ΣχεδιασμόςΠαρέμβασης-Δραστηριότητας

22/11/2016

Πλαίσιο&μάθηση

Hέννοιατουσχεδιασμούμιαςδραστηριότητας

•  Τισημαίνει«σχεδιασμός»;Οργάνωσητουπεριβάλλοντοςμάθησηςώστεταπαιδιάνακατευθυνθούνπροςκάποιεςεπιδιώξεις

Σκέψησχετικάμεμίαήπερισσότερεςπιθανέςπορείες(μέθοδος-περιεχόμενο-μέσα)γιατηνεπεξεργασίαστηντάξηαυτώντωνεπιδιώξεων.

Τιθαθέλατεναξέρετεπρινσχεδιάσετεμιαδραστηριότητα/παρέμβαση…

Ποιααπόαυτάθεωρείτεότιξέρετεήδηγιατηντάξησας????

?Μελετήστεκαλάαπότοβιβλίο:Aυγητίδου,Σ.,ΤζεκάκηΜ.,Τσάφος,Β.(2016)Οιυποψήφιοιεκπαιδευτικοίπαρατηρούν,παρεμβαίνουν,αναστοχάζονται.Προτάσειςυποστήριξηςτηςπρακτικήςτουςάσκησης.Αθήνα:Gutenberg.Τοκεφάλαιο2του3ουτόμου:Σφυρόερα,Μ.Αξιοποίησητουπλαισίουτηςτάξηςγιατονσχεδιασμό(39-59)

Σφυρόερα,Μ.Αξιοποίηση τουπλαισίου της τάξηςγια τονσχεδιασμόστοAυγητίδου, Σ. , ΤζεκάκηΜ., Τσάφος,Β. (2016)Οιυποψήφιοι εκπαιδευτικοί

παρατηρούν, παρεμβαίνουν, αναστοχάζονται. Προτάσεις υποστήριξης της πρακτικής τους άσκησης. Αθήνα: Gutenberg. (39-59)Διάβασε την καταγραφή που ακολουθεί, η οποία εστιάζει σε κάποια στοιχεία από το πλαίσιο µιας τάξης και κατέγραψε ποιες επιδιώξεις/ στόχοι σου φαίνονται αρχικά κατάλληλες/οι για αυτό πλαίσιο. «Το συγκεκριµένο τµήµα παρουσιάζει αρκετή ανοµοιογένεια σε σχέση µε το γραπτό λόγο. Κάθε φορά που η νηπιαγωγός ζητάει από τα παιδιά να ζωγραφίσουν κάτι, τους ζητά παράλληλα να γράψουν και κάτι ατοµικά στη ζωγραφιά τους. Παρατηρώντας, βλέπουµε ότι υπάρχουν παιδιά που έχουν σπάσει τον κώδικα της γραφής και γράφουν αλφαβητικά, παιδιά που γράφουν µε δικούς τους τρόπους και σύµβολα πραγµατικά ή φανταστικά, παιδιά που γράφουν µε συλλαβική γραφή, παιδιά που προτιµάνε µόνο να ζωγραφίζουν και όχι να γράφουν, παιδιά που αρνούνται να γράψουν και παιδιά που µόλις τώρα έχουν αρχίσει να ενδιαφέρονται για το γραπτό λόγο».

Αφού απαντήσατε ο καθένας/η καθεµία αυθόρµητα σε ατοµικό επίπεδο, σε οµάδες συζητήστε ποια/ες από τις παρακάτω επιδιώξεις θα επιλέγατε, αν θέλατε να οργανώσετε κάποια/οιες δραστηριότητα/ες σε αυτό το πλαίσιο και δείτε αν συγκλίνει ή αποκλίνει αυτή η επιλογή σας από την πρώτη αυθόρµητη σκέψη σας. Αν αποκλίνει, προσπαθήστε να εντοπίσετε τι σας οδήγησε στην επιλογή σας και σκεφτείτε µήπως δεν λάβατε υπόψη σας κάποια στοιχεία από το πλαίσιο και ποια. Επιδιώξεις: Α) να κινητοποιηθούν όλα τα παιδιά ώστε να εµπλακούν ενεργά σε διαδικασίες γραπτού λόγου, αξιοποιώντας αυτό που ήδη ξέρουν να κάνουν εξελίσσοντάς το. Β) να κατακτήσουν όλα τα παιδιά µέσα από συστηµατικές ασκήσεις τη γραφο-φωνηµική αντιστοίχηση για να φτάσουν όλα στο στάδιο της αλφαβητικής γραφής. Γ) να διδαχτούν συστηµατικά κάποια γράµµατα και να µπούνε σε διαδικασία αντιγραφής ώστε να βελτιώσουν το επίπεδό τους σε σχέση µε το γραπτό λόγο. Δ) να συνεργαστούν για να παράξουν σε οµάδες γραπτά κείµενα.

•  Σφυρόερα,Μ.ΑξιοποίησητουπλαισίουτηςτάξηςγιατονσχεδιασμόστοAυγητίδου,Σ.,ΤζεκάκηΜ.,Τσάφος,Β.(2016)Οιυποψήφιοιεκπαιδευτικοίπαρατηρούν,παρεμβαίνουν,αναστοχάζονται.Προτάσειςυποστήριξηςτηςπρακτικήςτουςάσκησης.Αθήνα:Gutenberg.(39-59

Διαβάστετηνπεριγραφήτουπλαισίουπουακολουθείκαιτουςστόχουςπουέθεσανοιφοιτήτριεςπουέκανανσεαυτότηνπρακτικήτουςάσκηση.Συζητήστεαντουςθεωρείτεκατάλληλουςγιατοσυγκεκριμένοπλαίσιοκαιγιατί.Αναζητήστεεπιχειρήματαγιαναστηρίξετεήνααπορρίψετετηνκαταλληλότητατουκάθεστόχου.«Ησυγκεκριμένητάξηείναιιδιαίτεραμικρή.Διαθέτειελάχιστεςγωνιές(μαγαζάκι,βιβλιοθήκημεελάχισταφθαρμέναβιβλία,γωνιάοικοδομικούυλικού).Απότα15παιδιάτηςτάξης,ταπερισσότεραζούνεσεδύσκολεςοικονομικάσυνθήκες.Ηεπαφήτουςμεταβιβλίαμοιάζειναγίνεταιμόνοστοπλαίσιοτηςτάξηςκαιδεντακινητοποιείπάντα.Ηεκπαιδευτικόςαπόόσοπαρατηρήσαμεδενπραγματοποιείσυχνάαναγνώσειςβιβλίων.Ταμισάπαιδιάχειρίζονταιτολόγοκαλάκαιταυπόλοιπακατανοούν,έχουνκατακτήσεισεσημαντικόβαθμότηνεπικοινωνιακήικανότητα,αλλάδενχρησιμοποιούνσύνθετεςδομέςστηνελληνικήγλώσσα.;

ΣτοπλαίσιοτηςεπεξεργασίαςτουβιβλίουτουΕυ.Τριβιζά«Ότανείναιναφύγειτοτρένο»(εκδ.ΕλληνικάΓράμματα)-πουτοθεωρήσαμειδιαίτεραενδιαφέρον-θέσαμετουςεξήςστόχους,τουςοποίουςεπιλέξαμεωςσυμβατούςμετοΑΠΣκαιτοΔΕΠΠΣτουΝηπιαγωγείου.-Νααντιληφθούνταπαιδιάτηνέννοιατηςρίμας.-Νακατανοήσουντιείναιέναλογοπαίγνιο.-Νακαλλιεργήσουντηνικανότητααναδιήγησηςσεσυνεχήλόγομιαςέμμετρηςιστορίας-ΝαχρησιμοποιούνποικίλουςτρόπουςαπεικόνισηςσκέψεωνκαισυναισθημάτωνΘεωρείτεότιτοπλαίσιο,έτσιόπωςέχειπεριγραφεί,έπαιξερόλοστηνεπιλογήτωνστόχωνκατάτονσχεδιασμόαπότιςφοιτήτριεςτηςδραστηριότητας;Συζητήστεποιος/οιπαράγοντας/εςενδέχεταιναεπηρέασαντηνεπιλογήτωνσυγκεκριμένωνφοιτητριών;Ποιεςπιστεύετεότιθαείναιοισυνέπειεςτωνεπιλογώντωνφοιτητριώνστηδιεξαγωγήτηςδραστηριότητας;Ανστοίδιοπλαίσιοθέλατεναεπεξεργαστείτεέναβιβλίο,μεβάσηποιεςεπιδιώξεις/στόχουςθατοεπιλέγατε;Ποιοήποιαθαήτανταστοιχείατουπλαισίου,όπωςπεριγράφεται,πουθακαθόριζαντιςεπιλογέςσας

Ορόλοςτουσχεδιασμού…Δείτε και κεφ. 3 στοAυγητίδου, Σ. , ΤζεκάκηΜ.,Τσάφος, Β. (2016) Οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοίπαρατηρούν, παρεμβαίνουν, αναστοχάζονται.Προτάσεις υποστήριξης της πρακτικής τουςάσκησης.Αθήνα:Gutenberg(σελ.62-201)

*Σχέσησχεδιασμούκαιεπιδιώξεων.Οσχεδιασμός«δεσμεύει»;

*Οιαναδυόμενεςδραστηριότητεςκαιοσχεδιασμός.

*Σχεδιασμόςκαιανάδυσηνέωνδραστηριοτήτων…

(παραδείγματα)

;*Απόπούπροκύπτουνοιμαθησιακέςεπιδιώξειςπουσυνδέονταιμε

τονσχεδιασμό?•  Είναιπάνταίδιεςκαιτοποθετημένεςμετονίδιοτρόποεξελικτικά

μέσαστοχρόνο?(π.χ.«τονΝοέμβριοκάνουμεσυνήθωςταεπαγγέλματα»…..)

•  Αφορούντηναπόκτησηγνώσεωνήτηνοικοδόμησητρόπων-εργαλείωνμάθησης&δεξιοτήτωνήκαιταδύο;(τιμαςενδιαφέρειπερισσότεροσήμερα?Γιατί?)

Διάβασετώρατοπαρακάτωπλαίσιοκαιτουςστόχουςμιαςομάδαςφοιτητριώνκαιστησυνέχειααναζήτησεανυπάρχειαντιστοιχίαανάμεσαστονσχεδιασμό,στουςστόχουςκαιστοπλαίσιοτηςτάξης.Είναισημαντικόνακρατήσειςσημειώσειςμεταεπιχειρήματάσου,ώστεστησυνέχειανατασυζητήσειςμετουςσυμφοιτητέςσου.

•  Στοσυγκεκριμένοτμήματαπαιδιάμοιάζουνιδιαίτερακινητοποιημένακαιεκφράζουνπολύσυχνάερωτήματακαιαπορίες.Οκαιρόςαποτελείένααπότααγαπημέναθέματασυζήτησηςστηντάξηκαιτοεπεξεργάζονταισυστηματικά.Μάλιστακάποιαπαιδιάπαρακολουθούνκαιστητηλεόρασηδελτίακαιρούκαιτηνεπόμενημέραανακοινώνουνστοσχολείοτιςμετεωρολογικέςπροβλέψεις.Κάποιαπροσπαθούννααποτυπώσουνκαιστοχαρτίσύμβολαγιατονκαιρόπουέχουνδειστηντηλεόραση,κάτιπουτοενισχύεικαιηεκπαιδευτικός.

•  Οιφοιτήτριεςμεαφορμήαυτότοενδιαφέροντωνπαιδιών,αποφασίζουνναασχοληθούνμετηνεναλλαγήτωνεποχώνγιανασυνειδητοποιήσουνταπαιδιάτιςαλλαγέςστιςκαιρικέςσυνθήκες.Θέλουνναοδηγήσουνταπαιδιάσευποθέσειςκαιγενικεύσεις.Έτσισχεδιάζουνκάρτεςπουαπεικονίζουνδέντρασεδιαφορετικέςεποχέςκαιάλλεςεικόνεςτηςφύσης.Βάζουντιςκάρτεςστησειράκαιζητάνεαπόταπαιδιάνατιςομαδοποιήσουνανάεποχήκαιναεπιχειρηματολογήσουνσχετικά.Στησυνέχειαέχουνσκοπόναδιαβάσουνσταπαιδιάέναπαραμύθιγιατιςεποχέςκαιναταενεργοποιήσουνώστεναδραματοποιήσουναυτότοπαραμύθιγιανακατανοήσουνκαλύτερααυτέςτιςδιαφορές».

«Προκειμένου να επιλέξει στόχους και να σκεφτείδραστηριότητες ο εκπαιδευτικός χρειάζεται να μπορεί ναδιαβάζεικαινααναλύειτιςπαραμέτρουςπουπροσδιορίζουντοπλαίσιοτηςτάξης,ναδιακρίνειτιενδιαφέρειταπαιδιά,τιτουςπροκαλείτηνπεριέργεια,τιτακινητοποιεί,επομένωςνα«ακούει»ταπαιδιά,αλλάκαινααναστοχάζεταισεσχέσημετιςεκπαιδευτικέςτουπρακτικέςκαιτονρόλοτου.Ναεπιλέγειδραστηριότητεςπουναέχουννόημαγιαταπαιδιάκαιναταοδηγούνέναβήμαπιοπέρααπόόσαέχουνήδηκατακτήσει.Νασχεδιάζειμεδιαφοροποιημένους τρόπους τημαθησιακήδιαδικασία (Σφυρόερα, 2004; Κουτσελίνη-Ιωαννίδου 2008)και να οργανώνει ανοιχτές δραστηριότητες δίνοντας τηνευκαιρία στα παιδιά να συμβάλουν στην τελική τουςδιαμόρφωση» [Σφυρόερα, 2016:54 στο Aυγητίδου, Σ. ,ΤζεκάκηΜ.,Τσάφος,Β.(2016)]

•  Πίσωαπόκάθεσχεδιασμόβρίσκεταιμιααντίληψηήπερισσότερεςαντιλήψειςγιατημάθηση…καθώςκαικάποιεςσυγκεκριμένεςεπιδιώξεις

•  Ποιεςείναιοισύγχρονεςαντιλήψειςγιατημάθηση?-Ανακαλυπτικήμεπειραματισμούς,διατύπωσηυποθέσεωνκλπ.

-  Συνεργατική(πρόβλεψηγιαδουλειάσεομάδες,ανάπτυξηαλληλεπιδράσεων)

-  Μάθησημετηβοήθειααξιοποίησηςβιωμάτων,πρότερηςεμπειρίας,διαίσθησης

-  Μάθησηωςεπίλυσηπροβλήματος……….ΚαιόχιηΜάθησηωςαναπαραγωγική-μηχανιστικήδιαδικασία

ΚατάτοσχεδιασμόοεκπαιδευτικόςσκέφτεταιτοΤΙ,τοΓΙΑΤΙκαιτοΠΩΣ

Τιθαεπιλέξω?(περιεχόμενοδραστηριότητας&επιδιώξεις)

Γιατί?(τεκμηρίωσητουτιμεβάσητοπλαίσιοτης

τάξης)Πώς?

(μέσα,στρατηγικέςκλππουθαενεργοποιήσω)

Βήματασχεδιασμού

•  επιλογήθεωρητικούπλαισίουκαιαναζήτησησχετικήςβιβλιογραφίαςγιααυτόπουθέλουμεναπροσεγγίσουμε(π.χ.γιατιςπροσεγγίσειςεπεξεργασίαςβιβλίωνστηντάξη)

•  αναζήτησητωνστοιχείωντουπλαισίουτηςτάξηςπουθαεπιτρέψουντηνοηματοδότηση

•  αναζήτησηεπιδιώξεωνκαιτωναντίστοιχωνδιαδικασιώνστιςοποίεςθαεμπλακούνταπαιδιάκαιοεκπαιδευτικός.

•  αναζήτησητρόπωνδιαχείρισηςτηςομάδας,τουχρόνουκαιτωνυλικώνώστεοιδραστηριότητεςναέχουνενδιαφέρον,ναεμπλέκουνταπαιδιάενεργά,ναενισχύουντηχρήσηδιαφορετικώνπλαισίωναναπαράστασηςτωνιδεώνκαιτηνανάπτυξητηςσυνεργασίαςμεταξύτωνπαιδιών.

•  αναζήτησητρόπωνκαικριτηρίωνπουαξιολογούντομαθησιακόαποτέλεσμακαιτηδιαδικασίαΑυγητίδου,Σ.,ΤζεκάκηΜ.,Τσάφος,Β.(2016)Οιυποψήφιοιεκπαιδευτικοίπαρατηρούν,παρεμβαίνουν,αναστοχάζονται.Προτάσειςυποστήριξηςτηςπρακτικήςτουςάσκησης.Αθήνα:Gutenberg.(κεφ.3)

Σχολιάστετιςπαρακάτωεπιδιώξεις:Οιεπιδιώξειςπουέχουμεθέσειγι’αυτήντηνπαρέμβασηείναιαρκετέςκαιδενξέρουμεανμπορούνναεπιτευχθούνόλες.Ηπιοβασικήείναιναέρθουνταπαιδιάσεεπαφήμετονγραμματισμόκαιτονγραπτόλόγο,όπωςεπίσηςμετακειμενικάείδητουπαραμυθιούκαιτηςλίσταςπουεπιθυμούμετηνκατανόησήτουςκαιτηνδημιουργίατους.Ακόμη,επιδιώκουμεμέσααπόαυτήτηνπαρέμβαση,ταπαιδιάνααναπτύξουνδομημένησκέψη,καιδομημένοπροφορικόλόγο·επίσης,μερικάπουείναιπιοεξοικειωμέναμετονγραπτόλόγο,θέλουμενατουςδώσουμεευκαιρίεςναεφαρμόσουνκαιίσωςκαινααναπτύξουντιςκεκτημένεςικανότητέςτουςσ’αυτόντοντομέα(Βασίλης,Αποστόλης,Κων/νος),ενώσταυπόλοιπαθέλουμενατουςβοηθήσουμεναδημιουργήσουν,τιςαρχικέςσυνθήκες,γιαναέρθουνσεεπαφήμετονγραμματισμό(ρόλοςγραφέαδικόςμας).Θαμαςχαροποιούσειδιαίτερα,ανκαταφέρναμεμέσααπότηνπαρέμβασήμας,ναέχουνμιαπρώτηγνωριμίαμεταβασικάμέρητουβιβλίου(εξώφυλλο,οπισθόφυλλο,κυρίωςμέρος)καινιώσουνεπίσηςτηνμαγείατουπαραμυθιούκαιτηναπόλαυσητηςανάγνωσης.Τελειώνοντας,επιδίωξημαςθαείναινααναπτύξουμετηνκριτικήτωνπαιδιών,ώστεναμπορούννααντιληφτούνδιαφορετικέςοπτικέςενόςπράγματος,νακατανοήσουντοπώςνιώθουνοιήρωεςανάλογαμετηνκάθεπερίσταση

•  Ρόλοςτουεκπαιδευτικούσεσχέσημετονσχεδιασμόδραστηριοτήτων•  Ναμπορείναδιακρίνειτιενδιαφέρειταπαιδιά,τιτουςπροκαλείτην

περιέργεια,τιτακινητοποιεί,επομένωςνα«ακούει»ταπαιδιά(παραδείγματα:οιεποχές–οιδιαφημίσεις)

•  Ναεπιλέγειδραστηριότητεςπουναέχουννόημαγιαταπαιδιάκαινα

ταοδηγούνέναβήμαπιοπέρααπόόσαέχουνήδηκατακτήσει(παραδείγματα:χρώματα-λεζάντεςσεφωτογραφίεςπουαπεικονίζουνδραστηριότητεςτηςτάξης)

•  Νασχεδιάζεικαιναοργανώνειανοιχτέςδραστηριότητεςδίνονταςτην

ευκαιρίασταπαιδιάνασυμβάλουνστηντελικήτουςδιαμόρφωση•  Να«αξιολογεί»κάθεδραστηριότηταπουαναπτύσσεταιεκτιμώντας

αντονόημάτηςήτανσαφέςγιαταπαιδιά,ανταενθάρρυνενασκεφτούν,ανεπέτρεψεαλληλεπιδράσεις,ανσυνέβαλεσεσχέσημετιςεπιδιώξειςπουείχεθέσει.

Επομένως:Κατάτοσχεδιασμόοεκπαιδευτικόςκάνει

προβλέψειςγιατο:•  Πώςθακινητοποιήσειτοενδιαφέροντων

παιδιών;•  Πώςθαπετύχειτηνενεργήσυμμετοχήτουςστηδραστηριότητα;

•  Πωςθασυμβάλειστηνκατανόηση;Πώςθαεξηγήσει;

•  Πώςθαδομήσειτηδραστηριότηταώστεναέχεινόημαγιαταπαιδιά;

•  Πώςθατακάνεινασυνεργαστούν(αντοαπαιτείηδραστηριότητα)ήναδουλέψουνατομικά;

•  Ποιαστρατηγικήδιδασκαλίαςθαείναιπιοαποτελεσματική;

•  MIAΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΕΧΕΙΝΟΗΜΑΟΤΑΝ….•  Αναδύεταιαπόταίδιαπαιδιά(πχ.Επεξεργασίαμιαςπαρατήρησηςήενός

ερωτήματοςπουφέρνουνταπαιδιάστηντάξη)ήαξιοποιείταβιώματάτους

•  Σχετίζεταιμεαυθεντικέςκαθημερινέςκαταστάσειςτωνπαιδιών(πχ.Γραφήλίσταςγιαταψώνιαστοσουπερμάρκετ,μελέτησυνταγήςγιατηνυλοποίησηενόςγλυκού,διατύπωσηκανόνωνσεέναομαδικόπαιχνίδικλπ)

•  Αξιοποιείτιςικανότητεςτωνπαιδιώνκαιτιςεξελίσσει,άραείναινοητικά«προκλητική»γιααυτά.

•  Βοηθάταπαιδιάνακάνουνσυνδέσειςμεπροηγούμενες,οικογενειακέςήάλλεςεμπειρίεςτους.

•  ΜεβάσητηθεωρίατουVygotskyοιδραστηριότητεςπουέχουννόημαγιαταπαιδιάείναιαυτέςπουεμπίπτουνστη«Ζώνηεπικείμενηςανάπτυξης»πουείναιδηλαδήσχεδιασμένεςμεβάσηόχιτιςπαρούσεςικανότητεςτουπαιδιού,αλλάμεβάσητιςδυνατότητεςπροόδουτου(Foulin&Mouchon,2001).

•  Αυγητίδου,Σ.,ΤζεκάκηΜ.,Τσάφος,Β.(2016)Οιυποψήφιοιεκπαιδευτικοίπαρατηρούν,παρεμβαίνουν,αναστοχάζονται.Προτάσειςυποστήριξηςτηςπρακτικήςτουςάσκησης.Αθήνα:Gutenberg.(κεφ.3)

Αυγητίδου,Σ.,ΤζεκάκηΜ.,Τσάφος,Β.(2016)Οιυποψήφιοιεκπαιδευτικοίπαρατηρούν,παρεμβαίνουν,αναστοχάζονται.Προτάσειςυποστήριξηςτηςπρακτικήςτουςάσκησης.Αθήνα:Gutenberg.(κεφ.3)

Αςδιαβάσουμετώρατοαπόσπασμααπόκαταγραφήφοιτήτριαςπουακολουθείκαιαςπροσπαθήσουμεναδούμεαναυτόπουπροτείνειηεκπαιδευτικόςέχεικάποιονόημαγιαταπαιδιά.

•  «ΣτοΝηπιαγωγείοπουκάνουμετιςπαρατηρήσειςμας,ηπλειοψηφίατωνπαιδιώνείναιπαιδιάμεταναστώνπρώτηςγενιάς.Ηνηπιαγωγός,έχεικολλήσειστηνπόρτατηςτάξηςμιααφίσαγιατηνεπέτειοτουΠολυτεχνείου.Ξεκινώνταςτησυζήτησηστηνπαρεούλαρωτάειταπαιδιάαντηνείδαν.Ταπαιδιάαπαντάνεαρνητικάκαιμόνοδυοπαιδιάλένεπωςτηνείδαν.Ηνηπιαγωγόςτότελέει.«Καλά,τέλοςπάντων…δενπειράζει.Θακόψουμεταγαρύφαλλακαιθατακολλήσουμεκάτωαπόαυτήτηναφίσα».Ταπαιδιάαρχίζουννακόβουνμεπολλήπροθυμία.Πλησιάζωκαιταρωτάω:«Τιφτιάχνετε;»καιμουαπαντάνε«Δενξέρουμε…ό,τιμαςείπεηκυρία!».

•  Διαβάστετιςδύοδράσειςπουακολουθούνκαιεντοπίστετακοινάτουςσημείαπουενδέχεταινασυμβάλουνστηνοηματοδότησήτουςαπόόλαταπαιδιά.Στησυνέχειαπροσπαθήστε,αξιοποιώνταςτιςπροϋποθέσειςνοηματοδότησηςκαικινητοποίησηςτωνπαιδιώνπουσυζητήθηκανπαραπάνω,ναδιακρίνετεποιεςείναιοιδιαφορέςτους.

•  Α)Στηναυλήτουσχολείουκάποιαπαιδιάσυνάντησανμιαπασχαλίτσατηνοποίαακολούθησανευλαβικάμέχριπουεκείνηχώθηκεσεμιατρύπα.Γυρνώνταςτηντάξηταπαιδιάαφηγήθηκανστηννηπιαγωγότηνεμπειρίατουςκιεκείνηταρώτησετιπιστεύουνότικάνειηπασχαλίτσατώραμέσαστοχώμα.Αυτήησυζήτησηαποτέλεσεέναυσμαγιαμιασειράαπόδράσεις:εικονιστικέςαποτυπώσειςτουυπεδάφουςκαιτουσπιτιούτηςπασχαλίτσας,δημιουργίαιστοριών,αναζητήσειςστοδιαδίκτυο,πράξεις«υιοθεσίας»,κατασκευήσπιτιούσεχαρτόκουτοκλπ…κ.λπ.Στιςπερισσότερεςαπόαυτέςταπαιδιάεργάστηκανσεομάδεςπουσυγκροτήθηκαναυθόρμητα.

•  Β) Το βιβλίο «ΗΜαίρηΠινέζα» (Μητακίδου, Τρέσσου, εκδ.Καλειδοσκόπιο) που η Νηπιαγωγός επεξεργάστηκε με ταπαιδιά τελείωνε με μια ανοιχτή φράση («Έτσι νόμιζε…»), ηοποία τα παρακίνησε να θελήσουν να φανταστούν τησυνέχεια της ιστορίας, κάτι που είχε ήδη υποθέσει ηεκπαιδευτικός.Μαζί με τα παιδιά επεξεργάστηκε διάφορεςιδέες για την αποτύπωση αυτής της συνέχειας (δημιουργίαβιβλίου, δημιουργία φωτοϊστορίας με παγωμένες εικόνεςστις οποίες θα αποτυπώνονταν στιγμές της συνέχειας,δημιουργίαχάρτη,δημιουργίαεπιδαπέδιουπαιχνιδιού).Έτσιαναπτύχθηκαν μια σειρά από δράσεις. Στις περισσότερεςαπό αυτές τα παιδιά εργάστηκαν σε ομάδες πουσυγκροτήθηκαναυθόρμητα.

Επεξεργασίαβιβλίου/βιβλίωνστοπλαίσιοτηςανάπτυξηςτου

γραμματισμούκαιτωνσύγχρονωνπροσεγγίσεωνγιατημάθηση

•  Ανάγνωση/ΕπεξεργασίαΒιβλίου:•  Εντάσσεταιστοπλαίσιοτουγραμματισμούτωνπαιδιώνκαιμιαςολιστικήςπροσέγγισηςστηνοποίαπροφορικόςκαιγραπτόςλόγοςδενδιαχωρίζονται.

Παρέχουμεευκαιρίεςγραμματισμούσταπαιδιά:•  -ότανεπιτρέπουμεστουςμαθητέςναερμηνεύουνκαινα

δημιουργούνποικίλακείμενα(συμπεριλαμβανομένωνκαιτωνποικίλωνσκοπώνγιατουςοποίουςδημιουργούνταιτακείμενα)

•  -όταντουςπαρέχουμεποικίλεςδιαδραστικέςεμπειρίεςστηγραπτήγλώσσα,

•  -ότανοιμαθητέςδέχονταιτηνπρόκλησηποικίλωνεπικοινωνιακώνσκοπώνκαιλειτουργικώνκαταστάσεωνπουσυνδέονταιμετηγραφή,

•  -ότανκαλούνταιναεργαστούνμετακείμεναπροσεγγίζοντάςτααπόδιαφορετικέςοπτικές(τουσυγγραφέα,τουδιορθωτή,τουσχολιαστή,τουαξιολογητή,τουηθοποιού),

•  -ότανθεωρούμεδεδομένοότιηποικιλίατωνεμπειριώντουςεμπλουτίζειτοντρόπομετονοποίοερμηνεύουνένακείμενο,

•  -όταντελικάπιστεύουμεότιταπαιδιάσκέφτονταιγιατηγλώσσακαιδενσκέφτονταιόλατοίδιοπράγματηνίδιαστιγμή...

Πολλέςέρευνεςέχουνδείξειότιηανάγνωσηιστοριώνσυμβάλλειστηνπροώθησητουγραμματισμούτωνμικρώνπαιδιών:

•  Αναπτύσσουνσυμπεριφορέςπουσυνδέονταιμετονπρώιμοεγγραμματισμό(πώςκρατάμετοβιβλίο,ποιαείναιηφοράτηςανάγνωσης,τιδιαβάζουμε,κατανόησηεξωτερικώνστοιχείωντουβιβλίουκλπ)

•  Αναπτύσσουνλεξιλόγιοκαιβελτιώνουνκαιτονπροφορικόλόγο(βλ.καιακαδημαϊκήγλωσσικήικανότητα–επικοινωνιακήγλωσσικήικανότητα)

•  Αναπτύσσουνικανότητεςκαιστρατηγικέςκατανόησηςκειμένων(ενεργοίαναγνώστες)καιαργότερακριτικοίαναγνώστες(μπορώναπάωπέρααπότοκείμενο,ναδωπίσωαπόαυτό,νατοεπεκτείνω,νατοκρίνω). Αυτόγίνεται: Α)έμμεσα(μέσωπολλαπλών

αναγνωστικώνεμπειριών) Β)άμεσα(βλ.ρόλοςτηςερώτησης).

•  Αναπτύσσουντηνικανότητααποκωδικοποίησηςτουγραπτούλόγου

•  Αναπτύσσουνδομέςσκέψηςπουτουςεπιτρέπουνναγίνονταιοιίδιοιδημιουργοίκειμένων(≠ομύθοςτων«ταλαντούχων»παιδιών)

•  Νιώθουντηναπόλαυσηκαιτημαγείατουβιβλίου….

•  Όλααυτάεξαρτώνταιόχιμόνοαπότησυχνότηταεπαφήςτωνπαιδιώνμεβιβλίααλλάκαιαπότηνποιότητααυτήςτηςεπαφής.

•  Τιβοηθάώστενα«διασφαλίζεται»αυτήηποιότητα?

•  Τοίδιοτοβιβλίοκαιταχαρακτηριστικάτου(εικόνα,κείμενο…)

•  Τοκατάπόσοηδραστηριότηταέχεινόημαγιαταπαιδιά:κατάλληληεπιλογήτουβιβλίου,προσαρμοσμένησεστιγμήκαισεομάδα(βιώματα/ενδιαφέροντα)καιπλαισιωμένηδραστηριότητα(κινητοποίησηπαιδιών)//=>ικανότητατουεκπαιδευτικούνααναλύειτησυνθήκηανάγνωσης

•  Τοείδοςτηςαλληλεπίδρασηςσεδιαφορετικέςστιγμές(πριν,κατάτηδιάρκεια,μετάκλπ)-αυτενέργεια,δυνατότητα«ανοιχτής»επεξεργασίαςτουβιβλίου…

Oρόλοςτουπλαισίουστοσχεδιασμό

•  Ποιαπαρέμβασησεποιατάξη?(γνωστικάκαικοινωνικο-πολιτισμικάχαρακτηριστικάπαιδιών)-Παραδείγματα

Π.χ.ανάγνωσηπαραμυθιούχωρίςεικόνεςσεμιατάξημελίγουςφυσικούςομιλητέςτηςελληνικήςγλώσσας.

ανάγνωσηπαραμυθιούγιατηγέννησητουΧριστούσεμιατάξημεδιαφορετικέςθρησκείες

αντιγραφήμιαςπρόσκλησηςαπόόλαταπαιδιάτηςτάξης

Έχονταςεικόνατηςτάξηςστηνοποίαθαπραγματοποιήσετετηνπαρέμβασήσαςσκεφτείτεκαισημειώστε:

Ποιααπόταστοιχείαπουέχετεπαρατηρήσειθαμπορούσανναεπηρεάσουντοσχεδιασμότηςπρώτηςπαρέμβασήςσχετικάμετηνανάγνωση/επεξεργασίαενόςπαραμυθιού.

Έναπαράδειγμα:ΕλληνοαφρικανικόςΠαιδικόςΣταθμός.ΤμήμαΝηπίων

Βλέπονταςτηνέντονηανάγκηπουυπάρχειαπόταπαιδιάναέρθουνεσεεπαφήμεταβιβλίασκεφτήκαμεμετηνεπόπτριαμουότιθαήτανεκαλόνακαθιερωθείένα10λεπτοκαθημερινήςατομικήςανάγνωσηςαπόταπαιδιά,ώστενααρχίσουνεναεξοικειώνονταιμετοβιβλίοκαιαυτήντηναπλήμορφήτουναμάθουνεναξεφυλλίζουνεέναβιβλίοκαινακοιτάνετιςεικόνεςτου.Εάνυπάρχειηδυνατότητα(λόγωχώρουκαιεργασίαςτηνάλληςομάδαςστονίδιοχώρο)θέλωαυτήηδραστηριότητανασυνοδεύεταιαπόχαλαρωτικήορχηστρικήμουσική.

•  Είχαδιαλέξει15βιβλία,κάναμετοτραπέζιστηνάκρηκαικαθίσαμεκάτω.Τουςείπαότιεπειδήείδαότιτουςαρέσεικάθεμέραθακαθόμαστεγιαλίγοκαιθαδιαβάζειοκαθέναςμόνοςτουκάποιοβιβλίο.Τουςάρεσεηιδέακαιαπότηνώραπουμεείχανεδεινακρατάωταβιβλίαήδηείχανεαρχίσειναλένε«εγώαυτόθέλω».Ταάφησακάτωκαιάρχισαναταπαρατηρώπωςήτανε.Αρχίσανεναδιαλέγουνεβιβλίακαισιγάσιγάταπερισσότεραάρχισανναπαίρνουνετονχώροτουςκαινα«απομονώνονται»λίγοαπότουςυπόλοιπουςγιαναπάνεναδιαβάσουνεμόνοιτους.Έτσιέβλεπαταπαιδιάπουαρχίσανεναεξιστορούνεδυνατάοκαθέναςμόνοςτουστηνγλώσσατουτηνιστορίαπουδιάβαζε.Τόσογιαιστορίεςπουξέρανεόσοκαιγιαιστορίεςπουδενξέρανετηνυπόθεση.ΗΑνδριάναπουήτανεπιοκοντάμουκαιτηνάκουγαπερισσότεροείδαπόσοκαλάέλεγετηνιστορίακαιπόσοτηςάρεσεπουέβαζεταδικάτηςστοιχεία,καιμεπόσηπροσήλωσηκοίταγετιςεικόνες.Τοίδιοκαιοιυπόλοιποι.Πολλάπαιδιάείχανεδιαλέξειβιβλίαμεσελίδεςείτετρισδιάστατες,είτεπουέχουνεαλληλεπίδρασηκαιτουςάρεσεπολύ.Ταέβλεπαμετιπροσοχήασχολιόντουσανμεαυτά,μουέδωσαντηναίσθησηότιθαμπορούσανεγιαώραναασχολούνται.Κάποιεςστιγμέςείδαπαιδιάνασυνεργάζονταικαιναβοηθάνετοένατοάλλοστηνιστορίαήστοπώςνακλείσουνεέναβιβλίοπουείχετρισδιάστατεςεικόνεςκαιτοάλλοπαιδίείχεμπερδευτεί

•  Μπορέσανεναλειτουργήσουνετέλειαμόνατους,αυτόνομαχωρίςναχρειαστούνετηνβοήθειαμου.Απόλαυσαιδιαίτερααυτέςτιςεικόνες,γιατίπρώτηφοράείδαταπαιδιάναασχολούνταιμετοβιβλίομεέναντρόποπουέδειχνενατουςευχαριστείπολύ(σεαντίθεσημετιςαπόπειρέςμουγιαανάγνωσημαζίτουςβιβλίων)καιείδαότιτελικάδενείναιτόσοότιδενμπορούνενακάνουνεπράγματαόπωςίσωςήτανεηαρχικήμουεκτίμηση,αλλάπερισσότεροείτεότιδενέχουνε«διαβαστεί»οιανάγκεςτουςαλλάκαιότιδενέχουνεενθαρρυνθείπροςμιατέτοιακατεύθυνση.Έτσιαυτόμουδίνειμιαάλληοπτικήγιατιςδυνατότητεςπουέχουνεαυτάταπαιδιάκαιάραότιρόλοςμουεκείείναιπερισσότερονα«ξεκλειδώσω»τιςικανότητεςπουήδηέχουνε,νατουςδώσωχώροκαινατουςεπιτρέψωναεκδηλωθούνε.Αυτόβέβαιαδενσημαίνειότιδενυπάρχουνελλείψειςήότιταπροβλήματαθαλυθούνδιαμαγείας.‘ΟμωςγιαπαράδειγμασήμεραοΙβάνμπόρεσεναμιλήσεικαιναπειπολύπερισσότεραπράγματααπόότιόλεςτιςάλλεςμέρες.Έτσιαυτόςείναιοστόχοςμουκαιαυτόέχωνακαλλιεργώκάθεμέραγιακάθεπαιδίστοσημείοπουκάθεέναέχειπερισσότερηανάγκη.

Ορόλοςτουπλαισίουστηνεπιλογήτουβιβλίουκαιτονσχεδιασμότηςδραστηριότητας

Τοπλαίσιοείναιπολύπλοκοκαιπολυδιάστατο.Η ανάλυση αυτού του πλαισίου είναι βασικήγια να μπορέσει ο εκπαιδευτικός νααπαντήσεισταερωτήματα:-Ποιοβιβλίοναδιαλέξω?-Πώςνατοεπεξεργαστώμεταπαιδιά?

Ποιεςοιεπιδιώξειςαυτήςτηςπρώτηςπαρέμβασης?

•  Ναενδιαφερθούνταπαιδιάγιατοβιβλίο,νακινητοποιηθούνώστεναθελήσουννατοακούσουν

•  Νασυμμετέχουνστησυζήτηση/επεξεργασίατουβιβλίου

•  Ναενθαρρυνθούννασυμμετέχουνόλαταπαιδιά

•  Ναανα-στοχαστείτεγύρωαπόαυτήτηνπαρέμβασήσας

Γιασυζήτηση•  Εικόνες=Μία«είσοδος»στοπεριεχόμενοτουβιβλίου.•  Σημασίακινήτρου•  Καθέναςμπορείναείναιαναγνώστηςμετοδικότου

τρόπο•  Σημασίατωνκοινωνικώνκαιπολιτισμικώναποσκευών

τωνπαιδιών•  Ηανάγνωσηστηντάξηείναιμιασυλλογικήδιαδικασία.

Τονόημαοικοδομείταιαπόανομοιογενείςαναγνώστες.Εκδοχήτηςανάγνωσηςσεομάδες.

•  Σημασίατουνα«ακούω»ταπαιδιά.

Γιατησυνθήκητηςπαρέμβασης

•  Πρότερεςεμπειρίεςωςπροςτοείδοςβιβλίων(βιβλιοθήκητηςτάξης).Γιατί;

•  Πρότερεςεμπειρίεςωςπροςτοντρόποανάγνωσης/επεξεργασίαςαπόεκπαιδευτικό.Γιατί;

•  Μικρόκείμενο(διάρκειααναγνωστικήςδιαδικασίας).

•  ΜπρασέρΦ.,1001δραστηριότητεςγιανααγαπήσωτοβιβλίο,Μεταίχμιο,Αθήνα,2003

•  ΠοσλάνιεκΚ.,Ναδώσουμεσταπαιδιάτηνόρεξηγιαδιάβασμα,Καστανιώτης,Αθήνα,1992

•  SpinkJ.,Ταπαιδιάωςαναγνώστες,Καστανιώτης,Αθήνα1990

•  ΑποστολίδουΒ.,Ανάγνωσηκαιετερότητα,στοΚλειδιάκαιΑντικλείδια,2003,www.kleidiakaian�kleidia.net

•  ΟδηγόςΝηπιαγωγού