Κεφ.9ο Νευρικό σύστημα

Περιφερικό νευρικό σύστημα

Κεντρικό νευρικό σύστημα

Ερωτήσεις βιβλίου

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ρόλος του νευρικού συστήματος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Ομοιόσταση

Διατήρηση σταθερού εσωτερικού περιβάλλοντος & συντονισμός όλων των οργάνων και συστημάτων

Νευρικό σύστημα

Επεξεργασία ερεθισμάτων Κατάλληλες εντολές στους μυς &

στους αδένες (ενδοκρινικό σύστημα)

Σύστημα αισθητηρίων οργάνων

Υποδοχή ερεθισμάτων από το εξωτερικό περιβάλλον

Μεταβίβαση ερεθισμάτων

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Δομή του νευρικού συστήματος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Περιφερικό νευρικό

σύστημα (ΠΝΣ)

• Αποτελείται από τα νεύρα

• Συνδέει το περιβάλλον με το ΚΝΣ

Κεντρικό νευρικό

σύστημα (ΚΝΣ)

• Εγκέφαλος

• Νωτιαίος μυελός

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Περιφερικό νευρικό σύστημα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Νεύρα: είναι δέσμες από νευράξονες που συγκρατούνται με τη βοήθεια συνδετικού ιστού

Ενδιάμεσα συναντούμε τα γάγγλια που είναι σώματα νευρικών κυττάρων

Εγκεφαλικά νεύρα

12 ζεύγη

(κεφαλή, λαιμός)

Νωτιαία νεύρα

31 ζεύγη

(αυχένας, κορμός, άκρα)

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Εγκεφαλικά νεύρα

Αισθητικά Λαμβάνουν ερεθίσματα

Κινητικά Στέλνουν εντολές

Μικτά Κάνουν και τα δύο

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Νωτιαία νεύρα

Μικτά Κάνουν και τα δύο

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Τι κάνουν; Κατηγορίες

Είναι οι διαδρομές που ακολουθούν τα μηνύματα μέσα στο

νευρικό σύστημα

Νευρικές οδοί

Κινητικές ή φυγόκεντρες

Μεταφέρουν νευρικές ώσεις

από το ΚΝΣ προς τα εκτελεστικά

όργανα

Αισθητικές ή κεντρομόλες

Μεταφέρουν νευρικές ώσεις

από την περιφέρεια στο

ΚΝΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Το αντανακλαστικό τόξο: η απλούστερη νευρική οδός

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Μερικές μορφές επεξεργασίας γίνονται στο νωτιαίο μυελό χωρίς οδηγίες από τον

εγκέφαλο

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Αντανακλαστικά

Είναι ακούσιες, αυτόματες απαντήσεις που δίνει ο οργανισμός

σε αλλαγές που γίνονται μέσα ή έξω από το σώμα

Γίνονται όταν χρειάζονται γρήγορες

αποκρίσεις, όπως πχ. σε κατάσταση έκτακτης

ανάγκης

Βοηθούν στην ομοιόσταση του

οργανισμού

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ποια αντανακλαστικά ξέρετε;

Απομάκρυνση από θερμό ή

αιχμηρό

Ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων

Αντανακλαστικό της

επιγονατίδας

Θηλασμός Κατάποση

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Το αντανακλαστικό της επιγονατίδας

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Τι περιλαμβάνει ένα αντανακλαστικό τόξο

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ερωτήσεις αξιολόγησης (σελ.180)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Κεντρικό νευρικό σύστημα:

σελ.164-174

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Κεντρικό νευρικό σύστημα

Εγκέφαλος

(μέσα στο κρανίο)

Νωτιαίος μυελός (μέσα στο

σπονδυλικό σωλήνα)

Εγκεφαλο-νωτιαίο

υγρό (ΕΝΥ)

Κοιλίες του εγκεφάλου

Κεντρικός σπονδυλικός

σωλήνας

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ)

• Παράγεται στις κοιλίες του εγκεφάλου

• Κυκλοφορεί ανάμεσα στις μήνιγγες

(δηλ. τις μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο & το νωτιαίο μυελό)

• Περιέχει νερό, θρεπτικά και άλλα συστατικά

• Μειώνει τους κραδασμούς

• Είναι υπεύθυνο για τη στήριξη & θρέψη του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Νωτιαίος μυελός: λεπτή, κυλινδρική στήλη νευρικού ιστού που προστατεύεται μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα

• Από αυτόν ξεκινούν τα 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων

• Είναι υπεύθυνος για τις αντανακλαστικές αποκρίσεις

• Στις 2 διογκώσεις του (αυχενική & οσφυϊκή) ξεκινούν τα νεύρα για τα άνω & κάτω άκρα αντίστοιχα

• Αποτελείται εσωτερικά από φαιά ουσία (σώματα νευρικών κυττάρων) σε σχήμα πεταλούδας

• Αποτελείται εξωτερικά από λευκή ουσία (προεξοχές νευρικών κυττάρων που συνδέουν όλο το σώμα με τον εγκέφαλο)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Όψη νωτιαίου μυελού στον αυχένα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Εγκέφαλος

Εγκεφαλικά ημισφαίρια

Παρεγκεφαλίδα Στέλεχος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Εγκέφαλος

Εγκεφαλικά ημισφαίρια

Αποτελούνται από τις έλικες & τις αύλακες ???

Η επιμήκης αύλακα χωρίζει τα ημισφαίρια

σε δεξί & αριστερό

Άλλες μεγάλες αύλακες χωρίζουν το κάθε

ημισφαίριο σε λοβούς

Το εξωτερικό στρώμα φαιάς ουσίας αποτελεί το φλοιό που είναι υπεύθυνος για όλες τις

συνειδητές λειτουργίες

Παρεγκεφαλίδα Στέλεχος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Λειτουργικές περιοχές του εγκεφάλου: φλοιός • Κινητικές περιοχές- μετωπιαίος λοβός: ελέγχουν

τις κινήσεις των σκελετικών μυών συγκεκριμένων

τμημάτων του σώματος

• Αισθητικές περιοχές: σωματικές ή γενικές

αισθήσεις (θερμοκρασία, αφή, πίεση, πόνος) =

βρεγματικός λοβός & χωριστά κέντρα ακοής,

όσφρησης, όρασης

• Συνειρμικές περιοχές- σε όλο το φλοιό:

ανώτερες πνευματικές λειτουργίες (μνήμη,

κρίση, αιτιολόγηση, έκφραση μέσω του λόγου,

συναισθήματα) ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Κινητικές, αισθητικές & συνειρμικές περιοχές του εγκεφάλου

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Περιοχές μετωπιαίου & βρεγματικού λοβού

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Εγκέφαλος

Εγκεφαλικά ημισφαίρια

Παρεγκεφαλίδα Στέλεχος

Αποτελείται κυρίως από λευκή ουσία

Κέντρο ελέγχου & συντονισμού των κινήσεων

Κέντρο διατήρησης του μυικού τόνου & της ισορροπίας

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Εγκέφαλος

Εγκεφαλικά ημισφαίρια

Παρεγκεφαλίδα Στέλεχος

Θάλαμος: συνδέει το φλοιό του εγκεφάλου με το

υπόλοιπο σώμα

Υποθάλαμος: κέντρο ομοιόστασης του οργανισμού, ρυθμίζει τον ύπνο, ελέγχει την υπόφυση, ελέγχει το αυτόνομο

νευρικό σύστημα

Προμήκης μυελός: ελέγχει την αναπνοή, την καρδιακή

λειτουργία & την αρτηριακή πίεση

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ερωτήσεις αξιολόγησης: 3,4,5 (σελ.181)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ανώτερες πνευματικές λειτουργίες

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Μνήμη

• Είναι η ικανότητα αποθήκευσης & ανάκλησης πληροφοριών (ήχοι, εικόνες, οσμές, γνώσεις)

Μάθηση

• Είναι η διαδικασία απόκτησης νέας γνώσης

Συμπεριφορά

• Είναι το σύνολο των απαντήσεων που δίνει ο οργανισμός σε μεταβολές του περιβάλλοντος

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Μνήμη

• Πραγματοποιείται σε στάδια:

Βραχυπρόθεσμη μνήμη ή μνήμη εργασίας (λίγα λεπτά) => μετωπιαίος λοβός

Μακροπρόθεσμη μνήμη (η ικανότητα του εγκεφάλου να αποθηκεύει πληροφορίες είναι απεριόριστη) => ιππόκαμπος, κροταφικός λοβός

απαραίτητη προϋπόθεση

για μάθηση, λόγο,

αιτιολόγηση, λύση

προβλημάτων κλπ.

απαραίτητη για την

προσαρμογή της

συμπεριφοράς του ατόμου

οι πληροφορίες που

αποθηκεύονται συλλέγονται

μέσω αισθητηρίων οργάνων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Μακρόχρονη μνήμη

περιλαμβάνει πολλά κυκλώματα νευρώνων από διάφορες περιοχές του εγκεφάλου

απαιτεί συνδυασμό πληροφοριών

σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί απώλεια μνήμης- αμνησία

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Μάθηση • Αναγνώριση ενός ερεθίσματος

ως μη σημαντικού, ώστε να μην αντιδρούμε σε αυτό

Εξοικείωση/ εθισμός

• Επαναλαμβανόμενη έκθεση του οργανισμού σε επώδυνο ερέθισμα => ταχύτερη αντίδραση

Ευαισθητοποίηση

• Συσχετισμός 2 η περισσότερων ερεθισμάτων

Συνειρμική μάθηση

• Ανάκληση από τη μνήμη προηγούμενων εμπειριών & χρήση για επίλυση προβλημάτων

Αντίληψη

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Εξοικείωση/ εθισμός & ευαισθητοποίηση

• Οδηγεί σε αγνόηση ή ένταση της αντίδρασης

• Υπεύθυνη είναι η αμυγδαλή & η παρεγκεφαλίδα

Μη συνειρμική μνήμη

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Κλασική συνειρμική μάθηση ή αλλιώς εξαρτημένο αντανακλαστικό

• Οδηγεί σε σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς

• Υπεύθυνη είναι η αμυγδαλή & η παρεγκεφαλίδα

Το πείραμα του Παβλώφ (Νόμπελ Ιατρικής 1904)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Συμπεριφορά

• Ενστικτώδης συμπεριφορά => καθορίζεται από το γενετικό μας υλικό & δεν τροποποιείται από το περιβάλλον (στερεότυπες απαντήσεις: αντανακλαστικά, εκφράσεις προσώπου)

• Συμπεριφορά που τροποποιείται με τη μάθηση => ανατροφή, εκπαίδευση, παιδεία (απλούστερη μορφή, η εξοικείωση & η ευαισθητοποίηση)

Διαμορφώνεται από την αλληλεπίδραση γενετικών & περιβαλλοντικών παραγόντων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Αυτόνομο νευρικό σύστημα (ΑΝΣ)

Περιλαμβάνει κέντρα του ΚΝΣ & κινητικά νεύρα Λειτουργεί συνεχώς με ακούσιο τρόπο Οι λειτουργίες του ρυθμίζονται κυρίως από αντανακλαστικά Έχει ένα βαθμό αυτονομίας από τον εγκέφαλο & το νωτιαίο μυελό Παρόλα αυτά, ελέγχεται από τον εγκέφαλο, κυρίως τον προμήκη μυελό, τον υποθάλαμο και άλλα κέντρα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΑΝΣ

Συμπαθητικό

(έκτακτη ανάγκη)

Διαστολή κόρης

οφθαλμού

Αύξηση καρδιακού

παλμού

Παρα-συμπαθητικό

(κατάσταση ηρεμίας)

Συστολή κόρης

οφθαλμού

Μείωση καρδιακού

παλμού

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ερωτήσεις βιβλίου

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟ

Υ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ