ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

22
αθιβολή : κουβέντα, συζήτηση, θύμηση, σκέψη, έννοια Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου αρ. φύλλου 003 Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 “Όταν η διοίκησις, βιάζη, αθετή, καταφρονή τα δίκαια του λαού και δεν εισακούη τα παράπονά του, το να κάμη τότε ο λαός, ή κάθε μέρος του λαού, επανάστασιν, να αρπάζη τα άρματα και να τιμωρήσει τους τυράννους του, είναι το πλέον ιερόν από όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητον από όλα τα χρέη του” Ρήγας Βελεστινλής - Φεραίος (1797) άρθρο 35 από την «επαναστατική προκήρυξη για τα δίκαια του ανθρώπου και του πολίτη» « « Ε Ε σ σ λ λ λ λ η η ν ν α α ς ς ; ; Τ Τ π π ρ ρ ο ο σ σ κ κ υ υ ν ν ς ς ; ; Σ Σ η η κ κ ώ ώ σ σ ο ο υ υ π π ά ά ν ν ω ω ! ! μ μ ε ε ί ί ς ς κ κ α α ί ί σ σ τ τ ο ο ύ ύ ς ς θ θ ε ε ο ο ύ ύ ς ς ρ ρ θ θ ο ο ί ί μ μ ι ι λ λ ο ο μ μ ε ε » » Θ Θ ε ε ό ό δ δ ω ω ρ ρ ο ο ς ς Κ Κ ο ο λ λ ο ο κ κ ο ο τ τ ρ ρ ώ ώ ν ν η η ς ς

description

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ του ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΝΩ ΒΙΑΝΝΟΥ

Transcript of ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Page 1: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

αθιβολή κουβέντα συζήτηση θύμηση σκέψη έννοια

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ο ύ Σ υ λ λ ό γ ο υ Ά ν ω Β ι ά ν ν ο υ

αρ φύλλου 003 Φεβρουάριος

και Μάρτιος 2013

ldquoΌταν η διοίκησις βιάζη αθετή καταφρονή τα

δίκαια του λαού και δεν εισακούη τα παράπονά

του το να κάμη τότε ο λαός ή κάθε μέρος του

λαού επανάστασιν να αρπάζη τα άρματα και να

τιμωρήσει τους τυράννους του είναι το πλέον

ιερόν από όλα τα δίκαιά του και το πλέον

απαραίτητον από όλα τα χρέη τουrdquo

Ρήγας Βελεστινλής - Φεραίος (1797)

άρθρο 35 από την laquoεπαναστατική προκήρυξη για

τα δίκαια του ανθρώπου και του πολίτηraquo

laquolaquo ΕΕ ἶἶσσ rsquorsquo ἝἝ λλ λλ ηη νν αα ςς

ΤΤ ίί ππρρ οο σσκκ υυ ννᾶᾶ ςς ΣΣηη κκώώσσοο υυ ἀἀππάάννωω

ἘἘμμ εε ίί ςς κκαα ίί σσ ττ οο ύύ ςς θθ εε οο ύύ ςς ὀὀ ρρ θθ οο ίί μμ ιι λλ οοῦῦμμ εεhelliphellipraquoraquo

ΘΘεε όό δδωωρροο ςς ΚΚοο λλ οο κκοο ττ ρρώώνν ηη ςς

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 2

Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του Μορφωτικού

Πολιτιστικού Συλλόγου Νέων ndash Νεανίδων Βιάννου (Πολιτιστικός

Σύλλογος Άνω Βιάννου) είναι

Πρόεδρος Παναγόπουλος Κωνσταντίνος

Αντιπρόεδρος Μπριντάκης Χριστόφορος

Γεν Γραμματέας Γουρνιεζάκη Αντωνία

Ταμίας Πνευματικάκης Εμμανουήλ

Μέλη Κονδυλάκη Αταλάντη

Πλαντζουνάκη Μαριάννα

Μανιού ndash Αγαπάκη Μαρίνα

Χατζογιάννη Μαριάννα

Για την έκδοση της εφημερίδας μας συνεργάστηκαν τα μέλη του

Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου μας με υπεύθυνους σύνταξης

τους Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

(email xrysoulaghotmailcom και τηλ 28950-22778 6978479737)

και Κωνσταντίνο Παναγόπουλο

(email ekppvkpgmailcom και τηλ 6974656432)

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΕΩΝ ndash ΝΕΑΝΙΔΩΝ ΒΙΑΝΝΟΥ

(ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΝΩ ΒΙΑΝΝΟΥ) Αρ Αποφ Πολ Εκ Δικ 701983 Αρ Μητρ Σωμ 832 Έδρα Άνω Βιάννος

httpps-ano-viannoublogspotgr τηλ 6974656432

email psaviannougmailcom fax 2895022331

Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας laquoσυμμετοχή και αλληλεγγύη στους αγώνες των

γυναικών κάθε μέρα όχι μόνο στις 8 Μαρτίουraquo

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε

χρόνο στις 8 Μαρτίου σε ανάμνηση μιας μεγάλης

εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του

1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα

Υόρκη οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες

εργασίας Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας

γιορτάστηκε το 1909 με πρωτοβουλία του

Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και υιοθετήθηκε δύο

χρόνια αργότερα από τη Σοσιαλιστική Διεθνή

Μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης

στη Ρωσία η φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι έπεισε

τον Λένιν να καθιερώσει την 8η Μαρτίου ως επίσημη

Αργία Γρήγορα όμως η Παγκόσμια Ημέρα της

Γυναίκας έχασε το πολιτικό της υπόβαθρο και

εορτάζεται ως έκφραση συμπαθείας των ανδρών προς

τις γυναίκες με προσφορά λουλουδιών και δώρων

Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη

δεκαετία του 60 αναζωογόνησε τη Παγκόσμια Ημέρα

της Γυναίκας που από το 1975 διεξάγεται υπό την

αιγίδα του ΟΗΕ με αιχμή του δόρατος την ανάδειξη

των γυναικείων προβλημάτων και δικαιωμάτων

Η ίδια ημερομηνία επιλέχτηκε και τα επόμενα χρόνια

από τις γυναίκες όταν ήθελαν να διαμαρτυρηθούν για

τις κακές συνθήκες εργασίας και να διεκδικήσουν

ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα

Ωστόσο παρά τους αγώνες και τις θεσμικές

παρεμβάσεις για την ισότιμη εξέλιξη των γυναικών

εξακολουθούν να επιβιώνουν οι διακρίσεις και

ανισότητες εις βάρος των γυναικών τα αυξημένα

ποσοστά ανεργίας οι χαμηλές αμοιβές και συντάξεις

Οι γυναίκες αποτελούν την περισσότερο πληττόμενη

ομάδα του πληθυσμού από την ανεργία τις απολύσεις

και την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων

Αποτελούν ακόμα ευπαθή ομάδα ευάλωτη στις άτυπες

μορφές απασχόλησης την ανασφάλιστη και μαύρη

εργασία την εκμετάλλευση αλλά και τη βία

Σήμερα θυμόμαστε την μαχητική συνδικαλίστρια

Κωνσταντίνα Κούνεβα που έπεσε θύμα επίθεσης με

βιτριόλι αλλά και όλες τις γυναίκες σύγχρονες σκλάβες

που εκμεταλλεύονται τα laquoδουλεμπορικάraquo διεθνή

κυκλώματα διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων

Οι αγώνες της γυναίκας αλλά και όλων μας για την

κατάκτηση της πλήρους ισοτιμίας θα πρέπει να

ενταθούν Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας μας

υπενθυμίζει αυτή την ανάγκη

H εκπαίδευση των κοριτσιών αποτελεί απαραίτητη

προϋπόθεση για μια δίκαιη διακυβέρνηση επισημαίνει

η UNICEF με αφορμή τη Παγκόσμια Ημέρας της

Γυναίκας Η οργάνωση αναφέρει μεταξύ άλλων ότι

μόνο στο Πακιστάν κάθε χρόνο σημειώνονται 1000

εγκλήματα τιμής ενώ στην Ινδία 25000 γυναίκες

δολοφονούνται ετησίως ή παραμορφώνονται για

οικονομικές διαφορές των οικογενειών

Ένα εκατομμύριο θηλυκά βρέφη πεθαίνουν κάθε χρόνο

εξαιτίας προγεννητικής επιλογής ή και δολοφονίας

τους μετά τη γέννησή τουςhellip

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 3

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 4

ldquoΔεν είναι σοφό να είσαι σίγουρος για τη σοφία κάποιου Είναι

υγιές να θυμάσαι ότι ο δυνατός μπορεί να εξασθενίσει και ο

σοφός να σφάλλειrdquo

7 Έχε επιμονή

ldquoΠρώτα σε αγνοούν μετά γελάνε μαζί σου ύστερα σε πολεμούν

έπειτα νικάςrdquo

ldquoΝα είσαι επίμονος Με το χρόνο η αντίσταση γύρω σου θα

φθίνει και θα μικρύνει

Βρες τι αληθινά σου αρέσει να κάνεις Τότε θα βρεις το

εσωτερικό κίνητρο για να συνεχίζειςldquo

8 Δες το καλό στους ανθρώπους και βοήθησέ τους

ldquoΚοιτάζω μόνο τις καλές ποιότητες των ανθρώπων Μιας και δεν

είμαι αλάνθαστος ο ίδιος δεν τολμώ να εξετάζω τα σφάλματα

των άλλωνrdquo

ldquoΥποθέτω ότι η αρχηγική ικανότητα είχε να κάνει κάποτε με τη

μυϊκή δύναμη όμως σήμερα έχει να κάνει με την ικανότητα να τα

πηγαίνεις καλά με τους άλλουςrdquo

ldquoΥπάρχουν πάντα καλά στοιχεία στους ανθρώπους και υπάρχουν

πράγματα που δεν είναι τόσο καλά Όμως μπορείς να επιλέξεις

σε τι να επικεντρωθείς Αν θέλεις βελτίωση τότε η επικέντρωση

στα καλά των ανθρώπων είναι μία χρήσιμη επιλογή Κάνει τη ζωή

πιο εύκολη και οι σχέσεις γίνονται πιο ευχάριστες και θετικέςrdquo

ldquoΈτσι γίνεται ευκολότερο να παρακινείς τον εαυτό σου να

βοηθάς τους συνανθρώπους σου και να τους δίνεις αξία που

κάνει όχι μόνο καλύτερη τη ζωή τους αλλά σιγά-σιγά τείνεις να

παίρνεις πίσω αυτό που δίνεις Και τα άτομα που βοηθάς

νιώθουν την τάση να βοηθούν άλλους ανθρώπους Έτσι

δημιουργείται μία ανοδική σπείρα θετικής αλλαγής μου

μεγαλώνει και ισχυροποιείταιrdquo

9 Να συνδέεσαι να είσαι αυθεντικός να είσαι ο αληθινός

εαυτός σου

ldquoΕυτυχία είναι όταν αυτά που σκέφτεσαι λες και κάνεις είναι σε

αρμονίαrdquo

ldquoΣτους ανθρώπους φαίνεται να αρέσει ένα τρόπος με σύνδεση

και αυθεντική επαφή Και βρίσκεις μεγαλύτερη εσωτερική

απόλαυση όταν οι σκέψεις οι λέξεις και οι πράξεις σου είναι

ευθυγραμμισμένες Νιώθεις δυνατός και καλά με τον εαυτό

σουrdquo

10 Συνέχισε να μεγαλώνεις και να εξελίσσεσαι

rdquoΗ συνεχής ανάπτυξη είναι ο νόμος της ζωής και ο άνθρωπος που

πάντα προσπαθεί να διατηρεί τις απόψεις του ώστε να φαίνεται

συνεπής οδηγείται σε λάθος θέσηrdquo

ldquoΜπορείς σχεδόν πάντα να βελτιώνεις τις ικανότητές σου τις

συμπεριφορές σου ή να επαναξιολογείς τις αποτιμήσεις σου

Μπορείς να αποκτήσεις μεγαλύτερη κατανόηση του εαυτού σου

και του κόσμου Το να επιλέξεις να μεγαλώσεις και να εξελιχθείς

είναι ένα πιο ευχάριστο και πιο χρήσιμο μονοπάτι για να

ακολουθήσειςrdquo

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

1 Άλλαξε τον εαυτό σου

ldquoΠρέπει να είσαι η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμοrdquo

ldquoΩς ανθρώπινα όντα η μεγαλοσύνη μας έγκειται όχι τόσο

πολύ στην ικανότητά μας να αναμορφώσουμε τον κόσμο ndash

αυτός είναι ένας μύθος της ατομικής εποχής ndash όσο στο να

αναμορφώνουμε τους εαυτούς μαςrdquo

2 Εσύ έχεις τον έλεγχο

ldquoΚανείς δεν με βλάπτει χωρίς την άδειά μουrdquo

ldquoΤο τι νιώθεις και πως αντιδράς σε κάτι εξαρτάται πάντα

από σένα Μπορείς να επιλέξεις τις σκέψεις τις αντιδράσεις

και τα συναισθήματά σου σχεδόν στα πάντα Κανείς εκτός

από σένα δεν μπορεί να ελέγξει πως εσύ νιώθειςrdquo

3 Συγχώρησε

ldquo Ο αδύναμος δεν μπορεί να συγχωρήσει Η συγχώρεση

είναι ιδιότητα των δυνατώνrdquo

ldquoΟ οφθαλμός αντί οφθαλμού καταλήγει να κάνει όλο τον

κόσμο τυφλόrdquo

ldquoΤο να πολεμάς το κακό με κακό δεν βοηθά κανέναν Αν δεν

συγχωρείς τότε αφήνεις το παρελθόν και κάποιον άλλον να

ελέγχει πως νιώθεις Συγχωρώντας απελευθερώνεσαι από

αυτά τα δεσμά και τότε μπορείς να συγκεντρωθείς

ολοκληρωτικά στον επόμενο στόχο σουrdquo

4 Χωρίς δράση δεν πας πουθενά

ldquoΈνα γραμμάριο πράξης αξίζει περισσότερο από τόνους

διδασκαλίαςrdquo

ldquoΧωρίς δράση λίγα μπορούν να γίνουν Το διάβασμα και η

μελέτη μπορεί να δώσει κυρίως γνώση Πρέπει να

δραστηριοποιηθείς για να μεταφράσεις τη γνώση σε

αποτελέσματα και κατανόησηrdquo

5 Πρόσεχε τη στιγμή

ldquoΔεν θέλω να προβλέπω το μέλλον Με απασχολεί να

νοιάζομαι για το παρόν Ο Θεός δεν μου έχει δώσει έλεγχο

των στιγμών που θα έρθουνrdquo

ldquoΟ καλύτερος τρόπος να ξεπεράσεις την εσωτερική

αντίσταση που συχνά μας σταματά από τη δράση είναι να

μένεις στο παρόν όσο το δυνατόν περισσότερο και να έχεις

αποδοχή

Όταν είσαι στην παρούσα στιγμή δεν ανησυχείς για την

επόμενη την οποία δεν μπορείς να ελέγξεις ούτως ή άλλως

Έτσι η αντίσταση για δράση από σένα ndash που προέρχεται

από την προβολή αρνητικών μελλοντικών συνεπειών ή από

αποτυχίες στο παρελθόν - χάνει τη δύναμή της και γίνεται

ευκολότερο και να δράσεις και να μένεις συγκεντρωμένος

στη στιγμή ώστε να αποδίδεις καλύτεραrdquo

6 Ο καθένας είναι άνθρωπος

ldquoΥποστηρίζω ότι είμαι ένα απλό άτομο υποκείμενο στα

λάθη όπως κάθε θνητός συνάνθρωπός μου Ξέρω όμως ότι

έχω αρκετή ταπεινότητα να ομολογήσω τα λάθη μουrdquo

10 θεμελιώδεις αρχές για να αλλάξουμε τον κόσμο Μαχάτμα Γκάντι (1869-1948 Ινδός ηγέτης)

ldquoΠρώτα σε αγνοούν μετά γελάνε μαζί σου ύστερα σε πολεμούν έπειτα νικάςrdquo

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 5

25 Μάρτη 2013

Ν ανταμώσουμε ξανά στο δρόμο του αγώνα Μπορεί να κοντεύουν δυο αιώνες από το 21 κι όμως τα

θεμέλια που έβαλε φτάνουν ως τις μέρες μας Ήταν μια

επανάσταση που έμεινε ανολοκλήρωτη γιατί δεν κατάφερε

να κερδίσει μια για πάντα την ανεξαρτησία του τόπου Γιατί

άφησε πεσκέσι την εξάρτηση της χώρας από τα μεγάλα ξένα

αφεντικά που βρήκαν τους ντόπιους πιστούς υπηρέτες τους

πρόθυμους να τους υπακούσουν πιστά και να θυσιάσουν και

το λαό και τον τόπο στο βωμό των συμφερόντων τους

Από το αγγλικό το γαλλικό και το ρώσικο κόμμα και τις

απανωτές χρεοκοπίες και δικτατορίες από τους δυο

παγκόσμιους πολέμους την κατοχή και την αντίσταση

φτάσαμε στην ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση εναντίον του

λαού μετά το 44 και τη βίαιη εισβολή των Αμερικάνων που

έφτασε μέχρι τη χούντα Κι από κει στους μεγαλειώδεις

αντιδικτατορικούς αγώνες στον ldquoπαράδεισοrdquo της ΕΟΚ της ΕΕ

της ΟΝΕ και του ευρώ Και τώρα πια στην κόλαση της τρόικας

και του ΔΝΤ

Μια ιστορία εξάρτησης από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που

δε δίστασαν ποτέ να ματοκυλίσουν το λαό μας να του

επιβάλλουν τα πιο καταπιεστικά καθεστώτα να του αρπάξουν

με τη βία τον πλούτο που παράγει και να τον καταδικάσουν

στη φτώχεια και την εξαθλίωση Πάντα στηριζόμενες σε μια

ελληνική άρχουσα τάξη που ποτέ δε διανοήθηκε να τραβήξει

το δικό της δρόμο έστω για τα δικά της συμφέροντα αλλά

πάντα στήριζε την ισχύ και την εξουσία της στα λεφτά τα

όπλα και την πολιτική στήριξη που της παρείχαν οι ξένοι με

αντάλλαγμα την ίδια τη χώρα και το λαό της

Κι αν οι ιμπεριαλιστές βρίσκονται σε βαθιά κρίση και σε

ανελέητο ανταγωνισμό μεταξύ τους τόσο το χειρότερο για τις

εξαρτημένες χώρες Την κρίση και τους ανταγωνισμούς τους

θα τα πληρώσουν οι λαοί όπως πληρώνει ο δικός μας λαός τα

τελευταία χρόνια όπως ετοιμάζεται να πληρώσει και ο

κυπριακός λαός πολύ ακριβά

Η ιστορία όμως έχει και την άλλη της πλευρά Την πλευρά

αυτών που δεν υποτάχθηκαν δεν προσκύνησαν δε

φοβήθηκαν να τα βάλουν με τους κάθε είδους κατακτητές

Την πλευρά του λαού και των δικών του μικρών και μεγάλων

ηρώων των ηρώων της καθημερινότητας και των μεγάλων

γεγονότων Των ηρώων που έπεσαν στον αγώνα για λευτεριά

για ψωμί για δημοκρατία

Κι αυτή η ιστορία συνεχίζεται και εξελίσσεται μέχρι τις μέρες

μας Άλλοτε υποχωρεί κι άλλοτε κάνει τη δικιά της έφοδο στον

ουρανό Άλλοτε τα καταφέρνει κι άλλοτε όχι Όμως πάντα

επιμένει και εμπνέει τις επόμενες γενιές των λαϊκών

αγωνιστών τους επόμενους αγώνες

Αυτός είναι ο δρόμος των λαών Ο δρόμος του αγώνα μέχρι τη

νίκη Μέχρι να γίνει ο λαός πραγματικός αφέντης στον τόπο

του μέχρι να ανατρέψει το σάπιο σύστημα της

εκμετάλλευσης και να πετάξει έξω από τη χώρα τα γεράκια

του ιμπεριαλισμού και τους ντόπιους υποτακτικούς τους Και

να οικοδομήσει σχέσεις πραγματικής αλληλεγγύης και

συνεργασίας με τους γειτονικούς λαούς και τους λαούς όλου

του κόσμου στον αγώνα ενάντια στους κοινούς εχθρούς

Σε αυτό το δρόμο του αγώνα ν ανταμώσουμε ξανά

Να αναζητήσουμε τους τρόπους τις μορφές τα

εργαλεία εκείνα που θα μας βοηθήσουν να υψώσουμε

ξανά το ανάστημά μας και να βάλουμε εμείς φραγμό

στα σχέδιά τους

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

Τ α π α ι δ ι ά σ α ς δ ε ν ε ί ν α ι π α ι δ ι ά σ α ς

Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου

Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής για τη Ζωή

Δημιουργούνται διαμέσου εσένα αλλά όχι από σένα

Κι αν και βρίσκονται μαζί σου δε σου ανήκουν

Μπορείς να τους δώσεις την αγάπη σου αλλά όχι τις σκέψεις σου

Αφού ιδέες έχουν δικές τους

Μπορείς να δίνεις μια στέγη στο σώμα τους αλλά όχι και στις

ψυχές τους

Αφού οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο

που εσύ δεν πρόκειται να επισκεφτείς ούτε και στα όνειρά σου

Μπορείς να προσπαθήσεις να τους μοιάσεις

αλλά μη γυρέψεις να τα κάνεις σαν εσένα

Αφού η ζωή δεν πάει προς τα πίσω ούτε ακολουθεί στο δρόμο του

το χτες

Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου

ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε για να πάνε μπροστά

Χαλίλ Γκιμπράν

laquoO Κήπος του Προφήτηraquo (1923) - απόσπασμα

Πως μας θέλει η laquoαληθής δημοκρατίαraquo

Νὰ μὴν ἀκούω καὶ νὰ μὴ βλέπω νὰ πατῶ

Νὰ μὴ νογάω καὶ νά ῾χω τὸ στόμα βουλωτό

Νὰ μὴ μὲ φαρμακών᾿ ἡ μπόχα τοῦ καιροῦ μου

Χωρὶς αὐτιὰ καὶ μάτια μύτη καὶ μυαλό

μουγκὸς νὰ πηαίνω ὅποτε μοῦ ῾ρθει πρὸς νεροῦ μου

κι ἅμα τσινάει ὁ Γάϊδαρος νὰ μὴ γελῶ

Καὶ σὰ μὲ καρυδώνουνε μουνοῦχο σκλάβο

οἱ Ἀμερικάνοι ἐγὼ νὰ βλαστημάω τὸ Σλάβο

Κώστας Βάρναλης

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 6

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει

Ήταν κάποτε ένα πουλί που του άρεσε να πετάει

Θα μου πείτε όλα τα πουλιά αρέσκονται να πετούν Μα στο

συγκεκριμένο Δάσος το πέταγμα είχε απαγορευτεί εδώ και πολύ

πολύ καιρό

Έτσι μετά από αλλεπάλληλες γενιές πουλιών που δεν πετούσαν οι

νεοσσοί γεννιούνταν με όλο και πιο ασθενικές φτερούγες Τον

περασμένο χρόνο μάλιστα γεννήθηκε ένας κραυγαετός που δεν είχε

καθόλου φτερούγες

Ανάλογες απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά υπήρχαν βέβαια

και για τα άλλα ζώα Να σας πω για παράδειγμα ότι σε κανένα λαγό

δεν επιτρεπόταν να τρέχει Αν τον έβλεπαν οι Λύκοι που ήταν οι

φύλακες του Δάσους θα του έδιναν κλήση Αλλά για τα πουλιά οι

νόμοι ήταν αυστηρότεροι

Το γεγονός αυτό δεν ενοχλούσε παρά λιγοστά είδη πουλιών Δεν

ξέρω ποια ακριβώς ήταν δυστυχισμένα γιατί φοβούνταν και δεν το

τιτίβιζαν Όλα τα υπόλοιπα έδειχναν πολύ ικανοποιημένα μιας και

είχε επιλυθεί διαπαντός το πρόβλημα της διατροφής τους και

μπορούσαν να γεύονται νοστιμότατους μεζέδες χωρίς να κοπιάσουν

τα ίδια

Και οι φωλιές τους όμως ήταν ιδιαίτερα ευρύχωρες και άνετες Τους

τις είχαν κτίσει κοντά στο μέρος όπου συγκεντρώνονταν καθημερινά

όλα τα ζώα για να ακούσουν τι είχαν να πουν τα Τσακάλια

εκπροσωπώντας το Βασιλιά τους και στη συνέχεια να

ψυχαγωγηθούν με το φθηνό ndash η αλήθεια είναι ndash αλλά κατανοητό σε

όλους θέαμα που πρόσφεραν οι Βάτραχοι

Τα πουλιά λοιπόν δεν ήταν πια αναγκασμένα να εξασφαλίζουν τη

στέγη και την τροφή τους γιrsquo αυτό άλλωστε και είχαν ξεχάσει να

πετούν Αλλά εκείνο το πουλί ονειρευόταν κάθε νύχτα ότι πετούσε

Τα όνειρά του μάλιστα τον τελευταίο καιρό ήταν τόσο ζωντανά που

όταν ξυπνούσε ένοιωθε ότι αλήθεια μπορούσε να πετάξει Κι η

καρδιά του φτερούγισε από ευτυχία

Κάθε μέρα που ξεκινούσε για το σχολείο βυθιζόταν σε σκέψεις

Προσπαθούσε να αποκρυπτογραφήσει τη σημασία αυτών των

ονείρων Δεν είχε δει ποτέ όσο ζούσε κανένα πουλί να πετάει

Αφού λοιπόν δεν είχε συγκεκριμένη εμπειρία πώς γινόταν σε αυτή

την αποκλίνουσα κατάσταση συνειδητότητας των ονείρων του να

βλέπει ότι στη φύση των ομοίων του υπάρχει αυτή η ικανότητα

Βέβαια δεν ήξερε ο μικρός φτερωτός μας φίλος ότι ερωτήματα σαν

και αυτά απασχολούσαν εδώ και χρόνια έναν ολόκληρο

επιστημονικό κλάδο Στα πέρατα του δάσους μακριά από τον

οικισμό των ζώων στο τιτάνιο ερευνητικό κέντρο με τα ψηλά τείχη

που έφταναν ως στον ουρανό οι Κουκουβάγιες ολονυχτίς

μελετούσαν συστηματικά τέτοια ψυχολογικά θέματα

προσπαθώντας να εφεύρουν μία κατάλληλη μέθοδο ώστε να

εξαλείψουν τα υποσυνείδητα βιώματα

Αυτό λοιπόν ούτε το ήξερε ούτε το φανταζόταν ο

Σας ζητώ συγγνώμη για τη διακοπή αλλά τι γκάφα Λίγο έλειψε

να σας αποκαλύψω την ταυτότητα του ήρωα αυτής της πραγματικής

ιστορίας Ας βρω καλύτερα ένα ψευδώνυμο για το πουλί που

επιθυμούσε να πετάξει ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία του γιατί

δεν πρέπει να μάθει κανείς ότι υπάρχει κάποιος σε αυτή την

κοινωνία ζώων που έχει τέτοιες επιθυμίες ή που κάνει τέτοιες

ανήκουστες σκέψεις

Για να προφυλάξουμε το φίλο μας από τις Αλεπούδες που τρίβουν

τα χέρια τους όποτε ανακαλύπτουν τέτοια περιστατικά αφού

ασκούν επίσημα το επάγγελμα του καταδότη και φορολογούνται

μάλιστα γιrsquo αυτό ας τον φωνάζουμε από δω και πέρα

laquoΑιθεροβάμωνraquo Άλλωστε όπως σε ένα βάζο μαρμελάδα σημασία

δεν έχει η ετικέτα αλλά το περιεχόμενο έτσι και στα ζώα σημασία

δεν έχουν τα ονόματα αλλά οι ψυχές τους

Ο Αιθεροβάμων λοιπόν δε φανταζόταν καν ότι οι

επιστήμονες προσπαθούσαν να απαλλάξουν τα ζώα από τα

όνειρά τους

Περπατώντας όμως κάθε ξημέρωμα προς το σχολείο έκανε

περίπλοκες σκέψεις για τα όνειρα και ευχάριστες σκέψεις για

το πέταγμα Ήθελε να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να

ορίσει το συναίσθημα που βίωνε στα όνειρά του αλλά καμία

τέτοια λέξη δεν υπήρχε στο λεξιλόγιό του Εμείς βέβαια θα

μπορούσαμε να το πούμε αυτό απλά και αβίαστα laquoαίσθηση

ελευθερίαςraquo

Τις ώρες που βρισκόταν στο σχολείο ήταν αδύνατο να σκεφτεί

οτιδήποτε άλλο πέρα από τα μαθήματά του Αυτό από τη μία

οφειλόταν στο ότι ο δάσκαλος ήταν πολύ αυστηρός και

αυταρχικός και δεν επέτρεπε να μην προσέχουν τα ζώα τη

διδασκαλία του Από την άλλη τελείωνε φέτος το σχολείο και

έπρεπε να προσπαθήσει σκληρά για να πάρει το απολυτήριό

του ώστε να μπορέσει να εργαστεί στα μεγάλα δημόσια έργα

Δεν ήθελε να καταντήσει σαν τα τζιτζίκια που επειδή όλη

μέρα μπεκρολογούσαν τα άλλα ζώα τα κοιτούσαν

υποτιμητικά και τα περιθωριοποιούσαν αλλά δεν έκαναν

τίποτε γιrsquo αυτό

Έτσι και σήμερα μπήκε στην τάξη αποφασισμένος να

επιστήσει όλη του την προσοχή στο μάθημα Το Φίδι που

όλοι αποκαλούσαν σοφό δάσκαλο και το σέβονταν επειδή

είχε παρακολουθήσει ανώτατες πνευματικές σπουδές θα

αναφερόταν σε μια κρίσιμη περίοδο της Νεότερης Ιστορίας

του Δάσους και είχε ζητήσει να μη λείψει κανένας από την

παράδοση

Οι μαθητές άνοιξαν τα βιβλία τους στη σελίδα που τους

υποδείχτηκε και προσπάθησαν να ερμηνεύσουν και να

κατανοήσουν με την καθοδήγηση του δασκάλου τις εικόνες

που υπήρχαν εκεί Βλέπετε τα βιβλία σrsquo αυτό το σχολείο

ζώων περιείχαν κυρίως φανταχτερές και εντυπωσιακές

εικόνες που καθήλωναν τους μαθητές Τις εικόνες αυτές

κάποτε συνόδευαν κάποιες λιτές φράσεις χωρίς ρήματα ή ndash

σπανιότερα ndash σύντομα και ευκολομνημόνευτα κείμενα

Την προσοχή του Αιθεροβάμονα αιχμαλώτισε μια

συγκεκριμένη εικόνα που παρίστανε ένα δίποδο ον δυο μέτρα

ψηλό το οποίο το Φίδι αποκάλεσε laquoΆνθρωποraquo Τα μάτια του

Ανθρώπου πετούσαν σπίθες το στόμα του ήταν

παραμορφωμένο από τις οξείες κραυγές που άφηνε κι είχε

ιδιαίτερα τρομακτική όψη Στα χέρια του κρατούσε ένα

μεγάλο και μακρόστενο σιδερένιο εργαλείο Ο Αιθεροβάμων

έμαθε ότι το εργαλείο αυτό λεγόταν laquoόπλοraquo και ότι του έδινε

υπέρτατη εξουσία όταν το χρησιμοποιούσε για να επιβληθεί

και να σκοτώσει ζώα

Το αθώο πουλί ανατρίχιασε Η εικόνα αυτή ήταν πολύ πιο

φοβερή από εκείνες που παρουσίαζαν τα Τσακάλια κάθε

απόγευμα στο Χώρο Ενημέρωσης και Ψυχαγωγίας για να

θυμίσουν στο λαό ότι ο κίνδυνος να επιστρέψουν οι Εχθροί

και να καταλάβουν το Δάσος καραδοκούσε ακόμα

Σταλάζοντας ο φόβος στην καρδιά του Αιθεροβάμονα

υποσκέλισε την επιθυμία του να πετάξει Έφευγε τώρα από το

σχολείο βυθισμένος σε καινούριες σκέψεις Το γεγονός ότι τα

πιο εξέχοντα ζώα του δάσους ειδικά οι Νυφίτσες που

απάρτιζαν το βασιλικό συμβούλιο αλλά και ο ίδιος ο

Βασιλιάς μεριμνούσαν για την ασφάλεια όλων τον έκανε να

αναστενάξει από ανακούφιση Πόσο πιο εύκολο είναι αλήθεια

να αποφασίζει κάποιος άλλος για τη ζωή σου

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 7

Το Φίδι είχε διακηρύξει με στόμφο ότι η Αρκούδα δικαίως είχε

αναγορευτεί Βασιλιάς των Ζώων αφού διέθετε εξαίρετες ικανότητες

τόσο στη διακυβέρνηση όσο στο διπλωματικό πεδίο Η εκεχειρία που

είχε υπογράψει με τους Ανθρώπους ήταν ευνοϊκή για όλους και η

ειρήνη θα διαφυλασσόταν για πάντα έφτανε οι υπήκοοι να

τηρούσαν κατά γράμμα τις αυτοκρατορικές αποφάσεις Το Δάσος

είχε εξάλλου στη διάθεσή του ένα πολύ καλά εξοπλισμένο

στράτευμα Αγριόγατων που θα έδιναν και τη ζωή τους για την

προστασία του έθνους

Τόσο πολύ είχαν κατακλύσει οι σκέψεις το μυαλό του Αιθεροβάμονα

που δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι εδώ και ώρα είχε χαθεί μέσα στο

δάσος Ξυπνώντας λες από εφιάλτη και αντικρίζοντας το άγνωρο

τοπίο γύρω του του δημιουργήθηκε τέτοια αναστάτωση που

παραπάτησε και άρχισε να πέφτει κάθετα από έναν ψηλό γκρεμό

Νομίζοντας ότι το τέλος του είχε φτάσει έκλεισε τα μάτια και

προσευχήθηκε δυνατά Αχ και να γινόταν κάτι να σωθεί

Τότε κλάσματα δευτερολέπτου πριν από την πρόσκρουση στο

έδαφος και την τελική συντριβή του το πουλί που ονειρευόταν να

πετάξει πήρε τη μοίρα του στα χέρια του Ενστικτωδώς άρχισε να

χτυπάει με μανία τις φτερούγες του κατορθώνοντας να μειώσει την

ταχύτητα της πτώσης Βλέποντας ότι η προσπάθειά του είχε

αποτέλεσμα αναθάρρησε και χιλιοστά πάνω από το έδαφος με τη

μαεστρία που πετούσε στα όνειρά του άνοιξε διάπλατα τις

φτερούγες του και απογειώθηκε

Παρόλο που δεν μπορούσε ακόμη να πιστέψει την αίσια έκβαση της

ατυχούς περιπέτειάς του ούτε να καταλάβει σε βάθος τη

σπουδαιότητα που είχε το κατόρθωμα που θα του άλλαζε τη ζωή η

χαρά του ήταν απερίγραπτη και πρωτόγνωρη Προς στιγμή ξέχασε τις

ρητές απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά συνεπαρμένος καθώς

ήταν από το εναέριο παιχνίδι του και την κατάκτηση του ουράνιου

θόλου

Λίγο πιο πέρα από το μέρος όπου διαδραματίζονταν αυτά δυο

Ποντικοί μέλη της μυστικής υπηρεσίας κατέστρωναν χαμηλόφωνα

κάποιο δραστικό σχέδιο σύλληψης ενός Αγριογούρουνου που

φημολογούνταν ότι κρυβόταν κάπου στο δάσος Πράγματι ο

Αιθεροβάμων θα πλήρωνε ακριβά τη σχεδόν αλαζονική του

συμπεριφορά αν οι αδύναμες ακόμα φτερούγες του δεν τον

πρόδιδαν τελικά Η αγωνία τού παραλίγο άδοξου τέλους του και η

υπερπροσπάθεια του παρθενικού του πετάγματος τον είχαν κουράσει

τόσο πολύ που ξεπνοημένος υποχρεώθηκε να επιστρέψει στα

επίγεια

Στο γυρισμό ο Αιθεροβάμων παίρνοντας την απόφαση να μη

μοιραστεί με κανέναν την εμπειρία του επιτάχυνε το βήμα του Είχε

βλέπετε συναντήσει τους Ποντικούς που διακόπτοντας τη σιγανή

κουβέντα τους του είχαν ρίξει μια λοξή και ιδιαίτερα διαπεραστική

ματιά που έκανε την καρδιά του να σφιχτεί από ταραχή

Προσπερνώντας τους ένοιωσε μεγάλη ευγνωμοσύνη που από

καθαρή τύχη είχε προηγουμένως διαφύγει την προσοχή τους Δεν

είχε βέβαια προσέξει ότι ένα άλλο ζευγάρι περίεργα μάτια τον

παρακολουθούσαν όλη αυτή την ώρα να πετά

Πιστός στην απόφασή του ο Αιθεροβάμων δεν αποκάλυψε το μεγάλο

του μυστικό ούτε στους γονείς του Τους ρώτησε μόνο μια μέρα

δήθεν αδιάφορα laquoΣε τι χρησιμεύουν οι φτερούγεςraquo Ο πατέρας του

δεν αποκρίθηκε γιατί ήταν απορροφημένος στη σύνταξη μιας

αίτησης έγκρισης προς το Βασιλιά που αφορούσε την προέκταση της

φωλιάς τους Αλλά η μητέρα του έσπευσε να του ξεκαθαρίσει laquoΟι

φτερούγες κάνουν τα πουλιά πιο όμορφα παιδί μουraquo

Ο Ασβός γνωστός σε όλο το Δάσος για την παραφροσύνη του που

έτυχε να ακούσει τη συνομιλία χωρίς όντως να του απευθύνουν το

λόγο τραύλισε laquoΤάχα για να σκάβεις λάκκους τα rsquoχεις τα φτερά Για

να πετάς τα rsquoχεις ντεraquo Κανείς ασφαλώς δεν έπαιρνε στα

σοβαρά τον Ασβό και όλοι τον περιγελούσαν Γιατί

περιφερόταν πάντα άσκοπα στα λιβάδια και ανάμεσα στα

ζώα λέγοντας τέτοια τραγελαφικά

Μέσα στο Δάσος οι σχέσεις μεταξύ των ζώων ήταν τυπικές

και ψυχρές Το υπάρχον καθεστώς απαγόρευε τις στενές

κοινωνικές επαφές και καλλιεργούσε με επιτήδειο τρόπο το

φόβο και τη διχόνοια στα μέλη του Τα σαρκοβόρα ζώα

προκειμένου να αποκτήσουν υψηλότερη ιεραρχία στη

διακυβέρνηση στις υπηρεσίες ασφαλείας και στους

δημόσιους οργανισμούς είχαν συναινέσει να μην αναζητούν

τη λεία τους ανάμεσα στους υπηκόους κι έτσι επικρατούσε

σχετική ευρυθμία Ουσιαστικές και εγκάρδιες φιλίες όμως

δεν υπήρχαν ούτε ανάμεσα στα ζώα του ίδιου είδους

Τα περισσότερα ζώα εργάζονταν εντατικά στην κατασκευή

δημόσιων έργων Έτσι τα ζαρκάδια οι λαγοί οι σκίουροι οι

σκαντζόχοιροι οι σαύρες τα κουνάβια και τα μυρμήγκια

ασκούσαν βαριά χειρωνακτικά επαγγέλματα ενώ οι

φασιανοί οι πέρδικες οι κούκοι και τα άλλα πουλιά είχαν

αναλάβει την ευθύνη να τα εποπτεύουν ώστε να μην

αποφεύγει κανείς από ραθυμία να εκτελεί τα καθήκοντά του

Την περίοδο που το Φίδι εξέδυε το δέρμα του και το σχολείο

ήταν κλειστό ο Αιθεροβάμων επισκεπτόταν συχνά τον

πατέρα του στη δουλειά

Η κατασκευή του νέου μεγάλου έργου της γέφυρας που θα

ένωνε τις όχθες του ποταμού ήταν επίπονη διαδικασία και τα

ζώα κατέβαλλαν πυρετώδεις προσπάθειες για να συμβάλουν

στην ανάπτυξη του Δάσους

Μια από εκείνες τις μέρες ένα ζαρκάδι ζήτησε άδεια να

λείψει για λίγες ώρες ούτως ώστε να μεταφέρει το μικρό του

στο γιατρό Ο επιστάτης του όμως που τύχαινε να είναι και

πατέρας του Αιθεροβάμονα δεν επέτρεψε στο ζαρκάδι να

φύγει γιατί δε θεώρησε ότι η δικαιολογία του ευσταθούσε

Άλλωστε η περαίωση του έργου είχε καθυστερήσει κι έπρεπε

μέχρι το τέλος της εβδομάδας να παραδοθεί διαφορετικά θα

επιβάλλονταν κυρώσεις από τους ιθύνοντες

Πιθανόν η κατάσταση της υγείας του μικρού ήταν κρίσιμη

γιατί το ζαρκάδι που είχε τοποθετήσει την οικογένεια

ψηλότερα από κάθε άλλη αξία το έσκασε δίχως δεύτερη

σκέψη Χωρίς χρονοτριβή οι Λύκοι το πρόλαβαν και το

συνέβαλαν ενώ την επομένη το εξόρισαν για ανυποταγή

στερώντας του κάθε ελπίδα να ξανασμίξει με την οικογένειά

του Λίγο καιρό μετά ο Αιθεροβάμων πραγματοποιώντας μια

χαμηλή πτήση είδε ένα θηλυκό ζαρκάδι να κλαίει πάνω από

το νεκρό μικρό του

Γεγονότα σαν κι αυτό έζησε κι άλλα από τότε ο Αιθεροβάμων

Ίσως συνέβαιναν πάντα αλλά ο ίδιος δεν τα αντιλαμβανόταν

Τώρα όμως ήξερε να πετάει κι έβλεπε την αλήθεια

Λυπημένος αγανακτισμένος και προβληματισμένος

περιδιάβαινε στο δάσος προσπαθώντας να βρει μια λύση

μια διέξοδο Πόσο μεγάλη μοναξιά ένοιωθε Άραγε δεν

υπήρχε κανείς που να νοιώθει σαν αυτόν δεν υπήρχε ζώο

που να βιώνει την καταπίεση

Στο σημείο του δάσους που κάποτε είχε γλυτώσει από βέβαιο

θάνατο γιατί είχε ανοίξει τα φτερά του συνάντησε μια

χελώνα Το ερπετό άρχισε να τον πλησιάζει με αργά βήματα

και όταν επιτέλους έφτασε σε απόσταση τέτοια που να

μπορεί να του μιλήσει εμπιστευτικά του είπε laquoΣrsquo έχω δει να

πετάς και σrsquo έχω δει να κλαις Ξέρω τι σε απασχολεί και

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 8

Ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου μας που

μας βοήθησαν με την εργασία τους με την οικονομική τους

ενίσχυση ή με την προσφορά τους για να υλοποιήσουμε τις

δράσεις μας

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους καρναβαλιστές και

θεατές που συμμετείχαν και διασκέδασαν στο

Παμβιαννίτικο Καρναβάλι 2013

Ευχαριστούμε τον Μανόλη Σπανάκη για την παρουσίαση

του Παμβιαννίτικου Καρναβαλιού 2013 και τον Δήμο

Βιάννου για την ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας που συμμετείχαν

και διασκέδασαν στο αποκριάτικο μασκέ πάρτι μας την

Τσικνοπέμπτη

Ευχαριστούμε τη Κούλα Αγαπάκη για την οικονομική της

ενίσχυση στην έκδοση της εφημερίδας μας

Ευχαριστούμε τους Νίκο Στυλιανάκη Νίκο Κικάκη Εύη

Παπαδάκη Μαρία Βερβελάκη Νίκο Λουλάκη Παπά

Γιώργη Χριστοδουλάκη και Χρυσούλα Γουρνιεζάκη για

την προσφορά εργασίας τους

Ευχαριστούμε τους νεώτερους φίλους μας Άρη Αγαπάκη

και Εύα Αγαπάκη για την βοήθεια τους

Ευχαριστούμε όλους τους συγχωριανούς μας και όχι

μόνο που προσέφεραν στο laquoΚοινωνικό καλάθιraquo στα

καταστήματα των Κώστα Πετράκη Αιμίλιου amp Γιώργου

Κοντονασάκη και Γιάννη Δαμουλάκη

Με βαθιά εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Ελπίζουμε να σας θυμηθήκαμε όλους αν κάποιον τον

λησμονήσαμε ζητάμε συγγνώμη και θα επανορθώσουμε

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

μπορώ να σε βοηθήσω Είμαι εκατόν πενήντα χρονών κι έχω

ζήσει καλύτερες μέρες Ξέρω τι θα πει ελεύθερη και

ευτυχισμένη φυσική ζωήraquo

Τα μάτια του Αιθεροβάμονα άνοιξαν διάπλατα Η χελώνα δεν

περίμενε απόκριση laquoΖω εδώ απομονωμένη με το μικρό μου

γιατί δεν αντέχω την υποκρισία και την υποτέλεια Κανείς δεν

ήξερε ότι κρυβόμαστε εδώ μέχρι που ανταμώσαμε τυχαία ένα

Αγριογούρουνο Το έψαχναν να το συλλάβουν γιατί έγραφε

στίχους και τραγούδια που υμνούσαν τα δικαιώματα των ζώων

Ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει τα άλλα Αγριογούρουνα

έχουν ήδη συλληφθεί και κανείς δεν ξέρει τι έχουν απογίνει

Τώρα το συνέλαβαν κι αυτό οι Ποντικοίraquo

Ο Αιθεροβάμων δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη Η χελώνα

φώναξε το μικρό της κι εκείνο ήρθε και κάθισε κοντά τους

Έμειναν για ώρα αμίλητοι Ύστερα το πουλί ρώτησε τη χελώνα

laquoΥπάρχει αλήθεια κάτι που μπορούμε να κάνουμεraquo

Η χελώνα καθάρισε το λαιμό της και σαν να περίμενε αυτή την

ερώτηση καιρό απάντησε laquoΕίναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι

μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα Είμαστε λίγοι και θα

χρειαστεί χρόνος να αφυπνίσουμε τα άλλα ζώα Εμένα η ζωή

μου τελειώνειraquo Έκανε μια μικρή παύση Έπειτα συνέχισε πιο

αποφασιστικά laquo Εσείς έχετε όλη τη ζωή μπροστά σας πετάξτε

λοιπόν μακριά Υπάρχουν κι άλλα δάση υπάρχει χώρος σrsquo αυτή

τη γη για τις ελεύθερες ψυχές για συνειδήσεις σαν τις δικές

σαςraquo

laquoΚι οι Άνθρωποιraquo ρώτησε ο Αιθεροβάμων laquoΟι Άνθρωποι δεν

είναι απειλήraquo

laquoΟι Άνθρωποι είναι ανόητοι και προβλέψιμοιraquo απάντησε η

χελώνα βοηθώντας το μικρό της να ανεβεί στη ράχη του

Αιθεροβάμονα

Και το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει έφυγε χωρίς να

κοιτάξει πια πίσω

Πένη Αποστολοπούλου

Εύφλεκτη είναι η ρακή και βγάνει μαντινάδες

Μα η Βιάννος μας δε σώζεται μονάχα με καντάδες

Νου και ψυχή ξυπνά η λύρα μας το λόγο μας να στρώσει

Στης Βιάννου τα καημένα τα χωριά τrsquo όνειρο να φυτρώσει

Φωθιές που καίνε λιόφυτα τη φλόγα μας δε σβήνουν

Στάχτες καπνοί θα φύγουνε κι ανάμνηση θα γίνουν

Κι οι Γερμανοί εκάψανε χωριά και περιουσίες

Σκοτώσανε μικρά παιδιά γερόντους στσʼ εκκλησίες

Μα φλόγα η ψυχή μας και πνοή στη γή και στα νερά μας

Πάντα τʼ ανέμου βία η Βίεννος θα χτίζει τα όνειρά μας

(Πάντα μʼ ανέμου βία στη Βίεννο θα ναι τα όνειρά μας)

Ο Δίας ήτονε θεός κι ο Βίεννος Κουρήτης

Απού χτισε τη Βίεννο πόλη ιερή τση Κρήτης

Φωθιές πολλές εκάψανε της Βιάννου μας τα μέρη

Μα οι αγάπες μας κρατήσανε όσα ο καιρός θα φέρει

Βιαννίτης τση φωθιάς παιδί στσι πυρκαγιές δε φεύγει

Φλόγα η ψυχή ντου σπίθα ο νους και τʼ όνειρο γυρεύγει

Κόμη το μαντολίνο σου τα χέρια σου κεντούνε

Τʼ ανέμου δίδουνε ζωή τα τέλια σαν ηχούνε

Στη λύρα Αντώνη που κρατείς ανέμοι τραγουδούνε

Παίζε και κραθιε τσοι καλά να μην αποκαούμε

Μαθιό με το λυράκι σου σήκω να δώσεις λόγο

Λόγο στου Κόμη το βιολί στΑντώνη το λυράκι

Δημήτρης Χρηστάκης

Γ υ ν α ί κ α

Είναι εκείνη η κλεμμένη Πλευρά

η φτιαγμένη από Θεό και Χώμα

Μέσα της κρύβει - ζεστή φωλιά -

το Σπόρο της Ζωής

Και φύτρωσε και φώτισε η Πλάση

με της Εξέλιξης το Λογικό το σώμα

Εκείνη γεννήτορας του καρπού της Αρετής

και παλιά Αμαρτία του Δέντρου της Γνώσης

Αγάπη θάλασσα απέραντη των καραβιών Πλανεύτρα

Φωτιά του Προμηθέα και κεραυνού σημάδι

Περίεργη Πανδώρα αιώνια ανοίγει το κουτί

και σαν ξεφεύγουν τα δεινά η Ελπίδα πάντα μένει

Της Ομορφιάς του Έρωτα ευωδιαστό Λουλούδι

Σύμβολο είναι ξακουστό που ξεγελά το Χρόνο

Λαμπρού ήλιου τrsquo άγγιγμα και απύθμενο σκοτάδι

σεπτή ιέρεια της ζωής και κέρβερος του Άδη

Γυναίκα Μάνα τρυφερή και ατρόμητη αμαζόνα

του άντρα ετάχθη Σύντροφος του Σπιτικού θεμέλια

Περήφανη Καρυάτιδα της Τέχνης οδοιπόρος

ισορροπεί - απrsquo τη σκιά - τις τύχες των λαών

Αλεξάνδρα Κωστάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 2: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 2

Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του Μορφωτικού

Πολιτιστικού Συλλόγου Νέων ndash Νεανίδων Βιάννου (Πολιτιστικός

Σύλλογος Άνω Βιάννου) είναι

Πρόεδρος Παναγόπουλος Κωνσταντίνος

Αντιπρόεδρος Μπριντάκης Χριστόφορος

Γεν Γραμματέας Γουρνιεζάκη Αντωνία

Ταμίας Πνευματικάκης Εμμανουήλ

Μέλη Κονδυλάκη Αταλάντη

Πλαντζουνάκη Μαριάννα

Μανιού ndash Αγαπάκη Μαρίνα

Χατζογιάννη Μαριάννα

Για την έκδοση της εφημερίδας μας συνεργάστηκαν τα μέλη του

Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου μας με υπεύθυνους σύνταξης

τους Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

(email xrysoulaghotmailcom και τηλ 28950-22778 6978479737)

και Κωνσταντίνο Παναγόπουλο

(email ekppvkpgmailcom και τηλ 6974656432)

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΕΩΝ ndash ΝΕΑΝΙΔΩΝ ΒΙΑΝΝΟΥ

(ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΝΩ ΒΙΑΝΝΟΥ) Αρ Αποφ Πολ Εκ Δικ 701983 Αρ Μητρ Σωμ 832 Έδρα Άνω Βιάννος

httpps-ano-viannoublogspotgr τηλ 6974656432

email psaviannougmailcom fax 2895022331

Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας laquoσυμμετοχή και αλληλεγγύη στους αγώνες των

γυναικών κάθε μέρα όχι μόνο στις 8 Μαρτίουraquo

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε

χρόνο στις 8 Μαρτίου σε ανάμνηση μιας μεγάλης

εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του

1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα

Υόρκη οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες

εργασίας Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας

γιορτάστηκε το 1909 με πρωτοβουλία του

Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και υιοθετήθηκε δύο

χρόνια αργότερα από τη Σοσιαλιστική Διεθνή

Μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης

στη Ρωσία η φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι έπεισε

τον Λένιν να καθιερώσει την 8η Μαρτίου ως επίσημη

Αργία Γρήγορα όμως η Παγκόσμια Ημέρα της

Γυναίκας έχασε το πολιτικό της υπόβαθρο και

εορτάζεται ως έκφραση συμπαθείας των ανδρών προς

τις γυναίκες με προσφορά λουλουδιών και δώρων

Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη

δεκαετία του 60 αναζωογόνησε τη Παγκόσμια Ημέρα

της Γυναίκας που από το 1975 διεξάγεται υπό την

αιγίδα του ΟΗΕ με αιχμή του δόρατος την ανάδειξη

των γυναικείων προβλημάτων και δικαιωμάτων

Η ίδια ημερομηνία επιλέχτηκε και τα επόμενα χρόνια

από τις γυναίκες όταν ήθελαν να διαμαρτυρηθούν για

τις κακές συνθήκες εργασίας και να διεκδικήσουν

ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα

Ωστόσο παρά τους αγώνες και τις θεσμικές

παρεμβάσεις για την ισότιμη εξέλιξη των γυναικών

εξακολουθούν να επιβιώνουν οι διακρίσεις και

ανισότητες εις βάρος των γυναικών τα αυξημένα

ποσοστά ανεργίας οι χαμηλές αμοιβές και συντάξεις

Οι γυναίκες αποτελούν την περισσότερο πληττόμενη

ομάδα του πληθυσμού από την ανεργία τις απολύσεις

και την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων

Αποτελούν ακόμα ευπαθή ομάδα ευάλωτη στις άτυπες

μορφές απασχόλησης την ανασφάλιστη και μαύρη

εργασία την εκμετάλλευση αλλά και τη βία

Σήμερα θυμόμαστε την μαχητική συνδικαλίστρια

Κωνσταντίνα Κούνεβα που έπεσε θύμα επίθεσης με

βιτριόλι αλλά και όλες τις γυναίκες σύγχρονες σκλάβες

που εκμεταλλεύονται τα laquoδουλεμπορικάraquo διεθνή

κυκλώματα διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων

Οι αγώνες της γυναίκας αλλά και όλων μας για την

κατάκτηση της πλήρους ισοτιμίας θα πρέπει να

ενταθούν Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας μας

υπενθυμίζει αυτή την ανάγκη

H εκπαίδευση των κοριτσιών αποτελεί απαραίτητη

προϋπόθεση για μια δίκαιη διακυβέρνηση επισημαίνει

η UNICEF με αφορμή τη Παγκόσμια Ημέρας της

Γυναίκας Η οργάνωση αναφέρει μεταξύ άλλων ότι

μόνο στο Πακιστάν κάθε χρόνο σημειώνονται 1000

εγκλήματα τιμής ενώ στην Ινδία 25000 γυναίκες

δολοφονούνται ετησίως ή παραμορφώνονται για

οικονομικές διαφορές των οικογενειών

Ένα εκατομμύριο θηλυκά βρέφη πεθαίνουν κάθε χρόνο

εξαιτίας προγεννητικής επιλογής ή και δολοφονίας

τους μετά τη γέννησή τουςhellip

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 3

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 4

ldquoΔεν είναι σοφό να είσαι σίγουρος για τη σοφία κάποιου Είναι

υγιές να θυμάσαι ότι ο δυνατός μπορεί να εξασθενίσει και ο

σοφός να σφάλλειrdquo

7 Έχε επιμονή

ldquoΠρώτα σε αγνοούν μετά γελάνε μαζί σου ύστερα σε πολεμούν

έπειτα νικάςrdquo

ldquoΝα είσαι επίμονος Με το χρόνο η αντίσταση γύρω σου θα

φθίνει και θα μικρύνει

Βρες τι αληθινά σου αρέσει να κάνεις Τότε θα βρεις το

εσωτερικό κίνητρο για να συνεχίζειςldquo

8 Δες το καλό στους ανθρώπους και βοήθησέ τους

ldquoΚοιτάζω μόνο τις καλές ποιότητες των ανθρώπων Μιας και δεν

είμαι αλάνθαστος ο ίδιος δεν τολμώ να εξετάζω τα σφάλματα

των άλλωνrdquo

ldquoΥποθέτω ότι η αρχηγική ικανότητα είχε να κάνει κάποτε με τη

μυϊκή δύναμη όμως σήμερα έχει να κάνει με την ικανότητα να τα

πηγαίνεις καλά με τους άλλουςrdquo

ldquoΥπάρχουν πάντα καλά στοιχεία στους ανθρώπους και υπάρχουν

πράγματα που δεν είναι τόσο καλά Όμως μπορείς να επιλέξεις

σε τι να επικεντρωθείς Αν θέλεις βελτίωση τότε η επικέντρωση

στα καλά των ανθρώπων είναι μία χρήσιμη επιλογή Κάνει τη ζωή

πιο εύκολη και οι σχέσεις γίνονται πιο ευχάριστες και θετικέςrdquo

ldquoΈτσι γίνεται ευκολότερο να παρακινείς τον εαυτό σου να

βοηθάς τους συνανθρώπους σου και να τους δίνεις αξία που

κάνει όχι μόνο καλύτερη τη ζωή τους αλλά σιγά-σιγά τείνεις να

παίρνεις πίσω αυτό που δίνεις Και τα άτομα που βοηθάς

νιώθουν την τάση να βοηθούν άλλους ανθρώπους Έτσι

δημιουργείται μία ανοδική σπείρα θετικής αλλαγής μου

μεγαλώνει και ισχυροποιείταιrdquo

9 Να συνδέεσαι να είσαι αυθεντικός να είσαι ο αληθινός

εαυτός σου

ldquoΕυτυχία είναι όταν αυτά που σκέφτεσαι λες και κάνεις είναι σε

αρμονίαrdquo

ldquoΣτους ανθρώπους φαίνεται να αρέσει ένα τρόπος με σύνδεση

και αυθεντική επαφή Και βρίσκεις μεγαλύτερη εσωτερική

απόλαυση όταν οι σκέψεις οι λέξεις και οι πράξεις σου είναι

ευθυγραμμισμένες Νιώθεις δυνατός και καλά με τον εαυτό

σουrdquo

10 Συνέχισε να μεγαλώνεις και να εξελίσσεσαι

rdquoΗ συνεχής ανάπτυξη είναι ο νόμος της ζωής και ο άνθρωπος που

πάντα προσπαθεί να διατηρεί τις απόψεις του ώστε να φαίνεται

συνεπής οδηγείται σε λάθος θέσηrdquo

ldquoΜπορείς σχεδόν πάντα να βελτιώνεις τις ικανότητές σου τις

συμπεριφορές σου ή να επαναξιολογείς τις αποτιμήσεις σου

Μπορείς να αποκτήσεις μεγαλύτερη κατανόηση του εαυτού σου

και του κόσμου Το να επιλέξεις να μεγαλώσεις και να εξελιχθείς

είναι ένα πιο ευχάριστο και πιο χρήσιμο μονοπάτι για να

ακολουθήσειςrdquo

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

1 Άλλαξε τον εαυτό σου

ldquoΠρέπει να είσαι η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμοrdquo

ldquoΩς ανθρώπινα όντα η μεγαλοσύνη μας έγκειται όχι τόσο

πολύ στην ικανότητά μας να αναμορφώσουμε τον κόσμο ndash

αυτός είναι ένας μύθος της ατομικής εποχής ndash όσο στο να

αναμορφώνουμε τους εαυτούς μαςrdquo

2 Εσύ έχεις τον έλεγχο

ldquoΚανείς δεν με βλάπτει χωρίς την άδειά μουrdquo

ldquoΤο τι νιώθεις και πως αντιδράς σε κάτι εξαρτάται πάντα

από σένα Μπορείς να επιλέξεις τις σκέψεις τις αντιδράσεις

και τα συναισθήματά σου σχεδόν στα πάντα Κανείς εκτός

από σένα δεν μπορεί να ελέγξει πως εσύ νιώθειςrdquo

3 Συγχώρησε

ldquo Ο αδύναμος δεν μπορεί να συγχωρήσει Η συγχώρεση

είναι ιδιότητα των δυνατώνrdquo

ldquoΟ οφθαλμός αντί οφθαλμού καταλήγει να κάνει όλο τον

κόσμο τυφλόrdquo

ldquoΤο να πολεμάς το κακό με κακό δεν βοηθά κανέναν Αν δεν

συγχωρείς τότε αφήνεις το παρελθόν και κάποιον άλλον να

ελέγχει πως νιώθεις Συγχωρώντας απελευθερώνεσαι από

αυτά τα δεσμά και τότε μπορείς να συγκεντρωθείς

ολοκληρωτικά στον επόμενο στόχο σουrdquo

4 Χωρίς δράση δεν πας πουθενά

ldquoΈνα γραμμάριο πράξης αξίζει περισσότερο από τόνους

διδασκαλίαςrdquo

ldquoΧωρίς δράση λίγα μπορούν να γίνουν Το διάβασμα και η

μελέτη μπορεί να δώσει κυρίως γνώση Πρέπει να

δραστηριοποιηθείς για να μεταφράσεις τη γνώση σε

αποτελέσματα και κατανόησηrdquo

5 Πρόσεχε τη στιγμή

ldquoΔεν θέλω να προβλέπω το μέλλον Με απασχολεί να

νοιάζομαι για το παρόν Ο Θεός δεν μου έχει δώσει έλεγχο

των στιγμών που θα έρθουνrdquo

ldquoΟ καλύτερος τρόπος να ξεπεράσεις την εσωτερική

αντίσταση που συχνά μας σταματά από τη δράση είναι να

μένεις στο παρόν όσο το δυνατόν περισσότερο και να έχεις

αποδοχή

Όταν είσαι στην παρούσα στιγμή δεν ανησυχείς για την

επόμενη την οποία δεν μπορείς να ελέγξεις ούτως ή άλλως

Έτσι η αντίσταση για δράση από σένα ndash που προέρχεται

από την προβολή αρνητικών μελλοντικών συνεπειών ή από

αποτυχίες στο παρελθόν - χάνει τη δύναμή της και γίνεται

ευκολότερο και να δράσεις και να μένεις συγκεντρωμένος

στη στιγμή ώστε να αποδίδεις καλύτεραrdquo

6 Ο καθένας είναι άνθρωπος

ldquoΥποστηρίζω ότι είμαι ένα απλό άτομο υποκείμενο στα

λάθη όπως κάθε θνητός συνάνθρωπός μου Ξέρω όμως ότι

έχω αρκετή ταπεινότητα να ομολογήσω τα λάθη μουrdquo

10 θεμελιώδεις αρχές για να αλλάξουμε τον κόσμο Μαχάτμα Γκάντι (1869-1948 Ινδός ηγέτης)

ldquoΠρώτα σε αγνοούν μετά γελάνε μαζί σου ύστερα σε πολεμούν έπειτα νικάςrdquo

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 5

25 Μάρτη 2013

Ν ανταμώσουμε ξανά στο δρόμο του αγώνα Μπορεί να κοντεύουν δυο αιώνες από το 21 κι όμως τα

θεμέλια που έβαλε φτάνουν ως τις μέρες μας Ήταν μια

επανάσταση που έμεινε ανολοκλήρωτη γιατί δεν κατάφερε

να κερδίσει μια για πάντα την ανεξαρτησία του τόπου Γιατί

άφησε πεσκέσι την εξάρτηση της χώρας από τα μεγάλα ξένα

αφεντικά που βρήκαν τους ντόπιους πιστούς υπηρέτες τους

πρόθυμους να τους υπακούσουν πιστά και να θυσιάσουν και

το λαό και τον τόπο στο βωμό των συμφερόντων τους

Από το αγγλικό το γαλλικό και το ρώσικο κόμμα και τις

απανωτές χρεοκοπίες και δικτατορίες από τους δυο

παγκόσμιους πολέμους την κατοχή και την αντίσταση

φτάσαμε στην ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση εναντίον του

λαού μετά το 44 και τη βίαιη εισβολή των Αμερικάνων που

έφτασε μέχρι τη χούντα Κι από κει στους μεγαλειώδεις

αντιδικτατορικούς αγώνες στον ldquoπαράδεισοrdquo της ΕΟΚ της ΕΕ

της ΟΝΕ και του ευρώ Και τώρα πια στην κόλαση της τρόικας

και του ΔΝΤ

Μια ιστορία εξάρτησης από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που

δε δίστασαν ποτέ να ματοκυλίσουν το λαό μας να του

επιβάλλουν τα πιο καταπιεστικά καθεστώτα να του αρπάξουν

με τη βία τον πλούτο που παράγει και να τον καταδικάσουν

στη φτώχεια και την εξαθλίωση Πάντα στηριζόμενες σε μια

ελληνική άρχουσα τάξη που ποτέ δε διανοήθηκε να τραβήξει

το δικό της δρόμο έστω για τα δικά της συμφέροντα αλλά

πάντα στήριζε την ισχύ και την εξουσία της στα λεφτά τα

όπλα και την πολιτική στήριξη που της παρείχαν οι ξένοι με

αντάλλαγμα την ίδια τη χώρα και το λαό της

Κι αν οι ιμπεριαλιστές βρίσκονται σε βαθιά κρίση και σε

ανελέητο ανταγωνισμό μεταξύ τους τόσο το χειρότερο για τις

εξαρτημένες χώρες Την κρίση και τους ανταγωνισμούς τους

θα τα πληρώσουν οι λαοί όπως πληρώνει ο δικός μας λαός τα

τελευταία χρόνια όπως ετοιμάζεται να πληρώσει και ο

κυπριακός λαός πολύ ακριβά

Η ιστορία όμως έχει και την άλλη της πλευρά Την πλευρά

αυτών που δεν υποτάχθηκαν δεν προσκύνησαν δε

φοβήθηκαν να τα βάλουν με τους κάθε είδους κατακτητές

Την πλευρά του λαού και των δικών του μικρών και μεγάλων

ηρώων των ηρώων της καθημερινότητας και των μεγάλων

γεγονότων Των ηρώων που έπεσαν στον αγώνα για λευτεριά

για ψωμί για δημοκρατία

Κι αυτή η ιστορία συνεχίζεται και εξελίσσεται μέχρι τις μέρες

μας Άλλοτε υποχωρεί κι άλλοτε κάνει τη δικιά της έφοδο στον

ουρανό Άλλοτε τα καταφέρνει κι άλλοτε όχι Όμως πάντα

επιμένει και εμπνέει τις επόμενες γενιές των λαϊκών

αγωνιστών τους επόμενους αγώνες

Αυτός είναι ο δρόμος των λαών Ο δρόμος του αγώνα μέχρι τη

νίκη Μέχρι να γίνει ο λαός πραγματικός αφέντης στον τόπο

του μέχρι να ανατρέψει το σάπιο σύστημα της

εκμετάλλευσης και να πετάξει έξω από τη χώρα τα γεράκια

του ιμπεριαλισμού και τους ντόπιους υποτακτικούς τους Και

να οικοδομήσει σχέσεις πραγματικής αλληλεγγύης και

συνεργασίας με τους γειτονικούς λαούς και τους λαούς όλου

του κόσμου στον αγώνα ενάντια στους κοινούς εχθρούς

Σε αυτό το δρόμο του αγώνα ν ανταμώσουμε ξανά

Να αναζητήσουμε τους τρόπους τις μορφές τα

εργαλεία εκείνα που θα μας βοηθήσουν να υψώσουμε

ξανά το ανάστημά μας και να βάλουμε εμείς φραγμό

στα σχέδιά τους

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

Τ α π α ι δ ι ά σ α ς δ ε ν ε ί ν α ι π α ι δ ι ά σ α ς

Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου

Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής για τη Ζωή

Δημιουργούνται διαμέσου εσένα αλλά όχι από σένα

Κι αν και βρίσκονται μαζί σου δε σου ανήκουν

Μπορείς να τους δώσεις την αγάπη σου αλλά όχι τις σκέψεις σου

Αφού ιδέες έχουν δικές τους

Μπορείς να δίνεις μια στέγη στο σώμα τους αλλά όχι και στις

ψυχές τους

Αφού οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο

που εσύ δεν πρόκειται να επισκεφτείς ούτε και στα όνειρά σου

Μπορείς να προσπαθήσεις να τους μοιάσεις

αλλά μη γυρέψεις να τα κάνεις σαν εσένα

Αφού η ζωή δεν πάει προς τα πίσω ούτε ακολουθεί στο δρόμο του

το χτες

Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου

ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε για να πάνε μπροστά

Χαλίλ Γκιμπράν

laquoO Κήπος του Προφήτηraquo (1923) - απόσπασμα

Πως μας θέλει η laquoαληθής δημοκρατίαraquo

Νὰ μὴν ἀκούω καὶ νὰ μὴ βλέπω νὰ πατῶ

Νὰ μὴ νογάω καὶ νά ῾χω τὸ στόμα βουλωτό

Νὰ μὴ μὲ φαρμακών᾿ ἡ μπόχα τοῦ καιροῦ μου

Χωρὶς αὐτιὰ καὶ μάτια μύτη καὶ μυαλό

μουγκὸς νὰ πηαίνω ὅποτε μοῦ ῾ρθει πρὸς νεροῦ μου

κι ἅμα τσινάει ὁ Γάϊδαρος νὰ μὴ γελῶ

Καὶ σὰ μὲ καρυδώνουνε μουνοῦχο σκλάβο

οἱ Ἀμερικάνοι ἐγὼ νὰ βλαστημάω τὸ Σλάβο

Κώστας Βάρναλης

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 6

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει

Ήταν κάποτε ένα πουλί που του άρεσε να πετάει

Θα μου πείτε όλα τα πουλιά αρέσκονται να πετούν Μα στο

συγκεκριμένο Δάσος το πέταγμα είχε απαγορευτεί εδώ και πολύ

πολύ καιρό

Έτσι μετά από αλλεπάλληλες γενιές πουλιών που δεν πετούσαν οι

νεοσσοί γεννιούνταν με όλο και πιο ασθενικές φτερούγες Τον

περασμένο χρόνο μάλιστα γεννήθηκε ένας κραυγαετός που δεν είχε

καθόλου φτερούγες

Ανάλογες απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά υπήρχαν βέβαια

και για τα άλλα ζώα Να σας πω για παράδειγμα ότι σε κανένα λαγό

δεν επιτρεπόταν να τρέχει Αν τον έβλεπαν οι Λύκοι που ήταν οι

φύλακες του Δάσους θα του έδιναν κλήση Αλλά για τα πουλιά οι

νόμοι ήταν αυστηρότεροι

Το γεγονός αυτό δεν ενοχλούσε παρά λιγοστά είδη πουλιών Δεν

ξέρω ποια ακριβώς ήταν δυστυχισμένα γιατί φοβούνταν και δεν το

τιτίβιζαν Όλα τα υπόλοιπα έδειχναν πολύ ικανοποιημένα μιας και

είχε επιλυθεί διαπαντός το πρόβλημα της διατροφής τους και

μπορούσαν να γεύονται νοστιμότατους μεζέδες χωρίς να κοπιάσουν

τα ίδια

Και οι φωλιές τους όμως ήταν ιδιαίτερα ευρύχωρες και άνετες Τους

τις είχαν κτίσει κοντά στο μέρος όπου συγκεντρώνονταν καθημερινά

όλα τα ζώα για να ακούσουν τι είχαν να πουν τα Τσακάλια

εκπροσωπώντας το Βασιλιά τους και στη συνέχεια να

ψυχαγωγηθούν με το φθηνό ndash η αλήθεια είναι ndash αλλά κατανοητό σε

όλους θέαμα που πρόσφεραν οι Βάτραχοι

Τα πουλιά λοιπόν δεν ήταν πια αναγκασμένα να εξασφαλίζουν τη

στέγη και την τροφή τους γιrsquo αυτό άλλωστε και είχαν ξεχάσει να

πετούν Αλλά εκείνο το πουλί ονειρευόταν κάθε νύχτα ότι πετούσε

Τα όνειρά του μάλιστα τον τελευταίο καιρό ήταν τόσο ζωντανά που

όταν ξυπνούσε ένοιωθε ότι αλήθεια μπορούσε να πετάξει Κι η

καρδιά του φτερούγισε από ευτυχία

Κάθε μέρα που ξεκινούσε για το σχολείο βυθιζόταν σε σκέψεις

Προσπαθούσε να αποκρυπτογραφήσει τη σημασία αυτών των

ονείρων Δεν είχε δει ποτέ όσο ζούσε κανένα πουλί να πετάει

Αφού λοιπόν δεν είχε συγκεκριμένη εμπειρία πώς γινόταν σε αυτή

την αποκλίνουσα κατάσταση συνειδητότητας των ονείρων του να

βλέπει ότι στη φύση των ομοίων του υπάρχει αυτή η ικανότητα

Βέβαια δεν ήξερε ο μικρός φτερωτός μας φίλος ότι ερωτήματα σαν

και αυτά απασχολούσαν εδώ και χρόνια έναν ολόκληρο

επιστημονικό κλάδο Στα πέρατα του δάσους μακριά από τον

οικισμό των ζώων στο τιτάνιο ερευνητικό κέντρο με τα ψηλά τείχη

που έφταναν ως στον ουρανό οι Κουκουβάγιες ολονυχτίς

μελετούσαν συστηματικά τέτοια ψυχολογικά θέματα

προσπαθώντας να εφεύρουν μία κατάλληλη μέθοδο ώστε να

εξαλείψουν τα υποσυνείδητα βιώματα

Αυτό λοιπόν ούτε το ήξερε ούτε το φανταζόταν ο

Σας ζητώ συγγνώμη για τη διακοπή αλλά τι γκάφα Λίγο έλειψε

να σας αποκαλύψω την ταυτότητα του ήρωα αυτής της πραγματικής

ιστορίας Ας βρω καλύτερα ένα ψευδώνυμο για το πουλί που

επιθυμούσε να πετάξει ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία του γιατί

δεν πρέπει να μάθει κανείς ότι υπάρχει κάποιος σε αυτή την

κοινωνία ζώων που έχει τέτοιες επιθυμίες ή που κάνει τέτοιες

ανήκουστες σκέψεις

Για να προφυλάξουμε το φίλο μας από τις Αλεπούδες που τρίβουν

τα χέρια τους όποτε ανακαλύπτουν τέτοια περιστατικά αφού

ασκούν επίσημα το επάγγελμα του καταδότη και φορολογούνται

μάλιστα γιrsquo αυτό ας τον φωνάζουμε από δω και πέρα

laquoΑιθεροβάμωνraquo Άλλωστε όπως σε ένα βάζο μαρμελάδα σημασία

δεν έχει η ετικέτα αλλά το περιεχόμενο έτσι και στα ζώα σημασία

δεν έχουν τα ονόματα αλλά οι ψυχές τους

Ο Αιθεροβάμων λοιπόν δε φανταζόταν καν ότι οι

επιστήμονες προσπαθούσαν να απαλλάξουν τα ζώα από τα

όνειρά τους

Περπατώντας όμως κάθε ξημέρωμα προς το σχολείο έκανε

περίπλοκες σκέψεις για τα όνειρα και ευχάριστες σκέψεις για

το πέταγμα Ήθελε να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να

ορίσει το συναίσθημα που βίωνε στα όνειρά του αλλά καμία

τέτοια λέξη δεν υπήρχε στο λεξιλόγιό του Εμείς βέβαια θα

μπορούσαμε να το πούμε αυτό απλά και αβίαστα laquoαίσθηση

ελευθερίαςraquo

Τις ώρες που βρισκόταν στο σχολείο ήταν αδύνατο να σκεφτεί

οτιδήποτε άλλο πέρα από τα μαθήματά του Αυτό από τη μία

οφειλόταν στο ότι ο δάσκαλος ήταν πολύ αυστηρός και

αυταρχικός και δεν επέτρεπε να μην προσέχουν τα ζώα τη

διδασκαλία του Από την άλλη τελείωνε φέτος το σχολείο και

έπρεπε να προσπαθήσει σκληρά για να πάρει το απολυτήριό

του ώστε να μπορέσει να εργαστεί στα μεγάλα δημόσια έργα

Δεν ήθελε να καταντήσει σαν τα τζιτζίκια που επειδή όλη

μέρα μπεκρολογούσαν τα άλλα ζώα τα κοιτούσαν

υποτιμητικά και τα περιθωριοποιούσαν αλλά δεν έκαναν

τίποτε γιrsquo αυτό

Έτσι και σήμερα μπήκε στην τάξη αποφασισμένος να

επιστήσει όλη του την προσοχή στο μάθημα Το Φίδι που

όλοι αποκαλούσαν σοφό δάσκαλο και το σέβονταν επειδή

είχε παρακολουθήσει ανώτατες πνευματικές σπουδές θα

αναφερόταν σε μια κρίσιμη περίοδο της Νεότερης Ιστορίας

του Δάσους και είχε ζητήσει να μη λείψει κανένας από την

παράδοση

Οι μαθητές άνοιξαν τα βιβλία τους στη σελίδα που τους

υποδείχτηκε και προσπάθησαν να ερμηνεύσουν και να

κατανοήσουν με την καθοδήγηση του δασκάλου τις εικόνες

που υπήρχαν εκεί Βλέπετε τα βιβλία σrsquo αυτό το σχολείο

ζώων περιείχαν κυρίως φανταχτερές και εντυπωσιακές

εικόνες που καθήλωναν τους μαθητές Τις εικόνες αυτές

κάποτε συνόδευαν κάποιες λιτές φράσεις χωρίς ρήματα ή ndash

σπανιότερα ndash σύντομα και ευκολομνημόνευτα κείμενα

Την προσοχή του Αιθεροβάμονα αιχμαλώτισε μια

συγκεκριμένη εικόνα που παρίστανε ένα δίποδο ον δυο μέτρα

ψηλό το οποίο το Φίδι αποκάλεσε laquoΆνθρωποraquo Τα μάτια του

Ανθρώπου πετούσαν σπίθες το στόμα του ήταν

παραμορφωμένο από τις οξείες κραυγές που άφηνε κι είχε

ιδιαίτερα τρομακτική όψη Στα χέρια του κρατούσε ένα

μεγάλο και μακρόστενο σιδερένιο εργαλείο Ο Αιθεροβάμων

έμαθε ότι το εργαλείο αυτό λεγόταν laquoόπλοraquo και ότι του έδινε

υπέρτατη εξουσία όταν το χρησιμοποιούσε για να επιβληθεί

και να σκοτώσει ζώα

Το αθώο πουλί ανατρίχιασε Η εικόνα αυτή ήταν πολύ πιο

φοβερή από εκείνες που παρουσίαζαν τα Τσακάλια κάθε

απόγευμα στο Χώρο Ενημέρωσης και Ψυχαγωγίας για να

θυμίσουν στο λαό ότι ο κίνδυνος να επιστρέψουν οι Εχθροί

και να καταλάβουν το Δάσος καραδοκούσε ακόμα

Σταλάζοντας ο φόβος στην καρδιά του Αιθεροβάμονα

υποσκέλισε την επιθυμία του να πετάξει Έφευγε τώρα από το

σχολείο βυθισμένος σε καινούριες σκέψεις Το γεγονός ότι τα

πιο εξέχοντα ζώα του δάσους ειδικά οι Νυφίτσες που

απάρτιζαν το βασιλικό συμβούλιο αλλά και ο ίδιος ο

Βασιλιάς μεριμνούσαν για την ασφάλεια όλων τον έκανε να

αναστενάξει από ανακούφιση Πόσο πιο εύκολο είναι αλήθεια

να αποφασίζει κάποιος άλλος για τη ζωή σου

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 7

Το Φίδι είχε διακηρύξει με στόμφο ότι η Αρκούδα δικαίως είχε

αναγορευτεί Βασιλιάς των Ζώων αφού διέθετε εξαίρετες ικανότητες

τόσο στη διακυβέρνηση όσο στο διπλωματικό πεδίο Η εκεχειρία που

είχε υπογράψει με τους Ανθρώπους ήταν ευνοϊκή για όλους και η

ειρήνη θα διαφυλασσόταν για πάντα έφτανε οι υπήκοοι να

τηρούσαν κατά γράμμα τις αυτοκρατορικές αποφάσεις Το Δάσος

είχε εξάλλου στη διάθεσή του ένα πολύ καλά εξοπλισμένο

στράτευμα Αγριόγατων που θα έδιναν και τη ζωή τους για την

προστασία του έθνους

Τόσο πολύ είχαν κατακλύσει οι σκέψεις το μυαλό του Αιθεροβάμονα

που δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι εδώ και ώρα είχε χαθεί μέσα στο

δάσος Ξυπνώντας λες από εφιάλτη και αντικρίζοντας το άγνωρο

τοπίο γύρω του του δημιουργήθηκε τέτοια αναστάτωση που

παραπάτησε και άρχισε να πέφτει κάθετα από έναν ψηλό γκρεμό

Νομίζοντας ότι το τέλος του είχε φτάσει έκλεισε τα μάτια και

προσευχήθηκε δυνατά Αχ και να γινόταν κάτι να σωθεί

Τότε κλάσματα δευτερολέπτου πριν από την πρόσκρουση στο

έδαφος και την τελική συντριβή του το πουλί που ονειρευόταν να

πετάξει πήρε τη μοίρα του στα χέρια του Ενστικτωδώς άρχισε να

χτυπάει με μανία τις φτερούγες του κατορθώνοντας να μειώσει την

ταχύτητα της πτώσης Βλέποντας ότι η προσπάθειά του είχε

αποτέλεσμα αναθάρρησε και χιλιοστά πάνω από το έδαφος με τη

μαεστρία που πετούσε στα όνειρά του άνοιξε διάπλατα τις

φτερούγες του και απογειώθηκε

Παρόλο που δεν μπορούσε ακόμη να πιστέψει την αίσια έκβαση της

ατυχούς περιπέτειάς του ούτε να καταλάβει σε βάθος τη

σπουδαιότητα που είχε το κατόρθωμα που θα του άλλαζε τη ζωή η

χαρά του ήταν απερίγραπτη και πρωτόγνωρη Προς στιγμή ξέχασε τις

ρητές απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά συνεπαρμένος καθώς

ήταν από το εναέριο παιχνίδι του και την κατάκτηση του ουράνιου

θόλου

Λίγο πιο πέρα από το μέρος όπου διαδραματίζονταν αυτά δυο

Ποντικοί μέλη της μυστικής υπηρεσίας κατέστρωναν χαμηλόφωνα

κάποιο δραστικό σχέδιο σύλληψης ενός Αγριογούρουνου που

φημολογούνταν ότι κρυβόταν κάπου στο δάσος Πράγματι ο

Αιθεροβάμων θα πλήρωνε ακριβά τη σχεδόν αλαζονική του

συμπεριφορά αν οι αδύναμες ακόμα φτερούγες του δεν τον

πρόδιδαν τελικά Η αγωνία τού παραλίγο άδοξου τέλους του και η

υπερπροσπάθεια του παρθενικού του πετάγματος τον είχαν κουράσει

τόσο πολύ που ξεπνοημένος υποχρεώθηκε να επιστρέψει στα

επίγεια

Στο γυρισμό ο Αιθεροβάμων παίρνοντας την απόφαση να μη

μοιραστεί με κανέναν την εμπειρία του επιτάχυνε το βήμα του Είχε

βλέπετε συναντήσει τους Ποντικούς που διακόπτοντας τη σιγανή

κουβέντα τους του είχαν ρίξει μια λοξή και ιδιαίτερα διαπεραστική

ματιά που έκανε την καρδιά του να σφιχτεί από ταραχή

Προσπερνώντας τους ένοιωσε μεγάλη ευγνωμοσύνη που από

καθαρή τύχη είχε προηγουμένως διαφύγει την προσοχή τους Δεν

είχε βέβαια προσέξει ότι ένα άλλο ζευγάρι περίεργα μάτια τον

παρακολουθούσαν όλη αυτή την ώρα να πετά

Πιστός στην απόφασή του ο Αιθεροβάμων δεν αποκάλυψε το μεγάλο

του μυστικό ούτε στους γονείς του Τους ρώτησε μόνο μια μέρα

δήθεν αδιάφορα laquoΣε τι χρησιμεύουν οι φτερούγεςraquo Ο πατέρας του

δεν αποκρίθηκε γιατί ήταν απορροφημένος στη σύνταξη μιας

αίτησης έγκρισης προς το Βασιλιά που αφορούσε την προέκταση της

φωλιάς τους Αλλά η μητέρα του έσπευσε να του ξεκαθαρίσει laquoΟι

φτερούγες κάνουν τα πουλιά πιο όμορφα παιδί μουraquo

Ο Ασβός γνωστός σε όλο το Δάσος για την παραφροσύνη του που

έτυχε να ακούσει τη συνομιλία χωρίς όντως να του απευθύνουν το

λόγο τραύλισε laquoΤάχα για να σκάβεις λάκκους τα rsquoχεις τα φτερά Για

να πετάς τα rsquoχεις ντεraquo Κανείς ασφαλώς δεν έπαιρνε στα

σοβαρά τον Ασβό και όλοι τον περιγελούσαν Γιατί

περιφερόταν πάντα άσκοπα στα λιβάδια και ανάμεσα στα

ζώα λέγοντας τέτοια τραγελαφικά

Μέσα στο Δάσος οι σχέσεις μεταξύ των ζώων ήταν τυπικές

και ψυχρές Το υπάρχον καθεστώς απαγόρευε τις στενές

κοινωνικές επαφές και καλλιεργούσε με επιτήδειο τρόπο το

φόβο και τη διχόνοια στα μέλη του Τα σαρκοβόρα ζώα

προκειμένου να αποκτήσουν υψηλότερη ιεραρχία στη

διακυβέρνηση στις υπηρεσίες ασφαλείας και στους

δημόσιους οργανισμούς είχαν συναινέσει να μην αναζητούν

τη λεία τους ανάμεσα στους υπηκόους κι έτσι επικρατούσε

σχετική ευρυθμία Ουσιαστικές και εγκάρδιες φιλίες όμως

δεν υπήρχαν ούτε ανάμεσα στα ζώα του ίδιου είδους

Τα περισσότερα ζώα εργάζονταν εντατικά στην κατασκευή

δημόσιων έργων Έτσι τα ζαρκάδια οι λαγοί οι σκίουροι οι

σκαντζόχοιροι οι σαύρες τα κουνάβια και τα μυρμήγκια

ασκούσαν βαριά χειρωνακτικά επαγγέλματα ενώ οι

φασιανοί οι πέρδικες οι κούκοι και τα άλλα πουλιά είχαν

αναλάβει την ευθύνη να τα εποπτεύουν ώστε να μην

αποφεύγει κανείς από ραθυμία να εκτελεί τα καθήκοντά του

Την περίοδο που το Φίδι εξέδυε το δέρμα του και το σχολείο

ήταν κλειστό ο Αιθεροβάμων επισκεπτόταν συχνά τον

πατέρα του στη δουλειά

Η κατασκευή του νέου μεγάλου έργου της γέφυρας που θα

ένωνε τις όχθες του ποταμού ήταν επίπονη διαδικασία και τα

ζώα κατέβαλλαν πυρετώδεις προσπάθειες για να συμβάλουν

στην ανάπτυξη του Δάσους

Μια από εκείνες τις μέρες ένα ζαρκάδι ζήτησε άδεια να

λείψει για λίγες ώρες ούτως ώστε να μεταφέρει το μικρό του

στο γιατρό Ο επιστάτης του όμως που τύχαινε να είναι και

πατέρας του Αιθεροβάμονα δεν επέτρεψε στο ζαρκάδι να

φύγει γιατί δε θεώρησε ότι η δικαιολογία του ευσταθούσε

Άλλωστε η περαίωση του έργου είχε καθυστερήσει κι έπρεπε

μέχρι το τέλος της εβδομάδας να παραδοθεί διαφορετικά θα

επιβάλλονταν κυρώσεις από τους ιθύνοντες

Πιθανόν η κατάσταση της υγείας του μικρού ήταν κρίσιμη

γιατί το ζαρκάδι που είχε τοποθετήσει την οικογένεια

ψηλότερα από κάθε άλλη αξία το έσκασε δίχως δεύτερη

σκέψη Χωρίς χρονοτριβή οι Λύκοι το πρόλαβαν και το

συνέβαλαν ενώ την επομένη το εξόρισαν για ανυποταγή

στερώντας του κάθε ελπίδα να ξανασμίξει με την οικογένειά

του Λίγο καιρό μετά ο Αιθεροβάμων πραγματοποιώντας μια

χαμηλή πτήση είδε ένα θηλυκό ζαρκάδι να κλαίει πάνω από

το νεκρό μικρό του

Γεγονότα σαν κι αυτό έζησε κι άλλα από τότε ο Αιθεροβάμων

Ίσως συνέβαιναν πάντα αλλά ο ίδιος δεν τα αντιλαμβανόταν

Τώρα όμως ήξερε να πετάει κι έβλεπε την αλήθεια

Λυπημένος αγανακτισμένος και προβληματισμένος

περιδιάβαινε στο δάσος προσπαθώντας να βρει μια λύση

μια διέξοδο Πόσο μεγάλη μοναξιά ένοιωθε Άραγε δεν

υπήρχε κανείς που να νοιώθει σαν αυτόν δεν υπήρχε ζώο

που να βιώνει την καταπίεση

Στο σημείο του δάσους που κάποτε είχε γλυτώσει από βέβαιο

θάνατο γιατί είχε ανοίξει τα φτερά του συνάντησε μια

χελώνα Το ερπετό άρχισε να τον πλησιάζει με αργά βήματα

και όταν επιτέλους έφτασε σε απόσταση τέτοια που να

μπορεί να του μιλήσει εμπιστευτικά του είπε laquoΣrsquo έχω δει να

πετάς και σrsquo έχω δει να κλαις Ξέρω τι σε απασχολεί και

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 8

Ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου μας που

μας βοήθησαν με την εργασία τους με την οικονομική τους

ενίσχυση ή με την προσφορά τους για να υλοποιήσουμε τις

δράσεις μας

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους καρναβαλιστές και

θεατές που συμμετείχαν και διασκέδασαν στο

Παμβιαννίτικο Καρναβάλι 2013

Ευχαριστούμε τον Μανόλη Σπανάκη για την παρουσίαση

του Παμβιαννίτικου Καρναβαλιού 2013 και τον Δήμο

Βιάννου για την ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας που συμμετείχαν

και διασκέδασαν στο αποκριάτικο μασκέ πάρτι μας την

Τσικνοπέμπτη

Ευχαριστούμε τη Κούλα Αγαπάκη για την οικονομική της

ενίσχυση στην έκδοση της εφημερίδας μας

Ευχαριστούμε τους Νίκο Στυλιανάκη Νίκο Κικάκη Εύη

Παπαδάκη Μαρία Βερβελάκη Νίκο Λουλάκη Παπά

Γιώργη Χριστοδουλάκη και Χρυσούλα Γουρνιεζάκη για

την προσφορά εργασίας τους

Ευχαριστούμε τους νεώτερους φίλους μας Άρη Αγαπάκη

και Εύα Αγαπάκη για την βοήθεια τους

Ευχαριστούμε όλους τους συγχωριανούς μας και όχι

μόνο που προσέφεραν στο laquoΚοινωνικό καλάθιraquo στα

καταστήματα των Κώστα Πετράκη Αιμίλιου amp Γιώργου

Κοντονασάκη και Γιάννη Δαμουλάκη

Με βαθιά εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Ελπίζουμε να σας θυμηθήκαμε όλους αν κάποιον τον

λησμονήσαμε ζητάμε συγγνώμη και θα επανορθώσουμε

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

μπορώ να σε βοηθήσω Είμαι εκατόν πενήντα χρονών κι έχω

ζήσει καλύτερες μέρες Ξέρω τι θα πει ελεύθερη και

ευτυχισμένη φυσική ζωήraquo

Τα μάτια του Αιθεροβάμονα άνοιξαν διάπλατα Η χελώνα δεν

περίμενε απόκριση laquoΖω εδώ απομονωμένη με το μικρό μου

γιατί δεν αντέχω την υποκρισία και την υποτέλεια Κανείς δεν

ήξερε ότι κρυβόμαστε εδώ μέχρι που ανταμώσαμε τυχαία ένα

Αγριογούρουνο Το έψαχναν να το συλλάβουν γιατί έγραφε

στίχους και τραγούδια που υμνούσαν τα δικαιώματα των ζώων

Ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει τα άλλα Αγριογούρουνα

έχουν ήδη συλληφθεί και κανείς δεν ξέρει τι έχουν απογίνει

Τώρα το συνέλαβαν κι αυτό οι Ποντικοίraquo

Ο Αιθεροβάμων δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη Η χελώνα

φώναξε το μικρό της κι εκείνο ήρθε και κάθισε κοντά τους

Έμειναν για ώρα αμίλητοι Ύστερα το πουλί ρώτησε τη χελώνα

laquoΥπάρχει αλήθεια κάτι που μπορούμε να κάνουμεraquo

Η χελώνα καθάρισε το λαιμό της και σαν να περίμενε αυτή την

ερώτηση καιρό απάντησε laquoΕίναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι

μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα Είμαστε λίγοι και θα

χρειαστεί χρόνος να αφυπνίσουμε τα άλλα ζώα Εμένα η ζωή

μου τελειώνειraquo Έκανε μια μικρή παύση Έπειτα συνέχισε πιο

αποφασιστικά laquo Εσείς έχετε όλη τη ζωή μπροστά σας πετάξτε

λοιπόν μακριά Υπάρχουν κι άλλα δάση υπάρχει χώρος σrsquo αυτή

τη γη για τις ελεύθερες ψυχές για συνειδήσεις σαν τις δικές

σαςraquo

laquoΚι οι Άνθρωποιraquo ρώτησε ο Αιθεροβάμων laquoΟι Άνθρωποι δεν

είναι απειλήraquo

laquoΟι Άνθρωποι είναι ανόητοι και προβλέψιμοιraquo απάντησε η

χελώνα βοηθώντας το μικρό της να ανεβεί στη ράχη του

Αιθεροβάμονα

Και το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει έφυγε χωρίς να

κοιτάξει πια πίσω

Πένη Αποστολοπούλου

Εύφλεκτη είναι η ρακή και βγάνει μαντινάδες

Μα η Βιάννος μας δε σώζεται μονάχα με καντάδες

Νου και ψυχή ξυπνά η λύρα μας το λόγο μας να στρώσει

Στης Βιάννου τα καημένα τα χωριά τrsquo όνειρο να φυτρώσει

Φωθιές που καίνε λιόφυτα τη φλόγα μας δε σβήνουν

Στάχτες καπνοί θα φύγουνε κι ανάμνηση θα γίνουν

Κι οι Γερμανοί εκάψανε χωριά και περιουσίες

Σκοτώσανε μικρά παιδιά γερόντους στσʼ εκκλησίες

Μα φλόγα η ψυχή μας και πνοή στη γή και στα νερά μας

Πάντα τʼ ανέμου βία η Βίεννος θα χτίζει τα όνειρά μας

(Πάντα μʼ ανέμου βία στη Βίεννο θα ναι τα όνειρά μας)

Ο Δίας ήτονε θεός κι ο Βίεννος Κουρήτης

Απού χτισε τη Βίεννο πόλη ιερή τση Κρήτης

Φωθιές πολλές εκάψανε της Βιάννου μας τα μέρη

Μα οι αγάπες μας κρατήσανε όσα ο καιρός θα φέρει

Βιαννίτης τση φωθιάς παιδί στσι πυρκαγιές δε φεύγει

Φλόγα η ψυχή ντου σπίθα ο νους και τʼ όνειρο γυρεύγει

Κόμη το μαντολίνο σου τα χέρια σου κεντούνε

Τʼ ανέμου δίδουνε ζωή τα τέλια σαν ηχούνε

Στη λύρα Αντώνη που κρατείς ανέμοι τραγουδούνε

Παίζε και κραθιε τσοι καλά να μην αποκαούμε

Μαθιό με το λυράκι σου σήκω να δώσεις λόγο

Λόγο στου Κόμη το βιολί στΑντώνη το λυράκι

Δημήτρης Χρηστάκης

Γ υ ν α ί κ α

Είναι εκείνη η κλεμμένη Πλευρά

η φτιαγμένη από Θεό και Χώμα

Μέσα της κρύβει - ζεστή φωλιά -

το Σπόρο της Ζωής

Και φύτρωσε και φώτισε η Πλάση

με της Εξέλιξης το Λογικό το σώμα

Εκείνη γεννήτορας του καρπού της Αρετής

και παλιά Αμαρτία του Δέντρου της Γνώσης

Αγάπη θάλασσα απέραντη των καραβιών Πλανεύτρα

Φωτιά του Προμηθέα και κεραυνού σημάδι

Περίεργη Πανδώρα αιώνια ανοίγει το κουτί

και σαν ξεφεύγουν τα δεινά η Ελπίδα πάντα μένει

Της Ομορφιάς του Έρωτα ευωδιαστό Λουλούδι

Σύμβολο είναι ξακουστό που ξεγελά το Χρόνο

Λαμπρού ήλιου τrsquo άγγιγμα και απύθμενο σκοτάδι

σεπτή ιέρεια της ζωής και κέρβερος του Άδη

Γυναίκα Μάνα τρυφερή και ατρόμητη αμαζόνα

του άντρα ετάχθη Σύντροφος του Σπιτικού θεμέλια

Περήφανη Καρυάτιδα της Τέχνης οδοιπόρος

ισορροπεί - απrsquo τη σκιά - τις τύχες των λαών

Αλεξάνδρα Κωστάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 3: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 3

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 4

ldquoΔεν είναι σοφό να είσαι σίγουρος για τη σοφία κάποιου Είναι

υγιές να θυμάσαι ότι ο δυνατός μπορεί να εξασθενίσει και ο

σοφός να σφάλλειrdquo

7 Έχε επιμονή

ldquoΠρώτα σε αγνοούν μετά γελάνε μαζί σου ύστερα σε πολεμούν

έπειτα νικάςrdquo

ldquoΝα είσαι επίμονος Με το χρόνο η αντίσταση γύρω σου θα

φθίνει και θα μικρύνει

Βρες τι αληθινά σου αρέσει να κάνεις Τότε θα βρεις το

εσωτερικό κίνητρο για να συνεχίζειςldquo

8 Δες το καλό στους ανθρώπους και βοήθησέ τους

ldquoΚοιτάζω μόνο τις καλές ποιότητες των ανθρώπων Μιας και δεν

είμαι αλάνθαστος ο ίδιος δεν τολμώ να εξετάζω τα σφάλματα

των άλλωνrdquo

ldquoΥποθέτω ότι η αρχηγική ικανότητα είχε να κάνει κάποτε με τη

μυϊκή δύναμη όμως σήμερα έχει να κάνει με την ικανότητα να τα

πηγαίνεις καλά με τους άλλουςrdquo

ldquoΥπάρχουν πάντα καλά στοιχεία στους ανθρώπους και υπάρχουν

πράγματα που δεν είναι τόσο καλά Όμως μπορείς να επιλέξεις

σε τι να επικεντρωθείς Αν θέλεις βελτίωση τότε η επικέντρωση

στα καλά των ανθρώπων είναι μία χρήσιμη επιλογή Κάνει τη ζωή

πιο εύκολη και οι σχέσεις γίνονται πιο ευχάριστες και θετικέςrdquo

ldquoΈτσι γίνεται ευκολότερο να παρακινείς τον εαυτό σου να

βοηθάς τους συνανθρώπους σου και να τους δίνεις αξία που

κάνει όχι μόνο καλύτερη τη ζωή τους αλλά σιγά-σιγά τείνεις να

παίρνεις πίσω αυτό που δίνεις Και τα άτομα που βοηθάς

νιώθουν την τάση να βοηθούν άλλους ανθρώπους Έτσι

δημιουργείται μία ανοδική σπείρα θετικής αλλαγής μου

μεγαλώνει και ισχυροποιείταιrdquo

9 Να συνδέεσαι να είσαι αυθεντικός να είσαι ο αληθινός

εαυτός σου

ldquoΕυτυχία είναι όταν αυτά που σκέφτεσαι λες και κάνεις είναι σε

αρμονίαrdquo

ldquoΣτους ανθρώπους φαίνεται να αρέσει ένα τρόπος με σύνδεση

και αυθεντική επαφή Και βρίσκεις μεγαλύτερη εσωτερική

απόλαυση όταν οι σκέψεις οι λέξεις και οι πράξεις σου είναι

ευθυγραμμισμένες Νιώθεις δυνατός και καλά με τον εαυτό

σουrdquo

10 Συνέχισε να μεγαλώνεις και να εξελίσσεσαι

rdquoΗ συνεχής ανάπτυξη είναι ο νόμος της ζωής και ο άνθρωπος που

πάντα προσπαθεί να διατηρεί τις απόψεις του ώστε να φαίνεται

συνεπής οδηγείται σε λάθος θέσηrdquo

ldquoΜπορείς σχεδόν πάντα να βελτιώνεις τις ικανότητές σου τις

συμπεριφορές σου ή να επαναξιολογείς τις αποτιμήσεις σου

Μπορείς να αποκτήσεις μεγαλύτερη κατανόηση του εαυτού σου

και του κόσμου Το να επιλέξεις να μεγαλώσεις και να εξελιχθείς

είναι ένα πιο ευχάριστο και πιο χρήσιμο μονοπάτι για να

ακολουθήσειςrdquo

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

1 Άλλαξε τον εαυτό σου

ldquoΠρέπει να είσαι η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμοrdquo

ldquoΩς ανθρώπινα όντα η μεγαλοσύνη μας έγκειται όχι τόσο

πολύ στην ικανότητά μας να αναμορφώσουμε τον κόσμο ndash

αυτός είναι ένας μύθος της ατομικής εποχής ndash όσο στο να

αναμορφώνουμε τους εαυτούς μαςrdquo

2 Εσύ έχεις τον έλεγχο

ldquoΚανείς δεν με βλάπτει χωρίς την άδειά μουrdquo

ldquoΤο τι νιώθεις και πως αντιδράς σε κάτι εξαρτάται πάντα

από σένα Μπορείς να επιλέξεις τις σκέψεις τις αντιδράσεις

και τα συναισθήματά σου σχεδόν στα πάντα Κανείς εκτός

από σένα δεν μπορεί να ελέγξει πως εσύ νιώθειςrdquo

3 Συγχώρησε

ldquo Ο αδύναμος δεν μπορεί να συγχωρήσει Η συγχώρεση

είναι ιδιότητα των δυνατώνrdquo

ldquoΟ οφθαλμός αντί οφθαλμού καταλήγει να κάνει όλο τον

κόσμο τυφλόrdquo

ldquoΤο να πολεμάς το κακό με κακό δεν βοηθά κανέναν Αν δεν

συγχωρείς τότε αφήνεις το παρελθόν και κάποιον άλλον να

ελέγχει πως νιώθεις Συγχωρώντας απελευθερώνεσαι από

αυτά τα δεσμά και τότε μπορείς να συγκεντρωθείς

ολοκληρωτικά στον επόμενο στόχο σουrdquo

4 Χωρίς δράση δεν πας πουθενά

ldquoΈνα γραμμάριο πράξης αξίζει περισσότερο από τόνους

διδασκαλίαςrdquo

ldquoΧωρίς δράση λίγα μπορούν να γίνουν Το διάβασμα και η

μελέτη μπορεί να δώσει κυρίως γνώση Πρέπει να

δραστηριοποιηθείς για να μεταφράσεις τη γνώση σε

αποτελέσματα και κατανόησηrdquo

5 Πρόσεχε τη στιγμή

ldquoΔεν θέλω να προβλέπω το μέλλον Με απασχολεί να

νοιάζομαι για το παρόν Ο Θεός δεν μου έχει δώσει έλεγχο

των στιγμών που θα έρθουνrdquo

ldquoΟ καλύτερος τρόπος να ξεπεράσεις την εσωτερική

αντίσταση που συχνά μας σταματά από τη δράση είναι να

μένεις στο παρόν όσο το δυνατόν περισσότερο και να έχεις

αποδοχή

Όταν είσαι στην παρούσα στιγμή δεν ανησυχείς για την

επόμενη την οποία δεν μπορείς να ελέγξεις ούτως ή άλλως

Έτσι η αντίσταση για δράση από σένα ndash που προέρχεται

από την προβολή αρνητικών μελλοντικών συνεπειών ή από

αποτυχίες στο παρελθόν - χάνει τη δύναμή της και γίνεται

ευκολότερο και να δράσεις και να μένεις συγκεντρωμένος

στη στιγμή ώστε να αποδίδεις καλύτεραrdquo

6 Ο καθένας είναι άνθρωπος

ldquoΥποστηρίζω ότι είμαι ένα απλό άτομο υποκείμενο στα

λάθη όπως κάθε θνητός συνάνθρωπός μου Ξέρω όμως ότι

έχω αρκετή ταπεινότητα να ομολογήσω τα λάθη μουrdquo

10 θεμελιώδεις αρχές για να αλλάξουμε τον κόσμο Μαχάτμα Γκάντι (1869-1948 Ινδός ηγέτης)

ldquoΠρώτα σε αγνοούν μετά γελάνε μαζί σου ύστερα σε πολεμούν έπειτα νικάςrdquo

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 5

25 Μάρτη 2013

Ν ανταμώσουμε ξανά στο δρόμο του αγώνα Μπορεί να κοντεύουν δυο αιώνες από το 21 κι όμως τα

θεμέλια που έβαλε φτάνουν ως τις μέρες μας Ήταν μια

επανάσταση που έμεινε ανολοκλήρωτη γιατί δεν κατάφερε

να κερδίσει μια για πάντα την ανεξαρτησία του τόπου Γιατί

άφησε πεσκέσι την εξάρτηση της χώρας από τα μεγάλα ξένα

αφεντικά που βρήκαν τους ντόπιους πιστούς υπηρέτες τους

πρόθυμους να τους υπακούσουν πιστά και να θυσιάσουν και

το λαό και τον τόπο στο βωμό των συμφερόντων τους

Από το αγγλικό το γαλλικό και το ρώσικο κόμμα και τις

απανωτές χρεοκοπίες και δικτατορίες από τους δυο

παγκόσμιους πολέμους την κατοχή και την αντίσταση

φτάσαμε στην ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση εναντίον του

λαού μετά το 44 και τη βίαιη εισβολή των Αμερικάνων που

έφτασε μέχρι τη χούντα Κι από κει στους μεγαλειώδεις

αντιδικτατορικούς αγώνες στον ldquoπαράδεισοrdquo της ΕΟΚ της ΕΕ

της ΟΝΕ και του ευρώ Και τώρα πια στην κόλαση της τρόικας

και του ΔΝΤ

Μια ιστορία εξάρτησης από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που

δε δίστασαν ποτέ να ματοκυλίσουν το λαό μας να του

επιβάλλουν τα πιο καταπιεστικά καθεστώτα να του αρπάξουν

με τη βία τον πλούτο που παράγει και να τον καταδικάσουν

στη φτώχεια και την εξαθλίωση Πάντα στηριζόμενες σε μια

ελληνική άρχουσα τάξη που ποτέ δε διανοήθηκε να τραβήξει

το δικό της δρόμο έστω για τα δικά της συμφέροντα αλλά

πάντα στήριζε την ισχύ και την εξουσία της στα λεφτά τα

όπλα και την πολιτική στήριξη που της παρείχαν οι ξένοι με

αντάλλαγμα την ίδια τη χώρα και το λαό της

Κι αν οι ιμπεριαλιστές βρίσκονται σε βαθιά κρίση και σε

ανελέητο ανταγωνισμό μεταξύ τους τόσο το χειρότερο για τις

εξαρτημένες χώρες Την κρίση και τους ανταγωνισμούς τους

θα τα πληρώσουν οι λαοί όπως πληρώνει ο δικός μας λαός τα

τελευταία χρόνια όπως ετοιμάζεται να πληρώσει και ο

κυπριακός λαός πολύ ακριβά

Η ιστορία όμως έχει και την άλλη της πλευρά Την πλευρά

αυτών που δεν υποτάχθηκαν δεν προσκύνησαν δε

φοβήθηκαν να τα βάλουν με τους κάθε είδους κατακτητές

Την πλευρά του λαού και των δικών του μικρών και μεγάλων

ηρώων των ηρώων της καθημερινότητας και των μεγάλων

γεγονότων Των ηρώων που έπεσαν στον αγώνα για λευτεριά

για ψωμί για δημοκρατία

Κι αυτή η ιστορία συνεχίζεται και εξελίσσεται μέχρι τις μέρες

μας Άλλοτε υποχωρεί κι άλλοτε κάνει τη δικιά της έφοδο στον

ουρανό Άλλοτε τα καταφέρνει κι άλλοτε όχι Όμως πάντα

επιμένει και εμπνέει τις επόμενες γενιές των λαϊκών

αγωνιστών τους επόμενους αγώνες

Αυτός είναι ο δρόμος των λαών Ο δρόμος του αγώνα μέχρι τη

νίκη Μέχρι να γίνει ο λαός πραγματικός αφέντης στον τόπο

του μέχρι να ανατρέψει το σάπιο σύστημα της

εκμετάλλευσης και να πετάξει έξω από τη χώρα τα γεράκια

του ιμπεριαλισμού και τους ντόπιους υποτακτικούς τους Και

να οικοδομήσει σχέσεις πραγματικής αλληλεγγύης και

συνεργασίας με τους γειτονικούς λαούς και τους λαούς όλου

του κόσμου στον αγώνα ενάντια στους κοινούς εχθρούς

Σε αυτό το δρόμο του αγώνα ν ανταμώσουμε ξανά

Να αναζητήσουμε τους τρόπους τις μορφές τα

εργαλεία εκείνα που θα μας βοηθήσουν να υψώσουμε

ξανά το ανάστημά μας και να βάλουμε εμείς φραγμό

στα σχέδιά τους

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

Τ α π α ι δ ι ά σ α ς δ ε ν ε ί ν α ι π α ι δ ι ά σ α ς

Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου

Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής για τη Ζωή

Δημιουργούνται διαμέσου εσένα αλλά όχι από σένα

Κι αν και βρίσκονται μαζί σου δε σου ανήκουν

Μπορείς να τους δώσεις την αγάπη σου αλλά όχι τις σκέψεις σου

Αφού ιδέες έχουν δικές τους

Μπορείς να δίνεις μια στέγη στο σώμα τους αλλά όχι και στις

ψυχές τους

Αφού οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο

που εσύ δεν πρόκειται να επισκεφτείς ούτε και στα όνειρά σου

Μπορείς να προσπαθήσεις να τους μοιάσεις

αλλά μη γυρέψεις να τα κάνεις σαν εσένα

Αφού η ζωή δεν πάει προς τα πίσω ούτε ακολουθεί στο δρόμο του

το χτες

Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου

ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε για να πάνε μπροστά

Χαλίλ Γκιμπράν

laquoO Κήπος του Προφήτηraquo (1923) - απόσπασμα

Πως μας θέλει η laquoαληθής δημοκρατίαraquo

Νὰ μὴν ἀκούω καὶ νὰ μὴ βλέπω νὰ πατῶ

Νὰ μὴ νογάω καὶ νά ῾χω τὸ στόμα βουλωτό

Νὰ μὴ μὲ φαρμακών᾿ ἡ μπόχα τοῦ καιροῦ μου

Χωρὶς αὐτιὰ καὶ μάτια μύτη καὶ μυαλό

μουγκὸς νὰ πηαίνω ὅποτε μοῦ ῾ρθει πρὸς νεροῦ μου

κι ἅμα τσινάει ὁ Γάϊδαρος νὰ μὴ γελῶ

Καὶ σὰ μὲ καρυδώνουνε μουνοῦχο σκλάβο

οἱ Ἀμερικάνοι ἐγὼ νὰ βλαστημάω τὸ Σλάβο

Κώστας Βάρναλης

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 6

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει

Ήταν κάποτε ένα πουλί που του άρεσε να πετάει

Θα μου πείτε όλα τα πουλιά αρέσκονται να πετούν Μα στο

συγκεκριμένο Δάσος το πέταγμα είχε απαγορευτεί εδώ και πολύ

πολύ καιρό

Έτσι μετά από αλλεπάλληλες γενιές πουλιών που δεν πετούσαν οι

νεοσσοί γεννιούνταν με όλο και πιο ασθενικές φτερούγες Τον

περασμένο χρόνο μάλιστα γεννήθηκε ένας κραυγαετός που δεν είχε

καθόλου φτερούγες

Ανάλογες απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά υπήρχαν βέβαια

και για τα άλλα ζώα Να σας πω για παράδειγμα ότι σε κανένα λαγό

δεν επιτρεπόταν να τρέχει Αν τον έβλεπαν οι Λύκοι που ήταν οι

φύλακες του Δάσους θα του έδιναν κλήση Αλλά για τα πουλιά οι

νόμοι ήταν αυστηρότεροι

Το γεγονός αυτό δεν ενοχλούσε παρά λιγοστά είδη πουλιών Δεν

ξέρω ποια ακριβώς ήταν δυστυχισμένα γιατί φοβούνταν και δεν το

τιτίβιζαν Όλα τα υπόλοιπα έδειχναν πολύ ικανοποιημένα μιας και

είχε επιλυθεί διαπαντός το πρόβλημα της διατροφής τους και

μπορούσαν να γεύονται νοστιμότατους μεζέδες χωρίς να κοπιάσουν

τα ίδια

Και οι φωλιές τους όμως ήταν ιδιαίτερα ευρύχωρες και άνετες Τους

τις είχαν κτίσει κοντά στο μέρος όπου συγκεντρώνονταν καθημερινά

όλα τα ζώα για να ακούσουν τι είχαν να πουν τα Τσακάλια

εκπροσωπώντας το Βασιλιά τους και στη συνέχεια να

ψυχαγωγηθούν με το φθηνό ndash η αλήθεια είναι ndash αλλά κατανοητό σε

όλους θέαμα που πρόσφεραν οι Βάτραχοι

Τα πουλιά λοιπόν δεν ήταν πια αναγκασμένα να εξασφαλίζουν τη

στέγη και την τροφή τους γιrsquo αυτό άλλωστε και είχαν ξεχάσει να

πετούν Αλλά εκείνο το πουλί ονειρευόταν κάθε νύχτα ότι πετούσε

Τα όνειρά του μάλιστα τον τελευταίο καιρό ήταν τόσο ζωντανά που

όταν ξυπνούσε ένοιωθε ότι αλήθεια μπορούσε να πετάξει Κι η

καρδιά του φτερούγισε από ευτυχία

Κάθε μέρα που ξεκινούσε για το σχολείο βυθιζόταν σε σκέψεις

Προσπαθούσε να αποκρυπτογραφήσει τη σημασία αυτών των

ονείρων Δεν είχε δει ποτέ όσο ζούσε κανένα πουλί να πετάει

Αφού λοιπόν δεν είχε συγκεκριμένη εμπειρία πώς γινόταν σε αυτή

την αποκλίνουσα κατάσταση συνειδητότητας των ονείρων του να

βλέπει ότι στη φύση των ομοίων του υπάρχει αυτή η ικανότητα

Βέβαια δεν ήξερε ο μικρός φτερωτός μας φίλος ότι ερωτήματα σαν

και αυτά απασχολούσαν εδώ και χρόνια έναν ολόκληρο

επιστημονικό κλάδο Στα πέρατα του δάσους μακριά από τον

οικισμό των ζώων στο τιτάνιο ερευνητικό κέντρο με τα ψηλά τείχη

που έφταναν ως στον ουρανό οι Κουκουβάγιες ολονυχτίς

μελετούσαν συστηματικά τέτοια ψυχολογικά θέματα

προσπαθώντας να εφεύρουν μία κατάλληλη μέθοδο ώστε να

εξαλείψουν τα υποσυνείδητα βιώματα

Αυτό λοιπόν ούτε το ήξερε ούτε το φανταζόταν ο

Σας ζητώ συγγνώμη για τη διακοπή αλλά τι γκάφα Λίγο έλειψε

να σας αποκαλύψω την ταυτότητα του ήρωα αυτής της πραγματικής

ιστορίας Ας βρω καλύτερα ένα ψευδώνυμο για το πουλί που

επιθυμούσε να πετάξει ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία του γιατί

δεν πρέπει να μάθει κανείς ότι υπάρχει κάποιος σε αυτή την

κοινωνία ζώων που έχει τέτοιες επιθυμίες ή που κάνει τέτοιες

ανήκουστες σκέψεις

Για να προφυλάξουμε το φίλο μας από τις Αλεπούδες που τρίβουν

τα χέρια τους όποτε ανακαλύπτουν τέτοια περιστατικά αφού

ασκούν επίσημα το επάγγελμα του καταδότη και φορολογούνται

μάλιστα γιrsquo αυτό ας τον φωνάζουμε από δω και πέρα

laquoΑιθεροβάμωνraquo Άλλωστε όπως σε ένα βάζο μαρμελάδα σημασία

δεν έχει η ετικέτα αλλά το περιεχόμενο έτσι και στα ζώα σημασία

δεν έχουν τα ονόματα αλλά οι ψυχές τους

Ο Αιθεροβάμων λοιπόν δε φανταζόταν καν ότι οι

επιστήμονες προσπαθούσαν να απαλλάξουν τα ζώα από τα

όνειρά τους

Περπατώντας όμως κάθε ξημέρωμα προς το σχολείο έκανε

περίπλοκες σκέψεις για τα όνειρα και ευχάριστες σκέψεις για

το πέταγμα Ήθελε να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να

ορίσει το συναίσθημα που βίωνε στα όνειρά του αλλά καμία

τέτοια λέξη δεν υπήρχε στο λεξιλόγιό του Εμείς βέβαια θα

μπορούσαμε να το πούμε αυτό απλά και αβίαστα laquoαίσθηση

ελευθερίαςraquo

Τις ώρες που βρισκόταν στο σχολείο ήταν αδύνατο να σκεφτεί

οτιδήποτε άλλο πέρα από τα μαθήματά του Αυτό από τη μία

οφειλόταν στο ότι ο δάσκαλος ήταν πολύ αυστηρός και

αυταρχικός και δεν επέτρεπε να μην προσέχουν τα ζώα τη

διδασκαλία του Από την άλλη τελείωνε φέτος το σχολείο και

έπρεπε να προσπαθήσει σκληρά για να πάρει το απολυτήριό

του ώστε να μπορέσει να εργαστεί στα μεγάλα δημόσια έργα

Δεν ήθελε να καταντήσει σαν τα τζιτζίκια που επειδή όλη

μέρα μπεκρολογούσαν τα άλλα ζώα τα κοιτούσαν

υποτιμητικά και τα περιθωριοποιούσαν αλλά δεν έκαναν

τίποτε γιrsquo αυτό

Έτσι και σήμερα μπήκε στην τάξη αποφασισμένος να

επιστήσει όλη του την προσοχή στο μάθημα Το Φίδι που

όλοι αποκαλούσαν σοφό δάσκαλο και το σέβονταν επειδή

είχε παρακολουθήσει ανώτατες πνευματικές σπουδές θα

αναφερόταν σε μια κρίσιμη περίοδο της Νεότερης Ιστορίας

του Δάσους και είχε ζητήσει να μη λείψει κανένας από την

παράδοση

Οι μαθητές άνοιξαν τα βιβλία τους στη σελίδα που τους

υποδείχτηκε και προσπάθησαν να ερμηνεύσουν και να

κατανοήσουν με την καθοδήγηση του δασκάλου τις εικόνες

που υπήρχαν εκεί Βλέπετε τα βιβλία σrsquo αυτό το σχολείο

ζώων περιείχαν κυρίως φανταχτερές και εντυπωσιακές

εικόνες που καθήλωναν τους μαθητές Τις εικόνες αυτές

κάποτε συνόδευαν κάποιες λιτές φράσεις χωρίς ρήματα ή ndash

σπανιότερα ndash σύντομα και ευκολομνημόνευτα κείμενα

Την προσοχή του Αιθεροβάμονα αιχμαλώτισε μια

συγκεκριμένη εικόνα που παρίστανε ένα δίποδο ον δυο μέτρα

ψηλό το οποίο το Φίδι αποκάλεσε laquoΆνθρωποraquo Τα μάτια του

Ανθρώπου πετούσαν σπίθες το στόμα του ήταν

παραμορφωμένο από τις οξείες κραυγές που άφηνε κι είχε

ιδιαίτερα τρομακτική όψη Στα χέρια του κρατούσε ένα

μεγάλο και μακρόστενο σιδερένιο εργαλείο Ο Αιθεροβάμων

έμαθε ότι το εργαλείο αυτό λεγόταν laquoόπλοraquo και ότι του έδινε

υπέρτατη εξουσία όταν το χρησιμοποιούσε για να επιβληθεί

και να σκοτώσει ζώα

Το αθώο πουλί ανατρίχιασε Η εικόνα αυτή ήταν πολύ πιο

φοβερή από εκείνες που παρουσίαζαν τα Τσακάλια κάθε

απόγευμα στο Χώρο Ενημέρωσης και Ψυχαγωγίας για να

θυμίσουν στο λαό ότι ο κίνδυνος να επιστρέψουν οι Εχθροί

και να καταλάβουν το Δάσος καραδοκούσε ακόμα

Σταλάζοντας ο φόβος στην καρδιά του Αιθεροβάμονα

υποσκέλισε την επιθυμία του να πετάξει Έφευγε τώρα από το

σχολείο βυθισμένος σε καινούριες σκέψεις Το γεγονός ότι τα

πιο εξέχοντα ζώα του δάσους ειδικά οι Νυφίτσες που

απάρτιζαν το βασιλικό συμβούλιο αλλά και ο ίδιος ο

Βασιλιάς μεριμνούσαν για την ασφάλεια όλων τον έκανε να

αναστενάξει από ανακούφιση Πόσο πιο εύκολο είναι αλήθεια

να αποφασίζει κάποιος άλλος για τη ζωή σου

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 7

Το Φίδι είχε διακηρύξει με στόμφο ότι η Αρκούδα δικαίως είχε

αναγορευτεί Βασιλιάς των Ζώων αφού διέθετε εξαίρετες ικανότητες

τόσο στη διακυβέρνηση όσο στο διπλωματικό πεδίο Η εκεχειρία που

είχε υπογράψει με τους Ανθρώπους ήταν ευνοϊκή για όλους και η

ειρήνη θα διαφυλασσόταν για πάντα έφτανε οι υπήκοοι να

τηρούσαν κατά γράμμα τις αυτοκρατορικές αποφάσεις Το Δάσος

είχε εξάλλου στη διάθεσή του ένα πολύ καλά εξοπλισμένο

στράτευμα Αγριόγατων που θα έδιναν και τη ζωή τους για την

προστασία του έθνους

Τόσο πολύ είχαν κατακλύσει οι σκέψεις το μυαλό του Αιθεροβάμονα

που δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι εδώ και ώρα είχε χαθεί μέσα στο

δάσος Ξυπνώντας λες από εφιάλτη και αντικρίζοντας το άγνωρο

τοπίο γύρω του του δημιουργήθηκε τέτοια αναστάτωση που

παραπάτησε και άρχισε να πέφτει κάθετα από έναν ψηλό γκρεμό

Νομίζοντας ότι το τέλος του είχε φτάσει έκλεισε τα μάτια και

προσευχήθηκε δυνατά Αχ και να γινόταν κάτι να σωθεί

Τότε κλάσματα δευτερολέπτου πριν από την πρόσκρουση στο

έδαφος και την τελική συντριβή του το πουλί που ονειρευόταν να

πετάξει πήρε τη μοίρα του στα χέρια του Ενστικτωδώς άρχισε να

χτυπάει με μανία τις φτερούγες του κατορθώνοντας να μειώσει την

ταχύτητα της πτώσης Βλέποντας ότι η προσπάθειά του είχε

αποτέλεσμα αναθάρρησε και χιλιοστά πάνω από το έδαφος με τη

μαεστρία που πετούσε στα όνειρά του άνοιξε διάπλατα τις

φτερούγες του και απογειώθηκε

Παρόλο που δεν μπορούσε ακόμη να πιστέψει την αίσια έκβαση της

ατυχούς περιπέτειάς του ούτε να καταλάβει σε βάθος τη

σπουδαιότητα που είχε το κατόρθωμα που θα του άλλαζε τη ζωή η

χαρά του ήταν απερίγραπτη και πρωτόγνωρη Προς στιγμή ξέχασε τις

ρητές απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά συνεπαρμένος καθώς

ήταν από το εναέριο παιχνίδι του και την κατάκτηση του ουράνιου

θόλου

Λίγο πιο πέρα από το μέρος όπου διαδραματίζονταν αυτά δυο

Ποντικοί μέλη της μυστικής υπηρεσίας κατέστρωναν χαμηλόφωνα

κάποιο δραστικό σχέδιο σύλληψης ενός Αγριογούρουνου που

φημολογούνταν ότι κρυβόταν κάπου στο δάσος Πράγματι ο

Αιθεροβάμων θα πλήρωνε ακριβά τη σχεδόν αλαζονική του

συμπεριφορά αν οι αδύναμες ακόμα φτερούγες του δεν τον

πρόδιδαν τελικά Η αγωνία τού παραλίγο άδοξου τέλους του και η

υπερπροσπάθεια του παρθενικού του πετάγματος τον είχαν κουράσει

τόσο πολύ που ξεπνοημένος υποχρεώθηκε να επιστρέψει στα

επίγεια

Στο γυρισμό ο Αιθεροβάμων παίρνοντας την απόφαση να μη

μοιραστεί με κανέναν την εμπειρία του επιτάχυνε το βήμα του Είχε

βλέπετε συναντήσει τους Ποντικούς που διακόπτοντας τη σιγανή

κουβέντα τους του είχαν ρίξει μια λοξή και ιδιαίτερα διαπεραστική

ματιά που έκανε την καρδιά του να σφιχτεί από ταραχή

Προσπερνώντας τους ένοιωσε μεγάλη ευγνωμοσύνη που από

καθαρή τύχη είχε προηγουμένως διαφύγει την προσοχή τους Δεν

είχε βέβαια προσέξει ότι ένα άλλο ζευγάρι περίεργα μάτια τον

παρακολουθούσαν όλη αυτή την ώρα να πετά

Πιστός στην απόφασή του ο Αιθεροβάμων δεν αποκάλυψε το μεγάλο

του μυστικό ούτε στους γονείς του Τους ρώτησε μόνο μια μέρα

δήθεν αδιάφορα laquoΣε τι χρησιμεύουν οι φτερούγεςraquo Ο πατέρας του

δεν αποκρίθηκε γιατί ήταν απορροφημένος στη σύνταξη μιας

αίτησης έγκρισης προς το Βασιλιά που αφορούσε την προέκταση της

φωλιάς τους Αλλά η μητέρα του έσπευσε να του ξεκαθαρίσει laquoΟι

φτερούγες κάνουν τα πουλιά πιο όμορφα παιδί μουraquo

Ο Ασβός γνωστός σε όλο το Δάσος για την παραφροσύνη του που

έτυχε να ακούσει τη συνομιλία χωρίς όντως να του απευθύνουν το

λόγο τραύλισε laquoΤάχα για να σκάβεις λάκκους τα rsquoχεις τα φτερά Για

να πετάς τα rsquoχεις ντεraquo Κανείς ασφαλώς δεν έπαιρνε στα

σοβαρά τον Ασβό και όλοι τον περιγελούσαν Γιατί

περιφερόταν πάντα άσκοπα στα λιβάδια και ανάμεσα στα

ζώα λέγοντας τέτοια τραγελαφικά

Μέσα στο Δάσος οι σχέσεις μεταξύ των ζώων ήταν τυπικές

και ψυχρές Το υπάρχον καθεστώς απαγόρευε τις στενές

κοινωνικές επαφές και καλλιεργούσε με επιτήδειο τρόπο το

φόβο και τη διχόνοια στα μέλη του Τα σαρκοβόρα ζώα

προκειμένου να αποκτήσουν υψηλότερη ιεραρχία στη

διακυβέρνηση στις υπηρεσίες ασφαλείας και στους

δημόσιους οργανισμούς είχαν συναινέσει να μην αναζητούν

τη λεία τους ανάμεσα στους υπηκόους κι έτσι επικρατούσε

σχετική ευρυθμία Ουσιαστικές και εγκάρδιες φιλίες όμως

δεν υπήρχαν ούτε ανάμεσα στα ζώα του ίδιου είδους

Τα περισσότερα ζώα εργάζονταν εντατικά στην κατασκευή

δημόσιων έργων Έτσι τα ζαρκάδια οι λαγοί οι σκίουροι οι

σκαντζόχοιροι οι σαύρες τα κουνάβια και τα μυρμήγκια

ασκούσαν βαριά χειρωνακτικά επαγγέλματα ενώ οι

φασιανοί οι πέρδικες οι κούκοι και τα άλλα πουλιά είχαν

αναλάβει την ευθύνη να τα εποπτεύουν ώστε να μην

αποφεύγει κανείς από ραθυμία να εκτελεί τα καθήκοντά του

Την περίοδο που το Φίδι εξέδυε το δέρμα του και το σχολείο

ήταν κλειστό ο Αιθεροβάμων επισκεπτόταν συχνά τον

πατέρα του στη δουλειά

Η κατασκευή του νέου μεγάλου έργου της γέφυρας που θα

ένωνε τις όχθες του ποταμού ήταν επίπονη διαδικασία και τα

ζώα κατέβαλλαν πυρετώδεις προσπάθειες για να συμβάλουν

στην ανάπτυξη του Δάσους

Μια από εκείνες τις μέρες ένα ζαρκάδι ζήτησε άδεια να

λείψει για λίγες ώρες ούτως ώστε να μεταφέρει το μικρό του

στο γιατρό Ο επιστάτης του όμως που τύχαινε να είναι και

πατέρας του Αιθεροβάμονα δεν επέτρεψε στο ζαρκάδι να

φύγει γιατί δε θεώρησε ότι η δικαιολογία του ευσταθούσε

Άλλωστε η περαίωση του έργου είχε καθυστερήσει κι έπρεπε

μέχρι το τέλος της εβδομάδας να παραδοθεί διαφορετικά θα

επιβάλλονταν κυρώσεις από τους ιθύνοντες

Πιθανόν η κατάσταση της υγείας του μικρού ήταν κρίσιμη

γιατί το ζαρκάδι που είχε τοποθετήσει την οικογένεια

ψηλότερα από κάθε άλλη αξία το έσκασε δίχως δεύτερη

σκέψη Χωρίς χρονοτριβή οι Λύκοι το πρόλαβαν και το

συνέβαλαν ενώ την επομένη το εξόρισαν για ανυποταγή

στερώντας του κάθε ελπίδα να ξανασμίξει με την οικογένειά

του Λίγο καιρό μετά ο Αιθεροβάμων πραγματοποιώντας μια

χαμηλή πτήση είδε ένα θηλυκό ζαρκάδι να κλαίει πάνω από

το νεκρό μικρό του

Γεγονότα σαν κι αυτό έζησε κι άλλα από τότε ο Αιθεροβάμων

Ίσως συνέβαιναν πάντα αλλά ο ίδιος δεν τα αντιλαμβανόταν

Τώρα όμως ήξερε να πετάει κι έβλεπε την αλήθεια

Λυπημένος αγανακτισμένος και προβληματισμένος

περιδιάβαινε στο δάσος προσπαθώντας να βρει μια λύση

μια διέξοδο Πόσο μεγάλη μοναξιά ένοιωθε Άραγε δεν

υπήρχε κανείς που να νοιώθει σαν αυτόν δεν υπήρχε ζώο

που να βιώνει την καταπίεση

Στο σημείο του δάσους που κάποτε είχε γλυτώσει από βέβαιο

θάνατο γιατί είχε ανοίξει τα φτερά του συνάντησε μια

χελώνα Το ερπετό άρχισε να τον πλησιάζει με αργά βήματα

και όταν επιτέλους έφτασε σε απόσταση τέτοια που να

μπορεί να του μιλήσει εμπιστευτικά του είπε laquoΣrsquo έχω δει να

πετάς και σrsquo έχω δει να κλαις Ξέρω τι σε απασχολεί και

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 8

Ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου μας που

μας βοήθησαν με την εργασία τους με την οικονομική τους

ενίσχυση ή με την προσφορά τους για να υλοποιήσουμε τις

δράσεις μας

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους καρναβαλιστές και

θεατές που συμμετείχαν και διασκέδασαν στο

Παμβιαννίτικο Καρναβάλι 2013

Ευχαριστούμε τον Μανόλη Σπανάκη για την παρουσίαση

του Παμβιαννίτικου Καρναβαλιού 2013 και τον Δήμο

Βιάννου για την ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας που συμμετείχαν

και διασκέδασαν στο αποκριάτικο μασκέ πάρτι μας την

Τσικνοπέμπτη

Ευχαριστούμε τη Κούλα Αγαπάκη για την οικονομική της

ενίσχυση στην έκδοση της εφημερίδας μας

Ευχαριστούμε τους Νίκο Στυλιανάκη Νίκο Κικάκη Εύη

Παπαδάκη Μαρία Βερβελάκη Νίκο Λουλάκη Παπά

Γιώργη Χριστοδουλάκη και Χρυσούλα Γουρνιεζάκη για

την προσφορά εργασίας τους

Ευχαριστούμε τους νεώτερους φίλους μας Άρη Αγαπάκη

και Εύα Αγαπάκη για την βοήθεια τους

Ευχαριστούμε όλους τους συγχωριανούς μας και όχι

μόνο που προσέφεραν στο laquoΚοινωνικό καλάθιraquo στα

καταστήματα των Κώστα Πετράκη Αιμίλιου amp Γιώργου

Κοντονασάκη και Γιάννη Δαμουλάκη

Με βαθιά εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Ελπίζουμε να σας θυμηθήκαμε όλους αν κάποιον τον

λησμονήσαμε ζητάμε συγγνώμη και θα επανορθώσουμε

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

μπορώ να σε βοηθήσω Είμαι εκατόν πενήντα χρονών κι έχω

ζήσει καλύτερες μέρες Ξέρω τι θα πει ελεύθερη και

ευτυχισμένη φυσική ζωήraquo

Τα μάτια του Αιθεροβάμονα άνοιξαν διάπλατα Η χελώνα δεν

περίμενε απόκριση laquoΖω εδώ απομονωμένη με το μικρό μου

γιατί δεν αντέχω την υποκρισία και την υποτέλεια Κανείς δεν

ήξερε ότι κρυβόμαστε εδώ μέχρι που ανταμώσαμε τυχαία ένα

Αγριογούρουνο Το έψαχναν να το συλλάβουν γιατί έγραφε

στίχους και τραγούδια που υμνούσαν τα δικαιώματα των ζώων

Ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει τα άλλα Αγριογούρουνα

έχουν ήδη συλληφθεί και κανείς δεν ξέρει τι έχουν απογίνει

Τώρα το συνέλαβαν κι αυτό οι Ποντικοίraquo

Ο Αιθεροβάμων δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη Η χελώνα

φώναξε το μικρό της κι εκείνο ήρθε και κάθισε κοντά τους

Έμειναν για ώρα αμίλητοι Ύστερα το πουλί ρώτησε τη χελώνα

laquoΥπάρχει αλήθεια κάτι που μπορούμε να κάνουμεraquo

Η χελώνα καθάρισε το λαιμό της και σαν να περίμενε αυτή την

ερώτηση καιρό απάντησε laquoΕίναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι

μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα Είμαστε λίγοι και θα

χρειαστεί χρόνος να αφυπνίσουμε τα άλλα ζώα Εμένα η ζωή

μου τελειώνειraquo Έκανε μια μικρή παύση Έπειτα συνέχισε πιο

αποφασιστικά laquo Εσείς έχετε όλη τη ζωή μπροστά σας πετάξτε

λοιπόν μακριά Υπάρχουν κι άλλα δάση υπάρχει χώρος σrsquo αυτή

τη γη για τις ελεύθερες ψυχές για συνειδήσεις σαν τις δικές

σαςraquo

laquoΚι οι Άνθρωποιraquo ρώτησε ο Αιθεροβάμων laquoΟι Άνθρωποι δεν

είναι απειλήraquo

laquoΟι Άνθρωποι είναι ανόητοι και προβλέψιμοιraquo απάντησε η

χελώνα βοηθώντας το μικρό της να ανεβεί στη ράχη του

Αιθεροβάμονα

Και το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει έφυγε χωρίς να

κοιτάξει πια πίσω

Πένη Αποστολοπούλου

Εύφλεκτη είναι η ρακή και βγάνει μαντινάδες

Μα η Βιάννος μας δε σώζεται μονάχα με καντάδες

Νου και ψυχή ξυπνά η λύρα μας το λόγο μας να στρώσει

Στης Βιάννου τα καημένα τα χωριά τrsquo όνειρο να φυτρώσει

Φωθιές που καίνε λιόφυτα τη φλόγα μας δε σβήνουν

Στάχτες καπνοί θα φύγουνε κι ανάμνηση θα γίνουν

Κι οι Γερμανοί εκάψανε χωριά και περιουσίες

Σκοτώσανε μικρά παιδιά γερόντους στσʼ εκκλησίες

Μα φλόγα η ψυχή μας και πνοή στη γή και στα νερά μας

Πάντα τʼ ανέμου βία η Βίεννος θα χτίζει τα όνειρά μας

(Πάντα μʼ ανέμου βία στη Βίεννο θα ναι τα όνειρά μας)

Ο Δίας ήτονε θεός κι ο Βίεννος Κουρήτης

Απού χτισε τη Βίεννο πόλη ιερή τση Κρήτης

Φωθιές πολλές εκάψανε της Βιάννου μας τα μέρη

Μα οι αγάπες μας κρατήσανε όσα ο καιρός θα φέρει

Βιαννίτης τση φωθιάς παιδί στσι πυρκαγιές δε φεύγει

Φλόγα η ψυχή ντου σπίθα ο νους και τʼ όνειρο γυρεύγει

Κόμη το μαντολίνο σου τα χέρια σου κεντούνε

Τʼ ανέμου δίδουνε ζωή τα τέλια σαν ηχούνε

Στη λύρα Αντώνη που κρατείς ανέμοι τραγουδούνε

Παίζε και κραθιε τσοι καλά να μην αποκαούμε

Μαθιό με το λυράκι σου σήκω να δώσεις λόγο

Λόγο στου Κόμη το βιολί στΑντώνη το λυράκι

Δημήτρης Χρηστάκης

Γ υ ν α ί κ α

Είναι εκείνη η κλεμμένη Πλευρά

η φτιαγμένη από Θεό και Χώμα

Μέσα της κρύβει - ζεστή φωλιά -

το Σπόρο της Ζωής

Και φύτρωσε και φώτισε η Πλάση

με της Εξέλιξης το Λογικό το σώμα

Εκείνη γεννήτορας του καρπού της Αρετής

και παλιά Αμαρτία του Δέντρου της Γνώσης

Αγάπη θάλασσα απέραντη των καραβιών Πλανεύτρα

Φωτιά του Προμηθέα και κεραυνού σημάδι

Περίεργη Πανδώρα αιώνια ανοίγει το κουτί

και σαν ξεφεύγουν τα δεινά η Ελπίδα πάντα μένει

Της Ομορφιάς του Έρωτα ευωδιαστό Λουλούδι

Σύμβολο είναι ξακουστό που ξεγελά το Χρόνο

Λαμπρού ήλιου τrsquo άγγιγμα και απύθμενο σκοτάδι

σεπτή ιέρεια της ζωής και κέρβερος του Άδη

Γυναίκα Μάνα τρυφερή και ατρόμητη αμαζόνα

του άντρα ετάχθη Σύντροφος του Σπιτικού θεμέλια

Περήφανη Καρυάτιδα της Τέχνης οδοιπόρος

ισορροπεί - απrsquo τη σκιά - τις τύχες των λαών

Αλεξάνδρα Κωστάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 4: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 4

ldquoΔεν είναι σοφό να είσαι σίγουρος για τη σοφία κάποιου Είναι

υγιές να θυμάσαι ότι ο δυνατός μπορεί να εξασθενίσει και ο

σοφός να σφάλλειrdquo

7 Έχε επιμονή

ldquoΠρώτα σε αγνοούν μετά γελάνε μαζί σου ύστερα σε πολεμούν

έπειτα νικάςrdquo

ldquoΝα είσαι επίμονος Με το χρόνο η αντίσταση γύρω σου θα

φθίνει και θα μικρύνει

Βρες τι αληθινά σου αρέσει να κάνεις Τότε θα βρεις το

εσωτερικό κίνητρο για να συνεχίζειςldquo

8 Δες το καλό στους ανθρώπους και βοήθησέ τους

ldquoΚοιτάζω μόνο τις καλές ποιότητες των ανθρώπων Μιας και δεν

είμαι αλάνθαστος ο ίδιος δεν τολμώ να εξετάζω τα σφάλματα

των άλλωνrdquo

ldquoΥποθέτω ότι η αρχηγική ικανότητα είχε να κάνει κάποτε με τη

μυϊκή δύναμη όμως σήμερα έχει να κάνει με την ικανότητα να τα

πηγαίνεις καλά με τους άλλουςrdquo

ldquoΥπάρχουν πάντα καλά στοιχεία στους ανθρώπους και υπάρχουν

πράγματα που δεν είναι τόσο καλά Όμως μπορείς να επιλέξεις

σε τι να επικεντρωθείς Αν θέλεις βελτίωση τότε η επικέντρωση

στα καλά των ανθρώπων είναι μία χρήσιμη επιλογή Κάνει τη ζωή

πιο εύκολη και οι σχέσεις γίνονται πιο ευχάριστες και θετικέςrdquo

ldquoΈτσι γίνεται ευκολότερο να παρακινείς τον εαυτό σου να

βοηθάς τους συνανθρώπους σου και να τους δίνεις αξία που

κάνει όχι μόνο καλύτερη τη ζωή τους αλλά σιγά-σιγά τείνεις να

παίρνεις πίσω αυτό που δίνεις Και τα άτομα που βοηθάς

νιώθουν την τάση να βοηθούν άλλους ανθρώπους Έτσι

δημιουργείται μία ανοδική σπείρα θετικής αλλαγής μου

μεγαλώνει και ισχυροποιείταιrdquo

9 Να συνδέεσαι να είσαι αυθεντικός να είσαι ο αληθινός

εαυτός σου

ldquoΕυτυχία είναι όταν αυτά που σκέφτεσαι λες και κάνεις είναι σε

αρμονίαrdquo

ldquoΣτους ανθρώπους φαίνεται να αρέσει ένα τρόπος με σύνδεση

και αυθεντική επαφή Και βρίσκεις μεγαλύτερη εσωτερική

απόλαυση όταν οι σκέψεις οι λέξεις και οι πράξεις σου είναι

ευθυγραμμισμένες Νιώθεις δυνατός και καλά με τον εαυτό

σουrdquo

10 Συνέχισε να μεγαλώνεις και να εξελίσσεσαι

rdquoΗ συνεχής ανάπτυξη είναι ο νόμος της ζωής και ο άνθρωπος που

πάντα προσπαθεί να διατηρεί τις απόψεις του ώστε να φαίνεται

συνεπής οδηγείται σε λάθος θέσηrdquo

ldquoΜπορείς σχεδόν πάντα να βελτιώνεις τις ικανότητές σου τις

συμπεριφορές σου ή να επαναξιολογείς τις αποτιμήσεις σου

Μπορείς να αποκτήσεις μεγαλύτερη κατανόηση του εαυτού σου

και του κόσμου Το να επιλέξεις να μεγαλώσεις και να εξελιχθείς

είναι ένα πιο ευχάριστο και πιο χρήσιμο μονοπάτι για να

ακολουθήσειςrdquo

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

1 Άλλαξε τον εαυτό σου

ldquoΠρέπει να είσαι η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμοrdquo

ldquoΩς ανθρώπινα όντα η μεγαλοσύνη μας έγκειται όχι τόσο

πολύ στην ικανότητά μας να αναμορφώσουμε τον κόσμο ndash

αυτός είναι ένας μύθος της ατομικής εποχής ndash όσο στο να

αναμορφώνουμε τους εαυτούς μαςrdquo

2 Εσύ έχεις τον έλεγχο

ldquoΚανείς δεν με βλάπτει χωρίς την άδειά μουrdquo

ldquoΤο τι νιώθεις και πως αντιδράς σε κάτι εξαρτάται πάντα

από σένα Μπορείς να επιλέξεις τις σκέψεις τις αντιδράσεις

και τα συναισθήματά σου σχεδόν στα πάντα Κανείς εκτός

από σένα δεν μπορεί να ελέγξει πως εσύ νιώθειςrdquo

3 Συγχώρησε

ldquo Ο αδύναμος δεν μπορεί να συγχωρήσει Η συγχώρεση

είναι ιδιότητα των δυνατώνrdquo

ldquoΟ οφθαλμός αντί οφθαλμού καταλήγει να κάνει όλο τον

κόσμο τυφλόrdquo

ldquoΤο να πολεμάς το κακό με κακό δεν βοηθά κανέναν Αν δεν

συγχωρείς τότε αφήνεις το παρελθόν και κάποιον άλλον να

ελέγχει πως νιώθεις Συγχωρώντας απελευθερώνεσαι από

αυτά τα δεσμά και τότε μπορείς να συγκεντρωθείς

ολοκληρωτικά στον επόμενο στόχο σουrdquo

4 Χωρίς δράση δεν πας πουθενά

ldquoΈνα γραμμάριο πράξης αξίζει περισσότερο από τόνους

διδασκαλίαςrdquo

ldquoΧωρίς δράση λίγα μπορούν να γίνουν Το διάβασμα και η

μελέτη μπορεί να δώσει κυρίως γνώση Πρέπει να

δραστηριοποιηθείς για να μεταφράσεις τη γνώση σε

αποτελέσματα και κατανόησηrdquo

5 Πρόσεχε τη στιγμή

ldquoΔεν θέλω να προβλέπω το μέλλον Με απασχολεί να

νοιάζομαι για το παρόν Ο Θεός δεν μου έχει δώσει έλεγχο

των στιγμών που θα έρθουνrdquo

ldquoΟ καλύτερος τρόπος να ξεπεράσεις την εσωτερική

αντίσταση που συχνά μας σταματά από τη δράση είναι να

μένεις στο παρόν όσο το δυνατόν περισσότερο και να έχεις

αποδοχή

Όταν είσαι στην παρούσα στιγμή δεν ανησυχείς για την

επόμενη την οποία δεν μπορείς να ελέγξεις ούτως ή άλλως

Έτσι η αντίσταση για δράση από σένα ndash που προέρχεται

από την προβολή αρνητικών μελλοντικών συνεπειών ή από

αποτυχίες στο παρελθόν - χάνει τη δύναμή της και γίνεται

ευκολότερο και να δράσεις και να μένεις συγκεντρωμένος

στη στιγμή ώστε να αποδίδεις καλύτεραrdquo

6 Ο καθένας είναι άνθρωπος

ldquoΥποστηρίζω ότι είμαι ένα απλό άτομο υποκείμενο στα

λάθη όπως κάθε θνητός συνάνθρωπός μου Ξέρω όμως ότι

έχω αρκετή ταπεινότητα να ομολογήσω τα λάθη μουrdquo

10 θεμελιώδεις αρχές για να αλλάξουμε τον κόσμο Μαχάτμα Γκάντι (1869-1948 Ινδός ηγέτης)

ldquoΠρώτα σε αγνοούν μετά γελάνε μαζί σου ύστερα σε πολεμούν έπειτα νικάςrdquo

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 5

25 Μάρτη 2013

Ν ανταμώσουμε ξανά στο δρόμο του αγώνα Μπορεί να κοντεύουν δυο αιώνες από το 21 κι όμως τα

θεμέλια που έβαλε φτάνουν ως τις μέρες μας Ήταν μια

επανάσταση που έμεινε ανολοκλήρωτη γιατί δεν κατάφερε

να κερδίσει μια για πάντα την ανεξαρτησία του τόπου Γιατί

άφησε πεσκέσι την εξάρτηση της χώρας από τα μεγάλα ξένα

αφεντικά που βρήκαν τους ντόπιους πιστούς υπηρέτες τους

πρόθυμους να τους υπακούσουν πιστά και να θυσιάσουν και

το λαό και τον τόπο στο βωμό των συμφερόντων τους

Από το αγγλικό το γαλλικό και το ρώσικο κόμμα και τις

απανωτές χρεοκοπίες και δικτατορίες από τους δυο

παγκόσμιους πολέμους την κατοχή και την αντίσταση

φτάσαμε στην ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση εναντίον του

λαού μετά το 44 και τη βίαιη εισβολή των Αμερικάνων που

έφτασε μέχρι τη χούντα Κι από κει στους μεγαλειώδεις

αντιδικτατορικούς αγώνες στον ldquoπαράδεισοrdquo της ΕΟΚ της ΕΕ

της ΟΝΕ και του ευρώ Και τώρα πια στην κόλαση της τρόικας

και του ΔΝΤ

Μια ιστορία εξάρτησης από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που

δε δίστασαν ποτέ να ματοκυλίσουν το λαό μας να του

επιβάλλουν τα πιο καταπιεστικά καθεστώτα να του αρπάξουν

με τη βία τον πλούτο που παράγει και να τον καταδικάσουν

στη φτώχεια και την εξαθλίωση Πάντα στηριζόμενες σε μια

ελληνική άρχουσα τάξη που ποτέ δε διανοήθηκε να τραβήξει

το δικό της δρόμο έστω για τα δικά της συμφέροντα αλλά

πάντα στήριζε την ισχύ και την εξουσία της στα λεφτά τα

όπλα και την πολιτική στήριξη που της παρείχαν οι ξένοι με

αντάλλαγμα την ίδια τη χώρα και το λαό της

Κι αν οι ιμπεριαλιστές βρίσκονται σε βαθιά κρίση και σε

ανελέητο ανταγωνισμό μεταξύ τους τόσο το χειρότερο για τις

εξαρτημένες χώρες Την κρίση και τους ανταγωνισμούς τους

θα τα πληρώσουν οι λαοί όπως πληρώνει ο δικός μας λαός τα

τελευταία χρόνια όπως ετοιμάζεται να πληρώσει και ο

κυπριακός λαός πολύ ακριβά

Η ιστορία όμως έχει και την άλλη της πλευρά Την πλευρά

αυτών που δεν υποτάχθηκαν δεν προσκύνησαν δε

φοβήθηκαν να τα βάλουν με τους κάθε είδους κατακτητές

Την πλευρά του λαού και των δικών του μικρών και μεγάλων

ηρώων των ηρώων της καθημερινότητας και των μεγάλων

γεγονότων Των ηρώων που έπεσαν στον αγώνα για λευτεριά

για ψωμί για δημοκρατία

Κι αυτή η ιστορία συνεχίζεται και εξελίσσεται μέχρι τις μέρες

μας Άλλοτε υποχωρεί κι άλλοτε κάνει τη δικιά της έφοδο στον

ουρανό Άλλοτε τα καταφέρνει κι άλλοτε όχι Όμως πάντα

επιμένει και εμπνέει τις επόμενες γενιές των λαϊκών

αγωνιστών τους επόμενους αγώνες

Αυτός είναι ο δρόμος των λαών Ο δρόμος του αγώνα μέχρι τη

νίκη Μέχρι να γίνει ο λαός πραγματικός αφέντης στον τόπο

του μέχρι να ανατρέψει το σάπιο σύστημα της

εκμετάλλευσης και να πετάξει έξω από τη χώρα τα γεράκια

του ιμπεριαλισμού και τους ντόπιους υποτακτικούς τους Και

να οικοδομήσει σχέσεις πραγματικής αλληλεγγύης και

συνεργασίας με τους γειτονικούς λαούς και τους λαούς όλου

του κόσμου στον αγώνα ενάντια στους κοινούς εχθρούς

Σε αυτό το δρόμο του αγώνα ν ανταμώσουμε ξανά

Να αναζητήσουμε τους τρόπους τις μορφές τα

εργαλεία εκείνα που θα μας βοηθήσουν να υψώσουμε

ξανά το ανάστημά μας και να βάλουμε εμείς φραγμό

στα σχέδιά τους

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

Τ α π α ι δ ι ά σ α ς δ ε ν ε ί ν α ι π α ι δ ι ά σ α ς

Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου

Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής για τη Ζωή

Δημιουργούνται διαμέσου εσένα αλλά όχι από σένα

Κι αν και βρίσκονται μαζί σου δε σου ανήκουν

Μπορείς να τους δώσεις την αγάπη σου αλλά όχι τις σκέψεις σου

Αφού ιδέες έχουν δικές τους

Μπορείς να δίνεις μια στέγη στο σώμα τους αλλά όχι και στις

ψυχές τους

Αφού οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο

που εσύ δεν πρόκειται να επισκεφτείς ούτε και στα όνειρά σου

Μπορείς να προσπαθήσεις να τους μοιάσεις

αλλά μη γυρέψεις να τα κάνεις σαν εσένα

Αφού η ζωή δεν πάει προς τα πίσω ούτε ακολουθεί στο δρόμο του

το χτες

Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου

ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε για να πάνε μπροστά

Χαλίλ Γκιμπράν

laquoO Κήπος του Προφήτηraquo (1923) - απόσπασμα

Πως μας θέλει η laquoαληθής δημοκρατίαraquo

Νὰ μὴν ἀκούω καὶ νὰ μὴ βλέπω νὰ πατῶ

Νὰ μὴ νογάω καὶ νά ῾χω τὸ στόμα βουλωτό

Νὰ μὴ μὲ φαρμακών᾿ ἡ μπόχα τοῦ καιροῦ μου

Χωρὶς αὐτιὰ καὶ μάτια μύτη καὶ μυαλό

μουγκὸς νὰ πηαίνω ὅποτε μοῦ ῾ρθει πρὸς νεροῦ μου

κι ἅμα τσινάει ὁ Γάϊδαρος νὰ μὴ γελῶ

Καὶ σὰ μὲ καρυδώνουνε μουνοῦχο σκλάβο

οἱ Ἀμερικάνοι ἐγὼ νὰ βλαστημάω τὸ Σλάβο

Κώστας Βάρναλης

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 6

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει

Ήταν κάποτε ένα πουλί που του άρεσε να πετάει

Θα μου πείτε όλα τα πουλιά αρέσκονται να πετούν Μα στο

συγκεκριμένο Δάσος το πέταγμα είχε απαγορευτεί εδώ και πολύ

πολύ καιρό

Έτσι μετά από αλλεπάλληλες γενιές πουλιών που δεν πετούσαν οι

νεοσσοί γεννιούνταν με όλο και πιο ασθενικές φτερούγες Τον

περασμένο χρόνο μάλιστα γεννήθηκε ένας κραυγαετός που δεν είχε

καθόλου φτερούγες

Ανάλογες απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά υπήρχαν βέβαια

και για τα άλλα ζώα Να σας πω για παράδειγμα ότι σε κανένα λαγό

δεν επιτρεπόταν να τρέχει Αν τον έβλεπαν οι Λύκοι που ήταν οι

φύλακες του Δάσους θα του έδιναν κλήση Αλλά για τα πουλιά οι

νόμοι ήταν αυστηρότεροι

Το γεγονός αυτό δεν ενοχλούσε παρά λιγοστά είδη πουλιών Δεν

ξέρω ποια ακριβώς ήταν δυστυχισμένα γιατί φοβούνταν και δεν το

τιτίβιζαν Όλα τα υπόλοιπα έδειχναν πολύ ικανοποιημένα μιας και

είχε επιλυθεί διαπαντός το πρόβλημα της διατροφής τους και

μπορούσαν να γεύονται νοστιμότατους μεζέδες χωρίς να κοπιάσουν

τα ίδια

Και οι φωλιές τους όμως ήταν ιδιαίτερα ευρύχωρες και άνετες Τους

τις είχαν κτίσει κοντά στο μέρος όπου συγκεντρώνονταν καθημερινά

όλα τα ζώα για να ακούσουν τι είχαν να πουν τα Τσακάλια

εκπροσωπώντας το Βασιλιά τους και στη συνέχεια να

ψυχαγωγηθούν με το φθηνό ndash η αλήθεια είναι ndash αλλά κατανοητό σε

όλους θέαμα που πρόσφεραν οι Βάτραχοι

Τα πουλιά λοιπόν δεν ήταν πια αναγκασμένα να εξασφαλίζουν τη

στέγη και την τροφή τους γιrsquo αυτό άλλωστε και είχαν ξεχάσει να

πετούν Αλλά εκείνο το πουλί ονειρευόταν κάθε νύχτα ότι πετούσε

Τα όνειρά του μάλιστα τον τελευταίο καιρό ήταν τόσο ζωντανά που

όταν ξυπνούσε ένοιωθε ότι αλήθεια μπορούσε να πετάξει Κι η

καρδιά του φτερούγισε από ευτυχία

Κάθε μέρα που ξεκινούσε για το σχολείο βυθιζόταν σε σκέψεις

Προσπαθούσε να αποκρυπτογραφήσει τη σημασία αυτών των

ονείρων Δεν είχε δει ποτέ όσο ζούσε κανένα πουλί να πετάει

Αφού λοιπόν δεν είχε συγκεκριμένη εμπειρία πώς γινόταν σε αυτή

την αποκλίνουσα κατάσταση συνειδητότητας των ονείρων του να

βλέπει ότι στη φύση των ομοίων του υπάρχει αυτή η ικανότητα

Βέβαια δεν ήξερε ο μικρός φτερωτός μας φίλος ότι ερωτήματα σαν

και αυτά απασχολούσαν εδώ και χρόνια έναν ολόκληρο

επιστημονικό κλάδο Στα πέρατα του δάσους μακριά από τον

οικισμό των ζώων στο τιτάνιο ερευνητικό κέντρο με τα ψηλά τείχη

που έφταναν ως στον ουρανό οι Κουκουβάγιες ολονυχτίς

μελετούσαν συστηματικά τέτοια ψυχολογικά θέματα

προσπαθώντας να εφεύρουν μία κατάλληλη μέθοδο ώστε να

εξαλείψουν τα υποσυνείδητα βιώματα

Αυτό λοιπόν ούτε το ήξερε ούτε το φανταζόταν ο

Σας ζητώ συγγνώμη για τη διακοπή αλλά τι γκάφα Λίγο έλειψε

να σας αποκαλύψω την ταυτότητα του ήρωα αυτής της πραγματικής

ιστορίας Ας βρω καλύτερα ένα ψευδώνυμο για το πουλί που

επιθυμούσε να πετάξει ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία του γιατί

δεν πρέπει να μάθει κανείς ότι υπάρχει κάποιος σε αυτή την

κοινωνία ζώων που έχει τέτοιες επιθυμίες ή που κάνει τέτοιες

ανήκουστες σκέψεις

Για να προφυλάξουμε το φίλο μας από τις Αλεπούδες που τρίβουν

τα χέρια τους όποτε ανακαλύπτουν τέτοια περιστατικά αφού

ασκούν επίσημα το επάγγελμα του καταδότη και φορολογούνται

μάλιστα γιrsquo αυτό ας τον φωνάζουμε από δω και πέρα

laquoΑιθεροβάμωνraquo Άλλωστε όπως σε ένα βάζο μαρμελάδα σημασία

δεν έχει η ετικέτα αλλά το περιεχόμενο έτσι και στα ζώα σημασία

δεν έχουν τα ονόματα αλλά οι ψυχές τους

Ο Αιθεροβάμων λοιπόν δε φανταζόταν καν ότι οι

επιστήμονες προσπαθούσαν να απαλλάξουν τα ζώα από τα

όνειρά τους

Περπατώντας όμως κάθε ξημέρωμα προς το σχολείο έκανε

περίπλοκες σκέψεις για τα όνειρα και ευχάριστες σκέψεις για

το πέταγμα Ήθελε να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να

ορίσει το συναίσθημα που βίωνε στα όνειρά του αλλά καμία

τέτοια λέξη δεν υπήρχε στο λεξιλόγιό του Εμείς βέβαια θα

μπορούσαμε να το πούμε αυτό απλά και αβίαστα laquoαίσθηση

ελευθερίαςraquo

Τις ώρες που βρισκόταν στο σχολείο ήταν αδύνατο να σκεφτεί

οτιδήποτε άλλο πέρα από τα μαθήματά του Αυτό από τη μία

οφειλόταν στο ότι ο δάσκαλος ήταν πολύ αυστηρός και

αυταρχικός και δεν επέτρεπε να μην προσέχουν τα ζώα τη

διδασκαλία του Από την άλλη τελείωνε φέτος το σχολείο και

έπρεπε να προσπαθήσει σκληρά για να πάρει το απολυτήριό

του ώστε να μπορέσει να εργαστεί στα μεγάλα δημόσια έργα

Δεν ήθελε να καταντήσει σαν τα τζιτζίκια που επειδή όλη

μέρα μπεκρολογούσαν τα άλλα ζώα τα κοιτούσαν

υποτιμητικά και τα περιθωριοποιούσαν αλλά δεν έκαναν

τίποτε γιrsquo αυτό

Έτσι και σήμερα μπήκε στην τάξη αποφασισμένος να

επιστήσει όλη του την προσοχή στο μάθημα Το Φίδι που

όλοι αποκαλούσαν σοφό δάσκαλο και το σέβονταν επειδή

είχε παρακολουθήσει ανώτατες πνευματικές σπουδές θα

αναφερόταν σε μια κρίσιμη περίοδο της Νεότερης Ιστορίας

του Δάσους και είχε ζητήσει να μη λείψει κανένας από την

παράδοση

Οι μαθητές άνοιξαν τα βιβλία τους στη σελίδα που τους

υποδείχτηκε και προσπάθησαν να ερμηνεύσουν και να

κατανοήσουν με την καθοδήγηση του δασκάλου τις εικόνες

που υπήρχαν εκεί Βλέπετε τα βιβλία σrsquo αυτό το σχολείο

ζώων περιείχαν κυρίως φανταχτερές και εντυπωσιακές

εικόνες που καθήλωναν τους μαθητές Τις εικόνες αυτές

κάποτε συνόδευαν κάποιες λιτές φράσεις χωρίς ρήματα ή ndash

σπανιότερα ndash σύντομα και ευκολομνημόνευτα κείμενα

Την προσοχή του Αιθεροβάμονα αιχμαλώτισε μια

συγκεκριμένη εικόνα που παρίστανε ένα δίποδο ον δυο μέτρα

ψηλό το οποίο το Φίδι αποκάλεσε laquoΆνθρωποraquo Τα μάτια του

Ανθρώπου πετούσαν σπίθες το στόμα του ήταν

παραμορφωμένο από τις οξείες κραυγές που άφηνε κι είχε

ιδιαίτερα τρομακτική όψη Στα χέρια του κρατούσε ένα

μεγάλο και μακρόστενο σιδερένιο εργαλείο Ο Αιθεροβάμων

έμαθε ότι το εργαλείο αυτό λεγόταν laquoόπλοraquo και ότι του έδινε

υπέρτατη εξουσία όταν το χρησιμοποιούσε για να επιβληθεί

και να σκοτώσει ζώα

Το αθώο πουλί ανατρίχιασε Η εικόνα αυτή ήταν πολύ πιο

φοβερή από εκείνες που παρουσίαζαν τα Τσακάλια κάθε

απόγευμα στο Χώρο Ενημέρωσης και Ψυχαγωγίας για να

θυμίσουν στο λαό ότι ο κίνδυνος να επιστρέψουν οι Εχθροί

και να καταλάβουν το Δάσος καραδοκούσε ακόμα

Σταλάζοντας ο φόβος στην καρδιά του Αιθεροβάμονα

υποσκέλισε την επιθυμία του να πετάξει Έφευγε τώρα από το

σχολείο βυθισμένος σε καινούριες σκέψεις Το γεγονός ότι τα

πιο εξέχοντα ζώα του δάσους ειδικά οι Νυφίτσες που

απάρτιζαν το βασιλικό συμβούλιο αλλά και ο ίδιος ο

Βασιλιάς μεριμνούσαν για την ασφάλεια όλων τον έκανε να

αναστενάξει από ανακούφιση Πόσο πιο εύκολο είναι αλήθεια

να αποφασίζει κάποιος άλλος για τη ζωή σου

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 7

Το Φίδι είχε διακηρύξει με στόμφο ότι η Αρκούδα δικαίως είχε

αναγορευτεί Βασιλιάς των Ζώων αφού διέθετε εξαίρετες ικανότητες

τόσο στη διακυβέρνηση όσο στο διπλωματικό πεδίο Η εκεχειρία που

είχε υπογράψει με τους Ανθρώπους ήταν ευνοϊκή για όλους και η

ειρήνη θα διαφυλασσόταν για πάντα έφτανε οι υπήκοοι να

τηρούσαν κατά γράμμα τις αυτοκρατορικές αποφάσεις Το Δάσος

είχε εξάλλου στη διάθεσή του ένα πολύ καλά εξοπλισμένο

στράτευμα Αγριόγατων που θα έδιναν και τη ζωή τους για την

προστασία του έθνους

Τόσο πολύ είχαν κατακλύσει οι σκέψεις το μυαλό του Αιθεροβάμονα

που δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι εδώ και ώρα είχε χαθεί μέσα στο

δάσος Ξυπνώντας λες από εφιάλτη και αντικρίζοντας το άγνωρο

τοπίο γύρω του του δημιουργήθηκε τέτοια αναστάτωση που

παραπάτησε και άρχισε να πέφτει κάθετα από έναν ψηλό γκρεμό

Νομίζοντας ότι το τέλος του είχε φτάσει έκλεισε τα μάτια και

προσευχήθηκε δυνατά Αχ και να γινόταν κάτι να σωθεί

Τότε κλάσματα δευτερολέπτου πριν από την πρόσκρουση στο

έδαφος και την τελική συντριβή του το πουλί που ονειρευόταν να

πετάξει πήρε τη μοίρα του στα χέρια του Ενστικτωδώς άρχισε να

χτυπάει με μανία τις φτερούγες του κατορθώνοντας να μειώσει την

ταχύτητα της πτώσης Βλέποντας ότι η προσπάθειά του είχε

αποτέλεσμα αναθάρρησε και χιλιοστά πάνω από το έδαφος με τη

μαεστρία που πετούσε στα όνειρά του άνοιξε διάπλατα τις

φτερούγες του και απογειώθηκε

Παρόλο που δεν μπορούσε ακόμη να πιστέψει την αίσια έκβαση της

ατυχούς περιπέτειάς του ούτε να καταλάβει σε βάθος τη

σπουδαιότητα που είχε το κατόρθωμα που θα του άλλαζε τη ζωή η

χαρά του ήταν απερίγραπτη και πρωτόγνωρη Προς στιγμή ξέχασε τις

ρητές απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά συνεπαρμένος καθώς

ήταν από το εναέριο παιχνίδι του και την κατάκτηση του ουράνιου

θόλου

Λίγο πιο πέρα από το μέρος όπου διαδραματίζονταν αυτά δυο

Ποντικοί μέλη της μυστικής υπηρεσίας κατέστρωναν χαμηλόφωνα

κάποιο δραστικό σχέδιο σύλληψης ενός Αγριογούρουνου που

φημολογούνταν ότι κρυβόταν κάπου στο δάσος Πράγματι ο

Αιθεροβάμων θα πλήρωνε ακριβά τη σχεδόν αλαζονική του

συμπεριφορά αν οι αδύναμες ακόμα φτερούγες του δεν τον

πρόδιδαν τελικά Η αγωνία τού παραλίγο άδοξου τέλους του και η

υπερπροσπάθεια του παρθενικού του πετάγματος τον είχαν κουράσει

τόσο πολύ που ξεπνοημένος υποχρεώθηκε να επιστρέψει στα

επίγεια

Στο γυρισμό ο Αιθεροβάμων παίρνοντας την απόφαση να μη

μοιραστεί με κανέναν την εμπειρία του επιτάχυνε το βήμα του Είχε

βλέπετε συναντήσει τους Ποντικούς που διακόπτοντας τη σιγανή

κουβέντα τους του είχαν ρίξει μια λοξή και ιδιαίτερα διαπεραστική

ματιά που έκανε την καρδιά του να σφιχτεί από ταραχή

Προσπερνώντας τους ένοιωσε μεγάλη ευγνωμοσύνη που από

καθαρή τύχη είχε προηγουμένως διαφύγει την προσοχή τους Δεν

είχε βέβαια προσέξει ότι ένα άλλο ζευγάρι περίεργα μάτια τον

παρακολουθούσαν όλη αυτή την ώρα να πετά

Πιστός στην απόφασή του ο Αιθεροβάμων δεν αποκάλυψε το μεγάλο

του μυστικό ούτε στους γονείς του Τους ρώτησε μόνο μια μέρα

δήθεν αδιάφορα laquoΣε τι χρησιμεύουν οι φτερούγεςraquo Ο πατέρας του

δεν αποκρίθηκε γιατί ήταν απορροφημένος στη σύνταξη μιας

αίτησης έγκρισης προς το Βασιλιά που αφορούσε την προέκταση της

φωλιάς τους Αλλά η μητέρα του έσπευσε να του ξεκαθαρίσει laquoΟι

φτερούγες κάνουν τα πουλιά πιο όμορφα παιδί μουraquo

Ο Ασβός γνωστός σε όλο το Δάσος για την παραφροσύνη του που

έτυχε να ακούσει τη συνομιλία χωρίς όντως να του απευθύνουν το

λόγο τραύλισε laquoΤάχα για να σκάβεις λάκκους τα rsquoχεις τα φτερά Για

να πετάς τα rsquoχεις ντεraquo Κανείς ασφαλώς δεν έπαιρνε στα

σοβαρά τον Ασβό και όλοι τον περιγελούσαν Γιατί

περιφερόταν πάντα άσκοπα στα λιβάδια και ανάμεσα στα

ζώα λέγοντας τέτοια τραγελαφικά

Μέσα στο Δάσος οι σχέσεις μεταξύ των ζώων ήταν τυπικές

και ψυχρές Το υπάρχον καθεστώς απαγόρευε τις στενές

κοινωνικές επαφές και καλλιεργούσε με επιτήδειο τρόπο το

φόβο και τη διχόνοια στα μέλη του Τα σαρκοβόρα ζώα

προκειμένου να αποκτήσουν υψηλότερη ιεραρχία στη

διακυβέρνηση στις υπηρεσίες ασφαλείας και στους

δημόσιους οργανισμούς είχαν συναινέσει να μην αναζητούν

τη λεία τους ανάμεσα στους υπηκόους κι έτσι επικρατούσε

σχετική ευρυθμία Ουσιαστικές και εγκάρδιες φιλίες όμως

δεν υπήρχαν ούτε ανάμεσα στα ζώα του ίδιου είδους

Τα περισσότερα ζώα εργάζονταν εντατικά στην κατασκευή

δημόσιων έργων Έτσι τα ζαρκάδια οι λαγοί οι σκίουροι οι

σκαντζόχοιροι οι σαύρες τα κουνάβια και τα μυρμήγκια

ασκούσαν βαριά χειρωνακτικά επαγγέλματα ενώ οι

φασιανοί οι πέρδικες οι κούκοι και τα άλλα πουλιά είχαν

αναλάβει την ευθύνη να τα εποπτεύουν ώστε να μην

αποφεύγει κανείς από ραθυμία να εκτελεί τα καθήκοντά του

Την περίοδο που το Φίδι εξέδυε το δέρμα του και το σχολείο

ήταν κλειστό ο Αιθεροβάμων επισκεπτόταν συχνά τον

πατέρα του στη δουλειά

Η κατασκευή του νέου μεγάλου έργου της γέφυρας που θα

ένωνε τις όχθες του ποταμού ήταν επίπονη διαδικασία και τα

ζώα κατέβαλλαν πυρετώδεις προσπάθειες για να συμβάλουν

στην ανάπτυξη του Δάσους

Μια από εκείνες τις μέρες ένα ζαρκάδι ζήτησε άδεια να

λείψει για λίγες ώρες ούτως ώστε να μεταφέρει το μικρό του

στο γιατρό Ο επιστάτης του όμως που τύχαινε να είναι και

πατέρας του Αιθεροβάμονα δεν επέτρεψε στο ζαρκάδι να

φύγει γιατί δε θεώρησε ότι η δικαιολογία του ευσταθούσε

Άλλωστε η περαίωση του έργου είχε καθυστερήσει κι έπρεπε

μέχρι το τέλος της εβδομάδας να παραδοθεί διαφορετικά θα

επιβάλλονταν κυρώσεις από τους ιθύνοντες

Πιθανόν η κατάσταση της υγείας του μικρού ήταν κρίσιμη

γιατί το ζαρκάδι που είχε τοποθετήσει την οικογένεια

ψηλότερα από κάθε άλλη αξία το έσκασε δίχως δεύτερη

σκέψη Χωρίς χρονοτριβή οι Λύκοι το πρόλαβαν και το

συνέβαλαν ενώ την επομένη το εξόρισαν για ανυποταγή

στερώντας του κάθε ελπίδα να ξανασμίξει με την οικογένειά

του Λίγο καιρό μετά ο Αιθεροβάμων πραγματοποιώντας μια

χαμηλή πτήση είδε ένα θηλυκό ζαρκάδι να κλαίει πάνω από

το νεκρό μικρό του

Γεγονότα σαν κι αυτό έζησε κι άλλα από τότε ο Αιθεροβάμων

Ίσως συνέβαιναν πάντα αλλά ο ίδιος δεν τα αντιλαμβανόταν

Τώρα όμως ήξερε να πετάει κι έβλεπε την αλήθεια

Λυπημένος αγανακτισμένος και προβληματισμένος

περιδιάβαινε στο δάσος προσπαθώντας να βρει μια λύση

μια διέξοδο Πόσο μεγάλη μοναξιά ένοιωθε Άραγε δεν

υπήρχε κανείς που να νοιώθει σαν αυτόν δεν υπήρχε ζώο

που να βιώνει την καταπίεση

Στο σημείο του δάσους που κάποτε είχε γλυτώσει από βέβαιο

θάνατο γιατί είχε ανοίξει τα φτερά του συνάντησε μια

χελώνα Το ερπετό άρχισε να τον πλησιάζει με αργά βήματα

και όταν επιτέλους έφτασε σε απόσταση τέτοια που να

μπορεί να του μιλήσει εμπιστευτικά του είπε laquoΣrsquo έχω δει να

πετάς και σrsquo έχω δει να κλαις Ξέρω τι σε απασχολεί και

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 8

Ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου μας που

μας βοήθησαν με την εργασία τους με την οικονομική τους

ενίσχυση ή με την προσφορά τους για να υλοποιήσουμε τις

δράσεις μας

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους καρναβαλιστές και

θεατές που συμμετείχαν και διασκέδασαν στο

Παμβιαννίτικο Καρναβάλι 2013

Ευχαριστούμε τον Μανόλη Σπανάκη για την παρουσίαση

του Παμβιαννίτικου Καρναβαλιού 2013 και τον Δήμο

Βιάννου για την ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας που συμμετείχαν

και διασκέδασαν στο αποκριάτικο μασκέ πάρτι μας την

Τσικνοπέμπτη

Ευχαριστούμε τη Κούλα Αγαπάκη για την οικονομική της

ενίσχυση στην έκδοση της εφημερίδας μας

Ευχαριστούμε τους Νίκο Στυλιανάκη Νίκο Κικάκη Εύη

Παπαδάκη Μαρία Βερβελάκη Νίκο Λουλάκη Παπά

Γιώργη Χριστοδουλάκη και Χρυσούλα Γουρνιεζάκη για

την προσφορά εργασίας τους

Ευχαριστούμε τους νεώτερους φίλους μας Άρη Αγαπάκη

και Εύα Αγαπάκη για την βοήθεια τους

Ευχαριστούμε όλους τους συγχωριανούς μας και όχι

μόνο που προσέφεραν στο laquoΚοινωνικό καλάθιraquo στα

καταστήματα των Κώστα Πετράκη Αιμίλιου amp Γιώργου

Κοντονασάκη και Γιάννη Δαμουλάκη

Με βαθιά εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Ελπίζουμε να σας θυμηθήκαμε όλους αν κάποιον τον

λησμονήσαμε ζητάμε συγγνώμη και θα επανορθώσουμε

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

μπορώ να σε βοηθήσω Είμαι εκατόν πενήντα χρονών κι έχω

ζήσει καλύτερες μέρες Ξέρω τι θα πει ελεύθερη και

ευτυχισμένη φυσική ζωήraquo

Τα μάτια του Αιθεροβάμονα άνοιξαν διάπλατα Η χελώνα δεν

περίμενε απόκριση laquoΖω εδώ απομονωμένη με το μικρό μου

γιατί δεν αντέχω την υποκρισία και την υποτέλεια Κανείς δεν

ήξερε ότι κρυβόμαστε εδώ μέχρι που ανταμώσαμε τυχαία ένα

Αγριογούρουνο Το έψαχναν να το συλλάβουν γιατί έγραφε

στίχους και τραγούδια που υμνούσαν τα δικαιώματα των ζώων

Ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει τα άλλα Αγριογούρουνα

έχουν ήδη συλληφθεί και κανείς δεν ξέρει τι έχουν απογίνει

Τώρα το συνέλαβαν κι αυτό οι Ποντικοίraquo

Ο Αιθεροβάμων δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη Η χελώνα

φώναξε το μικρό της κι εκείνο ήρθε και κάθισε κοντά τους

Έμειναν για ώρα αμίλητοι Ύστερα το πουλί ρώτησε τη χελώνα

laquoΥπάρχει αλήθεια κάτι που μπορούμε να κάνουμεraquo

Η χελώνα καθάρισε το λαιμό της και σαν να περίμενε αυτή την

ερώτηση καιρό απάντησε laquoΕίναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι

μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα Είμαστε λίγοι και θα

χρειαστεί χρόνος να αφυπνίσουμε τα άλλα ζώα Εμένα η ζωή

μου τελειώνειraquo Έκανε μια μικρή παύση Έπειτα συνέχισε πιο

αποφασιστικά laquo Εσείς έχετε όλη τη ζωή μπροστά σας πετάξτε

λοιπόν μακριά Υπάρχουν κι άλλα δάση υπάρχει χώρος σrsquo αυτή

τη γη για τις ελεύθερες ψυχές για συνειδήσεις σαν τις δικές

σαςraquo

laquoΚι οι Άνθρωποιraquo ρώτησε ο Αιθεροβάμων laquoΟι Άνθρωποι δεν

είναι απειλήraquo

laquoΟι Άνθρωποι είναι ανόητοι και προβλέψιμοιraquo απάντησε η

χελώνα βοηθώντας το μικρό της να ανεβεί στη ράχη του

Αιθεροβάμονα

Και το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει έφυγε χωρίς να

κοιτάξει πια πίσω

Πένη Αποστολοπούλου

Εύφλεκτη είναι η ρακή και βγάνει μαντινάδες

Μα η Βιάννος μας δε σώζεται μονάχα με καντάδες

Νου και ψυχή ξυπνά η λύρα μας το λόγο μας να στρώσει

Στης Βιάννου τα καημένα τα χωριά τrsquo όνειρο να φυτρώσει

Φωθιές που καίνε λιόφυτα τη φλόγα μας δε σβήνουν

Στάχτες καπνοί θα φύγουνε κι ανάμνηση θα γίνουν

Κι οι Γερμανοί εκάψανε χωριά και περιουσίες

Σκοτώσανε μικρά παιδιά γερόντους στσʼ εκκλησίες

Μα φλόγα η ψυχή μας και πνοή στη γή και στα νερά μας

Πάντα τʼ ανέμου βία η Βίεννος θα χτίζει τα όνειρά μας

(Πάντα μʼ ανέμου βία στη Βίεννο θα ναι τα όνειρά μας)

Ο Δίας ήτονε θεός κι ο Βίεννος Κουρήτης

Απού χτισε τη Βίεννο πόλη ιερή τση Κρήτης

Φωθιές πολλές εκάψανε της Βιάννου μας τα μέρη

Μα οι αγάπες μας κρατήσανε όσα ο καιρός θα φέρει

Βιαννίτης τση φωθιάς παιδί στσι πυρκαγιές δε φεύγει

Φλόγα η ψυχή ντου σπίθα ο νους και τʼ όνειρο γυρεύγει

Κόμη το μαντολίνο σου τα χέρια σου κεντούνε

Τʼ ανέμου δίδουνε ζωή τα τέλια σαν ηχούνε

Στη λύρα Αντώνη που κρατείς ανέμοι τραγουδούνε

Παίζε και κραθιε τσοι καλά να μην αποκαούμε

Μαθιό με το λυράκι σου σήκω να δώσεις λόγο

Λόγο στου Κόμη το βιολί στΑντώνη το λυράκι

Δημήτρης Χρηστάκης

Γ υ ν α ί κ α

Είναι εκείνη η κλεμμένη Πλευρά

η φτιαγμένη από Θεό και Χώμα

Μέσα της κρύβει - ζεστή φωλιά -

το Σπόρο της Ζωής

Και φύτρωσε και φώτισε η Πλάση

με της Εξέλιξης το Λογικό το σώμα

Εκείνη γεννήτορας του καρπού της Αρετής

και παλιά Αμαρτία του Δέντρου της Γνώσης

Αγάπη θάλασσα απέραντη των καραβιών Πλανεύτρα

Φωτιά του Προμηθέα και κεραυνού σημάδι

Περίεργη Πανδώρα αιώνια ανοίγει το κουτί

και σαν ξεφεύγουν τα δεινά η Ελπίδα πάντα μένει

Της Ομορφιάς του Έρωτα ευωδιαστό Λουλούδι

Σύμβολο είναι ξακουστό που ξεγελά το Χρόνο

Λαμπρού ήλιου τrsquo άγγιγμα και απύθμενο σκοτάδι

σεπτή ιέρεια της ζωής και κέρβερος του Άδη

Γυναίκα Μάνα τρυφερή και ατρόμητη αμαζόνα

του άντρα ετάχθη Σύντροφος του Σπιτικού θεμέλια

Περήφανη Καρυάτιδα της Τέχνης οδοιπόρος

ισορροπεί - απrsquo τη σκιά - τις τύχες των λαών

Αλεξάνδρα Κωστάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 5: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 5

25 Μάρτη 2013

Ν ανταμώσουμε ξανά στο δρόμο του αγώνα Μπορεί να κοντεύουν δυο αιώνες από το 21 κι όμως τα

θεμέλια που έβαλε φτάνουν ως τις μέρες μας Ήταν μια

επανάσταση που έμεινε ανολοκλήρωτη γιατί δεν κατάφερε

να κερδίσει μια για πάντα την ανεξαρτησία του τόπου Γιατί

άφησε πεσκέσι την εξάρτηση της χώρας από τα μεγάλα ξένα

αφεντικά που βρήκαν τους ντόπιους πιστούς υπηρέτες τους

πρόθυμους να τους υπακούσουν πιστά και να θυσιάσουν και

το λαό και τον τόπο στο βωμό των συμφερόντων τους

Από το αγγλικό το γαλλικό και το ρώσικο κόμμα και τις

απανωτές χρεοκοπίες και δικτατορίες από τους δυο

παγκόσμιους πολέμους την κατοχή και την αντίσταση

φτάσαμε στην ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση εναντίον του

λαού μετά το 44 και τη βίαιη εισβολή των Αμερικάνων που

έφτασε μέχρι τη χούντα Κι από κει στους μεγαλειώδεις

αντιδικτατορικούς αγώνες στον ldquoπαράδεισοrdquo της ΕΟΚ της ΕΕ

της ΟΝΕ και του ευρώ Και τώρα πια στην κόλαση της τρόικας

και του ΔΝΤ

Μια ιστορία εξάρτησης από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που

δε δίστασαν ποτέ να ματοκυλίσουν το λαό μας να του

επιβάλλουν τα πιο καταπιεστικά καθεστώτα να του αρπάξουν

με τη βία τον πλούτο που παράγει και να τον καταδικάσουν

στη φτώχεια και την εξαθλίωση Πάντα στηριζόμενες σε μια

ελληνική άρχουσα τάξη που ποτέ δε διανοήθηκε να τραβήξει

το δικό της δρόμο έστω για τα δικά της συμφέροντα αλλά

πάντα στήριζε την ισχύ και την εξουσία της στα λεφτά τα

όπλα και την πολιτική στήριξη που της παρείχαν οι ξένοι με

αντάλλαγμα την ίδια τη χώρα και το λαό της

Κι αν οι ιμπεριαλιστές βρίσκονται σε βαθιά κρίση και σε

ανελέητο ανταγωνισμό μεταξύ τους τόσο το χειρότερο για τις

εξαρτημένες χώρες Την κρίση και τους ανταγωνισμούς τους

θα τα πληρώσουν οι λαοί όπως πληρώνει ο δικός μας λαός τα

τελευταία χρόνια όπως ετοιμάζεται να πληρώσει και ο

κυπριακός λαός πολύ ακριβά

Η ιστορία όμως έχει και την άλλη της πλευρά Την πλευρά

αυτών που δεν υποτάχθηκαν δεν προσκύνησαν δε

φοβήθηκαν να τα βάλουν με τους κάθε είδους κατακτητές

Την πλευρά του λαού και των δικών του μικρών και μεγάλων

ηρώων των ηρώων της καθημερινότητας και των μεγάλων

γεγονότων Των ηρώων που έπεσαν στον αγώνα για λευτεριά

για ψωμί για δημοκρατία

Κι αυτή η ιστορία συνεχίζεται και εξελίσσεται μέχρι τις μέρες

μας Άλλοτε υποχωρεί κι άλλοτε κάνει τη δικιά της έφοδο στον

ουρανό Άλλοτε τα καταφέρνει κι άλλοτε όχι Όμως πάντα

επιμένει και εμπνέει τις επόμενες γενιές των λαϊκών

αγωνιστών τους επόμενους αγώνες

Αυτός είναι ο δρόμος των λαών Ο δρόμος του αγώνα μέχρι τη

νίκη Μέχρι να γίνει ο λαός πραγματικός αφέντης στον τόπο

του μέχρι να ανατρέψει το σάπιο σύστημα της

εκμετάλλευσης και να πετάξει έξω από τη χώρα τα γεράκια

του ιμπεριαλισμού και τους ντόπιους υποτακτικούς τους Και

να οικοδομήσει σχέσεις πραγματικής αλληλεγγύης και

συνεργασίας με τους γειτονικούς λαούς και τους λαούς όλου

του κόσμου στον αγώνα ενάντια στους κοινούς εχθρούς

Σε αυτό το δρόμο του αγώνα ν ανταμώσουμε ξανά

Να αναζητήσουμε τους τρόπους τις μορφές τα

εργαλεία εκείνα που θα μας βοηθήσουν να υψώσουμε

ξανά το ανάστημά μας και να βάλουμε εμείς φραγμό

στα σχέδιά τους

επιμέλεια Κ Παναγόπουλος

Τ α π α ι δ ι ά σ α ς δ ε ν ε ί ν α ι π α ι δ ι ά σ α ς

Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου

Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής για τη Ζωή

Δημιουργούνται διαμέσου εσένα αλλά όχι από σένα

Κι αν και βρίσκονται μαζί σου δε σου ανήκουν

Μπορείς να τους δώσεις την αγάπη σου αλλά όχι τις σκέψεις σου

Αφού ιδέες έχουν δικές τους

Μπορείς να δίνεις μια στέγη στο σώμα τους αλλά όχι και στις

ψυχές τους

Αφού οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο

που εσύ δεν πρόκειται να επισκεφτείς ούτε και στα όνειρά σου

Μπορείς να προσπαθήσεις να τους μοιάσεις

αλλά μη γυρέψεις να τα κάνεις σαν εσένα

Αφού η ζωή δεν πάει προς τα πίσω ούτε ακολουθεί στο δρόμο του

το χτες

Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου

ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε για να πάνε μπροστά

Χαλίλ Γκιμπράν

laquoO Κήπος του Προφήτηraquo (1923) - απόσπασμα

Πως μας θέλει η laquoαληθής δημοκρατίαraquo

Νὰ μὴν ἀκούω καὶ νὰ μὴ βλέπω νὰ πατῶ

Νὰ μὴ νογάω καὶ νά ῾χω τὸ στόμα βουλωτό

Νὰ μὴ μὲ φαρμακών᾿ ἡ μπόχα τοῦ καιροῦ μου

Χωρὶς αὐτιὰ καὶ μάτια μύτη καὶ μυαλό

μουγκὸς νὰ πηαίνω ὅποτε μοῦ ῾ρθει πρὸς νεροῦ μου

κι ἅμα τσινάει ὁ Γάϊδαρος νὰ μὴ γελῶ

Καὶ σὰ μὲ καρυδώνουνε μουνοῦχο σκλάβο

οἱ Ἀμερικάνοι ἐγὼ νὰ βλαστημάω τὸ Σλάβο

Κώστας Βάρναλης

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 6

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει

Ήταν κάποτε ένα πουλί που του άρεσε να πετάει

Θα μου πείτε όλα τα πουλιά αρέσκονται να πετούν Μα στο

συγκεκριμένο Δάσος το πέταγμα είχε απαγορευτεί εδώ και πολύ

πολύ καιρό

Έτσι μετά από αλλεπάλληλες γενιές πουλιών που δεν πετούσαν οι

νεοσσοί γεννιούνταν με όλο και πιο ασθενικές φτερούγες Τον

περασμένο χρόνο μάλιστα γεννήθηκε ένας κραυγαετός που δεν είχε

καθόλου φτερούγες

Ανάλογες απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά υπήρχαν βέβαια

και για τα άλλα ζώα Να σας πω για παράδειγμα ότι σε κανένα λαγό

δεν επιτρεπόταν να τρέχει Αν τον έβλεπαν οι Λύκοι που ήταν οι

φύλακες του Δάσους θα του έδιναν κλήση Αλλά για τα πουλιά οι

νόμοι ήταν αυστηρότεροι

Το γεγονός αυτό δεν ενοχλούσε παρά λιγοστά είδη πουλιών Δεν

ξέρω ποια ακριβώς ήταν δυστυχισμένα γιατί φοβούνταν και δεν το

τιτίβιζαν Όλα τα υπόλοιπα έδειχναν πολύ ικανοποιημένα μιας και

είχε επιλυθεί διαπαντός το πρόβλημα της διατροφής τους και

μπορούσαν να γεύονται νοστιμότατους μεζέδες χωρίς να κοπιάσουν

τα ίδια

Και οι φωλιές τους όμως ήταν ιδιαίτερα ευρύχωρες και άνετες Τους

τις είχαν κτίσει κοντά στο μέρος όπου συγκεντρώνονταν καθημερινά

όλα τα ζώα για να ακούσουν τι είχαν να πουν τα Τσακάλια

εκπροσωπώντας το Βασιλιά τους και στη συνέχεια να

ψυχαγωγηθούν με το φθηνό ndash η αλήθεια είναι ndash αλλά κατανοητό σε

όλους θέαμα που πρόσφεραν οι Βάτραχοι

Τα πουλιά λοιπόν δεν ήταν πια αναγκασμένα να εξασφαλίζουν τη

στέγη και την τροφή τους γιrsquo αυτό άλλωστε και είχαν ξεχάσει να

πετούν Αλλά εκείνο το πουλί ονειρευόταν κάθε νύχτα ότι πετούσε

Τα όνειρά του μάλιστα τον τελευταίο καιρό ήταν τόσο ζωντανά που

όταν ξυπνούσε ένοιωθε ότι αλήθεια μπορούσε να πετάξει Κι η

καρδιά του φτερούγισε από ευτυχία

Κάθε μέρα που ξεκινούσε για το σχολείο βυθιζόταν σε σκέψεις

Προσπαθούσε να αποκρυπτογραφήσει τη σημασία αυτών των

ονείρων Δεν είχε δει ποτέ όσο ζούσε κανένα πουλί να πετάει

Αφού λοιπόν δεν είχε συγκεκριμένη εμπειρία πώς γινόταν σε αυτή

την αποκλίνουσα κατάσταση συνειδητότητας των ονείρων του να

βλέπει ότι στη φύση των ομοίων του υπάρχει αυτή η ικανότητα

Βέβαια δεν ήξερε ο μικρός φτερωτός μας φίλος ότι ερωτήματα σαν

και αυτά απασχολούσαν εδώ και χρόνια έναν ολόκληρο

επιστημονικό κλάδο Στα πέρατα του δάσους μακριά από τον

οικισμό των ζώων στο τιτάνιο ερευνητικό κέντρο με τα ψηλά τείχη

που έφταναν ως στον ουρανό οι Κουκουβάγιες ολονυχτίς

μελετούσαν συστηματικά τέτοια ψυχολογικά θέματα

προσπαθώντας να εφεύρουν μία κατάλληλη μέθοδο ώστε να

εξαλείψουν τα υποσυνείδητα βιώματα

Αυτό λοιπόν ούτε το ήξερε ούτε το φανταζόταν ο

Σας ζητώ συγγνώμη για τη διακοπή αλλά τι γκάφα Λίγο έλειψε

να σας αποκαλύψω την ταυτότητα του ήρωα αυτής της πραγματικής

ιστορίας Ας βρω καλύτερα ένα ψευδώνυμο για το πουλί που

επιθυμούσε να πετάξει ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία του γιατί

δεν πρέπει να μάθει κανείς ότι υπάρχει κάποιος σε αυτή την

κοινωνία ζώων που έχει τέτοιες επιθυμίες ή που κάνει τέτοιες

ανήκουστες σκέψεις

Για να προφυλάξουμε το φίλο μας από τις Αλεπούδες που τρίβουν

τα χέρια τους όποτε ανακαλύπτουν τέτοια περιστατικά αφού

ασκούν επίσημα το επάγγελμα του καταδότη και φορολογούνται

μάλιστα γιrsquo αυτό ας τον φωνάζουμε από δω και πέρα

laquoΑιθεροβάμωνraquo Άλλωστε όπως σε ένα βάζο μαρμελάδα σημασία

δεν έχει η ετικέτα αλλά το περιεχόμενο έτσι και στα ζώα σημασία

δεν έχουν τα ονόματα αλλά οι ψυχές τους

Ο Αιθεροβάμων λοιπόν δε φανταζόταν καν ότι οι

επιστήμονες προσπαθούσαν να απαλλάξουν τα ζώα από τα

όνειρά τους

Περπατώντας όμως κάθε ξημέρωμα προς το σχολείο έκανε

περίπλοκες σκέψεις για τα όνειρα και ευχάριστες σκέψεις για

το πέταγμα Ήθελε να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να

ορίσει το συναίσθημα που βίωνε στα όνειρά του αλλά καμία

τέτοια λέξη δεν υπήρχε στο λεξιλόγιό του Εμείς βέβαια θα

μπορούσαμε να το πούμε αυτό απλά και αβίαστα laquoαίσθηση

ελευθερίαςraquo

Τις ώρες που βρισκόταν στο σχολείο ήταν αδύνατο να σκεφτεί

οτιδήποτε άλλο πέρα από τα μαθήματά του Αυτό από τη μία

οφειλόταν στο ότι ο δάσκαλος ήταν πολύ αυστηρός και

αυταρχικός και δεν επέτρεπε να μην προσέχουν τα ζώα τη

διδασκαλία του Από την άλλη τελείωνε φέτος το σχολείο και

έπρεπε να προσπαθήσει σκληρά για να πάρει το απολυτήριό

του ώστε να μπορέσει να εργαστεί στα μεγάλα δημόσια έργα

Δεν ήθελε να καταντήσει σαν τα τζιτζίκια που επειδή όλη

μέρα μπεκρολογούσαν τα άλλα ζώα τα κοιτούσαν

υποτιμητικά και τα περιθωριοποιούσαν αλλά δεν έκαναν

τίποτε γιrsquo αυτό

Έτσι και σήμερα μπήκε στην τάξη αποφασισμένος να

επιστήσει όλη του την προσοχή στο μάθημα Το Φίδι που

όλοι αποκαλούσαν σοφό δάσκαλο και το σέβονταν επειδή

είχε παρακολουθήσει ανώτατες πνευματικές σπουδές θα

αναφερόταν σε μια κρίσιμη περίοδο της Νεότερης Ιστορίας

του Δάσους και είχε ζητήσει να μη λείψει κανένας από την

παράδοση

Οι μαθητές άνοιξαν τα βιβλία τους στη σελίδα που τους

υποδείχτηκε και προσπάθησαν να ερμηνεύσουν και να

κατανοήσουν με την καθοδήγηση του δασκάλου τις εικόνες

που υπήρχαν εκεί Βλέπετε τα βιβλία σrsquo αυτό το σχολείο

ζώων περιείχαν κυρίως φανταχτερές και εντυπωσιακές

εικόνες που καθήλωναν τους μαθητές Τις εικόνες αυτές

κάποτε συνόδευαν κάποιες λιτές φράσεις χωρίς ρήματα ή ndash

σπανιότερα ndash σύντομα και ευκολομνημόνευτα κείμενα

Την προσοχή του Αιθεροβάμονα αιχμαλώτισε μια

συγκεκριμένη εικόνα που παρίστανε ένα δίποδο ον δυο μέτρα

ψηλό το οποίο το Φίδι αποκάλεσε laquoΆνθρωποraquo Τα μάτια του

Ανθρώπου πετούσαν σπίθες το στόμα του ήταν

παραμορφωμένο από τις οξείες κραυγές που άφηνε κι είχε

ιδιαίτερα τρομακτική όψη Στα χέρια του κρατούσε ένα

μεγάλο και μακρόστενο σιδερένιο εργαλείο Ο Αιθεροβάμων

έμαθε ότι το εργαλείο αυτό λεγόταν laquoόπλοraquo και ότι του έδινε

υπέρτατη εξουσία όταν το χρησιμοποιούσε για να επιβληθεί

και να σκοτώσει ζώα

Το αθώο πουλί ανατρίχιασε Η εικόνα αυτή ήταν πολύ πιο

φοβερή από εκείνες που παρουσίαζαν τα Τσακάλια κάθε

απόγευμα στο Χώρο Ενημέρωσης και Ψυχαγωγίας για να

θυμίσουν στο λαό ότι ο κίνδυνος να επιστρέψουν οι Εχθροί

και να καταλάβουν το Δάσος καραδοκούσε ακόμα

Σταλάζοντας ο φόβος στην καρδιά του Αιθεροβάμονα

υποσκέλισε την επιθυμία του να πετάξει Έφευγε τώρα από το

σχολείο βυθισμένος σε καινούριες σκέψεις Το γεγονός ότι τα

πιο εξέχοντα ζώα του δάσους ειδικά οι Νυφίτσες που

απάρτιζαν το βασιλικό συμβούλιο αλλά και ο ίδιος ο

Βασιλιάς μεριμνούσαν για την ασφάλεια όλων τον έκανε να

αναστενάξει από ανακούφιση Πόσο πιο εύκολο είναι αλήθεια

να αποφασίζει κάποιος άλλος για τη ζωή σου

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 7

Το Φίδι είχε διακηρύξει με στόμφο ότι η Αρκούδα δικαίως είχε

αναγορευτεί Βασιλιάς των Ζώων αφού διέθετε εξαίρετες ικανότητες

τόσο στη διακυβέρνηση όσο στο διπλωματικό πεδίο Η εκεχειρία που

είχε υπογράψει με τους Ανθρώπους ήταν ευνοϊκή για όλους και η

ειρήνη θα διαφυλασσόταν για πάντα έφτανε οι υπήκοοι να

τηρούσαν κατά γράμμα τις αυτοκρατορικές αποφάσεις Το Δάσος

είχε εξάλλου στη διάθεσή του ένα πολύ καλά εξοπλισμένο

στράτευμα Αγριόγατων που θα έδιναν και τη ζωή τους για την

προστασία του έθνους

Τόσο πολύ είχαν κατακλύσει οι σκέψεις το μυαλό του Αιθεροβάμονα

που δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι εδώ και ώρα είχε χαθεί μέσα στο

δάσος Ξυπνώντας λες από εφιάλτη και αντικρίζοντας το άγνωρο

τοπίο γύρω του του δημιουργήθηκε τέτοια αναστάτωση που

παραπάτησε και άρχισε να πέφτει κάθετα από έναν ψηλό γκρεμό

Νομίζοντας ότι το τέλος του είχε φτάσει έκλεισε τα μάτια και

προσευχήθηκε δυνατά Αχ και να γινόταν κάτι να σωθεί

Τότε κλάσματα δευτερολέπτου πριν από την πρόσκρουση στο

έδαφος και την τελική συντριβή του το πουλί που ονειρευόταν να

πετάξει πήρε τη μοίρα του στα χέρια του Ενστικτωδώς άρχισε να

χτυπάει με μανία τις φτερούγες του κατορθώνοντας να μειώσει την

ταχύτητα της πτώσης Βλέποντας ότι η προσπάθειά του είχε

αποτέλεσμα αναθάρρησε και χιλιοστά πάνω από το έδαφος με τη

μαεστρία που πετούσε στα όνειρά του άνοιξε διάπλατα τις

φτερούγες του και απογειώθηκε

Παρόλο που δεν μπορούσε ακόμη να πιστέψει την αίσια έκβαση της

ατυχούς περιπέτειάς του ούτε να καταλάβει σε βάθος τη

σπουδαιότητα που είχε το κατόρθωμα που θα του άλλαζε τη ζωή η

χαρά του ήταν απερίγραπτη και πρωτόγνωρη Προς στιγμή ξέχασε τις

ρητές απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά συνεπαρμένος καθώς

ήταν από το εναέριο παιχνίδι του και την κατάκτηση του ουράνιου

θόλου

Λίγο πιο πέρα από το μέρος όπου διαδραματίζονταν αυτά δυο

Ποντικοί μέλη της μυστικής υπηρεσίας κατέστρωναν χαμηλόφωνα

κάποιο δραστικό σχέδιο σύλληψης ενός Αγριογούρουνου που

φημολογούνταν ότι κρυβόταν κάπου στο δάσος Πράγματι ο

Αιθεροβάμων θα πλήρωνε ακριβά τη σχεδόν αλαζονική του

συμπεριφορά αν οι αδύναμες ακόμα φτερούγες του δεν τον

πρόδιδαν τελικά Η αγωνία τού παραλίγο άδοξου τέλους του και η

υπερπροσπάθεια του παρθενικού του πετάγματος τον είχαν κουράσει

τόσο πολύ που ξεπνοημένος υποχρεώθηκε να επιστρέψει στα

επίγεια

Στο γυρισμό ο Αιθεροβάμων παίρνοντας την απόφαση να μη

μοιραστεί με κανέναν την εμπειρία του επιτάχυνε το βήμα του Είχε

βλέπετε συναντήσει τους Ποντικούς που διακόπτοντας τη σιγανή

κουβέντα τους του είχαν ρίξει μια λοξή και ιδιαίτερα διαπεραστική

ματιά που έκανε την καρδιά του να σφιχτεί από ταραχή

Προσπερνώντας τους ένοιωσε μεγάλη ευγνωμοσύνη που από

καθαρή τύχη είχε προηγουμένως διαφύγει την προσοχή τους Δεν

είχε βέβαια προσέξει ότι ένα άλλο ζευγάρι περίεργα μάτια τον

παρακολουθούσαν όλη αυτή την ώρα να πετά

Πιστός στην απόφασή του ο Αιθεροβάμων δεν αποκάλυψε το μεγάλο

του μυστικό ούτε στους γονείς του Τους ρώτησε μόνο μια μέρα

δήθεν αδιάφορα laquoΣε τι χρησιμεύουν οι φτερούγεςraquo Ο πατέρας του

δεν αποκρίθηκε γιατί ήταν απορροφημένος στη σύνταξη μιας

αίτησης έγκρισης προς το Βασιλιά που αφορούσε την προέκταση της

φωλιάς τους Αλλά η μητέρα του έσπευσε να του ξεκαθαρίσει laquoΟι

φτερούγες κάνουν τα πουλιά πιο όμορφα παιδί μουraquo

Ο Ασβός γνωστός σε όλο το Δάσος για την παραφροσύνη του που

έτυχε να ακούσει τη συνομιλία χωρίς όντως να του απευθύνουν το

λόγο τραύλισε laquoΤάχα για να σκάβεις λάκκους τα rsquoχεις τα φτερά Για

να πετάς τα rsquoχεις ντεraquo Κανείς ασφαλώς δεν έπαιρνε στα

σοβαρά τον Ασβό και όλοι τον περιγελούσαν Γιατί

περιφερόταν πάντα άσκοπα στα λιβάδια και ανάμεσα στα

ζώα λέγοντας τέτοια τραγελαφικά

Μέσα στο Δάσος οι σχέσεις μεταξύ των ζώων ήταν τυπικές

και ψυχρές Το υπάρχον καθεστώς απαγόρευε τις στενές

κοινωνικές επαφές και καλλιεργούσε με επιτήδειο τρόπο το

φόβο και τη διχόνοια στα μέλη του Τα σαρκοβόρα ζώα

προκειμένου να αποκτήσουν υψηλότερη ιεραρχία στη

διακυβέρνηση στις υπηρεσίες ασφαλείας και στους

δημόσιους οργανισμούς είχαν συναινέσει να μην αναζητούν

τη λεία τους ανάμεσα στους υπηκόους κι έτσι επικρατούσε

σχετική ευρυθμία Ουσιαστικές και εγκάρδιες φιλίες όμως

δεν υπήρχαν ούτε ανάμεσα στα ζώα του ίδιου είδους

Τα περισσότερα ζώα εργάζονταν εντατικά στην κατασκευή

δημόσιων έργων Έτσι τα ζαρκάδια οι λαγοί οι σκίουροι οι

σκαντζόχοιροι οι σαύρες τα κουνάβια και τα μυρμήγκια

ασκούσαν βαριά χειρωνακτικά επαγγέλματα ενώ οι

φασιανοί οι πέρδικες οι κούκοι και τα άλλα πουλιά είχαν

αναλάβει την ευθύνη να τα εποπτεύουν ώστε να μην

αποφεύγει κανείς από ραθυμία να εκτελεί τα καθήκοντά του

Την περίοδο που το Φίδι εξέδυε το δέρμα του και το σχολείο

ήταν κλειστό ο Αιθεροβάμων επισκεπτόταν συχνά τον

πατέρα του στη δουλειά

Η κατασκευή του νέου μεγάλου έργου της γέφυρας που θα

ένωνε τις όχθες του ποταμού ήταν επίπονη διαδικασία και τα

ζώα κατέβαλλαν πυρετώδεις προσπάθειες για να συμβάλουν

στην ανάπτυξη του Δάσους

Μια από εκείνες τις μέρες ένα ζαρκάδι ζήτησε άδεια να

λείψει για λίγες ώρες ούτως ώστε να μεταφέρει το μικρό του

στο γιατρό Ο επιστάτης του όμως που τύχαινε να είναι και

πατέρας του Αιθεροβάμονα δεν επέτρεψε στο ζαρκάδι να

φύγει γιατί δε θεώρησε ότι η δικαιολογία του ευσταθούσε

Άλλωστε η περαίωση του έργου είχε καθυστερήσει κι έπρεπε

μέχρι το τέλος της εβδομάδας να παραδοθεί διαφορετικά θα

επιβάλλονταν κυρώσεις από τους ιθύνοντες

Πιθανόν η κατάσταση της υγείας του μικρού ήταν κρίσιμη

γιατί το ζαρκάδι που είχε τοποθετήσει την οικογένεια

ψηλότερα από κάθε άλλη αξία το έσκασε δίχως δεύτερη

σκέψη Χωρίς χρονοτριβή οι Λύκοι το πρόλαβαν και το

συνέβαλαν ενώ την επομένη το εξόρισαν για ανυποταγή

στερώντας του κάθε ελπίδα να ξανασμίξει με την οικογένειά

του Λίγο καιρό μετά ο Αιθεροβάμων πραγματοποιώντας μια

χαμηλή πτήση είδε ένα θηλυκό ζαρκάδι να κλαίει πάνω από

το νεκρό μικρό του

Γεγονότα σαν κι αυτό έζησε κι άλλα από τότε ο Αιθεροβάμων

Ίσως συνέβαιναν πάντα αλλά ο ίδιος δεν τα αντιλαμβανόταν

Τώρα όμως ήξερε να πετάει κι έβλεπε την αλήθεια

Λυπημένος αγανακτισμένος και προβληματισμένος

περιδιάβαινε στο δάσος προσπαθώντας να βρει μια λύση

μια διέξοδο Πόσο μεγάλη μοναξιά ένοιωθε Άραγε δεν

υπήρχε κανείς που να νοιώθει σαν αυτόν δεν υπήρχε ζώο

που να βιώνει την καταπίεση

Στο σημείο του δάσους που κάποτε είχε γλυτώσει από βέβαιο

θάνατο γιατί είχε ανοίξει τα φτερά του συνάντησε μια

χελώνα Το ερπετό άρχισε να τον πλησιάζει με αργά βήματα

και όταν επιτέλους έφτασε σε απόσταση τέτοια που να

μπορεί να του μιλήσει εμπιστευτικά του είπε laquoΣrsquo έχω δει να

πετάς και σrsquo έχω δει να κλαις Ξέρω τι σε απασχολεί και

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 8

Ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου μας που

μας βοήθησαν με την εργασία τους με την οικονομική τους

ενίσχυση ή με την προσφορά τους για να υλοποιήσουμε τις

δράσεις μας

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους καρναβαλιστές και

θεατές που συμμετείχαν και διασκέδασαν στο

Παμβιαννίτικο Καρναβάλι 2013

Ευχαριστούμε τον Μανόλη Σπανάκη για την παρουσίαση

του Παμβιαννίτικου Καρναβαλιού 2013 και τον Δήμο

Βιάννου για την ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας που συμμετείχαν

και διασκέδασαν στο αποκριάτικο μασκέ πάρτι μας την

Τσικνοπέμπτη

Ευχαριστούμε τη Κούλα Αγαπάκη για την οικονομική της

ενίσχυση στην έκδοση της εφημερίδας μας

Ευχαριστούμε τους Νίκο Στυλιανάκη Νίκο Κικάκη Εύη

Παπαδάκη Μαρία Βερβελάκη Νίκο Λουλάκη Παπά

Γιώργη Χριστοδουλάκη και Χρυσούλα Γουρνιεζάκη για

την προσφορά εργασίας τους

Ευχαριστούμε τους νεώτερους φίλους μας Άρη Αγαπάκη

και Εύα Αγαπάκη για την βοήθεια τους

Ευχαριστούμε όλους τους συγχωριανούς μας και όχι

μόνο που προσέφεραν στο laquoΚοινωνικό καλάθιraquo στα

καταστήματα των Κώστα Πετράκη Αιμίλιου amp Γιώργου

Κοντονασάκη και Γιάννη Δαμουλάκη

Με βαθιά εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Ελπίζουμε να σας θυμηθήκαμε όλους αν κάποιον τον

λησμονήσαμε ζητάμε συγγνώμη και θα επανορθώσουμε

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

μπορώ να σε βοηθήσω Είμαι εκατόν πενήντα χρονών κι έχω

ζήσει καλύτερες μέρες Ξέρω τι θα πει ελεύθερη και

ευτυχισμένη φυσική ζωήraquo

Τα μάτια του Αιθεροβάμονα άνοιξαν διάπλατα Η χελώνα δεν

περίμενε απόκριση laquoΖω εδώ απομονωμένη με το μικρό μου

γιατί δεν αντέχω την υποκρισία και την υποτέλεια Κανείς δεν

ήξερε ότι κρυβόμαστε εδώ μέχρι που ανταμώσαμε τυχαία ένα

Αγριογούρουνο Το έψαχναν να το συλλάβουν γιατί έγραφε

στίχους και τραγούδια που υμνούσαν τα δικαιώματα των ζώων

Ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει τα άλλα Αγριογούρουνα

έχουν ήδη συλληφθεί και κανείς δεν ξέρει τι έχουν απογίνει

Τώρα το συνέλαβαν κι αυτό οι Ποντικοίraquo

Ο Αιθεροβάμων δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη Η χελώνα

φώναξε το μικρό της κι εκείνο ήρθε και κάθισε κοντά τους

Έμειναν για ώρα αμίλητοι Ύστερα το πουλί ρώτησε τη χελώνα

laquoΥπάρχει αλήθεια κάτι που μπορούμε να κάνουμεraquo

Η χελώνα καθάρισε το λαιμό της και σαν να περίμενε αυτή την

ερώτηση καιρό απάντησε laquoΕίναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι

μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα Είμαστε λίγοι και θα

χρειαστεί χρόνος να αφυπνίσουμε τα άλλα ζώα Εμένα η ζωή

μου τελειώνειraquo Έκανε μια μικρή παύση Έπειτα συνέχισε πιο

αποφασιστικά laquo Εσείς έχετε όλη τη ζωή μπροστά σας πετάξτε

λοιπόν μακριά Υπάρχουν κι άλλα δάση υπάρχει χώρος σrsquo αυτή

τη γη για τις ελεύθερες ψυχές για συνειδήσεις σαν τις δικές

σαςraquo

laquoΚι οι Άνθρωποιraquo ρώτησε ο Αιθεροβάμων laquoΟι Άνθρωποι δεν

είναι απειλήraquo

laquoΟι Άνθρωποι είναι ανόητοι και προβλέψιμοιraquo απάντησε η

χελώνα βοηθώντας το μικρό της να ανεβεί στη ράχη του

Αιθεροβάμονα

Και το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει έφυγε χωρίς να

κοιτάξει πια πίσω

Πένη Αποστολοπούλου

Εύφλεκτη είναι η ρακή και βγάνει μαντινάδες

Μα η Βιάννος μας δε σώζεται μονάχα με καντάδες

Νου και ψυχή ξυπνά η λύρα μας το λόγο μας να στρώσει

Στης Βιάννου τα καημένα τα χωριά τrsquo όνειρο να φυτρώσει

Φωθιές που καίνε λιόφυτα τη φλόγα μας δε σβήνουν

Στάχτες καπνοί θα φύγουνε κι ανάμνηση θα γίνουν

Κι οι Γερμανοί εκάψανε χωριά και περιουσίες

Σκοτώσανε μικρά παιδιά γερόντους στσʼ εκκλησίες

Μα φλόγα η ψυχή μας και πνοή στη γή και στα νερά μας

Πάντα τʼ ανέμου βία η Βίεννος θα χτίζει τα όνειρά μας

(Πάντα μʼ ανέμου βία στη Βίεννο θα ναι τα όνειρά μας)

Ο Δίας ήτονε θεός κι ο Βίεννος Κουρήτης

Απού χτισε τη Βίεννο πόλη ιερή τση Κρήτης

Φωθιές πολλές εκάψανε της Βιάννου μας τα μέρη

Μα οι αγάπες μας κρατήσανε όσα ο καιρός θα φέρει

Βιαννίτης τση φωθιάς παιδί στσι πυρκαγιές δε φεύγει

Φλόγα η ψυχή ντου σπίθα ο νους και τʼ όνειρο γυρεύγει

Κόμη το μαντολίνο σου τα χέρια σου κεντούνε

Τʼ ανέμου δίδουνε ζωή τα τέλια σαν ηχούνε

Στη λύρα Αντώνη που κρατείς ανέμοι τραγουδούνε

Παίζε και κραθιε τσοι καλά να μην αποκαούμε

Μαθιό με το λυράκι σου σήκω να δώσεις λόγο

Λόγο στου Κόμη το βιολί στΑντώνη το λυράκι

Δημήτρης Χρηστάκης

Γ υ ν α ί κ α

Είναι εκείνη η κλεμμένη Πλευρά

η φτιαγμένη από Θεό και Χώμα

Μέσα της κρύβει - ζεστή φωλιά -

το Σπόρο της Ζωής

Και φύτρωσε και φώτισε η Πλάση

με της Εξέλιξης το Λογικό το σώμα

Εκείνη γεννήτορας του καρπού της Αρετής

και παλιά Αμαρτία του Δέντρου της Γνώσης

Αγάπη θάλασσα απέραντη των καραβιών Πλανεύτρα

Φωτιά του Προμηθέα και κεραυνού σημάδι

Περίεργη Πανδώρα αιώνια ανοίγει το κουτί

και σαν ξεφεύγουν τα δεινά η Ελπίδα πάντα μένει

Της Ομορφιάς του Έρωτα ευωδιαστό Λουλούδι

Σύμβολο είναι ξακουστό που ξεγελά το Χρόνο

Λαμπρού ήλιου τrsquo άγγιγμα και απύθμενο σκοτάδι

σεπτή ιέρεια της ζωής και κέρβερος του Άδη

Γυναίκα Μάνα τρυφερή και ατρόμητη αμαζόνα

του άντρα ετάχθη Σύντροφος του Σπιτικού θεμέλια

Περήφανη Καρυάτιδα της Τέχνης οδοιπόρος

ισορροπεί - απrsquo τη σκιά - τις τύχες των λαών

Αλεξάνδρα Κωστάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 6: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 6

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει

Ήταν κάποτε ένα πουλί που του άρεσε να πετάει

Θα μου πείτε όλα τα πουλιά αρέσκονται να πετούν Μα στο

συγκεκριμένο Δάσος το πέταγμα είχε απαγορευτεί εδώ και πολύ

πολύ καιρό

Έτσι μετά από αλλεπάλληλες γενιές πουλιών που δεν πετούσαν οι

νεοσσοί γεννιούνταν με όλο και πιο ασθενικές φτερούγες Τον

περασμένο χρόνο μάλιστα γεννήθηκε ένας κραυγαετός που δεν είχε

καθόλου φτερούγες

Ανάλογες απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά υπήρχαν βέβαια

και για τα άλλα ζώα Να σας πω για παράδειγμα ότι σε κανένα λαγό

δεν επιτρεπόταν να τρέχει Αν τον έβλεπαν οι Λύκοι που ήταν οι

φύλακες του Δάσους θα του έδιναν κλήση Αλλά για τα πουλιά οι

νόμοι ήταν αυστηρότεροι

Το γεγονός αυτό δεν ενοχλούσε παρά λιγοστά είδη πουλιών Δεν

ξέρω ποια ακριβώς ήταν δυστυχισμένα γιατί φοβούνταν και δεν το

τιτίβιζαν Όλα τα υπόλοιπα έδειχναν πολύ ικανοποιημένα μιας και

είχε επιλυθεί διαπαντός το πρόβλημα της διατροφής τους και

μπορούσαν να γεύονται νοστιμότατους μεζέδες χωρίς να κοπιάσουν

τα ίδια

Και οι φωλιές τους όμως ήταν ιδιαίτερα ευρύχωρες και άνετες Τους

τις είχαν κτίσει κοντά στο μέρος όπου συγκεντρώνονταν καθημερινά

όλα τα ζώα για να ακούσουν τι είχαν να πουν τα Τσακάλια

εκπροσωπώντας το Βασιλιά τους και στη συνέχεια να

ψυχαγωγηθούν με το φθηνό ndash η αλήθεια είναι ndash αλλά κατανοητό σε

όλους θέαμα που πρόσφεραν οι Βάτραχοι

Τα πουλιά λοιπόν δεν ήταν πια αναγκασμένα να εξασφαλίζουν τη

στέγη και την τροφή τους γιrsquo αυτό άλλωστε και είχαν ξεχάσει να

πετούν Αλλά εκείνο το πουλί ονειρευόταν κάθε νύχτα ότι πετούσε

Τα όνειρά του μάλιστα τον τελευταίο καιρό ήταν τόσο ζωντανά που

όταν ξυπνούσε ένοιωθε ότι αλήθεια μπορούσε να πετάξει Κι η

καρδιά του φτερούγισε από ευτυχία

Κάθε μέρα που ξεκινούσε για το σχολείο βυθιζόταν σε σκέψεις

Προσπαθούσε να αποκρυπτογραφήσει τη σημασία αυτών των

ονείρων Δεν είχε δει ποτέ όσο ζούσε κανένα πουλί να πετάει

Αφού λοιπόν δεν είχε συγκεκριμένη εμπειρία πώς γινόταν σε αυτή

την αποκλίνουσα κατάσταση συνειδητότητας των ονείρων του να

βλέπει ότι στη φύση των ομοίων του υπάρχει αυτή η ικανότητα

Βέβαια δεν ήξερε ο μικρός φτερωτός μας φίλος ότι ερωτήματα σαν

και αυτά απασχολούσαν εδώ και χρόνια έναν ολόκληρο

επιστημονικό κλάδο Στα πέρατα του δάσους μακριά από τον

οικισμό των ζώων στο τιτάνιο ερευνητικό κέντρο με τα ψηλά τείχη

που έφταναν ως στον ουρανό οι Κουκουβάγιες ολονυχτίς

μελετούσαν συστηματικά τέτοια ψυχολογικά θέματα

προσπαθώντας να εφεύρουν μία κατάλληλη μέθοδο ώστε να

εξαλείψουν τα υποσυνείδητα βιώματα

Αυτό λοιπόν ούτε το ήξερε ούτε το φανταζόταν ο

Σας ζητώ συγγνώμη για τη διακοπή αλλά τι γκάφα Λίγο έλειψε

να σας αποκαλύψω την ταυτότητα του ήρωα αυτής της πραγματικής

ιστορίας Ας βρω καλύτερα ένα ψευδώνυμο για το πουλί που

επιθυμούσε να πετάξει ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία του γιατί

δεν πρέπει να μάθει κανείς ότι υπάρχει κάποιος σε αυτή την

κοινωνία ζώων που έχει τέτοιες επιθυμίες ή που κάνει τέτοιες

ανήκουστες σκέψεις

Για να προφυλάξουμε το φίλο μας από τις Αλεπούδες που τρίβουν

τα χέρια τους όποτε ανακαλύπτουν τέτοια περιστατικά αφού

ασκούν επίσημα το επάγγελμα του καταδότη και φορολογούνται

μάλιστα γιrsquo αυτό ας τον φωνάζουμε από δω και πέρα

laquoΑιθεροβάμωνraquo Άλλωστε όπως σε ένα βάζο μαρμελάδα σημασία

δεν έχει η ετικέτα αλλά το περιεχόμενο έτσι και στα ζώα σημασία

δεν έχουν τα ονόματα αλλά οι ψυχές τους

Ο Αιθεροβάμων λοιπόν δε φανταζόταν καν ότι οι

επιστήμονες προσπαθούσαν να απαλλάξουν τα ζώα από τα

όνειρά τους

Περπατώντας όμως κάθε ξημέρωμα προς το σχολείο έκανε

περίπλοκες σκέψεις για τα όνειρα και ευχάριστες σκέψεις για

το πέταγμα Ήθελε να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να

ορίσει το συναίσθημα που βίωνε στα όνειρά του αλλά καμία

τέτοια λέξη δεν υπήρχε στο λεξιλόγιό του Εμείς βέβαια θα

μπορούσαμε να το πούμε αυτό απλά και αβίαστα laquoαίσθηση

ελευθερίαςraquo

Τις ώρες που βρισκόταν στο σχολείο ήταν αδύνατο να σκεφτεί

οτιδήποτε άλλο πέρα από τα μαθήματά του Αυτό από τη μία

οφειλόταν στο ότι ο δάσκαλος ήταν πολύ αυστηρός και

αυταρχικός και δεν επέτρεπε να μην προσέχουν τα ζώα τη

διδασκαλία του Από την άλλη τελείωνε φέτος το σχολείο και

έπρεπε να προσπαθήσει σκληρά για να πάρει το απολυτήριό

του ώστε να μπορέσει να εργαστεί στα μεγάλα δημόσια έργα

Δεν ήθελε να καταντήσει σαν τα τζιτζίκια που επειδή όλη

μέρα μπεκρολογούσαν τα άλλα ζώα τα κοιτούσαν

υποτιμητικά και τα περιθωριοποιούσαν αλλά δεν έκαναν

τίποτε γιrsquo αυτό

Έτσι και σήμερα μπήκε στην τάξη αποφασισμένος να

επιστήσει όλη του την προσοχή στο μάθημα Το Φίδι που

όλοι αποκαλούσαν σοφό δάσκαλο και το σέβονταν επειδή

είχε παρακολουθήσει ανώτατες πνευματικές σπουδές θα

αναφερόταν σε μια κρίσιμη περίοδο της Νεότερης Ιστορίας

του Δάσους και είχε ζητήσει να μη λείψει κανένας από την

παράδοση

Οι μαθητές άνοιξαν τα βιβλία τους στη σελίδα που τους

υποδείχτηκε και προσπάθησαν να ερμηνεύσουν και να

κατανοήσουν με την καθοδήγηση του δασκάλου τις εικόνες

που υπήρχαν εκεί Βλέπετε τα βιβλία σrsquo αυτό το σχολείο

ζώων περιείχαν κυρίως φανταχτερές και εντυπωσιακές

εικόνες που καθήλωναν τους μαθητές Τις εικόνες αυτές

κάποτε συνόδευαν κάποιες λιτές φράσεις χωρίς ρήματα ή ndash

σπανιότερα ndash σύντομα και ευκολομνημόνευτα κείμενα

Την προσοχή του Αιθεροβάμονα αιχμαλώτισε μια

συγκεκριμένη εικόνα που παρίστανε ένα δίποδο ον δυο μέτρα

ψηλό το οποίο το Φίδι αποκάλεσε laquoΆνθρωποraquo Τα μάτια του

Ανθρώπου πετούσαν σπίθες το στόμα του ήταν

παραμορφωμένο από τις οξείες κραυγές που άφηνε κι είχε

ιδιαίτερα τρομακτική όψη Στα χέρια του κρατούσε ένα

μεγάλο και μακρόστενο σιδερένιο εργαλείο Ο Αιθεροβάμων

έμαθε ότι το εργαλείο αυτό λεγόταν laquoόπλοraquo και ότι του έδινε

υπέρτατη εξουσία όταν το χρησιμοποιούσε για να επιβληθεί

και να σκοτώσει ζώα

Το αθώο πουλί ανατρίχιασε Η εικόνα αυτή ήταν πολύ πιο

φοβερή από εκείνες που παρουσίαζαν τα Τσακάλια κάθε

απόγευμα στο Χώρο Ενημέρωσης και Ψυχαγωγίας για να

θυμίσουν στο λαό ότι ο κίνδυνος να επιστρέψουν οι Εχθροί

και να καταλάβουν το Δάσος καραδοκούσε ακόμα

Σταλάζοντας ο φόβος στην καρδιά του Αιθεροβάμονα

υποσκέλισε την επιθυμία του να πετάξει Έφευγε τώρα από το

σχολείο βυθισμένος σε καινούριες σκέψεις Το γεγονός ότι τα

πιο εξέχοντα ζώα του δάσους ειδικά οι Νυφίτσες που

απάρτιζαν το βασιλικό συμβούλιο αλλά και ο ίδιος ο

Βασιλιάς μεριμνούσαν για την ασφάλεια όλων τον έκανε να

αναστενάξει από ανακούφιση Πόσο πιο εύκολο είναι αλήθεια

να αποφασίζει κάποιος άλλος για τη ζωή σου

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 7

Το Φίδι είχε διακηρύξει με στόμφο ότι η Αρκούδα δικαίως είχε

αναγορευτεί Βασιλιάς των Ζώων αφού διέθετε εξαίρετες ικανότητες

τόσο στη διακυβέρνηση όσο στο διπλωματικό πεδίο Η εκεχειρία που

είχε υπογράψει με τους Ανθρώπους ήταν ευνοϊκή για όλους και η

ειρήνη θα διαφυλασσόταν για πάντα έφτανε οι υπήκοοι να

τηρούσαν κατά γράμμα τις αυτοκρατορικές αποφάσεις Το Δάσος

είχε εξάλλου στη διάθεσή του ένα πολύ καλά εξοπλισμένο

στράτευμα Αγριόγατων που θα έδιναν και τη ζωή τους για την

προστασία του έθνους

Τόσο πολύ είχαν κατακλύσει οι σκέψεις το μυαλό του Αιθεροβάμονα

που δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι εδώ και ώρα είχε χαθεί μέσα στο

δάσος Ξυπνώντας λες από εφιάλτη και αντικρίζοντας το άγνωρο

τοπίο γύρω του του δημιουργήθηκε τέτοια αναστάτωση που

παραπάτησε και άρχισε να πέφτει κάθετα από έναν ψηλό γκρεμό

Νομίζοντας ότι το τέλος του είχε φτάσει έκλεισε τα μάτια και

προσευχήθηκε δυνατά Αχ και να γινόταν κάτι να σωθεί

Τότε κλάσματα δευτερολέπτου πριν από την πρόσκρουση στο

έδαφος και την τελική συντριβή του το πουλί που ονειρευόταν να

πετάξει πήρε τη μοίρα του στα χέρια του Ενστικτωδώς άρχισε να

χτυπάει με μανία τις φτερούγες του κατορθώνοντας να μειώσει την

ταχύτητα της πτώσης Βλέποντας ότι η προσπάθειά του είχε

αποτέλεσμα αναθάρρησε και χιλιοστά πάνω από το έδαφος με τη

μαεστρία που πετούσε στα όνειρά του άνοιξε διάπλατα τις

φτερούγες του και απογειώθηκε

Παρόλο που δεν μπορούσε ακόμη να πιστέψει την αίσια έκβαση της

ατυχούς περιπέτειάς του ούτε να καταλάβει σε βάθος τη

σπουδαιότητα που είχε το κατόρθωμα που θα του άλλαζε τη ζωή η

χαρά του ήταν απερίγραπτη και πρωτόγνωρη Προς στιγμή ξέχασε τις

ρητές απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά συνεπαρμένος καθώς

ήταν από το εναέριο παιχνίδι του και την κατάκτηση του ουράνιου

θόλου

Λίγο πιο πέρα από το μέρος όπου διαδραματίζονταν αυτά δυο

Ποντικοί μέλη της μυστικής υπηρεσίας κατέστρωναν χαμηλόφωνα

κάποιο δραστικό σχέδιο σύλληψης ενός Αγριογούρουνου που

φημολογούνταν ότι κρυβόταν κάπου στο δάσος Πράγματι ο

Αιθεροβάμων θα πλήρωνε ακριβά τη σχεδόν αλαζονική του

συμπεριφορά αν οι αδύναμες ακόμα φτερούγες του δεν τον

πρόδιδαν τελικά Η αγωνία τού παραλίγο άδοξου τέλους του και η

υπερπροσπάθεια του παρθενικού του πετάγματος τον είχαν κουράσει

τόσο πολύ που ξεπνοημένος υποχρεώθηκε να επιστρέψει στα

επίγεια

Στο γυρισμό ο Αιθεροβάμων παίρνοντας την απόφαση να μη

μοιραστεί με κανέναν την εμπειρία του επιτάχυνε το βήμα του Είχε

βλέπετε συναντήσει τους Ποντικούς που διακόπτοντας τη σιγανή

κουβέντα τους του είχαν ρίξει μια λοξή και ιδιαίτερα διαπεραστική

ματιά που έκανε την καρδιά του να σφιχτεί από ταραχή

Προσπερνώντας τους ένοιωσε μεγάλη ευγνωμοσύνη που από

καθαρή τύχη είχε προηγουμένως διαφύγει την προσοχή τους Δεν

είχε βέβαια προσέξει ότι ένα άλλο ζευγάρι περίεργα μάτια τον

παρακολουθούσαν όλη αυτή την ώρα να πετά

Πιστός στην απόφασή του ο Αιθεροβάμων δεν αποκάλυψε το μεγάλο

του μυστικό ούτε στους γονείς του Τους ρώτησε μόνο μια μέρα

δήθεν αδιάφορα laquoΣε τι χρησιμεύουν οι φτερούγεςraquo Ο πατέρας του

δεν αποκρίθηκε γιατί ήταν απορροφημένος στη σύνταξη μιας

αίτησης έγκρισης προς το Βασιλιά που αφορούσε την προέκταση της

φωλιάς τους Αλλά η μητέρα του έσπευσε να του ξεκαθαρίσει laquoΟι

φτερούγες κάνουν τα πουλιά πιο όμορφα παιδί μουraquo

Ο Ασβός γνωστός σε όλο το Δάσος για την παραφροσύνη του που

έτυχε να ακούσει τη συνομιλία χωρίς όντως να του απευθύνουν το

λόγο τραύλισε laquoΤάχα για να σκάβεις λάκκους τα rsquoχεις τα φτερά Για

να πετάς τα rsquoχεις ντεraquo Κανείς ασφαλώς δεν έπαιρνε στα

σοβαρά τον Ασβό και όλοι τον περιγελούσαν Γιατί

περιφερόταν πάντα άσκοπα στα λιβάδια και ανάμεσα στα

ζώα λέγοντας τέτοια τραγελαφικά

Μέσα στο Δάσος οι σχέσεις μεταξύ των ζώων ήταν τυπικές

και ψυχρές Το υπάρχον καθεστώς απαγόρευε τις στενές

κοινωνικές επαφές και καλλιεργούσε με επιτήδειο τρόπο το

φόβο και τη διχόνοια στα μέλη του Τα σαρκοβόρα ζώα

προκειμένου να αποκτήσουν υψηλότερη ιεραρχία στη

διακυβέρνηση στις υπηρεσίες ασφαλείας και στους

δημόσιους οργανισμούς είχαν συναινέσει να μην αναζητούν

τη λεία τους ανάμεσα στους υπηκόους κι έτσι επικρατούσε

σχετική ευρυθμία Ουσιαστικές και εγκάρδιες φιλίες όμως

δεν υπήρχαν ούτε ανάμεσα στα ζώα του ίδιου είδους

Τα περισσότερα ζώα εργάζονταν εντατικά στην κατασκευή

δημόσιων έργων Έτσι τα ζαρκάδια οι λαγοί οι σκίουροι οι

σκαντζόχοιροι οι σαύρες τα κουνάβια και τα μυρμήγκια

ασκούσαν βαριά χειρωνακτικά επαγγέλματα ενώ οι

φασιανοί οι πέρδικες οι κούκοι και τα άλλα πουλιά είχαν

αναλάβει την ευθύνη να τα εποπτεύουν ώστε να μην

αποφεύγει κανείς από ραθυμία να εκτελεί τα καθήκοντά του

Την περίοδο που το Φίδι εξέδυε το δέρμα του και το σχολείο

ήταν κλειστό ο Αιθεροβάμων επισκεπτόταν συχνά τον

πατέρα του στη δουλειά

Η κατασκευή του νέου μεγάλου έργου της γέφυρας που θα

ένωνε τις όχθες του ποταμού ήταν επίπονη διαδικασία και τα

ζώα κατέβαλλαν πυρετώδεις προσπάθειες για να συμβάλουν

στην ανάπτυξη του Δάσους

Μια από εκείνες τις μέρες ένα ζαρκάδι ζήτησε άδεια να

λείψει για λίγες ώρες ούτως ώστε να μεταφέρει το μικρό του

στο γιατρό Ο επιστάτης του όμως που τύχαινε να είναι και

πατέρας του Αιθεροβάμονα δεν επέτρεψε στο ζαρκάδι να

φύγει γιατί δε θεώρησε ότι η δικαιολογία του ευσταθούσε

Άλλωστε η περαίωση του έργου είχε καθυστερήσει κι έπρεπε

μέχρι το τέλος της εβδομάδας να παραδοθεί διαφορετικά θα

επιβάλλονταν κυρώσεις από τους ιθύνοντες

Πιθανόν η κατάσταση της υγείας του μικρού ήταν κρίσιμη

γιατί το ζαρκάδι που είχε τοποθετήσει την οικογένεια

ψηλότερα από κάθε άλλη αξία το έσκασε δίχως δεύτερη

σκέψη Χωρίς χρονοτριβή οι Λύκοι το πρόλαβαν και το

συνέβαλαν ενώ την επομένη το εξόρισαν για ανυποταγή

στερώντας του κάθε ελπίδα να ξανασμίξει με την οικογένειά

του Λίγο καιρό μετά ο Αιθεροβάμων πραγματοποιώντας μια

χαμηλή πτήση είδε ένα θηλυκό ζαρκάδι να κλαίει πάνω από

το νεκρό μικρό του

Γεγονότα σαν κι αυτό έζησε κι άλλα από τότε ο Αιθεροβάμων

Ίσως συνέβαιναν πάντα αλλά ο ίδιος δεν τα αντιλαμβανόταν

Τώρα όμως ήξερε να πετάει κι έβλεπε την αλήθεια

Λυπημένος αγανακτισμένος και προβληματισμένος

περιδιάβαινε στο δάσος προσπαθώντας να βρει μια λύση

μια διέξοδο Πόσο μεγάλη μοναξιά ένοιωθε Άραγε δεν

υπήρχε κανείς που να νοιώθει σαν αυτόν δεν υπήρχε ζώο

που να βιώνει την καταπίεση

Στο σημείο του δάσους που κάποτε είχε γλυτώσει από βέβαιο

θάνατο γιατί είχε ανοίξει τα φτερά του συνάντησε μια

χελώνα Το ερπετό άρχισε να τον πλησιάζει με αργά βήματα

και όταν επιτέλους έφτασε σε απόσταση τέτοια που να

μπορεί να του μιλήσει εμπιστευτικά του είπε laquoΣrsquo έχω δει να

πετάς και σrsquo έχω δει να κλαις Ξέρω τι σε απασχολεί και

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 8

Ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου μας που

μας βοήθησαν με την εργασία τους με την οικονομική τους

ενίσχυση ή με την προσφορά τους για να υλοποιήσουμε τις

δράσεις μας

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους καρναβαλιστές και

θεατές που συμμετείχαν και διασκέδασαν στο

Παμβιαννίτικο Καρναβάλι 2013

Ευχαριστούμε τον Μανόλη Σπανάκη για την παρουσίαση

του Παμβιαννίτικου Καρναβαλιού 2013 και τον Δήμο

Βιάννου για την ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας που συμμετείχαν

και διασκέδασαν στο αποκριάτικο μασκέ πάρτι μας την

Τσικνοπέμπτη

Ευχαριστούμε τη Κούλα Αγαπάκη για την οικονομική της

ενίσχυση στην έκδοση της εφημερίδας μας

Ευχαριστούμε τους Νίκο Στυλιανάκη Νίκο Κικάκη Εύη

Παπαδάκη Μαρία Βερβελάκη Νίκο Λουλάκη Παπά

Γιώργη Χριστοδουλάκη και Χρυσούλα Γουρνιεζάκη για

την προσφορά εργασίας τους

Ευχαριστούμε τους νεώτερους φίλους μας Άρη Αγαπάκη

και Εύα Αγαπάκη για την βοήθεια τους

Ευχαριστούμε όλους τους συγχωριανούς μας και όχι

μόνο που προσέφεραν στο laquoΚοινωνικό καλάθιraquo στα

καταστήματα των Κώστα Πετράκη Αιμίλιου amp Γιώργου

Κοντονασάκη και Γιάννη Δαμουλάκη

Με βαθιά εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Ελπίζουμε να σας θυμηθήκαμε όλους αν κάποιον τον

λησμονήσαμε ζητάμε συγγνώμη και θα επανορθώσουμε

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

μπορώ να σε βοηθήσω Είμαι εκατόν πενήντα χρονών κι έχω

ζήσει καλύτερες μέρες Ξέρω τι θα πει ελεύθερη και

ευτυχισμένη φυσική ζωήraquo

Τα μάτια του Αιθεροβάμονα άνοιξαν διάπλατα Η χελώνα δεν

περίμενε απόκριση laquoΖω εδώ απομονωμένη με το μικρό μου

γιατί δεν αντέχω την υποκρισία και την υποτέλεια Κανείς δεν

ήξερε ότι κρυβόμαστε εδώ μέχρι που ανταμώσαμε τυχαία ένα

Αγριογούρουνο Το έψαχναν να το συλλάβουν γιατί έγραφε

στίχους και τραγούδια που υμνούσαν τα δικαιώματα των ζώων

Ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει τα άλλα Αγριογούρουνα

έχουν ήδη συλληφθεί και κανείς δεν ξέρει τι έχουν απογίνει

Τώρα το συνέλαβαν κι αυτό οι Ποντικοίraquo

Ο Αιθεροβάμων δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη Η χελώνα

φώναξε το μικρό της κι εκείνο ήρθε και κάθισε κοντά τους

Έμειναν για ώρα αμίλητοι Ύστερα το πουλί ρώτησε τη χελώνα

laquoΥπάρχει αλήθεια κάτι που μπορούμε να κάνουμεraquo

Η χελώνα καθάρισε το λαιμό της και σαν να περίμενε αυτή την

ερώτηση καιρό απάντησε laquoΕίναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι

μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα Είμαστε λίγοι και θα

χρειαστεί χρόνος να αφυπνίσουμε τα άλλα ζώα Εμένα η ζωή

μου τελειώνειraquo Έκανε μια μικρή παύση Έπειτα συνέχισε πιο

αποφασιστικά laquo Εσείς έχετε όλη τη ζωή μπροστά σας πετάξτε

λοιπόν μακριά Υπάρχουν κι άλλα δάση υπάρχει χώρος σrsquo αυτή

τη γη για τις ελεύθερες ψυχές για συνειδήσεις σαν τις δικές

σαςraquo

laquoΚι οι Άνθρωποιraquo ρώτησε ο Αιθεροβάμων laquoΟι Άνθρωποι δεν

είναι απειλήraquo

laquoΟι Άνθρωποι είναι ανόητοι και προβλέψιμοιraquo απάντησε η

χελώνα βοηθώντας το μικρό της να ανεβεί στη ράχη του

Αιθεροβάμονα

Και το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει έφυγε χωρίς να

κοιτάξει πια πίσω

Πένη Αποστολοπούλου

Εύφλεκτη είναι η ρακή και βγάνει μαντινάδες

Μα η Βιάννος μας δε σώζεται μονάχα με καντάδες

Νου και ψυχή ξυπνά η λύρα μας το λόγο μας να στρώσει

Στης Βιάννου τα καημένα τα χωριά τrsquo όνειρο να φυτρώσει

Φωθιές που καίνε λιόφυτα τη φλόγα μας δε σβήνουν

Στάχτες καπνοί θα φύγουνε κι ανάμνηση θα γίνουν

Κι οι Γερμανοί εκάψανε χωριά και περιουσίες

Σκοτώσανε μικρά παιδιά γερόντους στσʼ εκκλησίες

Μα φλόγα η ψυχή μας και πνοή στη γή και στα νερά μας

Πάντα τʼ ανέμου βία η Βίεννος θα χτίζει τα όνειρά μας

(Πάντα μʼ ανέμου βία στη Βίεννο θα ναι τα όνειρά μας)

Ο Δίας ήτονε θεός κι ο Βίεννος Κουρήτης

Απού χτισε τη Βίεννο πόλη ιερή τση Κρήτης

Φωθιές πολλές εκάψανε της Βιάννου μας τα μέρη

Μα οι αγάπες μας κρατήσανε όσα ο καιρός θα φέρει

Βιαννίτης τση φωθιάς παιδί στσι πυρκαγιές δε φεύγει

Φλόγα η ψυχή ντου σπίθα ο νους και τʼ όνειρο γυρεύγει

Κόμη το μαντολίνο σου τα χέρια σου κεντούνε

Τʼ ανέμου δίδουνε ζωή τα τέλια σαν ηχούνε

Στη λύρα Αντώνη που κρατείς ανέμοι τραγουδούνε

Παίζε και κραθιε τσοι καλά να μην αποκαούμε

Μαθιό με το λυράκι σου σήκω να δώσεις λόγο

Λόγο στου Κόμη το βιολί στΑντώνη το λυράκι

Δημήτρης Χρηστάκης

Γ υ ν α ί κ α

Είναι εκείνη η κλεμμένη Πλευρά

η φτιαγμένη από Θεό και Χώμα

Μέσα της κρύβει - ζεστή φωλιά -

το Σπόρο της Ζωής

Και φύτρωσε και φώτισε η Πλάση

με της Εξέλιξης το Λογικό το σώμα

Εκείνη γεννήτορας του καρπού της Αρετής

και παλιά Αμαρτία του Δέντρου της Γνώσης

Αγάπη θάλασσα απέραντη των καραβιών Πλανεύτρα

Φωτιά του Προμηθέα και κεραυνού σημάδι

Περίεργη Πανδώρα αιώνια ανοίγει το κουτί

και σαν ξεφεύγουν τα δεινά η Ελπίδα πάντα μένει

Της Ομορφιάς του Έρωτα ευωδιαστό Λουλούδι

Σύμβολο είναι ξακουστό που ξεγελά το Χρόνο

Λαμπρού ήλιου τrsquo άγγιγμα και απύθμενο σκοτάδι

σεπτή ιέρεια της ζωής και κέρβερος του Άδη

Γυναίκα Μάνα τρυφερή και ατρόμητη αμαζόνα

του άντρα ετάχθη Σύντροφος του Σπιτικού θεμέλια

Περήφανη Καρυάτιδα της Τέχνης οδοιπόρος

ισορροπεί - απrsquo τη σκιά - τις τύχες των λαών

Αλεξάνδρα Κωστάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 7: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 7

Το Φίδι είχε διακηρύξει με στόμφο ότι η Αρκούδα δικαίως είχε

αναγορευτεί Βασιλιάς των Ζώων αφού διέθετε εξαίρετες ικανότητες

τόσο στη διακυβέρνηση όσο στο διπλωματικό πεδίο Η εκεχειρία που

είχε υπογράψει με τους Ανθρώπους ήταν ευνοϊκή για όλους και η

ειρήνη θα διαφυλασσόταν για πάντα έφτανε οι υπήκοοι να

τηρούσαν κατά γράμμα τις αυτοκρατορικές αποφάσεις Το Δάσος

είχε εξάλλου στη διάθεσή του ένα πολύ καλά εξοπλισμένο

στράτευμα Αγριόγατων που θα έδιναν και τη ζωή τους για την

προστασία του έθνους

Τόσο πολύ είχαν κατακλύσει οι σκέψεις το μυαλό του Αιθεροβάμονα

που δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι εδώ και ώρα είχε χαθεί μέσα στο

δάσος Ξυπνώντας λες από εφιάλτη και αντικρίζοντας το άγνωρο

τοπίο γύρω του του δημιουργήθηκε τέτοια αναστάτωση που

παραπάτησε και άρχισε να πέφτει κάθετα από έναν ψηλό γκρεμό

Νομίζοντας ότι το τέλος του είχε φτάσει έκλεισε τα μάτια και

προσευχήθηκε δυνατά Αχ και να γινόταν κάτι να σωθεί

Τότε κλάσματα δευτερολέπτου πριν από την πρόσκρουση στο

έδαφος και την τελική συντριβή του το πουλί που ονειρευόταν να

πετάξει πήρε τη μοίρα του στα χέρια του Ενστικτωδώς άρχισε να

χτυπάει με μανία τις φτερούγες του κατορθώνοντας να μειώσει την

ταχύτητα της πτώσης Βλέποντας ότι η προσπάθειά του είχε

αποτέλεσμα αναθάρρησε και χιλιοστά πάνω από το έδαφος με τη

μαεστρία που πετούσε στα όνειρά του άνοιξε διάπλατα τις

φτερούγες του και απογειώθηκε

Παρόλο που δεν μπορούσε ακόμη να πιστέψει την αίσια έκβαση της

ατυχούς περιπέτειάς του ούτε να καταλάβει σε βάθος τη

σπουδαιότητα που είχε το κατόρθωμα που θα του άλλαζε τη ζωή η

χαρά του ήταν απερίγραπτη και πρωτόγνωρη Προς στιγμή ξέχασε τις

ρητές απαγορεύσεις που ίσχυαν για τα πουλιά συνεπαρμένος καθώς

ήταν από το εναέριο παιχνίδι του και την κατάκτηση του ουράνιου

θόλου

Λίγο πιο πέρα από το μέρος όπου διαδραματίζονταν αυτά δυο

Ποντικοί μέλη της μυστικής υπηρεσίας κατέστρωναν χαμηλόφωνα

κάποιο δραστικό σχέδιο σύλληψης ενός Αγριογούρουνου που

φημολογούνταν ότι κρυβόταν κάπου στο δάσος Πράγματι ο

Αιθεροβάμων θα πλήρωνε ακριβά τη σχεδόν αλαζονική του

συμπεριφορά αν οι αδύναμες ακόμα φτερούγες του δεν τον

πρόδιδαν τελικά Η αγωνία τού παραλίγο άδοξου τέλους του και η

υπερπροσπάθεια του παρθενικού του πετάγματος τον είχαν κουράσει

τόσο πολύ που ξεπνοημένος υποχρεώθηκε να επιστρέψει στα

επίγεια

Στο γυρισμό ο Αιθεροβάμων παίρνοντας την απόφαση να μη

μοιραστεί με κανέναν την εμπειρία του επιτάχυνε το βήμα του Είχε

βλέπετε συναντήσει τους Ποντικούς που διακόπτοντας τη σιγανή

κουβέντα τους του είχαν ρίξει μια λοξή και ιδιαίτερα διαπεραστική

ματιά που έκανε την καρδιά του να σφιχτεί από ταραχή

Προσπερνώντας τους ένοιωσε μεγάλη ευγνωμοσύνη που από

καθαρή τύχη είχε προηγουμένως διαφύγει την προσοχή τους Δεν

είχε βέβαια προσέξει ότι ένα άλλο ζευγάρι περίεργα μάτια τον

παρακολουθούσαν όλη αυτή την ώρα να πετά

Πιστός στην απόφασή του ο Αιθεροβάμων δεν αποκάλυψε το μεγάλο

του μυστικό ούτε στους γονείς του Τους ρώτησε μόνο μια μέρα

δήθεν αδιάφορα laquoΣε τι χρησιμεύουν οι φτερούγεςraquo Ο πατέρας του

δεν αποκρίθηκε γιατί ήταν απορροφημένος στη σύνταξη μιας

αίτησης έγκρισης προς το Βασιλιά που αφορούσε την προέκταση της

φωλιάς τους Αλλά η μητέρα του έσπευσε να του ξεκαθαρίσει laquoΟι

φτερούγες κάνουν τα πουλιά πιο όμορφα παιδί μουraquo

Ο Ασβός γνωστός σε όλο το Δάσος για την παραφροσύνη του που

έτυχε να ακούσει τη συνομιλία χωρίς όντως να του απευθύνουν το

λόγο τραύλισε laquoΤάχα για να σκάβεις λάκκους τα rsquoχεις τα φτερά Για

να πετάς τα rsquoχεις ντεraquo Κανείς ασφαλώς δεν έπαιρνε στα

σοβαρά τον Ασβό και όλοι τον περιγελούσαν Γιατί

περιφερόταν πάντα άσκοπα στα λιβάδια και ανάμεσα στα

ζώα λέγοντας τέτοια τραγελαφικά

Μέσα στο Δάσος οι σχέσεις μεταξύ των ζώων ήταν τυπικές

και ψυχρές Το υπάρχον καθεστώς απαγόρευε τις στενές

κοινωνικές επαφές και καλλιεργούσε με επιτήδειο τρόπο το

φόβο και τη διχόνοια στα μέλη του Τα σαρκοβόρα ζώα

προκειμένου να αποκτήσουν υψηλότερη ιεραρχία στη

διακυβέρνηση στις υπηρεσίες ασφαλείας και στους

δημόσιους οργανισμούς είχαν συναινέσει να μην αναζητούν

τη λεία τους ανάμεσα στους υπηκόους κι έτσι επικρατούσε

σχετική ευρυθμία Ουσιαστικές και εγκάρδιες φιλίες όμως

δεν υπήρχαν ούτε ανάμεσα στα ζώα του ίδιου είδους

Τα περισσότερα ζώα εργάζονταν εντατικά στην κατασκευή

δημόσιων έργων Έτσι τα ζαρκάδια οι λαγοί οι σκίουροι οι

σκαντζόχοιροι οι σαύρες τα κουνάβια και τα μυρμήγκια

ασκούσαν βαριά χειρωνακτικά επαγγέλματα ενώ οι

φασιανοί οι πέρδικες οι κούκοι και τα άλλα πουλιά είχαν

αναλάβει την ευθύνη να τα εποπτεύουν ώστε να μην

αποφεύγει κανείς από ραθυμία να εκτελεί τα καθήκοντά του

Την περίοδο που το Φίδι εξέδυε το δέρμα του και το σχολείο

ήταν κλειστό ο Αιθεροβάμων επισκεπτόταν συχνά τον

πατέρα του στη δουλειά

Η κατασκευή του νέου μεγάλου έργου της γέφυρας που θα

ένωνε τις όχθες του ποταμού ήταν επίπονη διαδικασία και τα

ζώα κατέβαλλαν πυρετώδεις προσπάθειες για να συμβάλουν

στην ανάπτυξη του Δάσους

Μια από εκείνες τις μέρες ένα ζαρκάδι ζήτησε άδεια να

λείψει για λίγες ώρες ούτως ώστε να μεταφέρει το μικρό του

στο γιατρό Ο επιστάτης του όμως που τύχαινε να είναι και

πατέρας του Αιθεροβάμονα δεν επέτρεψε στο ζαρκάδι να

φύγει γιατί δε θεώρησε ότι η δικαιολογία του ευσταθούσε

Άλλωστε η περαίωση του έργου είχε καθυστερήσει κι έπρεπε

μέχρι το τέλος της εβδομάδας να παραδοθεί διαφορετικά θα

επιβάλλονταν κυρώσεις από τους ιθύνοντες

Πιθανόν η κατάσταση της υγείας του μικρού ήταν κρίσιμη

γιατί το ζαρκάδι που είχε τοποθετήσει την οικογένεια

ψηλότερα από κάθε άλλη αξία το έσκασε δίχως δεύτερη

σκέψη Χωρίς χρονοτριβή οι Λύκοι το πρόλαβαν και το

συνέβαλαν ενώ την επομένη το εξόρισαν για ανυποταγή

στερώντας του κάθε ελπίδα να ξανασμίξει με την οικογένειά

του Λίγο καιρό μετά ο Αιθεροβάμων πραγματοποιώντας μια

χαμηλή πτήση είδε ένα θηλυκό ζαρκάδι να κλαίει πάνω από

το νεκρό μικρό του

Γεγονότα σαν κι αυτό έζησε κι άλλα από τότε ο Αιθεροβάμων

Ίσως συνέβαιναν πάντα αλλά ο ίδιος δεν τα αντιλαμβανόταν

Τώρα όμως ήξερε να πετάει κι έβλεπε την αλήθεια

Λυπημένος αγανακτισμένος και προβληματισμένος

περιδιάβαινε στο δάσος προσπαθώντας να βρει μια λύση

μια διέξοδο Πόσο μεγάλη μοναξιά ένοιωθε Άραγε δεν

υπήρχε κανείς που να νοιώθει σαν αυτόν δεν υπήρχε ζώο

που να βιώνει την καταπίεση

Στο σημείο του δάσους που κάποτε είχε γλυτώσει από βέβαιο

θάνατο γιατί είχε ανοίξει τα φτερά του συνάντησε μια

χελώνα Το ερπετό άρχισε να τον πλησιάζει με αργά βήματα

και όταν επιτέλους έφτασε σε απόσταση τέτοια που να

μπορεί να του μιλήσει εμπιστευτικά του είπε laquoΣrsquo έχω δει να

πετάς και σrsquo έχω δει να κλαις Ξέρω τι σε απασχολεί και

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 8

Ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου μας που

μας βοήθησαν με την εργασία τους με την οικονομική τους

ενίσχυση ή με την προσφορά τους για να υλοποιήσουμε τις

δράσεις μας

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους καρναβαλιστές και

θεατές που συμμετείχαν και διασκέδασαν στο

Παμβιαννίτικο Καρναβάλι 2013

Ευχαριστούμε τον Μανόλη Σπανάκη για την παρουσίαση

του Παμβιαννίτικου Καρναβαλιού 2013 και τον Δήμο

Βιάννου για την ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας που συμμετείχαν

και διασκέδασαν στο αποκριάτικο μασκέ πάρτι μας την

Τσικνοπέμπτη

Ευχαριστούμε τη Κούλα Αγαπάκη για την οικονομική της

ενίσχυση στην έκδοση της εφημερίδας μας

Ευχαριστούμε τους Νίκο Στυλιανάκη Νίκο Κικάκη Εύη

Παπαδάκη Μαρία Βερβελάκη Νίκο Λουλάκη Παπά

Γιώργη Χριστοδουλάκη και Χρυσούλα Γουρνιεζάκη για

την προσφορά εργασίας τους

Ευχαριστούμε τους νεώτερους φίλους μας Άρη Αγαπάκη

και Εύα Αγαπάκη για την βοήθεια τους

Ευχαριστούμε όλους τους συγχωριανούς μας και όχι

μόνο που προσέφεραν στο laquoΚοινωνικό καλάθιraquo στα

καταστήματα των Κώστα Πετράκη Αιμίλιου amp Γιώργου

Κοντονασάκη και Γιάννη Δαμουλάκη

Με βαθιά εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Ελπίζουμε να σας θυμηθήκαμε όλους αν κάποιον τον

λησμονήσαμε ζητάμε συγγνώμη και θα επανορθώσουμε

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

μπορώ να σε βοηθήσω Είμαι εκατόν πενήντα χρονών κι έχω

ζήσει καλύτερες μέρες Ξέρω τι θα πει ελεύθερη και

ευτυχισμένη φυσική ζωήraquo

Τα μάτια του Αιθεροβάμονα άνοιξαν διάπλατα Η χελώνα δεν

περίμενε απόκριση laquoΖω εδώ απομονωμένη με το μικρό μου

γιατί δεν αντέχω την υποκρισία και την υποτέλεια Κανείς δεν

ήξερε ότι κρυβόμαστε εδώ μέχρι που ανταμώσαμε τυχαία ένα

Αγριογούρουνο Το έψαχναν να το συλλάβουν γιατί έγραφε

στίχους και τραγούδια που υμνούσαν τα δικαιώματα των ζώων

Ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει τα άλλα Αγριογούρουνα

έχουν ήδη συλληφθεί και κανείς δεν ξέρει τι έχουν απογίνει

Τώρα το συνέλαβαν κι αυτό οι Ποντικοίraquo

Ο Αιθεροβάμων δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη Η χελώνα

φώναξε το μικρό της κι εκείνο ήρθε και κάθισε κοντά τους

Έμειναν για ώρα αμίλητοι Ύστερα το πουλί ρώτησε τη χελώνα

laquoΥπάρχει αλήθεια κάτι που μπορούμε να κάνουμεraquo

Η χελώνα καθάρισε το λαιμό της και σαν να περίμενε αυτή την

ερώτηση καιρό απάντησε laquoΕίναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι

μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα Είμαστε λίγοι και θα

χρειαστεί χρόνος να αφυπνίσουμε τα άλλα ζώα Εμένα η ζωή

μου τελειώνειraquo Έκανε μια μικρή παύση Έπειτα συνέχισε πιο

αποφασιστικά laquo Εσείς έχετε όλη τη ζωή μπροστά σας πετάξτε

λοιπόν μακριά Υπάρχουν κι άλλα δάση υπάρχει χώρος σrsquo αυτή

τη γη για τις ελεύθερες ψυχές για συνειδήσεις σαν τις δικές

σαςraquo

laquoΚι οι Άνθρωποιraquo ρώτησε ο Αιθεροβάμων laquoΟι Άνθρωποι δεν

είναι απειλήraquo

laquoΟι Άνθρωποι είναι ανόητοι και προβλέψιμοιraquo απάντησε η

χελώνα βοηθώντας το μικρό της να ανεβεί στη ράχη του

Αιθεροβάμονα

Και το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει έφυγε χωρίς να

κοιτάξει πια πίσω

Πένη Αποστολοπούλου

Εύφλεκτη είναι η ρακή και βγάνει μαντινάδες

Μα η Βιάννος μας δε σώζεται μονάχα με καντάδες

Νου και ψυχή ξυπνά η λύρα μας το λόγο μας να στρώσει

Στης Βιάννου τα καημένα τα χωριά τrsquo όνειρο να φυτρώσει

Φωθιές που καίνε λιόφυτα τη φλόγα μας δε σβήνουν

Στάχτες καπνοί θα φύγουνε κι ανάμνηση θα γίνουν

Κι οι Γερμανοί εκάψανε χωριά και περιουσίες

Σκοτώσανε μικρά παιδιά γερόντους στσʼ εκκλησίες

Μα φλόγα η ψυχή μας και πνοή στη γή και στα νερά μας

Πάντα τʼ ανέμου βία η Βίεννος θα χτίζει τα όνειρά μας

(Πάντα μʼ ανέμου βία στη Βίεννο θα ναι τα όνειρά μας)

Ο Δίας ήτονε θεός κι ο Βίεννος Κουρήτης

Απού χτισε τη Βίεννο πόλη ιερή τση Κρήτης

Φωθιές πολλές εκάψανε της Βιάννου μας τα μέρη

Μα οι αγάπες μας κρατήσανε όσα ο καιρός θα φέρει

Βιαννίτης τση φωθιάς παιδί στσι πυρκαγιές δε φεύγει

Φλόγα η ψυχή ντου σπίθα ο νους και τʼ όνειρο γυρεύγει

Κόμη το μαντολίνο σου τα χέρια σου κεντούνε

Τʼ ανέμου δίδουνε ζωή τα τέλια σαν ηχούνε

Στη λύρα Αντώνη που κρατείς ανέμοι τραγουδούνε

Παίζε και κραθιε τσοι καλά να μην αποκαούμε

Μαθιό με το λυράκι σου σήκω να δώσεις λόγο

Λόγο στου Κόμη το βιολί στΑντώνη το λυράκι

Δημήτρης Χρηστάκης

Γ υ ν α ί κ α

Είναι εκείνη η κλεμμένη Πλευρά

η φτιαγμένη από Θεό και Χώμα

Μέσα της κρύβει - ζεστή φωλιά -

το Σπόρο της Ζωής

Και φύτρωσε και φώτισε η Πλάση

με της Εξέλιξης το Λογικό το σώμα

Εκείνη γεννήτορας του καρπού της Αρετής

και παλιά Αμαρτία του Δέντρου της Γνώσης

Αγάπη θάλασσα απέραντη των καραβιών Πλανεύτρα

Φωτιά του Προμηθέα και κεραυνού σημάδι

Περίεργη Πανδώρα αιώνια ανοίγει το κουτί

και σαν ξεφεύγουν τα δεινά η Ελπίδα πάντα μένει

Της Ομορφιάς του Έρωτα ευωδιαστό Λουλούδι

Σύμβολο είναι ξακουστό που ξεγελά το Χρόνο

Λαμπρού ήλιου τrsquo άγγιγμα και απύθμενο σκοτάδι

σεπτή ιέρεια της ζωής και κέρβερος του Άδη

Γυναίκα Μάνα τρυφερή και ατρόμητη αμαζόνα

του άντρα ετάχθη Σύντροφος του Σπιτικού θεμέλια

Περήφανη Καρυάτιδα της Τέχνης οδοιπόρος

ισορροπεί - απrsquo τη σκιά - τις τύχες των λαών

Αλεξάνδρα Κωστάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 8: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 8

Ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου μας που

μας βοήθησαν με την εργασία τους με την οικονομική τους

ενίσχυση ή με την προσφορά τους για να υλοποιήσουμε τις

δράσεις μας

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους καρναβαλιστές και

θεατές που συμμετείχαν και διασκέδασαν στο

Παμβιαννίτικο Καρναβάλι 2013

Ευχαριστούμε τον Μανόλη Σπανάκη για την παρουσίαση

του Παμβιαννίτικου Καρναβαλιού 2013 και τον Δήμο

Βιάννου για την ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης

Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας που συμμετείχαν

και διασκέδασαν στο αποκριάτικο μασκέ πάρτι μας την

Τσικνοπέμπτη

Ευχαριστούμε τη Κούλα Αγαπάκη για την οικονομική της

ενίσχυση στην έκδοση της εφημερίδας μας

Ευχαριστούμε τους Νίκο Στυλιανάκη Νίκο Κικάκη Εύη

Παπαδάκη Μαρία Βερβελάκη Νίκο Λουλάκη Παπά

Γιώργη Χριστοδουλάκη και Χρυσούλα Γουρνιεζάκη για

την προσφορά εργασίας τους

Ευχαριστούμε τους νεώτερους φίλους μας Άρη Αγαπάκη

και Εύα Αγαπάκη για την βοήθεια τους

Ευχαριστούμε όλους τους συγχωριανούς μας και όχι

μόνο που προσέφεραν στο laquoΚοινωνικό καλάθιraquo στα

καταστήματα των Κώστα Πετράκη Αιμίλιου amp Γιώργου

Κοντονασάκη και Γιάννη Δαμουλάκη

Με βαθιά εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Ελπίζουμε να σας θυμηθήκαμε όλους αν κάποιον τον

λησμονήσαμε ζητάμε συγγνώμη και θα επανορθώσουμε

Το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει (συνέχεια)

μπορώ να σε βοηθήσω Είμαι εκατόν πενήντα χρονών κι έχω

ζήσει καλύτερες μέρες Ξέρω τι θα πει ελεύθερη και

ευτυχισμένη φυσική ζωήraquo

Τα μάτια του Αιθεροβάμονα άνοιξαν διάπλατα Η χελώνα δεν

περίμενε απόκριση laquoΖω εδώ απομονωμένη με το μικρό μου

γιατί δεν αντέχω την υποκρισία και την υποτέλεια Κανείς δεν

ήξερε ότι κρυβόμαστε εδώ μέχρι που ανταμώσαμε τυχαία ένα

Αγριογούρουνο Το έψαχναν να το συλλάβουν γιατί έγραφε

στίχους και τραγούδια που υμνούσαν τα δικαιώματα των ζώων

Ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει τα άλλα Αγριογούρουνα

έχουν ήδη συλληφθεί και κανείς δεν ξέρει τι έχουν απογίνει

Τώρα το συνέλαβαν κι αυτό οι Ποντικοίraquo

Ο Αιθεροβάμων δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη Η χελώνα

φώναξε το μικρό της κι εκείνο ήρθε και κάθισε κοντά τους

Έμειναν για ώρα αμίλητοι Ύστερα το πουλί ρώτησε τη χελώνα

laquoΥπάρχει αλήθεια κάτι που μπορούμε να κάνουμεraquo

Η χελώνα καθάρισε το λαιμό της και σαν να περίμενε αυτή την

ερώτηση καιρό απάντησε laquoΕίναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι

μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα Είμαστε λίγοι και θα

χρειαστεί χρόνος να αφυπνίσουμε τα άλλα ζώα Εμένα η ζωή

μου τελειώνειraquo Έκανε μια μικρή παύση Έπειτα συνέχισε πιο

αποφασιστικά laquo Εσείς έχετε όλη τη ζωή μπροστά σας πετάξτε

λοιπόν μακριά Υπάρχουν κι άλλα δάση υπάρχει χώρος σrsquo αυτή

τη γη για τις ελεύθερες ψυχές για συνειδήσεις σαν τις δικές

σαςraquo

laquoΚι οι Άνθρωποιraquo ρώτησε ο Αιθεροβάμων laquoΟι Άνθρωποι δεν

είναι απειλήraquo

laquoΟι Άνθρωποι είναι ανόητοι και προβλέψιμοιraquo απάντησε η

χελώνα βοηθώντας το μικρό της να ανεβεί στη ράχη του

Αιθεροβάμονα

Και το πουλί που ονειρευόταν να πετάξει έφυγε χωρίς να

κοιτάξει πια πίσω

Πένη Αποστολοπούλου

Εύφλεκτη είναι η ρακή και βγάνει μαντινάδες

Μα η Βιάννος μας δε σώζεται μονάχα με καντάδες

Νου και ψυχή ξυπνά η λύρα μας το λόγο μας να στρώσει

Στης Βιάννου τα καημένα τα χωριά τrsquo όνειρο να φυτρώσει

Φωθιές που καίνε λιόφυτα τη φλόγα μας δε σβήνουν

Στάχτες καπνοί θα φύγουνε κι ανάμνηση θα γίνουν

Κι οι Γερμανοί εκάψανε χωριά και περιουσίες

Σκοτώσανε μικρά παιδιά γερόντους στσʼ εκκλησίες

Μα φλόγα η ψυχή μας και πνοή στη γή και στα νερά μας

Πάντα τʼ ανέμου βία η Βίεννος θα χτίζει τα όνειρά μας

(Πάντα μʼ ανέμου βία στη Βίεννο θα ναι τα όνειρά μας)

Ο Δίας ήτονε θεός κι ο Βίεννος Κουρήτης

Απού χτισε τη Βίεννο πόλη ιερή τση Κρήτης

Φωθιές πολλές εκάψανε της Βιάννου μας τα μέρη

Μα οι αγάπες μας κρατήσανε όσα ο καιρός θα φέρει

Βιαννίτης τση φωθιάς παιδί στσι πυρκαγιές δε φεύγει

Φλόγα η ψυχή ντου σπίθα ο νους και τʼ όνειρο γυρεύγει

Κόμη το μαντολίνο σου τα χέρια σου κεντούνε

Τʼ ανέμου δίδουνε ζωή τα τέλια σαν ηχούνε

Στη λύρα Αντώνη που κρατείς ανέμοι τραγουδούνε

Παίζε και κραθιε τσοι καλά να μην αποκαούμε

Μαθιό με το λυράκι σου σήκω να δώσεις λόγο

Λόγο στου Κόμη το βιολί στΑντώνη το λυράκι

Δημήτρης Χρηστάκης

Γ υ ν α ί κ α

Είναι εκείνη η κλεμμένη Πλευρά

η φτιαγμένη από Θεό και Χώμα

Μέσα της κρύβει - ζεστή φωλιά -

το Σπόρο της Ζωής

Και φύτρωσε και φώτισε η Πλάση

με της Εξέλιξης το Λογικό το σώμα

Εκείνη γεννήτορας του καρπού της Αρετής

και παλιά Αμαρτία του Δέντρου της Γνώσης

Αγάπη θάλασσα απέραντη των καραβιών Πλανεύτρα

Φωτιά του Προμηθέα και κεραυνού σημάδι

Περίεργη Πανδώρα αιώνια ανοίγει το κουτί

και σαν ξεφεύγουν τα δεινά η Ελπίδα πάντα μένει

Της Ομορφιάς του Έρωτα ευωδιαστό Λουλούδι

Σύμβολο είναι ξακουστό που ξεγελά το Χρόνο

Λαμπρού ήλιου τrsquo άγγιγμα και απύθμενο σκοτάδι

σεπτή ιέρεια της ζωής και κέρβερος του Άδη

Γυναίκα Μάνα τρυφερή και ατρόμητη αμαζόνα

του άντρα ετάχθη Σύντροφος του Σπιτικού θεμέλια

Περήφανη Καρυάτιδα της Τέχνης οδοιπόρος

ισορροπεί - απrsquo τη σκιά - τις τύχες των λαών

Αλεξάνδρα Κωστάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 9: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 9

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957)

ήταν Έλληνας μυθιστοριογράφος ποιητής και θεατρικός

συγγραφέας Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους

σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο

μεταφρασμένος παγκοσμίως Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της

κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του laquoΟ Χριστός

Ξανασταυρώνεταιraquo laquoΒίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo και laquoΟ

Τελευταίος Πειρασμόςraquo

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18

Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε

ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ήταν γιος του

καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) εμπόρου

γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 -

1932) και της Μαρίας (-1932) και είχε δύο αδελφές Στο Ηράκλειο

έβγαλε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

ξεκίνησε νομικές σπουδές

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το

δοκίμιο laquoΗ Αρρώστια του Αιώνοςraquo και το πρώτο του μυθιστόρημα

laquoΌφις και Kρίνοraquo (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) Τον επόμενο

χρόνο ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι Παράλληλα

σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί

Μπεργκσόν τις οποίες παρακολουθούσε Με την επιστροφή του

στην Ελλάδα δημοσίευσε αρκετές κριτικές μελέτες σε διάφορα

περιοδικά και εξέδωσε το 1909 τη διατριβή του επί υφηγεσία laquoΟ

Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείαςraquo

Το 1910 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Το 1911 παντρεύτηκε τη

Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912 κατατάχτηκε εθελοντής

αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου

Βενιζέλου Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην κίνηση για την ίδρυση

του Εκπαιδευτικού Ομίλου μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά το

1914 με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον

Όρος όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες ενώ περιηγήθηκαν

και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας Την περίοδο αυτή ήρθε σε

επαφή και με το έργο του Δάντη τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα

ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του μαζί με τον

Όμηρο και τον Μπεργκσόν Το 1915 άρχισε μια επιχείρηση ξυλείας

που απέτυχε στο Άγιο Όρος μαζί με τον Ιωάννη Σκορδίλη

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό

Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον

επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου Οι

εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο

μυθιστόρημα του laquoΟ Χριστός Ξανασταυρώνεταιraquo Τον επόμενο

χρόνο μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων ο

Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και

πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη Το 1922 επισκέφτηκε

τη Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Φρόυντ και τις

βουδιστικές γραφές Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία ενώ το 1924

έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία

Την περίοδο 1923-1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά

δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση την Παλαιστίνη την

Κύπρο και την Ισπανία όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο

δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη

Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι Επίσης

εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων laquoΕλεύθερος Τύποςraquo

και laquoΗ Καθημερινήraquo Είχε βέβαια γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου

το 1924 - το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926 - με την

οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό

γιατί με τον καλό του φίλο τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη

γυναίκα του θα πήγαιναν στις ΗΠΑ Τον Αύγουστο του 1924 ο

Καζαντζάκης φυλακίστηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης επειδή είχε

αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης

δυσαρεστημένων προσφύγων Σ αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο

Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου

Τον Μάιο του 1927 απομονώθηκε στην Αίγινα με σκοπό την

ολοκλήρωση της Οδύσσειας Τον ίδιο χρόνο ξεκίνησε την ανθολογία

των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου

του Ταξιδεύοντας ενώ το περιοδικό Αναγέννηση του Δημήτρη

Γλυνού δημοσίευσε την Aσκητική το φιλοσοφικό του έργο Τον

Οκτώβριο του 1927 ο Καζαντζάκης φεύγει για τη Μόσχα

προσκαλεσμένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης για

να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής

Επανάστασης Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη

Παναΐτ Ιστράτι μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα Τον

Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο laquoΑλάμπραraquo στην Αθήνα μιλάνε

εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι Στο

τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση Τόσο ο Καζαντζάκης όσο

και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός

διώχθηκαν δικαστικά Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου

αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ Τον Απρίλιο ο

Καζαντζάκης ξαναβρέθηκε στη Ρωσία όπου ολοκλήρωσε ένα

κινηματογραφικό σενάριο με θέμα τη Ρωσική Επανάσταση Τον

Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην

Τσεχοσλοβακία όπου ολοκλήρωσε στα γαλλικά τα

μυθιστορήματα Toda-Raba (μετονομασία του αρχικού τίτλου

Moscou a crie) και Kapetan Elia Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην

προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως

συγγραφέας Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba

έγινε με το ψευδώνυμο Νικολάι Καζάν

Το 1930 θα δικαζόταν πάλι ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό για την

laquoΑσκητικήraquo Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου αλλά κι αυτή δεν

έγινε ποτέ

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην

Αίγινα όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού

Μετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Επίσης έγραψε

ένα μέρος των ωδών που τα ονόμασε κάντα Αυτά

ενσωματώθηκαν αργότερα σ έναν τόμο με τον τίτλο Τερτσίνες

(1960) Αργότερα ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα

τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών Το 1935 πραγματοποίησε

ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά

του κείμενα Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια ένα επικό

ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου αποτελούμενο

από συνολικά 33333 στίχους και 24 ραψωδίες Η laquoΟδύσσειαraquo

είχε φτάσει τους 42000 στίχους Αφαίρεσε όμως μερικές

χιλιάδες ο Καζαντζάκης γιατί θεωρούσε γούρικο αριθμό το 3 Για

το έργο αυτό ο Καζαντζάκης εργαζόταν για δεκατρία χρόνια και

πριν την τελική του μορφή προηγήθηκαν οκτώ αναθεωρημένες

γραφές Η πρώτη αυτοέκδοση της laquoΟδύσσειαςraquo έγινε στην Αθήνα

τον Οκτώβρη του 1938 με χρήματα της Αμερικανίδας Joe

MacLeod Το ίδιο διάστημα πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν

σε εφημερίδες ή περιοδικά ενώ το μυθιστόρημά του Ο

Βραχόκηπος που το είχε γράψει στα Γαλλικά εκδόθηκε στην

Ολλανδία και τη Χιλή Κατά την περίοδο της κατοχής

συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της

Ιλιάδας Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός

του laquoΟ βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπάraquo

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών δραστηριοποιήθηκε έντονα

στην ελληνική πολιτική ζωή αναλαμβάνοντας την προεδρία της

Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης ενώ διετέλεσε και υπουργός

άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Σοφούλη από τις 26

Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946

Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των

σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων Το Μάρτιο του 1945 προσπαθεί

να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας αλλά αποτυγχάνει

για δύο ψήφους

Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος στοχαστής ήρθε στην Κρήτη το 1945

για τελευταία φορά και συγκεκριμένα το διάστημα από 29

Ιουνίου έως 6 Αυγούστου ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της

κυβέρνησης Σοφούλη προκειμένου να καταγράψει τις ωμότητες

του Γερμανικού Στρατού Κατοχής Ο Νίκος Καζαντζάκης που

συνοδευόταν από τους Γιάννη Καλιτσουνάκη και Γιάννη Κακριδή

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 10: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 10

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

διήλθε τα περισσότερα από τα μαρτυρικά χωριά κι ανάμεσά τους τα

καμένα και κατεστραμμένα χωριά της Βιάννου Το εξωφρενικό με

την έκθεση των ωμοτήτων (100 σελίδων) που ο Νίκος Καζαντζάκης

παρέδωσε στην κυβέρνησή του είναι ότι η έκθεση αυτή

laquoπεριέργωςraquo και laquoμυστηριωδώςraquo εξαφανίστηκε και ουδέποτε έγινε

χρήση της προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα μας το αυτονόητο

δηλαδή τις γερμανικές αποζημιώσεις Όπως laquoπεριέργωςraquo

ουδέποτε κάποιος την αναζήτησε και εν τέλει το μείζον αυτό

ιστορικό ντοκουμέντο διασώθηκε χάρις σε ένα αντίγραφο που

βρέθηκε στα χέρια του αείμνηστου Παντελή Πρεβελάκη και το

οποίο laquoξεθάφτηκεraquo το 1983 για να αποτελέσει του λοιπού ένα

σημαντικότατο και μη αμφισβητήσιμο ιστορικό στοιχείο

ο Λαός δεν σώζεται

σώζειhellip

Ν Καζαντζάκης

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου (1945) παντρεύεται την Ελένη

Σαμίου στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση με κουμπάρους τον Άγγελο

και την Άννα Σικελιανού

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νόμπελ Την

πρώτη απ την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που τον έχει

Πρόεδρο έχοντας συνυποψήφιό του τον Άγγελο Σικελιανό Επίσης

δυο φορές προτάθηκε το 1952 και 1953 απ τη Νορβηγική Εταιρεία

Λογοτεχνών ποτέ όμως απ την Ακαδημία της Αθήνας Τον επόμενο

χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση

μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων με απώτερο στόχο τη

γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών Παραιτήθηκε τελικά το

1948 προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο Για τον

σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας όπου τα

επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος

κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του

πεζογραφικού του έργου

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι γεγονός που τον

υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο

Παρίσι Τελικά έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι Ενώ ο

Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα η

Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του Κατηγορήθηκε ως

ιερόσυλος με βάση αποσπάσματα από τον Καπετάν Μιχάλη και το

σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953) έργο

το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα Το 1954 η Ιερά

Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την

απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη Ο ίδιος ο

Καζαντζάκης απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για τον

αφορισμό του έγραψε σε επιστολή του laquoΜου δώσατε μια κατάρα

Άγιοι Πατέρες σας δίνω μια ευχή Σας εύχομαι να ναι η συνείδησή

σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να στε τόσο ηθικοί και

θρήσκοι όσο είμαι εγώraquo Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν

τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη

καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης

Αθηναγόρας Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αυτοκέφαλη και

υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο δογματικά Επομένως

για τις οποιεσδήποτε ποινές που θα επιβάλλει δε χρειάζεται την

έγκριση του Πατριαρχείου Βέβαια τελικά δεν αφορίστηκε ο

Καζαντζάκης αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον

κατέκρινε και ακόμη και σήμερα δεν έχει αναιρέσει την απόφασή

της Επίσης ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον

Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής

Εκκλησίας

το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum Ο

Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην

Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή

Τερτυλλιανού laquoAd tuum Domine tribunal apelloraquo δηλαδή

laquoστο Δικαστήριό σου Κύριε κάνω έφεσηraquo Ο laquoΖορμπάςraquo του

Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την

επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο

βιβλίο της χρονιάς Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον

Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης

της Ιλιάδας ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην

Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός Τον επόμενο χρόνο

τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη ένα βραβείο το

οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών

χωρών Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο

ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957 προσκεκλημένος της κινεζικής

κυβέρνησης Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του

προσβληθείς από λευχαιμία Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη

της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της

Γερμανίας όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957

σε ηλικία 74 ετών Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η

λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του

1938 19 χρόνια πριν απ το τέλος του το οποίο αποδίδεται σε

βαριάς μορφής ασιατική γρίπη

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της

Ελευσίνας Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της

Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα

επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης

Ελλάδος Θεόκλητος απέρριψε Έτσι η σορός του συγγραφέα

μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Έπειτα από μεγάλη λειτουργία

στον Ναό του Αγίου Μηνά παρουσία του Αρχιεπισκόπου

Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων έγινε η ταφή του

Νίκου Καζαντζάκη στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν

κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου

Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο πάνω στα Βενετσάνικα

τείχη διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος Τη σορό συνόδευσαν ο

τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο

ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης ο οποίος αργότερα

τιμωρήθηκε

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε όπως το θέλησε

ο ίδιος η επιγραφή laquoΔεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι

τίποτα είμαι λέφτεροςraquo

Εργογραφία Πεζογραφία

Όφις και Κρίνο [με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή] χε

Αθήνα 1906

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Τυπ Δημητράκου

Αθήνα 1946

Ο Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης Αθήνα 1953

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται Δίφρος Αθήνα 1954

Ο τελευταίος πειρασμός Δίφρος Αθήνα 1955

Τόντα-Ράμπα μετάφρ Γιάννη Μαγκλή Δίφρος Αθήνα

1956

Ο φτωχούλης του Θεού Δίφρος Αθήνα 1956

Ο Βραχόκηπος μετάφρ Παντελή Πρεβελάκη Εστία

Αθήνα 1960

Αναφορά στον Γκρέκο Τυπ Κωνσταντινίδη Αθήνα 1961

Οι αδερφοφάδες χε Αθήνα 1963

Ποίηση

Οδύσεια Πυρσός Αθήνα 1938

Τερτσίνες Τυπ Κωνσταντινίδη amp Μιχαλά Αθήνα 1960

Δοκίμια

Ασκητική Salvatores Dei χε Αθήνα 1945

Συμπόσιον Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1971

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 11: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 11

Ν ί κ ο ς Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς (συνέχεια)

Θεατρικά Έργα

Θέατρο Α - Τραγωδίες με αρχαία θέματα Προμηθέας

(τριλογία) Κούρος Οδυσσέας Μέλισσα Δίφρος Αθήνα 1955

Θέατρο Β΄ - Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα Χριστός

Ιουλιανός ο Παραβάτης Νικηφόρος Φωκάς Κωνσταντίνος ο

Παλαιολόγος Δίφρος Αθήνα 1956

Θέατρο Γ - Τραγωδίες με διάφορα θέματα Καποδίστριας

Χριστόφορος Κολόμβος Σόδομα και Γόμορρα Βούδας

Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδιωτικά

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά Σεράπειον

Αλεξάνδρεια 1927

Τι είδα στη Ρουσία (από τα ταξίδια μου) Στοχαστής Αθήνα

1928

Ταξιδεύοντας Ισπανία Πυρσός Αθήνα 1937

Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα Πυρσός Αθήνα 1938

Ταξιδεύοντας Αγγλία Πυρσός Αθήνα 1941

Ταξιδεύοντας Ρουσία Δίφρος Αθήνα 1956

Ταξιδεύοντας Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος

- Ο Μοριάς χε Αθήνα 1961

Παιδικά Μυθιστορήματα

Μέγας Αλέξανδρος Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1979

Στα παλάτια της Κνωσού Ελ Καζαντζάκη Αθήνα 1980

Επιστολές

Επιστολές προς τη Γαλάτεια Δίφρος Αθήνα 1958

Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη Ελ

Καζαντζάκη Αθήνα 1965

Μεταφράσεις

Νίτσε Η γέννησις της τραγωδίας Φέξης Αθήνα 1912

Νίτσε Τάδε Έφη Ζαρατούστρας Φέξης Αθήνα 1913

Μπερξόν Το γέλοιο Φέξης Αθήνα 1914

Δάντης Η Θεία Κωμωδία Κύκλος Αθήνα 1934

Γκαίτε Φάουστ [Α΄μέρος] εφημερίδα Καθημερινή (83-

571937)

Γιοχάνες Γιόργκενσεν (Johannes Joslashrgensen) Ο Άγιος

Φραγκίσκος της Ασίζης χε Αθήνα 1951

Ομήρου Ιλιάδα (σε συνεργασία με τον Ι Θ Κακριδή) χε

Αθήνα 1955

Ομήρου Οδύσσεια (σε συνεργασία με τον ΙΘ Κακριδή) Τυπ

Μ Ρόδη Αθήνα 1965

Ο φτωχούλης του θεου 1956 (Αθήνα)

Κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές

Βασισμένες σε έργα του Νίκου Καζαντζάκη είναι οι ταινίες

Αλέξης Ζορμπάς

Ο τελευταίος πειρασμός

Μια ακόμα ταινία γυρίστηκε το 1956 βασισμένη στο

μυθιστόρημα του Καζαντζάκη laquoΟ Χριστός

ξανασταυρώνεταιraquo Ο τίτλος της ταινίας που τη σκηνοθέτησε

ο Ζυλ Ντασέν είναι laquoΕκείνος που έπρεπε να πεθάνειraquo

laquoΟ Χριστός ξανασταυρώνεταιraquo προβλήθηκε σαν σειρά από

την ΕΡΤ την περίοδο 1975-1976

Οι ταινίες του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από πλήθος

θρησκευόμενων πολιτών αλλά και εισαγγελικές παρεμβάσεις και

μηνύσεις

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Ένας χρόνος χωρίς τον Γιώργο Χρηστάκη

Έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (στις 16 Μαρτίου 2012)

ο Γιώργος Δ Χρηστάκης Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν

δημοκράτης με βαθιά δημοκρατική πίστη και φωτισμένη

προοδευτική σκέψη Υποστήριζε με πάθος ότι πίστευε

αληθινό δίκαιο και ωραίο

Ο Γεώργιος Δ Χρηστάκης γεννήθηκε στο Βαχό το 1920

Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το

1940 και υπηρέτησε ως δάσκαλος από το 1940 έως το 1947 σε

σχολεία στις Καριές Παναγιά και Θεολόγο της Θάσου -

Καβάλας και Αγίου Βασιλείου Αμιρών και Χαρασού των

επαρχιών Βιάννου και Πεδιάδος Ν Ηρακλείου Στο διάστημα

της Γερμανοϊταλικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ Το 1947 απολύθηκε από

την θέση του ως δάσκαλος με το Θrsquo ψήφισμα (laquoεμπνευσμένοraquo

από το άγριο αντιαριστερό μετεμφυλιακό κλίμα)

Από το 1947 έως το 1949 εργάστηκε σε βιβλιοπωλείο της

Αθήνας και παρακολούθησε μαθήματα του Αrsquo και Βrsquo έτους

στην Πάντειο Σχολή Τον Ιούλιο του 1949 (σε συνέχεια της

απόλυσής του από δάσκαλος) εκτοπίστηκε στη Μακρόνησο και

στη συνέχεια στον Άι Στράτη Εκμεταλλευόμενος τη χαλάρωση

για ένα χρονικό διάστημα των καταπιεστικών μέτρων που

ασκούνταν στο στρατόπεδο παρακολούθησε μαθήματα

λογιστικής δημοσιογραφίας και ρωσικής γλώσσας ενώ ο ίδιος

δίδασκε σε αγράμματους συνεξόριστους Το 1952 του

χορηγήθηκε προσωρινή άδεια Επέστρεψε στο χωριό του και

ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες Από το 1954 έμενε στο

Ηράκλειο και ασκούσε το επάγγελμα του βιβλιοπώλη ως το

1992 Διακινούσε όλες τις κατηγορίες του βιβλίου και χαρτικών

και ασχολιόταν σε περιορισμένο βαθμό με τυπογραφικές

εργασίες και βιβλιοδεσίες

Διετέλεσε μέλος των Δ Σ στους Συλλόγους Βιβλιοπωλών και

Εμπόρων Νομού Ηρακλείου επί 25 χρόνια

Από το Σεπτέμβριο του 1976 έως και το Γενάρη του 2003 κάτω

από αντίξοες συνθήκες κατόρθωσε να εκδίδει τη μηνιαία

εφημερίδα του laquoΒιαννίτικα Νέαraquo Μια ανιδιοτελής

προσπάθεια ενός πνευματικού ανθρώπου που με μοναδικό

κίνητρο την αγάπη του για τον τόπο αυτό προσπάθησε να

προβάλλει τα προβλήματα και τα ζητήματα της επαρχίας στην

αρχή και του δήμου αργότερα Με βαρύνουσα θέση στην

παλιά και νεότερη ιστορία του καθώς και στα στοιχεία του

λαϊκού βίου και πολιτισμού Να γίνει ένας ισχυρός συνδετικός

κρίκος των Βιαννιτών της διασποράς με τον τόπο καταγωγής

του Με τα laquoκέρδηraquo της εφημερίδας εξέδωσε σειρά βιβλίων

και μελετών

Ο Γιώργος Χρηστάκης ήταν ιδρυτής του Συλλόγου Βιαννιτών

laquoΟ Πατούχαςraquo και για πολλά χρόνια πρόεδρός του

Δεν σταμάτησε να εργάζεται σε όλους τους τομείς της

δραστηριότητάς του Αν και η υγεία του είχε κλονιστεί

εξακολουθούσε να καταπιάνεται με τα διάφορα συγγράμματά

του γύρω από τα προβλήματα της Βιάννου συνέχισε να

προσφέρει με την οργάνωση των Παμβιαννίτικων συνεδρίων

και του Συνεδρίου για τα Ολοκαυτώματα και ιδρύει την

laquoΙστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Ένωση Βιάννουraquo με τη

συμμετοχή εκπαιδευτικών από τη Βιάννο η οποία εκδίδει τις

laquoΒιαννίτικες Ρίζεςraquo

Από το 2007 και μέχρι τη τελευταία του στιγμή αγωνίστηκε να

σταματήσει η λειτουργία του λατομείου στην περιοχή του

Βαχού και να αποχαρακτηρισθεί η περιοχή από λατομική ζώνη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 12: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 12

Γιορτές του μήνα Φεβρουαρίου

Του Αγίου Τρύφωνα 1 Φεβρουαρίου Ο άγιος Τρύφωνας

θεωρείται φύλακας των αμπελιών

Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου Γιορτάζεται σε

ανάμνηση της συναντήσεως του Συμεών με το παιδίον

Ιησού (Λουκ 225)

Τότε γίνονται προβλέψεις laquoΌτι καιρό κάνει της

Υπαπαντής θα βαστάξει σαράντα ημέρεςraquo Αν είναι

καλός ο καιρός στις 2 Φεβρουαρίου ο βαρύς χειμώνας

θα διαρκέσει πολύ ακόμα Από τις 2 Φλεβάρη σταματούν

οι γιορτές και μαζί η αργία και η σχόλη

Του Αγίου Συμεών 3 Φεβρουαρίου Ο Άγιος τιμάται από

τις εγκύους που έλεγαν παρετυμολογώντας laquoγια να μη

γεννηθεί το παιδί σημειωμένοraquo

Του Αγίου Χαραλάμπους 10 Φεβρουαρίου

Πρώτη Κυριακή της Αποκριάς laquoΟι μεταμφιέσεις και οι

παράδοξοι χοροί των μασκαράδων γίνονται για να

ξυπνήσουν τα πνεύματα της βλαστήσεωςraquo

H Καθαρά Δευτέρα είναι μια πανάρχαιη γιορτή που

σχετίζεται κυρίως με τις πομπές των Κατ Αγρούς

Διονυσίων αλλά και με ορισμένες Απολλώνιες ιδέες

λατρευτικού περιεχομένου Στις μέρες μας συνηθίζεται ο

εορτασμός με ομαδική έξοδο στην εξοχή

Αρχαίες γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια Χόες Στην Αττική

γιόρταζαν τα πρώτα άνθη της αμυγδαλιάς με

διαγωνισμούς οινοποσίας Άνοιγαν τους πίθους με το

κρασί (πιθοίγια) και γέμιζαν τις κρασοκανάτες (χόες)

Νικητής ήταν όποιος άδειαζε πρώτος τον χούν που

χώραγε περισσότερο από δύο λίτρα

Φεβρουάριος ή Φλεβάρης

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα

februare που σημαίνει καθαίρω αγνίζω αποβάλλω τα καθάρματα

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος

μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά Είναι μήνας διαβατήριος και

αποκαθαρκτικός Το 153 πχ μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα

(δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο

Γρηγοριανό ημερολόγιο Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν

τελετές καθαρμών και εξαγνισμών

Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος - καθαρκτικός και το

ουδέτερο πληθυντικού februa σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος αλλά

και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε

Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας)

έμεινε η λέξη Φεβρουάριος

Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός

των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους

καθαρμούς και τους εξαγνισμούς

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους

στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα επειδή ήταν πολύ βροχερός τον

είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα

Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα

Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 πχ)

περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε

29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια

ακόμη ημέρα που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του

Αυτοκράτορα

Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό

έτος καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια

κάθε τέσσερα χρόνια

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο επειδή έχει 28 ημέρες

και κάθε τέσσερα χρόνια 29 Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε

δίσεκτο έτος ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο Το δίσεκτο έτος

δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι

ούτε να χτίζονται σπίτια

Λέγεται επίσης Φλιάρης Ληψομήνας Κουτσός Κουτσούκης ή

Μικρός (Κύπρος)

Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο γιατί

έχει κοντή ουρά αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους Επίσης

σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος διότι κατά κάποιο τρόπο είναι

κουτσουρεμένος

Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ

τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να

προέρχεται από την άλλη

Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα

των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών

Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει

σχέση με τις φλέβες της γης Ο λαός μας κατά τον Δημήτριο Σ

Λουκάτο παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη

επειδή laquoανοίγει τις φλέβες τουraquo και γεμίζει τη γη νερά

Κατ άλλους λέγεται Φλεβάρης γιατί παγώνει τις φλέβες της γης

Για τον άστατο καιρό ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος

γιατί δεν ξέρει τι κάνει

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες

Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά

και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα

Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα

Καθαρίζουν τα μαντριά

Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους

Σβαρνίζουν τα χωράφια

(Από το βιβλίο της Α Κυριακίδου-Νέστορος laquoΟι 12 μήνεςraquo) επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο μύθος γιατί ο Φλεβάρης έχει μόνο 28 μέρες

Μια χρονιά που η παραγωγή του κρασιού ήταν μικρή οι

μήνες Γενάρης Φλεβάρης και Μάρτιος συμφώνησαν να

ενώσουν σ ένα κοινό πιθάρι το κρασί τους και να το

χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια όλοι εξίσου

Ο Φλεβάρης που είχε βάλει πρώτος το δικό του το κρασί

άνοιξε μια τρύπα στο πιθάρι για να πιει το δικό του

μερίδιο χωρίς να τον καταλάβουν οι υπόλοιποι Φυσικά

μη μπορώντας να χορτάσει και να ελέγξει τον εαυτό του

ήπιε και το κρασί των άλλων

Έτσι ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θύμωσαν και για να τον

τιμωρήσουν του πήραν από μία μέρα κι έμεινε με 28 ενώ

αυτοί απέκτησαν 31 μέρες

Παροιμίες για το Φλεβάρη

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις ούτε να στεφανωθείς

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις Σάββατο μη στολιστείς

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει

Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη θ ανθίσει

Μα αν κάμει και πεισμώσει μες τα χιόνια θα μας

χώσει

Παπαντή καλοβρεμμένη ή κοφίνα γεμισμένη

Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να

πάψει

Καλοκαιριά της Παπαντής Μαρτιάτικος χειμώνας

Χιόνια του Φλεβαριού χρυσάφι του καλοκαιριού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 13: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 13

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η μάνα μου μας ετοίμαζε το γλυκό νεράντζι Και δεν ήταν δύσκολο να το βρούμε η νεραντζιά φορτωμένη κάθε χρόνο ήταν το στολίδι της αυλής μας Όταν ήταν έτοιμα τα νεράντζια τα κόβαμε για να γίνει αυτό το νόστιμο γλυκό

Γλυκό νεράντζι Υλικά 8 με 10 νεράντζια από τα οποία θα προκύψουν 35 - 40 ρολά νεράντζι 1 κιλό ζάχαρη και μισή κούπα ακόμη 1 ποτήρι νερό και μισό ακόμα Χυμό ενός λεμονιού Μια βανίλια

Πλένουμε σκουπίζουμε και τρίβουμε στο πιο ψιλό του τρίφτη τη φλούδα από τα νεράντζια Κόβουμε τα νεράντζια Αν είναι μικρά τα κόβουμε σε 4 φέτες Αν είναι μεγαλύτερα τα κόβουμε σε 6 φέτες Τα τυλίγουμε σε ρολά και τα στερεώνουμε με 1 - 2 οδοντογλυφίδες Πιο παλιά η μάνα μου τα περνούσε σε άσπρη κλώστη Τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε σε κρύο νερό σε μεγάλη κατσαρόλα να βράσουν 10 λεπτά Στραγγίζουμε το νερό ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και ξαναβράζουμε άλλα 10 λεπτά Επαναλαμβάνουμε για τρίτη φορά μετά τα βάζουμε σε μια λεκάνη για να γλυκάνουν 12 - 24 ώρες αλλάζοντας το νερό 3 - 4 φορές Όταν ξεπικράνουν τα στραγγίζουμε βγάζουμε τις οδοντογλυφίδες ή την κλωστή hellip και τα απλώνουμε πάνω σε μια πετσέτα μέχρι να στεγνώσουν καλά Βάζουμε τη ζάχαρη με το νερό να βράσουν για 5 λεπτά και βάζουμε τα ρολά μέσα στην κατσαρόλα Αν δημιουργηθεί αφρός τον βγάζουμε προσεκτικά με ένα κουτάλι χωρίς να παίρνουμε σιρόπι αφήνουμε μέχρι να δέσει το γλυκό Λίγο πριν δέσει προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και βράζουμε μέχρι να δέσει ελέγχουμε στάζοντας μία σταγόνα σιροπιού σε ένα πιατάκι και εάν στέκεται (σαν πέρλα) τότε έχει δέσει Σβήνουμε και αποσύρουμε και αφήνουμε να κρυώσει

Στα γλυκά του κουταλιού όπως είναι το νεράντζι το περγαμόντο το κίτρο η αναλογία είναι 1 κιλό ζάχαρη με 1 ποτήρι νερό στο 1 κιλό φλούδα αλλά προτιμώ να προσθέτω λίγο παραπάνω για να γίνεται παραπάνω σιρόπι και να σκεπάζει το γλυκό στο βάζο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Σ υ ν τ α γ έ ς τ η ς ε π ο χ ή ς

Κουλουράκια λαδιού με σουσάμι Υλικά 3 ποτήρια λάδι 2 ποτήρια ζάχαρη 2 ποτήρια σουσάμι 1 ποτήρι κρασί 1 κουταλάκι κοφτό σόδα 1 κουταλάκι κανέλλα 1 κουταλάκι γαρύφαλλο 1 μπέικιν Ξύσμα λεμονιού πορτοκαλιού 1250 γρ αλεύρι περίπου

Χτυπάτε το λάδι με τη ζάχαρη καλά μετά προσθέτετε το σουσάμι το κρασί όπου έχετε διαλύσει τη σόδα Έπειτα προσθέτετε τα υπόλοιπα υλικά και φτιάξτε ένα μαλακό ζυμάρι που να μην κολλάει στα χέρια Στη συνέχεια πλάθετε κουλουράκια και τα ψήνετε στους 180 βαθμούς μέχρι να ροδίσουν

η συνταγή είναι από την Φωτεινή Μαγουλάκη

Μπουρεκάκια με μυζήθρα

Είναι η εποχή της γλυκιάς μυζήθρας όπως λέμε στη Βιάννο και γενικότερα στην Ανατολική Κρήτη Εκτός από τα καλιτσουνάκια αλλά και τα γλυκά πιττάκια του τηγανιού που φτιάχνουμε με την γλυκιά μυζήθρα την ημέρα της αποκριάς συνηθίζονται και τα μπουρεκάκια

Υλικά frac12 κιλό φύλλο κρούστας Περίπου ένα κιλό μυζήθρα 2-3 κρόκους αυγών frac12 κούπα ζάχαρη 1 ως 3 ασπράδια αυγών ανάλογα πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα 1 κοφτή κουταλιά κανέλα 200 γραμμάρια βούτυρο γάλακτος

Για το σιρόπι 3 κούπες ζάχαρη 2 κούπες νερό 1 ξύλο κανέλα 5cm Το χυμό μισού λεμονιού

Εκτέλεση Ανακατεύουμε τη μυζήθρα με τη ζάχαρη τα αυγά και την κανέλα και με ένα πιρούνι την πατάμε μέχρι να μην έχει κόμπους και να γίνει ένα ομοιογενές κρεμώδες μείγμα Ζεσταίνουμε το βούτυρο σε μια κατσαρόλα και όταν έχει λιώσει το μισό το αποσύρουμε από τη φωτιά Το υπόλοιπο θα λιώσει από τη θερμότητα του λιωμένου Απλώνουμε τα φύλλα κρούστας χωρίζουμε τη μακριά πλευρά σε τρία ίσα μέρη και με κοφτερό μαχαιράκι χωρίζουμε το φύλλο σε τρεις λωρίδες Μπορούμε και να τα κόψουμε όλα μαζί και να δημιουργήσουμε μια στοίβα από την οποία θα παίρνουμε ένα - ένα φυλλαράκι Βουτυρώνουμε κάθε λωρίδα και βάζουμε στην άκρη της μια καλή κουταλιά μυζήθρα Την απλώνουμε κατά μήκος τη σκεπάζουμε από την άκρη και από τα πλάγια ξαναβουτυρώνουμε τα αβουτύρωτα μέρη του φύλλου και τυλίγουμε σε ρολό Βάζουμε τα μπουρεκάκια σ ένα ταψί και τα βουτυρώνουμε από πάνω Τα ψήνουμε στους 160 - 170 βαθμούς σε προθερμασμένο φούρνο στη μεσαία σχάρα για 50 - 55 περίπου λεπτά ή μέχρι να αποκτήσουν ένα χρυσό χρώμα Ανασηκώνουμε ένα για να ελέγξουμε αν είναι ψημένα και από την κάτω πλευρά πριν τα βγάλουμε από το φούρνο Πρέπει να είναι καλοψημένα για να μη λασπώσουν με το σιρόπι και να μείνει τραγανό το φύλλο Τ αφήνουμε να κρυώσουν

Βράζουμε τα υλικά του σιροπιού 5 λεπτά (από την στιγμή που αρχίζει ο βρασμός) και περιχύνουμε τα μπουρεκάκια Αφήνουμε να τραβήξουν το σιρόπι και σερβίρουμε Αν θέλουμε πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα ξανά Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτα το σιρόπι να κρυώσει και να σιροπιάσουμε ζεστά τα μπουρεκάκια Γενικά ακολουθούμε τον κανόνα κρύο το ένα - ζεστό το άλλο

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Κουλούρια ανεβατά με πορτοκάλι

Αυτά τα κουλουράκια συνηθίζονται στις νηστείες Υλικά Στα 4 κιλά αλεύρι 1 νεροπότηρο χυμό πορτοκάλι Μισό νεροπότηρο κανελόζουμο 1 νεροπότηρο αλουσιά 1 ποτηράκι ρακί 4 νεροπότηρα ζάχαρη 4 φλυτζάνες λάδι Μισό κουταλάκι κανέλλα Ξύσμα λεμονιού 2 μπέικιν

Προζύμι Με το μισό αλεύρι και το μισό λάδι κάνουμε προζύμι Το ανεπιάνουμε τρεις φορές και όταν είναι έτοιμο το ζυμώνουμε με τα άλλα υλικά Αν δεν χρησιμοποιήσουμε προζύμι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με μαγιά και τότε δεν βάζουμε το μπέικιν

Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα κυλούμε πάνω σε σουσάμι μετά τrsquo αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν Όταν είναι έτοιμα τα ψήνουμε στους 180 - 200 βαθμούς

Κάποιες νοικοκυρές αυτά τα κουλουράκια τα κάνουν ζεματιστά δηλαδή τα πλάθουν χωρίς να τα κυλήσουν σε σουσάμι όταν ανεβούν τα βουτούν για 1-2 λεπτά σε νερό που βράζει μετά τα κυλούν στο σουσάμι πλασμένα και τα φουρνίζουν Έτσι κολλά περισσότερο σουσάμι και επίσης αποκτούν πιο γυαλιστερή όψη

από το τετράδιο συνταγών της κας Βούλας Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 14: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 14

Η ευτυχία είναι απόφαση

Όλοι οι άνθρωποι σrsquo αυτό τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι

Αναζητάμε την ευτυχία συνεχώς στο δρόμο μας με κάθε λογής τρόπους

Όλοι μας ζητάμε από τη ζωή να νιώσουμε πλήρεις κι ολοκληρωμένοι και για καθένα από μας η

ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό

Η χαρά της ευτυχίας φίλοι μου είναι ένα βαθύ συναίσθημα ικανοποίησης που δεν καταλήγει στο

πόνο ούτε στη μιζέρια και τη θλίψη

Η ευτυχία είναι δικαίωμα του καθενός και πρέπει να βγαίνει από μέσα μας αυθόρμητα κι όμορφα

Είμαστε αλήθεια ευτυχισμένοι Με το μέσα μας είμαστε καλά Άλλοι θrsquo απαντήσουν ναι κι άλλοι όχι

άλλοι ίσως

Για πολλούς ευτυχία είναι μια δουλειά μια επιβράβευση μια γιορτή ένας γάμος μια γέννηση ενός

παιδιού ένα λαχείο ένα ταξίδι και τόσα άλλα

Σκοπός μας είναι να ζούμε καλά και να πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Από μικροί προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουνε να νιώθουμε

ευτυχισμένοι

Αλήθεια τα κάνουμε όλα αυτά Πραγματοποιούμε τα όνειρα μας

Μεγαλώνοντας με τα τόσα προβλήματα μας είναι σαν να ξεχνάμε παντελώς αυτά που

ονειρευόμαστε

Είναι σαν να ζούμε τη ζωή κάποιων άλλων συμβιβαζόμαστε με την καθημερινότητα την ρουτίνα και

αφήνουμε τα όνειρα μας να πετάξουν όπως τα πουλιά στον ουρανό

Πολλοί από μας περνούν μια ζωή γυρισμένη στον αυτόματο πιλότο η ζωή τους οδηγεί όπου θέλει

εκείνη χωρίς να έχουν επιλέξει προορισμό

Όμως έχουμε τη δύναμη νrsquo αλλάξουμε τα πάντα από μας εξαρτάται

Πολλές φορές τα θέλω μας έρχονται σε απίστευτη κόντρα με τα πρέπει μας εκεί πρέπει να

επιβιώσουν τα πιο ισχυρά

Εμείς ξέρουμε ποια είναι κι εμείς πρέπει να τα βγάλουμε στη φόρα χωρίς φόβους κι ενδοιασμούς

Γιατί η ζωή μας δεν αφόρα κανένα παρά μόνο εμάς Εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι εμείς θα

προχωρήσουμε μόνοι μας όπως μόνοι μας ξεκινήσαμε το δρόμο της ζωής

Καθημερινά σκεφτόμαστε πολλά και διάφορα άλλα τα κάνουμε άλλα παραμένουν σχέδια κι

άπιαστα όνειρα

Εκεί λοιπόν πρέπει να κυνηγήσουμε την ευτυχία μας να διώξουμε οτιδήποτε μας προκαλεί θλίψη

στεναχώρια κλάμα και πόνο εκεί στην άκρη στη γωνία μας περιμένει η ευτυχία

Σ΄ αυτό το σημείο η μιζέρια κι η δυστυχία έχουν ένα έντονο διάλογο μαζί τους

Στο χέρι μας είναι να πάρουμε τη στροφή και να περάσουμε αυτή τη γωνία και να συναντήσουμε

την πολυπόθητη ευτυχία

Στο χέρι μας είναι

ΑΚ

Μαντινάδες για την φιλία

από τον Νίκο Κουτεντάκη

Στη γειτονιά των αστεριών

θα βγω να σεργιανίσω

μήπως και δω τον φίλο μου

γι αυτήν να του μιλήσω

σαν έχεις φίλους καρδιακούς

να μην φοβάσαι πράμα

γιατί αυτοί θα σου βρεθούν

στο γέλιο και το κλάμα

Μέσα στα βάθη της καρδιάς

εκεί που το αίμα βγαίνει

την έχω τη φιλία μας

για πάντα φυλαγμένη

Έχω καρδιά ανερούβαλη

όμως σε σένα ανήκω

να την εκάνεις ότι θες

βρε φιλαράκι Νίκο

Φίλος σημαίνει δύναμη

στοργή εμπιστοσύνη

που χει δεσμούς πανίσχυρους

αγάπη και γαλήνη

Φιλία λέξη ιερή

και σπάνια συνάμα

που λίγοι την κατέχεται

κι αυτό είναι το δράμα

Θέε μου και δως της φώτιση

φώτιση να γλυτώσω

κι εμένα δως μου υπομονή

να μην την εσκοτώσω

Μεγαλώνοντας κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής πλούσια φτωχικά πήρα σπουδαία

μαθήματά ζωής από τον αείμνηστο πατέρα μου Άντρας από αυτούς που έπιαναν την πέτρα

την έστυβαν και έβγαζαν νερό Το να προσφέρει και να δημιουργεί από το τίποτα ήταν

χάρισμα του Πόσο τον θαύμαζα Ήθελα να του μοιάσω

Ερχόμενη στην Κρήτη πριν λίγα χρόνια είχα στον νου μου μια καλύτερη ζωή και εννοούσα

φυσικά μια καλύτερη ποιοτική ζωή Η ζωή στο χωριό ήταν όνειρο μου από τότε που ζούσα

τους τρελούς καθημερινούς ρυθμούς της Αθήνας Ήρθα με γεμάτη την καρδιά και το μυαλό

όνειρα μα με άδεια τσέπη Όνειρο να κάνω κάτι δικό μου ένα μαγαζί μα πέσαμε στην κρίση

και όπως λέει μια παροιμία μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα δεν κάνουμε Έτσι λοιπόν λέω στον

εαυτό μουhellip Ειρήνη μην πτοείσαιhellip σκέψου τον πατέρα σου δημιούργησε και πρόσφερε

Αφορμή ξεκίνησε η ξυλόσομπα που αγοράσαμε φέτος λόγω κρίσεως και αυτή να

γλυτώσουμε λίγο ρεύμα αναρωτιόμουν τι μπορώ να κάνω με όλη αυτή την στάχτη Μπήκα

στο διαδίκτυο και τι δεν βρήκα Έπαθα σεβντά βαρύ μερόνυχτα να ψάχνω όχι μόνο για την

χρήση της στάχτης διάβασα για το πως να φτιάχνουμε τα απορρυπαντικά μας τα είδη

καθαριότητας μας τα σαπουνάκια μας τις κρέμουλες για την περιποίηση μας και άλλα πολλά

και ωραία και το κυριότερο χωρίς πολλά έξοδα σχεδόν μηδενικό κόστος και το βασικότερο απ

όλα χωρίς χημικά Όλα αυτά θα είναι μεγάλη μου χαρά να τα μοιραστώ μαζί σας Για την

ώρα ένα μόνο θα σας πω και είναι αλήθεια Με 5 ευρώ κόστος έφτιαξα 80 λίτρα σαπούνι

Καλά διαβάσατε Την επόμενη φορά που θα ξαναγράψω στις Βιαννίτικες αθιβολές laquoΘεού

θέλοντος και εκδότη επιτρέποντοςraquo θα σας μάθω όλες τις συνταγές που έχω φτιάξει και έχω

δοκιμάσει στο δικό μου σπίτι

Έως τότε να είστε όλοι καλά και να χαμογελάτε

ΥΓ Αγαπημένη φράση Κατά τα άλλα εσείς που είστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε

μας και λίγο Δώστε μας πνοή στέγη και τροφή μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει

κρύο

Ειρήνη Κρητικού

Αινίγματα

1 Είμαι υφάντρα ζηλευτή

κανένας δε μου βγαίνει

μπροστά μου έχω το μαλλί και

πίσω μου το χτένι

2 Κέρατα έχω βόδι δεν είμαι

σαμάρι φορώ γάιδαρος δεν

είμαι περπατώ και γράφω

γραμματικός δεν είμαι

3 Βασιλιάς δεν είμαι κορώνα

φορώ ρολόι δεν είμαι τις ώρες

μετρώ

4 Το πρώτο μου είναι πρόθεση

πόλη το δεύτερό μου

αλλοίμονο του που θα πει όλο

το σύνολό μου

5 Είναι βαρύς σαν σίδερο είναι

γλυκός σαν μέλι ούτε στα χέρια

πιάνεται ούτε στη τσέπη

μπαίνει

Οι λύσεις των αινιγμάτων στη

σελίδα 16

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 15: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 15

Από τον κόσμο της μέλισσας

Ο ΠΣ Βιάννου μου ζήτησε να γράψω λίγα λόγια

γύρω από τη δουλειά μου στην εφημερίδα του Ένα

μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη

φιλοξενία

Αλήθεια τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτόν το θαυμαστό

κόσμο γι αυτόν τον τρελό κόσμο της μέλισσας

Προσωπικά δηλώνω μαγεμένος σ αυτά τα δέκα

περίπου χρόνια καθημερινής επαφής με τα μελίσσια

μου

Πολλά μπορούμε να πούμε ξαναλέω αλλά γι αρχή

έκρινα να μιλήσουμε καλύτερα για τι άλλο από το

σημαντικότερο προϊόν της μέλισσας το μέλι

Το νέκταρ λοιπόν που οι συλλέκτριες εργάτριες

παίρνουν από τα άνθη πετώντας από λουλούδι σε

λουλούδι από θάμνο σε θάμνο κι από δέντρο σε

δέντρο πρόκειται για το ζαχαρούχο υγρό που

τραβάει τα έντομα και αποτελεί την πρώτη ύλη της

πλειοψηφίας των μελιών

Γεμίζουν λοιπόν τον πρόλοβο τους με νέκταρ (έχει

υπολογιστεί για να γεμίσει αυτός ο πρόλοβος της

μέλισσας [40mmg] χρειάζεται να επισκεφτεί

τουλάχιστον 300 άνθη) επιστρέφουν στην κυψέλη

και παραδίδουν το φορτίο τους σ άλλες κι οι άλλες σ

άλλες κοκ (φαινόμενο τροφάλαξης) έως οι

αποθηκεύτριες τελικά εναποθέσουν στην κηρύθρα

ταυτόχρονα βέβαια χορεύοντας και τραγουδώντας

μεταφέρουν μηνύματα για τις άλλες που

παρακολουθούν με τα οποία τις βοηθούν να βρουν

τα μέρη που οι προηγούμενες επισκέφτηκαν για την

αναζήτηση γύρης ή νέκταρος με επιτυχία

M αυτή την εναλλαγή της τροφής τώρα από την μια

στην άλλη μέσα στον πρόλοβο της κάθε μέλισσας

ζυμώνεται το νέκταρ και ωριμάζει τελικώς μέσα στα

κελιά της κηρύθρας

Ώσπου μια ωραία ημέρα ένας πονηρός που λέγεται

μελισσοκόμος το κλέβει από τις μέλισσες και το

εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του

Το μέλι τώρα αυτή η φυσική τροφή πλούσια σε

βιταμίνες αμινοξέα πρωτεΐνες και μέταλλα γιατρεύει

κι ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές τα έλκη

του στομάχου την αϋπνία τους πονόλαιμους

μερικές καρδιακές παθήσεις επίσης αυξάνει τις

αιμογλοβίνες του αίματος και την μυϊκή δύναμη

Είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο

οργανισμό

Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν σrsquo ένα καλό

μεταβολισμό

Έχει βρεθεί ακόμα ότι εξαιτίας της υψηλής

περιεκτικότητας του σε σίδηρο βοηθά στην

αντιμετώπιση της αναιμίας Βοηθά ακόμα σε

περιπτώσεις δυσκοιλιότητας

Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει εγκαύματα και

πληγές

Το ελληνικό μέλι διακρίνεται διεθνώς για την

εξαιρετική ποιότητα του την θρεπτική αξία και τις

άριστες οργανοληπτικές του ιδιότητες που κυρίως

οφείλονται στην πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα της

χώρας μας

Αυτά τα λίγα για αρχή καθώς κάτι που μισώ

αφάνταστα είναι να γίνομαι κουραστικός Ίσως σε

κάποιο άλλο φύλλο της εφημερίδας του Συλλόγου να

πούμε κι άλλα πιο μαγικά γι αυτήν την κατά πολλούς

πλανεύτρα αγάπη την μέλισσα

Μπάμπης Κοντονασάκης

Η άσκηση στην Οστεοπόρωση

Ορισμός Οστεοπόρωσης Οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική

νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της

μικροαρχιτεκτονικής του οστικού ιστού με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική

αντοχή των οστών και των αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

Ο διπλός ρόλος της άσκησης στην Οστεοπόρωση Η άσκηση αποτελεί

πρόληψη γιατί αυξάνει την οστική μάζα έως και κατά τη διάρκεια της

εφηβείας (αύξηση οστών σε μήκος κυρίως από την επίδραση των ορμονών

του φύλου) στοχεύοντας στην απόκτηση μεγίστης οστικής πυκνότητας έως

την ηλικία των 25 ετών τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες Αυτό σημαίνει

μεγαλύτερα επίπεδα οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής

Επιπλέον κατά την ενηλικίωση η άσκηση συμβάλλει στην αντιμετώπιση της

Οστεοπόρωσης γιατί α) διατηρεί την οστική πυκνότητα στον ενήλικα β)

μειώνει την απώλεια οστικής πυκνότητας στην εμμηνόπαυση γ) καθυστερεί

το ρυθμό απώλειας οστικής πυκνότητας με την πάροδο της ηλικίας κατά τη

μέση και γεροντική ηλικία και δ) προφυλάσσει από τις πτώσεις

Τα οφέλη της άσκησης στην Οστεοπόρωση Μειώνει την απώλεια οστικής

πυκνότητας και αυξάνει την μυϊκή μάζα Διορθώνει τη στάση αυξάνει την

ευκαμψία βελτιώνει την ικανότητα ισορροπίας μειώνει τον κίνδυνο πτώσης

μειώνει την κόπωση ανακουφίζει τους πόνους βελτιώνει την

καρδιοαναπνευστική λειτουργία και φυσικά βελτιώνει την ποιότητα ζωής

Σχεδιασμός άσκησης

Πέντε βασικές αρχές λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζουμε πρόγραμμα

άσκησης για αύξηση της οστικής μάζας

Συγκεκριμενοποίηση Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να φορτίσει

συγκεκριμένα οστά ndash στόχους ή μέρη του σώματος Για παράδειγμα εάν

επιθυμούμε αύξηση οστικής μάζας στο ισχίο ή στο μηριαίο οστό είναι

απαραίτητο ένα πλάνο άσκησης που να γυμνάζει τα συγκεκριμένα μέρη

(τρέξιμο άλματα)

Υπερφόρτιση Για να προκαλέσουμε διέγερση για αύξηση της οστικής

πυκνότητας μέσω άσκησης σrsquo ένα οστό η άσκηση πρέπει να

υπερφορτίσει αυτό το οστό Το φορτίο που δέχεται ένα οστό κατά τη

διάρκεια της άσκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που βιώνει

το οστό κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής

Αναίρεση Στους ενήλικες τα οποιαδήποτε κέρδη στην οστική

πυκνότητα κατά τη διάρκεια του προγράμματος άσκησης θα χαθούν εάν

το πρόγραμμα διακοπεί Αντιθέτως σε παιδιά και εφήβους τα οφέλη που

πέτυχαν από το πρόγραμμα άσκησης παραμένουν ακόμη και αν το

πρόγραμμα άσκησης διακοπεί

Προσδοκώμενα κέρδη Ασθενείς με οστική μάζα κατά τον μέσο όρο θα

εμφανίσουν μεγαλύτερα οφέλη στην οστική πυκνότητα με την άσκηση

σε σύγκριση με άτομα που έχουν καλή οστική πυκνότητα

Μείωση ανταπόκρισης Τα μεγαλύτερα κέρδη στην οστική πυκνότητα

φαίνονται πρώιμα σrsquo ένα πρόγραμμα άσκησης Μετά την αρχική αύξηση

τα οφέλη συνεχίζονται αλλά με πιο αργό ρυθμό

Είδη ασκήσεων πρόληψης και αντιμετώπισης της Οστεοπόρωσης

Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Ενδυνάμωση ράχης

Ενδυνάμωση τετρακέφαλου μυός

Ενδυνάμωση κοιλιακών μυών

Εκτείνοντες και απαγωγείς μύες των ισχύων

Ασκήσεις με αλτήρες (βαράκια) και λάστιχα για τα χέρια

Ασκήσεις φόρτισης

Βάδιση

Ασκήσεις γυμναστικής με άλματα ndash χορός

Τρέξιμο

Δαπεργόμετρο (κυλιόμενος τάπητας ndash διάδρομος)

Κηπουρική

Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ασκήσεις ευλυγισίας

Ασκήσεις ελέγχου της στάσης

Νίκος Μ Γουρνιεζάκης

Ορθοπεδικός ndash Χειρουργός Τραυματολόγος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 16: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 16

Περπατώντας στις άκρες των δρόμων σε χωράφια σε

λιβαδότοπους και πευκοδάση ανάμεσα σε θάμνους από τα τέλη

Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο θα δείτε τις πανέμορφες κρητικές

ορχιδέες μικρές όμορφες πολύχρωμες θα σας μαγέψουν με την

ομορφιά τους

Θα εκπλαγείτε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχεδίων

Στην Βιάννο την μεγαλοβδομάδα και για την ακρίβεια την Μ

Παρασκευή πρωί - πρωί μας έπαιρνε ο πατέρας μου και

πηγαίναμε στα λιβάδια για να μαζέψουμε τα ζουμπούλια ndash έτσι

έλεγαν εδώ τις κρητικές ορχιδέες ndash για να τα πάμε στον επιτάφιο

και να τον στολίσουμε

Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα ότι αυτά τα όμορφα

λουλούδια ήταν οι κρητικές ορχιδέες

Υπάρχουν πολλά είδη ένα απrsquo αυτά είναι το γνωστό μελισσάκι

που το συναντάμε αυτή την εποχή κοντά σε θάμνους λες και

θέλει να προστατευτεί απrsquo αυτούς που θα lsquoρθουν βίαια να το

κόψουν ή να το ξεπατώσουν Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ο

χειρότερός της εχθρός αφού με τις ενέργειές του οδηγεί αυτό το

είδος στην αφάνιση του

Από τα 70 είδη που φυτρώνουν στην Κρήτη δέκα είναι ενδημικά

και δεν υπάρχουν πουθενά παρά μόνο στο νησί μας

Βέβαια οι ορχιδέες οι δικές μας δεν είναι μεγάλα φυτά Αν

εξαιρέσει κανείς τις μικρότερες που φτάνουν τα 10 εκατοστά και

τις μεγαλύτερε των 90 εκ όλες οι άλλες κυμαίνονται στα 20 - 40

εκατοστά Πάντως το ύψος τους εξαρτάται από πολλούς

παράγοντες όπως το είδος της ορχιδέας τη φυσική σύσταση του

εδάφους τη γονιμότητα του και τις καιρικές συνθήκες Αυτός ο

τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο

ώστε υπάρχουν χρονιές που δεν φυτρώνουν περίπου καθόλου

και άλλες που ονομάζονται laquoχρονιές ορχιδέαςraquo

Χαρακτηριστικό επίσης των ορχιδέων είναι ότι σε αυτά τα φυτά

η γύρη είναι κολλώδης Οι κόκκοι δηλαδή είναι σε μια

ημίρρευστη κατάσταση και δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στον

αέρα Μπορεί να γονιμοποιηθεί μόνο χρησιμοποιώντας ως

μεσάζοντα ένα έντομο το οποίο θα μεταφέρει τη γύρη από το

ένα φυτό στο άλλο Έτσι ορισμένα φυτά έχουν πάρει όψεις

εντόμων για να ξεγελάνε τα έντομα και αυτά να κάθονται πάνω

για να μεταφέρουν τη γύρη

Η Ophrys Cretica όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς της -

είναι υπεύθυνη για την πιο μαζική laquoερωτική απάτηraquo στην

ιστορία του πλανήτη laquoΜεταμφιέζονταιraquo σε έντομα

χρησιμοποιώντας όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματά τους

αλλά εκκρίνοντας επίσης μεγάλη ποσότητα ορμονών

αναπαραγωγής (φερομονών) για να προσελκύσουν τα αρσενικά

έντομα Αυτά τα ταλαίπωρα αποπλανώνται σεξουαλικά και

προσγειώνονται πάνω τους αλλά το μόνο που καταφέρνουν

είναι να μεταφέρουν τη γύρη από ορχιδέα σε ορχιδέα

προκαλώντας τη γονιμοποίησή τους

Δέκα από τα είδη των ορχιδέων που φύονται εδώ είναι

μοναδικά στον κόσμο Έτσι μέσα στους στόχους πρέπει να είναι

η ανακήρυξη τους σε διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα δέκα ενδημικά είδη της Κρήτης

1 Epipactis cretica

2 Cephlanthera cucullata

3 Orchis prisca

4 Orchis anatolica (υποείδος sitiaca)

5 Himantoglossum samarience

6 Orhrys Kreta-fusca

7 Orhrys creberrima ndash fusca

8 Orhrys thriphti ndash fusca fruh

9 Orhrys cretensis

10 Orhrys gortynia

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Ο ι Κ ρ η τ ι κ έ ς Ο ρ χ ι δ έ ε ς

Λύσεις των αινιγμάτων

1 Η αράχνη

2 Ο χοχλιός

3 Ο κόκορας

4 Ο διάβολος (δια + Βόλος)

5 Ο ύπνος

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 17: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 17

Ο μύθος της Ανεμώνης

Η Ανεμώνη προέρχεται από την ελληνική λέξη Άνεμος

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του

Άδωνη και της Αφροδίτης Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο

Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ αυτόν τον

έρωτα Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της

Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα

μάτια του ωραίου νέου Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο επιτέθηκε

στον Άδωνη και τον πλήγωσε θανάσιμα Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του

Άδωνη και έσπευσε να τον βρει Όμως ήταν πια αργά Απαρηγόρητη η

Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και

όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή Και από το μείγμα που έκαναν

το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι Μόνο που η ζωή

αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα

μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα με ένα άλλο φύσημα του

ανέμου τα πέταλα παρασύρονται μακριά Έτσι το λουλούδι ονομάστηκε

ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του

αλλά και την παρακμή του

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το

όνομα Άδωνης το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες

Άδωνης - Αγριοπαπαρούνα

Το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας

παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (το αίμα του

Άδωνη)

Στη λαογραφία η ανεμώνη αναφέρεται ως ένα λουλούδι που φέρνει τύχη

και προστασία ενάντια στο κακό Επίσης μπορούσε να προβλέψει τη βροχή

μιας και τα πέταλά του έκλειναν τη νύχτα και οι νεράιδες κοιμόντουσαν

κάτω απ αυτά την ώρα του ηλιοβασιλέματος

Η ανθισμένη αμυγδαλιά

Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά

με τα χεράκια της

κι εγέμισ από άνθη η πλάτη

η αγκαλιά και τα μαλλάκια της

Κι εγέμισ από άνθη

Αχ σαν την είδα χιονισμένη την τρελή

γλυκά τη φίλησα

της τίναξα όλα τ άνθη από την κεφαλή

κι έτσι της μίλησα

Της τίναξα όλα τ άνθη

Τρελή σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά

τι τόσο βιάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά

δεν το στοχάζεσαι

Μονάχη της θε να `ρθει

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά

τα παιχνιδάκια σου

σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά

και τα γυαλάκια σου

Σκυφτή γριούλα

Γεώργιος Δροσίνης - 1885

Αμυγδαλιά

Σύμβολο της νέας αρχής της νέας χρονιάς της ανάστασης

Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει θεωρείται το

σύμβολο της ανάστασης Μάλιστα ο Θεόφραστος αναφέρει ότι laquoπροανθεί

δε των φύλλων και πρωιβλαστείraquo Τα άνθη βγαίνουν αργά το χειμώνα πριν

την εμφάνιση των φύλλων Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη

Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη

δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει

Εντός ενός μηνός από την άνθιση αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων

χνουδωτών καρπών των Αμυγδάλων

Ο μύθος της Αμυγδαλιάς

Η Φυλλίδα κόρη του βασιλιά της Θράκης Σίθωνα πιστεύοντας πως ο

αγαπημένος της Ακάμας δηλ ο ακούραστος ή Δημοφώντας δεν θα

γυρνούσε από το ταξίδι του - έλειπε στον πόλεμο της Τροίας - όπως της

υποσχέθηκε για να τελέσουν την προκαθορισμένη ημέρα τους γάμους τους

κρεμάστηκε σε ένα δέντρο μη μπορώντας να αντέξει τον πόνο της Όμως οι

θεοί που ήξεραν την ιστορία της την μεταμόρφωσαν σε δέντρο για να

μπορεί να περιμένει για περισσότερα χρόνια τον αγαπημένο της

Έτσι η ερωτευμένη γυναίκα δεν πέθανε αλλά έγινε το δέντρο που έμελλε να

γίνει σύμβολο της ελπίδας η Αμυγδαλιά δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί

να νικηθεί από το θάνατο Από τότε το δέντρο αυτό δεν ξανάβγαλε φύλλα

μα ούτε και άνθη

Μέσα στο καταχείμωνο όμως ο γιος του Θησέα επέστρεψε κι όταν έμαθε τα

όσα είχαν συμβεί έτρεξε βρήκε το δέντρο τ αγκάλιασε και αυτό άρχισε ν΄

ανθίζει Έτσι τα άνθη της αμυγδαλιάς αναδείχθηκαν μέσα στο διάβα των

αιώνων σύμβολο της αναγεννημένης Μητέρας μας Φύσης και του

ακαταμάχητου Έρωτα

Η αμυγδαλιά θεωρείται από τον λαό μας ως προάγγελος της Άνοιξης

Λαΐκή ιστορία της αμυγδαλιάς

Η Αμυγδαλιά ήταν ένα νέο πανέμορφο ροδαλό

κορίτσι Η μητέρα της την αγαπούσε πολύ φοβόταν

όμως τις κρύες μέρες του χειμώνα να την αφήσει να

βγει έξω για να μην κρυώσει Γι αυτό το χειμώνα την

κλείδωνε στο δωμάτιό της Μια μέρα όμως ο Βοριάς

πέρασε έξω από το παράθυρό της την είδε και την

ερωτεύτηκε Πώς όμως θα ερωτεύονταν και αυτή το

Βοριά Τριγυρνούσε θλιμμένος έξω από το

παράθυρό της Ώσπου μια νύχτα σκέφτηκε να

μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα Ο Βοριάς

παρουσιάστηκε στην Αμυγδαλιά σαν όμορφος

νεαρός άντρας και της ζήτησε αμέσως να

παντρευτούν Εκείνη μόλις τον αντίκρισε τον

ερωτεύτηκε και δέχτηκε την πρότασή του Μια μέρα

λοιπόν που έλειπε η μητέρα της από το παλάτι

βγήκε έξω τρέχοντας και αγκάλιασε το Βοριά Δεν

άντεξε την παγωνιά και απ το κρύο του ξεψύχησε

Από τότε ντύνεται νυφούλα και δέχεται το άγγιγμα

του αγαπημένου της Βοριά κάθε χειμώνα

Ρώτησαν τη μυγδαλιά αν υπάρχει θεός και η

αμυγδαλιά άνθισε

Νίκος Καζαντζάκης

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 18: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 18

Μάρτιος ή Μάρτης

Ονομασία του μήνα Μαρτίου

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου του

πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31

ημέρες Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars

δηλ τον Άρη Αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας

ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας Αττικός μήνας ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ 21

Μαρτίου - 19 Απριλίου

Στην αρχαιότητα τα ιερά Ελαφηβόλια τα γιόρταζαν προς τιμήν της

Αρτέμιδος

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι

κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Αθεστηριώνα κατά

δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα

Ετυμολογία Μήνας των ελαφοκυνηγών (ως Ελαφηβολιών)

Ελληνικές Λαϊκές ονομασίες του μήνα Μάρτη

Ο Μάρτης λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης γιατί είναι ο μήνας

που φέρνει την άνοιξη Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή

ισημερία δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη

του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά

χρόνια που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες

Τον λέγανε και Δίγαμο laquoΟ Μάρτης έχει δύο γυναίκες τη μία πολύ

όμορφη και φτωχή την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια Ο

Μάρτης κοιμάται στη μέση Όταν γυρίζει από την άσχημη

κατσουφιάζει μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος γι αυτό

παλουκοκαύτης Όταν γυρίζει από την όμορφη γελάει χαίρεται

και λάμπει όλος ο κόσμοςraquo

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε

από μπροστά ήταν πολύ άσχημη ενώ από πίσω ήταν πολύ

όμορφη Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο

καιρός χαλάει Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και

ο καιρός καλοσυνεύει Γι αυτό και η παροιμία λέει laquoΟ Μάρτης

πότε κλαίει και πότε γελάειraquo Επειδή είναι άστατος λέγεται

πεντάγνωμοςlaquoΟ Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα

μαρτολουλουδίζεraquo

Με όλα αυτά ο Μάρτης είναι περισσότερο ανοιξιάτικος παρά

χειμωνιάτικος μήνας για αυτό λέγεται και ανοιξιάτης

Ζευγαρωμένος με τον διάδοχο του τον Απρίλη ως Μαρτάπριλο ή

Απριλομάρτη μας φέρνουν τα λουλούδια και τα στάχυα

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα και ο Απρίλης με τα στάχυαraquo

Τότε βγαίνουν τα μαρτολούλουδα ή μαρτιλάκια μαρτοπούλια ή

μαρτακούδια

Ο Μάρτης έχει τα πρωτεία της άνοιξης αφού από τις εννέα του

Μαρτίου τα φίδια ξεναρκώνονται για να χαρούν τη φύση

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Γιορτές στο μήνα Μάρτιο

Στις 9 Μαρτίου η γιορτή των Αγίων Σαράντα

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα

ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της

Σαρακοστής (των νηστειών) έτσι συμβολικά η φράση laquoμα λείπει ο

Μάρτης που τη Σαρακοστήraquo λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του

δεν λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και η φύση αρχίζει να

ντύνεται στα γιορτινά της Οι κάμποι είναι καταπράσινοι και

γεμίζουν από πολύχρωμα λουλούδια του αγρού Είναι ο μήνας της

βλάστησης και λέγεται

laquoΟ Μάρτης έχει τ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδιαraquo

laquoΟ Μάρτης με τα λούλουδα ο Απρίλης με τα ρόδαraquo

Γενικά ο Μάρτης από απόψεως γεωργικής θεωρείται μήνας κλειδί

Οι σποραδικές βροχές του Μαρτίου συντελούν στην αύξηση και

στο γέμισμα των σπαρτών

επιμέλεια σελίδας Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Απόκριες ήθη και έθιμα

Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από την λέξη τσίκνα (η

μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη Πέμπτη

Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη 11 ημέρες πριν την Καθαρά

Δευτέρα Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την

νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα

Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που

ονομάζεται Τριώδιο η οποία αποτελείται από τρεις

εβδομάδες την 1η εβδομάδα Προφωνή ή Προφωνέσιμη την

2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και την 3η εβδομάδα

Τυρινή ή Τυροφάγος

Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα Θέλει κόκκινο

κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί

Είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του

καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους

αιώνες Είναι μια μέρα κατά την οποία όλοι οι Έλληνες τρώνε

κρέας βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν

Για την ορθόδοξη παράδοση οι νηστείες της Τετάρτης και της

Παρασκευής είναι σημαντικές οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η

καταλληλότερη μέρα για φαγητό και διασκέδαση

Τριώδιο

Αποκριά ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων

πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή το γνωστό μας τριώδιο

Οι τρεις Κυριακές του τριωδίου είναι

η Κυριακή του Ασώτου η Κυριακή της Απόκρεω amp η Κυριακή

της Τυροφάγου

αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την

έναρξη της τυρινής εβδομάδας

Οι ρίζες των εκδηλώσεων της αποκριάς βρίσκονται στην

αρχαία Ελλάδα και στην λατρεία του θεού Διόνυσου

Ο Διόνυσος κατά το δωδεκάθεο ήταν ο θεός της γονιμότητας

και οι αρχαίοι Έλληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς

τα Διονύσια

Κατά τους εορτασμούς αυτούς στην αρχαία Αθήνα γινόταν

παρέλαση άρματος

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές

μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά

τραγούδια

Καρναβάλι

Όταν μιλάμε για το καρναβάλι αναφερόμαστε στην μεγάλη

λαϊκή εορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που

φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους

χορεύοντας πίνοντας λέγοντας αστεία και τραγουδώντας

Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα που

θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών

προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν

κωμωδίες και σατυρικά δράματα Ήταν πήλινες και όμοιες

μεταξύ τους Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που

διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους

τύπους της κωμωδίας Πολλούς αιώνες αργότερα στην Βόρεια

Ιταλία αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ

άρτε που εισήγαγε τύπους όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα

με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες αλλά και μάσκες

χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών Οι απαρχές του

καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η

μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών

πηδημάτων ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με

σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα

Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι

laquoΛεράδεςraquo Οι laquoΛεράδεςraquo είναι μασκαράδες οι οποίοι

φορούν γύρω από την μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες

και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών

Χαρακτηριστική δε μάσκα των Κρητικών είναι η laquoΣιβιανή

μάσκαraquo Αυτή είναι κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού

laquoΑθάνατοςraquo Ομάδα ανθρώπων φορά την μάσκα αυτή και

περιφέρεται στα σπίτια του νησιού

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 19: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 19

Απόκριες

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη

Σαρακοστή Η λέξη Αποκριά σημαίνει η αποχή από το κρέας

(από + κρέας) H αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες και

ξεκινάει εξήντα μέρες πριν το Πάσχα

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου λέγεται και Προφωνή ή

Προφωνέσιμη επειδή παλιά διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι

αποκριές Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της

Κρεοφάγου επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν Τετάρτη

και Παρασκευή Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της

Τυροφάγου επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα Στην

μέση της Κρεατινής εβδομάδας είναι η Τσικνοπέμπτη όπου

καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος Σήμερα η ημέρα

της Τσικνοπέμπτης έχει καθιερωθεί ως η αρχή της αποκριάς

καθώς όλοι ντύνονται μασκαράδες και γυρνάνε από σπίτι σε

σπίτι κάνοντας αστεία και διασκεδάζοντας Επιπλέον είναι

ημέρα χαράς και προετοιμασίας για όλες τις νοικοκυρές

καθώς ψήνουν το κρέας - συνήθως στα κάρβουνα -

προκειμένου να μυρίσει όλη η γειτονιά

Κύρια στοιχεία της αποκριάτικης περιόδου είναι το κέφι οι

αστεϊσμοί και βέβαια οι μεταμφιέσεις Σε πολλές πόλεις ένα

από τα έθιμα που πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα είναι

το καρναβάλι Η λέξη καρναβάλι ετυμολογικά προήλθε από τις

λατινικές λέξεις carnem levare που σημαίνει διακοπή της

βρώσης κρέατος Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται

φορώντας μάσκες και αστείες φορεσιές και η διασκέδαση

ξεκινάει Σε κάθε τέτοια γιορτή είναι έντονο το αίσθημα της

χαράς και της διασκέδασης και επιτρέπει στους μεγάλους να

νιώσουν και πάλι παιδιά

Επίσης ένα άλλο έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν και ήταν

γνωστό σε πολλές περιοχές ήταν το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι

ήταν ένα είδος παιχνιδιού που συνδύαζε το χορό και το

τραγούδι Αποτελούνταν από ένα μεγάλο ξύλο με δεμένες

πολύχρωμες κορδέλες όπου σε κάθε χορευτή άνηκε μια

κορδέλα Οι χορευτές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους

στολή και με τους ρυθμούς της μουσικής γυρνούσαν γύρω

από το γαϊτανάκι Ακόμη την Κυριακή της αποκριάς

πραγματοποιούνταν το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου

πιστεύοντας παλαιότερα οι άνθρωποι πως έτσι απομάκρυναν

το κακό

Επιπρόσθετα είναι άξιο να αναφερθούν και μερικά Κρητικά

έθιμα όπως είναι οι Λεράδες Ήταν μασκαράδες ντυμένοι με

προβιές ζώων και με μουτζουρωμένο το πρόσωπο και τα

χέρια Επίσης είχαν δεμένες γύρω από τη μέση και τα χέρια

τους μεγάλες κουδούνες και έβγαιναν στους δρόμους και

επιδίδονταν σε έναν laquoαρκουδίστικο χορόraquo δημιουργώντας

ξέφρενους ρυθμούς και χορεύοντας το δικό τους αποκριάτικο

χορό

Επιπλέον ένα εντυπωσιακό έθιμο που πραγματοποιούνταν

στην Κρήτη ήταν ο γάμος που προκαλούσε το γέλιο και τα

καυστικά σχόλια όλων εκείνων που το παρακολουθούσαν Ένα

ζευγάρι - συνήθως και οι δύο ήταν άντρες - αταίριαστο μεταξύ

του μεταμφιέζεται ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο

του χωριού Τέλος η καθαρά Δευτέρα συνδυαζόταν με το

πέταγμα του χαρταετού που ήταν η χαρά όλων των παιδιών

Το πέταγμα του χαρταετού δεν ήταν και εύκολη υπόθεση

Χρειάζεται ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες

Κάποιοι ερμήνευσαν το πέταγμα του χαρταετού σαν την

επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό Η καθαρά

Δευτέρα σημαίνει το τέλος των αποκριών και την αρχή της

σαρακοστής και επομένως και την αρχή της νηστείας Έτσι

λοιπόν σε κάθε τραπέζι την ημέρα αυτή τα φαγητά που

υπάρχουν είναι οι λαγάνες ο ταραμάς ο χαλβάς και κάθε

λογής νηστίσιμα φαγητά ξεκινώντας όλοι οι χριστιανοί την

σαρακοστή

Κυριακή Καραβασίλη

Η Άνοιξη Η Άνοιξη η καλύτερη και ομορφότερη εποχή από όλες Με τον

ερχομό της ξαναγεννιέται η ζωή που πεθαίνει το χειμώνα η φύση

ερωτεύεται και οργιάζει

Ο χειμώνας σιγά σιγά μας αποχαιρετάει και η άνοιξη είναι προ των

πυλών Η εποχή που η φύση ανθίζει ο καιρός γίνεται πιο γλυκός η

διάθεση μας ανεβαίνει και σκεφτόμαστε όλο και περισσότερο το

καλοκαίρι που πλησιάζει Τα σημάδια της άνοιξης έχουν ήδη

αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και οι άνθρωποι σε όλο τον

κόσμο γιορτάζουν τον ερχομό της εποχής αυτής με τον δικό τους

τρόπο

Την άνοιξη όμως ζωντανεύει η φαντασία μας και έτσι ψάχνουμε να

ζωντανέψουμε αυτό που επιθυμούμε στα όνειρα και τις σκέψεις

μας

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο στον Ελληνικό πολιτισμό όσο και σε

άλλες κουλτούρες υπήρχαν διάφορες τελετές και πανηγύρια την

άνοιξη για να συμβολίσουν την εποχή του έρωτα της γονιμότητας

και της αναγέννησης

Η άνοιξη φέρνει μαζί της μια αίσθηση αισιοδοξίας Να φταίει ότι

μεγαλώνει η ημέρα και άρα αυτομάτως θέλουμε να είμαστε έξω

Να φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας που αυξάνει και τις

ενδορφίνες στον οργανισμό μας

Περπατάς στο δρόμο κι ακούς ανοιξιάτικους ήχουςhellip βλέπεις τrsquo

ανθισμένα δέντρα η διάθεση φτιάχνειhellip όλα δείχνουν πιο

όμορφαhellip

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Καθαρά Δευτέρα Η Καθαρά Δευτέρα είναι κλασική παραδοσιακή ελληνική γιορτή Η

υποδοχή της Μεγάλης Σαρακοστής γιορτάζεται σrsquo όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα

της Σαρακοστής

Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης

των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία

Από την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης

Τεσσαρακοστής

Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο

χαρταετός

Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το

πέταγμα του χαρταετού

Με τον όρο κούλουμα εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην

ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση

Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των

βακχικών εορτών της αποκριάς οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την

Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα

καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της

αποκριάς διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί αντί

για λαγάνες χαλβά ελιές τουρσί που προτιμούν οι πιο πολλοί

σαν αποτοξίνωση από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς

Χαρακτηριστική μαντινάδα της ημέρας είναι η ακόλουθη

laquoΕμίσεψεν η Αποκριά με λύρες και παιγνίδια

Και μπήκε η Σαρακοστή μ ελιές και με κρομμύδια

Απόκαμεν η Αποκριά η γιόμορφη κοπέλα

Και έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλαraquo

Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του

χαρταετού που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές

συνθήκες φυσικά Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα

του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά

το κακό

επιμέλεια Χρυσούλα Γουρνιεζάκη

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 20: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 20

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo

ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την πρώτη Μαρτίου ή στις 21

Μαρτίου ημέρα της εαρινής ισημερίας τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια

κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού την laquoχελιδόναraquo και

τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα

Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και

επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας

Την laquoχελιδόναraquo σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού

που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης σε άλλες με

ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια

Κάποια laquoχελιδονίσματαraquo χαιρετίζουν το έαρ την άνοιξη και

απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο

μήνα του τον Φλεβάρη

laquoΤα Κάλαντα της Άνοιξηςraquo ή laquoΤα Χελιδονίσματαraquo στην Κρήτη

Ο Μάρτης ήρθε με χαρές και με δροσιές γεμάτος

όλα τα έχνη τα κακά να μη φανή η φανιά ντως

όξω ψύλλοι και κοργοί όφιδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

όξω απού τ΄ αφεντικού το στρώμα

Το χελιδόνι νάρχεται στο σπίτι να φωλεύγει

και να του δίδετε θροφή να παίρνει να μισέβγει

να πηαίνει εις την έρημο να είναι φορτωμένο

να τρώει να ευφραίνεται κι αυτό το βλοημένο

δώτε και μας τον κόπο μας ότι είναι ο ορισμός σας

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι ο βοηθός σας

χρόνους πολλούς να ζήσετε πάντα ευτυχισμένοι

σωματικά και ψυχικά να είστε ευτυχισμένοι

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Μάρτης ή Μαρτιά

Ο laquoΜάρτηςraquo είναι ένα παμπάλαιο έθιμο Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες

του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια Οι

μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή την laquoΚρόκηraquo

στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι

Από την 1η ως τις 31 του Μάρτη τα παιδιά φορούν στο χέρι τους

στον καρπό ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και

κόκκινη κλωστή τον laquoΜάρτηraquo ή laquoΜαρτιάraquo

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο laquoΜάρτηςraquo προστατεύει τα

πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης για να μην

καούν

Τον laquoΜάρτηraquo τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και

τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι Σε

μερικές περιοχές τον έβαζαν και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού laquoγια

να μην σκοντάφτουνraquo ή σαν δαχτυλίδι στο δάχτυλο

Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν

πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι για να τον

πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την

φωλιά τους Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στην

λαμπάδα της Ανάστασης

Η άνοιξη

Εγώ θα προσπαθήσω να φέρω την άνοιξη

Θ ανοίγω τα παράθυρα να μπαίνει φως

και θα βγαίνω να μαζεύω λουλούδια

Κι αν δε βρίσκω θα τα φτιάχνω μόνη

με πολύχρωμα χαρτιά

Τα απογεύματα θα πηγαίνω βόλτες με το ποδήλατο

και τα βράδια θα κάθομαι στο μπαλκόνι

και θα επιμένω πως είνrsquo ανοιξιάτικος ο ουρανός

Και σαν φέρω την άνοιξη έπειτα θα ρθει μόνο του

το καλοκαίρι

Ρένα Μ Πέτρου

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική επανάσταση

των Κολίγων

Στις 6 Μαρτίου του 1910 τα αιματηρά επεισόδια που

ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες

πόλεις της Θεσσαλίας αποτέλεσαν την κορυφαία εξέγερση

της ελληνικής αγροτιάς ενάντια στην εκμετάλλευση των

τσιφλικάδων Μία εξέγερση που προκάλεσε τη συμπάθεια

όλου του λαού και οδήγησε σταδιακά στη λύση του

αγροτικού ζητήματος

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε με την ένταξη

της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881 Η

ελλειμματική παραγωγή του νεοσύστατου κράτους σε

σιτηρά αδυνατούσε να θρέψει τον πληθυσμό και να

επιτρέψει την εκβιομηχάνιση της χώρας επομένως ο

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος επιχείρησε να λύσει το

πρόβλημα με την προσάρτηση της σιτοπαραγωγού

Θεσσαλίας

Επί Τουρκοκρατίας οι κολίγοι της Θεσσαλίας είχαν τη νομή

της γης που καλλιεργούσαν των οικιών και τον βοσκότοπων

και δεν επιτρεπόταν να εκδιωχθούν από αυτή ενώ σε

αντάλλαγμα οι τσιφλικάδες είχαν δικαίωμα εισπράξεως των

προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων Εν όψει της

προσάρτησης οι Τούρκοι φεουδάρχες πούλησαν τις

εκτάσεις σε Έλληνες εμπόρους της Κωνσταντινούπολης ή

των παροικιών οι οποίοι αποδείχθηκαν χειρότεροι

δυνάστες Σε αντίθεση με το οθωμανικό το νομοθετικό

πλαίσιο του ελληνικού κράτους στερούσε από τις

καλλιεργητικές συμβάσεις τον ισόβιο και κληρονομικό

χαρακτήρα τους και επέτρεπε τον εκδίωξή των αγροτών

Πλέον οι κολίγοι είχαν ιδιαίτερα επαχθείς οικονομικές

υποχρεώσεις Έπρεπε να δίνουν στο τσιφλικά το 13 ή το

12 της παραγωγής καθώς και άλλα προϊόντα ενοίκιο για τη

βοσκή των ζώων τους και να στέλνουν μια γυναίκα για

ζύμωμα Υφίσταντο ταπεινώσεις όπως το μαστίγωμα και

διέμεναν σε τρώγλες

Οι αγρότες αντέδρασαν έντονα απαιτώντας είτε την

επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος είτε τη

δυνατότητα απαλλοτριώσεων Η αρνητική στάση του

Χαρίλαου Τρικούπη ο οποίος δεν ήθελε να απαλλοτριώσει

τη γη χάνοντας τους ξένους επενδυτές οδήγησε σύντομα σε

πιο οργανωμένες δράσεις

Στην αυγή του 20ού αιώνα δημιουργήθηκαν οι πρώτοι

αγροτικοί σύλλογοι σε Λάρισα Καρδίτσα και Τρίκαλα και

ξεκίνησαν κινητοποιήσεις συλλαλητήρια ψηφίσματα σε

Κυβέρνηση Βουλή και Βασιλιά κλπ Η δύναμη του

κινήματος ενισχύθηκε από τη δολοφονία του αγροτιστή

Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 τις

απεργίες των Βολιωτών καπνεργατών το κίνημα στο Γουδί

και τις παλαιότερες αγροτικές εξεγέρσεις επί σταφιδικής

κρίσης

Το 1910 το κίνημα έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν το

προγραμματισμένο πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της

Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση Όλα ξεκίνησαν

από το χωριό Κιλελέρ όπου 200 χωρικοί θέλησαν να

επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο για

να μεταβούν στη Λάρισα Μετά την άρνηση του

επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων οι

αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς

απομακρυνόταν

συνέχεια στην επόμενη σελίδα

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 21: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 21

Κιλελέρ η εξέγερση της αγροτιάς

103 χρόνια από την Θεσσαλική

επανάσταση των Κολίγων (συνέχεια)

Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα ομάδα 800 χωρικών

σταμάτησε το τρένο Στις συμπλοκές που

ακολούθησαν στρατιωτικοί που επέβαιναν

στο συρμό πυροβόλησαν στο πλήθος

σκοτώνοντας 2 -4 αγρότες και τραυματίζοντας

άλλους Τα επεισόδια συνεχίστηκαν στο

χωριό Τουλάρ με 2 νεκρούς και 15

τραυματίες ενώ όταν τα νέα έφτασαν στη

Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και

στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς

μετά την επέμβαση του ιππικού

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το

συλλαλητήριο και διαβάστηκε το ψήφισμα

της συγκέντρωσης με το οποίο οι αγρότες

ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του

νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση την

αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού

Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους

laquoγια την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου

και νομοταγούς λαού ής θύματα υπήρξαν

άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της

Θεσσαλίαςraquo

Πολλοί ήταν οι συλληφθέντες και

προφυλακιστέοι διαδηλωτές όλοι όμως

αθωώθηκαν στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους

Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του

ελληνικού λαού εντείνοντας τις πιέσεις για

επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το

αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα

Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα υπέρ των

κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες

κινητοποιήσεις οι οποίες σε συνδυασμό με

τις διεκδικήσεις των μικρασιατών προσφύγων

οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του

1917-1922 με τις πρώτες απαλλοτριώσεις

από την κυβέρνηση Πλαστήρα

Μαρίνος Αντύπας ο Φεραίος του αγροτικού διαφωτισμού

Μία μεγάλη μορφή του αγροτικού κινήματος που γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Φερεντινάτα στην Κεφαλονιά το 1872 Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή Ως φοιτητής ήρθε σε στενή επαφή με προοδευτικούς δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς κύκλους της Αθήνας που επέδρασαν σημαντικά στον ιδεολογικό του προσανατολισμό Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1896 ο Αντύπας με άλλους φοιτητές κατέβηκε εθελοντής αγωνιστής στην Κρήτη Σε μια σύγκρουση όμως με τους Τούρκους τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα Το 1897 πήρε δραστήριο μέρος στην οργάνωση λαϊκού συλλαλητηρίου στην πλατεία Ομονοίας όπου κατηγόρησε τη στάση της Βασιλείας και ζήτησε την εξακολούθηση του πολέμου κατά των Τούρκων μέχρι τέλους Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί να φυλακιστεί και να δικαστεί στις 8 Ιανουαρίου του 1898 Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα ldquoΑνάστασιςrdquo όπου το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 29 Ιουλίου του 1900 Το περιεχόμενο του πρώτου φύλλου προκάλεσε την καταδίωξη του Αντύπα και την εισαγωγή του σε δίκη με αποτέλεσμα τη διακοπή της έκδοσης της εφημερίδας Όμως από τις 3 Ιουλίου 1904 ως τις 27 Απριλίου 1907 συνεχίστηκε η έκδοσή της χωρίς καμιά διακοπή Η κοινωνική και πολιτική του δραστηριότητα δεν περιορίστηκε μόνο στην Κεφαλονιά αλλά ξεδιπλώθηκε και στην Αθήνα Έπαιρνε ενεργό μέρος στη διοργάνωση συλλαλητηρίων Κορύφωση της πολιτικής του δραστηριότητας ήταν η υποψηφιότητά του ως Βουλευτή Κρανιάς κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1906 Το κατεστημένο συσπειρώθηκε εναντίον του και φυσικά χάνει τις εκλογές Απέτυχε η υποψηφιότητά του με μικρή μειοψηφία μαζεύοντας 2550 ψήφους εργατών και χωρικών Φεύγει για τον Πυργετό της Θεσσαλίας Όλη του τη δραστηριότητα και φλόγα από το 1906 την αφιερώνει για το ξύπνημα των σκλάβων της Θεσσαλίας Από τη θέση του επιστάτη στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό της Λάρισας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σrsquo όλη τη Θεσσαλία Μετά την τουρκοκρατία το 1881 τα τσιφλίκια του Αλή Πασά αγοράστηκαν και πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων στους Κεφαλονίτες Αριστείδη Μεταξά από την πλευρά του Πυργετού και του Γεώργιου Σκιαδαρέση με έδρα το Ομόλιο (Λασποχώρι) σύνολο έκτασης 300000 στρέμματα Ο Σκιαδαρέσης ήταν πλούσιος γεωπόνος από το Βουκουρέστι Εκεί πήγε ο ανιψιός του Μαρίνος Αντύπας και τον έπεισε να αγοράσει χωράφια όπως και έγινε Εκεί διόρισε επιστάτες τον Μαρίνο Αντύπα και τον Παναγιώτη Σκιαδαρέση Ο Αντύπας άρχισε να ασχολείται με το αγροτικό ζήτημα και τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στην ύπαιθρο Προτείνει να μην εργάζονται την Κυριακή αλλά να πηγαίνουν τα παιδιά Σχολείο Άρχισε να τους διδάσκει ανθρώπινα δικαιώματα Στις ενέργειές του αυτές είχε την κάλυψη και σύμφωνη γνώμη του θείου του που ήταν ένθερμος υποστηρικτής των αγροτών και άρχισε να παραχωρεί εκτάσεις για βοσκότοπους για να χτίσουν σπίτια και τους χάριζε μέρος της παραγωγής Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν Αψήφησε πραγματικά την τρομοκρατία των τσιφλικάδων με αποτέλεσμα να πέσει θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μάρτη του 1907 Τον δολοφόνησε ο Γιάννης Κυριακός έμπιστος επιστάτης του μεγαλοκτηματία Αριστείδη Μεταξά αντί του ποσού των 12000 δρχ Έτσι χάθηκε αυτός ο πραγματικός αγωνιστής και διαφωτιστής των κολίγων η ψυχή της αγροτιάς του Θεσσαλικού κάμπου πληρώνοντας με τη ζωή του τις ιδέες του Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του Ο θείος του Σκιαδαρέσης πικραμένος για το χαμό του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι έφυγε Ο Αντύπας προαισθάνθηκε το τέλος του κι έλεγε στους αγρότες laquoΕμένα θα με σκοτώσουν μα όπου κι αν με βρει το κακό να lsquoρθείτε να με πάρετε θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σαςraquo Η δολοφονία του Αντύπα έμελλε να γίνει ο προπομπός η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση στο Κιλελέρ την ίδια ημερομηνία με το θάνατό του 3 χρόνια αργότερα στις 6 Μαρτίου 1910 Ο Θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο εκεί όπου σήμερα είναι τοποθετημένη η προτομή του στο προαύλιο της νεόδμητης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Παραθέτουμε ένα μέρος της αρχής από το τελευταίο του άρθρο με τίτλο ldquoΤΙ ΕΙΜΑΙrdquo που μας δείχνει το ldquoπιστεύωrdquo αυτού του μεγάλου αγωνιστή ldquoΕίμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα φέρω τον τίτλο μου πιστώς και υπερηφάνως Πιστεύω ως Παντοκράτορα ποιητή ορατών τε και αοράτων την εργασίαν και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφότηταrdquo

επιμέλεια σελίδας Κ Παναγόπουλος

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απrsquo τον άνεμο

Κι απrsquo τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

- ξέρει να σκέφτεται

Μπέρτολντ Μπρεχτ

laquoΓερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμουraquo

(Ποιήματα του Σβέντμποργκ 1939)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει

Page 22: ΒΙΑΝΝΙΤΙΚΕΣ ΑΘΙΒΟΛΕΣ 003 (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ και ΜΑΡΤΙΟΣ 2013)

Βιαννίτικες αθιβολές έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Βιάννου Φεβρουάριος και Μάρτιος 2013 σελίδα 22

laquoΟ Πανοραμίξ και το σαλιγκάριraquo

ή

laquoΗ Μουρελοελιάraquo

Τα παιδιά συνθέτουν μια δική τους ιστορία με αφορμή τρεις λέξεις

κλειδιά (μουρέλο + παιδί + σαλιγκάρι)

Μια μέρα του Χειμώνα ένας αγρότης ο Καπετάν Πειρατής η

γυναίκα του η Τζούλυ και το μικρό τους παιδάκι ο Πανοραμίξ που

ήταν 6 χρονών σαν κι εμάς πήγαν στο χωράφι τους (λιόφυτο) να

ραβδίσουν τις ελιές τους

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του κι ένα κλουβί μrsquo ένα καναρίνι που τοrsquo

χε χαρίσει ο πατέρας του για να παίζει στο λιόφυτο όταν

κουραζόταν από τη δουλειά

Όμως ο καιρός δεν ήταν καλός και σε λίγο άρχισε να ψιχαλίζει

μετά να βρέχει κι έπιασε μια δυνατή μπόρα με κεραυνούς και

αστραπές κι έριχνε καρέκλες

Αμέσως ο Καπετάν Πειρατής κι η γυναίκα του έστρωσαν κάτω από

τα μουρέλα τα πανιά για να μη ρίχνει η δυνατή μπόρα τις ελιές

στο χώμα και στα χόρτα

Πέρασε πολλή ώρα κι η βροχή σταμάτησε κι άρχισε σιγά ndash σιγά να

βγαίνει ο ήλιος Τότε όλοι μαζί άρχισαν να μαζεύουν από τα πανιά

όσες ελιές είχαν πέσει κάτω και γέμιζαν ένα πλαστικό κουβά που

είχε χρώμα μπλέ και τις άδειαζαν στα τσουβάλια

Έπειτα ξεκίνησαν να ραβδίζουν τα μουρέλα Πάνω σrsquo ένα κλαδάκι

ήταν ένα μικρό σαλιγκαράκι κι έτσι όπως ράβδιζε το μεγάλο

μηχανάκι το δυνατό το τράβηξε με δύναμη από το κλαδί και το

lsquoριξε κάτω από την ανάποδη κι έσπασε το καβουκάκι του

Μετά από λίγο ο Πανοραμίξ το είδε το lsquoπιασε από κάτω και το

lsquoβαλε μαζί με το πουλάκι μέσα στο κλουβί για να κάνουνε παρέα

Όμως το σαλιγκαράκι πονούσε πάρα πολύ κι έτρεχε και λίγο αίμα

από το σώμα του Τότε το παιδάκι του lsquoβαλε μια γάζα που την είχε

ο πατέρας του μέσα σrsquo ένα τσαντάκι με άλλα φάρμακα στο αμάξι

Όταν σταμάτησε το αίμα να τρέχει του lsquoβγαλε τη γάζα κι άρχισε το

καβουκάκι του να ξαναγίνεται

Κι έπαιζαν ένα παιχνίδι με το καναρίνι

Το απόγευμα τελείωσαν το ράβδισμα βάλανε τις ελιές στους

φάρδους και φύγανε από το χωράφι και πήγανε προς το

εργοστάσιο (ελαιουργείο)

Ο Πανοραμίξ πήρε μαζί του στο σπίτι και το σαλιγκαράκι για

κάποιες μέρες ώσπου να γίνει καλά αφού ο πατέρας του τον

άφησε Θα το πρόσεχε θα το τάιζε και θα του lsquoλεγε όμορφα

τραγουδάκια για να το κοιμίζει το μεσημέρι και το βράδυ Θα είχε

βέβαια και παρέα το καναρίνι του Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ ήταν πολύ χαρούμενος κι ευτυχισμένος

Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Άνω Βιάννου

Νικόλαου Γύζη Το παραμύθι της γιαγιάς

Νηπιαγωγε ίο εν δρ άσει

Παροιμίες για τον Μάρτη

Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην ξετάζει