ΣΠΜΕ - ΤΕΥΧΟΣ 401

ΣΠΜΕΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΔΕΛ

ΤΙΟ

No 401

Απρίλιος 2012

ΑΦΙΕΡΩΜΑΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ

• ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ

ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

• «ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ» ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΜΠΥΛΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝ

• ΓΕΦΥΡΑ ΡΙΟΥ-ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ «ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ»: ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ

• ΟΙ ΓΕΦΥΡΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ

ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Ο/Σ

ΤΕΧΝΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ 3Σκυροδέτηση

σε συνήθεις καιρικές συνθήκες

1ΔΕΛΤΙΟΣΠΜΕ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

2 ΔΕΛΤΙΟΣΠΜΕ

ΣΠΜΕΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΔΕΛ

ΤΙΟ

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ:Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδος Ιπποκράτους 9, Αθήνα 106 79Τηλ.: 210 92.38.170, Fax: 210 92.35.959E-mail: [email protected]: www.spme.gr

ΕΚΔΟΤΗΣ:Χρυσάνθη Κοσμά

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΠΜΕ:Πρόεδρος: Νίκος ΖυγούρηςΑ΄ Αντιπρόεδρος: Ιωάννης ΝάνοςΒ΄ Αντιπρόεδρος: Κάλλη ΚώσταΓεν. Γραμματέας: Μπαρδάκης Βασίλης Αναπλ. Γεν. Γραμματέας: Μυγδάλης Χάρης Ταμίας: Φώλας Μιχάλης

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ: Κοτζαμπασάκης Γιάννης, Χριστόφας Παναγιώ-της, Πανουσόπουλος Χάρης, Γερασιμίδης Σί-μος, Πιττός Γιώργος, Κενδριστάκη Δήμητρα, Ανδρεδάκης Νίκος, Μακρόπουλος Νίκος, Ψα-ρόμπας Γιώργος

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ: ΠΡΟΒΟΛΗ 3 Χ.ΚΟΣΜΑ- Κ.ΖΑΜΠΑΡΑ – Κ.ΣΙΔΕΡΗΣΜαραθώνος 20 Αγ.Παρασκευή 153 43Τηλ.: 210 600.69.17, Fax: 210 600.69.81E-mail: [email protected]: www.provoli3.gr

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Αλεξίου Κατερίνα[email protected]

ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ:Ιωάννα ΜπουρδανιώτηΣήφης Σταυρίδης

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: Έφη Μαρκοπούλου[email protected]

ΕΚΤΥΠΩΣΗ:ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ ΑΒΕΕ

ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Ο/Σ 06

AΦΙΕΡΩΜΑΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ 13

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ 14

«ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ» ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΜΠΥΛΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝ 22

ΓΕΦΥΡΑ ΡΙΟΥ-ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ «ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ»: ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ 36

ΟΙ ΓΕΦΥΡΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ 40

Ο ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΑΦΡΟΥ EPS ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ & ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΓΕΦΥΡΩΝ 45

ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ 46

Ο Σ.Π.Μ.Ε. έχει ξεκινήσει ηλεκτρονική ενημέρωση των μελών του, όσοι συνάδελφοι επιθυμούν να λαμβάνουν

την ενημέρωση μπορούν να δηλώσουν την διεύθυνση του ηλεκτρονικού τους ταχυδρομείου στον ΣΠΜΕ.


Η Επιτροπή Τεχνολογίας Σκυροδέματος του Σ.Π.Μ.Ε. αποτελείται από τους:

Α. Σακελλαρίου Δρ. Πολιτικός Μηχανικός (Πρόεδρος Επιτροπής)Χ. Ζέρης Επίκουρος Καθηγητής Ε.Μ.Π. (Αντιπρόεδρος Επιτροπής)Ν. Μαρσέλλος Πολιτικός Μηχανικός, MSc (Γραμματέας Επιτροπής)Χ. Βογιατζής Πολ. Μηχανικός, εκπρόσωπος ΣΕΒΕΣΝ. Ζυγούρης Πολ. Μηχανικός, MScΒ. Μπαρδάκης Δρ. Πολ. ΜηχανικόςΘ. Παναγιωτίδης Πολ. Μηχανικός, εκπρόσω-πος συνδέσμου εταιρειών προσμίκτων Κ. Παπανικολάου Επίκουρη Καθηγήτρια Παν. ΠατρώνΓ. Πιττός Πολ. Μηχανικός, MSc

Πρόσφατα εκδόθηκε και η 3η Τεχνική Οδηγία του Σ.Π.Μ.Ε. η οποία αφορά «Σκυροδέτηση σε συ-νήθεις καιρικές συνθήκες». Η Τεχνική Οδηγία Νο.3, όπως και όλα τα προηγούμενα κείμενα είναι δια-θέσιμη δωρεάν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Σ.Π.Μ.Ε.

Ο ρόλος του Έλληνα (Πολιτικού) Μηχανικού στην διαμόρφωση του Αύριο


Νίκος Ζυγούρης Πρόεδρος ΣΠΜΕ

EDITORIAL

Παρά την δύσκολη συγκυρία την οποία βιώνουμε, οφείλουμε να έχουμε στραμ-μένη της προσοχή μας και να σχεδιάζου-με το μέλλον.Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι συνθή-κες εργασίας έχουν μεταβληθεί και η με-ταβολή αυτή έχει καθορίσει νέες απαιτή-σεις για το κάθε επάγγελμα. Έτσι λοιπόν

και το επάγγελμα του πολιτικού μηχανικού έχει ξεφύγει πλέον από τα στενά όρια τα οποία γνωρίζουμε.Στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και της ανταλλαγής επιστημονικού δυναμικού, αξίζει πραγματικά να δούμε ποιες είναι οι απαιτήσεις και οι συνθήκες σε άλλες χώ-ρες. Εύκολα διακρίνουμε ότι οι πολιτικοί μηχανικοί εί-ναι αυτοί που ορίζουν όλα τα τεχνικά έργα. Είναι αυτοί οι οποίοι τα διευθύνουν, τα ολοκληρώνουν και τα συ-ντηρούν.Ίσως τα παραπάνω να φαντάζουν ξένα, μακρινά ή ίσως και αστεία. Ίσως κάποιος ακούγοντάς τα να σκεφτεί, ότι δεν έχουν σχέση με την δική μας Ελληνική πραγματικό-τητα. Δυστυχώς όμως, μέσα στην καθημερινότητα μας, πολλές φορές ξεχνάμε την επιστημονικότητα του επαγ-γέλματός μας και αναλωνόμαστε ή αρκούμαστε σε τε-τριμμένα θέματα. Πολλές φορές παραβλέπουμε την αξία των παρεχόμενων υπηρεσιών που προσφέρουμε, παρα-βλέπουμε τις ευθύνες μας και αδικούμε και υποβαθμί-ζουμε τον ίδιο μας το εαυτό. Είναι απόλυτα φυσιολογι-κό, αλλά δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό.Πολλές φορές αναγκαζόμαστε μέσα από κοινωνικές πι-έσεις να υποκύψουμε, αλλά η αλήθεια είναι ότι είτε το θέλουν κάποιοι είτε όχι, ο Πολιτικός Μηχανικός είναι η μόνη ειδικότητα μηχανικού η οποία είναι απαραίτητη σε κάθε τεχνικό έργο.Αυτό βέβαια δεν επιβάλλεται στα χαρτιά, αλλά προκύ-πτει από το εύρος των γνώσεων που αποκτούνται στην διάρκεια των σπουδών. Δεν είναι τυχαίο ότι συνάδελφοι διαπρέπουν σε θέματα διοίκησης εργοταξίων και επιχει-ρήσεων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.Θα πρέπει λοιπόν να δούμε ποιος είναι ο πραγματικός ρόλος μας, να εκτιμήσουμε πως διαμορφώνεται το μέλ-λον και να φροντίσουμε να το επηρεάσουμε και να προ-ετοιμαστούμε κατάλληλα. Αυτή είναι η πραγματική πρόκληση.

Ήδη έχουν γίνει πολλά προς αυτή την κατεύθυνση και ένα από αυτά ήταν και η συζήτηση προβληματισμού η οποία έλαβε χώρα πριν λίγες ημέρες. Εκεί δόθηκε η ευ-καιρία να συζητήσουμε θέματα πολλά από τα οποία εί-ναι άγνωστα στην ευρεία μάζα των συναδέλφων.Συζητάμε για τα έτη σπουδών, την Bollognia και τα ΤΕΙ. Αντιδικούμε μεταξύ μας και προσπαθούμε να επιβάλ-λουμε μοντέλα τα οποία σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν ξεπεραστεί. Όλα τα προηγμένα κράτη (ακόμα και αυτά τα οποία ήταν υπέρμαχα της τριετούς φοίτησης) έχουν στραφεί πλέον σε 5ετείς σπουδές, διότι αντιλαμβάνονται ότι οι απόφοιτοι με μικρότερη διάρκεια φοίτησης είναι ανεπαρκείς να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις.Οι επιστημονικοί και οι συλλογικοί φορείς οφείλουν να εξασφαλίσουν άμεσα την σύνδεση και την αμφίδρο-μη σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και παραγωγής, ώστε τα προγράμματα σπουδών να είναι προσαρμοσμένα στις σύγχρονες κοινωνικές και τεχνικές απαιτήσεις.Οι σύγχρονες τάσεις επιβάλουν ικανότητες διοίκησης και διαχείρισης ανθρώπινων πόρων. Η διοίκηση μπορεί να αφορά εργοτάξια, τεχνικά γραφεία, εταιρείες ακόμα και εμπορικές επιχειρήσεις.

Φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και την κοινωνική δι-άσταση του επαγγέλματός. Οι μηχανικοί επιτελούν ύψι-στο κοινωνικό έργο μιας και είναι αυτοί οι οποίοι είναι αρμόδιοι για την διασφάλιση των αναγκαίων αγαθών και για την βελτίωση των συνθηκών ζωής, όπως θέμα-τα εξοικονόμησης και διαχείρισης υδάτων, θέματα περι-βάλλοντος, προστασία και αντιμετώπιση φυσικών κατα-στροφών παραγωγής ενέργειας κ.λπ.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν το πόσο αναγκαίο είναι να στρέψουμε την προσοχή μας και να ασχοληθούμε πλέ-ον με όλα αυτά. Πόσο σημαντικό είναι ο μηχανικό να καταλάβει την κοινωνική θέση που του ανήκει και να καταφέρει να καθορίσει το μέλλον του. Αυτό αποτελεί μία από τις προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπι-στούν και ευελπιστώ ότι οι επιστημονικοί σύλλογοι και το Τ.Ε.Ε. τα επόμενα χρόνια θα συνεχίσουν το έργο που ήδη έχει δρομολογηθεί. Το οφείλουμε σε όλους τους συναδέλφους.

EΠIΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ


ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Ο/Σ

του Ιωάννη Αβραμίδη,καθηγητή ΑΠΘ

[Το άρθρο αυτό αποτελεί ελαφρά διασκευασμένο από-σπασμα από το βιβλίο «Αντισεισμικός σχεδιασμός κτι-ρίων ο/σ και αριθμητικά παραδείγματα ανάλυσης & διαστασιολόγησης σύμφωνα με τους Ευρωκώδικες» των Αβραμίδη Ι., Αθανατοπούλου Α., Μορφίδη Κ. και Σέξτου Α., Θεσσαλονίκη 2011, ISBN 978-960-93-3151-7.]

1. Η μερική και η πλήρης αντισεισμική προστασίαΓια κατασκευές «υψηλού κινδύνου» (όπως π.χ. συγκροτήμα-τα ατομικών αντιδραστήρων, πετροχημικές εγκαταστάσεις με αποθήκες επικίνδυνων αερίων ή υγρών), δηλαδή για κατα-σκευές των οποίων οι ενδεχόμενες βλάβες και πολύ περισ-σότερο η κατάρρευση θα είχαν πολύ αρνητικές συνέπειες για μία ευρύτερη περιοχή και ένα μεγάλο σύνολο ανθρώπων, εγείρεται γενικώς η απαίτηση της παντελούς αποφυγής βλα-βών υπό τον σεισμό σχεδιασμού, δηλαδή απαιτείται πρακτι-κά ελαστική συμπεριφορά (πλήρης αντισεισμική προστασία).Αντίθετα, για κατασκευές «κανονικού κινδύνου» (όπως π.χ. κτίρια κατοικιών ή γραφείων, σχολεία, νοσοκομεία κ.ά.), δη-λαδή για κατασκευές των οποίων οι βλάβες ή ακόμη και η κατάρρευση δεν έχουν ευρύτερες συνέπειες, αλλά περιορί-ζονται - το πολύ - στην άμεση γειτονία τους, εγκαταλείπε-ται η επιδίωξη πλήρους αντισεισμικής προστασίας και γίνε-ται αποδεκτή η εμφάνιση βλαβών. Αυτό σημαίνει ότι υπό τον σεισμό σχεδιασμού επιτρέπεται στην κατασκευή να εισέλθει στην ανελαστική περιοχή συμπεριφοράς και να υποστεί μη αναστρέψιμες πλαστικές παραμορφώσεις (μερική αντισεισμι-κή προστασία), οι οποίες όμως δεν πρέπει να οδηγήσουν στην άμεση κατάρρευσή της. Για συμβατικές δηλαδή κατα-σκευές καθορίζεται ένα χαμηλότερο επίπεδο αντισεισμικής

ασφάλειας ως θεσμικά αποδεκτός συμβιβασμός μεταξύ της επιζητούμενης προστασίας έναντι σεισμού και των τρεχου-σών οικονομικών αναγκών.Είναι σημαντικό να κατανοηθεί - όχι μόνο από τον δομοστατι-κό μελετητή, αλλά και από τον εκάστοτε κύριο του έργου - ότι το χαμηλότερο αυτό επίπεδο αντισεισμικής ασφάλειας συμβα-τικών κατασκευών καθορίζεται από τους αντισεισμικούς κα-νονισμούς ως το κατ’ ελάχιστον επιτρεπτό, χωρίς βεβαίως να απαγορεύεται η επιλογή ενός υψηλότερου επιπέδου αντισει-σμικής ασφάλειας. Πολύ περισσότερο, η πλήρης αντισεισμι-κή προστασία αποτελεί από την πλευρά του κυρίου του έργου μία εύλογη απαίτηση. Στο σημείο αυτό αξίζει να τονιστεί ότι λανθασμένως πιστεύεται ότι η πλήρης αντισεισμική προστασία πολλαπλασιάζει το κόστος κατασκευής και ότι οδηγεί σε υπερ-βολικά ογκώδεις και δυσλειτουργικές κατασκευές.

2. Μερική αντισεισμική προστασία και διαθέσιμη πλαστιμότηταΔεδομένης της αποδοχής βλαβών υπό τον σεισμό σχεδια-σμού, η οποία αποτελεί κοινό γνώρισμα και βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας των σύγχρονων Αντισεισμικών Κανονισμών που αφορούν σε συμβατικές κατασκευές κανονικού κινδύ-νου, αποκτά ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για την αντισεισμι-κή ασφάλεια η διαθέσιμη πλαστιμότητα της κατασκευής, δη-λαδή η ικανότητα πλαστικής παραμόρφωσης των επί μέρους δομικών στοιχείων, αλλά και της κατασκευής συνολικά, χω-ρίς ιδιαίτερη μείωση της στιβαρότητας (δυσκαμψίας) και της αντοχής τους κατά τους επαναλαμβανόμενους κύκλους δυνα-μικής φόρτισης-αποφόρτισης.Εφόσον επιτρέψουμε (κατά τον σχεδιασμό) στην κατασκευή να εισέλθει υπό τον σεισμό σχεδιασμού στην ανελαστική πε-


ριοχή συμπεριφοράς (μερική αντισεισμική προστασία), η ύπαρξη επαρκούς διαθέσιμης πλαστιμότητας είναι - όπως θα επεξηγηθεί αναλυτικότερα παρακάτω - απολύτως απαραίτη-τη και θα πρέπει να εξασφαλιστεί με αξιοπιστία.Αν όμως βάσει σχεδιασμού η κατασκευή παραμένει υπό τον σεισμό σχεδιασμού στην ελαστική περιοχή συμπεριφοράς, δεν απαιτείται η λήψη ειδικών μέτρων εξασφάλισης επαρ-κούς διαθέσιμης πλαστιμότητας (αν και γενικώς συνιστάται). Στην περίπτωση αυτή, η εγγενής πλαστιμότητα που διαθέ-τει το οπλισμένο σκυρόδεμα, η οποία μάλιστα με απλά κα-τασκευαστικά μέτρα (π.χ. πύκνωση συνδετήρων) μπορεί να επαυξηθεί σημαντικά, παραμένει «αναξιοποίητη» («ανεκ-μετάλλευτη») υπό τον σεισμό σχεδιασμού και αποτελεί (σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες υπεραντοχές) την εφεδρεία της κατασκευής για την επιτυχή συμπεριφορά της (δηλ. τη μη κατάρρευση) σε ακόμη ισχυρότερους σεισμούς.

3. Διαθέσιμη πλαστιμότητα και απαιτούμενη πλαστιμότηταΗ αποδοχή βλαβών υπό τον σεισμό σχεδιασμού σημαίνει ότι ο φορέας εξαντλεί την αντοχή του Fy, εισέρχεται στην πλαστι-κή περιοχή (Σχ. 1, κόκκινο διάγραμμα) και συνεπώς παρα-λαμβάνει μικρότερα σεισμικά φορτία Fd=Fy από τα φορτία maxFel* που θα παραλάμβανε αν παρέμενε ελαστικός (Σχ. 1, πράσινο διάγραμμα) διατηρώντας ανέπαφη τη δυσκαμψία (στιβαρότητά) του καθ’ όλη τη διάρκεια του σεισμού (Σημ.:

Ο αστερίσκος υπενθυμίζει ότι το μέγεθος maxFel* είναι «ιδεατό»). Παράλληλα καταναλώνει ένα πο-σοστό της εισερχόμενης σεισμι-κής ενέργειας σε αντίθεση προς τον ελαστικό φορέα (χωρίς από-σβεση), στον οποίο δεν κατανα-λώνεται καθόλου ενέργεια (Σημ.: Στις πραγματικές κατασκευές κα-ταναλώνεται ενέργεια ακόμη και στην ελαστική περιοχή συμπερι-φοράς τους λόγω των αποσβε-στικών ιδιοτήτων τους – ιξώδης απόσβεση).Στη μείωση αυτή των παραλαμ-βανόμενων σεισμικών δυνάμε-ων (από maxFel* σε Fy) συνίστα-ται άλλωστε και η όποια μείω-ση του κόστους κατασκευής του φέροντος οργανισμού: Ο φορέ-ας σχεδιάζεται και διαστασιολο-γείται έτσι ώστε να παραλάβει το φορτίο Fd=Fy που είναι μικρότε-ρο του maxFel*. Με άλλα λόγια, η

μείωση των σεισμικών φορτίων και συνεπώς η μείωση του κόστους κατασκευής επιτυγχάνεται με (πλήρη ή μερική) εκ-μετάλλευση («αξιοποίηση») της πλαστιμότητας που διαθέ-τει η κατασκευή.Στο σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνει κατανο-ητή η διαφορά μεταξύ απαιτούμενης πλαστιμότητας μαπαιτ και διαθέσιμης πλαστιμότητας μ=μδιαθ μιας κατασκευής (ή μιας διατομής ή ενός δομικού στοιχείου):• Η απαιτούμενη πλαστιμότητα μαπαιτ είναι η μέγιστη πλαστι-μότητα που αναπτύσσει η κατασκευή κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου σεισμού χωρίς να αστοχήσει. Με άλλα λό-για: Ο συγκεκριμένος σεισμός «απαιτεί» από τη κατασκευή να έχει αυτήν την πλαστιμότητα προκειμένου να αποφευχθεί η αστοχία (μερική ή ολική κατάρρευσή) της. Είναι προφανές ότι η απαιτούμενη πλαστιμότητα εξαρτάται όχι μόνο από την κατασκευή, αλλά και από τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε σεισμού (μέγιστη εδαφική επιτάχυνση, διάρκεια, συχνοτικό περιεχόμενο της σεισμικής διέγερσης κ.ά.).• Εάν για έναν συγκεκριμένο σεισμό η κατασκευή εισέλθει μεν στην πλαστική περιοχή, αλλά δεν αστοχήσει, τότε μπορεί να ειπωθεί ότι η απαιτηθείσα από τον σεισμό αυτόν πλαστι-μότητα μαπαιτ ήταν μικρότερη από τη διαθέσιμη πλαστιμότη-τα μ=μδιαθ της κατασκευής. Βέβαια, για έναν άλλο σεισμό με διαφορετικά χαρακτηριστικά (ακόμη κι αν η μέγιστη εδαφι-κή επιτάχυνση παραμείνει ίδια) ενδέχεται η διαθέσιμη πλα-



στιμότητα να μην επαρκέ-σει και να επέλθει αστοχία, ακριβώς επειδή η απαιτού-μενη πλαστιμότητα ενδέ-χεται να είναι μεγαλύτερη. Συνεπώς, όπως η απαιτού-μενη, έτσι και η διαθέσιμη πλαστιμότητα δεν αποτε-λεί ιδιότητα αμιγώς της κα-τασκευής, αλλά εξαρτάται σε έναν βαθμό από τα χα-ρακτηριστικά του εκάστοτε σεισμού (π.χ. συχνοτικό πε-ριεχόμενο, διάρκεια, ύπαρ-ξη κατακόρυφης συνιστώ-σας, κ.ά.) ή, με άλλα λόγια, η ενεργοποίηση των δια-θέσιμων αποθεμάτων πλα-στιμότητας μιας κατασκευ-ής εξαρτάται από το είδος της διέγερσης. Εντούτοις, ο γνωστός συμβατικός ορι-σμός της διαθέσιμης πλαστιμότητας δεν περιλαμβάνει τον πα-ράγοντα χρόνο, δηλαδή τη συν τω χρόνω μεταβολή της.Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι εφόσον γίνονται απο-δεκτές βλάβες και είσοδος της κατασκευής στην πλαστική περι-οχή συμπεριφοράς υπό τον σεισμό σχεδιασμού, θα πρέπει η συνολικά διαθέσιμη πλαστιμότητα μ της κατασκευής να είναι μεγαλύτερη ή κατ’ ελάχιστον ίση προς την απαιτούμενη από τον σεισμό σχεδιασμού πλαστιμότητα, προκειμένου η κατασκευή να μην φθάσει στην κατάρρευση.

4. Διαθέσιμη πλαστιμότητα μ και συντελεστής μείωσης σει-σμικών φορτίων R ή συντελεστής συμπεριφοράς qΓια να γίνει καλύτερα κατανοητή η μειωμένη απαίτηση παραλα-βής σεισμικών δυνάμεων εξ αιτίας της εισόδου της κατασκευ-ής στην πλαστική περιοχή, θεωρείται εδώ απλουστευτικά ένας στατικά φορτιζόμενος φορέας με ιδανικά ελαστική - ιδανικά πλαστική συμπεριφορά όπως αυτή αποτυπώνεται στο σχήμα 2 (κόκκινη γραμμή).Η διαθέσιμη πλαστιμότητα μ=μδιαθ του ελαστοπλαστικού φορέα μπορεί στην περίπτωση αυτή να οριστεί απλά σε όρους μετατο-πίσεων ως το πηλίκο της μέγιστης μετατόπισης maxupl (μετά την οποία επέρχεται αστοχία/κατάρρευση) προς τη μετατόπιση uy που σηματοδοτεί την έναρξη της πλαστικοποίησης του φορέα:

Το μέγιστο σεισμικό φορτίο (=τέμνουσα βάσης) σχεδιασμού maxFd το οποίο μπορεί να παραλάβει ο ελαστοπλαστικός αυτός φορέας είναι ίσο με το φορτίο διαρροής Fy και πα-ραμένει σταθερό σε όλο το διάστημα κατά το οποίο η πλα-στική παραμόρφωση upl αυξάνεται, μέχρις ότου αυτή φθά-σει τη μέγιστη τιμή της maxupl. Αντίθετα, ένας αντίστοιχος ιδεατός ελαστικός φορέας (με ίδια αρχική και παραμένου-σα σταθερή δυσκαμψία!) που υφίσταται την ίδια μετακίνηση maxuel*=maxupl (παραδοχή ίσων μετακινήσεων) παραλαμ-βάνει το ιδεατό φορτίο maxFel* (Σημ.: Οι αστερίσκοι υπεν-θυμίζουν ότι πρόκειται για «ιδεατά» μεγέθη).

Έτσι, η λόγω πλαστικοποίησης έως τη μέγιστη τιμή maxupl επιτυγχανόμενη μείωση του σεισμικού φορτίου δίνεται από τον συντελεστή μείωσης σεισμικών φορτίων R, που είναι το πηλίκο του ιδεατού ελαστικού φορτίου maxFel* προς το μέ-γιστο φορτίο σχεδιασμού Fd=Fy:

(1)

(R: συντελεστής μείωσης σεισμικών φορτίων)Επειδή για καθαρά γεωμετρικούς λόγους (βλ. Σχ. 2) ισχύ-ει η ισότητα:

υφίσταται μεταξύ της διαθέσιμης πλαστιμότητας μ=μδιαθ και του συντελεστή μείωσης σεισμικών φορτίων R η σχέση:R=μ (2)


Στον ΕΚ8 (βλ. §1.5.2(1)), όπως και στον ΕΑΚ, ο συντελεστής μείωσης σεισμικών φορτίων R χαρακτηρίζεται ως συντελε-στής συμπεριφοράς q.

Σημείωση 1:Οι παραπάνω σχέσεις ισχύουν υπό την παραδοχή των ίσων μετακινή-σεων, δηλαδή υπό την παραδοχή ότι για έναν δεδομένο σεισμό η μέ-γιστη μετακίνηση maxupl ενός ελαστοπλαστικού φορέα και η μέγιστη μετακίνηση maxuel* του αντίστοιχου ιδεατού ελαστικού φορέα (ίδιας αρχικής δυσκαμψίας, η οποία θεωρείται ότι παραμένει σταθερή) εί-ναι ίσες. Όπως έχει διαπιστωθεί (εμπειρικά, αλλά και βάσει αναλύ-σεων για έναν σημαντικό αριθμό διεγέρσεων), η παραδοχή αυτή εί-ναι ρεαλιστική όταν πρόκειται για σχετικώς εύκαμπτους φορείς με ιδιοπερίοδο ταλάντωσης Τ ίση ή μεγαλύτερη των 0.5÷0.6 sec. Οι φορείς αυτοί, είτε είναι ελαστοπλαστικοί είτε απεριόριστα ελαστικοί, αναπτύσσουν ίδιες περίπου μέγιστες μετατοπίσεις maxupl=maxuel*, οπότε ισχύει προσεγγιστικά

R = μ ή q = μ (3α)

Για δυσκαμπτότερους φορείς με ιδιοπεριόδους Τ<0.5÷0.6 sec δεν ισχύει η ισότητα των μετακινήσεων, αλλά η ισότητα των ενεργειών του ελαστοπλαστικού και του αντίστοιχου ιδε-ατά ελαστικού φορέα. Στην περίπτωση αυτή ισχύει η σχέση

q = (2μ -1)1/2 (3β)

και συνεπώς ο συντελεστής συμπεριφο-ράς q (ή συντελεστής μείωσης R) είναι μι-κρότερος από την πλαστιμότητα μ, δηλα-δή τα σεισμικά φορτία μειώνονται κατά την πλαστικοποίηση λιγότερο σε σύγκριση με τους εύκαμπτους φορείς (βλ. π.χ. ΕΑΚ §Σ.3.1.1[2]). Στα φάσματα σχεδιασμού των αντισεισμικών κανονισμών η περιοχή των ίσων ενεργειών αντιστοιχεί στον σταθερό κλάδο, ενώ μετά το τέλος του σταθερού κλάδου, που οριοθετείται από την τιμή ΤC, ξεκινάει η περιοχή των ίσων μετακινήσεων. Στον ΕΚ8 η ΤC εξαρτάται από τον τύπο εδά-φους και κυμαίνεται μεταξύ 0.4 και 0.8 sec για το φάσμα τύπου 1 (ΕΚ8, Πίνακας 3.2).Προς εμπέδωση των παραπάνω θα σχολια-στούν τρεις περιπτώσεις αντισεισμικού σχε-διασμού εξιδανικευμένων ελαστοπλαστικών φορέων (με Τ ≥ ΤC) για δεδομένο σεισμό σχεδιασμού, ο οποίος έστω ότι αντιπροσω-πεύεται από το σεισμικό φορτίο maxFel*. Χάριν απλούστευσης θα θεωρηθεί εδώ ότι οι τρεις εξεταζόμενοι φορείς προικίζονται με την ίδια δυσκαμψία (δηλ. ίδια κλίση του δια-γράμματος φορτίου-μετατόπισης F-u), παρό-λο που η αντοχή τους (δηλ. το όριο διαρρο-

ής τους) είναι διαφορετική (-ό) για κάθε περίπτωση (βλ. Σχ. 3).

Σημείωση 2:Σύμφωνα με τη συμβατική θεώρηση που υιοθετούν και οι αντισει-σμικοί κανονισμοί, η δυσκαμψία μιας διατομής οπλισμένου σκυρο-δέματος προκύπτει με βάση τις εξωτερικές διαστάσεις της διατομής χωρίς να ληφθεί υπόψη ο οπλισμός της. Συνεπώς, αυξάνοντας τον οπλισμό της διατομής μπορούμε να αυξήσουμε την αντοχή της χω-ρίς να μεταβάλλουμε τη δυσκαμψία της. Στην πραγματικότητα βέβαια η αύξηση του οπλισμού συνεπάγεται αύξηση όχι μόνο της αντοχής, αλλά και της δυσκαμψίας. Εντούτοις, σε συμβατικές αναλύσεις αγνο-είται αυτή η διαφοροποίηση.

Περίπτωση Α:Μηδενική εκμετάλλευση της διαθέσιμης πλαστιμότητας (πρά-σινο διάγραμμα)Στην περίπτωση, κατά την οποία ο μελετητής δεν θελήσει να εκμεταλλευτεί («αξιοποιήσει») καθόλου τη διαθέσιμη πλα-στιμότητα

του υπό μελέτη φορέα προς παραλαβή του δεδομένου σει-σμού σχεδιασμού maxFel*, αν δηλαδή «απαιτήσει» από τον φορέα να παραλάβει ελαστικά το σύνολο του σεισμού, τότε



το σεισμικό φορτίο (δηλαδή η τέμνουσα βάσης) σχεδιασμού Fd-A, για το οποίο θα πρέπει να διενεργήσει την (γραμμική ελαστική) ανάλυση του φορέα, εξισώνεται με ολόκληρη τη δύναμη maxFel*: (όριο διαρροής φορέα Α)

Είναι σαφές ότι στην περίπτωση μιας τέτοιας απαίτησης δεν υπάρχει μείωση του σεισμικού φορτίου για το οποίο θα γίνει η ανάλυση του φορέα, δηλαδή ο συντελεστής μείωσης σει-σμικού φορτίου RΑ ή συντελεστής συμπεριφοράς qΑ ισού-ται με τη μονάδα: qA = 1

Είναι επίσης αυτονόητο ότι στην περίπτωση αυτή δεν εγεί-ρονται προς τον φορέα απαιτήσεις πλαστιμότητας, δηλαδή μαπαιτ-A = 1

(μαπαιτ : δείκτης απαιτούμενης πλαστιμότητας σε όρους μετατοπίσεων)

και συνεπώςμαπαιτ-A < μδιαθ-A

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο φορέας δεν διαθέτει πλα-στιμότητα. Απλώς, η όποια διαθέσιμη πλαστιμότητα μδιαθ-A = maxupl-Α / uy-Α > 1 του φορέα δεν «αξιοποιείται» (δεν απαιτεί-ται) για την παραλαβή του σεισμού σχεδιασμού, αλλά παρα-μένει ανεκμετάλλευτη, αποτελώντας εφεδρεία του φορέα σε περίπτωση υπέρβασης του σεισμού σχεδιασμού. Eίναι βέ-βαια σαφές ότι η εγγενής πλαστιμότητα που διαθέτει ο φο-ρέας χωρίς τη λήψη πρόσθετων συγκεκριμένων μέτρων είναι γενικώς μικρότερη εκείνης που θα διέθετε, αν είχε σχεδια-στεί ως πλάστιμος (Σημ.: Το Εθνικό Προσάρτημα του ΕΚ8 δεν επιτρέπει σχεδιασμό κατασκευών χαμηλής πλαστιμότητας).Συνοπτικά, στην περίπτωση μηδενικής εκμετάλλευσης της δι-αθέσιμης πλαστιμότητας ισχύει:

Περίπτωση Β:Πλήρης εκμετάλλευση της διαθέσιμης πλαστιμότητας (κόκκινο διάγραμμα)Στη διαμετρικά αντίθετη προς την Α περίπτωση, κατά την οποία ο μελετητής θελήσει να εκμεταλλευτεί («αξιοποιήσει») πλήρως τη διαθέσιμη πλαστιμότητα

του υπό μελέτη ελαστοπλαστικού φορέα προς παραλαβή του δεδομένου σεισμού σχεδιασμού σεισμού maxFel*, το σεισμι-

κό φορτίο (δηλαδή η τέμνουσα βάσης) σχεδιασμού Fd-Β για το οποίο θα πρέπει να διενεργήσει την (γραμμική, ελαστική) ανά-λυση του φορέα εξισώνεται με το φορτίο διαρροής του:

το οποίο σύμφωνα με τη σχέση εξ. (1)) ισούται με

ή λόγω της εξ. (2) με

Είναι σαφές ότι η επιλογή της πλήρους εκμετάλλευσης της δι-αθέσιμης πλαστιμότητας μδιαθ-Β συνεπάγεται τη μεγιστοποί-ηση της μείωσης του σεισμικού φορτίου για το οποίο θα γί-νει η ανάλυση του φορέα, δηλαδή ο συντελεστής μείωσης σει-σμικού φορτίου ή συντελεστής συμπεριφοράς qΒ μεγιστοποι-είται, οπότε σύμφωνα με την εξ. (3) έχουμε:

Επίσης είναι αυτονόητο ότι στην περίπτωση αυτή οι απαιτή-σεις πλαστιμότητας που εγείρονται προς τον φορέα μεγι-στοποιούνται και αυτές, δηλαδή

και συνεπώς

Συνοπτικά, στην περίπτωση πλήρους εκμετάλλευσης της δια-θέσιμης πλαστιμότητας ισχύει:

Περίπτωση Γ:Μερική εκμετάλλευση της διαθέσιμης πλαστιμότητας (μπλε διάγραμμα)Στη διακριτική ευχέρεια του μελετητή είναι να μην θελήσει να εκμεταλλευτεί («αξιοποιήσει») όλη τη διαθέσιμη πλαστιμότητα

του υπό μελέτη ελαστοπλαστικού φορέα προς παραλαβή του δεδομένου σεισμού σχεδιασμού maxFel*, αλλά να απαιτήσει την εκμετάλλευση ενός μόνο τμήματός της ίσου με:

Στην περίπτωση αυτή, ο αντίστοιχος ιδεατός ελαστικός φορέας που υφίσταται την ίδια μετακίνηση maxuel*=upl-Γ παραλαμ-βάνει το φορτίο maxFel*, και συνεπώς ο συντελεστής συμπε-ριφοράς που θα χρησιμοποιηθεί κατά τον σχεδιασμό για τη μείωση του σεισμικού φορτίου παίρνει την τιμή:


Επειδή για καθαρά γεωμετρικούς λόγους (υπό την παραδοχή των ίσων μετακινήσεων) ισχύει η ισότητα:

υφίσταται μεταξύ της απαιτούμενης πλαστιμότητας και του συ-ντελεστή μείωσης σεισμικών φορτίων και πάλι η σχέση:

Είναι προφανές ότι στην περίπτωση αυτή το σεισμικό φορτίο (=τέμνουσα βάσης) σχεδιασμού Fd-Γ = Fy-Γ για το οποίο θα γί-νει η ανάλυση του φορέα προκύπτει διαιρώντας τον σεισμό σχεδιασμού (=maxFel*) διά του συντελεστή συμπεριφοράς qΓ ή δια της απαιτούμενης πλαστιμότητας μαπαιτ-Γ :

Συνοπτικά, στην περίπτωση μερικής εκμετάλλευσης της διαθέ-σιμης πλαστιμότητας ισχύει:

5. ΠαρατηρήσειςΠαρατήρηση 1: Συντελεστής συμπεριφοράς q και απαιτούμενη πλαστιμότητα μαπαιτ

Παρατηρούμε ότι σε κάθε περίπτωση η τιμή σχεδιασμού του συντελεστή μείωσης σεισμικού φορτίου ή συντελεστή συμπε-ριφοράς ταυτίζεται με την τιμή της απαιτούμενης πλαστιμότη-τας μαπαιτ:q = μαπαιτ

Παρατήρηση 2: Ελάχιστη και μέγιστη τιμή του συντελεστή συμπεριφοράς qΠαρατηρούμε επίσης ότι η ελάχιστη τιμή minq που μπορεί να πάρει ο συντελεστής μείωσης σεισμικού φορτίου ή συντελε-στής συμπεριφοράς είναι η μονάδα, ενώ η μέγιστη τιμή του maxq ισούται με τη διαθέσιμη πλαστιμότητα μ=μδιαθ:

minq = 1, maxq = μδιαθ

Παρατήρηση 3: Επιτρεπόμενο άνω όριο του συντελεστή συμπεριφοράς qΜπορεί βέβαια να τεθεί κανονιστικά ένα όριο στην εκμετάλ-λευση της διαθέσιμης πλαστιμότητας μδιαθ ενός φορέα με τη θέσπιση μιας ανώτατης επιτρεπτής τιμής maxqεπιτρ για τον συ-ντελεστή μείωσης σεισμικού φορτίου q:

(maxqεπιτρ = ανώτατη επιτρεπτή τιμή για τον συντελεστή μείω-σης σεισμικού φορτίου q)

Παρατήρηση 4:Συνολικά ισχύουν οι σχέσεις:

Παρατήρηση 5: Απαιτούμενος και διαθέσιμος συντελεστής συμπεριφοράςΚατ’ αναλογία προς τις έννοιες της απαιτούμενης πλαστιμότη-τας μαπαιτ και της διαθέσιμης πλαστιμότητας μδιαθ, ο συντελεστής συμπεριφοράς (που χρησιμοποιείται κατά τον σχεδιασμό προς μείωση του σεισμικού φορτίου) μπορεί να χαρακτηριστεί ως απαιτούμενος συντελεστής συμπεριφοράς qαπαιτ, ενώ ο συντελε-στής συμπεριφοράς με τη μέγιστη τιμή του μπορεί να χαρακτη-ριστεί ως διαθέσιμος συντελεστής συμπεριφοράς qδιαθ. Με αυτούς τους χαρακτηρισμούς ισχύουν οι σχέσεις:

6. ΕπισημάνσειςΕπισήμανση 1: Συντελεστής συμπεριφοράς q και πλαστιμότητα μ στον ΕΚ8

Χάριν σαφήνειας, συνοψίζονται στον πίνακα 1 οι έννοιες του συντελεστή συμπεριφοράς και της πλαστιμότητας όπως χρησι-μοποιούνται στον ΕΚ8.Στον ΕΚ8 δεν γίνεται δυστυχώς ρητή διάκριση μεταξύ απαι-τούμενης και διαθέσιμης πλαστιμότητας. Μπορεί έτσι να δη-μιουργηθεί σύγχυση μεταξύ του διαθέσιμου αποθέματος πλα-στιμότητας (γενικότερα: της ικανότητας απορρόφησης σει-σμικής ενέργειας μέσω πλαστικοποιήσεων) maxq=μδιαθ που υπάρχει στον φορέα και του συντελεστή συμπεριφοράς q με τον οποίο μειώνονται τα σεισμικά φορτία με τα οποία διενερ-γείται η ισοδύναμη γραμμική ανάλυση και ο οποίος εκφράζει την απαιτούμενη πλαστιμότητα μαπαιτ. Μεταξύ των δύο πρέ-πει πάντα να υφίσταται η ποσοτική σχέση: q ≤ μδιαθ

Οι τιμές των μεγεθών q και μδιαθ εξισώνονται μόνο στην πε-ρίπτωση που ο μελετητής απαιτήσει την πλήρη εκμετάλλευση της διαθέσιμης πλαστιμότητας του φορέα (βλ. παραπάνω Πε-ρίπτωση Β).Έτσι, η παράγραφος 5.2.1(5) του Εθνικού Προσαρτήματος του ΕΚ8, στην οποία αναφέρεται ότι «δεν επιτρέπεται η επι-λογή κατηγορίας πλαστιμότητας Μ σε κτίρια σπουδαιότητας ΙΙΙ και ΙV σε σεισμική ζώνη Ζ2 ή Ζ3», αφορά στη διαθέσι-μη πλαστιμότητα μ=μδιαθ που θέλουμε να έχουν τα εν λόγω



κτίρια και η οποία μπορεί μεν, αλλά δεν χρειάζεται υποχρε-ωτικά να «αξιοποιηθεί» (δηλ. δεν απαιτείται) για την ασφα-λή παραλαβή του σεισμού σχεδιασμού. Η απαιτούμενη πλα-στιμότητα που πράγματι θα χρησιμοποιηθεί («αξιοποιηθεί») για την ασφαλή παραλαβή του σεισμού σχεδιασμού μπορεί να είναι μικρότερη της μ=μδιαθ, έως και μηδενική.Αντίστοιχα, ο συντελεστής συμπεριφοράς q μπορεί μεν, αλλά δεν χρειάζεται υποχρεωτικά να επιλεγεί ίσος με τις τι-μές maxqεπιτρ που δίνει ο ΕΚ8 και οι οποίες είναι ανώτατες επιτρεπτές τιμές. Η τιμή του q μπορεί να επιλεγεί μικρότερη (έως και ίση με 1), ανάλογα με το επιδιωκόμενο επίπεδο εκ-μετάλλευσης της διαθέσιμης πλαστιμότητας (και υπεραντοχής όπως θα δούμε στην επόμενη παράγραφο).Με την ευκαιρία αυτή υπενθυμίζεται ότι γενικώς όλοι οι σύγ-

χρονοι Αντισεισμικοί Κανονισμοί καθορίζουν τα κατώτατα επιτρεπτά όρια απαιτήσεων ασφάλειας, τα οποία εν προκει-μένω αντιστοιχούν στις ανώτατες επιτρεπτές τιμές επιτρ q του συντελεστή μείωσης σεισμικών φορτίων ή συντελεστή συ-μπεριφοράς q.

Επισήμανση 2:Είναι σαφές ότι εάν η απόφαση της πλήρους εκμετάλλευσης της διαθέσιμης πλαστιμότητας είναι σε κάθε περίπτωση προ-ειλημμένη, δηλαδή μαπαιτ=q=maxq=μδιαθ, τότε πρακτικά δεν υπάρχει λόγος διάκρισης μεταξύ διαθέσιμης και απαιτούμε-νης πλαστιμότητας. Όμως παρά την ποσοτική εξίσωσή τους στην περίπτωση αυτή, η νοηματική διαφορά των δύο αυ-τών όρων οφείλει να παραμένει συνειδητή.

ΔΕΛΤΙΟΣΠΜΕ 13

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

(Ι. Ν. Σιγάλας - ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΣ Ο.Τ.Μ. Α.Ε.)

Στόχος αυτής της κατ’ ανάγκη συνοπτικής παρουσίασης είναι η προκαταρκτική ενημέρωση επί θεμάτων κατασκευής γεφυ-ρών με σύγχρονες μεθόδους.Από το περιεχόμενο έχουν αφαιρεθεί για λόγους οικονομίας κειμένου, τα δημιουργούμενα ειδικά θέματα μελέτης παρά το προφανές ενδιαφέρον που παρουσιάζουν.Βάση για τη σύνταξη αυτής της παρουσιάσεως αποτέλεσαν οι παραδόσεις του Συντάκτη στο μάθημα «Εισαγωγή στη Γεφυ-ροποιία» στο Ε.Μ.Π.Ελπίζεται ότι τα πληροφοριακά στοιχεία που ακολουθούν θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον των Συναδέλφων για πληρέστε-ρη ενημέρωση.

Αθήνα, 2012Ι. Ν. ΣιγάλαςΠολ. Μηχανικός

Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1. Εισαγωγική Σημείωση • Οι σύγχρονες ανάγκες συγκοινωνιακών έργων συχνά απαι-τούν κατασκευές γεφυρών σε περιοχές δύσβατες ή πάνω από «άκαμπτα» εμπόδια (λ.χ. σιδηροδρομικοί σταθμοί ή αυτοκι-νητόδρομοι σε λειτουργία, θαλάσσιοι δίαυλοι, πυκνά δομη-μένες αστικές περιοχές κλπ).• Παραλλήλως υπάρχει, σχεδόν πάντοτε, απαίτηση για συντό-μευση του χρόνου κατασκευής στο μέγιστο δυνατό βαθμό.• Οι ανωτέρω απαιτήσεις ξεχωριστά ή συνδυασμένες έχουν σαν αποτέλεσμα να καθιστούν τις «συμβατικές» μεθόδους κατασκευής των γεφυρών (δηλ. Ικριώματα φέροντα επί του φυσικού εδάφους και επιτόπου σκυροδετήσεις) αδύνατες ή/και ασύμφορες.• Η προσπάθεια για την ικανοποίηση αυτών των αναγκών οδήγησε στην ανάπτυξη των «μηχανοποιημένων» μεθόδων στις οποίες γίνεται εντονότερη η συμμετοχή ειδικού εξοπλι-σμού χάρις στον οποίο και σε συνδυασμό με προκατασκευή όπου είναι δυνατόν υπερνικώνται τα προβλήματα τα οποία εκτέθηκαν προηγουμένως.• Πρέπει να σημειωθεί από την αρχή ότι η σύμφορη εφαρ-μογή τέτοιων μεθόδων προϋποθέτει βεβαίως και έργα κα-τάλληλης κλίμακας.

2. Μορφές μηχανοποιημένων μεθόδωνΚοινά χαρακτηριστικά όλων (σχεδόν) των εν χρήσει μεθό-δων είναι τα εξής:• Κατασκευή των βάθρων σε προηγούμενη φάση • Κατασκευή του καταστρώματος κατά τμήματα (σπόνδυλοι -

segments) των οποίων το μέγεθος σε σχέση με το τελικό μέ-γεθος εμφανίζει τις εξής ποικιλίες: b.1. Τμήματα πλήρους μήκους (τυπικού ανοίγματος) και μέρους του πλάτους (βλ. 2.1).b.2. Τμήματα πλήρους πλάτους και μέρους του μήκους (βλ. 2.2, 2.3).b.3. Τμήματα πλήρους πλάτους και πλήρους μήκους (βλ. 2.4). b.4. Τμήματα πλήρους πλάτους τα οποία παράγονται σε μικρά μήκη και συναρμόζονται σε πλήρες μήκος τυπικού ανοίγματος (βλ. 2.5).

Οι συνηθέστερες εν χρήσει μέθοδοι είναι οι εξής:2.1. Μέθοδος προκατασκευασμένων ζευγμάτων (προκατασκευασμένες δοκοί / precast beams)2.2. Προβολοδόμηση (balanced cantilever)2.2.1 Με επιτόπου σκυροδετήσεις2.2.2. Με χρήση προκατασκευασμένων τμημάτων (σπονδύλων)2.3. Μέθοδος σταδιακής προωθήσεως (incremental launching)2.4. Μέθοδος προωθουμένων φορείων (movable scaffolding system MSS)2.5. Μέθοδος σπονδυλωτής κατασκευής πλήρους ανοίγματοςΟ εξοπλισμός έχει συνήθως ειδική χρήση όμως υπάρχουν περιπτώσεις συνδυασμού (π.χ. 2.1. με 2.2.2. και 2.4 με 2.2.1.

Με εξαίρεση την προβολοδόμηση η οποία αναπτύσσεται συμμετρικά περί τον άξονα του εκάστοτε μεσοβάθρου όλες οι άλλες μέθοδοι προχωρούν (γενικώς γιατί υπάρχουν και εξαιρέσεις) από το ένα ακρόβαθρο προς το άλλο χωρίς αλλα-γή κατευθύνσεως.


ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

3. Κριτήρια επιλογήςΌπως είναι ευνόητο η επιλογή της συμφορότερης κατά περί-πτωση μεθόδου εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες όπως για παράδειγμα• Μήκος τυπικού ανοίγματος και συνολικό μήκος γεφυρώ-σεως• Γεωμετρία της χαράξεως καταμήκος και οριζοντιογραφικώςΓια την κάθε μέθοδο η πράξη έχει καθορίσει μια βέλτιστη πε-ριοχή ανοιγμάτων εφαρμογής.Επειδή οι περιοχές αυτές των ανοιγμάτων συχνά έχουν αλλη-λοκάλυψη η επιλογή της μεθόδου βασίζεται τελικώς και σε άλλα κριτήρια, τα οποία όμως είναι δυνατόν να διαφέρουν από κατασκευαστή σε κατασκευαστή.Για παράδειγμα αναφέρονται:α. Κόστος ή διαθεσιμότητα εξοπλισμούβ. Προηγούμενη εμπειρία.Συνεπώς δεν είναι δυνατή η μονοσήμαντη επιλογή της προ-σφορότερης μεθόδου προκαταβολικώς.

B. ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΒΟΛΟΔΟΜΗΣΗΣ ΜΕ ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΟΥΣ ΣΠΟΝΔΥΛΟΥΣ(SEGMENTAL BALANCED CANTILEVER)

1. Εισαγωγή1.1 Συνοπτική περιγραφή της μεθόδου• Στην προβολοδόμηση η κατασκευή του καταστρώματος αρχίζει από μία σταθερή βάση (μεσόβαθρο ή σώμα πακτώ-σεως) και αναπτύσσεται συμμετρικά ακολουθώντας διακε-κριμένα διαδοχικά στάδια κατά τη διάρκεια των οποίων κα-τασκευάζονται (τοποθετούνται εν προκειμένω) τμήματα του καταστρώματος μήκους 3,0 ~ 5,0m που καλούνται σπόν-δυλοι. Κάθε νέος σπόνδυλος στηρίζεται στον προηγούμενο

προς τον οποίο συνδέεται με προένταση δημιουργώντας έτσι έναν πρόβολο διαρκώς αυξανόμενου μήκους.• Οι προκατασκευασμένοι σπόνδυλοι τοποθετούνται στην τελική τους θέση με τη βοήθεια ειδικών δικτυωτών φορεί-ων εφοδιασμένων με διατάξεις αναρτήσεως και μεταφοράς (launching girders), ακολουθώντας ένα προδιαγεγραμμένο κύκλο φάσεων κατασκευής.• Οι νέοι σπόνδυλοι συνδέονται με τους προηγούμενους με προένταση, προσωρινώς με ράβδους προεντάσεως και κατό-πιν με την τελική προένταση.• Η προβολοδόμηση αναπτύσσεται για προφανείς λόγους ευστάθειας, συμμετρικά ως προς το μεσόβαθρο βάσεως και προωθείται προς τα μέσα των αντιστοίχων ανοιγμάτων ή προς τα ακρόβαθρα σχηματίζοντας πτέρυγες προβόλων με σταδιακώς αυξανόμενο μήκος.• Μετά την ολοκλήρωση των προβόλων πέριξ κάθε βάσεως αποκαθίσταται η συνέχεια του φορέα του καταστρώματος με την κατασκευή των τμημάτων συνδέσεως (κλείδες).

1.2 Πεδίο εφαρμογήςΗ μέθοδος αυτή εφαρμόζεται με τεχνική και οικονομική επι-τυχία σε περιπτώσεις γεφυρών:• Αρκετά μεγάλου συνολικού μήκους• Με τυπικά ανοίγματα από 45 ~ 70m (το άνω όριο διευρύ-νεται προσφάτως στα 110m)• Πάνω από θαλάσσια ή άλλα υδάτινα κωλύματα• Δύσβατο ανάγλυφο θέσεωςΔεσμεύσεις• Ακτίνα καμπυλότητας άξονα R ≥ 200m• Κατά μήκος κλίση i ≤ 4% (επιθυμητό όριο) 2. Μέθοδοι προκατασκευής σπονδύλωνΔιατίθενται ουσιαστικώς δύο μέθοδοι παραγωγής:2.1 Μακρά γραμμή παραγωγής

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Κατασκευάζονται οι μισοί ή όλοι οι σπόνδυλοι οι οποίοι αντιστοιχούν σε ένα τυπικό πρόβολο.Οι σπόνδυλοι κατασκευάζονται στην ακριβή μεταξύ τους θέση επί ειδικής βάσεως η οποία είναι ακριβές αντίγραφο του κάτω πέλματος του φορέα λαμβανομένων υπόψη και των απαιτούμενων αντιβελών.Η προκατασκευή ξεκινά από το σπόνδυλο εδράσεως και προχωρεί συμμετρικά. Οι ήδη κατασκευασμένοι σπόνδυ-λοι μπορούν να αποσύρονται προς αποθήκευση, οπότε αν υπάρχουν αρκετά καλούπια μπορεί να αρχίζει η παραγωγή ενός νέου προβόλου πριν τελειώσει ο προηγούμενος.

Πλεονεκτήματα:• Εύκολος έλεγχος γεωμετρίας• Μετά την αποδέσμευση του καλουπιού δεν απαιτείται άμε-ση μεταφορά σπονδύλουΜειονεκτήματα:• Απαίτηση σημαντικού χώρου (στεγασμένου)• Ο πυθμένας πρέπει να είναι σε ανυποχώρητη βάση• Ο εξοπλισμός πρέπει να είναι κινητός

2.2 Βραχεία γραμμή παραγωγήςΚατά τη μέθοδο αυτή όλοι οι σπόνδυλοι κατασκευάζονται σε στα-θερή θέση, με χρησιμοποίηση σταθερού καλουπιού με «πλάτη» τον προηγουμένως κατασκευασθέντα σπόνδυλο εν επαφή.Μετά τη σκυροδέτηση και αρχική συντήρηση, ο σπόνδυλος «πλάτη» αποσύρεται προς αποθήκευση και τη θέση του κα-ταλαμβάνει ο μόλις σκυροδετηθείς και επαναλαμβάνεται ο ίδιος κύκλος.

Η μεταφορά από τη θέση σκυροδε-τήσεως στη θέση «πλάτης» (ή συνται-ριάσματος) λαμβάνει υπόψη τη γεωμε-τρία του καταστρώματος, δηλαδή ενώ για ευθύγραμμο άξονα απαιτείται μια παράλληλη μεταφορά, για καμπύλους άξονες απαιτούνται και διορθωτικές στροφές.Ανάλογες πρόσθετες κινήσεις απαι-τούνται για την περίπτωση μεταβλητής επικλίσεως.Πλεονεκτήματα:• Μικρός χώρος προκατασκευής• Σταθερός εξοπλισμός


Μειονεκτήματα:• Διαρκής παρακολούθηση και ακριβείς μετρήσεις για τη δι-απίστωση τηρήσεως της τελικής γεωμετρίας. Ενδεχομένως αποκλίσεις πρέπει να διορθώνονται ή (αν είναι δυνατόν) να ενσωματώνονται.

3. Φορείο τοποθετήσεως

Πρόκειται περί ειδικής διαμορφώσεως μηχανικό εξοπλισμό με δυνατότητα κινήσεως κατά μήκος των έτοιμων τμημάτων. Το συνολικό μήκος του φορείου είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από το μέγιστο μήκος ανοίγματος (προσφάτως διατίθενται και φορεία διπλάσιου συνολικού μήκους).Τα βασικά μέλη είναι:

• Ο κύριος φορέας που συντίθεται από δύο δικτυωτές δο-κούς, το κάτω πέλ-μα των οποίων απο-τελεί και την τροχιά κύλισης.• Τριάδα πλαισιωτών σκελών στηρίξεως. Το οπίσθιο και το κε-ντρικό πλαίσιο επι-τρέπουν τη διέλευση των σπονδύλων.• Φορείο μεταφο-ράς σπονδύλων επί τροχών. Το φορείο αυτό έχει τη δυνα-τότητα κινήσεως σε κάθε κατεύθυνση,

καθώς και περιστροφής περί τον οριζόντιο άξονα.4. Φάσεις κατασκευής

Ακολουθείται απαραιτήτως μια προσχεδιασμένη ακολουθία ώστε να εξυπηρετείται ο ρυθμός της παραγωγής χωρίς τη δημιουργία υπερεντάσεων ή/και αστάθεια. Ένας συνήθης κύκλος περιλαμβάνει τις εξής τρεις χαρακτηριστικές φάσεις κατά τις οποίες η θέση και ο τρόπος στηρίξεως του φορείου φαίνονται στα σχήματα.

Γ. ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΩΘΟΥΜΕΝΩΝ ΦΟΡΕΙΩΝ (MOVABLE SCAFFOLDING SYSTEMS - MSS)1. ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ• Με τον όρο προωθούμενα φορεία εννοούμε μια σύνθε-τη μεταλλική κατασκευή σημαντικού μήκους επί της οποίας στηρίζονται όλα τα μέλη των ξυλοτύπων του φορέα του κα-ταστρώματος.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


• Ο εξοπλισμός αυτός έχει τη δυνατότητα να κινείται προς κάθε κατεύθυνση και ουσιαστικώς πρόκειται για μια προσω-ρινή κινητή σιδηρά γέφυρα μεταφοράς των τύπων κατασκευ-ής του κατστρώματος.• Κατά την μέθοδο αυτή η κατασκευή προχωρεί σε τμήματα μήκους ίσου προς το (τυπικό) άνοιγμα και σε πλήρες πλάτος («άνοιγμα-άνοιγμα»). • Για τη συνήθη περίπτωση εφαρμογής σε συνεχείς γέφυρες πολ-λών ανοιγμάτων κάθε κύκλος περιλαμβάνει και την κατασκευή ενός μικρού τμήματος του επόμενου ανοίγματος (10%-20%) ώστε ο αρμός διακοπής να είναι σε λιγότερο κρίσιμη θέση.• Σημειώνεται ότι εκτός από τη μέθοδο που εδώ περιγρά-φεται, η μέθοδος «άνοιγμα-άνοιγμα» αρχικώς, αλλά και σή-μερα, εφαρμόζεται και σε γέφυρες συνεχείς περισσοτέρων ανοιγμάτων με χρήση συμβατικών ή μηχανοποιημένων ικρι-ωμάτων στηριζομένων απευθείας στο έδαφος.

2. Περιοχή Εφαρμογής• Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοσθεί επιτυχώς σε συνεχείς γέ-φυρες μεγάλου συνολικού μήκους (ΣL>300 m) με επιμέρους ανοίγματα 30,0m έως και προσφάτως 80,0m.• Εντός της ίδιας εργολαβίας των μεγάλου μήκους γεφυρών η μέθοδος μπορεί κατ’ εξαίρεση να εφαρμοστεί και σε γέφυ-ρες μικρότερου μήκους.• Περιορισμοί - Ακτίνα καμπυλότητας R>300 m (δεν απαιτείται να είναι σταθερή) - Διατομή σταθερού ύψους και κατά το δυνατόν σταθερού εξωτερικού περιγράμματος - Κατά μήκος κλίση-επίκλιση δεν δεσμεύουν.

3. Κύρια μέλη του συστήματος3.1 Το σύνολο των μελών του καλουπιού και των απαραίτη-των συμπληρωματικών μελών και εξαρτημάτων φέρεται επί μονής ή ζεύγους κυρίων δοκών, δικτυωτής ή κιβωτιοειδούς μορφής, σε συνδυασμό με πρόσθια και οπίσθια ρύγχη προ-ωθήσεως, τα οποία γεφυρώνουν τα διαδοχικά ανοίγματα.Το συνολικό μήκος του ως άνω φορείου είναι λίγο μεγαλύτερο από το διπλάσιο του μεγίστου τυπικού ανοίγματος (L = 2lo).3.2 Προβλέπεται και ένας αριθμός (2~4) κινητών φορέων προσωρινής στηρίξεως των ανωτέρω κυρίων δοκών.

Το είδος των προσωρινών στηρίξεων είναι κατάλληλο για τον κάθε ένα από τους κύριους τύπους του βασικού εξοπλισμού (βλ. στα επόμενα).Οι κύριες δοκοί των συστημάτων «υποστηρίξεως» εδράζο-νται σε ζεύγη τριγωνικών προβόλων δικτυωτής μορφής που στερεώνονται στις πλευρές των μεσοβάθρων με χρήση ρά-βδων προεντάσεως.Αντιστοίχως οι δοκοί του συστήματος «αναρτήσεως» στηρί-ζονται σε πλαισιωτής μορφής σκέλη που τοποθετούνται στην κεφαλή των βάθρων ή επί προσωρινών πύργων που στηρί-ζονται στο έδαφος γύρω από τα μεσόβαθρα.3.3 Κατάλληλο αριθμό διαιρετών διαδοκίδων επί των οποί-ων στηρίζεται το καλούπι.3.4 Χαλύβδινο ζύγωμα και διατάξεις αναρτήσεων, και τέλος3.5 Συμπληρωματικές διατάξεις και συστήματα όπως μηχα-νισμοί προωθήσεως (βίντσια), γρύλοι εδράσεως, ράβδοι και φορεία μεταφοράς κλπ.• Σημειώνεται ότι ο σχεδιασμός του συστήματος γίνεται συ-νήθως «επί παραγγελία» για κάθε γέφυρα, είναι σημαντικά δαπανηρός, οι δε προσπάθειες μετατροπών για την επανα-χρησιμοποίηση σε άλλη γέφυρα συχνά είναι το ίδιο ακριβές με την εξαρχής κατασκευή.• Πάντως και παρά την ανωτέρω διαπίστωση ο εξοπλισμός του συστήματος αυτού μπορεί να χρησιμοποιηθεί με επιτυ-χία για την ανάρτηση του φορείου προβολοδομήσεως με επιτόπου σκυροδετήσεις.

4. Είδη φορείωνΔιακρίνονται δύο είδη ανάλογα με την θέση των κυρίών δο-κών σε σχέση με το κατάστρωμα και τον τρόπο στηρίξεως.


4.1 Φορεία αναρτήσεως (overhead MSS)Το καλούπι αναρτάται μέσω ράβδων αναρτήσεως από εγκάρ-σιους δικτυωτούς σχηματισμούς οι οποίοι είναι συνδεδεμέ-νοι με τους κύριους διαμήκεις φορείς.

4.2 Φορεία υποστηρίξεως (underslung) Το καλούπι και οι διατάξεις στηρίξεως και προσαρμογής του, φέρονται απευθείας από τους κύριους διαμήκεις φορείς που είναι διατεταγμένοι κάτω από την οροφή του καταστρώματος.Προσφάτως αναπτύχθηκε και ένας ενδιάμεσος τύπος με την ονομασία παράπλευρος (alongside)Στον τύπο αυτό οι κύριοι φορείς διατάσσονται κάτω από τους προβόλους του φορέα του καταστρώματος.

4.3. Σύγκριση των δύο τύπων φορείων.4.3.1. Φορεία Αναρτήσεως4.3.1.α. Πλεονεκτήματα• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για μικρά ελεύθερα ύψη μεταξύ φορέα και εδάφους.• Ο εφοδιασμός με υλικά μπορεί να εξυπηρετηθεί μέσω των φορείων.

• Δυνατότητα μικρότερων ακτίνων καμπυλότητας• Δυνατότητα «στεγάσεως» για καιρική προστασία.4.3.1.β. Μειονεκτήματα• Ράβδοι αναρτήσεως διαμέσου του φορέα (απαιτείται απο-κατάσταση)• Οπές διόδου σκελών στηρίξεως στις θέσεις των βάθρων (απαιτείται ειδική διαμόρφωση οπλισμού και αποκατάσταση).• Ο φορέας του καλουπιού δεν αξιοποιείται στατικώς κατά την διαμήκη έννοια (περισσότερος χάλυβας).• Μεγαλύτερη προσβαλλόμενη επιφάνεια (άνεμος)• Μεγαλύτερα φορτία στο νεαρό σκυρόδεμα κατά την προ-ώθηση• Απαίτηση σημαντικού πρόσθετου εύρους καταλήψεως

4.3.2. Φορεία Υποστηρίξεως.4.3.2.α. Πλεονεκτήματα• Ελεύθερη άνω επιφάνεια του φορέα• Δυνατότητα στατικής εκμεταλλεύσεως του φορέα του κα-λουπιού (οικονομία υλικού)• Δέν υπάρχουν ράβδοι αναρτήσεως (παρά μόνον στις άκρες)• Λιγότερη έκθεση σε ανεμοποιέσεις• Μικρότερα φορτία στο νεαρό σκυρόδεμα.• Μηδενικό πρόσθετο εύρος καταλήψεως.4.3.2.β. Μειονεκτήματα• Δέσμευση από το διαθέσιμο ελεύθερο ύψος κάτω από το κατάστρωμα (σε ακραίες περιπτώσεις αλλαγή τρόπου κατα-σκευής π.χ. με συμβατικά ικριώματα).• Ανάγκη προσωρινών φουρουσιών στα μεσόβαθρα για την στήριξη των φορέων.• Σε περίπτωση μικρών ακτινών καμπυλότητας απαιτούνται ειδικές ρυθμίσεις οι οποίες καθυστερούν την προώθηση. 5. ΦΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ(για την περίπτωση φορείων υποστηρίξεως) 1. Θέση κατά την φάση σκυροδέτησης Ανάρτηση από το έτοιμο τμήμα (λίγο πριν τον αρμό) Στή-ριξη επί της πρόσθι-ας δοκού εδράσεως.2. Το φορείο αποδε-σμεύεται και προω-θείται μέχρις ότου το Κ.Β. να έρθει πάνω από το βάθρο.3. Οι δοκοί εδρά-σεως αποδεσμεύο-νται και προωθού-

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


νται προς τις νέες θέσεις ενώ το φορείο αναρτάται από έτοι-μα τμήματα του καταστρώματος4. Μετάθεση του φορείου προς τη νέα θέση.5. Θέση νέας σκυροδέτησεως.

Επανάληψη του κύκλου.

6. Βάρος εξοπλισμού Από πραγματικές περιπτώσεις εφαρμογής προκύπτει οτι το βάρος του χάλυβα κυμαίνεται από 300-600 kg/ton σκυρο-δέματος.Με βάση αυτή τη σχέση είναι δυνατόν να γίνουν σχετικώς γρή-γορες εκτιμήσεις για το κόστος του εξοπλισμού. Όπως όμως προκύπτει και από το έναντι διάγραμμα δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί μια σαφής σχέση μεταξύ βάρους και ανοίγματος.

7. Πλεονεκτήματα-Μειονεκτήματα7.1. Πλεονεκτήματα• Συνεχής διαδικασία • Δεν υπάρχουν σπόνδυλοι συνεχείας (κλείδες) και αποφεύ-γονται τα σχετικά προβλήματα.• Μικρός αριθμός αρμών διακοπής σκυροδετήσεως.• Ενταση στον υπο κατασκευή φορέα ανάλογη με την τελική χωρίς αλλαγές προσήμου (οικονομία υλικών)• Δυνατότητα εφαρμογής τόσο σε περιπτώσεις εδράσεως επί εφεδράνων όσο και σε μονολιθικές συνδέσεις.• Ανετη πρόσβαση προσωπικού-μηχανημάτων-υλικών από το ήδη κατασκευασμένο τμήμα

• Αρκετά ταχύς ρυθμός προόδου.

7.2. Μειονεκτήματα• Ακριβός εξοπλισμός - εξειδικευμένη εργασία• Απαιτεί χώρο στην είσοδο και έξοδο της γέφυρας για την συναρμολόγηση αποσυναρμολόγηση του εξοπλισμού• Δύσκολη η εφαρμογή της στα ακραία ανοίγματα εάν υπάρ-χει μικρό ελεύθερο ύψος (εκτός αν χρησιμοποιούνται φορεία αναρτήσεως).

8. Ρυθμός προόδουΓια ανοίγματα περί τα 30 m 5÷8 ημ/άνοιγμα.Για ανοίγματα πιό μεγάλα 2 εβδ./άνοιγμα (βλ. π.χ. πρόγραμ-μα γεφυρών ΠΑΡΆΚΑΜΨΗΣ ΠΑΤΡΑΣ)

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


«ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ» ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΜΠΥΛΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Πολ.Μηχ MSCΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Πολ.Μηχ. ΕΜΠ, ΙΜΤΑΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΝΙΚΟΣ Δρ.Πολ.Μηχ. ΕΜΠ

ΜΕΡΟΣ Ι 1. ΕισαγωγήΗ κατασκευή των σύγχρονων αυτοκινητοδρόμων συχνά απαιτεί γέφυρες με καμπύλη σε κάτοψη. Τέτοιες γέφυρες κα-τασκευάζονται είτε με υπέρθεση καμπύλου καταστρώματος πάνω σε ευθύγραμμες δοκούς όταν η καμπυλότητα και το άνοιγμα είναι μικρά, είτε με την κατασκευή καμπύλων δο-κών. Στην ανακοίνωση αυτή, παρουσιάζεται ο τρόπος κα-τασκευής όπου οι καμπύλες δοκοί ή καμπύλα τμήματα δο-κών κατασκευάζονται με την σύμμεικτη προκατασκευασμένη δοκό «ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ». Για περαιτέρω διερεύνηση, ίδε βιβλιογραφία στο τέλος του σημειώματος.

II ΓενικάΤο σύστημα ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία της εν κατόψει καμπύλες γέφυρες. Το μεγάλο πλεο-νέκτημα των δοκών αυτών είναι ότι παράγονται εν σειρά στο εργοστάσιο, μεταφέρονται εύκολα είτε εφ’ όλου του μήκους είτε σε μικρότερα τεμάχια, και συναρμολογούνται επί τόπου του έργου. Έχουν μεγάλη στρεπτική ακαμψία σε όλα τα στά-δια από την παραγωγή μέχρι και την τελική λειτουργία. Της, με την ένωση επί μέρους τεμαχίων, η γέφυρες γίνονται συνε-χείς επί ενδιαμέσων βάθρων.

Με το ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ δίδονται ταχύτατες και οικονο-μικές λύσεις. Τα ανοίγματα που καλύπτονται, εξαρτώνται από την καμπυ-λότητα, το πλάτος, το συνολικό μήκος και την διάταξη των εν-διάμεσων στηριγμάτων, της γέφυρας. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται είναι καμπύλες δοκοί και καμπύλες πλάκες.1. Οι καμπύλες δοκοί χρησιμοποιούνται για μικρές καμπυ-λότητες, και συνήθως απαιτούν προσωρινή υποστήριξη. 2. Οι καμπύλες πλάκες, επειδή έχουν ήδη διατομή κλειστή, με μεγάλη στρεπτική ακαμψία, χρησιμοποιούνται και για ισχυρές καμπυλότητες, Η τελική διατομή του φορέα είναι κιβωτιοειδής, απλή ή πολ-λαπλή.

III Τόξο Του Οδυσσέα, Είδη Καμπύλων Δοκών, Πλακών & Φορέων

1. Δοκοί ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ και φορείς A)

1η φάση – δοκός 2η φάση – τελική κιβωτιοειδής διατομή με 2 δοκούς- προπλάκα στο κάτω πέλμα και προκατασκευασμένα πλαϊνά - κανονικός ξυλότυπος για το άνω πέλμα


«ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ» ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΜΠΥΛΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝ

1η φάση – δοκός 2η φάση – τελική διατομή γέφυρας με 5 δοκούς, προπλάκες και διογκωμένη πολυστερίνη

Β)

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Β) 1η φάση – κιβωτιοειδής πλάκα κλειστής διατομής με διογκωμένη πολυστερίνη 2η φάση – τελική κιβωτιοειδής διατομή με 2 πλάκες και 3 κυψέλες με προκατασκευασμένα πλαϊνά και κεντρική κάτω πρόπλακα

2. Πλάκες ΤΟΞΟ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ και φορείς Α) 1η φάση – κιβωτιοειδής πλάκα κλειστής διατομής με διογκωμένη πολυστερίνη 2η φάση – τελική κιβωτιοειδής διατομή με προκατασκευασμένα πλαϊνά

Γ) 1η φάση – κιβωτιοειδής πλάκα κλειστής διατομής με διογκωμένη πολυστερίνη 2η φάση – τελική κιβωτιοειδής διατομή με 2 πλάκες και 4 συμμετρικά πλαϊνά


Δ) 1η φάση – κιβωτιοειδής πλάκα κλειστής διατομής με διογκωμένη πολυστερίνη 2η φάση – τελική κιβωτιοειδής πολυκύψελη διατομή με 2 ακραία πλαϊνά

ΙII Οριακές Διαστάσεις Στοιχείων Προκατασκευής1. Μεταφορά στοιχείων1ος τρόπος – μεταφορά στην όρθια θέση (καμπύλη σε κάτοψη) κάτοψη

όψη

2ος τρόπος – μεταφορά πλαγίως δύο δοκών με τα πέλματα σε επαφή (καμπύλη σε όψη)όψη

κάτοψη

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Φωτογραφίες – μεταφορά


2. Τοποθέτηση στο έργο :1η περίπτωση: Αμφιέρειστος φορέας. Δοκοί εφ’ όλου του μήκους

2η περίπτωση: Αμφιέρειστος φορέας. Δοκοί σε 2 τεμάχια

3η περίπτωση: Συνεχής φορέας. Σπόνδυλοι στη στήριξη. Ένας σπόνδυλος στο άνοιγμα.

4η περίπτωση: Συνεχής φορέας. Περισσότεροι σπόνδυλοι στο άνοιγμα.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΙV Σύνδεση τμημάτων

Μεταφορά 2 τεμαχίων σε ένα όχημα Τοποθέτηση των 2 τεμαχίων ΕΤ του έργουΔιακρίνονται τα καλώδια προέντασης και ο Ελληνικός αρμός (match cast)

ΕΝΩΣΗ ΔΥΟ ΤΕΜΑΧΙΩΝ

Ελαφρά προένταση, επαφή των 2 τεμαχίων μέσω εποξειδικής ρητίνης,

Σύνδεση κάτω πέλματος (σκυρόδεμα) Σύνδεση άνω πέλματος (μεταλ. Κατασκευή)


ΜΕΡΟΣ ΙΙV Παραγωγή στο εργοστάσιο

1. Δοκός: Εφαρμόζεται μόνον μετένταση με σωλήνες 2. Πλάκα: 1) Μετένταση με σωλήνες 2) Προένταση με συνάφεια 3) Προένταση χωρίς συνάφεια

1 : Καλώδια μετέντασης2 : Δέσμη συρματοσχοίνων προέντασης σε πίστα με συνάφεια 3 : Συρματόσχοινο προέντασης χωρίς συνάφεια

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Φωτογραφίες – παραγωγή στο εργοστάσιο

Παραδείγματα κατασκευής καμπύλων γεφυρών 1. Ανισόπεδος ΚόμβοςA). Κατόψεις, τομές

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1.TIMOSHENKO, S.: “Theory of Elasticity” Engineering Societies Monograph, McGraw- Hill Book Company, 19342.TIMOSHENKO, S.: “Strength of Materials” D. Van Nostrand Com-pany, 19303.ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ “Δοκός Σκυροδέματος Προκατασκευασμένη Προεντεταμένη με Μεταλλική Κατασκευή” 14Ο Συνέδριο Σκυροδέματος Κως, 20034.ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΝΙΚΟΣ: “Γεφυρες με Συμμεικτες Διατομες Φορεα και Βαθρων. Τοξο του

Οδυσσεα και Σκυροδεμα”5ο Συνέδριο Μετ/κών Κατασκευών ΞΑΝΘΗ, 2005 5.ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΒΟΥΤΣΙΝΑ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΝΙΚΟΣ, ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, ΚΩΣΤΑΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΑΣ: “Νέος τρόπος κατασκευής τοξωτών γεφυρών με χρήση του συστήματος “Τόξο του Οδυσσέα” (Παράδειγμα: γέφυρα Μπουραζάνι) “ 16Ο Συνέδριο Σκυροδέματος ΠΑΦΟΣ, 20096.ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, ΤΣΙΜΠΟΥΚΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ: “ΔΙΑΒΑΣΕΙΣ ΑΜΕΣΟΥ ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ (ΔΙ.Α.Σ) “ 16Ο Συνέδριο Σκυροδέματος ΠΑΦΟΣ, 2009

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ΓΕΦΥΡΑ ΡΙΟΥ-ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ «ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ»: ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ

Παναγιώτης Παπανικόλας - (Αντιπρόεδρος Δ.Σ. και Διευθύνων Σύμβουλος - Γέφυρα Α.Ε)Άρης Σταθόπουλος- Βλάμης - (Διευθυντής τμήματος Δομικής Συντήρησης - Γέφυρα Α.Ε.)Philip Corbett - (Διευθυντής Εργασιών – Γέφυρα Α.Ε.)

Η Γέφυρα Χαρίλαος Τρικούπης αποτελεί τη μεγαλύτερη κα-λωδιωτή γέφυρα συνεχούς καταστρώματος (2252μ.) πλή-ρους ανάρτησης παγκοσμίως. Αντίστοιχες του μεγέθους της κατασκευής είναι και οι βασικές δράσεις διαστασιολόγησης. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η εδαφική επιτάχυνση που προέ-κυψε κατά την ανάλυση του σεισμικού κινδύνου για την περι-οχή με περίοδο επαναφοράς τα 2000 χρόνια είναι 0.48g και δύναται να συνοδεύεται και από τεκτονικές μετακινήσεις της τάξης του ενός μέτρου, ενώ η ταχύτητα ανέμου αιχμής για τη διαστασιολόγηση του καταστρώματος σε αεροδυναμική ευ-στάθεια είναι 74 m/sec (266 km/h). Ο συνδυασμός του με-γέθους της κατασκευής και των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής (υψηλή σεισμικότητα, εξαιρετικά συχνοί ισχυροί άνεμοι και διαβρωτικό περιβάλλον) απαιτούν την ανάπτυξη ειδικών και πρωτοποριακών εργαλείων για το συνεχή έλεγχο της δομικής κατάστασης της Γέφυρας και γενικά της ορθής δομικής δια-χείρισής της, για την εύρυθμη λειτουργία της, τουλάχιστον για τη συμβατική διάρκεια ζωής των 120 ετών.

Η επιτυχής διαχείριση ενός έργου, και ιδιαίτερα των σημα-ντικών υποδομών, ξεκινά από την αναγνώριση κατά τη φάση σχεδιασμού των βασικών κινδύνων ‘υποβάθμισης’ της δομι-κής του κατάστασης. Για τη γέφυρα «Χαρίλαος Τρικούπης» δύο διαφορετικές αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν για (α) τη δι-άρθρωση του συστήματος δομικής παρακολούθησης (επιλογή αισθητήρων, μετρούμενα μεγέθη και χρησιμότητα) και (β) την εκτίμηση της συχνότητας των απαιτούμενων ελέγχων σε σχέ-ση με την αναμενόμενη συμπεριφορά κάθε δομικού στοιχείου για όλα τα πιθανά συμβάντα. Η σύνθεση των αποτελεσμάτων των αναλύσεων επικινδυνότητας πραγματοποιείται μέσω του Εγχειριδίου Επιθεωρήσεων και Συντήρησης, το οποίο προδι-αγράφει το σύνολο των απαιτούμενων ενεργειών ελέγχου και επέμβασης σε διάφορες πιθανές καταστάσεις. Η εκ προοιμί-ου επιλογή των τρόπων ελέγχου και επέμβασης (όπως π.χ. της συχνότητας των επιθεωρήσεων) δεν αποκλείει τη δυνατότητα αναθεώρησης βάσει των παρατηρήσεων και της συσσώρευ-σης γνώσης για τη συμπεριφορά της κατασκευής, πάντα βέ-βαια ως προϊόν ανάλυσης και τεκμηρίωσης των καταγραφέ-ντων δεδομένων. Στόχος της επιτυχούς διαχείρισης είναι αφε-νός η εξασφάλιση της δομικής επάρκειας του έργου και αφε

τέρου η βελτιστοποίηση του χρόνου και της έκτασης των επεμ-βάσεων συντήρησης, ώστε να επιτυγχάνεται και βελτιστοποί-ηση του συνολικού κόστους (ως προς την αξία του παγίου).Ένα από τα βασικότερα εργαλεία απόκτησης πληροφορίας εί-ναι η οπτική επιθεώρηση του συνόλου των δομικών στοιχεί-ων της κατασκευής. Στόχος της είναι η ποιοτική αναγνώριση των πιθανών προβλημάτων καθώς και η ποσοτικοποιημένη καταγραφή τους (πχ άνοιγμα και μήκος ρωγμών σκυροδέμα-τος, έκταση τοπικών ατελειών της αντιδιαβρωτικής προστασί-ας κλπ). Θεμελιώδες στοιχείο είναι η εκ των προτέρων γνώ-ση των πιθανών ευρημάτων και η ταξινόμησή τους (ως προς το είδος και τη σπουδαιότητά τους) έτσι ώστε να αποφεύ-γεται η συσσώρευση υπερβολικά λεπτομερούς πληροφορί-ας που πρακτικά δυσχεραίνει την έγκαιρη ολοκλήρωση των επιθεωρήσεων, όπως και οποιαδήποτε προσπάθεια ανάλυ-σης. Ένας επιλεγμένος τρόπος αντιμετώπισης είναι η διάρ-θρωση των επιθεωρήσεων σε διαφορετικά επίπεδα λεπτομέ-ρειας με διαφορετικό ρυθμό επανάληψης ανά δομικό στοι-χείο καθώς και η συστηματική εκπαίδευση των επιθεωρητών για την αναγνώριση του εκάστοτε ευρήματος και την ταξινό-

Σχ.1. Υπολογισμός θέσης ROV και απεικόνισή του σε τρισδιάστατο μοντέλο Πυλώνα


μησή του ως προς το είδος και τη σπουδαιότητά του.Για την ακριβέστερη (ποσοτική) εκτίμηση της επιρροής των διαβρωτικών παραγόντων στα υλικά της κατασκευής επιλέ-χθηκε η πραγματοποίηση μια σειράς από μετρήσεις (κατα-στροφικές και μη) τόσο της διαβρωτικότητας του περιβάλ-λοντος σε διάφορες θέσεις (υπολογισμός ρυθμού οξείδω-σης πρότυπων κραμάτων, καταγραφή περιβαλλοντικών συν-θηκών και χαρακτηρισμός της διαβρωτικότητας) όσο και της πραγματικής επίδρασης στα υλικά (π.χ μετρήσεις χλω-ριόντων και ρυθμού διείσδυσης σε ειδικά «θυσιαζόμενες» κατασκευές σκυροδέματος ισοδύναμης ποιότητας και έκθε-σης διάβρωσης με την πραγματική κατασκευή). Προβλέπε-ται επαναληπτική αφαίρεση τμήματος των καλωδίων για τον εργαστηριακό έλεγχο των μηχανικών χαρακτηριστικών τους, καθώς και έλεγχος συγκολλήσεων μεταλλικών στοιχείων ως ιδιαίτερα κρίσιμα σημεία για την ασφάλεια της κατασκευής.Τέλος, ένα πλήρες σύστημα ενόργανης δομικής παρακολού-θησης καταγράφει τη μηχανική συμπεριφορά της κατασκευ-ής 24/7 (δυνάμεις σε καλώδια, επιταχύνσεις καταστρώμα-τος/πυλώνων κλπ) επιτρέποντας την άμεση ενημέρωση εξει-δικευμένων μηχανικών για την περίπτωση συμβάντων που απαιτούν την άμεση επέμβαση (σεισμικά κ.α. γεγονότα). Επι-προσθέτως παρέχει εξαιρετικής χρησιμότητας πληροφορίες

για τη μεταβολή των χαρακτηριστικών της κατασκευής, την απόκρισή της σε διάφορες συνθήκες, δίνοντας την δυνατότη-τα μέσω κατάλληλης επεξεργασίας να «προβλέπεται» η ανα-γκαιότητα ή μη επεμβάσεων ευρείας κλίμακας.Η μεγαλύτερη πρόκληση για την επιτυχή ολοκλήρωση των απαραίτητων επιθεωρήσεων είναι η ασφαλής και αποδο-τική πρόσβαση των επιθεωρητών σε κάθε επιλεγμένο ση-μείο. Για ένα μεγάλο ποσοστό των δομικών στοιχείων της Γέ-φυρας έχουν προβλεφθεί και κατασκευαστεί τα απαραίτητα μέσα πρόσβασης (εργατοεξέδρες πυλώνων /πλατφόρμες κα-ταστρώματος κλπ), ενώ σε άλλα είναι απαραίτητη η χρησι-μοποίηση κατάλληλου εξοπλισμού, όπως κινητές πλατφόρ-μες, πλατφόρμες αρνητικής κλίσης και οχημάτων απομακρυ-σμένου ελέγχου (ROV). Επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις εί-ναι απαραίτητη η χρήση εξειδικευμένου προσωπικού (ενα-ερίτες για την επιθεώρηση των καλωδίων και των εξωτερι-κών επιφανειών των πυλώνων/ δύτες για τις υποθαλάσσι-ες επιθεωρήσεις). Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση εξοπλι-σμού προηγμένης τεχνολογίας δεν διασφαλίζει την ποιότητα του αποτελέσματος αν δεν έχει προηγηθεί κατάλληλη προε-τοιμασία και μελέτη (π.χ σε ειδικές μεθοδολογίες, εξοπλισμό hardware και λογισμικό) για τον προσδιορισμό των επιθυ-μητών αποτελεσμάτων. Χαρακτηριστικά, η επιλογή ενός ROV

ΓΕΦΥΡΑ ΡΙΟΥ-ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ «ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ»: ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΓΕΦΥΡΩΝ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


για τις υποθαλάσσιες επιθεωρήσεις χωρίς την πρόβλεψη ενός αποδοτικού μηχανισμού για την καταγραφή της θέσης του (σε κάθε δεδομένη χρονική στιγμή) θα οδηγούσε σε ένα τε-ράστιο πλήθος πληροφοριών (βίντεο ωρών) που δεν θα ήταν πρακτικά επεξεργάσιμο και τελικά χρήσιμο.

Από τη μέχρι τώρα περιγραφή έχει γίνει κατανοητό ότι η συστηματική επιθεώρηση και συλλογή στοιχείων ανά τα-κτά χρονικά διαστήματα οδηγεί σε έναν τεράστιο όγκο δε-δομένων, τα οποία πρέπει να είναι αξιόπιστα, εύκολα προ-σβάσιμα και να παραμένουν διαχειρίσιμα. Προς αυτόν το στόχο κρίνεται απαραίτητος ο εφοδιασμός των επιθεωρη-τών με υπολογιστές χειρός, ώστε να έχουν πρόσβαση τόσο στη περιγραφή της υπό εξέταση κατασκευής (ειδικά σχέ-δια επιθεωρήσεων) όσο και στα σημεία ελέγχου, ανάλο-γα με τον τύπο της επιθεώρησης, και να μπορούν να κα-ταγράψουν απευθείας στη βάση δεδομένων τα ευρήματα του συγκρίνοντάς τα με αυτά προηγούμενων επιθεωρήσε-ων. Το τελευταίο αλλά και πιο χρήσιμο κομμάτι στη διαχεί-ριση της Γέφυρας είναι η επεξεργασία των δεδομένων και η εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων χρησιμοποιώντας ερ-γαλεία που προσφέρει η πληροφορική. Η ύπαρξη ενιαίας βάσης δεδομένων είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθή-κη, αφού πρέπει να συμπληρώνεται με ένα πλήθος εργα-

λείων (υπολογιστικών) που θα επιτρέπουν από την αυτομα-τοποιημένη παραγωγή εκθέσεων (factual) έως τη δυνατό-τητα ανάλυσης και συγκριτικής παρουσίασης όλων των δε-δομένων (απόλυτη παραμετροποίηση). Η επεξεργασμένη, μέσω ανάλυσης, εξαγωγή δεδομένων εξυπηρετεί τη λεπτο-μερή οργάνωση των επεμβάσεων συντήρησης (π.χ. προ-ετοιμασία αποδοτικών μέσων πρόσβασης, εργαλείων και υλικών). Η ενδελεχής παρακολούθηση των εργασιών συ-ντήρησης (έλεγχος κόστους, παρακολούθηση υλικών, αρ-χεία Ποιοτικού Ελέγχου) επιτυγχάνεται μέσω ανεξάρτητων (από τις Επιθεωρήσεις) υπολογιστικών εργαλείων, συμ-βάλλοντας σ’ένα ολοκληρωμένο σύστημα Επιθεωρήσε-ων-Συντήρησης. Η σωστή διαχείριση ενός ιδιαίτερα σημα-ντικού τεχνικού έργου, όπως η γέφυρα «Χαρίλαος Τρικού-πης», επιβάλλει πρωτοποριακούς τρόπους αντιμετώπισης με χρήση προηγμένων εργαλείων για την αποτελεσματική καταγραφή, εξαγωγή και επεξεργασία της απαραίτητης πλη-ροφορίας. Η ασφάλεια και μακροβιότητα ενός έργου με το βέλτιστο κόστος συντήρησης είναι στόχοι εξίσου απαιτητι-κοί και αλληλένδετοι με την κατασκευή του και θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από την αρχή, τουλάχιστον για τα μεγάλα τεχνικά έργα, με γνώμονα την διατήρηση των παγίων (υποδομών) που αποτελούν περιουσία του Ελληνι-κού Δημοσίου και σημαντικό μοχλό ανάπτυξης μιας χώρας.

Σχ.2 Επιθεωρητές και εξοπλισμός εν δράση

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


Η Εγνατία Οδός είναι από το 2009 ο μόνος ευρωπαϊκών προδι-αγραφών πλήρως κατασκευασμένος αυτοκινητόδρομος της χώ-ρας. Διασχίζει τη Βόρειο Ελλάδα από την Ηγουμενίτσα ως τα ελ-ληνοτουρκικά σύνορα, με συνολικό μήκος 650 περίπου χιλιόμε-τρα και αποτελεί μέρος του ευρύτερου διευρωπαϊκού δικτύου. Για τη κατασκευή ενός σύγχρονου αυτοκινητόδρομου υψηλής ταχύτητας σχεδιασμού (120 χλμ/ώρα), όπως αυτού της Εγνατί-ας Οδού, απαιτήθηκε κατά τον σχεδιασμό του εκτός των άλλων να αποφεύγονται οι μικρές ακτίνες καμπυλότητας του άξονά του και η κατά μήκος κλίση του να μην υπερβαίνει το 5%. Αν η τή-ρηση αυτών των όρων ήταν αυτονόητη στα πεδινά και ημιπε-δινά τμήματα της Εγνατίας Οδού, ήταν ωστόσο δυσχερέστατη στα ορεινά τμήματα, και προϋπέθετε την μελέτη και κατασκευή πολλών, μεγάλου ύψους και μήκους, γεφυρών και πολλών με-γάλου μήκους σηράγγων. Η ύπαρξη ιδιαίτερα στον κεντρικό και δυτικό τομέα της Εγνατίας Οδού πολύ βαθειών, απότομων και ασύμμετρων, κατά μήκος του άξονα, χαραδρών, όπως στην πα-ράκαμψη Καστανιάς (τμήμα Α/Κ Πολυμύλου – Α/Κ Βέροιας) και στο συντριπτικά μεγαλύτερο μήκος του οδικού τμήματος Ηγου-μενίτσας – Γρεβενών, απαίτησε την εφαρμογή μη συμβατικών και πρωτοπόρων για τα μέχρι τότε δεδομένα της χώρας μεθό-δων μελέτης και κατασκευής γεφυρών. Σύμφωνα με το ενημερωμένο ηλεκτρονικό μητρώο συντήρη-σης γεφυρών που τηρείται από την εταιρεία, ο συνολικός αριθ-μός των γεφυρών της Εγνατίας Οδού, δηλαδή των τεχνικών με συνολικό μήκος μεγαλύτερο ή ίσο των 6 μέτρων είναι 686. Επί του συνόλου των γεφυρών της Εγνατίας Οδού οι 533 έχουν μή-κος μικρότερο ή ίσο των 100μέτρων, 85 έχουν μήκος μικρό-τερο των 200μέτρων και 68 γέφυρες έχουν μήκος μεγαλύτερο των 200 μέτρων. Από τις τελευταίες το μήκος ορισμένων αγγί-ζει ή υπερβαίνει τα 1000μέτρα, όπως οι γέφυρες Κρυσταλλο-πηγής (οδικό τμήμα 1.1.6), Αράχθου (οδικό τμήμα 2.3) και Γρε-βενιώτικου ( οδικό τμήμα 4.1.5.6). Ως προς τον τύπο τους 222 είναι Γέφυρες που φέρουν το δεξιό ή αριστερό κλάδο του αυ-τοκινητόδρομου άνωθεν φυσικών κωλυμάτων (ποταμοί, χαρά-

δρες, ρέματα, κοιλάδες κ.α.), 103 είναι Γέφυρες Άνω Διάβασης, που φέρουν τις κάθετες οδούς άνωθεν της Εγνατίας Οδού και τέλος 361 είναι Γέφυρες Κάτω Διάβασης, που φέρουν τον αυ-τοκινητόδρομο άνωθεν των καθέτων οδών. Το συνολικό μήκος των γεφυρών είναι περίπου 56 χλμ. γέφυρας κλάδου, περίπου το 9% του μήκους του αυτοκινητόδρομου.

Μέθοδοι Κατασκευής του φορέα των γεφυρών της Εγνατίας ΟδούΓια την γρήγορη, αξιόπιστη και επιτυχή κατασκευή των πολ-λών, μεγάλου μήκους ανοίγματος, σημαντικού ύψους και μεγάλου συνολικού μήκους, γεφυρών της Εγνατίας Οδού, απαιτήθηκε για την κατασκευή του φορέα τους, η εκτεταμέ-νη χρήση μηχανοποιημένων μεθόδων, οι οποίες περιγράφο-νται ακολούθως:

1. Mέθοδος συμμετρικής προβολοδόμησηςΕίναι η πιο δύσκολη και δαπανηρή μέθοδος κατασκευής, κατά την οποία ο φορέας δομείται τμηματικώς εν προβό-λω, με σπονδύλους μήκους 3-5μέτρων, συμμετρικώς πέριξ των βάθρων. Η ταχύτητα κατασκευής είναι σαφώς η βραδύ-τερη, της τάξης των 4 μέτρων ανά 7 ημέρες. Η πολύ εκτετα-μένη χρήση της μεθόδου για την κατασκευή συνολικά 43 γε-φυρών κλάδου της Εγνατίας Οδού, αποδεικνύει με τον πιο εμφανή τρόπο τη δυσχέρεια του έργου. Η χρήση της μεθό-δου οφείλεται στην πληθώρα των πολύ απότομων και μεγά-λου μήκους χαραδρών που δεν επέτρεπαν την ανέγερση βά-θρων σε κοντινές αποστάσεις (<60μ) και συνεπώς απέκλει-αν τη χρήση προκατασκευασμένων δοκών (<45μ) ή την προ-ώθηση με χρήση μεταλλικού ρύγχους (τμήματα έως 60μ) ή ακόμη τη δόμηση επί του φυσικού εδάφους μέσω ικριωμά-των. Στις περιπτώσεις γεφύρωσης τέτοιων κωλυμάτων απαι-τήθηκε η κατασκευή με την υπόψη μέθοδο επιμέρους ανοιγ-μάτων μήκους από 80m έως 235m και συνολικού μήκους από 160m έως 1100m. Τα βάθρα συνήθως κοίλα ορθογωνι-

ΟΙ ΓΕΦΥΡΕΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥΠαναγιώτης Πανέτσος, Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, Προϊστάμενος Τμ. Συντήρησης & Περιβάλλοντος


κής διατομής θεμελιώθηκαν σε κυκλικά φρέατα ή πασσαλο-ομάδες και είναι ύψους από 30m έως 110m. Ο φορέας είναι πάντα μονοκυψελικός κιβωτιοειδής από προεντεταμένο σκυ-ρόδεμα, για τη μείωση των νεκρών φορτίων, με παραβολι-κή μεταβολή του ύψους του, που απομειώνεται από τις στη-ρίξεις του στα βάθρα προς το μέσο του ανοίγματος (την κλεί-δα). Το ύψος του φορέα αυτών των γεφυρών κυμαίνεται από 7 έως 13,50 μέτρα στις στηρίξεις στα βάθρα, και από 2.80 – 5.50 μέτρα στις κλείδες. Αν και η μέθοδος αυτή είχε σποραδικά στο παρελθόν εφαρ-μοσθεί σε άλλα οδικά έργα της χώρας, εφαρμόσθηκε σε τόσο μεγάλη έκταση στην Εγνατία Οδό. Σε ορισμένες περι-πτώσεις η κλίμακα των έργων άγγιξε τα διεθνή ρεκόρ, όπως στην περίπτωση της γέφυρας Μετσόβου, όπου το συνολικό μήκος του προβόλου του ψηλού βάθρου Μ2 ήταν 250 μέ-τρα (2x125) ένα από τα μεγαλύτερα διεθνώς με χρήση συμ-βατικού σκυροδέματος (Β55/Β45). Η εκτεταμένη χρήση οδή-γησε στην σημαντική βελτίωση αυτής της μεθόδου στα πλαί-σια του έργου της Εγνατίας Οδού, σε επίπεδο μελέτης και τε-λικού κατασκευαστικού αποτελέσματος. Η ταυτόχρονη χρή-ση πολλών φορείων επιτάχυνε τον χρόνο κατασκευής, με την

παράλληλη κατασκευή πολλών προβόλων βάθρων και των δύο κλάδων. Οι μεγάλου μήκους τένοντες αποκατέστησαν τη συνέχεια σε πολύ μεγάλα μήκη φορέα, ειδικές συνθέσεις σκυροδεμάτων έκαναν δυνατή την άντληση για σκυροδέτη-ση σε μεγάλα ύψη και μήκη. Η επιτυχής επίβλεψη και η ακρι-βής τοπογραφική παρακολούθηση της κατασκευής ελαχιστο-ποίησε τα λάθη και τις αποκλίσεις και οδήγησε σχεδόν σε απόλυτα επιτυχή εφαρμογή των μελετών ακόμη και στις πε-ριπτώσεις που οι δυσκολίες εκ της κλίμακας του έργου ήταν πρωτοφανείς (στην γέφυρα Μετσόβου η διόρθωση της υψο-μετρίας των άκρων των προβόλων πριν την σκυροδέτηση της κεντρικής κλείδας ήταν της τάξης του 1 εκατοστού περίπου). Σε κάθε περίπτωση είναι εξαιρετικά σπάνιο διεθνώς σε ένα μεγάλο οδικό έργο όπως αυτό της Εγνατίας Οδού το 30% πε-ρίπου των γεφυρών να έχουν κατασκευασθεί με την υπόψη πολύ απαιτητική μέθοδο κατασκευής.

2. Μέθοδος τμηματικής προώθησηςΜε την μέθοδο της τμηματικής προώθησης κατασκευά-σθηκαν έξι γέφυρες κλάδου, με προοδευτική κατασκευή του φορέα της γέφυρας κατά σπονδύλους πίσω από το ένα

Φωτ. (1) Προβολοδόμηση γέφυρας Bοτονοσίου

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


ακρόβαθρό τους και εν συνεχεία με προώθησή τους με τη βοήθεια γρύλλων προώθησης. Η προώθηση γινόταν από τα κατάντι προς τα ανάντι με ένα ζεύγος προωθητήρων τριβής. Η ολίσθηση του φορέα επί των βάθρων, κατά την προώθη-σή του, εξασφαλιζόταν με χρήση προσωρινών εφεδράνων ολίσθησης. Μεταλλικό ρύγχος προπορευόταν αγκυρωμένο στον πρώτο σπόνδυλο, για μείωση των ροπών που τον κα-ταπονούν στις φάσεις προώθησης. Από τις έξι γέφυρες κλά-δου, οι τέσσερις είχαν φορέα μονοκυψελικό κιβωτιοειδή από προεντεταμένο σκυρόδεμα (γέφυρες κλάδων ποταμού Λίσσου και Μεγαλορέματος) και οι υπόλοιπες δύο φορέα σύμμικτο με κατάστρωμα από οπλισμένο σκυρόδεμα (γέ-φυρα Γ4, Κρυσταλλοπηγή) και μεταλλικές δοκούς. Παρ’ό-λες τις αντιξοότητες που αντιμετωπίσθηκαν λόγω της έλλει-ψης εμπειρίας, αλλά και λόγω οριακών συνθηκών εφαρ-μογής, όπως στην περίπτωση της γέφυρας Μεγαλορέματος όπου η κατά μήκος κλίση ήταν σημαντική (περίπου 5%), η μέθοδος αποδείχθηκε ταχύτατη λόγω της ανεξάρτητης των καιρικών συνθηκών εξέλιξης των εργασιών και συγκρίσιμη από άποψη κόστους με αυτή της προκατασκευής, για ανοίγ-ματα μέσου μήκους (<50μ). Στη γέφυρα Μεγαλορέματος η

ταχύτητα κατασκευής ήταν 23 μέτρα φορέα ανά 7 ημέρες. Τα ανοίγματα για τις γέφυρες με προεντεταμένο σκυρόδεμα ήταν της τάξης των 45μέτρων και για τις γέφυρες με σύμμι-κτο μεταλλικό φορέα από 45- 60μέτρα. Τα ύψη των βάθρων ήταν από 20 έως 70 μέτρα.

3. Mέθοδος προκατασκευασμένων δοκώνΗ μέθοδος των προκατασκευασμένων δοκών είχε και στο παρελθόν εφαρμοσθεί εκτεταμένα σε οδικά έργα της χώ-ρας. Ωστόσο η εφαρμογή της μεθόδου για την κατασκευή 110 γεφυρών κλάδου της Εγνατίας Οδού συνοδεύτηκε από βελτιώσεις, σε ότι αφορά στην μερική αποκατάσταση της συνέχειας πάνω από τα μεσόβαθρα, με χρήση πλάκας συνέ-χειας, για την κατασκευή συνεχών καταστρωμάτων μεγάλου μήκους. Αποτέλεσμα αυτών των βελτιώσεων είναι η ελαχι-στοποίηση των αρμών συστολής – διαστολής και η βελτί-ωση της σεισμικής συμπεριφοράς του φορέα σε σεισμό. Η χρήση της μεθόδου για μεγάλα ανοίγματα ( >35μ) σε συν-δυασμό με τη γεφύρωση μεγάλου μήκους και βάθους χα-ραδρών και η ανάγκη επιτάχυνσης του έργου απαίτησε τη χρήση ειδικών αυτοφερόμενων φορείων καθέλκυσης των

Φωτ. (2) Αεροφωτογραφία της κατασκευασμένης γέφυρας Mετσόβου


προκατασκευασμένων δοκών. Τα μήκη των προκατασκευασμένων – προεντεταμένων δο-κών κυμαίνονται από 30 έως 42,5 μέτρα, με διάταξη συνή-θως τεσσάρων ή περισσοτέρων προκατασκευασμένων δο-κών κατά πλάτος. Από τις 110 γέφυρες κλάδου που κατα-σκευάσθηκαν με αυτή την μέθοδο, στις 84 η προένταση των δοκών έγινε στο εργοτάξιο μετά την σκλήρυνση του σκυρο-δέματος, συνήθως σε μία φάση και στις 26 έγινε πριν τη σκυ-ροδέτηση, σε εργοταξιακή κλίνη. Στην προκατασκευή δοκών σε γέφυρες του οδικού τμήματος Παναγιάς – Γρεβενών με προεντεταμένη κλίνη, επιτεύχθηκαν οι απαιτούμενες αντο-χές για προένταση σε 20 περίπου ώρες, με χρήση δονητών μάζας και επιφανειακών και συντήρηση με χρήση ατμού για επιτάχυνση της ωρίμανσης του σκυροδέματος. Το ύψος των βάθρων που ποικίλλουν από μονόστυλα, πολύστυλα και κοί-λα ορθογωνικά από οπλισμένο σκυρόδεμα, κυμαίνεται από 15μέτρα έως και 65 μέτρα (5η χαραδρογέφυρα παράκαμ-ψης Καβάλας).

4. Mέθοδος του προωθούμενου ικριώματοςΗ μέθοδος του προωθούμενου ικριώματος εφαρμόστηκε για

δεύτερη φορά στην Ελλάδα, για την κατασκευή δύο γεφυρών κλάδου της Εγνατίας Οδού της μεγάλης κοιλαδογέφυρας της Κρυσταλλοπηγής, στο τμήμα Α/Κ Νεοχωρίου - Α/Κ Σελλών, στο δυτικό τομέα του αυτοκινητόδρομου. Κατά την κατα-σκευή της γέφυρας, σε κάθε βήμα το προωθούμενο ικρίωμα εδραζόταν στην μπροστινή του πλευρά στο βάθρο και στην πίσω πλευρά αναρτώνταν στον ήδη κατασκευασμένο φορέα. Στο πρώτο άνοιγμα η πίσω πλευρά του ικριώματος στηριζό-ταν στο έδαφος μέσω ειδικών γρύλων. Σε κάθε βήμα σκυ-ροδετούνταν ένα μήκος ανοίγματος 43.50 μέτρων και τμή-μα του επόμενου ανοίγματος μήκους 10,88 μέτρων. Η μέ-θοδος επιτρέπει την υλοποίηση οποιασδήποτε χάραξης, με μεγάλη ταχύτητα. Στην περίπτωση της γέφυρας Κρυσταλ-λοπηγής η ταχύτητα κατασκευής ήταν 55 μέτρα φορέα ανά 15 ημέρες.Η υπόψη μέθοδος δεν εφαρμόσθηκε για την κατασκευή άλ-λων γεφυρών της Εγνατίας Οδού. Η έλλειψη χώρου για συ-ναρμολόγηση και αποσυναρμολόγηση των προωθούμενων φορείων, δεδομένου ότι οι περιοχές των ακροβάθρων ήταν συχνά πολύ κοντά στα στόμια των σηράγγων που προηγού-νταν ή έπονταν των γεφυρών και το μεγάλο κόστος κτήσης

Φωτ. (3). Προωθητήρας τριβής Φωτ. (4) Προώθηση γέφυρας Μεγαλορέματος

Φωτ. (5). Κατασκευή γέφυρας Γ1 (Παναγιάς) Φωτ. (6) Φορείο καθέλκυσης δοκών γέφυρας Γ3

ΑΦΙΕΡΩΜΑ


και χρήσης των υπόψη αυτοφερόμενων φορείων ήταν οι βασικοί λόγοι. Οι δύο γέφυρες κλάδου οι οποίες κατασκευ-άσθηκαν με την υπόψη μέθοδο είχαν μεγάλο μήκος (850 και 640 μέτρα) και ιδιαίτερα μικρή ακτίνα καμπυλότητας. Η έντονη καμπυλότητα σε συνδυασμό με τη δυσμενή αναλο-γία μήκους ανοιγμάτων προς ύψος βάθρων οδήγησε στην κατ’ εξαίρεση μελέτη και κατασκευή του φορέα με μερική προένταση ώστε να εκλογικευθεί η δαπάνη του οπλισμού προέντασης και να αναληφθούν οι θερμοκρασιακοί κυρίως καταναγκασμοί σε συνδυασμό με τα μόνιμα φορτία και τα φορτία κυκλοφορίας.

5. Συμβατική μέθοδος επί τόπου σκυροδέτησης με χρήση ικριωμάτωνΗ συμβατική μέθοδος της επί τόπου σκυροδέτησης με χρήση ικριωμάτων εδραζόμενων επί του φυσικού ή τεχνητού εδά-φους (σε επίχωμα) εφαρμόσθηκε για την κατασκευή 98 γεφυ-ρών κλάδου, 100 γεφυρών Άνω Διάβασης και 280 γεφυρών Κάτω Διάβασης της Εγνατίας Οδού. Η μέθοδος είναι η φθηνό-τερη και πιο συχνά χρησιμοποιούμενη και εφαρμόσθηκε στην Εγνατία Οδό στις θέσεις όπου το ύψος γεφύρωσης ήταν μικρό-τερο των 17 μέτρων και δεν υπήρχε ανάγκη για χρήση των

προηγούμενων μηχανοποιημένων μεθόδων. Η παρούσα συνοπτική περιγραφή των μηχανοποιημένων με-θόδων κατασκευής του φορέα των μεγάλων γεφυρών της Εγνατίας Οδού, σκοπό έχει να αναδείξει την ιδιαίτερα σημα-ντική πρόοδο που προκάλεσε η γρήγορη και επιτυχής υλοποί-ηση αυτού του πολύ μεγάλου και ιδιαίτερα δυσχερούς για τα ελληνικά αλλά και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα έργου στη ελ-ληνική γεφυροποιία. Η πρόοδος αυτή είναι το ποιοτικό άλμα που έφερε η μελέτη και κατασκευή πολύ μεγάλου αριθμού γε-φυρών όλων των τύπων, στις χαράδρες και στα ποτάμια της Βόρειας Ελλάδας. Συνοδεύτηκε από την απόκτηση εκείνης της τεχνογνωσίας που επέτρεψε την επιτυχή εκτέλεση νέων μεγά-λων γεφυρών από τις μελετητικές και κατασκευαστικές εται-ρείες της χώρας στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Έδωσε στην ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε., την εταιρεία που διαχειρίστηκε επιτυχώς τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του έργου, τα εφόδια για τη σημερινή επέκταση πολλαπλών ρόλων στα δημόσια έργα της χώρας και στα Βαλκάνια, στην πρωτοπόρα ενασχόλησή της με τα καινούρια για την Ελλάδα αντικείμενα του ελέγχου μετά την κατασκευή, της οπτικής και ενόργανης παρακολούθησης και της βέλτιστης διαχείρισης της συντήρησης ενός μεγάλου συνό-λου γεφυρών και τεχνικών.

Φωτ. (7). Κατασκευή γέφυρας Κρυσταλλοπηγής Σχ. (8) Φάση κατασκευής με προωθούμενο ικρίωμα

Φωτ. (9). Κατασκευή γέφυρας σε επίχωμα με ικρίωμα Φωτ. (10) Κατασκευή σε ικρίωμα Άνω Διάβασης


Η χρήση του Γεωαφρού EPS σε τοίχους αντιστήριξης & κρηπιδοτοίχους έργων οδοποιίας, γεφυροποιίας, κτιρια-κών, λιμενικών, κ.λπ., καθώς επίσης στην κατασκευή ορι-ζοντίων και κατακορύφων φορέων (με πυρήνα από EPS) γεφυρών και μεγάλων έργων από οπλισμένο σκυρόδεμα, είναι ευρύτατα γνωστή τόσο στις Ευρωπαϊκές χώρες (Νορ-βηγία, Ολλανδία, Γερμανία) όσο και στην Ιαπωνία και στις Η.Π.Α. Η πρώτη εφαρμογή ελαφρών επιχωμάτων οδοποιί-ας με Γεωαφρό EPS έγινε το 1972 στη Νορβηγία. Πιο συγκεκριμένα έχουν εκδοθεί και εφαρμόζονται από 40ετίας ειδικοί Κανονισμοί και Προδιαγραφές για τη μελέ-τη, τον σχεδιασμό και την κατασκευή μεταβατικών επιχω-μάτων σε γέφυρες και ελαφρών επιχωμάτων σε αυτοκινη-τοδρόμους με τη χρήση Γεωαφρού EPS. Πρόσφατα έχου-με στη διάθεσή μας πλήρη πειραματικά αποτελέσματα από προσομοιώσεις 1:1 σε πειραματική διάταξη σεισμικής τρά-πεζας στον φυγοκεντριστή του RPI (βλέπε σχετικό άρθρο σε προηγούμενο δελτίο του ΣΠΜΕ και στην ιστοσελίδα www.epshellas.com).Η χρήση Γεωαφρού διογκωμένης πολυστερίνης (EPS) για την κατασκευή μεταβατικών επιχωμάτων σε όλες τις κατηγορίες εδαφών, προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα, λόγω της ελαχι-στοποίησης των επιβαλλόμενων στατικών και δυναμικών φορτί-ων(σεισμός) και στις δύο περιπτώσεις φορέων:• TOIXOI ME ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ (τοίχοι βαρύτη-τας, εύκαμπτα πετάσματα χωρίς αγκύρωση, κλπ.)• ΑΜΕΤΑΚΙΝΗΤΟΙ TOIXOI (τοίχοι υπογείων έργων, πτερυγό-τοιχοι - ακρόβαθρα γεφυρών, κλπ.)Στη χώρα μας έχουν γίνει ήδη αρκετές και σημαντικές εφαρμογές σε μεγάλα έργα όπως στους τοίχους αντιστήριξης πρανών στην Κακιά Σκάλα, στη γέφυρα του Αυτοκινητόδρομου ΠΑΘΕ περιο-χή Σκάρφεια – Θερμοπύλες κ.ά.Το τεράστιο πλεονέκτημα που προσφέρει η χρήση του Γεωα-φρού στην κατασκευή μεταβατικών επιχωμάτων σε μεγάλα τε-

χνικά έργα είναι η μείωση της στατικής επιφόρτισης των επιχω-μάτων σε ποσοστά μεγαλύτερα του 20%, καθώς επίσης η μείω-ση της δυναμικής επιφόρτισης (σεισμικής) σε ποσοστά μεγαλύτε-ρα του 50%, (βλέπε σχετική τεκμηρίωση στην ιστοσελίδα www.epshellas.com).Ειδικότερα σε έργα γεφυροποιίας και λιμενικά η συνολική αντι-κατάσταση του εδαφικού υλικού στο μεταβατικό επίχωμα με EPS, είναι δυνατόν να μηδενίσει τις εδαφικές ωθήσεις, γεγονός που οδηγεί σε δραματική υποδιαστασιολόγηση των έργων, σε θω-ράκιση των κατασκευών σε ακραίες καταστάσεις ή αντίστοιχα σε επιμήκυνση του χρόνου ζωής σε υφιστάμενα έργα.Επιπλέον καθιστά βιώσιμα έργα που μελετήθηκαν με παλαιότε-ρους Κανονισμούς, αφού με την αντικατάσταση των μεταβατικών επιχωμάτων με EPS, υπερκαλύπτονται οι νέες απαιτήσεις ασφα-λείας, καθώς επίσης οι αυξημένες απαιτήσεις του ΝΕΑΚ.

Ο ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΑΦΡΟΥ EPS ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ & ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΓΕΦΥΡΩΝ Παντελής Πατενιώτης, Διπλ. Μηχανικού ΣΜΑ, Επιθεωρητής EOQ, CEN Technical Expert,Γενικός Δ/ντής Πανελλήνιου Συνδέσμου Διογκωμένης Πολυστερίνης (EPS)


Επιμέλεια: Ευθύμιος Αναγνωστόπουλος, Δικηγόρος

Η ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ασχολείται για τον μήνα αυτόν με μια σημαντική μεταστροφή στη νο-μολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, σχετική με την αυτοδίκαιη έγκριση των λογαριασμών (πι-στοποιήσεων) στα δημόσια έργα και μελέτες. (Από-φαση Σ τΕ 1208/2012, Στ΄ Τμήματος)Για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή ερμηνεία επί των αποφάσεων, τα μέλη μπορούν να επικοινωνούν με την γραμματεία του ΣΠΜΕ.

Εισαγωγική παρατήρηση: Παγίως και μετά την έκδοση της υπ’ αριθ. 8/2004 απόφασης του Ανώτατου Ειδικού Δικαστη-ρίου , που επέλυσε σχετική διαφωνία μεταξύ του ΣτΕ και του ΑΠ , είχε παγιωθεί η νομολογία των Δικαστηρίων σχετικά με την αυτοδίκαιη έγκριση των λογαριασμών μετά την άπρακτη πάροδο της μηνιαίας προθεσμίας από την υποβολή τους στη Διευθύνουσα Υπηρεσία που ορίζει ο νόμος για τον έλεγχο και έγκρισή τους.Όμως με την υπ’ αριθ. 1208/2012 απόφαση του Στ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι η άπρακτη πά-ροδος της μηνιαίας προθεσμίας που ορίζει ο νόμος από την υποβολή των λογαριασμών από τον ανάδοχο στη Διευθύνου-σα Υπηρεσία για τον έλεγχο και έγκρισή τους δεν οδηγεί στη αυτοδίκαιη (πλασματική) έγκριση αλλά στην σιωπηρά (τεκμαι-ρομένη) απόρριψή τους. (παρατίθεται εκτενές απόσπασμα από το κείμενο της απόφασης)

«10. Επειδή, στο άρθρο 63 του Κώδικα Διοικητικής Δικο-νομίας (ν. 2717/1999, Α΄ 97),ο οποίος έχει εν προκειμένω εφαρμογή ως εκ του χρόνου υποβολής προς έγκριση του επίμαχου λογαριασμού (7.7.2002), ορίζονται» μεταξύ άλ-λων, τα εξής: «1. Με την επιφύλαξη όσων ορίζονται σε ει-δικές διατάξεις του Κώδικα, οι εκτελεστές ατομικές διοικη-τικές πράξεις ή παραλείψεις, από τις οποίες δημιουργού-νται κατά νόμο διοικητικές διαφορές ουσίας, υπόκεινται σε προσφυγή. 2. Παράλειψη υπάρχει, όταν η διοικητική αρχή, αν και υποχρεούται κατά νόμο, δεν εκδίδει εκτελεστή ατο-μική διοικητική πράξη για να ρυθμίσει ορισμένη έννομη σχέση. Η παράλειψη συντελείται με την πάροδο άπρακτης της προθεσμίας που τυχόν τάσσει ο νόμος για την έκδοση,είτε αυτεπαγγέλτως είτε ύστερα από αίτηση του ενδιαφε-ρομένου, της πράξης αυτής. Στην τελευταία αυτήν περίπτω-ση (σιωπηρή άρνηση), αν από το νόμο δεν τάσσεται τέτοια προθεσμία, η παράλειψη συντελείται με την πάροδο άπρα-κτου τριμήνου από την υποβολή της σχετικής αίτησης στη Διοίκηση. 6. Ρητή πράξη, η οποία εκδόθηκε μετά τη συντέ-λεση της παράλειψης ή της τεκμαιρόμενης απόρριψης ενδι-κοφανούς προσφυγής, και ως την πρώτη συζήτηση ταυ έν-δικου βοηθήματος της προσφυγής, λογίζεται ως συμπρο-σβαλλόμενη. Μπορεί όμως και να προσβληθεί αυτοτελώς». Από τις διατάξεις αυτές, οι οποίες αποδίδουν ένα γενικό κανόνα, ο οποίος είχε ήδη θεσπισθεί με το άρθρο 45 παρ. 4 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8) (βλ. και την αντίστοιχη διάταξη

ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ


του άρθρου 19 παρ. 2 του προϊοσχύσαντος π.δ. 341/1978, Α΄ 71), προκύπτει ότι η άπρακτη πάροδος της τασσόμε-νης, από το νόμο, στη διοίκηση, ειδικής προθεσμίας, προ-κειμένου να αποφανθεί, με την έκδοση ρητής πράξης, επί υποβληθέντος αιτήματος διοικούμενου, συνιστά σιωπηρή απόρριψη, άλλως σιωπηρή άρνηση ικανοποίησης του αιτή-ματος. Σύμφωνα δε με την πάγια νομολογία του Δικαστη-ρίου, όλως κατ’ εξαίρεση από τον ανωτέρω γενικό κανό-να, η άπρακτη πάροδος της τασσόμενης στο νόμο ειδικής προθεσμίας συνιστά όχι απόρριψη αλλά σιωπηρή αποδοχή του υποβληθέντος αιτήματος, μόνον εάν τούτο ορίζεται ρη-τώς σε ειδική διάταξη νόμου, δηλαδή μόνον εάν ο νομοθέ-της (κοινός ή κανονιστικός) έχει, εκτιμώντας ότι τούτο υπα-γορεύεται από λόγους δημόσιου συμφέροντος, εκδηλώσει ρητώς τη βούληση του η άπρακτη πάροδος ορισμένης προ-θεσμίας να συνιστά αποδοχή του υποβληθέντος αιτήματος (βλ. ΣτΕ 1745/2001, 3550/2000, 4217/1998,291/1994, πρβλ. και 2771/2011 Ολομ., 3928/2008, 2074/2008 επτ., 1608/2008, 1327/2008 επτ., 1211/2007 Ολομ., 2177/2004 Ολομ., 2477/2003 επτ., 4516, 3123/2001, 3832/1995 επτ., 2786, 1960/1989). Επομένως, αν από τις ειδικές διατάξεις δεν ορίζεται ρητώς το αντίθετο, η άπρα-κτη πάροδος της τασσόμενης προθεσμίας, για την ρύθμιση ορισμένης σχέσης με την έκδοση πράξης, δεν συνιστά απο-δοχή αλλά σιωπηρή απόρριψη του υποβληθέντος αιτήμα-τος, υποκείμενη σε προσφυγή. Σε περίπτωση δε κατά την οποία ο νόμος προβλέπει την τήρηση ενδικοφανούς διαδι-κασίας, το ένδικο βοήθημα της προσφυγής ασκείται παρα-δεκτώς κατά της πράξης που εκδίδεται επί της ενδικοφα-νούς προσφυγής ή κατά της σιωπηρής απόρριψης αυτής. Η Διοίκηση πάντως μετά την σιωπηρή απόρριψη αιτήματος, λόγω της άπρακτης παρόδου της ανωτέρω τασσόμενης ει-δικής προθεσμίας, μπορεί εφ’ όσον η προθεσμία αυτή δεν χαρακτηρίζεται ως αποκλειστική, να εκδώσει ρητή πράξη η οποία, κατά την παραγρ. 6 του άρθρου 63 του Κ.Δ.Δ., λογίζεται συμπροσβαλλόμενη, εάν εκδοθεί έως την πρώτη συζήτηση της προσφυγής, μπορεί όμως και να προσβλη-θείαυτοτελώς. Εξ αλλού, όπως έχει παγίως κριθεί, οι δι-οικητικές πράξεις ακόμη και όταν ρητώς χαρακτηρίζονται από το νόμο ως οριστικές ή αμετάκλητες, μπορεί πάντοτε να ανακαλούνται για λόγους αναγόμενους στη νομιμότητα τους, κατ’ εφαρμογή τωναρχών που διέπουν την ανάκληση των διοικητικών πράξεων (ΣτΕ 2692/1999, 880/1998 επτ., 3507/1979 Ολομ., 1013/1934 Ολομ.).

11. Επειδή, στο άρθρο 11 παρ. 9 του ως άνω ν. 716/1977

ορίζεται ότι: «Η καταβολή της αμοιβής του μελετητού κα-τανέμεται ανά στάδιον μελέτης εις προκαταβολήν, ενδια-μέσους πληρωμάς κατά την εκπόνησιν και την υποβολήν εκάστου σταδίου αυτής και εις πληρωμάς διενεργούμενος μετά την έγκρισιν του σταδίου κατά τα καθοριζόμενα δια Π. Δ/των, εκδιδομένων προτάσει των Υπουργών Συντονι-σμού και Δημ. Έργων εις ας περιπτώσεις δεν προβλέπο-νται ταύτα υπό του κατά τας κειμένας διατάξεις Κωδικός Αμοιβών Μηχανικών». Εξάλλου, στο άρθρο 12 του π.δ. 194/1979«Περί εκτελέσεως των άρθρων 11 και επόμενα του Ν. 716/1977...» (Α» 53) ορίζονται τα εξής: «1. Δια πά-σαν πληρωμήν εις τον ανάδοχον της αμοιβής του ή μέρους ταύτης συντάσσεται υπ’ αυτού και υποβάλλεται προς έλεγ-χον υπό του επιβλέποντος της μελέτης πιστοποίησις περι-λαμβάνουσα ανάλυσιν των διαφορών πληρωτέων ποσών μνείαν των στοιχείων επί των οποίων στηρίζεται η πιστο-ποίησις των ποσών τούτωνκαι το βάσει της πιστοποιήσε-ως πληρωτέον εις τον ανάδοχον ποσόν το προκύπτον μετ’ αφαίρεσιν των μέχρι της συντάξεως της πιστοποιήσεως προγενεστέρου πληρωμών. 2. Αι πιστοποιήσεις συντάσσο-νται πάντοτε ανακεφαλαιωτικώς απ’ αρχής εκτελέσεως εκά-στης συμβάσεως μελέτης, περιλαμβανομένων και των συ-μπληρωματικών τοιούτων. 3.... 4. Εις πιστοποιήσεις περι-λαμβάνουσας και μερικώς έναντι σταδίων μελέτης πληρω-μάς κατά τας κειμένας σχετικάς διατάξεις γίνεται μνεία και της καταθέσεως υπό του αναδόχου των υπό των διατάξε-ων τούτων προβλεπομένων εγγυητικών επιστολών. 5. Αι πιστοποιήσεις θεωρούνται υπό τουΠροϊσταμένου της $ιευ-θυνούσης Υπηρεσίας». Περαιτέρω, στο άρθρο 104 του εκ-δοθέντος κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 59 του ν.δ. από 17.7/16.8.1923 (Α’ 325) π.δ. 696/1974 «Περί αμοιβών μηχανικών διά σύνταξιν μελετών...» (Α» 301) ορίζεται,στην παράγραφο 1 (όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 1 του άρθρου 52 του π.δ. 515/1989, Α» 219} ότι: «Η αμοιβή με-λέτης καταβάλλεται τμηματικά και με την έγκριση του οι-κείου σταδίου της μελέτης. Ο λογαριασμός για την πλη-ρωμή της αμοιβής του μελετητή συντάσσεται από τον με-λετητή και υποβάλλεται στην υπηρεσία, η οποία τον ελέγ-χει, τον διορθώνει όταν απαιτείται και τον εγκρίνει μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή του», στην παράγραφο 3 (όπως αριθμήθηκε και τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του εν λόγω άρθρου 52 του π.δ. 515/1989) ότι: «Η πληρω-μή εγκριθέντος κατά την παρ. 1 του παρόντος άρθρου λο-γαριασμού πρέπει να συντελείται εντός διμήνου από της εγκρίσεως του, μετά την πάροδον του οποίου καταβάλλεται αυτοδίκαια ο τόκος υπερημερίας που ισχύει για τις οφει-


ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

λές γενικά του Δημοσίου», και στην παράγραφο 4 (όπως αντικαταστάθηκε τελικώς από την παρ. 3 του ίδιου ως άνω άρθρου 52 του π.δ. 515/1989) ότι: «Για όλες τις περιπτώ-σεις μελετών.,. η αμοιβή της μελέτης καταβάλλεται τμηματι-κά κατά στάδια, ως εξής : α).... β)... η) Οι λογαριασμοί συ-ντάσσονται ανακεφαλαιωτικά, δηλαδή περιέχουν το σύνο-λο του οφειλόμενου μετά τη σύνταξη του λογαριασμού πο-σού αμοιβής, αφαιρουμένων των μέχρι τότε σταδιακά κα-ταβληθέντων από τον εργοδότη προηγουμένως ποσών ..».

12. Επειδή, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, ερ-μηνευόμενων σε συνδυασμό με τον γενικό κανόνα του άρ-θρου 63 παρ. 1. 2 και 6 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομί-ας και ενόψει της παρατιθέμενης στη σκέψη 10 πάγιας συ-ναφούς νομολογίας του Δικαστηρίου, αν η τασσόμενη στη Διευθύνουσα Υπηρεσία μηνιαία από την υποβολή του λο-γαριασμού προθεσμία παρέλθει άπρακτη, ο λογαριασμός δεν θεωρείται ότι έγινε αποδεκτός, δηλαδή ότι έχει αυτοδι-καίως εγκριθεί, αλλά ότι η Διευθύνουσα Υπηρεσία έχει σι-ωπηρώς αρνηθεί την έγκριση του. Και τούτο διότι στη διά-ταξη της παρ. Ι του άρθρου 104 του π.δ. 696/1974 ορίζεται μεν προθεσμία ενός μηνός για τον έλεγχο και την έγκριση του λογαριασμού, δεν προβλέπεται όμως ότι, με την άπρα-κτη πάροδο αυτής, ο λογαριασμός θεωρείται αυτοδικαίως εγκεκριμένος. Ούτε βεβαίως θα μπορούσε να γίνει δεκτό ότι, μολονότι δεν ορίζεται τούτο ρητώς, η βούληση του νο-μοθέτη ήταν μόνη η άπρακτη πάροδος της μηνιαίας προ-θεσμίας, οφειλόμενη σε αδράνεια, για οποιανδήποτε λόγο, των αρμόδιων υπαλλήλων, να έχει ως συνέπεια την αμετά-κλητη αυτοδίκαιη έγκριση του λογαριασμού και ακολού-θως την υποχρέωση του Δημοσίου και των ν.π.δ.δ. να κα-ταβάλλουν δημόσιο χρήμα, ανεξάρτητα από τις τυχόν πλημ-μέλειες που αυτός έχει, δηλαδή ανεξάρτητα από το εάν το ποσό του λογαριασμού διεκδικείται παρανόμως ή αχρεω-στήτως. Και μάλιστα χωρίς να παρέχεται καμία δυνατότητα πλέον στη Διοίκηση να προβεί, μετά την άπρακτη πάροδο της μηνιαίας προθεσμίας, στην έκδοση πράξης με την οποία ρητώς θα αρνείται την έγκριση του λογαριασμού ή θα τρο-ποποιεί αυτόν για λόγους νομιμότητας, είτε διότι ο λογα-ριασμός είναι αντίθετος προς διατάξεις νόμου ή τη σύμβα-ση είτε διότι στηρίζεται σε στοιχεία ανύπαρκτα ή ανακριβή [πρβλ. και την Α.Π. 1127/2006, με την οποία ο Άρειος Πά-γος, ερμηνεύοντας τις αντίστοιχες διατάξεις του άρθρου 5 παρ. 8 (ήδη παρ. 10) του ν. 1418/1984 και του άρθρου 40 παρ. 7 του π,δ. 609/1985 {223 Α’), έκρινε ότι η, λόγω τηςάπρακτης παρόδου της μηνιαίας προθεσμίας, σιωπη-

ρή έγκριση του λογαριασμού ισχύει «μόνον επί λογαρια-σμών που, άσχετα από την ουσιαστική βασιμότητα των κα-θέκαστα στοιχείων τους, πληρούν τους όρους νομιμότητας τους», ενώ δεν αφορά λογαριασμούς που δεν έχουν όλα τα απαιτούμενα για τη νομιμότητα τους στοιχεία]. Όπου άλλω-στε ο νομοθέτης θέλησε η άπρακτη πάροδος της τασσόμε-νης με τη νομοθεσία για την εκπόνηση των μελετών στα δι-οικητικά όργανα προθεσμίας προς ενέργεια, να μην συνι-στά σιωπηρή απόρριψη, αλλά να ισοδυναμεί με πράξη θε-τικού περιεχομένου για το μελετητή, δηλαδή με αποδοχή υποβαλλομένου αιτήματος, όρισε τούτο ρητώς. …..15. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω γενομένων δεκτών στις σκέψεις 12 έως 14, θα έπρεπε να γίνει δεκτή η αίτηση αναι-ρέσεως της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ………… και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, καθό μέρος έκρι-νε ότι ο υποβληθείς λογαριασμός είχε αυτοδικαίως εγκρι-θεί και ότι ανακύπτει υποχρέωση τηςΝομαρχιακής Αυτο-διοίκησης να καταβάλει στην ανάδοχο το ποσό αυτού των 228.401,81 ευρώ. Λόγω όμως της μείζονος σπουδαιότητας του ανωτέρω ζητήματος, εάν δηλαδή, κατά την έννοια των εφαρμοστέ-ων εν προκειμένω διατάξεων του άρθρου 104 παρ. 1 του π.δ. 696/1974 και του άρθρου 63 του Κώδικα Διοικητι-κής Δικονομίας, η άπρακτη πάροδος της μηνιαίας προθε-σμίας από την υποβολή του λογαριασμού του μελετητή συνεπάγεται τη σιωπηρή έγκριση αυτού και η Διοίκηση υποχρεούται να καταβάλει τα αναφερόμενα στον λογα-ριασμό χρηματικά ποσά, χωρίς να έχει καμία δυνατότητα επανόδου, ως αναρμόδια πλέον κατά χρόνον, ανεξαρτή-τως των νομικών πλημμελειών του λογαριασμού, δηλα-δή έστω και αν τα ανωτέρω ποσά ζητούνται παρανόμως ή αχρεωστήτως ή εάν, αντιθέτως, σύμφωνα με τα ομο-φώνως γενόμενα δεκτά στις σκέψεις 12 έως 14, η άπρα-κτη πάροδος της μηνιαίας προθεσμίας συνεπάγεται την άρνηση έγκρισης του λογαριασμού και μάλιστα όταν ο λογαριασμός είναι μη νόμιμος, πρέπει το ζήτημα αυτό να παραπεμφθεί προς επίλυση στην Ολομέλεια του Δι-καστηρίου, σύμφωνα με το άρθρο 14 παρ. 2 περ. α΄ του π.δ. 18/1989».

Τελική παρατήρηση: Σύμφωνα με τη νομοθεσία το ζήτημα θα λυθεί στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας , αφού, λόγω της αντίθεσης της εν λόγω απόφασης προς την πάγια επί του θέματος νομολογία του Συμβουλίου της Επι-κρατείας , η υπόθεση παραπέμφθηκε σ’ αυτήν, και θα ανα-μένουμε την απόφασή της.

ΣΠΜΕ - ΤΕΥΧΟΣ 401

Documents

Transcript of ΣΠΜΕ - ΤΕΥΧΟΣ 401