ΚΑΤΖΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ7Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΞΑΝΘΗΣ

ΚΑΤΖΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ7Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΞΑΝΘΗΣ

ΙΛΙΑΔΑ

ΟΔΥΣΣΕΙΑ

• Ένας από τους ραψωδούς που ταξίδεψε και συνδέθηκε με βασιλικές αυλές της εποχής του.

• Έζησε στην Ιωνία (Σμύρνη, Χίος ) στο δεύτερο μισό του 8ου αι. π.Χ. Η παράδοση τον ήθελε τυφλό.

Έπος (<έπω=λέγω) σημαίνει: λόγος, διήγηση

(καλλιεπής , καλλιέπεια)Αργότερα (5ος αι. π.Χ) παίρνει τη σημασία

του αφηγηματικού ποιήματος με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό, ηρωικό.

Ηρωικό έπος: αφηγείται κατορθώματα ηρώων και θεών. (τι σημαίνει άραγε όταν λέμε έπος του ’40);

Τα βασικά γνωρίσματα του έπους: α)παρουσίαση μυθοποιημένων γεγονότων ενός μακρινού παρελθόντος σαν να είναι αληθινά, β) έχει αντικειμενικό χαρακτήρα γιατί εκφράζει όλη την κοινωνία μέσα στην οποία δημιουργείται.

Τα μόνα ολόκληρα σωζόμενα έπη είναι του Ομήρου.

Τα ομηρικά έπη προβάλλουν μυθοποιημένα γεγονότα της

Μυκηναϊκής εποχής (12ος αι. π.Χ) (Τρωϊκός πόλεμος),

ωστόσο, γράφονται κατά τη Γεωμετρική εποχή (8ος αι.), που είναι στραμμένη σε έργα ειρηνικά (ναυτιλία, εμπόριο, ανάπτυξη πόλεων), αλλά και πολιτικών συγκρούσεων (κλονίζεται ο θεσμός της βασιλείας).

Οι άποικοι των παραλιών της δυτικής Μικράς Ασίας και των νησιών του Αιγαίου τραγουδούσαν με νοσταλγία και περηφάνια τα κατορθώματα των ηρώων του ελλαδικού χώρου και τα συνέδεαν μάλιστα και με νεότερους θρύλους για τις περιπέτειες των ναυτικών.

Ο Οδυσσέας εκτός από πολεμιστής και πρωταγωνιστής του Τρωϊκού πολέμου είναι και εκπρόσωπος των ναυτικών, που ταξίδευαν για να πλουτίσουν και να γνωρίσουν νέους τόπους και πολιτισμούς, και ο ξενιτεμένος που επιστρέφει.

Η μεγάλη χρονική απόσταση του πολέμου από την εποχή του ποιητή (400 χρόνια) δικαιολογεί την ύπαρξη στοιχείων και από τις δυο εποχές προκαλώντας αναχρονισμούς.

Κεντρικό θέμα ο θυμός του Αχιλλέα.(διάρκεια 51 μέρες)

Ο δεκαετής αγώνας του

Οδυσσέα για το νόστο.

(διάρκεια 41 μέρες)

άδω= τραγουδώ. Έζησαν πρίν τον Όμηρο. Συνέθεταν προφορικά τα έπη και τα τραγουδούσαν με συνοδεία κιθάρας. Εμπνέονταν και αυτοσχεδίαζαν με τη βοήθεια της Μούσας. Ψυχαγωγούσαν τους ακροατές στα βασιλικά ανάκτορα ή σε δημόσιους χώρους όταν γίνονταν γιορτές.

Επαγγελματίες περιζήτητοι και σεβαστοί. Μετέδιδαν την τέχνη στους νεότερους, εκπαιδεύοντάς τους πώς να αυτοσχεδιάζουν και να απομνημονεύουν χρησιμοποιώντας κάποιες τεχνικές.

διαδέχονται τους αοιδούς (τέλος 8ου αι. π.Χ). Ένωναν, συνέρραπταν ποιήματα τα οποία δεν τραγουδούσαν, αλλά απάγγελναν ρυθμικά αφού τα απομνημόνευαν. Κρατούσαν ένα ραβδί, σύμβολο εξουσίας δοσμένης από τους θεούς. Δεν ζούσαν στα ανάκτορα, αλλά ανήκαν σε σωματεία, ταξίδευαν από τόπο σε τόπο και παρουσίαζαν τα έπη σε χώρους ανοιχτούς σε μεγάλες γιορτές όπου γίνονταν και ραψωδικοί αγώνες.

Ο Όμηρος φαίνεται ήταν ραψωδός και συνέθεσε τα έπη χρησιμοποιώντας γραφή.

Το ότι διασώθηκαν μέχρι σήμερα ολόκληρα.

Επηρέασαν σημαντικά την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία και την τέχνη (αγγειογραφία, ζωγραφική, γλυπτική). Επίσης ακόμη και σήμερα

εμπνέουν σκηνοθέτες κινηματογράφου.

διασκέδαζαν και δίδασκαν τους αρχαίους Έλληνες στις γιορτές και ήταν μάθημα στο σχολείο.

Καταγράφονται στην Αθήνα κατά τον 6ο αι. π.Χ με απόφαση του τυράννου Πεισίστρατου.

ΙΛΙΑΔΑ15.693 στίχοι24 ραψωδίες

ΟΔΥΣΣΕΙΑ

12.110 στίχοι24 ραψωδίες

Κεντρικό θέμα: ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στο νησί του με τους συντρόφους του.

Συμπληρωματικό θέμα: η αναζήτησή του από τη γυναίκα του και τον γιό του.

Αξίες: Η Οδύσσεια μπορεί να χαρακτηριστεί μεταπολεμικό έπος που προβάλλει την ειρηνική ζωή και τον αγώνα του ανθρώπου να επιβιώσει και να πετύχει τους στόχους του.

Ερωτήσεις – εργασίες.

1. Ποια η αρχική σημασία του έπους και ποια σημασία αποκτά κατά τον 5ο αι. π.Χ;2. Σε ποια κατηγορία ανήκουν τα ομηρικά έπη και τι αφηγούνται;3. Ποια τα βασικά γνωρίσματα του ηρωικού έπους;4. Τι είναι τα κύκλια έπη και ποια είναι; (ονομαστικά)5. Ποιο το κεντρικό θέμα της Οδύσσειας;6. Ποια είναι η εποχή των γεγονότων των επών και ποια η εποχή του ποιητή όταν

τα γράφει; Τι προβλήματα δημιούργησε η μεγάλη χρονική απόσταση των δυο εποχών;

7. Αοιδοί – Ραψωδοί: ποια τα γνωρίσματα της κάθε ομάδας; (ή διαφορές ραψωδών από αοιδούς)

8. Ποια στοιχεία αποδεικνύουν την μεγάλη αξία των ομηρικών επών;9. Αφού αναφέρετε τις αξίες που προβάλλει η Οδύσσεια να δικαιολογήσετε την

διαχρονικότητα του έπους.10. Ποιες είναι οι τρεις θεματικές ενότητες της Οδύσσειας; (τίτλοι και

περιεχόμενο)11. Να ανατρέξετε στο διαδίκτυο και να συλλέξετε έργα τέχνης (αγγειογραφία,

γλυπτική, ζωγραφική, κινηματογράφος) που τα θέματά τους είναι εμπνευσμένα από τα ομηρικά έπη.