Κοιλιοκάκη &ΔιατροφικήΦροντίδαΔασκάλου 4φη

Διαιτολόγος – ΔιατροφολόγοςBSc, MSc, PhD

Επιστημονική συνεργάτιδαVita4you

Διατροφή ατόμων μεειδικές διατροφικές

ανάγκες

Κοιλιοκάκη

• Κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη (celiac disease) !Αυτοάνοση χρόνια πάθηση του λεπτού εντέρου πουεμφανίζεται σε άτομα όλων των ηλικιών & έχει γενετικήβάση.

• Προκαλείται από αντίδραση στη πρωτεΐνη γλουτένη πουβρίσκεται στο σιτάρι καθώς & σε δημητριακά όπως τοκριθάρι, η σίκαλη, η βρώμη

• Συχνότητα εμφάνισης στον πληθυσμό 1:130 - 1:500 !Ελλάδα πιθανώς 1:2.000-3.000

Κοιλιοκάκη

• !κθεση στη γλουτένη !αντίδρασηανοσοποιητικού,αντισώματα ! ατροφίαλαχνών λεπτού εντέρου

• "" απορρόφησης θρεπτικώνουσιών, οστεοπόρωση, αναιμία,κακή θρέψη, δυσανεξία στηλακτόζη.

• Πολυοργανικό αυτοάνοσονόσημα χωρίς «κλασικόπροφίλ» ασθενούς !γαστρεντερικές εκδηλώσεις(διάρροια, μετεωρισμός,ναυτία, δυσκοιλιότητα)

Διάγνωση Κοιλιοκάκης

• Ιατρικές εξετάσεις ! αιματολογικές, ορολογικές,ειδικά αντισώματα, βιοψία εντέρου, ενδοσκόπηση,γενετικοί δείκτες

• Προσοχή! Τεστ δυσανεξίας ή ευαισθησίας τροφών,

ή μηχανήματα αυτοδιάγνωσης χωρίς λήψη αίματοςή ενδοσκόπηση του εντέρου ! Ακατάλληλα γιατη διάγνωση της κοιλιοκάκης

Θεραπεία Κοιλιοκάκης • Η μόνη αποτελεσματική θεραπεία ! Δια βίουδίαιτα χωρίς γλουτένη (Gluten Free Diet) !Αποκατάσταση εντέρου, μείωση συμπτωμάτων &κινδύνου εμφάνισης συνοδών καταστάσεων.

• Δεν υπάρχουν φάρμακα ή συμπληρώματαδιατροφής που να αποτρέπουν τη βλάβη τουεντέρου ή την αυτοάνοση επίθεση λόγω παρουσίαςτης γλουτένης ! Μόνο ανακούφισησυμπτωμάτων & κάλυψη διατροφικώνελλειμμάτων (Fe, Zn, φολικό, Β12, vit D)όπου απαιτείται.

Τρόφιμα χωρίς γλουτένη• Ευρώπη: WHO/FAO Κώδικας τροφίμων & ποτών (Codex

allimentarius) ! Επιτρεπόμενα επίπεδα ανιχνεύσιμηςγλουτένης = 20 ppm (mg/kg)

• ΗΠΑ: FDA χωρίς ίχνος ανιχνεύσιμης γλουτένης• Κανονισμός ΕΕ 828/2014 ! Ισχυρισμός χωρίςΓλουτένη <20 ppm, πολύ χαμηλή ποσότηταΓλουτένης <100 ppm ! Επέκταση σε μηπροσυσκευασμένα τρόφιμα

• Επισήμανση στις ετικέτες ! Οδηγία 2006/142/ΕΚδημητριακά με γλουτένη, ψάρια, οστρακόειδή,αβγό, φυστίκια, σόγια, λακτόζη, καρποί μεκέλυφος, σέλινο, μουστάρδα, σπόροι σησαμιού,θειώδη άλατα, λούπινο

20 ppm γλουτένης;

Βασικές αρχές της Διατροφήςχωρίς Γλουτένη

6ΧΙ● Σιτάρι, Πλιγούρι,Πίτουρο, ΣκληρόΑλεύρι, Φαρίνα,Αλεύρι Graham, Kamut,Σπέλτα (Spelt), Ντίνκελ,Ζέα (Ολύρα), Νισεστές,Σιμιγδάλι

● Κριθάρι (βύνη)● Σίκαλη● Τριτικάλε

(διασταύρωση σιτάριού& σίκαλης)

ΝΑΙ● Φασόλια, σπόροι, ξηροίκαρποί μη επεξεργασμένοι

● Φρέσκο κρέας, ψάρι,πουλερικά και αυγά

● Φρούτα και λαχανικά● Γαλακτοκομικά● Μέλι, μαρμελάδα● Ρύζι, καλαμπόκι,ψευδοδημητριακά (κεχρί,φαγόπυρο, κινόα,αμάρανθος)

Τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται εάνδεν έχουν ένδειξη gluten free

• Ψωμί, κέικ, πίτες, κρουασάν, μπισκότα, κράκερ,κρουτόν

• Ζαχαρωτά, χαλβάς• Δημητριακά πρωινού και μούσλι• Τηγανητές πατάτες, τσιπς• Απομιμήσεις κρέατος ή θαλασσινών, πανέ• Ζυμαρικά, ρύζι γλασέ• Επεξεργασμένα γεύματα με κρέας, αλλαντικά,λουκάνικο

• Σάλτσες για σαλάτες, σάλτσα σόγιας, λαχανικά σεσάλτσα, κονσέρβες

• Καρυκευμένο ρύζι, καρυκευμένα σνακ• Σούπες και βάσεις για σούπες, ζωμοί• Γαλακτοκομικά με βύνη, τυροκροκέτες

Τρόφιμα με υψηλή διατροφική αξία χωρίς γλουτένη

• Αμάρανθος, Φαγόπυρο, Κεχρί, Κινόα, Βρώμη glutenfree

• Καστανό ρύζι & αλεύρι• Σπόροι Chia & λιναρόσπορος, σουσάμι• =σπρια και τα άλευρά τους• ?λευρα ξηρών καρπών & σπόρων• Καλαμπόκι & καλαμποκάλευρο• Ταπιόκα• Εμπλουτισμένα gluten free

Το αλφαβητάρι της Κοιλιοκάκης • C = Consultation with a skilled dietitian/health provider !Συμβουλευτική από εξειδικευμένο διαιτολόγο/επιστήμονα υγείας

• E = Education about celiac disease ! Ενημέρωση γιατη κοιλιοκάκη

• L = Lifelong adherence to the Gluten Free diet !Προσκόλληση εφόρου ζωής στη δίαιτα χωρίςγλουτένη

• I = Identification/treatment of nutritional deficiencies !Εντοπισμός & αντιμετώπιση διατροφικώνελλείψεων

• A = Advocacy group ! Ομάδα υποστήριξης• C = Continuous long-term follow-up ! Συνεχήςπαρακολούθηση

Fassano et al., J Pediatr Gastroenter 2008;47(2):214-9

Ο ρόλος του επιστήμονα υγείας στοφαρμακείο

• Προσκόλληση στη δίαιτα χωρίς γλουτένη (Adherence)για ευκολότερη εφαρμογή.

• Ενημέρωση σχετικά με τη νόσο & την ύπαρξη γλουτένηςσε τρόφιμα (πιθανή επιμόλυνση εξ επαφής;), φάρμακα,συμπληρώματα διατροφής, καλλυντικά (π.χ. κραγιόν,οδοντόκρεμες, στοματικά διαλύματα, σιρόπια, παστίλιες λαιμού,λοσιόν χεριών)

• Διατροφικές ελλείψεις ! κατάλληλα συμπληρώματα• Επίπεδο πληθυσμού: Screening test, τράπεζες δεδομένων,δίκτυα ! Celiac awareness

Mangione & Patel. J Am Pharm Assoc 2003;48(5):e125-35

Karagiozoglou et al., Acta Paediatr 2013;102(7):748-54

!λεγχος γλουτένης σε φάρμακα &συμπληρώματα διατροφής

• !κδοχα; Κίνδυνος επιμόλυνσης;• 0μυλο, προζελατινοποιημένο άμυλο, δεξτράνες,δεξτρίνες, μαλτοδεξτρίνη, βύνη ! Χωρίς αναφοράστην πηγή

• Συνύπαρξη δυσανεξίας στη λακτόζη; :λεγχοςφαρμάκων, συμπληρωμάτων και τροφίμων

• Επικοινωνία με τον κατασκευαστή • http://www.glutenfreedrugs.com

Plogsted S. Pract Gastroenterol 2007;58-64

The Gluten Free Boom• Αποφυγή γλουτένης από άτομα χωρίς κοιλιοκάκη !Αποκλεισμός επεξεργασμένων & λευκώνφτωχών σε ίνες & θρεπτικά τροφίμων απόσιτάρι ! Μείωση θερμίδων & λιγότερο υγιεινώντροφίμων.

• Ευαισθησία στη γλουτένη (Non Celiac GlutenSensitivity) με γαστρεντερικά συμπτώματα !Διάγνωση; Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;

• Πλήρης αποχή από τη γλουτένη από υγιήάτομα ! Μείωση πρόσληψης απαραίτητωνυδατανθράκων, φυτικών ινών, ιχνοστοιχείωνκαι βιταμινών του συμπλέγματος Β.

Fassano et al., Gastroenterology 2015;148(6)

The Gluten Free Market

Gaesser & Angadi. JAAPA 2015;28(8)

ΣΑΣΕΥΧΑΡΙΣΤΩΓΙΑ ΤΗ

ΠΡΟΣΟΧΗΣΑΣ