ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

1. Σχέσεις δράματος και δημοκρατίας.

Το αρχαίο δράμα ακμάζει παράλληλα με την δημοκρατία και παρά του ότι διδάσκονται κατά τις θρησκευτικές εορτές και τελετές, ο κοινωνικοπολιτικός προσανατολισμός υπερτερεί. Αυτό διαφαίνεται από την πάνδημη συμμετοχή, την ενεργό δράση, την άνθηση του προφορικού λόγου, τον τρόπο ανάπτυξης της πειθούς και τον προβληματισμό για την πόλη.

2. Σύνδεση δράματος με την παράδοση.

Άρρηκτοι οι δεσμοί με την παράδοση. Α). Αντλείται θεματικό υλικό από την λατρεία θεών και ηρώων. Β). Υπάρχει έντονη προβολή των θεών. Γ). Οι αγώνες γίνονται κατά την διάρκεια εορτών. Δ). Το κτίριο που διεξάγονται οι αγώνες βρίσκεται εντός του ιερού χώρου του θεού. Ε). Το προσωπείο και τα κουστούμια συνδέονται άμεσα με την Διονυσιακή λατρεία.

3. Ποιος ο χαρακτήρας των τραγωδιών και ποια τα κριτήρια επιλογής ποιητού.

α) Ο χαρακτήρας ήταν αγωνιστικός και θρησκευτικός . β) Έπαιζε ρόλο η προσωπικότητα του υποψήφιου, οι παλιότερες επιτυχίες του, η εκτίμηση του κοινού και γενικότερα η σχέση του ποιητή με την πόλη. Δηλαδή τα κριτήρια δεν ήταν μόνο καλλιτεχνικά αλλά και πολιτικοιδεολογικά.

4. Ποιους τιμούσαν μετά από μια νίκη ενός έργου τι ήταν ο προάγων.

Μεγάλη τιμή στον ποιητή, αργότερα και στον υποκριτή, αλλά ακόμα και στον χορηγό που του προσέφεραν στεφάνι από κισσό και τρίποδα που τοποθετούνταν στην οδό τριπόδων, ενώ ιδιαίτερη θέση ο χορηγός είχε στον προάγωνα. Προάγων ήταν μια εκδήλωση πριν τους αγώνες όπου οι ποιητές

1

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

παρουσίαζαν συνοπτικά τον μύθο, έδιναν πληροφορίες για το έργο και παρουσίαζαν επίσης τους υποκριτές χωρίς προσωπεία.

5. Δημιουργός της τραγωδίας και βασική δομή αρχαίου θεάτρου.

Ο Θέσπις. Ορχήστρα, σκηνή, κοίλον. 6. Σύνδεση τραγωδίας με ιστορικό υλικό. Μιλήτου άλωσις του Φρύνιχου και Πέρσες του Αισχύλου.

7. Σύγκριση έπους και τραγωδίας.

Α) και τα δυο ασχολούνται με αξιόλογες πράξεις. Β) Το έπος είναι αφήγηση και η τραγωδία δράση. Γ) Ο χρόνος της τραγωδίας είναι περιορισμένος (μια μέρα). Δ) Κοινά σημεία τα: μύθος , ήθος, λέξις, διάνοια, διαφορετικά: όψις, μέλος.

8. Τι είναι ο Διθύραμβος, πρώτος συνθέτης διθυράμβου.

Θρησκευτικό, λατρευτικό άσμα που τραγουδούσαν πιστοί του Διόνυσου χορεύοντας γύρω από τον βωμό του θεού. Πρώτος συνθέτης ο Αρίων που παρουσίασε διθύραμβο με χορευτές μεταμφιεσμένους σε Σάτυρους δηλαδή με χαρακτηριστικά τράγων και εξ αυτού ονομάστηκε ευρετής του τραγικού τρόπου.

9. Απόψεις προέλευσης τραγωδίας.

Εθνολογικές, από τις τελετές της βλάστησης. Συνετέλεσε το σατυρικό δράμα (ευρετής ο Πρατίνας), αλλά επικρατέστερη άποψη του Αριστοτέλη ότι προέρχεται από τους εξάρχοντες τον διθύραμβον. 10. Εξέλιξη της τραγωδίας ή τι βοήθησε στην τελείωση της τραγωδίας κατά Αριστοτέλη. Είσοδος 2ου υποκριτή μείωση χορικών, αύξηση διαλογικών μερών, τρίτος υποκριτής, σκηνογραφία, σύνθετος μύθος, αλλαγή μέτρου από τροχαϊκό τετράμετρο σε ιαμβικό τρίμετρο.

2

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

11. Σκηνογραφικά μέσα.

Α) εκκύκλημα(τροχοφόρο), Β) γερανός (ανυψωτική μηχανή για τον από μηχανή θεό),Γ) Βροντείον (μηχανική αναπαραγωγή βροντής), Δ)περίακτοι (ξύλινοι στύλοι για αλλαγή σκηνικού).

12. Τι είναι ύβρις, άτη, δίκη.

Ύβρις είναι η υπέρβαση του μέτρουκαι η τάση του ήρωα να υπερβαίνει τα όρια της ανθρώπινης φύσης, άτη η θεϊκή δύναμη που τυφλώνει τον άνθρωπο (συσκοτίζει τον νου) και δίκη η επαναφορά στην τάξη.

13. Κατά ποσόν μέρη της τραγωδίας.

Διαλογικά: πρόλογος, επεισόδια, έξοδος. Χορικά-λυρικά: Πάροδος, στάσιμα.

14. Κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας.

Μύθος(υπόθεση, πλοκή, που πρέπει να εμπεριέχουν την περιπέτεια την αναγνώριση και την τραγική ειρωνεία),ήθος(χαρακτήρες), λέξις(γλώσσα της τραγωδίας), διάνοια(ιδέες), μέλος(μουσική μελωδία), όψις (σκηνογραφία , σκευή).

15. Τι είναι περιπέτεια, αναγνώριση, τραγική ειρωνεία.

Περιπέτεια είναι η αλλαγή κατάστασης από την ευτυχία στην δυστυχία.

3

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

Αναγνώριση είναι η μετάβαση από την άγνοια στην γνώση. Τραγική ειρωνεία είναι η κατάσταση την οποία έχουμε όταν ο θεατής γνωρίζει κάτι που το αγνοεί ο υποκριτής.

16. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα σατυρικού δράματος.

Α) Χρήση χορού από Σάτυρους, Β) διακωμώδηση τραγωδίας, Γ) θέματα μυθολογικά, Δ) χονδροειδή αστεία, Ε) ίδια γλώσσα και μέτρα με την τραγωδία, ΣΤ)σύντομο σε έκταση, Ζ) απουσία πολιτικής σάτιρας, Η) Ο χορός παρωδεί τον σεμνό χορό της τραγωδίας, Θ) αίσιο τέλος.

17. Τι είναι παρωδία και τι παρατραγωδία.

Παρωδία είναι η κωμική, συχνά χυδαία, διασκευή μιας κατάστασης ή προσώπου ή η διαστρεβλωμένη χρήση της γλώσσας, η υπερβάλλουσα ρητορική. Παρατραγωδία είναι η παρωδία της τραγωδίας.

18. Στόχοι της παρωδίας.

Α) Να εκθέσει την σοβαρή ποίηση στην σάτιρα. Β) Να δημιουργήσει κωμική ασυνέπεια π.χ. λέξεις τραγικές, μεγαλόστομες, σε στόματα χωρικών

19. Στόχοι της σάτιρας.

Η πολιτική και ο δημόσιος βίος, το κοινό, το θέατρο, η ίδια η τραγωδία, οι γυναίκες και τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα.

20. Καινοτομίες Αισχύλου.

Εισήγαγε τον δεύτερο υποκριτή, μείωσε τα χορικά, αύξησε τα επεισόδια, σύστησε την τριλογία με κοινή θεματική, έξαρση στον

4

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

λόγο.

21. Καινοτομίες Σοφοκλή.

Εισαγωγή τρίτου υποκριτή, σκηνογραφία.

22. Καινοτομίες και βασικά χαρακτηριστικά των έργων του Ευριπίδη.

Α) Πρόλογοι αφηγηματικοί και κατατοπιστικοί που προετοιμάζουν την πλοκή. Β) Τα χορικά είναι για την μουσική τέρψη και όχι για την αφηγηματική εξέλιξη. Γ) Αγώνες λόγων αναδεικνύουν χαρακτήρες και αντανακλούν την επίδραση της ρητορικής. Δ) Χρήση του από μηχανή θεού σε λειτουργική δράση. Ε) Χρήση καθημερινής γλώσσας με ποιητικό τρόπο.

23. Πρόδρομοι του Αισχύλου

Χοιρίλος , Φρύνιχος, Πρατίνας.

24. Τι είναι η «εσωτερική όψις» και η «ποιητική αναγκαιότητα» στον Αισχύλο.

Εσωτερική όψις είναι η ανάπλαση δια λέξεων, χώρων ή ήχων. Ποιητική αναγκαιότητα είναι η μετατόπιση δράσης σε άλλο χώρο, σύμφωνα με τις ανάγκες του μύθου.

25. Τι είναι πλαστός λόγος , δίπτυχο έργο και αναλυτικό δράμα στον Σοφοκλή.

Πλαστός λόγος είναι η κατάσταση κατά την οποία ο υποκριτής υποδύεται κάτι που δεν είναι, για να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη εξέλιξη της υπόθεσης του δράματος Δίπτυχο έργο είναι το έργο στο οποίο ο ήρωας εξαφανίζεται στο

5

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

δεύτερο μέρος(χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Αίας που μετά την αυτοκτονία εξαφανίζεται σκηνικά και όλοι ασχολούνται με την τύχη του νεκρού σώματος). Αναλυτικό δράμα είναι α)το δράμα στο οποίο τα γεγονότα που καθορίζουν την εξέλιξή του και την τύχη του ήρωα ήδη έχουν προηγηθεί και ο ήρωας απλώς αναγνωρίζει τα αποτελέσματά τους και β) Ο ήρωας , θεματικά και σκηνικά, είναι το κεντρικό πρόσωπο του δράματος.

26. Τι είναι «ο αγών λόγων» και τι μεικτό είδος στον Ευριπίδη.

Αγών λόγων είναι η αντιπαράθεση λόγων και θέσεων μεταξύ δυο προσώπων. Μεικτό είδος είναι η συνύπαρξη σε ένα έργο τραγικών και κωμικών στοιχείων (τραγικωμμωδίες).

27. Χαρακτήρας του Οιδίποδα.

Είναι ένας θνητός που δεν περιμένει να υπομείνει το πεπρωμένο του αλλά πάει να το συναντήσει, είναι μια επιβλητική φυσιογνωμία που υπομένει την μοίρα, μια μεγάλη προσωπικότητα που αναζητά την αλήθεια.

28. Τι είναι Άγγελος και τι Εξάγγελος στην τραγωδία.

Άγγελος είναι κάποιος που φέρνει μια είδηση ενός γεγονότος που διαδραματίζεται μακριά από την σκηνή ενώ ο Εξάγγελος φέρνει μια είδηση μιας πράξης που έχει συντελεστεί μέσα στο παλάτι. (και οι δυο εξυπηρετούν την «ενότητα του τόπου»)

29. Ενότητες τραγωδίας.

Ενότητα του μύθου(πρέπει η υπόθεση του έργου να έχει συνοχή). Ενότητα χρόνου (τα πάντα πρέπει να εξελιχθούν μέσα σε 12 ή 24 ώρες).

6

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

Ενότητα τόπου ( όλες οι σκηνές πρέπει να εξελιχθούν στον ίδιο τόπο).

30. Θεατρική οικονομία.

Θεατρική οικονομία είναι η αξιοποίηση όλων των στοιχείων της τραγωδίας ώστε να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή , να επιτυγχάνονται οι στόχοι του ποιητή, χωρίς να καταστρέφονται οι ενότητες του έργου.

31. Τι είναι κομμός.

Θρηνητικό άσμα που τραγουδάει ο χορός με έναν ή δυο υποκριτές(από το ρήμα κόπτομαι- θρηνώ-χτυπιέμαι).

32. Προέλευση κωμωδίας.

Η κωμωδία κατά τον Αριστοτέλη προήλθε από τους εξάρχοντες τα φαλλικά άσματα, που ήταν λατρευτικές εκδηλώσεις ομοιώματος φαλλού, ενταγμένες σε αγροτικές τελετουργίες γονιμότητας.

33. Χαρακτηριστικά αρχαίας κωμωδίας.

1). Πολιτικός χαρακτήρας. 2). Βωμολοχία. 3). Καυστική σάτιρα.

34. Αριστοφανικό μοντέλο.

Ένας ήρωας συλλαμβάνει ένα σχέδιο, ύπαρξη εμποδίων, υπερκέρασις εμποδίων, θρίαμβος του ήρωα.

35. Βασικές θεματικές ιδέες στις κωμωδίες.

Πόλεμος, πλούτος, δικαιοσύνη, δημοκρατία, παιδεία, τέχνη.

7

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

36. Τύποι της κωμωδίας.

Αλαζών(γεμάτος έπαρση προκαλεί την ειρωνεία του «μπούφου». Εμφανίζεται ως Στρατιώτης παλληκαράς, Σοφολογιότατος. Μάγειρας ή αλλαντοπώλης, Παράσιτος, Κόλαξ ή πολυλογάς, άλλο τύποι οι: ο φαγάς, ο θρασύδειλος, ο έξυπνος δούλος, ο υπάκουος πολίτης, ο σκεπτικιστής, η ερωτιάρα γριά, ενώ τύποι λόγω ηλικίας ήταν , Γέρος-νέος, γριά-νέα, πατέρας-γιος.

37. Τι είναι α) η «συσσώρευση λέξεων» και β) τι «ονομαστί κωμωδειν».

α) Είναι η ιδιαίτερη χρήση της γλώσσας ώστε να επιτευχθούν: Α) κωμικότητα, Β)δήλωση ψυχολογικής κατάστασης Γ)ρητορικό αποτέλεσμα Δ)ενότητα σκηνών Ε) επίτευξη παρωδίας ΣΤ) προετοιμασία λογοπαίγνιων. β) Η διακωμώδηση γνωστών πολιτικών προσώπων επί σκηνής.

38. Διαφορές αρχαίας και νέας κωμωδίας.

1. Η αρχαία είναι πολιτική η νέα ηθογραφική. 2. Στην νέα, η οικογένεια αντικαθιστά την πόλη και ο ιδιωτικός τον δημόσιο βίο. 3. Στην αρχαία εμφανίζονται μαγικά όντα ενώ λείπουν στην νέα που παρουσιάζονται τα πάντα νατουραλιστικά. 4. Παράλειψη στην νέα κωμωδία της παράβασης και του αγώνα, ενώ συγχρόνως υπάρχει εκφυλισμός των χορικών. 5. Στην νέα έχουμε κάμψη πολιτικής και λογοτεχνικής σάτιρας και περιορισμό τηε φαντασίας.

39. Δομή αρχαίας κωμωδίας.

Πρόλογος, πάροδος, αγών, παράβαση, επεισόδια, χορικά, έξοδος.

40. Μέρη του αγώνα.

8

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

Ωδή,(παρουσιάζεται το θέμα του αγώνα και οι αντίπαλοι), αντωδή,(επαινείται ο πρώτος ομιλητής και τονίζονται οι δυσκολίες για τον δεύτερο), κατακελευσμός και αντικατακελευσμός (προτροπή και πρόσκληση για αγώνα), στο επίρρημα και αντεπίρρημα δίνεται η ευκαιρία στους ήρωες να αντιπαρατεθούν, πνίγος και αντιπνίγος συνεχίζουν το επίρρημα και αντεπίρρημα και λέγονται απνευστί, τέλος η σφραγίς συμπίπτει με την ετυμηγορία, με κριτή συνήθως τον χορό.

41. Μέρη της παράβασης.

Κομμάτιον,(Από τον χορό αποχαιρετισμός των υποκριτών), ανάπαιστοι,(ο ποιητής χρησιμοποιεί τον κορυφαίο για να επαινέσει το έργο του να κατηγορήσει αντοιπάλλους και να προκαταλάβει τις διαθέσεις των κριτών), πνίγος,(λόγια που λέγονται απνευστί), ωδή,(από τον χορό επίκληση στους θεούς να λάβουν μέρος στη γιορτή), επίρρημα, (παραινέσεις του κορυφαίου προς θεατές, αντωδή,(συνέχιση της επίκλησης στους θεούς), αντεπίρρημα , ίδιο μέγεθος με το επίρρημα αλλά λιγότερο διδακτικό.

42. Κριτήριο που θα κρίνει τον νικητή στους Βατράχους, και η αντίθεση των δύο εποχών.

Το κριτήριο είναι η απήχηση και η ηθική επίδραση των τραγωδιών στο κοινό. Η ανδρεία, η αρετή και η ασφάλεια του παρελθόντος έναντι στην αβεβαιότητα του παρόντος και της ύπαρξης νεωτερισμών.

43. Γνωρίσματα της Αριστοφανικής δραματικής τέχνης.

Α) αγών λόγων (Δομικό σχήμα με συγκεκριμένη και συμμετρική δομή που περιλαμβάνει την σκηνική σύγκρουση δύο προσώπων ή τμημάτων χορού. Β) Παράβαση (Δομικό στοιχείο ορισμένης δομής κατά το οποίο διακόπτεται η δράση, οι υποκριτές αποχωρούν από την σκηνή και ο χορός απευθύνεται στον κόσμο ως εκπρόσωπος του ποιητή. Γ) Κωμικά επεισόδια «παρασίτων» (Ανεπιθύμητοι παρείσακτοι προσπαθούν να επωφεληθούν από την επιτυχία του ήρωα).

9

ΕΛΠ 31 ( ΣΥΝΟΨΗ)

Δ) Γλώσσα του Αριστοφάνη (Χρήση βωμολοχιών, λογοπαιγνίων, παρωδίας). Ε) Προσφώνηση στο κοινό (βοηθούσε στην επαφή με το κοινό). ΣΤ) Πολιτική και λογοτεχνική παρωδία, ουτοπικά θέματα, προσωπικό σκώμμα, προσωποποίηση εννοιών, παρουσία ζώων, κοινωνικός προβληματισμός, διδακτικός χαρακτήρας, αίσιο τέλος.

44. Γνωρίσματα της δραματικής τέχνης του Μενάνδρου.

Δομικά χαρακτηριστικά: περίπλοκη δομή, κατατοπιστικός πρόλογος, αφηγηματικές ρήσεις Θεματικά χαρακτηριστικά: απεικόνιση χαρακτήρων, οικεία θεματική (καθημερινότητα), νέα αντιμετώπιση προσωπικού σκώμματος, τυπολογία χαρακτήρων, Νέα αντίληψη θρησκευτική( εμφάνιση Πάνα και θεάς Τύχης).

45. Τύποι στον Μένανδρο.

Δύστροπος γέρος, ο παράσιτος, ο μάγειρας, η υπηρέτρια, η εταίρα, ο φιλοχρήματος γέρος, οι ερωτευμένοι νέοι, ο διαμεσολαβητής και ο δολοπλόκος αλλά πιστός υπηρέτης.

10