D. D.

OBSER VATIONESPHILOLOG1CA2

IN

MATTH. XIII: lii.

QUAS,CONSENSU

4MFL1SS. FACVLT. FU1L0S0FH.

PR^SID Ε

Mag. JOH,FLODERO,GR MC. litt. PROF. reg. et ord.

ptfblico examini subjicit

OLAVUS BRAMBECK,smolandus.

in audit. gust. maj. d. v. jun. anno mdcclxxxi,η. a. m. s.

UPSALIAE,

Apud. JOH. EDMAN, Direct. ät Reg. Acad. Typogju

V [RO,'\

NOBILISSIMO atque CONSULTISSIMO,

DOMINO

Ε R i C OODELSTIERNA,

JUDICI CAUSSARUM METALLICARUM

INCLUTISSIMO,

PATRONO ac PROMOTORI

S υ Μ Μ O

SACRUM,

D. D.

g fluos legationi ad gentes obeundse deftinstos in|| β iuam receperat familiärem difciplinam, eos

Chriftus iedulo atque milanter iilis inftruebat fan-ctiifimis prceceptis, qua? in iuos olim ufus con-

verterent: modo aperte,fine circuitione & ambagibus,modo iimilitudinum ahatumquc figurarura non ingratisinvoiucris te&a, & quibusdam quafi perlucentibus velisobdu£ta proponens & ingerens ea, quas ad naturam Re¬gni ejus reite inteliigendam conferrent. Sic enim legi-mus apud Matthaeum c. XIII. unde pericopem aliquamperbrevibus llluftrandarn obiervationibus felegimus, Chrritum diicipulis ceter^que, quai ad ejus audiendum ier«monem confluxerat, turba? varia exhibuiile Regni my-fteria, fub paraboiarum invoiucris contuenda: ut, proaudientiuro indole, varios & diipares verbi divini effe-ilus; ejus dulcedinem, pretium & admirabilem vimin omnes penctrandi mentis recellus, inveterata vitiacalligandi, totumque adeo hominem mutandi; ab exi-guis profeitam initiis in im rren ium crelcentem RegniCoe'orum amplitudinem, ac iapientiifirnam demum pa-tientiam Dei in eolerandis roalis, quas catervatim feinecclefiam inferunt & intrudunt. Hujusmodi Regni ar-cana paraboiarum involuta obfcuritate, partim Ipie fuisaperit diicipulis, partim vero etiam illorum induftrisedetegenda relinquif. Atque ubi ea peregerat omnia,quacrit a Difcipubs fuis, an quae dixiflet, adfequerentur.Ad qua^fita refpondent iili audacter: να;, κυξίεν. 51. Hiacadrepta occafione, pergit Chriftus in acnigmatica docen-dl via: δια rSro ττάς γραμματεύς μαθητεύσεις εις την βα-σιλειαν των έξανων ομοιός εστίν άνθξωπω οικοδεσπότη-) όστις εκ*βάλλει εκ rS Θησανξ8 αυτϊό καινά ηομ παλαια. Quem in¬tegrum oracionis Chrifti contexcum quisquis animo ie-

A 2 cum

• ) 4 ( Οcum VolutaVerit, nullo, ue opinor, negotio deprchen-det, ad diicipulos, quique ipfis in docendi rnunere fuc-ceiiuri erant, ultima illa dirigi concionis verba, atqueoblique indicari, qualem verum eile oporteat Chrifti ie-gatum & quomodo in demandato fibi munere obeun-do fe gerere debeat. Quod verbo nunc in anteceiTurnmanemus, uberius in iequcntibus explanaturi,

§. n.Primo ergo omnium perquirere necefle eil, quid

γξο&μμιχτίως titulo beic fignatufn voluerit Chriilus/ Sinacaiiurn vaäs hujus rationern habere velimus, dixeri«mus γξαμματία eile Ütterarum peritum atque opponi τωαγςαμμάτω, qui nulias didicit litteras; at uiura ii fpe«heraus, variam vocabulo iiti notionem tribui deprehen-demus,, ita tarnen, ut omnes ifhe in generali illa lictera-ti idea comprehendantur. Ε re aufem noftra hautqua-quam eile putamus, fpeciatim nunc enumerare & expo-nere diverfos ordines γραμματίων civüium; monuifle fuf-ficiat, qui Regibus & Magiftratibus erant a iecreiis, quicontrarius & inflruroenta privatorum deicribebant, quipecuniae publica vel congerendae atque in terarium in-rerendae, vel erogands & diilribuends curam gerebant,aliaque munera civilia obibant, eos vocatos fuiile γςαμ-ματίίς} Scribas: de quibus copiofius diflerences vide SPAN-HEM IUM in dub. Evang. FESSEL1UM in adverf. Sacr.L. I. c. i. URSINUM in antiqu. Hebr. BARTHIUM inadverf. aliosque. Quod vero ad γξαμματεά facros velecclefiafticos attinet, pra;cipue videntur illi in iacris lit-teris curandis fuiile occupati, ita ut illorum fuerit, nonfacra taotum Volumina, quoties exemplar defideraretur»exfcribere, verum etiam phyla$eriis, libellis repudii,aliisquc icribendis operam navare. Neque tarnen hifcefinibus icraalnabaotur illorum officii partes ; pertinuere

enim

tm Λ ? { Φ

en ιni etlam ad fcripturam explicandam populoqué pro«ponendam. Quo refpiciens Chriftus dicic Matth. XXIih2. im τν\ε ~Μωσεύοε χαΒ'εοξαε εκοίΒισαν οι γξα,μμΰΰτείε κ. r. Λ*Et quum Magi veniilenc Hieroiolymam icifatum, ubirecens natus Judaeorum Rex eilet, convocavit HerodesTsåvrc&s rås yξαμματεΐε rS Åoså Matth, il.· 4. ut ilii, tam-quam fcripturarum penciilimi, dicerents quem Prophe¬tsrum oracula defignarent natalem Mefliss locum. Qua-re etiam in rebus perplexis & dubiis ad teftimoniumScribarura provocant difcipuli Matth. XVII: 10. τι sv ofγξοομμοοτέϊε Ksysriv ert Ήλ'αν as7 ελΒ'εΊν τίξωτον\ & Chriftusipfe Marc. XII: 35. 7ϊωε Åeysoiv ci , ort o Xgi-ses ύιόε εση Accßßj Et quidem in docendo veriatam fuiileoperam iiiorum, lucüieneillime docent Judaei perhono-rificum hoc Chrifto tribuendo teflimonium Matth. Vli;29. ψ βισοίσκοον ccvrås ωε εζχσίαν εχων ιμμ ύχ ωε οι χξοομμοο-τε7ε. Quum ergo in lege expiicanda & docenda illoruraprtecipué opera verfarecur, ambigitur haut immerico an«/ξαμ.μχτεΊε Dolores fuerint diverfi ab illis, qui in Scri¬pts Ν. T. paffim vocantur νομικοί. URSINUS in antiqu.Hehr, id illos inter diierimims infercedere ait, quodγςοομμούτεΤε operam fuam in lege ipfa expiicanda colloca-verint, νομικοί Vero in traditionibus Judaicis explanandiscccupati fuerint. Aliam vero vlam ingreiius FESSELI-US in adverf. Sacr. dicit in genere oranes legisperitesdtclos eile γξΛμματε7ε? qui vero in eorum ordine erantperitiores atque in difputandi arena exercitaciores, eosvocari

^ νομικύε^ ab Hebraeis D'DDn & minn'ilö, &raero-bra fuiile roagni Synedrii. St ita res feie habeat, quodtarnen adfeverate non dixerimus, facile adfequimur ra-tionem, cur quem Matthäus c. XXli: 35. vocat νομικόν,eum γξοίμμοοτεού vocet Marcus XII: 28. quum omnes νο¬μικοί fuerint quidem χςαμματεϊε, ied non vice verfa,diitingvuncur enim inter ie, ex iila quidem iententia, ut

Α 3 ge-

, ) Ό \ q&s»

genus & fpecies. Hinc etiam Iucis nonnihil adfundlpofle videtur vexato loco apud Lucam c. XI: 44. fequ.Quum emm Chriflus dixiilet: tu) υμΊν γξαμματεΊε κ. τ. λ.refpondit quidam νομικοί: $ι$ασκαλε 0 ταύτα, λέγων, ngj υ\-μαε υβξίζειε. Quafi diceret: quum in γραμματείς tamhorrendum vae ineones, videris eodem etiam nos telopetere, Qure quidemverba nihiii forent, niii inter γραμ¬ματείς & νομακζε aliquid intercederet difcriminis; fed itacamen, ut quod in iilos didum eilet, hi poiTent ad fetrahere, utpote comprehenfi in amplioris ambitus clas-fe των γραμματέων, Id quod etiam ex fubjunéla Chriftirefponfione confici poteft: κoj υμΊν, τc ig νομικοίε, tal, im-mo etiam vol·is3 legispeviti, va. Utcunque vero haec exi·ilirnata erunt, certum tamen eft, νομικύε & γξαμματεΊεlegisperitos & dolores fuifie, atque hinc eile, quodecclefi# dolores in genere vocantur γξαμματεΊε, quamvocabuli huius notionem eOe in nofiro loco ex infra di-cendis patebit.

5. I"·Ut apertius conftet, quis fit Scriba nofter ad regnum

Coelorum inftitutus, explicemus oportet, quee poteilas& vis fubfit vocabulo βασίλεια, |d vero prius, quamexplanandum adgrediamur, verbo tEonuifie juvabit, utin Hebrseo idiomate ufitate lumitur pro Deo, ne~que minus frequenter apud Gra?cos, έξανοε & $εοε in eo-dem ieniu promifcue ufurpari fveverunt, conf. Matth.XXI: 25. Luc. XVi2i. Joh. III: 27; ita etiam βασιλείαντων 8ξανων & βασιλείαν τ3 Β'εΰ id-em ionare atque ί π di—fcriminatim a facris adhibeci fcriptoribus, conf. Matth.IV: *7. cum Marc. I: 15. Matth. V: 3. cum Luc. Vi :20. Matth. XI; n. cum Luc. VII: 28. Matth. XIX: 14.cum Marc. X: 14. idque frequenter pro fortunato ani-maruna ilatu in coeleilibus palatiis. Quum vero illa να-

« ) 7 ( βeis hujus (ignificatio huc non quadret, a!io cogitacionesconvertamus oportet. Et quidem dum mopilrata m icri-piura N.T. vefligia fequimur, deprehendimus facile,Chri-irum regiam Sibi Majeftatem tribuere, atque eo ve-mile ut folium Sibi inter homines engere*. Qiiod licetfuturum eile ipfi etiam Judasi crederent, mifere tamenad pervidendum, quäle Meilice regnum föret, coecutie-runn Exfiruxeiunt enina Illi in animo fuo thronum re-

gaii opulencia externoque fplendore iliuftem, ea imbu-ti perfvafione futurum eile, ut fuis impofito cervicibus,Romanoruro jugo excuftb, priftinam illis cloriam refti-tueret. Iftam felicitatem anxio defiderio quirrentes, ubiChnili rairacuiis perculfi fufpicari poterant Hlum eileMeffiam, quem exfpeåabanf, impetum animo conci-piebant ipfi deflinatos faices ultro offerendi Joh. VI: if*Qbemadmodum etiam, qui Chriftum Hierofolymam ver-ius tendentem comitabantur, tum deraum quuro urbiadpropinquarent, animum erexere ad fpem regni illi-co man feftandi Luc. ΧϊΧ: ii. Eodemque demum er-rore deiufi fiiii Zebeiaei Tibi primas in regno Chrifti pa-ciicebantur Matth. XX: 21. Marc. Χ: 37. Ipie veronon tantam Sibi a Judaeis oblatum honorem fecedendodeclinavit Joh. VI: 15. verum etiam, quoties fe comrao-da obtulit occafio, fideli inftitutione conatus eft obdu»£las animis crroris nebulas excutere &, aecenfa veritatisluce, mondrare (bi regni genium. Sic enim difcipulosfuos interopeftivo annbitionis oeftro agitatos planiifimedocet, non earodem, quse feculi hujus regnorum, fuietiam eile naturam, fruflraque lilos iubejus fafcibus con-ie£tari externum iplendorem & digniratem, conf» Matth.XX: 27, 26. Marc. Χ: 42, 43. Luc. XXII: 25, 26. At¬que eo itidem fioe & confilio adfeefati regni infimula-tus a Judaeis, & a Pilato interrogatus, an, quod ipil ob-jiciebatur, criminis reus eilet, fatetur quidem palam fe

re-

«Μ3 ) 9 \ W

regem eile, fed fimui dick, iuum regnum non eile es;hoc mundo Joh, XVIII: 36. Ubi quutn ChHftus aii-qoanto apertius pandat & regni & Civium iuorum na-turam, comroorabimur pauliiper in ejus cogitatione ef-faci. Primum heic κατ άςσιν regnum iuurn defcripturusdick: ή βασιλεία v\ εμη ακ εστίν εκ τα κόσμα rara. Qua qui-dem ςησει Chriilus antea confoiatus eil diicipuloruro ani-113os & ad quaslibet malevolorum infe&ationes forti ani-rao perferendas coofirmavic Job. XV: 19. εκ ra κόσμα Jeακ εστέ. Ubi τό εκ ra κόσμα είναι, nihil eil aliud, quammundi fe&ari inania hujusque iecufi homin'um mores re-ferre. Itaque 0) εκ ra κόσμα vel, quod idem eil, et εκ τωνκάτω ovrss dicuntur φξονεΊν ra hτι της γης Coli. III: 2.uti iili contra qui ακ εισιν εκ ra κόσμα vel εκ των άνω di¬cuntur φξονεΊν K&j ζητεΊν τά άνω. Iraque adeommodatead rem prjelentem, dicere convenit rvjv βασιλείαν τηνμη ασαν εκ τα κόσμα iignificare regnum abborrens anatura hujusmodi imperii, quod in fibi fubjeftos exer-cent terreilres Monarchie. Videlicet terreflres thro»ni externa magnificentia & fplendore praeilringunt ocu-los: imperium ipfum armorum prasficho tutum, exter-nam (ecuritatem & pacem conciliat civibus. At in Mes-fis regno viget quidem pax, floret tranquillitas, fed in¬terna, ex confcientia gratite & remifllonis peccatorumnata Rom. XIV: 17. Keque in hominibus perdoman-dis adhibetur heic externa armorum violentia, fed ver-bi efficacia, quod ideo vocatur μάχαίξα ra πνεύματος Epb.VI: 17. Id quod apertius conilabit ex pleniori illa de-feriptione, quam fui regni dat Cbriftus v. 37. ad itera-tam illam quaefliooem Pilati jta refpondens - σύ λέγεις,ort βασιλεύς ειμι syω, εις rarο εληλν&α εις rov κόσμόν Ία μαξ-Τνξησω τη άλτ,Βε'α, Quid μαξΤυξεΊν rη άλνβεία, .fit diiee-re poilumus ex bujus ξησεως ufu Job V : 33. ubi Bapti-ifta dicitur coram Judaris μαξτυξησαι τη άλη&ε'α, eo qui-dem ipio. quod palam profeiTus eitjeium mundi ial-

e va-

• ) 5 ( «vaforem. Adeo ut quemadmodum μοίςτυςεΤν generatimnotat noo tantum frmpliciter teftimoniurn perhibere, ve¬rum etiam publica profeifione aliquid teilari, declarare& praeconio profequi, conf. Luc. IV: 22. Joh. IM: 26, 28.Ita fpeciatim μκξτυξεΊν ry αλητεία eil palam profiteri,pandere & declarare vericacem, coeleflem puta iilam &lalutiferam de mundi Meifia & ialute per iilum obtinen-da. Ita enim pailim κατ εξοχήν vocatur confoiationispleniffima dotilrina de Chrifto. Sic Paulus Eph. I: 15,exponrt rov Aoycv της άλη$ειας per ro evocyysÅicv της σωτη¬ρίας, Sc Coli. 1: 5. vocatur eadem doctrina λόγος της αλη-&εΙ<ζς τη ευαγγελία. Neque alia eil illa άλη&εια, quae co-gnita ab hominrbus dicitur illos ελευ$εςπν Joh. VIII: 32.Quin etiam φευJW Sc άληάεια ι joh. II: 21. eo iibi op-ponunfur feniu, ut quemadmodum \Jtsvfys defignarevi-detur dogmara ab aatichriilis concinnata ad ianioremde Chriilo do&rinam labefailandam Sc pervertendam ;ita ex oppofita ratione notat η αλιεία verum, Apofto-lorum concionibus divulgatum, Chrifti evangelium: undeetiam ο άρναμενος ort Ιησχς ύκ esc χριςός vocatur v. 22.φευστης. Hinc itaque facile adfequimur, quinam fint ciεκ της αλη&ε/αε, quos Chriflus apud Johannem c. XVIH:37. veros agnofcit regni (ui cives. Locutio,qua Evan-gelifta utitur, facris frequentitiima eil Scriptoribus, qua-litatem rei exprefiura. Sic enim ci h περιτομης Rom.IV: 12. dicuntur Judaei circumcifi: d εκ rys εράείχς Rom.II: 8. contentiofi, qui veritati contentiofe repugnant:et h της πίστεως Rom. III: 26. Ga). III: 7. vera in Chri»flum fide muniti; ut adeo ci h της αληθείας illi dicendifint, qui veritati iunt addiäi, & quidem fpeciatim at-que ad hunc locum adcommodate, qui Chrifti evange¬lium amplectunfur^ & fe^lantur. Itaque, dum Chriflusdicit I. c. ποϊς ο ων εκ της αληθείας ακέει μα της φωνής,non aliud inoicare videtur, quam, quisquis adamaverit

ß fallt-

ef&J \ r r> f c§&J 10 V c&p

falutarem do&rinnra de Meflia & faluce per illutn obti-nenda, a Chrifto traditam & ab Apoftolis deinae ube-rius explanandam, illnm demum fui regni verum eilecivem. Quilibet enim, vel me non monente, videt, roάκύειν non ita accipiendum, quafi eos denotaret omnes,qui Chrifti fermonibus aures comrriodarent, quum &id fecerint rouki, qui h τ8 ψέΑ<τ verius,quam h r?tsαληθείας· dicendi iunt fui (le. Sed eft άν.ύεϊν της φωνής τη%ξ&8 obedientes prshere aures Chrifto Regi, qus Ci-vium gloria eft. Ex hiice inter ie collatis, fponte iuaflu it, rrjv βασιλείαν r& , fi fuhjeStive fpeStetur, efte il-lud imperium, quod Chriftus in homines exercet perverburn veritatis illos in iui obedientiam efficaciftimeadducendo , tuendo, motibusque & a&iombus ita mo-derando, ut ejus gloria eorumque falus obrineatur. Etviciflim in ienfu objeftivo, complexus illorum,qui iunth rvis οολ-ηΒείας, h. e. qui Chrifti evangelium ietftaneurSc adamant, conftituit rrjv βασιλειαν των έξανων vel τη @ε&.Atque ad hane fignificacionem revocari poftunt perrnul-ta Ser. Sacrs effara, in quibus mentio fit regni coelo·rum: neque alio in feniu accipienda eft vox ifta in di-£fo noftro, ut ex fequentibus clarius adparebit. Sedvero ficut regum eft, non civibus tantum, fuo fubjeäisimperio, fapienti aStionum eorum moderårione, felici-tatem & tranquillitatem conciliare, verum etiam refra-ftarios punire; ita, ubi de Chrifti regno iermo eft, vi·dentur nonnunquam Sacri Scriptores hane regis maje-ftatis partem prscipue ipe&afle: quum nomine rrjf ßa*tσιλειας τ8 &ε£ notare iubinde videantur Chrifti ad ven¬tum ad exicindendam rebeliem Judaeorum gentem. Etqu'dem, qus fumma fuifte dicitur concionis JohannesΜ itcb. III: 2. Chnfti deinde Matth. IV: 17. Sc diicipu-lorum den'que Matth. Χ: η. Luc. Χ: 9 μετανοείτε, tjy·yiKs γάξ jj βασίλεια των 8ξανων, eam iunt, qui reyoce: t

© ) 11 C ilad iftam regise poteftatis partem, quae in pleclendis Ju-daeis Ie exieruif. Sed fic tamen non illorum improban-da eft fententia, qui reipe^uro heic etiam haben diäi-tant ad illas regii officii partes, quas in evangelii pra?-dicatione jam tum ie exferebant, manifeftiores brevi,Apoftolorum minifterio, futura?. Ita enim conftitutumerat, ut in idem fere tenapus incideret utrumque: Sci-licet ut late primum didi oportuerit evangelium & tumdem um Judaicar gentis finis adeflet Match. XXIV.* 14.Marc. XIII: 10. Neque alio fpeåare videtur parabo-la, quam, ad cognitam Judaeorum opinionem, de Re-gno Dei iliico manifeftando, percexuit ChriftusXuc. XIX:11. fequ. nifi ut oftenderet utramque regii muneris par·tern brevi fe obiturum, gentes icilicet pailira perdoman-do & Judaros exfcindendo. Pari ratione, dum Chriftusprofitetur Marc. IX: 1. quosdam adftantium non mor¬tem guftaturos efte, antequam viderent την βασιλείανT8 εληλυΒυιαν εν δυνάμει vel, ut Matthäus c. XVI: 28.dicit ,rcV v lov rå άνΒξωπζ εξγρμενον εν τη βασιλεία αυτ8, oböculos habuifte videtur vel tccs ημεξas τηε εχίίιχησεως Luc.XXI: 22, pleilendis Judads deftinatum tempus, vel io-lemniorem regni gratiae adrniniftrationem iatiifime perorbem propogatam miraculisque confirmatam, vel iinuvis utrumque.

5. IV.Quum ergo regnum Dei fit ecclefia, five comple-

xus fidelium, quorum animabus, verbo veritatis perdo-miti?, Chriftus imperitat, aftiones illorum iapientiftimemoderando & fpiritualis felicitatis cumulum ipfis pro-fpiciendo, facile adfequimur, quis fit γξαμματευε μα$η·τευ&έΐ£~ iis την βασιλεία ν των 8ξανων. Videlicet, ficut nonipii reges omnia per ie obeunt, Ted fuum peragendis re¬bus commodantes aufpicium aliorum iaepe minifterio

Β 2 ut un-

ί|?ο ·\ ι Λ ( cå&i»ijS3 J κ ^

utuntuf, fta fe eriam res habe? in regno Chriiti. Orrmialicet in ecclefia fummi Regis äufpicio gerantur, funt ta¬rnen etiam Ejus miniftri, quorum opera ufitur in regnifinibus propsgandis, civibusque regendis. Hi Chriili le-gaii, illis iniiruili docibus, qua? ad legationis rouniarite in ecclefia obeunda requirontur, funt γραμματείςμοί&ηρεν&εντες εις την βασιλείαν των έξανων , inftituci & do-di ad regnurn ccelorum; b. e. ecclefiam & colligendam& gubernandam. Sive enim, quod nonnullis placet,di-camus praepontianem hs per εναλλαγην heic poni pro εν,& την βασιλείαν mefonymice expiicemus per doctrinam ,

qu$ in regno Dei h. e. ecclefia regnat, five utrique vo-cabylo propriam retinuerimus fignificationem, ienfus ta,men idena emergit: neque adeo aliud ferme eil μα&η-τευΒηναι hs την βασιλείαν των 8ξανων, quam cceleiti infli-tutione formatum & bene praeparatum pedus habere adminifterium in ecclefia obeundum, Quisquis illano con-fecutus eft μαΒητείαν, is a Chrifto fimilis dicieur άνΒςάπωοικοδεσπότη, o^is Ικβάλλει ix τ& Βησαυξ8 αντ8 καινά xctf πα¬λαιά. Ubi per καινά & παλαιά intelligere Videtur quid-quid familiae alendas & fuitentandae iniervierit, five nu-per partum, five condifum diu atque in futuros uiusfervatum fit h τω Bησαυξω, in Apoeheca, fen penuariaiella.. Ut adeo, quod Ciiriftus dicit eum hßάλλειν εκ Τ8Βησαυξ^ άυτΗ καινά 7{<% παλαιά, id dictum videatur inlaudem prudentiae τ8Μκοδεσπότα, eo prascipue fe exfe-rentis,quod prout commodum fuerit familiseque neces-fitates exegerint, nunc hoc promat, nunc illud, γάλαrs Hgj ςεξεάν τξοφην Hebr. V: ΐ2· ι Cor. III; 2. aliernisfubminiitrando. Quum vero, qui in velrse ecclefia fo-cietatem cooptati iimt, Chriiti conftituant famiSiam, cuifaiutarem animarum victum proipicif, quem ipfis mini-ilrent Chriiti, Regis & domini, nomine & audorifafe,ejusque iub auipicio fummo, ecclefia Do&ores, aptiili-

ma

ϋ= ί 13 ( @rna fimilitudme confertur he;c -γραμματεύς άκοάεσπίτη:quomodo etiam Matth. XXIV t 45· q .iemlibet ecclefia;miniilruwa nobis fiiijt Dominus in imagine iervi, qoemDominns prsrpofuerit domui & familias, ut neeeflariumipii vi£tum admetiatur in tempore. Cujus quidern com-paratsonis οξ^ότψ ut clarius & plenius inteiHgatur, pau-eis expöfudie juvabi*, quomodo ve= os eccldiae Do&orprudentiani referat & induilriam. patns faßjüke.

§· V*

Non defunt, qui in irnagine των καινών τε τιαλα*tSov, qua; in faraiiia; uius o εΐκοάεσπότης depromere dier-tur, cernere Tibi videantur oblique indieatum vetus te-framentum cum lege & novum cum evangelio; quamutramqne doctrinam, prout audientium conditio & fla¬tus fvaferit, apte temperare foisque in concionibus dis-penfare debet ecclefia; Doåor. Sunt etiam, qui, quumChiiflus novam ingreffus videatur viam populum do·cendi, obicurius & per parabolas, atque, hinc adreptaoccafione, hane fuis Difcipulis veritatem propiner, refe-rant τά παλαιά ad iimplex docendi genus & facile,quocceleiles veritates aperte iine ullis integumentis propo-nuntur, & ra καινά ad docendi viam obfeuriorem, figu-ris & parabolis confitara: ut tacite fic moneat Salvatorad audientium uius omnia eile referenda, modo coele-ftia dogmata fimpliciter & nude eile proponenda, mo¬do quadam figurarura jucunditare condienda. Urraqueexplicatio habet, quo fe tueri poflit: ied tamen fi laxio-res verbis Chriili terminos conifituerimus, non forte vi-debinnur ventati vim intuliile. Imitetur ecclefias Do£torprudentem familia; patrem, qui dum rebus, familia; fu-itentandas iuffe&uris, inilru&am habet penum3 inde de-

B 3 pro

# ) J+ ( *promit quidquid fempus & res ali» circumflantes fvafe-rint: alium prsebet vi&um languentibus & aegris, aiiumconfirraata gaudencibus valetudine: non eodem infantes& adultos, iervos & liberos pafcit cibo. Ad eumdernmodum, qui (lo in ecciefia rite defungi velit munere,ovium luarum ftatum exploret & quod cuique earum

comcnodo & ex uiu fit, proponat. Sed hanerem Jpecialius expeaire Xheologorum eft