ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ:

3. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΕΑΥΤΟΥ

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ:

3.2 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΩΝ

Τίτλος μαθήματος:

Εκφοβιστική συμπεριφορά

«ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ – ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ»

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΡΕΝΑΡΟΥ

Ε.Δ.Ε.: Ειρήνη Χατζηλουκά-Μαυρή Διευθύντρια: Ελένη Παπανικόλα

Σύμβουλος: Έλενα Παπαμιχαήλ

Τμήμα: Δ1 Δασκάλα: Αλεξία Πελεγκάρη Χριστοφή

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ:

Οι μαθητές:

Να αντιλαμβάνονται την εκφοβιστική συμπεριφορά, να την αναγνωρίζουν και να

αντιστέκονται σε αυτήν.

Να εισηγούνται λύσεις για αντιμετώπιση του φαινομένου της εκφοβιστικής

συμπεριφοράς.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ/ΥΛΙΚΑ:

Παρουσίαση σε powerpoint

H/Y, βιντεοπροβολέας

1

Πετραδάκια

Καρδίες φιλίας (μια για κάθε θρανίο)

Συμβόλαιο Συνεργασίας

Έμβλημα

Πανό

Χαρτί Α5 για κάθε μαθητή

Φατσούλες με τη Μαργαριταρένια, τη Λευκή, το Μουσούδη και το βατραχάκι

(ένα σετ για κάθε ομάδα και ένα μεγαλύτερο για την ολομέλεια)

βίντεο με τίτλο: «Anti-bullying PSA The Price of Silence»

(http://sumstanvoi.blogspot.com/2013/02/blog-post_5101.html)

καρτέλες με τις λέξεις: ΝΑΙ-ΣΥΜΦΩΝΩ, ΟΧΙ-ΔΙΑΦΩΝΩ, ΙΣΩΣ-ΤΟ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ

ΑΚΟΜΑ

πινακάκι με μαρκαδόρο για κάθε μαθητή

αποτυπώματα ποδιών (ένα ζευγάρι για κάθε ομάδα)

κουτί των παραπόνων

καρτέλες με περιστατικά εκφοβισμού (μια καρτέλα για κάθε ομάδα)

ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:

Παιχνίδι γνωριμίας: Μοιράζω στα παιδιά πετραδάκια και με το άκουσμα της

μουσικής το κάθε παιδί συστήνει το διπλανό του με το όνομά του και με κάποια

από τα θετικά του χαρακτηριστικά, ανάλογα με το πόσα πετραδάκια διάλεξε. Κάθε

φορά που δίνει ένα θετικό χαρακτηριστικό βάζει το πετραδάκι στην καρδία φιλίας

που βρίσκεται στη μέση του θρανίου τους.

π.χ «Αυτή είναι η φίλη μου η Ελένη και είναι πολύ φρόνιμη και ευγενική».

Aναφορά στο ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ μας, σύμφωνα με το οποίο

2

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: 1η 1η11

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: 2η

μαθητές και δασκάλα συμφωνήσαμε για τα παρακάτω και υπογράψαμε

στα πλαίσια του προγράμματος

«ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ – ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ»

Για να μπορέσει να λειτουργήσει ομαλά η ομάδα και να συνεργαστούμε

αποτελεσματικά, αποδεχόμαστε τους παρακάτω κανόνες αμοιβαίας εμπιστοσύνης

και σεβασμού:

o Σέβομαι αυτόν που μιλά.

o Ψηλώνω το χέρι, για να πάρω το λόγο.

o Μιλούμε στο τρίτο πρόσωπο (όχι ονόματα).

o Δεν κοροϊδεύουμε τους άλλους.

o Εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο.

o Όλοι είμαστε ίσοι και συνεργαζόμαστε στην ομάδα.

*Το Συμβόλαιο Συνεργασίας βρίσκεται αναρτημένο σε περίοπτη θέση στην

αίθουσα.

*Στο σημείο αυτό παρουσιάζονται και τα αποτελέσματα της έρευνας (παρουσίαση

σε powerpoint) που κάναμε ανάμεσα στα παιδιά του τμήματός μας και τυγχάνουν

σύντομου σχολιασμού, καθώς και το έμβλημά μας, το οποίο είναι κολλημένο στα

μπλουζάκια τους.

Παιχνίδι : «Τσαλακώνω το χαρτί»

Το κάθε παιδί καλείται να τσαλακώσει ένα κομμάτι χαρτί που του δίνεται. Στη

συνέχεια, του ζητείται να προσπαθήσει να επαναφέρει το χαρτί στην αρχική του

κατάσταση.

Ακολουθεί σύντομη συζήτηση:

o Μπορεί το χαρτί να ξαναπάρει την αρχική του μορφή;

o Πώς άραγε συνδέεται το παιχνίδι αυτό με τις συνέπειες του εκφοβισμού σ΄

ένα άτομο;

Παρουσιάζεται τότε μέσα από ένα καλαθάκι μια χάρτινη γάτα

αποσυναρμολογημένη και αναφέρεται το όνομά της. Πρόκειται για τη 3

Μαργαριταρένια, της οποίας τα κομμάτια καλούνται να συναρμολογήσουν σαν

παζλ. Σε προηγούμενο μάθημα, η γάτα αυτή παρουσιάστηκε ως θύμα εκφοβισμού

και κάθε φορά που κάποιος μαθητής έμπαινε σε ρόλο θύτη κι έκανε ή έλεγε κάτι

που την πλήγωνε, έκοβε κι ένα κομματάκι από αυτήν.

Ακολουθεί σύντομη συζήτηση αναφορικά με την ιστορία της Μαργαριταρένιας και

προβάλλεται ταυτόχρονα σε παρουσίαση στο powerpoint.

o Τι είδος κειμένου ήταν αυτό με πρωταγωνίστρια τη Μαργαριταρένια;

(παραμύθι-πολυτροπικό)

o Ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές της ιστορίας;

o Τι ρόλο έπαιζε ο καθένας; Γιατί άραγε;

o Δίνονται οι φατσούλες με τους πρωταγωνιστές σε κάθε ομάδα και αφήνεται

χρόνος να ετοιμάσουν την υπόδυση ρόλου.

o Μια ομάδα μαθητών βγαίνει στην ολομέλεια και υποδύεται την ιστορία.

Δίνεται έμφαση στα ύφη και τις γκριμάτσες του κάθε ήρωα. δραματοποιεί

την ιστοριούλα.

o Πώς σχολιάζετε το ρόλο του Μουσούδη; (παρατηρητής-αμέτοχος από φόβο

προς το θύτη)

Στη συνέχεια, αναφέρεται στα παιδιά ότι τώρα θα παρακολουθήσουν ένα σχετικό

βίντεο. Τίθενται εξαρχής τα ερωτήματα υπό συζήτηση (προβάλλονται στο

powerpoint):

o Τι είδος κειμένου είναι αυτό;

o Ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές και τι ρόλο παίζει ο καθένας;

o Σε τι μοιάζει και σε τι διαφέρει από το προηγούμενο; (φιλμάκι με ήχο, ίδιο

θέμα, πολυτροπικό, αλλά οι παρατηρητές διαδραματίζουν διαφορετικό

ρόλο).

* Τα παιδιά μπορούν να παίρνουν σημειώσεις στο πινακάκι τους.

Προβάλλεται τότε το βίντεο με τίτλο: «Anti-bullying PSA The Price of

Silence» (http://sumstanvoi.blogspot.com/2013/02/blog-post_5101.html)

4

και ακολουθεί η σχετική συζήτηση.

o Γίνεται αναφορά στις έννοιες (λέξεις κλειδιά): εκφοβισμός, θύμα, θύτης,

παρατηρητές (τοποθετούνται καρτέλες με τις έννοιες στον πίνακα) και

συνδέονται με τα παιδιά-πρωταγωνιστές που είδαμε στο βίντεο.

Παιχνίδι με καρτέλες:

Προβάλλονται στο διαδραστικό πίνακα δηλώσεις αναφορικά με τον ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ

και τα παιδιά ελεύθερα κινούνται στο χώρο και τοποθετούνται ανάλογα με το τι

πιστεύουν. Οι πιο πάνω καρτέλες βρίσκονται τοποθετημένες σε διαφορετικά

σημεία στην αίθουσα διδασκαλίας.

π.χ Ο Μάριος απειλεί το Γρηγόρη καθημερινά. Άρα ο Γρηγόρης είναι θύμα

εκφοβισμού.

Αν κάποιο παιδί το βρίσουν ή το κτυπήσουν πρέπει να το αναφέρει σε κάποιον.

Η Ελένη ζηλεύει τη Γεωργία και σκόπιμα την πληγώνει, κοροϊδεύοντάς την

συνέχεια ότι είναι «κοντή». Αυτό δεν είναι εκφοβισμός.

Η Κάθριν είναι καινούρια μαθήτρια με φακίδες στο πρόσωπο και οι υπόλοιποι

μαθητές της έβγαλαν το παρατσούκλι «Φακιδομύτη» και δεν την παίζουν. Κάθε

διάλειμμα κάθεται μόνη στο παγκάκι.

*Η δραστηριότητα αυτή οδηγεί σε συζήτηση με τα παιδιά αναφορικά με τα

χαρακτηριστικά της εκφοβιστικής συμπεριφοράς.

*Αναλύονται τότε τα βασικά της στοιχεία:

5

Στη συνέχεια, η κάθε ομάδα γράφει στα πινακάκια της από ποια άλλα άτομα θα

μπορούσε να ζητήσει βοήθεια το παιδί–θύμα, που είδαμε στο φιλμάκι (π.χ γονείς,

αδέλφια, διευθύντρια, εκπαιδευτικός, γιαγιά, παππούς, συγγενείς, αστυνομία κ.ά).

Τα παιδιά εκτός από τα άτομα αυτά μπορούν να γράψουν στα αποτυπώματα και

συμπεριφορές ή στάσεις ζωής που μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Ακολούθως,

παρουσιάζονται οι απαντήσεις στην ολομέλεια και σχεδιάζεται ένα μονοπάτι

«λύσης» με αποτυπώματα ποδιών, το οποίο οδηγεί στο πανό που φτιάξαμε κι έχει

σύνθημα: ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ - ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ.

Τα παιδιά παρουσιάζουν τι έγραψαν στα αποτυπώματα και τα τοποθετούν στο

μονοπάτι.

*Τα παιδιά διαπιστώνουν ότι υπάρχουν άτομα «ασπίδες» που μπορούν να μας

προστατέψουν από τα φαινόμενα εκφοβιστικής συμπεριφοράς.

Εξηγείται στα παιδιά ότι τώρα θα εξετάσουμε τους διαφορετικούς τρόπους με τους

οποίους μπορούν οι άνθρωποι να αντιδράσουν σε καταστάσεις εκφοβισμού. Η

δασκάλα δίνει σε κάθε ομάδα μια περίπτωση εκφοβισμού σε μικρή καρτέλα, οι

οποίες βρίσκονται μέσα στο κουτί των παραπόνων της τάξης μας. Για κάθε

περίπτωση υπάρχουν τρεις πιθανές αντιδράσεις και μια τέταρτη, η οποία μπορεί να

ορίζει μια δική τους προσωπική εναλλακτική αντίδραση.

Ομαδική εργασία: Τα παιδιά επιλέγουν συνεργατικά μια από τις αντιδράσεις αυτές,

επιχειρηματολογώντας για την άποψή τους. Τα παιδιά που επιλέγουν την ανοικτή

6

γωνιά εξηγούν τον τρόπο που αυτά θα επέλεγαν να αντιδράσουν. Ακολουθεί

παρουσίαση-συζήτηση στην ολομέλεια με ταυτόχρονη προβολή της κάθε

περίπτωσης στον προβολέα.

Η εκπαιδευτικός ρωτά τους μαθητές να αναφέρουν αν γνωρίζουν παραδείγματα

ατόμων, τα οποία κατά τη διάρκεια των μαθητικών τους χρόνων είχαν πέσει

θύματα εκφοβισμού και τώρα είναι άτομα δραστήρια, δημιουργικά, με υψηλή

δημοτικότητα. Στην περίπτωση που οι μαθητές δε γνωρίζουν τέτοια άτομα, δίνεται

το παράδειγμα του γνωστού ποδοσφαιριστή David Beckham, ο οποίος κατά τη

διάρκεια των μαθητικών του χρόνων είχε πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού. Μέσα

από την παραπάνω διαδικασία, είναι θετικό να διατυπώσουν οι μαθητές με

ενεργητικό τρόπο τις σκέψεις τους, σχετικά με το νόημα τέτοιων περιπτώσεων και

το μήνυμα που απορρέει από αυτές. Ειδικότερα, χρειάζεται να υπογραμμιστεί ότι,

το πρόβλημα του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο μπορεί να αντιμετωπιστεί

και ότι αυτός που εκφοβίζεται μπορεί να επιτύχει στη ζωή του. Η εκπαιδευτικός

καλεί τους μαθητές να φανταστούν τους τρόπους με τους οποίους αυτό το

πρόσωπο κατάφερε να αντιμετωπίσει τον εκφοβισμό (είχε αυτοπεποίθηση,

στόχους, πολλούς φίλους, χιούμορ κτλ.).

Τα παιδιά καλούνται να θυμηθούν τον τίτλο ενός βιβλίου, από το οποίο πήραμε, σε

προηγούμενα μαθήματα, ένα κόμικ με θέμα τον ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ. Ο τίτλος είναι:

«Μίλα, μη φοβάσαι» (προβάλλεται σε παρουσίαση).

Τους ζητείται τότε να σκεφτούν ένα παρόμοιο σύνθημα προς τα θύματα, παίζοντας

παιχνίδι με τις λέξεις αυτές και αλλάζοντας το ύφος τους αναλόγως.

Π.χ Φοβάσαι; Μίλα!

7

Θα γίνει επιλογή ενός από τα δύο παιχνίδια ανάλογα με το χρόνο.

Παιχνίδι: «Σχεδίες και κροκόδειλοι»

Τοποθετούνται στεφανάκια στο πάτωμα και τα παιδιά καλούνται να φανταστούν

ότι αυτά είναι οι σχεδίες τους. Τους λέω μια ιστορία:

«Βρίσκεστε και κολυμπάτε όλοι σ΄ ένα ποτάμι…

Ξαφνικά, εμφανίζομαι εγώ σαν κροκόδειλος και τρέχουν να μπουν στις σχεδίες

τους για να σωθούν. Αργότερα, ο κροκόδειλος αφαιρεί κάποια στεφανάκια με

σκοπό να αναγκαστούν να «αγκαλιαστούν» και να συνεργαστούν, για να τους

χωρέσει η σχεδία και να σωθούν.

o Τι μας δείχνει αυτό;

o Πώς αυτή η δραστηριότητα μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τα

κρούσματα εκφοβισμού στο σχολείο μας;

Παιχνίδι συνοχής : Μετρούμε μέσα μας 1,2, 3… ΧΑ! (Στόχος να το πούμε όλοι

μαζί το ΧΑ!)

Διαθεματικά στο μάθημα «Γλώσσα και Πολιτισμός»:

Γράφουν συνθήματα με συμβουλές σχετικές με τον εκφοβισμό, για να

πλαστικοποιηθούν και να τοποθετηθούν σε διάφορα σημεία του σχολείου. Τρία

από αυτά θα επιλεγούν και θα καταγραφούν στο πανό μας.

(π.χ «Ζήτα βοήθεια!», «Μίλησε, μη φοβηθείς!», «Αγνόησέ τους!» κλπ.)

Παραλλαγή που μπορεί να γίνει:

Γράψτε τώρα κι εσείς τα δικά σας δίστιχα με θέμα τον ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ

8

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις ρίμες: εκφοβίζετε-χαρίζετε

απειλές-βρισιές

χαρά-παιδιά

χέρι-προσφέρει

εκφοβισμό-σεβασμό

Παιχνίδι : «βόμβα»

Το κάθε παιδί καλείται να διαλέξει ένα άλλο παιδί της ομάδας χωρίς να το

αποκαλύψει. Το παιδί που επέλεξε θα είναι το παιδί «βόμβα». Στο άκουσμα της

μουσικής κινούνται ελεύθερα στο χώρο, προσέχοντας όμως να βρίσκονται όσο

πιο μακριά γίνεται από το παιδί αυτό. Στη συνέχεια, κάθε παιδί καλείται να

διαλέξει ένα άλλο παιδί χωρίς να το αποκαλύψει, το οποίο θα είναι το παιδί

«ασπίδα». Στο άκουσμα της μουσικής, κινούνται ελεύθερα φροντίζοντας ώστε η

ασπίδα τους να βρίσκεται πάντα ανάμεσα στον εαυτό τους και τη βόμβα.

Ακολουθεί σύντομη συζήτηση:

Πώς νιώθατε, όταν προσπαθούσατε να αποφύγετε τη βόμβα; Ήταν

εύκολο, δύσκολο και γιατί;

Πώς νιώσατε, όταν τη δεύτερη φορά είχατε και ασπίδα να σας

προστατεύει;

Κουτί παραπόνων, όπου ανώνυμα αφήνουν σημειώματα για εκφοβιστικά

περιστατικά που παρατηρούν στα σχολεία.

Αντιεκφοβιστικές αφίσες

Έρευνα ευρύτερης κλίμακας στο σχολείο

Παγκάκι φιλίας στο σχολείο, όπου κάθεται όποιο παιδάκι αντιμετωπίζει

σχετικό πρόβλημα (π.χ απομόνωσης) και τα υπόλοιπα παιδιά το προσεγγίζουν

αναλόγως.

Μαθητές παιδονόμοι κατά του εκφοβισμού σε διάφορα σημεία του σχολείου.

9

Εγχειρίδιο εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ

ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ - πρόγραμμα ΔΑΦΝΗ, ΕΨΥΠΕ.

Πρόγραμμα Θεατρικής Παρέμβασης για αντιμετώπιση του σχολικού

εκφοβισμού στα Σχολεία, Remove the Power, 2011-2012.

Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα για παιδιά Μικρή

Πυξίδα-Compasito (Συμβούλιο της Ευρώπης)

Ο κήπος με τις 11 γάτες, Luciano Morati ( 1994), Εκδόσεις Σχήμα και χρώμα,

ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΟΥΣΙΩΝ

Μίλα, μη φοβάσαι, Β. Ηλιόπουλος, Τ. Τασάκου (2010), Ε.Ψ.Υ.Π.Ε, Γ΄ Έκδοση.

Ένθετο ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ, εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Σάββατο, 28 Σεπτεμβρίου

2013, φύλλο 747

10