1

Σέρρες, Οκτώβριος 2013

2

1.ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

ΤΙΤΛΟΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: «Άνθρωπος και μέσα μεταφοράς»

Δημιουργός: Κωδωνάς Ιωάννης

ΠΕΡΙΛΗΨΗ-ΙΔΕΑ: Το σενάριο στηρίχτηκε στο μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος της Β΄ Δημοτικού στην ενότητα με τίτλο: «Μέσα μεταφοράς». Η προσέγγιση με το συγκεκριμένο θέμα αποσκοπεί στο να συστηματοποιηθούν αλλά και να εμπλουτιστούν οι γνώσεις των μαθητών και μαθητριών για τα μέσα μεταφοράς, να αναδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο μας εξυπηρετούν, το πού; και πώς; κινούνται, τα ευεργετήματα που προσφέρουν στους ανθρώπους αλλά και τα προβλήματα που προκαλούν. Όλα αυτά θα πραγματοποιηθούν ξεπερνώντας τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας με σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους, καινοτόμες, όπου τα παιδιά θα εκφραστούν ελεύθερα μέσα από τη συζήτηση και τον διάλογο, τη ζωγραφική και τη μουσική. Το εκπαιδευτικό σενάριο θα υλοποιηθεί στο εργαστήριο των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες θα χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα εκπαιδευτικά λογισμικά μέσα στα οποία θα αναζητήσουν, θα επιλέξουν και θα οργανώσουν να παρουσιάσουν τις καινούριες γνώσεις και έννοιες. Έτσι οι μαθητές μέσω της κατάκτησης της νέας γνώσης θα αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητα σεβασμού και εκτίμησης.

2. ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μελέτη περιβάλλοντος, ΤΠΕ , Γλώσσα , Μαθηματικά, Εικαστικά, Μουσική

3. ΤΑΞΗ/ΕΙΣ Β΄-Α΄ Δημοτικού

4. ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΑΠΣ ΔΕΠΠΣ Το θέμα είναι απολύτως συμβατό με το Δ.Ε.Π.Π.Σ και το Α.Π.Σ. του μαθήματος «Μελέτη Περιβάλλοντος» της Β’ Δημοτικού, εφόσον αποτελεί θέμα διδακτικής ενότητας του αντίστοιχου μαθήματος και οι στόχοι που τίθενται άπτονται του συγκεκριμένου αναλυτικού προγράμματος .

5. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ Προτείνεται η οργάνωση των μαθητών σε ομάδες 2 έως 3 ατόμων οι οποίες θα είναι ανομοιογενείς, ανάλογες τον αριθμό των ηλεκτρονικών υπολογιστών που υπάρχουν στην αίθουσα. Η δραστηριότητα θα πρέπει να διεξαχθεί στο εργαστήριο πληροφορικής για αυτό απαιτείται ο κατάλληλος χώρος και ο αριθμός ηλεκτρονικών υπολογιστών. Τα παιδιά θα περιηγηθούν, θα ανακαλύψουν και θα διερευνήσουν το θέμα των μέσων μεταφοράς και η δουλεία τους θα παρουσιαστεί στην τάξη μέσω του προβολέα. Οι δραστηριότητες θα υποστηρίξουν τη μαθησιακή διαδικασία με την παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ. Ακόμα οι μαθητές θα φέρουν διάφορα μέσα μεταφοράς-μετακίνησης που έχουν στο σπίτι και παίζουν καθημερινά.

3

6. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ο δάσκαλος θα αξιοποιήσει τα παρακάτω λογισμικά τα οποία είναι εγκατεστημένα από πριν στους Η/Υ. Δηλαδή, στους υπολογιστές είναι εγκατεστημένα: ο επεξεργαστής κειμένου (κειμενογράφος)-Microsoft Office Word, το Inspiration, το Kidspiration, το Revelation Natural Art, το διαδίκτυο και το πρόγραμμα «Μαθαίνω να κυκλοφορώ με ασφάλεια».

Ο επεξεργαστής κειμένου (κειμενογράφος)- Microsoft Office Word: είναι μια ειδική κατηγορία λογισμικού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή, τροποποίηση, σελιδοποίηση και επικοινωνία κειμένων σε ψηφιακή μορφή. Στο εννοιολογικό επίπεδο, η επεξεργασία κειμένου συνιστά μια νέα μέθοδο γραφής, η οποία είναι ποιοτικά διαφορετική από τη γραφή που λαμβάνει χώρα με χαρτί και μολύβι. Δείχνει την εξέλιξη στην γραφή, τον αναστοχασμό και ευνοεί την πολυτροπικότητα. Διευκολύνει την ομαδοσυνεργατική παραγωγή γραπτού λόγου από τους μαθητές, οι οποίοι πειραματίζονται και καταλήγουν σε δικά τους κείμενα μέσα σε ένα ελκυστικό περιβάλλον που καλλιεργεί τη γλωσσική τους έκφραση και δημιουργικότητα.

Το Insiration (λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης): είναι λογισμικό ανοιχτού τύπου καθοδηγούμενης ανακάλυψης και διερεύνησης που αξιοποιείται δημιουργικά και εποικοδομητικά από τους μαθητές. Επιτρέπει τη διερεύνηση των εννοιών μεταξύ τους και αυτό βοηθάει στο να μετατραπεί η δηλωτική γνώση σε διαδραστική γνώση γεγονός που μπορεί πρακτικά να χρησιμοποιηθεί από μικρές ηλικίες. Αυτό γιατί η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι μια ειδική τεχνική οπτικοποίησης των σχέσεων ανάμεσα σε διαφορετικές έννοιες. Αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο στο να κατευθύνει την όλη μαθησιακή διαδικασία, στην αξιολόγηση του μαθήματος αλλά και στον έλεγχο πρότερων γνώσεων. Αποτελεί, δηλαδή, ένα εποικοδομιστικό εργαλείο που βασίζεται στη θεωρία της δραστηριότητας και οι μαθητές συμμετέχουν στην αξιολόγηση και στην υλοποιήσει των στόχων ως ενεργά υποκείμενα.

Το Revelation Natural Art (λογισμικό ζωγραφικής): είναι εργαλείο γραφικών γενικής χρήσης με πολλαπλές σχεδιαστικές δυνατότητες, δημιουργικής γραφής, σύνθεσης πρότυπων ιστοριών και παραγωγής κινούμενων σχεδίων. Ανοιχτό εκπαιδευτικό εργαλείο εποικοδομητικής μάθησης. Μπορεί να αξιοποιηθεί στα πλαίσια του Α.Π.Σ. της Εικαστικής Αγωγής, της Γλώσσας, της Μελέτης Περιβάλλοντος, της Ιστορίας κ.ά. στο Δημοτικό. Το Revelation Natural Art παρόλο που δεν αποτελεί αρχικά ένα εκπαιδευτικό λογισμικό με συγκεκριμένο σενάριο και δραστηριότητες, αποτελεί ένα ανοιχτό εκπαιδευτικό εργαλείο με εποικοδομητικά κριτήρια ενός εκπαιδευτικού λογισμικού (αυθεντικότητα, πολλαπλότητα, πλαίσιο στήριξης) που μπορεί να γίνει πολύτιμο γνωστικό εργαλείο στα χέρια του δημιουργικού δασκάλου. Ο ίδιος σε συνεργασία με τους μαθητές του, μπορεί να το αξιοποιήσει στην τάξη για την καλλιέργεια της δημιουργικής έκφρασης, του οπτικού αλφαβητισμού και στα πλαίσια της οπτικής και της συναισθηματικής εκπαίδευσης, για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και της συναισθηματικής νοημοσύνης.

4

Το Kidspiration (λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης): είναι λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης, αποτελεί ένα ανοικτό υπολογιστικό περιβάλλον, ο παιδαγωγικός σχεδιασμός του οποίου βασίζεται στη θεωρία της οπτικής μάθησης και στον εποικοδομισμό. Σύμφωνα με τη δομή του λογισμικού, το παιδί καλείται να φέρει εις πέρας δραστηριότητες τριών κατηγοριών: 1. Να κατασκευάσει ένα νοητικό χάρτη για μία συγκεκριμένη έννοια που έχει οριστεί από τον εκπαιδευτικό 2. Να συμπληρώσει τη δομή ενός νοητικού χάρτη, που επίσης έχει δοθεί από τον εκπαιδευτικό, τοποθετώντας τις έννοιες – εικόνες στη θέση που εκείνο θεωρεί σωστή. 3. Να τοποθετήσει μέσα σ’ ένα σύνολο, αντικείμενα που έχουν μια κοινή ιδιότητα, που ο εκπαιδευτικός έχει ορίσει, επιλέγοντάς τα μέσα από μία πληθώρα εικόνων. Η κατασκευή εννοιολογικών χαρτών συνεισφέρει στην εκπαιδευτική διαδικασία ως μέσο για την οργάνωση του περιεχομένου κάποιου μαθήματος από τον εκπαιδευτικό, ως εποπτικό μέσο παρουσίασης υλικού στους μαθητές, ως εργαλείο αξιολόγησης, ως εργαλείο ανάδυσης, καταγραφής των αναπαραστάσεων των μαθητών. Έτσι, αξιοποιείται δημιουργικά και εποικοδομητικά από τους μαθητές και τους δασκάλους. Επιτρέπει τη διερεύνηση των εννοιών μεταξύ τους και αυτό βοηθάει στο να μετατραπεί η δηλωτική γνώση σε διαδραστική γνώση γεγονός που μπορεί πρακτικά να χρησιμοποιηθεί από μικρές ηλικίες. Αυτό, γιατί η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι μια ειδική τεχνική οπτικοποίησης των σχέσεων ανάμεσα σε διαφορετικές έννοιες, αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο στο να κατευθύνει την όλη μαθησιακή διαδικασία, στην αξιολόγηση του μαθήματος αλλά και στον έλεγχο πρότερων γνώσεων, δηλαδή βασίζεται στη θεωρία της δραστηριότητας όπου οι μαθητές συμμετέχουν στην αξιολόγηση και στην υλοποιήσει των στόχων ως ενεργά υποκείμενα.

Το «Μαθαίνω να κυκλοφορώ με ασφάλεια»: είναι ένα εκπαιδευτικό λογισμικό της Kidmedia σχετικό με την Κυκλοφοριακή Αγωγή. Χαρακτηρίζεται λογισμικό κλειστού τύπου με σκοπό την εξάσκηση και την πρακτική των μαθητών (drill and practice). Στο πρόγραμμα εμφανίζεται πάντα, ο κύριος Ταξάκης που βοηθά, ξεναγεί και επιβραβεύει τα παιδιά. Διάσπαρτες στον πίνακα επιλογών, υπάρχουν συνολικά 20 πινακίδες. Κάνοντας κλικ πάνω τους ξεκινά και μια διαφορετική κάθε φορά δραστηριότητα.

7. ΣΤΟΧΟΙ • ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ:

Οι μαθητές επιδιώκεται: 1) Να ονομάσουν τα μέσα μεταφοράς και να τα ομαδοποιήσουν σε ξηράς,

θάλασσας και αέρα. 2) Να αναγνωρίσουν την εξέλιξη των μέσων μεταφοράς στεριάς από τα

παλαιότερα χρόνια ως σήμερα. 3) Να διακρίνουν τα μέσα μεταφοράς αγαθών από τα μέσα μετακίνησης των

ανθρώπων. • ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΤΠΕ:

1) Να αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης και αξιοποίησης του Η/Υ.

5

2) Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας σε ένα μαθησιακό περιβάλλον ΤΠΕ.

• ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: 1) Να αναπτύξουν θετική διάθεση απέναντι στον Η/Υ ως περιβάλλον

εργασίας και ως εργαλείο άντλησης πληροφοριών. 2) Να κινητοποιήσουν τη δημιουργική τους σκέψη και την κριτική τους

ικανότητα. 3) Να μάθουν να ακούν με προσοχή αυτά που λένε οι συνομιλητές τους και

να περιμένουν στη σειρά για να μιλήσουν.

8. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ 2 διδακτικές ώρες

9. ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ή/και ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΤΣΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ — ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

• Οι μαθητές να έχουν αναπτύξει από προηγούμενα μαθήματα τις βασικές δεξιότητες χρήσης του Η/Υ (χρήση του ποντικιού, του πληκτρολογίου, και γενικότερα τη φιλοσοφία λειτουργίας των windows). Επιπλέον, στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν εξοικειωθεί με τις βασικές λειτουργίες του χρησιμοποιούμενου λογισμικού.

• Επίσης, οι μαθητές πρέπει να είναι ικανοί να μπορούν να ακολουθούν οδηγίες οι οποίες δίνονται είτε λεκτικά είτε με εικόνες και να συνεργάζονται σε μικρές ομάδες .

10. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ • ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Το σενάριο ακολουθεί ένα μοντέλο καθοδηγούμενης διερεύνησης και ανακάλυψης μέσα από δραστηριότητες που ευνοούν την κριτική και στοχαστική σκέψη, τη συμμετοχική και συνεργατική μάθηση. Στηρίζεται σε αρχές της εποικοδομητικής προσέγγισης (Piajet) και ανακαλυπτικής μάθησης (Bruner), αλλά και στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρήσεις του Vygotsky και των απογόνων του. Οι θεωρίες αυτές, γνωστικές και κοινωνιοπολιτισμικές είναι συμβατές μεταξύ τους και θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά. Ο μαθητής μαθαίνει αναπροσαρμόζοντας τις νοητικές του δομές ανάλογα με την αλληλεπίδραση που έχει από το περιβάλλον του. Η γνώση δε «μεταβιβάζεται» στον μαθητή, αλλά δημιουργείται από τον μαθητή ο οποίος δρα και επικοινωνεί μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια. Το περιβάλλον του μαθητή περιλαμβάνει τόσο την υλικοτεχνική υποδομή, μέρος της οποίας αποτελεί και το χρησιμοποιούμενο λογισμικό, όσο και τους υπόλοιπους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς-ενδεχομένως και τα υπόλοιπα άτομα. Ο ρόλος του δασκάλου είναι να οργανώσει διδακτικές καταστάσεις και μαθήματα, στα πλαίσια των οποίων ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί, να διερευνήσει και να αλληλεπιδράσει με το περιβάλλον του προκειμένου να οικοδομήσει τη γνώση του. Έτσι, οι μαθητές έχοντας ήδη μια διαμορφωμένη αντίληψη ταξινομήσεων και ομαδοποιήσεων (προϋπάρχουσα γνώση), πειραματίζονται, δοκιμάζουν, επαληθεύουν, διασταυρώνουν απόψεις, αξιοποιούν το λάθος, συζητούν μεταξύ τους, διασκεδάζουν,

6

καταλήγουν σε συμπεράσματα, «χτίζουν» γνώση, μαθαίνουν. Επίσης, η χρήση του εκπαιδευτικού λογισμικού «Μαθαίνω να κυκλοφορώ με ασφάλεια» κάνει το σενάριο να ανήκει και στη συμπεριφοριστική θεωρία μάθησης η οποία θεωρεί τη μάθηση ως μια διαδικασία πρόσκτησης της γνώσης και λαμβάνει υπόψη της μόνο τα εξωτερικά χαρακτηριστικά. Θεωρεί το παιδί σαν ένα «μαύρο κουτί» του οποίου αγνοούμε το περιεχόμενο. Η διδασκαλία της ύλης αναλύεται σε τμήματα, τα οποία διδάσκονται με βαθμιαία πρόοδο από τα πλέον απλά τμήματα της ύλης προς τα πλέον σύνθετα και δυσνόητα. Κύριο χαρακτηριστικό της συμπεριφοριστικής θεωρίας είναι η ταχεία ανατροφοδότηση, δηλαδή όσες ερωτήσεις δεν απαντώνται σωστά από τους μαθητές τίθενται εκ νέου έως ότου ο μαθητής απαντήσει σωστά.

• ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Χρησιμοποιούμε την ομαδοσυνεργατική μάθηση η οποία συνηγορεί υπέρ της οργάνωσης μαθημάτων στα οποία ευνοείται η κοινωνική αλληλεπίδραση και η συνεργατική, η ομαδική μάθηση. Για αυτό, κρίθηκε απαραίτητα η οργάνωση των μαθητών σε μικρές ομάδες (2-3 μαθητών) οι οποίες θα δουλεύουν αυτόνομα στον υπολογιστή με την καθοδήγηση του δασκάλου και τη χρήση του κατάλληλου φύλλου εργασίας. Οι ομάδες συστήνονται από μαθητές διαφορετικής ικανότητας και διαφορετικών χαρακτηριστικών για να μάθουν τα παιδιά να δείχνουν ανεκτικότητα και αποδοχή σε ποικίλους τρόπους μάθησης. Επίσης, η ομάδα βοηθάει αυτούς που χρειάζονται περισσότερη βοήθεια ή ενθάρρυνση και μέσα από τη συνεργασία και την αλληλεπίδραση των μελών της ομάδας θα επιτευχθεί η προσέγγιση του γνωστικού αντικειμένου. Ο δάσκαλος έχει το ρόλο του καθοδηγητή, εμψυχωτή, διευκολυντή και ενθαρρύνει κάθε προσπάθεια των μαθητών. Στο τέλος κάθε δραστηριότητας (φύλλο εργασίας) ρωτάει στους μαθητές, Πώς το βρήκες; Πώς το σκέφτηκες;, έτσι οι μαθητές αναπτύσσουν και καλλιεργούν τη μεταγνωστική τους ικανότητα.

• ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΤΠΕ Η μάθηση μέσω ΤΠΕ κάνει το μάθημα ελκυστικό. Είναι σύμφωνη με τις ανθρωπιστικές θεωρίες μάθησης που λένε ότι μαθητές μαθαίνουν καλύτερα και γρηγορότερα, όταν η μάθηση είναι προσωπικά σημαντική, δηλαδή όταν οι μαθητές τη θεωρούν σχετική με τις δικές τους ανάγκες. Με τη χρήση των λογισμικών η κατανόηση και συστηματοποίηση των γνώσεων θα έχει παιγνιώδη μορφή με δραστηριότητες που αξιοποιούν τεχνολογικά εργαλεία ΤΠΕ εξυπηρετώντας σε μεγάλο βαθμό τους γνωστικούς στόχους που τέθηκαν. Οι ΤΠΕ δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές να ανακαλύψουν, να διερευνήσουν τις γνώσεις τους, να οργανώσουν και να καταγράψουν τις σκέψεις τους και τα συμπεράσματα. Άρα, η προστιθέμενη αξία του σεναρίου είναι ότι ο μαθητής μέσα από μία παιγνιώδη διαδικασία είναι ελεύθερος να διερευνήσει το πρόβλημά του, κάνοντας υποθέσεις και πειραματισμούς όσες φορές απαιτείται, για να καταλήξει στη γενίκευση και στο συμπέρασμα, απαλλαγμένος από το φόβο του ενδεχόμενου λάθους. Επίσης, η ένταξη των μαθητών σε ομάδες βοηθά τους μαθητές να αλληλεπιδρούν και να ανατροφοδοτούνται στις υποθέσεις που διατυπώνουν και στις αποφάσεις που παίρνουν.

7

11. ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΣΕΝΑΡΙΟ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

• ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΦΑΣΕΩΝ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

Α ΦΑΣΗ: ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ – ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ - ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ – ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΔΟΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ.

Για τον εντοπισμό των προϋπάρχουσων -πρότερων γνώσεων των μαθητών δίνεται το Φύλλο εργασίας 1ο σε κείμενο (word) μπροστά στα θρανία τους. Σύμφωνα με αυτό τα παιδιά μπαίνουν στην εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος Kidspiration με την ονομασία (Kidspiration 1) και παρατηρώντας τις εικόνες προσπαθούν να ονομάσουν τα μεταφορικά μέσα. Οι μαθητές εκφράζονται ελεύθερα λέγοντας τις απόψεις τους, διατυπώνουν υποθέσεις και καταθέτουν τις γνώμες τους. Επίσης, γίνεται μια μικρή συζήτηση, προφορική, για τα μεταφορικά μέσα που συναντούν στην καθημερινότητά τους. Έτσι ο δάσκαλος καταλαβαίνει το γνωστικό επίπεδο των μαθητών και εντοπίζει τα σημεία που θα δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα ώστε να διορθωθούν οι λανθασμένες αντιλήψεις που τυχόν υπάρχουν. Το αποτέλεσμα του 1ου φύλλου εργασίας το βλέπουμε με την ονομασία «Μέσα μεταφοράς 1-τελικό».

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΝΕΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Στην αρχή τα παιδιά παρατηρούν στον βιντεοπροβολέα την εικόνα που υπάρχει στο βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος στη σελίδα 113 και είναι η παρακάτω.

Οι μαθητές παρατηρούν την παραπάνω εικόνα και περιγράφουν αυτά τα οποία βλέπουν. Με αφορμή την παραπάνω, εικόνα, ο δάσκαλος θέτει κάποιες ερωτήσεις, στους μαθητές, όπως:

-Ποια μέσα μεταφοράς βλέπετε;

8

-Με ποια από αυτά έχετε ταξιδέψει;

-Ξέρετε άλλα μέσα μεταφοράς, που δεν υπάρχουν στην εικόνα;

-Τι πρέπει να προσέχουμε για να μετακινούμαστε με ασφάλεια;

Όλες οι απαντήσεις των μαθητών γράφονται στον πίνακα ως εξακτίνωση (αράχνη) με κέντρο «Τα μέσα μεταφοράς». Έτσι, ξεκινάει μια συζήτηση, γίνεται ένας δημιουργικός διάλογος μεταξύ των μαθητών τα παιδιά εκφράσουν τις απόψεις και τις γνώμες τους. Κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας ο ρόλος του δασκάλου είναι εμψυχωτικός και κατευθυντήριος θέτοντας τις κατάλληλες ερωτήσεις. Μετά την πρώτη επαφή με το θέμα (αφόρμηση-ερέθισμα) ακολουθεί η πρώτη δραστηριότητα.

1η Δραστηριότητα (Φύλλο εργασίας 2ο)

Οι μαθητές ανοίγουν το εκπαιδευτικό λογισμικό Insiration με την ονομασία «Ταξινόμηση Μέσων Μεταφοράς» παρατηρούν τον εννοιολογικό χάρτη και διαβάζουν τις οδηγίες από το Φύλλο εργασίας 2ο . Στην αρχή οι μαθητές καλούνται να ονομάσουν τα μέσα μεταφοράς που βλέπουν, πληκτρολογώντας τα ονόματά τους. Στη συνέχεια κατηγοριοποιούν, αυτά τα μέσα μεταφοράς, σε τρεις μεγάλες κατηγορίες (στεριάς, θάλασσας και αέρα). Τέλος, αποθηκεύουν αυτό το φύλλο εργασίας ως «Ταξινόμηση Μέσων Μεταφοράς-Τελικό».

Ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων είναι εμψυχωτής και ενθαρρύνει τους μαθητές να διατυπώσουν τις απόψεις τους, ρωτάει στους μαθητές μετά από κάθε δραστηριότητα: «Πώς το σκέφτηκες;». Έτσι καλλιεργείται και αναπτύσσεται η μεταγνωστική ικανότητα των μαθητών. Αυτοί εργάζονται σε ομάδες και η γνώση ανακαλύπτεται από τους ίδιους, αφού παρατηρούν, περιγράφουν και ομαδοποιούν τα μέσα μεταφοράς.

Συνεχίζουμε με τη δεύτερη δραστηριότητα με σκοπό την υλοποίηση του δεύτερου στόχου του σεναρίου.

2η Δραστηριότητα (Φύλλο εργασίας 3ο)

Σε αυτό το φύλλο εργασίας οι μαθητές καλούνται να βάλουν στη σειρά τα μέσα μεταφοράς της στεριάς από τα παλαιότερα χρόνια έως σήμερα. Οι λέξεις «άλλοτε» και «τώρα» δίνονται για την ευκολότερη κατανόηση των οδηγιών υλοποίησης του φύλλου εργασίας. Στην αρχή τα παιδιά σέρνουν τις ονομασίες των μέσων μεταφοράς της στεριάς ανάλογα με την παλαιότητά τους κάτω από κάθε συννεφάκι. Έπειτα επιλέγουν μια εικόνα από τις αντίστοιχες εντολές και την τοποθετούν στο αντίστοιχο σχήμα (συννεφάκι). Στο τέλος τα παιδιά λένε αν έχουν δει ή ανεβεί σε κάποιο από αυτά τα μέσα μεταφοράς, όπως αν έχουν συναντήσει κάποιο τέτοιο μέσο μεταφοράς στο δρόμο ή αν έχει ο παππούς τους ή αν οδηγεί ο πατέρας τους κ.ά.. Το αποτέλεσμα της δραστηριότητας υπάρχει στο «Τα Μέσα Μεταφοράς Στεριάς Άλλοτε και Τώρα-Τελικό).

9

3η Δραστηριότητα (Φύλλο εργασίας 4ο)

Για την υλοποίηση του τρίτου γνωστικού στόχου, δηλαδή οι μαθητές να μάθουν να διακρίνουν τα μέσα μεταφοράς αγαθών από τα μέσα μετακίνησης ανθρώπων δίνεται το «Φύλλο εργασίας 4ο». Αρχικά, ο δάσκαλος ζητάει από τους μαθητές να μπουν στο «Φύλλο εργασίας 4» το οποίο είναι ένα φύλλο εργασίας στον κειμενογράφο (Microsoft Office Word). Στη συνέχεια τους δίνονται λέξεις από μέσα μεταφοράς, όπως βυτίο, νταλίκα, αυτοκίνητο κ.ά. και ζητάει από τους μαθητές να τα ξεχωρίσουν σε μέσα μεταφοράς αγαθών από σε μέσα μετακίνησης ανθρώπων. Έπειτα θέλει να βρουν εικόνες από το διαδίκτυο (μηχανή αναζήτησης Google) και να τις κάνουν υπερ-σύνδεση. Στο τέλος αποθηκεύουν το τέταρτο φύλλο εργασίας ως «Διάκριση των Μέσων Μεταφοράς-τελικό).

4η Δραστηριότητα (Φύλλο εργασίας 5ο)

Η επόμενη δραστηριότητα είναι ένα φύλλο εργασίας εικαστικής παρέμβασης όπου γίνεται χρήση του εκπαιδευτικού λογισμικού Revelation Natural Art. Κάθε ομάδα στην εντολή εργαλεία και στάμπες βλέπει ποικίλα μεταφορικά μέσα, διαλέγει τα μέσα μεταφοράς της αρέσκειας της και δημιουργεί τη δική της ζωγραφιά. Τα καλλιτεχνικά αριστουργήματα αναρτώνται στην εφημερίδα της τάξης.

5η Δραστηριότητα (Δραματοποίηση) Οι μαθητές σηκώνονται από τα θρανία και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και κάνουν κινήσεις των μέσων μεταφοράς παρακολουθώντας το βίντεο: «Η Πιπίτσα ταξιδεύει… στα μεταφορικά μέσα… και μαθαίνει να οδηγεί!!!» της Μάρως Θεοδωράκη, εκδόσεις Διάπλαση από το YouTube : http://www.youtube.com/watch?v=XPcLAGnLZfc 6η Δραστηριότητα (Φύλλο αξιολόγησης) Η αξιολόγηση στηρίχθηκε στην αυτοαξιολόγηση των μαθητών. Αυτοί απάντησαν αν κατέκτησαν τους στόχους που είχαν τεθεί στην αρχή, συμπληρώνοντας τον πίνακα του φύλλου αξιολόγησης. Τον πίνακα τον συμπλήρωσαν με ένα χαμογελαστό αστεράκι τοποθετώντας - σέρνοντας το στο τετραγωνάκι πολύ καλά ή αρκετά καλά.

• ΕΠΕΚΤΑΣΗ-ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ Οι μαθητές ασχολούνται με το εκπαιδευτικό λογισμικό κλειστού τύπου «Μαθαίνω να κυκλοφορώ με ασφάλεια».

10

• ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Η αξιολόγηση είχε τρεις φάσεις:

1. Τη διαγνωστική αξιολόγηση, όπου ο δάσκαλος διαπίστωσε τις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών. Δηλαδή, αυτές τις γνώσεις που φέρνουν τα παιδιά από το σπίτι, το κοινωνικό τους περιβάλλον, τις γνώσεις από τις προηγούμενες διδακτικές ενότητες, αλλά και τις λανθασμένες αντιλήψεις που έχουν υιοθετήσει. 2. Τη διαμορφωτική αξιολόγηση, όπου ο δάσκαλος κατά την πορεία διδασκαλίας μέσα από τη συζήτηση, το διάλογο και με τις κατάλληλες ερωτήσεις σχημάτιζε γνώμη και αξιολογούσε τους μαθητές του. Έτσι, ο δάσκαλος, καθόριζε τι πρέπει να διορθωθεί στη διδασκαλία με σκοπό αντισταθμιστικό, ώστε οι μαθητές να φτάσουν στην κατάκτηση των διδακτικών στόχων με τη συνεχή και καθημερινή ή σε τακτικά διαστήματα αξιολόγηση της εκπονούμενης διαδικασίας. 3. Την τελική αξιολόγηση, η οποία στηρίχθηκε στην αυτοαξιολόγηση των μαθητών. Ο δάσκαλος έδωσε στους μαθητές το φύλλο αξιολόγησης και αυτοί το συμπλήρωσαν απαντώντας-σέρνοντας ένα χαμογελαστό αστεράκι στο τετραγωνάκι πολύ καλά ή αρκετά καλά.

• ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Δημοπούλου M., Ζόμπολας T., Μπαμπίλα E., Σκαναβή K., Φραντζή A.,

Χατζημιχαήλ M., «Μελέτη Περιβαλλοντος», Β΄Δημοτικού, ΥΠΕΠΘ, Π.Ι., ΟΕΔΒ, ΕΚΔΟΣΗ Β΄ 2007, Αθήνα

Δημοπούλου M., Ζόμπολας T., Μπαμπίλα E., Σκαναβή K., Φραντζή A., Χατζημιχαήλ M., «Μελέτη Περιβαλλοντος», Βιβλίο δασκάλου, Β΄Δημοτικού, ΥΠΕΠΘ, Π.Ι., ΟΕΔΒ, ΕΚΔΟΣΗ Α΄ 2006, Αθήνα

Ιστοσελίδες:

http://kidmedia.gr/index.php?Itemid=132 (ανακτήθηκε 17-10-2013)

11

http://users.sch.gr/jimkol/epimorfosi_b/KSE-genikomeros.pdf (ανακτήθηκε 17-10-2013)

http://www.pi-schools.gr/special_education_new/html/gr/8emata/orasi/books_diaskeui.htm (ανακτήθηκε 17-10-2013)

http://www.youtube.com/watch?v=XPcLAGnLZfc (ανακτήθηκε 19-10-2013)

• ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΑ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Το σενάριο αποτελείται από τα παρακάτω φύλλα εργασίας τα οποία μπορείτε να τα ανοίξετε και να τα εφαρμόσετε. Επίσης μπορείτε να δείτε και τα αποτελέσματα των φύλλων εργασιών.