ΧΙΟΣ

Αλεξάνδρα Τελλίδου ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Ε΄ ΤΑΞΗ 2ο Δ.Σ. ΠΕΥΚΩΝ

ΧΙΟΣ

Η Χίος είναι νησί του Ανατολικού Αιγαίου. Απέχει ελάχιστα από τις ακτές της Μικράς Ασίας. Μόλις 3,5 ναυτικά μίλια τη χωρίζουν, από το ακρωτήριο Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας στο ύψος του Τσεσμέ. Είναι το πέμπτο μεγαλύτερο σε μέγεθος νησί στην Ελλάδα (904 τετρ. χιλιόμετρα) με μήκος ακτών 213 χιλιόμετρα και πληθυσμό που ζει τόσο στην πόλη και λιμάνι της Χίου όσο και στα 64 χωριά του νησιού. Ακόμη, η Χίος έχει μεγάλη απόδημη κοινότητα σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη.Τα κύρια προϊόντα που εξάγει είναι η μαστίχα, το λάδι, τα σύκα και το κρασί, ενώ έχει διεθνή φήμη για το μέγεθος και την ποιότητα της ναυτιλίας της. Διοικητικά, μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά, αποτελεί το νομό Χίου με πληθυσμό που φθάνει τους 53.817 κατοίκους (απογραφή 2005). Πρωτεύουσα του νομού είναι η πόλη της Χίου, που λέγεται και Χώρα.

ΜΑΣΤΙΧΑ ΧΙΟΥ

Το φυτό της μαστίχας, ο σχίνος, (επιστημονικά Pistacia lentiscus) είναι αειθαλής πυκνόφυλλος θάμνος, ο οποίος ανήκει στην οικογένεια της τερεβίνθου (Terebinthus lentisca Chia). Mπορεί να φτάσει και το ύψος των τριών μέτρων. Έχει απλωμένα κλαδιά και ανοιχτό ή σκούρο σταχτί κορμό, ανάλογα με την ηλικία του. Η επιφάνεια του κορμού του έχει ακανόνιστες πλάκες, σαν ρυτίδες, όπως το πεύκο. Ευδοκιμεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, από την Ιβηρική χερσόνησο και τη Γαλλία μέχρι την Τουρκία και το Ισραήλ. Στο νησί της Χίου καλλιεργείται μία ιδιαίτερη ποικιλία σχίνου, ο μαστιχοφόρος σχίνος (Pistacia lentiscus var. Chia), από τον οποίο εξάγεται η φυσική ρητίνη ή μαστίχα, το σπουδαιότερο προϊόν του νησιού, το οποίο στηρίζει και την τοπική οικονομία.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΑΣΤΡΑ

Η Χίος διαθέτει ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μεσαιωνικά αμυντικά δίκτυα που σώζονται στη Μεσόγειο (κάστρα και πύργοι, βίγλες, οχυρωμένοι οικισμοί). Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη περίπτωση διάσωσης ενός συστήματος άμυνας που παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με άλλες περιοχές της Μεσογείου.Το μεσαιωνικό παρελθόν του νησιού αποτυπώνεται ανάγλυφο στα μνημεία που σώζονται από αυτή την περίοδο, τόσο στην πόλη, όσο και στα χωριά, στα οποία ανιχνεύονται στοιχεία βυζαντινά, γενοβέζικα και ενετικά. Η σημασία που απέκτησε η Χίος στο πλαίσιο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας (έδρα του Ναυτικού Θέματος του Αιγαίου), αλλά και οι ανταγωνισμοί των ναυτικών δυνάμεων Γένοβας και Βενετίας για την κατάκτησή της, οφείλονται στην καίρια γεωγραφική θέση του νησιού από άποψη γεωπολιτική, στο όριο της Ανατολικής Μεσογείου.

Η ιστορία της Μεσαιωνικής περιόδου ζωντανεύει στα πολυάριθμα κάστρα και τους πύργους του νησιού, μάρτυρες της ανάγκης για οχύρωση και άμυνα ενάντια σε πειρατές, επιδρομείς και επίδοξους κατακτητές.Ειδικότερα στα χρόνια της κατάκτησης της Χίου από τους Γενοβέζους (1346-1566), τα χωριά της Νότιας Χίου, όπου παράγεται η μαστίχα (Μαστιχοχώρια), οργανώνονται ως οικισμοί-φρούρια, με στόχο την άμυνα έναντι της εξωτερικής επιβουλής, αλλά και τον έλεγχο του ανθρώπινου δυναμικού.Εντυπωσιακό στοιχείο αποτελεί το ότι τόσο το Κάστρο της Χίου, όσο και τα Μεσαιωνικά καστροχώρια εξακολουθούν να είναι ζωντανοί οικισμοί.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΑΣΤΡΑ

ΚΑΜΠΟΣ ΧΙΟΥΚάμπος ΧίουΟ Κάμπος είναι ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών στο κέντρο της Χίου που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής του νησιού. Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους, κατά τον 14ο αιώνα, χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των εσπεριδοειδών στο νησί. 

Αρχικά στον Κάμπο καλλιεργήθηκε μετάξι και αργότερα εσπεριδοειδή που εξελίχθηκαν σε βασική πηγή πλούτου για τη Χίο και τους εμπόρους της. Η ανάπτυξη του Χιακού εμπορικού δικτύου μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα βασίζονταν σε ντόπιους οι οποίοι είχαν αναπτύξει επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ευρώπη, την Ασία αλλά και την Ινδία. 

Κατά τη δεκαετία του 1960, ο Κάμπος άρχισε να παρακμάζει και οι καλλιέργειες σταδιακά μειώθηκαν χρόνο με το χρόνο, ενώ τα αρχοντικά σταδιακά ερήμωναν. Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν πλήθος δραστηριοτήτων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η Χίος είναι ένα μοναδικό νησί με ιστορία, παράδοση, πολιτισμό.

Άνθρωποι φιλόξενοι, με αγάπη για τον τόπο τους, ακρίτες μιας χώρας που δεν πρέπει να τους λησμονά.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

el.wikipedia.org/wiki/χιος el.wikipedia.org/wiki/μαστιχα www.chios.gr/el/sightseeing/aksiotheata/mesaionikoi

-oikismoi-kastra www.citrus-chios.gr/kampos.html sz8xio.blogspot.gr/chios-island.html Προτεινόμενη ταινία: «Το δέντρο που πληγώναμε»

Σκηνοθ.: Δήμος Αβδελιώτης