Η ΦΥΛΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΣ

Από τη μαθήτρια

Μάρθα Καράμπαγλη

Υπεύθυνη καθηγήτρια

Ειρήνη Βρανά

5ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΞΑΝΘΗΣ(2010-2011)

Στο βορειοδυτικό άκρο του Πακιστάν, στα οροπέδια του Ινδικού Καυκάσου κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν, βρίσκονται τα μικρά χωριά των Καλάς. Η παράδοση τους θέλει απογόνους των στρατιωτών του Μ. Αλέξανδρου που παρέμειναν στις περιοχές αυτές, όταν ο στρατός του μεγάλου στρατηλάτη διέσχιζε τον ινδικό Καύκασο οδεύοντας προς Νότο…

ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

…Επιβιώνουν - με πολλές δυσκολίες – σε τρεις δυσπρόσιτες κοιλάδες το BUMBORET, το RUMBUR και το BIRIR , που είναι σκαρφαλωμένες σε υψόμετρο 2.500 μ….

…Η φυλή αυτή, συνολικού πληθυσμού 3.500 ψυχών, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μας, γιατί διατηρεί μια μοναδική στον κόσμο παράδοση με στοιχεία από την αρχαία ελληνική στη θρησκεία, έθιμα, μουσική, γλώσσα κ.λπ. που έχει τις ρίζες της (όπως και οι ίδιοι λένε) στην εποχή του Μεγάλου Βασιλιά «Ισκαντέρ». Παρόλο τον ιδιαίτερα πιεστικό μουσουλμανικό περίγυρο που προσπαθεί να τους εξισλαμίσει διατηρούν, στο ακέραιο, τη φυλετική τους ιδιαιτερότητα.

Οι Καλάς διακρίνονται για τη συμπαθή κατατομή του προσώπου τους, με την ολόισια ελληνική μύτη. Η επιδερμίδα τους είναι λευκή, σε αντίθεση με τη σκουρόχρωμη των Πακιστανών. Τα μαλλιά τους είναι ανοιχτόχρωμα και τα μάτια τους γαλανοπράσινα.

ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΚΑΛΑΣ

Η ενδυμασία των ανδρών περιλαμβάνει ένα μακρύ μάλλινο ή λινό χιτώνα (Καμίς) και φοριέται πάνω από μακριά παντελόνια. Το καπέλο τους είναι η μακεδονική «Καυσία». Το γιορτινό καπέλο είναι στολισμένο με φτερό.

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΛΑΣΟι γυναίκες ξεχωρίζουν για την ομορφιά τους, είναι περήφανες, ελεύθερες με έκδηλη κοινωνικότητα και ενεργό συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες της Κοινότητας. Η ενδυμασία των γυναικών μοιάζει πολύ με τον αρχαίο χιτώνα. Ντύνονται σεμνά, με έναν ποδήρη μαύρο χιτώνα (Sangachs) κεντημένο με πολύχρωμα γεωμετρικά σχήματα στον ποδόγυρο, στις άκρες των μανικιών και το μπούστο. Στολίζονται με περιδέραια από χρωματιστές χάντρες, το πλήθος των οποίων υποδηλώνει το βαθμό της οικονομικής επιφάνειάς τους…

…Τα μαλλιά τους είναι χτενισμένα σε πέντε κοτσίδες όπου η βασική, στο κέντρο της κεφαλής, έχει πλεχτεί από νεαρής ηλικίας και δεν έχει κοπεί ποτέ. Στο κεφάλι φοράνε ένα ολοκέντητο καπέλο (Σουσούτ), που θυμίζει ελληνική περικεφαλαία. Είναι το γιορτινό καπέλο που έχει φούντα και κατά τη διάρκεια των γιορτών το στολίζουν με φτερά και αρωματικά κλαδιά.

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΣ

Σε πρώτη όψη, μπορεί να υποστηριχτεί, ότι η θέση της γυναίκας είναι ισότιμη με εκείνη του άντρα. Ωστόσο, υπάρχουν μερικές διαφορές που τείνουν να ανατρέψουν το φαινόμενο της ισοτιμίας. Για παράδειγμα : Οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες, να φοράνε πάντοτε, το κάλυμμα

της κεφαλής (Σουσούτ), γεγονός που ατροφεί την χαρακτηριστική γυναικεία φιλαρέσκεια, για κάποια διαφορετική κόμμωση, εκείνης της καθιερωμένης των πέντε κοτσίδων.

Ενώ για τους άντρες δεν υπάρχει αντίστοιχη δέσμευση για την «Καυσία».

Στις γυναίκες απαγορεύεται, η είσοδος στους ναούς, εκτός στις γαμήλιες τελετές.

Δεν επιτρέπεται στις γυναίκες, να φάνε κρέας από αρσενικό ζώο. Απαγορεύεται στις γυναίκες, να παραβρίσκονται σε τελετή θυσίας

και να φάνε από το κρέας του ζώου που θυσιάστηκε, και διάφορες άλλες απαγορεύσεις.

«ΜΠΑΣΑΛΙ» Αν όμως οι περιορισμοί αυτοί, που ενδεικτικά

αναφέραμε, μπορούν να υποτεθούν μικροασήμαντοι, δεν θα λέγαμε το ίδιο, για την περίπτωση, που οι γυναίκες, στο διάστημα του εμμήνου κύκλου τους, θεωρούμενες ακάθαρτες και μιαρές, υποχρεούνται να φύγουν από το σπίτι τους και να πάνε να κλειστούν, για 6 μέρες, στο «Μπασάλι».

Το «Μπασάλι» είναι ειδικό για την περίπτωση κτίριο, μιας αίθουσας, χωρίς έπιπλα και μέσα στοιχειώδους άνεσης. Τον χειμώνα ιδιαίτερα η διαβίωση εκεί μέσα είναι αφόρητη. Το χειρότερο όμως, αυτού του κακού, είναι ότι, για τους ίδιους λόγους, πρέπει να εγκατασταθούν στο «Μπασάλι» και οι επίτοκες γυναίκες και μάλιστα για 21 μέρες. Συνέπεια των άκρως δυσμενών συνθηκών διαβίωσης, σ’ αυτό τον χώρο, είναι αυξημένη η παιδική θνησιμότητα, αλλά και θάνατοι μανάδων, που υποκύπτουν στις ταλαιπωρίες και παντοειδείς στερήσεις. Όμως, το «Μπασάλι» δεν μπορεί να καταργηθεί, γιατί οι Καλάς είναι προσηλωμένοι στις παραδόσεις οι οποίες παραδόσεις, γι’ αυτούς, είναι «ΠΥΡΗΝΑΣ ΖΩΗΣ».

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΌ ΤΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΣ

Διάλειμμα δουλειάς για κολατσιό Μεσημεριανό στο χωράφι

Τα παιδιά κουβαλούν νερόΕτοιμάζοντας το φαγητό

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ Οι Καλάς ακολουθούν σήμερα τα ίδια αρχαία έθιμα, δηλαδή

καθαρτήρια λουτρά, ψήσιμο ειδικών άρτων, πυρσοφορίες, σεξουαλικά πειράγματα, προσφορά τροφών στους προγόνους τους κ.α.

Στις θρησκευτικές εορτές που παρευρίσκονται και γυναίκες εκτελούνται γυναικείοι κυκλικοί χοροί. Οι γυναίκες είναι πιασμένες σε κύκλο με τα χέρια πλεγμένα πίσω από την πλάτη και συνοδεύουν το χορό με τραγούδι.

Η οργανική συνοδεία που βρίσκεται στο κέντρο του κύκλου είναι ένα μεγάλο νταούλι, ξύλινες φλογέρες και τοξοειδής άρπα με τέσσερις χορδές που θυμίζει την αρχαιοελληνική λύρα.

Μέσα στη θάλασσα των μουσουλμάνων της Ασίας, οι Καλάς είναι οι μόνοι που παράγουν κρασί και το χαίρονται στις γιορτές και στις συνάξεις τους.

Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Πατέρας των θεών και των ανθρώπων είναι ο DI ZAU (Δίας-Ζευς). Το όνομά του σημαίνει «αυτός που δίνει ζωή» μιας και οι λέξεις «DI» και «ZAU» σημαίνουν «Δίδω» και «Ζωή» αντίστοιχα. Τον πατέρα των θεών τον αποκαλούν και "Raintagarau" (Παντοκράτωρ) που σημαίνει αυτόν που «τα πάντα ελέγχει και κυβερνά».

Η θεότητα του σπιτιού, της οικογένειας και της κοινότητας είναι η «Tsestak» (Εστία). Κάθε σπίτι έχει μια γωνιά αφιερωμένη σ' αυτήν και κάθε οικισμός ένα ναό, όπου συγκεντρώνονται για τις τελετές τους.

Στα δάση, στα ποτάμια, στις κορυφές των βουνών κατοικούν διάφορα Πνεύματα (Νύμφες), που πολλές φορές βοηθούν τους Καλάς μέσω «διαμέσων» ανθρώπων οι οποίοι μπορούν και επικοινωνούν μαζί τους.

Λατρευτική πίστης τους είναι η θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων (Δωδεκάθεο).

ΒΩΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΛΛΑΣ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ Προστάτης των ποιμένων είναι ο "Sagikor" με ιδιαίτερο ιερό, που

δέχεται προσφορές όταν οι ποιμένες κατεβαίνουν από τα υψώματα στα χωριά τους. Το τελετουργικό της θυσίας ακολουθεί την αρχαία ελληνική παράδοση, αφού και εδώ ο κέδρος και η βελανιδιά είναι τα ιερά δένδρα του DI ZAU.

Ο καπνός των κλαδιών που καίγονται ευχαριστεί τους θεούς. Αυτοί που συμμετέχουν στη θυσία πρέπει να κάνουν καθαρτήριο

λουτρό με νερό πηγής ή με μούστο από σταφύλια που έκοψαν πρόσφατα. Με το αίμα του ζώου ραντίζουν το βωμό και τη φωτιά που έχουν ανάψει.

Κατά τη διάρκεια της τελετής όλοι οι άνδρες προσεύχονται μεγαλόφωνα στους θεούς. Οι γυναίκες δεν συμμετέχουν.

Τα κέρατα του θυσιαζόμενου ζώου κοσμούν τις προσόψεις των σπιτιών, αφού το δικέρατο σύμβολο παραμένει ακόμα ιερό στον τόπο τους από τότε που ο μεγάλος στρατηλάτης το υιοθέτησε, όταν επισκέφθηκε το Ιερό του 'Αμμωνα Δία στην όαση Σίβα.

ΓΛΩΣΣΑ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΗ γλώσσα των Καλάς, μόνον προφορική, είναι κράμα Ελληνικής, Σανσκριτικής και Περσικής, με επικρατέστερα ελληνικά στοιχεία, π.χ. Μαχεντόν (Μακεδών), Χαρίτας (χάριτες) Γιουνάν (Ίωνας), Ντίμο (Δήμο), Ίλα (Έλα), Ντία (Δία), Αφροντάϊν (Αφροδίτη), Ισπάτα (φιλώ) εκ του ασπάζομαι. Μέχρι λίγα χρόνια πριν, οι Καλάς επέτρεπαν μόνον στον ένα γιο, μιας πολύτεκνης οικογένειας, να πάει στο Σχολείο, και το απαγόρευαν σε όλα τα κορίτσια… 

…Τα τελευταία όμως χρόνια, όλα τα παιδιά αγόρια και κορίτσια πηγαίνουν στο Σχολείο, μάλιστα αρκετά φοιτούν σε ανώτερες και ανώτατες Σχολές. Στην προσπάθεια αυτή βοηθιούνται κυρίως από Έλληνες ευγενείς πατριώτες, που καταβάλλουν, κάθε μήνα, τα έξοδα σπουδών τους. Οι ίδιοι αυτοί συμπατριώτες μας, έχουν ανεγείρει σχολικά κτίρια και έχουν κατασκευάσει διάφορα κοινωφελή έργα.

ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Τα σπίτια των Καλάς, που θυμίζουν μακεδονικό χαγιάτι, είναι αμφιθεατρικά χτισμένα στην πλαγιά του βουνού, με πέτρες που συμπλέκονται με χοντρούς κορμούς δέντρων και με συνδετικό υλικό λάσπη από το ποτάμι. Η σκεπή (χωμάτινη) του πρώτου σπιτιού, γίνεται αυτή του δεύτερου, από πάνω κ.ο.κ….

…Στις προσόψεις των σπιτιών τους υπάρχουν ξυλόγλυπτα μοτίβα που παραπέμπουν σε ανάλογα ελληνικά (μαίανδροι, ρόδακες, γεωμετρικά σχήματα και ακτινωτά αστέρια). Από παράδοση κάθονται σε καρέκλες και σκαμνιά, σε αντίθεση με τον παραδοσιακό τρόπο των Ασιατών που κάθονται οκλαδόν.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΛΕΡΟΥΝΗΣ

O Θανάσης Λερούνης γεννήθηκε στο Λαγοβούνι των Καλαβρύτων το 1954. Είναι καθηγητής της Μέσης Εκπαίδευσης και γνώρισε τους Καλάς το 1994 σε τουριστικό ταξίδι.Από τότε αφιέρωσε τη ζωή του στη φυλή των Καλάς, ώστε να τους βοηθήσει να διατηρήσουν την πολιτισμική τους ταυτότητα και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους. Έζησε εννέα χρόνια στις κοιλάδες τους στα 2.500 υψόμετρο μία απλή ασκητική ζωή, ανάμεσα σε φτωχούς ανθρώπους που τον λατρεύουν…

…Το έργο του Θανάση Λερούνη είναι μεγάλο και αξιόλογο. Το 1994 δημιούργησε τη ΜΚΟ “Έλληνες Εθελοντές” της οποίας είναι και Πρόεδρος μέχρι σήμερα.Μαζί με τα μέλη της οργάνωσης κατασκεύασαν σχολεία, σπίτια μητρότητας, δεξαμενές πόσιμου νερού, συστήματα ύδρευσης. Ακόμη οργάνωσε ένα πρόγραμμα καταγραφής και διάσωσης της γλώσσας των Καλάς. Αρωγός της προσπάθειάς τους είναι, μετά το 2000, η “Hellenic Aid” του Υπουργείου Εξωτερικών, που συγχρηματοδοτεί τα έργα αυτά…

Μπασάλι Σχολείο Δεξαμενές υδροδότησης

...Το 2004 ολοκλήρωσαν το Πολιτιστικό Κέντρο του Καλλασαντούρ, που περιλαμβάνει εκτός από το εθνολογικό λαογραφικό μουσείο, σταθμό πρώτων βοηθειών, αίθουσες σεμιναρίων για παραδοσιακά και τεχνικά επαγγέλματα, βιβλιοθήκη, παραδοσιακό καλλασικό σχολείο, με μαθητές που διδάσκονται την καλλασική γραφή, στηριζόμενοι από ανάδοχες ελληνικές οικογένειες για τη φοίτησή τους. Από το 2009 έμενε και ο ίδιος στο Καλλασαντούρ…

 …Από εκεί τον Σεπτέμβριο του 2009 τον απήγαγαν ένοπλοι Ταλιμπάν οι οποίοι εισέβαλλαν σπίτι του. Αφέθηκε ελεύθερος, μετά από πολλές προσπάθειες της ελληνικής και της πακιστανικής κυβέρνησης, τον Απρίλιο του 2010 και επέστρεψε στην Ελλάδα. Όλο αυτό τον καιρό είχε στο πλευρό του τους έλληνες αλλά και τους Καλάς που έκαναν ενέργειες για την απελευθέρωση του αγαπημένου τους «Aτανάσι».

Σήμερα ο Θανάσης Λερούνης, Πρόεδρος της ΜΚΟ «Έλληνες Εθελοντές», συνεχίζει να παρακολουθεί και να συντονίζει το έργο του από την Ελλάδα. Παρόλα τα δεινά της αιχμαλωσίας και τον κίνδυνο που διέτρεξε η ίδια του η ζωή, όταν ερωτήθηκε εάν θα επέστρεφε στη φυλή των Καλάς, απάντησε:

«με την υποστήριξη της ελληνικής και της πακιστανικής κυβέρνησης κάποια στιγμή θα ήθελα να επιστρέψω και να συνεχίσω το έργο».

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Διδάσκουσα καθηγήτρια: Ειρήνη Βρανά Γεωλόγος

Από τη μαθήτρια της Α΄ Τάξης: Μάρθα Καράμπαγλη

5ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΞΑΝΘΗΣ(2010-2011)