Δηθαζηηθό βίληεν

(video art)

Δπηκέιεηα: Μπαθνζαλάζε Διέλε

H ηέρλε ζπκβαδίδεη κε ηελ ηερλνινγία;

Παξάγεηαη έξγν ηέρλεο κε ηελ ρξήζε ηεο

ηειενπηηθήο ηερλνινγίαο;

Πνηά ε κνξθή θαη πνηό ην πεξηερόκελν απηνύ ηνπ

εξγνύ ηέρλεο;

δηεπξύλεη ηα όξηα ηνπ ηδησηηθνύ ρώξνπ, θαζώο απνηειεί έλα κέζν ηδησηηθήο ζέαζεο ηνπ δεκόζηνπ θαη ηαπηόρξνλα δεκνζηνπνίεζεο ηνπ ηδησηηθνύ,

ραξαθηεξίδεηαη σο «έλα παξάζπξν ζηνλ θόζκν»

ζεσξείηαη «κέζν απνραύλσζεο», κέζσ ηεο αλακεηάδσζεο ειεγρόκελσλ πιεξνθνξηώλ θαη ηεο θαζηέξσζεο θαηαλαισηηθώλ ζπλεζεηώλ.

Τα παξαπάλσ αληηθαηηθά ζηνηρεία ηεο ηειεόξαζεο

θέληξηζαλ από πνιύ λσξίο ην ελδηαθέξνλ ησλ

θαιιηηερλώλ, νη νπνίνη ζέιεζαλ

λα εμεξεπλήζνπλ ηνλ ηειενπηηθό ρώξν,

ρξεζηκνπνηώληαο ηηο δπλαηόηεηέο ηνπ

λα δεκηνπξγήζνπλ ηέρλε πνπ λα ζπλδέεηαη κε ηελ

πξαγκαηηθόηεηα ηνπ ζήκεξα.

Από ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ '60 σο ηηο αξρέο ηνπ '80, δηακνξθώζεθε σο ζρεηηθά αλεμάξηεηε ηάζε ε Video Art δειαδή κηα ηέρλε πνπ παξάγεη έξγα κε ηελ ρξήζε ηεο ηειενπηηθήο ηερλνινγίαο

Γελ πξόθεηηαη γηα λέν ζηπι, αιιά γηα λέν, ηερληθό, ειεθηξνληθό κέζν, ην νπνίν, όπσο πνιιέο άιιεο ηερληθέο παξαγσγήο εηθόλσλ, δελ εθεπξέζεθε από θαιιηηέρλεο, αιιά ρξεζηκνπνηείηαη από απηνύο. Η Video Art άξρηζε ζαλ κηα κνξθή αηζζεηηθήο θαη πνιηηηθήο αληίδξαζεο ζηελ ηειεόξαζε.

1950 – 1970

Δπξώπε, Ακεξηθή

Κνηλσληθν-πνιηηηθέο ζπλζήθεο

Καηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο παγθνζκίσλ πνιέκσλ

Κέληξα βηνκεραλνπνίεζεο θαη εκπνξεπκαηνπνίεζεο ησλ πάλησλ - θπξηαξρία ησλ καδηθώλ κέζσλ ελεκέξσζεο

Ο άλζξσπνο πεγαίλεη ζην θεγγάξη

Πόιεκνο ηνπ Βηεηλάκ

Γνινθνλία ηνπ Τδσλ Φ. Κέλεληπ θαη ηνπ εηξεληζηή πάζηνξα Μάξηηλ Λνύζεξ Κηλγθ

Σθνηώλεηαη ν επαλαζηάηεο Κνπβαλόο Τζε Γθεβάξα

Φνηηεηηθό θίλεκα ζηε Γαιιία

Δκθαλίδνληαη θηλήκαηα ηεο ακθηζβήηεζεο (θεκηληζηηθό, νηθνινγηθό, αληηθνκθνξκηζηηθό)

Απνηειώληαο ηηο «επαίζζεηεο θεξαίεο» ηεο

θνηλσλίαο, πξνβιεκαηίδνληαη κε ηε λέα

πξαγκαηηθόηεηα.

Έρνληαο βηώζεη ηηο ζπλέπεηεο ησλ πνιέκσλ, δελ ζα

κπνξνύζαλ λα ζπλερίζνπλ λα δσγξαθίδνπλ λεθξέο

θύζεηο θαη αλζξώπηλεο κνξθέο.

Πξνζπάζεζαλ ζην έξγν ηνπο λα απνδνκήζνπλ θαη

λα εμαθαλίζνπλ ηελ αλζξώπηλε κνξθή,

δεκηνπξγώληαο κηα ηέρλε πεξηζζόηεξν

«πλεπκαηηθή» θαη όρη ηόζν απεπζπλόκελε ζηηο

αηζζήζεηο.

Πξόηεηλαλ κηα "ιατθή" ηέρλε, πνπ λα απεπζύλεηαη

ζηα πιαηηά ζηξώκαηα ηνπ ιανύ θαη λα αμηνπνηεί

εηθόλεο θαη αληηθείκελα ηεο καδηθήο θνπιηνύξαο θαη

ηνπ ζύγρξνλνπ αζηηθνύ πεξηβάιινληνο.

Αξλήζεθαλ ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ έξγνπ ηέρλεο σο

εκπνξεύζηκνπ αληηθεηκέλνπ θαη ην κεηέηξεςαλ ζε

εκπεηξία θαη ζε ζπκβάλ.

Αληίδξαζε αθνξνύζε ηελ ίδηα ηε θύζε ηνπ έξγνπ ηέρλεο σο αληηθεηκέλνπ πνπ ππόθεηηαη, όπσο όια ηα άιια αληηθείκελα ηνπ θαηαλαισηηζκνύ, ζηελ αγνξά θαη ζηελ πώιεζε

Οη θαιιηηέρλεο άξρηζαλ λα αμηνπνηνύλ "θησρά" πιηθά, έλλνηεο θαη δηαδηθαζίεο ή θαη ηνλ ίδην ηνλ εαπηό ηνπο, παξάγνληαο κνξθέο ηέρλεο πνπ δελ απνζεθεύνληαη εύθνια ζηνπο ρώξνπο ησλ κνπζείσλ ή ησλ γθαιεξί θαη πνπ ζηεξίδνληαη θαηά θύξην ιόγν ζηηο ηδέεο, "ζηηο ζθέςεηο πνπ βξίζθνληαη πίζσ από ηα πξάγκαηα"

Σηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960, νη πξώηνη

πεηξακαηηζκνί ζηνλ ηνκέα ηνπ βίληεν μεθηλνύλ από

ηελ «επίζεζε» ελαληίνλ ηνπ ίδηνπ ηνπ πιηθνύ ηνπ

θνξέα, δειαδή ηνπ ηειενπηηθνύ κόληηνξ.

Σηόρνο ηεο Video Art πξέπεη λα είλαη ε ιύηξσζε

ηνπ αλζξώπνπ από ηελ ηπξαλλία ηεο ηειεόξαζεο.

(Nam June Paik)

Τν βίληεν σο ηξόπνο έθθξαζεο είρε πνιιέο δπλαηόηεηεο. Όζν θη αλ ην εθήκεξν ήηαλ ην δεηνύκελν ηνπ θαιιηηέρλε, ε θαηαγξαθή ησλ δξσκέλσλ θάλεθε λα εμππεξεηεί πνιιέο αλάγθεο, θαη ην βίληεν έδηλε ηε ιύζε.

Πξνζθέξζεθε σο θαηλνύξην κέζν δεκηνπξγίαο έξγνπ ηέρλεο, ην νπνίν ζρνιίαδε, αιιά θπξίσο άιιαδε ην ξόιν ηεο ηειεόξαζεο, αλάγνληάο ηελ ζε έλα κέζνλ πνπ απέδηδε αηζζεηηθό απνηέιεζκα, ην νπνίν ηώξα ήιεγρε ν θαιιηηέρλεο.

Ο εηθαζηηθόο θαιιηηέρλεο ρξεζηκνπνίεζε ηε βηληενθάκεξα, όπσο ν ζθελνζέηεο, αιιά κε δηαθνξεηηθό ηξόπν.

Βαζίδεηαη ζε κηα πιηθνηερληθή ππνδνκή ππό ζπλερή εμέιημε.

Παξάγεηαη θαη αλαπαξάγεηαη γξήγνξα θαη νπνπδήπνηε,.

Δίλαη πξνζηηό κέζα από ηελ ειεθηξνκαγλεηηθή ηνπ ελαπνζήθεπζε θαη είλαη άπιν - ζε αληίζεζε κε ηνπο πίλαθεο ή ηα γιππηά,.

Γηεπξύλεη θαη αιιάδεη ηηο νπηηθέο καο ζπλήζεηεο. Δλώ ν πίλαθαο θαη ην γιππηό κπνξνύλ λα παξαηεξεζνύλ ζε κηα ζηηγκή, απηό δσληαλεύεη κέζα από ηε δηάζηαζε ηνπ ρξόλνπ.

Ο ρώξνο παξνπζίαζεο παίδεη ζεκαληηθό ξόιν

Ο ρξόλνο είλαη ζπκβαηηθόο

Ο ήρνο παίδεη πνιύ ζεκαληηθό ξόιν ν ήρνο

Άζθεζε δξηκεία θξηηηθή ζηελ εκπνξηθή ηειεόξαζε,

κεηαηξέπνληαο ηελ νζόλε ζε αληηθείκελν ηέρλεο

Έθαλε ζηελ ηειεόξαζε όια ηα άζρεκα θαη αζεβή

πξάγκαηα, πνπ ίζσο λα επηζπκνύζε λα θάλεη ε

ζπιινγηθή θαληαζία ηνπ θόζκνπ ηεο ηέρλεο

Έζαςε ζηε θάξκα ηνπ George Segal ζηε Νέα

Υόξθε κηα ηειεόξαζε ελώ έπαηδε, αθνύ ηελ ηύιημε

κε αγθαζσηό ζύξκα.

Μεηά από έλα πξόγξακκα έμη ιεπηώλ ρσξίο εηξκό,

νδήγεζε ην θνηλό ησλ εγθαηλίσλ ζε έλα ιαηνκείν

ηνπ Wuppertal, όπνπ ππξνβόιεζε ηελ ζπζθεπή.

Ακεξηθαλόο θαιιηηέρλεο ηεο Βίληεν - Αξη

γελλεκέλνο ζηε Ν.Υόξθε. Σήκεξα δεη θαη εξγάδεηαη

ζηελ Καιηθόξληα.

Σηα έξγα ηνπ πεηξακαηίδεηαη κεζνδηθά κε ηηο

δπλαηόηεηεο ηεο ειεθηξνληθήο εηθόλαο. Μέζα από

ηελ επαλάιεςε ηεο πξνβνιήο ηεο εηθόλαο θαη ηελ

ππλσηηζηηθή ηεο δξάζε πξνζπαζεί λα αθππλίζεη

ζην ζεαηή εηθόλεο θξπκκέλεο ζην αζπλείδεην

(κνλαμηά, θνύξαζε, ιήζε θ.ά) . Η νζόλε έηζη γίλεηαη

ν λνεηόο θαζξέθηεο ησλ ζπλαηζζεκάησλ ηνπ.

ΠΟΝΣΡΜΟ (PONTORMO), "Η ΔΠΊΚΔΦΗ", (1528), ΛΆΓΙ Δ ΜΟΤΑΜΆ, 2,02 Υ 1,56

ΜΠΊΛ ΒΑΪΛΑ, "Ο ΥΑΙΡΔΣΙΜ",

(1995), ΒΊΝΣΔΟ ΔΓΚΑΣΆΣΑΗ,

ΠΡΟΒΟΛΉ 2,82X2,41 Μ.

Η “βίληεν-γιππηηθή” είλαη έλαο όξνο πνπ αθνξά ηε

κεηαηξνπή ηνπιάρηζηνλ δύν ζπζθεπώλ ηειεόξαζεο

ή νζνλώλ ζε θαιιηηερληθό αληηθείκελν. Η εηθόλα

ηνπ βίληεν ζηεξίδεηαη πεξηζζόηεξν ζηελ

επηζηεκνινγία (γλώζε) ελόο γιππηνύ παξά ζε έλαλ

πίλαθα δσγξαθηθήο.

Αξθεηνί θαιιηηέρλεο ρξεζηκνπνίεζαλ ην βίληεν ζην

έξγν ηνπο: ν Κώζηαο Τζόθιεο, ν Γεκήηξεο

Αιεζεηλόο, ν Θόδσξνο, ε Μαξηάλλα Σηξαπαηζάθε,

ν Μάλζνο Σαληνξηλαίνο, ε Τδέλε Μαξθέηνπ, ν

Αιέμαλδξνο Ψπρνύιεο, ν Νίθνο Ναπξίδεο θαη

πνιινί άιινη.

Η νζόλε έγηλε από ηνπο θαιιηηέρλεο εθείλεο ηεο επνρήο

αληηιεπηή σο ζύκβνιν ηεο θνηλσληθήο δνκήο.

Οη θαιιηηέρλεο πξνζπάζεζαλ λα αζθήζνπλ θξηηηθή ζην

πνιηηηθό ζύζηεκα, κεηαηξέπνληαο ηελ νζόλε ζε έξγν

ηέρλεο θαη δίλνληαο ηεο κε ηνλ ηξόπν απηό λέα

ιεηηνπξγία θαη άιιε ζεκαζία

Απέξξηςαλ εληειώο ην ςπραγσγηθό ζηνηρείν ηεο

εκπνξηθήο ηειεόξαζεο.

Θέιεζαλ λα ελεξγνπνηήζνπλ ηνπο ζεαηέο θαιώληαο

ηνπο λα ζπκκεηάζρνπλ ζηε δεκηνπξγηθή δηαδηθαζία, σο

κηα πξάμε αληίζηαζεο ζηελ εκπνξηθή ηειεόξαζε, πνπ

θαζηζηνύζε ηνλ ηειεζεαηή παζεηηθό αληηθείκελν.

Η ρξήζε ηνπ βίληεν απνθηά κηα πην γεληθεπκέλε κνξθή, θαζώο όιν θαη πεξηζζόηεξνη θαιιηηέρλεο ελζσκαηώλνπλ ην βίληεν ζηε δνπιεηά ηνπο, έζησ θαη πεξηζηαζηαθά, ζπρλά κάιηζηα κε ακθηιεγόκελα εηθαζηηθά απνηειέζκαηα.

Η εύθνιε πξόζβαζε ζην κέζν, ρακειό θόζηνο επεμεξγαζίαο θαη παξαγσγήο θαη νη αλεμάληιεηεο δπλαηόηεηεο επεμεξγαζίαο θαη πεηξακαηηζκνύ, σζνύλ ηνπο λένπο θαιιηηέρλεο ζηε ρξήζε ηνπ βίληεν.

Από ηελ άπεηξε παξαγσγή έξγσλ βίληεν, ζπρλά είλαη δύζθνιν λα απνθαλζεί θαλείο ηη είλαη βηληενηέρλε θαη ηη είλαη απιή θαηαγξαθή, ληνθνπκέλην ή πεηξακαηηζκόο.

Όκσο…

«Κάζε ηέρλε είλαη πεηξακαηηθή, αιιηώο δελ είλαη ηέρλε».

Δυχαριστώ για τη συνεργασία