Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ(από το 1100 ως το 323 π.Χ.)

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (1100 – 750 Π.Χ)• Παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων (1100 π.Χ.) –

περίοδος αναστατώσεων για περίπου τρεις αιώνες.

• Συνεχείς μετακινήσεις ελληνικών φύλων απόκτηση μόνιμων εγκαταστάσεων

• Κύριες πηγές πληροφοριών:Η αρχαιολογική έρευναΤα ομηρικά έπη (ομηρική εποχή /

ελληνικός μεσαίωνας / σκοτεινοί χρόνοι)

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ1η θεωρία διείσδυσης των

Δωριέων: Γύρω στο 1100 πΧ (11ος π.Χ)οι Δωριείς μετακινήθηκαν απότα βόρεια προς τη Β.Δ.Ελλάδα, μετακινήθηκαν στηνΠελοπόννησο, υπέταξαν τουςμυκηναϊκούς πληθυσμούς καιεγκαταστάθηκαν στην

Λακωνία.

2η θεωρία διείσδυσης των Δωριέων:

Οι Δωριείς ήταν ελληνικό φύλο που ζούσε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας και μετακινήθηκε μετά την παρακμή των Μυκηναίων στα πεδινά

Αιτίες της καθόδου των Δωριέων

• Οι Δωριείς κινδύνευαν κι αυτοί από άλλους λαούς.

• Αναζητούσαν καλύτερες συνθήκες ζωής (δηλαδή εύφορο έδαφος και ήπιο κλίμα)

Άλλοι έμειναν στη

Στερεά Ελλάδα(Δωρίδα) και

άλλοιπέρασαν στην Πελοπόννησο

(μάλλον μέσω του Ισθμού)

και έφτασαν ως την

Σπάρτη.

Αποτελέσματα της καθόδου των Δωριέων

* Παρακμάζει ο μυκηναϊκός πολιτισμός

* Οι παλιοί κάτοικοι μεταναστεύουν (αποικισμός)

* Επικρατεί η δωρική διάλεκτος

* Αιχμαλωσία κατοίκων (δούλοι-είλωτες)

Α΄ Ελληνικός αποικισμός Η κάθοδος των Δωριέων ήταν κυρίως η αιτία της

μετακίνησης των Ελληνικών

φύλων από την Ελλάδα

⇨Α΄ Ελληνικός αποικισμός:

(μέσα περίπου 11ου αι. π.Χ. – 9ος αι.)

με γέφυρα τα νησιά του Αιγαίου προς τις δυτικές ακτές της Μ. Ασίας

ΑΙΟΛΕΙΣ Από

Θεσσαλία

Λέσβος Τένεδος απέναντι

Μ.Ασία (Αιολίς)

ΙΩΝΕΣΑπό Β.Α

Πελοπόννησο,Αττική, Εύβοια

Σάμος Χίος

απέναντι Μ.Ασία

(Ιωνία) Θρησκευτική

ένωσηΠανιωνίου

ΔΩΡΙΕΙΣΑπό Λακωνία, Επίδαυρο,Τροιζ

ήνα

Μήλος,Θήρα,Κρήτη

Ρόδος,Κως, νοτιοδυτικές ακτές Μ.Ασίας

Δωρική εξάποληΘρησκευτικό

κέντρο

Η εγκατάσταση των αποίκων δε γινόταν πάντα ειρηνικά.

Πολλές φορές είχαν να αντιμετωπίσουν τους ντόπιους κατοίκους καθώς και πολλούς

άλλους κινδύνους

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ• Πηγή οικονομικής ανάπτυξης η γη.• Κλειστή αγροτική οικονομία• Οίκος βασική παραγωγική μονάδα μέλη οικογένειας και εξαρτώμενα από αυτή άτομα όχι εργασιακή ειδίκευση ή βιοτεχνική παραγωγή όλα τα γεωργικά και κτηνοτροφικά αγαθά στα πλαίσια του οίκου. Για αναπλήρωση αγαθών που έλειπαν διεξαγωγή ανταλλακτικού εμπορίου μεταξύ των οίκων,πόλεμοι, πειρατεία,περιορισμένο εξωτερικό εμπόριο με Φοίνικες. Μέτρο αξιολόγησης των ανταλλασσόμενων αγαθών το βόδι, τα δέρματα ζώων, τα μέταλλα και οι δούλοι.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΟ οίκος και μονάδα κοινωνικής συγκρότησης: ►Άριστοι: οι ευγενείς των διηγήσεων του Ομήρου►Πλήθος: ζούσαν στα πλαίσια του οίκου χωρίς

όμως συγγενικούς δεσμούς με ευγενείς►Δημιουργοί: ανεξάρτητοι από τον οίκο αλλά

οικονομικά εξαρτώμενοι από οίκους ευρύτερης περιοχής. Η εργασία τους απαιτεί ειδίκευση και καλύπτει ανάγκες της περιοχής

►Δούλοι: αποτελούν περιουσιακό στοιχείο του οίκου. Είχαν αποκτηθεί είτε από πολέμους είτε από πειρατεία

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ• Πρώτες ελληνικές κοινωνίες οργανώθηκαν σε φυλετικά κράτη με

βάση κριτήρια φυλετικά.• Κάθε φύλο διαρθρωνόταν σε φυλές, φ(ρ)ατρίες και γένη με βάση

συγγενικούς δεσμούς.• Φυλετικά κράτη μπορούσαν να προκύψουν από διάσπαση ενός

φύλου ή και από ένωση περισσοτέρων φυλών του ίδιου φύλου. • Πολιτική οργάνωση φυλετικών κρατών: α) Φυλετικοί αρχηγοί εξελίχθηκαν σε κληρονομικούς βασιλείς.

Αυτοί ήταν ηγέτες με εξουσίες στρατιωτικές, θρησκευτικές και δικαστικές.

β) Βουλή των Γερόντων: συμβούλιο ευγενών που αποτελείται από αρχηγούς ισχυρότερων γενών. Βαθμιαία περιόρισε τη βασιλική εξουσία.

γ) Εκκλησία του δήμου: συνέλευση κυρίως πολεμιστών που έδινε τη γνώμη στο βασιλιά σε περιόδους κρίσεως.

• Πρώτο στάδιο πολιτικής οργάνωσης που αργότερα θα αποτελέσει θεμέλιο για πόλεις- κράτη.

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ• Πολιτιστικά επιτεύγματα ομηρικής περιόδου:

• α) Αλφαβητική γραφή.• β) Δημιουργία πρώτων ιερών, που σταδιακά

απέκτησαν πανελλήνιο χαρακτήρα. Συγκρότηση ολυμπιακού δωδεκάθεου.

• γ) Προφορική διαμόρφωση πρώτης ελληνικής ποίησης, της επικής.

• δ) Έργα τέχνης, κυρίως κεραμικής και μικροτεχνίας.

Η τέχνη αυτή την εποχή ονομάζεται γεωμετρική , λόγω των γεωμετρικών σχεδίων που κυριάρχησαν στη διακόσμηση των αγγείων αλλά και στην κατασκευή έργων της μικροτεχνίας.

ΓΡΑΦΗ

Η Γραμμική γραφή Β, με την κάθοδο των Δωριέων, ξεχάστηκε.

Όταν αργότερα (9ος αι. πΧ) οι Έλληνες ήρθαν σε επαφή με τους Φοίνικες (λαό της Ανατολικής Μεσογείου), πήραν απ΄αυτούς το φοινικικό αλφάβητο και το προσάρμοσαν στην δική τους διάλεκτο, βάζοντας και φωνήεντα.

Έτσι έχουμε την ελληνική γραφή.

ΦΟΙΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ

Λεπτομέρεια αγγείου με επιγραφή, γραμμένη από δεξιά προς αριστερά. Βρέθηκε στον Κεραμεικό της Αθήνας και μάλλον δόθηκε σαν βραβείο σε αθλητή.

ΕΠΙΚΗΠΟΙΗΣΗ

Όμηρος (ο τυφλός ποιητής) Ομηρικά έπη με προέλευση από τραγούδια με ηρωικό περιεχόμενο.

Ποιητές ομηρικών χρόνων, οι ραψωδοί, γνώριζαν ηρωικά τραγούδια, προσέθεταν δικά τους στοιχεία και τα τραγουδούσαν μπροστά στο λαό και στους ευγενείς.

ΙΛΙΑΔΑ (μέσα περίπου 8ου αι. π.Χ.) Η ιστορία του Τρωϊκού πολέμου ΟΔΥΣΣΕΙΑ (τέλη 8ου αι. π.Χ. ή αρχές 7ου αι. π.Χ.) Οι περιπέτειες του Οδυσσέα

ΤΟ ΔΩΔΕΚΑΘΕΟ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ

Οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου

ΔΙΑΣ ΗΡΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ΑΡΤΕΜΗ

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ ΑΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΡΜΗΣ

ΤΕΧΝΗ Με την κάθοδο των Δωριέων παράκμασε ο

Μυκηναϊκός πολιτισμός και ξεχάστηκε η γραφή .

Οι άνθρωποι όμως συνέχισαν να φτιάχνουν σπίτια και οικοδομήματα, γλυπτά

και αγγεία αλλά και να μιλούν και να γράφουν μια νέα γλώσσα.

Η εποχή αυτή ονομάστηκε Γεωμετρική εποχή.

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ…ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

*Κτίρια μικρά και απλά

*Υλικά που φθείρονται

*Θεμέλια πέτρινα

*Μικρή ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής

Ένα χωριό με το τείχος του.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Ομόκεντροι κύκλοι – ημικύκλιαΤρίγωνα – ρόμβοι

ΜαίανδροιΚλιμακωτά σχέδια

Σειρές ομοιόμορφων ζώωνΠαραστάσεις σχετικές με το

θάνατοΜυθολογικά θέματα

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ… ΓΛΥΠΤΙΚΗ

*Αγάλματα μικρά (ειδώλια)*Ξύλινα, πήλινα και χάλκινα*Μορφές ζώων και ανθρώπων*Μικρή ανάπτυξη

Ελεφάντινο ειδώλιο, Δίπυλο.

Περίπου 750 π.Χ

Χάλκινο άγαλμα

Τροχήλατο ειδώλιο κενταύρου Λευκαντί. Τέλος 10ου αιώνα π.Χ

Δείγμα μεταλλοτεχνίας (ασπίδα)

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ … ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ*Μεγάλη ανάπτυξη

*Πήλινα αγγεία διακοσμημέ- να με γεωμετρικά σχήματα.

*Καθημερινή χρήση των αγ- γείων αλλά και σε πολλές τελετές (θυσίες, τάφους)

*Πλούσια διακόσμηση (στα ταφικά αγγεία)

Αττικός κρατήρας.

745-740 π.Χ

Αττικός, τεφροδόχος

αμφορέας.

…και άλλοι αμφορείς

…και άλλα αγγεία

Κοτύλη κορινθιακού εργαστηρίου750-720 π.Χ

Κρατήρας γεωμετρικών χρόνων, 'Aργους

Επίπεδη πυξίδα αττικού εργαστηρίου 750-

735 π.Χ

Ευβοϊκός κρατήρας 735-710 π.Χ

Αμφορείς, ψευδόστομοι αμφορείς, ταφικοί πίθοι και ζωγραφική σε ξύλο.

ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ

Τα κοσμήματα είναι γενικώς σπάνια την περίοδο αυτή και κατά κανόνα προέρχονται από ταφές. Οι συνηθέστεροι τύποι χάλκινων κοσμημάτων είναι η περόνες και οι πόρπες, που χρησίμευαν κυρίως για να συγκρατούν στους ώμους τον πέπλο, ένα είδος ενδύματος που φαίνεται ότι άρχισε να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια του 11ου αι. π.Χ

ΟΠΛΑ Τα κύρια όπλα της

γεωμετρικής εποχής ήταν τα σπαθιά ,τα μαχαίρια, τα δόρατα και τα τόξα.

Τα όπλα και τα εργαλεία της περιόδου κατασκευάζονται κατά κανόνα από σίδηρο, ο οποίος ως υλικό είναι ανθεκτικότερος και πιο αποτελεσματικός από το χαλκό. Τα παραδείγματα που σώζονται ως τις μέρες μας είναι λιγοστά και περιλαμβάνουν ξίφη, εγχειρίδια, αιχμές δοράτων, μαχαίρια αλλά και οβελούς, κρατευτές, κτλ. Ο αμυντικός οπλισμός, ωστόσο, δηλαδή τα κράνη, οι ασπίδες και οι θώρακες, συνέχισαν να κατασκευάζονται από χαλκό, ο οποίος είναι πιο εύκαμπτος και αποκτά ευκολότερα το επιθυμητό σχήμα με σφυρηλάτηση.