοὺς εἰς τὰς οἰκίας καταπλαγέντας μὲν τὸ πλῆθος τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἀργύρου εὐδαιμονήσαντας δὲ ἐπὶ τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ τρυφῇ ἐλπίσαντας δὲ ὅσον αὐτίκα χανδὸν οὐδενὸς ἐπιστομίζοντος πίεσθαι τοῦ χρυσίου ταῦτα ὑπάγει αὐτοὺς καὶ δούλους ἀντὶ ἐλευθέρων τίθησιν - οὐχ ἡ τῶν ἀναγκαίων χρεία ἣν ἔφασκον ἀλλ᾽ ἡ τῶν οὐκ ἀναγκαίων ἐπιθυμία καὶ ὁ τῶν πολλῶν καὶ πολυτελῶν ἐκείνων ζῆλος τοιγαροῦν ὥσπερ δυσέρωτας αὐτοὺς καὶ κακοδαίμονας ἐραστὰς ἔντεχνοί τινες καὶ τρίβωνες ἐρώμενοι παραλαβόντες ὑπεροπτικῶς περιέπουσιν ὅπως ἀεὶ ἐρασθήσονται αὐτῶν θεραπεύοντες ἀπολαῦσαι δὲ τῶν παιδικῶν ἀλλ᾽ οὐδὲ μέχρι φιλήματος ἄκρου μεταδιδόντες ἴσασι γὰρ ἐν τῷ τυχεῖν τὴν διάλυσιν τοῦ ἔρωτος γενησομένην ταύτην οὖν ἀποκλείουσιν καὶ ζηλοτύπως φυλάττουσιν τὰ δὲ ἄλλα ἐπ᾽ ἐλπίδος ἀεὶ τὸν ἐραστὴν ἔχουσιν δεδίασι γὰρ μὴ αὐτὸν ἡ ἀπόγνωσις ἀπαγάγῃ τῆς ἄγαν ἐπιθυμίας καὶ ἀνέραστος αὐτοῖς γένηται προσμειδιῶσιν οὖν καὶ ὑπισχνοῦνται καὶ ἀεὶ εὖ ποιήσουσι καὶ χαριοῦνται καὶ ἐπιμελήσονται πολυτελῶς εἶτ᾽ ἔλαθον ἄμφω γηράσαντες ἔξωροι γενόμενοι καὶ οὗτος τοῦ ἐρᾶν κἀκεῖνος τοῦ μεταδιδόναι πέπρακται δ᾽ οὖν αὐτοῖς οὐδὲν ἐν ἅπαντι τῷ βίῳ πέρα τῆς ἐλπίδος Τὸ μὲν δὴ δι᾽ ἡδονῆς ἐπιθυμίαν ἅπαντα ὑπομένειν οὐ πάνυ ἴσως ὑπαίτιον ἀλλὰ συγγνώμη εἴ τις ἡδονῇ χαίρει καὶ τοῦτο ἐξ ἅπαντος θεραπεύει ὅπως μεθέξει αὐτῆς καίτοι αἰσχρὸν ἴσως καὶ ἀνδραποδῶδες ἀποδόσθαι διὰ ταύτην ἑαυτόν πολὺ γὰρ ἡδίων ἡ ἐκ τῆς ἐλευθερίας ἡδονή ὅμως δ᾽ οὖν ἐχέτω τινὰ συγγνώμην αὐτοῖς εἰ ἐπιτυγχάνοιτο τὸ δὲ δι᾽ ἡδονῆς ἐλπίδα μόνον πολλὰς ἀηδίας ὑπομένειν γελοῖον οἶμαι καὶ ἀνόητον καὶ ταῦτα ὁρῶντας ὡς οἱ μὲν πόνοι σαφεῖς καὶ πρόδηλοι καὶ ἀναγκαῖοι τὸ δὲ ἐλπιζόμενον ἐκεῖνο ὁτιδήποτέ ἐστιν τὸ ἡδύ οὔτε ἐγένετό πω τοσούτου χρόνου προσέτι δὲ οὐδὲ γενήσεσθαι ἔοικεν εἴ τις ἐκ τῆς ἀληθείας λογίζοιτο οἱ μέν γε τοῦ Ὀδυσσέως ἑταῖροι γλυκύν τινα τὸν λωτὸν ἐσθίοντες ἠμέλουν τῶν ἄλλων καὶ πρὸς τὸ παρὸν ἡδὺ τῶν καλῶς ἐχόντων κατεφρόνουν ὥστε οὐ πάντῃ ἄλογος αὐτῶν ἡ λήθη τοῦ καλοῦ πρὸς τῷ ἡδεῖ ἐκείνῳ τῆς ψυχῆς διατριβούσης τὸ δὲ λιμῷ συνόντα παρεστῶτα ἄλλῳ τοῦ λωτοῦ ἐμφορουμένῳ μηδὲν μεταδιδόντι ὑπὸ ἐλπίδος μόνης τοῦ κἂν αὐτὸν παραγεύσασθαί ποτε δεδέσθαι τῶν καλῶς καὶ ὀρθῶς ἐχόντων ἐπιλελησμένον Ἡράκλεις ὡς καταγέλαστον καὶ πληγῶν τινων Ὁμηρικῶν ὡς ἀληθῶς δεόμενον 9 Τὰ μὲν τοίνυν πρὸς τὰς συνουσίας αὐτοὺς ἄγοντα καὶ ἀφ᾽ ὧν αὑτοὺς φέροντες ἐπιτρέπουσι τοῖς πλουσίοις χρῆσθαι πρὸς ὅ τι ἂν ἐθέλωσιν ταῦτά ἐστιν ἢ ὅτι ἐγγύτατα τούτων πλὴν εἰ μὴ κἀκείνων τις μεμνῆσθαι ἀξιώσειεν τῶν καὶ μόνῃ τῇ δόξῃ ἐπαιρομένων τοῦ συνεῖναι εὐπατρίδαις τε καὶ εὐπαρύφοις ἀνδράσιν εἰσὶν γὰρ οἳ καὶ τοῦτο περίβλεπτον καὶ ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς νομίζουσιν ὡς ἔγωγε τοὐμὸν ἴδιον οὐδὲ βασιλεῖ τῷ μεγάλῳ αὐτὸ μόνον συνεῖναι καὶ συνὼν ὁρᾶσθαι μηδὲν χρηστὸν

ἀπολαύων τῆς συνουσίας δεξαίμην ἄν Τοιαύτης δὲ αὐτοῖς τῆς ὑποθέσεως οὔσης φέρε ἤδη πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἐπισκοπήσωμεν οἷα μὲν πρὸ τοῦ εἰσδεχθῆναι καὶ τυχεῖν ὑπομένουσιν οἷα δὲ ἐν αὐτῷ ἤδη ὄντες πάσχουσιν ἐπὶ πᾶσι δὲ ἥτις αὐτοῖς ἡ καταστροφὴ τοῦ δράματος γίγνεται οὐ γὰρ δὴ ἐκεῖνό γε εἰπεῖν ἐστιν ὡς εἰ καὶ πονηρὰ ταῦτα εὔληπτα γοῦν καὶ οὐ πολλοῦ δεήσει τοῦ πόνου ἀλλὰ θελῆσαι δεῖ μόνον εἶτά σοι πέπρακται τὸ πᾶν εὐμαρῶς ἀλλὰ πολλῆς μὲν τῆς διαδρομῆς δεῖ συνεχοῦς δὲ τῆς θυραυλίας ἕωθέν τε ἐξανιστάμενον περιμένειν ὠθούμενον καὶ ἀποκλειόμενον καὶ ἀναίσχυντον ἐνίοτε καὶ ὀχληρὸν δοκοῦντα καὶ ὑπὸ θυρωρῷ κακῶς συρίζοντι καὶ ὀνομακλήτορι Λιβυκῷ ταττόμενον καὶ μισθὸν τελοῦντα τῆς μνήμης τοῦ ὀνόματος καὶ μὴν καὶ ἐσθῆτος ὑπὲρ τὴν ὑπάρχουσαν δύναμιν ἐπιμεληθῆναι χρὴ πρὸς τὸ τοῦ θεραπευομένου ἀξίωμα καὶ χρώματα αἱρεῖσθαι οἷς ἂν ἐκεῖνος ἥδηται ὡς μὴ ἀπᾴδῃς μηδὲ προσκρούῃς βλεπόμενος καὶ φιλοπόνως ἕπεσθαι μᾶλλον δὲ ἡγεῖσθαι ὑπὸ τῶν οἰκετῶν προωθούμενον καὶ ὥσπερ τινὰ πομπὴν ἀναπληροῦντα11 Ὁ δὲ οὐδὲ προσβλέπει πολλῶν ἑξῆς ἡμερῶν ἢν δέ ποτε καὶ τὰ ἄριστα πράξῃς καὶ ἴδῃ σε καὶ προσκαλέσας ἔρηταί τι ὧν ἂν τύχῃ τότε δὴ τότε πολὺς μὲν ὁ ἱδρώς ἀθρόος δὲ ὁ ἴλιγγος καὶ τρόμος ἄκαιρος καὶ γέλως τῶν παρόντων ἐπὶ τῇ ἀπορίᾳ καὶ πολλάκις ἀποκρίνασθαι δέον Τίς ἦν ὁ βασιλεὺς τῶν Ἀχαιῶν ὅτι Χίλιαι νῆες ἦσαν αὐτοῖς λέγεις τοῦτο οἱ μὲν χρηστοὶ αἰδῶ ἐκάλεσαν οἱ δὲ τολμηροὶ δειλίαν οἱ δὲ κακοήθεις ἀπαιδευσίαν σὺ δ᾽ οὖν ἐπισφαλεστάτης πειραθεὶς τῆς πρώτης φιλοφροσύνης ἀπῆλθες καταδικάσας σεαυτοῦ πολλὴν τὴν ἀπόγνωσιν Ἐπειδὰν δὲ πολλὰς μὲν ἀΰπνους νύκτας ἰαύσῃς ἤματα δ᾽ αἱματόεντα διαγάγῃς οὐ μὰ Δία τῆς Ἑλένης ἕνεκα οὐδὲ τῶν Πριάμου Περγάμων ἀλλὰ τῶν ἐλπιζομένων πέντε ὀβολῶν τύχῃς δὲ καὶ τραγικοῦ τινος θεοῦ συνιστάντος ἐξέτασις τοὐντεῦθεν εἰ οἶσθα τὰ μαθήματα καὶ τῷ μὲν πλουσίῳ ἡ διατριβὴ οὐκ ἀηδὴς ἐπαινουμένῳ καὶ εὐδαιμονιζομένῳ σοὶ δὲ ὁ ὑπὲρ τῆς ψυχῆς ἀγὼν καὶ ὑπὲρ ἅπαντος τοῦ βίου τότε προκεῖσθαι δοκεῖ ὑπεισέρχεται γὰρ εἰκότως τὸ μηδ᾽ ὑπ᾽ ἄλλου ἂν καταδεχθῆναι πρὸς τοῦ προτέρου ἀποβληθέντα καὶ δόξαντα εἶναι ἀδόκιμον ἀνάγκη τοίνυν εἰς μυρία διαιρεθῆναι τότε τοῖς μὲν ἀντεξεταζομένοις φθονοῦντα - τίθει γὰρ καὶ ἄλλους εἶναι τῶν αὐτῶν ἀντιποιουμένους - αὐτὸν δὲ πάντα ἐνδεῶς εἰρηκέναι νομίζοντα φοβούμενον δὲ καὶ ἐλπίζοντα καὶ πρὸς τὸ ἐκείνου πρόσωπον ἀτενίζοντα καὶ εἰ μὲν ἐκφαυλίζοι τι τῶν λεγομένων ἀπολλύμενον εἰ δὲ μειδιῶν ἀκούοι γεγηθότα καὶ εὔελπιν καθιστάμενον εἰκὸς δὲ πολλοὺς εἶναι τοὺς ἐναντία σοι φρονοῦντας καὶ ἄλλους ἀντὶ σοῦ τιθεμένους ὧν ἕκαστος ὥσπερ ἐκ λόχου τοξεύων λέληθεν εἶτ᾽ ἐννόησον ἄνδρα ἐν βαθεῖ πώγωνι καὶ πολιᾷ τῇ κόμῃ ἐξεταζόμενον εἴ τι οἶδεν ὠφέλιμον καὶ τοῖς μὲν δοκοῦντα εἰδέναι τοῖς δὲ μή Μέσος ἐν τοσούτῳ χρόνος καὶ πολυπραγμονεῖταί σου ἅπας ὁ παρεληλυθὼς βίος κἂν μέν τις ἢ πολίτης ὑπὸ φθόνου ἢ γείτων ἔκ τινος εὐτελοῦς αἰτίας προσκεκρουκὼς ἀνακρινόμενος εἴπῃ μοιχὸν ἢ παιδεραστήν τοῦτ᾽ ἐκεῖνο ἐκ τῶν Διὸς δέλτων ὁ μάρτυς ἂν δὲ πάντες ἅμα ἑξῆς ἐπαινῶσιν ὕποπτοι καὶ ἀμφίβολοι καὶ δεδεκασμένοι χρὴ τοίνυν πολλὰ εὐτυχῆσαι καὶ μηδὲν ὅλως ἐναντιωθῆναι μόνως γὰρ ἂν οὕτως κρατήσειας Εἶεν καὶ δὴ εὐτύχηταί σοι πάντα εὐχῆς μειζόνως αὐτός τε γὰρ ἐπῄνεσε τοὺς λόγους καὶ τῶν φίλων οἱ ἐντιμότατοι καὶ οἷς μάλιστα πιστεύει τὰ τοιαῦτα οὐκ ἀπέτρεψαν ἔτι δὲ καὶ ἡ γυνὴ βούλεται οὐκ ἀντιλέγει δὲ οὔτε ὁ ἐπίτροπος οὔτε ὁ οἰκονόμος οὐδέ τις ἐμέμψατό σου τὸν βίον ἀλλὰ πάντα ἵλεω καὶ πανταχόθεν αἴσια τὰ ἱερά κεκράτηκας οὖν ὦ μακάριε καὶ ἔστεψαι τὰ Ὀλύμπια μᾶλλον δὲ Βαβυλῶνα εἴληφας ἢ τὴν Σάρδεων ἀκρόπολιν καθῄρηκας καὶ ἕξεις τὸ τῆς Ἀμαλθείας κέρας καὶ ἀμέλξεις ὀρνίθων γάλα δεῖ δή σοι ἀντὶ τῶν τοσούτων πόνων μέγιστα ἡλίκα γενέσθαι τἀγαθά ἵνα μὴ φύλλινος μόνον ὁ στέφανος ᾖ καὶ τόν τε μισθὸν οὐκ εὐκαταφρόνητον ὁρισθῆναι καὶ τοῦτον ἐν καιρῷ τῆς χρείας ἀπραγμόνως ἀποδίδοσθαι καὶ τὴν ἄλλην τιμὴν ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς

ὑπάρχειν πόνων δὲ ἐκείνων καὶ πηλοῦ καὶ δρόμων καὶ ἀγρυπνιῶν ἀναπεπαῦσθαι καὶ τοῦτο δὴ τὸ τῆς εὐχῆς ἀποτείναντα τὼ πόδε καθεύδειν μόνα ἐκεῖνα πράττοντα ὧν ἕνεκα τὴν ἀρχὴν παρελήφθης καὶ ὧν ἔμμισθοος εἶ ἐχρῆν μὲν οὕτως ὦ Τιμόκλεις καὶ οὐδὲν ἂν ἦν μέγα κακὸν ὑποκύψαντα φέρειν τὸν ζυγὸν ἐλαφρόν τε καὶ εὔφορον καὶ τὸ μέγιστον ἐπίχρυσον ὄντα ἀλλὰ πολλοῦ μᾶλλον δὲ τοῦ παντὸς δεῖ μυρία γάρ ἐστιν ἀφόρητα ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ ἐν αὐταῖς ἤδη ταῖς συνουσίαις γιγνόμενα σκέψαιι δὲ αὐτὸς ἑξῆς ἀκούων εἴ τις ἂν αὐτὰ ὑπομεῖναι δύναιτο παιδείᾳ κἂν ἐπ᾽ ἐλάχιστον ὡμιληκώς ἄρξομαι δὲ ἀπὸ τοῦ πρώτου δείπνου ἢν δοκῇ ὅ σε εἰκὸς δειπνήσειν τὰ προτέλεια τῆς μελλούσης συνουσίας Εὐθὺς οὖν πρόσεισιν παραγγέλλων τις ἥκειν ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκ ἀνομίλητος οἰκέτης ὃν χρὴ πρῶτον ἵλεων ποιήσασθαι παραβύσαντα εἰς τὴν χεῖρα ὡς μὴ ἀδέξιος εἶναι δοκῇς τοὐλάχιστον πέντε δραχμάς ὁ δὲ ἀκκισάμενος καί Ἄπαγε παρὰ σοῦ δὲ ἐγώ καί Ἡράκλεις μὴ γένοιτο ὑπειπὼν τέλος ἐπείσθη καὶ ἄπεισί σοι πλατὺ ἐγχανών σὺ δὲ ἐσθῆτα καθαρὰν προχειρισάμενος καὶ σεαυτὸν ὡς κοσμιώτατα σχηματίσας λουσάμενος ἥκεις δεδιὼς μὴ πρὸ τῶν ἄλλων ἀφίκοιο ἀπειρόκαλον γάρ ὥσπερ καὶ τὸ ὕστατον ἥκειν φορτικόν αὐτὸ οὖν τηρήσας τὸ μέσον τοῦ καιροῦ εἰσελήλυθας καί σε πάνυ ἐντίμως ἐδέξατο καὶ παραλαβών τις κατέκλινε μικρὸν ὑπὲρ τοῦ πλουσίου μετὰ δύο που σχεδὸν τῶν παλαιῶν φίλων σὺ δ᾽ ὥσπερ εἰς τοῦ Διὸς τὸν οἶκον παρελθὼν πάντα τεθαύμακας καὶ ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν πραττομένων μετέωρος εἶ ξένα γάρ σοι καὶ ἄγνωστα πάντα καὶ ἥ τε οἰκετεία εἰς σὲ ἀποβλέπει καὶ τῶν παρόντων ἕκαστος ὅ τι πράξεις ἐπιτηροῦσιν οὐδὲ αὐτῷ δὲ ἀμελὲς τῷ πλουσίῳ τοῦτο ἀλλὰ καὶ προεῖπέ τισι τῶν οἰκετῶν ἐπισκοπεῖν εἴ πως εἰς τοὺς παῖδας ἢ εἰς τὴν γυναῖκα πολλάκις ἐκ περιωπῆς ἀποβλέψεις οἱ μὲν γὰρ τῶν συνδείπνων ἀκόλουθοι ὁρῶντες ἐκπεπληγμένον εἰς τὴν ἀπειρίαν τῶν δρωμένων ἀποσκώπτουσι τεκμήριον τοῦ μὴ παρ᾽ ἄλλῳ πρότερόν σε δεδειπνηκέναι τὸ καινὸν εἶναί σοι τὸ χειρόμακτρον τιθέμενοι Ὥσπερ οὖν εἰκός ἰδίειν τε ἀνάγκη ὑπ᾽ ἀπορίας καὶ μήτε διψῶντα πιεῖν αἰτεῖν τολμᾶν μὴ δόξῃς οἰνόφλυξ τις εἶναι μήτε τῶν ὄψων παρατεθέντων ποικίλων καὶ πρός τινα τάξιν ἐσκευασμένων εἰδέναι ἐφ᾽ ὅ τι πρῶτον ἢ δεύτερον τὴν χεῖρα ἐνέγκῃς ὑποβλέπειν οὖν εἰς τὸν πλησίον δεήσει κἀκεῖνον ζηλοῦν καὶ μανθάνειν τοῦ δείπνου τὴν ἀκολουθίαν τὰ δ᾽ ἄλλα ποικίλος εἶ καὶ θορύβου πλέως τὴν ψυχήν πρὸς ἕκαστα τῶν πραττομένων ἐκπεπληγμένος καὶ ἄρτι μὲν εὐδαιμονίζεις τὸν πλούσιον τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἐλέφαντος καὶ τῆς τοσαύτης τρυφῆς ἄρτι δὲ οἰκτείρεις σεαυτόν ὡς τὸ μηδὲν ὢν εἶτα ζῆν ὑπολαμβάνεις ἐνίοτε δὲ κἀκεῖνο εἰσέρχεταί σε ὡς ζηλωτόν τινα βιώσῃ τὸν βίον ἅπασιν ἐκείνοις ἐντρυφήσων καὶ μεθέξων αὐτῶν ἐξ ἰσοτιμίας οἴει γὰρ εἰσαεὶ Διονύσια ἑορτάσειν καί που καὶ μειράκια ὡραῖα διακο-νούμενα καὶ ἠρέμα προσμειδιῶντα γλαφυρωτέραν ὑπογράφει σοι τὴν μέλλουσαν διατριβήν ὥστε συνεχῶς τὸ Ὁμηρικὸν ἐκεῖνο ἐπιφθέγγεσθαι οὐ νέμεσις Τρῶας καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς πολλὰ πονεῖν καὶ ὑπομένειν ὑπὲρ τῆς τοσαύτης εὐδαιμονίας Φιλοτησίαι τὸ ἐπὶ τούτῳ καὶ σκύφον εὐμεγέθη τινὰ αἰτήσας προὔπιέν σοι τῷ διδασκάλῳ ἢ ὁτιδήποτε προσειπών σὺ δὲ λαβών ὅτι μέν τί σε καὶ αὐτὸν ὑπειπεῖν ἔδει ἠγνόησας ὑπ᾽ ἀπειρίας καὶ ἀγροικίας δόξαν ὦφλες ἐπίφθονος δ᾽ οὖν ἀπὸ τῆς προπόσεως ἐκείνης πολλοῖς τῶν παλαιῶν φίλων γεγένησαι καὶ πρότερον ἐπὶ τῇ κατακλίσει λυπήσας τινὰς αὐτῶν ὅτι τήμερον ἥκων προὐ-κρίθης ἀνδρῶν πολυετῆ δουλείαν ἠντληκότων εὐθὺς οὖν καὶ τοιοῦτός τις ἐν αὐτοῖς περὶ σοῦ λόγος Τοῦτο ἡμῖν πρὸς τοῖς ἄλλοις δεινοῖς ἐλείπετο καὶ τῶν ἄρτι εἰσεληλυθότων εἰς τὴν οἰκίαν δευτέρους εἶναι καὶ μόνοις τοῖς Ἕλλησι τούτοις ἀνέῳκται ἡ Ῥωμαίων πόλις καίτοι τί

ἐστιν ἐφ᾽ ὅτῳ προτιμῶνται ἡμῶν οὐ ῥημάτια δύστηνα λέγοντες οἴονταί τι παμμέγεθες ὠφελεῖν ἄλλος δέ Οὐ γὰρ εἶδες ὅσα μὲν ἔπιεν ὅπως δὲ τὰ παρατεθέντα συλλαβὼν κατέφαγεν ἀπειρόκαλος ἄνθρωπος καὶ λιμοῦ πλέως οὐδ᾽ ὄναρ λευκοῦ ποτε ἄρτου ἐμφορηθείς οὔτι γε Νομαδικοῦ ἢ Φασιανοῦ ὄρνιθος ὧν μόλις τὰ ὀστᾶ ἡμῖν καταλέλοιπεν τρίτος ἄλλος Ὦ μάταιοι φησίν πέντε οὐδ᾽ ὅλων ἡμερῶν ὄψεσθε αὐτὸν ἐνταῦθά που ἐν ἡμῖν τὰ ὅμοια ποτνιώμενον νῦν μὲν γὰρ ὥσπερ τὰ καινὰ τῶν ὑποδημάτων ἐν τιμῇ τινι καὶ ἐπιμελείᾳ ἐστίν ἐπειδὰν δὲ πατηθῇ πολλάκις καὶ ὑπὸ τοῦ πηλοῦ ἀναπλασθῇ ὑπὸ τῇ κλίνῃ ἀθλίως ἐρρίψεται κόρεων ὥσπερ ἡμεῖς ἀνάπλεως Ἐκεῖνοι μὲν οὖν τοιαῦτα πολλὰ περὶ σοῦ στρέφουσι καί που ἤδη καὶ πρὸς διαβολάς τινες αὐτῶν παρασκευάζονται τὸ δ᾽ οὖν συμπόσιον ὅλον ἐκεῖνο σόν ἐστιν καὶ περὶ σοῦ οἱ πλεῖστοι τῶν λόγων σὺ δ᾽ ὑπ᾽ ἀηθείας πλέον τοῦ ἱκανοῦ ἐμπιὼν οἴνου λεπτοῦ καὶ δριμέος πάλαι τῆς γαστρὸς ἐπειγούσης πονηρῶς ἔχεις καὶ οὔτε προεξαναστῆναί σοι καλὸν οὔτε μένειν ἀσφαλές ἀποτεινομένου τοίνυν τοῦ πότου καὶ λόγων ἐπὶ λόγοις γιγνομένων καὶ θεαμάτων ἐπὶ θεάμασι παριόντων - ἅπαντα γὰρ ἐπιδείξασθαί σοι τὰ αὑτοῦ βούλεται - κόλασιν οὐ μικρὰν ὑπομένεις μήτε ὁρῶν τὰ γιγνόμενα μήτε ἀκούων εἴ τις ᾄδει ἢ κιθαρίζει πάνυ τιμώμενος μειρακίσκος ἀλλ᾽ ἐπαινεῖς μὲν ὑπ᾽ ἀνάγκης εὔχῃ δὲ ἢ σεισμῷ συμπεσεῖν ἐκεῖνα πάντα ἢ πυρκαϊάν τινα προσαγγελθῆναι ἵνα ποτὲ καὶ διαλυθῇ τὸ συμπόσιον Τοῦτο μὲν δή σοι τὸ πρῶτον ὦ ἑταῖρε καὶ ἥδιστον ἐκεῖνο δεῖπνον οὐκ ἔμοιγε τοῦ θύμου καὶ τῶν λευκῶν ἁλῶν ἥδιον ὁπηνίκα βούλομαι καὶ ὁπόσον ἐλευθέρως ἐσθιομένων Ἵνα γοῦν σοι τὴν ὀξυρεγμίαν τὴν ἐπὶ τούτοις παρῶ καὶ τὸν ἐν τῇ νυκτὶ ἔμετον ἕωθεν δεήσει περὶ τοῦ μισθοῦ συμβῆναι ὑμᾶς ὁπόσον τε καὶ ὁπότε τοῦ ἔτους χρὴ λαμβάνειν παρόντων οὖν ἢ δύο ἢ τριῶν φίλων προσκαλέσας σε καὶ καθίζεσθαι κελεύσας ἄρχεται λέγειν Τὰ μὲν ἡμέτερα ὁποῖά ἐστιν ἑώρακας ἤδη καὶ ὡς τῦφος ἐν αὐτοῖς οὐδὲ εἷς ἀτραγῴδητα δὲ καὶ πεζὰ πάντα καὶ δημοτικά χρὴ δέ σε οὕτως ἔχειν ὡς ἁπάντων ἡμῖν κοινῶν ἐσομένων γελοῖον γὰρ εἰ τὸ κυριώτατον τὴν ψυχήν σοι τὴν ἐμαυτοῦ ἢ καὶ νὴ Δία τῶν παίδων - εἰ παῖδες εἶεν αὐτῷ παιδεύσεως δεόμενοι - ἐπιτρέπων τῶν ἄλλων μὴ ἐπ᾽ ἴσης ἡγοίμην δεσπότην ἐπεὶ δὲ καὶ ὡρίσθαι τι δεῖ - ὁρῶ μὲν τὸ μέτριον καὶ αὔταρκες τοῦ σοῦ τρόπου καὶ συνίημι ὡς οὐχὶ μισθοῦ ἐλπίδι προς-ελήλυθας ἡμῶν τῇ οἰκίᾳ τῶν δὲ ἄλλων ἕνεκα τῆς εὐνοίας τῆς παρ᾽ ἡμῶν καὶ τιμῆς ἣν παρὰ πᾶσιν ἕξεις ὅμως δ᾽ οὖν καὶ ὡρίσθω τι - σὺ δ᾽ αὐτὸς ὅ τι καὶ βούλει λέγε μεμνημένος ὦ φίλτατε κἀκείνων ἅπερ ἐν ἑορταῖς διετησίοις εἰκὸς ἡμᾶς παρέξειν οὐ γὰρ ἀμελήσομεν οὐδὲ τῶν τοιούτων εἰ καὶ μὴ νῦν αὐτὰ συντιθέμεθα πολλαὶ δέ οἶσθα τοῦ ἔτους αἱ τοιαῦται ἀφορμαί καὶ πρὸς ἐκεῖνα τοίνυν ἀποβλέπων μετριώτερον δῆλον ὅτι ἐπιβαλεῖς ἡμῖν τὸν μισθόν ἄλλως τε καὶ πρέπον ἂν εἴη τοῖς πεπαιδευμένοις ὑμῖν κρείττοσιν εἶναι χρημάτων Ὁ μὲν ταῦτα εἰπὼν καὶ ὅλον σε διασείσας ταῖς ἐλπίσι τιθασὸν ἑαυτῷ πεποίηκε σὺ δὲ πάλαι τάλαντα καὶ μυριάδας ὀνειροπολήσας καὶ ἀγροὺς ὅλους καὶ συνοικίας συνίης μὲν ἠρέμα τῆς μικρολογίας σαίνεις δὲ ὅμως τὴν ὑπόσχεσιν καὶ τό Πάντα ἡμῖν κοινὰ ἔσται βέβαιον καὶ ἀληθὲς ἔσεσθαι νομίζεις οὐκ εἰδὼς ὅτι τὰ τοιαῦτα χείλεα μέν τ᾽ ἐδίην᾽ ὑπερῴην δ᾽ οὐκ ἐδίηνε τελευταῖον δ᾽ ὑπ᾽ αἰδοῦς αὐτῷ ἐπέτρεψας ὁ δὲ αὐτὸς μὲν οὔ φησιν ἐρεῖν τῶν φίλων δέ τινα τῶν παρόντων κελεύει μέσον ἐλθόντα τοῦ πράγματος εἰπεῖν ὃ μήτ᾽ αὐτῷ γίγνοιτ᾽ ἂν βαρὺ καὶ πρὸς ἄλλα τούτων ἀναγκαιότερα δαπανῶντι μήτε τῷ ληψομένῳ εὐτελές ὁ δὲ ὠμογέρων τις ἐκ παίδων κολακείᾳ σύντροφος Ὡς μὲν οὐκ εὐδαιμονέστατος εἶ φησίν τῶν ἐν τῇ πόλει ἁπάντων ὦ οὗτος οὐκ ἂν εἴποις ᾧ γε τοῦτο πρῶτον ὑπῆρχεν ὃ πολλοῖς πάνυ γλιχομένοις μόλις ἂν γένοιτο παρὰ τῆς Τύχης λέγω δὲ ὁμιλίας ἀξιωθῆναι καὶ ἑστίας κοινωνῆσαι καὶ εἰς τὴν πρώτην οἰκίαν τῶν ἐν τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ καταδεχθῆναι τοῦτο γὰρ ὑπὲρ τὰ Κροίσου τάλαντα καὶ τὸν Μίδου πλοῦτον εἰ σωφρονεῖν οἶσθα ἰδὼν δὲ πολλοὺς τῶν εὐδοκίμων ἐθελήσαντας ἄν εἰ καὶ προσδιδόναι δέοι μόνης τῆς δόξης ἕνεκα

συνεῖναι τούτῳ καὶ ὁρᾶσθαι περὶ αὐτὸν ἑταίρους καὶ φίλους εἶναι δοκοῦντας οὐκ ἔχω ὅπως σε τῆς εὐποτμίας μακαρίσω ὃς καὶ προσλήψῃ μισθὸν τῆς τοιαύτης εὐδαιμονίας ἀρκεῖν οὖν νομίζω εἰ μὴ πάνυ ἄσωτος εἶ τοσόνδε τι - εἰπὼν ἐλάχιστον καὶ μάλιστα πρὸς τὰς σὰς ἐκείνας ἐλπίδας ἀγαπᾶν δ᾽ ὅμως ἀναγκαῖον οὐ γὰρ οὐδ᾽ ἂν φυγεῖν ἔτι σοι δυνατὸν ἐντὸς ἀρκύων γενομένῳ δέχῃ τοίνυν τὸν χαλινὸν μύσας καὶ τὰ πρῶτα εὐάγωγος εἶ πρὸς αὐτὸν οὐ πάνυ περισπῶντα οὐδὲ ὀξέως νύττοντα μέχρι ἂν λάθῃς τέλεον αὐτῷ συνήθης γενόμενος Οἱ μὲν δὴ ἔξω ἄνθρωποι τὸ μετὰ τοῦτο ζηλοῦσί σε ὁρῶντες ἐντὸς τῆς κιγκλίδος διατρίβοντα καὶ ἀκωλύτως εἰσιόντα καὶ τῶν πάνυ τινὰ ἔνδον γεγενημένον σὺ δὲ αὐτὸς οὐδέπω ὁρᾷς οὗτινος ἕνεκα εὐδαίμων αὐτοῖς εἶναι δοκεῖς πλὴν ἀλλὰ χαίρεις γε καὶ σεαυτὸν ἐξαπατᾷς καὶ ἀεὶ τὰ μέλλοντα βελτίω γενήσεσθαι νομίζεις τὸ δ᾽ ἔμπαλιν ἢ σὺ ἤλπισας γίγνεται καὶ ὡς ἡ παροιμία φησίν ἐπὶ Μανδροβούλου χωρεῖ τὸ πρᾶγμα καθ᾽ ἑκάστην ὡς εἰπεῖν τὴν ἡμέραν ἀποσμικρυνόμενον καὶ εἰς τοὐπίσω ἀναποδίζον ἠρέμα οὖν καὶ κατ᾽ ὀλίγον ὥσπερ ἐν ἀμυδρῷ τῷ φωτὶ τότε πρῶτον διαβλέπων ἄρχῃ κατανοεῖν ὡς αἱ μὲν χρυσαῖ ἐκεῖναι ἐλπίδες οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες ἦσαν ἐπίχρυσοι βαρεῖς δὲ καὶ ἀληθεῖς καὶ ἀπαραίτητοι καὶ συνεχεῖς οἱ πόνοι Τίνες οὗτοι ἴσως ἐρήσῃ με οὐχ ὁρῶ γὰρ ὅ τι τὸ ἐπίπονον ἐν ταῖς τοιαύταις συνουσίαις ἐστὶν οὐδ᾽ ἐπινοῶ ἅτινα ἔφησθα τὰ καματηρὰ καὶ ἀφόρητα οὐκοῦν ἄκουσον ὦ γενναῖε μὴ εἰ κάματος ἔνεστιν ἐν τῷ πράγματι μόνον ἐξετάζων ἀλλὰ καὶ τὸ αἰσχρὸν καὶ ταπεινὸν καὶ συνόλως δουλοπρεπὲς οὐκ ἐν παρέργῳ τῆς ἀκροάσεως τιθέμενος Καὶ πρῶτόν γε μέμνησο μηκέτι ἐλεύθερον τὸ ἀπ᾽ ἐκείνου μηδὲ εὐπατρίδην σεαυτὸν οἴεσθαι πάντα γὰρ ταῦτα τὸ γένος τὴν ἐλευθερίαν τοὺς προγόνους ἔξω τοῦ ὀδοῦ καταλείψων ἴσθι ἐπειδὰν ἐπὶ τοιαύτην σαυτὸν λατρείαν ἀπεμπολήσας εἰσίῃς οὐ γὰρ ἐθελήσει σοι ἡ Ἐλευθερία συνεισελθεῖν ἐφ᾽ οὕτως ἀγεννῆ πράγματα καὶ ταπεινὰ εἰσιόντι δοῦλος οὖν εἰ καὶ πάνυ ἀχθέσῃ τῷ ὀνόματι καὶ οὐχ ἑνός ἀλλὰ πολλῶν δοῦλος ἀναγκαίως ἔσῃ καὶ θητεύσεις κάτω νενευκὼς ἕωθεν εἰς ἑσπέραν ἀεικελίῳ ἐπὶ μισθῷ καὶ ἅτε δὴ μὴ ἐκ παίδων τῇ Δουλείᾳ συντραφείς ὀψιμαθήσας δὲ καὶ πόρρω που τῆς ἡλικίας παιδευόμενος πρὸς αὐτῆς οὐ πάνυ εὐδόκιμος ἔσῃ οὐδὲ πολλοῦ ἄξιος τῷ δεσπότῃ διαφθείρει γάρ σε ἡ μνήμη τῆς ἐλευθερίας ὑπιοῦσα καὶ ἀποσκιρτᾶν ἐνίοτε ποιεῖ καὶ δι᾽ αὐτὸ ἐν τῇ δουλείᾳ πονηρῶς ἀπαλλάττειν Πλὴν εἰ μὴ ἀποχρῆν σοι πρὸς ἐλευθερίαν νομίζεις τὸ μὴ Πυρρίου μηδὲ Ζωπυρίωνος υἱὸν εἶναι μηδὲ ὥσπερ τις Βιθυνὸς ὑπὸ μεγαλοφώνῳ τῷ κήρυκι ἀπημπολῆσθαι ἀλλ᾽ ὁπόταν ὦ βέλτιστε τῆς νουμηνίας ἐπιστάσης ἀναμιχθεὶς τῷ Πυρρίᾳ καὶ τῷ Ζωπυρίωνι προτείνῃς τὴν χεῖρα ὁμοίως τοῖς ἄλλοις οἰκέταις καὶ λάβῃς ἐκεῖνο ὁτιδήποτε ἦν τὸ γιγνόμενον τοῦτο ἡ πρᾶσίς ἐστι κήρυκος γὰρ οὐκ ἔδει ἐπ᾽ ἄνδρα ἑαυτὸν ἀποκηρύξαντα καὶ μακρῷ χρόνῳ μνηστευσάμενον ἑαυτῷ τὸν δεσπότην Εἶτ᾽ ὦ κάθαρμα φαίην ἄν καὶ μάλιστα πρὸς τὸν φιλοσοφεῖν φάσκοντα εἰ μέν σέ τις ἢ πλέοντα καταποντιστὴς συλλαβὼν ἢ λῃστὴς ἀπεδίδοτο ᾤκτειρες ἂν σεαυτὸν ὡς παρὰ τὴν ἀξίαν δυστυχοῦντα ἢ εἴ τίς σου λαβόμενος ἦγε δοῦλον εἶναι λέγων ἐβόας ἂν τοὺς νόμους καὶ δεινὰ ἐποίεις καὶ ἠγανάκτεις καί Ὦ γῆ καὶ θεοί μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἐκεκράγεις ἄν σεαυτὸν δὲ ὀλίγων ἕνεκα ὀβολῶν ἐν τούτῳ τῆς ἡλικίας ὅτε καὶ εἰ φύσει δοῦλος ἦσθα καιρὸς ἦν πρὸς ἐλευθερίαν ἤδη ὁρᾶν αὐτῇ ἀρετῇ καὶ σοφίᾳ φέρων ἀπημπόληκας οὐδὲ τοὺς πολλοὺς ἐκείνους λόγους αἰδεσθεὶς οὓς ὁ καλὸς Πλάτων ἢ ὁ Χρύσιππος ἢ Ἀριστοτέλης διεξεληλύθασι τὸ μὲν ἐλευθέριον ἐπαινοῦντες τὸ δουλοπρεπὲς δὲ διαβάλλοντες καὶ οὐκ αἰσχύνῃ κόλαξιν ἀνθρώποις καὶ ἀγοραίοις καὶ βωμολόχοις ἀντεξεταζόμενος καὶ ἐν τοσούτῳ πλήθει Ῥωμαϊκῷ μόνος ξενίζων τῷ τρίβωνι καὶ πονηρῶς τὴν Ῥωμαίων φωνὴν βαρβαρίζων εἶτα δειπνῶν δεῖπνα θορυβώδη καὶ πολυάνθρωπα συγκλύδων τινῶν καὶ τῶν πλείστων μοχθηρῶν καὶ ἐν αὐτοῖς ἐπαινεῖς φορτικῶς καὶ πίνεις πέρα τοῦ μετρίως ἔχοντος

ἕωθέν τε ὑπὸ κώδωνι ἐξαναστὰς ἀποσεισάμενος τοῦ ὕπνου τὸ ἥδιστον συμπεριθεῖς ἄνω καὶ κάτω ἔτι τὸν χθιζὸν ἔχων πηλὸν ἐπὶ τοῖν σκελοῖν οὕτως ἀπορία μέν σε θέρμων ἔσχεν ἢ τῶν ἀγρίων λαχάνων ἐπέλιπον δὲ καὶ αἱ κρῆναι ῥέουσαι τοῦ ψυχροῦ ὕδατος ὡς ἐπὶ ταῦτά σε ὑπ᾽ ἀμηχανίας ἐλθεῖν ἀλλὰ δῆλον ὡς οὐχ ὕδατος οὐδὲ θέρμων ἀλλὰ πεμμάτων καὶ ὄψου καὶ οἴνου ἀνθοσμίου ἐπιθυμῶν ἑάλως καθάπερ ὁ λάβραξ αὐτὸν μάλα δικαίως τὸν ὀρεγόμενον τούτων λαιμὸν διαπαρείς παρὰ πόδας τοιγαροῦν τῆς λιχνείας ταύτης τἀπίχειρα καὶ ὥσπερ οἱ πίθηκοι δεθεὶς κλοιῷ τὸν τράχηλον ἄλλοις μὲν γέλωτα παρέχεις σεαυτῷ δὲ δοκεῖς τρυφᾶν ὅτι ἔστι σοι τῶν ἰσχάδων ἀφθόνως ἐντραγεῖν ἡ δὲ ἐλευθερία καὶ τὸ εὐγενὲς αὐτοῖς φυλέταις καὶ φράτερσι φροῦδα πάντα καὶ οὐδὲ μνήμη τις αὐτῶν Καὶ ἀγαπητὸν εἰ μόνον τὸ αἰσχρὸν προσῆν τῷ πράγματι δοῦλον ἀντ᾽ ἐλευθέρου δοκεῖν οἱ δὲ πόνοι μὴ κατὰ τοὺς πάνυ τούτους οἰκέτας ἀλλ᾽ ὅρα εἰ μετριώτερά σοι προστέτακται τῶν Δρόμωνι καὶ Τιβείῳ προστεταγμένων ὧν μὲν γὰρ ἕνεκα τῶν μαθημάτων ἐπιθυμεῖν φήσας παρείληφέ σε ὀλίγον αὐτῷ μέλει Τί γὰρ κοινόν φασί λύρᾳ καὶ ὄνῳ πάνυ γοῦν - οὐχ ὁρᾷς - ἐκτετήκασι τῷ πόθῳ τῆς Ὁμήρου σοφίας ἢ τῆς Δημοσθένους δεινότητος ἢ τῆς Πλάτωνος μεγαλοφροσύνης ὧν ἤν τις ἐκ τῆς ψυχῆς ἀφέλῃ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὰς περὶ τούτων φροντίδας τὸ καταλειπόμενόν ἐστι τῦφος καὶ μαλακία καὶ ἡδυπάθεια καὶ ἀσέλγεια καὶ ὕβρις καὶ ἀπαιδευσία δεῖται δή σου ἐπ᾽ ἐκεῖνα μὲν οὐδαμῶς ἐπεὶ δὲ πώγωνα ἔχεις βαθὺν καὶ σεμνός τις εἶ τὴν πρόσοψιν καὶ ἱμάτιον Ἑλληνικὸν εὐσταλῶς περιβέβλησαι καὶ πάντες ἴσασί σε γραμματικὸν ἢ ῥήτορα ἢ φιλόσοφον καλὸν αὐτῷ δοκεῖ ἀναμεμῖχθαι καὶ τοιοῦτόν τινα τοῖς προϊοῦσι καὶ προπομπεύουσιν αὐτοῦ δόξει γὰρ ἐκ τούτου καὶ φιλομαθὴς τῶν Ἑλληνικῶν μαθημάτων καὶ ὅλως περὶ παιδείαν φιλόκαλος ὥστε κινδυνεύεις ὦ γενναῖε ἀντὶ τῶν θαυμαστῶν λόγων τὸν πώγωνα καὶ τὸν τρίβωνα μεμισθωκέναι Χρὴ οὖν σε ἀεὶ σὺν αὐτῷ ὁρᾶσθαι καὶ μηδέποτε ἀπολείπεσθαι ἀλλὰ ἕωθεν ἐξαναστάντα παρέχειν σεαυτὸν ὀφθησόμενον ἐν τῇ θεραπείᾳ καὶ μὴ λιπεῖν τὴν τάξιν ὁ δὲ ἐπιβάλλων ἐνίοτέ σοι τὴν χεῖρα ὅ τι ἂν τύχῃ ληρεῖ τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐπιδεικνύμενος ὡς οὐδὲ ὁδῷ βαδίζων ἀμελής ἐστι τῶν Μουσῶν ἀλλ᾽ εἰς καλὸν τὴν ἐν τῷ περιπάτῳ διατίθεται σχολήν σὺ δ᾽ ἄθλιος τὰ μὲν παραδραμών τὰ δὲ βάδην ἄναντα πολλὰ καὶ κάταντα - τοιαύτη γάρ ὡς οἶσθα ἡ πόλις - περιελθὼν ἵδρωκάς τε καὶ πνευστιᾷς κἀκείνου ἔνδον τινὶ τῶν φίλων πρὸς ὃν ἦλθεν διαλεγομένου μηδὲ ὅπου καθίζῃς ἔχων ὀρθὸς ὑπ᾽ ἀπορίας ἀναγιγνώσκεις τὸ βιβλίον προχειρισάμενος Ἐπειδὰν δὲ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον ἡ νὺξ καταλάβῃ λουσάμενος πονηρῶς ἀωρὶ περὶ αὐτό που σχεδὸν τὸ μεσονύκτιον ἥκεις ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔντιμος οὐδὲ περίβλεπτος τοῖς παροῦσιν ἀλλ᾽ ἤν τις ἄλλος ἐπεισέλθῃ νεαλέστερος εἰς τοὐπίσω σύ καὶ οὕτως εἰς τὴν ἀτιμοτάτην γωνίαν ἐξωσθεὶς κατάκεισαι μάρτυς μόνον τῶν παραφερομένων τὰ ὀστᾶ εἰ ἐφίκοιτο μέχρι σοῦ καθάπερ οἱ κύνες περιεσθίων ἢ τὸ σκληρὸν τῆς μαλάχης φύλλον ᾧ τὰ ἄλλα συνειλοῦσιν εἰ ὑπεροφθείη ὑπὸ τῶν προκατακειμένων ἄσμενος ὑπὸ λιμοῦ παροψώμενος Οὐ μὴν οὐδὲ ἡ ἄλλη ὕβρις ἄπεστιν ἀλλ᾽ οὔτε ᾠὸν ἔχεις μόνος - οὐ γὰρ ἀναγκαῖόν ἐστιν καὶ σὲ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τοῖς ξένοις καὶ ἀγνώστοις ἀντιποιεῖσθαι ἀγνωμοσύνη γὰρ δὴ τοῦτό γε - οὔτε ἡ ὄρνις ὁμοία ταῖς ἄλλαις ἀλλὰ τῷ μὲν πλησίον παχεῖα καὶ πιμελής σοὶ δὲ νεοττὸς ἡμίτομος ἢ φάττα τις ὑπόσκληρος ὕβρις ἄντικρυς καὶ ἀτιμία πολλάκις δ᾽ εἰ ἐπιλίποι ἄλλου τινὸς αἰφνιδίως ἐπιπαρόντος ἀράμενος ὁ διάκονος τὰ σοὶ παρακείμενα φέρων ἐκείνῳ παρατέθεικεν ὑποτονθορύσας Σὺ γὰρ ἡμέτερος εἶ τεμνομένου μὲν γὰρ ἐν τῷ μέσῳ ἢ συὸς ὑπογαστρίου ἢ ἐλάφου χρὴ ἐκ παντὸς ἢ τὸν διανέμοντα ἵλεων ἔχειν ἢ τὴν Προμηθέως μερίδα φέρεσθαι ὀστᾶ κεκαλυμμένα τῇ πιμελῇ τὸ γὰρ τῷ μὲν ὑπὲρ σὲ τὴν λοπάδα

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

ἑστῶτες ἐπεδακρύομεν ὅπως μὴ ταῦτα λέγῃς ποτέ πάνυ εὔλογα ἢν λέγηται καὶ ἄφυκτα ἡμῖν ὡς οὐκ ἀδικοῦμεν μὴ προμηνύσαντες ἄκουσον ἐξ ἀρχῆς ἁπάντων καὶ τὸ δίκτυόν τε αὐτὸ καὶ τῶν κύρτων τὸ ἀδιέξοδον ἔκτοσθεν ἐπὶ σχολῆς ἀλλὰ μὴ ἔνδοθεν ἐκ τοῦ μυχοῦ προεπισκόπησον καὶ τοῦ ἀγκίστρου δὲ τὸ ἀγκύλον καὶ τὴν εἰς τὸ ἔμπαλιν τοῦ σκόλοπος ἀναστροφὴν καὶ τῆς τριαίνης τὰς ἀκμὰς εἰς τὰς χεῖρας λαβὼν καὶ πρὸς τὴν γνάθον πεφυσημένην ἀποπειρώμενος ἢν μὴ πάνυ ὀξέα μηδὲ ἄφυκτα μηδὲ ἀνιαρὰ ἐν τοῖς τραύμασι φαίνηται βιαίως σπῶντα καὶ ἀμάχως ἀντιλαμβανόμενα ἡμᾶς μὲν ἐν τοῖς δειλοῖς καὶ διὰ τοῦτο πεινῶσιν ἀνάγραφε σεαυτὸν δὲ παρακαλέσας θαρρεῖν ἐπιχείρει τῇ ἄγρᾳ εἰ θέλεις καθάπερ ὁ λάρος ὅλον περιχανὼν τὸ δέλεαρ 4 Ῥηθήσεται δὲ ὁ πᾶς λόγος τὸ μὲν ὅλον ἴσως διὰ σέ πλὴν ἀλλ᾽ οὔ γε περὶ τῶν φιλοσοφούντων ὑμῶν μόνον οὐδὲ ὁπόσοι σπουδαιοτέραν τὴν προαίρεσιν προείλοντο ἐν τῷ βίῳ ἀλλὰ καὶ περὶ γραμματιστῶν καὶ ῥητόρων καὶ μουσικῶν καὶ ὅλως τῶν ἐπὶ παιδείαις συνεῖναι καὶ μισθοφορεῖν ἀξιουμένων κοινῶν δὲ ὡς ἐπίπαν ὄντων καὶ ὁμοίων τῶν συμβαινόντων ἅπασι δῆλον ὡς οὐκ ἐξαίρετα μέν αἰσχίω δὲ τὰ αὐτὰ ὄντα γίγνεται τοῖς φιλοσοφοῦσιν εἰ τῶν ὁμοίων τοῖς ἄλλοις ἀξιοῖντο καὶ μηδὲν αὐτοὺς σεμνότερον οἱ μισθοδόται ἄγοιεν ὅ τι δ᾽ ἂν οὖν ὁ λόγος αὐτὸς ἐπιὼν ἐξευρίσκῃ τούτου τὴν αἰτίαν μάλιστα μὲν οἱ ποιοῦντες αὐτοί ἔπειτα δὲ οἱ ὑπομένοντες αὐτὰ δίκαιοι ἔχειν ἐγὼ δὲ ἀναίτιος εἰ μὴ ἀληθείας καὶ παρρησίας ἐπιτίμιόν τί ἐστιν Τοὺς μέντοι τοῦ ἄλλου πλήθους οἷον γυμναστάς τινας ἢ κόλακας ἰδιώτας καὶ μικροὺς τὰς γνώμας καὶ ταπεινοὺς αὐτόθεν ἀνθρώπους οὔτε ἀποτρέπειν ἄξιον τῶν τοιούτων συνουσιῶν οὐδὲ γὰρ ἂν πεισθεῖεν οὔτε μὴν αἰτιᾶσθαι καλῶς ἔχει μὴ ἀπολειπομένους τῶν μισθοδοτῶν εἰ καὶ πάνυ πολλὰ ὑβρίζοιντο ὑπ᾽ αὐτῶν ἐπιτήδειοι γὰρ καὶ οὐκ ἀνάξιοι τῆς τοιαύτης διατριβῆς ἄλλως τε οὐδὲ σχοῖεν ἄν τι ἄλλο πρὸς ὅ τι χρὴ ἀποκλίναντας αὐτοὺς παρέχειν αὑτοὺς ἐνεργούς ἀλλ᾽ ἤν τις αὐτῶν ἀφέλῃ τοῦτο ἄτεχνοι αὐτίκα καὶ ἀργοὶ καὶ περιττοί εἰσιν οὐδὲν οὖν οὔτ᾽ αὐτοὶ δεινὸν πάσχοιεν ἂν οὔτ᾽ ἐκεῖνοι ὑβρισταὶ δοκοῖεν εἰς τὴν ἀμίδα φασίν ἐνουροῦντες ἐπὶ γάρ τοι τὴν ὕβριν ταύτην ἐξ ἀρχῆς παρέρχονται εἰς τὰς οἰκίας καὶ ἡ τέχνη φέρειν καὶ ἀνέχεσθαι τὰ γιγνόμενα περὶ δὲ ὧν προεῖπον τῶν πεπαιδευμένων ἄξιον ἀγανακτεῖν καὶ πειρᾶσθαι ὡς ἔνι μάλιστα μετάγειν αὐτοὺς καὶ πρὸς ἐλευθερίαν ἀφαιρεῖσθαι Δοκῶ δέ μοι καλῶς ἂν ποιῆσαι εἰ τὰς αἰτίας ἀφ᾽ ὧν ἐπὶ τὸν τοιοῦτον βίον ἀφικνοῦνταί τινες προεξετάσας δείξαιμι οὐ πάνυ βιαίους οὐδ᾽ ἀναγκαίας οὕτω γὰρ ἂν αὐτοῖς ἡ ἀπολογία προαναιροῖτο καὶ ἡ πρώτη ὑπόθεσις τῆς ἐθελοδουλείας οἱ μὲν δὴ πολλοὶ τὴν πενίαν καὶ τὴν τῶν ἀναγκαίων χρείαν προθέμενοι ἱκανὸν τοῦτο προκάλυμμα οἴονται προβεβλῆσθαι τῆς πρὸς τὸν βίον τοῦτον αὐτομολίας καὶ ἀποχρῆν αὐτοῖς νομίζουσιν εἰ λέγοιεν ὡς συγγνώμης ἄξιον ποιοῦσιν τὸ χαλεπώτατον τῶν ἐν τῷ βίῳ τὴν πενίαν διαφυγεῖν ζητοῦντες εἶτα ὁ Θέογνις πρόχειρος καὶ πολὺ τό πᾶς γὰρ ἀνὴρ πενίῃ δεδμημένος καὶ ὅσα ἄλλα δείματα ὑπὲρ τῆς πενίας οἱ ἀγεννέστατοι τῶν ποιητῶν ἐξενηνόχασιν Ἐγὼ δ᾽ εἰ μὲν ἑώρων αὐτοὺς φυγήν τινα ὡς ἀληθῶς τῆς πενίας εὑρισκομένους ἐκ τῶν τοιούτων συνουσιῶν οὐκ ἂν ὑπὲρ τῆς ἄγαν ἐλευθερίας ἐμικρολογούμην πρὸς αὐτούς ἐπεὶ δὲ - ὡς ὁ καλός που ῥήτωρ ἔφη - τοῖς τῶν νοσούντων σιτίοις ἐοικότα λαμβάνουσι τίς ἔτι μηχανὴ μὴ οὐχὶ καὶ πρὸς τοῦτο κακῶς βεβουλεῦσθαι δοκεῖν αὐτούς ἀεὶ μενούσης αὐτοῖς ὁμοίας τῆς ὑποθέσεως τοῦ βίου πενία γὰρ εἰσαεὶ καὶ τὸ λαμβάνειν ἀναγκαῖον καὶ ἀπόθετον οὐδὲν οὐδὲ περιττὸν εἰς φυλακήν ἀλλὰ τὸ δοθέν κἂν δοθῇ κἂν ἀθρόως ληφθῇ πᾶν ἀκριβῶς καὶ τῆς χρείας ἐνδεῶς καταναλίσκεται καλῶς δὲ εἶχε μὴ τοιαύτας τινὰς ἀφορμὰς ἐπινοεῖν αἳ τὴν πενίαν τηροῦσι παραβοηθοῦσαι μόνον αὐτῇ ἀλλ᾽ αἳ τέλεον ἐξαιρήσουσιν καὶ ὑπέρ γε τοῦ τοιούτου καὶ εἰς βαθυκήτεα πόντον ἴσως ῥιπτεῖν εἰ δεῖ ὦ Θέογνι καὶ πετρέων ὡς

φής κατ᾽ ἠλιβάτων εἰ δέ τις ἀεὶ πένης καὶ ἐνδεὴς καὶ ὑπόμισθος ὢν οἴεται πενίαν αὐτῷ τούτῳ διαπεφευγέναι οὐκ οἶδα πῶς ὁ τοιοῦτος οὐκ ἂν δόξειεν ἑαυτὸν ἐξαπατᾶν Ἄλλοι δὲ πενίαν μὲν αὐτὴν οὐκ ἂν φοβηθῆναι οὐδὲ καταπλαγῆναί φασιν εἰ ἐδύναντο τοῖς ἄλλοις ὁμοίως πονοῦντες ἐκπορίζειν τὰ ἄλφιτα νῦν δέ πεπονηκέναι γὰρ αὐτοῖς τὰ σώματα ἢ ὑπὸ γήρως ἢ ὑπὸ νόσων ἐπὶ τήνδε ῥᾴστην οὖσαν τὴν μισθοφορὰν ἀπηντηκέναι φέρ᾽ οὖν ἴδωμεν εἰ ἀληθῆ λέγουσιν καὶ ἐκ τοῦ ῥᾴστου μὴ πολλὰ μηδὲ πλείω τῶν ἄλλων πονοῦσι περιγίγνεται αὐτοῖς τὰ διδόμενα εὐχῇ γὰρ ἂν ἐοικότα εἴη ταῦτά γε μὴ πονήσαντα μηδὲ καμόντα ἕτοιμον ἀργύριον λαβεῖν τὸ δ᾽ ἐστὶ καὶ ῥηθῆναι κατ᾽ ἀξίαν ἀδύνατον τοσαῦτα πονοῦσιν καὶ κάμνουσιν ἐν ταῖς συνουσίαις ὥστε πλείονος ἐνταῦθα καὶ ἐπὶ τοῦτο μάλιστα τῆς ὑγιείας δεῖσθαι μυρίων ὄντων ὁσημέραι τῶν ἐπιτριβόντων τὸ σῶμα καὶ πρὸς ἐσχάτην ἀπόγνωσιν καταπονούντων λέξομεν δὲ αὐτὰ ἐν τῷ προσήκοντι καιρῷ ἐπειδὰν καὶ τὰς ἄλλας αὐτῶν δυσχερείας διεξίωμεν τὸ δὲ νῦν εἶναι ἱκανὸν ἦν ὑποδεῖξαι ὡς οὐδ᾽ οἱ διὰ ταύτην λέγοντες αὑτοὺς ἀποδίδοσθαι τὴν πρόφασιν ἀληθεύοιεν ἄν Λοιπὸν δὴ καὶ ἀληθέστατον μέν ἥκιστα δὲ πρὸς αὐτῶν λεγόμενον ἡδονῆς ἕνεκα καὶ τῶν πολλῶν καὶ ἀθρόων ἐλπίδων εἰσπηδᾶν αὐτοὺς εἰς τὰς οἰκίας καταπλαγέντας μὲν τὸ πλῆθος τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἀργύρου εὐδαιμονήσαντας δὲ ἐπὶ τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ τρυφῇ ἐλπίσαντας δὲ ὅσον αὐτίκα χανδὸν οὐδενὸς ἐπιστομίζοντος πίεσθαι τοῦ χρυσίου ταῦτα ὑπάγει αὐτοὺς καὶ δούλους ἀντὶ ἐλευθέρων τίθησιν - οὐχ ἡ τῶν ἀναγκαίων χρεία ἣν ἔφασκον ἀλλ᾽ ἡ τῶν οὐκ ἀναγκαίων ἐπιθυμία καὶ ὁ τῶν πολλῶν καὶ πολυτελῶν ἐκείνων ζῆλος τοιγαροῦν ὥσπερ δυσέρωτας αὐτοὺς καὶ κακοδαίμονας ἐραστὰς ἔντεχνοί τινες καὶ τρίβωνες ἐρώμενοι παραλαβόντες ὑπεροπτικῶς περιέπουσιν ὅπως ἀεὶ ἐρασθήσονται αὐτῶν θεραπεύοντες ἀπολαῦσαι δὲ τῶν παιδικῶν ἀλλ᾽ οὐδὲ μέχρι φιλήματος ἄκρου μεταδιδόντες ἴσασι γὰρ ἐν τῷ τυχεῖν τὴν διάλυσιν τοῦ ἔρωτος γενησομένην ταύτην οὖν ἀποκλείουσιν καὶ ζηλοτύπως φυλάττουσιν τὰ δὲ ἄλλα ἐπ᾽ ἐλπίδος ἀεὶ τὸν ἐραστὴν ἔχουσιν δεδίασι γὰρ μὴ αὐτὸν ἡ ἀπόγνωσις ἀπαγάγῃ τῆς ἄγαν ἐπιθυμίας καὶ ἀνέραστος αὐτοῖς γένηται προσμειδιῶσιν οὖν καὶ ὑπισχνοῦνται καὶ ἀεὶ εὖ ποιήσουσι καὶ χαριοῦνται καὶ ἐπιμελήσονται πολυτελῶς εἶτ᾽ ἔλαθον ἄμφω γηράσαντες ἔξωροι γενόμενοι καὶ οὗτος τοῦ ἐρᾶν κἀκεῖνος τοῦ μεταδιδόναι πέπρακται δ᾽ οὖν αὐτοῖς οὐδὲν ἐν ἅπαντι τῷ βίῳ πέρα τῆς ἐλπίδος Τὸ μὲν δὴ δι᾽ ἡδονῆς ἐπιθυμίαν ἅπαντα ὑπομένειν οὐ πάνυ ἴσως ὑπαίτιον ἀλλὰ συγγνώμη εἴ τις ἡδονῇ χαίρει καὶ τοῦτο ἐξ ἅπαντος θεραπεύει ὅπως μεθέξει αὐτῆς καίτοι αἰσχρὸν ἴσως καὶ ἀνδραποδῶδες ἀποδόσθαι διὰ ταύτην ἑαυτόν πολὺ γὰρ ἡδίων ἡ ἐκ τῆς ἐλευθερίας ἡδονή ὅμως δ᾽ οὖν ἐχέτω τινὰ συγγνώμην αὐτοῖς εἰ ἐπιτυγχάνοιτο τὸ δὲ δι᾽ ἡδονῆς ἐλπίδα μόνον πολλὰς ἀηδίας ὑπομένειν γελοῖον οἶμαι καὶ ἀνόητον καὶ ταῦτα ὁρῶντας ὡς οἱ μὲν πόνοι σαφεῖς καὶ πρόδηλοι καὶ ἀναγκαῖοι τὸ δὲ ἐλπιζόμενον ἐκεῖνο ὁτιδήποτέ ἐστιν τὸ ἡδύ οὔτε ἐγένετό πω τοσούτου χρόνου προσέτι δὲ οὐδὲ γενήσεσθαι ἔοικεν εἴ τις ἐκ τῆς ἀληθείας λογίζοιτο οἱ μέν γε τοῦ Ὀδυσσέως ἑταῖροι γλυκύν τινα τὸν λωτὸν ἐσθίοντες ἠμέλουν τῶν ἄλλων καὶ πρὸς τὸ παρὸν ἡδὺ τῶν καλῶς ἐχόντων κατεφρόνουν ὥστε οὐ πάντῃ ἄλογος αὐτῶν ἡ λήθη τοῦ καλοῦ πρὸς τῷ ἡδεῖ ἐκείνῳ τῆς ψυχῆς διατριβούσης τὸ δὲ λιμῷ συνόντα παρεστῶτα ἄλλῳ τοῦ λωτοῦ ἐμφορουμένῳ μηδὲν μεταδιδόντι ὑπὸ ἐλπίδος μόνης τοῦ κἂν αὐτὸν παραγεύσασθαί ποτε δεδέσθαι τῶν καλῶς καὶ ὀρθῶς ἐχόντων ἐπιλελησμένον Ἡράκλεις ὡς καταγέλαστον καὶ πληγῶν τινων Ὁμηρικῶν ὡς ἀληθῶς δεόμενον 9 Τὰ μὲν τοίνυν πρὸς τὰς συνουσίας αὐτοὺς ἄγοντα καὶ ἀφ᾽ ὧν αὑτοὺς φέροντες ἐπιτρέπουσι τοῖς πλουσίοις χρῆσθαι πρὸς ὅ τι ἂν ἐθέλωσιν ταῦτά ἐστιν ἢ ὅτι ἐγγύτατα τούτων πλὴν εἰ μὴ κἀκείνων τις μεμνῆσθαι ἀξιώσειεν τῶν καὶ μόνῃ τῇ δόξῃ ἐπαιρομένων τοῦ συνεῖναι εὐπατρίδαις τε καὶ εὐπαρύφοις ἀνδράσιν εἰσὶν γὰρ οἳ καὶ τοῦτο περίβλεπτον καὶ ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς νομίζουσιν ὡς ἔγωγε τοὐμὸν ἴδιον οὐδὲ βασιλεῖ τῷ μεγάλῳ αὐτὸ μόνον συνεῖναι καὶ συνὼν ὁρᾶσθαι μηδὲν χρηστὸν

ἀπολαύων τῆς συνουσίας δεξαίμην ἄν Τοιαύτης δὲ αὐτοῖς τῆς ὑποθέσεως οὔσης φέρε ἤδη πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἐπισκοπήσωμεν οἷα μὲν πρὸ τοῦ εἰσδεχθῆναι καὶ τυχεῖν ὑπομένουσιν οἷα δὲ ἐν αὐτῷ ἤδη ὄντες πάσχουσιν ἐπὶ πᾶσι δὲ ἥτις αὐτοῖς ἡ καταστροφὴ τοῦ δράματος γίγνεται οὐ γὰρ δὴ ἐκεῖνό γε εἰπεῖν ἐστιν ὡς εἰ καὶ πονηρὰ ταῦτα εὔληπτα γοῦν καὶ οὐ πολλοῦ δεήσει τοῦ πόνου ἀλλὰ θελῆσαι δεῖ μόνον εἶτά σοι πέπρακται τὸ πᾶν εὐμαρῶς ἀλλὰ πολλῆς μὲν τῆς διαδρομῆς δεῖ συνεχοῦς δὲ τῆς θυραυλίας ἕωθέν τε ἐξανιστάμενον περιμένειν ὠθούμενον καὶ ἀποκλειόμενον καὶ ἀναίσχυντον ἐνίοτε καὶ ὀχληρὸν δοκοῦντα καὶ ὑπὸ θυρωρῷ κακῶς συρίζοντι καὶ ὀνομακλήτορι Λιβυκῷ ταττόμενον καὶ μισθὸν τελοῦντα τῆς μνήμης τοῦ ὀνόματος καὶ μὴν καὶ ἐσθῆτος ὑπὲρ τὴν ὑπάρχουσαν δύναμιν ἐπιμεληθῆναι χρὴ πρὸς τὸ τοῦ θεραπευομένου ἀξίωμα καὶ χρώματα αἱρεῖσθαι οἷς ἂν ἐκεῖνος ἥδηται ὡς μὴ ἀπᾴδῃς μηδὲ προσκρούῃς βλεπόμενος καὶ φιλοπόνως ἕπεσθαι μᾶλλον δὲ ἡγεῖσθαι ὑπὸ τῶν οἰκετῶν προωθούμενον καὶ ὥσπερ τινὰ πομπὴν ἀναπληροῦντα11 Ὁ δὲ οὐδὲ προσβλέπει πολλῶν ἑξῆς ἡμερῶν ἢν δέ ποτε καὶ τὰ ἄριστα πράξῃς καὶ ἴδῃ σε καὶ προσκαλέσας ἔρηταί τι ὧν ἂν τύχῃ τότε δὴ τότε πολὺς μὲν ὁ ἱδρώς ἀθρόος δὲ ὁ ἴλιγγος καὶ τρόμος ἄκαιρος καὶ γέλως τῶν παρόντων ἐπὶ τῇ ἀπορίᾳ καὶ πολλάκις ἀποκρίνασθαι δέον Τίς ἦν ὁ βασιλεὺς τῶν Ἀχαιῶν ὅτι Χίλιαι νῆες ἦσαν αὐτοῖς λέγεις τοῦτο οἱ μὲν χρηστοὶ αἰδῶ ἐκάλεσαν οἱ δὲ τολμηροὶ δειλίαν οἱ δὲ κακοήθεις ἀπαιδευσίαν σὺ δ᾽ οὖν ἐπισφαλεστάτης πειραθεὶς τῆς πρώτης φιλοφροσύνης ἀπῆλθες καταδικάσας σεαυτοῦ πολλὴν τὴν ἀπόγνωσιν Ἐπειδὰν δὲ πολλὰς μὲν ἀΰπνους νύκτας ἰαύσῃς ἤματα δ᾽ αἱματόεντα διαγάγῃς οὐ μὰ Δία τῆς Ἑλένης ἕνεκα οὐδὲ τῶν Πριάμου Περγάμων ἀλλὰ τῶν ἐλπιζομένων πέντε ὀβολῶν τύχῃς δὲ καὶ τραγικοῦ τινος θεοῦ συνιστάντος ἐξέτασις τοὐντεῦθεν εἰ οἶσθα τὰ μαθήματα καὶ τῷ μὲν πλουσίῳ ἡ διατριβὴ οὐκ ἀηδὴς ἐπαινουμένῳ καὶ εὐδαιμονιζομένῳ σοὶ δὲ ὁ ὑπὲρ τῆς ψυχῆς ἀγὼν καὶ ὑπὲρ ἅπαντος τοῦ βίου τότε προκεῖσθαι δοκεῖ ὑπεισέρχεται γὰρ εἰκότως τὸ μηδ᾽ ὑπ᾽ ἄλλου ἂν καταδεχθῆναι πρὸς τοῦ προτέρου ἀποβληθέντα καὶ δόξαντα εἶναι ἀδόκιμον ἀνάγκη τοίνυν εἰς μυρία διαιρεθῆναι τότε τοῖς μὲν ἀντεξεταζομένοις φθονοῦντα - τίθει γὰρ καὶ ἄλλους εἶναι τῶν αὐτῶν ἀντιποιουμένους - αὐτὸν δὲ πάντα ἐνδεῶς εἰρηκέναι νομίζοντα φοβούμενον δὲ καὶ ἐλπίζοντα καὶ πρὸς τὸ ἐκείνου πρόσωπον ἀτενίζοντα καὶ εἰ μὲν ἐκφαυλίζοι τι τῶν λεγομένων ἀπολλύμενον εἰ δὲ μειδιῶν ἀκούοι γεγηθότα καὶ εὔελπιν καθιστάμενον εἰκὸς δὲ πολλοὺς εἶναι τοὺς ἐναντία σοι φρονοῦντας καὶ ἄλλους ἀντὶ σοῦ τιθεμένους ὧν ἕκαστος ὥσπερ ἐκ λόχου τοξεύων λέληθεν εἶτ᾽ ἐννόησον ἄνδρα ἐν βαθεῖ πώγωνι καὶ πολιᾷ τῇ κόμῃ ἐξεταζόμενον εἴ τι οἶδεν ὠφέλιμον καὶ τοῖς μὲν δοκοῦντα εἰδέναι τοῖς δὲ μή Μέσος ἐν τοσούτῳ χρόνος καὶ πολυπραγμονεῖταί σου ἅπας ὁ παρεληλυθὼς βίος κἂν μέν τις ἢ πολίτης ὑπὸ φθόνου ἢ γείτων ἔκ τινος εὐτελοῦς αἰτίας προσκεκρουκὼς ἀνακρινόμενος εἴπῃ μοιχὸν ἢ παιδεραστήν τοῦτ᾽ ἐκεῖνο ἐκ τῶν Διὸς δέλτων ὁ μάρτυς ἂν δὲ πάντες ἅμα ἑξῆς ἐπαινῶσιν ὕποπτοι καὶ ἀμφίβολοι καὶ δεδεκασμένοι χρὴ τοίνυν πολλὰ εὐτυχῆσαι καὶ μηδὲν ὅλως ἐναντιωθῆναι μόνως γὰρ ἂν οὕτως κρατήσειας Εἶεν καὶ δὴ εὐτύχηταί σοι πάντα εὐχῆς μειζόνως αὐτός τε γὰρ ἐπῄνεσε τοὺς λόγους καὶ τῶν φίλων οἱ ἐντιμότατοι καὶ οἷς μάλιστα πιστεύει τὰ τοιαῦτα οὐκ ἀπέτρεψαν ἔτι δὲ καὶ ἡ γυνὴ βούλεται οὐκ ἀντιλέγει δὲ οὔτε ὁ ἐπίτροπος οὔτε ὁ οἰκονόμος οὐδέ τις ἐμέμψατό σου τὸν βίον ἀλλὰ πάντα ἵλεω καὶ πανταχόθεν αἴσια τὰ ἱερά κεκράτηκας οὖν ὦ μακάριε καὶ ἔστεψαι τὰ Ὀλύμπια μᾶλλον δὲ Βαβυλῶνα εἴληφας ἢ τὴν Σάρδεων ἀκρόπολιν καθῄρηκας καὶ ἕξεις τὸ τῆς Ἀμαλθείας κέρας καὶ ἀμέλξεις ὀρνίθων γάλα δεῖ δή σοι ἀντὶ τῶν τοσούτων πόνων μέγιστα ἡλίκα γενέσθαι τἀγαθά ἵνα μὴ φύλλινος μόνον ὁ στέφανος ᾖ καὶ τόν τε μισθὸν οὐκ εὐκαταφρόνητον ὁρισθῆναι καὶ τοῦτον ἐν καιρῷ τῆς χρείας ἀπραγμόνως ἀποδίδοσθαι καὶ τὴν ἄλλην τιμὴν ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς

ὑπάρχειν πόνων δὲ ἐκείνων καὶ πηλοῦ καὶ δρόμων καὶ ἀγρυπνιῶν ἀναπεπαῦσθαι καὶ τοῦτο δὴ τὸ τῆς εὐχῆς ἀποτείναντα τὼ πόδε καθεύδειν μόνα ἐκεῖνα πράττοντα ὧν ἕνεκα τὴν ἀρχὴν παρελήφθης καὶ ὧν ἔμμισθοος εἶ ἐχρῆν μὲν οὕτως ὦ Τιμόκλεις καὶ οὐδὲν ἂν ἦν μέγα κακὸν ὑποκύψαντα φέρειν τὸν ζυγὸν ἐλαφρόν τε καὶ εὔφορον καὶ τὸ μέγιστον ἐπίχρυσον ὄντα ἀλλὰ πολλοῦ μᾶλλον δὲ τοῦ παντὸς δεῖ μυρία γάρ ἐστιν ἀφόρητα ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ ἐν αὐταῖς ἤδη ταῖς συνουσίαις γιγνόμενα σκέψαιι δὲ αὐτὸς ἑξῆς ἀκούων εἴ τις ἂν αὐτὰ ὑπομεῖναι δύναιτο παιδείᾳ κἂν ἐπ᾽ ἐλάχιστον ὡμιληκώς ἄρξομαι δὲ ἀπὸ τοῦ πρώτου δείπνου ἢν δοκῇ ὅ σε εἰκὸς δειπνήσειν τὰ προτέλεια τῆς μελλούσης συνουσίας Εὐθὺς οὖν πρόσεισιν παραγγέλλων τις ἥκειν ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκ ἀνομίλητος οἰκέτης ὃν χρὴ πρῶτον ἵλεων ποιήσασθαι παραβύσαντα εἰς τὴν χεῖρα ὡς μὴ ἀδέξιος εἶναι δοκῇς τοὐλάχιστον πέντε δραχμάς ὁ δὲ ἀκκισάμενος καί Ἄπαγε παρὰ σοῦ δὲ ἐγώ καί Ἡράκλεις μὴ γένοιτο ὑπειπὼν τέλος ἐπείσθη καὶ ἄπεισί σοι πλατὺ ἐγχανών σὺ δὲ ἐσθῆτα καθαρὰν προχειρισάμενος καὶ σεαυτὸν ὡς κοσμιώτατα σχηματίσας λουσάμενος ἥκεις δεδιὼς μὴ πρὸ τῶν ἄλλων ἀφίκοιο ἀπειρόκαλον γάρ ὥσπερ καὶ τὸ ὕστατον ἥκειν φορτικόν αὐτὸ οὖν τηρήσας τὸ μέσον τοῦ καιροῦ εἰσελήλυθας καί σε πάνυ ἐντίμως ἐδέξατο καὶ παραλαβών τις κατέκλινε μικρὸν ὑπὲρ τοῦ πλουσίου μετὰ δύο που σχεδὸν τῶν παλαιῶν φίλων σὺ δ᾽ ὥσπερ εἰς τοῦ Διὸς τὸν οἶκον παρελθὼν πάντα τεθαύμακας καὶ ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν πραττομένων μετέωρος εἶ ξένα γάρ σοι καὶ ἄγνωστα πάντα καὶ ἥ τε οἰκετεία εἰς σὲ ἀποβλέπει καὶ τῶν παρόντων ἕκαστος ὅ τι πράξεις ἐπιτηροῦσιν οὐδὲ αὐτῷ δὲ ἀμελὲς τῷ πλουσίῳ τοῦτο ἀλλὰ καὶ προεῖπέ τισι τῶν οἰκετῶν ἐπισκοπεῖν εἴ πως εἰς τοὺς παῖδας ἢ εἰς τὴν γυναῖκα πολλάκις ἐκ περιωπῆς ἀποβλέψεις οἱ μὲν γὰρ τῶν συνδείπνων ἀκόλουθοι ὁρῶντες ἐκπεπληγμένον εἰς τὴν ἀπειρίαν τῶν δρωμένων ἀποσκώπτουσι τεκμήριον τοῦ μὴ παρ᾽ ἄλλῳ πρότερόν σε δεδειπνηκέναι τὸ καινὸν εἶναί σοι τὸ χειρόμακτρον τιθέμενοι Ὥσπερ οὖν εἰκός ἰδίειν τε ἀνάγκη ὑπ᾽ ἀπορίας καὶ μήτε διψῶντα πιεῖν αἰτεῖν τολμᾶν μὴ δόξῃς οἰνόφλυξ τις εἶναι μήτε τῶν ὄψων παρατεθέντων ποικίλων καὶ πρός τινα τάξιν ἐσκευασμένων εἰδέναι ἐφ᾽ ὅ τι πρῶτον ἢ δεύτερον τὴν χεῖρα ἐνέγκῃς ὑποβλέπειν οὖν εἰς τὸν πλησίον δεήσει κἀκεῖνον ζηλοῦν καὶ μανθάνειν τοῦ δείπνου τὴν ἀκολουθίαν τὰ δ᾽ ἄλλα ποικίλος εἶ καὶ θορύβου πλέως τὴν ψυχήν πρὸς ἕκαστα τῶν πραττομένων ἐκπεπληγμένος καὶ ἄρτι μὲν εὐδαιμονίζεις τὸν πλούσιον τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἐλέφαντος καὶ τῆς τοσαύτης τρυφῆς ἄρτι δὲ οἰκτείρεις σεαυτόν ὡς τὸ μηδὲν ὢν εἶτα ζῆν ὑπολαμβάνεις ἐνίοτε δὲ κἀκεῖνο εἰσέρχεταί σε ὡς ζηλωτόν τινα βιώσῃ τὸν βίον ἅπασιν ἐκείνοις ἐντρυφήσων καὶ μεθέξων αὐτῶν ἐξ ἰσοτιμίας οἴει γὰρ εἰσαεὶ Διονύσια ἑορτάσειν καί που καὶ μειράκια ὡραῖα διακο-νούμενα καὶ ἠρέμα προσμειδιῶντα γλαφυρωτέραν ὑπογράφει σοι τὴν μέλλουσαν διατριβήν ὥστε συνεχῶς τὸ Ὁμηρικὸν ἐκεῖνο ἐπιφθέγγεσθαι οὐ νέμεσις Τρῶας καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς πολλὰ πονεῖν καὶ ὑπομένειν ὑπὲρ τῆς τοσαύτης εὐδαιμονίας Φιλοτησίαι τὸ ἐπὶ τούτῳ καὶ σκύφον εὐμεγέθη τινὰ αἰτήσας προὔπιέν σοι τῷ διδασκάλῳ ἢ ὁτιδήποτε προσειπών σὺ δὲ λαβών ὅτι μέν τί σε καὶ αὐτὸν ὑπειπεῖν ἔδει ἠγνόησας ὑπ᾽ ἀπειρίας καὶ ἀγροικίας δόξαν ὦφλες ἐπίφθονος δ᾽ οὖν ἀπὸ τῆς προπόσεως ἐκείνης πολλοῖς τῶν παλαιῶν φίλων γεγένησαι καὶ πρότερον ἐπὶ τῇ κατακλίσει λυπήσας τινὰς αὐτῶν ὅτι τήμερον ἥκων προὐ-κρίθης ἀνδρῶν πολυετῆ δουλείαν ἠντληκότων εὐθὺς οὖν καὶ τοιοῦτός τις ἐν αὐτοῖς περὶ σοῦ λόγος Τοῦτο ἡμῖν πρὸς τοῖς ἄλλοις δεινοῖς ἐλείπετο καὶ τῶν ἄρτι εἰσεληλυθότων εἰς τὴν οἰκίαν δευτέρους εἶναι καὶ μόνοις τοῖς Ἕλλησι τούτοις ἀνέῳκται ἡ Ῥωμαίων πόλις καίτοι τί

ἐστιν ἐφ᾽ ὅτῳ προτιμῶνται ἡμῶν οὐ ῥημάτια δύστηνα λέγοντες οἴονταί τι παμμέγεθες ὠφελεῖν ἄλλος δέ Οὐ γὰρ εἶδες ὅσα μὲν ἔπιεν ὅπως δὲ τὰ παρατεθέντα συλλαβὼν κατέφαγεν ἀπειρόκαλος ἄνθρωπος καὶ λιμοῦ πλέως οὐδ᾽ ὄναρ λευκοῦ ποτε ἄρτου ἐμφορηθείς οὔτι γε Νομαδικοῦ ἢ Φασιανοῦ ὄρνιθος ὧν μόλις τὰ ὀστᾶ ἡμῖν καταλέλοιπεν τρίτος ἄλλος Ὦ μάταιοι φησίν πέντε οὐδ᾽ ὅλων ἡμερῶν ὄψεσθε αὐτὸν ἐνταῦθά που ἐν ἡμῖν τὰ ὅμοια ποτνιώμενον νῦν μὲν γὰρ ὥσπερ τὰ καινὰ τῶν ὑποδημάτων ἐν τιμῇ τινι καὶ ἐπιμελείᾳ ἐστίν ἐπειδὰν δὲ πατηθῇ πολλάκις καὶ ὑπὸ τοῦ πηλοῦ ἀναπλασθῇ ὑπὸ τῇ κλίνῃ ἀθλίως ἐρρίψεται κόρεων ὥσπερ ἡμεῖς ἀνάπλεως Ἐκεῖνοι μὲν οὖν τοιαῦτα πολλὰ περὶ σοῦ στρέφουσι καί που ἤδη καὶ πρὸς διαβολάς τινες αὐτῶν παρασκευάζονται τὸ δ᾽ οὖν συμπόσιον ὅλον ἐκεῖνο σόν ἐστιν καὶ περὶ σοῦ οἱ πλεῖστοι τῶν λόγων σὺ δ᾽ ὑπ᾽ ἀηθείας πλέον τοῦ ἱκανοῦ ἐμπιὼν οἴνου λεπτοῦ καὶ δριμέος πάλαι τῆς γαστρὸς ἐπειγούσης πονηρῶς ἔχεις καὶ οὔτε προεξαναστῆναί σοι καλὸν οὔτε μένειν ἀσφαλές ἀποτεινομένου τοίνυν τοῦ πότου καὶ λόγων ἐπὶ λόγοις γιγνομένων καὶ θεαμάτων ἐπὶ θεάμασι παριόντων - ἅπαντα γὰρ ἐπιδείξασθαί σοι τὰ αὑτοῦ βούλεται - κόλασιν οὐ μικρὰν ὑπομένεις μήτε ὁρῶν τὰ γιγνόμενα μήτε ἀκούων εἴ τις ᾄδει ἢ κιθαρίζει πάνυ τιμώμενος μειρακίσκος ἀλλ᾽ ἐπαινεῖς μὲν ὑπ᾽ ἀνάγκης εὔχῃ δὲ ἢ σεισμῷ συμπεσεῖν ἐκεῖνα πάντα ἢ πυρκαϊάν τινα προσαγγελθῆναι ἵνα ποτὲ καὶ διαλυθῇ τὸ συμπόσιον Τοῦτο μὲν δή σοι τὸ πρῶτον ὦ ἑταῖρε καὶ ἥδιστον ἐκεῖνο δεῖπνον οὐκ ἔμοιγε τοῦ θύμου καὶ τῶν λευκῶν ἁλῶν ἥδιον ὁπηνίκα βούλομαι καὶ ὁπόσον ἐλευθέρως ἐσθιομένων Ἵνα γοῦν σοι τὴν ὀξυρεγμίαν τὴν ἐπὶ τούτοις παρῶ καὶ τὸν ἐν τῇ νυκτὶ ἔμετον ἕωθεν δεήσει περὶ τοῦ μισθοῦ συμβῆναι ὑμᾶς ὁπόσον τε καὶ ὁπότε τοῦ ἔτους χρὴ λαμβάνειν παρόντων οὖν ἢ δύο ἢ τριῶν φίλων προσκαλέσας σε καὶ καθίζεσθαι κελεύσας ἄρχεται λέγειν Τὰ μὲν ἡμέτερα ὁποῖά ἐστιν ἑώρακας ἤδη καὶ ὡς τῦφος ἐν αὐτοῖς οὐδὲ εἷς ἀτραγῴδητα δὲ καὶ πεζὰ πάντα καὶ δημοτικά χρὴ δέ σε οὕτως ἔχειν ὡς ἁπάντων ἡμῖν κοινῶν ἐσομένων γελοῖον γὰρ εἰ τὸ κυριώτατον τὴν ψυχήν σοι τὴν ἐμαυτοῦ ἢ καὶ νὴ Δία τῶν παίδων - εἰ παῖδες εἶεν αὐτῷ παιδεύσεως δεόμενοι - ἐπιτρέπων τῶν ἄλλων μὴ ἐπ᾽ ἴσης ἡγοίμην δεσπότην ἐπεὶ δὲ καὶ ὡρίσθαι τι δεῖ - ὁρῶ μὲν τὸ μέτριον καὶ αὔταρκες τοῦ σοῦ τρόπου καὶ συνίημι ὡς οὐχὶ μισθοῦ ἐλπίδι προς-ελήλυθας ἡμῶν τῇ οἰκίᾳ τῶν δὲ ἄλλων ἕνεκα τῆς εὐνοίας τῆς παρ᾽ ἡμῶν καὶ τιμῆς ἣν παρὰ πᾶσιν ἕξεις ὅμως δ᾽ οὖν καὶ ὡρίσθω τι - σὺ δ᾽ αὐτὸς ὅ τι καὶ βούλει λέγε μεμνημένος ὦ φίλτατε κἀκείνων ἅπερ ἐν ἑορταῖς διετησίοις εἰκὸς ἡμᾶς παρέξειν οὐ γὰρ ἀμελήσομεν οὐδὲ τῶν τοιούτων εἰ καὶ μὴ νῦν αὐτὰ συντιθέμεθα πολλαὶ δέ οἶσθα τοῦ ἔτους αἱ τοιαῦται ἀφορμαί καὶ πρὸς ἐκεῖνα τοίνυν ἀποβλέπων μετριώτερον δῆλον ὅτι ἐπιβαλεῖς ἡμῖν τὸν μισθόν ἄλλως τε καὶ πρέπον ἂν εἴη τοῖς πεπαιδευμένοις ὑμῖν κρείττοσιν εἶναι χρημάτων Ὁ μὲν ταῦτα εἰπὼν καὶ ὅλον σε διασείσας ταῖς ἐλπίσι τιθασὸν ἑαυτῷ πεποίηκε σὺ δὲ πάλαι τάλαντα καὶ μυριάδας ὀνειροπολήσας καὶ ἀγροὺς ὅλους καὶ συνοικίας συνίης μὲν ἠρέμα τῆς μικρολογίας σαίνεις δὲ ὅμως τὴν ὑπόσχεσιν καὶ τό Πάντα ἡμῖν κοινὰ ἔσται βέβαιον καὶ ἀληθὲς ἔσεσθαι νομίζεις οὐκ εἰδὼς ὅτι τὰ τοιαῦτα χείλεα μέν τ᾽ ἐδίην᾽ ὑπερῴην δ᾽ οὐκ ἐδίηνε τελευταῖον δ᾽ ὑπ᾽ αἰδοῦς αὐτῷ ἐπέτρεψας ὁ δὲ αὐτὸς μὲν οὔ φησιν ἐρεῖν τῶν φίλων δέ τινα τῶν παρόντων κελεύει μέσον ἐλθόντα τοῦ πράγματος εἰπεῖν ὃ μήτ᾽ αὐτῷ γίγνοιτ᾽ ἂν βαρὺ καὶ πρὸς ἄλλα τούτων ἀναγκαιότερα δαπανῶντι μήτε τῷ ληψομένῳ εὐτελές ὁ δὲ ὠμογέρων τις ἐκ παίδων κολακείᾳ σύντροφος Ὡς μὲν οὐκ εὐδαιμονέστατος εἶ φησίν τῶν ἐν τῇ πόλει ἁπάντων ὦ οὗτος οὐκ ἂν εἴποις ᾧ γε τοῦτο πρῶτον ὑπῆρχεν ὃ πολλοῖς πάνυ γλιχομένοις μόλις ἂν γένοιτο παρὰ τῆς Τύχης λέγω δὲ ὁμιλίας ἀξιωθῆναι καὶ ἑστίας κοινωνῆσαι καὶ εἰς τὴν πρώτην οἰκίαν τῶν ἐν τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ καταδεχθῆναι τοῦτο γὰρ ὑπὲρ τὰ Κροίσου τάλαντα καὶ τὸν Μίδου πλοῦτον εἰ σωφρονεῖν οἶσθα ἰδὼν δὲ πολλοὺς τῶν εὐδοκίμων ἐθελήσαντας ἄν εἰ καὶ προσδιδόναι δέοι μόνης τῆς δόξης ἕνεκα

συνεῖναι τούτῳ καὶ ὁρᾶσθαι περὶ αὐτὸν ἑταίρους καὶ φίλους εἶναι δοκοῦντας οὐκ ἔχω ὅπως σε τῆς εὐποτμίας μακαρίσω ὃς καὶ προσλήψῃ μισθὸν τῆς τοιαύτης εὐδαιμονίας ἀρκεῖν οὖν νομίζω εἰ μὴ πάνυ ἄσωτος εἶ τοσόνδε τι - εἰπὼν ἐλάχιστον καὶ μάλιστα πρὸς τὰς σὰς ἐκείνας ἐλπίδας ἀγαπᾶν δ᾽ ὅμως ἀναγκαῖον οὐ γὰρ οὐδ᾽ ἂν φυγεῖν ἔτι σοι δυνατὸν ἐντὸς ἀρκύων γενομένῳ δέχῃ τοίνυν τὸν χαλινὸν μύσας καὶ τὰ πρῶτα εὐάγωγος εἶ πρὸς αὐτὸν οὐ πάνυ περισπῶντα οὐδὲ ὀξέως νύττοντα μέχρι ἂν λάθῃς τέλεον αὐτῷ συνήθης γενόμενος Οἱ μὲν δὴ ἔξω ἄνθρωποι τὸ μετὰ τοῦτο ζηλοῦσί σε ὁρῶντες ἐντὸς τῆς κιγκλίδος διατρίβοντα καὶ ἀκωλύτως εἰσιόντα καὶ τῶν πάνυ τινὰ ἔνδον γεγενημένον σὺ δὲ αὐτὸς οὐδέπω ὁρᾷς οὗτινος ἕνεκα εὐδαίμων αὐτοῖς εἶναι δοκεῖς πλὴν ἀλλὰ χαίρεις γε καὶ σεαυτὸν ἐξαπατᾷς καὶ ἀεὶ τὰ μέλλοντα βελτίω γενήσεσθαι νομίζεις τὸ δ᾽ ἔμπαλιν ἢ σὺ ἤλπισας γίγνεται καὶ ὡς ἡ παροιμία φησίν ἐπὶ Μανδροβούλου χωρεῖ τὸ πρᾶγμα καθ᾽ ἑκάστην ὡς εἰπεῖν τὴν ἡμέραν ἀποσμικρυνόμενον καὶ εἰς τοὐπίσω ἀναποδίζον ἠρέμα οὖν καὶ κατ᾽ ὀλίγον ὥσπερ ἐν ἀμυδρῷ τῷ φωτὶ τότε πρῶτον διαβλέπων ἄρχῃ κατανοεῖν ὡς αἱ μὲν χρυσαῖ ἐκεῖναι ἐλπίδες οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες ἦσαν ἐπίχρυσοι βαρεῖς δὲ καὶ ἀληθεῖς καὶ ἀπαραίτητοι καὶ συνεχεῖς οἱ πόνοι Τίνες οὗτοι ἴσως ἐρήσῃ με οὐχ ὁρῶ γὰρ ὅ τι τὸ ἐπίπονον ἐν ταῖς τοιαύταις συνουσίαις ἐστὶν οὐδ᾽ ἐπινοῶ ἅτινα ἔφησθα τὰ καματηρὰ καὶ ἀφόρητα οὐκοῦν ἄκουσον ὦ γενναῖε μὴ εἰ κάματος ἔνεστιν ἐν τῷ πράγματι μόνον ἐξετάζων ἀλλὰ καὶ τὸ αἰσχρὸν καὶ ταπεινὸν καὶ συνόλως δουλοπρεπὲς οὐκ ἐν παρέργῳ τῆς ἀκροάσεως τιθέμενος Καὶ πρῶτόν γε μέμνησο μηκέτι ἐλεύθερον τὸ ἀπ᾽ ἐκείνου μηδὲ εὐπατρίδην σεαυτὸν οἴεσθαι πάντα γὰρ ταῦτα τὸ γένος τὴν ἐλευθερίαν τοὺς προγόνους ἔξω τοῦ ὀδοῦ καταλείψων ἴσθι ἐπειδὰν ἐπὶ τοιαύτην σαυτὸν λατρείαν ἀπεμπολήσας εἰσίῃς οὐ γὰρ ἐθελήσει σοι ἡ Ἐλευθερία συνεισελθεῖν ἐφ᾽ οὕτως ἀγεννῆ πράγματα καὶ ταπεινὰ εἰσιόντι δοῦλος οὖν εἰ καὶ πάνυ ἀχθέσῃ τῷ ὀνόματι καὶ οὐχ ἑνός ἀλλὰ πολλῶν δοῦλος ἀναγκαίως ἔσῃ καὶ θητεύσεις κάτω νενευκὼς ἕωθεν εἰς ἑσπέραν ἀεικελίῳ ἐπὶ μισθῷ καὶ ἅτε δὴ μὴ ἐκ παίδων τῇ Δουλείᾳ συντραφείς ὀψιμαθήσας δὲ καὶ πόρρω που τῆς ἡλικίας παιδευόμενος πρὸς αὐτῆς οὐ πάνυ εὐδόκιμος ἔσῃ οὐδὲ πολλοῦ ἄξιος τῷ δεσπότῃ διαφθείρει γάρ σε ἡ μνήμη τῆς ἐλευθερίας ὑπιοῦσα καὶ ἀποσκιρτᾶν ἐνίοτε ποιεῖ καὶ δι᾽ αὐτὸ ἐν τῇ δουλείᾳ πονηρῶς ἀπαλλάττειν Πλὴν εἰ μὴ ἀποχρῆν σοι πρὸς ἐλευθερίαν νομίζεις τὸ μὴ Πυρρίου μηδὲ Ζωπυρίωνος υἱὸν εἶναι μηδὲ ὥσπερ τις Βιθυνὸς ὑπὸ μεγαλοφώνῳ τῷ κήρυκι ἀπημπολῆσθαι ἀλλ᾽ ὁπόταν ὦ βέλτιστε τῆς νουμηνίας ἐπιστάσης ἀναμιχθεὶς τῷ Πυρρίᾳ καὶ τῷ Ζωπυρίωνι προτείνῃς τὴν χεῖρα ὁμοίως τοῖς ἄλλοις οἰκέταις καὶ λάβῃς ἐκεῖνο ὁτιδήποτε ἦν τὸ γιγνόμενον τοῦτο ἡ πρᾶσίς ἐστι κήρυκος γὰρ οὐκ ἔδει ἐπ᾽ ἄνδρα ἑαυτὸν ἀποκηρύξαντα καὶ μακρῷ χρόνῳ μνηστευσάμενον ἑαυτῷ τὸν δεσπότην Εἶτ᾽ ὦ κάθαρμα φαίην ἄν καὶ μάλιστα πρὸς τὸν φιλοσοφεῖν φάσκοντα εἰ μέν σέ τις ἢ πλέοντα καταποντιστὴς συλλαβὼν ἢ λῃστὴς ἀπεδίδοτο ᾤκτειρες ἂν σεαυτὸν ὡς παρὰ τὴν ἀξίαν δυστυχοῦντα ἢ εἴ τίς σου λαβόμενος ἦγε δοῦλον εἶναι λέγων ἐβόας ἂν τοὺς νόμους καὶ δεινὰ ἐποίεις καὶ ἠγανάκτεις καί Ὦ γῆ καὶ θεοί μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἐκεκράγεις ἄν σεαυτὸν δὲ ὀλίγων ἕνεκα ὀβολῶν ἐν τούτῳ τῆς ἡλικίας ὅτε καὶ εἰ φύσει δοῦλος ἦσθα καιρὸς ἦν πρὸς ἐλευθερίαν ἤδη ὁρᾶν αὐτῇ ἀρετῇ καὶ σοφίᾳ φέρων ἀπημπόληκας οὐδὲ τοὺς πολλοὺς ἐκείνους λόγους αἰδεσθεὶς οὓς ὁ καλὸς Πλάτων ἢ ὁ Χρύσιππος ἢ Ἀριστοτέλης διεξεληλύθασι τὸ μὲν ἐλευθέριον ἐπαινοῦντες τὸ δουλοπρεπὲς δὲ διαβάλλοντες καὶ οὐκ αἰσχύνῃ κόλαξιν ἀνθρώποις καὶ ἀγοραίοις καὶ βωμολόχοις ἀντεξεταζόμενος καὶ ἐν τοσούτῳ πλήθει Ῥωμαϊκῷ μόνος ξενίζων τῷ τρίβωνι καὶ πονηρῶς τὴν Ῥωμαίων φωνὴν βαρβαρίζων εἶτα δειπνῶν δεῖπνα θορυβώδη καὶ πολυάνθρωπα συγκλύδων τινῶν καὶ τῶν πλείστων μοχθηρῶν καὶ ἐν αὐτοῖς ἐπαινεῖς φορτικῶς καὶ πίνεις πέρα τοῦ μετρίως ἔχοντος

ἕωθέν τε ὑπὸ κώδωνι ἐξαναστὰς ἀποσεισάμενος τοῦ ὕπνου τὸ ἥδιστον συμπεριθεῖς ἄνω καὶ κάτω ἔτι τὸν χθιζὸν ἔχων πηλὸν ἐπὶ τοῖν σκελοῖν οὕτως ἀπορία μέν σε θέρμων ἔσχεν ἢ τῶν ἀγρίων λαχάνων ἐπέλιπον δὲ καὶ αἱ κρῆναι ῥέουσαι τοῦ ψυχροῦ ὕδατος ὡς ἐπὶ ταῦτά σε ὑπ᾽ ἀμηχανίας ἐλθεῖν ἀλλὰ δῆλον ὡς οὐχ ὕδατος οὐδὲ θέρμων ἀλλὰ πεμμάτων καὶ ὄψου καὶ οἴνου ἀνθοσμίου ἐπιθυμῶν ἑάλως καθάπερ ὁ λάβραξ αὐτὸν μάλα δικαίως τὸν ὀρεγόμενον τούτων λαιμὸν διαπαρείς παρὰ πόδας τοιγαροῦν τῆς λιχνείας ταύτης τἀπίχειρα καὶ ὥσπερ οἱ πίθηκοι δεθεὶς κλοιῷ τὸν τράχηλον ἄλλοις μὲν γέλωτα παρέχεις σεαυτῷ δὲ δοκεῖς τρυφᾶν ὅτι ἔστι σοι τῶν ἰσχάδων ἀφθόνως ἐντραγεῖν ἡ δὲ ἐλευθερία καὶ τὸ εὐγενὲς αὐτοῖς φυλέταις καὶ φράτερσι φροῦδα πάντα καὶ οὐδὲ μνήμη τις αὐτῶν Καὶ ἀγαπητὸν εἰ μόνον τὸ αἰσχρὸν προσῆν τῷ πράγματι δοῦλον ἀντ᾽ ἐλευθέρου δοκεῖν οἱ δὲ πόνοι μὴ κατὰ τοὺς πάνυ τούτους οἰκέτας ἀλλ᾽ ὅρα εἰ μετριώτερά σοι προστέτακται τῶν Δρόμωνι καὶ Τιβείῳ προστεταγμένων ὧν μὲν γὰρ ἕνεκα τῶν μαθημάτων ἐπιθυμεῖν φήσας παρείληφέ σε ὀλίγον αὐτῷ μέλει Τί γὰρ κοινόν φασί λύρᾳ καὶ ὄνῳ πάνυ γοῦν - οὐχ ὁρᾷς - ἐκτετήκασι τῷ πόθῳ τῆς Ὁμήρου σοφίας ἢ τῆς Δημοσθένους δεινότητος ἢ τῆς Πλάτωνος μεγαλοφροσύνης ὧν ἤν τις ἐκ τῆς ψυχῆς ἀφέλῃ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὰς περὶ τούτων φροντίδας τὸ καταλειπόμενόν ἐστι τῦφος καὶ μαλακία καὶ ἡδυπάθεια καὶ ἀσέλγεια καὶ ὕβρις καὶ ἀπαιδευσία δεῖται δή σου ἐπ᾽ ἐκεῖνα μὲν οὐδαμῶς ἐπεὶ δὲ πώγωνα ἔχεις βαθὺν καὶ σεμνός τις εἶ τὴν πρόσοψιν καὶ ἱμάτιον Ἑλληνικὸν εὐσταλῶς περιβέβλησαι καὶ πάντες ἴσασί σε γραμματικὸν ἢ ῥήτορα ἢ φιλόσοφον καλὸν αὐτῷ δοκεῖ ἀναμεμῖχθαι καὶ τοιοῦτόν τινα τοῖς προϊοῦσι καὶ προπομπεύουσιν αὐτοῦ δόξει γὰρ ἐκ τούτου καὶ φιλομαθὴς τῶν Ἑλληνικῶν μαθημάτων καὶ ὅλως περὶ παιδείαν φιλόκαλος ὥστε κινδυνεύεις ὦ γενναῖε ἀντὶ τῶν θαυμαστῶν λόγων τὸν πώγωνα καὶ τὸν τρίβωνα μεμισθωκέναι Χρὴ οὖν σε ἀεὶ σὺν αὐτῷ ὁρᾶσθαι καὶ μηδέποτε ἀπολείπεσθαι ἀλλὰ ἕωθεν ἐξαναστάντα παρέχειν σεαυτὸν ὀφθησόμενον ἐν τῇ θεραπείᾳ καὶ μὴ λιπεῖν τὴν τάξιν ὁ δὲ ἐπιβάλλων ἐνίοτέ σοι τὴν χεῖρα ὅ τι ἂν τύχῃ ληρεῖ τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐπιδεικνύμενος ὡς οὐδὲ ὁδῷ βαδίζων ἀμελής ἐστι τῶν Μουσῶν ἀλλ᾽ εἰς καλὸν τὴν ἐν τῷ περιπάτῳ διατίθεται σχολήν σὺ δ᾽ ἄθλιος τὰ μὲν παραδραμών τὰ δὲ βάδην ἄναντα πολλὰ καὶ κάταντα - τοιαύτη γάρ ὡς οἶσθα ἡ πόλις - περιελθὼν ἵδρωκάς τε καὶ πνευστιᾷς κἀκείνου ἔνδον τινὶ τῶν φίλων πρὸς ὃν ἦλθεν διαλεγομένου μηδὲ ὅπου καθίζῃς ἔχων ὀρθὸς ὑπ᾽ ἀπορίας ἀναγιγνώσκεις τὸ βιβλίον προχειρισάμενος Ἐπειδὰν δὲ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον ἡ νὺξ καταλάβῃ λουσάμενος πονηρῶς ἀωρὶ περὶ αὐτό που σχεδὸν τὸ μεσονύκτιον ἥκεις ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔντιμος οὐδὲ περίβλεπτος τοῖς παροῦσιν ἀλλ᾽ ἤν τις ἄλλος ἐπεισέλθῃ νεαλέστερος εἰς τοὐπίσω σύ καὶ οὕτως εἰς τὴν ἀτιμοτάτην γωνίαν ἐξωσθεὶς κατάκεισαι μάρτυς μόνον τῶν παραφερομένων τὰ ὀστᾶ εἰ ἐφίκοιτο μέχρι σοῦ καθάπερ οἱ κύνες περιεσθίων ἢ τὸ σκληρὸν τῆς μαλάχης φύλλον ᾧ τὰ ἄλλα συνειλοῦσιν εἰ ὑπεροφθείη ὑπὸ τῶν προκατακειμένων ἄσμενος ὑπὸ λιμοῦ παροψώμενος Οὐ μὴν οὐδὲ ἡ ἄλλη ὕβρις ἄπεστιν ἀλλ᾽ οὔτε ᾠὸν ἔχεις μόνος - οὐ γὰρ ἀναγκαῖόν ἐστιν καὶ σὲ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τοῖς ξένοις καὶ ἀγνώστοις ἀντιποιεῖσθαι ἀγνωμοσύνη γὰρ δὴ τοῦτό γε - οὔτε ἡ ὄρνις ὁμοία ταῖς ἄλλαις ἀλλὰ τῷ μὲν πλησίον παχεῖα καὶ πιμελής σοὶ δὲ νεοττὸς ἡμίτομος ἢ φάττα τις ὑπόσκληρος ὕβρις ἄντικρυς καὶ ἀτιμία πολλάκις δ᾽ εἰ ἐπιλίποι ἄλλου τινὸς αἰφνιδίως ἐπιπαρόντος ἀράμενος ὁ διάκονος τὰ σοὶ παρακείμενα φέρων ἐκείνῳ παρατέθεικεν ὑποτονθορύσας Σὺ γὰρ ἡμέτερος εἶ τεμνομένου μὲν γὰρ ἐν τῷ μέσῳ ἢ συὸς ὑπογαστρίου ἢ ἐλάφου χρὴ ἐκ παντὸς ἢ τὸν διανέμοντα ἵλεων ἔχειν ἢ τὴν Προμηθέως μερίδα φέρεσθαι ὀστᾶ κεκαλυμμένα τῇ πιμελῇ τὸ γὰρ τῷ μὲν ὑπὲρ σὲ τὴν λοπάδα

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

φής κατ᾽ ἠλιβάτων εἰ δέ τις ἀεὶ πένης καὶ ἐνδεὴς καὶ ὑπόμισθος ὢν οἴεται πενίαν αὐτῷ τούτῳ διαπεφευγέναι οὐκ οἶδα πῶς ὁ τοιοῦτος οὐκ ἂν δόξειεν ἑαυτὸν ἐξαπατᾶν Ἄλλοι δὲ πενίαν μὲν αὐτὴν οὐκ ἂν φοβηθῆναι οὐδὲ καταπλαγῆναί φασιν εἰ ἐδύναντο τοῖς ἄλλοις ὁμοίως πονοῦντες ἐκπορίζειν τὰ ἄλφιτα νῦν δέ πεπονηκέναι γὰρ αὐτοῖς τὰ σώματα ἢ ὑπὸ γήρως ἢ ὑπὸ νόσων ἐπὶ τήνδε ῥᾴστην οὖσαν τὴν μισθοφορὰν ἀπηντηκέναι φέρ᾽ οὖν ἴδωμεν εἰ ἀληθῆ λέγουσιν καὶ ἐκ τοῦ ῥᾴστου μὴ πολλὰ μηδὲ πλείω τῶν ἄλλων πονοῦσι περιγίγνεται αὐτοῖς τὰ διδόμενα εὐχῇ γὰρ ἂν ἐοικότα εἴη ταῦτά γε μὴ πονήσαντα μηδὲ καμόντα ἕτοιμον ἀργύριον λαβεῖν τὸ δ᾽ ἐστὶ καὶ ῥηθῆναι κατ᾽ ἀξίαν ἀδύνατον τοσαῦτα πονοῦσιν καὶ κάμνουσιν ἐν ταῖς συνουσίαις ὥστε πλείονος ἐνταῦθα καὶ ἐπὶ τοῦτο μάλιστα τῆς ὑγιείας δεῖσθαι μυρίων ὄντων ὁσημέραι τῶν ἐπιτριβόντων τὸ σῶμα καὶ πρὸς ἐσχάτην ἀπόγνωσιν καταπονούντων λέξομεν δὲ αὐτὰ ἐν τῷ προσήκοντι καιρῷ ἐπειδὰν καὶ τὰς ἄλλας αὐτῶν δυσχερείας διεξίωμεν τὸ δὲ νῦν εἶναι ἱκανὸν ἦν ὑποδεῖξαι ὡς οὐδ᾽ οἱ διὰ ταύτην λέγοντες αὑτοὺς ἀποδίδοσθαι τὴν πρόφασιν ἀληθεύοιεν ἄν Λοιπὸν δὴ καὶ ἀληθέστατον μέν ἥκιστα δὲ πρὸς αὐτῶν λεγόμενον ἡδονῆς ἕνεκα καὶ τῶν πολλῶν καὶ ἀθρόων ἐλπίδων εἰσπηδᾶν αὐτοὺς εἰς τὰς οἰκίας καταπλαγέντας μὲν τὸ πλῆθος τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἀργύρου εὐδαιμονήσαντας δὲ ἐπὶ τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ τρυφῇ ἐλπίσαντας δὲ ὅσον αὐτίκα χανδὸν οὐδενὸς ἐπιστομίζοντος πίεσθαι τοῦ χρυσίου ταῦτα ὑπάγει αὐτοὺς καὶ δούλους ἀντὶ ἐλευθέρων τίθησιν - οὐχ ἡ τῶν ἀναγκαίων χρεία ἣν ἔφασκον ἀλλ᾽ ἡ τῶν οὐκ ἀναγκαίων ἐπιθυμία καὶ ὁ τῶν πολλῶν καὶ πολυτελῶν ἐκείνων ζῆλος τοιγαροῦν ὥσπερ δυσέρωτας αὐτοὺς καὶ κακοδαίμονας ἐραστὰς ἔντεχνοί τινες καὶ τρίβωνες ἐρώμενοι παραλαβόντες ὑπεροπτικῶς περιέπουσιν ὅπως ἀεὶ ἐρασθήσονται αὐτῶν θεραπεύοντες ἀπολαῦσαι δὲ τῶν παιδικῶν ἀλλ᾽ οὐδὲ μέχρι φιλήματος ἄκρου μεταδιδόντες ἴσασι γὰρ ἐν τῷ τυχεῖν τὴν διάλυσιν τοῦ ἔρωτος γενησομένην ταύτην οὖν ἀποκλείουσιν καὶ ζηλοτύπως φυλάττουσιν τὰ δὲ ἄλλα ἐπ᾽ ἐλπίδος ἀεὶ τὸν ἐραστὴν ἔχουσιν δεδίασι γὰρ μὴ αὐτὸν ἡ ἀπόγνωσις ἀπαγάγῃ τῆς ἄγαν ἐπιθυμίας καὶ ἀνέραστος αὐτοῖς γένηται προσμειδιῶσιν οὖν καὶ ὑπισχνοῦνται καὶ ἀεὶ εὖ ποιήσουσι καὶ χαριοῦνται καὶ ἐπιμελήσονται πολυτελῶς εἶτ᾽ ἔλαθον ἄμφω γηράσαντες ἔξωροι γενόμενοι καὶ οὗτος τοῦ ἐρᾶν κἀκεῖνος τοῦ μεταδιδόναι πέπρακται δ᾽ οὖν αὐτοῖς οὐδὲν ἐν ἅπαντι τῷ βίῳ πέρα τῆς ἐλπίδος Τὸ μὲν δὴ δι᾽ ἡδονῆς ἐπιθυμίαν ἅπαντα ὑπομένειν οὐ πάνυ ἴσως ὑπαίτιον ἀλλὰ συγγνώμη εἴ τις ἡδονῇ χαίρει καὶ τοῦτο ἐξ ἅπαντος θεραπεύει ὅπως μεθέξει αὐτῆς καίτοι αἰσχρὸν ἴσως καὶ ἀνδραποδῶδες ἀποδόσθαι διὰ ταύτην ἑαυτόν πολὺ γὰρ ἡδίων ἡ ἐκ τῆς ἐλευθερίας ἡδονή ὅμως δ᾽ οὖν ἐχέτω τινὰ συγγνώμην αὐτοῖς εἰ ἐπιτυγχάνοιτο τὸ δὲ δι᾽ ἡδονῆς ἐλπίδα μόνον πολλὰς ἀηδίας ὑπομένειν γελοῖον οἶμαι καὶ ἀνόητον καὶ ταῦτα ὁρῶντας ὡς οἱ μὲν πόνοι σαφεῖς καὶ πρόδηλοι καὶ ἀναγκαῖοι τὸ δὲ ἐλπιζόμενον ἐκεῖνο ὁτιδήποτέ ἐστιν τὸ ἡδύ οὔτε ἐγένετό πω τοσούτου χρόνου προσέτι δὲ οὐδὲ γενήσεσθαι ἔοικεν εἴ τις ἐκ τῆς ἀληθείας λογίζοιτο οἱ μέν γε τοῦ Ὀδυσσέως ἑταῖροι γλυκύν τινα τὸν λωτὸν ἐσθίοντες ἠμέλουν τῶν ἄλλων καὶ πρὸς τὸ παρὸν ἡδὺ τῶν καλῶς ἐχόντων κατεφρόνουν ὥστε οὐ πάντῃ ἄλογος αὐτῶν ἡ λήθη τοῦ καλοῦ πρὸς τῷ ἡδεῖ ἐκείνῳ τῆς ψυχῆς διατριβούσης τὸ δὲ λιμῷ συνόντα παρεστῶτα ἄλλῳ τοῦ λωτοῦ ἐμφορουμένῳ μηδὲν μεταδιδόντι ὑπὸ ἐλπίδος μόνης τοῦ κἂν αὐτὸν παραγεύσασθαί ποτε δεδέσθαι τῶν καλῶς καὶ ὀρθῶς ἐχόντων ἐπιλελησμένον Ἡράκλεις ὡς καταγέλαστον καὶ πληγῶν τινων Ὁμηρικῶν ὡς ἀληθῶς δεόμενον 9 Τὰ μὲν τοίνυν πρὸς τὰς συνουσίας αὐτοὺς ἄγοντα καὶ ἀφ᾽ ὧν αὑτοὺς φέροντες ἐπιτρέπουσι τοῖς πλουσίοις χρῆσθαι πρὸς ὅ τι ἂν ἐθέλωσιν ταῦτά ἐστιν ἢ ὅτι ἐγγύτατα τούτων πλὴν εἰ μὴ κἀκείνων τις μεμνῆσθαι ἀξιώσειεν τῶν καὶ μόνῃ τῇ δόξῃ ἐπαιρομένων τοῦ συνεῖναι εὐπατρίδαις τε καὶ εὐπαρύφοις ἀνδράσιν εἰσὶν γὰρ οἳ καὶ τοῦτο περίβλεπτον καὶ ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς νομίζουσιν ὡς ἔγωγε τοὐμὸν ἴδιον οὐδὲ βασιλεῖ τῷ μεγάλῳ αὐτὸ μόνον συνεῖναι καὶ συνὼν ὁρᾶσθαι μηδὲν χρηστὸν

ἀπολαύων τῆς συνουσίας δεξαίμην ἄν Τοιαύτης δὲ αὐτοῖς τῆς ὑποθέσεως οὔσης φέρε ἤδη πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἐπισκοπήσωμεν οἷα μὲν πρὸ τοῦ εἰσδεχθῆναι καὶ τυχεῖν ὑπομένουσιν οἷα δὲ ἐν αὐτῷ ἤδη ὄντες πάσχουσιν ἐπὶ πᾶσι δὲ ἥτις αὐτοῖς ἡ καταστροφὴ τοῦ δράματος γίγνεται οὐ γὰρ δὴ ἐκεῖνό γε εἰπεῖν ἐστιν ὡς εἰ καὶ πονηρὰ ταῦτα εὔληπτα γοῦν καὶ οὐ πολλοῦ δεήσει τοῦ πόνου ἀλλὰ θελῆσαι δεῖ μόνον εἶτά σοι πέπρακται τὸ πᾶν εὐμαρῶς ἀλλὰ πολλῆς μὲν τῆς διαδρομῆς δεῖ συνεχοῦς δὲ τῆς θυραυλίας ἕωθέν τε ἐξανιστάμενον περιμένειν ὠθούμενον καὶ ἀποκλειόμενον καὶ ἀναίσχυντον ἐνίοτε καὶ ὀχληρὸν δοκοῦντα καὶ ὑπὸ θυρωρῷ κακῶς συρίζοντι καὶ ὀνομακλήτορι Λιβυκῷ ταττόμενον καὶ μισθὸν τελοῦντα τῆς μνήμης τοῦ ὀνόματος καὶ μὴν καὶ ἐσθῆτος ὑπὲρ τὴν ὑπάρχουσαν δύναμιν ἐπιμεληθῆναι χρὴ πρὸς τὸ τοῦ θεραπευομένου ἀξίωμα καὶ χρώματα αἱρεῖσθαι οἷς ἂν ἐκεῖνος ἥδηται ὡς μὴ ἀπᾴδῃς μηδὲ προσκρούῃς βλεπόμενος καὶ φιλοπόνως ἕπεσθαι μᾶλλον δὲ ἡγεῖσθαι ὑπὸ τῶν οἰκετῶν προωθούμενον καὶ ὥσπερ τινὰ πομπὴν ἀναπληροῦντα11 Ὁ δὲ οὐδὲ προσβλέπει πολλῶν ἑξῆς ἡμερῶν ἢν δέ ποτε καὶ τὰ ἄριστα πράξῃς καὶ ἴδῃ σε καὶ προσκαλέσας ἔρηταί τι ὧν ἂν τύχῃ τότε δὴ τότε πολὺς μὲν ὁ ἱδρώς ἀθρόος δὲ ὁ ἴλιγγος καὶ τρόμος ἄκαιρος καὶ γέλως τῶν παρόντων ἐπὶ τῇ ἀπορίᾳ καὶ πολλάκις ἀποκρίνασθαι δέον Τίς ἦν ὁ βασιλεὺς τῶν Ἀχαιῶν ὅτι Χίλιαι νῆες ἦσαν αὐτοῖς λέγεις τοῦτο οἱ μὲν χρηστοὶ αἰδῶ ἐκάλεσαν οἱ δὲ τολμηροὶ δειλίαν οἱ δὲ κακοήθεις ἀπαιδευσίαν σὺ δ᾽ οὖν ἐπισφαλεστάτης πειραθεὶς τῆς πρώτης φιλοφροσύνης ἀπῆλθες καταδικάσας σεαυτοῦ πολλὴν τὴν ἀπόγνωσιν Ἐπειδὰν δὲ πολλὰς μὲν ἀΰπνους νύκτας ἰαύσῃς ἤματα δ᾽ αἱματόεντα διαγάγῃς οὐ μὰ Δία τῆς Ἑλένης ἕνεκα οὐδὲ τῶν Πριάμου Περγάμων ἀλλὰ τῶν ἐλπιζομένων πέντε ὀβολῶν τύχῃς δὲ καὶ τραγικοῦ τινος θεοῦ συνιστάντος ἐξέτασις τοὐντεῦθεν εἰ οἶσθα τὰ μαθήματα καὶ τῷ μὲν πλουσίῳ ἡ διατριβὴ οὐκ ἀηδὴς ἐπαινουμένῳ καὶ εὐδαιμονιζομένῳ σοὶ δὲ ὁ ὑπὲρ τῆς ψυχῆς ἀγὼν καὶ ὑπὲρ ἅπαντος τοῦ βίου τότε προκεῖσθαι δοκεῖ ὑπεισέρχεται γὰρ εἰκότως τὸ μηδ᾽ ὑπ᾽ ἄλλου ἂν καταδεχθῆναι πρὸς τοῦ προτέρου ἀποβληθέντα καὶ δόξαντα εἶναι ἀδόκιμον ἀνάγκη τοίνυν εἰς μυρία διαιρεθῆναι τότε τοῖς μὲν ἀντεξεταζομένοις φθονοῦντα - τίθει γὰρ καὶ ἄλλους εἶναι τῶν αὐτῶν ἀντιποιουμένους - αὐτὸν δὲ πάντα ἐνδεῶς εἰρηκέναι νομίζοντα φοβούμενον δὲ καὶ ἐλπίζοντα καὶ πρὸς τὸ ἐκείνου πρόσωπον ἀτενίζοντα καὶ εἰ μὲν ἐκφαυλίζοι τι τῶν λεγομένων ἀπολλύμενον εἰ δὲ μειδιῶν ἀκούοι γεγηθότα καὶ εὔελπιν καθιστάμενον εἰκὸς δὲ πολλοὺς εἶναι τοὺς ἐναντία σοι φρονοῦντας καὶ ἄλλους ἀντὶ σοῦ τιθεμένους ὧν ἕκαστος ὥσπερ ἐκ λόχου τοξεύων λέληθεν εἶτ᾽ ἐννόησον ἄνδρα ἐν βαθεῖ πώγωνι καὶ πολιᾷ τῇ κόμῃ ἐξεταζόμενον εἴ τι οἶδεν ὠφέλιμον καὶ τοῖς μὲν δοκοῦντα εἰδέναι τοῖς δὲ μή Μέσος ἐν τοσούτῳ χρόνος καὶ πολυπραγμονεῖταί σου ἅπας ὁ παρεληλυθὼς βίος κἂν μέν τις ἢ πολίτης ὑπὸ φθόνου ἢ γείτων ἔκ τινος εὐτελοῦς αἰτίας προσκεκρουκὼς ἀνακρινόμενος εἴπῃ μοιχὸν ἢ παιδεραστήν τοῦτ᾽ ἐκεῖνο ἐκ τῶν Διὸς δέλτων ὁ μάρτυς ἂν δὲ πάντες ἅμα ἑξῆς ἐπαινῶσιν ὕποπτοι καὶ ἀμφίβολοι καὶ δεδεκασμένοι χρὴ τοίνυν πολλὰ εὐτυχῆσαι καὶ μηδὲν ὅλως ἐναντιωθῆναι μόνως γὰρ ἂν οὕτως κρατήσειας Εἶεν καὶ δὴ εὐτύχηταί σοι πάντα εὐχῆς μειζόνως αὐτός τε γὰρ ἐπῄνεσε τοὺς λόγους καὶ τῶν φίλων οἱ ἐντιμότατοι καὶ οἷς μάλιστα πιστεύει τὰ τοιαῦτα οὐκ ἀπέτρεψαν ἔτι δὲ καὶ ἡ γυνὴ βούλεται οὐκ ἀντιλέγει δὲ οὔτε ὁ ἐπίτροπος οὔτε ὁ οἰκονόμος οὐδέ τις ἐμέμψατό σου τὸν βίον ἀλλὰ πάντα ἵλεω καὶ πανταχόθεν αἴσια τὰ ἱερά κεκράτηκας οὖν ὦ μακάριε καὶ ἔστεψαι τὰ Ὀλύμπια μᾶλλον δὲ Βαβυλῶνα εἴληφας ἢ τὴν Σάρδεων ἀκρόπολιν καθῄρηκας καὶ ἕξεις τὸ τῆς Ἀμαλθείας κέρας καὶ ἀμέλξεις ὀρνίθων γάλα δεῖ δή σοι ἀντὶ τῶν τοσούτων πόνων μέγιστα ἡλίκα γενέσθαι τἀγαθά ἵνα μὴ φύλλινος μόνον ὁ στέφανος ᾖ καὶ τόν τε μισθὸν οὐκ εὐκαταφρόνητον ὁρισθῆναι καὶ τοῦτον ἐν καιρῷ τῆς χρείας ἀπραγμόνως ἀποδίδοσθαι καὶ τὴν ἄλλην τιμὴν ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς

ὑπάρχειν πόνων δὲ ἐκείνων καὶ πηλοῦ καὶ δρόμων καὶ ἀγρυπνιῶν ἀναπεπαῦσθαι καὶ τοῦτο δὴ τὸ τῆς εὐχῆς ἀποτείναντα τὼ πόδε καθεύδειν μόνα ἐκεῖνα πράττοντα ὧν ἕνεκα τὴν ἀρχὴν παρελήφθης καὶ ὧν ἔμμισθοος εἶ ἐχρῆν μὲν οὕτως ὦ Τιμόκλεις καὶ οὐδὲν ἂν ἦν μέγα κακὸν ὑποκύψαντα φέρειν τὸν ζυγὸν ἐλαφρόν τε καὶ εὔφορον καὶ τὸ μέγιστον ἐπίχρυσον ὄντα ἀλλὰ πολλοῦ μᾶλλον δὲ τοῦ παντὸς δεῖ μυρία γάρ ἐστιν ἀφόρητα ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ ἐν αὐταῖς ἤδη ταῖς συνουσίαις γιγνόμενα σκέψαιι δὲ αὐτὸς ἑξῆς ἀκούων εἴ τις ἂν αὐτὰ ὑπομεῖναι δύναιτο παιδείᾳ κἂν ἐπ᾽ ἐλάχιστον ὡμιληκώς ἄρξομαι δὲ ἀπὸ τοῦ πρώτου δείπνου ἢν δοκῇ ὅ σε εἰκὸς δειπνήσειν τὰ προτέλεια τῆς μελλούσης συνουσίας Εὐθὺς οὖν πρόσεισιν παραγγέλλων τις ἥκειν ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκ ἀνομίλητος οἰκέτης ὃν χρὴ πρῶτον ἵλεων ποιήσασθαι παραβύσαντα εἰς τὴν χεῖρα ὡς μὴ ἀδέξιος εἶναι δοκῇς τοὐλάχιστον πέντε δραχμάς ὁ δὲ ἀκκισάμενος καί Ἄπαγε παρὰ σοῦ δὲ ἐγώ καί Ἡράκλεις μὴ γένοιτο ὑπειπὼν τέλος ἐπείσθη καὶ ἄπεισί σοι πλατὺ ἐγχανών σὺ δὲ ἐσθῆτα καθαρὰν προχειρισάμενος καὶ σεαυτὸν ὡς κοσμιώτατα σχηματίσας λουσάμενος ἥκεις δεδιὼς μὴ πρὸ τῶν ἄλλων ἀφίκοιο ἀπειρόκαλον γάρ ὥσπερ καὶ τὸ ὕστατον ἥκειν φορτικόν αὐτὸ οὖν τηρήσας τὸ μέσον τοῦ καιροῦ εἰσελήλυθας καί σε πάνυ ἐντίμως ἐδέξατο καὶ παραλαβών τις κατέκλινε μικρὸν ὑπὲρ τοῦ πλουσίου μετὰ δύο που σχεδὸν τῶν παλαιῶν φίλων σὺ δ᾽ ὥσπερ εἰς τοῦ Διὸς τὸν οἶκον παρελθὼν πάντα τεθαύμακας καὶ ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν πραττομένων μετέωρος εἶ ξένα γάρ σοι καὶ ἄγνωστα πάντα καὶ ἥ τε οἰκετεία εἰς σὲ ἀποβλέπει καὶ τῶν παρόντων ἕκαστος ὅ τι πράξεις ἐπιτηροῦσιν οὐδὲ αὐτῷ δὲ ἀμελὲς τῷ πλουσίῳ τοῦτο ἀλλὰ καὶ προεῖπέ τισι τῶν οἰκετῶν ἐπισκοπεῖν εἴ πως εἰς τοὺς παῖδας ἢ εἰς τὴν γυναῖκα πολλάκις ἐκ περιωπῆς ἀποβλέψεις οἱ μὲν γὰρ τῶν συνδείπνων ἀκόλουθοι ὁρῶντες ἐκπεπληγμένον εἰς τὴν ἀπειρίαν τῶν δρωμένων ἀποσκώπτουσι τεκμήριον τοῦ μὴ παρ᾽ ἄλλῳ πρότερόν σε δεδειπνηκέναι τὸ καινὸν εἶναί σοι τὸ χειρόμακτρον τιθέμενοι Ὥσπερ οὖν εἰκός ἰδίειν τε ἀνάγκη ὑπ᾽ ἀπορίας καὶ μήτε διψῶντα πιεῖν αἰτεῖν τολμᾶν μὴ δόξῃς οἰνόφλυξ τις εἶναι μήτε τῶν ὄψων παρατεθέντων ποικίλων καὶ πρός τινα τάξιν ἐσκευασμένων εἰδέναι ἐφ᾽ ὅ τι πρῶτον ἢ δεύτερον τὴν χεῖρα ἐνέγκῃς ὑποβλέπειν οὖν εἰς τὸν πλησίον δεήσει κἀκεῖνον ζηλοῦν καὶ μανθάνειν τοῦ δείπνου τὴν ἀκολουθίαν τὰ δ᾽ ἄλλα ποικίλος εἶ καὶ θορύβου πλέως τὴν ψυχήν πρὸς ἕκαστα τῶν πραττομένων ἐκπεπληγμένος καὶ ἄρτι μὲν εὐδαιμονίζεις τὸν πλούσιον τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἐλέφαντος καὶ τῆς τοσαύτης τρυφῆς ἄρτι δὲ οἰκτείρεις σεαυτόν ὡς τὸ μηδὲν ὢν εἶτα ζῆν ὑπολαμβάνεις ἐνίοτε δὲ κἀκεῖνο εἰσέρχεταί σε ὡς ζηλωτόν τινα βιώσῃ τὸν βίον ἅπασιν ἐκείνοις ἐντρυφήσων καὶ μεθέξων αὐτῶν ἐξ ἰσοτιμίας οἴει γὰρ εἰσαεὶ Διονύσια ἑορτάσειν καί που καὶ μειράκια ὡραῖα διακο-νούμενα καὶ ἠρέμα προσμειδιῶντα γλαφυρωτέραν ὑπογράφει σοι τὴν μέλλουσαν διατριβήν ὥστε συνεχῶς τὸ Ὁμηρικὸν ἐκεῖνο ἐπιφθέγγεσθαι οὐ νέμεσις Τρῶας καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς πολλὰ πονεῖν καὶ ὑπομένειν ὑπὲρ τῆς τοσαύτης εὐδαιμονίας Φιλοτησίαι τὸ ἐπὶ τούτῳ καὶ σκύφον εὐμεγέθη τινὰ αἰτήσας προὔπιέν σοι τῷ διδασκάλῳ ἢ ὁτιδήποτε προσειπών σὺ δὲ λαβών ὅτι μέν τί σε καὶ αὐτὸν ὑπειπεῖν ἔδει ἠγνόησας ὑπ᾽ ἀπειρίας καὶ ἀγροικίας δόξαν ὦφλες ἐπίφθονος δ᾽ οὖν ἀπὸ τῆς προπόσεως ἐκείνης πολλοῖς τῶν παλαιῶν φίλων γεγένησαι καὶ πρότερον ἐπὶ τῇ κατακλίσει λυπήσας τινὰς αὐτῶν ὅτι τήμερον ἥκων προὐ-κρίθης ἀνδρῶν πολυετῆ δουλείαν ἠντληκότων εὐθὺς οὖν καὶ τοιοῦτός τις ἐν αὐτοῖς περὶ σοῦ λόγος Τοῦτο ἡμῖν πρὸς τοῖς ἄλλοις δεινοῖς ἐλείπετο καὶ τῶν ἄρτι εἰσεληλυθότων εἰς τὴν οἰκίαν δευτέρους εἶναι καὶ μόνοις τοῖς Ἕλλησι τούτοις ἀνέῳκται ἡ Ῥωμαίων πόλις καίτοι τί

ἐστιν ἐφ᾽ ὅτῳ προτιμῶνται ἡμῶν οὐ ῥημάτια δύστηνα λέγοντες οἴονταί τι παμμέγεθες ὠφελεῖν ἄλλος δέ Οὐ γὰρ εἶδες ὅσα μὲν ἔπιεν ὅπως δὲ τὰ παρατεθέντα συλλαβὼν κατέφαγεν ἀπειρόκαλος ἄνθρωπος καὶ λιμοῦ πλέως οὐδ᾽ ὄναρ λευκοῦ ποτε ἄρτου ἐμφορηθείς οὔτι γε Νομαδικοῦ ἢ Φασιανοῦ ὄρνιθος ὧν μόλις τὰ ὀστᾶ ἡμῖν καταλέλοιπεν τρίτος ἄλλος Ὦ μάταιοι φησίν πέντε οὐδ᾽ ὅλων ἡμερῶν ὄψεσθε αὐτὸν ἐνταῦθά που ἐν ἡμῖν τὰ ὅμοια ποτνιώμενον νῦν μὲν γὰρ ὥσπερ τὰ καινὰ τῶν ὑποδημάτων ἐν τιμῇ τινι καὶ ἐπιμελείᾳ ἐστίν ἐπειδὰν δὲ πατηθῇ πολλάκις καὶ ὑπὸ τοῦ πηλοῦ ἀναπλασθῇ ὑπὸ τῇ κλίνῃ ἀθλίως ἐρρίψεται κόρεων ὥσπερ ἡμεῖς ἀνάπλεως Ἐκεῖνοι μὲν οὖν τοιαῦτα πολλὰ περὶ σοῦ στρέφουσι καί που ἤδη καὶ πρὸς διαβολάς τινες αὐτῶν παρασκευάζονται τὸ δ᾽ οὖν συμπόσιον ὅλον ἐκεῖνο σόν ἐστιν καὶ περὶ σοῦ οἱ πλεῖστοι τῶν λόγων σὺ δ᾽ ὑπ᾽ ἀηθείας πλέον τοῦ ἱκανοῦ ἐμπιὼν οἴνου λεπτοῦ καὶ δριμέος πάλαι τῆς γαστρὸς ἐπειγούσης πονηρῶς ἔχεις καὶ οὔτε προεξαναστῆναί σοι καλὸν οὔτε μένειν ἀσφαλές ἀποτεινομένου τοίνυν τοῦ πότου καὶ λόγων ἐπὶ λόγοις γιγνομένων καὶ θεαμάτων ἐπὶ θεάμασι παριόντων - ἅπαντα γὰρ ἐπιδείξασθαί σοι τὰ αὑτοῦ βούλεται - κόλασιν οὐ μικρὰν ὑπομένεις μήτε ὁρῶν τὰ γιγνόμενα μήτε ἀκούων εἴ τις ᾄδει ἢ κιθαρίζει πάνυ τιμώμενος μειρακίσκος ἀλλ᾽ ἐπαινεῖς μὲν ὑπ᾽ ἀνάγκης εὔχῃ δὲ ἢ σεισμῷ συμπεσεῖν ἐκεῖνα πάντα ἢ πυρκαϊάν τινα προσαγγελθῆναι ἵνα ποτὲ καὶ διαλυθῇ τὸ συμπόσιον Τοῦτο μὲν δή σοι τὸ πρῶτον ὦ ἑταῖρε καὶ ἥδιστον ἐκεῖνο δεῖπνον οὐκ ἔμοιγε τοῦ θύμου καὶ τῶν λευκῶν ἁλῶν ἥδιον ὁπηνίκα βούλομαι καὶ ὁπόσον ἐλευθέρως ἐσθιομένων Ἵνα γοῦν σοι τὴν ὀξυρεγμίαν τὴν ἐπὶ τούτοις παρῶ καὶ τὸν ἐν τῇ νυκτὶ ἔμετον ἕωθεν δεήσει περὶ τοῦ μισθοῦ συμβῆναι ὑμᾶς ὁπόσον τε καὶ ὁπότε τοῦ ἔτους χρὴ λαμβάνειν παρόντων οὖν ἢ δύο ἢ τριῶν φίλων προσκαλέσας σε καὶ καθίζεσθαι κελεύσας ἄρχεται λέγειν Τὰ μὲν ἡμέτερα ὁποῖά ἐστιν ἑώρακας ἤδη καὶ ὡς τῦφος ἐν αὐτοῖς οὐδὲ εἷς ἀτραγῴδητα δὲ καὶ πεζὰ πάντα καὶ δημοτικά χρὴ δέ σε οὕτως ἔχειν ὡς ἁπάντων ἡμῖν κοινῶν ἐσομένων γελοῖον γὰρ εἰ τὸ κυριώτατον τὴν ψυχήν σοι τὴν ἐμαυτοῦ ἢ καὶ νὴ Δία τῶν παίδων - εἰ παῖδες εἶεν αὐτῷ παιδεύσεως δεόμενοι - ἐπιτρέπων τῶν ἄλλων μὴ ἐπ᾽ ἴσης ἡγοίμην δεσπότην ἐπεὶ δὲ καὶ ὡρίσθαι τι δεῖ - ὁρῶ μὲν τὸ μέτριον καὶ αὔταρκες τοῦ σοῦ τρόπου καὶ συνίημι ὡς οὐχὶ μισθοῦ ἐλπίδι προς-ελήλυθας ἡμῶν τῇ οἰκίᾳ τῶν δὲ ἄλλων ἕνεκα τῆς εὐνοίας τῆς παρ᾽ ἡμῶν καὶ τιμῆς ἣν παρὰ πᾶσιν ἕξεις ὅμως δ᾽ οὖν καὶ ὡρίσθω τι - σὺ δ᾽ αὐτὸς ὅ τι καὶ βούλει λέγε μεμνημένος ὦ φίλτατε κἀκείνων ἅπερ ἐν ἑορταῖς διετησίοις εἰκὸς ἡμᾶς παρέξειν οὐ γὰρ ἀμελήσομεν οὐδὲ τῶν τοιούτων εἰ καὶ μὴ νῦν αὐτὰ συντιθέμεθα πολλαὶ δέ οἶσθα τοῦ ἔτους αἱ τοιαῦται ἀφορμαί καὶ πρὸς ἐκεῖνα τοίνυν ἀποβλέπων μετριώτερον δῆλον ὅτι ἐπιβαλεῖς ἡμῖν τὸν μισθόν ἄλλως τε καὶ πρέπον ἂν εἴη τοῖς πεπαιδευμένοις ὑμῖν κρείττοσιν εἶναι χρημάτων Ὁ μὲν ταῦτα εἰπὼν καὶ ὅλον σε διασείσας ταῖς ἐλπίσι τιθασὸν ἑαυτῷ πεποίηκε σὺ δὲ πάλαι τάλαντα καὶ μυριάδας ὀνειροπολήσας καὶ ἀγροὺς ὅλους καὶ συνοικίας συνίης μὲν ἠρέμα τῆς μικρολογίας σαίνεις δὲ ὅμως τὴν ὑπόσχεσιν καὶ τό Πάντα ἡμῖν κοινὰ ἔσται βέβαιον καὶ ἀληθὲς ἔσεσθαι νομίζεις οὐκ εἰδὼς ὅτι τὰ τοιαῦτα χείλεα μέν τ᾽ ἐδίην᾽ ὑπερῴην δ᾽ οὐκ ἐδίηνε τελευταῖον δ᾽ ὑπ᾽ αἰδοῦς αὐτῷ ἐπέτρεψας ὁ δὲ αὐτὸς μὲν οὔ φησιν ἐρεῖν τῶν φίλων δέ τινα τῶν παρόντων κελεύει μέσον ἐλθόντα τοῦ πράγματος εἰπεῖν ὃ μήτ᾽ αὐτῷ γίγνοιτ᾽ ἂν βαρὺ καὶ πρὸς ἄλλα τούτων ἀναγκαιότερα δαπανῶντι μήτε τῷ ληψομένῳ εὐτελές ὁ δὲ ὠμογέρων τις ἐκ παίδων κολακείᾳ σύντροφος Ὡς μὲν οὐκ εὐδαιμονέστατος εἶ φησίν τῶν ἐν τῇ πόλει ἁπάντων ὦ οὗτος οὐκ ἂν εἴποις ᾧ γε τοῦτο πρῶτον ὑπῆρχεν ὃ πολλοῖς πάνυ γλιχομένοις μόλις ἂν γένοιτο παρὰ τῆς Τύχης λέγω δὲ ὁμιλίας ἀξιωθῆναι καὶ ἑστίας κοινωνῆσαι καὶ εἰς τὴν πρώτην οἰκίαν τῶν ἐν τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ καταδεχθῆναι τοῦτο γὰρ ὑπὲρ τὰ Κροίσου τάλαντα καὶ τὸν Μίδου πλοῦτον εἰ σωφρονεῖν οἶσθα ἰδὼν δὲ πολλοὺς τῶν εὐδοκίμων ἐθελήσαντας ἄν εἰ καὶ προσδιδόναι δέοι μόνης τῆς δόξης ἕνεκα

συνεῖναι τούτῳ καὶ ὁρᾶσθαι περὶ αὐτὸν ἑταίρους καὶ φίλους εἶναι δοκοῦντας οὐκ ἔχω ὅπως σε τῆς εὐποτμίας μακαρίσω ὃς καὶ προσλήψῃ μισθὸν τῆς τοιαύτης εὐδαιμονίας ἀρκεῖν οὖν νομίζω εἰ μὴ πάνυ ἄσωτος εἶ τοσόνδε τι - εἰπὼν ἐλάχιστον καὶ μάλιστα πρὸς τὰς σὰς ἐκείνας ἐλπίδας ἀγαπᾶν δ᾽ ὅμως ἀναγκαῖον οὐ γὰρ οὐδ᾽ ἂν φυγεῖν ἔτι σοι δυνατὸν ἐντὸς ἀρκύων γενομένῳ δέχῃ τοίνυν τὸν χαλινὸν μύσας καὶ τὰ πρῶτα εὐάγωγος εἶ πρὸς αὐτὸν οὐ πάνυ περισπῶντα οὐδὲ ὀξέως νύττοντα μέχρι ἂν λάθῃς τέλεον αὐτῷ συνήθης γενόμενος Οἱ μὲν δὴ ἔξω ἄνθρωποι τὸ μετὰ τοῦτο ζηλοῦσί σε ὁρῶντες ἐντὸς τῆς κιγκλίδος διατρίβοντα καὶ ἀκωλύτως εἰσιόντα καὶ τῶν πάνυ τινὰ ἔνδον γεγενημένον σὺ δὲ αὐτὸς οὐδέπω ὁρᾷς οὗτινος ἕνεκα εὐδαίμων αὐτοῖς εἶναι δοκεῖς πλὴν ἀλλὰ χαίρεις γε καὶ σεαυτὸν ἐξαπατᾷς καὶ ἀεὶ τὰ μέλλοντα βελτίω γενήσεσθαι νομίζεις τὸ δ᾽ ἔμπαλιν ἢ σὺ ἤλπισας γίγνεται καὶ ὡς ἡ παροιμία φησίν ἐπὶ Μανδροβούλου χωρεῖ τὸ πρᾶγμα καθ᾽ ἑκάστην ὡς εἰπεῖν τὴν ἡμέραν ἀποσμικρυνόμενον καὶ εἰς τοὐπίσω ἀναποδίζον ἠρέμα οὖν καὶ κατ᾽ ὀλίγον ὥσπερ ἐν ἀμυδρῷ τῷ φωτὶ τότε πρῶτον διαβλέπων ἄρχῃ κατανοεῖν ὡς αἱ μὲν χρυσαῖ ἐκεῖναι ἐλπίδες οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες ἦσαν ἐπίχρυσοι βαρεῖς δὲ καὶ ἀληθεῖς καὶ ἀπαραίτητοι καὶ συνεχεῖς οἱ πόνοι Τίνες οὗτοι ἴσως ἐρήσῃ με οὐχ ὁρῶ γὰρ ὅ τι τὸ ἐπίπονον ἐν ταῖς τοιαύταις συνουσίαις ἐστὶν οὐδ᾽ ἐπινοῶ ἅτινα ἔφησθα τὰ καματηρὰ καὶ ἀφόρητα οὐκοῦν ἄκουσον ὦ γενναῖε μὴ εἰ κάματος ἔνεστιν ἐν τῷ πράγματι μόνον ἐξετάζων ἀλλὰ καὶ τὸ αἰσχρὸν καὶ ταπεινὸν καὶ συνόλως δουλοπρεπὲς οὐκ ἐν παρέργῳ τῆς ἀκροάσεως τιθέμενος Καὶ πρῶτόν γε μέμνησο μηκέτι ἐλεύθερον τὸ ἀπ᾽ ἐκείνου μηδὲ εὐπατρίδην σεαυτὸν οἴεσθαι πάντα γὰρ ταῦτα τὸ γένος τὴν ἐλευθερίαν τοὺς προγόνους ἔξω τοῦ ὀδοῦ καταλείψων ἴσθι ἐπειδὰν ἐπὶ τοιαύτην σαυτὸν λατρείαν ἀπεμπολήσας εἰσίῃς οὐ γὰρ ἐθελήσει σοι ἡ Ἐλευθερία συνεισελθεῖν ἐφ᾽ οὕτως ἀγεννῆ πράγματα καὶ ταπεινὰ εἰσιόντι δοῦλος οὖν εἰ καὶ πάνυ ἀχθέσῃ τῷ ὀνόματι καὶ οὐχ ἑνός ἀλλὰ πολλῶν δοῦλος ἀναγκαίως ἔσῃ καὶ θητεύσεις κάτω νενευκὼς ἕωθεν εἰς ἑσπέραν ἀεικελίῳ ἐπὶ μισθῷ καὶ ἅτε δὴ μὴ ἐκ παίδων τῇ Δουλείᾳ συντραφείς ὀψιμαθήσας δὲ καὶ πόρρω που τῆς ἡλικίας παιδευόμενος πρὸς αὐτῆς οὐ πάνυ εὐδόκιμος ἔσῃ οὐδὲ πολλοῦ ἄξιος τῷ δεσπότῃ διαφθείρει γάρ σε ἡ μνήμη τῆς ἐλευθερίας ὑπιοῦσα καὶ ἀποσκιρτᾶν ἐνίοτε ποιεῖ καὶ δι᾽ αὐτὸ ἐν τῇ δουλείᾳ πονηρῶς ἀπαλλάττειν Πλὴν εἰ μὴ ἀποχρῆν σοι πρὸς ἐλευθερίαν νομίζεις τὸ μὴ Πυρρίου μηδὲ Ζωπυρίωνος υἱὸν εἶναι μηδὲ ὥσπερ τις Βιθυνὸς ὑπὸ μεγαλοφώνῳ τῷ κήρυκι ἀπημπολῆσθαι ἀλλ᾽ ὁπόταν ὦ βέλτιστε τῆς νουμηνίας ἐπιστάσης ἀναμιχθεὶς τῷ Πυρρίᾳ καὶ τῷ Ζωπυρίωνι προτείνῃς τὴν χεῖρα ὁμοίως τοῖς ἄλλοις οἰκέταις καὶ λάβῃς ἐκεῖνο ὁτιδήποτε ἦν τὸ γιγνόμενον τοῦτο ἡ πρᾶσίς ἐστι κήρυκος γὰρ οὐκ ἔδει ἐπ᾽ ἄνδρα ἑαυτὸν ἀποκηρύξαντα καὶ μακρῷ χρόνῳ μνηστευσάμενον ἑαυτῷ τὸν δεσπότην Εἶτ᾽ ὦ κάθαρμα φαίην ἄν καὶ μάλιστα πρὸς τὸν φιλοσοφεῖν φάσκοντα εἰ μέν σέ τις ἢ πλέοντα καταποντιστὴς συλλαβὼν ἢ λῃστὴς ἀπεδίδοτο ᾤκτειρες ἂν σεαυτὸν ὡς παρὰ τὴν ἀξίαν δυστυχοῦντα ἢ εἴ τίς σου λαβόμενος ἦγε δοῦλον εἶναι λέγων ἐβόας ἂν τοὺς νόμους καὶ δεινὰ ἐποίεις καὶ ἠγανάκτεις καί Ὦ γῆ καὶ θεοί μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἐκεκράγεις ἄν σεαυτὸν δὲ ὀλίγων ἕνεκα ὀβολῶν ἐν τούτῳ τῆς ἡλικίας ὅτε καὶ εἰ φύσει δοῦλος ἦσθα καιρὸς ἦν πρὸς ἐλευθερίαν ἤδη ὁρᾶν αὐτῇ ἀρετῇ καὶ σοφίᾳ φέρων ἀπημπόληκας οὐδὲ τοὺς πολλοὺς ἐκείνους λόγους αἰδεσθεὶς οὓς ὁ καλὸς Πλάτων ἢ ὁ Χρύσιππος ἢ Ἀριστοτέλης διεξεληλύθασι τὸ μὲν ἐλευθέριον ἐπαινοῦντες τὸ δουλοπρεπὲς δὲ διαβάλλοντες καὶ οὐκ αἰσχύνῃ κόλαξιν ἀνθρώποις καὶ ἀγοραίοις καὶ βωμολόχοις ἀντεξεταζόμενος καὶ ἐν τοσούτῳ πλήθει Ῥωμαϊκῷ μόνος ξενίζων τῷ τρίβωνι καὶ πονηρῶς τὴν Ῥωμαίων φωνὴν βαρβαρίζων εἶτα δειπνῶν δεῖπνα θορυβώδη καὶ πολυάνθρωπα συγκλύδων τινῶν καὶ τῶν πλείστων μοχθηρῶν καὶ ἐν αὐτοῖς ἐπαινεῖς φορτικῶς καὶ πίνεις πέρα τοῦ μετρίως ἔχοντος

ἕωθέν τε ὑπὸ κώδωνι ἐξαναστὰς ἀποσεισάμενος τοῦ ὕπνου τὸ ἥδιστον συμπεριθεῖς ἄνω καὶ κάτω ἔτι τὸν χθιζὸν ἔχων πηλὸν ἐπὶ τοῖν σκελοῖν οὕτως ἀπορία μέν σε θέρμων ἔσχεν ἢ τῶν ἀγρίων λαχάνων ἐπέλιπον δὲ καὶ αἱ κρῆναι ῥέουσαι τοῦ ψυχροῦ ὕδατος ὡς ἐπὶ ταῦτά σε ὑπ᾽ ἀμηχανίας ἐλθεῖν ἀλλὰ δῆλον ὡς οὐχ ὕδατος οὐδὲ θέρμων ἀλλὰ πεμμάτων καὶ ὄψου καὶ οἴνου ἀνθοσμίου ἐπιθυμῶν ἑάλως καθάπερ ὁ λάβραξ αὐτὸν μάλα δικαίως τὸν ὀρεγόμενον τούτων λαιμὸν διαπαρείς παρὰ πόδας τοιγαροῦν τῆς λιχνείας ταύτης τἀπίχειρα καὶ ὥσπερ οἱ πίθηκοι δεθεὶς κλοιῷ τὸν τράχηλον ἄλλοις μὲν γέλωτα παρέχεις σεαυτῷ δὲ δοκεῖς τρυφᾶν ὅτι ἔστι σοι τῶν ἰσχάδων ἀφθόνως ἐντραγεῖν ἡ δὲ ἐλευθερία καὶ τὸ εὐγενὲς αὐτοῖς φυλέταις καὶ φράτερσι φροῦδα πάντα καὶ οὐδὲ μνήμη τις αὐτῶν Καὶ ἀγαπητὸν εἰ μόνον τὸ αἰσχρὸν προσῆν τῷ πράγματι δοῦλον ἀντ᾽ ἐλευθέρου δοκεῖν οἱ δὲ πόνοι μὴ κατὰ τοὺς πάνυ τούτους οἰκέτας ἀλλ᾽ ὅρα εἰ μετριώτερά σοι προστέτακται τῶν Δρόμωνι καὶ Τιβείῳ προστεταγμένων ὧν μὲν γὰρ ἕνεκα τῶν μαθημάτων ἐπιθυμεῖν φήσας παρείληφέ σε ὀλίγον αὐτῷ μέλει Τί γὰρ κοινόν φασί λύρᾳ καὶ ὄνῳ πάνυ γοῦν - οὐχ ὁρᾷς - ἐκτετήκασι τῷ πόθῳ τῆς Ὁμήρου σοφίας ἢ τῆς Δημοσθένους δεινότητος ἢ τῆς Πλάτωνος μεγαλοφροσύνης ὧν ἤν τις ἐκ τῆς ψυχῆς ἀφέλῃ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὰς περὶ τούτων φροντίδας τὸ καταλειπόμενόν ἐστι τῦφος καὶ μαλακία καὶ ἡδυπάθεια καὶ ἀσέλγεια καὶ ὕβρις καὶ ἀπαιδευσία δεῖται δή σου ἐπ᾽ ἐκεῖνα μὲν οὐδαμῶς ἐπεὶ δὲ πώγωνα ἔχεις βαθὺν καὶ σεμνός τις εἶ τὴν πρόσοψιν καὶ ἱμάτιον Ἑλληνικὸν εὐσταλῶς περιβέβλησαι καὶ πάντες ἴσασί σε γραμματικὸν ἢ ῥήτορα ἢ φιλόσοφον καλὸν αὐτῷ δοκεῖ ἀναμεμῖχθαι καὶ τοιοῦτόν τινα τοῖς προϊοῦσι καὶ προπομπεύουσιν αὐτοῦ δόξει γὰρ ἐκ τούτου καὶ φιλομαθὴς τῶν Ἑλληνικῶν μαθημάτων καὶ ὅλως περὶ παιδείαν φιλόκαλος ὥστε κινδυνεύεις ὦ γενναῖε ἀντὶ τῶν θαυμαστῶν λόγων τὸν πώγωνα καὶ τὸν τρίβωνα μεμισθωκέναι Χρὴ οὖν σε ἀεὶ σὺν αὐτῷ ὁρᾶσθαι καὶ μηδέποτε ἀπολείπεσθαι ἀλλὰ ἕωθεν ἐξαναστάντα παρέχειν σεαυτὸν ὀφθησόμενον ἐν τῇ θεραπείᾳ καὶ μὴ λιπεῖν τὴν τάξιν ὁ δὲ ἐπιβάλλων ἐνίοτέ σοι τὴν χεῖρα ὅ τι ἂν τύχῃ ληρεῖ τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐπιδεικνύμενος ὡς οὐδὲ ὁδῷ βαδίζων ἀμελής ἐστι τῶν Μουσῶν ἀλλ᾽ εἰς καλὸν τὴν ἐν τῷ περιπάτῳ διατίθεται σχολήν σὺ δ᾽ ἄθλιος τὰ μὲν παραδραμών τὰ δὲ βάδην ἄναντα πολλὰ καὶ κάταντα - τοιαύτη γάρ ὡς οἶσθα ἡ πόλις - περιελθὼν ἵδρωκάς τε καὶ πνευστιᾷς κἀκείνου ἔνδον τινὶ τῶν φίλων πρὸς ὃν ἦλθεν διαλεγομένου μηδὲ ὅπου καθίζῃς ἔχων ὀρθὸς ὑπ᾽ ἀπορίας ἀναγιγνώσκεις τὸ βιβλίον προχειρισάμενος Ἐπειδὰν δὲ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον ἡ νὺξ καταλάβῃ λουσάμενος πονηρῶς ἀωρὶ περὶ αὐτό που σχεδὸν τὸ μεσονύκτιον ἥκεις ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔντιμος οὐδὲ περίβλεπτος τοῖς παροῦσιν ἀλλ᾽ ἤν τις ἄλλος ἐπεισέλθῃ νεαλέστερος εἰς τοὐπίσω σύ καὶ οὕτως εἰς τὴν ἀτιμοτάτην γωνίαν ἐξωσθεὶς κατάκεισαι μάρτυς μόνον τῶν παραφερομένων τὰ ὀστᾶ εἰ ἐφίκοιτο μέχρι σοῦ καθάπερ οἱ κύνες περιεσθίων ἢ τὸ σκληρὸν τῆς μαλάχης φύλλον ᾧ τὰ ἄλλα συνειλοῦσιν εἰ ὑπεροφθείη ὑπὸ τῶν προκατακειμένων ἄσμενος ὑπὸ λιμοῦ παροψώμενος Οὐ μὴν οὐδὲ ἡ ἄλλη ὕβρις ἄπεστιν ἀλλ᾽ οὔτε ᾠὸν ἔχεις μόνος - οὐ γὰρ ἀναγκαῖόν ἐστιν καὶ σὲ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τοῖς ξένοις καὶ ἀγνώστοις ἀντιποιεῖσθαι ἀγνωμοσύνη γὰρ δὴ τοῦτό γε - οὔτε ἡ ὄρνις ὁμοία ταῖς ἄλλαις ἀλλὰ τῷ μὲν πλησίον παχεῖα καὶ πιμελής σοὶ δὲ νεοττὸς ἡμίτομος ἢ φάττα τις ὑπόσκληρος ὕβρις ἄντικρυς καὶ ἀτιμία πολλάκις δ᾽ εἰ ἐπιλίποι ἄλλου τινὸς αἰφνιδίως ἐπιπαρόντος ἀράμενος ὁ διάκονος τὰ σοὶ παρακείμενα φέρων ἐκείνῳ παρατέθεικεν ὑποτονθορύσας Σὺ γὰρ ἡμέτερος εἶ τεμνομένου μὲν γὰρ ἐν τῷ μέσῳ ἢ συὸς ὑπογαστρίου ἢ ἐλάφου χρὴ ἐκ παντὸς ἢ τὸν διανέμοντα ἵλεων ἔχειν ἢ τὴν Προμηθέως μερίδα φέρεσθαι ὀστᾶ κεκαλυμμένα τῇ πιμελῇ τὸ γὰρ τῷ μὲν ὑπὲρ σὲ τὴν λοπάδα

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

ἀπολαύων τῆς συνουσίας δεξαίμην ἄν Τοιαύτης δὲ αὐτοῖς τῆς ὑποθέσεως οὔσης φέρε ἤδη πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἐπισκοπήσωμεν οἷα μὲν πρὸ τοῦ εἰσδεχθῆναι καὶ τυχεῖν ὑπομένουσιν οἷα δὲ ἐν αὐτῷ ἤδη ὄντες πάσχουσιν ἐπὶ πᾶσι δὲ ἥτις αὐτοῖς ἡ καταστροφὴ τοῦ δράματος γίγνεται οὐ γὰρ δὴ ἐκεῖνό γε εἰπεῖν ἐστιν ὡς εἰ καὶ πονηρὰ ταῦτα εὔληπτα γοῦν καὶ οὐ πολλοῦ δεήσει τοῦ πόνου ἀλλὰ θελῆσαι δεῖ μόνον εἶτά σοι πέπρακται τὸ πᾶν εὐμαρῶς ἀλλὰ πολλῆς μὲν τῆς διαδρομῆς δεῖ συνεχοῦς δὲ τῆς θυραυλίας ἕωθέν τε ἐξανιστάμενον περιμένειν ὠθούμενον καὶ ἀποκλειόμενον καὶ ἀναίσχυντον ἐνίοτε καὶ ὀχληρὸν δοκοῦντα καὶ ὑπὸ θυρωρῷ κακῶς συρίζοντι καὶ ὀνομακλήτορι Λιβυκῷ ταττόμενον καὶ μισθὸν τελοῦντα τῆς μνήμης τοῦ ὀνόματος καὶ μὴν καὶ ἐσθῆτος ὑπὲρ τὴν ὑπάρχουσαν δύναμιν ἐπιμεληθῆναι χρὴ πρὸς τὸ τοῦ θεραπευομένου ἀξίωμα καὶ χρώματα αἱρεῖσθαι οἷς ἂν ἐκεῖνος ἥδηται ὡς μὴ ἀπᾴδῃς μηδὲ προσκρούῃς βλεπόμενος καὶ φιλοπόνως ἕπεσθαι μᾶλλον δὲ ἡγεῖσθαι ὑπὸ τῶν οἰκετῶν προωθούμενον καὶ ὥσπερ τινὰ πομπὴν ἀναπληροῦντα11 Ὁ δὲ οὐδὲ προσβλέπει πολλῶν ἑξῆς ἡμερῶν ἢν δέ ποτε καὶ τὰ ἄριστα πράξῃς καὶ ἴδῃ σε καὶ προσκαλέσας ἔρηταί τι ὧν ἂν τύχῃ τότε δὴ τότε πολὺς μὲν ὁ ἱδρώς ἀθρόος δὲ ὁ ἴλιγγος καὶ τρόμος ἄκαιρος καὶ γέλως τῶν παρόντων ἐπὶ τῇ ἀπορίᾳ καὶ πολλάκις ἀποκρίνασθαι δέον Τίς ἦν ὁ βασιλεὺς τῶν Ἀχαιῶν ὅτι Χίλιαι νῆες ἦσαν αὐτοῖς λέγεις τοῦτο οἱ μὲν χρηστοὶ αἰδῶ ἐκάλεσαν οἱ δὲ τολμηροὶ δειλίαν οἱ δὲ κακοήθεις ἀπαιδευσίαν σὺ δ᾽ οὖν ἐπισφαλεστάτης πειραθεὶς τῆς πρώτης φιλοφροσύνης ἀπῆλθες καταδικάσας σεαυτοῦ πολλὴν τὴν ἀπόγνωσιν Ἐπειδὰν δὲ πολλὰς μὲν ἀΰπνους νύκτας ἰαύσῃς ἤματα δ᾽ αἱματόεντα διαγάγῃς οὐ μὰ Δία τῆς Ἑλένης ἕνεκα οὐδὲ τῶν Πριάμου Περγάμων ἀλλὰ τῶν ἐλπιζομένων πέντε ὀβολῶν τύχῃς δὲ καὶ τραγικοῦ τινος θεοῦ συνιστάντος ἐξέτασις τοὐντεῦθεν εἰ οἶσθα τὰ μαθήματα καὶ τῷ μὲν πλουσίῳ ἡ διατριβὴ οὐκ ἀηδὴς ἐπαινουμένῳ καὶ εὐδαιμονιζομένῳ σοὶ δὲ ὁ ὑπὲρ τῆς ψυχῆς ἀγὼν καὶ ὑπὲρ ἅπαντος τοῦ βίου τότε προκεῖσθαι δοκεῖ ὑπεισέρχεται γὰρ εἰκότως τὸ μηδ᾽ ὑπ᾽ ἄλλου ἂν καταδεχθῆναι πρὸς τοῦ προτέρου ἀποβληθέντα καὶ δόξαντα εἶναι ἀδόκιμον ἀνάγκη τοίνυν εἰς μυρία διαιρεθῆναι τότε τοῖς μὲν ἀντεξεταζομένοις φθονοῦντα - τίθει γὰρ καὶ ἄλλους εἶναι τῶν αὐτῶν ἀντιποιουμένους - αὐτὸν δὲ πάντα ἐνδεῶς εἰρηκέναι νομίζοντα φοβούμενον δὲ καὶ ἐλπίζοντα καὶ πρὸς τὸ ἐκείνου πρόσωπον ἀτενίζοντα καὶ εἰ μὲν ἐκφαυλίζοι τι τῶν λεγομένων ἀπολλύμενον εἰ δὲ μειδιῶν ἀκούοι γεγηθότα καὶ εὔελπιν καθιστάμενον εἰκὸς δὲ πολλοὺς εἶναι τοὺς ἐναντία σοι φρονοῦντας καὶ ἄλλους ἀντὶ σοῦ τιθεμένους ὧν ἕκαστος ὥσπερ ἐκ λόχου τοξεύων λέληθεν εἶτ᾽ ἐννόησον ἄνδρα ἐν βαθεῖ πώγωνι καὶ πολιᾷ τῇ κόμῃ ἐξεταζόμενον εἴ τι οἶδεν ὠφέλιμον καὶ τοῖς μὲν δοκοῦντα εἰδέναι τοῖς δὲ μή Μέσος ἐν τοσούτῳ χρόνος καὶ πολυπραγμονεῖταί σου ἅπας ὁ παρεληλυθὼς βίος κἂν μέν τις ἢ πολίτης ὑπὸ φθόνου ἢ γείτων ἔκ τινος εὐτελοῦς αἰτίας προσκεκρουκὼς ἀνακρινόμενος εἴπῃ μοιχὸν ἢ παιδεραστήν τοῦτ᾽ ἐκεῖνο ἐκ τῶν Διὸς δέλτων ὁ μάρτυς ἂν δὲ πάντες ἅμα ἑξῆς ἐπαινῶσιν ὕποπτοι καὶ ἀμφίβολοι καὶ δεδεκασμένοι χρὴ τοίνυν πολλὰ εὐτυχῆσαι καὶ μηδὲν ὅλως ἐναντιωθῆναι μόνως γὰρ ἂν οὕτως κρατήσειας Εἶεν καὶ δὴ εὐτύχηταί σοι πάντα εὐχῆς μειζόνως αὐτός τε γὰρ ἐπῄνεσε τοὺς λόγους καὶ τῶν φίλων οἱ ἐντιμότατοι καὶ οἷς μάλιστα πιστεύει τὰ τοιαῦτα οὐκ ἀπέτρεψαν ἔτι δὲ καὶ ἡ γυνὴ βούλεται οὐκ ἀντιλέγει δὲ οὔτε ὁ ἐπίτροπος οὔτε ὁ οἰκονόμος οὐδέ τις ἐμέμψατό σου τὸν βίον ἀλλὰ πάντα ἵλεω καὶ πανταχόθεν αἴσια τὰ ἱερά κεκράτηκας οὖν ὦ μακάριε καὶ ἔστεψαι τὰ Ὀλύμπια μᾶλλον δὲ Βαβυλῶνα εἴληφας ἢ τὴν Σάρδεων ἀκρόπολιν καθῄρηκας καὶ ἕξεις τὸ τῆς Ἀμαλθείας κέρας καὶ ἀμέλξεις ὀρνίθων γάλα δεῖ δή σοι ἀντὶ τῶν τοσούτων πόνων μέγιστα ἡλίκα γενέσθαι τἀγαθά ἵνα μὴ φύλλινος μόνον ὁ στέφανος ᾖ καὶ τόν τε μισθὸν οὐκ εὐκαταφρόνητον ὁρισθῆναι καὶ τοῦτον ἐν καιρῷ τῆς χρείας ἀπραγμόνως ἀποδίδοσθαι καὶ τὴν ἄλλην τιμὴν ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς

ὑπάρχειν πόνων δὲ ἐκείνων καὶ πηλοῦ καὶ δρόμων καὶ ἀγρυπνιῶν ἀναπεπαῦσθαι καὶ τοῦτο δὴ τὸ τῆς εὐχῆς ἀποτείναντα τὼ πόδε καθεύδειν μόνα ἐκεῖνα πράττοντα ὧν ἕνεκα τὴν ἀρχὴν παρελήφθης καὶ ὧν ἔμμισθοος εἶ ἐχρῆν μὲν οὕτως ὦ Τιμόκλεις καὶ οὐδὲν ἂν ἦν μέγα κακὸν ὑποκύψαντα φέρειν τὸν ζυγὸν ἐλαφρόν τε καὶ εὔφορον καὶ τὸ μέγιστον ἐπίχρυσον ὄντα ἀλλὰ πολλοῦ μᾶλλον δὲ τοῦ παντὸς δεῖ μυρία γάρ ἐστιν ἀφόρητα ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ ἐν αὐταῖς ἤδη ταῖς συνουσίαις γιγνόμενα σκέψαιι δὲ αὐτὸς ἑξῆς ἀκούων εἴ τις ἂν αὐτὰ ὑπομεῖναι δύναιτο παιδείᾳ κἂν ἐπ᾽ ἐλάχιστον ὡμιληκώς ἄρξομαι δὲ ἀπὸ τοῦ πρώτου δείπνου ἢν δοκῇ ὅ σε εἰκὸς δειπνήσειν τὰ προτέλεια τῆς μελλούσης συνουσίας Εὐθὺς οὖν πρόσεισιν παραγγέλλων τις ἥκειν ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκ ἀνομίλητος οἰκέτης ὃν χρὴ πρῶτον ἵλεων ποιήσασθαι παραβύσαντα εἰς τὴν χεῖρα ὡς μὴ ἀδέξιος εἶναι δοκῇς τοὐλάχιστον πέντε δραχμάς ὁ δὲ ἀκκισάμενος καί Ἄπαγε παρὰ σοῦ δὲ ἐγώ καί Ἡράκλεις μὴ γένοιτο ὑπειπὼν τέλος ἐπείσθη καὶ ἄπεισί σοι πλατὺ ἐγχανών σὺ δὲ ἐσθῆτα καθαρὰν προχειρισάμενος καὶ σεαυτὸν ὡς κοσμιώτατα σχηματίσας λουσάμενος ἥκεις δεδιὼς μὴ πρὸ τῶν ἄλλων ἀφίκοιο ἀπειρόκαλον γάρ ὥσπερ καὶ τὸ ὕστατον ἥκειν φορτικόν αὐτὸ οὖν τηρήσας τὸ μέσον τοῦ καιροῦ εἰσελήλυθας καί σε πάνυ ἐντίμως ἐδέξατο καὶ παραλαβών τις κατέκλινε μικρὸν ὑπὲρ τοῦ πλουσίου μετὰ δύο που σχεδὸν τῶν παλαιῶν φίλων σὺ δ᾽ ὥσπερ εἰς τοῦ Διὸς τὸν οἶκον παρελθὼν πάντα τεθαύμακας καὶ ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν πραττομένων μετέωρος εἶ ξένα γάρ σοι καὶ ἄγνωστα πάντα καὶ ἥ τε οἰκετεία εἰς σὲ ἀποβλέπει καὶ τῶν παρόντων ἕκαστος ὅ τι πράξεις ἐπιτηροῦσιν οὐδὲ αὐτῷ δὲ ἀμελὲς τῷ πλουσίῳ τοῦτο ἀλλὰ καὶ προεῖπέ τισι τῶν οἰκετῶν ἐπισκοπεῖν εἴ πως εἰς τοὺς παῖδας ἢ εἰς τὴν γυναῖκα πολλάκις ἐκ περιωπῆς ἀποβλέψεις οἱ μὲν γὰρ τῶν συνδείπνων ἀκόλουθοι ὁρῶντες ἐκπεπληγμένον εἰς τὴν ἀπειρίαν τῶν δρωμένων ἀποσκώπτουσι τεκμήριον τοῦ μὴ παρ᾽ ἄλλῳ πρότερόν σε δεδειπνηκέναι τὸ καινὸν εἶναί σοι τὸ χειρόμακτρον τιθέμενοι Ὥσπερ οὖν εἰκός ἰδίειν τε ἀνάγκη ὑπ᾽ ἀπορίας καὶ μήτε διψῶντα πιεῖν αἰτεῖν τολμᾶν μὴ δόξῃς οἰνόφλυξ τις εἶναι μήτε τῶν ὄψων παρατεθέντων ποικίλων καὶ πρός τινα τάξιν ἐσκευασμένων εἰδέναι ἐφ᾽ ὅ τι πρῶτον ἢ δεύτερον τὴν χεῖρα ἐνέγκῃς ὑποβλέπειν οὖν εἰς τὸν πλησίον δεήσει κἀκεῖνον ζηλοῦν καὶ μανθάνειν τοῦ δείπνου τὴν ἀκολουθίαν τὰ δ᾽ ἄλλα ποικίλος εἶ καὶ θορύβου πλέως τὴν ψυχήν πρὸς ἕκαστα τῶν πραττομένων ἐκπεπληγμένος καὶ ἄρτι μὲν εὐδαιμονίζεις τὸν πλούσιον τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἐλέφαντος καὶ τῆς τοσαύτης τρυφῆς ἄρτι δὲ οἰκτείρεις σεαυτόν ὡς τὸ μηδὲν ὢν εἶτα ζῆν ὑπολαμβάνεις ἐνίοτε δὲ κἀκεῖνο εἰσέρχεταί σε ὡς ζηλωτόν τινα βιώσῃ τὸν βίον ἅπασιν ἐκείνοις ἐντρυφήσων καὶ μεθέξων αὐτῶν ἐξ ἰσοτιμίας οἴει γὰρ εἰσαεὶ Διονύσια ἑορτάσειν καί που καὶ μειράκια ὡραῖα διακο-νούμενα καὶ ἠρέμα προσμειδιῶντα γλαφυρωτέραν ὑπογράφει σοι τὴν μέλλουσαν διατριβήν ὥστε συνεχῶς τὸ Ὁμηρικὸν ἐκεῖνο ἐπιφθέγγεσθαι οὐ νέμεσις Τρῶας καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς πολλὰ πονεῖν καὶ ὑπομένειν ὑπὲρ τῆς τοσαύτης εὐδαιμονίας Φιλοτησίαι τὸ ἐπὶ τούτῳ καὶ σκύφον εὐμεγέθη τινὰ αἰτήσας προὔπιέν σοι τῷ διδασκάλῳ ἢ ὁτιδήποτε προσειπών σὺ δὲ λαβών ὅτι μέν τί σε καὶ αὐτὸν ὑπειπεῖν ἔδει ἠγνόησας ὑπ᾽ ἀπειρίας καὶ ἀγροικίας δόξαν ὦφλες ἐπίφθονος δ᾽ οὖν ἀπὸ τῆς προπόσεως ἐκείνης πολλοῖς τῶν παλαιῶν φίλων γεγένησαι καὶ πρότερον ἐπὶ τῇ κατακλίσει λυπήσας τινὰς αὐτῶν ὅτι τήμερον ἥκων προὐ-κρίθης ἀνδρῶν πολυετῆ δουλείαν ἠντληκότων εὐθὺς οὖν καὶ τοιοῦτός τις ἐν αὐτοῖς περὶ σοῦ λόγος Τοῦτο ἡμῖν πρὸς τοῖς ἄλλοις δεινοῖς ἐλείπετο καὶ τῶν ἄρτι εἰσεληλυθότων εἰς τὴν οἰκίαν δευτέρους εἶναι καὶ μόνοις τοῖς Ἕλλησι τούτοις ἀνέῳκται ἡ Ῥωμαίων πόλις καίτοι τί

ἐστιν ἐφ᾽ ὅτῳ προτιμῶνται ἡμῶν οὐ ῥημάτια δύστηνα λέγοντες οἴονταί τι παμμέγεθες ὠφελεῖν ἄλλος δέ Οὐ γὰρ εἶδες ὅσα μὲν ἔπιεν ὅπως δὲ τὰ παρατεθέντα συλλαβὼν κατέφαγεν ἀπειρόκαλος ἄνθρωπος καὶ λιμοῦ πλέως οὐδ᾽ ὄναρ λευκοῦ ποτε ἄρτου ἐμφορηθείς οὔτι γε Νομαδικοῦ ἢ Φασιανοῦ ὄρνιθος ὧν μόλις τὰ ὀστᾶ ἡμῖν καταλέλοιπεν τρίτος ἄλλος Ὦ μάταιοι φησίν πέντε οὐδ᾽ ὅλων ἡμερῶν ὄψεσθε αὐτὸν ἐνταῦθά που ἐν ἡμῖν τὰ ὅμοια ποτνιώμενον νῦν μὲν γὰρ ὥσπερ τὰ καινὰ τῶν ὑποδημάτων ἐν τιμῇ τινι καὶ ἐπιμελείᾳ ἐστίν ἐπειδὰν δὲ πατηθῇ πολλάκις καὶ ὑπὸ τοῦ πηλοῦ ἀναπλασθῇ ὑπὸ τῇ κλίνῃ ἀθλίως ἐρρίψεται κόρεων ὥσπερ ἡμεῖς ἀνάπλεως Ἐκεῖνοι μὲν οὖν τοιαῦτα πολλὰ περὶ σοῦ στρέφουσι καί που ἤδη καὶ πρὸς διαβολάς τινες αὐτῶν παρασκευάζονται τὸ δ᾽ οὖν συμπόσιον ὅλον ἐκεῖνο σόν ἐστιν καὶ περὶ σοῦ οἱ πλεῖστοι τῶν λόγων σὺ δ᾽ ὑπ᾽ ἀηθείας πλέον τοῦ ἱκανοῦ ἐμπιὼν οἴνου λεπτοῦ καὶ δριμέος πάλαι τῆς γαστρὸς ἐπειγούσης πονηρῶς ἔχεις καὶ οὔτε προεξαναστῆναί σοι καλὸν οὔτε μένειν ἀσφαλές ἀποτεινομένου τοίνυν τοῦ πότου καὶ λόγων ἐπὶ λόγοις γιγνομένων καὶ θεαμάτων ἐπὶ θεάμασι παριόντων - ἅπαντα γὰρ ἐπιδείξασθαί σοι τὰ αὑτοῦ βούλεται - κόλασιν οὐ μικρὰν ὑπομένεις μήτε ὁρῶν τὰ γιγνόμενα μήτε ἀκούων εἴ τις ᾄδει ἢ κιθαρίζει πάνυ τιμώμενος μειρακίσκος ἀλλ᾽ ἐπαινεῖς μὲν ὑπ᾽ ἀνάγκης εὔχῃ δὲ ἢ σεισμῷ συμπεσεῖν ἐκεῖνα πάντα ἢ πυρκαϊάν τινα προσαγγελθῆναι ἵνα ποτὲ καὶ διαλυθῇ τὸ συμπόσιον Τοῦτο μὲν δή σοι τὸ πρῶτον ὦ ἑταῖρε καὶ ἥδιστον ἐκεῖνο δεῖπνον οὐκ ἔμοιγε τοῦ θύμου καὶ τῶν λευκῶν ἁλῶν ἥδιον ὁπηνίκα βούλομαι καὶ ὁπόσον ἐλευθέρως ἐσθιομένων Ἵνα γοῦν σοι τὴν ὀξυρεγμίαν τὴν ἐπὶ τούτοις παρῶ καὶ τὸν ἐν τῇ νυκτὶ ἔμετον ἕωθεν δεήσει περὶ τοῦ μισθοῦ συμβῆναι ὑμᾶς ὁπόσον τε καὶ ὁπότε τοῦ ἔτους χρὴ λαμβάνειν παρόντων οὖν ἢ δύο ἢ τριῶν φίλων προσκαλέσας σε καὶ καθίζεσθαι κελεύσας ἄρχεται λέγειν Τὰ μὲν ἡμέτερα ὁποῖά ἐστιν ἑώρακας ἤδη καὶ ὡς τῦφος ἐν αὐτοῖς οὐδὲ εἷς ἀτραγῴδητα δὲ καὶ πεζὰ πάντα καὶ δημοτικά χρὴ δέ σε οὕτως ἔχειν ὡς ἁπάντων ἡμῖν κοινῶν ἐσομένων γελοῖον γὰρ εἰ τὸ κυριώτατον τὴν ψυχήν σοι τὴν ἐμαυτοῦ ἢ καὶ νὴ Δία τῶν παίδων - εἰ παῖδες εἶεν αὐτῷ παιδεύσεως δεόμενοι - ἐπιτρέπων τῶν ἄλλων μὴ ἐπ᾽ ἴσης ἡγοίμην δεσπότην ἐπεὶ δὲ καὶ ὡρίσθαι τι δεῖ - ὁρῶ μὲν τὸ μέτριον καὶ αὔταρκες τοῦ σοῦ τρόπου καὶ συνίημι ὡς οὐχὶ μισθοῦ ἐλπίδι προς-ελήλυθας ἡμῶν τῇ οἰκίᾳ τῶν δὲ ἄλλων ἕνεκα τῆς εὐνοίας τῆς παρ᾽ ἡμῶν καὶ τιμῆς ἣν παρὰ πᾶσιν ἕξεις ὅμως δ᾽ οὖν καὶ ὡρίσθω τι - σὺ δ᾽ αὐτὸς ὅ τι καὶ βούλει λέγε μεμνημένος ὦ φίλτατε κἀκείνων ἅπερ ἐν ἑορταῖς διετησίοις εἰκὸς ἡμᾶς παρέξειν οὐ γὰρ ἀμελήσομεν οὐδὲ τῶν τοιούτων εἰ καὶ μὴ νῦν αὐτὰ συντιθέμεθα πολλαὶ δέ οἶσθα τοῦ ἔτους αἱ τοιαῦται ἀφορμαί καὶ πρὸς ἐκεῖνα τοίνυν ἀποβλέπων μετριώτερον δῆλον ὅτι ἐπιβαλεῖς ἡμῖν τὸν μισθόν ἄλλως τε καὶ πρέπον ἂν εἴη τοῖς πεπαιδευμένοις ὑμῖν κρείττοσιν εἶναι χρημάτων Ὁ μὲν ταῦτα εἰπὼν καὶ ὅλον σε διασείσας ταῖς ἐλπίσι τιθασὸν ἑαυτῷ πεποίηκε σὺ δὲ πάλαι τάλαντα καὶ μυριάδας ὀνειροπολήσας καὶ ἀγροὺς ὅλους καὶ συνοικίας συνίης μὲν ἠρέμα τῆς μικρολογίας σαίνεις δὲ ὅμως τὴν ὑπόσχεσιν καὶ τό Πάντα ἡμῖν κοινὰ ἔσται βέβαιον καὶ ἀληθὲς ἔσεσθαι νομίζεις οὐκ εἰδὼς ὅτι τὰ τοιαῦτα χείλεα μέν τ᾽ ἐδίην᾽ ὑπερῴην δ᾽ οὐκ ἐδίηνε τελευταῖον δ᾽ ὑπ᾽ αἰδοῦς αὐτῷ ἐπέτρεψας ὁ δὲ αὐτὸς μὲν οὔ φησιν ἐρεῖν τῶν φίλων δέ τινα τῶν παρόντων κελεύει μέσον ἐλθόντα τοῦ πράγματος εἰπεῖν ὃ μήτ᾽ αὐτῷ γίγνοιτ᾽ ἂν βαρὺ καὶ πρὸς ἄλλα τούτων ἀναγκαιότερα δαπανῶντι μήτε τῷ ληψομένῳ εὐτελές ὁ δὲ ὠμογέρων τις ἐκ παίδων κολακείᾳ σύντροφος Ὡς μὲν οὐκ εὐδαιμονέστατος εἶ φησίν τῶν ἐν τῇ πόλει ἁπάντων ὦ οὗτος οὐκ ἂν εἴποις ᾧ γε τοῦτο πρῶτον ὑπῆρχεν ὃ πολλοῖς πάνυ γλιχομένοις μόλις ἂν γένοιτο παρὰ τῆς Τύχης λέγω δὲ ὁμιλίας ἀξιωθῆναι καὶ ἑστίας κοινωνῆσαι καὶ εἰς τὴν πρώτην οἰκίαν τῶν ἐν τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ καταδεχθῆναι τοῦτο γὰρ ὑπὲρ τὰ Κροίσου τάλαντα καὶ τὸν Μίδου πλοῦτον εἰ σωφρονεῖν οἶσθα ἰδὼν δὲ πολλοὺς τῶν εὐδοκίμων ἐθελήσαντας ἄν εἰ καὶ προσδιδόναι δέοι μόνης τῆς δόξης ἕνεκα

συνεῖναι τούτῳ καὶ ὁρᾶσθαι περὶ αὐτὸν ἑταίρους καὶ φίλους εἶναι δοκοῦντας οὐκ ἔχω ὅπως σε τῆς εὐποτμίας μακαρίσω ὃς καὶ προσλήψῃ μισθὸν τῆς τοιαύτης εὐδαιμονίας ἀρκεῖν οὖν νομίζω εἰ μὴ πάνυ ἄσωτος εἶ τοσόνδε τι - εἰπὼν ἐλάχιστον καὶ μάλιστα πρὸς τὰς σὰς ἐκείνας ἐλπίδας ἀγαπᾶν δ᾽ ὅμως ἀναγκαῖον οὐ γὰρ οὐδ᾽ ἂν φυγεῖν ἔτι σοι δυνατὸν ἐντὸς ἀρκύων γενομένῳ δέχῃ τοίνυν τὸν χαλινὸν μύσας καὶ τὰ πρῶτα εὐάγωγος εἶ πρὸς αὐτὸν οὐ πάνυ περισπῶντα οὐδὲ ὀξέως νύττοντα μέχρι ἂν λάθῃς τέλεον αὐτῷ συνήθης γενόμενος Οἱ μὲν δὴ ἔξω ἄνθρωποι τὸ μετὰ τοῦτο ζηλοῦσί σε ὁρῶντες ἐντὸς τῆς κιγκλίδος διατρίβοντα καὶ ἀκωλύτως εἰσιόντα καὶ τῶν πάνυ τινὰ ἔνδον γεγενημένον σὺ δὲ αὐτὸς οὐδέπω ὁρᾷς οὗτινος ἕνεκα εὐδαίμων αὐτοῖς εἶναι δοκεῖς πλὴν ἀλλὰ χαίρεις γε καὶ σεαυτὸν ἐξαπατᾷς καὶ ἀεὶ τὰ μέλλοντα βελτίω γενήσεσθαι νομίζεις τὸ δ᾽ ἔμπαλιν ἢ σὺ ἤλπισας γίγνεται καὶ ὡς ἡ παροιμία φησίν ἐπὶ Μανδροβούλου χωρεῖ τὸ πρᾶγμα καθ᾽ ἑκάστην ὡς εἰπεῖν τὴν ἡμέραν ἀποσμικρυνόμενον καὶ εἰς τοὐπίσω ἀναποδίζον ἠρέμα οὖν καὶ κατ᾽ ὀλίγον ὥσπερ ἐν ἀμυδρῷ τῷ φωτὶ τότε πρῶτον διαβλέπων ἄρχῃ κατανοεῖν ὡς αἱ μὲν χρυσαῖ ἐκεῖναι ἐλπίδες οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες ἦσαν ἐπίχρυσοι βαρεῖς δὲ καὶ ἀληθεῖς καὶ ἀπαραίτητοι καὶ συνεχεῖς οἱ πόνοι Τίνες οὗτοι ἴσως ἐρήσῃ με οὐχ ὁρῶ γὰρ ὅ τι τὸ ἐπίπονον ἐν ταῖς τοιαύταις συνουσίαις ἐστὶν οὐδ᾽ ἐπινοῶ ἅτινα ἔφησθα τὰ καματηρὰ καὶ ἀφόρητα οὐκοῦν ἄκουσον ὦ γενναῖε μὴ εἰ κάματος ἔνεστιν ἐν τῷ πράγματι μόνον ἐξετάζων ἀλλὰ καὶ τὸ αἰσχρὸν καὶ ταπεινὸν καὶ συνόλως δουλοπρεπὲς οὐκ ἐν παρέργῳ τῆς ἀκροάσεως τιθέμενος Καὶ πρῶτόν γε μέμνησο μηκέτι ἐλεύθερον τὸ ἀπ᾽ ἐκείνου μηδὲ εὐπατρίδην σεαυτὸν οἴεσθαι πάντα γὰρ ταῦτα τὸ γένος τὴν ἐλευθερίαν τοὺς προγόνους ἔξω τοῦ ὀδοῦ καταλείψων ἴσθι ἐπειδὰν ἐπὶ τοιαύτην σαυτὸν λατρείαν ἀπεμπολήσας εἰσίῃς οὐ γὰρ ἐθελήσει σοι ἡ Ἐλευθερία συνεισελθεῖν ἐφ᾽ οὕτως ἀγεννῆ πράγματα καὶ ταπεινὰ εἰσιόντι δοῦλος οὖν εἰ καὶ πάνυ ἀχθέσῃ τῷ ὀνόματι καὶ οὐχ ἑνός ἀλλὰ πολλῶν δοῦλος ἀναγκαίως ἔσῃ καὶ θητεύσεις κάτω νενευκὼς ἕωθεν εἰς ἑσπέραν ἀεικελίῳ ἐπὶ μισθῷ καὶ ἅτε δὴ μὴ ἐκ παίδων τῇ Δουλείᾳ συντραφείς ὀψιμαθήσας δὲ καὶ πόρρω που τῆς ἡλικίας παιδευόμενος πρὸς αὐτῆς οὐ πάνυ εὐδόκιμος ἔσῃ οὐδὲ πολλοῦ ἄξιος τῷ δεσπότῃ διαφθείρει γάρ σε ἡ μνήμη τῆς ἐλευθερίας ὑπιοῦσα καὶ ἀποσκιρτᾶν ἐνίοτε ποιεῖ καὶ δι᾽ αὐτὸ ἐν τῇ δουλείᾳ πονηρῶς ἀπαλλάττειν Πλὴν εἰ μὴ ἀποχρῆν σοι πρὸς ἐλευθερίαν νομίζεις τὸ μὴ Πυρρίου μηδὲ Ζωπυρίωνος υἱὸν εἶναι μηδὲ ὥσπερ τις Βιθυνὸς ὑπὸ μεγαλοφώνῳ τῷ κήρυκι ἀπημπολῆσθαι ἀλλ᾽ ὁπόταν ὦ βέλτιστε τῆς νουμηνίας ἐπιστάσης ἀναμιχθεὶς τῷ Πυρρίᾳ καὶ τῷ Ζωπυρίωνι προτείνῃς τὴν χεῖρα ὁμοίως τοῖς ἄλλοις οἰκέταις καὶ λάβῃς ἐκεῖνο ὁτιδήποτε ἦν τὸ γιγνόμενον τοῦτο ἡ πρᾶσίς ἐστι κήρυκος γὰρ οὐκ ἔδει ἐπ᾽ ἄνδρα ἑαυτὸν ἀποκηρύξαντα καὶ μακρῷ χρόνῳ μνηστευσάμενον ἑαυτῷ τὸν δεσπότην Εἶτ᾽ ὦ κάθαρμα φαίην ἄν καὶ μάλιστα πρὸς τὸν φιλοσοφεῖν φάσκοντα εἰ μέν σέ τις ἢ πλέοντα καταποντιστὴς συλλαβὼν ἢ λῃστὴς ἀπεδίδοτο ᾤκτειρες ἂν σεαυτὸν ὡς παρὰ τὴν ἀξίαν δυστυχοῦντα ἢ εἴ τίς σου λαβόμενος ἦγε δοῦλον εἶναι λέγων ἐβόας ἂν τοὺς νόμους καὶ δεινὰ ἐποίεις καὶ ἠγανάκτεις καί Ὦ γῆ καὶ θεοί μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἐκεκράγεις ἄν σεαυτὸν δὲ ὀλίγων ἕνεκα ὀβολῶν ἐν τούτῳ τῆς ἡλικίας ὅτε καὶ εἰ φύσει δοῦλος ἦσθα καιρὸς ἦν πρὸς ἐλευθερίαν ἤδη ὁρᾶν αὐτῇ ἀρετῇ καὶ σοφίᾳ φέρων ἀπημπόληκας οὐδὲ τοὺς πολλοὺς ἐκείνους λόγους αἰδεσθεὶς οὓς ὁ καλὸς Πλάτων ἢ ὁ Χρύσιππος ἢ Ἀριστοτέλης διεξεληλύθασι τὸ μὲν ἐλευθέριον ἐπαινοῦντες τὸ δουλοπρεπὲς δὲ διαβάλλοντες καὶ οὐκ αἰσχύνῃ κόλαξιν ἀνθρώποις καὶ ἀγοραίοις καὶ βωμολόχοις ἀντεξεταζόμενος καὶ ἐν τοσούτῳ πλήθει Ῥωμαϊκῷ μόνος ξενίζων τῷ τρίβωνι καὶ πονηρῶς τὴν Ῥωμαίων φωνὴν βαρβαρίζων εἶτα δειπνῶν δεῖπνα θορυβώδη καὶ πολυάνθρωπα συγκλύδων τινῶν καὶ τῶν πλείστων μοχθηρῶν καὶ ἐν αὐτοῖς ἐπαινεῖς φορτικῶς καὶ πίνεις πέρα τοῦ μετρίως ἔχοντος

ἕωθέν τε ὑπὸ κώδωνι ἐξαναστὰς ἀποσεισάμενος τοῦ ὕπνου τὸ ἥδιστον συμπεριθεῖς ἄνω καὶ κάτω ἔτι τὸν χθιζὸν ἔχων πηλὸν ἐπὶ τοῖν σκελοῖν οὕτως ἀπορία μέν σε θέρμων ἔσχεν ἢ τῶν ἀγρίων λαχάνων ἐπέλιπον δὲ καὶ αἱ κρῆναι ῥέουσαι τοῦ ψυχροῦ ὕδατος ὡς ἐπὶ ταῦτά σε ὑπ᾽ ἀμηχανίας ἐλθεῖν ἀλλὰ δῆλον ὡς οὐχ ὕδατος οὐδὲ θέρμων ἀλλὰ πεμμάτων καὶ ὄψου καὶ οἴνου ἀνθοσμίου ἐπιθυμῶν ἑάλως καθάπερ ὁ λάβραξ αὐτὸν μάλα δικαίως τὸν ὀρεγόμενον τούτων λαιμὸν διαπαρείς παρὰ πόδας τοιγαροῦν τῆς λιχνείας ταύτης τἀπίχειρα καὶ ὥσπερ οἱ πίθηκοι δεθεὶς κλοιῷ τὸν τράχηλον ἄλλοις μὲν γέλωτα παρέχεις σεαυτῷ δὲ δοκεῖς τρυφᾶν ὅτι ἔστι σοι τῶν ἰσχάδων ἀφθόνως ἐντραγεῖν ἡ δὲ ἐλευθερία καὶ τὸ εὐγενὲς αὐτοῖς φυλέταις καὶ φράτερσι φροῦδα πάντα καὶ οὐδὲ μνήμη τις αὐτῶν Καὶ ἀγαπητὸν εἰ μόνον τὸ αἰσχρὸν προσῆν τῷ πράγματι δοῦλον ἀντ᾽ ἐλευθέρου δοκεῖν οἱ δὲ πόνοι μὴ κατὰ τοὺς πάνυ τούτους οἰκέτας ἀλλ᾽ ὅρα εἰ μετριώτερά σοι προστέτακται τῶν Δρόμωνι καὶ Τιβείῳ προστεταγμένων ὧν μὲν γὰρ ἕνεκα τῶν μαθημάτων ἐπιθυμεῖν φήσας παρείληφέ σε ὀλίγον αὐτῷ μέλει Τί γὰρ κοινόν φασί λύρᾳ καὶ ὄνῳ πάνυ γοῦν - οὐχ ὁρᾷς - ἐκτετήκασι τῷ πόθῳ τῆς Ὁμήρου σοφίας ἢ τῆς Δημοσθένους δεινότητος ἢ τῆς Πλάτωνος μεγαλοφροσύνης ὧν ἤν τις ἐκ τῆς ψυχῆς ἀφέλῃ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὰς περὶ τούτων φροντίδας τὸ καταλειπόμενόν ἐστι τῦφος καὶ μαλακία καὶ ἡδυπάθεια καὶ ἀσέλγεια καὶ ὕβρις καὶ ἀπαιδευσία δεῖται δή σου ἐπ᾽ ἐκεῖνα μὲν οὐδαμῶς ἐπεὶ δὲ πώγωνα ἔχεις βαθὺν καὶ σεμνός τις εἶ τὴν πρόσοψιν καὶ ἱμάτιον Ἑλληνικὸν εὐσταλῶς περιβέβλησαι καὶ πάντες ἴσασί σε γραμματικὸν ἢ ῥήτορα ἢ φιλόσοφον καλὸν αὐτῷ δοκεῖ ἀναμεμῖχθαι καὶ τοιοῦτόν τινα τοῖς προϊοῦσι καὶ προπομπεύουσιν αὐτοῦ δόξει γὰρ ἐκ τούτου καὶ φιλομαθὴς τῶν Ἑλληνικῶν μαθημάτων καὶ ὅλως περὶ παιδείαν φιλόκαλος ὥστε κινδυνεύεις ὦ γενναῖε ἀντὶ τῶν θαυμαστῶν λόγων τὸν πώγωνα καὶ τὸν τρίβωνα μεμισθωκέναι Χρὴ οὖν σε ἀεὶ σὺν αὐτῷ ὁρᾶσθαι καὶ μηδέποτε ἀπολείπεσθαι ἀλλὰ ἕωθεν ἐξαναστάντα παρέχειν σεαυτὸν ὀφθησόμενον ἐν τῇ θεραπείᾳ καὶ μὴ λιπεῖν τὴν τάξιν ὁ δὲ ἐπιβάλλων ἐνίοτέ σοι τὴν χεῖρα ὅ τι ἂν τύχῃ ληρεῖ τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐπιδεικνύμενος ὡς οὐδὲ ὁδῷ βαδίζων ἀμελής ἐστι τῶν Μουσῶν ἀλλ᾽ εἰς καλὸν τὴν ἐν τῷ περιπάτῳ διατίθεται σχολήν σὺ δ᾽ ἄθλιος τὰ μὲν παραδραμών τὰ δὲ βάδην ἄναντα πολλὰ καὶ κάταντα - τοιαύτη γάρ ὡς οἶσθα ἡ πόλις - περιελθὼν ἵδρωκάς τε καὶ πνευστιᾷς κἀκείνου ἔνδον τινὶ τῶν φίλων πρὸς ὃν ἦλθεν διαλεγομένου μηδὲ ὅπου καθίζῃς ἔχων ὀρθὸς ὑπ᾽ ἀπορίας ἀναγιγνώσκεις τὸ βιβλίον προχειρισάμενος Ἐπειδὰν δὲ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον ἡ νὺξ καταλάβῃ λουσάμενος πονηρῶς ἀωρὶ περὶ αὐτό που σχεδὸν τὸ μεσονύκτιον ἥκεις ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔντιμος οὐδὲ περίβλεπτος τοῖς παροῦσιν ἀλλ᾽ ἤν τις ἄλλος ἐπεισέλθῃ νεαλέστερος εἰς τοὐπίσω σύ καὶ οὕτως εἰς τὴν ἀτιμοτάτην γωνίαν ἐξωσθεὶς κατάκεισαι μάρτυς μόνον τῶν παραφερομένων τὰ ὀστᾶ εἰ ἐφίκοιτο μέχρι σοῦ καθάπερ οἱ κύνες περιεσθίων ἢ τὸ σκληρὸν τῆς μαλάχης φύλλον ᾧ τὰ ἄλλα συνειλοῦσιν εἰ ὑπεροφθείη ὑπὸ τῶν προκατακειμένων ἄσμενος ὑπὸ λιμοῦ παροψώμενος Οὐ μὴν οὐδὲ ἡ ἄλλη ὕβρις ἄπεστιν ἀλλ᾽ οὔτε ᾠὸν ἔχεις μόνος - οὐ γὰρ ἀναγκαῖόν ἐστιν καὶ σὲ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τοῖς ξένοις καὶ ἀγνώστοις ἀντιποιεῖσθαι ἀγνωμοσύνη γὰρ δὴ τοῦτό γε - οὔτε ἡ ὄρνις ὁμοία ταῖς ἄλλαις ἀλλὰ τῷ μὲν πλησίον παχεῖα καὶ πιμελής σοὶ δὲ νεοττὸς ἡμίτομος ἢ φάττα τις ὑπόσκληρος ὕβρις ἄντικρυς καὶ ἀτιμία πολλάκις δ᾽ εἰ ἐπιλίποι ἄλλου τινὸς αἰφνιδίως ἐπιπαρόντος ἀράμενος ὁ διάκονος τὰ σοὶ παρακείμενα φέρων ἐκείνῳ παρατέθεικεν ὑποτονθορύσας Σὺ γὰρ ἡμέτερος εἶ τεμνομένου μὲν γὰρ ἐν τῷ μέσῳ ἢ συὸς ὑπογαστρίου ἢ ἐλάφου χρὴ ἐκ παντὸς ἢ τὸν διανέμοντα ἵλεων ἔχειν ἢ τὴν Προμηθέως μερίδα φέρεσθαι ὀστᾶ κεκαλυμμένα τῇ πιμελῇ τὸ γὰρ τῷ μὲν ὑπὲρ σὲ τὴν λοπάδα

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

ὑπάρχειν πόνων δὲ ἐκείνων καὶ πηλοῦ καὶ δρόμων καὶ ἀγρυπνιῶν ἀναπεπαῦσθαι καὶ τοῦτο δὴ τὸ τῆς εὐχῆς ἀποτείναντα τὼ πόδε καθεύδειν μόνα ἐκεῖνα πράττοντα ὧν ἕνεκα τὴν ἀρχὴν παρελήφθης καὶ ὧν ἔμμισθοος εἶ ἐχρῆν μὲν οὕτως ὦ Τιμόκλεις καὶ οὐδὲν ἂν ἦν μέγα κακὸν ὑποκύψαντα φέρειν τὸν ζυγὸν ἐλαφρόν τε καὶ εὔφορον καὶ τὸ μέγιστον ἐπίχρυσον ὄντα ἀλλὰ πολλοῦ μᾶλλον δὲ τοῦ παντὸς δεῖ μυρία γάρ ἐστιν ἀφόρητα ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ ἐν αὐταῖς ἤδη ταῖς συνουσίαις γιγνόμενα σκέψαιι δὲ αὐτὸς ἑξῆς ἀκούων εἴ τις ἂν αὐτὰ ὑπομεῖναι δύναιτο παιδείᾳ κἂν ἐπ᾽ ἐλάχιστον ὡμιληκώς ἄρξομαι δὲ ἀπὸ τοῦ πρώτου δείπνου ἢν δοκῇ ὅ σε εἰκὸς δειπνήσειν τὰ προτέλεια τῆς μελλούσης συνουσίας Εὐθὺς οὖν πρόσεισιν παραγγέλλων τις ἥκειν ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκ ἀνομίλητος οἰκέτης ὃν χρὴ πρῶτον ἵλεων ποιήσασθαι παραβύσαντα εἰς τὴν χεῖρα ὡς μὴ ἀδέξιος εἶναι δοκῇς τοὐλάχιστον πέντε δραχμάς ὁ δὲ ἀκκισάμενος καί Ἄπαγε παρὰ σοῦ δὲ ἐγώ καί Ἡράκλεις μὴ γένοιτο ὑπειπὼν τέλος ἐπείσθη καὶ ἄπεισί σοι πλατὺ ἐγχανών σὺ δὲ ἐσθῆτα καθαρὰν προχειρισάμενος καὶ σεαυτὸν ὡς κοσμιώτατα σχηματίσας λουσάμενος ἥκεις δεδιὼς μὴ πρὸ τῶν ἄλλων ἀφίκοιο ἀπειρόκαλον γάρ ὥσπερ καὶ τὸ ὕστατον ἥκειν φορτικόν αὐτὸ οὖν τηρήσας τὸ μέσον τοῦ καιροῦ εἰσελήλυθας καί σε πάνυ ἐντίμως ἐδέξατο καὶ παραλαβών τις κατέκλινε μικρὸν ὑπὲρ τοῦ πλουσίου μετὰ δύο που σχεδὸν τῶν παλαιῶν φίλων σὺ δ᾽ ὥσπερ εἰς τοῦ Διὸς τὸν οἶκον παρελθὼν πάντα τεθαύμακας καὶ ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν πραττομένων μετέωρος εἶ ξένα γάρ σοι καὶ ἄγνωστα πάντα καὶ ἥ τε οἰκετεία εἰς σὲ ἀποβλέπει καὶ τῶν παρόντων ἕκαστος ὅ τι πράξεις ἐπιτηροῦσιν οὐδὲ αὐτῷ δὲ ἀμελὲς τῷ πλουσίῳ τοῦτο ἀλλὰ καὶ προεῖπέ τισι τῶν οἰκετῶν ἐπισκοπεῖν εἴ πως εἰς τοὺς παῖδας ἢ εἰς τὴν γυναῖκα πολλάκις ἐκ περιωπῆς ἀποβλέψεις οἱ μὲν γὰρ τῶν συνδείπνων ἀκόλουθοι ὁρῶντες ἐκπεπληγμένον εἰς τὴν ἀπειρίαν τῶν δρωμένων ἀποσκώπτουσι τεκμήριον τοῦ μὴ παρ᾽ ἄλλῳ πρότερόν σε δεδειπνηκέναι τὸ καινὸν εἶναί σοι τὸ χειρόμακτρον τιθέμενοι Ὥσπερ οὖν εἰκός ἰδίειν τε ἀνάγκη ὑπ᾽ ἀπορίας καὶ μήτε διψῶντα πιεῖν αἰτεῖν τολμᾶν μὴ δόξῃς οἰνόφλυξ τις εἶναι μήτε τῶν ὄψων παρατεθέντων ποικίλων καὶ πρός τινα τάξιν ἐσκευασμένων εἰδέναι ἐφ᾽ ὅ τι πρῶτον ἢ δεύτερον τὴν χεῖρα ἐνέγκῃς ὑποβλέπειν οὖν εἰς τὸν πλησίον δεήσει κἀκεῖνον ζηλοῦν καὶ μανθάνειν τοῦ δείπνου τὴν ἀκολουθίαν τὰ δ᾽ ἄλλα ποικίλος εἶ καὶ θορύβου πλέως τὴν ψυχήν πρὸς ἕκαστα τῶν πραττομένων ἐκπεπληγμένος καὶ ἄρτι μὲν εὐδαιμονίζεις τὸν πλούσιον τοῦ χρυσοῦ καὶ τοῦ ἐλέφαντος καὶ τῆς τοσαύτης τρυφῆς ἄρτι δὲ οἰκτείρεις σεαυτόν ὡς τὸ μηδὲν ὢν εἶτα ζῆν ὑπολαμβάνεις ἐνίοτε δὲ κἀκεῖνο εἰσέρχεταί σε ὡς ζηλωτόν τινα βιώσῃ τὸν βίον ἅπασιν ἐκείνοις ἐντρυφήσων καὶ μεθέξων αὐτῶν ἐξ ἰσοτιμίας οἴει γὰρ εἰσαεὶ Διονύσια ἑορτάσειν καί που καὶ μειράκια ὡραῖα διακο-νούμενα καὶ ἠρέμα προσμειδιῶντα γλαφυρωτέραν ὑπογράφει σοι τὴν μέλλουσαν διατριβήν ὥστε συνεχῶς τὸ Ὁμηρικὸν ἐκεῖνο ἐπιφθέγγεσθαι οὐ νέμεσις Τρῶας καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς πολλὰ πονεῖν καὶ ὑπομένειν ὑπὲρ τῆς τοσαύτης εὐδαιμονίας Φιλοτησίαι τὸ ἐπὶ τούτῳ καὶ σκύφον εὐμεγέθη τινὰ αἰτήσας προὔπιέν σοι τῷ διδασκάλῳ ἢ ὁτιδήποτε προσειπών σὺ δὲ λαβών ὅτι μέν τί σε καὶ αὐτὸν ὑπειπεῖν ἔδει ἠγνόησας ὑπ᾽ ἀπειρίας καὶ ἀγροικίας δόξαν ὦφλες ἐπίφθονος δ᾽ οὖν ἀπὸ τῆς προπόσεως ἐκείνης πολλοῖς τῶν παλαιῶν φίλων γεγένησαι καὶ πρότερον ἐπὶ τῇ κατακλίσει λυπήσας τινὰς αὐτῶν ὅτι τήμερον ἥκων προὐ-κρίθης ἀνδρῶν πολυετῆ δουλείαν ἠντληκότων εὐθὺς οὖν καὶ τοιοῦτός τις ἐν αὐτοῖς περὶ σοῦ λόγος Τοῦτο ἡμῖν πρὸς τοῖς ἄλλοις δεινοῖς ἐλείπετο καὶ τῶν ἄρτι εἰσεληλυθότων εἰς τὴν οἰκίαν δευτέρους εἶναι καὶ μόνοις τοῖς Ἕλλησι τούτοις ἀνέῳκται ἡ Ῥωμαίων πόλις καίτοι τί

ἐστιν ἐφ᾽ ὅτῳ προτιμῶνται ἡμῶν οὐ ῥημάτια δύστηνα λέγοντες οἴονταί τι παμμέγεθες ὠφελεῖν ἄλλος δέ Οὐ γὰρ εἶδες ὅσα μὲν ἔπιεν ὅπως δὲ τὰ παρατεθέντα συλλαβὼν κατέφαγεν ἀπειρόκαλος ἄνθρωπος καὶ λιμοῦ πλέως οὐδ᾽ ὄναρ λευκοῦ ποτε ἄρτου ἐμφορηθείς οὔτι γε Νομαδικοῦ ἢ Φασιανοῦ ὄρνιθος ὧν μόλις τὰ ὀστᾶ ἡμῖν καταλέλοιπεν τρίτος ἄλλος Ὦ μάταιοι φησίν πέντε οὐδ᾽ ὅλων ἡμερῶν ὄψεσθε αὐτὸν ἐνταῦθά που ἐν ἡμῖν τὰ ὅμοια ποτνιώμενον νῦν μὲν γὰρ ὥσπερ τὰ καινὰ τῶν ὑποδημάτων ἐν τιμῇ τινι καὶ ἐπιμελείᾳ ἐστίν ἐπειδὰν δὲ πατηθῇ πολλάκις καὶ ὑπὸ τοῦ πηλοῦ ἀναπλασθῇ ὑπὸ τῇ κλίνῃ ἀθλίως ἐρρίψεται κόρεων ὥσπερ ἡμεῖς ἀνάπλεως Ἐκεῖνοι μὲν οὖν τοιαῦτα πολλὰ περὶ σοῦ στρέφουσι καί που ἤδη καὶ πρὸς διαβολάς τινες αὐτῶν παρασκευάζονται τὸ δ᾽ οὖν συμπόσιον ὅλον ἐκεῖνο σόν ἐστιν καὶ περὶ σοῦ οἱ πλεῖστοι τῶν λόγων σὺ δ᾽ ὑπ᾽ ἀηθείας πλέον τοῦ ἱκανοῦ ἐμπιὼν οἴνου λεπτοῦ καὶ δριμέος πάλαι τῆς γαστρὸς ἐπειγούσης πονηρῶς ἔχεις καὶ οὔτε προεξαναστῆναί σοι καλὸν οὔτε μένειν ἀσφαλές ἀποτεινομένου τοίνυν τοῦ πότου καὶ λόγων ἐπὶ λόγοις γιγνομένων καὶ θεαμάτων ἐπὶ θεάμασι παριόντων - ἅπαντα γὰρ ἐπιδείξασθαί σοι τὰ αὑτοῦ βούλεται - κόλασιν οὐ μικρὰν ὑπομένεις μήτε ὁρῶν τὰ γιγνόμενα μήτε ἀκούων εἴ τις ᾄδει ἢ κιθαρίζει πάνυ τιμώμενος μειρακίσκος ἀλλ᾽ ἐπαινεῖς μὲν ὑπ᾽ ἀνάγκης εὔχῃ δὲ ἢ σεισμῷ συμπεσεῖν ἐκεῖνα πάντα ἢ πυρκαϊάν τινα προσαγγελθῆναι ἵνα ποτὲ καὶ διαλυθῇ τὸ συμπόσιον Τοῦτο μὲν δή σοι τὸ πρῶτον ὦ ἑταῖρε καὶ ἥδιστον ἐκεῖνο δεῖπνον οὐκ ἔμοιγε τοῦ θύμου καὶ τῶν λευκῶν ἁλῶν ἥδιον ὁπηνίκα βούλομαι καὶ ὁπόσον ἐλευθέρως ἐσθιομένων Ἵνα γοῦν σοι τὴν ὀξυρεγμίαν τὴν ἐπὶ τούτοις παρῶ καὶ τὸν ἐν τῇ νυκτὶ ἔμετον ἕωθεν δεήσει περὶ τοῦ μισθοῦ συμβῆναι ὑμᾶς ὁπόσον τε καὶ ὁπότε τοῦ ἔτους χρὴ λαμβάνειν παρόντων οὖν ἢ δύο ἢ τριῶν φίλων προσκαλέσας σε καὶ καθίζεσθαι κελεύσας ἄρχεται λέγειν Τὰ μὲν ἡμέτερα ὁποῖά ἐστιν ἑώρακας ἤδη καὶ ὡς τῦφος ἐν αὐτοῖς οὐδὲ εἷς ἀτραγῴδητα δὲ καὶ πεζὰ πάντα καὶ δημοτικά χρὴ δέ σε οὕτως ἔχειν ὡς ἁπάντων ἡμῖν κοινῶν ἐσομένων γελοῖον γὰρ εἰ τὸ κυριώτατον τὴν ψυχήν σοι τὴν ἐμαυτοῦ ἢ καὶ νὴ Δία τῶν παίδων - εἰ παῖδες εἶεν αὐτῷ παιδεύσεως δεόμενοι - ἐπιτρέπων τῶν ἄλλων μὴ ἐπ᾽ ἴσης ἡγοίμην δεσπότην ἐπεὶ δὲ καὶ ὡρίσθαι τι δεῖ - ὁρῶ μὲν τὸ μέτριον καὶ αὔταρκες τοῦ σοῦ τρόπου καὶ συνίημι ὡς οὐχὶ μισθοῦ ἐλπίδι προς-ελήλυθας ἡμῶν τῇ οἰκίᾳ τῶν δὲ ἄλλων ἕνεκα τῆς εὐνοίας τῆς παρ᾽ ἡμῶν καὶ τιμῆς ἣν παρὰ πᾶσιν ἕξεις ὅμως δ᾽ οὖν καὶ ὡρίσθω τι - σὺ δ᾽ αὐτὸς ὅ τι καὶ βούλει λέγε μεμνημένος ὦ φίλτατε κἀκείνων ἅπερ ἐν ἑορταῖς διετησίοις εἰκὸς ἡμᾶς παρέξειν οὐ γὰρ ἀμελήσομεν οὐδὲ τῶν τοιούτων εἰ καὶ μὴ νῦν αὐτὰ συντιθέμεθα πολλαὶ δέ οἶσθα τοῦ ἔτους αἱ τοιαῦται ἀφορμαί καὶ πρὸς ἐκεῖνα τοίνυν ἀποβλέπων μετριώτερον δῆλον ὅτι ἐπιβαλεῖς ἡμῖν τὸν μισθόν ἄλλως τε καὶ πρέπον ἂν εἴη τοῖς πεπαιδευμένοις ὑμῖν κρείττοσιν εἶναι χρημάτων Ὁ μὲν ταῦτα εἰπὼν καὶ ὅλον σε διασείσας ταῖς ἐλπίσι τιθασὸν ἑαυτῷ πεποίηκε σὺ δὲ πάλαι τάλαντα καὶ μυριάδας ὀνειροπολήσας καὶ ἀγροὺς ὅλους καὶ συνοικίας συνίης μὲν ἠρέμα τῆς μικρολογίας σαίνεις δὲ ὅμως τὴν ὑπόσχεσιν καὶ τό Πάντα ἡμῖν κοινὰ ἔσται βέβαιον καὶ ἀληθὲς ἔσεσθαι νομίζεις οὐκ εἰδὼς ὅτι τὰ τοιαῦτα χείλεα μέν τ᾽ ἐδίην᾽ ὑπερῴην δ᾽ οὐκ ἐδίηνε τελευταῖον δ᾽ ὑπ᾽ αἰδοῦς αὐτῷ ἐπέτρεψας ὁ δὲ αὐτὸς μὲν οὔ φησιν ἐρεῖν τῶν φίλων δέ τινα τῶν παρόντων κελεύει μέσον ἐλθόντα τοῦ πράγματος εἰπεῖν ὃ μήτ᾽ αὐτῷ γίγνοιτ᾽ ἂν βαρὺ καὶ πρὸς ἄλλα τούτων ἀναγκαιότερα δαπανῶντι μήτε τῷ ληψομένῳ εὐτελές ὁ δὲ ὠμογέρων τις ἐκ παίδων κολακείᾳ σύντροφος Ὡς μὲν οὐκ εὐδαιμονέστατος εἶ φησίν τῶν ἐν τῇ πόλει ἁπάντων ὦ οὗτος οὐκ ἂν εἴποις ᾧ γε τοῦτο πρῶτον ὑπῆρχεν ὃ πολλοῖς πάνυ γλιχομένοις μόλις ἂν γένοιτο παρὰ τῆς Τύχης λέγω δὲ ὁμιλίας ἀξιωθῆναι καὶ ἑστίας κοινωνῆσαι καὶ εἰς τὴν πρώτην οἰκίαν τῶν ἐν τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ καταδεχθῆναι τοῦτο γὰρ ὑπὲρ τὰ Κροίσου τάλαντα καὶ τὸν Μίδου πλοῦτον εἰ σωφρονεῖν οἶσθα ἰδὼν δὲ πολλοὺς τῶν εὐδοκίμων ἐθελήσαντας ἄν εἰ καὶ προσδιδόναι δέοι μόνης τῆς δόξης ἕνεκα

συνεῖναι τούτῳ καὶ ὁρᾶσθαι περὶ αὐτὸν ἑταίρους καὶ φίλους εἶναι δοκοῦντας οὐκ ἔχω ὅπως σε τῆς εὐποτμίας μακαρίσω ὃς καὶ προσλήψῃ μισθὸν τῆς τοιαύτης εὐδαιμονίας ἀρκεῖν οὖν νομίζω εἰ μὴ πάνυ ἄσωτος εἶ τοσόνδε τι - εἰπὼν ἐλάχιστον καὶ μάλιστα πρὸς τὰς σὰς ἐκείνας ἐλπίδας ἀγαπᾶν δ᾽ ὅμως ἀναγκαῖον οὐ γὰρ οὐδ᾽ ἂν φυγεῖν ἔτι σοι δυνατὸν ἐντὸς ἀρκύων γενομένῳ δέχῃ τοίνυν τὸν χαλινὸν μύσας καὶ τὰ πρῶτα εὐάγωγος εἶ πρὸς αὐτὸν οὐ πάνυ περισπῶντα οὐδὲ ὀξέως νύττοντα μέχρι ἂν λάθῃς τέλεον αὐτῷ συνήθης γενόμενος Οἱ μὲν δὴ ἔξω ἄνθρωποι τὸ μετὰ τοῦτο ζηλοῦσί σε ὁρῶντες ἐντὸς τῆς κιγκλίδος διατρίβοντα καὶ ἀκωλύτως εἰσιόντα καὶ τῶν πάνυ τινὰ ἔνδον γεγενημένον σὺ δὲ αὐτὸς οὐδέπω ὁρᾷς οὗτινος ἕνεκα εὐδαίμων αὐτοῖς εἶναι δοκεῖς πλὴν ἀλλὰ χαίρεις γε καὶ σεαυτὸν ἐξαπατᾷς καὶ ἀεὶ τὰ μέλλοντα βελτίω γενήσεσθαι νομίζεις τὸ δ᾽ ἔμπαλιν ἢ σὺ ἤλπισας γίγνεται καὶ ὡς ἡ παροιμία φησίν ἐπὶ Μανδροβούλου χωρεῖ τὸ πρᾶγμα καθ᾽ ἑκάστην ὡς εἰπεῖν τὴν ἡμέραν ἀποσμικρυνόμενον καὶ εἰς τοὐπίσω ἀναποδίζον ἠρέμα οὖν καὶ κατ᾽ ὀλίγον ὥσπερ ἐν ἀμυδρῷ τῷ φωτὶ τότε πρῶτον διαβλέπων ἄρχῃ κατανοεῖν ὡς αἱ μὲν χρυσαῖ ἐκεῖναι ἐλπίδες οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες ἦσαν ἐπίχρυσοι βαρεῖς δὲ καὶ ἀληθεῖς καὶ ἀπαραίτητοι καὶ συνεχεῖς οἱ πόνοι Τίνες οὗτοι ἴσως ἐρήσῃ με οὐχ ὁρῶ γὰρ ὅ τι τὸ ἐπίπονον ἐν ταῖς τοιαύταις συνουσίαις ἐστὶν οὐδ᾽ ἐπινοῶ ἅτινα ἔφησθα τὰ καματηρὰ καὶ ἀφόρητα οὐκοῦν ἄκουσον ὦ γενναῖε μὴ εἰ κάματος ἔνεστιν ἐν τῷ πράγματι μόνον ἐξετάζων ἀλλὰ καὶ τὸ αἰσχρὸν καὶ ταπεινὸν καὶ συνόλως δουλοπρεπὲς οὐκ ἐν παρέργῳ τῆς ἀκροάσεως τιθέμενος Καὶ πρῶτόν γε μέμνησο μηκέτι ἐλεύθερον τὸ ἀπ᾽ ἐκείνου μηδὲ εὐπατρίδην σεαυτὸν οἴεσθαι πάντα γὰρ ταῦτα τὸ γένος τὴν ἐλευθερίαν τοὺς προγόνους ἔξω τοῦ ὀδοῦ καταλείψων ἴσθι ἐπειδὰν ἐπὶ τοιαύτην σαυτὸν λατρείαν ἀπεμπολήσας εἰσίῃς οὐ γὰρ ἐθελήσει σοι ἡ Ἐλευθερία συνεισελθεῖν ἐφ᾽ οὕτως ἀγεννῆ πράγματα καὶ ταπεινὰ εἰσιόντι δοῦλος οὖν εἰ καὶ πάνυ ἀχθέσῃ τῷ ὀνόματι καὶ οὐχ ἑνός ἀλλὰ πολλῶν δοῦλος ἀναγκαίως ἔσῃ καὶ θητεύσεις κάτω νενευκὼς ἕωθεν εἰς ἑσπέραν ἀεικελίῳ ἐπὶ μισθῷ καὶ ἅτε δὴ μὴ ἐκ παίδων τῇ Δουλείᾳ συντραφείς ὀψιμαθήσας δὲ καὶ πόρρω που τῆς ἡλικίας παιδευόμενος πρὸς αὐτῆς οὐ πάνυ εὐδόκιμος ἔσῃ οὐδὲ πολλοῦ ἄξιος τῷ δεσπότῃ διαφθείρει γάρ σε ἡ μνήμη τῆς ἐλευθερίας ὑπιοῦσα καὶ ἀποσκιρτᾶν ἐνίοτε ποιεῖ καὶ δι᾽ αὐτὸ ἐν τῇ δουλείᾳ πονηρῶς ἀπαλλάττειν Πλὴν εἰ μὴ ἀποχρῆν σοι πρὸς ἐλευθερίαν νομίζεις τὸ μὴ Πυρρίου μηδὲ Ζωπυρίωνος υἱὸν εἶναι μηδὲ ὥσπερ τις Βιθυνὸς ὑπὸ μεγαλοφώνῳ τῷ κήρυκι ἀπημπολῆσθαι ἀλλ᾽ ὁπόταν ὦ βέλτιστε τῆς νουμηνίας ἐπιστάσης ἀναμιχθεὶς τῷ Πυρρίᾳ καὶ τῷ Ζωπυρίωνι προτείνῃς τὴν χεῖρα ὁμοίως τοῖς ἄλλοις οἰκέταις καὶ λάβῃς ἐκεῖνο ὁτιδήποτε ἦν τὸ γιγνόμενον τοῦτο ἡ πρᾶσίς ἐστι κήρυκος γὰρ οὐκ ἔδει ἐπ᾽ ἄνδρα ἑαυτὸν ἀποκηρύξαντα καὶ μακρῷ χρόνῳ μνηστευσάμενον ἑαυτῷ τὸν δεσπότην Εἶτ᾽ ὦ κάθαρμα φαίην ἄν καὶ μάλιστα πρὸς τὸν φιλοσοφεῖν φάσκοντα εἰ μέν σέ τις ἢ πλέοντα καταποντιστὴς συλλαβὼν ἢ λῃστὴς ἀπεδίδοτο ᾤκτειρες ἂν σεαυτὸν ὡς παρὰ τὴν ἀξίαν δυστυχοῦντα ἢ εἴ τίς σου λαβόμενος ἦγε δοῦλον εἶναι λέγων ἐβόας ἂν τοὺς νόμους καὶ δεινὰ ἐποίεις καὶ ἠγανάκτεις καί Ὦ γῆ καὶ θεοί μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἐκεκράγεις ἄν σεαυτὸν δὲ ὀλίγων ἕνεκα ὀβολῶν ἐν τούτῳ τῆς ἡλικίας ὅτε καὶ εἰ φύσει δοῦλος ἦσθα καιρὸς ἦν πρὸς ἐλευθερίαν ἤδη ὁρᾶν αὐτῇ ἀρετῇ καὶ σοφίᾳ φέρων ἀπημπόληκας οὐδὲ τοὺς πολλοὺς ἐκείνους λόγους αἰδεσθεὶς οὓς ὁ καλὸς Πλάτων ἢ ὁ Χρύσιππος ἢ Ἀριστοτέλης διεξεληλύθασι τὸ μὲν ἐλευθέριον ἐπαινοῦντες τὸ δουλοπρεπὲς δὲ διαβάλλοντες καὶ οὐκ αἰσχύνῃ κόλαξιν ἀνθρώποις καὶ ἀγοραίοις καὶ βωμολόχοις ἀντεξεταζόμενος καὶ ἐν τοσούτῳ πλήθει Ῥωμαϊκῷ μόνος ξενίζων τῷ τρίβωνι καὶ πονηρῶς τὴν Ῥωμαίων φωνὴν βαρβαρίζων εἶτα δειπνῶν δεῖπνα θορυβώδη καὶ πολυάνθρωπα συγκλύδων τινῶν καὶ τῶν πλείστων μοχθηρῶν καὶ ἐν αὐτοῖς ἐπαινεῖς φορτικῶς καὶ πίνεις πέρα τοῦ μετρίως ἔχοντος

ἕωθέν τε ὑπὸ κώδωνι ἐξαναστὰς ἀποσεισάμενος τοῦ ὕπνου τὸ ἥδιστον συμπεριθεῖς ἄνω καὶ κάτω ἔτι τὸν χθιζὸν ἔχων πηλὸν ἐπὶ τοῖν σκελοῖν οὕτως ἀπορία μέν σε θέρμων ἔσχεν ἢ τῶν ἀγρίων λαχάνων ἐπέλιπον δὲ καὶ αἱ κρῆναι ῥέουσαι τοῦ ψυχροῦ ὕδατος ὡς ἐπὶ ταῦτά σε ὑπ᾽ ἀμηχανίας ἐλθεῖν ἀλλὰ δῆλον ὡς οὐχ ὕδατος οὐδὲ θέρμων ἀλλὰ πεμμάτων καὶ ὄψου καὶ οἴνου ἀνθοσμίου ἐπιθυμῶν ἑάλως καθάπερ ὁ λάβραξ αὐτὸν μάλα δικαίως τὸν ὀρεγόμενον τούτων λαιμὸν διαπαρείς παρὰ πόδας τοιγαροῦν τῆς λιχνείας ταύτης τἀπίχειρα καὶ ὥσπερ οἱ πίθηκοι δεθεὶς κλοιῷ τὸν τράχηλον ἄλλοις μὲν γέλωτα παρέχεις σεαυτῷ δὲ δοκεῖς τρυφᾶν ὅτι ἔστι σοι τῶν ἰσχάδων ἀφθόνως ἐντραγεῖν ἡ δὲ ἐλευθερία καὶ τὸ εὐγενὲς αὐτοῖς φυλέταις καὶ φράτερσι φροῦδα πάντα καὶ οὐδὲ μνήμη τις αὐτῶν Καὶ ἀγαπητὸν εἰ μόνον τὸ αἰσχρὸν προσῆν τῷ πράγματι δοῦλον ἀντ᾽ ἐλευθέρου δοκεῖν οἱ δὲ πόνοι μὴ κατὰ τοὺς πάνυ τούτους οἰκέτας ἀλλ᾽ ὅρα εἰ μετριώτερά σοι προστέτακται τῶν Δρόμωνι καὶ Τιβείῳ προστεταγμένων ὧν μὲν γὰρ ἕνεκα τῶν μαθημάτων ἐπιθυμεῖν φήσας παρείληφέ σε ὀλίγον αὐτῷ μέλει Τί γὰρ κοινόν φασί λύρᾳ καὶ ὄνῳ πάνυ γοῦν - οὐχ ὁρᾷς - ἐκτετήκασι τῷ πόθῳ τῆς Ὁμήρου σοφίας ἢ τῆς Δημοσθένους δεινότητος ἢ τῆς Πλάτωνος μεγαλοφροσύνης ὧν ἤν τις ἐκ τῆς ψυχῆς ἀφέλῃ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὰς περὶ τούτων φροντίδας τὸ καταλειπόμενόν ἐστι τῦφος καὶ μαλακία καὶ ἡδυπάθεια καὶ ἀσέλγεια καὶ ὕβρις καὶ ἀπαιδευσία δεῖται δή σου ἐπ᾽ ἐκεῖνα μὲν οὐδαμῶς ἐπεὶ δὲ πώγωνα ἔχεις βαθὺν καὶ σεμνός τις εἶ τὴν πρόσοψιν καὶ ἱμάτιον Ἑλληνικὸν εὐσταλῶς περιβέβλησαι καὶ πάντες ἴσασί σε γραμματικὸν ἢ ῥήτορα ἢ φιλόσοφον καλὸν αὐτῷ δοκεῖ ἀναμεμῖχθαι καὶ τοιοῦτόν τινα τοῖς προϊοῦσι καὶ προπομπεύουσιν αὐτοῦ δόξει γὰρ ἐκ τούτου καὶ φιλομαθὴς τῶν Ἑλληνικῶν μαθημάτων καὶ ὅλως περὶ παιδείαν φιλόκαλος ὥστε κινδυνεύεις ὦ γενναῖε ἀντὶ τῶν θαυμαστῶν λόγων τὸν πώγωνα καὶ τὸν τρίβωνα μεμισθωκέναι Χρὴ οὖν σε ἀεὶ σὺν αὐτῷ ὁρᾶσθαι καὶ μηδέποτε ἀπολείπεσθαι ἀλλὰ ἕωθεν ἐξαναστάντα παρέχειν σεαυτὸν ὀφθησόμενον ἐν τῇ θεραπείᾳ καὶ μὴ λιπεῖν τὴν τάξιν ὁ δὲ ἐπιβάλλων ἐνίοτέ σοι τὴν χεῖρα ὅ τι ἂν τύχῃ ληρεῖ τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐπιδεικνύμενος ὡς οὐδὲ ὁδῷ βαδίζων ἀμελής ἐστι τῶν Μουσῶν ἀλλ᾽ εἰς καλὸν τὴν ἐν τῷ περιπάτῳ διατίθεται σχολήν σὺ δ᾽ ἄθλιος τὰ μὲν παραδραμών τὰ δὲ βάδην ἄναντα πολλὰ καὶ κάταντα - τοιαύτη γάρ ὡς οἶσθα ἡ πόλις - περιελθὼν ἵδρωκάς τε καὶ πνευστιᾷς κἀκείνου ἔνδον τινὶ τῶν φίλων πρὸς ὃν ἦλθεν διαλεγομένου μηδὲ ὅπου καθίζῃς ἔχων ὀρθὸς ὑπ᾽ ἀπορίας ἀναγιγνώσκεις τὸ βιβλίον προχειρισάμενος Ἐπειδὰν δὲ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον ἡ νὺξ καταλάβῃ λουσάμενος πονηρῶς ἀωρὶ περὶ αὐτό που σχεδὸν τὸ μεσονύκτιον ἥκεις ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔντιμος οὐδὲ περίβλεπτος τοῖς παροῦσιν ἀλλ᾽ ἤν τις ἄλλος ἐπεισέλθῃ νεαλέστερος εἰς τοὐπίσω σύ καὶ οὕτως εἰς τὴν ἀτιμοτάτην γωνίαν ἐξωσθεὶς κατάκεισαι μάρτυς μόνον τῶν παραφερομένων τὰ ὀστᾶ εἰ ἐφίκοιτο μέχρι σοῦ καθάπερ οἱ κύνες περιεσθίων ἢ τὸ σκληρὸν τῆς μαλάχης φύλλον ᾧ τὰ ἄλλα συνειλοῦσιν εἰ ὑπεροφθείη ὑπὸ τῶν προκατακειμένων ἄσμενος ὑπὸ λιμοῦ παροψώμενος Οὐ μὴν οὐδὲ ἡ ἄλλη ὕβρις ἄπεστιν ἀλλ᾽ οὔτε ᾠὸν ἔχεις μόνος - οὐ γὰρ ἀναγκαῖόν ἐστιν καὶ σὲ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τοῖς ξένοις καὶ ἀγνώστοις ἀντιποιεῖσθαι ἀγνωμοσύνη γὰρ δὴ τοῦτό γε - οὔτε ἡ ὄρνις ὁμοία ταῖς ἄλλαις ἀλλὰ τῷ μὲν πλησίον παχεῖα καὶ πιμελής σοὶ δὲ νεοττὸς ἡμίτομος ἢ φάττα τις ὑπόσκληρος ὕβρις ἄντικρυς καὶ ἀτιμία πολλάκις δ᾽ εἰ ἐπιλίποι ἄλλου τινὸς αἰφνιδίως ἐπιπαρόντος ἀράμενος ὁ διάκονος τὰ σοὶ παρακείμενα φέρων ἐκείνῳ παρατέθεικεν ὑποτονθορύσας Σὺ γὰρ ἡμέτερος εἶ τεμνομένου μὲν γὰρ ἐν τῷ μέσῳ ἢ συὸς ὑπογαστρίου ἢ ἐλάφου χρὴ ἐκ παντὸς ἢ τὸν διανέμοντα ἵλεων ἔχειν ἢ τὴν Προμηθέως μερίδα φέρεσθαι ὀστᾶ κεκαλυμμένα τῇ πιμελῇ τὸ γὰρ τῷ μὲν ὑπὲρ σὲ τὴν λοπάδα

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

ἐστιν ἐφ᾽ ὅτῳ προτιμῶνται ἡμῶν οὐ ῥημάτια δύστηνα λέγοντες οἴονταί τι παμμέγεθες ὠφελεῖν ἄλλος δέ Οὐ γὰρ εἶδες ὅσα μὲν ἔπιεν ὅπως δὲ τὰ παρατεθέντα συλλαβὼν κατέφαγεν ἀπειρόκαλος ἄνθρωπος καὶ λιμοῦ πλέως οὐδ᾽ ὄναρ λευκοῦ ποτε ἄρτου ἐμφορηθείς οὔτι γε Νομαδικοῦ ἢ Φασιανοῦ ὄρνιθος ὧν μόλις τὰ ὀστᾶ ἡμῖν καταλέλοιπεν τρίτος ἄλλος Ὦ μάταιοι φησίν πέντε οὐδ᾽ ὅλων ἡμερῶν ὄψεσθε αὐτὸν ἐνταῦθά που ἐν ἡμῖν τὰ ὅμοια ποτνιώμενον νῦν μὲν γὰρ ὥσπερ τὰ καινὰ τῶν ὑποδημάτων ἐν τιμῇ τινι καὶ ἐπιμελείᾳ ἐστίν ἐπειδὰν δὲ πατηθῇ πολλάκις καὶ ὑπὸ τοῦ πηλοῦ ἀναπλασθῇ ὑπὸ τῇ κλίνῃ ἀθλίως ἐρρίψεται κόρεων ὥσπερ ἡμεῖς ἀνάπλεως Ἐκεῖνοι μὲν οὖν τοιαῦτα πολλὰ περὶ σοῦ στρέφουσι καί που ἤδη καὶ πρὸς διαβολάς τινες αὐτῶν παρασκευάζονται τὸ δ᾽ οὖν συμπόσιον ὅλον ἐκεῖνο σόν ἐστιν καὶ περὶ σοῦ οἱ πλεῖστοι τῶν λόγων σὺ δ᾽ ὑπ᾽ ἀηθείας πλέον τοῦ ἱκανοῦ ἐμπιὼν οἴνου λεπτοῦ καὶ δριμέος πάλαι τῆς γαστρὸς ἐπειγούσης πονηρῶς ἔχεις καὶ οὔτε προεξαναστῆναί σοι καλὸν οὔτε μένειν ἀσφαλές ἀποτεινομένου τοίνυν τοῦ πότου καὶ λόγων ἐπὶ λόγοις γιγνομένων καὶ θεαμάτων ἐπὶ θεάμασι παριόντων - ἅπαντα γὰρ ἐπιδείξασθαί σοι τὰ αὑτοῦ βούλεται - κόλασιν οὐ μικρὰν ὑπομένεις μήτε ὁρῶν τὰ γιγνόμενα μήτε ἀκούων εἴ τις ᾄδει ἢ κιθαρίζει πάνυ τιμώμενος μειρακίσκος ἀλλ᾽ ἐπαινεῖς μὲν ὑπ᾽ ἀνάγκης εὔχῃ δὲ ἢ σεισμῷ συμπεσεῖν ἐκεῖνα πάντα ἢ πυρκαϊάν τινα προσαγγελθῆναι ἵνα ποτὲ καὶ διαλυθῇ τὸ συμπόσιον Τοῦτο μὲν δή σοι τὸ πρῶτον ὦ ἑταῖρε καὶ ἥδιστον ἐκεῖνο δεῖπνον οὐκ ἔμοιγε τοῦ θύμου καὶ τῶν λευκῶν ἁλῶν ἥδιον ὁπηνίκα βούλομαι καὶ ὁπόσον ἐλευθέρως ἐσθιομένων Ἵνα γοῦν σοι τὴν ὀξυρεγμίαν τὴν ἐπὶ τούτοις παρῶ καὶ τὸν ἐν τῇ νυκτὶ ἔμετον ἕωθεν δεήσει περὶ τοῦ μισθοῦ συμβῆναι ὑμᾶς ὁπόσον τε καὶ ὁπότε τοῦ ἔτους χρὴ λαμβάνειν παρόντων οὖν ἢ δύο ἢ τριῶν φίλων προσκαλέσας σε καὶ καθίζεσθαι κελεύσας ἄρχεται λέγειν Τὰ μὲν ἡμέτερα ὁποῖά ἐστιν ἑώρακας ἤδη καὶ ὡς τῦφος ἐν αὐτοῖς οὐδὲ εἷς ἀτραγῴδητα δὲ καὶ πεζὰ πάντα καὶ δημοτικά χρὴ δέ σε οὕτως ἔχειν ὡς ἁπάντων ἡμῖν κοινῶν ἐσομένων γελοῖον γὰρ εἰ τὸ κυριώτατον τὴν ψυχήν σοι τὴν ἐμαυτοῦ ἢ καὶ νὴ Δία τῶν παίδων - εἰ παῖδες εἶεν αὐτῷ παιδεύσεως δεόμενοι - ἐπιτρέπων τῶν ἄλλων μὴ ἐπ᾽ ἴσης ἡγοίμην δεσπότην ἐπεὶ δὲ καὶ ὡρίσθαι τι δεῖ - ὁρῶ μὲν τὸ μέτριον καὶ αὔταρκες τοῦ σοῦ τρόπου καὶ συνίημι ὡς οὐχὶ μισθοῦ ἐλπίδι προς-ελήλυθας ἡμῶν τῇ οἰκίᾳ τῶν δὲ ἄλλων ἕνεκα τῆς εὐνοίας τῆς παρ᾽ ἡμῶν καὶ τιμῆς ἣν παρὰ πᾶσιν ἕξεις ὅμως δ᾽ οὖν καὶ ὡρίσθω τι - σὺ δ᾽ αὐτὸς ὅ τι καὶ βούλει λέγε μεμνημένος ὦ φίλτατε κἀκείνων ἅπερ ἐν ἑορταῖς διετησίοις εἰκὸς ἡμᾶς παρέξειν οὐ γὰρ ἀμελήσομεν οὐδὲ τῶν τοιούτων εἰ καὶ μὴ νῦν αὐτὰ συντιθέμεθα πολλαὶ δέ οἶσθα τοῦ ἔτους αἱ τοιαῦται ἀφορμαί καὶ πρὸς ἐκεῖνα τοίνυν ἀποβλέπων μετριώτερον δῆλον ὅτι ἐπιβαλεῖς ἡμῖν τὸν μισθόν ἄλλως τε καὶ πρέπον ἂν εἴη τοῖς πεπαιδευμένοις ὑμῖν κρείττοσιν εἶναι χρημάτων Ὁ μὲν ταῦτα εἰπὼν καὶ ὅλον σε διασείσας ταῖς ἐλπίσι τιθασὸν ἑαυτῷ πεποίηκε σὺ δὲ πάλαι τάλαντα καὶ μυριάδας ὀνειροπολήσας καὶ ἀγροὺς ὅλους καὶ συνοικίας συνίης μὲν ἠρέμα τῆς μικρολογίας σαίνεις δὲ ὅμως τὴν ὑπόσχεσιν καὶ τό Πάντα ἡμῖν κοινὰ ἔσται βέβαιον καὶ ἀληθὲς ἔσεσθαι νομίζεις οὐκ εἰδὼς ὅτι τὰ τοιαῦτα χείλεα μέν τ᾽ ἐδίην᾽ ὑπερῴην δ᾽ οὐκ ἐδίηνε τελευταῖον δ᾽ ὑπ᾽ αἰδοῦς αὐτῷ ἐπέτρεψας ὁ δὲ αὐτὸς μὲν οὔ φησιν ἐρεῖν τῶν φίλων δέ τινα τῶν παρόντων κελεύει μέσον ἐλθόντα τοῦ πράγματος εἰπεῖν ὃ μήτ᾽ αὐτῷ γίγνοιτ᾽ ἂν βαρὺ καὶ πρὸς ἄλλα τούτων ἀναγκαιότερα δαπανῶντι μήτε τῷ ληψομένῳ εὐτελές ὁ δὲ ὠμογέρων τις ἐκ παίδων κολακείᾳ σύντροφος Ὡς μὲν οὐκ εὐδαιμονέστατος εἶ φησίν τῶν ἐν τῇ πόλει ἁπάντων ὦ οὗτος οὐκ ἂν εἴποις ᾧ γε τοῦτο πρῶτον ὑπῆρχεν ὃ πολλοῖς πάνυ γλιχομένοις μόλις ἂν γένοιτο παρὰ τῆς Τύχης λέγω δὲ ὁμιλίας ἀξιωθῆναι καὶ ἑστίας κοινωνῆσαι καὶ εἰς τὴν πρώτην οἰκίαν τῶν ἐν τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ καταδεχθῆναι τοῦτο γὰρ ὑπὲρ τὰ Κροίσου τάλαντα καὶ τὸν Μίδου πλοῦτον εἰ σωφρονεῖν οἶσθα ἰδὼν δὲ πολλοὺς τῶν εὐδοκίμων ἐθελήσαντας ἄν εἰ καὶ προσδιδόναι δέοι μόνης τῆς δόξης ἕνεκα

συνεῖναι τούτῳ καὶ ὁρᾶσθαι περὶ αὐτὸν ἑταίρους καὶ φίλους εἶναι δοκοῦντας οὐκ ἔχω ὅπως σε τῆς εὐποτμίας μακαρίσω ὃς καὶ προσλήψῃ μισθὸν τῆς τοιαύτης εὐδαιμονίας ἀρκεῖν οὖν νομίζω εἰ μὴ πάνυ ἄσωτος εἶ τοσόνδε τι - εἰπὼν ἐλάχιστον καὶ μάλιστα πρὸς τὰς σὰς ἐκείνας ἐλπίδας ἀγαπᾶν δ᾽ ὅμως ἀναγκαῖον οὐ γὰρ οὐδ᾽ ἂν φυγεῖν ἔτι σοι δυνατὸν ἐντὸς ἀρκύων γενομένῳ δέχῃ τοίνυν τὸν χαλινὸν μύσας καὶ τὰ πρῶτα εὐάγωγος εἶ πρὸς αὐτὸν οὐ πάνυ περισπῶντα οὐδὲ ὀξέως νύττοντα μέχρι ἂν λάθῃς τέλεον αὐτῷ συνήθης γενόμενος Οἱ μὲν δὴ ἔξω ἄνθρωποι τὸ μετὰ τοῦτο ζηλοῦσί σε ὁρῶντες ἐντὸς τῆς κιγκλίδος διατρίβοντα καὶ ἀκωλύτως εἰσιόντα καὶ τῶν πάνυ τινὰ ἔνδον γεγενημένον σὺ δὲ αὐτὸς οὐδέπω ὁρᾷς οὗτινος ἕνεκα εὐδαίμων αὐτοῖς εἶναι δοκεῖς πλὴν ἀλλὰ χαίρεις γε καὶ σεαυτὸν ἐξαπατᾷς καὶ ἀεὶ τὰ μέλλοντα βελτίω γενήσεσθαι νομίζεις τὸ δ᾽ ἔμπαλιν ἢ σὺ ἤλπισας γίγνεται καὶ ὡς ἡ παροιμία φησίν ἐπὶ Μανδροβούλου χωρεῖ τὸ πρᾶγμα καθ᾽ ἑκάστην ὡς εἰπεῖν τὴν ἡμέραν ἀποσμικρυνόμενον καὶ εἰς τοὐπίσω ἀναποδίζον ἠρέμα οὖν καὶ κατ᾽ ὀλίγον ὥσπερ ἐν ἀμυδρῷ τῷ φωτὶ τότε πρῶτον διαβλέπων ἄρχῃ κατανοεῖν ὡς αἱ μὲν χρυσαῖ ἐκεῖναι ἐλπίδες οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες ἦσαν ἐπίχρυσοι βαρεῖς δὲ καὶ ἀληθεῖς καὶ ἀπαραίτητοι καὶ συνεχεῖς οἱ πόνοι Τίνες οὗτοι ἴσως ἐρήσῃ με οὐχ ὁρῶ γὰρ ὅ τι τὸ ἐπίπονον ἐν ταῖς τοιαύταις συνουσίαις ἐστὶν οὐδ᾽ ἐπινοῶ ἅτινα ἔφησθα τὰ καματηρὰ καὶ ἀφόρητα οὐκοῦν ἄκουσον ὦ γενναῖε μὴ εἰ κάματος ἔνεστιν ἐν τῷ πράγματι μόνον ἐξετάζων ἀλλὰ καὶ τὸ αἰσχρὸν καὶ ταπεινὸν καὶ συνόλως δουλοπρεπὲς οὐκ ἐν παρέργῳ τῆς ἀκροάσεως τιθέμενος Καὶ πρῶτόν γε μέμνησο μηκέτι ἐλεύθερον τὸ ἀπ᾽ ἐκείνου μηδὲ εὐπατρίδην σεαυτὸν οἴεσθαι πάντα γὰρ ταῦτα τὸ γένος τὴν ἐλευθερίαν τοὺς προγόνους ἔξω τοῦ ὀδοῦ καταλείψων ἴσθι ἐπειδὰν ἐπὶ τοιαύτην σαυτὸν λατρείαν ἀπεμπολήσας εἰσίῃς οὐ γὰρ ἐθελήσει σοι ἡ Ἐλευθερία συνεισελθεῖν ἐφ᾽ οὕτως ἀγεννῆ πράγματα καὶ ταπεινὰ εἰσιόντι δοῦλος οὖν εἰ καὶ πάνυ ἀχθέσῃ τῷ ὀνόματι καὶ οὐχ ἑνός ἀλλὰ πολλῶν δοῦλος ἀναγκαίως ἔσῃ καὶ θητεύσεις κάτω νενευκὼς ἕωθεν εἰς ἑσπέραν ἀεικελίῳ ἐπὶ μισθῷ καὶ ἅτε δὴ μὴ ἐκ παίδων τῇ Δουλείᾳ συντραφείς ὀψιμαθήσας δὲ καὶ πόρρω που τῆς ἡλικίας παιδευόμενος πρὸς αὐτῆς οὐ πάνυ εὐδόκιμος ἔσῃ οὐδὲ πολλοῦ ἄξιος τῷ δεσπότῃ διαφθείρει γάρ σε ἡ μνήμη τῆς ἐλευθερίας ὑπιοῦσα καὶ ἀποσκιρτᾶν ἐνίοτε ποιεῖ καὶ δι᾽ αὐτὸ ἐν τῇ δουλείᾳ πονηρῶς ἀπαλλάττειν Πλὴν εἰ μὴ ἀποχρῆν σοι πρὸς ἐλευθερίαν νομίζεις τὸ μὴ Πυρρίου μηδὲ Ζωπυρίωνος υἱὸν εἶναι μηδὲ ὥσπερ τις Βιθυνὸς ὑπὸ μεγαλοφώνῳ τῷ κήρυκι ἀπημπολῆσθαι ἀλλ᾽ ὁπόταν ὦ βέλτιστε τῆς νουμηνίας ἐπιστάσης ἀναμιχθεὶς τῷ Πυρρίᾳ καὶ τῷ Ζωπυρίωνι προτείνῃς τὴν χεῖρα ὁμοίως τοῖς ἄλλοις οἰκέταις καὶ λάβῃς ἐκεῖνο ὁτιδήποτε ἦν τὸ γιγνόμενον τοῦτο ἡ πρᾶσίς ἐστι κήρυκος γὰρ οὐκ ἔδει ἐπ᾽ ἄνδρα ἑαυτὸν ἀποκηρύξαντα καὶ μακρῷ χρόνῳ μνηστευσάμενον ἑαυτῷ τὸν δεσπότην Εἶτ᾽ ὦ κάθαρμα φαίην ἄν καὶ μάλιστα πρὸς τὸν φιλοσοφεῖν φάσκοντα εἰ μέν σέ τις ἢ πλέοντα καταποντιστὴς συλλαβὼν ἢ λῃστὴς ἀπεδίδοτο ᾤκτειρες ἂν σεαυτὸν ὡς παρὰ τὴν ἀξίαν δυστυχοῦντα ἢ εἴ τίς σου λαβόμενος ἦγε δοῦλον εἶναι λέγων ἐβόας ἂν τοὺς νόμους καὶ δεινὰ ἐποίεις καὶ ἠγανάκτεις καί Ὦ γῆ καὶ θεοί μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἐκεκράγεις ἄν σεαυτὸν δὲ ὀλίγων ἕνεκα ὀβολῶν ἐν τούτῳ τῆς ἡλικίας ὅτε καὶ εἰ φύσει δοῦλος ἦσθα καιρὸς ἦν πρὸς ἐλευθερίαν ἤδη ὁρᾶν αὐτῇ ἀρετῇ καὶ σοφίᾳ φέρων ἀπημπόληκας οὐδὲ τοὺς πολλοὺς ἐκείνους λόγους αἰδεσθεὶς οὓς ὁ καλὸς Πλάτων ἢ ὁ Χρύσιππος ἢ Ἀριστοτέλης διεξεληλύθασι τὸ μὲν ἐλευθέριον ἐπαινοῦντες τὸ δουλοπρεπὲς δὲ διαβάλλοντες καὶ οὐκ αἰσχύνῃ κόλαξιν ἀνθρώποις καὶ ἀγοραίοις καὶ βωμολόχοις ἀντεξεταζόμενος καὶ ἐν τοσούτῳ πλήθει Ῥωμαϊκῷ μόνος ξενίζων τῷ τρίβωνι καὶ πονηρῶς τὴν Ῥωμαίων φωνὴν βαρβαρίζων εἶτα δειπνῶν δεῖπνα θορυβώδη καὶ πολυάνθρωπα συγκλύδων τινῶν καὶ τῶν πλείστων μοχθηρῶν καὶ ἐν αὐτοῖς ἐπαινεῖς φορτικῶς καὶ πίνεις πέρα τοῦ μετρίως ἔχοντος

ἕωθέν τε ὑπὸ κώδωνι ἐξαναστὰς ἀποσεισάμενος τοῦ ὕπνου τὸ ἥδιστον συμπεριθεῖς ἄνω καὶ κάτω ἔτι τὸν χθιζὸν ἔχων πηλὸν ἐπὶ τοῖν σκελοῖν οὕτως ἀπορία μέν σε θέρμων ἔσχεν ἢ τῶν ἀγρίων λαχάνων ἐπέλιπον δὲ καὶ αἱ κρῆναι ῥέουσαι τοῦ ψυχροῦ ὕδατος ὡς ἐπὶ ταῦτά σε ὑπ᾽ ἀμηχανίας ἐλθεῖν ἀλλὰ δῆλον ὡς οὐχ ὕδατος οὐδὲ θέρμων ἀλλὰ πεμμάτων καὶ ὄψου καὶ οἴνου ἀνθοσμίου ἐπιθυμῶν ἑάλως καθάπερ ὁ λάβραξ αὐτὸν μάλα δικαίως τὸν ὀρεγόμενον τούτων λαιμὸν διαπαρείς παρὰ πόδας τοιγαροῦν τῆς λιχνείας ταύτης τἀπίχειρα καὶ ὥσπερ οἱ πίθηκοι δεθεὶς κλοιῷ τὸν τράχηλον ἄλλοις μὲν γέλωτα παρέχεις σεαυτῷ δὲ δοκεῖς τρυφᾶν ὅτι ἔστι σοι τῶν ἰσχάδων ἀφθόνως ἐντραγεῖν ἡ δὲ ἐλευθερία καὶ τὸ εὐγενὲς αὐτοῖς φυλέταις καὶ φράτερσι φροῦδα πάντα καὶ οὐδὲ μνήμη τις αὐτῶν Καὶ ἀγαπητὸν εἰ μόνον τὸ αἰσχρὸν προσῆν τῷ πράγματι δοῦλον ἀντ᾽ ἐλευθέρου δοκεῖν οἱ δὲ πόνοι μὴ κατὰ τοὺς πάνυ τούτους οἰκέτας ἀλλ᾽ ὅρα εἰ μετριώτερά σοι προστέτακται τῶν Δρόμωνι καὶ Τιβείῳ προστεταγμένων ὧν μὲν γὰρ ἕνεκα τῶν μαθημάτων ἐπιθυμεῖν φήσας παρείληφέ σε ὀλίγον αὐτῷ μέλει Τί γὰρ κοινόν φασί λύρᾳ καὶ ὄνῳ πάνυ γοῦν - οὐχ ὁρᾷς - ἐκτετήκασι τῷ πόθῳ τῆς Ὁμήρου σοφίας ἢ τῆς Δημοσθένους δεινότητος ἢ τῆς Πλάτωνος μεγαλοφροσύνης ὧν ἤν τις ἐκ τῆς ψυχῆς ἀφέλῃ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὰς περὶ τούτων φροντίδας τὸ καταλειπόμενόν ἐστι τῦφος καὶ μαλακία καὶ ἡδυπάθεια καὶ ἀσέλγεια καὶ ὕβρις καὶ ἀπαιδευσία δεῖται δή σου ἐπ᾽ ἐκεῖνα μὲν οὐδαμῶς ἐπεὶ δὲ πώγωνα ἔχεις βαθὺν καὶ σεμνός τις εἶ τὴν πρόσοψιν καὶ ἱμάτιον Ἑλληνικὸν εὐσταλῶς περιβέβλησαι καὶ πάντες ἴσασί σε γραμματικὸν ἢ ῥήτορα ἢ φιλόσοφον καλὸν αὐτῷ δοκεῖ ἀναμεμῖχθαι καὶ τοιοῦτόν τινα τοῖς προϊοῦσι καὶ προπομπεύουσιν αὐτοῦ δόξει γὰρ ἐκ τούτου καὶ φιλομαθὴς τῶν Ἑλληνικῶν μαθημάτων καὶ ὅλως περὶ παιδείαν φιλόκαλος ὥστε κινδυνεύεις ὦ γενναῖε ἀντὶ τῶν θαυμαστῶν λόγων τὸν πώγωνα καὶ τὸν τρίβωνα μεμισθωκέναι Χρὴ οὖν σε ἀεὶ σὺν αὐτῷ ὁρᾶσθαι καὶ μηδέποτε ἀπολείπεσθαι ἀλλὰ ἕωθεν ἐξαναστάντα παρέχειν σεαυτὸν ὀφθησόμενον ἐν τῇ θεραπείᾳ καὶ μὴ λιπεῖν τὴν τάξιν ὁ δὲ ἐπιβάλλων ἐνίοτέ σοι τὴν χεῖρα ὅ τι ἂν τύχῃ ληρεῖ τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐπιδεικνύμενος ὡς οὐδὲ ὁδῷ βαδίζων ἀμελής ἐστι τῶν Μουσῶν ἀλλ᾽ εἰς καλὸν τὴν ἐν τῷ περιπάτῳ διατίθεται σχολήν σὺ δ᾽ ἄθλιος τὰ μὲν παραδραμών τὰ δὲ βάδην ἄναντα πολλὰ καὶ κάταντα - τοιαύτη γάρ ὡς οἶσθα ἡ πόλις - περιελθὼν ἵδρωκάς τε καὶ πνευστιᾷς κἀκείνου ἔνδον τινὶ τῶν φίλων πρὸς ὃν ἦλθεν διαλεγομένου μηδὲ ὅπου καθίζῃς ἔχων ὀρθὸς ὑπ᾽ ἀπορίας ἀναγιγνώσκεις τὸ βιβλίον προχειρισάμενος Ἐπειδὰν δὲ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον ἡ νὺξ καταλάβῃ λουσάμενος πονηρῶς ἀωρὶ περὶ αὐτό που σχεδὸν τὸ μεσονύκτιον ἥκεις ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔντιμος οὐδὲ περίβλεπτος τοῖς παροῦσιν ἀλλ᾽ ἤν τις ἄλλος ἐπεισέλθῃ νεαλέστερος εἰς τοὐπίσω σύ καὶ οὕτως εἰς τὴν ἀτιμοτάτην γωνίαν ἐξωσθεὶς κατάκεισαι μάρτυς μόνον τῶν παραφερομένων τὰ ὀστᾶ εἰ ἐφίκοιτο μέχρι σοῦ καθάπερ οἱ κύνες περιεσθίων ἢ τὸ σκληρὸν τῆς μαλάχης φύλλον ᾧ τὰ ἄλλα συνειλοῦσιν εἰ ὑπεροφθείη ὑπὸ τῶν προκατακειμένων ἄσμενος ὑπὸ λιμοῦ παροψώμενος Οὐ μὴν οὐδὲ ἡ ἄλλη ὕβρις ἄπεστιν ἀλλ᾽ οὔτε ᾠὸν ἔχεις μόνος - οὐ γὰρ ἀναγκαῖόν ἐστιν καὶ σὲ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τοῖς ξένοις καὶ ἀγνώστοις ἀντιποιεῖσθαι ἀγνωμοσύνη γὰρ δὴ τοῦτό γε - οὔτε ἡ ὄρνις ὁμοία ταῖς ἄλλαις ἀλλὰ τῷ μὲν πλησίον παχεῖα καὶ πιμελής σοὶ δὲ νεοττὸς ἡμίτομος ἢ φάττα τις ὑπόσκληρος ὕβρις ἄντικρυς καὶ ἀτιμία πολλάκις δ᾽ εἰ ἐπιλίποι ἄλλου τινὸς αἰφνιδίως ἐπιπαρόντος ἀράμενος ὁ διάκονος τὰ σοὶ παρακείμενα φέρων ἐκείνῳ παρατέθεικεν ὑποτονθορύσας Σὺ γὰρ ἡμέτερος εἶ τεμνομένου μὲν γὰρ ἐν τῷ μέσῳ ἢ συὸς ὑπογαστρίου ἢ ἐλάφου χρὴ ἐκ παντὸς ἢ τὸν διανέμοντα ἵλεων ἔχειν ἢ τὴν Προμηθέως μερίδα φέρεσθαι ὀστᾶ κεκαλυμμένα τῇ πιμελῇ τὸ γὰρ τῷ μὲν ὑπὲρ σὲ τὴν λοπάδα

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

συνεῖναι τούτῳ καὶ ὁρᾶσθαι περὶ αὐτὸν ἑταίρους καὶ φίλους εἶναι δοκοῦντας οὐκ ἔχω ὅπως σε τῆς εὐποτμίας μακαρίσω ὃς καὶ προσλήψῃ μισθὸν τῆς τοιαύτης εὐδαιμονίας ἀρκεῖν οὖν νομίζω εἰ μὴ πάνυ ἄσωτος εἶ τοσόνδε τι - εἰπὼν ἐλάχιστον καὶ μάλιστα πρὸς τὰς σὰς ἐκείνας ἐλπίδας ἀγαπᾶν δ᾽ ὅμως ἀναγκαῖον οὐ γὰρ οὐδ᾽ ἂν φυγεῖν ἔτι σοι δυνατὸν ἐντὸς ἀρκύων γενομένῳ δέχῃ τοίνυν τὸν χαλινὸν μύσας καὶ τὰ πρῶτα εὐάγωγος εἶ πρὸς αὐτὸν οὐ πάνυ περισπῶντα οὐδὲ ὀξέως νύττοντα μέχρι ἂν λάθῃς τέλεον αὐτῷ συνήθης γενόμενος Οἱ μὲν δὴ ἔξω ἄνθρωποι τὸ μετὰ τοῦτο ζηλοῦσί σε ὁρῶντες ἐντὸς τῆς κιγκλίδος διατρίβοντα καὶ ἀκωλύτως εἰσιόντα καὶ τῶν πάνυ τινὰ ἔνδον γεγενημένον σὺ δὲ αὐτὸς οὐδέπω ὁρᾷς οὗτινος ἕνεκα εὐδαίμων αὐτοῖς εἶναι δοκεῖς πλὴν ἀλλὰ χαίρεις γε καὶ σεαυτὸν ἐξαπατᾷς καὶ ἀεὶ τὰ μέλλοντα βελτίω γενήσεσθαι νομίζεις τὸ δ᾽ ἔμπαλιν ἢ σὺ ἤλπισας γίγνεται καὶ ὡς ἡ παροιμία φησίν ἐπὶ Μανδροβούλου χωρεῖ τὸ πρᾶγμα καθ᾽ ἑκάστην ὡς εἰπεῖν τὴν ἡμέραν ἀποσμικρυνόμενον καὶ εἰς τοὐπίσω ἀναποδίζον ἠρέμα οὖν καὶ κατ᾽ ὀλίγον ὥσπερ ἐν ἀμυδρῷ τῷ φωτὶ τότε πρῶτον διαβλέπων ἄρχῃ κατανοεῖν ὡς αἱ μὲν χρυσαῖ ἐκεῖναι ἐλπίδες οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ φῦσαί τινες ἦσαν ἐπίχρυσοι βαρεῖς δὲ καὶ ἀληθεῖς καὶ ἀπαραίτητοι καὶ συνεχεῖς οἱ πόνοι Τίνες οὗτοι ἴσως ἐρήσῃ με οὐχ ὁρῶ γὰρ ὅ τι τὸ ἐπίπονον ἐν ταῖς τοιαύταις συνουσίαις ἐστὶν οὐδ᾽ ἐπινοῶ ἅτινα ἔφησθα τὰ καματηρὰ καὶ ἀφόρητα οὐκοῦν ἄκουσον ὦ γενναῖε μὴ εἰ κάματος ἔνεστιν ἐν τῷ πράγματι μόνον ἐξετάζων ἀλλὰ καὶ τὸ αἰσχρὸν καὶ ταπεινὸν καὶ συνόλως δουλοπρεπὲς οὐκ ἐν παρέργῳ τῆς ἀκροάσεως τιθέμενος Καὶ πρῶτόν γε μέμνησο μηκέτι ἐλεύθερον τὸ ἀπ᾽ ἐκείνου μηδὲ εὐπατρίδην σεαυτὸν οἴεσθαι πάντα γὰρ ταῦτα τὸ γένος τὴν ἐλευθερίαν τοὺς προγόνους ἔξω τοῦ ὀδοῦ καταλείψων ἴσθι ἐπειδὰν ἐπὶ τοιαύτην σαυτὸν λατρείαν ἀπεμπολήσας εἰσίῃς οὐ γὰρ ἐθελήσει σοι ἡ Ἐλευθερία συνεισελθεῖν ἐφ᾽ οὕτως ἀγεννῆ πράγματα καὶ ταπεινὰ εἰσιόντι δοῦλος οὖν εἰ καὶ πάνυ ἀχθέσῃ τῷ ὀνόματι καὶ οὐχ ἑνός ἀλλὰ πολλῶν δοῦλος ἀναγκαίως ἔσῃ καὶ θητεύσεις κάτω νενευκὼς ἕωθεν εἰς ἑσπέραν ἀεικελίῳ ἐπὶ μισθῷ καὶ ἅτε δὴ μὴ ἐκ παίδων τῇ Δουλείᾳ συντραφείς ὀψιμαθήσας δὲ καὶ πόρρω που τῆς ἡλικίας παιδευόμενος πρὸς αὐτῆς οὐ πάνυ εὐδόκιμος ἔσῃ οὐδὲ πολλοῦ ἄξιος τῷ δεσπότῃ διαφθείρει γάρ σε ἡ μνήμη τῆς ἐλευθερίας ὑπιοῦσα καὶ ἀποσκιρτᾶν ἐνίοτε ποιεῖ καὶ δι᾽ αὐτὸ ἐν τῇ δουλείᾳ πονηρῶς ἀπαλλάττειν Πλὴν εἰ μὴ ἀποχρῆν σοι πρὸς ἐλευθερίαν νομίζεις τὸ μὴ Πυρρίου μηδὲ Ζωπυρίωνος υἱὸν εἶναι μηδὲ ὥσπερ τις Βιθυνὸς ὑπὸ μεγαλοφώνῳ τῷ κήρυκι ἀπημπολῆσθαι ἀλλ᾽ ὁπόταν ὦ βέλτιστε τῆς νουμηνίας ἐπιστάσης ἀναμιχθεὶς τῷ Πυρρίᾳ καὶ τῷ Ζωπυρίωνι προτείνῃς τὴν χεῖρα ὁμοίως τοῖς ἄλλοις οἰκέταις καὶ λάβῃς ἐκεῖνο ὁτιδήποτε ἦν τὸ γιγνόμενον τοῦτο ἡ πρᾶσίς ἐστι κήρυκος γὰρ οὐκ ἔδει ἐπ᾽ ἄνδρα ἑαυτὸν ἀποκηρύξαντα καὶ μακρῷ χρόνῳ μνηστευσάμενον ἑαυτῷ τὸν δεσπότην Εἶτ᾽ ὦ κάθαρμα φαίην ἄν καὶ μάλιστα πρὸς τὸν φιλοσοφεῖν φάσκοντα εἰ μέν σέ τις ἢ πλέοντα καταποντιστὴς συλλαβὼν ἢ λῃστὴς ἀπεδίδοτο ᾤκτειρες ἂν σεαυτὸν ὡς παρὰ τὴν ἀξίαν δυστυχοῦντα ἢ εἴ τίς σου λαβόμενος ἦγε δοῦλον εἶναι λέγων ἐβόας ἂν τοὺς νόμους καὶ δεινὰ ἐποίεις καὶ ἠγανάκτεις καί Ὦ γῆ καὶ θεοί μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἐκεκράγεις ἄν σεαυτὸν δὲ ὀλίγων ἕνεκα ὀβολῶν ἐν τούτῳ τῆς ἡλικίας ὅτε καὶ εἰ φύσει δοῦλος ἦσθα καιρὸς ἦν πρὸς ἐλευθερίαν ἤδη ὁρᾶν αὐτῇ ἀρετῇ καὶ σοφίᾳ φέρων ἀπημπόληκας οὐδὲ τοὺς πολλοὺς ἐκείνους λόγους αἰδεσθεὶς οὓς ὁ καλὸς Πλάτων ἢ ὁ Χρύσιππος ἢ Ἀριστοτέλης διεξεληλύθασι τὸ μὲν ἐλευθέριον ἐπαινοῦντες τὸ δουλοπρεπὲς δὲ διαβάλλοντες καὶ οὐκ αἰσχύνῃ κόλαξιν ἀνθρώποις καὶ ἀγοραίοις καὶ βωμολόχοις ἀντεξεταζόμενος καὶ ἐν τοσούτῳ πλήθει Ῥωμαϊκῷ μόνος ξενίζων τῷ τρίβωνι καὶ πονηρῶς τὴν Ῥωμαίων φωνὴν βαρβαρίζων εἶτα δειπνῶν δεῖπνα θορυβώδη καὶ πολυάνθρωπα συγκλύδων τινῶν καὶ τῶν πλείστων μοχθηρῶν καὶ ἐν αὐτοῖς ἐπαινεῖς φορτικῶς καὶ πίνεις πέρα τοῦ μετρίως ἔχοντος

ἕωθέν τε ὑπὸ κώδωνι ἐξαναστὰς ἀποσεισάμενος τοῦ ὕπνου τὸ ἥδιστον συμπεριθεῖς ἄνω καὶ κάτω ἔτι τὸν χθιζὸν ἔχων πηλὸν ἐπὶ τοῖν σκελοῖν οὕτως ἀπορία μέν σε θέρμων ἔσχεν ἢ τῶν ἀγρίων λαχάνων ἐπέλιπον δὲ καὶ αἱ κρῆναι ῥέουσαι τοῦ ψυχροῦ ὕδατος ὡς ἐπὶ ταῦτά σε ὑπ᾽ ἀμηχανίας ἐλθεῖν ἀλλὰ δῆλον ὡς οὐχ ὕδατος οὐδὲ θέρμων ἀλλὰ πεμμάτων καὶ ὄψου καὶ οἴνου ἀνθοσμίου ἐπιθυμῶν ἑάλως καθάπερ ὁ λάβραξ αὐτὸν μάλα δικαίως τὸν ὀρεγόμενον τούτων λαιμὸν διαπαρείς παρὰ πόδας τοιγαροῦν τῆς λιχνείας ταύτης τἀπίχειρα καὶ ὥσπερ οἱ πίθηκοι δεθεὶς κλοιῷ τὸν τράχηλον ἄλλοις μὲν γέλωτα παρέχεις σεαυτῷ δὲ δοκεῖς τρυφᾶν ὅτι ἔστι σοι τῶν ἰσχάδων ἀφθόνως ἐντραγεῖν ἡ δὲ ἐλευθερία καὶ τὸ εὐγενὲς αὐτοῖς φυλέταις καὶ φράτερσι φροῦδα πάντα καὶ οὐδὲ μνήμη τις αὐτῶν Καὶ ἀγαπητὸν εἰ μόνον τὸ αἰσχρὸν προσῆν τῷ πράγματι δοῦλον ἀντ᾽ ἐλευθέρου δοκεῖν οἱ δὲ πόνοι μὴ κατὰ τοὺς πάνυ τούτους οἰκέτας ἀλλ᾽ ὅρα εἰ μετριώτερά σοι προστέτακται τῶν Δρόμωνι καὶ Τιβείῳ προστεταγμένων ὧν μὲν γὰρ ἕνεκα τῶν μαθημάτων ἐπιθυμεῖν φήσας παρείληφέ σε ὀλίγον αὐτῷ μέλει Τί γὰρ κοινόν φασί λύρᾳ καὶ ὄνῳ πάνυ γοῦν - οὐχ ὁρᾷς - ἐκτετήκασι τῷ πόθῳ τῆς Ὁμήρου σοφίας ἢ τῆς Δημοσθένους δεινότητος ἢ τῆς Πλάτωνος μεγαλοφροσύνης ὧν ἤν τις ἐκ τῆς ψυχῆς ἀφέλῃ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὰς περὶ τούτων φροντίδας τὸ καταλειπόμενόν ἐστι τῦφος καὶ μαλακία καὶ ἡδυπάθεια καὶ ἀσέλγεια καὶ ὕβρις καὶ ἀπαιδευσία δεῖται δή σου ἐπ᾽ ἐκεῖνα μὲν οὐδαμῶς ἐπεὶ δὲ πώγωνα ἔχεις βαθὺν καὶ σεμνός τις εἶ τὴν πρόσοψιν καὶ ἱμάτιον Ἑλληνικὸν εὐσταλῶς περιβέβλησαι καὶ πάντες ἴσασί σε γραμματικὸν ἢ ῥήτορα ἢ φιλόσοφον καλὸν αὐτῷ δοκεῖ ἀναμεμῖχθαι καὶ τοιοῦτόν τινα τοῖς προϊοῦσι καὶ προπομπεύουσιν αὐτοῦ δόξει γὰρ ἐκ τούτου καὶ φιλομαθὴς τῶν Ἑλληνικῶν μαθημάτων καὶ ὅλως περὶ παιδείαν φιλόκαλος ὥστε κινδυνεύεις ὦ γενναῖε ἀντὶ τῶν θαυμαστῶν λόγων τὸν πώγωνα καὶ τὸν τρίβωνα μεμισθωκέναι Χρὴ οὖν σε ἀεὶ σὺν αὐτῷ ὁρᾶσθαι καὶ μηδέποτε ἀπολείπεσθαι ἀλλὰ ἕωθεν ἐξαναστάντα παρέχειν σεαυτὸν ὀφθησόμενον ἐν τῇ θεραπείᾳ καὶ μὴ λιπεῖν τὴν τάξιν ὁ δὲ ἐπιβάλλων ἐνίοτέ σοι τὴν χεῖρα ὅ τι ἂν τύχῃ ληρεῖ τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐπιδεικνύμενος ὡς οὐδὲ ὁδῷ βαδίζων ἀμελής ἐστι τῶν Μουσῶν ἀλλ᾽ εἰς καλὸν τὴν ἐν τῷ περιπάτῳ διατίθεται σχολήν σὺ δ᾽ ἄθλιος τὰ μὲν παραδραμών τὰ δὲ βάδην ἄναντα πολλὰ καὶ κάταντα - τοιαύτη γάρ ὡς οἶσθα ἡ πόλις - περιελθὼν ἵδρωκάς τε καὶ πνευστιᾷς κἀκείνου ἔνδον τινὶ τῶν φίλων πρὸς ὃν ἦλθεν διαλεγομένου μηδὲ ὅπου καθίζῃς ἔχων ὀρθὸς ὑπ᾽ ἀπορίας ἀναγιγνώσκεις τὸ βιβλίον προχειρισάμενος Ἐπειδὰν δὲ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον ἡ νὺξ καταλάβῃ λουσάμενος πονηρῶς ἀωρὶ περὶ αὐτό που σχεδὸν τὸ μεσονύκτιον ἥκεις ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔντιμος οὐδὲ περίβλεπτος τοῖς παροῦσιν ἀλλ᾽ ἤν τις ἄλλος ἐπεισέλθῃ νεαλέστερος εἰς τοὐπίσω σύ καὶ οὕτως εἰς τὴν ἀτιμοτάτην γωνίαν ἐξωσθεὶς κατάκεισαι μάρτυς μόνον τῶν παραφερομένων τὰ ὀστᾶ εἰ ἐφίκοιτο μέχρι σοῦ καθάπερ οἱ κύνες περιεσθίων ἢ τὸ σκληρὸν τῆς μαλάχης φύλλον ᾧ τὰ ἄλλα συνειλοῦσιν εἰ ὑπεροφθείη ὑπὸ τῶν προκατακειμένων ἄσμενος ὑπὸ λιμοῦ παροψώμενος Οὐ μὴν οὐδὲ ἡ ἄλλη ὕβρις ἄπεστιν ἀλλ᾽ οὔτε ᾠὸν ἔχεις μόνος - οὐ γὰρ ἀναγκαῖόν ἐστιν καὶ σὲ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τοῖς ξένοις καὶ ἀγνώστοις ἀντιποιεῖσθαι ἀγνωμοσύνη γὰρ δὴ τοῦτό γε - οὔτε ἡ ὄρνις ὁμοία ταῖς ἄλλαις ἀλλὰ τῷ μὲν πλησίον παχεῖα καὶ πιμελής σοὶ δὲ νεοττὸς ἡμίτομος ἢ φάττα τις ὑπόσκληρος ὕβρις ἄντικρυς καὶ ἀτιμία πολλάκις δ᾽ εἰ ἐπιλίποι ἄλλου τινὸς αἰφνιδίως ἐπιπαρόντος ἀράμενος ὁ διάκονος τὰ σοὶ παρακείμενα φέρων ἐκείνῳ παρατέθεικεν ὑποτονθορύσας Σὺ γὰρ ἡμέτερος εἶ τεμνομένου μὲν γὰρ ἐν τῷ μέσῳ ἢ συὸς ὑπογαστρίου ἢ ἐλάφου χρὴ ἐκ παντὸς ἢ τὸν διανέμοντα ἵλεων ἔχειν ἢ τὴν Προμηθέως μερίδα φέρεσθαι ὀστᾶ κεκαλυμμένα τῇ πιμελῇ τὸ γὰρ τῷ μὲν ὑπὲρ σὲ τὴν λοπάδα

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

ἕωθέν τε ὑπὸ κώδωνι ἐξαναστὰς ἀποσεισάμενος τοῦ ὕπνου τὸ ἥδιστον συμπεριθεῖς ἄνω καὶ κάτω ἔτι τὸν χθιζὸν ἔχων πηλὸν ἐπὶ τοῖν σκελοῖν οὕτως ἀπορία μέν σε θέρμων ἔσχεν ἢ τῶν ἀγρίων λαχάνων ἐπέλιπον δὲ καὶ αἱ κρῆναι ῥέουσαι τοῦ ψυχροῦ ὕδατος ὡς ἐπὶ ταῦτά σε ὑπ᾽ ἀμηχανίας ἐλθεῖν ἀλλὰ δῆλον ὡς οὐχ ὕδατος οὐδὲ θέρμων ἀλλὰ πεμμάτων καὶ ὄψου καὶ οἴνου ἀνθοσμίου ἐπιθυμῶν ἑάλως καθάπερ ὁ λάβραξ αὐτὸν μάλα δικαίως τὸν ὀρεγόμενον τούτων λαιμὸν διαπαρείς παρὰ πόδας τοιγαροῦν τῆς λιχνείας ταύτης τἀπίχειρα καὶ ὥσπερ οἱ πίθηκοι δεθεὶς κλοιῷ τὸν τράχηλον ἄλλοις μὲν γέλωτα παρέχεις σεαυτῷ δὲ δοκεῖς τρυφᾶν ὅτι ἔστι σοι τῶν ἰσχάδων ἀφθόνως ἐντραγεῖν ἡ δὲ ἐλευθερία καὶ τὸ εὐγενὲς αὐτοῖς φυλέταις καὶ φράτερσι φροῦδα πάντα καὶ οὐδὲ μνήμη τις αὐτῶν Καὶ ἀγαπητὸν εἰ μόνον τὸ αἰσχρὸν προσῆν τῷ πράγματι δοῦλον ἀντ᾽ ἐλευθέρου δοκεῖν οἱ δὲ πόνοι μὴ κατὰ τοὺς πάνυ τούτους οἰκέτας ἀλλ᾽ ὅρα εἰ μετριώτερά σοι προστέτακται τῶν Δρόμωνι καὶ Τιβείῳ προστεταγμένων ὧν μὲν γὰρ ἕνεκα τῶν μαθημάτων ἐπιθυμεῖν φήσας παρείληφέ σε ὀλίγον αὐτῷ μέλει Τί γὰρ κοινόν φασί λύρᾳ καὶ ὄνῳ πάνυ γοῦν - οὐχ ὁρᾷς - ἐκτετήκασι τῷ πόθῳ τῆς Ὁμήρου σοφίας ἢ τῆς Δημοσθένους δεινότητος ἢ τῆς Πλάτωνος μεγαλοφροσύνης ὧν ἤν τις ἐκ τῆς ψυχῆς ἀφέλῃ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὰς περὶ τούτων φροντίδας τὸ καταλειπόμενόν ἐστι τῦφος καὶ μαλακία καὶ ἡδυπάθεια καὶ ἀσέλγεια καὶ ὕβρις καὶ ἀπαιδευσία δεῖται δή σου ἐπ᾽ ἐκεῖνα μὲν οὐδαμῶς ἐπεὶ δὲ πώγωνα ἔχεις βαθὺν καὶ σεμνός τις εἶ τὴν πρόσοψιν καὶ ἱμάτιον Ἑλληνικὸν εὐσταλῶς περιβέβλησαι καὶ πάντες ἴσασί σε γραμματικὸν ἢ ῥήτορα ἢ φιλόσοφον καλὸν αὐτῷ δοκεῖ ἀναμεμῖχθαι καὶ τοιοῦτόν τινα τοῖς προϊοῦσι καὶ προπομπεύουσιν αὐτοῦ δόξει γὰρ ἐκ τούτου καὶ φιλομαθὴς τῶν Ἑλληνικῶν μαθημάτων καὶ ὅλως περὶ παιδείαν φιλόκαλος ὥστε κινδυνεύεις ὦ γενναῖε ἀντὶ τῶν θαυμαστῶν λόγων τὸν πώγωνα καὶ τὸν τρίβωνα μεμισθωκέναι Χρὴ οὖν σε ἀεὶ σὺν αὐτῷ ὁρᾶσθαι καὶ μηδέποτε ἀπολείπεσθαι ἀλλὰ ἕωθεν ἐξαναστάντα παρέχειν σεαυτὸν ὀφθησόμενον ἐν τῇ θεραπείᾳ καὶ μὴ λιπεῖν τὴν τάξιν ὁ δὲ ἐπιβάλλων ἐνίοτέ σοι τὴν χεῖρα ὅ τι ἂν τύχῃ ληρεῖ τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐπιδεικνύμενος ὡς οὐδὲ ὁδῷ βαδίζων ἀμελής ἐστι τῶν Μουσῶν ἀλλ᾽ εἰς καλὸν τὴν ἐν τῷ περιπάτῳ διατίθεται σχολήν σὺ δ᾽ ἄθλιος τὰ μὲν παραδραμών τὰ δὲ βάδην ἄναντα πολλὰ καὶ κάταντα - τοιαύτη γάρ ὡς οἶσθα ἡ πόλις - περιελθὼν ἵδρωκάς τε καὶ πνευστιᾷς κἀκείνου ἔνδον τινὶ τῶν φίλων πρὸς ὃν ἦλθεν διαλεγομένου μηδὲ ὅπου καθίζῃς ἔχων ὀρθὸς ὑπ᾽ ἀπορίας ἀναγιγνώσκεις τὸ βιβλίον προχειρισάμενος Ἐπειδὰν δὲ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον ἡ νὺξ καταλάβῃ λουσάμενος πονηρῶς ἀωρὶ περὶ αὐτό που σχεδὸν τὸ μεσονύκτιον ἥκεις ἐπὶ τὸ δεῖπνον οὐκέθ᾽ ὁμοίως ἔντιμος οὐδὲ περίβλεπτος τοῖς παροῦσιν ἀλλ᾽ ἤν τις ἄλλος ἐπεισέλθῃ νεαλέστερος εἰς τοὐπίσω σύ καὶ οὕτως εἰς τὴν ἀτιμοτάτην γωνίαν ἐξωσθεὶς κατάκεισαι μάρτυς μόνον τῶν παραφερομένων τὰ ὀστᾶ εἰ ἐφίκοιτο μέχρι σοῦ καθάπερ οἱ κύνες περιεσθίων ἢ τὸ σκληρὸν τῆς μαλάχης φύλλον ᾧ τὰ ἄλλα συνειλοῦσιν εἰ ὑπεροφθείη ὑπὸ τῶν προκατακειμένων ἄσμενος ὑπὸ λιμοῦ παροψώμενος Οὐ μὴν οὐδὲ ἡ ἄλλη ὕβρις ἄπεστιν ἀλλ᾽ οὔτε ᾠὸν ἔχεις μόνος - οὐ γὰρ ἀναγκαῖόν ἐστιν καὶ σὲ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τοῖς ξένοις καὶ ἀγνώστοις ἀντιποιεῖσθαι ἀγνωμοσύνη γὰρ δὴ τοῦτό γε - οὔτε ἡ ὄρνις ὁμοία ταῖς ἄλλαις ἀλλὰ τῷ μὲν πλησίον παχεῖα καὶ πιμελής σοὶ δὲ νεοττὸς ἡμίτομος ἢ φάττα τις ὑπόσκληρος ὕβρις ἄντικρυς καὶ ἀτιμία πολλάκις δ᾽ εἰ ἐπιλίποι ἄλλου τινὸς αἰφνιδίως ἐπιπαρόντος ἀράμενος ὁ διάκονος τὰ σοὶ παρακείμενα φέρων ἐκείνῳ παρατέθεικεν ὑποτονθορύσας Σὺ γὰρ ἡμέτερος εἶ τεμνομένου μὲν γὰρ ἐν τῷ μέσῳ ἢ συὸς ὑπογαστρίου ἢ ἐλάφου χρὴ ἐκ παντὸς ἢ τὸν διανέμοντα ἵλεων ἔχειν ἢ τὴν Προμηθέως μερίδα φέρεσθαι ὀστᾶ κεκαλυμμένα τῇ πιμελῇ τὸ γὰρ τῷ μὲν ὑπὲρ σὲ τὴν λοπάδα

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

παρεστάναι ἔστ᾽ ἂν ἀπαγορεύσῃ ἐμφορούμενος σὲ δὲ οὕτω ταχέως παραδραμεῖν τίνι φορητὸν ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ κἂν ὁπόσην αἱ ἔλαφοι τὴν χολὴν ἔχοντι καίτοι οὐδέπω ἐκεῖνο ἔφην ὅτι τῶν ἄλλων ἥδιστόν τε καὶ παλαιότατον οἶνον πινόντων μόνος σὺ πονηρόν τινα καὶ παχὺν πίνεις θεραπεύων ἀεὶ ἐν ἀργύρῳ ἢ χρυσῷ πίνειν ὡς μὴ ἐλεγχθείης ἀπὸ τοῦ χρώματος οὕτως ἄτιμος ὢν συμπότης καὶ εἴθε γε κἂν ἐκείνου εἰς κόρον ἦν πιεῖν νῦν δὲ πολλάκις αἰτήσαντος ὁ παῖς οὐδ᾽ ἀΐοντι ἔοικεν Ἀνιᾷ δή σε πολλὰ καὶ ἀθρόα καὶ σχεδὸν τὰ πάντα καὶ μάλιστα ὅταν σε παρευδοκιμῇ κίναιδός τις ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος ἢ Ἰωνικὰ συνείρων Ἀλεξανδρεωτικὸς ἀνθρωπίσκος τοῖς μὲν γὰρ τὰ ἐρωτικὰ ταῦτα διακονουμένοις καὶ γραμματίδια ὑπὸ κόλπου διακομίζουσιν πόθεν σύ γ᾽ ἰσότιμος κατακείμενος τοιγαροῦν ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου καὶ ὑπ᾽ αἰδοῦς καταδεδυκὼς στένεις ὡς τὸ εἰκὸς καὶ σεαυτὸν οἰκτείρεις καὶ αἰτιᾷ τὴν Τύχην οὐδὲ ὀλίγα σοι τῶν χαρίτων ἐπιψεκάσασαν ἡδέως δ᾽ ἄν μοι δοκεῖς καὶ ποιητὴς γενέσθαι τῶν ἐρωτικῶν ᾀσμάτων ἢ κἂν ἄλλου ποιήσαντος δύνασθαι ᾄδειν ἀξίως ὁρᾷς γὰρ οἷ τὸ προτιμᾶσθαι καὶ εὐδοκιμεῖν ἐστιν ὑποσταίης δὲ ἄν εἰ καὶ μάγον ἢ μάντιν ὑποκρίνασθαι δέοι τῶν κλήρους πολυταλάντους καὶ ἀρχὰς καὶ ἀθρόους τοὺς πλούτους ὑπισχνουμένων καὶ γὰρ αὖ καὶ τούτους ὁρᾷς εὖ φερομένους ἐν ταῖς φιλίαις καὶ πολλῶν ἀξιουμένους κἂν ἕν τι οὖν τούτων ἡδέως ἂν γένοιο ὡς μὴ ἀπόβλητος καὶ περιττὸς εἴης ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὁ κακοδαίμων πιθανὸς εἶ τοιγαροῦν ἀνάγκη μειοῦσθαι καὶ σιωπῇ ἀνέχεσθαι ὑποιμώζοντα καὶ ἀμελούμενον Ἢν μὲν γὰρ κατείπῃ σοῦ τις ψιθυρὸς οἰκέτης ὡς μόνος οὐκ ἐπῄνεις τὸν τῆς δεσποίνης παιδίσκον ὀρχούμενον ἢ κιθαρίζοντα κίνδυνος οὐ μικρὸς ἐκ τοῦ πράγματος χρὴ οὖν χερσαίου βατράχου δίκην διψῶντα κεκραγέναι ὡς ἐπίσημος ἔσῃ ἐν τοῖς ἐπαινοῦσι καὶ κορυφαῖος ἐπιμελούμενον πολλάκις δὲ καὶ τῶν ἄλλων σιωπησάντων αὐτὸν ἐπειπεῖν ἐσκεμμένον τινὰ ἔπαινον πολλὴν τὴν κολακείαν ἐμφανιοῦντα Τὸ μὲν γὰρ λιμῷ συνόντα καὶ νὴ Δία γε διψῶντα μύρῳ χρίεσθαι καὶ στεφανοῦσθαι τὴν κεφαλήν ἠρέμα καὶ γελοῖον ἔοικας γὰρ τότε στήλῃ ἑώλου τινὸς νεκροῦ ἄγοντος ἐναγίσματα καὶ γὰρ ἐκείνων καταχέαντες μύρον καὶ τὸν στέφανον ἐπιθέντες αὐτοὶ πίνουσι καὶ εὐωχοῦνται τὰ παρεσκευασμένα Ἢν μὲν γὰρ καὶ ζηλότυπός τις ᾖ καὶ παῖδες εὔμορφοι ὦσιν ἢ νέα γυνὴ καὶ σὺ μὴ παντελῶς πόρρω Ἀφροδίτης καὶ Χαρίτων ᾖς οὐκ ἐν εἰρήνῃ τὸ πρᾶγμα οὐδὲ ὁ κίνδυνος εὐκαταφρόνητος ὦτα γὰρ καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως πολλοί οὐ μόνον τἀληθῆ ὁρῶντες ἀλλ᾽ ἀεί τι καὶ προσεπιμετροῦντες ὡς μὴ νυστάζειν δοκοῖεν δεῖ οὖν ὥσπερ ἐν τοῖς Περσικοῖς δείπνοις κάτω νεύοντα κατακεῖσθαι δεδιότα μή τις εὐνοῦχός σε ἴδῃ προσβλέψαντα μιᾷ τῶν παλλακίδων ἐπεὶ ἄλλος γε εὐνοῦχος ἐντεταμένον πάλαι τὸ τόξον ἔχων ἃ μὴ θέμις ὁρῶντα ἕτοιμος κολάσαι διαπείρας τῷ οἰστῷ μεταξὺ πίνοντος τὴν γνάθον Εἶτα ἀπελθὼν τοῦ δείπνου μικρόν τι κατέδαρθες ὑπὸ δὲ ᾠδὴν ἀλεκτρυόνων ἀνεγρόμενος Ὢ δείλαιος ἐγώ φής καὶ ἄθλιος οἵας τὰς πάλαι διατριβὰς ἀπολιπὼν καὶ ἑταίρους καὶ βίον ἀπράγμονα καὶ ὕπνον μετρούμενον τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ περιπάτους ἐλευθερίους εἰς οἷον βάραθρον φέρων ἐμαυτὸν ἐνσέσεικα τίνος ἕνεκα ὦ θεοί ἢ τίς ὁ λαμπρὸς οὗτος μισθός ἐστιν οὐ γὰρ καὶ ἄλλως μοι πλείω τούτων ἐκπορίζειν δυνατὸν ἦν καὶ προσῆν τὸ ἐλεύθερον καὶ τὸ πάντα ἐπ᾽ ἐξουσίας νῦν δὲ τὸ τοῦ λόγου λέων κρόκῃ δεθείς ἄνω καὶ κάτω περισύρομαι τὸ πάντων οἴκτιστον οὐκ εὐδοκιμεῖν εἰδὼς οὐδὲ κεχαρισμένος εἶναι δυνάμενος ἰδιώτης γὰρ ἔγωγε τῶν τοιούτων καὶ ἄτεχνος καὶ μάλιστα παραβαλλόμενος ἀνδράσι τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοις ὥστε καὶ ἀχάριστός εἰμι καὶ ἥκιστα συμποτικός οὐδ᾽ ὅσον γέλωτα ποιῆσαι δυνάμενος συνίημι δὲ ὡς καὶ ἐνοχλῶ πολλάκις βλεπόμενος καὶ μάλισθ᾽ ὅταν ἡδίων αὐτὸς αὑτοῦ εἶναι θέλῃ σκυθρωπὸς γὰρ αὐτῷ δοκῶ καὶ ὅλως οὐκ ἔχω ὅπως ἁρμόσωμαι πρὸς αὐτόν ἢν μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ σεμνοῦ φυλάττω ἐμαυτόν ἀηδὴς ἔδοξα καὶ μονονουχὶ φευκτέος ἢν δὲ μειδιάσω καὶ ῥυθμίσω τὸ πρόσωπον εἰς τὸ

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

ἥδιστον κατεφρόνησεν εὐθὺς καὶ διέπτυσεν καὶ τὸ πρᾶγμα ὅμοιον δοκεῖ ὥσπερ ἂν εἴ τις κωμῳδίαν ὑποκρίναιτο τραγικὸν προσωπεῖον περικείμενος τὸ δ᾽ ὅλον τίνα ἄλλον ὁ μάταιος ἐμαυτῷ βιώσομαι βίον τὸν παρόντα τοῦτον ἄλλῳ βεβιωκώς Ἔτι σου ταῦτα διαλογιζομένου ὁ κώδων ἤχησεν καὶ χρὴ τῶν ὁμοίων ἔχεσθαι καὶ περινοστεῖν καὶ ἑστάναι ὑπαλείψαντά γε πρότερον τοὺς βουβῶνας καὶ τὰς ἰγνύας εἰ θέλεις διαρκέσαι πρὸς τὸν ἆθλον εἶτα δεῖπνον ὅμοιον καὶ εἰς τὴν αὐτὴν ὥραν περιηγμένον καί σοι τὰ τῆς διαίτης πρὸς τὸν πάλαι βίον ἀντίστροφα καὶ ἡ ἀγρυπνία δὲ καὶ ὁ ἱδρὼς καὶ ὁ κάματος ἠρέμα ἤδη ὑπορύττουσιν ἢ φθόην ἢ περιπνευμονίαν ἢ κώλου ἄλγημα ἢ τὴν καλὴν ποδάγραν ἀναπλάττοντες ἀντέχεις δὲ ὅμως καὶ πολλάκις κατακεῖσθαι δέον οὐδὲ τοῦτο συγκεχώρηται σκῆψις γὰρ ἡ νόσος καὶ φυγὴ τῶν καθηκόντων ἔδοξεν ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων ὠχρὸς ἀεὶ καὶ ὅσον οὐδέπω τεθνηξομένῳ ἔοικας Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει ταῦτα ἢν δέ που καὶ ἀποδημῆσαι δέῃ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ ὕοντος δὲ πολλάκις ὕστατος ἐλθὼν - τοιοῦτο γάρ σοι ἀποκεκλήρωται καὶ τὸ ζεῦγος - περιμένεις ἔστ᾽ ἂν οὐκέτ᾽ οὔσης καταγωγῆς τῷ μαγείρῳ σε ἢ τῷ τῆς δεσποίνης κομμωτῇ συμπαραβύσωσιν οὐδὲ τῶν φρυγάνων δαψιλῶς ὑποβαλόντες Οὐκ ὀκνῶ δέ σοι καὶ διηγήσασθαι ὅ μοι Θεσμόπολις οὗτος ὁ Στωϊκὸς διηγήσατο συμβὰν αὐτῷ πάνυ γελοῖον καὶ νὴ Δί᾽ οὐκ ἀνέλπιστον ὡς ἂν καὶ ἄλλῳ ταὐτὸν συμβαίη συνῆν μὲν γὰρ πλουσίᾳ τινὶ καὶ τρυφώσῃ γυναικὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐν τῇ πόλει δεῆσαν δὲ καὶ ἀποδημῆσαί ποτε τὸ μὲν πρῶτον ἐκεῖνο παθεῖν ἔφη γελοιότατον συγκαθέζεσθαι γὰρ αὐτῷ παραδεδόσθαι φιλοσόφῳ ὄντι κίναιδόν τινα τῶν πεπιττωμένων τὰ σκέλη καὶ τὸν πώγωνα περιεξυρημένων διὰ τιμῆς δ᾽ αὐτὸν ἐκείνη ὡς τὸ εἰκός ἦγεν καὶ τοὔνομα δὲ τοῦ κιναίδου ἀπεμνημόνευεν Χελιδόνιον γὰρ καλεῖσθαι τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἡλίκον σκυθρωπῷ καὶ γέροντι ἀνδρὶ καὶ πολιῷ τὸ γένειον - οἶσθα δὲ ὡς βαθὺν πώγωνα καὶ σεμνὸν ὁ Θεσμόπολις εἶχεν - παρακαθίζεσθαι φῦκος ἐντετριμμένον καὶ ὑπογεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ διασεσαλευμένον τὸ βλέμμα καὶ τὸν τράχηλον ἐπικεκλασμένον οὐ χελιδόνα μὰ Δί᾽ ἀλλὰ γῦπά τινα περιτετιλμένον τὰ πτερά καὶ εἴ γε μὴ πολλὰ δεηθῆναι αὐτοῦ καὶ τὸν κεκρύφαλον ἔχοντα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ ἂν συγκαθίζεσθαι τὰ δ᾽ οὖν ἄλλα παρ᾽ ὅλην τὴν ὁδὸν μυρίας τὰς ἀηδίας ἀνασχέσθαι ὑπᾴδοντος καὶ τερετίζοντος εἰ δὲ μὴ ἐπεῖχεν αὐτός ἴσως ἂν καὶ ὀρχουμένου ἐπὶ τῆς ἀπήνης Ἕτερον δ᾽ οὖν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ προσταχθῆναι καλέσασα γὰρ αὐτὸν ἡ γυνή Θεσμόπολι φησίν οὕτως ὄναιο χάριν οὐ μικρὰν αἰτούσῃ δὸς μηδὲν ἀντειπὼν μηδὲ ὅπως ἐπὶ πλεῖόν σου δεήσομαι περιμείνας τοῦ δέ ὅπερ εἰκὸς ἦν ὑποσχομένου πάντα πράξειν Δέομαί σου τοῦτο ἔφη χρηστὸν ὁρῶσά σε καὶ ἐπιμελῆ καὶ φιλόστοργον τὴν κύνα ἣν οἶσθα τὴν Μυρρίνην ἀναλαβὼν εἰς τὸ ὄχημα φύλαττέ μοι καὶ ἐπιμελοῦ ὅπως μηδενὸς ἐνδεὴς ἔσται βαρύνεται γὰρ ἡ ἀθλία τὴν γαστέρα καὶ σχεδὸν ὡς ἐπίτεξ ἐστίν οἱ δὲ κατάρατοι οὗτοι καὶ ἀπειθεῖς οἰκέται οὐχ ὅπως ἐκείνης ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐμοῦ αὐτῆς πολὺν ποιοῦνται λόγον ἐν ταῖς ὁδοῖς μὴ τοίνυν τι σμικρὸν οἰηθῇς εὖ ποιήσειν με τὸ περισπούδαστόν μοι καὶ ἥδιστον κυνίδιον διαφυλάξας ὑπέσχετο ὁ Θεσμόπολις πολλὰ ἱκετευούσης καὶ μονονουχὶ καὶ δακρυούσης τὸ δὲ πρᾶγμα παγγέλοιον ἦν κυνίδιον ἐκ τοῦ ἱματίου προκῦπτον μικρὸν ὑπὸ τὸν πώγωνα καὶ κατουρῆσαν πολλάκις εἰ καὶ μὴ ταῦτα ὁ Θεσμόπολις προσετίθει καὶ βαΰζον λεπτῇ τῇ φωνῇ - τοιαῦτα γὰρ τὰ Μελιταῖα - καὶ τὸ γένειον τοῦ φιλοσόφου περιλιχμώμενον καὶ μάλιστα εἴ τι τοῦ χθιζοῦ αὐτῷ ζωμοῦ ἐγκατε-

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

μέμικτο καὶ ὅ γε κίναιδος ὁ σύνεδρος οὐκ ἀμούσως ποτὲ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τοὺς παρόντας ἐν τῷ συμποσίῳ ἀποσκώπτων ἐπειδή ποτε καὶ ἐπὶ τὸν Θεσμόπολιν καθῆκε τὸ σκῶμμα Περὶ δὲ Θεσμοπόλιδος ἔφη τοῦτο μόνον εἰπεῖν ἔχω ὅτι ἀντὶ Στωϊκοῦ ἤδη Κυνικὸς ἡμῖν γεγένηται τὸ δ᾽ οὖν κυνίδιον καὶ τετοκέναι ἐν τῷ τρίβωνι τῷ τοῦ Θεσμοπόλιδος ἐπυθόμην Τοιαῦτα ἐντρυφῶσι μᾶλλον δὲ ἐνυβρίζουσι τοῖς συνοῦσι κατὰ μικρὸν αὐτοὺς χειροήθεις τῇ ὕβρει παρασκευάζοντες οἶδα δ᾽ ἐγὼ καὶ ῥήτορα τῶν καρχάρων ἐπὶ τῷ δείπνῳ κελευσθέντα μελετήσαντα μὰ τὸν Δί᾽ οὐκ ἀπαιδεύτως ἀλλὰ πάνυ τορῶς καὶ συγκεκροτημένως ἐπῃνεῖτο γοῦν μεταξὺ πινόντων οὐ πρὸς ὕδωρ μεμετρημένον ἀλλὰ πρὸς οἴνου ἀμφορέας λέγων καὶ τοῦτο ὑποστῆναι τὸ τόλμημα ἐπὶ διακοσίαις δραχμαῖς ἐλέγετο Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως μέτρια ἢν δὲ ποιητικὸς αὐτὸς ἢ συγγραφικὸς ὁ πλούσιος ᾖ παρὰ τὸ δεῖπνον τὰ αὑτοῦ ῥαψῳδῶν τότε καὶ μάλιστα διαρραγῆναι χρὴ ἐπαινοῦντα καὶ κολακεύοντα καὶ τρόπους ἐπαίνων καινοτέρους ἐπινοοῦντα εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ ἐπὶ κάλλει θαυμάζεσθαι ἐθέλουσιν καὶ δεῖ Ἀδώνιδας αὐτοὺς καὶ Ὑακίνθους ἀκούειν πήχεως ἐνίοτε τὴν ῥῖνα ἔχοντας σὺ δ᾽ οὖν ἂν μὴ ἐπαινῇς εἰς τὰς λιθοτομίας τὰς Διονυσίου εὐθὺς ἀφίξῃ ὡς καὶ φθονῶν καὶ ἐπιβουλεύων αὐτῷ χρὴ δὲ καὶ σοφοὺς καὶ ῥήτορας εἶναι αὐτούς κἂν εἴ τι σολοικίσαντες τύχωσιν αὐτὸ τοῦτο τῆς Ἀττικῆς καὶ τοῦ Ὑμηττοῦ μεστοὺς δοκεῖν τοὺς λόγους καὶ νόμον εἶναι τὸ λοιπὸν οὕτω λέγειν Καίτοι φορητὰ ἴσως τὰ τῶν ἀνδρῶν αἱ δὲ οὖν γυναῖκες - καὶ γὰρ αὖ καὶ τόδε ὑπὸ τῶν γυναικῶν σπουδάζεται τὸ εἶναί τινας αὐταῖς πεπαιδευμένους μισθοῦ ὑποτελεῖς συνόντας καὶ τῷ φορείῳ ἑπομένους ἓν γάρ τι καὶ τοῦτο τῶν ἄλλων καλλωπισμάτων αὐταῖς δοκεῖ ἢν λέγηται ὡς πεπαιδευμέναι τέ εἰσιν καὶ φιλόσοφοι καὶ ποιοῦσιν ᾄσματα οὐ πολὺ τῆς Σαπφοῦς ἀποδέοντα - διὰ δὴ ταῦτα μισθωτοὺς καὶ αὗται περιάγονται ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀκροῶνται δ᾽ αὐτῶν - πηνίκα γελοῖον γὰρ καὶ τοῦτο - ἤτοι μεταξὺ κομμούμεναι καὶ τὰς κόμας παραπλεκόμεναι ἢ παρὰ τὸ δεῖπνον ἄλλοτε γὰρ οὐκ ἄγουσι σχολήν πολλάκις δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ φιλοσόφου τι διεξιόντος ἡ ἅβρα προσελθοῦσα ὤρεξε παρὰ τοῦ μοιχοῦ γραμμάτιον οἱ δὲ περὶ σωφροσύνης ἐκεῖνοι λόγοι ἑστᾶσι περιμένοντες ἔστ᾽ ἂν ἐκείνη ἀντιγράψασα τῷ μοιχῷ ἐπαναδράμῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν Ἐπειδὰν δέ ποτε διὰ μακροῦ τοῦ χρόνου Κρονίων ἢ Παναθηναίων ἐπιστάντων πέμπηταί τί σοι ἐφεστρίδιον ἄθλιον ἢ χιτώνιον ὑπόσαθρον ἐνταῦθα μάλιστα πολλὴν δεῖ καὶ μεγάλην γε-νέσθαι τὴν πομπήν καὶ ὁ μὲν πρῶτος εὐθὺς ἔτι σκεπτομένου παρακούσας τοῦ δεσπότου προ-δραμὼν καὶ προμηνύσας ἀπέρχεται μισθὸν οὐκ ὀλίγον τῆς ἀγγελίας προλαβών ἕωθεν δὲ τρισκαίδεκα ἥκουσιν κομίζοντες ἕκαστος ὡς πολλὰ εἶπε καὶ ὡς ὑπέμνησε καὶ ὡς ἐπιτραπεὶς τὸ κάλλιον ἐπελέξατο διεξιών ἅπαντες δ᾽ οὖν ἀπαλλάττονται λαβόντες ἔτι καὶ βρενθυόμενοι ὅτι μὴ πλείω ἔδωκας Ὁ μὲν γὰρ μισθὸς αὐτὸς κατὰ δυ᾽ ὀβολοὺς ἢ τέτταρας καὶ βαρὺς αἰτῶν σὺ καὶ ὀχληρὸς δοκεῖς ἵνα δ᾽ οὖν λάβῃς κολακευτέος μὲν αὐτὸς καὶ ἱκετευτέος θεραπευτέος δὲ καὶ ὁ οἰκονόμος οὗτος μὲν κατ᾽ ἄλλον θεραπείας τρόπον οὐκ ἀμελητέος δὲ οὐδὲ ὁ σύμβουλος καὶ φίλος καὶ τὸ ληφθὲν ἤδη προωφείλετο ἱματιοκαπήλῳ ἢ ἰατρῷ ἢ σκυτοτόμῳ τινί ἄδωρα οὖν σοι τὰ δῶρα καὶ ἀνόνητα Πολὺς δὲ ὁ φθόνος καί που καὶ διαβολή τις ἠρέμα ὑπεξανίσταται πρὸς ἄνδρα ἤδη τοὺς κατὰ σοῦ λόγους ἡδέως ἐνδεχόμενον ὁρᾷ γὰρ ἤδη σὲ μὲν ὑπὸ τῶν συνεχῶν πόνων ἐκτετρυχωμένον καὶ πρὸς τὴν θεραπείαν σκάζοντα καὶ ἀπηυδηκότα τὴν ποδάγραν δὲ ὑπανιοῦσαν

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

ὅλως γὰρ ὅπερ ἦν νοστιμώτατον ἐν σοὶ ἀπανθισάμενος καὶ τὸ ἐγκαρπότατον τῆς ἡλικίας καὶ τὸ ἀκμαιότατον τοῦ σώματος ἐπιτρίψας καὶ ῥάκος σε πολυσχιδὲς ἐργασάμενος ἤδη περιβλέπει σὲ μὲν οἷ τῆς κόπρου ἀπορρίψει φέρων ἄλλον δὲ ὅπως τῶν δυναμένων τοὺς πόνους καρτερεῖν προσλήψεται καὶ ἤτοι μειράκιον αὐτοῦ ὅτι ἐπείρασάς ποτε ἢ τῆς γυναικὸς ἅβραν παρθένον γέρων ἀνὴρ διαφθείρεις ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπικληθείς νύκτωρ ἐγκεκαλυμμένος ἐπὶ τράχηλον ὠσθεὶς ἐξελήλυθας ἔρημος ἁπάντων καὶ ἄπορος τὴν βελτίστην ποδάγραν αὐτῷ γήρᾳ παραλαβών καὶ ἃ μὲν τέως ᾔδεις ἀπομαθὼν ἐν τοσούτῳ χρόνῳ θυλάκου δὲ μείζω τὴν γαστέρα ἐργασάμενος ἀπλήρωτόν τι καὶ ἀπαραίτητον κακόν καὶ γὰρ ὁ λαιμὸς ἀπαιτεῖ τὰ ἐκ τοῦ ἔθους καὶ ἀπομανθάνων αὐτὰ ἀγανακτεῖ Καί σε οὐκ ἄν τις ἄλλος δέξαιτο ἔξωρον ἤδη γεγονότα καὶ τοῖς γεγηρακόσιν ἵπποις ἐοικότα ὧν οὐδὲ τὸ δέρμα ὁμοίως χρήσιμον ἄλλως τε καὶ ἡ ἐκ τοῦ ἀπωσθῆναι διαβολὴ πρὸς τὸ μεῖζον εἰκαζομένη μοιχὸν ἢ φαρμακέα σε ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο δοκεῖν ποιεῖ ὁ μὲν γὰρ κατήγορος καὶ σιωπῶν ἀξιόπιστος σὺ δὲ Ἕλλην καὶ ῥᾴδιος τὸν τρόπον καὶ πρὸς πᾶσαν ἀδικίαν εὔκολος τοιούτους γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς εἶναι οἴονται καὶ μάλα εἰκότως δοκῶ γάρ μοι καὶ τῆς τοιαύτης δόξης αὐτῶν ἣν ἔχουσι περὶ ἡμῶν κατανενοηκέναι τὴν αἰτίαν πολλοὶ γὰρ εἰς τὰς οἰκίας παρελθόντες ὑπὲρ τοῦ μηδὲν ἄλλο χρήσιμον εἰδέναι μαντείας καὶ φαρμακείας ὑπέσχοντο καὶ χάριτας ἐπὶ τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς ἐχθροῖς καὶ ταῦτα πεπαιδεῦσθαι λέγοντες καὶ τρίβωνας ἀμπεχόμενοι καὶ πώγωνας οὐκ εὐκαταφρονήτους καθειμένοι εἰκότως οὖν τὴν ὁμοίαν περὶ πάντων ὑπόνοιαν ἔχουσιν οὓς ἀρίστους ᾤοντο τοιούτους ὁρῶντες καὶ μάλιστα ἐπιτηροῦντες αὐτῶν τὴν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τῇ ἄλλῃ συνουσίᾳ κολακείαν καὶ τὴν πρὸς τὸ κέρδος δουλοπρέπειαν Ἀποσεισάμενοι δὲ αὐτοὺς μισοῦσι καὶ μάλα εἰκότως καὶ ἐξ ἅπαντος ζητοῦσιν ὅπως ἄρδην ἀπολέσωσιν ἢν δύνωνται λογίζονται γὰρ ὡς ἐξαγορεύσουσιν αὐτῶν τὰ πολλὰ ἐκεῖνα τῆς φύσεως ἀπόρρητα ὡς ἅπαντα εἰδότες ἀκριβῶς καὶ γυμνοὺς αὐτοὺς ἐπωπτευκότες τοῦτο τοίνυν ἀποπνίγει αὐτούς ἅπαντες γὰρ ἀκριβῶς ὅμοιοί εἰσιν τοῖς καλλίστοις τούτοις βιβλίοις ὧν χρυσοῖ μὲν οἱ ὀμφαλοί πορφυρᾶ δὲ ἔκτοσθεν ἡ διφθέρα τὰ δὲ ἔνδον ἢ Θυέστης ἐστὶν τῶν τέκνων ἑστιώμενος ἢ Οἰδίπους τῇ μητρὶ συνὼν ἢ Τηρεὺς δύο ἀδελφὰς ἅμα ὀπυίων τοιοῦτοι καὶ αὐτοί εἰσι λαμπροὶ καὶ περίβλεπτοι ἔνδον δὲ ὑπὸ τῇ πορφύρᾳ πολλὴν τὴν τραγῳδίαν σκέποντες ἕκαστον γοῦν αὐτῶν ἢν ἐξειλήσῃς δρᾶμα οὐ μικρὸν εὑρήσεις Εὐριπίδου τινὸς ἢ Σοφοκλέους τὰ δ᾽ ἔξω πορφύρα εὐανθὴς καὶ χρυσοῦς ὁ ὀμφαλός ταῦτα οὖν συνεπιστάμενοι αὑτοῖς μισοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσιν εἴ τις ἀποστὰς ἀκριβῶς κατανενοηκὼς αὐτοὺς ἐκτραγῳδήσει καὶ πρὸς πολλοὺς ἐρεῖ Βούλομαι δ᾽ ὅμως ἔγωγε ὥσπερ ὁ Κέβης ἐκεῖνος εἰκόνα τινὰ τοῦ τοιούτου βίου σοι γράψαι ὅπως εἰς ταύτην ἀποβλέπων εἰδῇς εἴ σοι παριτητέον ἐστὶν εἰς αὐτήν ἡδέως μὲν οὖν Ἀπελλοῦ τινος ἢ Παρρασίου ἢ Ἀετίωνος ἢ καὶ Εὐφράνορος ἂν ἐδεήθην ἐπὶ τὴν γραφήν ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν εὑρεῖν τινα οὕτως γενναῖον καὶ ἀκριβῆ τὴν τέχνην ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα Καὶ δὴ γεγράφθω προπύλαια μὲν ὑψηλὰ καὶ ἐπίχρυσα καὶ μὴ κάτω ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ἀλλ᾽ ἄνω τῆς γῆς ἐπὶ λόφου κείμενα καὶ ἡ ἄνοδος ἐπὶ πολὺ καὶ ἀνάντης καὶ ὄλισθον ἔχουσα ὡς πολλάκις ἤδη πρὸς τῷ ἄκρῳ ἔσεσθαι ἐλπίσαντας ἐκτραχηλισθῆναι διαμαρτόντος τοῦ ποδός ἔνδον δὲ ὁ Πλοῦτος αὐτὸς καθήσθω χρυσοῦς ὅλος ὡς δοκεῖ πάνυ εὔμορφος καὶ ἐπέραστος ὁ δὲ ἐραστὴς μόλις ἀνελθὼν καὶ πλησιάσας τῇ θύρᾳ τεθηπέτω ἀφορῶν εἰς τὸ χρυσίον παραλαβοῦσα δ᾽ αὐτὸν ἡ Ἐλπίς εὐπρόσωπος καὶ αὕτη καὶ ποικίλα ἀμπεχομένη εἰσαγέτω σφόδρα ἐκπεπληγμένον τῇ εἰσόδῳ τοὐντεῦθεν δὲ ἡ μὲν Ἐλπὶς ἀεὶ προηγείσθω διαδεξάμεναι δ᾽ αὐτὸν ἄλλαι γυναῖκες

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

Ἀπάτη καὶ Δουλεία παραδότωσαν τῷ Πόνῳ ὁ δὲ πολλὰ τὸν ἄθλιον καταγυμνάσας τελευτῶν ἐγχειρισάτω αὐτὸν τῷ Γήρᾳ ἤδη ὑπονοσοῦντα καὶ τετραμμένον τὴν χρόαν ὑστάτη δὲ ἡ Ὕβρις ἐπιλαβομένη συρέτω πρὸς τὴν Ἀπόγνωσιν ἡ δὲ Ἐλπὶς τὸ ἀπὸ τούτου ἀφανὴς ἀποπτέσθω καὶ μηκέτι καθ᾽ οὓς εἰσῆλθε τοὺς χρυσοῦς θυρῶνας ἔκ τινος δὲ ἀποστρόφου καὶ λεληθυίας ἐξόδου ἐξωθείσθω γυμνὸς προγάστωρ ὠχρὸς γέρων τῇ ἑτέρᾳ μὲν τὴν αἰδῶ σκέπων τῇ δεξιᾷ δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἄγχων ἀπαντάτω δ᾽ ἐξιόντι ἡ Μετάνοια δακρύουσα εἰς οὐδὲν ὄφελος καὶ τὸν ἄθλιον ἐπαπολλύουσα Τοῦτο μὲν ἔστω τὸ τέλος τῆς γραφῆς σὺ δ᾽ οὖν ὦ ἄριστε Τιμόκλεις αὐτὸς ἤδη ἀκριβῶς ἐπισκοπῶν ἕκαστα ἐννόησον εἴ σοι καλῶς ἔχει παρελθόντα εἰς τὴν εἰκόνα κατὰ ταύτας τὰς θύρας ἐκείνης τῆς ἔμπαλιν αἰσχρῶς οὕτως ἐκπεσεῖν ὅ τι δ᾽ ἂν πράττῃς μέμνησο τοῦ σοφοῦ λέγοντος ὡς θεὸς ἀναίτιος αἰτία δὲ ἑλομένου

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΑπό πού ν αρχίσω και πού να τελειώσω φίλε μου για ν αναφέρω όλα όσα υποχρεώνονται να κάνουν και να υποστούν εκείνοι που συναναστρέφονται τους άλλους έναντι αμοιβής και βασανίζονται με τις φιλίες τούτων των πλουσίων αν βέβαια πρέπει να ονομάζουμε φιλία τέτοια δουλεία Γνωρίζω πολλά σχεδόν τα περισσότερα απ όσα τους συμβαίνουν όχι επειδή ο ίδιος μα τον Δία δοκίμασα ποτέ κάτι τέτοιο αφού ποτέ δεν αναγκάστηκα να δοκιμάσω και μα τους θεούς μακάρι να μην αναγκαστώ ποτέ Πολλοί όμως που ξέπεσαν σ αυτό τον τρόπο ζωής μου μίλησαν ανοιχτά άλλοι ενώ βρίσκονταν ακόμη στην αθλιότητα θρηνώντας για όσες και όποιες πικρίες υπέστησαν και άλλοι που το είχαν σκάσει από φυλακή ανέλπιστη θυμούνταν όσα είχαν υποστεί χωρίς δυσαρέσκεια αντίθετα χαίρονταν αναλογιζόμενοι από τι συμφορές είχαν γλιτώσειΟι τελευταίοι ήταν από κάθε άποψη οι πιο αξιόπιστοι γιατί κατά κάποιο τρόπο είχαν περάσει απ όλα τα στάδια της ιεροτελεστίας κι είχαν μυηθεί σε όλα από την αρχή μέχρι το τέλος Δεν τους άκουσα λοιπόν απρόσεκτα και αδιάφορα σαν να μιλούσαν για το ναυάγιο και την ανέλπιστη σωτηρία τους όπως εκείνοι με τα ξυρισμένα κεφάλια που συγκεντρώνονται πολλοί μαζί μπροστά στα ιερά και μιλάνε για τρικυμίες θύελλες ακρωτήρια αδειάσματα φορτίων στη θάλασσα τσακίσματα καταρτιών σπασίματα πηδαλίων και στο τέλος πως εμφανίστηκαν οι Διόσκουροι mdash γιατί τούτοι οι θεοί είναι χαρακτηριστικοί σε τέτοια τραγωδίαmdash ή κάποιος άλλος από μηχανής θεός που κάθισε στο κατάρτι ή στάθηκε κοντά στο πηδάλιο κι οδήγησε το πλοίο σε ήρεμη παραλία όπου αυτό προσάραξε κι έμελλε βαθμιαία και σιγά σιγά να διαλυθεί ενώ οι ίδιοι αποβιβάστηκαν ασφαλείς με τη χάρη και την εύνοια του θεού2 Εκείνοι βέβαια επινοούν το μεγαλύτερο μέρος των τραγικών τους ιστοριών ανάλογα με τις άμεσες ανάγκες τους για να τα παίρνουν από περισσοτέρους δίνοντας την εντύπωση πως είναι όχι μόνο άτυχοι αλλά και αγαπητοί στους θεούς Οι άλλοι όμως διηγούνται στα σπίτια για κακοκαιρίες τρικυμίες και μα τον Δία αν μπορεί να πει κάποιος για πεντακυμίες και δεκακυμίες πώς στην αρχή έπλεαν και το πέλαγος φαινόταν γαλήνιο πόσα προβλήματα αντιμετώπισαν σε όλο το ταξίδι διψώντας νιώθοντας ναυτία ή πλημμυρίζοντας από αλμυρό νερό και τέλος αφού έριξαν το δύστυχο σκάφος πάνω σε κάποιο βράχο ύφαλο ή σκόπελο απόκρημνο πώς ξεβράστηκαν οι κακόμοιροι σε άθλια κατάσταση γυμνοί και χωρίς να έχουν τίποτε απ όσα χρειάζονταν mdashσ αυτές τις περιπέτειες και στη διήγηση τους μου έδιναν την

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

εντύπωση πως τα πιο πολλά από ντροπή τα αποσιωπούσαν και τα παρέλειπαν εκούσιαΕγώ όμως δεν θα διστάσω να σου πω τα πάντα καλέ μου Τιμοκλή όχι μόνο τις ιστορίες εκείνες αλλά και ότι άλλο βρω με τη λογική μου πως είναι αντιπροσωπευτικό των συναναστροφών τούτων Έχω την εντύπωση πως εδώ και καιρό κάνεις σχέδια γι αυτό τον τρόπο ζωής Το παρατήρησα για πρώτη φορά όταν η συζήτηση μας στράφηκε σε τούτο το θέμα κι έπειτα κάποιος από τους παρευρισκόμενους επαίνεσε την τέτοιου είδους έμμισθη εργασία λέγοντας πως είναι τρισευτυχισμένοι όσοι έχουν φίλους τους πιο αξιόλογους Ρωμαίους παίρνουν μέρος σε δείπνα πολυτελή χωρίς να πληρώνουν ζούνε σε ωραία σπίτια ταξιδεύουν με κάθε άνεση και πολυτέλεια πάνω σε άρμα με άσπρα άλογα κορδωμένοι και επιπλέον δεν είναι λίγο παίρνουν μισθό για τη φιλία τους και για όσα απολαμβάνουν Πράγματι για τέτοιους ανθρώπους τα πάντα φυτρώνουν χωρίς να σπέρνουν και να θερίζουν Όταν λοιπόν άκουγες τούτα κι άλλα παρόμοια έβλεπα πώς έχασκες μ αυτά και πόσο πολύ άνοιγες το στόμα σου σε τούτο το δόλωμαΕπομένως για να είμαι στο μέλλον υπεράνω κατηγορίας και να μη μπορείς να πεις πως σε είδα να καταπίνεις τόσο μεγάλο άγκιστρο μαζί με τη γαρίδα και δεν σε έπια-σα δεν σε τράβηξα πίσω ούτε σε προειδοποίησα προτού πέσει στον λαιμό σου αλλά περίμενα μέχρι να δω να σε έλκει και να σε σέρνει βίαια αφού είχε τραβηχτεί κι είχε μπηχτεί ήδη για τα καλά μέσα σου οπότε δεν ωφελούσε πια να κάθομαι να κλαίω mdashγια να μην πεις ποτέ αυτό που αν λεγόταν θα ήταν πολύ εύλογο κι αδύνατο για μένα να πω οτι δεν σε έβλαψα που δεν σε προειδοποίησα άκουσε τα όλα από την αρχή Εξέτασε το δίχτυ και τα γερά παραγάδια από πριν από τα έξω και με την ησυχία σου κι όχι από τα μέσα κι από το βάθος τουςmiddot πάρε στα χέρια σου το καμπύλο αγκίστρι τη γυριστή προς τα μέσα άκρη του και τις αιχμές της τρίαινας και δοκίμασε τα στα φουσκωμένα μαγουλά σουmiddot αν δεν φανούν πολύ αιχμηρά δύσκολα να τους ξεφύγεις κι επώδυνα για τις πληγές κάποιου όταν τραβιούνται βίαια και πιάνονται πολύ γερά τότε γράψε με για δειλό και γι αυτό πεινασμένο δώσε θάρρος στον εαυτό σου και αν θέλεις γίνε θήραμα άνοιξε το στόμα και κατάπινε ολόκληρο το δόλωμα όπως ο γλάροςΌλη η ιστορία που θα πω για σένα θα αναφέρεται όχι μόνο σε όσους φιλοσοφούν όπως εσύ ούτε σε όσους επέλεξαν πιο σπουδαίες ενασχολήσεις στη ζωή τους αλλά και στους γραμματοδιδασκάλους τους ρήτορες τους μουσικούς και γενικά όσους περιμένουν να προσλαμβάνονται ως εκπαιδευτές έναντι αμοιβής Εφόσον οι εμπειρίες είναι ως επί το πλείστον κοινές κι όμοιες για όλους είναι φανερό πως όχι μόνο δεν είναι προνομιακή η μεταχείρηση τούτη αλλά αντίθετα όντας η ίδια είναι πιο ντροπιαστική για όσους φιλοσοφούν αφού θεωρούνται πως αξίζουν τα ίδια πράγματα με τους άλλους και δεν τους συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό οι εργοδότες Επιπλέον όποια ευθύνη προκύψει στη συνέχεια της συζήτησης πρέπει να καταλογιστεί κατά κύριο λόγο σε κείνους που κάνουν τέτοια πράγματα και κατά δεύτερο λόγο σε κείνους που τα υπομένουν Εγώ είμαι αθώος εκτός αν υπάρχει κάτι επιλήψιμο στην αλήθεια και την ειλικρίνειαΌσον αφορά τους υπόλοιπους του πλήθους όπως γυμναστές ή κόλακες άνθρωποι αγράμματοι μικροπρεπείς και από τη φύση τους κατώτεροι δεν αξίζει να τους απο-τρέψει κάποιος από τέτοιες συναναστροφές αφού δεν θα πείθονταν καν ούτε βέβαια είναι σωστό να τους κατηγορήσει που δεν παρατάνε τους εργοδότες όσο κι αν ταπεινώνονται απ αυτούς γιατί είναι φτιαγμένοι κι άξιοι για τέτοιου είδους ενασχόληση Δεν θα είχαν άλλωστε καμιά άλλη ασχολία για να στραφούν σ εκείνη και ν απασχολούνται αλλά αν κάποιος τους στερούσε αυτό θα έμεναν αμέσως χωρίς επάγγελμα και δουλειά και θα ήταν βάρος Έτσι ούτε τούτοι παθαίνουν

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

τίποτα το φοβερό ούτε εκείνοι που τους χρησιμοποιούν δίνουν την εντύπωση πως τους ταπεινώνουν όπως λέει το γνωμικό κατουρώντας μέσα στο ουροδοχείο- γιατί μπαίνουν στα σπίτια γνωρίζοντας εκ των προτέρων την ταπείνωση τούτη και το επάγγελμα τους είναι να υποφέρουν και να ανέχονται όσα συμβαίνουν Στη περίπτωση των μορφωμένων που ανέφερα πρωτύτερα αξίζει να αγανακτεί κάποιος και να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τους αλλάξει δρόμο και να τους δώσει την ευκαιρία να ελευθερωθούν 5 Καλό θα ήταν νομίζω να εξετάσω πρώτα τους λόγους για τους οποίους οδηγούνται σε τούτο τον τρόπο ζωής και ν αποδείξω πως δεν είναι τόσο ισχυροί κι εξαναγκαστικοί Έτσι θα αναιρεθεί εκ των προτέρων η απολογία τους και η πρώτη στήριξη της εκούσιας δουλείας τους Οι περισσότεροι προβάλλουν ως δικαιολογία τη φτώχεια και τη στέρηση των αναγκαίων και νομίζουν πως καλύπτονται για την προσχώρηση τους σ αυτό τον τρόπο ζωής Θεωρούν ότι είναι αρκετό να πουν πως οι πράξεις τους συγχωρούνται εφόσον προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια το πιο πικρό πράγμα της ζωής Έπειτα έχουν έτοιμο τον Θέογνη και συχνό είναι το Κάθε άνθρωπος υποταγμένος στη φτώχειακι όσα άλλα τρομακτικά παραθέτουν οι πιο ατάλαντοι ποιητές για τη φτώχειαΑν έβλεπα πως πραγματικά βρήκαν κάποιο καταφύγιο απέναντι στη φτώχεια με τέτοιες συναναστροφές δεν θα τους μιλούσα τόσο λεπτομερώς υπέρ της απόλυτης ελευθερίας Αφού όμως όπως λέει κάπου ο εξαίρετος ρήτορας παίρνουν αυτό που μοιάζει με δίαιτα για αρρώστους πώς μπορεί κάποιος να μη σκεφτεί πως ακόμα και σε τούτο έχουν λανθασμένη άποψη αφού η κατάσταση τους παραμένει συνέχεια η ίδια Πάντοτε φτωχοί αναγκασμένοι να παίρνουν δεν φυλάνε τίποτα κατά μέρος και δεν αποταμιεύουν περίσσευμα Οτι τους δοθεί ακόμη κι αν τους δοθεί ακόμη κι αν τους καταβληθεί στο ακέραιο το ξοδεύουν όλο χωρίς να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους Θα ήταν καλύτερο να μην επινοούν τέτοιους τρόπους που συντηρούν τη φτώχεια κι απλώς τη βοηθάνε αλλά εκείνους που τη διώχνουν τελείως και για τον σκοπό τούτο Θέογνη αν χρειαστεί να ριχτούν ίσως σε θάλασσα βαθιά και βράχια απόκρημνα καθώς λες Αλλά αν κάποιος άνδρας που είναι συνέχεια φτωχός στερημένος και μισθωτός φαντάζεται πως με τον τρόπο τούτο θ απαλλαγεί από τη φτώχεια δεν ξέρω πώς ένας τέτοιος άνδρας μπορεί να θεωρεί οτι δεν ξεγελά τον εαυτό του6 Άλλοι λένε πως η φτώχεια καθ εαυτή δεν τους φοβίζει ούτε τους παραλύει αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους ψωμί κοπιάζοντας όπως οι άλλοι αλλά τώρα που τα σώματα τους έχουν καταπονηθεί είτε από τα γηρατειά είτε από αρρώστιες καταφεύγουν σε τούτη την έμμισθη υπηρεσία που είναι η πιο εύκολη Ας δούμε λοιπόν αν λένε αλήθεια κι αν εξασφαλίζουν πιο εύκολα όσα αποκτούν χωρίς να κάνουν πολλά ή περισσότερα από τους υπολοίπους Πραγματικά θα ήταν θείο δώρο να αποκτούν τα χρήματα έτοιμα χωρίς να μοχθούν και να κοπιάζουν Τούτο δεν θα μπορούσε καν να ειπωθεί με τα κατάλληλα λόγιαmiddot μοχθούν και κοπιάζουν τόσο πολύ στις συναναστροφές τους ώστε χρειάζονται καλύτερη και περισσότερη υγεία σ αυτή την ενασχόληση αφού καθημερινά χιλιάδες πράγματα φθείρουν το σώμα και τους κατατρώνε μέχρι έσχατης απόγνωσης Για τούτα όμως θα μιλήσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν θα αναφέρουμε και τις άλλες ταλαιπωρίες τους Προς το παρόν αρκεί να δείξουμε πως όσοι προβάλλουν αυτή την πρόφαση για το ξεπούλημα τους δεν λένε την αλήθειαΟ μόνος κι αληθινός λόγος που ελάχιστα όμως αναφέρεται απ αυτούς είναι πως ορμάνε μέσα στα σπίτια για την ηδονή και τις πολλές και υπερβολικές ελπίδες τουςθαμπωμένοι από την ποσότητα του χρυσού και του ασημιού ευτυχισμένοι με τα δείπνα και τις άλλες πολυτέλειες κι ελπίζοντας πως θα πιουν αμέσως και σε άφθονες ποσότητες το χρυσάφι χωρίς να τους κλείσει κανείς το στόμα Τούτα είναι

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

που τους δελεάζουν και τους κάνουν δούλους αντί για ελευθέρους mdashοχι η στέρηση των αναγκαίων όπως έλεγαν αλλά ο πόθος για τα περιττά και η λαχτάρα για κείνη την αφθονία και πολυτέλεια Γι αυτό λοιπόν σαν αποτυχημένους και δυστυχισμένους εραστές τους παραλαμβάνουν κάτι έμπειροι κι επιτήδειοι αγαπημένοι που τους αντιμετωπίζουν με υπεροψία και προσέχουν ώστε να τους αγαπούν πάντα χωρίς να τους επιτρέπουν ν απολαύσουν το αντικείμενο του έρωτα τους ούτε καν μέχρι ένα πεταχτό φιλίmiddot ξέρουν βλέπεις πως τούτη η επιτυχία συνεπάγεται διάλυση του έρωτα Έτσι την κρατούν κλειδωμένη και τη φυλάνε ζηλότυπα Κατά τ άλλα κρατούν τον εραστή πάντα με την ελπίδα γιατί φοβούνται μήπως η απόγνωση τον τραβήξει από τη σφοδρή επιθυμία και δεν τους αγαπάει πια Του χαμογελάνε λοιπόν του δίνουν υποσχέσεις του φέρονται καλά του κάνουν χάρες και τον φροντίζουν επιμελώς Έπειτα χωρίς να το καταλάβουν γερνάνε κι οι δύο και γίνονται πια ακατάλληλοι ο ένας για να ερωτευτεί κι άλλος για να προκαλέσει έρωτα Έτσι λοιπόν άλλο δεν κάνουν όλη τους τη ζωή από το να ελπίζουν Το να υπομένει κανείς τα πάνδεινα από την επιθυμία της ηδονής ίσως να μην είναι εντελώς αξιοκατάκριτο Θα ήταν συγχωρητέο αν κάποιος ευχαριστιέται την ηδονή και περισσότερο από κάθε τι επιδιώκει να συμμετέχει σ αυτή Ωστόσο είναι ίσως πρόστυχο και δουλικό να παραδοθεί κάποιος για χάρη της εφόσον η ηδονή της ελευθερίας είναι πολύ πιο γλυκιάmiddot παρ όλα τούτα ας πούμε πως συγχωρείται κάποιος για κείνα αν τα καταφέρει Το να υποφέρει όμως πολλά δυσάρεστα μόνο με την ελπίδα της ηδονήςείναι κατά τη γνώμη μου γελοίο κι ανόητο αφού μάλιστα βλέπει πως οι στεναχώριες είναι βέβαιες φανερές κι αναπόφευκτες ενω η ηδονή που ελπίζουν όποια και να ναι ούτε έχει έρθει ακόμα μετά από τόσο καιρό ούτε καν φαίνεται πως θα έρθει αργότερα αν κάποιος λάβει υπόψη του την πραγματικότητα Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τρώγοντας τον γλυκό λωτό παραμέλησαν όλα τ άλλα και περιφρονούσαν εκείνα που άξιζαν μπροστά στην άμεση ευχαρίστηση Δεν ήταν λοιπόν εντελώς παράλογο που ξέχασαν το καλό αφού η ψυχή τους ζούσε μέσα σ εκείνη την ευχαρίστηση Το να κάθεται όμως ένας πεινασμένος δίπλα στον άλλο που μπουκώνεται με λωτούς χωρίς να του δίνει τίποτα να δεσμεύεται μόνο από την ελπίδα πως κάποια μέρα θα γευτεί κι ο ίδιος και ξεχνάει όλα όσα αξίζουν κι είναι σωστά μα τον Ηρακλή πόσο καταγέλαστος είναι και πόσα πράγματι Ομηρικά χτυπήματα χρειάζεται9 Οι λόγοι λοιπόν που τους οδηγούν σ αυτές τις συναναστροφές και για τους οποίους παραδίδονται στους πλουσίους να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν είναι αυτοί ή περίπου αυτοί εκτός αν κάποιος θεωρεί σωστό ν αναφέρει κι εκείνους που παρακινήθηκαν απλώς από τη δόξα της συναναστροφής με ευγενείς και πλούσιους Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν πως τούτο τους κάνει περίβλεπτους και τους εξυψώνει πάνω από το πλήθος όμως εγώ προσωπικά δεν θα δεχόμουν να συναναστραφώ απλώς τον μεγάλο βασιλιά για να με δουν κοντά του χωρίς να αποκομίσω κανένα πραγματικό όφελος από τη συναναστροφήΤέτοιος είναι λοιπόν ο στόχος τους Ας εξετάσουμε τώρα μόνοι μας ποια είναι όσα υπομένουν προτού γίνουν δεκτοί κι επιτύχουν τον σκοπό τους τι παθαίνουν όταν βρίσκονται ήδη στη θέση τούτη και ποια είναι γι αυτούς η έκβαση του δράματος Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε έστω κι αν τούτα είναι ταπεινά πράγματα πως επιτυγχάνονται εύκολα και δεν απαιτούν πολύ κόπο αλλά αρκεί απλώς να το θελήσεις και μετά όλα θα γίνουν χωρίς προσπάθεια Αντίθετα χρειάζεται πολύ τρέξιμο να περιμένεις συνέχεια έξω από την πόρτα να σηκώνεσαι από το πρωί και να περιμένεις ενώ θα σε σπρώχνουν θα σε κλειδώνουν απ έξω ορισμένες φορές θα φαίνεσαι ξεδιάντροπος κι ενοχλητικός σε θυρωρό που θα μιλάει με άσχημη Συριακή προφορά και

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

σε Λίβυο τελετάρχη και θα δίνεις φιλοδωρήματα για να θυμούνται το όνομα σου Επιπλέον πρέ πει να φροντίσεις και για ρούχα πέρα απο τις δυνατότητες σου ώστε να ανταποκριθείς στο αξίωμα εκείνου που υπη - ρετείς να διαλέγεις τα χρώματα που του αρέσουν ώστε να μη είσαι παράταιρος και χτυπάς στο μάτι όταν σε κοιτάζει και να τον ακολουθείς φιλότιμα η μάλλον να πηγαίνεις μπροστά αφού θα σε σπρώχνουν οι υπηρέτες και θα συ μπληρώνεις τη συνοδεία σαν να είναι τιμητική πομπήΕκείνος όμως ούτε καν που θα σε κοιτάζει για πολλές μέρες συνέχεια κι αν κάποτε έχεις τη φοβερή τύχη και σε δει σε φωνάξει κοντά του και σε ρωτήσει κάτι στην τύχη τότε αχ τότε πολύς ο ιδρώτας το κεφάλι σου θα γυρίζει θα σε πιάσει ξαφνικά τρέμουλο κι οι παρευρισκόμενοι θα γελούν με την αμηχανία σου Πολλές φορές ενώ θα πρέπει ν απαντήσεις στην ερώτηση laquoΠοιος ήταν ο βασιλιάς των Αχαιώνraquo θα απαντάς laquoΕίχαν χίλιες τριήρειςraquo Τούτο οι ενάρετοι το λένε σεμνότητα οι τολμηροί δειλία και οι κακοήθεις απαιδευσία Εσύ λοιπόν έχοντας βρει την αρχή των φιλικών σχέσεων εξαιρετικά αβέβαιη θα φύγεις κα ταδικάζοντας την μεγάλη σου αμηχανίαΌταν πολλές νύχτες άγρυπνες περάσεις και ματωμένες μέρεςζήσεις όχι μα τον Δια για χάρη της Ελένης ούτε των Περγάμων του Πρίαμου αλλά των πέντε οβολών που προσδοκάς και πετύχεις με τη βοήθεια κάποιου θεού της τραγωδίας τότε επακολουθεί εξέταση για το αν ξέρεις γράμματα Για τον πλούσιο τούτος ο τρόπος να περνάει την ώρα του δεν είναι δυσάρεστος αφού τον επαινούν και τον καλοτυχίζουν αλλά εσύ νομίζεις πως έχεις μπροστά σου αγώνα για τη ζωή και την όλη ύπαρξη σου γιατί φυσικά έρχεται στον νου σου η σκέψη πως κανείς άλλος δεν θα σε δεχτεί αν απορριφθείς απο τον προηγούμενο και θεωρηθείς άχρηστος Είναι ανάγκη τότε να γίνεις χίλια κομμάτια αφού φθονείς τους αντίπαλους σου mdashαν υποθέσουμε πως υπάρχουν πολλοί που διεκδικούν το ίδιο πράγμαmdash ο ίδιος θεωρείς πως ότι έχεις πει είναι ανεπαρκές φοβάσαι ελπίζεις και κοιτάς το πρόσωπο εκείνου με προ σοχή Αν κοροϊδεύει κάτι απ όσα λες απελπίζεσαι αν όμως ακούει χαμογελώντας αγαλλιας και γεμίζεις ελπί δες Φυσικά υπάρχουν πολλοί που φρονούν τα αντίθετα από σένα και προωθούν άλλους αντί για σέναmiddot ο καθένας τους ρίχνει κρυφά τα βέλη εναντίον σου σαν από ενέδρα Φαντάσου επίσης κάποιον άνδρα με μακρύ γένι άσπρα μαλλιά που τον εξετάζουν για να δουν αν γνωρίζει κάτι χρήσιμο κι άλλοι νομίζουν πως γνωρίζει ενώ άλλοι όχιΣτο μεταξύ εξετάζεται όλη η προηγούμενη ζωή σου κι αν κάποιος πολίτης από φθόνο ή γείτονας που είναι εναντίον σου για ασήμαντη αφορμή ερωτηθεί και πει πως είσαι μοιχός ή παιδεραστής αυτό είναι Ο μάρτυρας μιλάει από τα βιβλία του Δία Αν πάλι σε επαινέσουν όλοι ομόφωνα θα θεωρηθούν ύποπτοι αναξιόπιστοι κι εξαγορασμένοι Πρέπει λοιπόν να έχεις πολλή τύχη και καμιά απολύτως αντιξοότητα γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να νικήσειςΑς είναι- ας υποθέσουμε πως έχεις τύχη περισσότερη απ όση φανταζόσουν Ο αφέντης έχει επαινέσει τα λόγια σου και οι φίλοι του που εκτιμά περισσότερο κι εμπιστεύεται πολύ σε τέτοια πράγματα δεν τον απέτρεψαν Επιπλέον συμφωνεί η γυναίκα του και δεν έχει αντίρρηση ούτε ο δικηγόρος ούτε ο οικονόμος του Κανείς δεν κατηγορεί τη ζωή σου όλα είναι ευνοϊκά και οι οιωνοί από κάθε άποψη αίσιοι Κέρδισες λοιπόν τυχερέ στεφανώθηκες στα Ολύμπια ή μάλλον πήρες τη Βαβυλώνα και άλωσες την ακρόπολη των Σάρδεων Θα έχεις το κέρας της Αμάλθειας και θα

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

αρμέγεις του πουλιού το γάλα Ως αντάλλαγμα για τις μεγάλες σου δοκιμασίες πρέπει να πάρεις τα σπουδαιότερα αγαθά για να μην είναι το στεφάνι σου μόνο από φύλλα Πρέπει να σου οριστεί μισθός οχι ευκαταφρόνητος και να σου καταβάλλεται όταν τον χρειάζεσαι χωρίς φασαρίεςmiddot γενικά πρέπει να τιμηθείς περισσότερο απ όσο οι συνηθισμένοι άνθρωποι να ξεκουραστείς από κείνες τις δοκιμασίες τη λάσπη τα τρεξίματα και τις αγρυπνίες και όπως λέει η ευχή να κοιμηθείς με τα πόδια απλωμένα κάνοντας μόνο εκείνα για τα οποία σι προσέλαβαν στην αρχή και για τα οποία πληρώνεσαι Έτσι έπρεπε να ήταν τα πράγματα Τιμοκλή και δεν θα ήταν φοβερό να σκύψεις και ν ανεχτείς τον ζυγό που είναι ελαφρύς άνετος και το σπουδαιότερο επιχρυσωμένος Αλλά τα πράγματα είναι πολύ ή μάλλον εντελώς διαφορετικά Υπάρχουν πολλά αφόρητα για ελεύθερο άνθρωπο που γίνονται όταν πια έχει πάρει κάποιος τη θέση Σκέψου λοιπόν ακούγοντας τα με τη σειρά αν μπορεί να τα υπομείνει κάποιος έστω κι ελάχιστα μορφωμένος 14 Αν θέλεις θ αρχίσω από το πρώτο δείπνο που θα σου παραθέσουν φυσικά ως προανάκρουσμα των μελλοντικών σχέσεων Αμέσως λοιπόν θα έρθει κάποιος όχι εντελώς χωρίς τρόπους για να σε προσκαλέσει στο δείπνο ο πρώτος που θα πρέπει να καλοπιάσεις χώνοντας του κρυφά στο χέρι τουλάχιστον πέντε δραχμές για να μη φανείς άξεστος Εκείνος θα κάνει νάζια θα μουρμουρίσει laquoΑ πα πα Εγώ να πάρω λεφτά από σέναraquo και laquoΜα τον Ηρακλή Ποτέraquo τελικά όμως θα πειστεί και θα σε αφήσει με το στόμα ορθάνοιχτο για τη γενναιδωρία σου Θα φροντίσεις για καθαρά ρούχα θα σιγυριστείς όσο καλύτερα μπορείς και αφού κάνεις λουτρό θα φύγεις με τον φόβο μήπως φτάσεις πριν τους άλλους γιατί κάτι τέτοιο είναι αδέξιο όπως είναι αγένεια να πας τελευταίος Αφού λοιπόν περιμένεις να περάσει κάποια ώρα μετά θα μπεις Θα σε δεχτεί με πολλές τιμές και κάποιος θα σε παραλάβει και θα σε βάλει να κάτσεις κοντά στον πλούσιο ίσως μαζί με δυο παλιούς του φίλους Εσύ σαν να έχεις πάει στην κατοικία του Δία θαυμάζεις τα πάντα κι εκπλήσσεσαι με κάθε τι που γίνεται γιατί όλα θα σου είναι ξένα κι άγνωστα Οι υπηρέτες θα σε κοιτάζουν επίμονα κι όλοι οι παρόντες θα παρατηρούν τι κάνεις Ακόμα κι ο πλούσιος δεν θα είναι αδιάφορος θα έχει πει από πριν σε κάποιους υπηρέτες να παρακολουθούν αν κοιτάς πολλές φορές και με προσοχή τους γιους ή τη γυναίκα του Οι ακόλουθοι αυτών που δειπνούν μαζί σου βλέποντας σε εντυπωσιασμένο θα σε περιπαίζουν για την απειρία σου σχετικά με όσα γίνονται και θα υποθέσουν πως δεν έχεις ξαναδειπνήσει σε άλλον αφού η πετσέτα σου είναι καινούριαΌπως είναι λοιπόν φυσικό ιδρώνεις κατ ανάγκην από την αμηχανία σου Ενώ θα διψάς δεν θα τολμάς να ζητήσεις να πιεις για να μη φανείς μέθυσος και δεν θα ξέρεις από τα ποικίλα εδέσματα που έχουν παρατεθεί κι είναι μαγειρεμένα για να φαγωθούν με κάποια σειρά ποιο να πάρεις πρώτο ή δεύτερο Θα χρειαστεί λοιπόν να λοξοκοιτάς κρυφά τον διπλανό σου να τον αντιγράφεις και ν ανακαλύπτεις τη σωστή σειρά του δείπνου Γενικά είσαι μπερδεμένος και η ψυχή σου γεμάτη ταραχή γιατί έχεις εντυπωσιαστεί με όσα γίνονται Από τη μια καλοτυχίζεις τον πλούσιο για το χρυσάφι το ελεφαντόδοντο και την τόση πολυτέλεια από την άλλη λυπάσαι τον εαυτό σου αναλογιζόμενος πως ζεις ενώ δεν είσαι απολύτως τίποτα Μερικές φορές επίσης σου έρχεται η σκέψη πως θα ζήσεις αξιοζήλευτη ζωή αφού θα απολαμβάνεις όλα εκείνα τα αγαθά και θα μετέχεις σ αυτά ισότιμα Νομίζεις βλέπεις πως θα γιορτάζεις για πάντα τα Διονύσια Ίσως επίσης τα όμορφα αγόρια που σε περιποιούνται και σου μισοχαμογελούν ζωγραφίζουν την εικόνα της μέλλουσας ζωής σου με πιο ελκυστικά χρώματα έτσι ώστε ν αναφέρεις συνέχεια εκείνο τον στίχο του Ομήρου

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

Ποιος να κατηγορήσει τους Τρώες και τους Αχαιούς με τις ωραίες κνήμεςπου υποβάλλονται σε πολλές κακουχίες και βάσανα για ευτυχία σαν ετούτη17 Έπειτα ακολουθούν οι προπόσεις κι αυτός αφού ζητήσει κούπα μεγάλη πίνει στην υγειά σου προσφωνώντας σε δάσκαλο ή οτιδήποτε άλλο Εσύ λοιπόν θα πάρεις το ποτήρι αλλά εξαιτίας της απειρίας σου δεν θα ξέρεις πως να τον προσφωνήσεις και θα δώσεις την εντύπωση αγροίκου Εκείνη η πρόποση θα κάνει πολλούς παλιούς του φίλους να σε φθονήσουν μερικοί εξάλλου είχαν στενοχωρηθεί πιο πριν με τις θέσεις επειδή εσύ που πήγες για πρώτη φορά προτιμήθηκες από άνδρες που με τα χρονιά εξάντλησαν και τα τελευταία υπολείμματα δουλικότητας Έτσι αμέσως θ αρχίσουν να μιλάνε για σένα κατά τον εξής τρόπο laquoΑυτό μας έλειπε ακόμη να θεωρούμαστε κατώτεροι από κείνους που μπήκαν μόλις στο σπίτι και η είσοδος στην πόλη των Ρωμαίων να είναι ελεύθερη μόνο για τούτους τους Έλληνες Για ποιο λόγο όμως τους προτιμάνε από μας Με τις μίζερες φρασούλες τους νομίζουν τάχα πως προσφέρουν τεράστια οφέληraquo Άλλος πάλι θα λέει laquoΔεν είδες πόσο ήπιε πώς άρπαζε τα φαγητά και τα καταβρόχθιζε Άνθρωπος άξεστος λιμασμένος που ούτε στον ύπνο του δεν έχει χορτάσει ποτέ άσπρο ψωμί φραγκόκοτα ή φασιανό που τώρα μας άφησαν μόνο τα κόκαλα τουςraquo Ο τρίτος θα λέει laquoΑνόητοι σε λιγότερο από πέντε μέρες θα τον δείτε εδώ ανάμεσα μας να λέει τα ίδια παράπονα Τώρα όπως το καινούριο ζευγάρι παπούτσια δέχεται τιμές και φροντίδα όταν όμως πατηθεί για τα καλά και γεμίσει λάσπη θα τον ρίξουν σε άθλια κατάσταση κάτω από το κρεβάτι γεμάτο κοριούς όπως εμάςraquoΕκείνοι λοιπόν τέτοιες πολλές κατηγορίες σου καταλογίζουν κι ίσως κάποιοι ετοιμάζονται κιόλας να σε διαβάλουν Όπως και να χει το πράγμα όλο το συμπόσιο είναι δικό σου κι εσένα αφορούν οι περισσότερες συζητήσεις Εσύ όμως ασυνήθιστος καθώς είσαι επειδή ήπιες υπεραρκετό κρασί εύγευστο και δυνατό έχεις από ώρα την κοιλιά σου και νιώθεις άσχημα Ωστόσο ούτε να φύγεις πρώτος είναι ωραίο ούτε να μείνεις ασφαλές Έτσι καθώς το συμπόσιο τραβάει σε μάκρος γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων και παρουσιάζονται θεάματα επί θεαμάτων mdash θέλει βλέπεις να σου επιδείξει όλα του τα πλούτη mdash υπομένεις όχι και μικρή κόλαση αφού δεν βλέπεις όσα συμβαίνουν ούτε ακούς αν τραγουδάει ή παίζει κιθάρα κάποιο αγόρι απ αυτά που έχουν σε μεγάλη εκτίμηση αλλά λες επαίνους από ανάγκη κι εύχεσαι ή να τα γκρεμίσει όλα σεισμός ή ν αναγγελθεί φωτιά για να διαλυθεί επιτέλους το συμπόσιο19 Τούτο λοιπόν το πρώτο σου και πιο απολαυστικό δείπνο για μένα τουλάχιστον δεν είναι απολαυστικότερο από τη ρίγανη και το άσπρο αλάτι όταν τα τρώω όποτε θέλω και όσο θέλω ελεύθεραΓια να μην αναφέρω τη δυσπεψία που ακολουθεί και τον νυκτερινό εμετό πρέπει να πας πρωί πρωί και να συζητήσεις για τον μισθό σου ποσά θα παίρνεις και κάθε πότε Αφού λοιπόν σε καλέσει κοντά του παρουσία δύο τριών φίλων θα σου πει να καθίσεις και θ αρχίσει laquoΈχεις δει κιόλας ποια είναι η κατάσταση μου και πως δεν υπάρχει καμιά έπαρση όλα είναι ανεπιτήδευτα προσγειωμένα και συνηθισμένα Πρέπει να αισθάνεσαι πως όλα θα τα έχουμε κοινά γιατί θα ήταν γελοίο να σου εμπιστευόμουν το πιο σημαντικό αγαθό την ψυχή μου ή μα τον Δία την ψυχή των παιδιών μουraquo αν έχει παιδιά που χρειάζονται εκπαίδευση laquoκαι να μη σε θεωρούσα και για τ άλλα εξίσου κύριο Πρέπει όμως να ορίσουμε κάτι Βλέπω βέβαια τον μετρημένο χαρακτήρα και την αυτάρκεια σου και ξέρω πως δεν ήρθες σπίτι μας αποσκοπώντας στον μισθό αλλά σε άλλα πράγματα τη φιλία και την εκτίμηση που θα έχεις από εμάς Ας ορίσουμε όμως κάτι Εσύ ο ίδιος πες τι θέλεις σκεπτόμενος φίλτατε κι εκείνα που θα σου δίνουμε φυσικά στις γιορτινές μέρες του χρόνου Δεν θα αμελήσουμε ξέρεις τέτοια θέματα έστω κι αν δεν τα συμφωνήσουμε τώρα

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

Υπάρχουν πολλές τέτοιες αφορμές τον χρόνο καθώς ξέρεις Λαμβάνοντας λοιπόν και τούτα υπόψη σου θα μας ζητήσεις προφανώς πιο μέτριο μισθό Άλλωστε σωστό θα ήταν εσείς οι μορφωμένοι να είστε υπεράνω χρημάτωνraquo20 Μ αυτά λοιπόν τα λόγια κι αναστατώνοντας σε με ελπίδες σε κάνει υπάκουο απέναντι του Εσύ ενώ πριν ονειρευόσουν χιλιάδες τάλαντα ολόκληρους αγρούς και συγκροτήματα σπιτιών κατάλαβες κάπως τη μικροπρέπεια του χαίρεσαι όμως με την υπόσχεση και νομίζεις ότι το laquoΘα τα έχουμε όλα κοινάraquo είναι βέβαιο κι αληθινό Χωρίς να ξέρεις πως τέτοια πράγματα βρέχουν τα χείλη μα όχι τον ουρανίσκο Τελικά από ντροπή το αφήνεις σε κείνον Ο ίδιος αρνείται να μιλήσει αλλά προτείνει σε κάποιον από τους παρόντες φίλους του να μεσολαβήσει στην υπόθεση και να πει ένα ποσό που ούτε για κείνον να είναι βαρύ αφού έχει κι άλλες πιο επείγουσες ανάγκες ούτε για όποιον το πάρει να είναι ευτελές Τούτος λοιπόν κάποιος κοτσονάτος γέρος συνηθισμένος στην κολακεία από παιδί θα πει laquoΔεν μπορείς να πεις κύριε πως δεν είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος σ ολόκληρη την πόλη Έχεις κατ αρχάς κάτι που πολλοί επιθυμούν σφοδρά άλλα δύσκολα θα τους το παρείχε η Τύχη Εννοώ το να σε τιμήσει με την παρέα του να έχεις σχέσεις με την οικογένεια του και να γίνεις δεκτός στον πρώτο οίκο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Τούτο είναι καλύτερο από τα τάλαντα του Κροίσου και τον πλούτο του Μίδα αν ξέρεις να είσαι μετρημένος Έχοντας υπόψη πως πολλοί πετυχημένοι ακόμα κι αν χρειαζόταν να πληρώσουν μόνο και μόνο για τη φήμη πολύ θα ήθελαν να τον συναναστρέφονται να τους βλέπουν οι άλλοι δίπλα του και να θεωρούναι σύντροφοι και φίλοι του δεν ξέρω πως να σε συγχαρώ για την καλή σου τύχη αφού θα πάρεις και μισθό για τέτοια ευδαιμονία Αρκούν λοιπόν νομίζω αν δεν είσαι τελείως άσωτος κάπου τόσαraquo mdashκαι σα αναφέρει κάτι ελάχιστο σε σχέση μάλιστα με τις μεγάλες σου εκείνες ελπίδες Παρ όλα τούτα πρέπει να δεχτείς γιατί δεν μπορείς πια να φύγεις αφού πιάστηκες στο δίχτυ Θα κλείσεις λοιπόν τα μάτια και θα δεχτείς το χαλινάρι Στην αρχή θα είσαι πειθήνιος αφού δεν θα σε τραβάει δυνατά και δεν θα σε κεντρίζει βαθιά μέχρι που χωρίς να το καταλάβεις θα το συνηθίσεις πιαΟι έξω μετά απ αυτό θα σε ζηλεύουν βλέποντας σε να ζεις μέσα στο σπίτι του να μπαίνεις ανεμπόδιστα και να έχεις γίνει σπουδαίος στον στενό κύκλο Ο ίδιος όμως δεν καταλαβαίνεις ακόμα για ποιο λόγο τους φαίνεσαι ευτυχισμένος Ωστόσο χαίρεσαι ξεγελάς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι πάντα πως το μέλλον θα είναι καλύτερο Θα γίνει όμως το αντίθετο απ ότι ελπίζεις και όπως λέει η παροιμία το πράγμα θα πηγαίνει όπως με τον Μανδρόβουλο κάθε μέρα τρόπος του λέγειν θα μικραίνει και θα πηγαίνει προς τα πίσω Βαθμιαία λοιπόν και σιγά σιγά σαν να βλέπεις τα πράγματα τότε για πρώτη φορά σε αμυδρό φωτισμό θrsquo αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι πως οι χρυσές εκείνες ελπίδες δεν ήταν άλλο παρά επίχρυσες φυσαλίδες ενώ οι κόποι σου δυσβάσταχτοι πραγματικοί αδυσώπητοι και συνεχείς Ίσως να με ρωτήσεις laquoΠοιοι είναι τούτοι Γιατί δεν βλέπω τι το επίπονο υπάρχει σε τέτοιας λογής συναναστροφές ούτε μπορώ να φανταστώ ποια πράγματα λες κοπιαστικά κι αφόρητα raquo Άκουσε λοιπόν καλέ μου και μην ψάχνεις μόνο να δεις αν υπάρχει κούραση σ αυτό άλλα μην παραλείψεις ν ακούσεις τον εξευτελισμό την ταπείνωση και γενικά τη δουλοπρέπειαΠρώτα απ όλα θυμήσου πως μετά απ αυτό δεν θεωρείσαι πια ελεύθερος και ευγενής Όλα τούτα την καταγωγή την ελευθερία τους προγόνους να το ξέρεις θα τα αφήσεις έξω στον δρόμο όταν μπεις σε τέτοια δουλεία έχοντας πουλήσει τον εαυτό σου Η Ελευθερία θrsquo αρνηθεί να μπει μαζί σου αφού μπήκες για πράγματα τόσο ποταπά και ταπεινά Θα γίνεις αναγκαστικά δούλος οσο κι αν ενοχλείσαι από τη λέξη και μάλιστα δούλος όχι ενός αλλά πολλών Θα δουλεύεις σκληρά με το κεφάλι σκυφτό από το πρωί μέχρι το βράδυ laquoγια

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

εξευτελιστική αμοιβήraquo Επειδή δεν έχεις μεγαλώσει από παιδί με τη Δουλεία αλλά την έμαθες αργά και τη διδάχτηκες σε μεγάλη ηλικία δεν θα είσαι πολύ επιδέξιος ούτε ιδιαίτερα πολύτιμος για τον αφέντη σου Η ανάμνηση της ελευθερίας εισδύοντας κρυφά θα σε τρώει και μερικές φορές θα σε κάνει να κλοτσάς και για τον λόγο τούτο θα τα βγάζεις άσχημα πέρα με τη δουλείαΕκτός αν νομίζεις πως για να αποδείξεις την ελευθερία σου αρκεί το ότι δεν είσαι γιος του Πυρρίου ή του Ζωπυρίωνα και ότι δεν έχεις πουληθεί στην αγορά όπως κά-ποιος από τη Βιθυνία από κήρυκα φωνακλά Οταν όμως καλέ μου θα έρχεται η πρώτη του μηνός και μαζί με τον Πυρρία και τον Ζωπυρίωνα θrsquo απλώνεις το χέρι σου όμοια με τους άλλους δούλους και τον μισθό σου όποιος και να ναι τούτο είναι πραγματικά ξεπούλημα Δεν χρειαζόταν κήρυκας για τον άνδρα που έβγαλε ο ίδιος τον εαυτό του στο σφυρί και για πολύ καιρό ζητούσε αφέντη24 Κι όμως τιποτένιε θα έλεγα και μάλιστα σε όποιον λέει πως φιλοσοφεί αν κάποιος ληστής ή πειρατής σε πιάσει ενώ ταξιδεύεις στη θάλασσα και σε δώσει για πούλημα θα οικτίρεις τον εαυτό σου για την άδικη δυστυχία σου ή πάλι αν κάποιος σε συλλάμβανε και σε έσερνε λέγοντας πως είσαι δούλος θα ανέτρεχες στους νόμους θα έκανες μεγάλη φασαρία θ αγανακτούσες και με δυνατή φωνή θα φώναζες laquoΓη και ουρανοίraquo Κι όμως προσφέρεις τον εαυτό σου για λίγους οβολούς σε τέτοια ηλικία τη στιγμή που και δούλος να είχες γεννηθεί θα ήταν ηδη καιρός να κοιτάξεις να ελευθερωθείς Εσύ όμως αντέχεις και πουλάς την αρετή και τη σοφία σου Δεν σέβεσαι καν τους πολλούς εκείνους λογούς που έγραψαν ο άξιος Πλάτων ο Χρύσιππος ή ο Αριστοτέλης επαινώντας την ελευθερία και καταδικάζο-ντας τη δουλοπρέπεια Δεν ντρέπεσαι να αντιπαραβάλλεσαι με κόλακες ανθρώπους αγοραίους και χαμερπείς και μονός ανάμεσα σε τόσο πλήθος Ρωμαίων να φαίνεσαι ξένος φορώντας τον φιλοσοφικό τρίβωνα μιλώντας με βάρβαρη προφορά τη Ρωμαϊκή γλώσσα και παίρνοντας μέρος σε θορυβώδη και πολυάνθρωπα συμπόσια μαζί με χυδαίους ανθρώπους που είναι στην πλειοψηφία μοχθηροί Σ αυτά τα συμπόσια κάνεις κακόγουστους επαίνους και πίνεις πέρα του μέτρου Έπειτα το πρωί αφού ξυπνήσεις από το κουδούνι και χαλάσεις τον γλυκύτατο ύπνο σου θα περιφέρεσαι πάνω κάτω έχοντας στα πόδια σου τη χθεσινή λάσπη Τόσο πολύ δεν έβρισκες λούπινα κι αγριολάχανα τόσο σου έλειψαν οι κρήνες που τρέχουν κρύο νερό για να φτάσεις από απελπισία σε τέτοιες καταστάσεις Είναι όμως φανερό πως επιθυμούσες όχι νερό ή λούπινα αλλά γλυκίσματα κρέας και κρασί αρωματικό και πιάστηκες όπως το λαβράκι αφού τρύπησες όπως σου άξιζε τον λαιμό σου που ορεγόταν όλα τούτα Έχεις λοιπόν μπροστά σου τα επίχειρα της λαιμαργίας αυτής και δεμένος με κολάρο από τον λαιμό όπως οι πίθηκοι κάνεις τους άλλους να γελάνε ενώ εσύ νομίζεις πως καλοπερνάς επειδή μπορείς να τρως σύκα άφθονα Αλλά η ελευθερία και η ευγενική καταγωγή με όλες τις φυλές και τις φατρίες έχουν εξαφανιστεί τελείως και δεν υπάρχει καν η ανάμνηση τουςΘα ήταν ευχάριστο για σένα αν το πράγμα συνεπαγόταν μόνο τη ντροπή να φαίνεσαι δούλος αντί για ελεύθερος και οι κόποι δεν ήταν όπως εκείνοι των πραγματικών δούλων Κοίταξε όμως αν οι προσταγές που δίνονται σε σένα είναι λιγότερο επιτακτικές από κείνες που δίνονται στον Δρόμωνα και τον Τίβειο Αυτά για τα οποία σε προσέλαβε λέγοντας πως ποθεί να μάθει λίγο τον ενδιαφέρουν Όπως λέει η παροιμία laquoτι κοινό υπάρχει ανάμεσα στη λύρα και τον γάιδαροraquo Λιώνουν mdashδεν βλέπεις mdash από τον πόθο για τη σοφία του Ομήρου την ευγλωττία του Δημοσθένη ή τα υψηλά νοήματα του Πλάτωνα αυτοί που αν αφαιρέσει κάποιος από την ψυχή τους το χρυσάφι το ασήμι και τις έγνοιες τους γι αυτά ότι απομένει είναι κομπασμός μαλθακότητα ηδυπάθεια ασέλγεια αυθάδεια κι απαιδευσία Εκείνος δεν σε θέλει για ολα τούτα άλλα αφού έχεις μακρύ γένι σοβαρό παρουσιαστικό φοράς κομ ψά Ελληνικά ρούχα κι όλοι ξέρουν πως είσαι

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

γραμματικός ρήτορας ή φιλόσοφος νομίζει πως καλό είναι να έχει ανά - μεσα σε κείνους που πηγαίνουν μπροστά κι αποτελούν τη συνοδεία του κι ένα τέτοιον άνδρα Έτσι βλέπεις θα δώσει την εντύπωση αφοσιωμένου στα Ελληνικά γράμμα τα και γενικά ανθρώπου που αγαπά τη μόρφωση Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν λεβέντη μου έχεις προσληφθεί όχι για τα θαυμαστά σου λόγια αλλά για το γένι και το πανωφόριΠρέπει λοιπόν να σε βλέπουν πάντοτε μαζί του και να μη λείπεις ποτέmiddot πρέπει να σηκώνεσαι από το πρωί να σε βλέπουν στην ακολουθία του και να μην εγκαταλείπεις ποτέ τη θέση σου Εκείνος μερικές φορές βάζει το χέρι στον ώμο σου λέει ότι ανοησία του κατέβει και δείχνει σε όσους συναντά πως ακόμα κι όταν περπατάει στον δρόμο δεν αδιαφορεί για τις Μούσες άλλα εκμεταλλεύται σωστά ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του περιπάτου Εσύ ο δύστυχος άλλοτε τρέχεις δίπλα του άλλοτε βαδίζεις εδώ και κει σε ανηφόρες και κατηφόρες mdashγιατί όπως ξέρεις η πόλη είναι τέτοιαmdash ιδρώνεις και λαχανιάζεις Ενώ εκείνος μιλά μέσα με κάποιο φίλο του που ήρθε να επισκεφθεί εσύ μην έχοντας πού να καθίσεις θα στέκεσαι όρθιος και θα διαβάζεις κάποιο βιβλίο που έχεις πρόχειροΌταν η νύχτα θα σε βρει πεινασμένο και διψασμένο πηγαίνεις αφού πλυθείς όπως όπως για δείπνο σε ακατάλληλη ώρα στα μαύρα μεσάνυχτα Ωστόσο δεν απολαμ-βάνεις τις ίδιες τιμές και την ίδια προσοχή από τους παρευρισκόμενους Αν έρθει ένας πιο καινούριος εσύ πίσωmiddot έτσι θα σε ρίξουν στην πιο ασήμαντη γωνιά και θα είσαι απλώς μάρτυρας των πιάτων που θα φέρνουν ροκανίζοντας κόκαλα όπως οι σκύλοι αν φτάσουν μέχρι εσένα ή το σκληρό φύλλο της μολόχας με το οποίο γαρνίρουν τα άλλα φαγητά αν το περιφρονήσουν αυτοί που κάθονται στην κορυφή του τραπεζίου εσυ απο την πείνα σου το τρως ευχαρίστως για προσφάγιΑλλά δεν θα λείψουν κι άλλες μορφές ταπείνωσης Είσαι ο μόνος χωρίς αβγό mdashδεν είναι υποχρεωτικό να περιμένεις πάντα τα ίδια με τους ξένους και τους αγνώστουςmiddot θα ήταν αγνωμοσύνηmdash το πουλερικό σου δεν είναι όπως τα άλλα του διπλανού σου είναι παχύ και στρουμπουλό ενώ το δικό σου μίση μπουκιά η ένα σκληρό αγριοπερίστερο mdash απροκάλυπτη προσβολή και περιφρόνηση Πολλές φορές αν υπάρχει κάποια έλλειψη επειδή παρουσιάστηκε κάποιος άλλος επισκέπτης ξαφνικά ο υπηρέτης παίρνει εκείνα που είναι μπροστά σου και τα βάζει μπροστά του ψιθυρίζοντας laquoΕσύ είσαι δικός μαςraquo Όταν βέβαια λιανίζεται στη μέση γουρούνι ή ελάφι πρέπει πρώτα απ όλα να έχεις την εύνοια εκείνου που το μοιράζει αλλιώς θα πάρεις τη μερίδα του Προμηθέα κοκάλα καλυμμένα με λίπος Όσο για το γεγονός ότι η πιατέλα σταματάει στον προηγούμενο σου μέχρι να κουραστεί να μπουκώνεται ενώ από σένα περνάει στα γρήγορα ποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να το ανεχτεί έστω κι αν είναι άκακος σαν ελάφι Δεν έχω ακόμη αναφέρει πως ενώ οι άλλοι πίνουν το πιο γευστικό και παλιό κρασί εσύ είσαι ο μόνος που πίνεις κρασί κακής ποιότητας και πηκτό προσέχοντας πάντα να το πίνεις σε ασημένιο ή χρυσό ποτήρι για να μη δουν το χρώμα και σε κατηγορήσουν πως είσαι τόσο ανυποληπτος συμπότης Μακάρι όμως να έπινες κι από εκείνο όσο ήθελες Τώρα πολλές φορές ζητάς μα ο υπηρέτης laquoδεν φαίνεται καν ν ακούει raquo Πολλά πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα σε στεναχωρούν και μάλιστα όταν υπερτερεί κάποιος κίναιδος χοροδιδάσκαλος ή Αλεξανδρινός νάνος που αφηγείται στα Ιωνικά Απο πού κι ως που εσυ ισότιμος μrsquo εκείνους που προσφέρουν αυτές τις ερωτικές υπη-ρεσίες και μεταφέρουν ραβασάκια στον κόρφο τους Ξαπλωμένος λοιπόν στο πιο απόμερο σημείο του συμποσίου κρύβεσαι από τη ντροπή σου όπως είναι φυσικό αναστενάζεις οικτείρεις τον εαυτό σου και κατηγορείς την Τύχη που δεν σου έριξε ούτε λίγες σταγόνες χαράς Μου φαίνεται πως ευχαρίστως θα γινόσουν ποιητής ερωτικών τραγουδιών ή θα ήθελες να τραγουδάς καλά αν τα έγραφε άλλος γιατί βλέπεις πως εκεί υπάρχει αναγνώριση και φήμη Θα μπορούσες να διακριθείς

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

αν έκανες τον μάγο ή τον μάντη που υπόσχονται κληροδοτήματα πολλών ταλά-ντων εξουσίες και μεγάλες περιουσίες βλέπεις πως κι αυτοί τα πάνε καλά με τις φιλίες κι εκτιμούνται πολύ Ευχαρίστως λοιπόν θα υιοθετούσες μια από τούτες τις τέχνες για μην είσαι απόβλητος κι άχρηστος Ούτε μ αυτά ωστόσο κακότυχε θα πείσεις Έτσι λοιπόν είσαι υποχρεωμένος να ταπεινώνεσαι και να υποφέρεις σιωπηλά κλαψουρίζοντας και όντας παραμελημένοςΑν κάποιος δούλος ψιθυριστής σε κατηγορήσει πως εσύ μόνο δεν επαίνεσες τον υπηρέτη της κυρίας που χορεύει ή παίζει κιθάρα ο κίνδυνος δεν θα είναι μικρός Πρέπει λοιπόν να φωνάζεις δυνατά όπως ο βάτραχος της ξηράς φροντίζοντας να φανείς πως είσαι ανάμεσα σ εκείνους που επαινούν και πως διευθύνεις τον χορό Πολλες φορές ενώ οι άλλοι σιωπούν εσύ πρέπει να πεις κάποιο μελετημένο έπαινο για να δείξεις πως είσαι μεγάλος κόλακαςΤο να αλείφεσαι με μύρο ενώ πεινάς και μα τον Δία διψάς και να σε στεφανώνουν είναι πραγματικά μάλλον γελοίο γιατί τότε μοιάζεις με επιτύμβια στήλη μπαγιατεμένου νεκρού που δέχεται θυσίες Στην περίπτωση τούτη ραντίζουν τη στήλη με μύρο και βάζουν στεφάνια κι έπειτα πίνουν κι απολαμβάνουν τα φαγητά που έχουν ετοιμάσειΑν πάλι ο κύριος είναι ζηλιάρης κι έχει όμορφους γιους ή γυναίκα κι εσύ δεν είσαι τελείως ξένος προς την Αφροδίτη και τις Χάριτες ησυχία δεν θα έχεις και ο κίνδυνος δεν θα είναι ευκαταφρόνητος Ο βασιλιάς έχει πολλά αυτιά και μάτια που δεν βλέπουν μονό την αλήθεια αλλά πάντα προσθέτουν και κάτι άλλο για να μη δώσουν την εντύπωση πως κοιμούνται Πρέπει λοιπόν να κρατάς το κεφάλι σου σκυφτό στο τραπέζι όπως στα Περσικά δείπνα από φόβο μήπως κάποιος ευνούχος σε δει που έριξες το βλέμμα σου σε κάποια παλλακίδα αφού ένας άλλος ευνούχος έχει το τόξο από ώρα τεντωμένο κι είναι έτοιμος να σε τιμωρήσει αν κοιτάς πράγματα που δεν πρέπει τρυπώντας με το βέλος το μάγουλο σου την ώρα που πίνειςΈπειτα όταν αποχωρήσεις από το δείπνο κοιμάσαι για λίγο Όταν ξυπνάς με το λάλημα των πετεινών λες laquoΠόσο άθλιος κι ελεεινός είμαι Τι άφησα Τις παλιές ενασχολήσεις τους φίλους την εύκολη ζωή τον ύπνο που καθοριζόταν από τη διάθεση μου τους ελεύθερους περιπάτους και σε τι βάραθρο πήγα κι έπεσα Για ποιο λόγο θεοί Ή μήπως είναι τόσο μεγάλος ο λαμπρός μισθός Δεν μπορούσα κι αλλιώς να βγάζω περισσότερα απ αυτά και να έχω την ελευθερία μου κι απόλυτη ανεξαρτησία Τώρα καθώς λέει ο λόγος σαν το λιοντάρι που είναι δεμένο με σκοινί σέρνομαι πάνω κάτω και το πιο οικτρό είναι πως ούτε να επιτύχω ξέρω ούτε να γίνω ευνοούμενος μπορώ Γιατί εγώ βέβαια είμαι άπειρος σε τέτοια κόλπα κι αδέξιος ιδιαίτερα σε σύγκριση με άνδρες που έχουν κάνει το πράγμα τέχνη Έτσι είμαι δυσάρεστος κι ελάχιστα διασκεδαστικός αφού δεν μπορώ καν να προξενήσω γέλιο Νιώθω επίσης πως πολλές φορές τον ενοχλώ όταν με βλέπει ιδιαίτερα όταν θέλει να είναι πιο εύθυμος απ ότι συνήθως γιατί του φαίνομαι σκυθρωπός Γενικά δεν ξέρω πως να εναρμονιστώ μαζί του Αν κοιτάζω να μείνω σοβαρός φαίνομαι δυσάρεστος και σχεδόν θέλει να με αποφύγει- αν πάλι χαμογελάσω και πάρω όσο πιο ευχάριστη έκφραση μπορώ με περιφρονεί εντελώς και με φτύνει Η κατάσταση είναι σαν να παίζει κάποιος κωμωδία και να φοράει τραγικό προσωπείο Τελικά ποια άλλη ζωή να ζήσω ο κακόμοιρος για τον εαυτό μου αφού έχω ζήσει αυτή τη ζωή για άλλονraquoΕνώ λοιπόν αναλογίζεσαι ακόμη τούτα χτυπάει το κουδούνι και πρέπει να κάνεις τα ίδια πράγματα να περιφέρεσαι και να στέκεσαι όρθιος αφού πρώτα αλείψεις τους βουβώνες και το πίσω μέρος των γονάτων σου αν θέλεις να αντέξεις στον αγώνα Μετά ακολουθεί το ίδιο δείπνο που παρατείνεται μέχρι την ίδια ώρα Στην περίπτωση σου ο τρόπος ζωής είναι αντίθετος από την προηγούμενη ζωή σου- η αγρύπνια ο ίδρωτας η κόπωση σιγά σιγά σε κα-τατρώνε και σου

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

ετοιμάζουν κάποια φθίση πνευμονία δυσπεψία ή τη γνωστή ποδάγρα Αντέχεις όμως συχνά πρέπει να ξαπλώσεις αλλά αυτό δεν επιτρέπεται γιατί η αρρώστια θεωρείται πρόφαση κι αποφυγή των καθηκόντων Επομένως απ όλα τούτα είσαι πάντα ωχρός και μοιάζεις ετοιμοθάνατοςΑυτά συμβαίνουν στην πόλη Αν πρέπει να ταξιδέψεις τα άλλα δεν τα αναφέρω συχνά όμως βρέχει φτάνεις τελευταίος mdashγιατί ακόμα και στο θέμα των άλογων ανάλογη είναι η τύχη σουmdash και περιμένεις μέχρις ότου από έλλειψη καταλύματος σε στριμώξουν με τον μάγειρα η τον κομμωτή της κυρίας χωρίς καν να βάλουν άφθονα φρύγανα για να ξαπλώσειςΔεν θα διστάσω να σου αναφέρω εκείνο που μου διηγήθηκε ο Θεσμόπολις ο Στωικός πως του συνέβη κάτι πολύ αστείο και μα τον Δία όχι απίθανο να συμβεί και σε άλλον το ίδιο Ζούσε στο σπίτι κάποιας πλούσιας και ψηλομύτας απο τις διακεκριμένες της πόλης Κάποτε λοιπόν που χρειάστηκε να ταξιδέψουν έπαθε είπε κατ αρχάς κάτι πολύ αστείο- δίπλα σ εκείνον που είναι φιλόσοφος όρισαν να καθίσει κάποιος κίναιδος απ αυτούς με τα αποτριχωμένα πόδια και το ξυρισμένο γένιmiddot η κυρία αναμφισβήτητα τον εκτιμούσε Είπε και το όνομα του κίναιδου τον έλεγαν Χελιδονάκι Τι πράγμα λοιπόν πρώτ απ όλα σοβαρός γέρος με άσπρη γενειάδα mdashξέρεις πόσο μεγάλη και σεβάσμια γενειάδα είχε ο Θεσμόπολιςmdash να κάθεται δίπλα σε κάποιον πασαλειμένο κοκκινάδια με βαμμένα μάτια με βλέμμα απλανές κι αδύνατο τράχηλο μα τον Δία όχι χελιδόνι αλλά γύπας ξεπουπουλιασμένος αν μάλιστα δεν του το είχε ζητήσει επανειλημμένως θα καθόταν δίπλα του φορώντας τσεμπέρι στο κεφάλι Μα και κατά τ άλλα ο Θεσμόπολις υπέμεινε αναρίθμητες αηδίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αφού ο άλλος τραγουδούσε και σφύριζε και αν δεν τον συγκρατούσε ίσως να χόρευε και πάνω στην άμαξαΈπειτα τον πρόσταξαν κάτι άλλο Τον κάλεσε η γυναίκα και του είπε laquoΘεσμόπολη που καλό να χεις σου ζητώ να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη χωρίς αντιρρήσεις και χωρίς να περιμένεις να το ζητήσω πολλές φορέςraquo Εκείνος όπως ήταν φυσικό υποσχέθηκε να κάνει τα πάντα και τότε του είπε laquoΣου το ζητάω γιατί είδα πως είσαι καλός προσεκτικός και φιλόστοργος Πάρε τη σκυλίτσα μου στην άμαξα τη Μυρίνη την ξέρεις φύλαξε την για χάρη μου και φρόντισε να μην της λείψει τίποτα πονάει η κακομοίρα κι είναι έτοιμη να γεννήσει Τούτοι οι καταραμένοι κι ανυπάκουοι δούλοι όχι μόνο εκείνη αλλά ούτε καν εμένα δεν προσέχουν στα ταξίδια Μη νομίζεις λοιπόν πως θα μου προσφέρεις ασήμαντη υπηρεσία αν φροντίσεις το ακριβό και γλυκό μου σκυλάκιraquo Ο Θεσμόπολις το υποσχέθηκε αφού τον θερμοπαρακαλούσε και μόνο που δεν έκλαιγε Το θέαμα ήταν πολύ αστείο το σκυλάκι να βγάζει το κεφαλάκι από το ρούχο του ακριβώς κάτω από τη γενειάδα να τον κατουράει επανειλημμένα έστω κι αν ο Θεσμοπολις δεν πρόσθεσε αυτές τις λεπτομέρειες να γαβγίζει με λεπτή φωνή mdashέτσι κάνουν τα Μαλτέζικα σκυλιάmdash και να γλείφει τη γενειάδα του φιλοσόφου ειδικά όπου είχαν μείνει υπολείμματα από τη χτεσινή σάλτσα 0 κίναιδος που καθόταν τότε δίπλα του κάποια μέρα που πείραζε έξυπνα τους άλλους στο συμπόσιο όταν τα πειράγματα του έφτασαν στον Θεσμόπολη είπε laquoΓια τον Θεσμόπολη μόνο τούτο μπορώ να πω πως από Στωικός μας προέκυψε Κυνικόςraquo Μου είπαν επίσης πως το σκυλάκι είχε γεννήσει μέσα στον τρίβωνα του ΘεσμόποληΈτσι συμπεριφέρονται η καλύτερα προσβάλλουν τους υπαλλήλους τους και σιγά σιγά τους υποτάσσουν στις προσβολές Ξέρω μάλιστα κάποιο ρήτορα με γλώσσα που τσακίζει ο οποίος μετά από παράκληση εκφώνησε λόγο στο δείπνο μα τον Δία όχι άτεχνο αλλά πολύ σαφή και συγκροτημένο Επαινέθηκε λοιπόν επειδή ο λόγος που εκφωνήθηκε ενώ οι άλλοι έπιναν χρονομετρήθηκε με αμφορείς κρασιού κι όχι νερό Το κατόρθωμα τούτο έκανε καθώς λέγεται για διακόσιες δραχμές

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

Τούτα είναι ίσως ανεκτά Αν όμως ο πλούσιος έχει κλίση να γράφει ποίηση ή πεζά κείμενα κι απαγγέλλει τις δημιουργίες του κατά τη διάρκεια του δείπνου τότε ειδικά πρέπει να ξελαρυγγιστείς και να τον επαινέσεις να τον κολακέψεις και να επινοήσεις καινούριους τρόπους επαίνου Μερικοί πάλι απ αυτούς θέλουν να τους θαυμάζεις για την ομορφιά τους και πρέπει ν ακούνε προσφωνήσεις laquoΆδωνης raquo και laquoΥάκινθος raquo παρ όλο που μερικές φορές έχουν μύτη ένα πήχη Αν λοιπόν εσύ δεν τους επαινέσεις πηγαίνεις κατευθείαν στα λατομεία του Διονυσίου επειδή τάχα τους ζηλεύεις και τους επιβουλεύεσαι Πρέπει ακόμη να είναι φιλόσοφοι ή ρήτορες και αν τύχει να κάνουν κάποιο σολοικισμό ειδικά γι αυτό ο λόγος τους πρέπει να θεωρηθεί μεστός από τις χάρες της Αττικής και του Υμηττού κι από κείνη τη στιγμή πρέπει να γίνει νόμος αυτός ο τρόπος ομιλίαςΚι όμως η συμπεριφορά των ανδρών είναι ίσως υποφερτή Οι γυναίκες όμως επιδιώκουν βλέπεις οι γυναίκες να έχουν κάποιους μορφωμένους μισθωμένους στο σπίτι τους που να ακολουθούν το φορείο τους Θεωρούν ξέρεις και τούτο ένα είδος καλλωπισμού να λένε οι άλλοι πως είναι μορφωμένες ασχολούνται με τη φιλοσοφία και γράφουν τραγούδια που δεν υστερούν πολύ από της Σαπφώς Γιrsquo αυτό περιφέρουν μαζί τους μισθωτούς ρήτορες γραμματικούς και φιλοσόφους κι ακούνε τις διαλέξεις τους Πότε όμως Τούτο είναι πραγματικά γελοίο mdashή ενώ πε-ριποιούνται και πλέκουν τα μαλλιά τους ή κατά το δείπνο Άλλοτε βλέπεις δεν αδειάζουν ΙΙολλές φορές μάλιστα ενώ ο φιλόσοφος μιλάει έρχεται η υπηρέτρια και της δίνει ραβασάκι από τον εραστή οπότε οι λόγοι για τη σωφροσύνη περιμένουν μέχρι εκείνη ν απαντήσει στον εραστή και να γυρίσει τρέχοντας για ν ακούσειΌταν κάποτε μετά από πολύ καιρό φτάσουν τα Κρόνια ή τα Παναθήναια σου στέλνουν ένα άθλιο μαντίλι ή μισοφαγωμένο χιτώνιο Εδώ κυρίως πρέπει να γίνει μεγάλη κι εντυπωσιακή πομπή Ο πρώτος που κρυφάκουσε τον κύριο του όσο ακόμα σχολίαζε το γεγονός θα τρέξει αμέσως θα σου το αναγγείλει εκ των προτέρων και θα φύγει έχοντας πάρει προκαταβολικά όχι μικρή αμοιβή για την είδηση Το πρωί θα έρθουν και θα το φέρουν δεκατρείς κι ο καθένας τους θα λέει laquoΤο συζήτησα επανειλημμέναraquo laquoΤου το θύμησαraquo laquoΆφησε το θέμα σε μένα και διάλεξα το καλύτεροraquo Έτσι λοιπόν φεύγουν όλοι έχοντας πάρει φιλοδώρημα και δυσανασχετούν από πάνω που δεν τους έδωσες περισσότερα38 Όσο για τον μισθό σου θα είναι δύο ή τέσσερις οβολοί και όταν τον ζητάς θα φαίνεσαι φορτικός κι ενοχλητικός Για να τον πάρεις λοιπόν πρέπει να κολακέψεις και να ικετεύσεις τον πλούσιο αλλά πρέπει να φροντίσεις και τον οικονόμο με διαφορετικό όμως τρόπο Δεν πρέπει ωστόσο να παραμελήσεις ούτε τον σύμβουλο και φίλο του Οτι πάρεις θα το χρωστάς ήδη στον ράφτη τον γιατρό ή σε κάποιον υποδηματοποιό Τα δώρα του λοιπόν είναι άδωρα και δεν σε ωφελούνΑκόμη πολύς είναι ο φθόνος κι ίσως κάποια συκοφαντική ιστορία αρχίσει να κυκλοφορεί σιγά σιγά και φτάσει στα αυτιά άνδρα που δέχεται κιόλας ευχάριστα τις εναντίον σου κατηγορίες επειδή βλέπει πως έχεις εξαντληθεί από τους συνέχεις κόπους και όταν τον υπηρετείς κουτσαίνεις είσαι εξαντλημένος και η ποδάγρα κάνει την εμφάνιση της Τελικά αφού τρύγησε τα πιο καλά στοιχεία σου κατέστρεψε τα πιο δημιουργικά σου χρονιά ότι πιο ακμαίο στο σώμα σου και σε κάνε τρύπιο κουρέλι τώρα κοιτάει να σε πετάξει στα σκουπίδια και να προσλάβει κάποιον άλλο που ν αντέχει στους κόπους Μετά (με την κατηγορία) πως κάποτε έκανες ανήθικες προτάσεις σε κάποιον υπηρέτη του ή πως γέρος άνθρωπος προσπάθησες να διαφθείρεις ένα αθώο κορίτσι την υπηρέτρια της κυρίας η κάτι άλλο παρόμοιο φεύγεις νύχτα κουκουλωμένος με σπρωξιές εγκαταλειμμένος απ όλους και φτωχός κουβαλώντας

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

μαζί με τα γεράματα και την ωραία σου ποδάγρα έχοντας ξεχάσει μετά τόσο καιρό όσα έμαθες άλλοτε με την κοιλιά μεγαλύτερη από σάκο συμφορά αχόρταγη κι αναπότρεπτη Όσο για το λαρύγγι σου θα απαιτεί όσα έχει συνηθίσει και θα αγανακτεί να ξεμαθαίνειΚανένας άλλος δεν θα σε δέχεται αφού είσαι ήδη μεγάλης ηλικίας και μοιάζεις με τα γέρικα άλογα που ούτε το δέρμα τους δεν είναι πια χρήσιμο όπως παλιά Αλλά και το σκάνδαλο της αποπομπής σου μεγαλοποιημένο από τις εικασίες θα κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως είσαι μοιχός ή δηλητηριαστής ή κάτι άλλο παρόμοιο Ο κατήγορος σου βλέπεις ακόμα κι αν κρατάει το στόμα του κλειστό θεωρείται αξιόπιστος ενώ εσύ σαν Έλληνας θεωρείσαι απερίσκεπτος κι επιρρεπής σε κάθε αδικία Έτσι μας φαντάζονται όλους εμάς και πολύ δικαιολογημένα Νομίζω μά-λιστα πως καταλαβαίνω τον λόγο που έχουν τέτοια γνώμη για μας Πολλοί που μπαίνουν στα σπίτια μη ξέροντας τίποτε άλλο χρήσιμο έλεγαν πως γνώριζαν από μαντείες φίλτρα ερωτικά θέλγητρα και ξόρκια κατά των εχθρών τη στιγμή μάλιστα που ισχυρίζονταν πως είναι μορφωμένοι φορούσαν φιλοσοφικούς τρίβωνες κι άφηναν όχι ευκαταφρόνητες γενειάδες Δικαιολογημένα λοιπόν έχουν την ίδια υποψία για όλους βλέποντας πως εκείνοι που θεωρούνται άριστοι είναι τέτοιοι ιδιαίτερα όταν παρατηρούν την κολακεία τους στα συμπόσια και στις άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και τη δουλοπρέπεια τους για να αποκομίσουν κέρδη41 Αφού λοιπόν τους πέταξαν μακριά τους σιχαίνονται πολύ δικαιολογημένα κι επιζητούν με κάθε τρόπο να τους ξεκάνουν εντελώς αν μπορούν Υπολογίζουν πως θ αποκαλύψουν τα πολλά εκείνα απόρρητα του χαρακτήρα τους αφού τα ξέρουν όλα λεπτομερώς και τους έχουν δει γυμνούς Τούτο είναι που τους κάθεται το λαιμό γιατί όλοι τους είναι ακριβώς όπως τα πολύ όμορφα εκείνα βιβλία που οι λαβές τους είναι χρυσές κι η εξωτερική επένδυση πορφυρή αλλά το περιεχόμενο τους είναι η ο Θυεστης που τρώει σε γεύμα τα παιδιά του ή ο Οιδίποδας που συνευρίσκεται με τη μητέρα του ή ο Τηρέας που κάνειακολασίες με τις δύο αδελφές ταυτόχρονα Τέτοιοι είναι κι αυτοί λαμπροί και περίβλεπτοι αλλά κάτω από την πορφύρα κρύβουν μεγάλη τραγωδία Αν ξετυλίξεις τον καθένα τους θα βρεις δράμα φοβερό κάποιου Ευριπίδη ή Σοφοκλή ενώ απ έξω έντονο πορφυρό χρώμα και χρυσή λαβήΛαμβάνοντας υπόψη τους όλα τούτα μισούν κι επιβουλεύονται όποιον αποστατήσει και τους ξέρει καλά επειδή θα πει την τραγωδία τους και θα μιλήσει μπροστά σε πολλούς42 Θέλω όμως όπως ο γνωστός Κέβης να σου ζωγραφίσω κάποια αναπαράσταση του βίου αυτού ώστε βλέποντας τη να αποφασίσεις αν πρέπει να τον ακολουθήσεις Ευχαρίστως βέβαια θα χρησιμοποιούσα τον Απελλή τον Παρράσιο τον Αετίωνα η και τον Ευφράνορα για να τη ζωγραφίσωmiddot επειδή όμως στις μέρες μας είναι αδύνατο να βρω κάποιο τόσο λαμπρό και καλό τεχνίτη θα σου την περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς ωραιολογίεςΦαντάσου ζωγραφισμένα ψηλά και χρυσωμένα προπύλαια όχι κάτω στην πεδιάδα αλλά πάνω σε λόφους Η ανηφόρα είναι μεγάλη απότομη και ολισθηρή έτσι που πολλές φορές εκείνοι που έλπισαν πως θα φτάσουν σύντομα στην κορυφή γλύστρησαν κι έπεσαν κάτω Ας υποθέσουμε πως μέσα κάθεται ο ίδιος ο Πλούτος ολόχρυσος που φαίνεται πολύ όμορφος και γοητευτικός Ο εραστής μόλις έχει ανέβει μετά από πολύ κόπο πλησιάζει στην πόρτα κι έχει το βλέμμα του καρφωμένο στον χρυσό Τον παίρνει η Ελπίδα όμορφη κι αυτή και πολύχρωμα ντυμένη τον βάζει μέσα κι εκείνος θαμπώνεται Μετά η Ελπίδα πηγαίνει πάντα μπροστά τον αναλαμβάνουν όμως διαδοχικά άλλες γυναίκες η Απάτη και η Δουλεία και τον παραδίδουν στον Βάσανο που αφού καταπονήσει πολύ τον δύστυχο τον παραδίδει τελικά αρρωστιάρη πια και χωρίς ροδαλό χρώμα στο Γήρας Τελευταία τον παίρνει η Ύβρις στα χέρια της και τον σέρνει στην Απόγνωση Η Ελπίδα από κείνη τη στιγμή

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo

πετάει μακριά κι εξαφανίζεται κι αυτός όχι πια από τις χρυσές πόρτες που μπήκε αλλά από κάποια απομακρυσμένη και μυστική έξοδο πετάγεται γυμνός κοιλαράς ωχρός και γέρος σκεπάζοντας με το αριστερό χέρι τη ντροπή του ενώ με το δεξί στραγγαλίζει τον εαυτό του Στην έξοδο τον συναντάει η Μετάνοια που κλαίει ανώφελα και δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον δύστυχοΤούτο ας είναι το τέλος του πίνακα Εσύ λοιπόν καλέ μου Τιμοκλή εξέτασε ο ίδιος τις λεπτομέρειες προσεκτικά και σκέψου αν είναι σωστό για σένα να μπεις στον πίνακα από κείνα τα προπύλαια και να πεταχθείς έξω τόσο εξευτελιστικά από την αντίθετη πόρτα Ότι και να κάνεις όμως θυμήσου τις λέξεις του φιλοσόφου laquo Δεν φταίει ο θεός αλλά αυτός που έκανε την εκλογήraquo