ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒ-ΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΓΥΜ-ΚΡΟΥΣΩΝΑ

2008 – 2009

Περιβαλλοντική ομάδα

Γυμνασίου Κρουσώνα

«ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΧΛΩΡΙ∆ΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΝΙ∆ΑΣ

ΤΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ»

ΓΕΝΕΣΗ

Αυτό το γαρύφαλλο, που κρατώντας το

ανάµεσα στα τρία µου δάχτυλα το σηκώνω στο φως, µου µίλησε και παρά τον κοινό νου µου το κατανόησα. Μι' αλυσίδα από ατέλειωτους γαλαξίες συνεργάστηκαν, διασταύρωσαν κάτω στη γη φωταψίες - το σύµπαν ολόκληρο πήρε µέρος στη γέννηση αυτού του γαρύφαλλου.

Κι' αυτό που ακούω είναι οι φωνές των µαστόρων του µέσα του.

Ποίηµα από τη "Φιλοσοφία των λουλουδιών" Ν. Βρεττάκος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ήρθαµε γ ια πρώτη φορά να δ ιδάξουµε στον Κρουσώνα τον Σεπτέµβρη του 2008 . Ήµασταν κα ι ο ι τρε ι ς νεοδ ιόρ ιστες , µε πολλή όρεξη γ ια δουλε ιά κα ι επαφή µε τα πα ιδ ιά . Η χαρά µας όταν γνωρ ίσαµε τα «Κρουσαν ιωτάκ ια» µας ήταν πολύ µεγάλη , καθώς ε ίδαµε πα ιδ ιά που ε ίχαν κα ι αυτά όρεξη να µάθουν κα ι να κάνουν πράγµατα γ ια το χωριό τους κα ι γ ια το περ ιβάλλον του χωριού τους .

Όλο ι µαζ ί λο ιπόν περ ιπλανηθήκαµε στην περ ιοχή του Κρουσώνα, πήγαµε σε πανέµορφα µέρη που δεν ε ίνα ι γνωστά παρά µόνο στους κατο ί κους του χωριού , πα ί ξαµε κα ι µάθαµε πολλά πράγµατα . Επ ιπλέον , µας δόθηκε η ευκα ιρ ία να φύγουµε πέρα από τα όρ ια του χωριού , να επ ισκεφτούµε ένα µοναδ ικό βουνό – το Πήλ ιο .

Αυτές τ ι ς δραστηρ ιότητές µας θα προσπαθήσουµε να σας αναπτύξουµε σε αυτή την εργασ ία , αλλά π ιστέψτε µας καµ ία σελ ίδα δεν µπορε ί να κλε ίσε ι µέσα της όλα αυτά τα συνα ισθήµατα κα ι τ ι ς εµπε ιρ ί ε ς που ε ίχαµε µε την Περ ιβαλλοντ ι κή Οµάδα του Γυµνασ ίου Κρουσώνα τη χρον ιά που µόλ ι ς τελε ίωσε .

Οι Υπεύθυνες Καθηγήτριες,

Απλαδά Ε ιρήνη,

Βιολόγος – M.Sc . Περιβαλλοντ ικής Β ιολογίας κα ι ∆ ιαχε ίρ ισης Χερσαίων κα ι Θαλάσσιων Ο ικοσυστηµάτων

(Συντονίστρια προγράµµατος)

Κουλοσούσα Φρειδερίκη, Φιλόλογος – M.Sc . in Deaf Studies

Χήρα Βήλη, Εικαστ ικός

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Θα θέλαµε να ευχαρ ιστήσουµε θερµά γ ια τη βοήθε ιά τους την κα. Μ. Σφακ ιανάκη , υπεύθυνη Π .Ε . της ∆ευτεροβάθµ ιας ∆ ιεύθυνσης Ηρακλε ίου , το ∆ήµαρχο Κρουσώνα κο . Θ. Τζουλ ιαδάκη , τους Αντ ιδηµάρχους Κρουσώνα κο. Χ . Μακατουνάκη κα ι κο . ∆ . Βαµβουκάκη , το ∆ασάρχη Ηρακλε ίου κο. Στ . Αγαπάκη , καθώς κα ι τη ∆ασολόγο κα . Γ . Ξυλούρη.

Επ ίσης ευχαρ ιστούµε πολύ τη ∆ ιευθύντρ ια του Γυµνασ ίου

Κρουσώνα κα . Ο . Γαρδελάκη γ ια τη στήρ ι ξή της στο πρόγραµµά µας , τον Πρόεδρο Συλλόγου Γονέων κα ι Κηδεµόνων κο . ∆ . Πυργ ιανάκη γ ια την ξενάγηση που µας έκανε στα Κρουσαν ιώτ ικα βουνά, κα ι την καθηγήτρ ια πληροφορ ικής του Γυµνασ ίου Κρουσώνα, κα . Π . Σκουντή γ ια την συνεργασ ία της κα ι την τεχν ική υποστήρ ιξη του προγράµµατος . Ακόµα, τον οδηγό του δηµοτ ικού λεωφορε ίου κο . Μ. Λεµονάκη γ ια τη συµβολή του κα ι την συµµετοχή του στην ε ξόρµηση στο Οροπέδ ιο Λ ιβάδ ι .

Τέλος θα θέλαµε να ευχαρ ιστήσουµε τους εκπα ιδευτ ικούς

του Κέντρου Περ ιβαλλοντ ικής Εκπα ίδευσης Μακρ ιν ί τσας , κους . Ε . Κολτσ ιδόπουλο κα ι Γ . Τσ ιµπλούλη γ ια την πολύ ενδ ιαφέρουσα εκπα ιδευτ ική µας εµπε ιρ ία εκε ί , καθώς κα ι τον οδηγό του λεωφορε ίου κο. Γ . Μαντά γ ια την πολύ ευχάρ ιστη κα ι ασφαλή εκδροµή στο Πήλ ιο .

Κα ι φυσ ικά , ευχαρ ιστούµε όλους τους κατο ίκους του

Κρουσώνα ο ι οπο ίο ι µε προθυµ ία απάντησαν στ ι ς ερωτήσε ι ς µας κα ι δέχτηκαν να εκθέσουν τα υφαντά κα ι τα κεντήµατά τους , τα νόστ ιµα φαγητά τους , αλλά κα ι τα τραγούδ ια τους .

Οι Υπεύθυνες Καθηγήτριες

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 . ΕΙΣΑΓΩΓΗ- Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α 1 2 . ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ 4

2 .1 Περ ιοχή µελέτης 4 3 . ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 6

3 .1 ∆ ίκτυο NATURA 2000 10 3 .2 Γεωπάρκο Ψηλορε ί τη 12

4 . ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΟΜΑ∆ΑΣ 14 5 . ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ - ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑ 16 5 .1 Αναζήτηση β ιβλ ιογραφίας 22 5 .2 Εξορµήσε ι ς στο πεδ ίο 22 5 .3 Ερωτηµατολόγ ια 26 5 .4 Συνεντεύξε ι ς 30

5 .4 .1 . Συνέντευξη µε το ∆ήµαρχο Κρουσώνα κο . Θεµ ιστοκλή Τζουλ ιαδάκη , το ∆ασάρχη Ν . Ηρακλε ίου , κο . Σταύρο Αγαπάκη κα ι τη ∆ασολόγο κα . Γεωργ ία Ξυλούρη 30

6 . ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 36 6 .1 Χλωρ ίδα 36 6 .1 .1 Ενδηµ ικά ε ίδη 43 6 .2 Παν ίδα 44 6 .2 .1 Ενδηµ ικά ε ίδη 47 6 .3 Πετρώµατα 48 6 .4 Απολ ιθώµατα 49 6 .5 Περ ιβαλλοντ ικά προβλήµατα 52 6 .6 Στάσε ι ς κατο ίκων 56 6 .7 Πολ ιτ ισµ ική κληρονοµ ιά 60 7 . ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 62 8 . ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ 63 9 . ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 67 10 . ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 69 11 . ΟΛΑ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΕ ΟΛΟΥΣ 71 12 . Β ΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 72 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α 74

1 ) ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 75 2 ) ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ 88 3 ) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΖΩΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ 90 4 ) ΜΑΝΤΙΝΑ∆ΕΣ 92

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β 93 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 94

~ 0 ~

« Ν α α γα π ά ς τ η ν ε υ θ ύ ν η . Ν α λ ε ς : Ε γώ µ ο νά χ ο ς µ ο υ έ χ ω χ ρ έ ο ς ν α σ ώ σ ω τ η γ η ς . Ά µ α δ ε σ ωθ ε ί ε γ ώ θ α φ τ α ί ω . » Ν . Κ α ζ α ν τ ζ ά κη ς , Α σ κη τ ι κ ή .

~ 1 ~


1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ- Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α

Ε ίµαστε η Περ ιβαλλοντ ι κή Οµάδα Γυµνασ ί ου Κρουσώνα , (Π .Ο .Γ .Κ . ) η οπο ί α αποτελε ί τα ι από µαθητές της πρώτης , δεύτερης κα ι τρ ί της τάξης . Μετά από πολλά χρόν ι α συγκροτήθηκε ξανά Περ ι βαλλοντ ι κή Οµάδα σ το σχολε ί ο µας , κα ι όταν µας ζητήθηκε να λάβουµε µέρος , το κάναµε µε µεγάλη π ερ ι έργε ι α , αφού δεν γνωρ ί ζαµε πο ιος ήταν ο στόχος αυτού του προγράµµατος . Σύντοµα , όµως , ήδη από τ ι ς πρώτες συναντήσε ι ς , καταλάβαµε ό τ ι στόχος του προγράµµατος ήταν να γνωρ ίσουµε καλύτερα τα ζώα κα ι τα φυτά του χωρ ιού µας , τη σχέση ανθρώπου – φύσης αλλά κα ι τα σηµαντ ι κά περ ιβαλλοντ ι κά προβλήµατα που αντ ι µε τωπ ί ζ ε ι το χωρ ιό µας . Σε αυτές τ ι ς πρώτες συναντήσε ι ς µας ακούσαµε έννο ι ε ς όπως : «προστατευόµεν ες περ ιοχές Natu ra» , «γεωπάρκο» , «καταφύγ ι ο άγρ ιας ζωής» καθώς κα ι «υπερβόσκηση» , «µόλυνση» , «ρύπανση» . Μετά τ ι ς ε ξορµήσε ι ς µας στην Αγ ία Παρασκευή , στον Κούπο , το ύψωµα Βοσκερό κα ι σ το οροπέδ ιο Λ ιβάδ ι , αρχ ίσαµε να κατανοούµε πρακτ ι κά τ ι ς έν νο ι ε ς αυτ ές ενώ µέσα από τ ι ς συνεντ εύξε ι ς του δηµάρχου Κρουσώνα , κου . Θ . Τ ζουλ ιαδάκη , κα ι του δασάρχη , κου . Σ τ . Αγαπάκη , πήραµε δ ιαφωτ ιστ ι κ έ ς πληροφορ ί ε ς γ ια πολλά ζητήµατα που αφορούν στη χλωρ ίδα κα ι παν ί δα του χωρ ιού κα ι αναζητήσαµε τρόπους γ ια την καλύτερη προστασ ία τους . Ακόµη , θ ελήσαµε να εντάξουµε κα ι τους γον ε ί ς κα ι γ ε ί τονές µας σε αυτή τη µελέτη δ ι ε ξάγοντας µ ι α µ ι κρή έρευνα µε ερωτηµατολόγ ια . Φυσ ικά , σαν µ ι κρο ί ερευνητές , δεν αρκεστήκαµε στην παρατήρηση! Κάναµε τη µελέτη µας µε ευσυνε ιδησ ία κα ι ανατρέξαµε σε β ιβλ ία βοταν ι κής , ζωολογ ίας , λ ευκώµατα του Κρουσώνα κα ι πολλές ισ τοσελ ίδες , κα ι καταγράψαµε φυτά κα ι ζώα , κ ι α ς µας έπ ι ανε πονοκέφαλος µε τα : Ebenus c r e t i ca κα ι S ty rax o f f i c i na l i s ! !

Α ξέχαστη θα µας µε ί ν ε ι κα ι η τρ ι ήµερη εκπα ιδ ευτ ι κή εκδροµή που

πραγµατοπο ιήσαµε στο Κέντρο Περ ι βαλλοντ ι κής Εκπα ίδ ευσης Μακρ ιν ί τσας ! Ζωγραφ ίσαµε πανό κα ι µ ε µεγάλη αγων ία ξ εκ ι νήσαµε γ ια το ταξ ί δ ι , που γ ια κάπο ιους από εµάς ήταν πρωτόγνωρη εµπε ιρ ία ! Σ το γραφ ι κό αυτό χωρ ιό του Πηλ ίου µας δόθηκε η ευκα ιρ ία να καταγράψουµε φυτά κα ι ζώα της περ ιοχής , να εν τοπ ίσουµε πε τρώµατα κα ι υλ ι κά που χρησ ιµοπο ιούν ο ι κάτο ι κο ι στην αρχ ι τ ε κτον ι κή τους κα ι φυσ ικά να δ ιαπ ιστώσουµε τ ι ς στάσε ι ς κα ι τ ι ς αντ ι λήψε ι ς των κατο ίκων σε ό , τ ι αφορά περ ιβαλλοντ ι κά κα ι πολ ι τ ισµ ι κά ζητήµατα .

Φορτωµένο ι µε ε ι κόν ες κα ι γνώσε ι ς , γυρ ίσαµε σ το σχολε ίο κα ι ξ ε κ ι νήσαµε µε ν έο κ έφ ι την προετο ιµασ ία της παρουσ ίασης που θα κάναµε µετά το τέλος των µαθηµάτων στους συµµαθητές κα ι στους γονε ί ς µας . Φορώντας τα πράσ ι να κοντοµάν ικα της οµάδας µας , σταθήκαµε µπροστά στο κο ι νό , µ ι λήσαµε γ ι α τ ι ς προστατευόµενες περ ιοχές κα ι την έρευνά µας , παρουσ ιάσαµε το Top Ten των αγαπηµένων µας λουλουδ ιών κα ι τραγουδήσαµε µαντ ι νάδες γ ια ζώα κα ι φυτά !

~ 2 ~


Τα παιδ ιά της Α΄και Β΄τάξης

Π ίσω σε ιρά , από αρ ισ τερά προς τα δεξ ιά : Μαρ ία Γων ι ανάκη , Ραφαήλ Μαυρόκωστας , ∆ηµήτρης

Βαρδαλαχάκης , Ε ιρήνη Τ ζαγκαράκη , Κατερ ί να Πρ ιν ιανάκη , Ουραν ία Γεπεσάκη , Μαρ ία Βερεράκη , Άννα Βαρδαλαχάκη , Κατερ ί να Βαµβουκάκη , Ευαγγελ ία Γ ιαννουλάκη , ∆έσπο ινα Καλλέργη .

Μπροστ ινή σε ιρά , από αρ ισ τερά προς τα δεξ ιά : Χαράλαµπος Μελάκης , Εµµανουήλ Λουµπάκης , Μ ιχαήλ

Μακατουνάκης , Άννα -Αντων ία Β ιδοζαχαράκη , Αφροδ ί τη Μακατουνάκη , Ευαγγελ ία Βερεράκη , Μαρ ία Γων ιανάκη .

~ 3 ~


Τα παιδ ιά της Γ΄τάξης

Από αρ ιστερά προς τα δεξ ιά : Γωγώ Βαµβουκάκη , Ε λευθερ ί α Κρ ι τσωτάκη , Ε ιρήνη Πυργ ιανάκη ,

Ν ίκη Β ιδάκη , Αντώνης Τσ ικ νάκης , ∆ηµήτρης Μπέης , Ε ιρήνη Αποστολάκη , Άννα Ζουµπουλάκη , Έρ ια Κτ ιστάκη

~ 4 ~


2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ

Ο Κρουσώνας ε ί να ι η έδρα του ∆ήµου Κρουσώνα , που αποτελε ί τα ι ακόµα από τα χωρ ιά Κορφές , Σάρχος , Λουτράκ ι , Κ ιθαρ ίδα κα ι τη Μονή Αγ ίας Ε ιρήνης . Βρ ίσκετα ι στους ανατολ ι κούς πρόποδες του Ψηλορε ί τη , έχε ι πληθυσµό 2 .976 κατο ί κους κα ι ε ί να ι χ τ ισµένος αµφ ιθεατρ ικά στους λόφους Κούπο κα ι Λ ιβαδ ιώτη , σε υψόµετρο 460 µέτρα από την επ ιφάνε ι α της θάλασσας . Απέχε ι από το Ηράκλε ιο 21 χ ι λ ι όµετρα .

Ο Κρουσώνας βρ ίσκε τα ι ανάµεσα σ τα εύφορα εδάφη της επαρχ ίας

Μαλεβ ι ζ ί ου κα ι στ ι ς ψηλές βουνοκορφές του Ψηλορε ί τη . Κύρ ιο χαρακτηρ ισ τ ι κό της περ ιοχής αποτελε ί η απότοµη - µέσα σ ε λ ί γα χ ι λ ι όµετρα - µετάβαση από τ ι ς χαµηλές , ήπ ι ε ς κα ι καλλ ι εργηµένες κο ι λάδες σ τ ι ς ψηλές κα ι τραχ ι έ ς κορυφές του Κουδουν ιού (1 . 860µ . ) , τ ου Γούρνου (1 . 292µ . ) κα ι του Βοσκερού (1 . 119µ . ) , που ανήκουν στον ορε ι νό όγκο του Ψηλορε ί τη . Τα αµπέλ ι α κα ι ο ι ελα ιώνες αποτελούν τ ι ς αποκλε ιστ ι κ έ ς σχεδόν καλλ ι έργε ι ε ς της περ ι οχής . (h t tp : / /www.k rouswnas .g r /k rousonas .h tm)

2 .1 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

• Ο ι β ιότοποι γύρω από το χωριό

Το χωρ ιό κα ι ο ι β ιό τοπο ι γύρω από αυτό , αποτελούσαν την κύρ ια περ ιοχή µελέτης µας . Πήγαµε στο ξωκλήσ ι της Αγ ίας Παρασκευής , στον Κούπο , καθώς κα ι στο ύψωµα της Κερα ίας , µελε τήσαµε τα ρέµατα της περ ιοχής κα ι βγάλαµε πολύ χρήσ ιµα συµπεράσµατα .

• Το οροπέδιο Λ ιβάδι

Άλλη µ ί α περ ιοχή µελέτης ήταν το οροπέδ ιο του Κρουσώνα

γνωστό κα ι ως Λ ι βάδ ι . Βρ ίσκετα ι στα 1200 µέ τρα κα ι καλλ ι εργούντα ι εκ ε ί 300 .000 αχλαδ ι έ ς κα ι µηλ ι έ ς . Στον ορε ι νό όγκο της περ ιοχής ανθ ί ζ ε ι η κτηνοτροφ ία α ι γοπροβάτων . (ht tp : / /www.k rouswnas .g r /k rousonas .h tm ) . Ε ί να ι µ ία περ ιοχή που έχ ε ι υποβαθµ ιστ ε ί αρκετά .

• Το φαράγγι της Αγίας Ε ιρήνης Εντυπωσ ιακά ε ί να ι τα δυο φαράγγ ια που δηµ ιουργούντα ι βόρε ι α

κα ι νότ ια του χωρ ιού . Το φαράγγ ι της Αγ ί ας Ε ιρήνης ξ εκ ι νά από το Σάρχο κα ι καταλήγε ι στο δάσος του Βροµωνερού , ενώ το άλλο φαράγγ ι ξ εκ ι νά από το χωρ ιό Κ ιθαρ ί δα κα ι φτάνε ι ως κα ι σ την ΖΩΜΙΝΘΟ την αρχα ία πόλη του Ψηλορε ί τη . (h t tp : / /www.k rouswnas .g r /o re ines_d iad romes .h tm)

~ 5 ~


• Η προστατευόµενη περιοχή του Βροµωνερού (και όχ ι Βρωµονερού)

Βρ ίσκε τα ι 1300 µέτρα πάνω από την επ ιφάνε ι α της θάλασσας . Η περ ιοχή χαρακτηρ ί ζ ετα ι από πο ικ ι λοµορφ ία τοπ ίων , υψηλή β ιοπο ικ ι λότητα , παρουσ ία πολλών ενδηµ ικών φυτών κα ι ζώων της Κρήτης κα ι της Ελλάδος , σπάν ι ε ς φυτ ι κ έ ς δ ιαπλάσε ι ς , σπάν ια κα ι απε ι λούµενα ε ίδη . Πολλά ε ίδη φυτών ε ί να ι ενδηµ ικά της κρητ ι κής περ ιοχής ( έκθεση ΥΠ. Περ ιβάλλοντος ) . Στο δάσος του Βροµωνερού υπάρχουν πρ ίνο ι κα ι σφεντάµ ια πολύ µεγάλης ηλ ι κ ί ας . Η ονοµασ ία Βροµωνερό ( κα ί όχ ι βρωµονερό) ε ί να ι αρχα ί α κα ι προέρχετα ι από τ ι ς λ έ ξε ι ς "βρ ιµώ" που σηµα ίνε ι δυνατό , κα ι " ι ερό " . (h t tp : / /www.k rouswnas .g r /o re ines_d iad romes .h tm)

~ 6 ~


3. ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Η Ελλάδα ε ί να ι µ ια µ ι κρή σχ ετ ι κά χώρα , µε έκ ταση 132 .000 km 2 , η οπο ί α όµως τοποθετε ί τα ι στο σταυροδρόµ ι τρ ιών ηπε ίρων (Ευρώπη, Ασ ία , Αφρ ική) κα ι γ ι ' αυτό το λόγο έπα ι ξ ε καθορ ιστ ι κό ρόλο στην επ ι κο ι νων ία κα ι την ε ξέλ ι ξ η της ευρύτερης περ ιοχής .

Έχε ι πολύ µεγάλο µήκος ακτογραµµής (περ ίπου 16 .000 km) , πολυάρ ιθµες χερσονήσους κα ι νησ ιά . Επ ίσης παρουσ ιά ζε ι έ ντονο ορε ι νό ανάγλυφο, µε µεγάλη πο ικ ι λ ί α γεωλογ ι κών σχηµατ ισµών κα ι πε τρωµάτων . Όλα αυτά τα χαρακτηρ ιστ ι κά δηµ ιουργούν ένα απαράµ ιλ λο φυσ ι κό τοπ ίο , µ ε µοναδ ικέ ς ι δ ια ι τ ερότητες από περ ιοχή σε π ερ ιοχή .

Επ ιπλέον , σ τη χώρα µας συναντώντα ι πολλο ί κα ι δ ι αφορετ ι κο ί κλ ιµατ ι κο ί τύπο ι (από τον ξηρό – ηµ ι ερηµ ικό της ΝΑ Κρήτης µέχρ ι τ ον ψυχρό – ηπε ιρωτ ικό της Ροδόπης ) , που δηµ ιουργούν ένα µεγάλο µωσα ϊκό βλάστησης κα ι συνε ισφέρουν στην αποµόνωση ορ ισµένων β ιοτόπων , που µε τη σε ιρά τους δηµ ι ουργούν ένα σχ ετ ι κά µεγάλο αρ ιθµό ε νδηµ ικών κα ι σπάν ιων ε ιδών φυτών κα ι ζώων .

Ταυτόχρονα , η παλα ιογεωγραφ ική ιστορ ία του χώρου στον οπο ίο ε ξ ελ ί χθηκε η Ελλάδα , σε συνδυασµό µε τ ι ς µεταβολές του κλ ί µατος του πλανήτη κα ι τ ι ς παγετών ι ε ς περ ι όδους , ε ί χ αν ως αποτέλεσµα τον εµπλουτ ισµό της χλωρ ίδας κα ι της παν ίδας της π ερ ιοχής . Επ ιπλέον , πολλά ε ί δη που ε ί χαν ευρε ία ε ξάπλωση στην Κεν τρ ική κα ι Βόρε ια Ευρώπη , παρέµε ι ναν στη χώρα µας ως υπολε ι µµατ ι κά στο ιχ ε ία κα ι σήµερα θεωρούντα ι αρκετά σπάν ια .

Γ ί ν ετα ι αντ ι ληπτό λο ιπόν ό τ ι η χώρα µας δ ιαθέτε ι τ εράστ ιο φυσ ικό πλούτο κα ι βρ ίσκε τα ι σ τ ι ς πρώτες θέσε ι ς στην Ευρώπη στον τοµέα αυτό . ∆υστυχώς όµως το π ερ ι βάλλον στην Ελλάδα αντ ι µετωπ ί ζ ε ι πολλαπλούς κ ι νδύνους υποβάθµ ισης , ακόµα κα ι καταστροφής . Χαρακτηρ ιστ ι κό ε ί να ι ότ ι ο ι ε λλην ι κο ί υγρότοπο ι έχουν καταστραφε ί κατά τα 3 /4 , ενώ το ποσοστό δάσωσης ανέρχε τα ι µόλ ι ς σε 25% κα ι ε ί να ι από τα χαµηλότερα της Ευρωπα ϊ κής Μεσογε ίου !

Ο κ ί νδυνος ε ξαφάν ισης του φυσ ικού περ ιβάλλοντος της χώρας µας οδήγησε στην ανακήρυξη κάπο ιων περ ιοχών , β ιοτόπων , φυτών κα ι ζώων ως προστατευόµενα . Με εθν ι κούς νόµους κα ι προεδρ ικά δ ιατάγµατα , αλλά κα ι µε δ ι εθν ε ί ς αποφάσε ι ς , συµβάσε ι ς κα ι οδηγ ί ε ς , ένα αρκε τά µεγάλο ποσοστό ε ιδών κα ι εκ τάσεων της χώρας µας προστατεύοντα ι .

Ως προστατευόµενη περ ιοχή εννοούµε , σύµφωνα µε τον ορ ισµό που έ χε ι δώσε ι η ∆ ι εθνής Ένωση γ ι α την Προστασ ία της Φύσης κα ι των Φυσ ι κών Πόρων ( IUCN) :

«Μ ια χερσα ία κα ι /ή θαλάσσ ια έκταση , αφ ι ερωµένη στην προστασ ία κα ι δ ιατήρηση της β ιολογ ι κής πο ι κ ι λό τητας κα ι των φυσ ικών κα ι συναφών πολ ι τ ισ τ ι κών πόρων , η οπο ί α υπόκε ι τα ι σ ε δ ιαχ ε ίρ ιση µε νοµ ι κά µέσα ή άλλους αποτελεσµατ ι κούς τρόπους».

Ο ι σηµαντ ι κότερες κα ι πρωταρχ ικέ ς προστατευόµεν ες περ ιοχές

της χώρας µας ε ί να ι ο ι Εθνικο ί ∆ρυµοί κα ι τα Εθνικά Πάρκα . Ο ι Εθν ι κο ί ∆ρυµο ί περ ι λαµβάνουν δασ ικέ ς περ ιοχές , ο ι οπο ί ε ς

παρουσ ιά ζουν ι δ ι α ί τ ερο ενδ ι αφέρον από άποψη δ ια τήρησης της αυτοφυούς χλωρ ίδας κα ι της άγρ ι ας παν ίδας , των γεωµορφολογ ικών

~ 7 ~


σχηµατ ισµών , του υπεδάφους , της α τµόσφα ιρας , των νερών κα ι γ ε ν ι κά του φυσ ι κού περ ι βάλλοντος . Αποτελούντα ι συνήθως από µ ία περ ιοχή απόλυτης προστασ ίας , τον πυρήνα , κα ι από µ ία προστατευτ ι κή περ ιφερε ιακή ζώνη . Ορ ισµέν ες από τ ι ς δραστηρ ιό τητ ες που απαγορεύοντα ι στους πυρήνες Εθν ικών ∆ρυµών ε ί να ι η β ιοµηχαν ί α , η εγκατάσταση ο ι κ ισµών , ο ι κ ιών , αγρο ικ ιών κα ι παραπηγµάτων , η βόσκηση , η υλοτοµ ία , η θήρα , η κοπή, το ξ ερ ί ζωµα , η συλλογή φυτών κλπ .

Ο όρος «Εθν ικός ∆ρυµός» αρχ ι κά επ ι κράτησε στη χώρα µας αντ ί τ ου «Εθν ικού Πάρκου» , που ισχύε ι δ ι εθνώς . ∆ρυµός σηµα ί νε ι «δάσος δρυών» , καθώς κα ι «δασωµένη περ ιοχή , που καλύπτετα ι από άγρ ι α βλάστηση» . Ο πρώτος Εθν ι κός ∆ρυµός που ι δρύθηκε στη χώρα µας ε ί να ι αυτός του Ολύµπου, το 1938 . Την ί δ ια χρον ι ά ανακηρύχθηκε Εθν ι κός ∆ρυµός κα ι ο Παρνασσός . Ακολούθησαν η Πάρνηθα το 1961 , το φαράγγ ι της Σαµαρ ιάς κα ι ο Α ί νος το 1962 , η Π ίνδος (Βάλ ι α -Κάλντα) κα ι η Ο ί τη το 1966 , ο Β ί κος -Αώος το 1973 κα ι τ έλος , ο ι Πρέσπες κα ι τ ο Σούν ι ο το 1974 . Η συνολ ι κή τους έκταση ε ί να ι 68 . 732 ε κτάρ ια , από τα οπο ί α 34 . 378 εκ τάρ ια ε ί να ι ο ι πυρήνες τους .

Πρόσφατα δηµ ι ουργήθηκαν κα ι δεκατρ ία Εθν ι κά Πάρκα . Το πρώτο ήταν το Εθν ι κό Θαλάσσ ιο Πάρκο των Βορε ίων Σποράδων το 1992 , που περ ι λαµβάνε ι τ ι ς χ ερσα ί ε ς κα ι θαλάσσ ι ε ς περ ιοχές του συγκεκρ ιµένου αρχ ιπελάγους , δ ι ότ ι αποτελούν καταφύγ ιο της µεσογε ιακής φώκ ιας (Monachus monachus ) . Στη συνέχ ε ια ι δρύθηκε το Εθν ι κό Θαλάσσ ιο Πάρκο της Ζακύνθου , το 1999 , γ ια την προστασ ία της θαλάσσ ιας χελώνας Care t t a ca re t t a . Αργότερα ι δρύθηκε το Εθν ι κό Πάρκο του Σχο ιν ιά , το 2003 , γ ια την προστασ ία του υγροβ ιό τοπου του Σχο ι ν ιά κα ι του δάσους κουκουναρ ιάς . Από το Μάρτ ι ο του 2004 ανακηρύχτηκαν Εθν ι κά Πάρκα η περ ι οχή ∆άσος ∆αδ ι άς -Λευκ ί µµης -Σουφλ ίου , γ ια την προστασ ία των αρπακτ ι κών που ζουν εκ ε ί , η Βόρε ια Π ί νδος , η Λ ίµνη Κάρλα , η Λ ιµνοθάλασσα Μεσολογγ ίου , ο Υγρότοπος Αξ ι ού -Αλ ιάκµονα -Γαλλ ι κού -Λουδ ία -Λ ιµνοθάλασσας Καλοχωρ ίου , η Λ ίµνη Καστορ ι άς κα ι τ ο Ψαλ ίδ ι της Κω . Τον Οκτώβρ ιο του 2005 ορ ιοθετήθηκε κα ι θεσµοθετήθηκε το Εθν ι κό Πάρκο Λ ί µνης Κερκ ί νη , τον Ιανουάρ ιο του 2006 το Εθν ι κό Υγροτοπ ικό Πάρκο ∆έλτα Έβρου κα ι τ ον Νοέµβρ ιο του 2006 το Εθν ι κό Πάρκο Αµβρακ ικού Κόλπου .

Σ τ ι ς προστατευόµενες περ ιοχές της χώρας µας ανήκουν επ ίσης τα Α ισθητ ι κά ∆άση, τα Μνηµε ία της Φύσης , ο ι Υγρότοπο ι Ramsar , τα Καταφύγ ια Άγρ ι ας Ζωής , τα Εκτροφε ία Θηραµάτων , το Απόθεµα Β ιόσφα ιρας , το Β ιογ ενετ ι κό Απόθεµα , η ∆ ι εθνής Κληρονοµ ιά , ο ι Περ ιοχές Απόλυτης Προστασ ίας της Φύσης κα ι περ ιοχές µε Ευρωπα ϊ κό ∆ ίπλωµα .

Ως Αισθητ ικά ∆άση κηρύσσοντα ι δάση ή φυσ ικά τοπ ί α που έχουν ι δ ι α ί τ ερη α ισθητ ι κή , ο ι κολογ ι κή κα ι τουρ ισ τ ι κή σηµασ ία , κα ι επ ιβάλλετα ι η προστασ ία της παν ίδας , της χλωρ ίδας κα ι της ι δ ι α ί τ ερης φυσ ικής οµορφ ιάς τους . Σ την Ελλάδα υπάρχουν 19 α ισθητ ι κά δάση, µε συνολ ι κή έκ ταση 33 .109 εκτάρ ια : Φο ιν ι κόδασος Βά ι (Λασ ίθ ι ) – Κα ισαρ ιανής (Αττ ι κή ) – Κο ι λάδας Θεσσαλ ικών Τεµπών (Λάρ ισα) – Καρα ϊσκάκη (Καρδ ί τσα ) – Ξυλοκάστρου (Κορ ινθ ία ) –Πανεπ ιστηµ ι ουπόλεως Πατρών (Αχα ΐα ) – Ιωανν ί νων ( Ιωάνν ι να) – Φαρσάλων (Λάρ ισα) – Στενής (Εύβο ι α ) – ∆ασ ικού Συµπλέγµατος Όσσας (Λάρ ισα) – Μογγοστού (Κορ ινθ ί α ) – Ν ι κοπόλεως Μύτ ικα

~ 8 ~


(Πρέβεζα) – Κουκουναρ ι έ ς Σκ ιάθου – Στενών ποταµού Νέστου (Ξάνθη , Καβάλα ) – Εθν ι κής Αν εξαρτησ ίας , Καλαβρύτων (Αχα ΐ α ) – Τ ι θορέας (Φθ ιώτ ιδα ) – Αµυγδαλεώνα (Καβάλα ) – Αηλ ιά (Τρ ίκαλα ) – Κουρ ί Αλµυρού (Μαγνησ ία ) .

Ως ∆ιατηρητέα Μνηµεία της Φύσης κηρύσσοντα ι εκ τάσε ι ς , δηµόσ ι ε ς ή µη , που παρουσ ιά ζουν ο ι κολογ ι κό , παλα ιοντολογ ι κό , γ εωµορφολογ ικό κα ι ι σ τορ ι κό ενδ ι αφέρον , καθώς κα ι συστάδες δένδρων ή δένδρα ή κα ι σπάν ια ε ί δη φυτών που έ χουν ι δ ι α ί τ ερη βοταν ι κή , φυτογεωγραφ ική , α ισθητ ι κή , πολ ι τ ισµ ι κή κα ι ι σ τορ ική σηµασ ία . Στ ι ς περ ιοχ ές αυτές ισχύουν ο ι ί δ ι ε ς απαγορεύσε ι ς όπως κα ι στους πυρήνες Εθν ι κών ∆ρυµών . Σήµερα έ χουν κηρυχθε ί 51 ∆ ιατηρητέα Μνηµε ία της Φύσης , µ ε συνολ ι κή έκταση 16.840 εκ τάρ ι α . Η πλε ιονότητα των µνηµε ίων αυτών καταλαµβάνε ι ελάχ ιστα τ ετραγων ικά µέ τρα .

Σ τα µνηµε ία της Φύσης ανήκουν κα ι η α ιωνόβ ια ∆ρυς στο χωρ ιό Κορφές , αλλά κα ι το Κρητ ι κό Κεφαλάνθηρο (Cepha lan thera cucu l l a ta ) που βρ ίσκετα ι στο δάσος του Ρούβα . Κα ι τα δύο προστατεύοντα ι από την ελλην ι κή νοµοθεσ ία κα ι βρ ίσκοντα ι σ τον Ψηλορε ί τη .

Σ το Ραµσάρ του Ιράν υπεγράφη το 1971 η ∆ ι εθνής Σύµβαση γ ια τους Υγρότοπους κα ι αποτελε ί µ ι α δ ιακυβερνητ ι κή συνθήκη , η οπο ία παρέχε ι το πλα ίσ ι ο εργασ ίας γ ια εθν ι κή δράση κα ι δ ι ε θνή συνεργασ ία γ ια την δ ιατήρηση κα ι σοφή χρήση των υγροτόπων κα ι των πόρων τους . Στη χώρα µας υπάρχουν 10 Υγρότοποι Ramsar : ∆έλτα Έβρου – Λ ίµνη Β ιστον ίδα , Λ ιµνοθάλασσα Πόρτο Λάγος κα ι Λ ί µνη Μητρ ικού – ∆έλτα Νέστου κα ι Λ ιµνοθάλασσα Γκουµπούρνου - Λ ί µνες Βόλβη κα ι Κορώνε ια – ∆έλ τα Αξ ιού-Λουδ ία -Αλ ιάκµονα κα ι Αλυκή Κ ί τρους – Λ ίµνη Κερκ ί νη - Λ ίµν ες Μ ικρή κα ι Μεγάλη Πρέσπα – Αµβρακ ικός κόλπος – Λ ι µνοθάλασσες Μεσολογγ ίου – Λ ι µνοθάλασσα Κοτύχ ι

Ως µόν ι µα Καταφύγια Άγριας Ζωής , ι δρύοντα ι ο ι περ ιοχ ές που πληρούν τ ι ς προϋποθέσε ι ς ώστε να καλύπτοντα ι ο ι βασ ικέ ς ανάγκες των θηραµάτων σε ησυχ ία , τροφή κα ι ν ερό . Επ ίσης , τοπ ικέ ς απαγορεύσε ι ς κυνηγ ί ου , ε κτροφε ία θηραµάτων κα ι ελε γχόµενες κυνηγετ ι κ έ ς π ερ ιοχές µπορούν να ι δρύοντα ι µε στόχο «την προστασ ία κα ι δ ιάσωση του φυσ ικού περ ιβάλλοντος της χώρας» κα ι «την δ ια τήρηση, ανάπτυξη κα ι ε κµε τάλλευση του θηραµατ ι κού πλούτου της χώρας» . Ο ι περ ι οχές αυτές συγκροτούν σήµερα ένα δ ί κτυο προστατευόµενων περ ιοχών , όπου ο ι δ ι ατάξ ε ι ς περ ί θήρας πα ί ζ ουν έ ναν σηµαντ ι κό ρόλο στην δ ιατήρηση της παν ίδας . Ο αρ ιθµός των καταφυγ ίων κα ι των απαγορεύσεων κυνηγ ίου καθώς κα ι ο ι τροποπο ιήσε ι ς των εκτάσεων κα ι ορ ίων καθορ ί ζοντα ι από την ε τήσ ι α δ ιάταξη θήρας .

Σήµερα έχουν ορ ιστ ε ί π ερ ίπου 580 Καταφύγ ια Άγρ ιας Ζωής σε όλη τη χώρα , µε συνολ ι κή έ κταση λ ί γο µεγαλύτερη από 860 .000 εκτάρ ια , 21 Εκτροφε ί α Θηραµάτων µε έκταση 2 .937 εκτάρ ια κα ι 7 Ελεγχόµενες Κυνηγε τ ι κ έ ς Περ ιοχές , µε έ κταση 108 .843 εκτάρ ι α .

Ακόµα , σύµφωνα µε το πρόγραµµα «Άνθρωπος κα ι Β ιόσφαιρα» των Ηνωµένων Εθνών , δύο περ ι οχές της χώρας µας έχουν ανακηρυχθε ί Απόθεµα Β ιόσφαιρας : τ ο φαράγγ ι της Σαµαρ ιάς κα ι ο Εθν ι κός ∆ρυµός Ολύµπου .

Το Συµβούλ ιο της Ευρώπης έχε ι κηρύξε ι ως Βιογενετ ικό Απόθεµα τ ι ς ε ξής περ ιοχές : Φυσ ικό µνηµε ίο δάσους οξ ιάς Χα ϊ ν τού-

~ 9 ~


Κούλα – Παρθένο δάσος Κεντρ ι κής Ροδόπης – Φυσ ι κό µνηµε ί ο µ ι κτού δάσους Αλµοπ ίας Αρ ιδα ίας – Εθν ι κός ∆ρυµός Ολύµπου – Εθν ι κός ∆ρυµός Π ίνδου (πυρήνας ) – Φυσ ι κό µνηµε ίο µ ι κτού δάσους Γράµµου – Εθν ι κός ∆ρυµός Πρεσπών (δάσος κέδρων ) – Α ισθητ ι κό δάσος Κουρ ί -Αλµυρού – Κόλπος Λαγανά – Εθν ι κός ∆ρυµός Α ί νου (πυρήνας ) - Φυσ ικό µνηµε ίο δάσους Λεσ ιν ίου – Εθν ι κός ∆ρυµός Ο ί της – Φυσ ικό µνηµε ίο δάσους α ε ίφυλλων πλατυφύλλων Νήσου Σαπ ι έν τ ζας – Φυσ ικό µνηµε ίο δάσους κυπαρ ισσ ι ού Έµπωνα Ρόδου – Εθν ι κός ∆ρυµος Σαµαρ ιάς - Παρθένο ∆άσος Παρανεστ ί ου .

Από τα Ηνωµένα Έθνη έχουν ανακηρυχθε ί ως ∆ιεθνής Κληρονοµιά : Τα Μετέωρα - το όρος Άθως - ο ναός του Επ ικούρ ι ου Απόλλωνα στ ι ς Βάσες - το ι ερό του Ασκληπ ιού στην Επ ί δαυρο - το Πυθαγόρε ιο κα ι το Ηρα ίο στην Σάµο - τα Παλα ι οχρ ιστ ιαν ι κά κα ι Βυζαντ ι νά Μνηµε ία στην Θεσσαλον ίκη - η Παλ ιά Πόλη της Κέρκυρας - η Μονή ∆αφν ίου , ο Όσ ιος Λουκάς κα ι η Νέα Μονή στη Χ ί ο - η Μεσα ιων ική Πόλη της Ρόδου - το Ισ τορ ικό Κέν τρο µε τη Μονή του Αγ ίου Ιωάννη του Θεολόγου κα ι τ ο Σπήλα ιο της Αποκάλυψης σ την Πάτµο - η ∆ήλος - ο ι αρχα ιολογ ι κο ί χώρο ι των Μυκηνών κα ι της Τ ί ρυνθας - ο αρχα ι ολογ ι κός χώρος της Ολυµπ ίας - ο αρχα ιολογ ι κός χώρος του Μυστρά - ο αρχα ιολογ ι κός χώρος των ∆ελφών - ο αρχα ι ολογ ι κός χώρος της Βεργ ί νας - η Ακρόπολη της Αθήνας

Ως Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης έχουν κηρυχτε ί : το Μ ικρό κα ι το Μεγάλο Σε ϊ τάν ι της Σάµου κα ι ο υγρότοπος του ∆ύστου στην Εύβο ια .

Τέλος , το Ευρωπαϊκό ∆ ίπλωµα του Συµβουλίου της Ευρώπης έχ ε ι απονεµηθε ί µόνο στον Εθν ι κό ∆ρυµό Σαµαρ ιάς .

Παρακάτω δ ί ν ετα ι ο χάρτης της Ελλάδας µε τ ι ς τοποθεσ ί ε ς των Εθν ι κών ∆ρυµών κα ι Εθν ι κών Πάρκων .

~ 1 0 ~


1 Εθν ικός ∆ρυµός Α ί νου 2 Εθν ικό Θαλάσσ ιο Πάρκο Ζακύνθου 3 Εθν ικός ∆ρυµός Σαµαρ ιάς 4 Εθν ικός ∆ρυµός Σουν ίου 5 Εθν ικό Πάρκο Σχο ιν ι ά 6 Εθν ικός ∆ρυµός Πάρνηθας 7 Εθν ικό Θαλάσσ ιο Πάρκο Αλοννήσου 8 Εθν ικός ∆ρυµός Παρνασσού 9 Εθν ικός ∆ρυµός Ο ί της 10 Εθν ικός ∆ρυµός Π ίνδου 11 Εθν ικός ∆ρυµός Β ί κου – Αώου 12 Εθν ικός ∆ρυµός Πρεσπών 13 Εθν ικός ∆ρυµός Ολύµπου 14 Εθν ικό Πάρκο Βόρε ιας Π ίνδου 15 Εθν ικό Πάρκο Λ ίµνης Κάρλα 16 Εθν ικό Πάρκο Λ ιµνοθάλασσας Μεσολογγ ίου 17 Εθν ικό Πάρκο Αξ ιού -Αλ ιάκµονα-Γαλλ ι κού -

Λουδ ία -Λ ιµνοθάλασσας Καλοχωρ ίου 18 Εθν ικό Πάρκο Λ ίµνης Καστορ ι άς 19 Εθν ικό Πάρκο Ψαλ ίδ ι της Κω 20 Εθν ικό Πάρκο Λ ίµνης Κερκ ί νης 21 Εθν ικό Πάρκο ∆άσους ∆αδ ιάς -Λευκ ίµµης -

Σουφλ ίου 22 Εθν ικό Υγροτοπ ι κό Πάρκο ∆έλτα Έβρου 23 Εθν ικό Πάρκο Αµβρακ ικού Κόλπου

3 .1 ∆ΙΚΤΥΟ NATURA 2000

Ο ι περ ισσότερες κατηγορ ί ε ς προστατευόµενων περ ιοχών, που µόλ ι ς αναφέρθηκαν έχουν εν ταχθε ί σε ένα Ευρωπα ϊ κό ∆ ί κτυο Προστατευόµενων Περ ιοχών , το ∆ ί κτυο NATURA 2000 .

Το δ ί κτυο αυτό βασ ί ζ ετα ι σε δύο Κο ινοτ ι κ έ ς Οδηγ ί ε ς , την 92/43/ΕΟΚ γ ια την προστασ ία των ο ι κοτόπων κα ι την 79/409 /ΕΟΚ γ ια τα πουλ ι ά .

Η Οδηγ ί α 92/43 ή αλλ ιώς Οδηγ ία των ο ι κοτόπων όπως ε ί να ι γνωστή , σ τοχεύε ι στην προστασ ία συγκεκρ ιµ ένων ενδ ια ι τηµάτων , αλλά κα ι ε ι δών χλωρ ίδας κα ι παν ίδας που έχουν αξ ιολογηθε ί ως σηµαντ ι κά σε ευρωπα ϊκό επ ίπεδο . Βασ ικό όργανο γ ια την επ ί τ ευξη αυτού του σκοπού αποτελε ί η δηµ ιουργ ία ενός δ ι κ τύου προστατευµένων περ ιοχών ( s i t es ) . Το δ ί κτυο αυτό θα τ εθε ί κάτω από ε ι δ ι κό καθεστώς δ ι αχε ί ρ ισης , το οπο ίο θα καθορ ίσε ι κάθε χώρα µέλος λαµβάνοντας υπόψη τ ι ς ι δ ια ι τ ερότητές της .

Γ ι α την Ελλάδα όµως , τα παραρτήµατα της Οδηγ ίας µε τους τύπους φυσ ικών ο ι κοτόπων κα ι ε ι δών φυτών κα ι ζώων κο ι νοτ ι κού ενδ ιαφέροντος , δεν ανταποκρ ίνοντα ι στη µεγάλη β ιοπο ικ ι λό τητα της χώρας . Σηµαντ ι κός αρ ιθµός τύπων ο ι κοτόπων κα ι ακόµη σηµαντ ι κότερος αρ ι θµός ενδηµ ικών κα ι κ ι νδυνευόντων ε ιδών φυτών κα ι ζώων , δεν έχουν π ερ ι ληφθε ί σ τα προαναφερθέντα παραρτήµατα .

Σήµερα έχουν ορ ιστε ί 234 περ ιοχές NATURA 2000 σε όλη την χώρα , ο ι οπο ί ε ς καλύπτουν συνολ ι κά 18% της χερσα ίας επ ιφάνε ιας

~ 1 1 ~


της Ελλάδας δηλαδή περ ίπου 23 .600 .000 στρέµµατα , χωρ ί ς να περ ι λαµβάνοντα ι ο ι αµ ι γώς θαλάσσ ι ε ς περ ιοχές .

Το λογότυπο του ∆ ικτύου NATURA 2000

Οι περιοχές NATURA 2000 στην Ελλάδα

~ 1 2 ~


Οι περιοχές NATURA 2000 στο νοµό Ηρακλείου. Στο κέντρο φα ίνετα ι ο Ψηλορε ίτης κα ι το Βροµωνερό

3 .2 Γεωπάρκο Ψηλορε ί τη

Το Φυσ ι κό πάρκο του Ψηλορε ί τη βρ ίσκετα ι σ την κεντρ ική Κρήτη κα ι περ ι λαµβάνε ι την οροσε ιρά του Ψηλορε ί τη ή της Ίδης , τους πρόποδές της κα ι τη βόρε ι α απόληξή της σ το Κρητ ι κό πέλαγος , το όρος “Κουλούκωνας ” ή “Ταλα ία Όρη” .

Το Γεωπάρκο του Ψηλορε ί τη , γ ια το οπο ίο το Φυσ ικό Πάρκο εν τάχθηκε σ το δ ί κτυο των Ευρωπα ϊκών Γ εωπάρκων , στηρ ί ζ ετα ι στη µοναδ ική γεωλογ ί α , το ανάγλυφο κα ι την πο ι κ ι λ ία των πε τρωµάτων που εµφαν ί ζοντα ι στην περ ιοχή . Η αξ ία τους ε ί να ι αναγνωρ ισµένη εδώ κα ι πολλές δεκαετ ί ε ς κα ι φα ίν ετα ι από τ ι ς δεκάδες ερευνητ ι κέ ς αποστολές που καταφθάνουν κάθε χρόνο από όλο τον κόσµο γ ι α να τη γνωρ ίσουν κα ι να την µελετήσουν ακόµα περ ισσότερο . Ο Ψηλορε ί της ε ί να ι η µοναδ ική περ ιοχή στην Κρήτη , αλλά κα ι στην Ελλάδα γεν ι κότερα όπου κανε ί ς µπορε ί να δε ι ό χ ι µόνο όλα τα πε τρώµατα της Κρήτης κα ι τα παλ ιότ ερα απολ ι θώµατα , αλλά στη µ ι κρή του έκταση, να πραγµατοπο ιήσε ι ένα ταξ ί δ ι στο χώρο κα ι στο χρόνο που καλύπτε ι σχεδόν όλη τη γεωλογ ική ε ξ έλ ι ξ η της Ελλάδας .

Τα ασβεστολ ι θ ι κά πε τρώµατα που αποτελούν την πλε ιονότητα στην π ερ ιοχή του Ψηλορε ί τη καθόρ ισαν ε ξα ι τ ία ς αυτής της ι δ ι α ι τ ερότητάς τους , τη µορφή κα ι τα χαρακτηρ ιστ ι κά όλης της επ ιφάνε ι ας . Τα αναρ ίθµητα σπήλα ια , τα φαράγγ ια κα ι τα οροπέδ ια

~ 1 3 ~


ε ί να ι όλα τους αποτέλεσµα της δ ιάλυσης των ασβεστόλ ιθων . Όσο ψηλώνουν τα βουνά το νερό τα δ ι αλύε ι περ ισσότερο . Όπου το νερό βρε ι ρωγµή ε ισχωρε ί κα ι τη µεγαλώνε ι , σκάβοντας τα βουνά κα ι δηµ ιουργώντας υπόγε ια ποτάµ ια , που θα φτ ιάξουν τα σπήλα ι α . Γ ι ' αυτό κα ι ο επ ισκ έπτης της περ ι οχής δ εν βλέπε ι ποτάµ ια : ε ί να ι όλα κάτω από τα πόδ ι α του ! Πολλά από τα υπόγε ια αυτά ποτάµ ια βρ ίσκουν το δρόµο τους προς την επ ιφάνε ι α σχηµατ ί ζοντας σηµαντ ι κ έ ς πηγές , όπως του Ζαρού κα ι της Γέργ ερης , ενώ άλλες φορές ανακατεύοντα ι µε τη θάλασσα όπως στον Αλµυρό Ηρακλε ί ου , τη µεγαλύτερη πηγή της Κρήτης ή στ ι ς υποθαλάσσ ι ε ς πηγές στο Μπαλ ί . Παντού όµως ξ επηδούν µ ι κρότ ερες πηγές προσφέροντας ζωή κα ι δροσ ιά σε ανθρώπους κα ι περ ιβάλλον .

Η οµορφ ιά του τοπ ίου του Ψηλορε ί τη , η αξ ί α των φυσ ικών του µνηµε ίων κα ι ο πλούτος των πολ ι τ ισµών του έχουν κατατάξ ε ι τον Ψηλορε ί τη στη Λ ίστα των Παγκόσµ ιων Γεωπάρκων της UNESCO κα ι στο ∆ ίκ τυο των Ευρωπα ϊκών Γ εωπάρκων . (http://www.votomos.gr/el/water/geopark)

~ 1 4 ~


4. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΟΜΑ∆ΑΣ Ο ι στόχο ι της οµάδας µας ήταν :

• Καταγραφή της χλωρ ίδας κα ι της παν ί δας της περ ι οχής

Μέσω της καταγραφής της χλωρ ίδας κα ι παν ί δας του

Κρουσώνα θελήσαµε να συγκρ ίνουµε τα π ι θανά πορ ίσµατα της

β ιβλ ιογραφ ι κής µας έρευνας µε τα αποτελέσµατα της έρευνάς

µας στο πεδ ίο . Πρωταρχ ικός στόχος ήταν ο ε ντοπ ισµός των

ενδηµ ικών κα ι όχ ι µόνο άγρ ιων φυτών κα ι ζώων που υπάρχουν

στ ι ς π ερ ιοχές γύρω από το χωρ ιό κα ι στ ι ς προστατευόµενες

περ ιοχές των Κρουσαν ιώτ ι κων βουνών . Η καταγραφή κα ι

παρατήρησή τους θα µας έδ ι ν ε σηµαντ ι κ έ ς πληροφορ ί ε ς γ ι α τα

φυτά που ευδοκ ιµούν στην περ ιοχή , την ενδεχόµενη µε ίωση

πληθυσµών φυτών κα ι ζώων κα ι τη σχ έση αυτών µε την

υπερεκµετάλλευση του φυτ ι κού κα ι ζω ικού πλούτου κα ι τη

ρύπανση του φυσ ικού περ ιβάλλοντος .

• Αναζήτηση σχ έσεων της πολ ι τ ισµ ι κής κληρονοµ ιάς του

Κρουσώνα µε την χλωρ ίδα κα ι την παν ί δα του χωρ ιού .

Μ ια οµάδα πα ι δ ιών ανέλαβε τη µελέτη της χλωρ ίδας κα ι

παν ίδας όπως αυτή εντοπ ί ζ ετα ι σ την πολ ι τ ισµ ι κή κληρονοµ ιά

του χωρ ιού . Στόχος ήταν η καταγραφή µοτ ί βων φυτών κα ι

ζώων που απαντώντα ι σ ε έργα λα ϊ κής τέ χνης (κε ντήµατα ,

υφαντά , ζωγραφ ιέ ς ) , σε λ ι θανάγλυφα εκκλησ ιών κα ι

παραδοσ ιακών κρηνών , αλλά κα ι στην προφορ ική πο ιητ ι κή

παράδοση του χωρ ιού (µαντ ι νάδες ) . Με την καταγραφή τους

θ ελήσαµε να υπογραµµ ίσουµε τη σηµαντ ι κή , αρχέγονη σχ έση

ανθρώπου – φύσης , κα ι την ανάγκη δ ια τήρησής της .

• Καταγραφή των π ερ ι βαλλοντ ι κών προβληµάτων που

αντ ι µετωπ ί ζ ε ι ο Κρουσώνας .

Ως περ ιβαλλοντ ι κή οµάδα , ν ιώσαµε την ανάγκη να

εν τοπ ίσουµε τα π ερ ιβαλλοντ ι κά προβλήµατα του τόπου µας , τα

οπο ί α λόγω της ολ ι γωρ ίας κα ι της ελ λ ιπούς πληροφόρησης ,

δ ια ιων ί ζ οντα ι κα ι απε ι λούν µε ε ξαφάν ιση πολλά ενδηµ ι κά φυτά

κα ι ζώα κα ι υποβαθµ ί ζουν γε ν ι κότερα το φυσ ικό περ ιβάλλον

της περ ιοχής . Η µόλυνση κα ι η ρύπανση που εντοπ ί ζ ετα ι γύρω

κα ι κοντά στο χωρ ιό , η υπερβόσκηση κα ι ο ι συνέπε ι έ ς της στην

ισορροπ ία φυτ ι κών κα ι ζω ι κών πόρων θελήσαµε να

καταγραφούν µε αντ ι κ ε ι µεν ι κότητα . Ιδ ι α ι τ έρως σηµαντ ι κή

θ εωρήθηκε η αναζήτηση των στάσεων κα ι αν τ ι λήψεων που

εν ισχύουν το πρόβληµα αυτό .

~ 1 5 ~


• Ευα ισθητοπο ίηση της τοπ ικής κο ι νων ί ας γ ια τα προβλήµατα

αυτά .

Τελ ι κός σ τόχος µας ήταν , αφού αναδε ί ξ ουµε τα

περ ιβαλλοντ ι κά προβλήµατα του χωρ ιού , να εν εργοπο ιήσουµε

τους κατο ί κους του Κρουσώνα κα ι τους ι θύνοντ ες ώστε να

ξ ε κ ι νήσε ι ένας δ ιάλογος µε σ τόχο την µε ταστροφή της κο ι νής

γνώµης , την ευα ισθητοπο ίηση του συνόλου των κατο ίκων γ ι α

την ανάγκη προστασ ίας του φυσ ικού π ερ ι βάλλοντος κα ι την

ε ξ εύρεση ρεαλ ιστ ι κών λύσεων γ ια την αντ ιµε τώπ ιση των

προβληµάτων αυτών .

~ 1 6 ~


5. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ - ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑ

Γ ι α να ξ εκ ι νήσουµε την έρευνά µας ακολουθήσαµε την ε ξής

µεθοδολογ ία : ∆ουλέψαµε µε φύλλα εργασ ίας , παρακολουθήσαµε παρουσ ιάσε ι ς PowerPo i n t από τ ι ς καθηγήτρ ι έ ς µας , αναζητήσαµε φυτά κα ι ζώα της περ ιοχής σε σχε τ ι κή β ιβλ ιογραφ ία , κάναµε πολλές ε ξορµήσε ι ς σ το χώρο µελ έτης , συντάξαµε ερωτηµατολόγ ια γ ια τους κατο ί κους , το ∆ήµαρχο Κρουσώνα κα ι το ∆ασάρχη Ηρακλε ί ου κα ι κατόπ ιν τους πήραµε συνεντεύξε ι ς .

1 η Συνάντηση : Γνωρ ιµ ία Στην πρώτη µας συνάντηση ο ι καθηγήτρ ι έ ς µας µας µο ίρασαν

ερωτηµατολόγ ια (βλ . ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α , σ ελ . 83) , στα οπο ί α δ ιαπ ιστώσαµε ότ ι δ εν ξ έραµε κα ι πολλά πράγµατα . . . Μετά , παρακολουθήσαµε µ ια παρουσ ίαση (βλ . Παρουσ ίαση 1 , στο cd ) όπου προς µεγάλη µας έκπληξη , ακούσαµε ότ ι τα Κρουσαν ιώτ ι κα βουνά ε ί να ι προστατευόµενα ! Κα ι αµέσως µετά , ο ι καθηγήτρ ι έ ς µας µας έβαλαν να παρακολουθήσουµε τα ι ν ία ! ! Η τα ι ν ία αυτή όµως δεν ήταν τυχα ία : ε ί δαµε απόσπασµα από τους «∆ύο Πύργους» , από την τρ ι λογ ία του «Άρχοντα των ∆αχτυλ ιδ ιών» , όπου συνε ι δητοπο ιήσαµε ό τ ι η ε ξ έγερση των ∆έντρων απέναντ ι στον Κακό Μάγο Σάρουµαν , τ ελ ι κά έκρυβε ένα µεγάλο περ ιβαλλοντ ι κό µήνυµα γ ια την καταστροφή της Φύσης από τον Άνθρωπο . Έχοντας δε ι όλα αυτά , αποφασ ίσαµε να ε ί µαστε παρόντες σε όλες τ ι ς συναντήσε ι ς της περ ιβαλλοντ ι κής οµάδας !

2 η Συνάντηση : Προστατευόµενες περ ιοχές Αρχ ι κά , στο 1 ο Φύλλο

Εργασ ίας (βλ . ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α , σελ . 75 ) µάθαµε γ ια τ ι ς προστατευόµενες περ ιοχές της χώρας µας κα ι µετά εστ ιάσαµε στην περ ιοχή του Κρουσώνα (βλ . Παρουσ ίαση 2 , στο cd ) .

Σ το 2 ο Φύλλο Εργασ ίας (βλ . ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α , σελ . 76 ) µάθαµε γ ια τ ι ς περ ιοχές της Ελλάδας που αποτελούν ∆ ι εθνή Πολ ι τ ιστ ι κή Κληρονοµ ιά (βλ . Παρουσ ίαση 3 , στο cd ) .

1 η Εκδροµή : Αγ ία Παρασκευή

Στη συνέχε ια πραγµατοπο ιήσαµε την πρώτη µας ε κδροµή στο εκκλησάκ ι της Αγ ίας Παρασκευής , όπου καταγράψαµε δ ιάφορα ε ίδη φυτών . Μετά από την αναζήτηση φυτών κα ι ζώων στο πεδ ίο , ψάξαµε γ ια τ ι ς κο ι ν έ ς κα ι τ ι ς επ ιστηµον ικέ ς τους ονοµασ ί ε ς , αλλά κα ι γ ια τους µύθους που τα συνοδεύουν (βλ . ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α , σ ελ . 88 ) .

~ 1 7 ~


Φωτογραφ ικό λεύκωµα της πρώτης µας εξόρµησης στο πεδ ίο

Μάλ ιστα , την επόµενη φορά που συναντηθήκαµε , δουλέψαµε µε τ ι ς φωτογραφ ίε ς που τραβήξαµε σ την εκδροµή.

Φωτογραφ ίσαµε µε κοντ ι νά , µεσα ία κα ι γ εν ι κά πλάνα όχ ι µόνο φυτά , αλλά κα ι ανθρώπ ινες επεµβάσε ι ς κα ι άλλα περ ιβαλλοντ ι κά προβλήµατα .

Αφού λο ιπόν συλλέξαµε κα ι εκ τυπώσαµε τ ι ς φωτογραφ ίε ς , οµαδοσυνεργατ ι κά ολοκληρώσαµε τη δραστηρ ιό τητα , ανασυνθέτοντας τ ι ς φωτογραφ ίε ς κα ι συνοδεύοντάς τε ς µε λε ζάντες .

Φτ ιάξαµε έτσ ι κολλάζ , µε τα οπο ία δ ιακοσµήσαµε τους το ί χους του σχολε ίου µας .

5 η Συνάντηση : Χλωρ ίδα -Παν ίδα Στην επόµενη συνάντησή µας (βλ . Παρουσ ίαση 4 , σ το cd ) µάθαµε

γ ια την χ λωρ ίδα κα ι την παν ί δα της Ελλάδας κα ι φυσ ικά εστ ιάσαµε στα αντ ίστο ι χα δεδοµένα γ ια την Κρήτη µας . Ξεκ ι νήσαµε να αναζητούµε σε δ ι άφορα β ι βλ ί α -οδηγούς τα φυτά κα ι τα ζώα που

έχουµε δ ε ι στο χωρ ιό . Κάναµε πολλές εκδροµές γύρω από τον

Κρουσώνα , στ ι ς περ ιοχές Κούπος , Βοσκερό κα ι στο οροπέδ ι ο Λ ιβάδ ι . Παρατηρήσαµε µε κ ιάλ ια τα αρπακτ ι κά πουλ ιά , ε ί δαµε λεπτοµέρε ι ε ς λουλουδ ιών κα ι ε ντόµων µε µεγεθυντ ι κούς φακούς , µάθαµε να βρ ίσκουµε τον προσανατολ ισµό µας µε πυξ ίδε ς κα ι σκάψαµε γ ι α να βρούµε απολ ιθώµατα !

Ανακαλύψαµε έτσ ι πολλά ε ί δη φυτών , λ ι γοστά ζώα , αρκετά π ετρώµατα κα ι απολ ι θώµατα , αλλά ταυτόχρονα εν τοπ ίσαµε κα ι αρκετά περ ιβαλλοντ ι κά προβλήµατα .

Λογότυπο περ ιβαλλοντ ικής οµάδας Κρουσώνα Ο ι ανακαλύψε ι ς µας αυτές µας εν έπνευσαν να φτ ιάξουµε το δ ι κό

µας λογότυπο . Εστ ιάσαµε σ τα κύρ ι α χαρακτηρ ιστ ι κά ενός λογότυπου , παρατηρώντας κα ι αναλύοντας αναγνωρ ίσ ιµα λογότυπα .

Ονοµάσαµε πο ια χαρακτηρ ιστ ι κά θα έχ ε ι το δ ι κό µας , πάντα σε σχέση µε τη χλωρ ίδα κα ι την παν ίδα του Κρουσώνα .

~ 1 8 ~


Εργαστήκαµε οµαδοσυνεργατ ι κά κα ι κατά π ερ ιπ τώσε ι ς ατοµ ικά .

Α ξ ιο λογήσαµε τα τ ελ ι κά αποτελ έσµατα κα ι µ ε ψηφοφορ ία καταλήξαµε σ το λογότυπο της οµάδας µας .

~ 1 9 ~


~ 2 0 ~


Kα ι να το ! !

Μοτ ίβα από κεν τήµατα κα ι υφαντά

Παράλληλα , µε αφορµή τα παραδοσ ιακά σχέδ ια στα υφαντά κα ι τ ι ς απε ι κον ίσε ι ς σ ’ αυτά φυτών κα ι ζώων δηµ ι ουργήσαµε τα δ ι κά µας µοτ ίβα . Πετύχαµε την επανάληψη κα ι την

ρυθµ ικότητα των παραδοσ ιακών υφαντών δουλεύοντας µε την τεχν ι κή του στένσ ιλ . Ο ι εργασ ί ε ς αυτή τη φορά ε ί να ι

α τοµ ικέ ς . Το αποτέλ εσµα τελ ι κά , αρκετά φρέσκo

κα ι σύγχρονο .

Πινακ ίδες γ ια τη δραστηρ ιό τη τα : «Φυτεύω σπόρους αλλά κα ι σκουπ ίδ ια !»

Μία αφ ίσα που έδε ι χνε το χρόνο απο ικοδόµησης δ ιάφορων σκουπ ι δ ιών , µας έδωσε µ ία ι δέα : φυτέψαµε δ ιάφορα σκουπ ίδ ια σ την αυλή του σχολε ίου , γ ια να δ ιαπ ιστώσουµε πότε θα λ ιώσουν . Κα ι β έβα ια , φυτέψαµε κα ι µερ ι κά αρωµατ ικά φυτά , γ ι α να πρασ ιν ίσουµε το σχολε ίο µας ! !

~ 2 1 ~


Με π ι νέ λα κα ι ν εροµπογ ι έ ς ε το ι µάσαµε τ ι ς π ι νακ ίδες , άλλες φορές απλά γράφοντας το αντ ι κ ε ί µενο που θα φυτεύαµε κα ι άλλες απε ι κον ί ζοντάς το .

Το λογότυπό µας σε πανό

Στο τέλος περ ίπου της χρον ιάς , πήγαµε εκδροµή σ το Κέντρο Περ ιβαλλοντ ι κής Εκπα ίδ ευσης Μακρ ιν ί τσας στο Πήλ ιο , όπου εντυπωσ ιαστήκαµε από τη φύση του Πηλ ί ου κα ι την παραδοσ ιακή αρχ ι τ εκ τον ι κή των πηλ ι ορε ί τ ι κων χωρ ιών .

Ζωγραφ ίσαµε λο ιπόν το λογότυπό µας σε πανό , γ ια να το

πάρουµε στην εκδροµή µας . Αυτή τη φορά του δώσαµε άλλη µορφή, π ιο χαρούµενη κα ι δ ιασκεδαστ ι κή .

∆εν παραλε ίψαµε να υπογράψουµε ως µέλη της περ ιβαλλοντ ι κής οµάδας που ε ίµαστε !

Σ τ ι ς τ ελευτα ί ε ς µας συναντήσε ι ς ξ ε κ ι νήσαµε να γράφουµε αυτή

την εργασ ία κα ι ταυτόχρονα την παρουσ ίαση που θα κάναµε την τ ελευτα ία µέρα των µαθηµάτων , µπροστά σε όλο το σχολε ί ο .

~ 2 2 ~


5 .1 Αναζήτηση β ιβλ ιογραφίας

Όλα τα πα ιδ ιά έψαξαν γ ια πληροφορ ί ε ς τόσο σε β ιβλ ία , όσο κα ι στο ∆ ι αδ ί κ τυο .

5 .2 Εξορµήσε ι ς στο πεδ ίο

Αγία Παρασκευή

Το ξωκλήσ ι της Αγ ίας

Παρασκευής βρ ίσκε τα ι πολύ κοντά στο χωρ ιό , σε µ ια µαγ ι κή θέση , δ ίπλα στο χε ίµαρρο Τ ζαµά .

~ 2 3 ~


«Όταν πήγαµε στην

εκδροµή στην ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ µου έκαναν πιο πολύ εντύπωση τα ζώα και τα φυτά που βλέπαµε σε αυτή την περ ιοχή. Επ ίσης ε ίδαµε το ποτάµι που ε ίχε γεµ ίσε ι απόβλητα από το χωρ ιό µας. Ε ίδαµε τη χαρουπιά , τον κρυφό έρωτα και τον αρκουδόβατο. Μετά πήγαµε να καθίσουµε γ ια να ξεκουραστούµε» . Αφροδίτη Μακατουνάκη, µαθήτρια Α΄τάξης

Κούπος

Ο Κούπος ε ί να ι ένα ύψωµα πολύ κοντά στον Κρουσώνα , στον οπο ίο έχ ε ι βρεθε ί ένας σηµαντ ι κός αρχα ι ολογ ι κός χώρος . Ένας µεγάλος ο ι κ ισµός άκµασε εκε ί γ ια περ ισσότερους από 10 α ιώνες , από τα Υστεροµ ινω ικά έως τα Ελλην ισ τ ι κά χρόν ι α (1100-100 π .Χ . ) . Παράλληλα , φ ιλοξενε ί σηµαντ ι κή χλωρ ίδα κα ι παν ίδα .

~ 2 4 ~


Ύψωµα Βοσκερό Ακρ ιβώς δ ίπλα σ το χωρ ιό βρ ίσκετα ι ένας λόφος , στην κορυφή του

οπο ίου υπάρχουν τηλεπ ικο ι νων ι ακές εγκαταστάσε ι ς . Το ύψωµα αυτό συντηρε ί ελάχ ιστη αυτοφυή βλάστηση κα ι γ ι ’ αυτό το λόγο το επ ι λέ ξαµε γ ια συλλογές . Παράλληλα στα απότοµα βράχ ια του φωλ ιά ζουν πολλά αρπακτ ι κά πουλ ιά , κάτ ι που δ ιαπ ιστώσαµε µε τα κ ιάλ ια µας .

Οροπέδιο Λιβάδι

Στο οροπέδ ι ο Λ ιβάδ ι κάναµε δε ι γµατοληψ ί ε ς γ ια να δούµε κατά πόσο έχε ι επηρεάσε ι η βόσκηση τη βλάστηση της π ερ ιοχής . Επ ίσης , µ ε τη βοήθε ια του οδηγού µας κου . Λεµονάκη , επ ισκ εφτήκαµε ένα σπηλα ιοβάραθρο ( τάφκο ) κα ι ένα µητάτο .

~ 2 5 ~


~ 2 6 ~


5 .3 Ερωτηµατολόγ ια

Γ ι α να αποκτήσουµε περ ισσότερες γνώσε ι ς γ ια τη β ιοπο ι κ ι λό τητα της περ ι οχής , αλλά κα ι γ ια να δούµε πώς βλέπουν ο ι συγχωρ ιανο ί µας τ ι ς προστατευόµενες π ερ ιοχ ές , φτ ιά ξαµε τα ε ξής ερωτηµατολόγ ια :

Α) Ερωτηµατολόγιο γ ια το ∆ήµαρχο Κρουσώνα ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ (Π .Ο .Γ .Κ . ) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ∆ΗΜΑΡΧΟ 1 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Τι γνωρ ί ζ ε τ ε γ ι α τη χλωρ ί δα και τη ν παν ί δα του χωρ ιού ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 2 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Μπορε ί τ ε να µας µ ι λήσετ ε γ ι α τ ι ς προστα τ ευόµεν ες περ ι οχ ές στον Κρουσώνα ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 3 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Γνωρ ί ζ ε τ ε πόσα ε ί δη ενδηµ ι κών φυ τών και ζώων υπάρχουν στο χωρ ιό µας ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 4 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Τα πολυάρ ιθµα ε ί δη πτηνών που υπάρχουν στο βροµωνερό προστατ εύοντα ι από το ∆ήµο και αν να ι , γ ι ατ ί ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 5 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Κατά πόσον ε ί να ι φι λ ι κό τ ο χωρ ιό προς τ ο περ ι βάλλον , κατά τη γ νώµη σας ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 6 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποια µέτρα έ χουν ληφθε ί από το ∆ήµο γ ι α τη ν προστασ ία του Λιβαδ ι ού και τ ου Βροµωνερού ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 7 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Τι π ισ τ εύ ε τ ε ότ ι θα µπορούσε να γ ί ν ε ι γ ια να σταµατήσε ι η µόλυνση του πο ταµού που βρ ίσκ ετα ι στην ε ί σοδο του χωρ ιού (Αγ . Παρασκευή ; ) ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 8 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Πώς θα µπορούσε ο ∆ήµος να συµβάλε ι στην ε νηµέρωση των κατο ίκων µε στόχο τη σωστή χρήση των κάδων ανακύκλωσης ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _

~ 2 7 ~


9 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Τι νοµ ί ζ ε τ ε ότ ι πρέπε ι να γ ί νε ι περα ι τ έρω γ ι α τ ι ς προστατ ευόµεν ες περ ιοχ ές του Κρουσώνα ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 1 0 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Υπάρχ ε ι πρόβλεψη γ ι α τη ν υλοπο ί ηση σχ εδ ίων που θα στοχ εύουν στην προστασ ία κα ι αποκατάσ ταση των προστατ ευόµενων περ ι οχών (γ ι α παράδε ι γµα : δενδροφύτ ευση , ε νηµερωτ ι κέ ς οµ ι λ ί ες , περ ι ορ ισµός τ ης υπερβόσκησης και προληπτ ικά µέ τρα κατά των πυρκαγ ιών ) _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 1 1 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποιε ς ονοµασ ί ες γνωρ ί ζ ε τ ε γ ι α τα ζώα κα ι τα πτηνά που ε ι κον ί ζοντα ι παρακάτω ;

Β) Ερωτηµατολόγιο γ ια το ∆ασάρχη Ηρακλείου ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ (Π .Ο .Γ .Κ . ) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

~ 2 8 ~


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ∆ΑΣΑΡΧΗ 1 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Τι γνωρ ί ζ ε τ ε γ ι α τη χλωρ ί δα και τη ν παν ί δα του Ψηλορε ί τη ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 2 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Μπορε ί τ ε να µας µ ι λήσετ ε γ ι α τ ι ς προστα τ ευόµεν ες περ ι οχ ές στον Κρουσώνα ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 3 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Γνωρ ί ζ ε τ ε πόσα ε ί δη ενδηµ ι κών φυ τών και ζώων υπάρχουν στον Ψηλορε ί τ η ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 4 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Με πο ιο τ ρόπο προστα τ εύ ε ι η νοµοθεσ ία τη ν περ ιοχή τ ου Βροµωνερού και γ εν ικότ ερα τ ι ς προστατ ευόµεν ες περ ιοχ ές ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 5 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Είνα ι αρµόδ ιο τ ο ∆ασαρχ ε ίο γ ι α τη ν τ ήρηση αυτής της νοµοθεσ ίας κα ι αν να ι , µε πο ιο τρόπο εφαρµόζε ι τ η νοµοθεσ ία ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 6 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Με πο ιο τ ρόπο προστα τ εύοντα ι ο ι περ ι οχ ές από τη βόσκηση ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 7 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Τι υποχρ εώσε ι ς έχ ε ι έ νας ∆ασάρχης ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 8 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποια µέτρα λαµβάνε ι τ ο ∆ασαρχ ε ί ο γ ι α τη ν πρόληψη των πυρκαγ ιών ; Σε τ ι πο ι νή υπόκε ι τα ι έ νας εµπρηστή ς ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 9 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Τι νοµ ί ζ ε τ ε ότ ι πρέπε ι να γ ί νε ι περα ι τ έρω γ ι α τ ι ς προστατ ευόµεν ες περ ιοχ ές του Κρουσώνα ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 1 0 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Υπάρχ ε ι πρόβλεψη γ ι α τη ν υλοπο ί ηση σχ εδ ίων που θα στοχ εύουν στην προστασ ία κα ι αποκατάσ ταση των προστατ ευόµενων περ ι οχών (γ ι α παράδε ι γµα : δενδροφύτ ευση , ε νηµερωτ ι κέ ς οµ ι λ ί ες , περ ι ορ ισµός τ ης υπερβόσκησης και προληπτ ικά µέ τρα κατά των πυρκαγ ιών ) _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 1 1 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποιε ς ονοµασ ί ες γνωρ ί ζ ε τ ε γ ι α τα ζώα κα ι τα πτηνά που ε ι κον ί ζοντα ι παρακάτω ; (ο ι ε ι κόν ες όµο ι ες µε αυτ ές στο προη γούµενο ερωτηµατολό γ ιο )

~ 2 9 ~


Γ) Ερωτηµατολόγιο γ ια τους κατο ίκους του Κρουσώνα ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ (Π .Ο .Γ .Κ . ) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 1 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποια ε ί δη φυτών του χωρ ιού γ νωρ ί ζ ε τ ε ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 2 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Σε πο ι ες περ ιοχέ ς τ ου χωρ ιού φυτρώνουν ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 3 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Πώς χρησ ιµοπο ι ε ί τ ε τα φυ τά αυ τά στην καθηµερ ι νή σας ζωή ; (φαγητό , βαφές , άλλ ες χρήσε ι ς ) _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 4 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποια ε ί δη ζώων τ ου χωρ ιού γνωρ ί ζ ε τ ε ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 5 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Σε πο ι ες περ ιοχέ ς τ ου χωρ ιού ζουν ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 6 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Πώς χρησ ιµοπο ι ε ί τ ε τα ζώα αυτά στην καθηµερ ι νή σας ζωή ; (κρέας , δέρµα , άλλ ες χρήσε ι ς ) _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 7 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Τι γνωρ ί ζ ε τ ε γ ι α τ ι ς προστατ ευόµεν ες περ ιοχ ές του Κρουσώνα ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 8 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Πώς συµβάλλ ε τ ε στην προστασ ία των περ ιοχών αυτών ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 9 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Γνωρ ί ζ ε τ ε ε ί δη ζώων ή φυ τών τ ου Κρουσώνα που έ χουν εξαφαν ι στ ε ί ή κ ι νδυνεύουν να εξαφαν ι στούν ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 1 0 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Γνωρί ζ ε τ ε µαντ ι νάδε ς σχ ε τ ικ ές µε τα ζώα και τα φυ τά τ ου Κρουσώνα ; Μπορε ί τ ε να µας πε ί τ ε µ ια ; _ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ __ __ __ ___ _ __ __ __ _ 1 1 η ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποιε ς ονοµασ ί ες γνωρ ί ζ ε τ ε γ ι α τα ζώα κα ι τα πτηνά που ε ι κον ί ζοντα ι παρακάτω ; (ο ι ε ι κόν ες όµο ι ες µε αυτ ές στο προη γούµενο ερωτηµατολό γ ιο )

~ 3 0 ~


5 .4 Συνεντεύξε ι ς 5.4 .1 . Συνέντευξη µε το ∆ήµαρχο Κρουσώνα κο . Θεµ ιστοκλή

Τζουλ ιαδάκη , το ∆ασάρχη Ν . Ηρακλε ίου , κο . Σταύρο Αγαπάκη κα ι τη ∆ασολόγο κα . Γεωργ ία Ξυλούρη

Τα ερωτηµατολόγ ι α που φτ ι άξαµε γ ια το ∆ήµαρχο κα ι το ∆ασάρχη Ηρακλε ίου τα χρησ ιµοπο ιήσαµε γ ια να τους πάρουµε συνέντ ευξη . Κα ι ο ι δύο µας υποδέχ τηκαν µε χαρά κα ι τους ευχαρ ισ τούµε πολύ γ ια τη συνεργασ ία τους . Από τ ι ς συνεν τεύξε ι ς προέκυψαν τα ε ξής :

Τόσο ο ∆ήµος όσο κα ι το ∆ασαρχε ίο ε ί να ι ενηµερωµένο ι γ ι α τα σπάν ια ζώα κα ι φυτά που υπάρχουν στ ι ς προστατευόµενες περ ιοχ ές . Συγκ εκρ ιµένα ο κος . Τ ζουλ ι αδάκης µας έδωσε χρήσ ιµες πληροφορ ί ε ς γ ια τα φυτά κα ι τα ζώα του χωρ ιού κα ι την ιστορ ία τους :

« Μ ε γ ά λ ο µ έ ρ ο ς τ η ς έ κ τ α σ η ς

π ο υ κ α τ α λ α µ β ά ν ε ι ο ∆ ή µ ο ς ε ί ν α ι ο ρ ε ι ν ό ς ό γ κ ο ς . … Τ α ά γ ρ ι α ζ ώ α π ο υ υ π ά ρ χ ο υ ν σ τ ο ν τ ό π ο µ α ς ε ί ν α ι ο λ α γ ό ς , η

π έ ρ δ ι κ α , κ ά π ο ι α

α π ο δ η µ η τ ι κ ά π τ η ν ά τ α ο π ο ί α π ε ρ ν ά ν ε α π ό

τ η ν π ε ρ ι ο χ ή µ α ς , ό π ω ς ε ί ν α ι η µ π ε κ ά τ σ α , τ ο ο ρ τ ύ κ ι κ α ι ο ι τ σ ί χ λ ε ς . Η χ λ ω ρ ί δ α π ο υ υ π ά ρ χ ε ι σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή α π ο τ ε λ ε ί τ α ι α π ό π ρ ί ν ο υ ς κ α ι α σ φ ε ν τ ά µ ο υ ς , α π ό τ α δ έ ν τ ρ α α υ τ ά π α λ ι ό τ ε ρ α ο ι Μ ι ν ω ί τ ε ς κ α τ α σ κ ε ύ α ζ α ν τ α κ ο υ π ι ά κ α ι τ α κ α τ ά ρ τ ι α γ ι α τ α π λ ο ί α . Θ έ λ ω ν α π ω µ ε α υ τ ό ό τ ι ε ί ν α ι π ο λ ύ α ν θ ε κ τ ι κ ό κ α ι σ κ λ η ρ ό ξ ύ λ ο . Σ τ η χ λ ω ρ ί δ α ε π ί σ η ς α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι α ρ ω µ α τ ι κ ά φ υ τ ά , π ο υ ε ί ν α ι τ ο φ α σ κ ό µ η λ ο , τ ο δ ί κ τ α µ ο κ α ι µ ε γ ά λ η π ο ι κ ι λ ί α α π ό β ό τ α ν α , τ α ο π ο ί α ό µ ο ι α δ ε ν υ π ά ρ χ ο υ ν π α ρ ά σ ε ε λ ά χ ι σ τ α β ο υ ν ά , ό χ ι µ ό ν ο σ τ η ν Κ ρ ή τ η , α λ λ ά κ α ι σ ε ο λ ό κ λ η ρ η τ η ν Ε υ ρ ώ π η … Σ τ ο υ ς ο ρ ε ι ν ο ύ ς ό γ κ ο υ ς µ α ς έ χ ο υ µ ε µ ε γ ά λ ο υ ς π λ η θ υ σ µ ο ύ ς τ ο υ Γ υ π α ε τ ο ύ τ η ς Κ ρ ή τ η ς , π ο υ ε ί ν α ι κ ι α υ τ ό έ ν α π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν ο ε ί δ ο ς κ α ι ε ί ν α ι α ν ε π α ν ά λ η π τ ο τ ο θ έ α µ α ν α β λ έ π ε ι κ ά π ο ι ο ς ν α π ε τ ά ν ε τ έ τ ο ι α π ο υ λ ι ά , π ο υ ε ί ν α ι π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν α . Τ α π τ η ν ά σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Β ρ ο µ ω ν ε ρ ο ύ φ υ λ ά σ σ ο ν τ α ι κ α ι α π ό τ ο ∆ α σ α ρ χ ε ί ο , τ ο ο π ο ί ο β γ ά ζ ε ι κ λ ι µ ά κ ι α , α π ό τ ο υ ς κ υ ν η γ ε τ ι κ ο ύ ς σ υ λ λ ό γ ο υ ς κ α ι σ τ α π λ α ί σ ι α τ ω ν δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν π ο υ έ χ ο υ µ ε σ α ν ∆ ή µ ο ς , α π ό τ ι ς υ π η ρ ε σ ί ε ς µ α ς . ∆ ι ό τ ι ε ί ν α ι κ ρ ί µ α α υ τ ά τ α π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν α ε ί δ η ν α ε κ λ ε ί ψ ο υ ν α π ’ τ η ν Κ ρ ή τ η . ∆ ι ό τ ι α υ τ ά µ α ς χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ο υ ν α π ’ τ α β ά θ η τ ω ν α ι ώ ν ω ν . Ε ί ν α ι σ ή µ α κ α τ α τ ε θ έ ν τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η , π ο υ ε ί ν α ι τ ο κ α µ ά ρ ι µ α ς . »

Η ∆ασολόγος κα . Γ εωργ ία Ξυλούρη µας έδωσε µάλ ιστα αναλυτ ι κέ ς πληροφορ ί ε ς γ ι α τα φυτά του Ψηλορε ί τη :

~ 3 1 ~


« Η π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η

π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε ι π ο λ λ ά σ π ά ν ι α κ α ι ε ν δ η µ ι κ ά φ υ τ ά , γ ύ ρ ω σ τ α 1 9 2 φ υ τ ά ε ί ν α ι ε ν δ η µ ι κ ά ό λ η ς τ η ς Κ ρ ή τ η ς . Κ α ι κ ά π ο ι α α π ό α υ τ ά

ε ί ν α ι σ τ ε ν ο ε ν δ η µ ι κ ά ,

δ η λ α δ ή α π α ν τ ώ ν τ α ι µ ό ν ο σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ

Ψ η λ ο ρ ε ί τ η . Ό π ω ς η H o r s t r i s s e a d o l i n i c o l a , π ο υ α π α ν τ ά τ α ι ψ η λ ά σ τ α ο ρ ο π έ δ ι α . Σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Κ ρ ο υ σ ώ ν α τ α χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά ε ί δ η τ η ς π ε ρ ι ο χ ή ς ε ί ν α ι π ρ ί ν ο ς , σ φ ε ν τ ά µ ι , κ α ι α υ τ ά φ υ τ ρ ώ ν ο υ ν κ υ ρ ί ω ς σ τ η β ό ρ ε ι α π λ ε υ ρ ά τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η , ε ν ώ σ τ η ν ό τ ι α έ χ ο υ µ ε κ α ι κ υ π α ρ ί σ σ ι α κ α ι π ε ύ κ α . Έ χ ο υ µ ε ε π ί σ η ς κ α ι τ ρ ι κ ο κ κ ι έ ς -κ ρ ά τ α ι γ ο υ ς , κ α ι σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ δ ά σ ο υ ς τ ο υ Ρ ο ύ β α υ π ά ρ χ ε ι η α µ π ε λ ι τ σ ι ά , τ ο α ν έ γ ν ω ρ ο δ έ ν τ ρ ο , π ο υ ε ί ν α ι ε ν δ η µ ι κ ό τ η ς Κ ρ ή τ η ς . Ε π ί σ η ς σ τ α ν ό τ ι α τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ω ν Κ α µ α ρ ώ ν υ π ά ρ χ ε ι η C e p h a l a n t h e r a c u c u l l a t a , µ ι α ο ρ χ ι δ έ α ε ν δ η µ ι κ ή , π ο υ ε ί ν α ι µ ν η µ ε ί ο τ η ς Φ ύ σ η ς κ α ι π ρ ο σ τ α τ ε ύ ε τ α ι α π ό τ η ν ε λ λ η ν ι κ ή ν ο µ ο θ ε σ ί α . Ε ί ν α ι µ ι α µ ι κ ρ ή ά γ ρ ι α ο ρ χ ι δ έ α . Ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ η ν π α ν ί δ α , φ υ σ ι κ ά δ ε ν υ π ή ρ χ α ν π ο τ έ σ τ η ν Κ ρ ή τ η µ ε γ ά λ α θ η λ α σ τ ι κ ά , ό π ω ς λ ύ κ ο ι , α λ ε π ο ύ δ ε ς κ τ λ . Τ ο π ι ο ά γ ρ ι ο ζ ώ ο π ο υ έ χ ε ι κ α τ α γ ρ α φ ε ί σ τ ο ν Ψ η λ ο ρ ε ί τ η τ η δ ε κ α ε τ ί α τ ο υ 7 0 ή τ α ν ο Κ ρ η τ ι κ ό ς α ί γ α γ ρ ο ς , τ ώ ρ α δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι . Α υ τ ό π ο υ ε ί ν α ι τ ώ ρ α π ο λ ύ σ η µ α ν τ ι κ ό γ ι α µ α ς ε ί ν α ι ο Κ ρ η τ ι κ ό ς α γ ρ ι ό γ α τ ο ς , ο φ ο υ ρ ό γ α τ ο ς . Ο ο π ο ί ο ς ε ν ώ π ι σ τ ε ύ α µ ε ό τ ι έ χ ε ι ε ξ α φ α ν ι σ τ ε ί ε δ ώ κ α ι π ο λ ύ κ α ι ρ ό , ξ α ν α β ρ έ θ η κ ε α π ό τ ο Μ ο υ σ ε ί ο Φ υ σ ι κ ή ς Ι σ τ ο ρ ί α ς Κ ρ ή τ η ς κ α ι κ ά π ο ι ο υ ς Γ ά λ λ ο υ ς ε π ι σ τ ή µ ο ν ε ς . Έ χ ε ι β ρ ε θ ε ί σ τ α ν ό τ ι α κ υ ρ ί ω ς κ α ι ε ί ν α ι π ο λ ύ σ π ά ν ι ο ν α τ ο ν δ ε ι κ α ν ε ί ς . Ε π ί σ η ς , θ α σ υ ν α ν τ ή σ ε ι κ ά π ο ι ο ς α σ β ο ύ ς - ά ρ κ α λ ο υ ς , κ ο υ ν ά β ι α , ν υ φ ί τ σ ε ς , κ α ι π ο λ ύ σ η µ α ν τ ι κ ό γ ι α ό λ η τ η ν Κ ρ ή τ η κ α ι γ ι α τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η ε ί ν α ι η ο ρ ν ι θ ο π α ν ί δ α , η ο π ο ί α ε ί ν α ι π ο λ ύ π λ ο ύ σ ι α . ∆ η λ α δ ή τ α π ο υ λ ι ά . Ε ί ν α ι π ά ρ α π ο λ ύ σ η µ α ν τ ι κ ά µ ε π ι ο χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό α π ό ό λ α τ ο ν γ υ π α ε τ ό . Ε ί ν α ι σ τ η ν κ ο ρ υ φ ή τ η ς τ ρ ο φ ι κ ή ς α λ υ σ ί δ α ς κ α ι τ η ς π υ ρ α µ ί δ α ς τ ω ν α ρ π α κ τ ι κ ώ ν α υ τ ώ ν . Λ έ ν ε ό τ ι σ τ η ν Κ ρ ή τ η υ π ά ρ χ ε ι ο ι κ α ν ο π ο ι η τ ι κ ό τ ε ρ ο ς π λ η θ υ σ µ ό ς σ ε ο λ ό κ λ η ρ η τ η ν Ε υ ρ ώ π η . 2 0 ζ ε υ γ ά ρ ι α . Γ ι α ν α φ α ν τ α σ τ ε ί τ ε τ ι φ ο β ε ρ ά π ο υ λ ι ά ε ί ν α ι , µ ε ά ν ο ι γ µ α φ τ ε ρ ώ ν 3 µ . , ξ ε κ ι ν ά ν ε α π ό τ η ν Κ ρ ή τ η , π η γ α ί ν ο υ ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο ν α φ ά ν ε τ ο π ρ ω ι ν ό τ ο υ ς κ α ι ξ α ν α γ υ ρ ν ά ν ε . Κ ο κ κ α λ ά δ ε ς ε ί ν α ι η ά λ λ η τ ο υ ς ο ν ο µ α σ ί α . Έ ρ χ ο ν τ α ι σ τ ο ψ ο φ ί µ ι α ρ χ ι κ ά ο ι µ ι κ ρ ο ί γ ύ π ε ς , µ ε τ ά ο ι σ κ ά ρ ε ς - τ α ό ρ ν ι α , κ α ι έ ρ χ ο ν τ α ι µ ε τ ά ο ι κ ο κ κ α λ ά δ ε ς , π ο υ π α ί ρ ν ο υ ν τ α κ ό κ κ α λ α , τ α π ε τ ά ν ε α π ό ψ η λ ά κ α ι τ α σ π ά ν ε κ α ι τ ρ ώ ν ε τ ο µ ε δ ο ύ λ ι τ ο υ ς κ α ι σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α τ ο κ α τ α π ί ν ο υ ν ο λ ό κ λ η ρ ο , έ χ ο υ ν φ ο β ε ρ ά γ α σ τ ρ ι κ ά υ γ ρ ά α υ τ ά τ α π ο υ λ ι ά . Έ χ ο υ µ ε ε π ί σ η ς χ ρ υ σ α ε τ ο ύ ς , π ο λ λ ά γ ε ρ ά κ ι α , γ ε ρ α κ ί ν ε ς , β α ρ β α κ ί ν ε ς , α π ό π ο υ λ ι ά π ά ρ α π ο λ λ ά » .

~ 3 2 ~


Η ∆ηµοτ ι κή Αρχή κα ι τ ο ∆ασαρχε ί ο γνωρ ί ζουν τα περ ιβαλλοντ ι κά προβλήµατα της περ ιοχής κα ι ε ί να ι ι δ ια ί τ ερα ευα ισθητοπο ιηµένο ι . Η βόσκηση επ ι τρέπετα ι µ ε προϋποθέσε ι ς , όπως µας ενηµέρωσαν κα ι ο ι δύο φορε ί ς . Ο ∆ήµαρχος ε ίπε χαρακτηρ ιστ ι κά :

« Τ ο µ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο µ έ ρ ο ς ε ί ν α ι ο ρ ε ι ν ο ί ό γ κ ο ι κ α ι υ π ά γ ο ν τ α ι σ τ ο δ ί κ τ υ ο π ρ ο σ τ α σ ί α ς N A T U R A . . . Υ π ά ρ χ ε ι κ α ι µ ι α π ε ρ ι ο χ ή Κ α τ α φ ύ γ ι ο Ά γ ρ ι α ς Ζ ω ή ς . Ο υ σ ι α σ τ ι κ ά ε κ ε ί δ ε ν ε π ι τ ρ έ π ε τ α ι ο ύ τ ε η β ό σ κ η σ η ο ύ τ ε τ ο κ υ ν ή γ ι . Ο υ σ ι α σ τ ι κ ά σ ε α υ τ έ ς τ ι ς π ε ρ ι ο χ έ ς δ ε ν µ π ο ρ ε ί ς ν α κ ά ν ε ι ς κ α µ ί α δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α . Ε ί ν α ι 1 0 0 % π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν ε ς . . . . Ό σ ο ε ί ν α ι δ υ ν α τ ό τ η ρ ο ύ ν τ α ι ο ι κ α ν ο ν ι σ µ ο ί γ ι ’ α υ τ έ ς τ ι ς π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν ε ς π ε ρ ι ο χ έ ς , ε κ τ ό ς α π ό τ η β ό σ κ η σ η , η ο π ο ί α ε π ι τ ρ έ π ε τ α ι µ ε π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ι ς . Φ υ λ ά σ σ ο ν τ α ι ο ι π ε ρ ι ο χ έ ς α υ τ έ ς κ α ι υ π ά ρ χ ε ι κ α ι σ ή µ α ν σ η . Φ υ λ ά σ σ ο ν τ α ι κ α ι α π ό υ π η ρ ε σ ί ε ς τ ο υ ∆ α σ α ρ χ ε ί ο υ κ α ι α π ό υ π η ρ ε σ ί ε ς τ η ς Ν ο µ α ρ χ ί α ς κ α ι α π ’ τ ι ς υ π η ρ ε σ ί ε ς τ ο υ ∆ ή µ ο υ . » .

Επ ίσης επεσήµανε ό τ ι η υπερβόσκηση ε ί να ι ένα σηµαντ ι κό πρόβληµα δ ιότ ι πολλές φορές η εφαρµογή µέτρων προστασ ίας δεν ε ί να ι εφ ικτή:

«Ο ι π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν ε ς π ε ρ ι ο χ έ ς τ ο υ Κ ρ ο υ σ ώ ν α π ρ έ π ε ι ν α ε ν τ α χ θ ο ύ ν σ ε π ρ ο γ ρ ά µ µ α τ α π ρ ο σ τ α σ ί α ς κ α ι α ν ά δ ε ι ξ η ς κ α ι ν α υ π ά ρ χ ε ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ η φ ύ λ α ξ η . Η υ π ε ρ β ό σ κ η σ η ε ί ν α ι π ο υ δ η µ ι ο υ ρ γ ε ί έ ν α τ ε ρ ά σ τ ι ο π ρ ό β λ η µ α α λ λ ά σ ’ α υ τ ό ε µ ε ί ς σ α δ η µ ο τ ι κ ή α ρ χ ή δ ε µ π ο ρ ο ύ µ ε ν α π ά ρ ο υ µ ε µ έ τ ρ α , δ ι ό τ ι ε ί ν α ι π ρ ο β λ ή µ α τ α τ η ς κ ε ν τ ρ ι κ ή ς ε ξ ο υ σ ί α ς κ α ι τ η ς Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή ς Έ ν ω σ η ς . Ε µ ε ί ς ή δ η έ χ ο υ µ ε ξ ε κ ι ν ή σ ε ι δ ι α δ ι κ α σ ί α π ρ ο σ τ α σ ί α ς κ α ι α ν ά δ ε ι ξ η ς τ ω ν π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν ω ν π ε ρ ι ο χ ώ ν »

Ο ∆ασάρχης µας έδωσε όµο ι ε ς πληροφορ ί ε ς κα ι µας τόν ισε την ανάγκη συνεργασ ίας των κατο ίκων µε τους φορε ί ς κα ι την σηµασ ία των µελ ετών βοσκο ϊ κανότητας :

« Ο Κ ρ ο υ σ ώ ν α ς ε ί ν α ι ε ν τ α γ µ έ ν ο ς σ τ η ν ε υ ρ ύ τ ε ρ η π ε ρ ι ο χ ή N A T U R A τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η . Ε ί χ ε π ρ ο τ α θ ε ί τ ο Β ρ ω µ ο ν ε ρ ό γ ι α έ ν τ α ξ η , α λ λ ά δ ε ν ε ί ν α ι σ τ ο δ ί κ τ υ ο σ τ η ν α ρ χ ι κ ή φ ά σ η . Η π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Β ρ ο µ ω ν ε ρ ο ύ π α ρ ’ ό λ ο π ο υ ε ί ν α ι µ ι α π ε ρ ι ο χ ή α ξ ι ό λ ο γ η κ α ι π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν η , δ ε ν ε ί ν α ι τ ώ ρ α σ τ ι ς π ε ρ ι ο χ έ ς N A T U R A . Ε ί ν α ι ό µ ω ς µ ι α ι δ ι α ί τ ε ρ η ξ ε χ ω ρ ι σ τ ή π ε ρ ι ο χ ή . Τ ο Β ρ ο µ ω ν ε ρ ό υ π ό κ ε ι τ α ι σ τ ο κ α θ ε σ τ ώ ς π ρ ο σ τ α σ ί α ς π ο υ υ π ό κ ε ι ν τ α ι ο ι δ α σ ι κ έ ς ε κ τ ά σ ε ι ς γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α κ α ι ε π ι π λ έ ο ν π ρ ο σ τ α τ ε ύ ε τ α ι α π ό τ η ν Ο Υ Ν Ε Σ Κ Ο , κ α θ ώ ς ό λ ο ς ο Ψ η λ ο ρ ε ί τ η ς ε ί ν α ι ε ν τ α γ µ έ ν ο ς σ τ ο Π α γ κ ό σ µ ι ο δ ί κ τ υ ο Γ ε ω π ά ρ κ ω ν . . Τ ο Λ ι β ά δ ι ε ί ν α ι σ τ η ν ε υ ρ ύ τ ε ρ η π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η π ο υ ε ί ν α ι ε ν τ α γ µ έ ν η κ α ι σ τ ο δ ί κ τ υ ο N A T U R A κ α ι σ τ ο δ ί κ τ υ ο Γ ε ω π ά ρ κ ω ν . Α π ό τ η µ ε ρ ι ά τ η δ ι κ ή µ α ς π ρ ο σ τ α τ ε υ ό µ ε ν η ε ί ν α ι µ ι α π ε ρ ι ο χ ή π ο υ τ η ν έ χ ο υ µ ε κ η ρ ύ ξ ε ι α ν α δ α σ ω τ έ α µ ε τ ά α π ό π υ ρ κ α γ ι ά , κ ο ν τ ά σ τ ο Λ ι β ά δ ι . Τ ο Β ρ ο µ ω ν ε ρ ό ό π ω ς κ α ι ό λ ε ς ο ι δ α σ ι κ έ ς ε κ τ ά σ ε ι ς π ρ ο σ τ α τ ε ύ ο ν τ α ι α π ό τ η δ α σ ι κ ή ν ο µ ο θ ε σ ί α ό π ο υ ε π ι τ ρ έ π ο ν τ α ι κ ά π ο ι ε ς π α ρ ε µ β ά σ ε ι ς κ α ι κ ά π ο ι ε ς ά λ λ ε ς χ ρ ε ι ά ζ ο ν τ α ι τ η δ ι κ ή µ α ς α δ ε ι ο δ ό τ η σ η γ ι α ν α γ ί ν ο υ ν . Γ ε ν ι κ ά δ ε ν α π α γ ο ρ ε ύ ε τ α ι η β ο σ κ ή σ τ α δ ά σ η κ α ι σ τ ι ς δ α σ ι κ έ ς ε κ τ ά σ ε ι ς . Ο ι π ε ρ ι φ ρ ά ξ ε ι ς τ ω ν ε κ τ ά σ ε ω ν α π α γ ο ρ ε ύ ο ν τ α ι . Ο ά ν θ ρ ω π ο ς α π ό π α λ ι ά ε ί χ ε ά ρ ρ η κ τ α

~ 3 3 ~


σ υ ν δ ε δ ε µ έ ν η τ η ζ ω ή τ ο υ µ ε τ ο ν Ψ η λ ο ρ ε ί τ η . Ο ι ν ε ό τ ε ρ ε ς γ ε ν ι έ ς ό µ ω ς ά ρ χ ι σ α ν τ ι ς π ε ρ ι φ ρ ά ξ ε ι ς . Σ ε α υ τ ό τ ο θ έ µ α η υ π η ρ ε σ ί α φ ά ν η κ ε λ ί γ ο ά τ ο ν η . Κ α ι ο υ σ ι α σ τ ι κ ά ο ι π ε ρ ι φ ρ ά ξ ε ι ς τ ώ ρ α έ χ ο υ ν γ ί ν ε ι κ α θ ε σ τ ώ ς . Κ α ι α υ τ ό τ ο α ν α γ ν ω ρ ί ζ ο υ µ ε τ ο σ φ ά λ µ α µ α ς . Α ν ε ί χ α ν γ ί ν ε ι µ ε λ έ τ ε ς β ο σ κ ο ϊ κ α ν ό τ η τ α ς κ α ι ί σ χ υ α ν κ ά π ο ι ε ς π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ι ς γ ι α τ η β ό σ κ η σ η π ι θ α ν ό ν ν α µ η ν ε ί χ α ν γ ί ν ε ι π ε ρ ι φ ρ ά ξ ε ι ς . Π α λ ι ό τ ε ρ α ο ι ί δ ι ο ι ο ι β ο σ κ ο ί έ κ α ν α ν σ ω σ τ ή δ ι α χ ε ί ρ ι σ η σ τ ο δ ά σ ο ς , έ β ο σ κ α ν ε κ π ε ρ ι τ ρ ο π ή ς , α ν έ β α ζ α ν α ρ γ ό τ ε ρ α τ α ζ ώ α σ τ ο β ο υ ν ό , κ α ι ε ί χ α ν λ ί γ α ο κ α θ έ ν α ς . Τ ώ ρ α τ α ζ ώ α ε ί ν α ι π ά ρ α π ο λ λ ά κ α ι γ ι α ν α ε π ι ζ ή σ ο υ ν – ό λ α ε ί ν α ι α π ό ρ ρ ο ι α τ ω ν ε π ι δ ο τ ή σ ε ω ν – δ ε ν ε ί ν α ι ι κ α ν ό τ ο β ο υ ν ό ν α τ α σ υ ν τ η ρ ή σ ε ι … Η ε π ι δ ό τ η σ η π ο υ γ ί ν ε τ α ι σ τ α α ι γ ο π ρ ό β α τ α ε ί ν α ι σ τ ο κ ε φ ά λ α ι ο , δ η λ α δ ή σ τ ο ν α ρ ι θ µ ό τ ω ν ζ ώ ω ν κ α ι ό χ ι σ τ η ν π α ρ α γ ω γ ή . Α υ τ ό ε ί ν α ι λ ά θ ο ς κ α ι π ο λ ύ µ ε ί ο ν γ ι α τ η ν π ε ρ ι ο χ ή µ α ς » .

Αν κα ι η ∆ασ ική Υπηρεσ ία αναγνώρ ισε την υποχρέωσή της να φροντ ί ζ ε ι γ ια την εφαρµογή της δασ ικής νοµοθεσ ίας , δηλαδή να αποφασ ί ζ ε ι σχε τ ι κά µε τ ι ς ι δ ι οκτησ ί ε ς κα ι το χαρακτηρ ισµό των εκ τάσεων αυτών , τόν ισε ό τ ι η έλλε ιψη προσωπ ικού εµποδ ί ζ ε ι το έργο της .

« Ο ι υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ι ς ε ν ό ς ∆ α σ ά ρ χ η ε ί ν α ι η ε φ α ρ µ ο γ ή τ η ς ∆ α σ ι κ ή ς Ν ο µ ο θ ε σ ί α ς . Έ χ ε ι ν α κ ά ν ε ι µ ε τ ι ς ι δ ι ο κ τ η σ ί ε ς τ ω ν α ν θ ρ ώ π ω ν κ α ι µ ε τ ο χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ω ν ε κ τ ά σ ε ω ν α υ τ ώ ν … Η ∆ α σ ι κ ή Υ π η ρ ε σ ί α έ χ ε ι δ ι ά φ ο ρ α τ µ ή µ α τ α . Έ χ ε ι τ α ∆ α σ ο ν ο µ ε ί α σ τ α ο π ο ί α ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι ο ι ∆ α σ ο φ ύ λ α κ ε ς . Ο ι ∆ α σ ο φ ύ λ α κ ε ς έ χ ο υ ν ο ρ ι σ τ ε ί έ ν α ς γ ι α κ ά θ ε π ε ρ ι ο χ ή , ο ο π ο ί ο ς κ ά ν ε ι α υ τ ο ψ ί ε ς , π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί , κ ά ν ε ι π ε ρ ι π ο λ ί ε ς . Ό τ α ν π α ρ α τ η ρ η θ ε ί κ ά π ο ι α π α ρ ά β α σ η , κ α ν ο ν ι κ ά κ ά θ ε δ α σ ο φ ύ λ α κ α ς π ρ έ π ε ι ν α γ ν ω ρ ί ζ ε ι τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ κ α ι ν α π η γ α ί ν ε ι ε κ ε ί σ ε τ α κ τ ά χ ρ ο ν ι κ ά δ ι α σ τ ή µ α τ α . Μ έ σ α σ τ ο µ ή ν α µ π ο ρ ε ί ν α ε π ι σ κ ε φ τ ε ί µ ι α π ε ρ ι ο χ ή δ υ ο - τ ρ ε ι ς φ ο ρ έ ς . ∆ υ σ τ υ χ ώ ς ό µ ω ς δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι π ρ ο σ ω π ι κ ό ν α κ α λ ύ ψ ε ι ό λ ε ς τ ι ς π ε ρ ι ο χ έ ς κ α ι τ ι ς π ε ρ ι π ο λ ί ε ς π ο υ ε ί ν α ι α π α ρ α ί τ η τ ε ς » .

Μάθαµε ακόµη ότ ι ένα µεγάλο πρόβληµα ε ί να ι ο ι πυρκαγ ι έ ς . Το ∆ασαρχε ίο ε ί να ι υπεύθυνο όχ ι γ ι α την καταστολή αλλά γ ια την πρόληψη κα ι την ενδεχόµενη αναδάσωση των καµένων περ ιοχών:

« Ο ι δ α σ ι κ έ ς π υ ρ κ α γ ι έ ς µ έ χ ρ ι τ ο 1 9 9 8 ή τ α ν σ τ η ν α ρ µ ο δ ι ό τ η τ α τ η ς ∆ α σ ι κ ή ς Υ π η ρ ε σ ί α ς , κ α ι η π ρ ό λ η ψ η κ α ι η κ α τ α σ τ ο λ ή . Τ ώ ρ α α π ό ε µ ά ς έ χ ε ι φ ύ γ ε ι η κ α τ α σ τ ο λ ή , δ η λ α δ ή η α ν τ ι µ ε τ ώ π ι σ η τ ω ν π υ ρ κ α γ ι ώ ν κ α ι η ε π ι β ο λ ή π ο ι ν ώ ν , α υ τ ά α π α σ χ ο λ ο ύ ν τ ώ ρ α τ η ν Π υ ρ ο σ β ε σ τ ι κ ή Υ π η ρ ε σ ί α . Ε µ ε ί ς τ ώ ρ α ε µ π λ ε κ ό µ α σ τ ε σ τ ο κ ο µ µ ά τ ι τ ω ν π υ ρ κ α γ ι ώ ν µ ό ν ο ό σ ο α φ ο ρ ά τ η ν π ρ ό λ η ψ η , έ ρ γ α δ η λ α δ ή π ο υ ε ν δ ε χ ο µ έ ν ω ς µ π ο ρ ε ί ν α κ ά ν ο υ µ ε , α ν ο ί γ ο υ µ ε δ ρ ό µ ο υ ς , α ν τ ι π υ ρ ι κ έ ς ζ ώ ν ε ς , ε λ έ γ χ ο υ µ ε τ ι ς δ ε ξ α µ ε ν έ ς ν ε ρ ο ύ . Κ α θ α ρ ι σ µ ο ί τ ω ν δ α σ ώ ν γ ί ν ο ν τ α ι ε λ ά χ ι σ τ ο ι . Ό λ ο υ ς τ ο υ ς δ ρ ό µ ο υ ς π ο υ β λ έ π ε τ ε σ ή µ ε ρ α α π ό τ ο ν Α ϊ Γ ι ά ν ν η κ α ι π ά ν ω , π ο υ ο δ η γ ο ύ ν σ τ ο Λ ι β ά δ ι κ α ι σ τ ο Β ρ ο µ ω ν ε ρ ό τ ο υ ς έ χ ε ι α ν ο ί ξ ε ι η ∆ α σ ι κ ή Υ π η ρ ε σ ί α . Τ η ν δ ι α π λ ά τ υ ν σ η τ η ν κ ά ν ε ι ο ∆ ή µ ο ς . Κ α ι έ χ ο υ µ ε κ ά ν ε ι κ α ι 5 δ ε ξ α µ ε ν έ ς ε π ά ν ω ε κ ε ί . Μ ε τ ά α π ό µ ί α π υ ρ κ α γ ι ά κ ά ν ε ι α ν α φ ο ρ ά η Π υ ρ ο σ β ε σ τ ι κ ή Υ π η ρ ε σ ί α σ ε ε µ ά ς κ α ι ε µ ε ί ς κ η ρ ύ τ τ ο υ µ ε τ η ν έ κ τ α σ η α ν α δ α σ ω τ έ α . ∆ η λ α δ ή η

~ 3 4 ~


Π υ ρ ο σ β ε σ τ ι κ ή Υ π η ρ ε σ ί α α ν α λ α µ β ά ν ε ι π λ έ ο ν τ η ν κ α τ ά σ β ε σ η τ ω ν π υ ρ κ α γ ι ώ ν κ α ι µ έ σ α σ τ ι ς π ό λ ε ι ς κ α ι σ τ α δ ά σ η , ε ν ώ ε µ ε ί ς ε υ θ υ ν ό µ α σ τ ε γ ι α τ η ν π ρ ό λ η ψ η κ α ι τ η ν α π ο κ α τ ά σ τ α σ η . Π ρ έ π ε ι ν α υ π ά ρ χ ε ι π ρ ό λ η ψ η γ ι α τ ι ς π υ ρ κ α γ ι έ ς »

Στην ί δ ια κατεύθυνση κ ι ν ε ί τα ι κα ι ο ∆ήµος :

« Ε κ τ ό ς α π ό τ η φ ύ λ α ξ η π ο υ κ ά ν ο υ µ ε κ α ι τ ο ν κ α θ α ρ ι σ µ ό τ ω ν α γ ρ ο τ ι κ ώ ν δ ρ ό µ ω ν , γ ι α ν α σ υ ν τ η ρ η θ ο ύ ν σ ε π ε ρ ί π τ ω σ η π υ ρ κ α γ ι ά ς , θ έ λ ο υ µ ε ν α µ π ε ι σ ε π ρ ό γ ρ α µ µ α π ρ ο σ τ α σ ί α ς τ ο Β ρ ο µ ω ν ε ρ ό , ο ύ τ ω ς ώ σ τ ε ν α µ η ν υ π ά ρ χ ε ι κ α ι µ ε γ ά λ ο ς β ι α σ µ ό ς τ ο υ π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ ο ς , α λ λ ά κ α ι ν α α ν α π τ υ χ θ ε ί τ ο ί δ ι ο τ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν … Κ ά θ ε χ ρ ό ν ο κ α θ α ρ ί ζ ο ν τ α ι ο ι α γ ρ ο τ ι κ ο ί δ ρ ό µ ο ι κ α ι τ α π ρ α ν ή τ ο υ ς , π ο υ π ρ ο κ α λ ο ύ ν τ ι ς π υ ρ κ α γ ι έ ς . Υ π ά ρ χ ε ι κ λ ι µ ά κ ι ο τ ο ο π ο ί ο σ υ ν ε χ ώ ς ε π ι τ η ρ ε ί , ο ύ τ ω ς ώ σ τ ε ν α π ρ ο λ η φ θ ε ί η π υ ρ κ α γ ι ά π α ρ ά ν α γ ί ν ε ι κ α τ ά σ β ε σ η » .

Η δηµοτ ι κή αρχή λο ι πόν ε ξέφρασε την επ ιθυµ ία να ε νταχθε ί η περ ιοχή του Βροµωνερού σε πρόγραµµα προστασ ίας κα ι τ ο ∆ασαρχε ίο επ ίσης επ εσήµανε τη σηµασ ία της έν ταξης της περ ιοχής στο δ ί κ τυο NATURA:

« Θ α µ π ο ρ ο ύ σ ε ο ∆ ή µ ο ς σ ε σ υ ν ε ρ γ α σ ί α µ ε ε µ ά ς ν α κ ά ν ε ι µ ι α ∆ ι α χ ε ι ρ ι σ τ ι κ ή µ ε λ έ τ η γ ι α τ ο Β ρ ο µ ω ν ε ρ ό , γ ι α ν α ε ν τ α χ θ ε ί σ τ ο ∆ ί κ τ υ ο N A T U R A . Ό π ω ς θ α µ π ο ρ ο ύ σ ε ο ∆ ή µ ο ς Κ ρ ο υ σ ώ ν α σ ε σ υ ν ε ρ γ α σ ί α µ ε τ ο υ ς ό µ ο ρ ο υ ς ∆ ή µ ο υ ς π . χ . ∆ ή µ ο ς Α ν ω γ ε ί ω ν , ∆ ή µ ο ς Ρ ο ύ β α , ν α κ ά ν ε ι µ ι α ο λ ο κ λ η ρ ω µ έ ν η δ ι α χ ε ί ρ ι σ η τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η . Η ε υ ρ ύ τ ε ρ η π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η ε ί ν α ι ε ν τ α γ µ έ ν η σ τ ο Ε υ ρ ω π α ϊ κ ό ∆ ί κ τ υ ο Γ ε ω π ά ρ κ ω ν , τ ο ο π ο ί ο ε ί ν α ι ε ν τ α γ µ έ ν ο σ τ ο ∆ ί κ τ υ ο τ η ς Ο Υ Ν Ε Σ Κ Ο κ α ι ε ν τ ά σ σ ε τ α ι α υ τ ό µ α τ α τ ο Φ υ σ ι κ ό Π ά ρ κ ο τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η σ τ ο Π α γ κ ό σ µ ι ο ∆ ί κ τ υ ο Γ ε ω π ά ρ κ ω ν . Α υ τ ό ε ί ν α ι π ο λ ύ σ η µ α ν τ ι κ ό γ ι α τ η ν π ε ρ ι ο χ ή µ α ς . Α π ό α υ τ ό τ ο δ ί κ τ υ ο π ρ ο β λ έ π ο ν τ α ι µ έ τ ρ α π ρ ο σ τ α σ ί α ς ό λ ο υ τ ο υ Ψ η λ ο ρ ε ί τ η κ α ι γ ι α τ η ν π α ν ί δ α κ α ι γ ι α τ η χ λ ω ρ ί δ α κ α ι γ ι α τ ο υ ς ι δ ι α ί τ ε ρ ο υ ς γ ε ω λ ο γ ι κ ο ύ ς σ χ η µ α τ ι σ µ ο ύ ς τ ο υ . Μ ε α υ τ ό τ ο ν τ ρ ό π ο ε ν τ ά σ σ ε τ α ι κ α ι τ ο Β ρ ο µ ω ν ε ρ ό σ ε κ ά π ο ι ο κ α θ ε σ τ ώ ς π ρ ο σ τ α σ ί α ς » .

∆ ιαπ ιστώσαµε λο ιπόν πως τόσο από την πλευρά του ∆ασαρχε ίου , όσο κα ι από την πλευρά του ∆ήµου , υπάρχε ι ένας έν τονος προβληµατ ισµός σε σχέση µε τα προβλήµατα του τόπου µας . Ο ∆ήµος µάλ ιστα δήλωσε πως µε προγράµµατα ανακύκλωσης κα ι καθαρ ισµού των υδάτ ι νων πόρων στοχ εύε ι να αναβαθµ ίσε ι τ ο περ ιβάλλον του χωρ ιού:

« Σ α ν ∆ η µ ο τ ι κ ή Α ρ χ ή µ π ο ρ ώ ν α π ω ό τ ι α π ό µ ι α π ρ ο σ π ά θ ε ι α π ο υ γ ί ν ε τ α ι τ ε λ ε υ τ α ί α ν α µ ε τ έ χ ο υ µ ε σ ε π ρ ό γ ρ α µ µ α α ν α κ ύ κ λ ω σ η ς , α π ’ τ α σ τ ο ι χ ε ί α π ο υ έ χ ο υ µ ε , α π ο δ ί δ ε ι π ά ρ α π ο λ ύ . Υ π ά ρ χ ο υ ν β έ β α ι α κ ά π ο ι α π ρ ο β λ ή µ α τ α κ α ι σ ’ α υ τ ό ο φ ε ί λ ο υ µ ε ν α ε υ α ι σ θ η τ ο π ο ι ο ύ µ ε ό λ ο ι κ α ι ε σ ε ί ς ε ι δ ι κ ά ν α ε υ α ι σ θ η τ ο π ο ι ή σ ε τ ε τ α σ π ί τ ι α σ α ς κ α ι τ ι ς ο ι κ ο γ έ ν ε ι έ ς σ α ς , ο ύ τ ω ς ώ σ τ ε ν α µ ε τ έ χ ο υ µ ε ό λ ο ι σ τ η ν α ν α κ ύ κ λ ω σ η . Ε ί ν α ι ό , τ ι κ α λ ύ τ ε ρ ο µ π ο ρ ο ύ µ ε ν α κ ά ν ο υ µ ε γ ι α τ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν … Η ρ ύ π α ν σ η τ ο υ χ ε ί µ α ρ ρ ο υ Τ ζ α µ ά , θ α ε κ λ ε ί ψ ε ι σ ύ ν τ ο µ α . Ή δ η α ρ χ ί σ α µ ε µ ι α ε π έ κ τ α σ η τ ο υ α π ο χ ε τ ε υ τ ι κ ο ύ δ ι κ τ ύ ο υ κ α ι µ ε τ η δ ε ύ τ ε ρ η ε π έ κ τ α σ η π ο υ θ α γ ί ν ε ι κ α ι θ α ε ν ω θ ε ί µ ε τ ο ν β ι ο λ ο γ ι κ ό

~ 3 5 ~


κ α θ α ρ ι σ µ ό ο ο π ο ί ο ς ε ί ν α ι σ τ ο π ρ ό γ ρ α µ µ α , α υ τ ά τ α φ α ι ν ό µ ε ν α θ α ε κ λ ε ί ψ ο υ ν σ ε π ο λ ύ σ ύ ν τ ο µ ο δ ι ά σ τ η µ α » .

Η ∆ασ ική Υπηρεσ ία συνεργά ζετα ι µε το ∆ήµο στην προσπάθε ι ά της να αναδασωθούν κατεστραµµένες π ερ ι οχές :

« Η υ π η ρ ε σ ί α µ α ς δ ι α θ έ τ ε ι έ ν α δ α σ ι κ ό φ υ τ ώ ρ ι ο , τ ο ο π ο ί ο τ η ν π ε ρ ί ο δ ο Ο κ τ ω β ρ ί ο υ - Ν ο ε µ β ρ ί ο υ κ ά θ ε χ ρ ό ν ο δ ι α θ έ τ ε ι φ υ τ ά σ τ ο ν κ ό σ µ ο . ∆ ι α θ έ τ ο ν τ α ι τ α φ υ τ ά α υ τ ά µ ε έ ν α σ υ µ β ο λ ι κ ό π ο σ ό σ τ ο υ ς ι δ ι ώ τ ε ς , γ ι α ν α β ο η θ ή σ ο υ ν σ τ ι ς α ν α δ α σ ώ σ ε ι ς . Ο ∆ ή µ ο ς Κ ρ ο υ σ ώ ν α π α ί ρ ν ε ι κ ά θ ε χ ρ ό ν ο » .

Όµως ε ί να ι γνωστό πως ο ι φορε ί ς µ ι ας πολ ι τ ε ί ας χρε ιά ζοντα ι τα µέλη της πολ ι τ ε ίας γ ι α επ ι τύχουν τους στόχους τους . Η π ερα ι τέρω ενηµέρωση των κατο ίκων , ε ι δ ι κά των ν έων , κα ι η συνεργασ ία τους µε τους αρµόδ ιους φορε ί ς ε ί να ι απαρα ί τητη όπως µας ε ί πε χαρακτηρ ισ τ ι κά ο κος . Τ ζουλ ι αδάκης .

« Μ ε σ υ χ ν έ ς α ν α κ ο ι ν ώ σ ε ι ς θ α ε υ α ι σ θ η τ ο π ο ι η θ ε ί ο κ ό σ µ ο ς κ α ι µ ε γ ά λ η σ η µ α σ ί α έ χ ε ι ν α π ε ρ ά σ ε ι τ ο µ ή ν υ µ α µ έ σ α α π ’ τ α σ χ ο λ ε ί α . Γ ι α τ ί τ α σ χ ο λ ε ί α , ο ι µ ι κ ρ ο ί µ α θ η τ έ ς έ χ ε ι α π ο δ ε ι χ θ ε ί ό τ ι ε ί ν α ι ο ι κ α λ ύ τ ε ρ ο ι φ ο ρ ε ί ς γ ι α ν α ε υ α ι σ θ η τ ο π ο ι ή σ ο υ ν τ ο υ ς µ ε γ ά λ ο υ ς , ε µ ά ς π ο υ ο υ σ ι α σ τ ι κ ά δ η µ ι ο υ ρ γ ο ύ µ ε τ ο π ρ ό β λ η µ α . . . Α π ό ε σ ά ς π ε ρ ι µ έ ν ο υ µ ε π ά ρ α π ο λ λ ά π ρ ά γ µ α τ α , ν α ε υ α ι σ θ η τ ο π ο ι ή σ ε τ ε τ ο υ ς γ ο ν ε ί ς σ α ς κ α ι τ ο υ ς µ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο υ ς »

Ε ί να ι λο ι πόν ξ εκάθαρη η ευθύνη µας γ ια την προστασ ία του τόπου µας . Από τ ι ς συνεντ εύξε ι ς αυτές καταλάβαµε ό τ ι τ ο περ ιβάλλον του χωρ ιού µας δ ι ατρέχ ε ι πολλούς κ ι νδύνους , από τους οπο ίους οφε ίλουµε να το προστατεύσουµε όλο ι µας .

~ 3 6 ~


6. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

6 .1 Χλωρ ίδα Με τον όρο χλωρ ίδα ε ννοούµε το σύνολο των δ ιαφόρων ε ι δών

φυτών που απαντούν σε µ ί α π ερ ιοχή . Η ε λλην ι κή χλωρ ίδα περ ι λαµβάνε ι περ ίπου 6 . 000 ε ίδη κα ι υποε ίδη φυτών , από τα οπο ία περ ίπου 1 . 100 ε ί να ι ενδηµ ικά , δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη γη . Ε ί να ι µοναδ ική στην Ευρώπη γ ια τον πλούτο της , αλλά κα ι γ ια την µεγάλη αναλογ ί α ενδηµ ικών σε σχέση µε την έκ τασή της . Έτσ ι , γ ι α παράδε ι γµα η Γερµαν ία , µε έκ ταση σχεδόν τρ ι πλάσ ια της Ελλάδας έχε ι 2 . 400 ε ίδη κα ι 6 ενδηµ ικά , η Αγγλ ί α µε δ ιπλάσ ια έκ ταση έχ ε ι 2 .300 ε ίδη κα ι 16 ενδηµ ικά κα ι η Ισπαν ία µε τ ετραπλάσ ια έκ ταση έχε ι σχεδόν τον ί δ ιο αρ ι θµό ε ι δών µε την Ελλάδα .

Αυτό το γεγονός οφε ίλ ετα ι στην µεγάλη πο ι κ ι λ ία β ιο τόπων κα ι ο ι κοσυστηµάτων , τα οπο ί α ε ί να ι ι κανά να φ ιλο ξενήσουν όχ ι µόνο αυτόν τον αρ ιθµό χ λωρ ίδας αλλά κα ι πολύ σηµαντ ι κή παν ίδα . Ο συνδυασµός της γεωγραφ ικής θέσης της Ε λλάδας µε ταξύ τρ ιών ηπε ί ρων (Ευρώπη, Ασ ία , Αφρ ική ) , το ι δαν ι κό µεσογε ιακό κλ ίµα , το έν τονο ανάγλυφο, ο ι δαντελωτές ακρογ ιαλ ι έ ς , τα χ ι λ ιάδες νησ ι ά κα ι η πλούσ ια παλα ιογ εωγραφ ική ιστορ ία του ελλην ι κού χώρου δηµ ιούργησαν ο ι κότοπους ζωτ ικής σηµασ ίας στην Ευρώπη κα ι τ ον κόσµο .

Το ενδ ιαφέρον όµως της ελλην ι κής χλωρ ίδας της δεν έγκε ι τα ι µόνο στο µεγάλο αρ ιθµό ε ι δών της , αλλά κα ι στο γε γονός ότ ι πολλά από αυτά αναπτύσσοντα ι αποκλε ιστ ι κά στη χώρα µας , εξαπλώνοντα ι σε µ ι κρ ές ή µεγαλύτερες περ ιοχές της κα ι ο νοµάζοντα ι ενδηµ ικά .

Ο όρος ενδηµ ικό ε ί να ι τ ελε ίως σχε τ ι κός . Γ εν ι κά , όταν λέµε ότ ι ένα ε ίδος φυτού ή ζώου ε ί να ι ενδηµ ικό σε µ ια περ ι οχή , εννοούµε ό τ ι υπάρχε ι µόνο σ την π ερ ιοχή αυτή κα ι πουθενά αλλού . Τα ενδηµ ικά ε ί να ι µ ια σηµαντ ι κή κατηγορ ί α ε ι δών , επε ιδή απαντώντα ι αποκλε ιστ ι κά σε µ ία περ ιορ ισµένη περ ι οχή κα ι µας δ ίνουν πληροφορ ί ε ς γ ια το παρελθόν κα ι τ ους ι δ ια ί τ ερους ο ικολογ ι κούς παράγοντες αυτής . Η µελέτη των ενδηµ ικών φυτών ιδ ια ί τ ερα ε ί να ι πολύ ενδ ιαφέρουσα , καθώς ε ί να ι οργαν ισµο ί ο ι οπο ίο ι ως επ ί το πλ ε ίστον φυτρώνουν σε απόκρηµνες σχ ισµές βράχων , σε πολύ λ ί γο χώµα κα ι συνήθως χωρ ί ς καµ ί α προστασ ία απέναντ ι στον αέρα κα ι τ ι ς ακρα ί ε ς κα ιρ ι κ έ ς συνθήκες . Ε ί να ι πραγµατ ι κά αξ ιοθαύµαστο πώς αρκετά από αυτά τα φυτά κατορθώνουν κα ι επ ι ζούν σε τόσο αφ ιλό ξενα περ ιβάλλοντα κα ι αξ ιοπερ ί εργο , γ ια πο ι ο λόγο δ ι αλέγουν να ζήσουν εκε ί . (h t tp : / /www.pa rn i tha -np .g r )

Η κρητ ι κή χλωρ ίδα ε ί να ι επ ίσης πολύ ι δ ι α ί τ ερη , καθώς αποτελ ε ί

σχεδόν το 28% των φυτών όλης της χώρας ! Από τα περ ίπου 6 . 000 ε ίδη φυτών της Ελλάδας , τα 1 . 800 βρ ίσκοντα ι στην Κρήτη κα ι από αυτά , τα 200 περ ί που ε ί να ι ενδηµ ικά ε ί δη !

Ο Ψηλορε ί της ε ι δ ι κά χαρακτηρ ί ζ ετα ι από µεγάλη πο ικ ιλότητα β ιοτόπων που φ ι λοξενούν µ ια πλούσ ια κα ι ενδ ιαφέρουσα χλωρ ίδα . Η α ξ ία της χλωρ ίδας του δ εν οφε ί λετα ι µόνο στο µεγάλο αρ ι θµό κα ι την πο ι κ ι λ ία των φυτ ικών ε ιδών , αλλά κα ι στη µοναδ ικότητα ορ ισµένων απ ’ αυτά .

~ 3 7 ~


Πλήρης καταγραφή των ε ιδών δεν έχε ι γ ί ν ε ι . Τα περ ισσότερα ε ί να ι γνωστά από δ ιάφορα συγγράµµατα (Ha l a csy 1901 -1904 , Rech i nger 1943 , S t r i d 1986 , S t r i d & Tan 1991 , Tu r l and e t a l . 1993 κ . ά . )

Ο ι κυρ ι ότερο ι τύπο ι βλάστησης που συναντώντα ι ε ί να ι : τα φρύγανα , η µακκ ί α κα ι τα δάση, που φτάνουν µέχρ ι τα 1500 -1600µ. Από το όρ ι ο αυτό κα ι πάνω απαντά η αλπ ική βλάστηση. Σ τα φρύγανα επ ι κρατούν το θυµάρ ι κα ι η αστο ιβ ίδα , ενώ στη µακκ ία – σκληρόφυλλο ι αε ιθαλε ί ς θάµνο ι – ο πρ ί νος κα ι το λ ιοπρ ίν ι (φυλλ ί κ ι ) , νανοπο ιηµένα από την υπερβόσκηση.

Τα κυρ ιότ ερα δασ ικά ε ί δη ε ί να ι ο πρ ί νος , το πεύκο , το σφενδάµ ι , η αρ ι ά (α ζ ί λακας ) κα ι η αµπελ ι τσ ιά . Στα δάση του Ψηλορε ί τη κυρ ί αρχο ε ί δος ε ί να ι ο πρ ί νος , ενώ η αµπελ ι τσ ιά (Ze l kova abe l i cea ) ε ί να ι σπάν ι ο ε ί δος κα ι ο ι βοσκο ί το λένε «ανέγνωρο δέντρο» . Τα κυπαρ ίσσ ια ε ί να ι ελάχ ιστα . Ορ ισµένα φυτά που αναφέροντα ι από αρχα ί ους συγγραφε ί ς , όπως π .χ . ο ι λ εύκες , σήµερα δεν υπάρχουν .

Σ την αλπ ική ζώνη (υψόµετρο 1500µ . κα ι άνω) κυρ ιαρχούν ο ι α λουτσ ι έ ς (Berber i s c re t i ca ) κα ι ο ι κ ουνουκλ ι έ ς (As t ra cantha c r e t i ca ) . Σ ’ αυτή τη ζώνη φυτρώνουν τα περ ισσότερα από τα ενδηµ ικά ε ίδη . Από τα 185 ε νδηµ ικά φυτά της Κρήτης , στον Ψηλορε ί τη απαντούν 76 ε ίδη κα ι υποε ίδη . Ένα από αυτά απαντά κατ ’ αποκλε ιστ ι κότητα στο βουνό αυτό κα ι πουθενά αλλού στον κόσµο κα ι ε ί να ι η Hors t r i s s ea do l i n i ko l a .

Ε ί να ι αξ ιοσηµε ίωτο ό τ ι στον Ψηλορε ί τη απαντούν δύο από τα τ έσσερα ενδηµ ι κά γέ νη της Ελλάδας (Ho rs t r i s s ea κα ι Pe t r omaru l a ) . Ι δ ι α ί τ ερη αναφορά αξ ί ζ ε ι να γ ί ν ε ι σ τα πολλά ε ί δη των µαν ι ταρ ιών που φυτρώνουν στον Ψηλορε ί τη , µε κυρ ίαρχα τους πρ ιν ί τ ε ς κα ι τους αγκαθ ί τε ς , ε δώδ ιµα ε ίδη που ανήκουν σ το γένος P l eu ro tus . (Κυπρ ιωτάκης Ζ . ,

h t tp : / /www.k r i t i ko i . g r /ma in_ t i t l e s / a r t i c l es / a f i e roma ta /odo ipo r i k o /end im ika .h tm l ) .

Στο οροπέδ ιο Λ ι βάδ ι κάναµε καταγραφή των φυτ ι κών ε ιδών της περ ιοχής µε τη µέθοδο της τυχα ίας δε ι γµατοληψ ίας . Χωρ ιστήκαµε σε οµάδες των τρ ιών ατόµων κα ι αφού η κάθε οµάδα επέλεξε τυχα ία ένα τ ετραγων ικό µέ τρο επ ιφάνε ι ας , καταµέτρησε όλα τα φυτά που υπήρχαν µέσα σε αυτό .

Ο µέσος όρος των φυτών σε κάθε τ ετραγων ικό µέ τρο ήταν 34 ε ί δη .

Συνολ ι κά , στην επ ιφάνε ι α που κάναµε τ ι ς µετρήσε ι ς , καταγράψαµε 56 δ ιαφορετ ι κά ε ίδη φυτών .

~ 3 8 ~


Από όλες τ ι ς συλλογές µας προέκυψε ο παρακάτω χλωρ ιδ ι κός κατάλογος , µε 235 ε ί δη φυτών . Σε αυτόν έχουµε βάλε ι κάθε φυτό που βρήκαµε µε την ο ι κογέν ε ια στην οπο ί α ανήκε ι , καθώς κα ι το κο ι νό του όνοµα , όπου υπάρχε ι .

α/α ΕΙΔΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΟΙΝΟ ΟΝΟΜΑ

1 Acanthus spinosus ACANTHACEAE μουτρίνα

2 Acer sempervirens ACERACEAE ασφένταμος

3 Agave americana AGAVACEAE αγαύη, αθάνατος

4 Narcissus tazetta AMARYLLIDACEAE νάρκισσος, μανουσάκι

5 Sternbergia lutea AMARYLLIDACEAE άγριο κρινάκι

6 Pistacia terebinthus ANACARDIACEAE κοκκορεβιθιά, τερεβινθιά

7 Nerium oleander APOCYNACEAE σφάκα, πικροδάφνη

8 Vinca herbacea APOCYNACEAE αγριολίτσα, ψιακί

9 Arisarum vulgare ARACEAE λύχνος

10 Arum creticum ARACEAE φιδόχορτο, ψακοτάρι

11 Hedera helix ARALIACEAE κισσός

12 Anchusa azurea BORAGINACEAE βοϊδόγλωσσα

13 Anchusa undulata BORAGINACEAE βοϊδόγλωσσα

14 Borago officinalis BORAGINACEAE μπουράντζα

15 Echium angustifolium BORAGINACEAE τουλπάνι

16 Echium italicum BORAGINACEAE τουλπάνι

17

Heliotropium

hirsutissimum BORAGINACEAE βρωμόχορτο

18 Campanula erinus CAMPANULACEAE καμπανούλα

19 Petromarula pinnata CAMPANULACEAE πετρομάρουλο

20 Capparis spinosa CAPPARACEAE κάππαρη

21 Paronychia macrosepala CARYOPHYLLACEAE παρονύχια

22 Petrorhagia dubia CARYOPHYLLACEAE αγριογαρύφαλλο, αυτιά του λαγού

23 Silene colorata CARYOPHYLLACEAE αγριογαρύφαλλο, αυτιά του λαγού

24 Silene vulgaris CARYOPHYLLACEAE αγριογαρύφαλλο, αυτιά του λαγού

25 Cistus creticus CISTACEAE λαδανιά, κουνούκλα

26 Cistus parviflorus CISTACEAE λαδανιά, κουνούκλα

27 Cistus salviifolius CISTACEAE λαδανιά, κουνούκλα

28 Fumana thymifolia CISTACEAE φουμάνα

29 Anthemis chia COMPOSITAE μαργαρίτα

30 Anthemis sp. COMPOSITAE μαργαρίτα

31 Asteriscus spinosus COMPOSITAE καρφόχορτο

32 Atractylis gummifera COMPOSITAE μαστιχάγκαθο, κολλιά

33 Bellis sp. COMPOSITAE μαργαρίτα

34 Calendula arvensis COMPOSITAE καλέντουλα, νεκρολούλουδο

35 Centaurea calcitrapa COMPOSITAE καλακάνθι

36 Centaurea raphanina COMPOSITAE ασκόλυμπρος, κενταύριο

37 Centaurea solstitialis COMPOSITAE ασπράγκαθο

38

Chrysanthemum

coronarium COMPOSITAE χρυσάνθεμο, μαντηλίδα

~ 3 9 ~


39 Chrysanthemum segetum COMPOSITAE νερομαντηλίδα

40 Cichorium intybus COMPOSITAE ραδίκι

41 Crepis neglecta COMPOSITAE πικραλίδι

42 Cynara cardunculus COMPOSITAE αγριαγκινάρα

43 Echinops spinosissimus? COMPOSITAE κεφαλάγκαθο

44 Galactites tomentosa COMPOSITAE ασπράγκαθο

45 Helichrysum barrelieri COMPOSITAE

αμάραντο, ανθονοΐδα,

δεσποινοβότανο

46 Hypochoeris sp. COMPOSITAE μουναρίδα

47 Lactuca serriola COMPOSITAE αγριομάρουλο

48 Matricaria chamomilla COMPOSITAE χαμομήλι

49 Notobasis syriaca COMPOSITAE κουφάγκαθο

50 Phagnalon graecum COMPOSITAE ασπροθύμαρο

51 Picris sp. COMPOSITAE χαιροβοτάνι

52 Reichardia picroides COMPOSITAE πικραλίδι

53 Rhagadiolus stellatus COMPOSITAE σφαλαγγόχορτο

54 Scolymus hispanicus COMPOSITAE ασκόλυμπρος

55 Silybum marianum COMPOSITAE γαϊδουράγκαθο, αγκάβανος

56 Sonchus sp. COMPOSITAE ζοχός

57 Taraxacum sp. COMPOSITAE ραδίκι, πικραλίδα

58 Tragopogon crocifolius COMPOSITAE πηγουνίτης

59 Tragopogon hybridus COMPOSITAE πηγουνίτης

60 Tussilago farfara COMPOSITAE βληχούνι

61 Calystegia sepium CONVOLVULACEAE χωνάκι, περικοκλάδα

62 Convolvulus arvensis CONVOLVULACEAE χωνάκι, περικοκλάδα

63 Convolvulus cantabrica CONVOLVULACEAE χωνάκι, περικοκλάδα

64 Convolvulus elegantissimus CONVOLVULACEAE χωνάκι, περικοκλάδα

65 Cuscuta epithymum? CONVOLVULACEAE νεραϊδόνημα

66 Ipomoea purpurea CONVOLVULACEAE νυχτολούλουδο, περικοκλάδα

67 Sedum caespitosum CRASSULACEAE αμάραντο, κουκοστάφυλο;

68 Sedum sp. CRASSULACEAE αμάραντο, κουκοστάφυλο;

69 Umbilicus horizontalis CRASSULACEAE αμάραντο, κουκοστάφυλο;

70 Aethionema saxatile CRUCIFERAE

71 Alyssoides cretica CRUCIFERAE βερσόχορτο;

72 Alyssum saxatile CRUCIFERAE βερσόχορτο

73 Biscutella didyma CRUCIFERAE παραδάκια

74 Capsella bursa-pastoris CRUCIFERAE δισάκι του μοναχού

75 Cardaria draba CRUCIFERAE κουτσουλόχορτο;

76 Eruca sativa CRUCIFERAE άγρια ρόκα

77 Matthiola sp. CRUCIFERAE άγρια βιολέτα

78 Sinapis alba CRUCIFERAE βρούβα, σινάπι

79 Sinapis arvensis CRUCIFERAE βρούβα, σινάπι

80 Ecballium elaterium CUCURBITACEAE αγριαγγουριά, πικραγγουριά

81 Cupressus sempervirens CUPRESSACEAE κυπαρίσσι

82 Carex flacca CYPERACEAE σπαθόχορτο

~ 4 0 ~


83 Tamus communis DIOSCORACEAE αβρωνιά

84 Knautia integrifolia DIPSACACEAE κουφολάχανο

85 Scabiosa atropurpurea DIPSACACEAE κουφολάχανο

86 Erica manipuliflora ERICACEAE ρείκι, ερείκος

87 Euphorbia acanthothamnos EUPHORBIACEAE γαλατσίδα, γαλαστοιβίδα

88 Euphorbia characias EUPHORBIACEAE γαλατσίδα των χαρακιών, φλώμος

89 Euphorbia helioscopia EUPHORBIACEAE γαλατσίδα

90 Mercurialis annua EUPHORBIACEAE σκαροβότανο

91 Quercus aegilops FAGACEAE δρυς

92 Quercus coccifera FAGACEAE πουρνάρι, πρίνος, κατσοπρίνι

93 Quercus ilex FAGACEAE αριά, αζίλακας

94 Quercus pubescens FAGACEAE δρυς χνουδωτή

95 Erodium cicutarium GERANIACEAE γεράνι, βελονάκι

96 Geranium molle GERANIACEAE γεράνι, βελονάκι

97 Aegilops geniculata GRAMINAE αγριοσίταρο

98 Arundo donax GRAMINAE καλαμιά

99 Avena sterilis GRAMINAE αγριοβρώμη

100 Briza maxima GRAMINAE σκουλαρικόχορτο

101 Bromus madritensis GRAMINAE αγριόβρομο

102 Lagurus ovatus GRAMINAE γατόχορτο

103 Melica ciliata GRAMINAE μέλικα

104 Phalaris sp. GRAMINAE φαλαρίδα

105 Piptatherum miliaceum GRAMINAE γρήλαρη

106 Hypericum empetrifolium GUTTIFERAE βάλσαμο, αγούδουρας

107 Crocus sp. IRIDACEAE κρόκος, ζαφορά

108 Gladiolus illyricus IRIDACEAE μαχαιρίδες, γλαδιόλες

109 Gynandriris sisyrinchium IRIDACEAE αγριόκρινος

110 Hermodactylus tuberosus IRIDACEAE δάκτυλο του Ερμή

111

Iris unguicularis subsp.

cretensis IRIDACEAE Ίριδα

112 Juglans regia JUGLANDACEAE καρυδιά

113 Juncus sp. JUNCACEAE βούρλο

114 Ballota acetabulosa LABIATAE λυχναράκι, καντηλάκι

115 Lamium amplexicaule LABIATAE δωδεκάνθι

116 Origanum dictamnus LABIATAE δίκταμος, έρωντας

117 Origanum vulgare LABIATAE ρίγανη

118 Phlomis fruticosa LABIATAE σφάκα, φλώμος, αγκάραθος

119 Prasium majus LABIATAE φονόχορτο

120 Rosmarinus officinalis LABIATAE αρισμαρί, δενδρολίβανο

121 Salvia triloba LABIATAE φασκόμηλο, αλισφακιά

122 Salvia verbenaca LABIATAE φασκόμηλο, αλισφακιά

123 Satureja graeca LABIATAE θρούμπι

124 Satureja juliana LABIATAE θρούμπι

125 Satureja thymbra LABIATAE θρούμπι

126 Sideritis syriaca LABIATAE τσάι του βουνού, μαλοτήρα

~ 4 1 ~


127 Stachys cretica LABIATAE γαϊδουρόθυμος

128 Thymus capitatus LABIATAE θυμάρι

129 Laurus nobilis LAURACEAE δάφνη, βαγιά

130 Anagyris foetida LEGUMINOSAE αναγύρι, αζόγυρος, ανδράβαινα

131 Anthyllis hermanniae LEGUMINOSAE αλογοθύμαρο, ανθυλλίδα

132 Anthyllis vulneraria LEGUMINOSAE καπνόχορτο

133 Bituminaria bituminosa LEGUMINOSAE βρωμόχορτο

134 Calicotome villosa LEGUMINOSAE ασπάλαθος

135 Ceratonia siliqua LEGUMINOSAE χαρουπιά

136 Cercis siliquastrum LEGUMINOSAE κουτσουπιά, δέντρο του Ιούδα

137 Ebenus creticus LEGUMINOSAE πλουμί, αρχοντόξυλο

138 Genista acanthoclada LEGUMINOSAE δαδί, αχινοπόδι

139 Lathyrus sp. LEGUMINOSAE λαθούρι

140 Medicago arborea LEGUMINOSAE μηδική

141 Medicago disciformis LEGUMINOSAE τριφύλλι

142 Medicago orbicularis LEGUMINOSAE τριφύλλι

143 Onobrychis aequidentata LEGUMINOSAE τριβούλι

144 Spartium junceum LEGUMINOSAE σπάρτο

145 Tetragonolobus purpureus LEGUMINOSAE μάνταλο

146 Trifolium physodes LEGUMINOSAE τριφύλλι

147 Trifolium sp. LEGUMINOSAE τριφύλλι

148 Trifolium stellatum LEGUMINOSAE τριφύλλι

149 Trifolium uniflorum LEGUMINOSAE τριφύλλι

150 Vicia faba LEGUMINOSAE κουκιά

151 Vicia hybrida LEGUMINOSAE βίκος

152 Allium amethystinum LILIACEAE αγριοκρέμμυδο

153 Allium sp. LILIACEAE αγριοκρέμμυδο

154 Allium subhirsutum LILIACEAE αγριοκρέμμυδο

155 Asparagus acutifolius LILIACEAE σπαράγγι

156 Asphodeline lutea LILIACEAE ασφοδελιά

157 Asphodelus aestivus LILIACEAE ασφοδελιά

158 Gagea graeca LILIACEAE

159 Muscari commutatum LILIACEAE ασκορδουλάκοι, βολβοί

160 Muscari comosum LILIACEAE ασκορδουλάκοι, βολβοί

161 Muscari neglectum LILIACEAE ασκορδουλάκοι, βολβοί

162 Ornithogalum narbonense LILIACEAE αγριοσκύλλα

163 Ornithogalum sp. LILIACEAE αστεράκι της Βηθλεέμ, ασπερδούκλα

164 Ruscus aculeatus LILIACEAE κρυφός έρωτας, αγριορρίζαρο

165 Smilax aspera LILIACEAE αρκουδόβατος, σμίλακας, ακρέβατος

166 Urginea maritima LILIACEAE σκυλοκρεμμύδα, ασκελετούρα

167 Lavatera arborea MALVACEAE μολόχα, δενδρομολόχα

168 Lavatera cretica MALVACEAE μολόχα, δενδρομολόχα

169 Malva cretica MALVACEAE μολόχα

170 Malva sylvestris MALVACEAE μολόχα

171 Ficus carica MORACEAE συκιά

~ 4 2 ~


172 Olea europaea OLEACEAE αγριελιά

173 Phillyrea latifolia OLEACEAE φυλλίκι, λιοπρίνι

174 Anacamptis pyramidalis ORCHIDACEAE κόρη, άγρια ορχιδέα

175 Orchis collina ORCHIDACEAE άγρια ορχιδέα του λόφου

176 Orchis quadripunctata ORCHIDACEAE σαλέπι

177 Orobanche ramosa OROBANCHACEAE λύκος

178 Oxalis pes-caprae OXALIDACEAE ξινίθρα

179 Glaucium flavum PAPAVERACEAE μαγιασιλόχορτο

180 Papaver rhoeas PAPAVERACEAE παπαρούνα, κουτσουνάδα

181 Pinus brutia PINACEAE πεύκο, τραχεία πεύκη

182 Pinus halepensis PINACEAE πεύκο, χαλέπιος πεύκη

183 Plantago lagopus PLANTAGINACEAE ψυλλόχορτο, πεντάνευρο

184 Plantago lanceolata PLANTAGINACEAE ψυλλόχορτο, πεντάνευρο

185 Platanus orientalis PLATANACEAE πλάτανος

186 Rumex acetosa? POLYGONACEAE λάπαθο

187 Ceterach officinarum POLYPODIACEAE σκορπίδι, χρυσόχορτο

188 Cheilanthes acrostica POLYPODIACEAE σκορπίδι, χρυσόχορτο

189 Pteridium aquilinum POLYPODIACEAE φτέρη

190 Portulaca oleracea PORTULACACEAE γλιστρίδα, αντράκλα

191 Anagalis arvensis PRIMULACEAE περδικούλι

192 Cyclamen creticum PRIMULACEAE κυκλάμινο, τρίμερα

193 Anemone coronaria RANUNCULACEAE ανεμώνα, αγριοπαπαρούνα

194 Anemone pavonina RANUNCULACEAE ανεμώνα, αγριοπαπαρούνα

195 Clematis vitalba RANUNCULACEAE κληματσίδα, αγράμπελη, περιπλοκάδι

196 Ranunculus asiaticus RANUNCULACEAE νεραγκούλα

197 Ranunculus ficaria RANUNCULACEAE βατράχιο

198 Ranunculus sp. RANUNCULACEAE βατράχιο

199 Reseda alba RESEDACEAE βρωμούσα, γαϊδουρόχορτο

200 Amygdalus communis ROSACEAE αμυγδαλιά

201 Crataegus heldreichii ROSACEAE μπερκιά, κράταιγος, κουδουμηλιά

202 Pyrus spinosa ROSACEAE αγριαχλαδιά, γκορτσιά

203 Rubus sanctus ROSACEAE βάτος, βατομουριά, βάτσινα

204 Sanguisorba minor ROSACEAE αιματόχορτο

205 Sarcopoterium spinosum ROSACEAE αφάνα, αστοιβίδα

206 Galium sp. RUBIACEAE κολλητσίδα

207 Rubia tinctorum RUBIACEAE ριζάρι

208 Valantia muralis RUBIACEAE

209 Ruta graveolens RUTACEAE απήγανος

210 Osyris alba SANTALACEAE παρασειρίτια, φινοκαλίδι

211 Bellardia trixago SCROPHULARIACEAE αγριόλυκος, θρούνα

212 Misopates orontium SCROPHULARIACEAE

213 Parentucellia viscosa SCROPHULARIACEAE

214 Scrophularia lucida SCROPHULARIACEAE ψαχόχορτο, μνιομόχορτο

215 Verbascum graecum SCROPHULARIACEAE φλώμος

216 Verbascum sinuatum SCROPHULARIACEAE φλώμος, μελισσανδρώ

~ 4 3 ~


217 Veronica cymbalaria SCROPHULARIACEAE βερόνικα, αυλακόχορτο

218 Veronica hederifolia? SCROPHULARIACEAE βερόνικα, αυλακόχορτο

219 Selaginella denticulata SELAGINELLACEAE

220 Mandragora autumnalis SOLANACEAE μανδραγόρας

221 Styrax officinalis STYRACACEAE αστύρακας

222 Thymelaea hirsuta THYMELEACEAE φινοκαλιά

223 Daucus carota UMBELLIFERAE σταφυλίνακας, άγριο καρότο

224 Ferula communis UMBELLIFERAE νάρθηκας

225 Foeniculum vulgare UMBELLIFERAE μάραθο

226 Scandix pecten-veneris UMBELLIFERAE χτένι της Αφροδίτης

227 Tordylium sp. UMBELLIFERAE καυκαλήθρα

228 Torilis nodosa UMBELLIFERAE μυρμηκοβότανο, κολλητσίδα

229 Torilis sp. UMBELLIFERAE μυρμηκοβότανο, κολλητσίδα

230 Parietaria cretica URTICACEAE περδικάκι

231 Urtica dioica URTICACEAE τσουκνίδα

232 Fedia cornucopiae VALERIANACEAE

233 Valerianella discoidea VALERIANACEAE βαλεριανέλλα, λυκοτρίβολλο

234 Verbena officinalis VERBENACEAE γοργογιάννι, σταυροβότανο

235 Vitis vinifera VITACEAE άγριο αμπέλι

* Η συντοµογραφ ία sp . ε ί να ι γ ια τη λέξη spec i es , που σηµα ίν ε ι

ε ί δος . Χρησ ιµοπο ιήθηκε σ ε ε ίδη που δεν καταφέραµε να αναγνωρ ίσουµε ή όπου υπήρχαν δ ιάφορα άγνωστα ε ί δη .

** Η συντοµογραφ ία subsp . ε ί να ι γ ι α τη λέξη subspec i es , που σηµα ίνε ι υποε ί δος .

Ο αθάνατος (Agave amer i cana ) ε ί να ι ε ί δος της Αµερ ικής .

Συγκ εκρ ιµένα , µε ταφέρθηκε από το Μεξ ι κό στη χώρα µας πρ ιν από πολλά χρόν ια , γ ι α να χρησ ιµοπο ιηθε ί ως καλλωπ ιστ ι κό . Σ την Κρήτη έχ ε ι εγ κλ ι µατ ιστε ί πολύ καλά .

6 .1 .1 Ενδηµ ικά ε ίδη

Τα ε ίδη Pe t romaru la p innata , Or iganum d ic tamnus κα ι Ebenus c re t i cus , ε ί ν α ι ενδηµικά της Κρήτης .

Τα ε ί δη Alysso ides c re t i ca , Cyc lamen c re t i cum κα ι Arum c re t i cum ε ί να ι ενδηµικά στην Κρήτη κα ι στην Κάρπαθο .

Το ε ίδος Centau rea raphan ina ε ί να ι ενδηµικό στην Κρήτη ,

στην Κάσο και στην Κάρπαθο .

Τα ε ίδη Aeth ionema saxat i l e κα ι I r i s ungu icu lar i s subsp. c re tens i s ε ί να ι ενδηµ ικά στην Ελλάδα .

Φωτογραφίες από τα φυτά που ανακαλύψαµε θα βρείτε

στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β, σελ. 94

~ 4 4 ~


6 .2 Παν ίδα Με τον όρο παν ίδα εννοούµε το σύνολο των δ ι αφόρων ε ιδών

ζω ικών οργαν ισµών (Σπονδυλωτών κα ι Ασπόνδυλων) που απαντούν σε µ ί α περ ιοχή . Η γ νώση µας γ ια τα ζώα της Ελλάδας ξ ε κ ι νά πολύ παλ ιά , ουσ ι αστ ι κά από τον Αρ ιστοτέλη που πρ ιν από 2 .300 χρόν ια έγραψε το «Περ ί ζώων ιστορ ία ι» , όπου π ερ ι έγραψε µε ι δ ια ί τ ερη λεπτοµέρε ια περ ίπου 600 ε ί δη . Σύµφωνα µε πρόσφατες απογραφές ( Fauna Eu ropaea 2004) , στην Ελλάδα έ χουν καταγραφε ί 23 .130 ε ίδη ζώων της ξηράς κα ι των γλυκών νερών (Λεγάκ ι ς 2004 ) . Σ ’ αυτά µπορούµε να προσθέσουµε κα ι άλλα 3 .500 ε ίδη της θάλασσας . Αν προσθέσουµε έναν αρ ι θµό ε ιδών που έχε ι καταγραφε ί αλλά δεν περ ι λαµβάνετα ι σ τους σηµερ ινούς καταλόγους , φθάνουµε σ ε ένα σύνολο περ ίπου 30 .000 ε ι δών .

Η παν ίδα της Ελλάδας δεν ε ί να ι καλά µελετηµένη . Καλύτερα γνωστά ε ί να ι τα Σπονδυλόζωα , ενώ τα µεγαλύτερα κ ενά υπάρχουν στα Ασπόνδυλα . Π ιστεύετα ι ότ ι αν µελετηθε ί η ε λλην ική παν ίδα πλήρως , θα πρέπε ι να π ερ ι λαµβάνε ι περ ίπου 50 .000 ε ί δη ! (Λεγάκ ι ς , 2007 ) . Από αυτά:

• 555 ε ί να ι ψάρ ια (447 θαλάσσ ια κα ι 108 ε ίδη γλυκού νερού) • 22 ε ί να ι αµφ ίβ ια • 61 ε ί να ι ερπετά • 436 ε ί να ι πουλ ι ά • 111 ε ί να ι θηλαστ ι κά (98 χερσα ία κα ι 13 θαλάσσ ια ) • 24 .747 περ ί που ε ί να ι ασπόνδυλα

Η παν ίδα της Ελλάδας έχε ι περ ισσότερες συγγέν ε ι ε ς µε την παν ίδα της ανατολ ι κής Μεσογε ίου , µ ιας περ ιοχής που επηρεάζετα ι από την Ευρώπη , την κε ντρ ι κή Ασ ία , την Ανατολ ία , τη Μέση Ανατολή κα ι την Αφρ ική . Μ ια άλλη ι δ ια ι τ ερότητα της ελλην ι κής παν ί δας ε ί να ι το υψηλό ποσοστό ενδηµ ισµού . Από τα δεδοµένα του προγράµµατος Fauna Europaea προκύπτε ι ότ ι µέχρ ι σήµερα έχουν καταγραφε ί 3 .956 ενδηµ ικά ε ίδη της ξηράς κα ι των γλυκών ν ερών , ένα ποσοστό 17 ,1%. Υπάρχουν ορ ισµέν ες οµάδες όπως τα χερσα ία Ισόποδα κα ι τα Ορθόπτερα , µ ε ενδηµ ισµό υψηλότερο από 30% (64% κα ι 32% αντ ίστο ι χα) . Ο ι κυρ ιότερο ι λόγο ι γ ια την ύπαρξη αυτών των υψηλών ποσοστών ε ί να ι η µακροχρόν ια αποµόνωση των ελλην ι κών νησ ιών κα ι η ύπαρξη καταφυγ ίων κατά τη δ ιάρκ ε ια των παγετώνων στ ι ς ορε ι ν έ ς περ ιοχές .

Μέχρ ι στ ι γµής αναφερόµαστε µόνο στους αρ ι θµούς των ε ιδών κα ι όχ ι των υποε ι δών , τα οπο ία αυξάνουν ακόµα π ερ ισσότερο την πο ικ ι λ ία της παν ί δας µας κα ι αυτό γ ί ν ετα ι , γ ια τ ί η συστηµατ ι κή κατάταξη πολλών από αυτά δεν έχ ε ι ακόµα αποσαφην ιστε ί πλήρως .

Αυτή η µεγάλη πο ικ ι λότητα της παν ί δας της χώρας µας ε ξηγε ί τα ι όπως κα ι η πο ι κ ι λό τητα στην χ λωρ ίδα . Από τη µ ία πλευρά , ο ελ λην ι κός χώρος λε ι τούργησε ως καταφύγ ιο στα ζώα της Βόρε ιας Ευρώπης που ήθελαν να αποφύγουν τους παγετώνες κα ι από την άλλη , η τ εράστ ια πο ι κ ι λ ία ο ι κοτόπων της χώρας µας (σ ' ένα µ ι κρό γεωγραφ ικό χώρο απαντούν πολλο ί δ ιαφορετ ι κο ί τύπο ι περ ιβάλλοντος ) βοήθησε στην ανάπτυξη δ ιαφορετ ι κών πληθυσµών

~ 4 5 ~


άγρ ιων ζώων , ο ι οπο ίο ι έδωσαν νέα ε ί δη κα ι υποε ί δη , πολλά από τα οπο ί α ε ί να ι ενδηµ ικά στη χώρα µας . (h t tp : / /www.pa rn i t ha-np .g r )

Από την Κρήτη απουσ ιά ζουν τα µεγάλα θηλαστ ι κά , π . χ . ελάφ ια ,

αρκούδες κα ι τα άγρ ια σαρκοβόρα ζώα , όπως ο ι λύκο ι κα ι τα τσακάλ ια . Έχε ι όµως τ εράστ ια ποσοστά ενδηµ ισµού .

Κάπο ια ζώα που υπάρχουν µόνο στην Κρήτη κα ι πουθενά αλλού στον κόσµο ε ί να ι : κρητ ι κός αγρ ιόγατος , κρητ ι κός α ί γαγρος , κρητ ι κός ακανθοποντ ι κός , κρητ ι κός ασβός , κρητ ι κό κουνάβ ι , κρητ ι κός ι χνηλάτης , γ εωργαλ ί δ ι κο άλογο κ .ά .

Η περ ιοχή του Ψηλορε ί τη , λόγω της γ εωγραφ ικής της θέσης κα ι

της γεωλογ ικής της ιστορ ί ας , συγκ εντρώνε ι σηµαντ ι κή παν ίδα τόσο από πο ιοτ ι κή , όσο κα ι από ποσοτ ι κή άποψη. Ενδηµ ικά , σπάν ια κα ι ι δ ι α ί τ ερα παν ιδ ι κά στο ιχ ε ία , εµφαν ί ζ οντα ι µ ε ένα µοναδ ι κό συνδυασµό .

Α ξ ιό λογα ο ι κοσυστήµατα στην περ ιοχή αποτελούν κα ι τα

φαράγγ ια , σ τα οπο ία δηµ ιουργε ί τα ι ένα σπουδα ίο καταφύγ ιο γ ια αρκετά ε ίδη ζώων που το χρησ ιµοπο ιούν ως χώρο φωλ ιάσµατος , τροφής κα ι ξ εκούρασης . Ο ι σπηλ ι έ ς αποτελούν επ ίσης ε ξα ιρετ ι κά ευα ίσθητα ο ι κοσυστήµατα που φ ιλοξ ενούν εκτός από τα ασπόνδυλα κα ι πολλ ές οµάδες σπονδυλωτών µε σηµαντ ι κότ ερη αυτή των Χε ιροπτέρων (νυχτερ ίδων ) .

Επ ιπλέον , πολλά ζω ικά ε ίδη της Κρήτης ε ί να ι σπάν ια κα ι

απε ι λούµενα . Ο Ψηλορε ί της θεωρε ί τα ι περ ιοχή πολύ σηµαντ ι κή γ ια τα αρπακτ ι κά πτηνά , καθώς εκε ί αναπαράγοντα ι ο Γυπαετός (Gypaetus ba rba tus ) , το Όρν ιο (Gyps f u l vus ) , ο Χρυσαετός (Aqu i l a ch ry saeto s ) , ο Σπ ι ζαε τός (H i e raaetus f as c i a t us ) κα ι ο Πετρ ί της ( Fa l co pe reg r i nus ) . Επ ίσης αναπαράγετα ι η Νησ ιωτ ική Πέρδ ικα (A le c t o r i s chukar ) κα ι η Κοκκ ι νοκαλ ιακούδα (Py r rhoco rax py r rhoco rax ) . To καλοκα ίρ ι εµφαν ί ζ ετα ι κα ι ο Μαυροπετρ ί της (Fa l co e l eono rae ) , που ε ί να ι άκρως απε ι λούµενο ε ί δος . Γ ια περ ισσότερες πληροφορ ί ε ς γ ι α αυτά τα αρπακτ ι κά , δ ε ί τ ε στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α , σ ελ . 90 .

Ε ι δ ι κά ο γυπαετός ε ί να ι τ ο σπαν ιό τερο ε ί δος αρπακτ ικού σ τη χώρα

µας κα ι γ εν ι κότ ερα στα Βαλκάν ια . Το γεγονός αυτό οδήγησε σ τη δ ι ε ξαγωγή ενός προγράµµατος γ ια την προστασ ία του , µ ε τη συγχρηµατοδότηση της Ε .Ε . Ανάµεσα στ ι ς περ ιοχές που επ ι λέχθηκαν γ ια παρακολούθηση κα ι προστασ ία του ε ί δους ήταν κα ι η περ ιοχή του Βροµωνερού .

Γεν ι κά τα πλέον συχνά σε παρουσ ία µεγάλα ζώα στην περ ιοχή του

Κρουσώνα ε ί να ι ο Κρητ ι κός ασβός – Άρκαλος , ο Ακανθοπόντ ι κας , ο Λαγός , το Κρητ ι κό κουνάβ ι – Ζουρ ίδα , κα ι η Κρητ ι κή Νυφ ί τσα – Καλ ι γ ιαννού .

Η οµάδα µας κατ έγραψε τα ε ξής ε ί δη :

~ 4 6 ~


ΣΠΟΝ∆ΥΛΩΤΑ

ΕΙ∆ΟΣ ΚΟΙΝΟ ΟΝΟΜΑ

Αµφίβια

Rana cretensis Βατράχια, αφορδακοί

Ερπετά

Testudo graeca Χελώνα

Lacerta trilineata subsp. polylepidota Κολισαύρα

Chalcides ocellatus Λιακόνι

Hemidactylus turcicus Σαµιάµιθος

∆ιάφορα είδη Φίδια

Πτηνά

Columba livia Αγριοπερίστερο

Delichon urbica Χελιδόνι

Passer domesticus Σπουργίτι, Ατσέλεγος

Columba palumbus Φάσσα

Corvus corax Κόρακας

Luscinia megarhynchos Αηδόνι

Numida meleagris Φραγκόκοτα

Gyps fulvus Όρνιο

Buteo rufinus Αετογερακίνα

∆ιάφορα είδη Αετός

∆ιάφορα είδη Κουκουβάγια

Θηλαστικά

Meles meles subsp. arkalus Άρκαλος, Ασβός

Erinaceus concolor subsp. nesiotes Σκαντζόχοιρος

Lepus europaeus subsp. creticus Λαγός

Mus domesticus Ποντικός

Martes foina subsp. bunites Ζουρίδα, Κουνάβι

Mustela nivalis subsp. boccamela Νυφίτσα, Καλογιαννούσα

Rattus rattus Αρουραίος

∆ιάφορα είδη Νυχτερίδες

ΑΣΠΟΝ∆ΥΛΑ

Πεταλούδες

Πασχαλίτσες

Κατσαρίδες

Μέλισσες

Σφήκες

Μυρµήγκια

Μύγες

Χοχλιός

Καβρός

Νεροσκούληκας

~ 4 7 ~


6 .2 .1 Ενδηµ ικά ε ίδη Από αυτά , ο Κρητ ι κός Λ ι µνοβάτραχος (Rana c r e tens i s ) , ο

Κρητ ι κός Σκαντζόχο ιρος (E r i naceus conco l o r subsp . nes io t es ) , ο Κρητ ι κός Ασβός (Me l e s me l es subsp . a r ka lu s ) κα ι τ ο Κρητ ι κό Κουνάβ ι (Ma r t es fo i na subsp . bun i t es ) ε ί να ι ενδηµικά της Κρήτης.

Στην πρώτη φωτογραφ ία φα ίνετα ι µ ια αετογερακ ίνα κα ι στη

δεύτ ερη ένα όρν ιο , καθώς πετούν πάνω από το ύψωµα Βοσκερό . Σ την τρ ί τη φωτογραφ ία φα ίνοντα ι έντοµα , τα οπο ία ε ίνα ι άφθονα .

~ 4 8 ~


6 .3 Πετρώµατα Τα πε τρώµατα που βρ ίσκοντα ι γύρω µας σχηµατ ίσ τηκαν πρ ιν από

µερ ι κά εκατοµµύρ ια ή δ ισεκατοµµύρ ια χρόν ια . Το π έτρωµα που κυρ ι αρχε ί στο βουνό ε ί να ι ο ασβεστόλ ιθος , ο οπο ί ος πολλές φορές σχηµατ ί ζ ε ι κρυστάλλους . Ο ι ασβεστόλ ιθο ι αποτελούντα ι σχεδόν αποκλε ιστ ι κά από ανθρακ ικό ασβέστ ιο ή κελύφη οργαν ισµών που συγκολλούντα ι µε ανθρακ ικό ασβέστ ιο . Συνήθως περ ι έχουν πολλά απολ ι θώµατα .

~ 4 9 ~


Άλλο ένα σηµαντ ι κό πέτρωµα ε ί να ι ο ι µάργες . Ε ί να ι ένα χαλαρό πέ τρωµα που περ ι έχε ι αργ ί λ ιο κα ι ασβέστ ιο . Στην Κρήτη ονοµάζετα ι κο ι νά “κούσκουρας ” . Συχνά έχε ι τη µορφή λεπτών φύλλων κα ι τότε ονοµάζετα ι “ χαρτοκούσκουρας ” . Ανάµεσα σ τα στρώµατα του “χαρτοκούσκουρα” ε ί να ι συχνή η εµφάν ιση απολ ι θωµάτων σκελε τών ψαρ ιών κα ι θαλάσσ ιων φυτών .

6 .4 Απολ ιθώµατα Η ζωή στον πλανήτη µας εµφαν ίστηκε πρ ιν από 3 ,5

δ ισεκατοµµύρ ια χρόν ια . Από τότε εµφαν ί ζονταν κα ι ε ξαφαν ί ζον ταν ε ίδη συνεχώς . Το µεγαλύτερο µέρος όλων των οργαν ισµών που υπήρξαν σ τη Γη σήµερα έχε ι ε ξαφαν ιστε ί , αλλά ένας αρ ι θµός ε ιδών δ ιατηρήθηκε µε τη µορφή απολ ι θωµάτων .

Τα απολ ιθώµατα µπορε ί να ε ί να ι λ ε ίψανα φυτ ικών ή ζω ικών οργαν ισµών που ε ί να ι αρχα ιότ ερα από 40 .000 χρόν ια . Ο ι οργαν ισµο ί γ ια να απολ ιθωθούν , υφ ίσταντα ι πολλαπλές χηµ ικέ ς αλλαγές , αν κα ι πολλές από τ ι ς αρχ ι κέ ς ουσ ί ε ς παραµένουν στα απολ ιθώµατα . Τα απολ ι θώµατα µπορε ί να ε ί να ι φυτά ή ζώα . Μας δ ί νουν πολύτ ιµ ες πληροφορ ί ε ς γ ια τους ζωντανούς οργαν ισµούς που έ ζησαν σε παλα ι ότερ ες εποχ ές .

Εµε ί ς ε ντοπ ίσαµε πολλές θ έσε ι ς µε πάρα πολλά απολ ιθωµένα κοχύλ ια , µέσα σε µάργες , µ έσα κα ι έ ξω από το χωρ ιό . Τα ευρήµατα αυτά αποδε ι κνύουν ότ ι όλη η περ ιοχή βρ ισκόταν κάποτε βυθ ισµένη στη θάλασσα .

Όπως γνωρ ί ζουµε άλλωστε , µέχρ ι κα ι πρ ι ν από 65 .000 .000 περ ίπου χρόν ια , ο χώρος που σήµερα βρ ίσκ ετα ι η Ελλάδα ήταν ο χώρος µ ιας βαθ ι άς θάλασσας , της Τηθύος . Τότε , ξ εκ ί νησε µ ια δ ιαδ ι κασ ία γνωστή ως Αλπ ι κή ορογένεση , η οπο ία δ ι ήρκεσε περ ίπου

~ 5 0 ~


45 .000 .000 χρόν ια . Σε αυτό το δ ιάστηµα , η Αφρ ικαν ι κή πλάκα συγκρούστηκε µε την Ευρασ ιατ ι κή κα ι ανασηκώθηκαν ο ι Άλπε ι ς , ενώ ταυτόχρονα όλος ο Ελλαδ ικός χώρος πτυχώθηκε σταδ ι ακά κα ι σχηµατ ίστηκαν ο ι οροσε ιρές της Π ίνδου , της Ροδόπης κα ι τα ελλην ι κά ηφα ίστε ια (βλ . Παρουσ ίαση 5 , σ το cd ) .

Πρ ιν από 23 .000 .000 χρόν ια εµφαν ίστηκε η Κρήτη . Τότε όλο το νότ ιο Α ι γα ί ο ήταν εν ια ίο κοµµάτ ι ξ ηράς που συνέδεε την ηπε ιρωτ ι κή Ελλάδα µε τη Μ ικρά Ασ ία κα ι ονοµάστηκε Α ι γα ι ί δα . Με τον κα ιρό η Α ι γα ι ί δα κατακερµατ ίστηκε κα ι σ ι γά σ ι γά το Α ι γα ί ο πήρε τη µορφή που έχε ι σήµερα , µ ε τα χ ι λ ι άδες νησ ι ά κα ι βραχονησ ίδες . Η Κρήτη µας λο ιπόν βρ ίθ ε ι απολ ι θωµάτων κα ι στ ι ς φωτογραφ ίε ς , σάς δε ί χνουµε µερ ι κά από αυτά που φέραµε στην επ ιφάνε ια .

Απολιθωµένα κοχύλια µέσα σε ί ζηµα

~ 5 1 ~


~ 5 2 ~


6 .5 Περ ιβαλλοντ ικά προβλήµατα Ο ι ε ξορµήσε ι ς µας στο φυσ ικό περ ιβάλλον του χωρ ιού µας

συνοδεύτηκαν δυστυχώς από µερ ι κέ ς δυσάρεστες εκπλήξε ι ς . Εντοπ ίσαµε σηµαντ ι κά περ ιβαλλοντ ι κά προβλήµατα , όπως τη ρ ίψη µπαζών κα ι απορρ ιµµάτων στο χε ίµαρρο Τ ζαµά που βρ ίσκε τα ι στην ε ίσοδο του χωρ ιού .

22-01-2009

Ακόµα , το ρ έµα αφρ ί ζ ε ι όπως βλ έπετ ε στην ε ι κόνα , κάτ ι που

δε ί χνε ι ό τ ι µάλλον δεν ε ί να ι πόσ ιµο το ν ερό…

~ 5 3 ~


Τ ι ς ε ι κόνες αυτές τ ι ς παρουσ ιάσαµε στο σχολε ίο µας ενώπ ιον της ∆ηµοτ ι κής Αρχής κα ι προς µεγάλη µας χαρά κα ι ι κανοπο ίηση δ ιαπ ιστώσαµε ότ ι σε πολύ µ ι κρό χρον ι κό δ ιάστηµα κα ι όσο γράφαµε αυτή την εργασ ία , ο ∆ήµος έλαβε µέτρα γ ια τον καθαρ ισµό του χε ίµαρρου .

06-06-2009

∆εν ε ί να ι πολύ π ι ο όµορφα τώρα;

~ 5 4 ~


Επ ιπλέον , σε όλες µας τ ι ς εκδροµές εντοπ ίσαµε κάλυκες . Μάλ ιστα , βρήκαµε φυσ ί γγ ια ακόµα κα ι σ την περ ιοχή που ανακηρύχτηκε Καταφύγ ιο Άγρ ι ας Ζωής κα ι όπως ε ί να ι γνωστό , απαγορεύετα ι αυστηρά το κυνήγ ι .

Τέλος , ορατά ε ί να ι τα σηµάδ ια της υπερβόσκησης σε ολόκληρο το

βουνό . Από τ ι ς καθηγήτρ ι έ ς µας µάθαµε ότ ι τα φρύγανα κα ι ε ι δ ι κά ο ι ασφόδελο ι , ε ί να ι φυτά που φυτρώνουν σε υποβαθµ ισµένες περ ιοχές . Εµε ί ς ε ί δαµε ότ ι το µεγαλύτερο µέρος των βουνών µας καλύπτετα ι από αυτά τα φυτά , τα µοναδ ικά που αντ έχουν στη βόσκηση .

~ 5 5 ~


Άλλα φυτά όπως ο ι πρ ί νο ι κα ι τα σφεντάµ ια βοσκούντα ι τόσο πολύ , ώστε πα ίρνουν καχ εκτ ι κ έ ς µορφές , χωρ ί ς όµως κα ι πάλ ι να ξ εφεύγουν .

Τελ ι κά το ο ι κοσύστηµα υποβαθµ ί ζ ετα ι τ όσο πολύ , ώστε το έδαφος σε κάπο ια σηµε ία ε ί να ι εντ ελώς γυµνό . Ε ί να ι αν ί κανο να συντηρήσε ι ζωή, δεν φυτρώνε ι τ ίποτα κα ι στο τέλος παρασύρετα ι µε τη βροχή .

Αυτός ε ί να ι κα ι ο λόγος που όλα τα βουνά µας ε ί να ι

«φαλακρά» . Κάποτε όλος ο Ψηλορε ί της µας ήταν καλυµµένος µε δάση από κυπαρ ίσσ ι α , βελαν ιδ ι έ ς , σφεντάµ ια , λ εύκ ες κα ι άλλα ε ί δη δέντρων . Τ ι ωρα ία θα ήταν να ξαναγ ι νόταν έ τσ ι !

~ 5 6 ~


6 .6 Στάσε ι ς κατο ίκων Στα ερωτηµατολόγ ι ά µας ε ίδαµε ότ ι ο ι κάτο ι κο ι του χωρ ιού

γνωρ ί ζουν 30 ε ίδη φυτών που τα χρησ ιµοπο ιούν αρκετά κα ι 8 ε ί δη ζώων , που τα χρησ ιµοπο ιούν κυρ ίως γ ια φαγητό .

Ο ι µ ισο ί σχεδόν από τους ερωτηθέντ ες δεν γνωρ ί ζουν τ ίποτα γ ια τ ι ς προστατευόµενες περ ιοχές κα ι κάπο ιο ι γνωρ ί ζουν ότ ι ο Γούρνος κα ι τ ο Βροµωνερό προστατεύοντα ι .

Αποτελέσµατα ερωτηµατολογίων

30

1078

2 1

0

5

10

15

20

25

30

35

Είδη Τοποθεσίες Χρήσεις

Φυτά

Ζώα

Προστατευόµενες περιοχές

∆εν είναι

προστατευόµενες

8%

∆εν γνωρίζω

47%

Πρέπει να

προστατεύονται

15%

Βροµωνερό

15% Γούρνος

15%

~ 5 7 ~


Τέλος , στην ερώτηση αν συµβάλλουν στην προστασ ία της περ ιοχής , το µεγαλύτερο µέρος των ερωτηθέντων κατο ίκων δεν απάντησε , ενώ ένα 27% συµβάλλε ι στην προστασ ία της .

Παραθέτουµε το σύνολο των απαντήσεων στ ι ς επόµεν ες σελ ίδες .

Στάσεις κατοίκων

∆εν

απαντώ

53%

∆εν

συµβάλλω

20%

Συµβάλλω

στην

προστασία

27%

~ 5 8 ~


~ 5 9 ~


~ 6 0 ~


6 .7 Πολ ιτ ισµ ική κληρονοµ ιά Στα πλα ίσ ια των συνεντ εύξ εων στους κατο ίκους , τους ζητήσαµε

να µας δε ί ξ ουν τα υφαντά κα ι τα κε ντήµατά τους , γ ια να δ ιαπ ιστώσουµε κατά πόσο έχουν επηρεαστε ί από το φυσ ικό περ ιβάλλον του τόπου µας . Το αποτέλεσµα ήταν να φωτογραφ ίσουµε πάρα πολλά φυτ ικά κα ι ζω ικά µοτ ί βα !

Εδώ σας δε ί χνουµε µερ ι κ έ ς τέ το ι ε ς φωτογραφ ίε ς .

~ 6 1 ~


~ 6 2 ~


7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα συµπεράσµατα της έρευνάς µας ε ί να ι τα ε ξής :

Ο ι κάτο ι κο ι τ ου Κρουσώνα γνωρ ί ζουν καλά τη χλωρ ίδα κα ι την παν ίδα της περ ιοχής . Μελετώντας τα ερωτηµατολόγ ια που συµπλήρωσαν ο ι κάτο ι κο ι αλλά κα ι τ ι ς συνεντ εύξ ε ι ς του δηµάρχου κα ι τ ου δασάρχη δ ι απ ισ τώσαµε ότ ι τα περ ισσότερα από τα αυτοφυή φυτά που ευδοκ ιµούν στον Κρουσώνα αλλά κα ι τα άγρ ια ζώα της περ ιοχής ε ί να ι γνωστά στους κατο ίκους . Με ι δ ια ί τ ερη χαρά καταγράψαµε πολλές τοπ ικέ ς ονοµασ ί ε ς φυτών , όπως γ ια παράδε ι γµα: πλουµ ί , αστύρακας , µαχα ιρ ίδε ς , κόρες , κατσοπρ ίν ια , δρυγ ι άδες , κα ι ζώων: άρκαλος , καλογ ιαννούσα , ζουρ ίδα , σκάρες , φουρόγατος .

Επ ίσης , δ ιαπ ιστώσαµε πως ε ξακολουθούν να χρησ ιµοπο ιούν φυτά κα ι ζώα σ την καθηµερ ινή τους ζωή, στην τ έχνη κα ι στα τραγούδ ι α τους . Από τα δ ιαγράµµατα φα ί νετα ι ότ ι ο ι περ ισσότερο ι κάτο ι κο ι χρησ ιµοπο ιούν τα άγρ ια φυτά στην κατασκευή βαφών, φαρµάκων κα ι ζωοτροφών κα ι φυσ ικά στην καθηµερ ινή τους δ ιατροφή, αφού δ εν λε ί πουν από τ ι ς παραδοσ ιακές συνταγές τους . Τα ζώα χρησ ιµοπο ιούντα ι κυρ ίως σ το φαγητό (κυνήγ ι ) .

Πολλά µοτ ίβα ζώων κα ι φυτών εν τοπ ίστηκαν σε κεν τήµατα κα ι υφαντά που σ τολ ί ζουν τα κρουσαν ιώτ ι κα νο ι κοκυρ ι ά , ενώ δεν λε ίπουν αντ ίσ το ι χα µοτ ίβα από τ ι ς εκκλησ ί ε ς κα ι τ ι ς κρήνες µας . Ο ι κάτο ι κο ι τ ου χωρ ιού δ εν δ ίστασαν να µας πουν αστε ί ες µαντ ι νάδες που χρησ ιµοπο ι ούντα ι ακόµα κα ι σήµερα , όπως αυτή που ακολουθε ί ( περ ισσότερες µαντ ι νάδες στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α , σελ . 92) :

«Τα µάτ ι α σου ε ί να ι σαν τα αβγά τα αφτ ιά σου σαν του χο ίρου

κα ι τ ο υπόλο ιπο κορµ ί ωσάν του σκαντ ζοχο ίρου!»

Αρκετο ί από τους κατο ί κους που πήραν µέρος στην έρευνα

γνωρ ί ζουν τ ι ς προστατευόµενες π ερ ιοχές του Κρουσώνα αλλά δήλωσαν ότ ι ε ί τ ε δεν έχουν πρόσβαση στ ι ς περ ι οχές αυτ ές ε ί τ ε δ εν γνωρ ί ζουν τους τρόπους εκε ί νους µε τους οπο ίους µπορούν να προστατευτούν ο ι περ ιοχές αυτές . Τα σηµαντ ι κότερα προβλήµατα που αν έφεραν ήταν η υπερβόσκηση κα ι ο ι πυρκαγ ι έ ς κα ι ο ι περ ισσότερο ι τόν ισαν την ανάγκη γ ια π ιο συστηµατ ι κό έλ εγχο κα ι προστασ ία των περ ι οχών , καθώς αναγνώρ ισαν την ι δ ια ί τ ερη σηµασ ία των περ ιοχών αυτών που αποτελούν τους «πνεύµονες» του χωρ ιού κα ι σηµαντ ι κούς β ι οτόπους άγρ ιας ζωής . Αντ ίστο ι χα ο δήµαρχος Κρουσώνα κα ι ο δασάρχης Ηρακλε ίου τόν ισαν την ανάγκη συνεργασ ίας κράτους κα ι πολ ι τών µε στόχο την εν τονότερη κα ι π ιο συστηµατ ι κή προστασ ία της περ ιοχής ώστε να περ ιορ ιστούν ο ι πυρκαγ ι έ ς , να γ ί νουν συστηµατ ι κ έ ς αναδασώσε ι ς κα ι να µετρ ιαστούν τα φα ι νόµενα υπερβόσκησης στο Λ ιβάδ ι κα ι στο Βροµωνερό κα ι της ρύπανσης των υδάτ ι νων πόρων . Τα αποτελ έσµατα της µ ικρής µας έρ ευνας µας κατέδε ι ξ αν τα προβλήµατα του τόπου µας κα ι µας έκαναν να συνε ι δητοπο ιήσουµε την ευθύνη που έχουµε όλο ι µας ως µελλοντ ι κο ί πολ ί τ ε ς του Κρουσώνα . Στόχος µας ε ίνα ι η δ ιατήρηση της σχέσης ανθρώπου-φύσης Στόχος µας ε ίνα ι η αρµονική συνύπαρξή τους κα ι στο µέλλον.

~ 6 3 ~


8. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ Όπως ε ιπώθηκε κα ι παραπάνω, στα πλα ίσ ι α της εκπα ίδευσής µας

επ ισκεφτήκαµε το ΚΠΕ Μακρ ιν ί τσας , όπου δουλέψαµε σε οµάδες ,

περ ι ηγηθήκαµε στα καλντερ ί µ ια του χωρ ιού ,

µάθαµε γ ια τη χλωρ ίδα του Πηλ ίου κα ι γ ι α την παραδοσ ιακή αρχ ι τ ε κτον ι κή του .

~ 6 4 ~


~ 6 5 ~


Αυτό που µας εν τυπωσ ίασε περ ισσότερο ήταν η βλάστηση , µε πανύψηλα , πυκνά δάση κα ι πολλά ρυάκ ια .

~ 6 6 ~


«Προχωρώντας στο δρόµο µε προορ ισµό την Μακριν ίτσα παρατηρήσαµε κάποια ιδ ια ίτερα χαρακτηριστ ικά αυτής της περ ιοχής που αξ ίζε ι να σηµειωθούν. Καταπράσινα τοπία γεµάτο ανθισµένα λουλούδια , σπάν ια ενδηµικά φυτά, πλούσια πανίδα ήταν κάποια από τα αξ ιόλογα χαρακτηριστ ικά που στολ ίζουν την περιοχή. Βέβαια , δεν υπάρχε ι καµία περιοχή που να µην έχε ι δεχτε ί επιρροή από τον άνθρωπο άρα κα ι η Μακριν ίτσα δεν αποτελε ί εξα ίρεση. Σε κάποιους τοµεί ς ο άνθρωπος έχε ι συµβάλλε ι θετ ικά κατασκευάζοντας κρήνες σε δ ιάφορα σηµεία του χωριού µε κύριο σκοπό τον εφοδιασµό των κατο ίκων µε νερό. Επίσης, υπάρχουν ταµπέλες καθοδόν που σε καθοδηγούν, κατασκευασµένες φυσικά από ξύλο. Σε όλη την έκταση του χωριού υπάρχουν παραδοσιακά, καλοδιατηρηµένα σπίτ ια κατασκευασµένα µε φυσικά υλ ικά όπως σχ ιστόλ ιθο, ξύλο, λ ίθους κ .α . Αρκετά µαγαζ ιά υπάρχουν τα οποία πουλούν παραδοσιακά γλυκά της περιοχής κα ι αναµνηστ ικά. Η Μακριν ίτσα ε ίνα ι ένα από τα ωρα ιότερα χωριά της Ελλάδας που έχε ι δεχτε ί τόσο µ ικρή έως κα ι µηδαµινή επιρροή από την ανθρώπινη ύπαρξη. Η πλούσια βλάστηση, η πο ικ ιλ ία της πανίδας κα ι γεν ικά η ατµόσφαιρα του χωρ ιού προκαλεί δέος κα ι θαυµασµό. Αντ ίστο ιχα, ο Κρουσώνας ε ίνα ι ένα πολύ όµορφο χωριό αλλά όχ ι κα ι τόσο δ ιατηρηµένο. Παρ ’ ότ ι υπάρχουν αρκετά παλιά σπ ίτ ια , δυστυχώς δεν έχουν αξ ιοποιηθε ί αλλά εγκαταλε ιφθεί . Καλό θα ήταν να αναπαλαιωθούν ώστε να ξαναγ ίνουν κατο ικήσιµα. Άλλο ένα πρόβληµα αποτελε ί η ρύπανση των υδροφόρων ορι ζόντων από την χρήση χηµ ικών και τοξ ικών λ ιπασµάτων. Επιπλέον, η βλάστησή του δεν ε ίνα ι κα ι τόσο πυκνή εξα ιτ ίας της υπερβόσκησης ή των πυρκαγιών. Παρ’ όλα αυτά υπάρχε ι καλό οδ ικό δ ίκτυο, αρκετά µαγαζ ιά κα ι χώροι αναψυχής. Κατά τη γνώµη µου, κρ ίνετα ι σηµαντ ική η αξ ιοποίηση και προστασία της φυσικής οµορφιάς του χωριού κα ι µ ια αλλαγή στην στάση και νοοτροπία των κατο ίκων απέναντ ι στο περ ιβάλλον.» Ειρήνη Αποστολάκη, µαθήτρια Γ΄ τάξης

Η ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ Ξεκ ινήσαµε από το Κ.Π.Ε της Μακριν ίτσας, µ ιλήσαµε µε τον υπεύθυνο κα ι µετά κάναµε µ ια βόλτα στο χωριό . Πρώτα µας έκαναν µ ια ξενάγηση στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδροµο, κάναµε λ ιθανάγλυφα πάνω σε µ ια κόλλα Α4 κα ι µελετήσαµε τ ις κρήνες . Στη συνέχε ια πήγαµε κα ι πήραµε συνέντευξη στην κα. Αλεξάνδρα που ήταν από δυο χώρες , από την Γερµαν ία κα ι από την Σουηδ ία . Ε ίνα ι 11 χρόνια στο χωριό κα ι δεν έφυγε γ ια ο ικονοµικούς λόγους, αλλά επε ιδή της αρέσει το κλ ίµα , η κουλτούρα κ .τ .λ . Γλεντάε ι πολύ κα ι έχε ι γ ίνε ι π ιο τσαµπουκάς. Ραφαήλ Μαυρόκωστας, µαθητής Β΄ τάξης

~ 6 7 ~


9. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Αξ ιολογώντας τα συµπεράσµατα της έρευνάς µας η περ ιβαλλοντ ι κή οµάδα µας κατέληξε σ ε συγκεκρ ιµένες προτάσε ι ς αναφορ ικά µε την αντ ι µετώπ ιση των προβληµάτων του τόπου µας κα ι τη γεν ι κότ ερη α ξ ιοπο ί ηση του . Ο Κρουσώνας ε ί να ι ένα µεγάλο χωρ ιό κα ι ο ι β ι οπορ ιστ ι κ έ ς ανάγκες των κατο ίκων του δεν ε ί να ι άγνωστες σε εµάς . Γ νωρ ί ζ ουµε τους π ερ ι ορ ισµούς κα ι τ ι ς δυσκολ ί ε ς στην εφαρµογή των λύσεων που θα προτε ί νουµε αλλά π ιστεύουµε ότ ι η συνεχής ενηµέρωση των κατο ίκων κα ι η συστηµατ ι κή συνεργασ ία των αρχών µαζ ί τ ους θα φέρουν µακροπρόθεσµα τα επ ι θυµητά αποτελ έσµατα .

Αυτά που έχουµε να προτε ί νουµε εµε ί ς ε ί να ι : • Ενηµέρωση των κατο ίκων του χωρ ιού γ ια την ο ι κολογ ι κή αξ ία

της χλωρ ίδας κα ι παν ίδας της περ ιοχής : Τόσο η δηµοτ ι κή αρχή όσο κα ι το δασαρχε ίο εκδήλωσαν ενδ ιαφέρον γ ι α τη λήψη µέτρων δασοπροστασ ίας , καθαρ ισµού των υδάτ ι νων πόρων κα ι συστηµατοπο ίησης της ανακύκλωσης στο χωρ ιό . Μάλ ιστα , παρατηρήσαµε ότ ι το ρέµα στην ε ίσοδο του χωρ ιού καθαρ ίστηκε µετά την παρουσ ίαση της εργασ ίας µας σ το σχολε ίο . Όµως δεν αρκε ί να γ ί νουν βήµατα από µέρους της πολ ι τ ε ίας γ ι α να επ ι τ ευχθε ί η αρµον ική συνύπαρξη ανθρώπου - φύσης . Κρ ί νετα ι σηµαντ ι κή η ι δ ιωτ ι κή πρωτοβουλ ία ! Ο ι κάτο ι κο ι του χωρ ιού µας ε ί να ι ανο ι κτο ί σε δ ιάλογο σε σχέση µε µέτρα που έχουν προταθε ί . Τόσο ο ∆ήµος όσο κα ι τ ο σχολε ίο µας θα µπορούσαν να οργανώσουν περ ιβαλλοντ ι κά σεµ ινάρ ια κα ι ηµερ ίδ ες µε στόχο την ε νηµέρωση όλων των κατο ίκων . Οµ ι λ ί ε ς κα ι ενηµερωτ ικά προγράµµατα , σε συνεργασ ία µε το Μουσε ί ο Φυσ ικής Ιστορ ίας , το Πανεπ ιστήµ ι ο κα ι το Τ .Ε . Ι . Ηρακλε ίου , θα µπορούσαν να οργανωθούν στο σχολε ίο µας κατά τη δ ι άρκε ι α των επόµενων σχολ ι κών ετών κα ι να παρουσ ιαστούν σ τους κατο ίκους . Η σύνταξη εφηµερ ίδας µε θ εµατολογ ία σχ ετ ι κή µε το περ ι βάλλον από τους µαθητές του σχολε ίου ε ί να ι επ ίσης ένας σ τόχος . Η δηµ ιουργ ία κα ι τ ο ι χοκόλληση ενηµερωτ ικών επ ι γραφών, η τοποθέτηση ξύλ ι νων π ι νακ ίδων σήµανσης σε πολλά σηµε ί α των προστατευόµενων περ ιοχών , κρ ί ν ετα ι αναγκα ία .

• Συνεργασ ία µε τους αρµόδ ιους φορε ί ς κα ι επ ιστήµονες

( γεωπόνους , κτην ιά τρους , το Μουσε ί ο Φυσ ικής Ιστορ ίας , τη ∆ηµοτ ι κή αρχή , το ∆ασαρχε ίο ) γ ι α την καλύτερη κα ι ορθολογ ική αγροτ ι κή κα ι κτηνοτροφ ική πρακτ ι κή . Ε ί να ι γνωστό ότ ι ο ι φυσ ικο ί πόρο ι ενός τόπου κάποτε ε ξαντλούντα ι . Όπως αναφέρθηκε κα ι στα αποτελέσµατα , η υπερεκµετάλλευση της βλάστησης µ ιας περ ιοχής οδηγε ί αναπόφευκτα σε ερηµοπο ίηση του β ιότοπου , µ ε αποτέλ εσµα να ε ί να ι αδύνατη η συντήρηση αγροτ ι κής κα ι κτηνοτροφ ικής παραγωγής . Ο ι µ ελέτες βοσκο ϊ κανότητας καθώς κα ι ο ι πρακτ ι κ έ ς της αγρανάπαυσης κα ι της αµε ιψ ισποράς αποτελούν µακροπρόθεσµα συµφέρουσες λύσε ι ς τόσο γ ια τους κατο ί κους όσο κα ι γ ια το περ ιβάλλον .

~ 6 8 ~


• Ανάδε ι ξη των σπάν ιων κα ι κ ι νδυνευόντων ε ιδών , ώστε να γ ί ν ε ι δυνατή η δ ι άσωσή τους . Αν κα ι ο ι π ερ ισσότερο ι γνωρ ί ζ ουµε τα σπάν ια ε ί δη φυτών κα ι ζώων του Κρουσώνα , δεν φροντ ί ζ ουµε γ ια την προστασ ία τους , καθώς δεν φανταζόµαστε ό τ ι κ ι νδυνεύουν µε ε ξαφάν ιση! Πρέπε ι να συνε ιδητοπο ιήσουµε όλο ι µας πως κάθε ζώο ή φυτό που ε ξαφαν ί ζ ετα ι επηρεάζ ε ι το ο ι κοσύστηµα κα ι κατά συνέπε ι α τον άνθρωπο! Ε ί να ι ανάγκη να προστατεύουµε το φυσ ικό πλούτο µε περ ιορ ισµό της ρύπανσης κα ι του αν εξέλεγκ του κυνηγ ι ού κα ι δ ιατηρώντας τους β ιότοπους που αποτελούν το «καταφύγ ιό» του . . . .

• Προστασ ία του ορε ι νού όγκου . Το Βροµωνερό όπως κα ι το Λ ιβάδ ι πρέπε ι να ε νταχθούν άµεσα σε έ να συγκεκρ ιµένο καθεστώς προστασ ίας . Προτε ί νουµε την εκπόνηση ε ιδ ι κής δ ιαχε ιρ ιστ ι κής µελέτης από το ∆ήµο Κρουσώνα σε συνεργασ ία µε το ∆ασαρχε ίο Ηρακλε ί ου , ώστε να ισχύσουν επ ι τ έλους συγκεκρ ιµένο ι κανόνες γ ια τ ι ς περ ι οχές αυτές .

• Συνεργασ ία του ∆ήµου µας µε άλλους ∆ήµους . Π ιστεύουµε ότ ι ο ι συµπολ ί τε ς µας χρε ιά ζετα ι να ενώσουν τ ι ς φωνές τους κα ι να δ ι ε κδ ι κήσουν ένα καλύτερο µέλλον γ ι α τον Ψηλορε ί τη µας . Το βουνό δ εν ανήκε ι σε κανέναν αποκλε ιστ ι κά κα ι όλο ι µας πρέπε ι να παλέψουµε γ ια τη δ ιατήρησή του .

Είναι άλλωστε το καµάρι µας.

~ 6 9 ~


10. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Στην πρώτη συνάντηση της περ ιβαλλοντ ι κής οµάδας µο ιράστηκε σε όλα τα πα ιδ ιά ένα ερωτηµατολόγ ιο , το οπο ίο περ ιελάµβανε ερωτήσε ι ς σχετ ικέ ς µε τη χλωρίδα κα ι την παν ίδα του Κρουσώνα καθώς κα ι µε τη σχέση τους µε την πολ ιτ ισµ ική κληρονοµ ιά (Παράρτηµα Α , σελ . 83) . Στόχος µας ήταν να αν ιχνεύσουµε σε πο ιο βαθµό ε ίνα ι αυτά γνωστά στα πα ιδ ιά . Από την επεξεργασ ία των πρώτων αυτών ερωτηµατολογ ίων προέκυψαν τα ε ξής συµπεράσµατα: Ελάχ ιστα ε ίδη άγρ ιων ζώων κα ι αυτοφυών φυτών ήταν γνωστά στα πα ιδ ιά . Μόλ ι ς το 20%, κατά µέσο όρο , των πα ιδ ιών γνώρι ζ ε κα ι κατέγραψε κάπο ια ε ί δη φυτών κα ι ζώων . Αντ ίστο ιχα , γνώρι ζαν λ ίγα µνηµε ία πολ ι τ ισµ ικής κληρονοµ ιάς σχετ ικά µε φυτά κα ι ζώα (µαντ ινάδες , υφαντά , µύθους) – κατά µέσο όρο 25% των µαθητών µας κατέγραψε ένα τουλάχ ιστον µύθο ή µαντ ινάδα- .

Με τη λήξη του προγράµµατος ένα παρόµο ιο ερωτηµατολόγ ιο (Παράρτηµα Α , σελ . 85 ) µο ιράστηκε στα πα ιδ ιά . Αυτή τη φορά θελήσαµε να ελέγξουµε τ ι ς γνώσε ι ς που ε ίχαν ενδεχοµένως αποκοµ ίσε ι από το πρόγραµµα κα ι τους ζητήσαµε να το αξ ιολογήσουν ανώνυµα. Τα περ ισσότερα πα ιδ ιά µας απάντησαν καταφατ ικά όταν ερωτήθηκαν αν γνωρί ζουν φυτά κα ι ζώα του τόπου τους (75% κα ι 90% αντ ίστο ιχα) . Έµαθαν µαντ ινάδες σχετ ι κέ ς µε ζώα κα ι φυτά (70% των µαθητών µας έγραψαν µ ια µαντ ινάδα) . Μ ικρότερο ποσοστό µαθητών αποκόµ ισε γνώσε ι ς σχετ ικέ ς µε τη φαρµακευτ ική χρήση βοτάνων κα ι παραδοσ ιακές συνταγές (65%). Σηµαντ ικό κρ ί νετα ι το γεγονός πως 80% των µαθητών απάντησαν πως ε ίχαν την ευκα ιρ ία να παρατηρήσουν άγρ ια ζώα κα ι πουλ ιά κατά τη δ ιάρκε ια του προγράµµατος .

Σε γεν ικέ ς γραµµές τα πα ιδ ιά έµε ιναν ευχαρ ιστηµένα από το πρόγραµµα κα ι έµαθαν πολλά γ ια το φυσ ικό πλούτο του χωριού τους . ∆ήλωσαν πως θα ήθελαν να έχουν κάνε ι περ ισσότερες δραστηρ ιότητες σχετ ικέ ς µε ζώα κα ι φυτά (80%) κα ι σχεδόν όλα τα πα ιδ ιά δήλωσαν πως θα ήθελαν περ ισσότερες εκδροµές (95%). Στο µεγαλύτερο ποσοστό των πα ιδ ιών άρεσαν πολύ ο ι εκδροµές (90%) αλλά κα ι ο ι δραστηρ ιότητες που έκαναν σχετ ι κά µε φυτά κα ι ζώα (80%). Το 70% των πα ιδ ιών θεώρησε ευχάρ ιστε ς τ ι ς δραστηρ ιότητες σχετ ι κά µε την πολ ιτ ισµ ική κληρονοµ ιά κα ι τ ι ς επεµβάσε ι ς του ανθρώπου στο περ ιβάλλον .

Πέρα όµως από τα αποτελέσµατα των ερωτηµατολογ ίων , ο ι προσωπικέ ς µας παρατηρήσε ι ς , µας οδηγούν στο συµπέρασµα πως η συµµετοχή των µαθητών µας στην περ ιβαλλοντ ική οµάδα υπήρξε µ ια θετ ι κή εµπε ιρ ία , που πέρα από το γνωστ ικό κοµµάτ ι , έδωσε σε µαθητές δ ιαφορετ ικών τάξεων τη δυνατότητα να συνεργαστούν , να δηµ ιουργήσουν , να πα ί ξουν κα ι να εκφραστούν συνολ ικά µε κο ι νό παρανοµαστή τους την αγάπη γ ια το φυσικό περ ιβάλλον του χωριού τους . Αν κα ι πολλές από τ ι ς

~ 7 0 ~


δραστηρ ιότητες που περ ιελάµβανε το πρόγραµµα ήταν αρκετά απα ιτητ ικέ ς , όπως γ ια παράδε ι γµα , η αναζήτηση β ιβλ ιογραφ ίας , η επεξεργασ ία στατ ιστ ικών στο ιχε ίων , η καταγραφή φυτών κα ι ζώων , η αναζήτηση πετρωµάτων κα ι απολ ιθωµάτων κα ι φυσ ικά η δ ι ε ξαγωγή συνεντεύξεων , ωστόσο ακόµη κα ι τα µ ικρότερα πα ιδ ιά ανταποκρ ίθηκαν µε µεγάλο ζήλο κα ι αποτελεσµατ ικότητα.

Επ ιπλέον , τα πα ιδ ιά , ε ξέφρασαν τον ενθουσ ιασµό τους γ ια την εκδροµή που πραγµατοπο ιήθηκε στο Κέντρο Περ ιβαλλοντ ι κής Εκπα ίδευσης Μακρ ιν ί τσας , όπου ήρθαν σε επαφή µε µ ια περ ιοχή που φ ιλοξενε ί εντελώς δ ιαφορετ ι κά ε ίδη φυτών κα ι ζώων κα ι παράλληλα, µελέτησαν πολλές θετ ικές επ ιδράσε ι ς του ανθρώπου στη φύση . Τα πα ιδ ιά εντυπωσ ιάστηκαν από την οµορφιά του χωριού που έρχετα ι σε απόλυτη αρµον ία µε το φυσ ικό περ ιβάλλον κα ι δ ιαπ ίστωσαν ότ ι κα ι το δ ικό τους χωρ ιό θα µπορούσε να αξ ιοπο ιηθε ί µε παρόµο ιο τρόπο .

Το πρόγραµµα της περ ιβαλλοντ ι κής οµάδας άφησε τ ι ς καλύτερες εντυπώσε ι ς κα ι συνα ισθήµατα κα ι σε εµάς . Με χαρά ε ίδαµε πως η οµάδα µας έµε ι νε δεµένη κα ι γεµάτη ενθουσ ιασµό ως το τέλος . Θεωρούµε ότ ι αυτός ο εναλλακτ ικός τρόπος µάθησης δ ίνε ι την ευκα ιρ ία στους εκπα ιδευτ ικούς κα ι στα πα ιδ ιά να εργαστούν µαζ ί γ ι α να ενδυναµώσουν την περ ιβαλλοντ ική τους συνε ίδηση κα ι ν ιώσουν ότ ι ο άνθρωπος ε ίνα ι µέρος της Φύσης κα ι ότ ι το µέλλον του ε ξαρτάτα ι από την προστασ ία της .

~ 7 1 ~


11. Όλα ανήκουν σε όλους Μια µέρα η περιβαλλοντική οµάδα Κρουσώνα πήγε σε µια περιοχή για να την εξερευνήσει .

Οι µαθητές ξεκίνησαν την εξερεύνηση - ό,τι µπορούσαν δηλαδή - γιατί κάποιοι άνθρωποι ε ίχαν βάλει πλέγµατα σχεδόν παντού και δεν µπορούσαν να µπουν µέσα.

Γ ιατί άραγε το κάνουν αυτό? Είναι σωστό? Οι π ιο πολλοί άνθρωποι το κάνουν για να βάλουν

µέσα τα ζώα τους ή για να φυτέψουν καλλιέργειες. Όµως αυτό δεν είναι σωστό, γιατί όλα ανήκουν σε όλους και όλοι πρέπει να τα µοιραζόµαστε µε όλους.

Τ ίποτα δεν ανήκει σε κανέναν! Όλα ανήκουν σε όλους!

∆εν πρέπει να ε ίµαστε σαν αυτούς τους

ανθρώπους που νοµίζουν πως αυτό το κοµµάτι γης τους ανήκει . Εµείς θα προσπαθήσουµε για το καλύτερο και ό,τι έχουµε θέλουµε να το µοιραζόµαστε µε τον πλησίον µας και να λέµε ότι τίποτα δεν ανήκει σε κανέναν γιατί όλοι ε ίµαστε ίσοι και δεν υπάρχει δικό µου και δ ικό σου, πιο καλός και πιο κακός, πιο όµορφος και π ιο άσχηµος. Όλα αυτά σας τα λέω για να σας δείξω ότι όλα ανήκουν σε όλους και όλοι ε ίµαστε ίδιοι και πάνω από όλα ίσοι . . .

Άννα-Αντωνία Βιδοζαχαράκη

Μαθήτρια της Β΄ τάξης

~ 7 2 ~


12. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Baumann H . , 1982 : «Η ελληνική χλωρίδα στο µύθο, στη

τέχνη, στη λογοτεχνία» . Ελλην ική Ετα ιρ ία Προστασ ίας της Φύσης

C lause r M, Innocen t i A . , 2004 : «The F lowers of Crete» . Ed i t r i ce Bonech i .

Coombes A. J . , 1992: «Trees» . Dor l i ng K inde rs ley Handbook .

K re tzschmar H . & G . , Eccar ius W. , 2004 : «Ορχιδέες Κρήτη & ∆ωδεκάνησα» . Med i te r raneo Ed i t i ons .

Macdona ld D . , Bar re t t P . , 1993 : «Mammals of Brita in and Europe» . Co l l ins F ie ld Gu ide .

Mu l l arney K . , Svensson L . , Ze t te r s t rom D. & Gran t P . , 2007 : «Τα πουλιά της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ευρώπης». Ελλην ική Ορν ιθολογ ι κή Ετα ιρ ία .

Αλ ιµπέρτης Α . , 1998 : «Οι ορχιδέες της Κρήτης κα ι της Καρπάθου» . Mys t i s .

Αλ ιµπέρτης Α . , 2000: «Θεραπευτικά, αρωµατικά και εδώδιµα Φυτά της Κρήτης» . Mys t i s .

Απλαδά Ε . , Κουταβά Ν . , Σβορώνου Ε. , Συµβουλ ίδου Μ. & Χρ ιστόπουλος Χ . , 2005 : «Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης γ ια τον Εθνικό ∆ρυµό Πάρνηθας». WWF Ελλάς , Αθήνα.

∆ηµητρόπουλος Α . , Ιωανν ίδης Γ . , 2002 : «Ερπετά της Ελλάδας και της Κύπρου» . Μουσε ίο Γουλανδρή Φυσ ικής Ιστορ ίας .

Λαµπράκη Μ. , 2000 : «Τα χόρτα» . Ελλην ικά γράµµατα . Παναγ ιωτάκης Γ . , Φραντ ζεσκάκης Κ . , 2007 : «Οδοιπορικό

στα ξωκλήσια» . ∆ήµος Κρουσώνα. Παπιοµύτογλου Β. , 2006 : «Αγριολούλουδα της Κρήτης» .

Med i te r raneo Ed i t i ons . Παπ ιοµύτογλου Β. , 2007 : «Αγριολούλουδα της Ελλάδας» .

Med i te r raneo Ed i t i ons . Παπούλ ιας Α . , 1999 : «Τα άγρια φαγώσιµα χόρτα του

βουνού και του κάµπου» . Εκδόσε ι ς Ψύχαλου . Σακούλης Α . , 2008 : «Αµφίβια , ερπετά και θηλαστικά της

Κρήτης» . Mys t i s . Ιστοσελ ίδες: www.parn i tha-np .g r www.minenv .g r www.k rousonas .gr www.k rouswnas .gr www.ps i lo r i t i s .eu www.orn i tho log i k i .g r

~ 7 3 ~


ht tp : / /eun is .eea .eu ropa .eu/s i tes -fac tshee t . j sp? ids i te=GR4310009

h t tp : / /www.monumenta .o rg/ar t i c le .php?Issue ID=4&lang=gr&Category ID=3&Ar t i c le ID=271

h t tp : / /www.nhmc.uoc.g r / l i fe_gypaetus /a reas / id i / h t tp : / /www.nah .gr /v i s i to r / f l o ra/ fauna .h tml h t tp : / /www.kr i t i ko i .gr /ma in_ t i t l es /a r t i c les /af ie romata/odo ipo

r iko/end imika .h tml h t tp : / /www.chan ia .eu/ tour i sm/ index .php?opt i on=com_con ten

t&v iew=ar t i c l e& id=103&I temid=258& lang=e l h t tp : / /www.anog ia l and .gr / index .php?opt ion=com_con ten t&ta

sk=v iew&id=23&Itemid=38 h t tp : / /www.d imosrouva .g r / rouvas / f ron tend/ index . j sp?page=3

9&album=3 h t tp : / /gym-ag-

varvar . i r a .s ch .gr /Dras t i r i o t i te s /Apo l i thomata .h tm h t tp : / /www.votomos .g r /e l /water /geopark h t tp : / /www.europeangeoparks .o rg

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α

~ 7 5 ~


1) ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

(πού βρίσκεται η προστατευόµενη περιοχή του

Βροµωνερού;)

ονοµατεπώνυµο :

τάξη :

ηµεροµην ία :

Το Βροµωνερό βρ ίσκεται στην Κρήτη . Προσπαθήστε να

εντοπίσετε την περ ιοχή στο χάρτη της Κρήτης .

Σε πο ιο νοµό ανήκε ι ;

Με πο ιους νοµούς συνορεύε ι ;

~ 7 6 ~


2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

(οι προστατευόµενες περιοχές)


τάξη :


1 ) Η περ ιοχή του Βροµωνερού ε ί να ι προστατευόµενη . Τ ι

σηµα ίνε ι προστατευόµενη περ ιοχή; ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

2 ) Γ ια πο ιο λόγο προστατεύουµε κάπο ιες περ ιοχές ; Πο ιες

απειλές δέχοντα ι αυτές ;

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

3 ) Γνωρίζετε κάπο ιες κατηγορ ίες προστατευόµενων περ ιοχών;

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

4 ) Σήµερα θα γνωρίσουµε τους Εθν ικούς ∆ρυµούς κα ι τα

Εθν ικά Πάρκα της χώρας µας . Αντ ιστο ίχ ισε τους αρ ιθµούς που

βλέπεις στο χάρτη της χώρας µε τους Εθν ικούς ∆ρυµούς,

καθώς και τα Εθν ικά Πάρκα που γνωρίζε ις .

~ 7 7 ~


Εθν ικός ∆ρυµός Πρεσπών (N. Φλώρ ινας)

Εθν ικός ∆ρυµός Β ίκου – Αώου (Ν. Ιωανν ίνων)

Εθν ικός ∆ρυµός Ολύµπου (Ν . Πιερ ίας)

Εθν ικός ∆ρυµός Πίνδου (Ν . Ιωανν ίνων)

Εθν ικός ∆ρυµός Οίτης (Ν. Φθιώτ ιδας)

Εθν ικός ∆ρυµός Παρνασσού (Ν. Βο ιωτίας)

Εθν ικός ∆ρυµός Α ίνου (Ν. Κεφαλλην ίας)

Θαλάσσ ιο Πάρκο Ζακύνθου (Ν. Ζακύνθου)

Θαλάσσ ιο Πάρκο Αλοννήσου (Ν . Μαγνησ ίας)

Εθν ικό Πάρκο Σχο ιν ιά (Ν. Αττ ικής)

Εθν ικός ∆ρυµός Πάρνηθας (Ν. Αττ ικής)

Εθν ικός ∆ρυµός Σουν ίου (Ν. Αττ ικής)

Εθν ικός ∆ρυµός Σαµαρ ιάς (Ν . Χαν ίων)

Εθν ικό Πάρκο ∆άσος ∆αδ ιάς-Λευκ ίµµης-Σουφλ ίου (Ν .

Έβρου)

Εθν ικό Πάρκο Βόρε ια Πίνδος (Ν . Ιωανν ίνων)

Εθν ικό Πάρκο Λίµνη Κάρλα (Ν . Μαγνησ ίας)

~ 7 8 ~


Εθνικό Πάρκο Λ ιµνοθάλασσα Μεσολογγ ίου (Ν.

Α ιτωλοακαρναν ίας)

Εθν ικό Πάρκο Υγρότοπος Αξ ιού-Αλ ιάκµονα-Γαλλ ικού-

Λουδ ία-Λ ιµνοθάλασσας Καλοχωρ ίου (Ν . Θεσσαλον ίκης)

Εθν ικό Πάρκο Λίµνη Καστορ ιάς (Ν. Καστορ ιάς)

Εθν ικό Πάρκο Ψαλ ίδ ι της Κω (Ν . ∆ωδεκανήσου)

Εθν ικό Πάρκο Λίµνης Κερκ ίνης (Ν . Σερρών)

Εθν ικό Πάρκο Αµβρακικού Κόλπου (Ν . Αιτωλοακαρναν ίας)

Εθν ικό Υγροτοπικό Πάρκο ∆έλτα Έβρου (Ν. Έβρου)

5 ) Γιατ ί π ιστεύετε ότ ι έχουν δηµ ιουργηθεί τόσες

προστατευόµενες περ ιοχές στην Ελλάδα; Θεωρείτε ότ ι ε ίνα ι

χρήσ ιµο ; ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

6) Γνωρίζετε τ ι ε ί να ι το δ ίκτυο ΝΑTURA 2000;

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

7) Γνωρίζετε ότ ι το Βροµωνερό ανήκε ι στο δ ίκτυο ΝΑTURA

2000;

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

• Χωριστε ί τε σε δύο οµάδες κα ι παραθέστε τα επ ιχε ιρήµατά

σας γ ια το αν θα πρέπε ι ή όχ ι να υπάρχουν τόσες πολλές

προστατευόµενες περ ιοχές στην Ελλάδα .

• Και τώρα ώρα γ ια πα ιχν ίδ ι ! Χωριστε ί τε σε δύο οµάδες κα ι

προσπαθήστε να τοποθετήσετε σωστά στο χάρτη της

Ελλάδας, τα καρτελάκ ια µε τ ις προστατευόµενες περ ιοχές

που θα σας δώσουµε .

~ 7 9 ~


3 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (∆ΙΕΘΝΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ)


τάξη :


1 . Ποιους αρχα ιολογ ικούς χώρους γνωρ ίζετε ;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

2 . Γιατ ί θεωρούνται δ ιεθνής κληρονοµ ιά ;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

3 . Τι γνωρ ίζετε γ ια τα µετέωρα;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

4 . Ποιο µνηµε ίο συνδέεται µε το όρος Άθως;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

5 . Τι ήταν το Ασκληπ ιε ίο ; Τ ι ξέρετε γ ια την Επίδαυρο ;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

6 . Για πο ιο λόγο ε ίνα ι γνωστές ο ι Μυκήνες;

________________________________________________

________________________________________________

~ 8 0 ~


________________________________________________

________________________________________

7 . Ποιος θεσµός συνδέεται µε την Ολυµπία ; Τ ι γνωρ ίζετε γ ια

τον αρχα ιολογ ικό χώρο της Ολυµπ ίας ;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

8 . Για πο ιο λόγο ε ίνα ι γνωστο ί ο ι ∆ελφο ί ;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

9 . Για πο ιο λόγο δεν κατο ικε ίτα ι σήµερα η ∆ήλος ;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

10 . Που βρ ίσκεται η Βεργ ίνα κα ι µε πο ιο πολ ι τ ισµό

συνδέεται ;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

1 1 . Ποια µνηµε ία βλέπουµε στην Ακροπολη ;

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________

~ 8 1 ~


ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

1 . Βρε ί τε στο χάρτη τα µνηµε ία εθν ικής κληρονοµ ιάς που

αναφέραµε

Μετέωρα

το όρος Άθως

το ι ερό του Ασκληπ ιού στην Επ ίδαυρο

ο αρχαιολογ ικός χώρος των Μυκηνών

ο αρχαιολογ ικός χώρος της Ολυµπ ίας

ο αρχαιολογ ικός χώρος των ∆ελφών

η ∆ήλος

ο αρχα ιολογ ικός χώρος της Βεργ ίνας

η Ακρόπολη της Αθήνας)

~ 8 2 ~


4 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (και τώρα πάµε στο βουνό !)


τάξη :


Καλωσόρ ισες στο Λ ιβάδ ι ! Προσπάθησε να βρε ις στον χάρτη του

βουνού τη θέση σου κα ι σηµε ίωσε µε µολύβ ι τη δ ιαδροµή που θα

ακολουθήσε ις σήµερα . Πάρε πυξίδα κα ι ακολούθησε τ ις οδηγ ίες ,

γ ια να µάθεις να βρ ίσκε ις τον προσανατολ ισµό σου !

~ 8 3 ~


ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΧΛΩΡΙ∆ΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΙ∆ΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤ ΙΣΜΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ :………… ……………… ….

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Ι ΦΥΛΟ : ΑΓΟΡΙ ……… …….. ΚΟΡΙΤΣ Ι……………… …………. ΕΡΩΤΗΣΗ ΝΑΙ ΟΧΙ

Ξέρω τ ι σηµα ίν ε ι το όνοµα του χωρ ιού µου κα ι των γύρω χωρ ιών ; ΑΝ ΝΑΙ , ΤΙ ;

Γνωρ ίζω κάπο ια φυτά του τόπου µου ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΑ ;

Γνωρ ίζω ζώα του τόπου µου ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΑ ;

Γνωρ ίζω µύθους του χωρ ιού µε φυ τά κα ι ζώα ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΟΥΣ ;

Γνωρ ίζω µαντ ι νάδες του χωρ ιού µε φυτά κα ι ζώα ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΕΣ ;

~ 8 4 ~


ΕΡΩΤΗΣΗ ΝΑΙ ΟΧΙ Γνωρ ίζω ζώα κα ι φυ τά που υπήρχαν στον Κρουσώνα την εποχή των Κουρητών ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΑ ;

Γνωρ ίζω βότανα που χρησ ιµοπο ιούντα ι ως φάρµακα ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΑ ;

Γνωρ ίζω φυ τά κα ι ζώα που χρησ ιµοπο ιούν τα ι σε παραδοσ ιακ ές συν ταγές ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΑ ;

Επ ισκέπ τοµα ι το βουνό κα ι συλλέγω χόρ τα ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΑ ;

Έχω παρατηρήσε ι άγρ ια ζώα κα ι πουλ ιά στο χωρ ιό ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΑ ;

Ξέρω εναλλακ τ ι κ ές ονοµασ ί ες γ ια τα ζώα κα ι τα φυ τά του τόπου µου ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΕΣ ;

Ξέρω β ιβ λ ία γ ια τον Κρουσώνα κα ι τα γύρω χωρ ιά ; ΑΝ ΝΑΙ , ΠΟΙΑ ;

~ 8 5 ~


ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΧΛΩΡ Ι∆ΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΙ∆ΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ ΚΑ Ι ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ Ο ΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑ Ι ΤΗΝ ΠΟΛΙΤ Ι ΣΜΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡ ΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝ ΙΑ : … … … … … … … … … … … .

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓ ΙΟ Ι Ι ΦΥΛΟ : ΑΓΟΡ Ι … … … … … . . ΚΟΡΙΤΣ Ι… … … … … … … … … … . ΕΡΩΤΗΣΗ ΝΑ Ι ΟΧ Ι

Γνωρ ί ζω κ άπο ι α φυ τά τ ο υ τ όπου µου ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΑ ;

Γνωρ ί ζω ζώα τ ου τ όπου µου ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΑ ;

Γνωρ ί ζω µύθου ς τ ου χωρ ι ού µ ε φυ τά κ α ι ζώα ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΟΥΣ ;

Γνωρ ί ζω µαν τ ι ν άδ ε ς τ ο υ χωρ ι ού µ ε φυ τά κ α ι ζώα ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΕΣ ;

Γνωρ ί ζω βό τ αν α που χρησ ι µοπο ιο ύν τ α ι ως φάρµακα ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΑ ;

Γνωρ ί ζω φυ τά κ α ι ζώα που χρησ ι µοπο ι ούν τ α ι σ ε παραδοσ ι ακ έ ς συν τ αγ έ ς ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΑ ;

~ 8 6 ~


ΕΡΩΤΗΣΗ ΝΑ Ι ΟΧ Ι Έχω παρα τηρήσ ε ι άγρ ι α ζώα κ α ι πουλ ι ά στο χωρ ι ό ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΑ ;

Ξέρω εν α λλακ τ ι κ έ ς ον οµασ ί ε ς γ ι α τ α ζώα κ α ι τ α φυ τά τ ο υ τ όπου µου ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΕΣ ;

Έχω παρα τηρήσ ε ι σχέδ ι α ζώων κ α ι πουλ ιών σ ε υφαν τ ά κ α ι κ εν τ ήµα τ α τ ου χωρ ιού µου ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΑ ;

Έχω παρα τηρήσ ε ι επ εµβάσ ε ι ς τ ο υ ανθρώπου σ το φυσ ι κ ό περ ι βάλ λ ον τ ου χωρ ιού ; ΑΝ ΝΑ Ι , ΠΟ ΙΕΣ ;

Με βοήθησ ε τ ο Πρόγραµµα τ η ς Περ ι βαλ λ ον τ ι κ ή ς Οµάδας ν α µάθω περ ισσό τ ερ α γ ια τ η φύση τ ου Κρουσώνα ; Καθόλου Λ ί γο Πολύ

Θα ήθ ε λα στο Πρόγραµµα τ η ς Περ ι βαλ λο ν τ ι κ ή ς Οµάδας ν α ε ί χ α κ άν ε ι περ ισσό τ ερ α : α ) γ ι α φυ τά Καθόλου Λ ί γ ο Πολύ β ) γ ι α ζώα Καθόλου Λ ίγ ο Πολύ γ ) εκ δροµ έ ς Καθόλου Λ ίγ ο Πολύ δ ) γ ι α αν θρώπ ι ν ε ς επ εµβάσ ε ι ς Καθόλου Λ ίγ ο Πολύ ε ) γ ι α πολ ι τ ι σ µ ι κ ή κ ληρον οµ ι ά Καθόλου Λ ί γ ο Πολύ

~ 8 7 ~


Μου άρ εσαν ο ι δρασ τ ηρ ι ό τ η τ ε ς που έκ ανα : α ) γ ι α φυ τά Καθόλου Λ ί γ ο Πολύ β ) γ ι α ζώα Καθόλου Λ ί γ ο Πολύ γ ) εκ δροµ έ ς Καθόλου Λ ί γ ο Πολύ δ ) γ ι α αν θρώπ ι ν ε ς επ εµβάσ ε ι ς Καθόλου Λ ί γ ο Πολύ ε ) γ ι α πολ ι τ ι σ µ ι κ ή κ ληρον οµ ι ά Καθόλου Λ ί γ ο Πολύ

~ 8 8 ~


2) ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ

Καµπανούλες : κολλ ι τσ ί δες , γαλανοµάτες ή γαλατόχορτα ήταν κ ι αυτές µεταξύ των δ ι ακοσµητ ι κών λουλουδ ιών . Πολύ παλ ιά χρησ ιµοπο ιούσαν τα γαλάζ ι α λουλούδ ι α µε τα µακρ ι ά κοτσάν ι α στα στεφάν ια . Χρησ ιµοπο ιήθηκε το µοτ ίβο της καµπάνας στην µ ι νω ική περ ίοδο . Ο ι καµπανούλες ονοµάστηκαν έ τσ ι ακρ ι βώς γ ια τ ί τα λουλούδ ια τους µο ιά ζουν µε µ ι κρές καµπάνες που ε ί να ι σχεδόν πάντα γαλάζ ι ε ς ή ιώδε ι ς κα ι σπαν ι ότερα λευκές . Ε ί να ι ένα µεγάλο γένος κα ι αντ ιπροσωπεύετα ι στην Ελλάδα µε περ ισσότερα από 70 ε ίδη κα ι υποε ίδη , από τα οπο ία αρκετά ε ί να ι ε νδηµ ικά κα ι συχνά µε πολύ µ ι κρή δ ιασπορά . Ο ι καµπανούλες ε ί να ι πολύ δ ι ακοσµητ ι κά φυτά κα ι πολύ συχνά θα δούµε κάπο ια από αυτά που καλλ ι εργούντα ι σε κήπους . Νάρκισσος : Ο Νάρκ ισσος ε ί να ι ένα φυτό που η Γη ε ί χ ε αφήσε ι να φυτρώσε ι γ ι α να δελ εάσε ι σ τον κάτω κόσµο µε τη µυρωδ ιά του την Περσεφόνη . Ρόδι Σύµβολο της Γον ιµότητας Σφένδαµος : Αντ ίθε τα µε το πλατάν ι , τ ο σφεντάµ ι το θ εωρούσαν ότ ι βρ ισκόταν στην ε ξουσ ία του φόβου , του δα ί µονα , της φρ ίκης , κα ι συνοδός του Άρη . Φοίν ικας : σε 5 σηµε ία σ την Κρήτη βρ ίσκε τα ι ακόµα αυτοφυής ο Φο ίν ι κας . Μερ ικο ί π ισ τεύουν µήπως πρόκε ι τα ι γ ι α αποµε ι νάρ ια φυτών που ε ί χαν ε ισαχθε ί κάποτε από τους Μ ινω ίτε ς , από την Αφρ ική . Ίρ ιδα : Ο ρόλος της Ίρ ιδας ήταν να συνοδεύε ι τ ι ς ψυχές των κο ι νών θνητών σ τους τόπους της α ιών ιας ε ιρήνης . Από την δ ιαδροµή του ουράν ιου τόξου που έχε ι τα χρώµατά της . Με την µυρωδάτη ρ ί ζα της ο ι Αρχα ίο ι αρωµάτ ι ζ αν το κρασ ί τους κα ι έβγα ζαν ένα α ιθ έρ ιο έλα ιο που το χρησ ιµοπο ιούσαν γ ια την κακοσµ ία του στόµατος .

Μανδραγόρας, Mandragora autumnal is : Ενδηµ ι κή πο ικ ι λ ία της Μεσογε ί ου κα ι της Ελλάδας (Κρήτη ) Ο ανθρωπόµορφος θάνατος , Ο µύθος κα ι η µαγε ία Σ τους αρχα ίους κα ιρούς π ιστεύονταν ότ ι ο Μανδραγόρας ε ί χ ε µαγ ι κέ ς δυνάµε ι ς . Η δ ι χαλωτή ρ ί ζα του παροµο ιά ζονταν µε ανθρώπ ινο σώµα κα ι π ίστευαν ό τ ι ε ί χ ε δυνάµε ι ς από τα σκοτ ε ι νά πν εύµατα της γης . Γ ι α να ξ ερ ι ζώσουν το µανδραγόρα έπρεπε να το κάνουν µόνο µεσάνυχτα κα ι µετά από απαρα ί τητες προσευχές κα ι τ ελε τουργ ί ε ς . Κάπο ιος ζωγράφ ι ζ ε τρε ι ς κύκλους γύρω από το φυτό µε έ να µυτερό κλαδ ί ι τ ι ά ς κα ι µετά έδεναν ένα µαύρο σκύλο στο φυτό µε ένα σπάγκο . Ανθρώπ ινα χέρ ι α δ εν έπρεπε να έρθουν σε επαφή µε το φυτό . Π ιστεύονταν πως όταν ο µανδραγόρας έβγα ινε από το έδαφος έβγαζ ε µ ια σ τρ ι γκλ ιά που σκότωνε ή τρ έλα ινε όπο ιον δεν ε ί χ ε προφυλαγµένα τα αυτ ιά του εκ ε ί νη την ώρα . Όταν το φυτό ε ί χ ε π ια αποκοπε ί από την γη µπορούσε να χρησ ιµοπο ιηθε ί γ ι α ευεργε τ ι κούς

~ 8 9 ~


σκοπούς . Ακόµα από την εποχή της β ίβλου στην Γέν εση υπάρχουν αναφορές γ ια την χρήση του Μανδραγόρα σαν αφροδ ισ ιακό κα ι σαν βοτάν ι γ ι α τεκνοπο ι ί α . Η Ραχήλ απελπ ισµένη που δ εν έκανε πα ι δ ιά µε τον Ιακώβ κατέφυγε στον µανδραγόρα γ ι α να γεννήσε ι τ ον Ιωσήφ. Στο µεσα ίωνα το φυτό ονοµάζονταν "µήλο του σατανά" κα ι π ίστευαν ό τ ι προκαλούσε τρέλα . Π ίστευαν ότ ι κάτω από τα δέντρα που γ ί νονταν απαγχον ισµο ί φύτρωνε µανδραγόρας από το σπέρµα των κρεµασµένων . Ο µανδραγόρας ήταν βασ ικό συστατ ι κό γ ια τα µαντ ζούν ια των µαγ ισσών της εποχής κα ι αποτελε ί το π ιο κο ι νό παράδε ι γµα της κατάχρησης των φαρµακευτ ι κών ιδ ιοτήτων των φυτών από αυτούς που ε ί χαν εµµονές µε τ ι ς µαγ ι κέ ς κα ι οργ ιαστ ι κ έ ς τ ελετουργ ί ε ς µε τ ι ς οπο ί ε ς µερ ι κά παρα ισθησ ιογόνα ναρκωτ ικά φυτά ε ί χαν σ τενά συνδεθε ί . Ο µανδραγόρας συνδέθηκε στενά µε τον µεσα ίωνα κα ι πλήθος προλήψεων κα ι αναφορών σχετ ι κά µε τ ι ς δυνάµε ι ς του φυτού υπάρχε ι από εκε ί να τα σκοτε ι νά χρόν ι α .

~ 9 0 ~


2) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΖΩΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ

ΝΥΦΙΤΣΑ ή ΚΑΛ ΙΓ ΙΑΝΝΟΥ. Ε ί να ι ζώο µ ι κρό µε κοντά πόδ ια , µακρύ σώµα κα ι µ έτρ ια ουρά , φτάνοντας συνολ ι κό µήκος 17 - 24 εκ . (Τα θηλυκά ε ί να ι µ ι κρότ ερα από τα αρσεν ι κά) . Το χρώµα της Κρητ ι κής νυφ ί τσας ε ί να ι σκούρο καστανό , προς σταχτ ί -κ ι τρ ι νωπό µε ανο ιχ τόχρωµη κο ι λ ιά . Ζ ε ι σε δάση , βράχους κα ι θαµνότοπους κα ι τρ έφετα ι µε ποντ ί κ ια , κουνέλ ια , αυγά , µ ι κρά πουλ ιά , βατράχ ι α κ . τ . λ . Άδ ι κα κατηγορε ί τα ι γ ια επ ι δροµές σε κοτέτσ ια . Γ ι ’ αυτό ε ί να ι υπεύθυνη µόνο η ζ ουρ ίδα .

Πολύ συχνά χρησ ιµοπο ι ε ί σαν κατο ικ ία της τ ι ς φωλ ι έ ς ποντ ι κών που τ ι ς στρώνε ι µ ε ξ ερά

φύλλα γ ι α ν ’ αναθρέψε ι ε κε ί τα µ ι κρά της (12 σ τον αρ ι θµό πολλές φορές ) .

ΓΥΠΑΕΤΟΣ (Gypaetus barba tus ) O Γυπαετός ε ί να ι το σπαν ιό τερο ε ίδος γύπα σ την Ευρωπα ϊ κή ήπε ιρο αλλά κα ι στον ευρύτερο χώρο της Μεσογε ί ου . Αποτελε ί το µεγαλύτερο αρπακτ ι κό σε µέγεθος (>110 cm, λόγω της µακρ ιάς του ουράς ) ενώ το άνο ιγµα των φτερούγων ξεπερνά τα 2 , 50 µ . Το βάρος του σε σχέση µε το µέγεθός του ε ί να ι µάλλον µ ι κρό κα ι κυµα ίν ετα ι ανάλογα µε το φύλο σε 5 -7 κ ι λά (Cramp & S immons 1980; © Μουσε ίο Φυσκής ίσ ζορ ίας Κρήτης B rOWn 1989 ) . Ε ί να ι ε ί δος προτερα ιότητας γ ι α την Ευρωπα ϊκή Ένωση κα ι προστατεύετα ι από την Κο ινοτ ι κή Οδηγ ία 79 /409 /ΕΟΚ (Παράρτηµα I ) . Έχε ι επ ίσης καταχωρηθε ί στα ε ίδη που κ ι νδυνεύουν µε ε ξαφάν ιση στο Ευρωπα ϊκό κα ι Ελλην ι κό Κόκκ ι νο Β ιβλ ίο Απε ι λούµενων Σπονδυλωτών . Η Κρήτη φ ιλοξ ενε ί σήµερα το µοναδ ικό β ιώσ ιµο πληθυσµό Γυπαετού στην Ελλάδα µε µόλ ι ς 4 αναπαραγωγ ικά ζ ευγάρ ια κα ι όχ ι περ ισσότερα από 25 άτοµα . Η µε ίωση του ε ί δους ήταν δραµατ ι κή τ ι ς τ ελευτα ί ε ς δύο δεκαετ ί ε ς κα ι ε ι δ ι κό τερα στα τέ λη της δεκαετ ί ας του 1990 . Το ε ί δος κατανέµετα ι σε όλους τους ορε ι νούς όγκους της Κρήτης (13 επ ι κράτε ι ε ς ) , αλλά δυστυχώς εκ τός από τα αναπαραγωγ ικά ζ ευγάρ ια όλ ες ο ι υπόλο ι πες περ ι οχές φ ιλοξ ενούν µοναχ ι κά πουλ ι ά χωρ ί ς τα ίρ ι . Το µέσο µέγεθος επ ι κράτε ι ας ε ί να ι 350 τε τρ . χ ι λ ι όµετρα όπου το ε ί δος ψάχνε ι καθηµερ ινά την τροφή του . Ο ι φωλ ι έ ς βρ ίσκοντα ι σε υψόµετρο που κυµα ίνε τα ι από 350 -1 . 500 µέτρα , πάντα µέσα σε µ ι κρές σπηλ ι έ ς σε

~ 9 1 ~


κάθετους βράχους . Κοκκαλάς ε ί να ι η τοπ ική ονοµασ ία γ ι α τον γυπαετό , ονοµασ ία πολύ εύστοχη µ ι ας κα ι το πουλ ί αυτό τρέφετα ι σχεδόν αποκλε ιστ ι κά µε κόκαλα . Σ τον Ψηλορε ί τη (µε παρουσ ία κα ι στην περ ιοχή των Ανωγε ίων) υπήρχαν µέχρ ι πρόσφατα µόνο δύο άτοµα , όµως τον Μάρτ ι ο του 2000 θανατώθηκε ο έ νας .

ΌΡΝΙΟ (Gyps f u l vus ) O Ψηλορε ί της συν ισ τά ένα σηµαντ ι κό βουνό γ ια την τροφοληψ ία του Όρν ιου . Μεγάλες συγκεντρώσε ι ς του ε ίδους όπως 40 -50 άτοµα ε ί να ι συχνές , ε ι δ ι κά το καλοκα ίρ ι . Το βουνό προσελκύε ι πουλ ιά από την ευρύτερη περ ι οχή του Ηρακλε ίου κα ι του Ρεθύµνου αφού έχουν παρατηρηθε ί νούµερα πολύ µεγαλύτερα από το σύνολο των ατόµων που ενδηµούν κα ι φωλ ιά ζουν εν τός των γεωγραφ ικών ορ ίων του

βουνού . Γ ια παράδε ι γµα πάνω από 100 άτοµα έ χουν παρατηρηθε ί στο οροπέδ ιο της Ν ίδας σε π τώµα αλόγου . Ο Ψηλορε ί της ωστόσο δεν αποτελ ε ί σηµαντ ι κό βουνό γ ι α την αναπαραγωγή του ε ίδους . Τα πουλ ιά δηµ ι ουργούν απο ικ ί ε ς κα ι φωλ ιά ζουν στην π ερ ιφέρε ι α του βουνού κοντά στα χε ιµαδ ι ά των κοπαδ ιών . Με αυτό τον τρόπο αποφεύγουν τ ι ς αντ ί ξ οες κα ιρ ι κ έ ς συνθήκες ενώ ταυτόχρονα βρ ίσκοντα ι π ιο κοντά στ ι ς τροφ ικές τους πηγές .

ΧΡΥΣΑΕΤΟΣ (Aqu i l a ch ry saeto s s sp homeye r i ) . H ευρύτερη περ ιοχή του Ψηλορε ί τη περ ι λαµβάνε ι τ έσσερ ι ς επ ι κράτε ι ε ς Χρυσαετού . Η µ ι α στο Βορε ιοανατολ ι κό τµήµα του έχε ι εγ καταλε ιφθε ί από τη δεκαετ ία του 1970 κα ι µόνο ανώρ ιµα άτοµα σε φάση δ ιασποράς παρατηρούντα ι να αναζητούν τροφή . Μ ία δεύτ ερη βρ ίσκετα ι στο Ανατολ ι κό τµήµα του κα ι αφορά ένα αναπαραγωγ ικό ζ ευγάρ ι που συχνάζε ι στην περ ιοχή της κορυφής του Σκ ί νακα , ενώ φωλ ιά ζε ι σ ε γε ι τ ον ι κό φαράγγ ι σε υψόµετρο 900 µέτρων . Άλλη µ ία επ ι κράτε ι α καταλαµβάνε ι το νότ ιο -νοτ ιοανατολ ι κό τµήµα του βουνού κα ι χρησ ιµοπο ι ε ί τα ι από ένα αναπαραγωγ ικό

ζ ευγάρ ι , ενώ µ ι α τ ελευτα ία σ το δυτ ι κό κοµµάτ ι του βουνού παραµένε ι κ ε νή εδώ κα ι 5 χρόν ια . Ανώρ ιµα ή µοναχ ικά ενήλ ι κα άτοµα παρατηρούντα ι σε αυτή την επ ι κράτε ια , ενώ µ ία φωλ ιά σε υψόµετρο 1200 µ . παραµένε ι α νενεργή όλα αυτά τα χρόν ι α . Η καταδ ίωξη του ε ίδους από τον άνθρωπο ε ί να ι έν τονη κα ι τ ο µοναδ ικό γε γονός που δ ιασώζε ι το ε ίδος ε ί να ι η σχετ ι κή αφθον ία τροφής (πέρδ ικε ς κυρ ίως ) κα ι η ύπαρξη ανώρ ιµων ατόµων , που καλύπτουν τ ι ς απώλε ι ε ς των ενηλ ί κων .

~ 9 2 ~


3) ΜΑΝΤΙΝΑ∆ΕΣ

Τα λούλουδα απ’ το µπαξέ να τα πετάξε ις όλα,

γιατ ί ε ίσαι συ ο βασιλ ιάς , το γ ιασεµί κα ι η β ιόλα.

Φλυσκούνι κα ι φασκόµηλο αρισµαρί και δυόσµο βασιλ ικό κα ι δ ίκταµο τον ήθελα τον κόσµο.

Έβαλαν πάλ ι τον καβγά το γ ιασεµί κα ι ο κρ ίνος

πως έχει εκε ίνο µυρωδιά και δεν µυρίζε ι εκε ίνος .

Πέρδικα πετροπέρδικα τ ίναξε τα φτερά σου να φύγει ο

µαύρος κόρακας που βρίσκεται κοντά σου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β

~ 9 4 ~


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Ε ι κ όν α 1 . Μ ο λ όχ α ( M a l va s y lv e s t r i s ) Ε ι κ ό ν α 2 . Α ν θυ λλ ί δα

( A n t hy l l i s v u l n er a r i a )

Ε ι κ ό ν α 3 . Ά γ ρ ι α ο ρχ ι δ έ α Ε ι κ ό ν α 4 . Λ α δ α ν ι ά

( O rc h i s c o l l i na ) ( C i s tu s c r e t i c us )

Ε ι κ ό ν α 5 . Μ α ν δ ρ α γό ρ α ς Ε ι κ ό ν α 6 . Ί ρ ι δ α ( I r i s ( M a nd ra g o ra a u t um n a l i s ) u n g u i c u la r i s )

~ 9 5 ~


Ε ι κ ό ν α 7 . Π α π α ρ ού ν α Ε ι κ ό ν α 8 . Μ α ν ου σ ά κ ι α ( P a pa v e r r h o ea s ) ( Na r c i s s us s er o t i nu s )

Ε ι κ ό ν α 9 . Μ α χ α ι ρ ί δε ς Ε ι κ ό ν α 1 0 . Λυ χ ν α ρά κ ι α ( G la d io l us i l l y r i c us ) ( A r i s a ru m v u l ga r e)

~ 9 6 ~


Ε ι κ ό ν α 1 1 . Α σ τύ ρ ακ α ς Ε ικ ό ν α 1 2 . ∆ άκ τ υ λ ο τ ου Ε ρµ ή ( S ty ra x o f f i c i n a l i s ) ( H e r m o da c ty l us t ub e r o s us )

Ε ι κ ό ν α 1 3 . Α ν ε µ ώ να Ε ι κ όν α 1 4 . Β ε ρ σ όχ ο ρ τ ο

( A n e m on e p a v o n i na ) ( A ly s s o i d e s c r e t i c a )

Ε ι κ ό ν α 1 5 . Ν ε ρ αγ κ ο ύ λ α Ε ι κ ό ν α 1 6 . Κ εν τ α ύ ρ ι ο ( R a nu n c u l us s p . ) ( C e n t a ur e a r a ph a n i n a )

~ 9 7 ~


Ε ι κ ό ν α 1 7 . Α σκ ο ρ δο υ λ άκ ο ι Ε ι κ ό ν α 1 8 . Σ α λ έ π ι ( M u s c a r i c o m os u m) ( Or c h i s q u a dr i pu n c t a ta )

Ε ι κ ό ν α 1 9 . Π λ ου µ ί Ε ικ ό ν α 2 0 . Α σ κ ε λ ε τ ο ύ ρ α ( E b e n us c r e t i c u s ) ( U r g in e a ma r i t i m a )

~ 9 8 ~


Ε ι κ ό ν α 2 1 . Α µ ά ρ α ντ ο Ε ι κ ό ν α 2 2 . Χ ων ά κ ι ( S e du m s p . ) ( C o nv o l v u l u s e l e g a n t i s s i m us )

Ε ι κ ό ν α 2 3 . Κ ρη τ ικ ό κ υ κ λ ά µ ι ν ο

( C y c la m e n c r e t i c um )

Ε ι κ όν α 2 4 . Π ε τ ρ ο µά ρ ο υ λ ο ( P e t r o ma r u l a p in n a t a )

Ε ι κ ό ν α 2 5 . Λ ε ιχ ήν ας

~ 9 9 ~


ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒ-ΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΓΥΜ-ΚΡΟΥΣΩΝΑ

Documents

Transcript of ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒ-ΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΓΥΜ-ΚΡΟΥΣΩΝΑ