teyxos 13o

32

Transcript of teyxos 13o

Page 1: teyxos 13o

ETHAringNtildeEacuteAringtimesIumlIgraveAringIacuteAacuteΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ3

EgraveAringIumlEumlIumlAtildeEacuteEcircAacute - ΙΣΤΟΡΙΚΑ4

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ 19

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ21

ΝΕΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ampΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ27

ΝΕΑ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ32

AringIacuteIumlNtildeEacuteAacuteEcircAacute IacuteAringAacute

laquoCcedil IgraveAringOcircAacuteIgraveIumlNtildeOumlUgraveOacuteCcedil OcircIumlOtilde ΣUgraveOcircCcedilNtildeIumlOacuteraquoΤΡEacuteIgraveCcedilIacuteEacuteAacuteEacuteAacute AringEcircEcircEumlCcedilOacuteEacuteAacuteOacuteOcircEacuteEcircCcedil ΕΚΔΟΣΗ

ΕΚΔΟΤΗΣOacuteOtildeIacuteAumlAringOacuteIgraveIumlOacute AacuteAtildeAacuteETHCcedilOacutelaquoΗ IgraveAringOcircAacuteIgraveIumlNtildeOumlUgraveOacuteCcedilOacute

OcircIumlOtilde OacuteUgraveOcircCcedilNtildeIumlOacuteraquo EcircAacuteNtildeOtildeAumlEacuteAacuteOacutee-mail karidia9otenetgr

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣΔΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ

laquoΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣraquo ΚΑΡΥΔΙΑΣ

Τηλ 6948 387784

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

Κοσμίδου Μαριγούλα BS BA MAΠροσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης

Ελένη ΜαργαρίτηΘεολόγος

Γιαννακόπουλος ΠαναγιώτηςΘεολόγος

Γεώργιος ΚαψάληςΘεολόγος

Ιωάννης Ελ ΣιδηράςΘεολόγος ndash Εκκλησιαστικός

Ιστορικός ndash Νομικός

π Κωνσταντίνος ΤσουρέληςΕφημέριος Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως

του Σωτήρος Καρυδιάς

Φάνης Μαλκίδης

Μυρτώ Αγγέλου

Ανδρέας ΚάσσαςΚαθηγητής Τεχνολογίας

Αναστασία ΕυθυμίουΣυντηρήτρια Έργων Τέχνης

Φαίη ΚαλλίδουΚλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Χρυσάφης ΚτενάςΠαρασκευαστής Μικροβιολογικού

Εργαστηρίου ΚΥ ΙάσμουΕσωτερικό Ναού

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣΑΠΟ ΤΟΝ

ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΚΑΙΤΗΝ ΠΕΡΙΦΟΡΑΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

ΤΗΣΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣΣΤΗΝ ΚΑΡΥΔΙΑ

5 amp 682010

της εκδοσης 3Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτές τις άγιες μέρες που διανύ-ουμε όλοι μας πηγαίνοντας στις εκ-κλησίες - ενορίες για ένα σκοπό νανιώσουμε τη σταύρωση και Ανάστασητου Κυρίου ημών Χριστού ψάλλονταςτο laquoΧριστός Ανέστηraquo

Ευχόμαστε σε όλους ο Αναστάς καιΛυτρωτής μας να φωτίζει τις ψυχέςμας ώστε να μάθουμε από τα λά- θημας Το τεύχος αυτό συνεχίζεται μετάαπό παρουσία 25 ετών με πολλά προ-βλήματα τα οποία ξεπεράστηκαν Εκδί-δεται με τον ερχομό του Νέου Έτους2011 το οποίο να φέρει σε όλουςυγεία αγάπη ομόνοια και ελπίδα για τομέλλον και με κύριο σκοπό το συμφέροντης Ενορίας και του χωριού μας

Ας βοηθήσουμε όλοι μαζί τονΕφημέριο και τους συνεργάτες του ναυλοποιήσουν τους στόχους και νασταματήσουμε τις διάφορες σειρήνεςεκείνων που δεν θέλουν το καλό καιτην προσφορά της Ενορίας στα κοινάπου ο κύριος στόχος τους είναι ηΑΝΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΕΝΟΡΙΑΚΟΥ ΚΕ-ΝΤΡΟΥ

Με εκτίμηση Ο εκδότης

Συντακτική Επιτροπήπ Κωνσταντίνος Τσουρέλης Μι-χαήλ Τρίτος Χρυσάνθη Ξάνθου

ΣΧΕΔΙΑΣΗlaquoΠΡΑΞΙΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗraquo

Τηλ amp Fax 25310 32512

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση κειμένων ή χω-ρίων Σε οποιαδήποτε περίπτωση τυχόν αναδη-μοσίευσης απαιτείται κατά το νόμο άδεια από τονυπεύθυνο της εφημερίδας Για τα ενυπόγραφαάρθρα δεν φέρει καμία ευθύνη η Συντακτική Επι-τροπή του Περιοδικού

AacuteIacuteAacuteEcircIumlEacuteIacuteUgraveOacuteAringEacuteOacuteEacuteAringNtildeIumlOtilde IacuteAacuteIumlOtilde

bull Όσοι αναγνώστες ενο-ρίτες φίλοι επιθυμούν να

προσφέρουν οικονομικάγια την έκδοση του

περιοδικού μας μπορούν νααπευθύνονται στην

Συντακτική Επιτροπή τουπεριοδικού

bull Η Συντακτική Επιτροπήπληροφορεί τους αναγνώστες ότιτο περιοδικό από αυτό το τεύχοςθα είναι εξαμηνιαίο

bull Όσοι θέλουν να προσφέρουν γιατη συντήρηση των εικόνων καιτα μάρμαρα του Ναού μπορούννα απευθύνονται στην Επιτροπή

ΤΙΜΗΤΙΚΗΕΚΔΗΛΩΣΗΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

ΑΓΑΠΗΣΜετά από απόφαση του ΔΣ

πραγματοποιήσαμε την εκδή-λωση προς τιμήν του Εφημ πΚων Τσουρέλη για τα 5 χρόνιαιερατικής διακονοίας στην Ενο-ρία μας

Προσκαλέσαμε όλους όσουςστέκονται δίπλα μας και ανταπο-κρίθηκαν με συνέπεια Παρεβρέ-θηκαν και τίμησαν τον Εφημέριομε την παρουσία τους ο ΣύλλογοςΠοντίων Ν Ροδόπης laquoΗ ΤΡΑ-ΠΕΖΟΥΝΤΑraquo με το χορευτικότου τμήμα και η Χορωδία τουΠολιτιστικού Συλλόγου Ν Βύσ-σας laquoΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟ-ΔΩΡΗΣraquo

Η εκδήλωση στέφθηκε μεεπιτυχία Στον Εφημέριο απονε-μήθηκε τιμητική πλακέτα εκ μέ-ρους του ΔΣ του ΣυνδέσμουΑγάπης και μια εικόνα την οποίαπαρέδωσε ο Αντιπρύτανης κ ΣΤοκμακίδης

Ευχόμαστε εκ βάθους καρ-δίας ο Άγιος Θεός να του δίνειυγεία και δύναμη ώστε να συνε-χίσει το έργο του με όλες τις δυ-νάμεις

Εμείς του διαμηνύουμε ότι εί-μαστε πάντα δίπλα του σε ότιεπιθυμεί να πραγματοποιήσεικαι στις αντιξοότητες θα είμαστεσυνοδοιπόροι και συνεργάτεςγια πάντα

Με εκτίμησηΤο ΔΣ του Συνδέσμου Αγάπης

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ4 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο στίχος είναι παρμένος από τον Με-γάλο κανόνα του Αγίου Ανδρέα Κρή-τηςΠιστεύω πως αν θέλαμε να χαρακτηρί-σουμε την περίοδο του Αγίου Τριωδίουκαι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής όληςτης πορείας δηλ προς το Πάθος και τηνΑναγέννηση δε θα βρίσκαμε καταλληλό-τερο χαρακτηρισμό από αυτόν laquo του και-ρού της μετανοίαςraquo Όλη η ζωή μας είναικαιρός μετανοίας Τι είναι όμως η μετά-νοια Ο Αγ Συμεών ο Ν Θεολόγος λέγειότι η μετάνοια είναι η επίγνωση της αμαρ-τίας Η γνώση της πνευματικής ασθένειάςμας γίνεται η αφετηρία της πορείας μαςπρος τον φιλάνθρωπο Πατέρα laquoΕλέησόνμε ότι την ανομίαν μου εγώ γιγνώσκωraquoΈτσι ελκύουμε το Θείο έλεος Ύστεραακολουθεί η απόφασή μας για επιστροφήστον οίκο του Πατρός και η ομολογία μαςπρος το Θεό ότι αμαρτήσαμε Στο μυαλόόλων μας έρχεται η παραβολή του ΑσώτουΥιού ή του Σπλαχνικού Πατέρα στην αρχήτου τριωδίου Στο σπουδαίο αυτό ψυχο-γράφημα η ανθρώπινη ψυχή χαίρεται καιαπολαμβάνει τον πρώτο καιρό την απομά-κρυνσή της από το Θεό-Πατέρα Όμωςστη συνέχεια έρχεται η πείνα και τα laquoξυ-λοκέραταraquo που είναι γλυκά στην αρχή καιστιφά στο τέλος όπως η αμαρτία ΔίχωςΘεό ο άνθρωπος πεινά και είναι μόνος Τοκυνηγητό της ηδονής φέρνει ανυπόφορηοδύνη Ευλογημένη η ψυχή που θα έλθειστα συγκαλά της και θα πάρει την από-φαση της επιστροφής Δυστυχώς είναιπολλές οι ψυχές που δε μπορούν να έλ-θουν laquoεις αυτόνraquo Γυρνώντας τα βλέμμααντικρίζουμε ανθρώπους ξένους να ζουνμόνοι σε παράγκα νομίζοντας πως βιώ-νουν την ευτυχία της ανταρσίας της φυγήςαπό το αρχοντικό του Πατέρα Ξεγελούντην κατάντια τους Όποιος όμως μέσα τουέχει την ανάμνηση της αθωότητας επιστρέ-φει κάποτε στον εαυτό του Δεν είναιαργά Η χάρη του Θεού περισσεύει Είναισίγουρος για την αγάπη του Πατέρα οάσωτος Αρχίζει την επιστροφή Δεν είναιεύκολος ο δρόμος Χρειάζεται αποφασι-στικότητα και επιμονή Δεν ετοιμάζει δι-καιολογίες Ενώπιον του πατέρα είναιλίγα τα λόγια του Η καλή εξομολόγηση δεθέλει φλυαρίες Αρκεί το αληθινό ήμαρ-τον Καταδικάζει μόνος του τον εαυτό τουτότε ο Πατέρας τον απαλλάσσει από τηναμαρτία Γιατί μήπως δε γνωρίζει ο Θεόςτο σφάλμα του Βεβαίως και το γνωρίζειΘέλει όμως την ταπείνωσή του τη συ-

ντριβή του

Ο μετανοών μακαρίζει κάθε άνθρωποσα να είναι άγγελος και μόνο τον εαυτότου θεωρεί αμαρτωλό Ήμαρτον δεν είμαιάξιος να λέγομαι Υιός σου ομολογείδέξου με σαν έναν από τους υπηρέτες σουΠερίμενε την Αγάπη του Πατέρα αλλάτόση φιλανθρωπία Ξανά γιός Άναψε ηχαρά και το πανηγύρι Θυσιάζεται ο μό-σχος ο σιτευτός Αυτός ο μόσχος λένε οιΠατέρες ότι είναι ο Υιός του Θεού και τοπανηγύρι η Θεία Λειτουργία η σύναξηκαι η ζωή της Εκκλησίας Για κάθε άσωτουπάρχει η μετάνοια υπάρχει η σωτηρίαΜπαίνει ξανά στην Εκκλησία γίνεταιάγιος Ο Θεός θέλει όλους τους ανθρώ-πους να τους σώσει Δε φθάνει ό-μωςαυτό Πρέπει και ο άνθρωπος να το θελή-σει Δεν υπάρχει καμία αμαρτία που ναμην την συγχωρεί ο Θεός όσο μεγάλη κι

αν είναι Διαφορετικά θα ματαιωνόταν τοσχέδιο της σωτηρίας Δε θα σωθούν όσοιαμετανόητα δε θέλουν να σωθούν

Ο άγιος άσωτος μοιάζει με τον όσιοτελώνη της παραβολής Μετανοημένοι τα-πεινοί ήσυχοι αθόρυβοι παίρνουν τοδρόμο της επιστροφής Κλαίει χτυπά ταστήθη του ο τελώνης Είναι πράξεις συ-ντριβής όχι στραπατσαρισμένος εγωι-σμός Χωρίς δάκρυα δεν υπάρχει αληθινήμετάνοια Τα δάκρυα σώζουν Μας πλέ-νουν μας ξαναβαπτίζουν Δεν είναι δά-κρυα συναισθηματικά νοσηρά αλλά κα-θαρά καρδιακά Το Αγ Πνεύμα χαρίζειτα αληθινά δάκρυα στον ταπεινά προσευ-χόμενο Η ειλικρινής μετάνοια του Τελώνητον δικαίωσε ενώπιον του Θεού Γύρισεστο σπίτι του με άλλη διάθεση Είχε πάειστο Ναό στεναχωρημένος θλιμμένος γε-μάτος τύψεις και ενοχές Επιστρέφει

μετανοιασ ο καιροσΤης Ελένη Μαργρίτη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 5Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣάλλος άνθρωπος ανακαινισμέ- νος Η θαυματουργή μετάνοιαέχει επιτελέσει ξανά το σωτήριο έργο της Ότι τον δικαίωσε οΘεός σημαίνει ότι τον συγχώρεσε Αυτή η συγχώρηση είναι πηγήμεγάλης και αληθινής χαράς μιας χαράς Αναστάσιμης Γιατί ημετάνοια είναι η πνευματική ανάσταση του ανθρώπου Το ομολο-γεί ο ίδιος ο Θεός για τον άσωτο Ήταν νεκρός και αναστήθη-κε Το βλέπουμε και στον αμαρτωλό παραλυτικό της Καπερ-ναούμ Η Δεύτερη Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη στονΑγ Γρηγόριο του Παλαμά και το Ευαγγέλιο σε ένα παράλυτοΤι είναι πιο εύκολο λεέο ο Χριστός στους παρευρισκόμενους ναπω σου συγχωρούνται οι αμαρτίες ή σήκω και περπάτα Ο Υιόςτου Ανθρώπου έχει την εξουσία να συγχωρεί και να θεραπεύειαυτόν που πραγματικά το θέλει Ο Αγ Γρηγόριος ο Παλαμάς ερ-μηνεύοντας το λόγο του Χριστού προς τον παραλυτικό Τέκνοναφέονταί σοι αι αμαρτίαι σου λέγει Τι μακάρια ονομασία τέ-κνον ακούει αυτή την προσφώνηση και γίνεται υιός του ουράνιουΠατέρα και προσκολλάται στον αναμάρτητο Θεό καθώς έγινεκαι αυτός αναμάρτητος με την άφεση των αμαρτιών του Η μετά-νοια για άλλη μια φορά σώζει

Μεγάλο υπόδειγμα μετανοίας προβάλλει η Εκκλησία μας τηνΠέμπτη Κυριακή των Νηστειών την πανοσία Μαρία την Αιγύ-πτια Η πρώην μεγάλη πόρνη της Αλεξάνδρειας γίνεται η μεγα-λύτερη ασκήτρια όλων των αιώνων φωτεινό παράδειγμα γιαόλους τους μετανοημένους Παρόμοιο και το παράδειγμα τηςαμαρτωλής γυναίκας της Μ Τετάρτης που ήλθε να αλείφει μεμύρα τα πόδια του Ιησού να τα πλύνει με τα δάκρυα της και νατα σκουπίσει με τα μαλλιά της Εμπνευσμένη από το μέγεθος τηςμετανοίας της πόρνης γυναικός γράφει η μεγάλη υμνωδός Κασ-σιανή το τροπάριο της και κράζει μαζί με κάθε ψυχή Πολλά ταπλήθη των αμαρτημάτων μου ποιός μπορεί να τα εξιχνιάσει ψυ-χοσώστα Σωτήρ μου Εκείνη τη βραδιά που η αμαρτωλή προσφέ-ρει στα πόδια του Χριστού το βάρος των αμαρτημάτων της οπροδότης μαθητής προσφέρει laquoστα πόδιαraquo των Ιουδαίων του Συ-νεδρίου την προδοσία Η βυθισμένη στην αμαρτία γυναίκα βρήκετη σωτηρία της με τη μετάνοια Ήταν στο σκοτάδι και ήρθε τοφως Ο μαθητής προδότης ήταν στο φως και προτίμησε το σκο-τάδι Έχασε τη σωτηρία με την αμετανοησία του Γιατί δεν ήτανμετάνοια η αυτοκτονία του Δεν αρκεί που κατάλαβε το λάθοςτου και πέταξε τα τριάκοντα αργύρια Ο Ιούδας δεν βρήκε τη δύ-ναμη να επιστρέψει Δεν θέλησε να γευθεί το μέγεθος της φιλαν-θρωπίας του δασκάλου και Θεού Του Τον είδε να συγχωρεί τηνπόρνη και τον Ζακχαίο Τον άκουσε να αποκαλεί ξανά υιό τουτον άσωτο Η θέση του Ιούδα ήταν στα πόδια του Χριστού Νακλαίει γοερά για το αμάρτημά του Και ο Χριστός πάνω εκεί στοΣταυρό να του υπόσχεται πως από σήμερα θα βρίσκεται μαζί τουστον Παράδεισο Ο Ιούδας έχασε τη σωτηρία και η Εκκλησία τουΑγίου Ιούδα του Ισκαριώτη Τρεις σταυροί υψώνονται στον Γολ-γοθά Ο αναμάρτητος εν μέσω δύο κακουργών ληστών Ο σταυ-ρός γίνεται ζυγαριά Τον έναν ληστή εξαιτίας του βάρους τηςβλασφημίας του τον κατέβασε στον άδη ενώ τον άλλον που με-τανόησε τον ξαλάφρωσε από το φορτίο των αμαρτιών και τουχάρισε τον παράδεισο Η θέση του εσταυρωμένου ανάμεσα στουςδύο ληστές αποτελεί εικόνα της μελλούσης κρίσεως κατά τουςΆγιους Πατέρες Όταν όλοι θα σταθούμε μπροστά στο Βήμα τουμεγάλου Κριτού εκείνοι που μετανόησαν θα πάνε στα δεξιά μαζίμε τον άγιο ληστή Ο Χριστός σώζει τους μετανοούντες Οι αμε-τανόητοι θα μείνουν μακριά Γιατί οι ίδιοι επέλεξαν αυτή τη θέσηΕνώπιον του Θεού όλοι είμαστε ένοχοι Δεν μας καταδικάζειόμως η αμαρτία μας Μας καταδικάζει η αμετανόητη εμμονή στηναμαρτία Ο ληστής δεν πρόλαβε να εξασκήσει την αρετή πάνωστη γη Πάνω στο σταυρό όμως μετέωρος μεταξύ ουρανού καιγης πρόλαβε να κατακτήσει τις μεγάλες αρετές την πίστη τη με-

τάνοια την αγάπη Πίστεψε στη θεότητα του Χριστού μετανόησεεξομολογήθηκε κάλεσε σε μετάνοια και τον άλλο ληστή προσευ-χήθηκε με πίστη και ελπίδα Τα λόγια του αγίου ληστή συγκλονί-ζουν την ψυχή κάθε φορά που προσέρχεται μπροστά στο άγιοΔισκοπότηρο Μνήσθητί μου Κύριε εν τη βασιλεία Σου

Η Πέμπτη της πέμπτης εβδομάδας των Νηστειών ονομάζεταιΠέμπτη του Μεγάλου κανόνος Είναι ένα αξιόλογο έργο του ΑγΑνδρέα επισκόπου Κρήτης και αποτελεί ένα θρήνο του Αδάμ γιααυτά που είχε κι έχασε Οι μορφές που προβάλλονται είναι φω-τεινά παραδείγματα μετανοίας ο ληστής που φωνάζει δυνατά τοlaquoΜνήσθητίraquo ο Πέτρος που κλαίει πικρά για την τριπλή άρνηση οτελώνης που κράζει λύτρωσε με Σωτήρα η πόρνη που δακρύζειη Χαναναία που θρηνεί ελέησον με Κύριο Υιέ Δαβίδ Περισσό-τερες όμως είναι οι μορφές της Παλαιάς Διαθήκης Ο προφητά-ναξ Δαβίδ ο πρόγονος του Χριστού δίπλα κάποτε αμάρτησεΤοξεύτηκε από τα βέλη της μοιχείας και νικήθηκε από το δόρυτου φόνου Αλλά όμως έδειξε και τη μετάνοια διπλή Στο ξεχεί-λισμα της ψυχής του ο θερμός πόθος του για το έλεος του ΘεούΣοι μόνον ήμαρτον και το πονηρόν ενώπιόν Σου εποίησα Ο βα-σιλιάς Μανασσής λάτρευσε είδωλα έστεισε ονοιώματα ψεύτικωνθεών θανάτωσε προφήτες Στο τέλος όμως μετανόησε ειλικρινάκαι επέστεψε στον αληθινό Θεό laquoΚύριε επλήθυναν αι ανομίαιμου και ουκ ειμί άξιος ατενίσαι και ιδείν το ύψος του ουρανούraquoΟι Νινευίτες οι κάτοικοι δηλαδή της πόλης Νινευή κάποτε αμάρ-τησαν βαρύτατα Τότε έστειλε ο Θεός σε αυτούς τον προφήτηΙωνά για να κηρύξει μετάνοια και εκήρυξε και είπε ότι σε τρειςμέρες η πόλις θα καταστραφεί Και επίστευσαν εκείνοι στο Θεόκαι μετανόησε ο Θεός για την τιμωρία τους και σωθήκανε Κι ολαός Ισραήλ αχάριστη διάθεση συχνά έδειχνε προς το Θεό Γιατίαπό το θείο μάνα προτίμησε τη φιλήδονη λαιμαργία Πολλέςφορές αγανάκτησαν εναντίον του Θεού και έδειξαν προτίμησηπρος τη γη της Αιγύπτου από τη γη της επαγγελίας όταν έφθασανστη γη της επαγγελίας συχνά ξεχνούσαν τον αληθινό Θεό και λά-τρευαν τα είδωλα των γειτονικών λαών Κάθε φορά όμως που με-τανοούσαν ερχόταν η χάρις του Θεού για να τους ενισχύσει Καιο Σαμψών ο Κριτής του Ισραήλ νικήθηκε από τη φιληδονία καιεπεθύμησε αλλόφυλες γυναίκες Κυριευμένος από έρωτα προςτη Δαλιδά τηα αποκάλυψε την πηγή της δυνάμεώς του Έτσιέχασε τη δύναμή του όταν του έκοψαν τις τρίχες της κεφαλής τουΖώντας όμως φυλακισμένος από τους εχθρούς μετανόησε ανέ-κτησε πάλι τη δύναμή του γκρέμισε το ναό τους σκότωσε χιλιάδεςεχθρούς και σκοτώθηκε και αυτός μαζί τους

Μιμήσου ψυχή μου των δικαίων τις φιλόθεες πράξεις κι από-φυγε τις αμαρτίες των πονηρών Ψυχή μου ψυχή μου ανάστα τικαθεύδεις Πώς θα βοηθήσουμε όμως την ψυχή να ξυπνήσει απότο λήθαργο της Να σηκωθεί να μετανοήσει να αρχίσει εργασίαγια τη σωτηρία της Χρειάζεται κατά αρχάς μας λέει ο γέρονταςΜωυσής ο Αγιορείτης να ξαποστάσει από το κυνηγητό της ηδο-νής να στραφεί προς τα εντός της να κινηθεί από το κουτσομπο-λιό των πάντων στη συνομιλία με τον εαυτό της Χρειάζεταιπερισυλλογής αυστηρός αυτοέλεγχος επιείκεια και κατανόησητων άλλων Πρέπει να παραδεχτούμε την αμαρτωλότητά μας Ναθελήσουμε γενναία ηρωικά να αναχωρήσουμε από την αμαρτίαμας Να μην κρατούμε μαζί της παλιούς συνδέσμους Η μετάνοιαδεν έχει σχέση με την επιφάνεια αλλά με το βάθος Δεν στηρίζε-ται μόνο στα λόγια αλλά και στις πράξεις Μετανοεί ο χριστιανόςκαι εξομολογείται με καρδιά συντετριμμένη και πνεύμα τεταπει-νωμένο Ομολογεί την αδυναμία του και αυτό δεν είναι ήττα αλλάνίκη Ο Αδάμ έχασε τον παράδεισο από την αμετανοησία τουΌχι λόγω της συγκεκριμένης αμαρτίας αλλά λόγω των δικαιολο-γιών του

Αν παραδεχόταν το σφάλμα του και ζητούσε συγνώμη θα

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ6 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

έμενε στον παράδεισο Η δύναμη της συ-γνώμης μεγάλη Το έλεος του Θεού ακόμημεγαλύτερο Η μετάνοια όμως θα πρέπεινα υπάρξει σε αυτή τη ζωή Τώρα είναι οκαιρός της μετάνοιας Ας μη το αναβάλ-λουμε Η αναβλητικότητα είναι ένα από ταπιο πονηρά παιχνίδια του δαίμονα Τοάλλο πονηρό παιχνίδι του είναι η από-γνωση Και ενώ πριν την αμαρτία σουαποκαλούσε το Θεό φιλάνθρωπο μετάτην αμαρτία τον αποκαλεί σκληρόΎστερα έρχεται και σοι λέει αφού συνέ-χεια πέφτεις στα ίδια και τα ίδια ποιος ολόγος να βάλλεις μετάνοια Μην τρομά-ξεις φωνάζει ο Αγ Ιωάννης της Κλίμα-κας μην τρομάξεις όταν πέφτεις κάθεμέρα και μην εγκαταλείψεις τον αγώνασου Αντίθετα να στέκεσαι ανδρεία όσοείναι ακόμη πρόσφατο και ζεστό τοτραύμα τόσο ευκολότερα θεραπεύεταιΕνώ πολλά τραύματα που εχρόνισαν είναιανίατα Στο Θεό όλα είναι δυνατά Έκα-νες το αμάρτημα αμέσως να θρηνήσειςγια αυτό Τίποτε δεν υπάρχει ίσο ή ανώ-τερο από τους οικτιρμούς του Θεού Γιααυτό όποιος απελπίζεται καταδικάζειμόνος του τον εαυτό του Σημείο της πραγ-ματικής και επιμελούς μετανοίας είναι τονα θεωρούμε τον εαυτό μας άξιο για όλεςτις θλίψεις που μας συμβαίνουν και γιαακόμη περισσότερες Η μετάνοια δενείναι απόφαση στιγμής μια προσωρινήαλλαγή μια ηθική διόρθωση Είναι τρόποςζωής προσανατολισμένος προς το Χριστόκαι το θέλημά Του

Μετάνοια είναι η ελεύθερη επιλογήνα αρέσουμε στο Θεό και όχι στον κόσμοΚαι όταν νιώσουμε ότι ξεφύγαμε από τοδρόμο Του και χαθήκαμε να βάζουμε με-τάνοια και μια καινούρια αρχή Πάνω σεαυτόν τον αγώνα να μας βρει και να μαςκαλέσει κοντά Του Πολύ αναπαύομαι μετην εικόνα που περιγράφει κάποιος άγιοςγια τον μετανοούντα Είναι σαν ένα μικρόπαιδάκι που μόλις έμαθε να περπατά καιπροσπαθεί να ανέβει μία σκάλα Ανεβαί-νει το πρώτο σκαλοπάτι και πέφτει Δενμένει όμως εκεί Προσπαθεί ξανά Καιπάλι πέφτει και πάλι προσπαθεί Ώσπουτο βλέπει από ψηλά ο Πατέρας του κατε-βαίνει το παίρνει στην αγκαλιά Του καιτο ανεβάζει Πάνω στη μετάνοια θέλει ναμας βρει ο Θεός για να μας ανεβάσει μαζίΤου στα δεξιά του θρόνου Του

Μόνος του ο άνθρωπος είναι αδύ-ναμος να τα καταφέρει Έτσι συνδράμειουσιαστικά ο Χριστός Όσο αγαπάμε τοΧριστό τόσο μισούμε την αμαρτία Όσοαποστρεφόμαστε την αμαρτία αδειάζουμεκαι γινόμαστε κενοί (άδειοι) Τότε γεμί-ζουμε με τον Χριστό και γινόμαστε και-νούριοι Τα άγια Μυστήρια και ιδιαίτερα

η Θεία Ευχαριστία μας ενώνει μαζί Τουμας κάνει αθάνατους Όμως της ΘείαςΚοινωνίας πρέπει να προηγηθεί η μετά-νοια και η συμφιλίωση με όσους έβλαψα ήθέλησαν αυτοί να με βλάψουν Δεν είναι οσυνάνθρωπος εχθρός Είναι η ευκαιρίαμου να προσευχηθώ για αυτόν που με επι-βουλεύεται και γιατί όχι η ευλογία που μουδίνει ο Θεός να βοηθήσω έναν άλλο άν-θρωπο να έλθει στη μετάνοια Έχουμε κα-ταλάβει στα αλήθεια πως η μετάνοια μαςαφορά όλους και περισσότερο εμάς πουνομίζουμε ότι είμαστε κοντά στην Εκκλη-σία Μετανοήσαμε παλαιότερα για κά-ποια βαριά μας αμαρτήματα και από τότεζούμε μέσα στην αυταρέσκειά μας νομί-ζοντας πως η μετάνοια αφορά όλους τουςάλλους εκτός από εμάς Η μετάνοια είναισταυρική πορεία Μας το υπενθυμίζει ηαγία Εκκλησία μας με την Τρίτη Κυριακήτων Νηστειών την Κυριακή της Σταυρο-προσκυνήσεως Με τη μετάνοια συμμετέ-χουμε στο Σταυρό του ΧριστούΣταυρωνόμαστε μαζί Του και ενόσω κα-νείς σταυρώνεται δια της μετάνοιας ανα-σταίνεται και αισθάνεται ότι μπαίνει στηΒασιλεία του Θεού Αλλιώς είμαστεαπλώς θεατές Απλώς κοινωνούμε Σώμακαι Αίμα Χριστού χωρίς τη διάθεση ναπεθάνει ο παλαιός άνθρωπος Και ενώεπιθυμούμε να ενωθούμε με το Χριστόστη ζωή μας κοιτάζουμε πως θα ξεγλι-στρήσουμε από δύσκολες καταστάσειςπως θα αποφύγουμε τον πόνο και τονκόπο πως θα ευχαριστηθούμε πως να μηνπάθουμε πολλά όμως δεν έχει σχέση με τοΧριστό Αυτή τη ζωή κάνουν και οι άνθρω-ποι του κόσμου Σε τι διαφέρουμε από αυ-τούς Ότι πιστεύουμε στο Θεό Μα και οΦαρισαίος της παραβολής του Τελώνουκαι του Φαρισαίου και ο μεγάλος αδελφόςτης παραβολής του Ασώτου στο Θεό πι-στεύανε Η Βασιλεία των Ουρανών τουςενδιέφερε μετάνοια όμως δεν είχανε Δενείναι δύσκολο να πας στην Εκκλησία Αντο καλοσκεφτείς δεν στοιχίζει Το δύ-σκολο είναι να μετανοήσεις Μη φέρεις ωςδικαιολογία θέλω να μετανοήσω αλλά δεμπορώ Πες το στο Χριστό laquoΚύ- ριε κάνεμε αυτό που πρέπει να είμαι κι άλλαξε μεόποιο κι αν είναι το τίμημαraquo Όταν θαέχουμε ξεστομίσει αυτά τα λό-για θα πρέ-πει να είμαστε προετοιμασμένοι να ταακούσει ο Θεός Και είναι λόγια επικίν-δυνα

Η αγάπη του Θεού είναι αμείλικτη ΟΘεός επιθυμεί πολύ δυνατά τη σωτηρίαμας Κι ο Θεός όπως λέγει ο Ποιμήν τουΕρμά δε θα μας αφήσει ώσπου να σπά-σουν η καρδιά και τα κόκαλά μας Ο ΑγΙωάννης της Κλίμακας λέει ότι η μετάνοιαδεν χαρίζεται Καθαρά πράγματα Το

πνεύμα της μετάνοιας είναι πνεύμα ουσια-στικό Είναι το Πνεύμα των Αγίων Απο-στόλων των μαρτύρων Ο ΑπόστολοςΠαύλος μας καλεί σε μετάνοια με ολό-κληρη τη ζωή του Θρηνεί για τον πρότεροβίο του μετανοεί αγωνίζεται πεθαίνει οπαλιός Σαούλ και φωνάζει στον καθέναμας laquoΖω δε ουκέτι εγώ ζει δε εν εμοίΧριστόςraquo έπαψα δηλαδή να ζω εγώ ζεισε μένα ο ίδιος ο Χριστός Αυτή είναι ηζωή της μετάνοιας

Το ίδιο βλέπουμε και στους μάρτυρεςΚαι για να μείνουμε στην επικαιρότητατων ημερών αφού πλησιάζει η 25Η Μαρ-τίου ας στραφεί η σκέψη μας στους ΑγΝεομάρτυρες της Τουρκοκρατίας Πάραπολλοί απrsquo αυτούς τούρκεψαν είτε με τηβία είτε με ξεγέλασμα είτε γιατί δείλια-σαν Και γίνανε μωχαμετάνοι όπως λέει οΦώτης ο Κόντογλου υμνώντας τη δόξα τωνΝεομαρτύρων Συλλογισμένοι σε ποι-α με-γάλη αμαρτία είχανε πέσει κλαίγανε με-τανοούσαν εξομολογούνταν Δεν τουςχωρούσε ο τόπος Ζούσαν με προσευχήκαι νηστεία αγρυπνώντας τις νύχτες γιατη συμφορά που τους βρήκε Παρακαλού-σαν τους Αγίους στα ξωκλήσια να τουςφωτίσουν να βρουν τη σωτηρία τουςΌταν ερχόταν ο καιρός έβγαι- ναν μπρο-στά στον Καυδή και φώναζαν μrsquo όλη τη δύ-ναμη της ψυχής τους Χριστιανόςγεννήθηκα και χριστιανός θα αποθάνωΝέοι άνθρωποι παλικάρια πάνω στοάνθος της νιότης πηγαίνανε να παραδο-θούν πρόθυμα στο όνομα του ΧριστούΝέες κοπέλες που αντί για αρραβωνιά-σματα και ξεφαντώματα σφαζότανε σαντrsquo αρνιά Η γενιά η δική μας συνεχίζει οΚόντογλου η μοιχαλίς και αμαρτωλός αςκάνει τον έξυπνο εκεί που δεν χωρά καμιάεξυπνάδα ας περιπαίζει εκείνους που δώ-σανε το αίμα τους για την πίστη του Χρι-στού με την ελπίδα της αιώνιας ζωής

Θα έρθει μέρα που θα δώσει απολο-γία και σε τούτο τον κόσμο και στον άλ-λον και τότε θα καταλάβει σε τι σκοτάδιβρισκότανε Εμείς οι σημερινοί πονηρεμέ-νοι άνθρωποι φροντίζουμε μονάχα για τηνκαλοπέραση του κορμιού μας και γιατούτο η ψυχή μας έχασε την ευαισθησίατης μrsquo όλα τα πνευματικά γιατρικά πουλέμε πως έχουμε Και γιrsquo αυτό περιφρο-νούμε και τους λέμε ανόητους μικρόμυα-λους που δεν κοιτάζουνε το υλικό συμ-φέρον αλλά κάνουνε θυσίες για κάποιουςίσκιους που λέγονται αθάνατη ζωή και βα-σιλεία των Ουρανών Πραγματικά πο-λύεύστοχη η εξήγηση του Φώτη Κόντογλουγια την αμετανοησία των συγχρόνων Ελ-λήνων Μας πονά αλλά αυτή είναι η πραγ-ματικότητα Αν θέλεις να είσαι χριστιανόςθα μαρτυρήσεις Ας μη βιαστού-με να

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 7Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣπούμε τότε έτσι ήταν τα χρόνια ήταν οι διωγμοί τα μαρτύριαΤώρα άλλαξαν τα πράγματα Τα πράγματα μπορεί να άλλαξαναλλά το φρόνημα παραμένει το ίδιο Αυτό που ο Χριστός παρέ-δωσε με τη ζωή του και το σταυρικό του θάνατο Δεν χρησιμοποιείκανείς το Χριστό λέει άλλος σύγχρονος γέροντας για να ζήσεικάποια άλλη ζωή αλλά απαρνείται τα πάντα σαν πεθαίνει για ναβρει το Χριστό και τότε τα βρίσκει όλα Πολύ φοβούμε ότι δεν τοκαταλάβαμε σε βάθος όλο το πνεύμα της μετανοίας Γιrsquo αυτό καιδεν μπορούμε να χαρούμε σαν χριστιανοί Γιrsquo αυτό και αυτή τηνπερίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής δεν μπορούμε να την αγα-πήσουμε και να την περάσουμε και στον υπόλοιπο χρόνο Όληαυτή την περίοδο έχουμε τη δυνατότητα μαζί με τους άλλουςαδελφούς να νηστεύσουμε Να νηστεύσουμε ως προς τις τροφέςαλλά και ως προς τα πάθη Διπλή νηστεία υλική και πνευματικήΑς μην κοιτάζουμε εάν νηστεύουν όλοι τι κάνουν οι άλλοι Αςανοίξουμε την καρδιά μας και ας τους βάλλουμε μέσα ας τουςσυγχωρέσουμε Ας βοηθήσουμε εκείνους που πάσχουν και κυ-ρίως ας μυηθούμε στο όλο πνεύμα που περιέχεται μέσα στα εκ-κλησιαστικά βιβλία στις ακολουθίες στα τροπάρια στααναγνώσματα αυτής της περιόδου

Πολλοί ασκητές τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στηναρχή της Τεσσαρακοστής άφηναν το μοναστήρι τους γιατί το θε-ωρούσαν καλοζωία και πήγαιναν στην έρημο για αυστηρότερηνηστεία για περισσότερη προσευχή Εμείς όμως οι σύγχρονοιχριστιανοί μέχρι και τη νηστεία εμπαίζουμε Ζώντας σε μία εποχήπου σκέπτεται με την κοιλιά και ενεργεί για την κοιλιά πέφτουμεκι εμείς συχνά στην παγίδα της Το φρόνημά μας είναι κοιλιακόκοσμικό αλλάζει η ποικιλία των φαγητών του Δε διαφέρουμεπολύ από τους περισσότερο κοσμικούς Κι εμείς νοιαζόμαστε ναευχαριστήσουμε τους αγαπημένους μας με μεγάλη ποικιλία φα-γητών Η διαφορά ότι είναι νηστίσιμα Κι εμείς σπαταλούμε τοχρόνο μας και το χρήμα για να ευχαριστήσουμε την αχόρταγηκοιλιά μας Και όταν χορτάσει αρχίζει και μας μιλάει για εγκρά-τεια και νηστεία Και μόλις πεινάσει τα ξεχνάει όλα αυτά ταυψηλά Ο Αδάμ στο παράδεισο της τροφής κλήθηκε από το Θεόνα νηστεύσει για να διατηρεί γνήσιο ταπεινό φρόνημα Εκείνοςπροτίμησε την παρακοή σκέφτηκε το δικό του θέλημα και όχιαυτό του θεού Του Τα αποτελέσματα γνωστά Τα γευόμαστε κα-θημερινά όλοι μας Ο Αδάμ έπρεπε να καταλάβει ότι έκανελάθος Να το ομολογήσει να το παραδεχτεί να προσπαθήσει νατο διορθώσει να ζητήσει συγνώμη από το Θεό του Δεν το έκανεόμως και έφυγε μακριά Από τότε όλους τους αιώνες η αγάπη τουθεού laquoτον κυνηγάraquo Του έστειλε προφήτες να τον κηρύξουν μετά-νοια Εκείνος όμως σκότωσε τους προφήτες του Θεού γιατί τουθύμιζαν την κατάντια του Του έστειλε κι έναν μεγάλο άντρατόσο μεγάλο που άλλη μάνα δεν γέννησε σαν κι αυτόν Τον Ιω-άννη τον Πρόδρομο Φώναζε δυνατά μέσα στην έρημο του κό-σμου Μετανοείτε ήγγικε γαρ η Βασιλεία των ουρανών Αλλάξτεζωή έφτασε η βασιλεία ετοιμαστείτε να εισέλθετε σrsquo αυτήν Κιαυτός είχε το ίδιο τέλος με τους άλλους προφήτες Φονεύτηκε απότον αμετανόητο Αδάμ Και τότε η Αγάπη του θεού εφάρμοσε ένατολμηρό σχέδιο Κατέβηκε ο ίδιος στον Αδάμ Για να μην τον τρο-μάξει έγινε όμοιος ο θεός με τον Αδάμ Του είπε το σφάλμα τουάνοιξε τα μάτια της ψυχής του του μίλησε για την πρώτη του πα-τρίδα του άνοιξε τον πόθο του νόστου του γυρισμού

Το ήξερε η αγάπη του Θεού ότι ο Αδάμ θα αγρίευε θα κοί-ταζε να εκδικηθεί να σκοτώσει Όμως το ρίσκαρε Δεν είχε άλλαπεριθώρια Αγαπούσε παράφορα τον Αδάμ Έτσι τον κατέκτησεΤον τράβηξε από το θάνατο τον Ανέστησε Τον γύρισε δοξα-σμένο πίσω στο πατρικό του σπίτι Η Μεγάλη Τεσσαρακοστήείναι μία εξαιρετική ευκαιρία για να ζήσουμε αυτό το ταξίδι τηςεπιστροφής Η μεγάλη Σαρακοστή είναι πορεία για μεταμόρ-

φωση Η μετάνοια εξάλλου μεταμορφώνει τον άνθρωπο Να μιαθαυμάσια ευκαιρία να μεταμορφώσω τις ανθρώπινες σχέσεις μουαπό κοινωνικές σε αγαπητικές Να μεταμορφώσω το επάγγελμάμου όχι για να είναι καλύτερα οργανωμένο και πιο αποδοτικόαλλά να είναι πιο ανθρώπινο Να μεταμορφώσω το γάμο μουαπό ανιαρή συνύπαρξη δύο ανθρώπων σε συνάντηση δύο προ-σώπων να μεταμορφώσω τη φιλία μου από ευκαιριακή διασκέ-δαση σε πνευματική συνοδοιπορία Η Μεγάλη Σαρακοστή είναιπερίοδος για αναζήτηση νοήματος Να δώσω νόημα στα λόγιαμου Να ανακαλύψω την ιερότητά τους ότι είναι δώρο Θεού στονάνθρωπο Μπορώ με το λόγο μου να ωφελήσω μπορώ όμως ναφέρω και μεγάλη καταστροφή Για αυτό ακριβώς και θα κριθώγια τα λόγια μου

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια ευκαιρία που δίνω στονεαυτό μου να μειώσει την υπεροψία του και να αντιληφθεί τηνάσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται Βέβαια για όλα τα πα-ραπάνω δεν μας βοηθά καθόλου ο σύγχρονος τρόπος ζωής Φυ-σικά δεν ζούμε σε laquoκλίμα Σαρακοστήςraquo Είτε είναι Σαρακοστήείτε όχι ο κόσμος που μας περιβάλλει που αποτελούμε κι εμείςαναπόσπαστο κομμάτι δεν αλλάζει Έτσι καλούμαστε να σπά-σουμε τη ζωή μας σε δύο κομμάτια το θρησκευτικό και το κο-σμικό Η σημερινή αποστασία των ανθρώπου από το Θεό πουδεν μrsquo αφήνει ανεπηρέαστο μαζί με την εκκοσμίκευση του εκ-κλησιαστικού φρονήματος με οδηγούν σε μία πραγματική σχιζο-φρένεια

Θα ήταν παράληψη μια ομιλία περί μετάνοιας να μην ανα-φερθεί σε μία προσευχή Μετανοίας τη σύντομη του Αγ Εφραίμτου Σύρου laquoΚύριε Δέσποτα της ζωής μουraquo Γιατί όμως μια απλήευχή να κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία τηςΜεγάλης Σαρακοστής Διότι λέει ο π Αλ Σμέμαν απαριθμεί μεένα μοναδικό τρόπο όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία τηςμετάνοιας και αποτελεί ένα laquoκανόνα ελέγχουraquo του προσωπικούμας αγώνα για αυτή την περίοδο Αυτός ο αγώνας θέλει να μαςαπελευθερώσει από βασικές πνευματικές ασθένειες που δεν μαςεπιτρέπουν να στραφούμε προς το Θεό Μετά από κάθε αίτησηστην προσευχή αυτή κάνουμε και μια μετάνοια-γονυκλισία Οιμετάνοιες βέβαια αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά ολόκλη-ρης της λατρείας της Μεγάλης Σαρακοστής

Στον αγώνα του ανθρώπου για μετάνοια η Εκκλησία δεν ξε-χωρίζει την ψυχή από το σώμα Ο όλος άνθρωπος απομακρύν-θηκε από το Θεόmiddot ό όλος άνθρωπος πρέπει να γυρίζει Σωτηρίακαι μετάνοια δεν είναι η περιφρόνηση του σώματος αλλά η απο-κατάστασή του ως ναού της ανθρώπινης ψυχής Η χριστιανικήάσκηση είναι αγώνας όχι κατά αλλά υπέρ του σώματος Για αυτόο όλος άνθρωπος ndash ψυχή και σώμα ndash μετανοεί Έτσι το σώμαπαίρνει μέρος στην προσευχή της ψυχής γιατί αυτή προσέρχεταιμέσα στο σώμα Οι γονυκλισίες είναι τα ψυχοσωματικά δείγματατης μετάνοιας Έτσι δικαιολογείται και η ονομασία τους Ως δείγ-ματα μετανοίας είναι ιεροτελεστίες κατrsquo εξοχήν της Μεγάλης Σα-ρακοστής που είναι περίοδος μετανοίας

Σεβαστοί πατέρες αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοίΌλοι γνωρίζουμε από προσωπική πείρα ότι η προσπάθεια να

ζήσουμε μια ζωή με το Χριστό είναι μια πραγματική μάχη και πι-θανόν να αποτυγχάνουμε αρκετές φορές Δυστυχώς δεν υπάρχεικαμία πρόοδος χωρίς την πικρή εμπειρία της αποτυχίας Μετάόμως από την οδυνηρή εμπειρία δεν υποχωρούμε αλλά ξαναγυ-ρίζουμε και πάλι από την αρχή Ο καιρός της μετανοίας είναι οχρόνος της επίγειας ζωής μας Δεν ξέρουμε πόσος θα είναιακόμη Μπορεί χρόνια πολλά μπορεί και μία στιγμή Όσο όμωςακόμα μας απομένει πρέπει να τον εξαγοράσουμε για να κερδί-σουμε τη Βασιλεία του Θεού Γιατί εκείνη η ζωή είναι αιώνιακοντά στο Χριστό Αξίζει κάθε θυσία

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ8 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ως αστραπή χρόνου συμπληρώθη-καν είκοσι ευλογημένα έτη από τηςεκλογής και ενθρονίσεως (22 Οκτω-βρίου και 2 Νοεμβρίου 1991 αντι-στοίχως) του από Χαλκηδόνος Βαρ-θολομαίου στον Αποστολικό Πα-τριαρχικό και Οικουμενικό Θρόνοτης καθαγιασμένης Κωνσταντινουπο-λίτιδος Εκκλησίας της Μητρός ΑγίαςΜεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

Πολλά θα μπορούσε να καταγρά-ψει κάποιος για την πολύκαρπη εικο-σαετή Πατριαρχία του ΟικουμενικούΠατριάρχου Βαρθολομαίου αλλά θααναφερθούμε συνοπτικά σε ορισμένααπό τα ευλογημένα έργα του που ου-δείς θα μπορούσε έστω και να δια-νοηθεί ότι θα γινόταν πραγματικό-τητα

Από του έτους 2004 διεύρυνε τηνσύνθεση της Αγίας και Ιεράς Συνό-δου του Οικουμενικού Πατριαρχείουμε ην συμμετοχή και των εκτός Τουρ-κίας Ιεραρχών του Θρόνου ενώμέχρι τότε συμμετείχαν μόνο οι Ιε-ράρχες που διαβιούν στην ΤουρκίαΤούτο επετεύχθη και με την ανοχή τηςΤουρκίας η οποία θα μπορούσε νααντιδράσει διότι οι εκτός ΤουρκίαςΙεράρχες δεν έχουν την Τουρκικήυπηκοότητα

Προ ολίγων μηνών εδόθη η Τουρ-κική υπηκοότητα σε Ιεράρχες τουθρόνου που ποιμαίνουν επαρχίες τουΠατριαρχείου στο εξωτερικό και δενήταν Τούρκος υπήκοος Αυτό ήτανπάγιο και μόνιμο αίτημα του Πα-τριάρχου Βαρθολομαίου για να υπάρ-χει η δυνατότητα σε μελλοντικήΠατριαρχική εκλογή να θέσουν υπο-ψηφιότητα για τον οικουμενικό θρό-νο Τούτο είναι καταλυτικής σημα-σίας ζήτημα για την επιβίωση τουθρόνου και στο μέλλον λόγω της λει-ψανδρίας που υπάρχει στην Πόλη

Για πρώτη φορά στα χρονικά τοΟικουμενικό Πατριαρχείο προσέ-

φυγε στο ΕυρωπαRκό Δι-καστήριο ανθρωπίνων δι-καιωμάτων και διεκδίκη-σε την επιστροφή των τίτ-λων ιδιοκτησίας (κυριότη-τας) του Ορφανοτροφεί-ου της Πριγκήπου που α-πό το 1902 νομίμως κα-τείχε και το Τουρκικόκράτος παρανόμως καιαυθαιρέτως είχε δημεύ-σει Οι τίτλοι ιδιοκτη-σίας επεστράφησαν καιεμμέσως πλην σαφώς (deFacto) αναγνωρίζεται νο-μική προσωπικότητα στο Οικουμε-νικό Πατριαρχείο αφού έχει τίτλοιδιοκτησίας ακινήτου περιουσίας καιδεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ωςlaquoφάντασμαraquo από το Τουρκικό κρά-τος το οποίο μέχρι τώρα δεν αναγνώ-ριζε νομική προσωπικότητα στοΠατριαρχείο και δήμευε αυθαιρέτωςτην περιουσία του

Ο Πατριάρχης επέτυχε σε αγαστήσυνεργασία με το Τουρκικό κράτοςνα καθιερώσει την πραγματοποίησηπροσκυνημάτων και ιερών ακολου-θιών στην Καππαδοκία την ΜικράΑσία την Ανατολική Θράκη και τοαποκορύφωμα ήταν η τέλεση θείαςλειτουργίας μετά παρέλευσης 87 ετών(1923-2010) στην ιστορική Μονή Πα-ναγίας Σουμελά (15-08-2010) στηνΤραπεζούντα του Εύξεινου ΠόντουΑκόμη και η καθιέρωση του καθηγια-σμού των υδάτων κατά τα Θεοφάνειααπό το 2003 ύστερα από δεκαετίεςμε την έγκριση του Τουρκικού κρά-τους έχει την αξία του

Κατά το έτος 2011 που συμπληρώ-νεται 40 έτη από την αναστολή λει-τουργίας της Θεολογικής Σχολής τηςΧάλκης (1971-2011) ο Πατριάρχηςέχει δηλώσει ότι θα προσφύγει στοΕυρωπαRκό Δικαστήριο ανθρωπίνωνδικαιωμάτων για να δοθεί από το

Τουρκικό κράτος η άδεια επαναλει-τουργίας της σχολής ώστε οι απόφοι-τοι αυτής να αποτελέσουν το έμψυχοδυναμικό του Πατριαρχείου

Τέλος η ίδρυση νέων Μητροπό-λεων η καθιέρωση συγκλήσεως οικο-λογικών σεμιναρίων εν Χάλκη καιδιεθνών εν πλώ συμποσίων για τηνπροστασία του φυσικού περιβάλλο-ντος η αντιμετώπιση λεπτών διορθο-δόξων ζητημάτων η σύσφιξη τηςενότητας των ορθοδόξων Εκκλησιώνμε την προοπτική λίαν συντόμως νασυνέλθει μετά από 12 αιώνες ηlaquoΑγία και Μεγάλη Σύνοδος των Ορ-θοδόξωνraquo και η πρόοδος του διαθρη-σκειακού διαλόγου έχουν καθιερώσειστην διεθνή κοινή γνώμη τον Πα-τριάρχη Βαρθολομαίο ως κορυφαίαεκκλησιαστική προσωπικότητα πουαναδεικνύει το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο στη θέση που του πρέπεικαι του αρμόζει Άνευ υπερβολήςαυτή η εικοσαετής Πατριαρχία Βαρ-θολομαίου αποτελεί την Ανάστασητου Οικουμενικού Πατριαρχείου καιδικαίως θα μπορούσε να χαρακτηρι-σθεί ως laquoΕποχή Βαρθολομαίου ΑrsquoraquoΆξιος

ΒΑΡΘΛΟΜΑΙΟΣ ΑrsquoΟ Άξιος του Οικουμενικού ΘρόνουΕπετειακή Αμφιετηρίδα Εικοσαετούς Ευκλεούςκαι Τετιμημένης Πατριαρχίας (1991 ndash 2011)

Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικόςκ Ιωάννης Ελ Σιδηράς

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Για να επιστρέψει στη Γαλιλαία ο Ιη-σούς διαλέγει τον δρόμο που πηγαίνει διαμέσου της Παλαιστίνης και γι΄αυτό διασχί-ζει την Σαμάρεια Ακολουθώντας τον δρόμοαυτόν σ΄ένα ορισμένο σημείο υπάρχει μιαπεδιάδα σχηματισμένη στον βορρά από τοόρος Εβάλ και στο νότο από το όρος Γαρι-ζείμ Λίγο πριν εισέλθουμε στην κοιλάδααυτή από την ανατολή βρισκόταν έναςτόπος ξακουστός στην ιστορία των ΕβραίωνΠατριαρχών όπου ήταν το φρέαρ τουΙακώβ κοντά στην πόλη Συχάρ

Είναι λοιπόν προς το μεσημέρι ώραέκτη Ο Ιησούς κουρασμένος και ιδρωμέ-νος από την οδοιπορία αναπαύεται κοντάστο πηγάδι Είναι μόνος γιατί οι μαθητέςπήγαν στην γειτονική πόλη να αγοράσουντρόφιμα

Από την πόλη Συχάρ έρχεται μια γυ-ναίκα Σαμαρείτισσα προς το πηγάδι για νααντλήσει νερό Ο Ιησούς της λέγει laquoΔός μουνα πιώraquo Η γυναίκα του απαντά αγέρωχαlaquoΠώς συ που είσαι Ιουδαίος ζητάς νερό απόεμένα που είμαι γυναίκα ΣαμαρείτιςraquoΠραγματικά ο Ιησούς ήταν Γαλιλαίος αλλάη γυναίκα μαντεύοντας ότι Αυτός γυρνούσεαπό την επίσκεψη του Ναού της Ιερουσα-λήμ τον θεωρεί σωστά έναν οπαδό της Ιου-δαRκής θρησκείας γι΄ αυτό θέλει να τονίσειτο ταπείνωμα ενός ανθρώπου και μάλισταενός Ιουδαίου Ο Ιησούς απαντά laquoΕάν ήξε-ρες την δωρεά του Θεού και ποιος είναιΕκείνος που σου λέγει laquoΔός μου να πιώraquo συθα τον παρακαλούσες και θα σου έδινε νερόζωντανόraquo

Η γυναίκα καταλαβαίνει ότι στα λόγιααυτά κρυβόταν μια μεγάλη αλήθεια που τηςδιαφεύγει Πάντως εμμένει ακόμα στηνυλική έννοια αν και αρχίζει να φαίνεταιυποχωρητική στον Άγνωστο laquoΚύριε δενέχεις κουβά και το πηγάδι είναι βαθύ απόπού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό Μήπωςείσαι συ μεγαλύτερος από τον πατέρα μαςΙακώβ που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιεαπό αυτό και ο ίδιος και τα παιδιά του καιτα ζώα τουraquo Αλλά ο Ιησούς της απεκρίθηlaquoΌποιος πίνει από το νερό αυτό θα διψάσεικαι πάλι Εκείνος όμως που θα πιεί από τονερό που εγώ θα του δώσω δεν θα διψάσειποτέ αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνειμια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβρύειεις ζωήν αιώνιονraquo

Για να κάνει την Σαμαρείτιδα να κατα-νοήσει τα όσα της λέγει της προσφέρει ταυ-τόχρονα και ένα laquoσημείονraquo laquoΠήγαινεφώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώraquo Στονδιφορούμενο αυτόν λόγο η γυναίκα Τουλέγει ατάραχη laquoΔεν έχω άνδραraquo Ο Χριστόςόμως ως Παντογνώστης απεκρίθη laquoΚαλάείπες ότι δεν έχεις άνδρα διότι πέντε άνδρες

επήρες και τώρα εκείνος που έχεις δεν είναιάνδρας σου Σε αυτό είπες αλήθειαraquo

Το σημείο που προσφέρει ο Ιησούςπροξενεί καλό αποτέλεσμα Η γυναίκα βλέ-ποντας να αποκαλύπτονται τα μυστικά τηςανφωνεί laquoΚύριε βλέπω ότι συ είσαι προφή-τηςraquo Αλλά η ίδια αυτή αποκάλυψη και ηαναφώνηση αναγνωρίζουν την ανωτερό-τητα Εκείνου που ανήκει στους μισητούςΙουδαίους Επομένως στην αιτία αυτού τουμίσους στρέφεται ακολούθως η ομιλία laquoΟιπατέρες μας εις το όρος τούτο ελάτρευσαντον Θεό ενώ σεις λέτε ότι στα Ιεροσόλυμαείναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύεται οΘεόςraquo Τι σκέφτεται λοιπόν Εκείνος πουείναι Προφήτης γι΄ αυτό το πανάρχαιο ζή-τημα μεταξύ Ιουδαίων και Σαμαρειτών laquoΠί-στεψέ με γυναίκα ότι έρχεται ώρα που ούτεστο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα λα-τρεύετε τον Πατέρα Σεις λατρεύετε εκείνοπου δεν ξέρετε εμείς λατρεύουμε εκείνο πουξέρουμε διότι η σωτηρία έρχεται από τουςΙουδαίους Αλλά έρχεται ώρα και μάλισταήλθε ήδη που οι αληθινοί προσκυνηταί θαλατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά καιαληθινά διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας ναείναι εκείνοι που τον λατρεύουν Ο Θεόςείναι πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουνπρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά καιαληθινά Στο εξής η λατρεία του Θεού δεν θαδεσμεύεται ούτε στο όρος Γαριζείμ ούτε στολόφο της Ιερουσαλήμ ούτε σε κανένα άλλομέρος της γης αλλά στις μόνες συνθήκες ναγίνεται laquoΕν πνεύματι καί αληθείαraquo

Σ΄ αυτό το σημείο η γυναίκα διαπιστώ-νει ότι βρίσκεται σε μια άγνωστη σφαίραΟύτε Γαριζείμ ούτε Ιερουσαλήμ αλλά

πνεύμα και αλήθεια Τι κόσμος όμως είναιαυτός

Βέβαια αυτός ο κόσμος δεν είναι περιο-ρισμένος και φλύαρος στον οποίο φιλονι-κούν οι Σαμαρείτες με τους Ιουδαίους Ηγυναίκα διαισθάνεται ότι όλα αυτά τα οποίατης λέγει ο Άγνωστος άνδρας είναι μελλο-ντικά οράματα που θα τα απολαύσουνπραγματοποιημένα μόνο στις μέρες τουΜεσσίου Οι Σαμαρείτες πράγματι περίμε-ναν τον Μεσσία τον οποίο φαντάζοντανσαν αναμορφωτή που θα διαλύσει όλες τιςαμφιβολίες θα τακτοποιήσει όλες τις δια-φορές και θα αποκαταστήσει για χίλια χρό-νια μετά τον θάνατό του ένα ευτυχισμένοβασίλειο

Ενώ ο Ιησούς ανταλάσσει τα τελευταίαλόγια με τη Σαμαρείτιδα οι μαθητές Τονπλησιάζουν επιστρέφοντας από την πόλημε τις αγορασμένες τροφές Όταν έπειτα ηγυναίκα ακούει από τον Ιησού την δήλωσηότι Αυτός είναι ο Μεσσίας εμβρόντητη δεντολμά να απαντήσει αλλά αφήνει την υδρίατης στο πηγάδι τρέχει στην πόλη και σεόσους συναντά φωνάζει laquoΕλάτε να ιδήτεέναν που μου είπε όλα όσα έκανα Μήπωςείναι αυτός ο Χριστόςraquo

Παράλληλα οι μαθητές Τον παρακα-λούσαν προσφέροντάς Του τα αγορασμένατρόφιμα λέγοντας laquoΡαββί φάγεraquo Ο Ιη-σούς σε απάντηση συνεχίζει με αυτούς τηνμεταφορά του πνευματικού ύδατος που χρη-σιμοποίησε με την γυναίκα Αυτός τρέφεταιμε πνευματική τροφή που είναι να κάνει τοθέλημα Εκείνου που Τον έστειλε στονκόσμο Ο Χριστός είναι ο laquoγεωργόςraquo ενόςπνευματικού θερισμού

Η πολυλογία της γυναίκας έκανε ναβγουν από τα σπίτια τους πολλοί Σαμαρεί-τες και να πάνε στο φρέαρ να δουν τον Ιου-δαίο Προφήτη Θα σαγηνεύθηκαν από ταπρώτα Του λόγια γιατί Τον προσκάλεσαννα παραμείνει μαζί τους αρκετό διάστημαΚαι όμως ήταν Σαμαρείτες δηλαδή εκείνοιπου κανονικά προτιμούσαν να ραβδοκοπή-σουν μέχρις αίματος ή ακόμα να φονεύσουντους Ιουδαίους που περνούσαν από τηνχώρα τους και αργότερα να αρνηθούν τηνφιλοξενία στους μαθητές του Ιησού Αυτήτη φορά οι Σαμαρείτες της Συχάρ υπήρξανφιλόφρονες και ο Ιησούς δέχτηκε την πρό-σκληση laquoκαι έμεινε εκεί δύο ημέρες Καιπολύ περισσότεροι επίστευσαν έπειτα απόόσα τους είπε εις δε την γυναίκα έλεγαν laquoΟλόγος που πιστεύομεν δεν είναι πλέον ταόσα μας είπες αλλά διότι Τον ακούσαμεεμείς οι ίδιοι και ξέρουμε ότι αυτός είναιαληθινά ο Σωτήρ του κόσμου ο Χριστόςraquo

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΣ(Ιω 4 1-42)

του Γεώργιου Καψάλη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 2: teyxos 13o

της εκδοσης 3Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτές τις άγιες μέρες που διανύ-ουμε όλοι μας πηγαίνοντας στις εκ-κλησίες - ενορίες για ένα σκοπό νανιώσουμε τη σταύρωση και Ανάστασητου Κυρίου ημών Χριστού ψάλλονταςτο laquoΧριστός Ανέστηraquo

Ευχόμαστε σε όλους ο Αναστάς καιΛυτρωτής μας να φωτίζει τις ψυχέςμας ώστε να μάθουμε από τα λά- θημας Το τεύχος αυτό συνεχίζεται μετάαπό παρουσία 25 ετών με πολλά προ-βλήματα τα οποία ξεπεράστηκαν Εκδί-δεται με τον ερχομό του Νέου Έτους2011 το οποίο να φέρει σε όλουςυγεία αγάπη ομόνοια και ελπίδα για τομέλλον και με κύριο σκοπό το συμφέροντης Ενορίας και του χωριού μας

Ας βοηθήσουμε όλοι μαζί τονΕφημέριο και τους συνεργάτες του ναυλοποιήσουν τους στόχους και νασταματήσουμε τις διάφορες σειρήνεςεκείνων που δεν θέλουν το καλό καιτην προσφορά της Ενορίας στα κοινάπου ο κύριος στόχος τους είναι ηΑΝΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΕΝΟΡΙΑΚΟΥ ΚΕ-ΝΤΡΟΥ

Με εκτίμηση Ο εκδότης

Συντακτική Επιτροπήπ Κωνσταντίνος Τσουρέλης Μι-χαήλ Τρίτος Χρυσάνθη Ξάνθου

ΣΧΕΔΙΑΣΗlaquoΠΡΑΞΙΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗraquo

Τηλ amp Fax 25310 32512

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση κειμένων ή χω-ρίων Σε οποιαδήποτε περίπτωση τυχόν αναδη-μοσίευσης απαιτείται κατά το νόμο άδεια από τονυπεύθυνο της εφημερίδας Για τα ενυπόγραφαάρθρα δεν φέρει καμία ευθύνη η Συντακτική Επι-τροπή του Περιοδικού

AacuteIacuteAacuteEcircIumlEacuteIacuteUgraveOacuteAringEacuteOacuteEacuteAringNtildeIumlOtilde IacuteAacuteIumlOtilde

bull Όσοι αναγνώστες ενο-ρίτες φίλοι επιθυμούν να

προσφέρουν οικονομικάγια την έκδοση του

περιοδικού μας μπορούν νααπευθύνονται στην

Συντακτική Επιτροπή τουπεριοδικού

bull Η Συντακτική Επιτροπήπληροφορεί τους αναγνώστες ότιτο περιοδικό από αυτό το τεύχοςθα είναι εξαμηνιαίο

bull Όσοι θέλουν να προσφέρουν γιατη συντήρηση των εικόνων καιτα μάρμαρα του Ναού μπορούννα απευθύνονται στην Επιτροπή

ΤΙΜΗΤΙΚΗΕΚΔΗΛΩΣΗΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

ΑΓΑΠΗΣΜετά από απόφαση του ΔΣ

πραγματοποιήσαμε την εκδή-λωση προς τιμήν του Εφημ πΚων Τσουρέλη για τα 5 χρόνιαιερατικής διακονοίας στην Ενο-ρία μας

Προσκαλέσαμε όλους όσουςστέκονται δίπλα μας και ανταπο-κρίθηκαν με συνέπεια Παρεβρέ-θηκαν και τίμησαν τον Εφημέριομε την παρουσία τους ο ΣύλλογοςΠοντίων Ν Ροδόπης laquoΗ ΤΡΑ-ΠΕΖΟΥΝΤΑraquo με το χορευτικότου τμήμα και η Χορωδία τουΠολιτιστικού Συλλόγου Ν Βύσ-σας laquoΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟ-ΔΩΡΗΣraquo

Η εκδήλωση στέφθηκε μεεπιτυχία Στον Εφημέριο απονε-μήθηκε τιμητική πλακέτα εκ μέ-ρους του ΔΣ του ΣυνδέσμουΑγάπης και μια εικόνα την οποίαπαρέδωσε ο Αντιπρύτανης κ ΣΤοκμακίδης

Ευχόμαστε εκ βάθους καρ-δίας ο Άγιος Θεός να του δίνειυγεία και δύναμη ώστε να συνε-χίσει το έργο του με όλες τις δυ-νάμεις

Εμείς του διαμηνύουμε ότι εί-μαστε πάντα δίπλα του σε ότιεπιθυμεί να πραγματοποιήσεικαι στις αντιξοότητες θα είμαστεσυνοδοιπόροι και συνεργάτεςγια πάντα

Με εκτίμησηΤο ΔΣ του Συνδέσμου Αγάπης

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ4 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο στίχος είναι παρμένος από τον Με-γάλο κανόνα του Αγίου Ανδρέα Κρή-τηςΠιστεύω πως αν θέλαμε να χαρακτηρί-σουμε την περίοδο του Αγίου Τριωδίουκαι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής όληςτης πορείας δηλ προς το Πάθος και τηνΑναγέννηση δε θα βρίσκαμε καταλληλό-τερο χαρακτηρισμό από αυτόν laquo του και-ρού της μετανοίαςraquo Όλη η ζωή μας είναικαιρός μετανοίας Τι είναι όμως η μετά-νοια Ο Αγ Συμεών ο Ν Θεολόγος λέγειότι η μετάνοια είναι η επίγνωση της αμαρ-τίας Η γνώση της πνευματικής ασθένειάςμας γίνεται η αφετηρία της πορείας μαςπρος τον φιλάνθρωπο Πατέρα laquoΕλέησόνμε ότι την ανομίαν μου εγώ γιγνώσκωraquoΈτσι ελκύουμε το Θείο έλεος Ύστεραακολουθεί η απόφασή μας για επιστροφήστον οίκο του Πατρός και η ομολογία μαςπρος το Θεό ότι αμαρτήσαμε Στο μυαλόόλων μας έρχεται η παραβολή του ΑσώτουΥιού ή του Σπλαχνικού Πατέρα στην αρχήτου τριωδίου Στο σπουδαίο αυτό ψυχο-γράφημα η ανθρώπινη ψυχή χαίρεται καιαπολαμβάνει τον πρώτο καιρό την απομά-κρυνσή της από το Θεό-Πατέρα Όμωςστη συνέχεια έρχεται η πείνα και τα laquoξυ-λοκέραταraquo που είναι γλυκά στην αρχή καιστιφά στο τέλος όπως η αμαρτία ΔίχωςΘεό ο άνθρωπος πεινά και είναι μόνος Τοκυνηγητό της ηδονής φέρνει ανυπόφορηοδύνη Ευλογημένη η ψυχή που θα έλθειστα συγκαλά της και θα πάρει την από-φαση της επιστροφής Δυστυχώς είναιπολλές οι ψυχές που δε μπορούν να έλ-θουν laquoεις αυτόνraquo Γυρνώντας τα βλέμμααντικρίζουμε ανθρώπους ξένους να ζουνμόνοι σε παράγκα νομίζοντας πως βιώ-νουν την ευτυχία της ανταρσίας της φυγήςαπό το αρχοντικό του Πατέρα Ξεγελούντην κατάντια τους Όποιος όμως μέσα τουέχει την ανάμνηση της αθωότητας επιστρέ-φει κάποτε στον εαυτό του Δεν είναιαργά Η χάρη του Θεού περισσεύει Είναισίγουρος για την αγάπη του Πατέρα οάσωτος Αρχίζει την επιστροφή Δεν είναιεύκολος ο δρόμος Χρειάζεται αποφασι-στικότητα και επιμονή Δεν ετοιμάζει δι-καιολογίες Ενώπιον του πατέρα είναιλίγα τα λόγια του Η καλή εξομολόγηση δεθέλει φλυαρίες Αρκεί το αληθινό ήμαρ-τον Καταδικάζει μόνος του τον εαυτό τουτότε ο Πατέρας τον απαλλάσσει από τηναμαρτία Γιατί μήπως δε γνωρίζει ο Θεόςτο σφάλμα του Βεβαίως και το γνωρίζειΘέλει όμως την ταπείνωσή του τη συ-

ντριβή του

Ο μετανοών μακαρίζει κάθε άνθρωποσα να είναι άγγελος και μόνο τον εαυτότου θεωρεί αμαρτωλό Ήμαρτον δεν είμαιάξιος να λέγομαι Υιός σου ομολογείδέξου με σαν έναν από τους υπηρέτες σουΠερίμενε την Αγάπη του Πατέρα αλλάτόση φιλανθρωπία Ξανά γιός Άναψε ηχαρά και το πανηγύρι Θυσιάζεται ο μό-σχος ο σιτευτός Αυτός ο μόσχος λένε οιΠατέρες ότι είναι ο Υιός του Θεού και τοπανηγύρι η Θεία Λειτουργία η σύναξηκαι η ζωή της Εκκλησίας Για κάθε άσωτουπάρχει η μετάνοια υπάρχει η σωτηρίαΜπαίνει ξανά στην Εκκλησία γίνεταιάγιος Ο Θεός θέλει όλους τους ανθρώ-πους να τους σώσει Δε φθάνει ό-μωςαυτό Πρέπει και ο άνθρωπος να το θελή-σει Δεν υπάρχει καμία αμαρτία που ναμην την συγχωρεί ο Θεός όσο μεγάλη κι

αν είναι Διαφορετικά θα ματαιωνόταν τοσχέδιο της σωτηρίας Δε θα σωθούν όσοιαμετανόητα δε θέλουν να σωθούν

Ο άγιος άσωτος μοιάζει με τον όσιοτελώνη της παραβολής Μετανοημένοι τα-πεινοί ήσυχοι αθόρυβοι παίρνουν τοδρόμο της επιστροφής Κλαίει χτυπά ταστήθη του ο τελώνης Είναι πράξεις συ-ντριβής όχι στραπατσαρισμένος εγωι-σμός Χωρίς δάκρυα δεν υπάρχει αληθινήμετάνοια Τα δάκρυα σώζουν Μας πλέ-νουν μας ξαναβαπτίζουν Δεν είναι δά-κρυα συναισθηματικά νοσηρά αλλά κα-θαρά καρδιακά Το Αγ Πνεύμα χαρίζειτα αληθινά δάκρυα στον ταπεινά προσευ-χόμενο Η ειλικρινής μετάνοια του Τελώνητον δικαίωσε ενώπιον του Θεού Γύρισεστο σπίτι του με άλλη διάθεση Είχε πάειστο Ναό στεναχωρημένος θλιμμένος γε-μάτος τύψεις και ενοχές Επιστρέφει

μετανοιασ ο καιροσΤης Ελένη Μαργρίτη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 5Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣάλλος άνθρωπος ανακαινισμέ- νος Η θαυματουργή μετάνοιαέχει επιτελέσει ξανά το σωτήριο έργο της Ότι τον δικαίωσε οΘεός σημαίνει ότι τον συγχώρεσε Αυτή η συγχώρηση είναι πηγήμεγάλης και αληθινής χαράς μιας χαράς Αναστάσιμης Γιατί ημετάνοια είναι η πνευματική ανάσταση του ανθρώπου Το ομολο-γεί ο ίδιος ο Θεός για τον άσωτο Ήταν νεκρός και αναστήθη-κε Το βλέπουμε και στον αμαρτωλό παραλυτικό της Καπερ-ναούμ Η Δεύτερη Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη στονΑγ Γρηγόριο του Παλαμά και το Ευαγγέλιο σε ένα παράλυτοΤι είναι πιο εύκολο λεέο ο Χριστός στους παρευρισκόμενους ναπω σου συγχωρούνται οι αμαρτίες ή σήκω και περπάτα Ο Υιόςτου Ανθρώπου έχει την εξουσία να συγχωρεί και να θεραπεύειαυτόν που πραγματικά το θέλει Ο Αγ Γρηγόριος ο Παλαμάς ερ-μηνεύοντας το λόγο του Χριστού προς τον παραλυτικό Τέκνοναφέονταί σοι αι αμαρτίαι σου λέγει Τι μακάρια ονομασία τέ-κνον ακούει αυτή την προσφώνηση και γίνεται υιός του ουράνιουΠατέρα και προσκολλάται στον αναμάρτητο Θεό καθώς έγινεκαι αυτός αναμάρτητος με την άφεση των αμαρτιών του Η μετά-νοια για άλλη μια φορά σώζει

Μεγάλο υπόδειγμα μετανοίας προβάλλει η Εκκλησία μας τηνΠέμπτη Κυριακή των Νηστειών την πανοσία Μαρία την Αιγύ-πτια Η πρώην μεγάλη πόρνη της Αλεξάνδρειας γίνεται η μεγα-λύτερη ασκήτρια όλων των αιώνων φωτεινό παράδειγμα γιαόλους τους μετανοημένους Παρόμοιο και το παράδειγμα τηςαμαρτωλής γυναίκας της Μ Τετάρτης που ήλθε να αλείφει μεμύρα τα πόδια του Ιησού να τα πλύνει με τα δάκρυα της και νατα σκουπίσει με τα μαλλιά της Εμπνευσμένη από το μέγεθος τηςμετανοίας της πόρνης γυναικός γράφει η μεγάλη υμνωδός Κασ-σιανή το τροπάριο της και κράζει μαζί με κάθε ψυχή Πολλά ταπλήθη των αμαρτημάτων μου ποιός μπορεί να τα εξιχνιάσει ψυ-χοσώστα Σωτήρ μου Εκείνη τη βραδιά που η αμαρτωλή προσφέ-ρει στα πόδια του Χριστού το βάρος των αμαρτημάτων της οπροδότης μαθητής προσφέρει laquoστα πόδιαraquo των Ιουδαίων του Συ-νεδρίου την προδοσία Η βυθισμένη στην αμαρτία γυναίκα βρήκετη σωτηρία της με τη μετάνοια Ήταν στο σκοτάδι και ήρθε τοφως Ο μαθητής προδότης ήταν στο φως και προτίμησε το σκο-τάδι Έχασε τη σωτηρία με την αμετανοησία του Γιατί δεν ήτανμετάνοια η αυτοκτονία του Δεν αρκεί που κατάλαβε το λάθοςτου και πέταξε τα τριάκοντα αργύρια Ο Ιούδας δεν βρήκε τη δύ-ναμη να επιστρέψει Δεν θέλησε να γευθεί το μέγεθος της φιλαν-θρωπίας του δασκάλου και Θεού Του Τον είδε να συγχωρεί τηνπόρνη και τον Ζακχαίο Τον άκουσε να αποκαλεί ξανά υιό τουτον άσωτο Η θέση του Ιούδα ήταν στα πόδια του Χριστού Νακλαίει γοερά για το αμάρτημά του Και ο Χριστός πάνω εκεί στοΣταυρό να του υπόσχεται πως από σήμερα θα βρίσκεται μαζί τουστον Παράδεισο Ο Ιούδας έχασε τη σωτηρία και η Εκκλησία τουΑγίου Ιούδα του Ισκαριώτη Τρεις σταυροί υψώνονται στον Γολ-γοθά Ο αναμάρτητος εν μέσω δύο κακουργών ληστών Ο σταυ-ρός γίνεται ζυγαριά Τον έναν ληστή εξαιτίας του βάρους τηςβλασφημίας του τον κατέβασε στον άδη ενώ τον άλλον που με-τανόησε τον ξαλάφρωσε από το φορτίο των αμαρτιών και τουχάρισε τον παράδεισο Η θέση του εσταυρωμένου ανάμεσα στουςδύο ληστές αποτελεί εικόνα της μελλούσης κρίσεως κατά τουςΆγιους Πατέρες Όταν όλοι θα σταθούμε μπροστά στο Βήμα τουμεγάλου Κριτού εκείνοι που μετανόησαν θα πάνε στα δεξιά μαζίμε τον άγιο ληστή Ο Χριστός σώζει τους μετανοούντες Οι αμε-τανόητοι θα μείνουν μακριά Γιατί οι ίδιοι επέλεξαν αυτή τη θέσηΕνώπιον του Θεού όλοι είμαστε ένοχοι Δεν μας καταδικάζειόμως η αμαρτία μας Μας καταδικάζει η αμετανόητη εμμονή στηναμαρτία Ο ληστής δεν πρόλαβε να εξασκήσει την αρετή πάνωστη γη Πάνω στο σταυρό όμως μετέωρος μεταξύ ουρανού καιγης πρόλαβε να κατακτήσει τις μεγάλες αρετές την πίστη τη με-

τάνοια την αγάπη Πίστεψε στη θεότητα του Χριστού μετανόησεεξομολογήθηκε κάλεσε σε μετάνοια και τον άλλο ληστή προσευ-χήθηκε με πίστη και ελπίδα Τα λόγια του αγίου ληστή συγκλονί-ζουν την ψυχή κάθε φορά που προσέρχεται μπροστά στο άγιοΔισκοπότηρο Μνήσθητί μου Κύριε εν τη βασιλεία Σου

Η Πέμπτη της πέμπτης εβδομάδας των Νηστειών ονομάζεταιΠέμπτη του Μεγάλου κανόνος Είναι ένα αξιόλογο έργο του ΑγΑνδρέα επισκόπου Κρήτης και αποτελεί ένα θρήνο του Αδάμ γιααυτά που είχε κι έχασε Οι μορφές που προβάλλονται είναι φω-τεινά παραδείγματα μετανοίας ο ληστής που φωνάζει δυνατά τοlaquoΜνήσθητίraquo ο Πέτρος που κλαίει πικρά για την τριπλή άρνηση οτελώνης που κράζει λύτρωσε με Σωτήρα η πόρνη που δακρύζειη Χαναναία που θρηνεί ελέησον με Κύριο Υιέ Δαβίδ Περισσό-τερες όμως είναι οι μορφές της Παλαιάς Διαθήκης Ο προφητά-ναξ Δαβίδ ο πρόγονος του Χριστού δίπλα κάποτε αμάρτησεΤοξεύτηκε από τα βέλη της μοιχείας και νικήθηκε από το δόρυτου φόνου Αλλά όμως έδειξε και τη μετάνοια διπλή Στο ξεχεί-λισμα της ψυχής του ο θερμός πόθος του για το έλεος του ΘεούΣοι μόνον ήμαρτον και το πονηρόν ενώπιόν Σου εποίησα Ο βα-σιλιάς Μανασσής λάτρευσε είδωλα έστεισε ονοιώματα ψεύτικωνθεών θανάτωσε προφήτες Στο τέλος όμως μετανόησε ειλικρινάκαι επέστεψε στον αληθινό Θεό laquoΚύριε επλήθυναν αι ανομίαιμου και ουκ ειμί άξιος ατενίσαι και ιδείν το ύψος του ουρανούraquoΟι Νινευίτες οι κάτοικοι δηλαδή της πόλης Νινευή κάποτε αμάρ-τησαν βαρύτατα Τότε έστειλε ο Θεός σε αυτούς τον προφήτηΙωνά για να κηρύξει μετάνοια και εκήρυξε και είπε ότι σε τρειςμέρες η πόλις θα καταστραφεί Και επίστευσαν εκείνοι στο Θεόκαι μετανόησε ο Θεός για την τιμωρία τους και σωθήκανε Κι ολαός Ισραήλ αχάριστη διάθεση συχνά έδειχνε προς το Θεό Γιατίαπό το θείο μάνα προτίμησε τη φιλήδονη λαιμαργία Πολλέςφορές αγανάκτησαν εναντίον του Θεού και έδειξαν προτίμησηπρος τη γη της Αιγύπτου από τη γη της επαγγελίας όταν έφθασανστη γη της επαγγελίας συχνά ξεχνούσαν τον αληθινό Θεό και λά-τρευαν τα είδωλα των γειτονικών λαών Κάθε φορά όμως που με-τανοούσαν ερχόταν η χάρις του Θεού για να τους ενισχύσει Καιο Σαμψών ο Κριτής του Ισραήλ νικήθηκε από τη φιληδονία καιεπεθύμησε αλλόφυλες γυναίκες Κυριευμένος από έρωτα προςτη Δαλιδά τηα αποκάλυψε την πηγή της δυνάμεώς του Έτσιέχασε τη δύναμή του όταν του έκοψαν τις τρίχες της κεφαλής τουΖώντας όμως φυλακισμένος από τους εχθρούς μετανόησε ανέ-κτησε πάλι τη δύναμή του γκρέμισε το ναό τους σκότωσε χιλιάδεςεχθρούς και σκοτώθηκε και αυτός μαζί τους

Μιμήσου ψυχή μου των δικαίων τις φιλόθεες πράξεις κι από-φυγε τις αμαρτίες των πονηρών Ψυχή μου ψυχή μου ανάστα τικαθεύδεις Πώς θα βοηθήσουμε όμως την ψυχή να ξυπνήσει απότο λήθαργο της Να σηκωθεί να μετανοήσει να αρχίσει εργασίαγια τη σωτηρία της Χρειάζεται κατά αρχάς μας λέει ο γέρονταςΜωυσής ο Αγιορείτης να ξαποστάσει από το κυνηγητό της ηδο-νής να στραφεί προς τα εντός της να κινηθεί από το κουτσομπο-λιό των πάντων στη συνομιλία με τον εαυτό της Χρειάζεταιπερισυλλογής αυστηρός αυτοέλεγχος επιείκεια και κατανόησητων άλλων Πρέπει να παραδεχτούμε την αμαρτωλότητά μας Ναθελήσουμε γενναία ηρωικά να αναχωρήσουμε από την αμαρτίαμας Να μην κρατούμε μαζί της παλιούς συνδέσμους Η μετάνοιαδεν έχει σχέση με την επιφάνεια αλλά με το βάθος Δεν στηρίζε-ται μόνο στα λόγια αλλά και στις πράξεις Μετανοεί ο χριστιανόςκαι εξομολογείται με καρδιά συντετριμμένη και πνεύμα τεταπει-νωμένο Ομολογεί την αδυναμία του και αυτό δεν είναι ήττα αλλάνίκη Ο Αδάμ έχασε τον παράδεισο από την αμετανοησία τουΌχι λόγω της συγκεκριμένης αμαρτίας αλλά λόγω των δικαιολο-γιών του

Αν παραδεχόταν το σφάλμα του και ζητούσε συγνώμη θα

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ6 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

έμενε στον παράδεισο Η δύναμη της συ-γνώμης μεγάλη Το έλεος του Θεού ακόμημεγαλύτερο Η μετάνοια όμως θα πρέπεινα υπάρξει σε αυτή τη ζωή Τώρα είναι οκαιρός της μετάνοιας Ας μη το αναβάλ-λουμε Η αναβλητικότητα είναι ένα από ταπιο πονηρά παιχνίδια του δαίμονα Τοάλλο πονηρό παιχνίδι του είναι η από-γνωση Και ενώ πριν την αμαρτία σουαποκαλούσε το Θεό φιλάνθρωπο μετάτην αμαρτία τον αποκαλεί σκληρόΎστερα έρχεται και σοι λέει αφού συνέ-χεια πέφτεις στα ίδια και τα ίδια ποιος ολόγος να βάλλεις μετάνοια Μην τρομά-ξεις φωνάζει ο Αγ Ιωάννης της Κλίμα-κας μην τρομάξεις όταν πέφτεις κάθεμέρα και μην εγκαταλείψεις τον αγώνασου Αντίθετα να στέκεσαι ανδρεία όσοείναι ακόμη πρόσφατο και ζεστό τοτραύμα τόσο ευκολότερα θεραπεύεταιΕνώ πολλά τραύματα που εχρόνισαν είναιανίατα Στο Θεό όλα είναι δυνατά Έκα-νες το αμάρτημα αμέσως να θρηνήσειςγια αυτό Τίποτε δεν υπάρχει ίσο ή ανώ-τερο από τους οικτιρμούς του Θεού Γιααυτό όποιος απελπίζεται καταδικάζειμόνος του τον εαυτό του Σημείο της πραγ-ματικής και επιμελούς μετανοίας είναι τονα θεωρούμε τον εαυτό μας άξιο για όλεςτις θλίψεις που μας συμβαίνουν και γιαακόμη περισσότερες Η μετάνοια δενείναι απόφαση στιγμής μια προσωρινήαλλαγή μια ηθική διόρθωση Είναι τρόποςζωής προσανατολισμένος προς το Χριστόκαι το θέλημά Του

Μετάνοια είναι η ελεύθερη επιλογήνα αρέσουμε στο Θεό και όχι στον κόσμοΚαι όταν νιώσουμε ότι ξεφύγαμε από τοδρόμο Του και χαθήκαμε να βάζουμε με-τάνοια και μια καινούρια αρχή Πάνω σεαυτόν τον αγώνα να μας βρει και να μαςκαλέσει κοντά Του Πολύ αναπαύομαι μετην εικόνα που περιγράφει κάποιος άγιοςγια τον μετανοούντα Είναι σαν ένα μικρόπαιδάκι που μόλις έμαθε να περπατά καιπροσπαθεί να ανέβει μία σκάλα Ανεβαί-νει το πρώτο σκαλοπάτι και πέφτει Δενμένει όμως εκεί Προσπαθεί ξανά Καιπάλι πέφτει και πάλι προσπαθεί Ώσπουτο βλέπει από ψηλά ο Πατέρας του κατε-βαίνει το παίρνει στην αγκαλιά Του καιτο ανεβάζει Πάνω στη μετάνοια θέλει ναμας βρει ο Θεός για να μας ανεβάσει μαζίΤου στα δεξιά του θρόνου Του

Μόνος του ο άνθρωπος είναι αδύ-ναμος να τα καταφέρει Έτσι συνδράμειουσιαστικά ο Χριστός Όσο αγαπάμε τοΧριστό τόσο μισούμε την αμαρτία Όσοαποστρεφόμαστε την αμαρτία αδειάζουμεκαι γινόμαστε κενοί (άδειοι) Τότε γεμί-ζουμε με τον Χριστό και γινόμαστε και-νούριοι Τα άγια Μυστήρια και ιδιαίτερα

η Θεία Ευχαριστία μας ενώνει μαζί Τουμας κάνει αθάνατους Όμως της ΘείαςΚοινωνίας πρέπει να προηγηθεί η μετά-νοια και η συμφιλίωση με όσους έβλαψα ήθέλησαν αυτοί να με βλάψουν Δεν είναι οσυνάνθρωπος εχθρός Είναι η ευκαιρίαμου να προσευχηθώ για αυτόν που με επι-βουλεύεται και γιατί όχι η ευλογία που μουδίνει ο Θεός να βοηθήσω έναν άλλο άν-θρωπο να έλθει στη μετάνοια Έχουμε κα-ταλάβει στα αλήθεια πως η μετάνοια μαςαφορά όλους και περισσότερο εμάς πουνομίζουμε ότι είμαστε κοντά στην Εκκλη-σία Μετανοήσαμε παλαιότερα για κά-ποια βαριά μας αμαρτήματα και από τότεζούμε μέσα στην αυταρέσκειά μας νομί-ζοντας πως η μετάνοια αφορά όλους τουςάλλους εκτός από εμάς Η μετάνοια είναισταυρική πορεία Μας το υπενθυμίζει ηαγία Εκκλησία μας με την Τρίτη Κυριακήτων Νηστειών την Κυριακή της Σταυρο-προσκυνήσεως Με τη μετάνοια συμμετέ-χουμε στο Σταυρό του ΧριστούΣταυρωνόμαστε μαζί Του και ενόσω κα-νείς σταυρώνεται δια της μετάνοιας ανα-σταίνεται και αισθάνεται ότι μπαίνει στηΒασιλεία του Θεού Αλλιώς είμαστεαπλώς θεατές Απλώς κοινωνούμε Σώμακαι Αίμα Χριστού χωρίς τη διάθεση ναπεθάνει ο παλαιός άνθρωπος Και ενώεπιθυμούμε να ενωθούμε με το Χριστόστη ζωή μας κοιτάζουμε πως θα ξεγλι-στρήσουμε από δύσκολες καταστάσειςπως θα αποφύγουμε τον πόνο και τονκόπο πως θα ευχαριστηθούμε πως να μηνπάθουμε πολλά όμως δεν έχει σχέση με τοΧριστό Αυτή τη ζωή κάνουν και οι άνθρω-ποι του κόσμου Σε τι διαφέρουμε από αυ-τούς Ότι πιστεύουμε στο Θεό Μα και οΦαρισαίος της παραβολής του Τελώνουκαι του Φαρισαίου και ο μεγάλος αδελφόςτης παραβολής του Ασώτου στο Θεό πι-στεύανε Η Βασιλεία των Ουρανών τουςενδιέφερε μετάνοια όμως δεν είχανε Δενείναι δύσκολο να πας στην Εκκλησία Αντο καλοσκεφτείς δεν στοιχίζει Το δύ-σκολο είναι να μετανοήσεις Μη φέρεις ωςδικαιολογία θέλω να μετανοήσω αλλά δεμπορώ Πες το στο Χριστό laquoΚύ- ριε κάνεμε αυτό που πρέπει να είμαι κι άλλαξε μεόποιο κι αν είναι το τίμημαraquo Όταν θαέχουμε ξεστομίσει αυτά τα λό-για θα πρέ-πει να είμαστε προετοιμασμένοι να ταακούσει ο Θεός Και είναι λόγια επικίν-δυνα

Η αγάπη του Θεού είναι αμείλικτη ΟΘεός επιθυμεί πολύ δυνατά τη σωτηρίαμας Κι ο Θεός όπως λέγει ο Ποιμήν τουΕρμά δε θα μας αφήσει ώσπου να σπά-σουν η καρδιά και τα κόκαλά μας Ο ΑγΙωάννης της Κλίμακας λέει ότι η μετάνοιαδεν χαρίζεται Καθαρά πράγματα Το

πνεύμα της μετάνοιας είναι πνεύμα ουσια-στικό Είναι το Πνεύμα των Αγίων Απο-στόλων των μαρτύρων Ο ΑπόστολοςΠαύλος μας καλεί σε μετάνοια με ολό-κληρη τη ζωή του Θρηνεί για τον πρότεροβίο του μετανοεί αγωνίζεται πεθαίνει οπαλιός Σαούλ και φωνάζει στον καθέναμας laquoΖω δε ουκέτι εγώ ζει δε εν εμοίΧριστόςraquo έπαψα δηλαδή να ζω εγώ ζεισε μένα ο ίδιος ο Χριστός Αυτή είναι ηζωή της μετάνοιας

Το ίδιο βλέπουμε και στους μάρτυρεςΚαι για να μείνουμε στην επικαιρότητατων ημερών αφού πλησιάζει η 25Η Μαρ-τίου ας στραφεί η σκέψη μας στους ΑγΝεομάρτυρες της Τουρκοκρατίας Πάραπολλοί απrsquo αυτούς τούρκεψαν είτε με τηβία είτε με ξεγέλασμα είτε γιατί δείλια-σαν Και γίνανε μωχαμετάνοι όπως λέει οΦώτης ο Κόντογλου υμνώντας τη δόξα τωνΝεομαρτύρων Συλλογισμένοι σε ποι-α με-γάλη αμαρτία είχανε πέσει κλαίγανε με-τανοούσαν εξομολογούνταν Δεν τουςχωρούσε ο τόπος Ζούσαν με προσευχήκαι νηστεία αγρυπνώντας τις νύχτες γιατη συμφορά που τους βρήκε Παρακαλού-σαν τους Αγίους στα ξωκλήσια να τουςφωτίσουν να βρουν τη σωτηρία τουςΌταν ερχόταν ο καιρός έβγαι- ναν μπρο-στά στον Καυδή και φώναζαν μrsquo όλη τη δύ-ναμη της ψυχής τους Χριστιανόςγεννήθηκα και χριστιανός θα αποθάνωΝέοι άνθρωποι παλικάρια πάνω στοάνθος της νιότης πηγαίνανε να παραδο-θούν πρόθυμα στο όνομα του ΧριστούΝέες κοπέλες που αντί για αρραβωνιά-σματα και ξεφαντώματα σφαζότανε σαντrsquo αρνιά Η γενιά η δική μας συνεχίζει οΚόντογλου η μοιχαλίς και αμαρτωλός αςκάνει τον έξυπνο εκεί που δεν χωρά καμιάεξυπνάδα ας περιπαίζει εκείνους που δώ-σανε το αίμα τους για την πίστη του Χρι-στού με την ελπίδα της αιώνιας ζωής

Θα έρθει μέρα που θα δώσει απολο-γία και σε τούτο τον κόσμο και στον άλ-λον και τότε θα καταλάβει σε τι σκοτάδιβρισκότανε Εμείς οι σημερινοί πονηρεμέ-νοι άνθρωποι φροντίζουμε μονάχα για τηνκαλοπέραση του κορμιού μας και γιατούτο η ψυχή μας έχασε την ευαισθησίατης μrsquo όλα τα πνευματικά γιατρικά πουλέμε πως έχουμε Και γιrsquo αυτό περιφρο-νούμε και τους λέμε ανόητους μικρόμυα-λους που δεν κοιτάζουνε το υλικό συμ-φέρον αλλά κάνουνε θυσίες για κάποιουςίσκιους που λέγονται αθάνατη ζωή και βα-σιλεία των Ουρανών Πραγματικά πο-λύεύστοχη η εξήγηση του Φώτη Κόντογλουγια την αμετανοησία των συγχρόνων Ελ-λήνων Μας πονά αλλά αυτή είναι η πραγ-ματικότητα Αν θέλεις να είσαι χριστιανόςθα μαρτυρήσεις Ας μη βιαστού-με να

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 7Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣπούμε τότε έτσι ήταν τα χρόνια ήταν οι διωγμοί τα μαρτύριαΤώρα άλλαξαν τα πράγματα Τα πράγματα μπορεί να άλλαξαναλλά το φρόνημα παραμένει το ίδιο Αυτό που ο Χριστός παρέ-δωσε με τη ζωή του και το σταυρικό του θάνατο Δεν χρησιμοποιείκανείς το Χριστό λέει άλλος σύγχρονος γέροντας για να ζήσεικάποια άλλη ζωή αλλά απαρνείται τα πάντα σαν πεθαίνει για ναβρει το Χριστό και τότε τα βρίσκει όλα Πολύ φοβούμε ότι δεν τοκαταλάβαμε σε βάθος όλο το πνεύμα της μετανοίας Γιrsquo αυτό καιδεν μπορούμε να χαρούμε σαν χριστιανοί Γιrsquo αυτό και αυτή τηνπερίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής δεν μπορούμε να την αγα-πήσουμε και να την περάσουμε και στον υπόλοιπο χρόνο Όληαυτή την περίοδο έχουμε τη δυνατότητα μαζί με τους άλλουςαδελφούς να νηστεύσουμε Να νηστεύσουμε ως προς τις τροφέςαλλά και ως προς τα πάθη Διπλή νηστεία υλική και πνευματικήΑς μην κοιτάζουμε εάν νηστεύουν όλοι τι κάνουν οι άλλοι Αςανοίξουμε την καρδιά μας και ας τους βάλλουμε μέσα ας τουςσυγχωρέσουμε Ας βοηθήσουμε εκείνους που πάσχουν και κυ-ρίως ας μυηθούμε στο όλο πνεύμα που περιέχεται μέσα στα εκ-κλησιαστικά βιβλία στις ακολουθίες στα τροπάρια στααναγνώσματα αυτής της περιόδου

Πολλοί ασκητές τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στηναρχή της Τεσσαρακοστής άφηναν το μοναστήρι τους γιατί το θε-ωρούσαν καλοζωία και πήγαιναν στην έρημο για αυστηρότερηνηστεία για περισσότερη προσευχή Εμείς όμως οι σύγχρονοιχριστιανοί μέχρι και τη νηστεία εμπαίζουμε Ζώντας σε μία εποχήπου σκέπτεται με την κοιλιά και ενεργεί για την κοιλιά πέφτουμεκι εμείς συχνά στην παγίδα της Το φρόνημά μας είναι κοιλιακόκοσμικό αλλάζει η ποικιλία των φαγητών του Δε διαφέρουμεπολύ από τους περισσότερο κοσμικούς Κι εμείς νοιαζόμαστε ναευχαριστήσουμε τους αγαπημένους μας με μεγάλη ποικιλία φα-γητών Η διαφορά ότι είναι νηστίσιμα Κι εμείς σπαταλούμε τοχρόνο μας και το χρήμα για να ευχαριστήσουμε την αχόρταγηκοιλιά μας Και όταν χορτάσει αρχίζει και μας μιλάει για εγκρά-τεια και νηστεία Και μόλις πεινάσει τα ξεχνάει όλα αυτά ταυψηλά Ο Αδάμ στο παράδεισο της τροφής κλήθηκε από το Θεόνα νηστεύσει για να διατηρεί γνήσιο ταπεινό φρόνημα Εκείνοςπροτίμησε την παρακοή σκέφτηκε το δικό του θέλημα και όχιαυτό του θεού Του Τα αποτελέσματα γνωστά Τα γευόμαστε κα-θημερινά όλοι μας Ο Αδάμ έπρεπε να καταλάβει ότι έκανελάθος Να το ομολογήσει να το παραδεχτεί να προσπαθήσει νατο διορθώσει να ζητήσει συγνώμη από το Θεό του Δεν το έκανεόμως και έφυγε μακριά Από τότε όλους τους αιώνες η αγάπη τουθεού laquoτον κυνηγάraquo Του έστειλε προφήτες να τον κηρύξουν μετά-νοια Εκείνος όμως σκότωσε τους προφήτες του Θεού γιατί τουθύμιζαν την κατάντια του Του έστειλε κι έναν μεγάλο άντρατόσο μεγάλο που άλλη μάνα δεν γέννησε σαν κι αυτόν Τον Ιω-άννη τον Πρόδρομο Φώναζε δυνατά μέσα στην έρημο του κό-σμου Μετανοείτε ήγγικε γαρ η Βασιλεία των ουρανών Αλλάξτεζωή έφτασε η βασιλεία ετοιμαστείτε να εισέλθετε σrsquo αυτήν Κιαυτός είχε το ίδιο τέλος με τους άλλους προφήτες Φονεύτηκε απότον αμετανόητο Αδάμ Και τότε η Αγάπη του θεού εφάρμοσε ένατολμηρό σχέδιο Κατέβηκε ο ίδιος στον Αδάμ Για να μην τον τρο-μάξει έγινε όμοιος ο θεός με τον Αδάμ Του είπε το σφάλμα τουάνοιξε τα μάτια της ψυχής του του μίλησε για την πρώτη του πα-τρίδα του άνοιξε τον πόθο του νόστου του γυρισμού

Το ήξερε η αγάπη του Θεού ότι ο Αδάμ θα αγρίευε θα κοί-ταζε να εκδικηθεί να σκοτώσει Όμως το ρίσκαρε Δεν είχε άλλαπεριθώρια Αγαπούσε παράφορα τον Αδάμ Έτσι τον κατέκτησεΤον τράβηξε από το θάνατο τον Ανέστησε Τον γύρισε δοξα-σμένο πίσω στο πατρικό του σπίτι Η Μεγάλη Τεσσαρακοστήείναι μία εξαιρετική ευκαιρία για να ζήσουμε αυτό το ταξίδι τηςεπιστροφής Η μεγάλη Σαρακοστή είναι πορεία για μεταμόρ-

φωση Η μετάνοια εξάλλου μεταμορφώνει τον άνθρωπο Να μιαθαυμάσια ευκαιρία να μεταμορφώσω τις ανθρώπινες σχέσεις μουαπό κοινωνικές σε αγαπητικές Να μεταμορφώσω το επάγγελμάμου όχι για να είναι καλύτερα οργανωμένο και πιο αποδοτικόαλλά να είναι πιο ανθρώπινο Να μεταμορφώσω το γάμο μουαπό ανιαρή συνύπαρξη δύο ανθρώπων σε συνάντηση δύο προ-σώπων να μεταμορφώσω τη φιλία μου από ευκαιριακή διασκέ-δαση σε πνευματική συνοδοιπορία Η Μεγάλη Σαρακοστή είναιπερίοδος για αναζήτηση νοήματος Να δώσω νόημα στα λόγιαμου Να ανακαλύψω την ιερότητά τους ότι είναι δώρο Θεού στονάνθρωπο Μπορώ με το λόγο μου να ωφελήσω μπορώ όμως ναφέρω και μεγάλη καταστροφή Για αυτό ακριβώς και θα κριθώγια τα λόγια μου

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια ευκαιρία που δίνω στονεαυτό μου να μειώσει την υπεροψία του και να αντιληφθεί τηνάσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται Βέβαια για όλα τα πα-ραπάνω δεν μας βοηθά καθόλου ο σύγχρονος τρόπος ζωής Φυ-σικά δεν ζούμε σε laquoκλίμα Σαρακοστήςraquo Είτε είναι Σαρακοστήείτε όχι ο κόσμος που μας περιβάλλει που αποτελούμε κι εμείςαναπόσπαστο κομμάτι δεν αλλάζει Έτσι καλούμαστε να σπά-σουμε τη ζωή μας σε δύο κομμάτια το θρησκευτικό και το κο-σμικό Η σημερινή αποστασία των ανθρώπου από το Θεό πουδεν μrsquo αφήνει ανεπηρέαστο μαζί με την εκκοσμίκευση του εκ-κλησιαστικού φρονήματος με οδηγούν σε μία πραγματική σχιζο-φρένεια

Θα ήταν παράληψη μια ομιλία περί μετάνοιας να μην ανα-φερθεί σε μία προσευχή Μετανοίας τη σύντομη του Αγ Εφραίμτου Σύρου laquoΚύριε Δέσποτα της ζωής μουraquo Γιατί όμως μια απλήευχή να κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία τηςΜεγάλης Σαρακοστής Διότι λέει ο π Αλ Σμέμαν απαριθμεί μεένα μοναδικό τρόπο όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία τηςμετάνοιας και αποτελεί ένα laquoκανόνα ελέγχουraquo του προσωπικούμας αγώνα για αυτή την περίοδο Αυτός ο αγώνας θέλει να μαςαπελευθερώσει από βασικές πνευματικές ασθένειες που δεν μαςεπιτρέπουν να στραφούμε προς το Θεό Μετά από κάθε αίτησηστην προσευχή αυτή κάνουμε και μια μετάνοια-γονυκλισία Οιμετάνοιες βέβαια αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά ολόκλη-ρης της λατρείας της Μεγάλης Σαρακοστής

Στον αγώνα του ανθρώπου για μετάνοια η Εκκλησία δεν ξε-χωρίζει την ψυχή από το σώμα Ο όλος άνθρωπος απομακρύν-θηκε από το Θεόmiddot ό όλος άνθρωπος πρέπει να γυρίζει Σωτηρίακαι μετάνοια δεν είναι η περιφρόνηση του σώματος αλλά η απο-κατάστασή του ως ναού της ανθρώπινης ψυχής Η χριστιανικήάσκηση είναι αγώνας όχι κατά αλλά υπέρ του σώματος Για αυτόο όλος άνθρωπος ndash ψυχή και σώμα ndash μετανοεί Έτσι το σώμαπαίρνει μέρος στην προσευχή της ψυχής γιατί αυτή προσέρχεταιμέσα στο σώμα Οι γονυκλισίες είναι τα ψυχοσωματικά δείγματατης μετάνοιας Έτσι δικαιολογείται και η ονομασία τους Ως δείγ-ματα μετανοίας είναι ιεροτελεστίες κατrsquo εξοχήν της Μεγάλης Σα-ρακοστής που είναι περίοδος μετανοίας

Σεβαστοί πατέρες αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοίΌλοι γνωρίζουμε από προσωπική πείρα ότι η προσπάθεια να

ζήσουμε μια ζωή με το Χριστό είναι μια πραγματική μάχη και πι-θανόν να αποτυγχάνουμε αρκετές φορές Δυστυχώς δεν υπάρχεικαμία πρόοδος χωρίς την πικρή εμπειρία της αποτυχίας Μετάόμως από την οδυνηρή εμπειρία δεν υποχωρούμε αλλά ξαναγυ-ρίζουμε και πάλι από την αρχή Ο καιρός της μετανοίας είναι οχρόνος της επίγειας ζωής μας Δεν ξέρουμε πόσος θα είναιακόμη Μπορεί χρόνια πολλά μπορεί και μία στιγμή Όσο όμωςακόμα μας απομένει πρέπει να τον εξαγοράσουμε για να κερδί-σουμε τη Βασιλεία του Θεού Γιατί εκείνη η ζωή είναι αιώνιακοντά στο Χριστό Αξίζει κάθε θυσία

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ8 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ως αστραπή χρόνου συμπληρώθη-καν είκοσι ευλογημένα έτη από τηςεκλογής και ενθρονίσεως (22 Οκτω-βρίου και 2 Νοεμβρίου 1991 αντι-στοίχως) του από Χαλκηδόνος Βαρ-θολομαίου στον Αποστολικό Πα-τριαρχικό και Οικουμενικό Θρόνοτης καθαγιασμένης Κωνσταντινουπο-λίτιδος Εκκλησίας της Μητρός ΑγίαςΜεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

Πολλά θα μπορούσε να καταγρά-ψει κάποιος για την πολύκαρπη εικο-σαετή Πατριαρχία του ΟικουμενικούΠατριάρχου Βαρθολομαίου αλλά θααναφερθούμε συνοπτικά σε ορισμένααπό τα ευλογημένα έργα του που ου-δείς θα μπορούσε έστω και να δια-νοηθεί ότι θα γινόταν πραγματικό-τητα

Από του έτους 2004 διεύρυνε τηνσύνθεση της Αγίας και Ιεράς Συνό-δου του Οικουμενικού Πατριαρχείουμε ην συμμετοχή και των εκτός Τουρ-κίας Ιεραρχών του Θρόνου ενώμέχρι τότε συμμετείχαν μόνο οι Ιε-ράρχες που διαβιούν στην ΤουρκίαΤούτο επετεύχθη και με την ανοχή τηςΤουρκίας η οποία θα μπορούσε νααντιδράσει διότι οι εκτός ΤουρκίαςΙεράρχες δεν έχουν την Τουρκικήυπηκοότητα

Προ ολίγων μηνών εδόθη η Τουρ-κική υπηκοότητα σε Ιεράρχες τουθρόνου που ποιμαίνουν επαρχίες τουΠατριαρχείου στο εξωτερικό και δενήταν Τούρκος υπήκοος Αυτό ήτανπάγιο και μόνιμο αίτημα του Πα-τριάρχου Βαρθολομαίου για να υπάρ-χει η δυνατότητα σε μελλοντικήΠατριαρχική εκλογή να θέσουν υπο-ψηφιότητα για τον οικουμενικό θρό-νο Τούτο είναι καταλυτικής σημα-σίας ζήτημα για την επιβίωση τουθρόνου και στο μέλλον λόγω της λει-ψανδρίας που υπάρχει στην Πόλη

Για πρώτη φορά στα χρονικά τοΟικουμενικό Πατριαρχείο προσέ-

φυγε στο ΕυρωπαRκό Δι-καστήριο ανθρωπίνων δι-καιωμάτων και διεκδίκη-σε την επιστροφή των τίτ-λων ιδιοκτησίας (κυριότη-τας) του Ορφανοτροφεί-ου της Πριγκήπου που α-πό το 1902 νομίμως κα-τείχε και το Τουρκικόκράτος παρανόμως καιαυθαιρέτως είχε δημεύ-σει Οι τίτλοι ιδιοκτη-σίας επεστράφησαν καιεμμέσως πλην σαφώς (deFacto) αναγνωρίζεται νο-μική προσωπικότητα στο Οικουμε-νικό Πατριαρχείο αφού έχει τίτλοιδιοκτησίας ακινήτου περιουσίας καιδεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ωςlaquoφάντασμαraquo από το Τουρκικό κρά-τος το οποίο μέχρι τώρα δεν αναγνώ-ριζε νομική προσωπικότητα στοΠατριαρχείο και δήμευε αυθαιρέτωςτην περιουσία του

Ο Πατριάρχης επέτυχε σε αγαστήσυνεργασία με το Τουρκικό κράτοςνα καθιερώσει την πραγματοποίησηπροσκυνημάτων και ιερών ακολου-θιών στην Καππαδοκία την ΜικράΑσία την Ανατολική Θράκη και τοαποκορύφωμα ήταν η τέλεση θείαςλειτουργίας μετά παρέλευσης 87 ετών(1923-2010) στην ιστορική Μονή Πα-ναγίας Σουμελά (15-08-2010) στηνΤραπεζούντα του Εύξεινου ΠόντουΑκόμη και η καθιέρωση του καθηγια-σμού των υδάτων κατά τα Θεοφάνειααπό το 2003 ύστερα από δεκαετίεςμε την έγκριση του Τουρκικού κρά-τους έχει την αξία του

Κατά το έτος 2011 που συμπληρώ-νεται 40 έτη από την αναστολή λει-τουργίας της Θεολογικής Σχολής τηςΧάλκης (1971-2011) ο Πατριάρχηςέχει δηλώσει ότι θα προσφύγει στοΕυρωπαRκό Δικαστήριο ανθρωπίνωνδικαιωμάτων για να δοθεί από το

Τουρκικό κράτος η άδεια επαναλει-τουργίας της σχολής ώστε οι απόφοι-τοι αυτής να αποτελέσουν το έμψυχοδυναμικό του Πατριαρχείου

Τέλος η ίδρυση νέων Μητροπό-λεων η καθιέρωση συγκλήσεως οικο-λογικών σεμιναρίων εν Χάλκη καιδιεθνών εν πλώ συμποσίων για τηνπροστασία του φυσικού περιβάλλο-ντος η αντιμετώπιση λεπτών διορθο-δόξων ζητημάτων η σύσφιξη τηςενότητας των ορθοδόξων Εκκλησιώνμε την προοπτική λίαν συντόμως νασυνέλθει μετά από 12 αιώνες ηlaquoΑγία και Μεγάλη Σύνοδος των Ορ-θοδόξωνraquo και η πρόοδος του διαθρη-σκειακού διαλόγου έχουν καθιερώσειστην διεθνή κοινή γνώμη τον Πα-τριάρχη Βαρθολομαίο ως κορυφαίαεκκλησιαστική προσωπικότητα πουαναδεικνύει το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο στη θέση που του πρέπεικαι του αρμόζει Άνευ υπερβολήςαυτή η εικοσαετής Πατριαρχία Βαρ-θολομαίου αποτελεί την Ανάστασητου Οικουμενικού Πατριαρχείου καιδικαίως θα μπορούσε να χαρακτηρι-σθεί ως laquoΕποχή Βαρθολομαίου ΑrsquoraquoΆξιος

ΒΑΡΘΛΟΜΑΙΟΣ ΑrsquoΟ Άξιος του Οικουμενικού ΘρόνουΕπετειακή Αμφιετηρίδα Εικοσαετούς Ευκλεούςκαι Τετιμημένης Πατριαρχίας (1991 ndash 2011)

Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικόςκ Ιωάννης Ελ Σιδηράς

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Για να επιστρέψει στη Γαλιλαία ο Ιη-σούς διαλέγει τον δρόμο που πηγαίνει διαμέσου της Παλαιστίνης και γι΄αυτό διασχί-ζει την Σαμάρεια Ακολουθώντας τον δρόμοαυτόν σ΄ένα ορισμένο σημείο υπάρχει μιαπεδιάδα σχηματισμένη στον βορρά από τοόρος Εβάλ και στο νότο από το όρος Γαρι-ζείμ Λίγο πριν εισέλθουμε στην κοιλάδααυτή από την ανατολή βρισκόταν έναςτόπος ξακουστός στην ιστορία των ΕβραίωνΠατριαρχών όπου ήταν το φρέαρ τουΙακώβ κοντά στην πόλη Συχάρ

Είναι λοιπόν προς το μεσημέρι ώραέκτη Ο Ιησούς κουρασμένος και ιδρωμέ-νος από την οδοιπορία αναπαύεται κοντάστο πηγάδι Είναι μόνος γιατί οι μαθητέςπήγαν στην γειτονική πόλη να αγοράσουντρόφιμα

Από την πόλη Συχάρ έρχεται μια γυ-ναίκα Σαμαρείτισσα προς το πηγάδι για νααντλήσει νερό Ο Ιησούς της λέγει laquoΔός μουνα πιώraquo Η γυναίκα του απαντά αγέρωχαlaquoΠώς συ που είσαι Ιουδαίος ζητάς νερό απόεμένα που είμαι γυναίκα ΣαμαρείτιςraquoΠραγματικά ο Ιησούς ήταν Γαλιλαίος αλλάη γυναίκα μαντεύοντας ότι Αυτός γυρνούσεαπό την επίσκεψη του Ναού της Ιερουσα-λήμ τον θεωρεί σωστά έναν οπαδό της Ιου-δαRκής θρησκείας γι΄ αυτό θέλει να τονίσειτο ταπείνωμα ενός ανθρώπου και μάλισταενός Ιουδαίου Ο Ιησούς απαντά laquoΕάν ήξε-ρες την δωρεά του Θεού και ποιος είναιΕκείνος που σου λέγει laquoΔός μου να πιώraquo συθα τον παρακαλούσες και θα σου έδινε νερόζωντανόraquo

Η γυναίκα καταλαβαίνει ότι στα λόγιααυτά κρυβόταν μια μεγάλη αλήθεια που τηςδιαφεύγει Πάντως εμμένει ακόμα στηνυλική έννοια αν και αρχίζει να φαίνεταιυποχωρητική στον Άγνωστο laquoΚύριε δενέχεις κουβά και το πηγάδι είναι βαθύ απόπού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό Μήπωςείσαι συ μεγαλύτερος από τον πατέρα μαςΙακώβ που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιεαπό αυτό και ο ίδιος και τα παιδιά του καιτα ζώα τουraquo Αλλά ο Ιησούς της απεκρίθηlaquoΌποιος πίνει από το νερό αυτό θα διψάσεικαι πάλι Εκείνος όμως που θα πιεί από τονερό που εγώ θα του δώσω δεν θα διψάσειποτέ αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνειμια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβρύειεις ζωήν αιώνιονraquo

Για να κάνει την Σαμαρείτιδα να κατα-νοήσει τα όσα της λέγει της προσφέρει ταυ-τόχρονα και ένα laquoσημείονraquo laquoΠήγαινεφώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώraquo Στονδιφορούμενο αυτόν λόγο η γυναίκα Τουλέγει ατάραχη laquoΔεν έχω άνδραraquo Ο Χριστόςόμως ως Παντογνώστης απεκρίθη laquoΚαλάείπες ότι δεν έχεις άνδρα διότι πέντε άνδρες

επήρες και τώρα εκείνος που έχεις δεν είναιάνδρας σου Σε αυτό είπες αλήθειαraquo

Το σημείο που προσφέρει ο Ιησούςπροξενεί καλό αποτέλεσμα Η γυναίκα βλέ-ποντας να αποκαλύπτονται τα μυστικά τηςανφωνεί laquoΚύριε βλέπω ότι συ είσαι προφή-τηςraquo Αλλά η ίδια αυτή αποκάλυψη και ηαναφώνηση αναγνωρίζουν την ανωτερό-τητα Εκείνου που ανήκει στους μισητούςΙουδαίους Επομένως στην αιτία αυτού τουμίσους στρέφεται ακολούθως η ομιλία laquoΟιπατέρες μας εις το όρος τούτο ελάτρευσαντον Θεό ενώ σεις λέτε ότι στα Ιεροσόλυμαείναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύεται οΘεόςraquo Τι σκέφτεται λοιπόν Εκείνος πουείναι Προφήτης γι΄ αυτό το πανάρχαιο ζή-τημα μεταξύ Ιουδαίων και Σαμαρειτών laquoΠί-στεψέ με γυναίκα ότι έρχεται ώρα που ούτεστο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα λα-τρεύετε τον Πατέρα Σεις λατρεύετε εκείνοπου δεν ξέρετε εμείς λατρεύουμε εκείνο πουξέρουμε διότι η σωτηρία έρχεται από τουςΙουδαίους Αλλά έρχεται ώρα και μάλισταήλθε ήδη που οι αληθινοί προσκυνηταί θαλατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά καιαληθινά διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας ναείναι εκείνοι που τον λατρεύουν Ο Θεόςείναι πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουνπρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά καιαληθινά Στο εξής η λατρεία του Θεού δεν θαδεσμεύεται ούτε στο όρος Γαριζείμ ούτε στολόφο της Ιερουσαλήμ ούτε σε κανένα άλλομέρος της γης αλλά στις μόνες συνθήκες ναγίνεται laquoΕν πνεύματι καί αληθείαraquo

Σ΄ αυτό το σημείο η γυναίκα διαπιστώ-νει ότι βρίσκεται σε μια άγνωστη σφαίραΟύτε Γαριζείμ ούτε Ιερουσαλήμ αλλά

πνεύμα και αλήθεια Τι κόσμος όμως είναιαυτός

Βέβαια αυτός ο κόσμος δεν είναι περιο-ρισμένος και φλύαρος στον οποίο φιλονι-κούν οι Σαμαρείτες με τους Ιουδαίους Ηγυναίκα διαισθάνεται ότι όλα αυτά τα οποίατης λέγει ο Άγνωστος άνδρας είναι μελλο-ντικά οράματα που θα τα απολαύσουνπραγματοποιημένα μόνο στις μέρες τουΜεσσίου Οι Σαμαρείτες πράγματι περίμε-ναν τον Μεσσία τον οποίο φαντάζοντανσαν αναμορφωτή που θα διαλύσει όλες τιςαμφιβολίες θα τακτοποιήσει όλες τις δια-φορές και θα αποκαταστήσει για χίλια χρό-νια μετά τον θάνατό του ένα ευτυχισμένοβασίλειο

Ενώ ο Ιησούς ανταλάσσει τα τελευταίαλόγια με τη Σαμαρείτιδα οι μαθητές Τονπλησιάζουν επιστρέφοντας από την πόλημε τις αγορασμένες τροφές Όταν έπειτα ηγυναίκα ακούει από τον Ιησού την δήλωσηότι Αυτός είναι ο Μεσσίας εμβρόντητη δεντολμά να απαντήσει αλλά αφήνει την υδρίατης στο πηγάδι τρέχει στην πόλη και σεόσους συναντά φωνάζει laquoΕλάτε να ιδήτεέναν που μου είπε όλα όσα έκανα Μήπωςείναι αυτός ο Χριστόςraquo

Παράλληλα οι μαθητές Τον παρακα-λούσαν προσφέροντάς Του τα αγορασμένατρόφιμα λέγοντας laquoΡαββί φάγεraquo Ο Ιη-σούς σε απάντηση συνεχίζει με αυτούς τηνμεταφορά του πνευματικού ύδατος που χρη-σιμοποίησε με την γυναίκα Αυτός τρέφεταιμε πνευματική τροφή που είναι να κάνει τοθέλημα Εκείνου που Τον έστειλε στονκόσμο Ο Χριστός είναι ο laquoγεωργόςraquo ενόςπνευματικού θερισμού

Η πολυλογία της γυναίκας έκανε ναβγουν από τα σπίτια τους πολλοί Σαμαρεί-τες και να πάνε στο φρέαρ να δουν τον Ιου-δαίο Προφήτη Θα σαγηνεύθηκαν από ταπρώτα Του λόγια γιατί Τον προσκάλεσαννα παραμείνει μαζί τους αρκετό διάστημαΚαι όμως ήταν Σαμαρείτες δηλαδή εκείνοιπου κανονικά προτιμούσαν να ραβδοκοπή-σουν μέχρις αίματος ή ακόμα να φονεύσουντους Ιουδαίους που περνούσαν από τηνχώρα τους και αργότερα να αρνηθούν τηνφιλοξενία στους μαθητές του Ιησού Αυτήτη φορά οι Σαμαρείτες της Συχάρ υπήρξανφιλόφρονες και ο Ιησούς δέχτηκε την πρό-σκληση laquoκαι έμεινε εκεί δύο ημέρες Καιπολύ περισσότεροι επίστευσαν έπειτα απόόσα τους είπε εις δε την γυναίκα έλεγαν laquoΟλόγος που πιστεύομεν δεν είναι πλέον ταόσα μας είπες αλλά διότι Τον ακούσαμεεμείς οι ίδιοι και ξέρουμε ότι αυτός είναιαληθινά ο Σωτήρ του κόσμου ο Χριστόςraquo

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΣ(Ιω 4 1-42)

του Γεώργιου Καψάλη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 3: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ4 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο στίχος είναι παρμένος από τον Με-γάλο κανόνα του Αγίου Ανδρέα Κρή-τηςΠιστεύω πως αν θέλαμε να χαρακτηρί-σουμε την περίοδο του Αγίου Τριωδίουκαι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής όληςτης πορείας δηλ προς το Πάθος και τηνΑναγέννηση δε θα βρίσκαμε καταλληλό-τερο χαρακτηρισμό από αυτόν laquo του και-ρού της μετανοίαςraquo Όλη η ζωή μας είναικαιρός μετανοίας Τι είναι όμως η μετά-νοια Ο Αγ Συμεών ο Ν Θεολόγος λέγειότι η μετάνοια είναι η επίγνωση της αμαρ-τίας Η γνώση της πνευματικής ασθένειάςμας γίνεται η αφετηρία της πορείας μαςπρος τον φιλάνθρωπο Πατέρα laquoΕλέησόνμε ότι την ανομίαν μου εγώ γιγνώσκωraquoΈτσι ελκύουμε το Θείο έλεος Ύστεραακολουθεί η απόφασή μας για επιστροφήστον οίκο του Πατρός και η ομολογία μαςπρος το Θεό ότι αμαρτήσαμε Στο μυαλόόλων μας έρχεται η παραβολή του ΑσώτουΥιού ή του Σπλαχνικού Πατέρα στην αρχήτου τριωδίου Στο σπουδαίο αυτό ψυχο-γράφημα η ανθρώπινη ψυχή χαίρεται καιαπολαμβάνει τον πρώτο καιρό την απομά-κρυνσή της από το Θεό-Πατέρα Όμωςστη συνέχεια έρχεται η πείνα και τα laquoξυ-λοκέραταraquo που είναι γλυκά στην αρχή καιστιφά στο τέλος όπως η αμαρτία ΔίχωςΘεό ο άνθρωπος πεινά και είναι μόνος Τοκυνηγητό της ηδονής φέρνει ανυπόφορηοδύνη Ευλογημένη η ψυχή που θα έλθειστα συγκαλά της και θα πάρει την από-φαση της επιστροφής Δυστυχώς είναιπολλές οι ψυχές που δε μπορούν να έλ-θουν laquoεις αυτόνraquo Γυρνώντας τα βλέμμααντικρίζουμε ανθρώπους ξένους να ζουνμόνοι σε παράγκα νομίζοντας πως βιώ-νουν την ευτυχία της ανταρσίας της φυγήςαπό το αρχοντικό του Πατέρα Ξεγελούντην κατάντια τους Όποιος όμως μέσα τουέχει την ανάμνηση της αθωότητας επιστρέ-φει κάποτε στον εαυτό του Δεν είναιαργά Η χάρη του Θεού περισσεύει Είναισίγουρος για την αγάπη του Πατέρα οάσωτος Αρχίζει την επιστροφή Δεν είναιεύκολος ο δρόμος Χρειάζεται αποφασι-στικότητα και επιμονή Δεν ετοιμάζει δι-καιολογίες Ενώπιον του πατέρα είναιλίγα τα λόγια του Η καλή εξομολόγηση δεθέλει φλυαρίες Αρκεί το αληθινό ήμαρ-τον Καταδικάζει μόνος του τον εαυτό τουτότε ο Πατέρας τον απαλλάσσει από τηναμαρτία Γιατί μήπως δε γνωρίζει ο Θεόςτο σφάλμα του Βεβαίως και το γνωρίζειΘέλει όμως την ταπείνωσή του τη συ-

ντριβή του

Ο μετανοών μακαρίζει κάθε άνθρωποσα να είναι άγγελος και μόνο τον εαυτότου θεωρεί αμαρτωλό Ήμαρτον δεν είμαιάξιος να λέγομαι Υιός σου ομολογείδέξου με σαν έναν από τους υπηρέτες σουΠερίμενε την Αγάπη του Πατέρα αλλάτόση φιλανθρωπία Ξανά γιός Άναψε ηχαρά και το πανηγύρι Θυσιάζεται ο μό-σχος ο σιτευτός Αυτός ο μόσχος λένε οιΠατέρες ότι είναι ο Υιός του Θεού και τοπανηγύρι η Θεία Λειτουργία η σύναξηκαι η ζωή της Εκκλησίας Για κάθε άσωτουπάρχει η μετάνοια υπάρχει η σωτηρίαΜπαίνει ξανά στην Εκκλησία γίνεταιάγιος Ο Θεός θέλει όλους τους ανθρώ-πους να τους σώσει Δε φθάνει ό-μωςαυτό Πρέπει και ο άνθρωπος να το θελή-σει Δεν υπάρχει καμία αμαρτία που ναμην την συγχωρεί ο Θεός όσο μεγάλη κι

αν είναι Διαφορετικά θα ματαιωνόταν τοσχέδιο της σωτηρίας Δε θα σωθούν όσοιαμετανόητα δε θέλουν να σωθούν

Ο άγιος άσωτος μοιάζει με τον όσιοτελώνη της παραβολής Μετανοημένοι τα-πεινοί ήσυχοι αθόρυβοι παίρνουν τοδρόμο της επιστροφής Κλαίει χτυπά ταστήθη του ο τελώνης Είναι πράξεις συ-ντριβής όχι στραπατσαρισμένος εγωι-σμός Χωρίς δάκρυα δεν υπάρχει αληθινήμετάνοια Τα δάκρυα σώζουν Μας πλέ-νουν μας ξαναβαπτίζουν Δεν είναι δά-κρυα συναισθηματικά νοσηρά αλλά κα-θαρά καρδιακά Το Αγ Πνεύμα χαρίζειτα αληθινά δάκρυα στον ταπεινά προσευ-χόμενο Η ειλικρινής μετάνοια του Τελώνητον δικαίωσε ενώπιον του Θεού Γύρισεστο σπίτι του με άλλη διάθεση Είχε πάειστο Ναό στεναχωρημένος θλιμμένος γε-μάτος τύψεις και ενοχές Επιστρέφει

μετανοιασ ο καιροσΤης Ελένη Μαργρίτη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 5Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣάλλος άνθρωπος ανακαινισμέ- νος Η θαυματουργή μετάνοιαέχει επιτελέσει ξανά το σωτήριο έργο της Ότι τον δικαίωσε οΘεός σημαίνει ότι τον συγχώρεσε Αυτή η συγχώρηση είναι πηγήμεγάλης και αληθινής χαράς μιας χαράς Αναστάσιμης Γιατί ημετάνοια είναι η πνευματική ανάσταση του ανθρώπου Το ομολο-γεί ο ίδιος ο Θεός για τον άσωτο Ήταν νεκρός και αναστήθη-κε Το βλέπουμε και στον αμαρτωλό παραλυτικό της Καπερ-ναούμ Η Δεύτερη Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη στονΑγ Γρηγόριο του Παλαμά και το Ευαγγέλιο σε ένα παράλυτοΤι είναι πιο εύκολο λεέο ο Χριστός στους παρευρισκόμενους ναπω σου συγχωρούνται οι αμαρτίες ή σήκω και περπάτα Ο Υιόςτου Ανθρώπου έχει την εξουσία να συγχωρεί και να θεραπεύειαυτόν που πραγματικά το θέλει Ο Αγ Γρηγόριος ο Παλαμάς ερ-μηνεύοντας το λόγο του Χριστού προς τον παραλυτικό Τέκνοναφέονταί σοι αι αμαρτίαι σου λέγει Τι μακάρια ονομασία τέ-κνον ακούει αυτή την προσφώνηση και γίνεται υιός του ουράνιουΠατέρα και προσκολλάται στον αναμάρτητο Θεό καθώς έγινεκαι αυτός αναμάρτητος με την άφεση των αμαρτιών του Η μετά-νοια για άλλη μια φορά σώζει

Μεγάλο υπόδειγμα μετανοίας προβάλλει η Εκκλησία μας τηνΠέμπτη Κυριακή των Νηστειών την πανοσία Μαρία την Αιγύ-πτια Η πρώην μεγάλη πόρνη της Αλεξάνδρειας γίνεται η μεγα-λύτερη ασκήτρια όλων των αιώνων φωτεινό παράδειγμα γιαόλους τους μετανοημένους Παρόμοιο και το παράδειγμα τηςαμαρτωλής γυναίκας της Μ Τετάρτης που ήλθε να αλείφει μεμύρα τα πόδια του Ιησού να τα πλύνει με τα δάκρυα της και νατα σκουπίσει με τα μαλλιά της Εμπνευσμένη από το μέγεθος τηςμετανοίας της πόρνης γυναικός γράφει η μεγάλη υμνωδός Κασ-σιανή το τροπάριο της και κράζει μαζί με κάθε ψυχή Πολλά ταπλήθη των αμαρτημάτων μου ποιός μπορεί να τα εξιχνιάσει ψυ-χοσώστα Σωτήρ μου Εκείνη τη βραδιά που η αμαρτωλή προσφέ-ρει στα πόδια του Χριστού το βάρος των αμαρτημάτων της οπροδότης μαθητής προσφέρει laquoστα πόδιαraquo των Ιουδαίων του Συ-νεδρίου την προδοσία Η βυθισμένη στην αμαρτία γυναίκα βρήκετη σωτηρία της με τη μετάνοια Ήταν στο σκοτάδι και ήρθε τοφως Ο μαθητής προδότης ήταν στο φως και προτίμησε το σκο-τάδι Έχασε τη σωτηρία με την αμετανοησία του Γιατί δεν ήτανμετάνοια η αυτοκτονία του Δεν αρκεί που κατάλαβε το λάθοςτου και πέταξε τα τριάκοντα αργύρια Ο Ιούδας δεν βρήκε τη δύ-ναμη να επιστρέψει Δεν θέλησε να γευθεί το μέγεθος της φιλαν-θρωπίας του δασκάλου και Θεού Του Τον είδε να συγχωρεί τηνπόρνη και τον Ζακχαίο Τον άκουσε να αποκαλεί ξανά υιό τουτον άσωτο Η θέση του Ιούδα ήταν στα πόδια του Χριστού Νακλαίει γοερά για το αμάρτημά του Και ο Χριστός πάνω εκεί στοΣταυρό να του υπόσχεται πως από σήμερα θα βρίσκεται μαζί τουστον Παράδεισο Ο Ιούδας έχασε τη σωτηρία και η Εκκλησία τουΑγίου Ιούδα του Ισκαριώτη Τρεις σταυροί υψώνονται στον Γολ-γοθά Ο αναμάρτητος εν μέσω δύο κακουργών ληστών Ο σταυ-ρός γίνεται ζυγαριά Τον έναν ληστή εξαιτίας του βάρους τηςβλασφημίας του τον κατέβασε στον άδη ενώ τον άλλον που με-τανόησε τον ξαλάφρωσε από το φορτίο των αμαρτιών και τουχάρισε τον παράδεισο Η θέση του εσταυρωμένου ανάμεσα στουςδύο ληστές αποτελεί εικόνα της μελλούσης κρίσεως κατά τουςΆγιους Πατέρες Όταν όλοι θα σταθούμε μπροστά στο Βήμα τουμεγάλου Κριτού εκείνοι που μετανόησαν θα πάνε στα δεξιά μαζίμε τον άγιο ληστή Ο Χριστός σώζει τους μετανοούντες Οι αμε-τανόητοι θα μείνουν μακριά Γιατί οι ίδιοι επέλεξαν αυτή τη θέσηΕνώπιον του Θεού όλοι είμαστε ένοχοι Δεν μας καταδικάζειόμως η αμαρτία μας Μας καταδικάζει η αμετανόητη εμμονή στηναμαρτία Ο ληστής δεν πρόλαβε να εξασκήσει την αρετή πάνωστη γη Πάνω στο σταυρό όμως μετέωρος μεταξύ ουρανού καιγης πρόλαβε να κατακτήσει τις μεγάλες αρετές την πίστη τη με-

τάνοια την αγάπη Πίστεψε στη θεότητα του Χριστού μετανόησεεξομολογήθηκε κάλεσε σε μετάνοια και τον άλλο ληστή προσευ-χήθηκε με πίστη και ελπίδα Τα λόγια του αγίου ληστή συγκλονί-ζουν την ψυχή κάθε φορά που προσέρχεται μπροστά στο άγιοΔισκοπότηρο Μνήσθητί μου Κύριε εν τη βασιλεία Σου

Η Πέμπτη της πέμπτης εβδομάδας των Νηστειών ονομάζεταιΠέμπτη του Μεγάλου κανόνος Είναι ένα αξιόλογο έργο του ΑγΑνδρέα επισκόπου Κρήτης και αποτελεί ένα θρήνο του Αδάμ γιααυτά που είχε κι έχασε Οι μορφές που προβάλλονται είναι φω-τεινά παραδείγματα μετανοίας ο ληστής που φωνάζει δυνατά τοlaquoΜνήσθητίraquo ο Πέτρος που κλαίει πικρά για την τριπλή άρνηση οτελώνης που κράζει λύτρωσε με Σωτήρα η πόρνη που δακρύζειη Χαναναία που θρηνεί ελέησον με Κύριο Υιέ Δαβίδ Περισσό-τερες όμως είναι οι μορφές της Παλαιάς Διαθήκης Ο προφητά-ναξ Δαβίδ ο πρόγονος του Χριστού δίπλα κάποτε αμάρτησεΤοξεύτηκε από τα βέλη της μοιχείας και νικήθηκε από το δόρυτου φόνου Αλλά όμως έδειξε και τη μετάνοια διπλή Στο ξεχεί-λισμα της ψυχής του ο θερμός πόθος του για το έλεος του ΘεούΣοι μόνον ήμαρτον και το πονηρόν ενώπιόν Σου εποίησα Ο βα-σιλιάς Μανασσής λάτρευσε είδωλα έστεισε ονοιώματα ψεύτικωνθεών θανάτωσε προφήτες Στο τέλος όμως μετανόησε ειλικρινάκαι επέστεψε στον αληθινό Θεό laquoΚύριε επλήθυναν αι ανομίαιμου και ουκ ειμί άξιος ατενίσαι και ιδείν το ύψος του ουρανούraquoΟι Νινευίτες οι κάτοικοι δηλαδή της πόλης Νινευή κάποτε αμάρ-τησαν βαρύτατα Τότε έστειλε ο Θεός σε αυτούς τον προφήτηΙωνά για να κηρύξει μετάνοια και εκήρυξε και είπε ότι σε τρειςμέρες η πόλις θα καταστραφεί Και επίστευσαν εκείνοι στο Θεόκαι μετανόησε ο Θεός για την τιμωρία τους και σωθήκανε Κι ολαός Ισραήλ αχάριστη διάθεση συχνά έδειχνε προς το Θεό Γιατίαπό το θείο μάνα προτίμησε τη φιλήδονη λαιμαργία Πολλέςφορές αγανάκτησαν εναντίον του Θεού και έδειξαν προτίμησηπρος τη γη της Αιγύπτου από τη γη της επαγγελίας όταν έφθασανστη γη της επαγγελίας συχνά ξεχνούσαν τον αληθινό Θεό και λά-τρευαν τα είδωλα των γειτονικών λαών Κάθε φορά όμως που με-τανοούσαν ερχόταν η χάρις του Θεού για να τους ενισχύσει Καιο Σαμψών ο Κριτής του Ισραήλ νικήθηκε από τη φιληδονία καιεπεθύμησε αλλόφυλες γυναίκες Κυριευμένος από έρωτα προςτη Δαλιδά τηα αποκάλυψε την πηγή της δυνάμεώς του Έτσιέχασε τη δύναμή του όταν του έκοψαν τις τρίχες της κεφαλής τουΖώντας όμως φυλακισμένος από τους εχθρούς μετανόησε ανέ-κτησε πάλι τη δύναμή του γκρέμισε το ναό τους σκότωσε χιλιάδεςεχθρούς και σκοτώθηκε και αυτός μαζί τους

Μιμήσου ψυχή μου των δικαίων τις φιλόθεες πράξεις κι από-φυγε τις αμαρτίες των πονηρών Ψυχή μου ψυχή μου ανάστα τικαθεύδεις Πώς θα βοηθήσουμε όμως την ψυχή να ξυπνήσει απότο λήθαργο της Να σηκωθεί να μετανοήσει να αρχίσει εργασίαγια τη σωτηρία της Χρειάζεται κατά αρχάς μας λέει ο γέρονταςΜωυσής ο Αγιορείτης να ξαποστάσει από το κυνηγητό της ηδο-νής να στραφεί προς τα εντός της να κινηθεί από το κουτσομπο-λιό των πάντων στη συνομιλία με τον εαυτό της Χρειάζεταιπερισυλλογής αυστηρός αυτοέλεγχος επιείκεια και κατανόησητων άλλων Πρέπει να παραδεχτούμε την αμαρτωλότητά μας Ναθελήσουμε γενναία ηρωικά να αναχωρήσουμε από την αμαρτίαμας Να μην κρατούμε μαζί της παλιούς συνδέσμους Η μετάνοιαδεν έχει σχέση με την επιφάνεια αλλά με το βάθος Δεν στηρίζε-ται μόνο στα λόγια αλλά και στις πράξεις Μετανοεί ο χριστιανόςκαι εξομολογείται με καρδιά συντετριμμένη και πνεύμα τεταπει-νωμένο Ομολογεί την αδυναμία του και αυτό δεν είναι ήττα αλλάνίκη Ο Αδάμ έχασε τον παράδεισο από την αμετανοησία τουΌχι λόγω της συγκεκριμένης αμαρτίας αλλά λόγω των δικαιολο-γιών του

Αν παραδεχόταν το σφάλμα του και ζητούσε συγνώμη θα

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ6 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

έμενε στον παράδεισο Η δύναμη της συ-γνώμης μεγάλη Το έλεος του Θεού ακόμημεγαλύτερο Η μετάνοια όμως θα πρέπεινα υπάρξει σε αυτή τη ζωή Τώρα είναι οκαιρός της μετάνοιας Ας μη το αναβάλ-λουμε Η αναβλητικότητα είναι ένα από ταπιο πονηρά παιχνίδια του δαίμονα Τοάλλο πονηρό παιχνίδι του είναι η από-γνωση Και ενώ πριν την αμαρτία σουαποκαλούσε το Θεό φιλάνθρωπο μετάτην αμαρτία τον αποκαλεί σκληρόΎστερα έρχεται και σοι λέει αφού συνέ-χεια πέφτεις στα ίδια και τα ίδια ποιος ολόγος να βάλλεις μετάνοια Μην τρομά-ξεις φωνάζει ο Αγ Ιωάννης της Κλίμα-κας μην τρομάξεις όταν πέφτεις κάθεμέρα και μην εγκαταλείψεις τον αγώνασου Αντίθετα να στέκεσαι ανδρεία όσοείναι ακόμη πρόσφατο και ζεστό τοτραύμα τόσο ευκολότερα θεραπεύεταιΕνώ πολλά τραύματα που εχρόνισαν είναιανίατα Στο Θεό όλα είναι δυνατά Έκα-νες το αμάρτημα αμέσως να θρηνήσειςγια αυτό Τίποτε δεν υπάρχει ίσο ή ανώ-τερο από τους οικτιρμούς του Θεού Γιααυτό όποιος απελπίζεται καταδικάζειμόνος του τον εαυτό του Σημείο της πραγ-ματικής και επιμελούς μετανοίας είναι τονα θεωρούμε τον εαυτό μας άξιο για όλεςτις θλίψεις που μας συμβαίνουν και γιαακόμη περισσότερες Η μετάνοια δενείναι απόφαση στιγμής μια προσωρινήαλλαγή μια ηθική διόρθωση Είναι τρόποςζωής προσανατολισμένος προς το Χριστόκαι το θέλημά Του

Μετάνοια είναι η ελεύθερη επιλογήνα αρέσουμε στο Θεό και όχι στον κόσμοΚαι όταν νιώσουμε ότι ξεφύγαμε από τοδρόμο Του και χαθήκαμε να βάζουμε με-τάνοια και μια καινούρια αρχή Πάνω σεαυτόν τον αγώνα να μας βρει και να μαςκαλέσει κοντά Του Πολύ αναπαύομαι μετην εικόνα που περιγράφει κάποιος άγιοςγια τον μετανοούντα Είναι σαν ένα μικρόπαιδάκι που μόλις έμαθε να περπατά καιπροσπαθεί να ανέβει μία σκάλα Ανεβαί-νει το πρώτο σκαλοπάτι και πέφτει Δενμένει όμως εκεί Προσπαθεί ξανά Καιπάλι πέφτει και πάλι προσπαθεί Ώσπουτο βλέπει από ψηλά ο Πατέρας του κατε-βαίνει το παίρνει στην αγκαλιά Του καιτο ανεβάζει Πάνω στη μετάνοια θέλει ναμας βρει ο Θεός για να μας ανεβάσει μαζίΤου στα δεξιά του θρόνου Του

Μόνος του ο άνθρωπος είναι αδύ-ναμος να τα καταφέρει Έτσι συνδράμειουσιαστικά ο Χριστός Όσο αγαπάμε τοΧριστό τόσο μισούμε την αμαρτία Όσοαποστρεφόμαστε την αμαρτία αδειάζουμεκαι γινόμαστε κενοί (άδειοι) Τότε γεμί-ζουμε με τον Χριστό και γινόμαστε και-νούριοι Τα άγια Μυστήρια και ιδιαίτερα

η Θεία Ευχαριστία μας ενώνει μαζί Τουμας κάνει αθάνατους Όμως της ΘείαςΚοινωνίας πρέπει να προηγηθεί η μετά-νοια και η συμφιλίωση με όσους έβλαψα ήθέλησαν αυτοί να με βλάψουν Δεν είναι οσυνάνθρωπος εχθρός Είναι η ευκαιρίαμου να προσευχηθώ για αυτόν που με επι-βουλεύεται και γιατί όχι η ευλογία που μουδίνει ο Θεός να βοηθήσω έναν άλλο άν-θρωπο να έλθει στη μετάνοια Έχουμε κα-ταλάβει στα αλήθεια πως η μετάνοια μαςαφορά όλους και περισσότερο εμάς πουνομίζουμε ότι είμαστε κοντά στην Εκκλη-σία Μετανοήσαμε παλαιότερα για κά-ποια βαριά μας αμαρτήματα και από τότεζούμε μέσα στην αυταρέσκειά μας νομί-ζοντας πως η μετάνοια αφορά όλους τουςάλλους εκτός από εμάς Η μετάνοια είναισταυρική πορεία Μας το υπενθυμίζει ηαγία Εκκλησία μας με την Τρίτη Κυριακήτων Νηστειών την Κυριακή της Σταυρο-προσκυνήσεως Με τη μετάνοια συμμετέ-χουμε στο Σταυρό του ΧριστούΣταυρωνόμαστε μαζί Του και ενόσω κα-νείς σταυρώνεται δια της μετάνοιας ανα-σταίνεται και αισθάνεται ότι μπαίνει στηΒασιλεία του Θεού Αλλιώς είμαστεαπλώς θεατές Απλώς κοινωνούμε Σώμακαι Αίμα Χριστού χωρίς τη διάθεση ναπεθάνει ο παλαιός άνθρωπος Και ενώεπιθυμούμε να ενωθούμε με το Χριστόστη ζωή μας κοιτάζουμε πως θα ξεγλι-στρήσουμε από δύσκολες καταστάσειςπως θα αποφύγουμε τον πόνο και τονκόπο πως θα ευχαριστηθούμε πως να μηνπάθουμε πολλά όμως δεν έχει σχέση με τοΧριστό Αυτή τη ζωή κάνουν και οι άνθρω-ποι του κόσμου Σε τι διαφέρουμε από αυ-τούς Ότι πιστεύουμε στο Θεό Μα και οΦαρισαίος της παραβολής του Τελώνουκαι του Φαρισαίου και ο μεγάλος αδελφόςτης παραβολής του Ασώτου στο Θεό πι-στεύανε Η Βασιλεία των Ουρανών τουςενδιέφερε μετάνοια όμως δεν είχανε Δενείναι δύσκολο να πας στην Εκκλησία Αντο καλοσκεφτείς δεν στοιχίζει Το δύ-σκολο είναι να μετανοήσεις Μη φέρεις ωςδικαιολογία θέλω να μετανοήσω αλλά δεμπορώ Πες το στο Χριστό laquoΚύ- ριε κάνεμε αυτό που πρέπει να είμαι κι άλλαξε μεόποιο κι αν είναι το τίμημαraquo Όταν θαέχουμε ξεστομίσει αυτά τα λό-για θα πρέ-πει να είμαστε προετοιμασμένοι να ταακούσει ο Θεός Και είναι λόγια επικίν-δυνα

Η αγάπη του Θεού είναι αμείλικτη ΟΘεός επιθυμεί πολύ δυνατά τη σωτηρίαμας Κι ο Θεός όπως λέγει ο Ποιμήν τουΕρμά δε θα μας αφήσει ώσπου να σπά-σουν η καρδιά και τα κόκαλά μας Ο ΑγΙωάννης της Κλίμακας λέει ότι η μετάνοιαδεν χαρίζεται Καθαρά πράγματα Το

πνεύμα της μετάνοιας είναι πνεύμα ουσια-στικό Είναι το Πνεύμα των Αγίων Απο-στόλων των μαρτύρων Ο ΑπόστολοςΠαύλος μας καλεί σε μετάνοια με ολό-κληρη τη ζωή του Θρηνεί για τον πρότεροβίο του μετανοεί αγωνίζεται πεθαίνει οπαλιός Σαούλ και φωνάζει στον καθέναμας laquoΖω δε ουκέτι εγώ ζει δε εν εμοίΧριστόςraquo έπαψα δηλαδή να ζω εγώ ζεισε μένα ο ίδιος ο Χριστός Αυτή είναι ηζωή της μετάνοιας

Το ίδιο βλέπουμε και στους μάρτυρεςΚαι για να μείνουμε στην επικαιρότητατων ημερών αφού πλησιάζει η 25Η Μαρ-τίου ας στραφεί η σκέψη μας στους ΑγΝεομάρτυρες της Τουρκοκρατίας Πάραπολλοί απrsquo αυτούς τούρκεψαν είτε με τηβία είτε με ξεγέλασμα είτε γιατί δείλια-σαν Και γίνανε μωχαμετάνοι όπως λέει οΦώτης ο Κόντογλου υμνώντας τη δόξα τωνΝεομαρτύρων Συλλογισμένοι σε ποι-α με-γάλη αμαρτία είχανε πέσει κλαίγανε με-τανοούσαν εξομολογούνταν Δεν τουςχωρούσε ο τόπος Ζούσαν με προσευχήκαι νηστεία αγρυπνώντας τις νύχτες γιατη συμφορά που τους βρήκε Παρακαλού-σαν τους Αγίους στα ξωκλήσια να τουςφωτίσουν να βρουν τη σωτηρία τουςΌταν ερχόταν ο καιρός έβγαι- ναν μπρο-στά στον Καυδή και φώναζαν μrsquo όλη τη δύ-ναμη της ψυχής τους Χριστιανόςγεννήθηκα και χριστιανός θα αποθάνωΝέοι άνθρωποι παλικάρια πάνω στοάνθος της νιότης πηγαίνανε να παραδο-θούν πρόθυμα στο όνομα του ΧριστούΝέες κοπέλες που αντί για αρραβωνιά-σματα και ξεφαντώματα σφαζότανε σαντrsquo αρνιά Η γενιά η δική μας συνεχίζει οΚόντογλου η μοιχαλίς και αμαρτωλός αςκάνει τον έξυπνο εκεί που δεν χωρά καμιάεξυπνάδα ας περιπαίζει εκείνους που δώ-σανε το αίμα τους για την πίστη του Χρι-στού με την ελπίδα της αιώνιας ζωής

Θα έρθει μέρα που θα δώσει απολο-γία και σε τούτο τον κόσμο και στον άλ-λον και τότε θα καταλάβει σε τι σκοτάδιβρισκότανε Εμείς οι σημερινοί πονηρεμέ-νοι άνθρωποι φροντίζουμε μονάχα για τηνκαλοπέραση του κορμιού μας και γιατούτο η ψυχή μας έχασε την ευαισθησίατης μrsquo όλα τα πνευματικά γιατρικά πουλέμε πως έχουμε Και γιrsquo αυτό περιφρο-νούμε και τους λέμε ανόητους μικρόμυα-λους που δεν κοιτάζουνε το υλικό συμ-φέρον αλλά κάνουνε θυσίες για κάποιουςίσκιους που λέγονται αθάνατη ζωή και βα-σιλεία των Ουρανών Πραγματικά πο-λύεύστοχη η εξήγηση του Φώτη Κόντογλουγια την αμετανοησία των συγχρόνων Ελ-λήνων Μας πονά αλλά αυτή είναι η πραγ-ματικότητα Αν θέλεις να είσαι χριστιανόςθα μαρτυρήσεις Ας μη βιαστού-με να

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 7Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣπούμε τότε έτσι ήταν τα χρόνια ήταν οι διωγμοί τα μαρτύριαΤώρα άλλαξαν τα πράγματα Τα πράγματα μπορεί να άλλαξαναλλά το φρόνημα παραμένει το ίδιο Αυτό που ο Χριστός παρέ-δωσε με τη ζωή του και το σταυρικό του θάνατο Δεν χρησιμοποιείκανείς το Χριστό λέει άλλος σύγχρονος γέροντας για να ζήσεικάποια άλλη ζωή αλλά απαρνείται τα πάντα σαν πεθαίνει για ναβρει το Χριστό και τότε τα βρίσκει όλα Πολύ φοβούμε ότι δεν τοκαταλάβαμε σε βάθος όλο το πνεύμα της μετανοίας Γιrsquo αυτό καιδεν μπορούμε να χαρούμε σαν χριστιανοί Γιrsquo αυτό και αυτή τηνπερίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής δεν μπορούμε να την αγα-πήσουμε και να την περάσουμε και στον υπόλοιπο χρόνο Όληαυτή την περίοδο έχουμε τη δυνατότητα μαζί με τους άλλουςαδελφούς να νηστεύσουμε Να νηστεύσουμε ως προς τις τροφέςαλλά και ως προς τα πάθη Διπλή νηστεία υλική και πνευματικήΑς μην κοιτάζουμε εάν νηστεύουν όλοι τι κάνουν οι άλλοι Αςανοίξουμε την καρδιά μας και ας τους βάλλουμε μέσα ας τουςσυγχωρέσουμε Ας βοηθήσουμε εκείνους που πάσχουν και κυ-ρίως ας μυηθούμε στο όλο πνεύμα που περιέχεται μέσα στα εκ-κλησιαστικά βιβλία στις ακολουθίες στα τροπάρια στααναγνώσματα αυτής της περιόδου

Πολλοί ασκητές τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στηναρχή της Τεσσαρακοστής άφηναν το μοναστήρι τους γιατί το θε-ωρούσαν καλοζωία και πήγαιναν στην έρημο για αυστηρότερηνηστεία για περισσότερη προσευχή Εμείς όμως οι σύγχρονοιχριστιανοί μέχρι και τη νηστεία εμπαίζουμε Ζώντας σε μία εποχήπου σκέπτεται με την κοιλιά και ενεργεί για την κοιλιά πέφτουμεκι εμείς συχνά στην παγίδα της Το φρόνημά μας είναι κοιλιακόκοσμικό αλλάζει η ποικιλία των φαγητών του Δε διαφέρουμεπολύ από τους περισσότερο κοσμικούς Κι εμείς νοιαζόμαστε ναευχαριστήσουμε τους αγαπημένους μας με μεγάλη ποικιλία φα-γητών Η διαφορά ότι είναι νηστίσιμα Κι εμείς σπαταλούμε τοχρόνο μας και το χρήμα για να ευχαριστήσουμε την αχόρταγηκοιλιά μας Και όταν χορτάσει αρχίζει και μας μιλάει για εγκρά-τεια και νηστεία Και μόλις πεινάσει τα ξεχνάει όλα αυτά ταυψηλά Ο Αδάμ στο παράδεισο της τροφής κλήθηκε από το Θεόνα νηστεύσει για να διατηρεί γνήσιο ταπεινό φρόνημα Εκείνοςπροτίμησε την παρακοή σκέφτηκε το δικό του θέλημα και όχιαυτό του θεού Του Τα αποτελέσματα γνωστά Τα γευόμαστε κα-θημερινά όλοι μας Ο Αδάμ έπρεπε να καταλάβει ότι έκανελάθος Να το ομολογήσει να το παραδεχτεί να προσπαθήσει νατο διορθώσει να ζητήσει συγνώμη από το Θεό του Δεν το έκανεόμως και έφυγε μακριά Από τότε όλους τους αιώνες η αγάπη τουθεού laquoτον κυνηγάraquo Του έστειλε προφήτες να τον κηρύξουν μετά-νοια Εκείνος όμως σκότωσε τους προφήτες του Θεού γιατί τουθύμιζαν την κατάντια του Του έστειλε κι έναν μεγάλο άντρατόσο μεγάλο που άλλη μάνα δεν γέννησε σαν κι αυτόν Τον Ιω-άννη τον Πρόδρομο Φώναζε δυνατά μέσα στην έρημο του κό-σμου Μετανοείτε ήγγικε γαρ η Βασιλεία των ουρανών Αλλάξτεζωή έφτασε η βασιλεία ετοιμαστείτε να εισέλθετε σrsquo αυτήν Κιαυτός είχε το ίδιο τέλος με τους άλλους προφήτες Φονεύτηκε απότον αμετανόητο Αδάμ Και τότε η Αγάπη του θεού εφάρμοσε ένατολμηρό σχέδιο Κατέβηκε ο ίδιος στον Αδάμ Για να μην τον τρο-μάξει έγινε όμοιος ο θεός με τον Αδάμ Του είπε το σφάλμα τουάνοιξε τα μάτια της ψυχής του του μίλησε για την πρώτη του πα-τρίδα του άνοιξε τον πόθο του νόστου του γυρισμού

Το ήξερε η αγάπη του Θεού ότι ο Αδάμ θα αγρίευε θα κοί-ταζε να εκδικηθεί να σκοτώσει Όμως το ρίσκαρε Δεν είχε άλλαπεριθώρια Αγαπούσε παράφορα τον Αδάμ Έτσι τον κατέκτησεΤον τράβηξε από το θάνατο τον Ανέστησε Τον γύρισε δοξα-σμένο πίσω στο πατρικό του σπίτι Η Μεγάλη Τεσσαρακοστήείναι μία εξαιρετική ευκαιρία για να ζήσουμε αυτό το ταξίδι τηςεπιστροφής Η μεγάλη Σαρακοστή είναι πορεία για μεταμόρ-

φωση Η μετάνοια εξάλλου μεταμορφώνει τον άνθρωπο Να μιαθαυμάσια ευκαιρία να μεταμορφώσω τις ανθρώπινες σχέσεις μουαπό κοινωνικές σε αγαπητικές Να μεταμορφώσω το επάγγελμάμου όχι για να είναι καλύτερα οργανωμένο και πιο αποδοτικόαλλά να είναι πιο ανθρώπινο Να μεταμορφώσω το γάμο μουαπό ανιαρή συνύπαρξη δύο ανθρώπων σε συνάντηση δύο προ-σώπων να μεταμορφώσω τη φιλία μου από ευκαιριακή διασκέ-δαση σε πνευματική συνοδοιπορία Η Μεγάλη Σαρακοστή είναιπερίοδος για αναζήτηση νοήματος Να δώσω νόημα στα λόγιαμου Να ανακαλύψω την ιερότητά τους ότι είναι δώρο Θεού στονάνθρωπο Μπορώ με το λόγο μου να ωφελήσω μπορώ όμως ναφέρω και μεγάλη καταστροφή Για αυτό ακριβώς και θα κριθώγια τα λόγια μου

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια ευκαιρία που δίνω στονεαυτό μου να μειώσει την υπεροψία του και να αντιληφθεί τηνάσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται Βέβαια για όλα τα πα-ραπάνω δεν μας βοηθά καθόλου ο σύγχρονος τρόπος ζωής Φυ-σικά δεν ζούμε σε laquoκλίμα Σαρακοστήςraquo Είτε είναι Σαρακοστήείτε όχι ο κόσμος που μας περιβάλλει που αποτελούμε κι εμείςαναπόσπαστο κομμάτι δεν αλλάζει Έτσι καλούμαστε να σπά-σουμε τη ζωή μας σε δύο κομμάτια το θρησκευτικό και το κο-σμικό Η σημερινή αποστασία των ανθρώπου από το Θεό πουδεν μrsquo αφήνει ανεπηρέαστο μαζί με την εκκοσμίκευση του εκ-κλησιαστικού φρονήματος με οδηγούν σε μία πραγματική σχιζο-φρένεια

Θα ήταν παράληψη μια ομιλία περί μετάνοιας να μην ανα-φερθεί σε μία προσευχή Μετανοίας τη σύντομη του Αγ Εφραίμτου Σύρου laquoΚύριε Δέσποτα της ζωής μουraquo Γιατί όμως μια απλήευχή να κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία τηςΜεγάλης Σαρακοστής Διότι λέει ο π Αλ Σμέμαν απαριθμεί μεένα μοναδικό τρόπο όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία τηςμετάνοιας και αποτελεί ένα laquoκανόνα ελέγχουraquo του προσωπικούμας αγώνα για αυτή την περίοδο Αυτός ο αγώνας θέλει να μαςαπελευθερώσει από βασικές πνευματικές ασθένειες που δεν μαςεπιτρέπουν να στραφούμε προς το Θεό Μετά από κάθε αίτησηστην προσευχή αυτή κάνουμε και μια μετάνοια-γονυκλισία Οιμετάνοιες βέβαια αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά ολόκλη-ρης της λατρείας της Μεγάλης Σαρακοστής

Στον αγώνα του ανθρώπου για μετάνοια η Εκκλησία δεν ξε-χωρίζει την ψυχή από το σώμα Ο όλος άνθρωπος απομακρύν-θηκε από το Θεόmiddot ό όλος άνθρωπος πρέπει να γυρίζει Σωτηρίακαι μετάνοια δεν είναι η περιφρόνηση του σώματος αλλά η απο-κατάστασή του ως ναού της ανθρώπινης ψυχής Η χριστιανικήάσκηση είναι αγώνας όχι κατά αλλά υπέρ του σώματος Για αυτόο όλος άνθρωπος ndash ψυχή και σώμα ndash μετανοεί Έτσι το σώμαπαίρνει μέρος στην προσευχή της ψυχής γιατί αυτή προσέρχεταιμέσα στο σώμα Οι γονυκλισίες είναι τα ψυχοσωματικά δείγματατης μετάνοιας Έτσι δικαιολογείται και η ονομασία τους Ως δείγ-ματα μετανοίας είναι ιεροτελεστίες κατrsquo εξοχήν της Μεγάλης Σα-ρακοστής που είναι περίοδος μετανοίας

Σεβαστοί πατέρες αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοίΌλοι γνωρίζουμε από προσωπική πείρα ότι η προσπάθεια να

ζήσουμε μια ζωή με το Χριστό είναι μια πραγματική μάχη και πι-θανόν να αποτυγχάνουμε αρκετές φορές Δυστυχώς δεν υπάρχεικαμία πρόοδος χωρίς την πικρή εμπειρία της αποτυχίας Μετάόμως από την οδυνηρή εμπειρία δεν υποχωρούμε αλλά ξαναγυ-ρίζουμε και πάλι από την αρχή Ο καιρός της μετανοίας είναι οχρόνος της επίγειας ζωής μας Δεν ξέρουμε πόσος θα είναιακόμη Μπορεί χρόνια πολλά μπορεί και μία στιγμή Όσο όμωςακόμα μας απομένει πρέπει να τον εξαγοράσουμε για να κερδί-σουμε τη Βασιλεία του Θεού Γιατί εκείνη η ζωή είναι αιώνιακοντά στο Χριστό Αξίζει κάθε θυσία

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ8 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ως αστραπή χρόνου συμπληρώθη-καν είκοσι ευλογημένα έτη από τηςεκλογής και ενθρονίσεως (22 Οκτω-βρίου και 2 Νοεμβρίου 1991 αντι-στοίχως) του από Χαλκηδόνος Βαρ-θολομαίου στον Αποστολικό Πα-τριαρχικό και Οικουμενικό Θρόνοτης καθαγιασμένης Κωνσταντινουπο-λίτιδος Εκκλησίας της Μητρός ΑγίαςΜεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

Πολλά θα μπορούσε να καταγρά-ψει κάποιος για την πολύκαρπη εικο-σαετή Πατριαρχία του ΟικουμενικούΠατριάρχου Βαρθολομαίου αλλά θααναφερθούμε συνοπτικά σε ορισμένααπό τα ευλογημένα έργα του που ου-δείς θα μπορούσε έστω και να δια-νοηθεί ότι θα γινόταν πραγματικό-τητα

Από του έτους 2004 διεύρυνε τηνσύνθεση της Αγίας και Ιεράς Συνό-δου του Οικουμενικού Πατριαρχείουμε ην συμμετοχή και των εκτός Τουρ-κίας Ιεραρχών του Θρόνου ενώμέχρι τότε συμμετείχαν μόνο οι Ιε-ράρχες που διαβιούν στην ΤουρκίαΤούτο επετεύχθη και με την ανοχή τηςΤουρκίας η οποία θα μπορούσε νααντιδράσει διότι οι εκτός ΤουρκίαςΙεράρχες δεν έχουν την Τουρκικήυπηκοότητα

Προ ολίγων μηνών εδόθη η Τουρ-κική υπηκοότητα σε Ιεράρχες τουθρόνου που ποιμαίνουν επαρχίες τουΠατριαρχείου στο εξωτερικό και δενήταν Τούρκος υπήκοος Αυτό ήτανπάγιο και μόνιμο αίτημα του Πα-τριάρχου Βαρθολομαίου για να υπάρ-χει η δυνατότητα σε μελλοντικήΠατριαρχική εκλογή να θέσουν υπο-ψηφιότητα για τον οικουμενικό θρό-νο Τούτο είναι καταλυτικής σημα-σίας ζήτημα για την επιβίωση τουθρόνου και στο μέλλον λόγω της λει-ψανδρίας που υπάρχει στην Πόλη

Για πρώτη φορά στα χρονικά τοΟικουμενικό Πατριαρχείο προσέ-

φυγε στο ΕυρωπαRκό Δι-καστήριο ανθρωπίνων δι-καιωμάτων και διεκδίκη-σε την επιστροφή των τίτ-λων ιδιοκτησίας (κυριότη-τας) του Ορφανοτροφεί-ου της Πριγκήπου που α-πό το 1902 νομίμως κα-τείχε και το Τουρκικόκράτος παρανόμως καιαυθαιρέτως είχε δημεύ-σει Οι τίτλοι ιδιοκτη-σίας επεστράφησαν καιεμμέσως πλην σαφώς (deFacto) αναγνωρίζεται νο-μική προσωπικότητα στο Οικουμε-νικό Πατριαρχείο αφού έχει τίτλοιδιοκτησίας ακινήτου περιουσίας καιδεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ωςlaquoφάντασμαraquo από το Τουρκικό κρά-τος το οποίο μέχρι τώρα δεν αναγνώ-ριζε νομική προσωπικότητα στοΠατριαρχείο και δήμευε αυθαιρέτωςτην περιουσία του

Ο Πατριάρχης επέτυχε σε αγαστήσυνεργασία με το Τουρκικό κράτοςνα καθιερώσει την πραγματοποίησηπροσκυνημάτων και ιερών ακολου-θιών στην Καππαδοκία την ΜικράΑσία την Ανατολική Θράκη και τοαποκορύφωμα ήταν η τέλεση θείαςλειτουργίας μετά παρέλευσης 87 ετών(1923-2010) στην ιστορική Μονή Πα-ναγίας Σουμελά (15-08-2010) στηνΤραπεζούντα του Εύξεινου ΠόντουΑκόμη και η καθιέρωση του καθηγια-σμού των υδάτων κατά τα Θεοφάνειααπό το 2003 ύστερα από δεκαετίεςμε την έγκριση του Τουρκικού κρά-τους έχει την αξία του

Κατά το έτος 2011 που συμπληρώ-νεται 40 έτη από την αναστολή λει-τουργίας της Θεολογικής Σχολής τηςΧάλκης (1971-2011) ο Πατριάρχηςέχει δηλώσει ότι θα προσφύγει στοΕυρωπαRκό Δικαστήριο ανθρωπίνωνδικαιωμάτων για να δοθεί από το

Τουρκικό κράτος η άδεια επαναλει-τουργίας της σχολής ώστε οι απόφοι-τοι αυτής να αποτελέσουν το έμψυχοδυναμικό του Πατριαρχείου

Τέλος η ίδρυση νέων Μητροπό-λεων η καθιέρωση συγκλήσεως οικο-λογικών σεμιναρίων εν Χάλκη καιδιεθνών εν πλώ συμποσίων για τηνπροστασία του φυσικού περιβάλλο-ντος η αντιμετώπιση λεπτών διορθο-δόξων ζητημάτων η σύσφιξη τηςενότητας των ορθοδόξων Εκκλησιώνμε την προοπτική λίαν συντόμως νασυνέλθει μετά από 12 αιώνες ηlaquoΑγία και Μεγάλη Σύνοδος των Ορ-θοδόξωνraquo και η πρόοδος του διαθρη-σκειακού διαλόγου έχουν καθιερώσειστην διεθνή κοινή γνώμη τον Πα-τριάρχη Βαρθολομαίο ως κορυφαίαεκκλησιαστική προσωπικότητα πουαναδεικνύει το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο στη θέση που του πρέπεικαι του αρμόζει Άνευ υπερβολήςαυτή η εικοσαετής Πατριαρχία Βαρ-θολομαίου αποτελεί την Ανάστασητου Οικουμενικού Πατριαρχείου καιδικαίως θα μπορούσε να χαρακτηρι-σθεί ως laquoΕποχή Βαρθολομαίου ΑrsquoraquoΆξιος

ΒΑΡΘΛΟΜΑΙΟΣ ΑrsquoΟ Άξιος του Οικουμενικού ΘρόνουΕπετειακή Αμφιετηρίδα Εικοσαετούς Ευκλεούςκαι Τετιμημένης Πατριαρχίας (1991 ndash 2011)

Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικόςκ Ιωάννης Ελ Σιδηράς

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Για να επιστρέψει στη Γαλιλαία ο Ιη-σούς διαλέγει τον δρόμο που πηγαίνει διαμέσου της Παλαιστίνης και γι΄αυτό διασχί-ζει την Σαμάρεια Ακολουθώντας τον δρόμοαυτόν σ΄ένα ορισμένο σημείο υπάρχει μιαπεδιάδα σχηματισμένη στον βορρά από τοόρος Εβάλ και στο νότο από το όρος Γαρι-ζείμ Λίγο πριν εισέλθουμε στην κοιλάδααυτή από την ανατολή βρισκόταν έναςτόπος ξακουστός στην ιστορία των ΕβραίωνΠατριαρχών όπου ήταν το φρέαρ τουΙακώβ κοντά στην πόλη Συχάρ

Είναι λοιπόν προς το μεσημέρι ώραέκτη Ο Ιησούς κουρασμένος και ιδρωμέ-νος από την οδοιπορία αναπαύεται κοντάστο πηγάδι Είναι μόνος γιατί οι μαθητέςπήγαν στην γειτονική πόλη να αγοράσουντρόφιμα

Από την πόλη Συχάρ έρχεται μια γυ-ναίκα Σαμαρείτισσα προς το πηγάδι για νααντλήσει νερό Ο Ιησούς της λέγει laquoΔός μουνα πιώraquo Η γυναίκα του απαντά αγέρωχαlaquoΠώς συ που είσαι Ιουδαίος ζητάς νερό απόεμένα που είμαι γυναίκα ΣαμαρείτιςraquoΠραγματικά ο Ιησούς ήταν Γαλιλαίος αλλάη γυναίκα μαντεύοντας ότι Αυτός γυρνούσεαπό την επίσκεψη του Ναού της Ιερουσα-λήμ τον θεωρεί σωστά έναν οπαδό της Ιου-δαRκής θρησκείας γι΄ αυτό θέλει να τονίσειτο ταπείνωμα ενός ανθρώπου και μάλισταενός Ιουδαίου Ο Ιησούς απαντά laquoΕάν ήξε-ρες την δωρεά του Θεού και ποιος είναιΕκείνος που σου λέγει laquoΔός μου να πιώraquo συθα τον παρακαλούσες και θα σου έδινε νερόζωντανόraquo

Η γυναίκα καταλαβαίνει ότι στα λόγιααυτά κρυβόταν μια μεγάλη αλήθεια που τηςδιαφεύγει Πάντως εμμένει ακόμα στηνυλική έννοια αν και αρχίζει να φαίνεταιυποχωρητική στον Άγνωστο laquoΚύριε δενέχεις κουβά και το πηγάδι είναι βαθύ απόπού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό Μήπωςείσαι συ μεγαλύτερος από τον πατέρα μαςΙακώβ που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιεαπό αυτό και ο ίδιος και τα παιδιά του καιτα ζώα τουraquo Αλλά ο Ιησούς της απεκρίθηlaquoΌποιος πίνει από το νερό αυτό θα διψάσεικαι πάλι Εκείνος όμως που θα πιεί από τονερό που εγώ θα του δώσω δεν θα διψάσειποτέ αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνειμια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβρύειεις ζωήν αιώνιονraquo

Για να κάνει την Σαμαρείτιδα να κατα-νοήσει τα όσα της λέγει της προσφέρει ταυ-τόχρονα και ένα laquoσημείονraquo laquoΠήγαινεφώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώraquo Στονδιφορούμενο αυτόν λόγο η γυναίκα Τουλέγει ατάραχη laquoΔεν έχω άνδραraquo Ο Χριστόςόμως ως Παντογνώστης απεκρίθη laquoΚαλάείπες ότι δεν έχεις άνδρα διότι πέντε άνδρες

επήρες και τώρα εκείνος που έχεις δεν είναιάνδρας σου Σε αυτό είπες αλήθειαraquo

Το σημείο που προσφέρει ο Ιησούςπροξενεί καλό αποτέλεσμα Η γυναίκα βλέ-ποντας να αποκαλύπτονται τα μυστικά τηςανφωνεί laquoΚύριε βλέπω ότι συ είσαι προφή-τηςraquo Αλλά η ίδια αυτή αποκάλυψη και ηαναφώνηση αναγνωρίζουν την ανωτερό-τητα Εκείνου που ανήκει στους μισητούςΙουδαίους Επομένως στην αιτία αυτού τουμίσους στρέφεται ακολούθως η ομιλία laquoΟιπατέρες μας εις το όρος τούτο ελάτρευσαντον Θεό ενώ σεις λέτε ότι στα Ιεροσόλυμαείναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύεται οΘεόςraquo Τι σκέφτεται λοιπόν Εκείνος πουείναι Προφήτης γι΄ αυτό το πανάρχαιο ζή-τημα μεταξύ Ιουδαίων και Σαμαρειτών laquoΠί-στεψέ με γυναίκα ότι έρχεται ώρα που ούτεστο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα λα-τρεύετε τον Πατέρα Σεις λατρεύετε εκείνοπου δεν ξέρετε εμείς λατρεύουμε εκείνο πουξέρουμε διότι η σωτηρία έρχεται από τουςΙουδαίους Αλλά έρχεται ώρα και μάλισταήλθε ήδη που οι αληθινοί προσκυνηταί θαλατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά καιαληθινά διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας ναείναι εκείνοι που τον λατρεύουν Ο Θεόςείναι πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουνπρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά καιαληθινά Στο εξής η λατρεία του Θεού δεν θαδεσμεύεται ούτε στο όρος Γαριζείμ ούτε στολόφο της Ιερουσαλήμ ούτε σε κανένα άλλομέρος της γης αλλά στις μόνες συνθήκες ναγίνεται laquoΕν πνεύματι καί αληθείαraquo

Σ΄ αυτό το σημείο η γυναίκα διαπιστώ-νει ότι βρίσκεται σε μια άγνωστη σφαίραΟύτε Γαριζείμ ούτε Ιερουσαλήμ αλλά

πνεύμα και αλήθεια Τι κόσμος όμως είναιαυτός

Βέβαια αυτός ο κόσμος δεν είναι περιο-ρισμένος και φλύαρος στον οποίο φιλονι-κούν οι Σαμαρείτες με τους Ιουδαίους Ηγυναίκα διαισθάνεται ότι όλα αυτά τα οποίατης λέγει ο Άγνωστος άνδρας είναι μελλο-ντικά οράματα που θα τα απολαύσουνπραγματοποιημένα μόνο στις μέρες τουΜεσσίου Οι Σαμαρείτες πράγματι περίμε-ναν τον Μεσσία τον οποίο φαντάζοντανσαν αναμορφωτή που θα διαλύσει όλες τιςαμφιβολίες θα τακτοποιήσει όλες τις δια-φορές και θα αποκαταστήσει για χίλια χρό-νια μετά τον θάνατό του ένα ευτυχισμένοβασίλειο

Ενώ ο Ιησούς ανταλάσσει τα τελευταίαλόγια με τη Σαμαρείτιδα οι μαθητές Τονπλησιάζουν επιστρέφοντας από την πόλημε τις αγορασμένες τροφές Όταν έπειτα ηγυναίκα ακούει από τον Ιησού την δήλωσηότι Αυτός είναι ο Μεσσίας εμβρόντητη δεντολμά να απαντήσει αλλά αφήνει την υδρίατης στο πηγάδι τρέχει στην πόλη και σεόσους συναντά φωνάζει laquoΕλάτε να ιδήτεέναν που μου είπε όλα όσα έκανα Μήπωςείναι αυτός ο Χριστόςraquo

Παράλληλα οι μαθητές Τον παρακα-λούσαν προσφέροντάς Του τα αγορασμένατρόφιμα λέγοντας laquoΡαββί φάγεraquo Ο Ιη-σούς σε απάντηση συνεχίζει με αυτούς τηνμεταφορά του πνευματικού ύδατος που χρη-σιμοποίησε με την γυναίκα Αυτός τρέφεταιμε πνευματική τροφή που είναι να κάνει τοθέλημα Εκείνου που Τον έστειλε στονκόσμο Ο Χριστός είναι ο laquoγεωργόςraquo ενόςπνευματικού θερισμού

Η πολυλογία της γυναίκας έκανε ναβγουν από τα σπίτια τους πολλοί Σαμαρεί-τες και να πάνε στο φρέαρ να δουν τον Ιου-δαίο Προφήτη Θα σαγηνεύθηκαν από ταπρώτα Του λόγια γιατί Τον προσκάλεσαννα παραμείνει μαζί τους αρκετό διάστημαΚαι όμως ήταν Σαμαρείτες δηλαδή εκείνοιπου κανονικά προτιμούσαν να ραβδοκοπή-σουν μέχρις αίματος ή ακόμα να φονεύσουντους Ιουδαίους που περνούσαν από τηνχώρα τους και αργότερα να αρνηθούν τηνφιλοξενία στους μαθητές του Ιησού Αυτήτη φορά οι Σαμαρείτες της Συχάρ υπήρξανφιλόφρονες και ο Ιησούς δέχτηκε την πρό-σκληση laquoκαι έμεινε εκεί δύο ημέρες Καιπολύ περισσότεροι επίστευσαν έπειτα απόόσα τους είπε εις δε την γυναίκα έλεγαν laquoΟλόγος που πιστεύομεν δεν είναι πλέον ταόσα μας είπες αλλά διότι Τον ακούσαμεεμείς οι ίδιοι και ξέρουμε ότι αυτός είναιαληθινά ο Σωτήρ του κόσμου ο Χριστόςraquo

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΣ(Ιω 4 1-42)

του Γεώργιου Καψάλη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 4: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 5Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣάλλος άνθρωπος ανακαινισμέ- νος Η θαυματουργή μετάνοιαέχει επιτελέσει ξανά το σωτήριο έργο της Ότι τον δικαίωσε οΘεός σημαίνει ότι τον συγχώρεσε Αυτή η συγχώρηση είναι πηγήμεγάλης και αληθινής χαράς μιας χαράς Αναστάσιμης Γιατί ημετάνοια είναι η πνευματική ανάσταση του ανθρώπου Το ομολο-γεί ο ίδιος ο Θεός για τον άσωτο Ήταν νεκρός και αναστήθη-κε Το βλέπουμε και στον αμαρτωλό παραλυτικό της Καπερ-ναούμ Η Δεύτερη Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη στονΑγ Γρηγόριο του Παλαμά και το Ευαγγέλιο σε ένα παράλυτοΤι είναι πιο εύκολο λεέο ο Χριστός στους παρευρισκόμενους ναπω σου συγχωρούνται οι αμαρτίες ή σήκω και περπάτα Ο Υιόςτου Ανθρώπου έχει την εξουσία να συγχωρεί και να θεραπεύειαυτόν που πραγματικά το θέλει Ο Αγ Γρηγόριος ο Παλαμάς ερ-μηνεύοντας το λόγο του Χριστού προς τον παραλυτικό Τέκνοναφέονταί σοι αι αμαρτίαι σου λέγει Τι μακάρια ονομασία τέ-κνον ακούει αυτή την προσφώνηση και γίνεται υιός του ουράνιουΠατέρα και προσκολλάται στον αναμάρτητο Θεό καθώς έγινεκαι αυτός αναμάρτητος με την άφεση των αμαρτιών του Η μετά-νοια για άλλη μια φορά σώζει

Μεγάλο υπόδειγμα μετανοίας προβάλλει η Εκκλησία μας τηνΠέμπτη Κυριακή των Νηστειών την πανοσία Μαρία την Αιγύ-πτια Η πρώην μεγάλη πόρνη της Αλεξάνδρειας γίνεται η μεγα-λύτερη ασκήτρια όλων των αιώνων φωτεινό παράδειγμα γιαόλους τους μετανοημένους Παρόμοιο και το παράδειγμα τηςαμαρτωλής γυναίκας της Μ Τετάρτης που ήλθε να αλείφει μεμύρα τα πόδια του Ιησού να τα πλύνει με τα δάκρυα της και νατα σκουπίσει με τα μαλλιά της Εμπνευσμένη από το μέγεθος τηςμετανοίας της πόρνης γυναικός γράφει η μεγάλη υμνωδός Κασ-σιανή το τροπάριο της και κράζει μαζί με κάθε ψυχή Πολλά ταπλήθη των αμαρτημάτων μου ποιός μπορεί να τα εξιχνιάσει ψυ-χοσώστα Σωτήρ μου Εκείνη τη βραδιά που η αμαρτωλή προσφέ-ρει στα πόδια του Χριστού το βάρος των αμαρτημάτων της οπροδότης μαθητής προσφέρει laquoστα πόδιαraquo των Ιουδαίων του Συ-νεδρίου την προδοσία Η βυθισμένη στην αμαρτία γυναίκα βρήκετη σωτηρία της με τη μετάνοια Ήταν στο σκοτάδι και ήρθε τοφως Ο μαθητής προδότης ήταν στο φως και προτίμησε το σκο-τάδι Έχασε τη σωτηρία με την αμετανοησία του Γιατί δεν ήτανμετάνοια η αυτοκτονία του Δεν αρκεί που κατάλαβε το λάθοςτου και πέταξε τα τριάκοντα αργύρια Ο Ιούδας δεν βρήκε τη δύ-ναμη να επιστρέψει Δεν θέλησε να γευθεί το μέγεθος της φιλαν-θρωπίας του δασκάλου και Θεού Του Τον είδε να συγχωρεί τηνπόρνη και τον Ζακχαίο Τον άκουσε να αποκαλεί ξανά υιό τουτον άσωτο Η θέση του Ιούδα ήταν στα πόδια του Χριστού Νακλαίει γοερά για το αμάρτημά του Και ο Χριστός πάνω εκεί στοΣταυρό να του υπόσχεται πως από σήμερα θα βρίσκεται μαζί τουστον Παράδεισο Ο Ιούδας έχασε τη σωτηρία και η Εκκλησία τουΑγίου Ιούδα του Ισκαριώτη Τρεις σταυροί υψώνονται στον Γολ-γοθά Ο αναμάρτητος εν μέσω δύο κακουργών ληστών Ο σταυ-ρός γίνεται ζυγαριά Τον έναν ληστή εξαιτίας του βάρους τηςβλασφημίας του τον κατέβασε στον άδη ενώ τον άλλον που με-τανόησε τον ξαλάφρωσε από το φορτίο των αμαρτιών και τουχάρισε τον παράδεισο Η θέση του εσταυρωμένου ανάμεσα στουςδύο ληστές αποτελεί εικόνα της μελλούσης κρίσεως κατά τουςΆγιους Πατέρες Όταν όλοι θα σταθούμε μπροστά στο Βήμα τουμεγάλου Κριτού εκείνοι που μετανόησαν θα πάνε στα δεξιά μαζίμε τον άγιο ληστή Ο Χριστός σώζει τους μετανοούντες Οι αμε-τανόητοι θα μείνουν μακριά Γιατί οι ίδιοι επέλεξαν αυτή τη θέσηΕνώπιον του Θεού όλοι είμαστε ένοχοι Δεν μας καταδικάζειόμως η αμαρτία μας Μας καταδικάζει η αμετανόητη εμμονή στηναμαρτία Ο ληστής δεν πρόλαβε να εξασκήσει την αρετή πάνωστη γη Πάνω στο σταυρό όμως μετέωρος μεταξύ ουρανού καιγης πρόλαβε να κατακτήσει τις μεγάλες αρετές την πίστη τη με-

τάνοια την αγάπη Πίστεψε στη θεότητα του Χριστού μετανόησεεξομολογήθηκε κάλεσε σε μετάνοια και τον άλλο ληστή προσευ-χήθηκε με πίστη και ελπίδα Τα λόγια του αγίου ληστή συγκλονί-ζουν την ψυχή κάθε φορά που προσέρχεται μπροστά στο άγιοΔισκοπότηρο Μνήσθητί μου Κύριε εν τη βασιλεία Σου

Η Πέμπτη της πέμπτης εβδομάδας των Νηστειών ονομάζεταιΠέμπτη του Μεγάλου κανόνος Είναι ένα αξιόλογο έργο του ΑγΑνδρέα επισκόπου Κρήτης και αποτελεί ένα θρήνο του Αδάμ γιααυτά που είχε κι έχασε Οι μορφές που προβάλλονται είναι φω-τεινά παραδείγματα μετανοίας ο ληστής που φωνάζει δυνατά τοlaquoΜνήσθητίraquo ο Πέτρος που κλαίει πικρά για την τριπλή άρνηση οτελώνης που κράζει λύτρωσε με Σωτήρα η πόρνη που δακρύζειη Χαναναία που θρηνεί ελέησον με Κύριο Υιέ Δαβίδ Περισσό-τερες όμως είναι οι μορφές της Παλαιάς Διαθήκης Ο προφητά-ναξ Δαβίδ ο πρόγονος του Χριστού δίπλα κάποτε αμάρτησεΤοξεύτηκε από τα βέλη της μοιχείας και νικήθηκε από το δόρυτου φόνου Αλλά όμως έδειξε και τη μετάνοια διπλή Στο ξεχεί-λισμα της ψυχής του ο θερμός πόθος του για το έλεος του ΘεούΣοι μόνον ήμαρτον και το πονηρόν ενώπιόν Σου εποίησα Ο βα-σιλιάς Μανασσής λάτρευσε είδωλα έστεισε ονοιώματα ψεύτικωνθεών θανάτωσε προφήτες Στο τέλος όμως μετανόησε ειλικρινάκαι επέστεψε στον αληθινό Θεό laquoΚύριε επλήθυναν αι ανομίαιμου και ουκ ειμί άξιος ατενίσαι και ιδείν το ύψος του ουρανούraquoΟι Νινευίτες οι κάτοικοι δηλαδή της πόλης Νινευή κάποτε αμάρ-τησαν βαρύτατα Τότε έστειλε ο Θεός σε αυτούς τον προφήτηΙωνά για να κηρύξει μετάνοια και εκήρυξε και είπε ότι σε τρειςμέρες η πόλις θα καταστραφεί Και επίστευσαν εκείνοι στο Θεόκαι μετανόησε ο Θεός για την τιμωρία τους και σωθήκανε Κι ολαός Ισραήλ αχάριστη διάθεση συχνά έδειχνε προς το Θεό Γιατίαπό το θείο μάνα προτίμησε τη φιλήδονη λαιμαργία Πολλέςφορές αγανάκτησαν εναντίον του Θεού και έδειξαν προτίμησηπρος τη γη της Αιγύπτου από τη γη της επαγγελίας όταν έφθασανστη γη της επαγγελίας συχνά ξεχνούσαν τον αληθινό Θεό και λά-τρευαν τα είδωλα των γειτονικών λαών Κάθε φορά όμως που με-τανοούσαν ερχόταν η χάρις του Θεού για να τους ενισχύσει Καιο Σαμψών ο Κριτής του Ισραήλ νικήθηκε από τη φιληδονία καιεπεθύμησε αλλόφυλες γυναίκες Κυριευμένος από έρωτα προςτη Δαλιδά τηα αποκάλυψε την πηγή της δυνάμεώς του Έτσιέχασε τη δύναμή του όταν του έκοψαν τις τρίχες της κεφαλής τουΖώντας όμως φυλακισμένος από τους εχθρούς μετανόησε ανέ-κτησε πάλι τη δύναμή του γκρέμισε το ναό τους σκότωσε χιλιάδεςεχθρούς και σκοτώθηκε και αυτός μαζί τους

Μιμήσου ψυχή μου των δικαίων τις φιλόθεες πράξεις κι από-φυγε τις αμαρτίες των πονηρών Ψυχή μου ψυχή μου ανάστα τικαθεύδεις Πώς θα βοηθήσουμε όμως την ψυχή να ξυπνήσει απότο λήθαργο της Να σηκωθεί να μετανοήσει να αρχίσει εργασίαγια τη σωτηρία της Χρειάζεται κατά αρχάς μας λέει ο γέρονταςΜωυσής ο Αγιορείτης να ξαποστάσει από το κυνηγητό της ηδο-νής να στραφεί προς τα εντός της να κινηθεί από το κουτσομπο-λιό των πάντων στη συνομιλία με τον εαυτό της Χρειάζεταιπερισυλλογής αυστηρός αυτοέλεγχος επιείκεια και κατανόησητων άλλων Πρέπει να παραδεχτούμε την αμαρτωλότητά μας Ναθελήσουμε γενναία ηρωικά να αναχωρήσουμε από την αμαρτίαμας Να μην κρατούμε μαζί της παλιούς συνδέσμους Η μετάνοιαδεν έχει σχέση με την επιφάνεια αλλά με το βάθος Δεν στηρίζε-ται μόνο στα λόγια αλλά και στις πράξεις Μετανοεί ο χριστιανόςκαι εξομολογείται με καρδιά συντετριμμένη και πνεύμα τεταπει-νωμένο Ομολογεί την αδυναμία του και αυτό δεν είναι ήττα αλλάνίκη Ο Αδάμ έχασε τον παράδεισο από την αμετανοησία τουΌχι λόγω της συγκεκριμένης αμαρτίας αλλά λόγω των δικαιολο-γιών του

Αν παραδεχόταν το σφάλμα του και ζητούσε συγνώμη θα

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ6 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

έμενε στον παράδεισο Η δύναμη της συ-γνώμης μεγάλη Το έλεος του Θεού ακόμημεγαλύτερο Η μετάνοια όμως θα πρέπεινα υπάρξει σε αυτή τη ζωή Τώρα είναι οκαιρός της μετάνοιας Ας μη το αναβάλ-λουμε Η αναβλητικότητα είναι ένα από ταπιο πονηρά παιχνίδια του δαίμονα Τοάλλο πονηρό παιχνίδι του είναι η από-γνωση Και ενώ πριν την αμαρτία σουαποκαλούσε το Θεό φιλάνθρωπο μετάτην αμαρτία τον αποκαλεί σκληρόΎστερα έρχεται και σοι λέει αφού συνέ-χεια πέφτεις στα ίδια και τα ίδια ποιος ολόγος να βάλλεις μετάνοια Μην τρομά-ξεις φωνάζει ο Αγ Ιωάννης της Κλίμα-κας μην τρομάξεις όταν πέφτεις κάθεμέρα και μην εγκαταλείψεις τον αγώνασου Αντίθετα να στέκεσαι ανδρεία όσοείναι ακόμη πρόσφατο και ζεστό τοτραύμα τόσο ευκολότερα θεραπεύεταιΕνώ πολλά τραύματα που εχρόνισαν είναιανίατα Στο Θεό όλα είναι δυνατά Έκα-νες το αμάρτημα αμέσως να θρηνήσειςγια αυτό Τίποτε δεν υπάρχει ίσο ή ανώ-τερο από τους οικτιρμούς του Θεού Γιααυτό όποιος απελπίζεται καταδικάζειμόνος του τον εαυτό του Σημείο της πραγ-ματικής και επιμελούς μετανοίας είναι τονα θεωρούμε τον εαυτό μας άξιο για όλεςτις θλίψεις που μας συμβαίνουν και γιαακόμη περισσότερες Η μετάνοια δενείναι απόφαση στιγμής μια προσωρινήαλλαγή μια ηθική διόρθωση Είναι τρόποςζωής προσανατολισμένος προς το Χριστόκαι το θέλημά Του

Μετάνοια είναι η ελεύθερη επιλογήνα αρέσουμε στο Θεό και όχι στον κόσμοΚαι όταν νιώσουμε ότι ξεφύγαμε από τοδρόμο Του και χαθήκαμε να βάζουμε με-τάνοια και μια καινούρια αρχή Πάνω σεαυτόν τον αγώνα να μας βρει και να μαςκαλέσει κοντά Του Πολύ αναπαύομαι μετην εικόνα που περιγράφει κάποιος άγιοςγια τον μετανοούντα Είναι σαν ένα μικρόπαιδάκι που μόλις έμαθε να περπατά καιπροσπαθεί να ανέβει μία σκάλα Ανεβαί-νει το πρώτο σκαλοπάτι και πέφτει Δενμένει όμως εκεί Προσπαθεί ξανά Καιπάλι πέφτει και πάλι προσπαθεί Ώσπουτο βλέπει από ψηλά ο Πατέρας του κατε-βαίνει το παίρνει στην αγκαλιά Του καιτο ανεβάζει Πάνω στη μετάνοια θέλει ναμας βρει ο Θεός για να μας ανεβάσει μαζίΤου στα δεξιά του θρόνου Του

Μόνος του ο άνθρωπος είναι αδύ-ναμος να τα καταφέρει Έτσι συνδράμειουσιαστικά ο Χριστός Όσο αγαπάμε τοΧριστό τόσο μισούμε την αμαρτία Όσοαποστρεφόμαστε την αμαρτία αδειάζουμεκαι γινόμαστε κενοί (άδειοι) Τότε γεμί-ζουμε με τον Χριστό και γινόμαστε και-νούριοι Τα άγια Μυστήρια και ιδιαίτερα

η Θεία Ευχαριστία μας ενώνει μαζί Τουμας κάνει αθάνατους Όμως της ΘείαςΚοινωνίας πρέπει να προηγηθεί η μετά-νοια και η συμφιλίωση με όσους έβλαψα ήθέλησαν αυτοί να με βλάψουν Δεν είναι οσυνάνθρωπος εχθρός Είναι η ευκαιρίαμου να προσευχηθώ για αυτόν που με επι-βουλεύεται και γιατί όχι η ευλογία που μουδίνει ο Θεός να βοηθήσω έναν άλλο άν-θρωπο να έλθει στη μετάνοια Έχουμε κα-ταλάβει στα αλήθεια πως η μετάνοια μαςαφορά όλους και περισσότερο εμάς πουνομίζουμε ότι είμαστε κοντά στην Εκκλη-σία Μετανοήσαμε παλαιότερα για κά-ποια βαριά μας αμαρτήματα και από τότεζούμε μέσα στην αυταρέσκειά μας νομί-ζοντας πως η μετάνοια αφορά όλους τουςάλλους εκτός από εμάς Η μετάνοια είναισταυρική πορεία Μας το υπενθυμίζει ηαγία Εκκλησία μας με την Τρίτη Κυριακήτων Νηστειών την Κυριακή της Σταυρο-προσκυνήσεως Με τη μετάνοια συμμετέ-χουμε στο Σταυρό του ΧριστούΣταυρωνόμαστε μαζί Του και ενόσω κα-νείς σταυρώνεται δια της μετάνοιας ανα-σταίνεται και αισθάνεται ότι μπαίνει στηΒασιλεία του Θεού Αλλιώς είμαστεαπλώς θεατές Απλώς κοινωνούμε Σώμακαι Αίμα Χριστού χωρίς τη διάθεση ναπεθάνει ο παλαιός άνθρωπος Και ενώεπιθυμούμε να ενωθούμε με το Χριστόστη ζωή μας κοιτάζουμε πως θα ξεγλι-στρήσουμε από δύσκολες καταστάσειςπως θα αποφύγουμε τον πόνο και τονκόπο πως θα ευχαριστηθούμε πως να μηνπάθουμε πολλά όμως δεν έχει σχέση με τοΧριστό Αυτή τη ζωή κάνουν και οι άνθρω-ποι του κόσμου Σε τι διαφέρουμε από αυ-τούς Ότι πιστεύουμε στο Θεό Μα και οΦαρισαίος της παραβολής του Τελώνουκαι του Φαρισαίου και ο μεγάλος αδελφόςτης παραβολής του Ασώτου στο Θεό πι-στεύανε Η Βασιλεία των Ουρανών τουςενδιέφερε μετάνοια όμως δεν είχανε Δενείναι δύσκολο να πας στην Εκκλησία Αντο καλοσκεφτείς δεν στοιχίζει Το δύ-σκολο είναι να μετανοήσεις Μη φέρεις ωςδικαιολογία θέλω να μετανοήσω αλλά δεμπορώ Πες το στο Χριστό laquoΚύ- ριε κάνεμε αυτό που πρέπει να είμαι κι άλλαξε μεόποιο κι αν είναι το τίμημαraquo Όταν θαέχουμε ξεστομίσει αυτά τα λό-για θα πρέ-πει να είμαστε προετοιμασμένοι να ταακούσει ο Θεός Και είναι λόγια επικίν-δυνα

Η αγάπη του Θεού είναι αμείλικτη ΟΘεός επιθυμεί πολύ δυνατά τη σωτηρίαμας Κι ο Θεός όπως λέγει ο Ποιμήν τουΕρμά δε θα μας αφήσει ώσπου να σπά-σουν η καρδιά και τα κόκαλά μας Ο ΑγΙωάννης της Κλίμακας λέει ότι η μετάνοιαδεν χαρίζεται Καθαρά πράγματα Το

πνεύμα της μετάνοιας είναι πνεύμα ουσια-στικό Είναι το Πνεύμα των Αγίων Απο-στόλων των μαρτύρων Ο ΑπόστολοςΠαύλος μας καλεί σε μετάνοια με ολό-κληρη τη ζωή του Θρηνεί για τον πρότεροβίο του μετανοεί αγωνίζεται πεθαίνει οπαλιός Σαούλ και φωνάζει στον καθέναμας laquoΖω δε ουκέτι εγώ ζει δε εν εμοίΧριστόςraquo έπαψα δηλαδή να ζω εγώ ζεισε μένα ο ίδιος ο Χριστός Αυτή είναι ηζωή της μετάνοιας

Το ίδιο βλέπουμε και στους μάρτυρεςΚαι για να μείνουμε στην επικαιρότητατων ημερών αφού πλησιάζει η 25Η Μαρ-τίου ας στραφεί η σκέψη μας στους ΑγΝεομάρτυρες της Τουρκοκρατίας Πάραπολλοί απrsquo αυτούς τούρκεψαν είτε με τηβία είτε με ξεγέλασμα είτε γιατί δείλια-σαν Και γίνανε μωχαμετάνοι όπως λέει οΦώτης ο Κόντογλου υμνώντας τη δόξα τωνΝεομαρτύρων Συλλογισμένοι σε ποι-α με-γάλη αμαρτία είχανε πέσει κλαίγανε με-τανοούσαν εξομολογούνταν Δεν τουςχωρούσε ο τόπος Ζούσαν με προσευχήκαι νηστεία αγρυπνώντας τις νύχτες γιατη συμφορά που τους βρήκε Παρακαλού-σαν τους Αγίους στα ξωκλήσια να τουςφωτίσουν να βρουν τη σωτηρία τουςΌταν ερχόταν ο καιρός έβγαι- ναν μπρο-στά στον Καυδή και φώναζαν μrsquo όλη τη δύ-ναμη της ψυχής τους Χριστιανόςγεννήθηκα και χριστιανός θα αποθάνωΝέοι άνθρωποι παλικάρια πάνω στοάνθος της νιότης πηγαίνανε να παραδο-θούν πρόθυμα στο όνομα του ΧριστούΝέες κοπέλες που αντί για αρραβωνιά-σματα και ξεφαντώματα σφαζότανε σαντrsquo αρνιά Η γενιά η δική μας συνεχίζει οΚόντογλου η μοιχαλίς και αμαρτωλός αςκάνει τον έξυπνο εκεί που δεν χωρά καμιάεξυπνάδα ας περιπαίζει εκείνους που δώ-σανε το αίμα τους για την πίστη του Χρι-στού με την ελπίδα της αιώνιας ζωής

Θα έρθει μέρα που θα δώσει απολο-γία και σε τούτο τον κόσμο και στον άλ-λον και τότε θα καταλάβει σε τι σκοτάδιβρισκότανε Εμείς οι σημερινοί πονηρεμέ-νοι άνθρωποι φροντίζουμε μονάχα για τηνκαλοπέραση του κορμιού μας και γιατούτο η ψυχή μας έχασε την ευαισθησίατης μrsquo όλα τα πνευματικά γιατρικά πουλέμε πως έχουμε Και γιrsquo αυτό περιφρο-νούμε και τους λέμε ανόητους μικρόμυα-λους που δεν κοιτάζουνε το υλικό συμ-φέρον αλλά κάνουνε θυσίες για κάποιουςίσκιους που λέγονται αθάνατη ζωή και βα-σιλεία των Ουρανών Πραγματικά πο-λύεύστοχη η εξήγηση του Φώτη Κόντογλουγια την αμετανοησία των συγχρόνων Ελ-λήνων Μας πονά αλλά αυτή είναι η πραγ-ματικότητα Αν θέλεις να είσαι χριστιανόςθα μαρτυρήσεις Ας μη βιαστού-με να

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 7Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣπούμε τότε έτσι ήταν τα χρόνια ήταν οι διωγμοί τα μαρτύριαΤώρα άλλαξαν τα πράγματα Τα πράγματα μπορεί να άλλαξαναλλά το φρόνημα παραμένει το ίδιο Αυτό που ο Χριστός παρέ-δωσε με τη ζωή του και το σταυρικό του θάνατο Δεν χρησιμοποιείκανείς το Χριστό λέει άλλος σύγχρονος γέροντας για να ζήσεικάποια άλλη ζωή αλλά απαρνείται τα πάντα σαν πεθαίνει για ναβρει το Χριστό και τότε τα βρίσκει όλα Πολύ φοβούμε ότι δεν τοκαταλάβαμε σε βάθος όλο το πνεύμα της μετανοίας Γιrsquo αυτό καιδεν μπορούμε να χαρούμε σαν χριστιανοί Γιrsquo αυτό και αυτή τηνπερίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής δεν μπορούμε να την αγα-πήσουμε και να την περάσουμε και στον υπόλοιπο χρόνο Όληαυτή την περίοδο έχουμε τη δυνατότητα μαζί με τους άλλουςαδελφούς να νηστεύσουμε Να νηστεύσουμε ως προς τις τροφέςαλλά και ως προς τα πάθη Διπλή νηστεία υλική και πνευματικήΑς μην κοιτάζουμε εάν νηστεύουν όλοι τι κάνουν οι άλλοι Αςανοίξουμε την καρδιά μας και ας τους βάλλουμε μέσα ας τουςσυγχωρέσουμε Ας βοηθήσουμε εκείνους που πάσχουν και κυ-ρίως ας μυηθούμε στο όλο πνεύμα που περιέχεται μέσα στα εκ-κλησιαστικά βιβλία στις ακολουθίες στα τροπάρια στααναγνώσματα αυτής της περιόδου

Πολλοί ασκητές τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στηναρχή της Τεσσαρακοστής άφηναν το μοναστήρι τους γιατί το θε-ωρούσαν καλοζωία και πήγαιναν στην έρημο για αυστηρότερηνηστεία για περισσότερη προσευχή Εμείς όμως οι σύγχρονοιχριστιανοί μέχρι και τη νηστεία εμπαίζουμε Ζώντας σε μία εποχήπου σκέπτεται με την κοιλιά και ενεργεί για την κοιλιά πέφτουμεκι εμείς συχνά στην παγίδα της Το φρόνημά μας είναι κοιλιακόκοσμικό αλλάζει η ποικιλία των φαγητών του Δε διαφέρουμεπολύ από τους περισσότερο κοσμικούς Κι εμείς νοιαζόμαστε ναευχαριστήσουμε τους αγαπημένους μας με μεγάλη ποικιλία φα-γητών Η διαφορά ότι είναι νηστίσιμα Κι εμείς σπαταλούμε τοχρόνο μας και το χρήμα για να ευχαριστήσουμε την αχόρταγηκοιλιά μας Και όταν χορτάσει αρχίζει και μας μιλάει για εγκρά-τεια και νηστεία Και μόλις πεινάσει τα ξεχνάει όλα αυτά ταυψηλά Ο Αδάμ στο παράδεισο της τροφής κλήθηκε από το Θεόνα νηστεύσει για να διατηρεί γνήσιο ταπεινό φρόνημα Εκείνοςπροτίμησε την παρακοή σκέφτηκε το δικό του θέλημα και όχιαυτό του θεού Του Τα αποτελέσματα γνωστά Τα γευόμαστε κα-θημερινά όλοι μας Ο Αδάμ έπρεπε να καταλάβει ότι έκανελάθος Να το ομολογήσει να το παραδεχτεί να προσπαθήσει νατο διορθώσει να ζητήσει συγνώμη από το Θεό του Δεν το έκανεόμως και έφυγε μακριά Από τότε όλους τους αιώνες η αγάπη τουθεού laquoτον κυνηγάraquo Του έστειλε προφήτες να τον κηρύξουν μετά-νοια Εκείνος όμως σκότωσε τους προφήτες του Θεού γιατί τουθύμιζαν την κατάντια του Του έστειλε κι έναν μεγάλο άντρατόσο μεγάλο που άλλη μάνα δεν γέννησε σαν κι αυτόν Τον Ιω-άννη τον Πρόδρομο Φώναζε δυνατά μέσα στην έρημο του κό-σμου Μετανοείτε ήγγικε γαρ η Βασιλεία των ουρανών Αλλάξτεζωή έφτασε η βασιλεία ετοιμαστείτε να εισέλθετε σrsquo αυτήν Κιαυτός είχε το ίδιο τέλος με τους άλλους προφήτες Φονεύτηκε απότον αμετανόητο Αδάμ Και τότε η Αγάπη του θεού εφάρμοσε ένατολμηρό σχέδιο Κατέβηκε ο ίδιος στον Αδάμ Για να μην τον τρο-μάξει έγινε όμοιος ο θεός με τον Αδάμ Του είπε το σφάλμα τουάνοιξε τα μάτια της ψυχής του του μίλησε για την πρώτη του πα-τρίδα του άνοιξε τον πόθο του νόστου του γυρισμού

Το ήξερε η αγάπη του Θεού ότι ο Αδάμ θα αγρίευε θα κοί-ταζε να εκδικηθεί να σκοτώσει Όμως το ρίσκαρε Δεν είχε άλλαπεριθώρια Αγαπούσε παράφορα τον Αδάμ Έτσι τον κατέκτησεΤον τράβηξε από το θάνατο τον Ανέστησε Τον γύρισε δοξα-σμένο πίσω στο πατρικό του σπίτι Η Μεγάλη Τεσσαρακοστήείναι μία εξαιρετική ευκαιρία για να ζήσουμε αυτό το ταξίδι τηςεπιστροφής Η μεγάλη Σαρακοστή είναι πορεία για μεταμόρ-

φωση Η μετάνοια εξάλλου μεταμορφώνει τον άνθρωπο Να μιαθαυμάσια ευκαιρία να μεταμορφώσω τις ανθρώπινες σχέσεις μουαπό κοινωνικές σε αγαπητικές Να μεταμορφώσω το επάγγελμάμου όχι για να είναι καλύτερα οργανωμένο και πιο αποδοτικόαλλά να είναι πιο ανθρώπινο Να μεταμορφώσω το γάμο μουαπό ανιαρή συνύπαρξη δύο ανθρώπων σε συνάντηση δύο προ-σώπων να μεταμορφώσω τη φιλία μου από ευκαιριακή διασκέ-δαση σε πνευματική συνοδοιπορία Η Μεγάλη Σαρακοστή είναιπερίοδος για αναζήτηση νοήματος Να δώσω νόημα στα λόγιαμου Να ανακαλύψω την ιερότητά τους ότι είναι δώρο Θεού στονάνθρωπο Μπορώ με το λόγο μου να ωφελήσω μπορώ όμως ναφέρω και μεγάλη καταστροφή Για αυτό ακριβώς και θα κριθώγια τα λόγια μου

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια ευκαιρία που δίνω στονεαυτό μου να μειώσει την υπεροψία του και να αντιληφθεί τηνάσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται Βέβαια για όλα τα πα-ραπάνω δεν μας βοηθά καθόλου ο σύγχρονος τρόπος ζωής Φυ-σικά δεν ζούμε σε laquoκλίμα Σαρακοστήςraquo Είτε είναι Σαρακοστήείτε όχι ο κόσμος που μας περιβάλλει που αποτελούμε κι εμείςαναπόσπαστο κομμάτι δεν αλλάζει Έτσι καλούμαστε να σπά-σουμε τη ζωή μας σε δύο κομμάτια το θρησκευτικό και το κο-σμικό Η σημερινή αποστασία των ανθρώπου από το Θεό πουδεν μrsquo αφήνει ανεπηρέαστο μαζί με την εκκοσμίκευση του εκ-κλησιαστικού φρονήματος με οδηγούν σε μία πραγματική σχιζο-φρένεια

Θα ήταν παράληψη μια ομιλία περί μετάνοιας να μην ανα-φερθεί σε μία προσευχή Μετανοίας τη σύντομη του Αγ Εφραίμτου Σύρου laquoΚύριε Δέσποτα της ζωής μουraquo Γιατί όμως μια απλήευχή να κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία τηςΜεγάλης Σαρακοστής Διότι λέει ο π Αλ Σμέμαν απαριθμεί μεένα μοναδικό τρόπο όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία τηςμετάνοιας και αποτελεί ένα laquoκανόνα ελέγχουraquo του προσωπικούμας αγώνα για αυτή την περίοδο Αυτός ο αγώνας θέλει να μαςαπελευθερώσει από βασικές πνευματικές ασθένειες που δεν μαςεπιτρέπουν να στραφούμε προς το Θεό Μετά από κάθε αίτησηστην προσευχή αυτή κάνουμε και μια μετάνοια-γονυκλισία Οιμετάνοιες βέβαια αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά ολόκλη-ρης της λατρείας της Μεγάλης Σαρακοστής

Στον αγώνα του ανθρώπου για μετάνοια η Εκκλησία δεν ξε-χωρίζει την ψυχή από το σώμα Ο όλος άνθρωπος απομακρύν-θηκε από το Θεόmiddot ό όλος άνθρωπος πρέπει να γυρίζει Σωτηρίακαι μετάνοια δεν είναι η περιφρόνηση του σώματος αλλά η απο-κατάστασή του ως ναού της ανθρώπινης ψυχής Η χριστιανικήάσκηση είναι αγώνας όχι κατά αλλά υπέρ του σώματος Για αυτόο όλος άνθρωπος ndash ψυχή και σώμα ndash μετανοεί Έτσι το σώμαπαίρνει μέρος στην προσευχή της ψυχής γιατί αυτή προσέρχεταιμέσα στο σώμα Οι γονυκλισίες είναι τα ψυχοσωματικά δείγματατης μετάνοιας Έτσι δικαιολογείται και η ονομασία τους Ως δείγ-ματα μετανοίας είναι ιεροτελεστίες κατrsquo εξοχήν της Μεγάλης Σα-ρακοστής που είναι περίοδος μετανοίας

Σεβαστοί πατέρες αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοίΌλοι γνωρίζουμε από προσωπική πείρα ότι η προσπάθεια να

ζήσουμε μια ζωή με το Χριστό είναι μια πραγματική μάχη και πι-θανόν να αποτυγχάνουμε αρκετές φορές Δυστυχώς δεν υπάρχεικαμία πρόοδος χωρίς την πικρή εμπειρία της αποτυχίας Μετάόμως από την οδυνηρή εμπειρία δεν υποχωρούμε αλλά ξαναγυ-ρίζουμε και πάλι από την αρχή Ο καιρός της μετανοίας είναι οχρόνος της επίγειας ζωής μας Δεν ξέρουμε πόσος θα είναιακόμη Μπορεί χρόνια πολλά μπορεί και μία στιγμή Όσο όμωςακόμα μας απομένει πρέπει να τον εξαγοράσουμε για να κερδί-σουμε τη Βασιλεία του Θεού Γιατί εκείνη η ζωή είναι αιώνιακοντά στο Χριστό Αξίζει κάθε θυσία

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ8 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ως αστραπή χρόνου συμπληρώθη-καν είκοσι ευλογημένα έτη από τηςεκλογής και ενθρονίσεως (22 Οκτω-βρίου και 2 Νοεμβρίου 1991 αντι-στοίχως) του από Χαλκηδόνος Βαρ-θολομαίου στον Αποστολικό Πα-τριαρχικό και Οικουμενικό Θρόνοτης καθαγιασμένης Κωνσταντινουπο-λίτιδος Εκκλησίας της Μητρός ΑγίαςΜεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

Πολλά θα μπορούσε να καταγρά-ψει κάποιος για την πολύκαρπη εικο-σαετή Πατριαρχία του ΟικουμενικούΠατριάρχου Βαρθολομαίου αλλά θααναφερθούμε συνοπτικά σε ορισμένααπό τα ευλογημένα έργα του που ου-δείς θα μπορούσε έστω και να δια-νοηθεί ότι θα γινόταν πραγματικό-τητα

Από του έτους 2004 διεύρυνε τηνσύνθεση της Αγίας και Ιεράς Συνό-δου του Οικουμενικού Πατριαρχείουμε ην συμμετοχή και των εκτός Τουρ-κίας Ιεραρχών του Θρόνου ενώμέχρι τότε συμμετείχαν μόνο οι Ιε-ράρχες που διαβιούν στην ΤουρκίαΤούτο επετεύχθη και με την ανοχή τηςΤουρκίας η οποία θα μπορούσε νααντιδράσει διότι οι εκτός ΤουρκίαςΙεράρχες δεν έχουν την Τουρκικήυπηκοότητα

Προ ολίγων μηνών εδόθη η Τουρ-κική υπηκοότητα σε Ιεράρχες τουθρόνου που ποιμαίνουν επαρχίες τουΠατριαρχείου στο εξωτερικό και δενήταν Τούρκος υπήκοος Αυτό ήτανπάγιο και μόνιμο αίτημα του Πα-τριάρχου Βαρθολομαίου για να υπάρ-χει η δυνατότητα σε μελλοντικήΠατριαρχική εκλογή να θέσουν υπο-ψηφιότητα για τον οικουμενικό θρό-νο Τούτο είναι καταλυτικής σημα-σίας ζήτημα για την επιβίωση τουθρόνου και στο μέλλον λόγω της λει-ψανδρίας που υπάρχει στην Πόλη

Για πρώτη φορά στα χρονικά τοΟικουμενικό Πατριαρχείο προσέ-

φυγε στο ΕυρωπαRκό Δι-καστήριο ανθρωπίνων δι-καιωμάτων και διεκδίκη-σε την επιστροφή των τίτ-λων ιδιοκτησίας (κυριότη-τας) του Ορφανοτροφεί-ου της Πριγκήπου που α-πό το 1902 νομίμως κα-τείχε και το Τουρκικόκράτος παρανόμως καιαυθαιρέτως είχε δημεύ-σει Οι τίτλοι ιδιοκτη-σίας επεστράφησαν καιεμμέσως πλην σαφώς (deFacto) αναγνωρίζεται νο-μική προσωπικότητα στο Οικουμε-νικό Πατριαρχείο αφού έχει τίτλοιδιοκτησίας ακινήτου περιουσίας καιδεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ωςlaquoφάντασμαraquo από το Τουρκικό κρά-τος το οποίο μέχρι τώρα δεν αναγνώ-ριζε νομική προσωπικότητα στοΠατριαρχείο και δήμευε αυθαιρέτωςτην περιουσία του

Ο Πατριάρχης επέτυχε σε αγαστήσυνεργασία με το Τουρκικό κράτοςνα καθιερώσει την πραγματοποίησηπροσκυνημάτων και ιερών ακολου-θιών στην Καππαδοκία την ΜικράΑσία την Ανατολική Θράκη και τοαποκορύφωμα ήταν η τέλεση θείαςλειτουργίας μετά παρέλευσης 87 ετών(1923-2010) στην ιστορική Μονή Πα-ναγίας Σουμελά (15-08-2010) στηνΤραπεζούντα του Εύξεινου ΠόντουΑκόμη και η καθιέρωση του καθηγια-σμού των υδάτων κατά τα Θεοφάνειααπό το 2003 ύστερα από δεκαετίεςμε την έγκριση του Τουρκικού κρά-τους έχει την αξία του

Κατά το έτος 2011 που συμπληρώ-νεται 40 έτη από την αναστολή λει-τουργίας της Θεολογικής Σχολής τηςΧάλκης (1971-2011) ο Πατριάρχηςέχει δηλώσει ότι θα προσφύγει στοΕυρωπαRκό Δικαστήριο ανθρωπίνωνδικαιωμάτων για να δοθεί από το

Τουρκικό κράτος η άδεια επαναλει-τουργίας της σχολής ώστε οι απόφοι-τοι αυτής να αποτελέσουν το έμψυχοδυναμικό του Πατριαρχείου

Τέλος η ίδρυση νέων Μητροπό-λεων η καθιέρωση συγκλήσεως οικο-λογικών σεμιναρίων εν Χάλκη καιδιεθνών εν πλώ συμποσίων για τηνπροστασία του φυσικού περιβάλλο-ντος η αντιμετώπιση λεπτών διορθο-δόξων ζητημάτων η σύσφιξη τηςενότητας των ορθοδόξων Εκκλησιώνμε την προοπτική λίαν συντόμως νασυνέλθει μετά από 12 αιώνες ηlaquoΑγία και Μεγάλη Σύνοδος των Ορ-θοδόξωνraquo και η πρόοδος του διαθρη-σκειακού διαλόγου έχουν καθιερώσειστην διεθνή κοινή γνώμη τον Πα-τριάρχη Βαρθολομαίο ως κορυφαίαεκκλησιαστική προσωπικότητα πουαναδεικνύει το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο στη θέση που του πρέπεικαι του αρμόζει Άνευ υπερβολήςαυτή η εικοσαετής Πατριαρχία Βαρ-θολομαίου αποτελεί την Ανάστασητου Οικουμενικού Πατριαρχείου καιδικαίως θα μπορούσε να χαρακτηρι-σθεί ως laquoΕποχή Βαρθολομαίου ΑrsquoraquoΆξιος

ΒΑΡΘΛΟΜΑΙΟΣ ΑrsquoΟ Άξιος του Οικουμενικού ΘρόνουΕπετειακή Αμφιετηρίδα Εικοσαετούς Ευκλεούςκαι Τετιμημένης Πατριαρχίας (1991 ndash 2011)

Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικόςκ Ιωάννης Ελ Σιδηράς

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Για να επιστρέψει στη Γαλιλαία ο Ιη-σούς διαλέγει τον δρόμο που πηγαίνει διαμέσου της Παλαιστίνης και γι΄αυτό διασχί-ζει την Σαμάρεια Ακολουθώντας τον δρόμοαυτόν σ΄ένα ορισμένο σημείο υπάρχει μιαπεδιάδα σχηματισμένη στον βορρά από τοόρος Εβάλ και στο νότο από το όρος Γαρι-ζείμ Λίγο πριν εισέλθουμε στην κοιλάδααυτή από την ανατολή βρισκόταν έναςτόπος ξακουστός στην ιστορία των ΕβραίωνΠατριαρχών όπου ήταν το φρέαρ τουΙακώβ κοντά στην πόλη Συχάρ

Είναι λοιπόν προς το μεσημέρι ώραέκτη Ο Ιησούς κουρασμένος και ιδρωμέ-νος από την οδοιπορία αναπαύεται κοντάστο πηγάδι Είναι μόνος γιατί οι μαθητέςπήγαν στην γειτονική πόλη να αγοράσουντρόφιμα

Από την πόλη Συχάρ έρχεται μια γυ-ναίκα Σαμαρείτισσα προς το πηγάδι για νααντλήσει νερό Ο Ιησούς της λέγει laquoΔός μουνα πιώraquo Η γυναίκα του απαντά αγέρωχαlaquoΠώς συ που είσαι Ιουδαίος ζητάς νερό απόεμένα που είμαι γυναίκα ΣαμαρείτιςraquoΠραγματικά ο Ιησούς ήταν Γαλιλαίος αλλάη γυναίκα μαντεύοντας ότι Αυτός γυρνούσεαπό την επίσκεψη του Ναού της Ιερουσα-λήμ τον θεωρεί σωστά έναν οπαδό της Ιου-δαRκής θρησκείας γι΄ αυτό θέλει να τονίσειτο ταπείνωμα ενός ανθρώπου και μάλισταενός Ιουδαίου Ο Ιησούς απαντά laquoΕάν ήξε-ρες την δωρεά του Θεού και ποιος είναιΕκείνος που σου λέγει laquoΔός μου να πιώraquo συθα τον παρακαλούσες και θα σου έδινε νερόζωντανόraquo

Η γυναίκα καταλαβαίνει ότι στα λόγιααυτά κρυβόταν μια μεγάλη αλήθεια που τηςδιαφεύγει Πάντως εμμένει ακόμα στηνυλική έννοια αν και αρχίζει να φαίνεταιυποχωρητική στον Άγνωστο laquoΚύριε δενέχεις κουβά και το πηγάδι είναι βαθύ απόπού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό Μήπωςείσαι συ μεγαλύτερος από τον πατέρα μαςΙακώβ που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιεαπό αυτό και ο ίδιος και τα παιδιά του καιτα ζώα τουraquo Αλλά ο Ιησούς της απεκρίθηlaquoΌποιος πίνει από το νερό αυτό θα διψάσεικαι πάλι Εκείνος όμως που θα πιεί από τονερό που εγώ θα του δώσω δεν θα διψάσειποτέ αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνειμια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβρύειεις ζωήν αιώνιονraquo

Για να κάνει την Σαμαρείτιδα να κατα-νοήσει τα όσα της λέγει της προσφέρει ταυ-τόχρονα και ένα laquoσημείονraquo laquoΠήγαινεφώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώraquo Στονδιφορούμενο αυτόν λόγο η γυναίκα Τουλέγει ατάραχη laquoΔεν έχω άνδραraquo Ο Χριστόςόμως ως Παντογνώστης απεκρίθη laquoΚαλάείπες ότι δεν έχεις άνδρα διότι πέντε άνδρες

επήρες και τώρα εκείνος που έχεις δεν είναιάνδρας σου Σε αυτό είπες αλήθειαraquo

Το σημείο που προσφέρει ο Ιησούςπροξενεί καλό αποτέλεσμα Η γυναίκα βλέ-ποντας να αποκαλύπτονται τα μυστικά τηςανφωνεί laquoΚύριε βλέπω ότι συ είσαι προφή-τηςraquo Αλλά η ίδια αυτή αποκάλυψη και ηαναφώνηση αναγνωρίζουν την ανωτερό-τητα Εκείνου που ανήκει στους μισητούςΙουδαίους Επομένως στην αιτία αυτού τουμίσους στρέφεται ακολούθως η ομιλία laquoΟιπατέρες μας εις το όρος τούτο ελάτρευσαντον Θεό ενώ σεις λέτε ότι στα Ιεροσόλυμαείναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύεται οΘεόςraquo Τι σκέφτεται λοιπόν Εκείνος πουείναι Προφήτης γι΄ αυτό το πανάρχαιο ζή-τημα μεταξύ Ιουδαίων και Σαμαρειτών laquoΠί-στεψέ με γυναίκα ότι έρχεται ώρα που ούτεστο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα λα-τρεύετε τον Πατέρα Σεις λατρεύετε εκείνοπου δεν ξέρετε εμείς λατρεύουμε εκείνο πουξέρουμε διότι η σωτηρία έρχεται από τουςΙουδαίους Αλλά έρχεται ώρα και μάλισταήλθε ήδη που οι αληθινοί προσκυνηταί θαλατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά καιαληθινά διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας ναείναι εκείνοι που τον λατρεύουν Ο Θεόςείναι πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουνπρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά καιαληθινά Στο εξής η λατρεία του Θεού δεν θαδεσμεύεται ούτε στο όρος Γαριζείμ ούτε στολόφο της Ιερουσαλήμ ούτε σε κανένα άλλομέρος της γης αλλά στις μόνες συνθήκες ναγίνεται laquoΕν πνεύματι καί αληθείαraquo

Σ΄ αυτό το σημείο η γυναίκα διαπιστώ-νει ότι βρίσκεται σε μια άγνωστη σφαίραΟύτε Γαριζείμ ούτε Ιερουσαλήμ αλλά

πνεύμα και αλήθεια Τι κόσμος όμως είναιαυτός

Βέβαια αυτός ο κόσμος δεν είναι περιο-ρισμένος και φλύαρος στον οποίο φιλονι-κούν οι Σαμαρείτες με τους Ιουδαίους Ηγυναίκα διαισθάνεται ότι όλα αυτά τα οποίατης λέγει ο Άγνωστος άνδρας είναι μελλο-ντικά οράματα που θα τα απολαύσουνπραγματοποιημένα μόνο στις μέρες τουΜεσσίου Οι Σαμαρείτες πράγματι περίμε-ναν τον Μεσσία τον οποίο φαντάζοντανσαν αναμορφωτή που θα διαλύσει όλες τιςαμφιβολίες θα τακτοποιήσει όλες τις δια-φορές και θα αποκαταστήσει για χίλια χρό-νια μετά τον θάνατό του ένα ευτυχισμένοβασίλειο

Ενώ ο Ιησούς ανταλάσσει τα τελευταίαλόγια με τη Σαμαρείτιδα οι μαθητές Τονπλησιάζουν επιστρέφοντας από την πόλημε τις αγορασμένες τροφές Όταν έπειτα ηγυναίκα ακούει από τον Ιησού την δήλωσηότι Αυτός είναι ο Μεσσίας εμβρόντητη δεντολμά να απαντήσει αλλά αφήνει την υδρίατης στο πηγάδι τρέχει στην πόλη και σεόσους συναντά φωνάζει laquoΕλάτε να ιδήτεέναν που μου είπε όλα όσα έκανα Μήπωςείναι αυτός ο Χριστόςraquo

Παράλληλα οι μαθητές Τον παρακα-λούσαν προσφέροντάς Του τα αγορασμένατρόφιμα λέγοντας laquoΡαββί φάγεraquo Ο Ιη-σούς σε απάντηση συνεχίζει με αυτούς τηνμεταφορά του πνευματικού ύδατος που χρη-σιμοποίησε με την γυναίκα Αυτός τρέφεταιμε πνευματική τροφή που είναι να κάνει τοθέλημα Εκείνου που Τον έστειλε στονκόσμο Ο Χριστός είναι ο laquoγεωργόςraquo ενόςπνευματικού θερισμού

Η πολυλογία της γυναίκας έκανε ναβγουν από τα σπίτια τους πολλοί Σαμαρεί-τες και να πάνε στο φρέαρ να δουν τον Ιου-δαίο Προφήτη Θα σαγηνεύθηκαν από ταπρώτα Του λόγια γιατί Τον προσκάλεσαννα παραμείνει μαζί τους αρκετό διάστημαΚαι όμως ήταν Σαμαρείτες δηλαδή εκείνοιπου κανονικά προτιμούσαν να ραβδοκοπή-σουν μέχρις αίματος ή ακόμα να φονεύσουντους Ιουδαίους που περνούσαν από τηνχώρα τους και αργότερα να αρνηθούν τηνφιλοξενία στους μαθητές του Ιησού Αυτήτη φορά οι Σαμαρείτες της Συχάρ υπήρξανφιλόφρονες και ο Ιησούς δέχτηκε την πρό-σκληση laquoκαι έμεινε εκεί δύο ημέρες Καιπολύ περισσότεροι επίστευσαν έπειτα απόόσα τους είπε εις δε την γυναίκα έλεγαν laquoΟλόγος που πιστεύομεν δεν είναι πλέον ταόσα μας είπες αλλά διότι Τον ακούσαμεεμείς οι ίδιοι και ξέρουμε ότι αυτός είναιαληθινά ο Σωτήρ του κόσμου ο Χριστόςraquo

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΣ(Ιω 4 1-42)

του Γεώργιου Καψάλη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 5: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ6 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

έμενε στον παράδεισο Η δύναμη της συ-γνώμης μεγάλη Το έλεος του Θεού ακόμημεγαλύτερο Η μετάνοια όμως θα πρέπεινα υπάρξει σε αυτή τη ζωή Τώρα είναι οκαιρός της μετάνοιας Ας μη το αναβάλ-λουμε Η αναβλητικότητα είναι ένα από ταπιο πονηρά παιχνίδια του δαίμονα Τοάλλο πονηρό παιχνίδι του είναι η από-γνωση Και ενώ πριν την αμαρτία σουαποκαλούσε το Θεό φιλάνθρωπο μετάτην αμαρτία τον αποκαλεί σκληρόΎστερα έρχεται και σοι λέει αφού συνέ-χεια πέφτεις στα ίδια και τα ίδια ποιος ολόγος να βάλλεις μετάνοια Μην τρομά-ξεις φωνάζει ο Αγ Ιωάννης της Κλίμα-κας μην τρομάξεις όταν πέφτεις κάθεμέρα και μην εγκαταλείψεις τον αγώνασου Αντίθετα να στέκεσαι ανδρεία όσοείναι ακόμη πρόσφατο και ζεστό τοτραύμα τόσο ευκολότερα θεραπεύεταιΕνώ πολλά τραύματα που εχρόνισαν είναιανίατα Στο Θεό όλα είναι δυνατά Έκα-νες το αμάρτημα αμέσως να θρηνήσειςγια αυτό Τίποτε δεν υπάρχει ίσο ή ανώ-τερο από τους οικτιρμούς του Θεού Γιααυτό όποιος απελπίζεται καταδικάζειμόνος του τον εαυτό του Σημείο της πραγ-ματικής και επιμελούς μετανοίας είναι τονα θεωρούμε τον εαυτό μας άξιο για όλεςτις θλίψεις που μας συμβαίνουν και γιαακόμη περισσότερες Η μετάνοια δενείναι απόφαση στιγμής μια προσωρινήαλλαγή μια ηθική διόρθωση Είναι τρόποςζωής προσανατολισμένος προς το Χριστόκαι το θέλημά Του

Μετάνοια είναι η ελεύθερη επιλογήνα αρέσουμε στο Θεό και όχι στον κόσμοΚαι όταν νιώσουμε ότι ξεφύγαμε από τοδρόμο Του και χαθήκαμε να βάζουμε με-τάνοια και μια καινούρια αρχή Πάνω σεαυτόν τον αγώνα να μας βρει και να μαςκαλέσει κοντά Του Πολύ αναπαύομαι μετην εικόνα που περιγράφει κάποιος άγιοςγια τον μετανοούντα Είναι σαν ένα μικρόπαιδάκι που μόλις έμαθε να περπατά καιπροσπαθεί να ανέβει μία σκάλα Ανεβαί-νει το πρώτο σκαλοπάτι και πέφτει Δενμένει όμως εκεί Προσπαθεί ξανά Καιπάλι πέφτει και πάλι προσπαθεί Ώσπουτο βλέπει από ψηλά ο Πατέρας του κατε-βαίνει το παίρνει στην αγκαλιά Του καιτο ανεβάζει Πάνω στη μετάνοια θέλει ναμας βρει ο Θεός για να μας ανεβάσει μαζίΤου στα δεξιά του θρόνου Του

Μόνος του ο άνθρωπος είναι αδύ-ναμος να τα καταφέρει Έτσι συνδράμειουσιαστικά ο Χριστός Όσο αγαπάμε τοΧριστό τόσο μισούμε την αμαρτία Όσοαποστρεφόμαστε την αμαρτία αδειάζουμεκαι γινόμαστε κενοί (άδειοι) Τότε γεμί-ζουμε με τον Χριστό και γινόμαστε και-νούριοι Τα άγια Μυστήρια και ιδιαίτερα

η Θεία Ευχαριστία μας ενώνει μαζί Τουμας κάνει αθάνατους Όμως της ΘείαςΚοινωνίας πρέπει να προηγηθεί η μετά-νοια και η συμφιλίωση με όσους έβλαψα ήθέλησαν αυτοί να με βλάψουν Δεν είναι οσυνάνθρωπος εχθρός Είναι η ευκαιρίαμου να προσευχηθώ για αυτόν που με επι-βουλεύεται και γιατί όχι η ευλογία που μουδίνει ο Θεός να βοηθήσω έναν άλλο άν-θρωπο να έλθει στη μετάνοια Έχουμε κα-ταλάβει στα αλήθεια πως η μετάνοια μαςαφορά όλους και περισσότερο εμάς πουνομίζουμε ότι είμαστε κοντά στην Εκκλη-σία Μετανοήσαμε παλαιότερα για κά-ποια βαριά μας αμαρτήματα και από τότεζούμε μέσα στην αυταρέσκειά μας νομί-ζοντας πως η μετάνοια αφορά όλους τουςάλλους εκτός από εμάς Η μετάνοια είναισταυρική πορεία Μας το υπενθυμίζει ηαγία Εκκλησία μας με την Τρίτη Κυριακήτων Νηστειών την Κυριακή της Σταυρο-προσκυνήσεως Με τη μετάνοια συμμετέ-χουμε στο Σταυρό του ΧριστούΣταυρωνόμαστε μαζί Του και ενόσω κα-νείς σταυρώνεται δια της μετάνοιας ανα-σταίνεται και αισθάνεται ότι μπαίνει στηΒασιλεία του Θεού Αλλιώς είμαστεαπλώς θεατές Απλώς κοινωνούμε Σώμακαι Αίμα Χριστού χωρίς τη διάθεση ναπεθάνει ο παλαιός άνθρωπος Και ενώεπιθυμούμε να ενωθούμε με το Χριστόστη ζωή μας κοιτάζουμε πως θα ξεγλι-στρήσουμε από δύσκολες καταστάσειςπως θα αποφύγουμε τον πόνο και τονκόπο πως θα ευχαριστηθούμε πως να μηνπάθουμε πολλά όμως δεν έχει σχέση με τοΧριστό Αυτή τη ζωή κάνουν και οι άνθρω-ποι του κόσμου Σε τι διαφέρουμε από αυ-τούς Ότι πιστεύουμε στο Θεό Μα και οΦαρισαίος της παραβολής του Τελώνουκαι του Φαρισαίου και ο μεγάλος αδελφόςτης παραβολής του Ασώτου στο Θεό πι-στεύανε Η Βασιλεία των Ουρανών τουςενδιέφερε μετάνοια όμως δεν είχανε Δενείναι δύσκολο να πας στην Εκκλησία Αντο καλοσκεφτείς δεν στοιχίζει Το δύ-σκολο είναι να μετανοήσεις Μη φέρεις ωςδικαιολογία θέλω να μετανοήσω αλλά δεμπορώ Πες το στο Χριστό laquoΚύ- ριε κάνεμε αυτό που πρέπει να είμαι κι άλλαξε μεόποιο κι αν είναι το τίμημαraquo Όταν θαέχουμε ξεστομίσει αυτά τα λό-για θα πρέ-πει να είμαστε προετοιμασμένοι να ταακούσει ο Θεός Και είναι λόγια επικίν-δυνα

Η αγάπη του Θεού είναι αμείλικτη ΟΘεός επιθυμεί πολύ δυνατά τη σωτηρίαμας Κι ο Θεός όπως λέγει ο Ποιμήν τουΕρμά δε θα μας αφήσει ώσπου να σπά-σουν η καρδιά και τα κόκαλά μας Ο ΑγΙωάννης της Κλίμακας λέει ότι η μετάνοιαδεν χαρίζεται Καθαρά πράγματα Το

πνεύμα της μετάνοιας είναι πνεύμα ουσια-στικό Είναι το Πνεύμα των Αγίων Απο-στόλων των μαρτύρων Ο ΑπόστολοςΠαύλος μας καλεί σε μετάνοια με ολό-κληρη τη ζωή του Θρηνεί για τον πρότεροβίο του μετανοεί αγωνίζεται πεθαίνει οπαλιός Σαούλ και φωνάζει στον καθέναμας laquoΖω δε ουκέτι εγώ ζει δε εν εμοίΧριστόςraquo έπαψα δηλαδή να ζω εγώ ζεισε μένα ο ίδιος ο Χριστός Αυτή είναι ηζωή της μετάνοιας

Το ίδιο βλέπουμε και στους μάρτυρεςΚαι για να μείνουμε στην επικαιρότητατων ημερών αφού πλησιάζει η 25Η Μαρ-τίου ας στραφεί η σκέψη μας στους ΑγΝεομάρτυρες της Τουρκοκρατίας Πάραπολλοί απrsquo αυτούς τούρκεψαν είτε με τηβία είτε με ξεγέλασμα είτε γιατί δείλια-σαν Και γίνανε μωχαμετάνοι όπως λέει οΦώτης ο Κόντογλου υμνώντας τη δόξα τωνΝεομαρτύρων Συλλογισμένοι σε ποι-α με-γάλη αμαρτία είχανε πέσει κλαίγανε με-τανοούσαν εξομολογούνταν Δεν τουςχωρούσε ο τόπος Ζούσαν με προσευχήκαι νηστεία αγρυπνώντας τις νύχτες γιατη συμφορά που τους βρήκε Παρακαλού-σαν τους Αγίους στα ξωκλήσια να τουςφωτίσουν να βρουν τη σωτηρία τουςΌταν ερχόταν ο καιρός έβγαι- ναν μπρο-στά στον Καυδή και φώναζαν μrsquo όλη τη δύ-ναμη της ψυχής τους Χριστιανόςγεννήθηκα και χριστιανός θα αποθάνωΝέοι άνθρωποι παλικάρια πάνω στοάνθος της νιότης πηγαίνανε να παραδο-θούν πρόθυμα στο όνομα του ΧριστούΝέες κοπέλες που αντί για αρραβωνιά-σματα και ξεφαντώματα σφαζότανε σαντrsquo αρνιά Η γενιά η δική μας συνεχίζει οΚόντογλου η μοιχαλίς και αμαρτωλός αςκάνει τον έξυπνο εκεί που δεν χωρά καμιάεξυπνάδα ας περιπαίζει εκείνους που δώ-σανε το αίμα τους για την πίστη του Χρι-στού με την ελπίδα της αιώνιας ζωής

Θα έρθει μέρα που θα δώσει απολο-γία και σε τούτο τον κόσμο και στον άλ-λον και τότε θα καταλάβει σε τι σκοτάδιβρισκότανε Εμείς οι σημερινοί πονηρεμέ-νοι άνθρωποι φροντίζουμε μονάχα για τηνκαλοπέραση του κορμιού μας και γιατούτο η ψυχή μας έχασε την ευαισθησίατης μrsquo όλα τα πνευματικά γιατρικά πουλέμε πως έχουμε Και γιrsquo αυτό περιφρο-νούμε και τους λέμε ανόητους μικρόμυα-λους που δεν κοιτάζουνε το υλικό συμ-φέρον αλλά κάνουνε θυσίες για κάποιουςίσκιους που λέγονται αθάνατη ζωή και βα-σιλεία των Ουρανών Πραγματικά πο-λύεύστοχη η εξήγηση του Φώτη Κόντογλουγια την αμετανοησία των συγχρόνων Ελ-λήνων Μας πονά αλλά αυτή είναι η πραγ-ματικότητα Αν θέλεις να είσαι χριστιανόςθα μαρτυρήσεις Ας μη βιαστού-με να

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 7Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣπούμε τότε έτσι ήταν τα χρόνια ήταν οι διωγμοί τα μαρτύριαΤώρα άλλαξαν τα πράγματα Τα πράγματα μπορεί να άλλαξαναλλά το φρόνημα παραμένει το ίδιο Αυτό που ο Χριστός παρέ-δωσε με τη ζωή του και το σταυρικό του θάνατο Δεν χρησιμοποιείκανείς το Χριστό λέει άλλος σύγχρονος γέροντας για να ζήσεικάποια άλλη ζωή αλλά απαρνείται τα πάντα σαν πεθαίνει για ναβρει το Χριστό και τότε τα βρίσκει όλα Πολύ φοβούμε ότι δεν τοκαταλάβαμε σε βάθος όλο το πνεύμα της μετανοίας Γιrsquo αυτό καιδεν μπορούμε να χαρούμε σαν χριστιανοί Γιrsquo αυτό και αυτή τηνπερίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής δεν μπορούμε να την αγα-πήσουμε και να την περάσουμε και στον υπόλοιπο χρόνο Όληαυτή την περίοδο έχουμε τη δυνατότητα μαζί με τους άλλουςαδελφούς να νηστεύσουμε Να νηστεύσουμε ως προς τις τροφέςαλλά και ως προς τα πάθη Διπλή νηστεία υλική και πνευματικήΑς μην κοιτάζουμε εάν νηστεύουν όλοι τι κάνουν οι άλλοι Αςανοίξουμε την καρδιά μας και ας τους βάλλουμε μέσα ας τουςσυγχωρέσουμε Ας βοηθήσουμε εκείνους που πάσχουν και κυ-ρίως ας μυηθούμε στο όλο πνεύμα που περιέχεται μέσα στα εκ-κλησιαστικά βιβλία στις ακολουθίες στα τροπάρια στααναγνώσματα αυτής της περιόδου

Πολλοί ασκητές τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στηναρχή της Τεσσαρακοστής άφηναν το μοναστήρι τους γιατί το θε-ωρούσαν καλοζωία και πήγαιναν στην έρημο για αυστηρότερηνηστεία για περισσότερη προσευχή Εμείς όμως οι σύγχρονοιχριστιανοί μέχρι και τη νηστεία εμπαίζουμε Ζώντας σε μία εποχήπου σκέπτεται με την κοιλιά και ενεργεί για την κοιλιά πέφτουμεκι εμείς συχνά στην παγίδα της Το φρόνημά μας είναι κοιλιακόκοσμικό αλλάζει η ποικιλία των φαγητών του Δε διαφέρουμεπολύ από τους περισσότερο κοσμικούς Κι εμείς νοιαζόμαστε ναευχαριστήσουμε τους αγαπημένους μας με μεγάλη ποικιλία φα-γητών Η διαφορά ότι είναι νηστίσιμα Κι εμείς σπαταλούμε τοχρόνο μας και το χρήμα για να ευχαριστήσουμε την αχόρταγηκοιλιά μας Και όταν χορτάσει αρχίζει και μας μιλάει για εγκρά-τεια και νηστεία Και μόλις πεινάσει τα ξεχνάει όλα αυτά ταυψηλά Ο Αδάμ στο παράδεισο της τροφής κλήθηκε από το Θεόνα νηστεύσει για να διατηρεί γνήσιο ταπεινό φρόνημα Εκείνοςπροτίμησε την παρακοή σκέφτηκε το δικό του θέλημα και όχιαυτό του θεού Του Τα αποτελέσματα γνωστά Τα γευόμαστε κα-θημερινά όλοι μας Ο Αδάμ έπρεπε να καταλάβει ότι έκανελάθος Να το ομολογήσει να το παραδεχτεί να προσπαθήσει νατο διορθώσει να ζητήσει συγνώμη από το Θεό του Δεν το έκανεόμως και έφυγε μακριά Από τότε όλους τους αιώνες η αγάπη τουθεού laquoτον κυνηγάraquo Του έστειλε προφήτες να τον κηρύξουν μετά-νοια Εκείνος όμως σκότωσε τους προφήτες του Θεού γιατί τουθύμιζαν την κατάντια του Του έστειλε κι έναν μεγάλο άντρατόσο μεγάλο που άλλη μάνα δεν γέννησε σαν κι αυτόν Τον Ιω-άννη τον Πρόδρομο Φώναζε δυνατά μέσα στην έρημο του κό-σμου Μετανοείτε ήγγικε γαρ η Βασιλεία των ουρανών Αλλάξτεζωή έφτασε η βασιλεία ετοιμαστείτε να εισέλθετε σrsquo αυτήν Κιαυτός είχε το ίδιο τέλος με τους άλλους προφήτες Φονεύτηκε απότον αμετανόητο Αδάμ Και τότε η Αγάπη του θεού εφάρμοσε ένατολμηρό σχέδιο Κατέβηκε ο ίδιος στον Αδάμ Για να μην τον τρο-μάξει έγινε όμοιος ο θεός με τον Αδάμ Του είπε το σφάλμα τουάνοιξε τα μάτια της ψυχής του του μίλησε για την πρώτη του πα-τρίδα του άνοιξε τον πόθο του νόστου του γυρισμού

Το ήξερε η αγάπη του Θεού ότι ο Αδάμ θα αγρίευε θα κοί-ταζε να εκδικηθεί να σκοτώσει Όμως το ρίσκαρε Δεν είχε άλλαπεριθώρια Αγαπούσε παράφορα τον Αδάμ Έτσι τον κατέκτησεΤον τράβηξε από το θάνατο τον Ανέστησε Τον γύρισε δοξα-σμένο πίσω στο πατρικό του σπίτι Η Μεγάλη Τεσσαρακοστήείναι μία εξαιρετική ευκαιρία για να ζήσουμε αυτό το ταξίδι τηςεπιστροφής Η μεγάλη Σαρακοστή είναι πορεία για μεταμόρ-

φωση Η μετάνοια εξάλλου μεταμορφώνει τον άνθρωπο Να μιαθαυμάσια ευκαιρία να μεταμορφώσω τις ανθρώπινες σχέσεις μουαπό κοινωνικές σε αγαπητικές Να μεταμορφώσω το επάγγελμάμου όχι για να είναι καλύτερα οργανωμένο και πιο αποδοτικόαλλά να είναι πιο ανθρώπινο Να μεταμορφώσω το γάμο μουαπό ανιαρή συνύπαρξη δύο ανθρώπων σε συνάντηση δύο προ-σώπων να μεταμορφώσω τη φιλία μου από ευκαιριακή διασκέ-δαση σε πνευματική συνοδοιπορία Η Μεγάλη Σαρακοστή είναιπερίοδος για αναζήτηση νοήματος Να δώσω νόημα στα λόγιαμου Να ανακαλύψω την ιερότητά τους ότι είναι δώρο Θεού στονάνθρωπο Μπορώ με το λόγο μου να ωφελήσω μπορώ όμως ναφέρω και μεγάλη καταστροφή Για αυτό ακριβώς και θα κριθώγια τα λόγια μου

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια ευκαιρία που δίνω στονεαυτό μου να μειώσει την υπεροψία του και να αντιληφθεί τηνάσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται Βέβαια για όλα τα πα-ραπάνω δεν μας βοηθά καθόλου ο σύγχρονος τρόπος ζωής Φυ-σικά δεν ζούμε σε laquoκλίμα Σαρακοστήςraquo Είτε είναι Σαρακοστήείτε όχι ο κόσμος που μας περιβάλλει που αποτελούμε κι εμείςαναπόσπαστο κομμάτι δεν αλλάζει Έτσι καλούμαστε να σπά-σουμε τη ζωή μας σε δύο κομμάτια το θρησκευτικό και το κο-σμικό Η σημερινή αποστασία των ανθρώπου από το Θεό πουδεν μrsquo αφήνει ανεπηρέαστο μαζί με την εκκοσμίκευση του εκ-κλησιαστικού φρονήματος με οδηγούν σε μία πραγματική σχιζο-φρένεια

Θα ήταν παράληψη μια ομιλία περί μετάνοιας να μην ανα-φερθεί σε μία προσευχή Μετανοίας τη σύντομη του Αγ Εφραίμτου Σύρου laquoΚύριε Δέσποτα της ζωής μουraquo Γιατί όμως μια απλήευχή να κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία τηςΜεγάλης Σαρακοστής Διότι λέει ο π Αλ Σμέμαν απαριθμεί μεένα μοναδικό τρόπο όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία τηςμετάνοιας και αποτελεί ένα laquoκανόνα ελέγχουraquo του προσωπικούμας αγώνα για αυτή την περίοδο Αυτός ο αγώνας θέλει να μαςαπελευθερώσει από βασικές πνευματικές ασθένειες που δεν μαςεπιτρέπουν να στραφούμε προς το Θεό Μετά από κάθε αίτησηστην προσευχή αυτή κάνουμε και μια μετάνοια-γονυκλισία Οιμετάνοιες βέβαια αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά ολόκλη-ρης της λατρείας της Μεγάλης Σαρακοστής

Στον αγώνα του ανθρώπου για μετάνοια η Εκκλησία δεν ξε-χωρίζει την ψυχή από το σώμα Ο όλος άνθρωπος απομακρύν-θηκε από το Θεόmiddot ό όλος άνθρωπος πρέπει να γυρίζει Σωτηρίακαι μετάνοια δεν είναι η περιφρόνηση του σώματος αλλά η απο-κατάστασή του ως ναού της ανθρώπινης ψυχής Η χριστιανικήάσκηση είναι αγώνας όχι κατά αλλά υπέρ του σώματος Για αυτόο όλος άνθρωπος ndash ψυχή και σώμα ndash μετανοεί Έτσι το σώμαπαίρνει μέρος στην προσευχή της ψυχής γιατί αυτή προσέρχεταιμέσα στο σώμα Οι γονυκλισίες είναι τα ψυχοσωματικά δείγματατης μετάνοιας Έτσι δικαιολογείται και η ονομασία τους Ως δείγ-ματα μετανοίας είναι ιεροτελεστίες κατrsquo εξοχήν της Μεγάλης Σα-ρακοστής που είναι περίοδος μετανοίας

Σεβαστοί πατέρες αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοίΌλοι γνωρίζουμε από προσωπική πείρα ότι η προσπάθεια να

ζήσουμε μια ζωή με το Χριστό είναι μια πραγματική μάχη και πι-θανόν να αποτυγχάνουμε αρκετές φορές Δυστυχώς δεν υπάρχεικαμία πρόοδος χωρίς την πικρή εμπειρία της αποτυχίας Μετάόμως από την οδυνηρή εμπειρία δεν υποχωρούμε αλλά ξαναγυ-ρίζουμε και πάλι από την αρχή Ο καιρός της μετανοίας είναι οχρόνος της επίγειας ζωής μας Δεν ξέρουμε πόσος θα είναιακόμη Μπορεί χρόνια πολλά μπορεί και μία στιγμή Όσο όμωςακόμα μας απομένει πρέπει να τον εξαγοράσουμε για να κερδί-σουμε τη Βασιλεία του Θεού Γιατί εκείνη η ζωή είναι αιώνιακοντά στο Χριστό Αξίζει κάθε θυσία

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ8 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ως αστραπή χρόνου συμπληρώθη-καν είκοσι ευλογημένα έτη από τηςεκλογής και ενθρονίσεως (22 Οκτω-βρίου και 2 Νοεμβρίου 1991 αντι-στοίχως) του από Χαλκηδόνος Βαρ-θολομαίου στον Αποστολικό Πα-τριαρχικό και Οικουμενικό Θρόνοτης καθαγιασμένης Κωνσταντινουπο-λίτιδος Εκκλησίας της Μητρός ΑγίαςΜεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

Πολλά θα μπορούσε να καταγρά-ψει κάποιος για την πολύκαρπη εικο-σαετή Πατριαρχία του ΟικουμενικούΠατριάρχου Βαρθολομαίου αλλά θααναφερθούμε συνοπτικά σε ορισμένααπό τα ευλογημένα έργα του που ου-δείς θα μπορούσε έστω και να δια-νοηθεί ότι θα γινόταν πραγματικό-τητα

Από του έτους 2004 διεύρυνε τηνσύνθεση της Αγίας και Ιεράς Συνό-δου του Οικουμενικού Πατριαρχείουμε ην συμμετοχή και των εκτός Τουρ-κίας Ιεραρχών του Θρόνου ενώμέχρι τότε συμμετείχαν μόνο οι Ιε-ράρχες που διαβιούν στην ΤουρκίαΤούτο επετεύχθη και με την ανοχή τηςΤουρκίας η οποία θα μπορούσε νααντιδράσει διότι οι εκτός ΤουρκίαςΙεράρχες δεν έχουν την Τουρκικήυπηκοότητα

Προ ολίγων μηνών εδόθη η Τουρ-κική υπηκοότητα σε Ιεράρχες τουθρόνου που ποιμαίνουν επαρχίες τουΠατριαρχείου στο εξωτερικό και δενήταν Τούρκος υπήκοος Αυτό ήτανπάγιο και μόνιμο αίτημα του Πα-τριάρχου Βαρθολομαίου για να υπάρ-χει η δυνατότητα σε μελλοντικήΠατριαρχική εκλογή να θέσουν υπο-ψηφιότητα για τον οικουμενικό θρό-νο Τούτο είναι καταλυτικής σημα-σίας ζήτημα για την επιβίωση τουθρόνου και στο μέλλον λόγω της λει-ψανδρίας που υπάρχει στην Πόλη

Για πρώτη φορά στα χρονικά τοΟικουμενικό Πατριαρχείο προσέ-

φυγε στο ΕυρωπαRκό Δι-καστήριο ανθρωπίνων δι-καιωμάτων και διεκδίκη-σε την επιστροφή των τίτ-λων ιδιοκτησίας (κυριότη-τας) του Ορφανοτροφεί-ου της Πριγκήπου που α-πό το 1902 νομίμως κα-τείχε και το Τουρκικόκράτος παρανόμως καιαυθαιρέτως είχε δημεύ-σει Οι τίτλοι ιδιοκτη-σίας επεστράφησαν καιεμμέσως πλην σαφώς (deFacto) αναγνωρίζεται νο-μική προσωπικότητα στο Οικουμε-νικό Πατριαρχείο αφού έχει τίτλοιδιοκτησίας ακινήτου περιουσίας καιδεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ωςlaquoφάντασμαraquo από το Τουρκικό κρά-τος το οποίο μέχρι τώρα δεν αναγνώ-ριζε νομική προσωπικότητα στοΠατριαρχείο και δήμευε αυθαιρέτωςτην περιουσία του

Ο Πατριάρχης επέτυχε σε αγαστήσυνεργασία με το Τουρκικό κράτοςνα καθιερώσει την πραγματοποίησηπροσκυνημάτων και ιερών ακολου-θιών στην Καππαδοκία την ΜικράΑσία την Ανατολική Θράκη και τοαποκορύφωμα ήταν η τέλεση θείαςλειτουργίας μετά παρέλευσης 87 ετών(1923-2010) στην ιστορική Μονή Πα-ναγίας Σουμελά (15-08-2010) στηνΤραπεζούντα του Εύξεινου ΠόντουΑκόμη και η καθιέρωση του καθηγια-σμού των υδάτων κατά τα Θεοφάνειααπό το 2003 ύστερα από δεκαετίεςμε την έγκριση του Τουρκικού κρά-τους έχει την αξία του

Κατά το έτος 2011 που συμπληρώ-νεται 40 έτη από την αναστολή λει-τουργίας της Θεολογικής Σχολής τηςΧάλκης (1971-2011) ο Πατριάρχηςέχει δηλώσει ότι θα προσφύγει στοΕυρωπαRκό Δικαστήριο ανθρωπίνωνδικαιωμάτων για να δοθεί από το

Τουρκικό κράτος η άδεια επαναλει-τουργίας της σχολής ώστε οι απόφοι-τοι αυτής να αποτελέσουν το έμψυχοδυναμικό του Πατριαρχείου

Τέλος η ίδρυση νέων Μητροπό-λεων η καθιέρωση συγκλήσεως οικο-λογικών σεμιναρίων εν Χάλκη καιδιεθνών εν πλώ συμποσίων για τηνπροστασία του φυσικού περιβάλλο-ντος η αντιμετώπιση λεπτών διορθο-δόξων ζητημάτων η σύσφιξη τηςενότητας των ορθοδόξων Εκκλησιώνμε την προοπτική λίαν συντόμως νασυνέλθει μετά από 12 αιώνες ηlaquoΑγία και Μεγάλη Σύνοδος των Ορ-θοδόξωνraquo και η πρόοδος του διαθρη-σκειακού διαλόγου έχουν καθιερώσειστην διεθνή κοινή γνώμη τον Πα-τριάρχη Βαρθολομαίο ως κορυφαίαεκκλησιαστική προσωπικότητα πουαναδεικνύει το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο στη θέση που του πρέπεικαι του αρμόζει Άνευ υπερβολήςαυτή η εικοσαετής Πατριαρχία Βαρ-θολομαίου αποτελεί την Ανάστασητου Οικουμενικού Πατριαρχείου καιδικαίως θα μπορούσε να χαρακτηρι-σθεί ως laquoΕποχή Βαρθολομαίου ΑrsquoraquoΆξιος

ΒΑΡΘΛΟΜΑΙΟΣ ΑrsquoΟ Άξιος του Οικουμενικού ΘρόνουΕπετειακή Αμφιετηρίδα Εικοσαετούς Ευκλεούςκαι Τετιμημένης Πατριαρχίας (1991 ndash 2011)

Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικόςκ Ιωάννης Ελ Σιδηράς

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Για να επιστρέψει στη Γαλιλαία ο Ιη-σούς διαλέγει τον δρόμο που πηγαίνει διαμέσου της Παλαιστίνης και γι΄αυτό διασχί-ζει την Σαμάρεια Ακολουθώντας τον δρόμοαυτόν σ΄ένα ορισμένο σημείο υπάρχει μιαπεδιάδα σχηματισμένη στον βορρά από τοόρος Εβάλ και στο νότο από το όρος Γαρι-ζείμ Λίγο πριν εισέλθουμε στην κοιλάδααυτή από την ανατολή βρισκόταν έναςτόπος ξακουστός στην ιστορία των ΕβραίωνΠατριαρχών όπου ήταν το φρέαρ τουΙακώβ κοντά στην πόλη Συχάρ

Είναι λοιπόν προς το μεσημέρι ώραέκτη Ο Ιησούς κουρασμένος και ιδρωμέ-νος από την οδοιπορία αναπαύεται κοντάστο πηγάδι Είναι μόνος γιατί οι μαθητέςπήγαν στην γειτονική πόλη να αγοράσουντρόφιμα

Από την πόλη Συχάρ έρχεται μια γυ-ναίκα Σαμαρείτισσα προς το πηγάδι για νααντλήσει νερό Ο Ιησούς της λέγει laquoΔός μουνα πιώraquo Η γυναίκα του απαντά αγέρωχαlaquoΠώς συ που είσαι Ιουδαίος ζητάς νερό απόεμένα που είμαι γυναίκα ΣαμαρείτιςraquoΠραγματικά ο Ιησούς ήταν Γαλιλαίος αλλάη γυναίκα μαντεύοντας ότι Αυτός γυρνούσεαπό την επίσκεψη του Ναού της Ιερουσα-λήμ τον θεωρεί σωστά έναν οπαδό της Ιου-δαRκής θρησκείας γι΄ αυτό θέλει να τονίσειτο ταπείνωμα ενός ανθρώπου και μάλισταενός Ιουδαίου Ο Ιησούς απαντά laquoΕάν ήξε-ρες την δωρεά του Θεού και ποιος είναιΕκείνος που σου λέγει laquoΔός μου να πιώraquo συθα τον παρακαλούσες και θα σου έδινε νερόζωντανόraquo

Η γυναίκα καταλαβαίνει ότι στα λόγιααυτά κρυβόταν μια μεγάλη αλήθεια που τηςδιαφεύγει Πάντως εμμένει ακόμα στηνυλική έννοια αν και αρχίζει να φαίνεταιυποχωρητική στον Άγνωστο laquoΚύριε δενέχεις κουβά και το πηγάδι είναι βαθύ απόπού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό Μήπωςείσαι συ μεγαλύτερος από τον πατέρα μαςΙακώβ που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιεαπό αυτό και ο ίδιος και τα παιδιά του καιτα ζώα τουraquo Αλλά ο Ιησούς της απεκρίθηlaquoΌποιος πίνει από το νερό αυτό θα διψάσεικαι πάλι Εκείνος όμως που θα πιεί από τονερό που εγώ θα του δώσω δεν θα διψάσειποτέ αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνειμια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβρύειεις ζωήν αιώνιονraquo

Για να κάνει την Σαμαρείτιδα να κατα-νοήσει τα όσα της λέγει της προσφέρει ταυ-τόχρονα και ένα laquoσημείονraquo laquoΠήγαινεφώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώraquo Στονδιφορούμενο αυτόν λόγο η γυναίκα Τουλέγει ατάραχη laquoΔεν έχω άνδραraquo Ο Χριστόςόμως ως Παντογνώστης απεκρίθη laquoΚαλάείπες ότι δεν έχεις άνδρα διότι πέντε άνδρες

επήρες και τώρα εκείνος που έχεις δεν είναιάνδρας σου Σε αυτό είπες αλήθειαraquo

Το σημείο που προσφέρει ο Ιησούςπροξενεί καλό αποτέλεσμα Η γυναίκα βλέ-ποντας να αποκαλύπτονται τα μυστικά τηςανφωνεί laquoΚύριε βλέπω ότι συ είσαι προφή-τηςraquo Αλλά η ίδια αυτή αποκάλυψη και ηαναφώνηση αναγνωρίζουν την ανωτερό-τητα Εκείνου που ανήκει στους μισητούςΙουδαίους Επομένως στην αιτία αυτού τουμίσους στρέφεται ακολούθως η ομιλία laquoΟιπατέρες μας εις το όρος τούτο ελάτρευσαντον Θεό ενώ σεις λέτε ότι στα Ιεροσόλυμαείναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύεται οΘεόςraquo Τι σκέφτεται λοιπόν Εκείνος πουείναι Προφήτης γι΄ αυτό το πανάρχαιο ζή-τημα μεταξύ Ιουδαίων και Σαμαρειτών laquoΠί-στεψέ με γυναίκα ότι έρχεται ώρα που ούτεστο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα λα-τρεύετε τον Πατέρα Σεις λατρεύετε εκείνοπου δεν ξέρετε εμείς λατρεύουμε εκείνο πουξέρουμε διότι η σωτηρία έρχεται από τουςΙουδαίους Αλλά έρχεται ώρα και μάλισταήλθε ήδη που οι αληθινοί προσκυνηταί θαλατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά καιαληθινά διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας ναείναι εκείνοι που τον λατρεύουν Ο Θεόςείναι πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουνπρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά καιαληθινά Στο εξής η λατρεία του Θεού δεν θαδεσμεύεται ούτε στο όρος Γαριζείμ ούτε στολόφο της Ιερουσαλήμ ούτε σε κανένα άλλομέρος της γης αλλά στις μόνες συνθήκες ναγίνεται laquoΕν πνεύματι καί αληθείαraquo

Σ΄ αυτό το σημείο η γυναίκα διαπιστώ-νει ότι βρίσκεται σε μια άγνωστη σφαίραΟύτε Γαριζείμ ούτε Ιερουσαλήμ αλλά

πνεύμα και αλήθεια Τι κόσμος όμως είναιαυτός

Βέβαια αυτός ο κόσμος δεν είναι περιο-ρισμένος και φλύαρος στον οποίο φιλονι-κούν οι Σαμαρείτες με τους Ιουδαίους Ηγυναίκα διαισθάνεται ότι όλα αυτά τα οποίατης λέγει ο Άγνωστος άνδρας είναι μελλο-ντικά οράματα που θα τα απολαύσουνπραγματοποιημένα μόνο στις μέρες τουΜεσσίου Οι Σαμαρείτες πράγματι περίμε-ναν τον Μεσσία τον οποίο φαντάζοντανσαν αναμορφωτή που θα διαλύσει όλες τιςαμφιβολίες θα τακτοποιήσει όλες τις δια-φορές και θα αποκαταστήσει για χίλια χρό-νια μετά τον θάνατό του ένα ευτυχισμένοβασίλειο

Ενώ ο Ιησούς ανταλάσσει τα τελευταίαλόγια με τη Σαμαρείτιδα οι μαθητές Τονπλησιάζουν επιστρέφοντας από την πόλημε τις αγορασμένες τροφές Όταν έπειτα ηγυναίκα ακούει από τον Ιησού την δήλωσηότι Αυτός είναι ο Μεσσίας εμβρόντητη δεντολμά να απαντήσει αλλά αφήνει την υδρίατης στο πηγάδι τρέχει στην πόλη και σεόσους συναντά φωνάζει laquoΕλάτε να ιδήτεέναν που μου είπε όλα όσα έκανα Μήπωςείναι αυτός ο Χριστόςraquo

Παράλληλα οι μαθητές Τον παρακα-λούσαν προσφέροντάς Του τα αγορασμένατρόφιμα λέγοντας laquoΡαββί φάγεraquo Ο Ιη-σούς σε απάντηση συνεχίζει με αυτούς τηνμεταφορά του πνευματικού ύδατος που χρη-σιμοποίησε με την γυναίκα Αυτός τρέφεταιμε πνευματική τροφή που είναι να κάνει τοθέλημα Εκείνου που Τον έστειλε στονκόσμο Ο Χριστός είναι ο laquoγεωργόςraquo ενόςπνευματικού θερισμού

Η πολυλογία της γυναίκας έκανε ναβγουν από τα σπίτια τους πολλοί Σαμαρεί-τες και να πάνε στο φρέαρ να δουν τον Ιου-δαίο Προφήτη Θα σαγηνεύθηκαν από ταπρώτα Του λόγια γιατί Τον προσκάλεσαννα παραμείνει μαζί τους αρκετό διάστημαΚαι όμως ήταν Σαμαρείτες δηλαδή εκείνοιπου κανονικά προτιμούσαν να ραβδοκοπή-σουν μέχρις αίματος ή ακόμα να φονεύσουντους Ιουδαίους που περνούσαν από τηνχώρα τους και αργότερα να αρνηθούν τηνφιλοξενία στους μαθητές του Ιησού Αυτήτη φορά οι Σαμαρείτες της Συχάρ υπήρξανφιλόφρονες και ο Ιησούς δέχτηκε την πρό-σκληση laquoκαι έμεινε εκεί δύο ημέρες Καιπολύ περισσότεροι επίστευσαν έπειτα απόόσα τους είπε εις δε την γυναίκα έλεγαν laquoΟλόγος που πιστεύομεν δεν είναι πλέον ταόσα μας είπες αλλά διότι Τον ακούσαμεεμείς οι ίδιοι και ξέρουμε ότι αυτός είναιαληθινά ο Σωτήρ του κόσμου ο Χριστόςraquo

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΣ(Ιω 4 1-42)

του Γεώργιου Καψάλη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 6: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 7Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣπούμε τότε έτσι ήταν τα χρόνια ήταν οι διωγμοί τα μαρτύριαΤώρα άλλαξαν τα πράγματα Τα πράγματα μπορεί να άλλαξαναλλά το φρόνημα παραμένει το ίδιο Αυτό που ο Χριστός παρέ-δωσε με τη ζωή του και το σταυρικό του θάνατο Δεν χρησιμοποιείκανείς το Χριστό λέει άλλος σύγχρονος γέροντας για να ζήσεικάποια άλλη ζωή αλλά απαρνείται τα πάντα σαν πεθαίνει για ναβρει το Χριστό και τότε τα βρίσκει όλα Πολύ φοβούμε ότι δεν τοκαταλάβαμε σε βάθος όλο το πνεύμα της μετανοίας Γιrsquo αυτό καιδεν μπορούμε να χαρούμε σαν χριστιανοί Γιrsquo αυτό και αυτή τηνπερίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής δεν μπορούμε να την αγα-πήσουμε και να την περάσουμε και στον υπόλοιπο χρόνο Όληαυτή την περίοδο έχουμε τη δυνατότητα μαζί με τους άλλουςαδελφούς να νηστεύσουμε Να νηστεύσουμε ως προς τις τροφέςαλλά και ως προς τα πάθη Διπλή νηστεία υλική και πνευματικήΑς μην κοιτάζουμε εάν νηστεύουν όλοι τι κάνουν οι άλλοι Αςανοίξουμε την καρδιά μας και ας τους βάλλουμε μέσα ας τουςσυγχωρέσουμε Ας βοηθήσουμε εκείνους που πάσχουν και κυ-ρίως ας μυηθούμε στο όλο πνεύμα που περιέχεται μέσα στα εκ-κλησιαστικά βιβλία στις ακολουθίες στα τροπάρια στααναγνώσματα αυτής της περιόδου

Πολλοί ασκητές τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στηναρχή της Τεσσαρακοστής άφηναν το μοναστήρι τους γιατί το θε-ωρούσαν καλοζωία και πήγαιναν στην έρημο για αυστηρότερηνηστεία για περισσότερη προσευχή Εμείς όμως οι σύγχρονοιχριστιανοί μέχρι και τη νηστεία εμπαίζουμε Ζώντας σε μία εποχήπου σκέπτεται με την κοιλιά και ενεργεί για την κοιλιά πέφτουμεκι εμείς συχνά στην παγίδα της Το φρόνημά μας είναι κοιλιακόκοσμικό αλλάζει η ποικιλία των φαγητών του Δε διαφέρουμεπολύ από τους περισσότερο κοσμικούς Κι εμείς νοιαζόμαστε ναευχαριστήσουμε τους αγαπημένους μας με μεγάλη ποικιλία φα-γητών Η διαφορά ότι είναι νηστίσιμα Κι εμείς σπαταλούμε τοχρόνο μας και το χρήμα για να ευχαριστήσουμε την αχόρταγηκοιλιά μας Και όταν χορτάσει αρχίζει και μας μιλάει για εγκρά-τεια και νηστεία Και μόλις πεινάσει τα ξεχνάει όλα αυτά ταυψηλά Ο Αδάμ στο παράδεισο της τροφής κλήθηκε από το Θεόνα νηστεύσει για να διατηρεί γνήσιο ταπεινό φρόνημα Εκείνοςπροτίμησε την παρακοή σκέφτηκε το δικό του θέλημα και όχιαυτό του θεού Του Τα αποτελέσματα γνωστά Τα γευόμαστε κα-θημερινά όλοι μας Ο Αδάμ έπρεπε να καταλάβει ότι έκανελάθος Να το ομολογήσει να το παραδεχτεί να προσπαθήσει νατο διορθώσει να ζητήσει συγνώμη από το Θεό του Δεν το έκανεόμως και έφυγε μακριά Από τότε όλους τους αιώνες η αγάπη τουθεού laquoτον κυνηγάraquo Του έστειλε προφήτες να τον κηρύξουν μετά-νοια Εκείνος όμως σκότωσε τους προφήτες του Θεού γιατί τουθύμιζαν την κατάντια του Του έστειλε κι έναν μεγάλο άντρατόσο μεγάλο που άλλη μάνα δεν γέννησε σαν κι αυτόν Τον Ιω-άννη τον Πρόδρομο Φώναζε δυνατά μέσα στην έρημο του κό-σμου Μετανοείτε ήγγικε γαρ η Βασιλεία των ουρανών Αλλάξτεζωή έφτασε η βασιλεία ετοιμαστείτε να εισέλθετε σrsquo αυτήν Κιαυτός είχε το ίδιο τέλος με τους άλλους προφήτες Φονεύτηκε απότον αμετανόητο Αδάμ Και τότε η Αγάπη του θεού εφάρμοσε ένατολμηρό σχέδιο Κατέβηκε ο ίδιος στον Αδάμ Για να μην τον τρο-μάξει έγινε όμοιος ο θεός με τον Αδάμ Του είπε το σφάλμα τουάνοιξε τα μάτια της ψυχής του του μίλησε για την πρώτη του πα-τρίδα του άνοιξε τον πόθο του νόστου του γυρισμού

Το ήξερε η αγάπη του Θεού ότι ο Αδάμ θα αγρίευε θα κοί-ταζε να εκδικηθεί να σκοτώσει Όμως το ρίσκαρε Δεν είχε άλλαπεριθώρια Αγαπούσε παράφορα τον Αδάμ Έτσι τον κατέκτησεΤον τράβηξε από το θάνατο τον Ανέστησε Τον γύρισε δοξα-σμένο πίσω στο πατρικό του σπίτι Η Μεγάλη Τεσσαρακοστήείναι μία εξαιρετική ευκαιρία για να ζήσουμε αυτό το ταξίδι τηςεπιστροφής Η μεγάλη Σαρακοστή είναι πορεία για μεταμόρ-

φωση Η μετάνοια εξάλλου μεταμορφώνει τον άνθρωπο Να μιαθαυμάσια ευκαιρία να μεταμορφώσω τις ανθρώπινες σχέσεις μουαπό κοινωνικές σε αγαπητικές Να μεταμορφώσω το επάγγελμάμου όχι για να είναι καλύτερα οργανωμένο και πιο αποδοτικόαλλά να είναι πιο ανθρώπινο Να μεταμορφώσω το γάμο μουαπό ανιαρή συνύπαρξη δύο ανθρώπων σε συνάντηση δύο προ-σώπων να μεταμορφώσω τη φιλία μου από ευκαιριακή διασκέ-δαση σε πνευματική συνοδοιπορία Η Μεγάλη Σαρακοστή είναιπερίοδος για αναζήτηση νοήματος Να δώσω νόημα στα λόγιαμου Να ανακαλύψω την ιερότητά τους ότι είναι δώρο Θεού στονάνθρωπο Μπορώ με το λόγο μου να ωφελήσω μπορώ όμως ναφέρω και μεγάλη καταστροφή Για αυτό ακριβώς και θα κριθώγια τα λόγια μου

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια ευκαιρία που δίνω στονεαυτό μου να μειώσει την υπεροψία του και να αντιληφθεί τηνάσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται Βέβαια για όλα τα πα-ραπάνω δεν μας βοηθά καθόλου ο σύγχρονος τρόπος ζωής Φυ-σικά δεν ζούμε σε laquoκλίμα Σαρακοστήςraquo Είτε είναι Σαρακοστήείτε όχι ο κόσμος που μας περιβάλλει που αποτελούμε κι εμείςαναπόσπαστο κομμάτι δεν αλλάζει Έτσι καλούμαστε να σπά-σουμε τη ζωή μας σε δύο κομμάτια το θρησκευτικό και το κο-σμικό Η σημερινή αποστασία των ανθρώπου από το Θεό πουδεν μrsquo αφήνει ανεπηρέαστο μαζί με την εκκοσμίκευση του εκ-κλησιαστικού φρονήματος με οδηγούν σε μία πραγματική σχιζο-φρένεια

Θα ήταν παράληψη μια ομιλία περί μετάνοιας να μην ανα-φερθεί σε μία προσευχή Μετανοίας τη σύντομη του Αγ Εφραίμτου Σύρου laquoΚύριε Δέσποτα της ζωής μουraquo Γιατί όμως μια απλήευχή να κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία τηςΜεγάλης Σαρακοστής Διότι λέει ο π Αλ Σμέμαν απαριθμεί μεένα μοναδικό τρόπο όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία τηςμετάνοιας και αποτελεί ένα laquoκανόνα ελέγχουraquo του προσωπικούμας αγώνα για αυτή την περίοδο Αυτός ο αγώνας θέλει να μαςαπελευθερώσει από βασικές πνευματικές ασθένειες που δεν μαςεπιτρέπουν να στραφούμε προς το Θεό Μετά από κάθε αίτησηστην προσευχή αυτή κάνουμε και μια μετάνοια-γονυκλισία Οιμετάνοιες βέβαια αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά ολόκλη-ρης της λατρείας της Μεγάλης Σαρακοστής

Στον αγώνα του ανθρώπου για μετάνοια η Εκκλησία δεν ξε-χωρίζει την ψυχή από το σώμα Ο όλος άνθρωπος απομακρύν-θηκε από το Θεόmiddot ό όλος άνθρωπος πρέπει να γυρίζει Σωτηρίακαι μετάνοια δεν είναι η περιφρόνηση του σώματος αλλά η απο-κατάστασή του ως ναού της ανθρώπινης ψυχής Η χριστιανικήάσκηση είναι αγώνας όχι κατά αλλά υπέρ του σώματος Για αυτόο όλος άνθρωπος ndash ψυχή και σώμα ndash μετανοεί Έτσι το σώμαπαίρνει μέρος στην προσευχή της ψυχής γιατί αυτή προσέρχεταιμέσα στο σώμα Οι γονυκλισίες είναι τα ψυχοσωματικά δείγματατης μετάνοιας Έτσι δικαιολογείται και η ονομασία τους Ως δείγ-ματα μετανοίας είναι ιεροτελεστίες κατrsquo εξοχήν της Μεγάλης Σα-ρακοστής που είναι περίοδος μετανοίας

Σεβαστοί πατέρες αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοίΌλοι γνωρίζουμε από προσωπική πείρα ότι η προσπάθεια να

ζήσουμε μια ζωή με το Χριστό είναι μια πραγματική μάχη και πι-θανόν να αποτυγχάνουμε αρκετές φορές Δυστυχώς δεν υπάρχεικαμία πρόοδος χωρίς την πικρή εμπειρία της αποτυχίας Μετάόμως από την οδυνηρή εμπειρία δεν υποχωρούμε αλλά ξαναγυ-ρίζουμε και πάλι από την αρχή Ο καιρός της μετανοίας είναι οχρόνος της επίγειας ζωής μας Δεν ξέρουμε πόσος θα είναιακόμη Μπορεί χρόνια πολλά μπορεί και μία στιγμή Όσο όμωςακόμα μας απομένει πρέπει να τον εξαγοράσουμε για να κερδί-σουμε τη Βασιλεία του Θεού Γιατί εκείνη η ζωή είναι αιώνιακοντά στο Χριστό Αξίζει κάθε θυσία

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ8 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ως αστραπή χρόνου συμπληρώθη-καν είκοσι ευλογημένα έτη από τηςεκλογής και ενθρονίσεως (22 Οκτω-βρίου και 2 Νοεμβρίου 1991 αντι-στοίχως) του από Χαλκηδόνος Βαρ-θολομαίου στον Αποστολικό Πα-τριαρχικό και Οικουμενικό Θρόνοτης καθαγιασμένης Κωνσταντινουπο-λίτιδος Εκκλησίας της Μητρός ΑγίαςΜεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

Πολλά θα μπορούσε να καταγρά-ψει κάποιος για την πολύκαρπη εικο-σαετή Πατριαρχία του ΟικουμενικούΠατριάρχου Βαρθολομαίου αλλά θααναφερθούμε συνοπτικά σε ορισμένααπό τα ευλογημένα έργα του που ου-δείς θα μπορούσε έστω και να δια-νοηθεί ότι θα γινόταν πραγματικό-τητα

Από του έτους 2004 διεύρυνε τηνσύνθεση της Αγίας και Ιεράς Συνό-δου του Οικουμενικού Πατριαρχείουμε ην συμμετοχή και των εκτός Τουρ-κίας Ιεραρχών του Θρόνου ενώμέχρι τότε συμμετείχαν μόνο οι Ιε-ράρχες που διαβιούν στην ΤουρκίαΤούτο επετεύχθη και με την ανοχή τηςΤουρκίας η οποία θα μπορούσε νααντιδράσει διότι οι εκτός ΤουρκίαςΙεράρχες δεν έχουν την Τουρκικήυπηκοότητα

Προ ολίγων μηνών εδόθη η Τουρ-κική υπηκοότητα σε Ιεράρχες τουθρόνου που ποιμαίνουν επαρχίες τουΠατριαρχείου στο εξωτερικό και δενήταν Τούρκος υπήκοος Αυτό ήτανπάγιο και μόνιμο αίτημα του Πα-τριάρχου Βαρθολομαίου για να υπάρ-χει η δυνατότητα σε μελλοντικήΠατριαρχική εκλογή να θέσουν υπο-ψηφιότητα για τον οικουμενικό θρό-νο Τούτο είναι καταλυτικής σημα-σίας ζήτημα για την επιβίωση τουθρόνου και στο μέλλον λόγω της λει-ψανδρίας που υπάρχει στην Πόλη

Για πρώτη φορά στα χρονικά τοΟικουμενικό Πατριαρχείο προσέ-

φυγε στο ΕυρωπαRκό Δι-καστήριο ανθρωπίνων δι-καιωμάτων και διεκδίκη-σε την επιστροφή των τίτ-λων ιδιοκτησίας (κυριότη-τας) του Ορφανοτροφεί-ου της Πριγκήπου που α-πό το 1902 νομίμως κα-τείχε και το Τουρκικόκράτος παρανόμως καιαυθαιρέτως είχε δημεύ-σει Οι τίτλοι ιδιοκτη-σίας επεστράφησαν καιεμμέσως πλην σαφώς (deFacto) αναγνωρίζεται νο-μική προσωπικότητα στο Οικουμε-νικό Πατριαρχείο αφού έχει τίτλοιδιοκτησίας ακινήτου περιουσίας καιδεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ωςlaquoφάντασμαraquo από το Τουρκικό κρά-τος το οποίο μέχρι τώρα δεν αναγνώ-ριζε νομική προσωπικότητα στοΠατριαρχείο και δήμευε αυθαιρέτωςτην περιουσία του

Ο Πατριάρχης επέτυχε σε αγαστήσυνεργασία με το Τουρκικό κράτοςνα καθιερώσει την πραγματοποίησηπροσκυνημάτων και ιερών ακολου-θιών στην Καππαδοκία την ΜικράΑσία την Ανατολική Θράκη και τοαποκορύφωμα ήταν η τέλεση θείαςλειτουργίας μετά παρέλευσης 87 ετών(1923-2010) στην ιστορική Μονή Πα-ναγίας Σουμελά (15-08-2010) στηνΤραπεζούντα του Εύξεινου ΠόντουΑκόμη και η καθιέρωση του καθηγια-σμού των υδάτων κατά τα Θεοφάνειααπό το 2003 ύστερα από δεκαετίεςμε την έγκριση του Τουρκικού κρά-τους έχει την αξία του

Κατά το έτος 2011 που συμπληρώ-νεται 40 έτη από την αναστολή λει-τουργίας της Θεολογικής Σχολής τηςΧάλκης (1971-2011) ο Πατριάρχηςέχει δηλώσει ότι θα προσφύγει στοΕυρωπαRκό Δικαστήριο ανθρωπίνωνδικαιωμάτων για να δοθεί από το

Τουρκικό κράτος η άδεια επαναλει-τουργίας της σχολής ώστε οι απόφοι-τοι αυτής να αποτελέσουν το έμψυχοδυναμικό του Πατριαρχείου

Τέλος η ίδρυση νέων Μητροπό-λεων η καθιέρωση συγκλήσεως οικο-λογικών σεμιναρίων εν Χάλκη καιδιεθνών εν πλώ συμποσίων για τηνπροστασία του φυσικού περιβάλλο-ντος η αντιμετώπιση λεπτών διορθο-δόξων ζητημάτων η σύσφιξη τηςενότητας των ορθοδόξων Εκκλησιώνμε την προοπτική λίαν συντόμως νασυνέλθει μετά από 12 αιώνες ηlaquoΑγία και Μεγάλη Σύνοδος των Ορ-θοδόξωνraquo και η πρόοδος του διαθρη-σκειακού διαλόγου έχουν καθιερώσειστην διεθνή κοινή γνώμη τον Πα-τριάρχη Βαρθολομαίο ως κορυφαίαεκκλησιαστική προσωπικότητα πουαναδεικνύει το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο στη θέση που του πρέπεικαι του αρμόζει Άνευ υπερβολήςαυτή η εικοσαετής Πατριαρχία Βαρ-θολομαίου αποτελεί την Ανάστασητου Οικουμενικού Πατριαρχείου καιδικαίως θα μπορούσε να χαρακτηρι-σθεί ως laquoΕποχή Βαρθολομαίου ΑrsquoraquoΆξιος

ΒΑΡΘΛΟΜΑΙΟΣ ΑrsquoΟ Άξιος του Οικουμενικού ΘρόνουΕπετειακή Αμφιετηρίδα Εικοσαετούς Ευκλεούςκαι Τετιμημένης Πατριαρχίας (1991 ndash 2011)

Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικόςκ Ιωάννης Ελ Σιδηράς

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Για να επιστρέψει στη Γαλιλαία ο Ιη-σούς διαλέγει τον δρόμο που πηγαίνει διαμέσου της Παλαιστίνης και γι΄αυτό διασχί-ζει την Σαμάρεια Ακολουθώντας τον δρόμοαυτόν σ΄ένα ορισμένο σημείο υπάρχει μιαπεδιάδα σχηματισμένη στον βορρά από τοόρος Εβάλ και στο νότο από το όρος Γαρι-ζείμ Λίγο πριν εισέλθουμε στην κοιλάδααυτή από την ανατολή βρισκόταν έναςτόπος ξακουστός στην ιστορία των ΕβραίωνΠατριαρχών όπου ήταν το φρέαρ τουΙακώβ κοντά στην πόλη Συχάρ

Είναι λοιπόν προς το μεσημέρι ώραέκτη Ο Ιησούς κουρασμένος και ιδρωμέ-νος από την οδοιπορία αναπαύεται κοντάστο πηγάδι Είναι μόνος γιατί οι μαθητέςπήγαν στην γειτονική πόλη να αγοράσουντρόφιμα

Από την πόλη Συχάρ έρχεται μια γυ-ναίκα Σαμαρείτισσα προς το πηγάδι για νααντλήσει νερό Ο Ιησούς της λέγει laquoΔός μουνα πιώraquo Η γυναίκα του απαντά αγέρωχαlaquoΠώς συ που είσαι Ιουδαίος ζητάς νερό απόεμένα που είμαι γυναίκα ΣαμαρείτιςraquoΠραγματικά ο Ιησούς ήταν Γαλιλαίος αλλάη γυναίκα μαντεύοντας ότι Αυτός γυρνούσεαπό την επίσκεψη του Ναού της Ιερουσα-λήμ τον θεωρεί σωστά έναν οπαδό της Ιου-δαRκής θρησκείας γι΄ αυτό θέλει να τονίσειτο ταπείνωμα ενός ανθρώπου και μάλισταενός Ιουδαίου Ο Ιησούς απαντά laquoΕάν ήξε-ρες την δωρεά του Θεού και ποιος είναιΕκείνος που σου λέγει laquoΔός μου να πιώraquo συθα τον παρακαλούσες και θα σου έδινε νερόζωντανόraquo

Η γυναίκα καταλαβαίνει ότι στα λόγιααυτά κρυβόταν μια μεγάλη αλήθεια που τηςδιαφεύγει Πάντως εμμένει ακόμα στηνυλική έννοια αν και αρχίζει να φαίνεταιυποχωρητική στον Άγνωστο laquoΚύριε δενέχεις κουβά και το πηγάδι είναι βαθύ απόπού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό Μήπωςείσαι συ μεγαλύτερος από τον πατέρα μαςΙακώβ που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιεαπό αυτό και ο ίδιος και τα παιδιά του καιτα ζώα τουraquo Αλλά ο Ιησούς της απεκρίθηlaquoΌποιος πίνει από το νερό αυτό θα διψάσεικαι πάλι Εκείνος όμως που θα πιεί από τονερό που εγώ θα του δώσω δεν θα διψάσειποτέ αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνειμια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβρύειεις ζωήν αιώνιονraquo

Για να κάνει την Σαμαρείτιδα να κατα-νοήσει τα όσα της λέγει της προσφέρει ταυ-τόχρονα και ένα laquoσημείονraquo laquoΠήγαινεφώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώraquo Στονδιφορούμενο αυτόν λόγο η γυναίκα Τουλέγει ατάραχη laquoΔεν έχω άνδραraquo Ο Χριστόςόμως ως Παντογνώστης απεκρίθη laquoΚαλάείπες ότι δεν έχεις άνδρα διότι πέντε άνδρες

επήρες και τώρα εκείνος που έχεις δεν είναιάνδρας σου Σε αυτό είπες αλήθειαraquo

Το σημείο που προσφέρει ο Ιησούςπροξενεί καλό αποτέλεσμα Η γυναίκα βλέ-ποντας να αποκαλύπτονται τα μυστικά τηςανφωνεί laquoΚύριε βλέπω ότι συ είσαι προφή-τηςraquo Αλλά η ίδια αυτή αποκάλυψη και ηαναφώνηση αναγνωρίζουν την ανωτερό-τητα Εκείνου που ανήκει στους μισητούςΙουδαίους Επομένως στην αιτία αυτού τουμίσους στρέφεται ακολούθως η ομιλία laquoΟιπατέρες μας εις το όρος τούτο ελάτρευσαντον Θεό ενώ σεις λέτε ότι στα Ιεροσόλυμαείναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύεται οΘεόςraquo Τι σκέφτεται λοιπόν Εκείνος πουείναι Προφήτης γι΄ αυτό το πανάρχαιο ζή-τημα μεταξύ Ιουδαίων και Σαμαρειτών laquoΠί-στεψέ με γυναίκα ότι έρχεται ώρα που ούτεστο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα λα-τρεύετε τον Πατέρα Σεις λατρεύετε εκείνοπου δεν ξέρετε εμείς λατρεύουμε εκείνο πουξέρουμε διότι η σωτηρία έρχεται από τουςΙουδαίους Αλλά έρχεται ώρα και μάλισταήλθε ήδη που οι αληθινοί προσκυνηταί θαλατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά καιαληθινά διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας ναείναι εκείνοι που τον λατρεύουν Ο Θεόςείναι πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουνπρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά καιαληθινά Στο εξής η λατρεία του Θεού δεν θαδεσμεύεται ούτε στο όρος Γαριζείμ ούτε στολόφο της Ιερουσαλήμ ούτε σε κανένα άλλομέρος της γης αλλά στις μόνες συνθήκες ναγίνεται laquoΕν πνεύματι καί αληθείαraquo

Σ΄ αυτό το σημείο η γυναίκα διαπιστώ-νει ότι βρίσκεται σε μια άγνωστη σφαίραΟύτε Γαριζείμ ούτε Ιερουσαλήμ αλλά

πνεύμα και αλήθεια Τι κόσμος όμως είναιαυτός

Βέβαια αυτός ο κόσμος δεν είναι περιο-ρισμένος και φλύαρος στον οποίο φιλονι-κούν οι Σαμαρείτες με τους Ιουδαίους Ηγυναίκα διαισθάνεται ότι όλα αυτά τα οποίατης λέγει ο Άγνωστος άνδρας είναι μελλο-ντικά οράματα που θα τα απολαύσουνπραγματοποιημένα μόνο στις μέρες τουΜεσσίου Οι Σαμαρείτες πράγματι περίμε-ναν τον Μεσσία τον οποίο φαντάζοντανσαν αναμορφωτή που θα διαλύσει όλες τιςαμφιβολίες θα τακτοποιήσει όλες τις δια-φορές και θα αποκαταστήσει για χίλια χρό-νια μετά τον θάνατό του ένα ευτυχισμένοβασίλειο

Ενώ ο Ιησούς ανταλάσσει τα τελευταίαλόγια με τη Σαμαρείτιδα οι μαθητές Τονπλησιάζουν επιστρέφοντας από την πόλημε τις αγορασμένες τροφές Όταν έπειτα ηγυναίκα ακούει από τον Ιησού την δήλωσηότι Αυτός είναι ο Μεσσίας εμβρόντητη δεντολμά να απαντήσει αλλά αφήνει την υδρίατης στο πηγάδι τρέχει στην πόλη και σεόσους συναντά φωνάζει laquoΕλάτε να ιδήτεέναν που μου είπε όλα όσα έκανα Μήπωςείναι αυτός ο Χριστόςraquo

Παράλληλα οι μαθητές Τον παρακα-λούσαν προσφέροντάς Του τα αγορασμένατρόφιμα λέγοντας laquoΡαββί φάγεraquo Ο Ιη-σούς σε απάντηση συνεχίζει με αυτούς τηνμεταφορά του πνευματικού ύδατος που χρη-σιμοποίησε με την γυναίκα Αυτός τρέφεταιμε πνευματική τροφή που είναι να κάνει τοθέλημα Εκείνου που Τον έστειλε στονκόσμο Ο Χριστός είναι ο laquoγεωργόςraquo ενόςπνευματικού θερισμού

Η πολυλογία της γυναίκας έκανε ναβγουν από τα σπίτια τους πολλοί Σαμαρεί-τες και να πάνε στο φρέαρ να δουν τον Ιου-δαίο Προφήτη Θα σαγηνεύθηκαν από ταπρώτα Του λόγια γιατί Τον προσκάλεσαννα παραμείνει μαζί τους αρκετό διάστημαΚαι όμως ήταν Σαμαρείτες δηλαδή εκείνοιπου κανονικά προτιμούσαν να ραβδοκοπή-σουν μέχρις αίματος ή ακόμα να φονεύσουντους Ιουδαίους που περνούσαν από τηνχώρα τους και αργότερα να αρνηθούν τηνφιλοξενία στους μαθητές του Ιησού Αυτήτη φορά οι Σαμαρείτες της Συχάρ υπήρξανφιλόφρονες και ο Ιησούς δέχτηκε την πρό-σκληση laquoκαι έμεινε εκεί δύο ημέρες Καιπολύ περισσότεροι επίστευσαν έπειτα απόόσα τους είπε εις δε την γυναίκα έλεγαν laquoΟλόγος που πιστεύομεν δεν είναι πλέον ταόσα μας είπες αλλά διότι Τον ακούσαμεεμείς οι ίδιοι και ξέρουμε ότι αυτός είναιαληθινά ο Σωτήρ του κόσμου ο Χριστόςraquo

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΣ(Ιω 4 1-42)

του Γεώργιου Καψάλη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 7: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ8 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ως αστραπή χρόνου συμπληρώθη-καν είκοσι ευλογημένα έτη από τηςεκλογής και ενθρονίσεως (22 Οκτω-βρίου και 2 Νοεμβρίου 1991 αντι-στοίχως) του από Χαλκηδόνος Βαρ-θολομαίου στον Αποστολικό Πα-τριαρχικό και Οικουμενικό Θρόνοτης καθαγιασμένης Κωνσταντινουπο-λίτιδος Εκκλησίας της Μητρός ΑγίαςΜεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

Πολλά θα μπορούσε να καταγρά-ψει κάποιος για την πολύκαρπη εικο-σαετή Πατριαρχία του ΟικουμενικούΠατριάρχου Βαρθολομαίου αλλά θααναφερθούμε συνοπτικά σε ορισμένααπό τα ευλογημένα έργα του που ου-δείς θα μπορούσε έστω και να δια-νοηθεί ότι θα γινόταν πραγματικό-τητα

Από του έτους 2004 διεύρυνε τηνσύνθεση της Αγίας και Ιεράς Συνό-δου του Οικουμενικού Πατριαρχείουμε ην συμμετοχή και των εκτός Τουρ-κίας Ιεραρχών του Θρόνου ενώμέχρι τότε συμμετείχαν μόνο οι Ιε-ράρχες που διαβιούν στην ΤουρκίαΤούτο επετεύχθη και με την ανοχή τηςΤουρκίας η οποία θα μπορούσε νααντιδράσει διότι οι εκτός ΤουρκίαςΙεράρχες δεν έχουν την Τουρκικήυπηκοότητα

Προ ολίγων μηνών εδόθη η Τουρ-κική υπηκοότητα σε Ιεράρχες τουθρόνου που ποιμαίνουν επαρχίες τουΠατριαρχείου στο εξωτερικό και δενήταν Τούρκος υπήκοος Αυτό ήτανπάγιο και μόνιμο αίτημα του Πα-τριάρχου Βαρθολομαίου για να υπάρ-χει η δυνατότητα σε μελλοντικήΠατριαρχική εκλογή να θέσουν υπο-ψηφιότητα για τον οικουμενικό θρό-νο Τούτο είναι καταλυτικής σημα-σίας ζήτημα για την επιβίωση τουθρόνου και στο μέλλον λόγω της λει-ψανδρίας που υπάρχει στην Πόλη

Για πρώτη φορά στα χρονικά τοΟικουμενικό Πατριαρχείο προσέ-

φυγε στο ΕυρωπαRκό Δι-καστήριο ανθρωπίνων δι-καιωμάτων και διεκδίκη-σε την επιστροφή των τίτ-λων ιδιοκτησίας (κυριότη-τας) του Ορφανοτροφεί-ου της Πριγκήπου που α-πό το 1902 νομίμως κα-τείχε και το Τουρκικόκράτος παρανόμως καιαυθαιρέτως είχε δημεύ-σει Οι τίτλοι ιδιοκτη-σίας επεστράφησαν καιεμμέσως πλην σαφώς (deFacto) αναγνωρίζεται νο-μική προσωπικότητα στο Οικουμε-νικό Πατριαρχείο αφού έχει τίτλοιδιοκτησίας ακινήτου περιουσίας καιδεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ωςlaquoφάντασμαraquo από το Τουρκικό κρά-τος το οποίο μέχρι τώρα δεν αναγνώ-ριζε νομική προσωπικότητα στοΠατριαρχείο και δήμευε αυθαιρέτωςτην περιουσία του

Ο Πατριάρχης επέτυχε σε αγαστήσυνεργασία με το Τουρκικό κράτοςνα καθιερώσει την πραγματοποίησηπροσκυνημάτων και ιερών ακολου-θιών στην Καππαδοκία την ΜικράΑσία την Ανατολική Θράκη και τοαποκορύφωμα ήταν η τέλεση θείαςλειτουργίας μετά παρέλευσης 87 ετών(1923-2010) στην ιστορική Μονή Πα-ναγίας Σουμελά (15-08-2010) στηνΤραπεζούντα του Εύξεινου ΠόντουΑκόμη και η καθιέρωση του καθηγια-σμού των υδάτων κατά τα Θεοφάνειααπό το 2003 ύστερα από δεκαετίεςμε την έγκριση του Τουρκικού κρά-τους έχει την αξία του

Κατά το έτος 2011 που συμπληρώ-νεται 40 έτη από την αναστολή λει-τουργίας της Θεολογικής Σχολής τηςΧάλκης (1971-2011) ο Πατριάρχηςέχει δηλώσει ότι θα προσφύγει στοΕυρωπαRκό Δικαστήριο ανθρωπίνωνδικαιωμάτων για να δοθεί από το

Τουρκικό κράτος η άδεια επαναλει-τουργίας της σχολής ώστε οι απόφοι-τοι αυτής να αποτελέσουν το έμψυχοδυναμικό του Πατριαρχείου

Τέλος η ίδρυση νέων Μητροπό-λεων η καθιέρωση συγκλήσεως οικο-λογικών σεμιναρίων εν Χάλκη καιδιεθνών εν πλώ συμποσίων για τηνπροστασία του φυσικού περιβάλλο-ντος η αντιμετώπιση λεπτών διορθο-δόξων ζητημάτων η σύσφιξη τηςενότητας των ορθοδόξων Εκκλησιώνμε την προοπτική λίαν συντόμως νασυνέλθει μετά από 12 αιώνες ηlaquoΑγία και Μεγάλη Σύνοδος των Ορ-θοδόξωνraquo και η πρόοδος του διαθρη-σκειακού διαλόγου έχουν καθιερώσειστην διεθνή κοινή γνώμη τον Πα-τριάρχη Βαρθολομαίο ως κορυφαίαεκκλησιαστική προσωπικότητα πουαναδεικνύει το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο στη θέση που του πρέπεικαι του αρμόζει Άνευ υπερβολήςαυτή η εικοσαετής Πατριαρχία Βαρ-θολομαίου αποτελεί την Ανάστασητου Οικουμενικού Πατριαρχείου καιδικαίως θα μπορούσε να χαρακτηρι-σθεί ως laquoΕποχή Βαρθολομαίου ΑrsquoraquoΆξιος

ΒΑΡΘΛΟΜΑΙΟΣ ΑrsquoΟ Άξιος του Οικουμενικού ΘρόνουΕπετειακή Αμφιετηρίδα Εικοσαετούς Ευκλεούςκαι Τετιμημένης Πατριαρχίας (1991 ndash 2011)

Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικόςκ Ιωάννης Ελ Σιδηράς

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Για να επιστρέψει στη Γαλιλαία ο Ιη-σούς διαλέγει τον δρόμο που πηγαίνει διαμέσου της Παλαιστίνης και γι΄αυτό διασχί-ζει την Σαμάρεια Ακολουθώντας τον δρόμοαυτόν σ΄ένα ορισμένο σημείο υπάρχει μιαπεδιάδα σχηματισμένη στον βορρά από τοόρος Εβάλ και στο νότο από το όρος Γαρι-ζείμ Λίγο πριν εισέλθουμε στην κοιλάδααυτή από την ανατολή βρισκόταν έναςτόπος ξακουστός στην ιστορία των ΕβραίωνΠατριαρχών όπου ήταν το φρέαρ τουΙακώβ κοντά στην πόλη Συχάρ

Είναι λοιπόν προς το μεσημέρι ώραέκτη Ο Ιησούς κουρασμένος και ιδρωμέ-νος από την οδοιπορία αναπαύεται κοντάστο πηγάδι Είναι μόνος γιατί οι μαθητέςπήγαν στην γειτονική πόλη να αγοράσουντρόφιμα

Από την πόλη Συχάρ έρχεται μια γυ-ναίκα Σαμαρείτισσα προς το πηγάδι για νααντλήσει νερό Ο Ιησούς της λέγει laquoΔός μουνα πιώraquo Η γυναίκα του απαντά αγέρωχαlaquoΠώς συ που είσαι Ιουδαίος ζητάς νερό απόεμένα που είμαι γυναίκα ΣαμαρείτιςraquoΠραγματικά ο Ιησούς ήταν Γαλιλαίος αλλάη γυναίκα μαντεύοντας ότι Αυτός γυρνούσεαπό την επίσκεψη του Ναού της Ιερουσα-λήμ τον θεωρεί σωστά έναν οπαδό της Ιου-δαRκής θρησκείας γι΄ αυτό θέλει να τονίσειτο ταπείνωμα ενός ανθρώπου και μάλισταενός Ιουδαίου Ο Ιησούς απαντά laquoΕάν ήξε-ρες την δωρεά του Θεού και ποιος είναιΕκείνος που σου λέγει laquoΔός μου να πιώraquo συθα τον παρακαλούσες και θα σου έδινε νερόζωντανόraquo

Η γυναίκα καταλαβαίνει ότι στα λόγιααυτά κρυβόταν μια μεγάλη αλήθεια που τηςδιαφεύγει Πάντως εμμένει ακόμα στηνυλική έννοια αν και αρχίζει να φαίνεταιυποχωρητική στον Άγνωστο laquoΚύριε δενέχεις κουβά και το πηγάδι είναι βαθύ απόπού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό Μήπωςείσαι συ μεγαλύτερος από τον πατέρα μαςΙακώβ που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιεαπό αυτό και ο ίδιος και τα παιδιά του καιτα ζώα τουraquo Αλλά ο Ιησούς της απεκρίθηlaquoΌποιος πίνει από το νερό αυτό θα διψάσεικαι πάλι Εκείνος όμως που θα πιεί από τονερό που εγώ θα του δώσω δεν θα διψάσειποτέ αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνειμια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβρύειεις ζωήν αιώνιονraquo

Για να κάνει την Σαμαρείτιδα να κατα-νοήσει τα όσα της λέγει της προσφέρει ταυ-τόχρονα και ένα laquoσημείονraquo laquoΠήγαινεφώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώraquo Στονδιφορούμενο αυτόν λόγο η γυναίκα Τουλέγει ατάραχη laquoΔεν έχω άνδραraquo Ο Χριστόςόμως ως Παντογνώστης απεκρίθη laquoΚαλάείπες ότι δεν έχεις άνδρα διότι πέντε άνδρες

επήρες και τώρα εκείνος που έχεις δεν είναιάνδρας σου Σε αυτό είπες αλήθειαraquo

Το σημείο που προσφέρει ο Ιησούςπροξενεί καλό αποτέλεσμα Η γυναίκα βλέ-ποντας να αποκαλύπτονται τα μυστικά τηςανφωνεί laquoΚύριε βλέπω ότι συ είσαι προφή-τηςraquo Αλλά η ίδια αυτή αποκάλυψη και ηαναφώνηση αναγνωρίζουν την ανωτερό-τητα Εκείνου που ανήκει στους μισητούςΙουδαίους Επομένως στην αιτία αυτού τουμίσους στρέφεται ακολούθως η ομιλία laquoΟιπατέρες μας εις το όρος τούτο ελάτρευσαντον Θεό ενώ σεις λέτε ότι στα Ιεροσόλυμαείναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύεται οΘεόςraquo Τι σκέφτεται λοιπόν Εκείνος πουείναι Προφήτης γι΄ αυτό το πανάρχαιο ζή-τημα μεταξύ Ιουδαίων και Σαμαρειτών laquoΠί-στεψέ με γυναίκα ότι έρχεται ώρα που ούτεστο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα λα-τρεύετε τον Πατέρα Σεις λατρεύετε εκείνοπου δεν ξέρετε εμείς λατρεύουμε εκείνο πουξέρουμε διότι η σωτηρία έρχεται από τουςΙουδαίους Αλλά έρχεται ώρα και μάλισταήλθε ήδη που οι αληθινοί προσκυνηταί θαλατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά καιαληθινά διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας ναείναι εκείνοι που τον λατρεύουν Ο Θεόςείναι πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουνπρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά καιαληθινά Στο εξής η λατρεία του Θεού δεν θαδεσμεύεται ούτε στο όρος Γαριζείμ ούτε στολόφο της Ιερουσαλήμ ούτε σε κανένα άλλομέρος της γης αλλά στις μόνες συνθήκες ναγίνεται laquoΕν πνεύματι καί αληθείαraquo

Σ΄ αυτό το σημείο η γυναίκα διαπιστώ-νει ότι βρίσκεται σε μια άγνωστη σφαίραΟύτε Γαριζείμ ούτε Ιερουσαλήμ αλλά

πνεύμα και αλήθεια Τι κόσμος όμως είναιαυτός

Βέβαια αυτός ο κόσμος δεν είναι περιο-ρισμένος και φλύαρος στον οποίο φιλονι-κούν οι Σαμαρείτες με τους Ιουδαίους Ηγυναίκα διαισθάνεται ότι όλα αυτά τα οποίατης λέγει ο Άγνωστος άνδρας είναι μελλο-ντικά οράματα που θα τα απολαύσουνπραγματοποιημένα μόνο στις μέρες τουΜεσσίου Οι Σαμαρείτες πράγματι περίμε-ναν τον Μεσσία τον οποίο φαντάζοντανσαν αναμορφωτή που θα διαλύσει όλες τιςαμφιβολίες θα τακτοποιήσει όλες τις δια-φορές και θα αποκαταστήσει για χίλια χρό-νια μετά τον θάνατό του ένα ευτυχισμένοβασίλειο

Ενώ ο Ιησούς ανταλάσσει τα τελευταίαλόγια με τη Σαμαρείτιδα οι μαθητές Τονπλησιάζουν επιστρέφοντας από την πόλημε τις αγορασμένες τροφές Όταν έπειτα ηγυναίκα ακούει από τον Ιησού την δήλωσηότι Αυτός είναι ο Μεσσίας εμβρόντητη δεντολμά να απαντήσει αλλά αφήνει την υδρίατης στο πηγάδι τρέχει στην πόλη και σεόσους συναντά φωνάζει laquoΕλάτε να ιδήτεέναν που μου είπε όλα όσα έκανα Μήπωςείναι αυτός ο Χριστόςraquo

Παράλληλα οι μαθητές Τον παρακα-λούσαν προσφέροντάς Του τα αγορασμένατρόφιμα λέγοντας laquoΡαββί φάγεraquo Ο Ιη-σούς σε απάντηση συνεχίζει με αυτούς τηνμεταφορά του πνευματικού ύδατος που χρη-σιμοποίησε με την γυναίκα Αυτός τρέφεταιμε πνευματική τροφή που είναι να κάνει τοθέλημα Εκείνου που Τον έστειλε στονκόσμο Ο Χριστός είναι ο laquoγεωργόςraquo ενόςπνευματικού θερισμού

Η πολυλογία της γυναίκας έκανε ναβγουν από τα σπίτια τους πολλοί Σαμαρεί-τες και να πάνε στο φρέαρ να δουν τον Ιου-δαίο Προφήτη Θα σαγηνεύθηκαν από ταπρώτα Του λόγια γιατί Τον προσκάλεσαννα παραμείνει μαζί τους αρκετό διάστημαΚαι όμως ήταν Σαμαρείτες δηλαδή εκείνοιπου κανονικά προτιμούσαν να ραβδοκοπή-σουν μέχρις αίματος ή ακόμα να φονεύσουντους Ιουδαίους που περνούσαν από τηνχώρα τους και αργότερα να αρνηθούν τηνφιλοξενία στους μαθητές του Ιησού Αυτήτη φορά οι Σαμαρείτες της Συχάρ υπήρξανφιλόφρονες και ο Ιησούς δέχτηκε την πρό-σκληση laquoκαι έμεινε εκεί δύο ημέρες Καιπολύ περισσότεροι επίστευσαν έπειτα απόόσα τους είπε εις δε την γυναίκα έλεγαν laquoΟλόγος που πιστεύομεν δεν είναι πλέον ταόσα μας είπες αλλά διότι Τον ακούσαμεεμείς οι ίδιοι και ξέρουμε ότι αυτός είναιαληθινά ο Σωτήρ του κόσμου ο Χριστόςraquo

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΣ(Ιω 4 1-42)

του Γεώργιου Καψάλη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 8: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 9Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Για να επιστρέψει στη Γαλιλαία ο Ιη-σούς διαλέγει τον δρόμο που πηγαίνει διαμέσου της Παλαιστίνης και γι΄αυτό διασχί-ζει την Σαμάρεια Ακολουθώντας τον δρόμοαυτόν σ΄ένα ορισμένο σημείο υπάρχει μιαπεδιάδα σχηματισμένη στον βορρά από τοόρος Εβάλ και στο νότο από το όρος Γαρι-ζείμ Λίγο πριν εισέλθουμε στην κοιλάδααυτή από την ανατολή βρισκόταν έναςτόπος ξακουστός στην ιστορία των ΕβραίωνΠατριαρχών όπου ήταν το φρέαρ τουΙακώβ κοντά στην πόλη Συχάρ

Είναι λοιπόν προς το μεσημέρι ώραέκτη Ο Ιησούς κουρασμένος και ιδρωμέ-νος από την οδοιπορία αναπαύεται κοντάστο πηγάδι Είναι μόνος γιατί οι μαθητέςπήγαν στην γειτονική πόλη να αγοράσουντρόφιμα

Από την πόλη Συχάρ έρχεται μια γυ-ναίκα Σαμαρείτισσα προς το πηγάδι για νααντλήσει νερό Ο Ιησούς της λέγει laquoΔός μουνα πιώraquo Η γυναίκα του απαντά αγέρωχαlaquoΠώς συ που είσαι Ιουδαίος ζητάς νερό απόεμένα που είμαι γυναίκα ΣαμαρείτιςraquoΠραγματικά ο Ιησούς ήταν Γαλιλαίος αλλάη γυναίκα μαντεύοντας ότι Αυτός γυρνούσεαπό την επίσκεψη του Ναού της Ιερουσα-λήμ τον θεωρεί σωστά έναν οπαδό της Ιου-δαRκής θρησκείας γι΄ αυτό θέλει να τονίσειτο ταπείνωμα ενός ανθρώπου και μάλισταενός Ιουδαίου Ο Ιησούς απαντά laquoΕάν ήξε-ρες την δωρεά του Θεού και ποιος είναιΕκείνος που σου λέγει laquoΔός μου να πιώraquo συθα τον παρακαλούσες και θα σου έδινε νερόζωντανόraquo

Η γυναίκα καταλαβαίνει ότι στα λόγιααυτά κρυβόταν μια μεγάλη αλήθεια που τηςδιαφεύγει Πάντως εμμένει ακόμα στηνυλική έννοια αν και αρχίζει να φαίνεταιυποχωρητική στον Άγνωστο laquoΚύριε δενέχεις κουβά και το πηγάδι είναι βαθύ απόπού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό Μήπωςείσαι συ μεγαλύτερος από τον πατέρα μαςΙακώβ που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιεαπό αυτό και ο ίδιος και τα παιδιά του καιτα ζώα τουraquo Αλλά ο Ιησούς της απεκρίθηlaquoΌποιος πίνει από το νερό αυτό θα διψάσεικαι πάλι Εκείνος όμως που θα πιεί από τονερό που εγώ θα του δώσω δεν θα διψάσειποτέ αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνειμια εσωτερική πηγή νερού που θα αναβρύειεις ζωήν αιώνιονraquo

Για να κάνει την Σαμαρείτιδα να κατα-νοήσει τα όσα της λέγει της προσφέρει ταυ-τόχρονα και ένα laquoσημείονraquo laquoΠήγαινεφώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώraquo Στονδιφορούμενο αυτόν λόγο η γυναίκα Τουλέγει ατάραχη laquoΔεν έχω άνδραraquo Ο Χριστόςόμως ως Παντογνώστης απεκρίθη laquoΚαλάείπες ότι δεν έχεις άνδρα διότι πέντε άνδρες

επήρες και τώρα εκείνος που έχεις δεν είναιάνδρας σου Σε αυτό είπες αλήθειαraquo

Το σημείο που προσφέρει ο Ιησούςπροξενεί καλό αποτέλεσμα Η γυναίκα βλέ-ποντας να αποκαλύπτονται τα μυστικά τηςανφωνεί laquoΚύριε βλέπω ότι συ είσαι προφή-τηςraquo Αλλά η ίδια αυτή αποκάλυψη και ηαναφώνηση αναγνωρίζουν την ανωτερό-τητα Εκείνου που ανήκει στους μισητούςΙουδαίους Επομένως στην αιτία αυτού τουμίσους στρέφεται ακολούθως η ομιλία laquoΟιπατέρες μας εις το όρος τούτο ελάτρευσαντον Θεό ενώ σεις λέτε ότι στα Ιεροσόλυμαείναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύεται οΘεόςraquo Τι σκέφτεται λοιπόν Εκείνος πουείναι Προφήτης γι΄ αυτό το πανάρχαιο ζή-τημα μεταξύ Ιουδαίων και Σαμαρειτών laquoΠί-στεψέ με γυναίκα ότι έρχεται ώρα που ούτεστο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα λα-τρεύετε τον Πατέρα Σεις λατρεύετε εκείνοπου δεν ξέρετε εμείς λατρεύουμε εκείνο πουξέρουμε διότι η σωτηρία έρχεται από τουςΙουδαίους Αλλά έρχεται ώρα και μάλισταήλθε ήδη που οι αληθινοί προσκυνηταί θαλατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά καιαληθινά διότι τέτοιοι θέλει ο Πατέρας ναείναι εκείνοι που τον λατρεύουν Ο Θεόςείναι πνεύμα και εκείνοι που τον λατρεύουνπρέπει να τον λατρεύουν πνευματικά καιαληθινά Στο εξής η λατρεία του Θεού δεν θαδεσμεύεται ούτε στο όρος Γαριζείμ ούτε στολόφο της Ιερουσαλήμ ούτε σε κανένα άλλομέρος της γης αλλά στις μόνες συνθήκες ναγίνεται laquoΕν πνεύματι καί αληθείαraquo

Σ΄ αυτό το σημείο η γυναίκα διαπιστώ-νει ότι βρίσκεται σε μια άγνωστη σφαίραΟύτε Γαριζείμ ούτε Ιερουσαλήμ αλλά

πνεύμα και αλήθεια Τι κόσμος όμως είναιαυτός

Βέβαια αυτός ο κόσμος δεν είναι περιο-ρισμένος και φλύαρος στον οποίο φιλονι-κούν οι Σαμαρείτες με τους Ιουδαίους Ηγυναίκα διαισθάνεται ότι όλα αυτά τα οποίατης λέγει ο Άγνωστος άνδρας είναι μελλο-ντικά οράματα που θα τα απολαύσουνπραγματοποιημένα μόνο στις μέρες τουΜεσσίου Οι Σαμαρείτες πράγματι περίμε-ναν τον Μεσσία τον οποίο φαντάζοντανσαν αναμορφωτή που θα διαλύσει όλες τιςαμφιβολίες θα τακτοποιήσει όλες τις δια-φορές και θα αποκαταστήσει για χίλια χρό-νια μετά τον θάνατό του ένα ευτυχισμένοβασίλειο

Ενώ ο Ιησούς ανταλάσσει τα τελευταίαλόγια με τη Σαμαρείτιδα οι μαθητές Τονπλησιάζουν επιστρέφοντας από την πόλημε τις αγορασμένες τροφές Όταν έπειτα ηγυναίκα ακούει από τον Ιησού την δήλωσηότι Αυτός είναι ο Μεσσίας εμβρόντητη δεντολμά να απαντήσει αλλά αφήνει την υδρίατης στο πηγάδι τρέχει στην πόλη και σεόσους συναντά φωνάζει laquoΕλάτε να ιδήτεέναν που μου είπε όλα όσα έκανα Μήπωςείναι αυτός ο Χριστόςraquo

Παράλληλα οι μαθητές Τον παρακα-λούσαν προσφέροντάς Του τα αγορασμένατρόφιμα λέγοντας laquoΡαββί φάγεraquo Ο Ιη-σούς σε απάντηση συνεχίζει με αυτούς τηνμεταφορά του πνευματικού ύδατος που χρη-σιμοποίησε με την γυναίκα Αυτός τρέφεταιμε πνευματική τροφή που είναι να κάνει τοθέλημα Εκείνου που Τον έστειλε στονκόσμο Ο Χριστός είναι ο laquoγεωργόςraquo ενόςπνευματικού θερισμού

Η πολυλογία της γυναίκας έκανε ναβγουν από τα σπίτια τους πολλοί Σαμαρεί-τες και να πάνε στο φρέαρ να δουν τον Ιου-δαίο Προφήτη Θα σαγηνεύθηκαν από ταπρώτα Του λόγια γιατί Τον προσκάλεσαννα παραμείνει μαζί τους αρκετό διάστημαΚαι όμως ήταν Σαμαρείτες δηλαδή εκείνοιπου κανονικά προτιμούσαν να ραβδοκοπή-σουν μέχρις αίματος ή ακόμα να φονεύσουντους Ιουδαίους που περνούσαν από τηνχώρα τους και αργότερα να αρνηθούν τηνφιλοξενία στους μαθητές του Ιησού Αυτήτη φορά οι Σαμαρείτες της Συχάρ υπήρξανφιλόφρονες και ο Ιησούς δέχτηκε την πρό-σκληση laquoκαι έμεινε εκεί δύο ημέρες Καιπολύ περισσότεροι επίστευσαν έπειτα απόόσα τους είπε εις δε την γυναίκα έλεγαν laquoΟλόγος που πιστεύομεν δεν είναι πλέον ταόσα μας είπες αλλά διότι Τον ακούσαμεεμείς οι ίδιοι και ξέρουμε ότι αυτός είναιαληθινά ο Σωτήρ του κόσμου ο Χριστόςraquo

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΣ(Ιω 4 1-42)

του Γεώργιου Καψάλη Θεολόγου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 9: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ10 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΝΕΚΡΩΝτου Παναγιώτη Γιαννακόπουλου Θεολόγου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η laquoΜίαΑγία Καθολική καί Αποστολική Εκκλη-σίαraquo χαρακτηρίζεται γενικά ως η laquoΕκ-κλησία της χαρμολύπηςraquo ή αλλιώς ηlaquoΕκκλησία της Αναστάσεωςraquo Ο χαρα-κτηρισμός αυτός προκύπτει από το γεγο-νός ότι η βάση της ορθόδοξης χριστιανι-κής διδασκαλίας και θεολογίας αλλά καιη πορεία της πνευματικής ζωής των χρι-στιανών είναι ακριβώς το laquoπέρασμαraquo(όπως έτσι ερμηνεύεται η λέξη laquoΠά-σχαraquo) από την δουλεία του θανάτου στηναπολύτρωση και την σωτηρία που προ-ήλθε από την Σταυρική Θυσία και τηνΑνάσταση του Κυρίου ηχηρό προανά-κρουσμα της οποίας υπήρξε η ανάστασητου Λαζάρου Γιrsquo αυτό και η εορτή αυτήτα πρώτα χριστιανικά χρόνια ονομαζό-ταν και laquoαναγγελία του Πάσχαraquo

Το μυστήριο του θανάτου ανέκαθενήταν για τον άνθρωπο ένα γεγονός απορ-ριπτέο και κάτι που πρέπει να αποσιω-πάται Και τούτο διότι ο θάνατος προκα-λεί απογοήτευση και ψυχικό πόνο Καιπροκαλεί ψυχικό πόνο διότι είναι μίαlaquoπαρά φύσινraquo κατάσταση εντελώς ξένηπρος την δημιουργία του Θεού και το τε-λειότερο όν αυτής τον άνθρωπο εφόσονπροέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσεωςτων Πρωτοπλάστων από την αρμονία τουΠαραδείσου και της αμαρτίας η οποίαεπίσης γεννά πόνο και θλίψη Γιrsquo αυτόlaquoἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦςraquo μπροστά απrsquo τομνήμα του φίλου Του (Ἰω 1135) Δακρύ-ζει ο Ιησούς από αγάπη όχι μόνο ως Άν-θρωπος για τον κεκοιμημένο φίλο Τουτον Λάζαρο αλλά και ως Θεός για τηνκατάπτωση του δημιουργήματός Του καιολοκλήρου του κόσμου στην οποία οδη-γήθηκε από τις συνέπειες της αμαρτίαςσε τέτοιο βαθμό που πλέον laquoὄζειraquo Αυτόςπου πλάσθηκε με σκοπό να ζήσει αιώνιαστο φως του Δημιουργού και της Βασι-λείας Του σαπίζει στον σκοτεινό τάφο

Στο έσχατο όμως αυτό σημείο τηςπλήρους αποσύνθεσης του τετραημέρουήδη Λαζάρου στο μνήμα και της ανθρώ-πινης απόγνωσης αντηχεί αναπάντεχακαι επιτακτικά ο λόγος του ΧριστούlaquoΛάζαρε δεῦρο ἔξωraquo Την χρονικήαυτή στιγμή ουσιαστικά ο Θεός συνά-ντησε άμεσα την καταστροφική μανίατου θανάτου και laquoέδωσεraquo σrsquo αυτόν τοαπρόβλεπτο και ισχυρό laquoχτύπημάraquo Τουως προμήνυμα του τελικού Του θριάμβουεπάνω στο κράτος του ξαφνιάζοντας τιςκαταχθόνιες δυνάμεις του Άδη όπως

πολύ παραστατικά περιγράφει ο ιερόςΧρυσόστομος laquoὩς δὲ ἀθρόον ἡ Δεσπο-τικὴ φωνὴ ἐν τῷ τάφῳ κατελθοῦσασὺν φωτισmicroῷ πολλῷ ἤρξατο θᾶττοντὰς microὲν τρίχας τοῦ Λαζάρου ἀντιφυ-τεύειν τῇ κεφαλῇ τὸν microυελὸν ἐνθη-κιάζειν τῇ κενότητι τῶν καλάmicroωντῶν δὲ φλεβῶν τὴν microέστωσιν πρὸςζωτικὸν κατευθύνειν αἷmicroα κατε-πλάγησαν αἱ κάτω δυνάmicroεις πρὸςἀλλήλας βοῶσαι Τίς οὗτος ὁ καλῶντίς οὗτος ὁ αὐθεντῶν τίς ὁ ἀνα-πλάττων διαλελυmicroένον χοῦν τίς ὁἐξυπνίζων νεκρὸν ὡς ἐξ ὕπνου τίς ὁἀδαmicroαντίνας πύλας διαῤῥήσσων τίςὁ βοῶν Λάζαρε δεῦρο ἔξω ἡ φωνὴmicroὲν ἀνθρωπόφθογγος καὶ ἡ δύναmicroιςθεοδύναmicroος Τίς ὁ καλῶν οὐκ ἔστινἄνθρωπος τὸ microὲν σχῆmicroα ἀνθρώπουἡ δὲ φωνὴ Θεοῦ ΠροπέmicroψωmicroενΛάζαρον ὀξέως αὐτὸν ἀναφορήσω-microεν microὴ κατέλθῃ ὧδε ὁ καλῶν αὐτὸνmicroὴ βραδύνοντος τούτου ὧδε κατέλθῃὁ καλῶνraquo(Ιω Χρυσοστόmicroου laquoὉmicroιλίαεἰς Μάρθαν Μαρίαν Λάζαρον καίἨλίαν προφήτηνraquo)

Η ανάσταση του Λαζάρου βέβαιαδεν απετέλεσε μόνο προμήνυμα τηςεπερχόμενης Ανάστασης του Κυρίουαλλά και τα δύο αυτά λαμπρά γεγονόταυπήρξαν το εχέγγυο για την ανάστασηόλων των κεκοιμημένων την Ημέρα τηςΚρίσεως κάτι το οποίο εκφράζεται ωςπροσδοκία της Εκκλησίας μας στο laquoΣύμ-βολον της Πίστεωςraquo και ομολογείται στοαπολυτίκιο της εορτής laquoΤήν κοινήνἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ πάθους πι-στούmicroενος ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόνΛάζαρονhellipraquo Έτσι ο Χριστός προοικο-νομώντας την τελειωτική νίκη Του απέ-ναντι στην φθορά και στο θάνατο και τηνκαθολική ανάσταση των νεκρών παρέ-χει στην Εκκλησία Του την πίστη και τηνβεβαιότητα αυτή η οποία στη συνέχειαγίνεται πράξη μέσω της λατρείας της καιειδικότερα μέσω των επιμνημόσυνωνακολουθιών που τελούνται για την ανά-παυση των κεκοιμημένων αδελφών μαςκαι των παραδοσιακών κολλύβων ταοποία τις συνοδεύουν (διότι και το σιτάριείναι σύμβολο της αναστάσεως κατά τοευαγγελικό χωρίο Ἰω 12 24) Ιδιαίτεραόμως στο μυστήριο της Θείας Ευχαρι-στίας μας δίνεται η ευκαιρία ναlaquo(επι)κοινωνούμεraquo με τον Χριστό και μέ-σω Αυτού με τους αγίους και με όλα τα

μέλη της Εκκλησίας άρα και με τους κε-κοιμημένους στερεώνοντας έτσι βαθύ-τερα μέσα μας την ελπίδα στην γενικήανάσταση των νεκρών

laquoἘγώ εἰmicroί ἡ ἁνάστασις καί ἡ ζωήὉ πιστεύων εἰς ἐmicroέ κἄν ἀποθάνῃ ζή-σεταιhellipraquo Αυτός ήταν ο μοναδικός καιανεπανάληπτος στην παγκόσμια ιστορίαλόγος του Κυρίου στην απαρηγόρητηαδελφή του Λαζάρου την Μάρθα Οίδιος όμως λόγος αντηχεί και σήμεραακόμη στα αυτιά και στις καρδιές όλωνμας Και είναι αυτά τα θεία λόγια ουσια-στικά μια πρόσκληση του Χριστού ναβιώσουμε την αιώνια ζωή απrsquo αυτήνακόμα την επίγεια ζωή μας Με ποιόντρόπο Ακολουθώντας φυσικά Αυτόνβαδίζοντας την laquoπεπατημένηraquo οδό Τουενώνοντας τον εαυτό μας με την όντωςΖωή Και αυτό πραγματοποιείται με τονα ξεπερνούμε τα πάθη μας και τηναμαρτία την αιτία δηλαδή του θανάτουκαι της διαστροφής και να μετέχουμε μεαίσθημα μετανοίας στην Μετά- ληψη τουΣώματος και του Αίματος Αυτού ο Οποί-ος κάνοντας τον σωματικό θάνατο πλέονμια απλή γέφυρα μεταξύ πρόσκαιρης καιαιώνιας ζωής μετέτρεψε οριστικά τονφόβο και την θλίψη των αδελφών τουΛαζάρου και όλης της ανθρωπότηταςμπροστά στην ασθένεια και τον θάνατοσε προσδοκία αναστάσιμης και αιώνιαςχαράς Για τον λόγο αυτόν και μόνο αξί-ζει laquoἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαντὴν ζωὴν ἡmicroῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ πα-ραθώmicroεθαraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 10: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 11Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Θεία Κοινωνία ή Θεία Μετάληψη (ή κοινώς Μεταλαβιά)εξακολουθεί να είναι και σήμερα και για αυτούς τους μη συνει-δητοποιημένους Χριστιανούς κορυφαία έκφραση της πίστεωςτης ευλάβειας του αγιασμού και της ευλογίας Ανεξάρτητα απότο βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που δια-θέτει κάποιος όλοι άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι χωρίς πίστηκαι γνώση μπροστά στο Μυστήριο νιώθουμε ένα φόβο

Ο φόβος αυτός αγαπητοί μου κρατάει τους περισσότερουςμακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου ενώ και όταναποφασίζουν να πλησιάσουν το κάνουν μάλλον από συνήθειαέτσι για το καλό του χρόνου ndashόπως λένεndash και παραμένουν ξένοιπρος τις αληθινές του διαστάσεις

Αποτέλεσμα αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης είναι ότι ταενδιαφέροντα αυτών των θρησκευόμενων σε σχέση με την ΘείαΚοινωνία περιορίζονται στην διαχείριση εξωτερικών ή δευτερευ-όντων στοιχείων που εξαντλούν την σχετική προβληματική Ερωτή-ματα όπως πχ πόσο συχνά πρέπει να κοινωνήσουμε πόσο πρέπεινα νηστέψουμε και να κοινωνήσουμε είμαι αμαρτωλός και δεν πρέ-πει να κοινωνώ συχνά Σούπα είναι η Θεία Κοινωνία Εκφράζουντα στενά πλαίσια της ελλιπούς κατήχησης και της λειτουργικής αγω-γής μέσα στα οποία κινείται ο παλιός κόσμος χωρίς δυνατότητεςπροσπέλασης στο ουσιαστικότερο νόημα του Μυστηρίου

Υπάρχουν όμως κάποιοι Ιεροί Κανόνες-ΠροUποθέσεις τηςέγκυρης Τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας Αυτοί είναι 1 Η ΘείαΕυχαριστία να τελείται στο όνομα του κανονικού τοπικού Επισκό-που-Μητροπολίτου Γιrsquo αυτό σε κάθε Θεία Ευχαριστία που δενείναι ο Δεσπότης ο Ιερέας που την κάνει γιrsquo αυτόν είναι υποχρε-ωμένος να μνημονεύει το όνομά του να χρησιμοποιήσει το αντι-μήνσιο Με την Ευλογία του Επισκόπου να λάβει καιρό από τονΑρχιερατικό Θρόνο Ο 13ος κανόνας αδελφοί μου τιμωρεί με κα-θαίρεση τον Ιερέα που δεν θα μνημονεύσει τον Δεσπότη του στηδιάρκεια της Θείας Ευχαριστίας 2 Η Θεία Ευχαριστία να τελείταιεντός της κανονικής Εκκλησίας Αυτό σημαίνει πως δεν είναι κα-νονική η Θεία Ευχαριστία που τελείται σε σχισματικές ή αιρετικέςεκκλησίες Ένας απλός έλεγχος της κανονικότητας ενός ΙερούΝαού είναι να ακούσουμε ποιανού το όνομα Επισκόπου μνημο-νεύει ο Ιερέας Αν δεν είναι κανονικός Επίσκοπος τότε πρόκειταιγια μη κανονική εκκλησία δηλ σχισματική και θα πρέπει να απο-χωρήσουμε το γρηγορότερο δυνατόν 3 Η Θεία Ευχαριστία να τε-λείται από κανονικό Ιερέα που να τελεί σε κανονική καιαδιάσπαστη σχέση με τον οικείο του Μητροπολίτη Κανονικός Ιε-ρέας είναι εκείνος που έχει κανονική χειροτονία και κανονική ευ-λογία να τελεί την Θεία Ευχαριστία σε μία συγκεκριμένη ενορίαΚανονική χειροτονία μόνο ο Επίσκοπος που είναι και αυτός κανο-νικός δηλ έχει αδιάσπαστη την Αποστολική Διαδοχή και ανήκεισε κανονική εκκλησία 4 Η Θεία Ευχαριστία να τελείται με τηνπαρουσία ndash τη συμμετοχή ndash του λαού Γιατί πρόκειται για την σύ-νταξη του διασκορπισμένου λαού του Θεού και για την ενότητατου πολυτεμαχισμέ- νου από τη φθορά και τον θάνατο του κόσμουΔε νοείται αγαπητοί μου ευχαριστία ατομική αποκομμένη απότην σύναξη των ληστών Και δε νοούνται πιστοί που παρακολου-θούν την Θεία Ευχαριστία αλλά που μετέχουν σrsquo αυτήν επιτελούναυτή μαζί με τους κληρικούς Αυτοί που εκκλησιάζονται δεν είναιμόνο απλοί θεατές της Θείας Ευχαριστίας ndash λειτουργίας οφείλουνσυμμετέχουν ψάλλοντας δίδοντας τις αποκρίσεις εκφωνήσεις ndashαυτά που λέει ο ιερέας Σήμερα όμως αυτό το κάνουν οι ψαλτάδες

ΠροUποθέσεις συμμετοχής μας στο μυστήριο της Θείας Ευ-χαριστίας Είναι

Η ιδιότητα του μέλους της εκκλησίας Μόνο βαπτισμένοι μέλητης ορθοδόξου εκκλησίας δικαιούνται να συμμετέχουνε στην ΘείαΕυχαριστία Τα μέλη αυτά πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στην ΘείαΕυχαριστία λαμβάνου άφεση αμαρτιών δέχονται τον Χριστό μέσατους

Η εσωτερική κάθαρση από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύ-ματος Η καθαρότητα της ψυχής μας είναι απαραίτητη Μας εξα-σφαλίζει το καθαρό

Η συμφιλίωση με τους εχθρούς μας Γιrsquo αυτό και πριν από τηναναφορά δηλ πριν από την ευλογία του ψωμιού και του κρασιούκαι τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού δίδεται προςόλους μας το παράγγελμα laquoΑγαπήσημεν αλλήλους ίνα έν ομονοίαομολογήσουμενraquo Η παραγγελιά αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοι-χείο της Θείας Ευχαριστίας

Η ενότητα της Πίστεως Συμμετέχουμε στην Ευχαριστία μόνοόσοι πιστεύουμε ορθοδόξως εις την Αγία Τριάδα και εις το Μυ-στήριο Γιrsquo αυτό και κάνουμε προηγουμένως την ομολογία πίστεωςμε την απαγγελία του Πιστεύω Για τους ανθρώπους της Ορθοδο-ξίας η ενότητα της πίστεως είναι προUπόθεση της συμμετοχής μαςστο κοινόν Ποτήριον Έτσι δεν γινόνται δεκτοί σrsquo αυτό οι ετερόδο-ξοι οι αλλόθρησκοι οι αιρετικοί Κανένας μη ορθόδοξος Για τουςετερόδοξους αντιθέτως το κοινό ποτήριο είναι προUπόθεση τηςενότητας δηλ κοινωνούμε για να ενωθούμε Η ενότητα της Πί-στεως συνδέεται με τη επίγνωση του Υιού του Θεού Επομένωςμόνο όσοι γνωρίζουν το Χριστό μπορούν να τον δοξάζουν laquoεν ένασώματι και μια καρδιάraquo

Η απαλλαγή μας από την φιλαυτία και την ατομοκρατία Κα-νένας που επιδιώκει την ατομική σωτηρία δε μπορεί να συμμετά-σχει στην Εκκλησία Γιατί η Ευχαριστία μας θεραπεύει από τονεγωισμό συντρίβει την ραχοκοκαλιά της ατομοκρατίας και μας μα-θαίνει να συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας και τα άλλα όντατης δημιουργίας Έτσι η Ευχαριστία γίνεται ένας τρόπος ζωής καιύπαρξης κοινοτικός κοινωνικός συλλογικός

Πόσο συχνά πρέπει να κοινωνούμεΗ συχνή Θεία Κοινωνία είναι καθήκον κάθε ενσυνείδητου

χριστιανού ύστερα βέβαια από την δέουσα προετοιμασία ηοποία συνιστάται στην εξομολόγηση τη νηστεία την προσευχή

Η Προσέλευση στην Θεία Μετάληψητου π Κωνσταντίνου ΤσουρέληlaquoΜετά φόβου Θεού Πίστεως και Αγάπης προσέλθετεraquo

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 11: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ12 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

και την συντριβή Για όλα αυτά την ευ-θύνη έχει ο πνευματικός που καθορίζειγια κάθε εξομολογούμενο πότε πρέπει νακοινωνεί Πάντως στα αρχαία χρόνια οιχριστιανοί κοινωνούσαν καθημερινώςόπως μας πληροφορούν οι πράξεις τωνΑποστόλων Κατά τον 4ο αιώνα ο ΜέγαςΒασίλειος γράφει ότι επί των ημερών τουοι χριστιανοί κοινωνούσαν τέσσεριςφορές την εβδομάδα κάθε Κυριακή Τε-τάρτη Παρασκευή και Σάββατο (επι-στολή 93) Και ο Άγιος Νικόδημος επίσηςαναφέρει και καθορίζει να κοινωνούνσυχνά οι πιστοί

Γιrsquo αυτό είναι λανθασμένη η γνώμηπολλών χριστιανών σήμερα που ισχυρί-ζονται ότι πρέπει να κοινωνούν μία ή δύοφορές το χρόνο Η Θεία Κοινωνία δη-λαδή η τράπεζα του Κυρίου παρατίθεταικαθημερινώς και ιδιαίτερα κάθε Κυ-ριακή Και είναι μια διαρκής πρόσκλησηπρος τους πιστούς να προέλθουν για νασυμμετάσχουν Άλλωστε κάθε Θεία Λει-τουργία γιrsquo αυτό γίνεται για να κοινωνή-σουν οι πιστοί

Τη συχνή Θεία Κοινωνία συνιστούνΟ Κύριος laquo Ο τρώγην μου την σάρκα

και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καιγώ εναντώ (Ιω Στ 56)raquo Η χρησιμοποί-ηση του ενεστώτα (τρώγων πίνων) σημαί-νει κάτι το συνεχές και διαρκές

Η πράξη της αρχαίας εκκλησίας Οιπρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων καρ-τερώντας την διδαχή των αποστόλων καιτην κοινωνία και τη κλάση του άρτου καιτης προσευχής

Ο Απόστολος ΠαύλοςΤο κείμενο της Θείας Λειτουργίας

Και καταξίωσον υμάς ακατακρίτως μετά-σχει των αχράντων σου τούτω και ζωο-ποιών μυστηρίων

Οι Άγιοι Πατέρες laquoΗ κοινωνία τουΜυστηρίου είς όλους και διrsquo όλους τουςπιστούς είναι (Αγ Νικόδημος Αγιορεί-της)raquo laquoΟυδαμώς απαγορεύεται η συχνήΘεία Κοινωνία ουδέ απαιτείται να μεσο-λαβήσει διάστημα 40 ημερών δια να κοι-νωνήσει εκ νέου ο χριστιανός όπως ενό-μιζαν τινές (Πατριάρχης Αγ ΓρηγόριοςΕrsquo)Υπέρ της συχνής Θείας Μεταλήψεωςτάσσονται εκ των νεωτέρων πατέρων οιΚολλυβάδες Ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβί-της ο Μακάριος Νοταράς ο Νικόδημος οΑγιορείτης ο Αθ Μάριος ο ΘεοδόσιοςΑγιοπαυλίτης ο Νικόλαος Καβάσιλας οΓαβριήλ Φιλαδελφείας ο Θεοδ Στουδί-της ο Γρηγόριος Παλαμάς ο ΣυμεώνΘεσσαλονίκης ο Γρηγόριος Εrsquo ο Σερα-φείμ του Σαρώμ ο Κιέβου Φιλάρετος οΙωάννης της Κροστάνδης

Η λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΑν δεν υπήρχε η αγία συνήθεια της συ-χνής (και εντός της εβδομάδος) κοινωνίαςτων πιστών η εκκλησία δεν θα καθιέρωνε

την Θεία Λειτουργία των ΠροηγιασμένωνΔώρων που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηεξασφάλιση στους πιστούς της δυνατότη-τας να κοινωνούν κατά την διάρκεια τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής και μεσοβδό-μαδα με προηγιασμένα σώμα και αίμαΧριστού Τούδε επειδή κατά την περίοδοαυτή δεν επιτρέπεται να τελεσθεί η ΘείαΛειτουργία ένεκα του αναστάσιμου χα-ρακτήρα της εκτός από Σαββατοκύριακο

Οι Ιεροί Κανόνες Ο Θrsquo των ΑγίωνΑποστόλων λέει laquoΠάντας τους εισιονταςπιστούς και των γραφών ακούοντας μη πα-ραμένοντας δε τη προσευχή και τη αγίαΜετάληψη ως αταξίας ποιούντας τη Εκ-κλησία αφορίζεσθαι χρηraquo Δηλαδή laquoόσοιχριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία καιδεν μένουν μέχρι τέλους και δεν κοινωνούναυτοί πρέπει να αφορίζονταιraquo Πάντως τοκάθε πότε πρέπει να κοινωνεί κάθε συγκε-κριμένος χριστιανός θα το αποφασίσει οπνευματικός του Αυτός θα του πει να κοι-νωνεί μια ή δύο φορές το μήνα ή συχνότεραή αραιότερα Ο πιστός θα πρέπει να συμ-μορφωθεί με την γνώμη του πνευματικούτου χωρίς να χρειάζεται να τον ερωτά κάθεφορά ποτ πρόκειται να μεταλάβει

Πόσο νηστεύουμε πριν κοινωνήσου-με Το θέμα της νηστείας πριν από τηνΘεία Κοινωνία απασχολεί πολλούς χρι-στιανούς Καθένας έχει την γνώμη τουκαι αυτήν πιστεύει και δεν θέλει να τηναποχωριστεί έστω κι αν είναι λανθα-σμένη Κανένας ιερός κανόνας δεν ορίζειπριν από την Θεία Κοινωνία πρέπει νανηστεύει Βεβαίως δεν είναι κακό το νανηστεύει κανείς όταν πρόκειται να κοινω-νήσει laquoΟι ιεροί κανόνες δεν επιβάλουννηστεία προς της Θείας Μεταλήψεωςόμως και δεν την απαγορεύουν Επομέ-νως αν κάποιος θέλει να νηστέψει πρινκοινωνήσει αυτό δεν απαγορεύεταιraquoΜόνο το Σάββατο απαγορεύεται από τουςιερούς κανόνες η νηστεία Το Σάββατοτρώμε λάδι

Θα πρέπει να κάνουμε και την εξήςδιευκρίνιση Οι συνειδητοί χριστιανοίπου τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες τηςΕκκλησίας όλο το χρόνο που εξομολο-γούνται συχνά όλο το χρόνο που εξομο-λογούνται συχνά που προσέχουν να ζουνχριστοκεντρικά μπορούν να κοινωνούνμε τη γνώμη του πνευματικού χωρίς ιδιαί-τερη νηστεία Άλλοι επίσης που κοινω-νούν μία ή δύο φορές το χρόνο οφείλουνμε απόφαση του πνευματικού και πάλι ναυποβληθούν σε εξομολόγηση και σε νη-στεία ώστε να συνειδητοποιήσουν τηνσπουδαιότητα της κοινωνίας

Είναι απαραίτητη προ της Θείας Κοι-νωνίας η εξομολόγηση Η απάντηση εί-ναι εξαρτάται από την οδηγία του πνευ-ματικού και από την ποιότητα της πνευμα-τικής ζωής και προόδου Ο Απ Παύλος

γράφει laquoΔοκιμαζέτω τους ανθρώπους ευ-ατόν και αυτός εκ του άρτου εσθιέτω καιεκ του ποτηρίου πινέτω (Αrsquo κορ Ια 28)raquoΤο μυστήριο της μετανοίας καθορίζει τηνσυνείδηση του ανθρώπου από τον ρύποτης αμαρτίας και συνιστά απαραίτητηπροUπόθεση προσέγγισης στο άλλο Μυ-στήριο της Θείας Ευχαριστίας Όποιοςπροσέρχεται να μεταλάβει χωρίς να έχεικαθαρισθεί πνευματικώς αυτός κατά τονΑπ Παύλο laquoκρίμα εαυτώ εσθίει και πίνειμη διακρίνων το σώμα το του χωριού (Αrsquoκορ Ια 29)raquo Μάλιστα ο ίδιος Απόστολοςλέγει ότι επειδή υπάρχουν πολλοί χριστια-νοί που κοινωνούν αναξίως γιrsquo αυτό συμ-βαίνουν αρρώστιες και θάνατοι στιςτάξεις των Αrsquo κορ Ια 30-31 Το παράγ-γελμα της Θείας Λειτουργίας είναι laquoΤαάγια τοις αγίοιςraquo δηλ τα αγία προορίζο-νται για τους αγίους Και άγιοι είναι οιχριστιανοί που έχουν προπαρασκευασθείκαταλλήλως Ο πνευματικός πάντως ανά-λογα με την πνευματική κατάσταση τουπιστού μπορεί να επιτρέψει την ΘείαΚοινωνία χωρίς απαραίτητα προηγού-μενη εξομολόγηση Λέει ο π ΔημήτριοςΣτανιλοάε για την Θεία Κοινωνία laquo ΗΘεία Κοινωνία δίδεται στους πιστούς πουμένουν στην πίστη και έλαβαν την Συγχώ-ρηση των αμαρτιών τους με την Ιερά Εξο-μολόγηση Μερικές βαριές αμαρτίεςτιμωρούνται παιδαγωγικά από τον Ιερέαμε αποχή ενός χρονικού διαστήματος απότην Θεία Κοινωνία Αυτοί όμως που ζουνστην ακολασία και στην πορνεία δε μπο-ρούν να κοινωνήσουν όσο καιρό είναι σεαυτή την αμαρτωλή κατάσταση Οι έχο-ντες μικρά αμαρτήματα χριστιανοί μπο-ρούν να κοινωνούν πολλές φορές τοχρόνο αλλά μετά από εξομολόγησηΥπάρχει άγραφη παράδοση της εκκλη-σίας να κοινωνούν οι πιστοί τέσσεριςφορές το έτος μετά τις αντίστοιχες νη-στείες του Πάσχα των Αγίων Αποστόλωντης Παναγίας και των ΧριστουγέννωνΌμως οι θερμότεροι στον Αγώνα καιστην Αρετή μπορούν να κοινωνούν πιοσυχνά μετά από εξομολόγηση Μία Σύνο-δος των Κωνσταντινούπολης κατά τοτέλος του 18ου αιώνα δε γενόμενη συζή-τηση για το θέμα αυτό αποφάσισε ότιμπορούν να κοινωνούν συχνά ή αραιά οιπιστοί αρκεί να προηγείται εξομολόγησηΣύμφωνα με την προτροπή του Ιερέωςlaquoμετά φόβου Θεού πίστεως και Αγάπηςπροσέλθετεraquo νομίζω ότι δεν πρέπει ναυπάρχει κανείς που να μην κοινωνεί διότιαυτό θα ήταν περιφρόνηση προς την ΘείαΚοινωνία Από την άλλη όμως δεν θαήταν καλό να κοινωνούν όλοι ή οι περισ-σότεροι πιστοί χωρίς εξομολόγηση και νη-στεία έστω και αν αντέχουν από βαριάαμαρτήματα

Συνεχίζεται

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 12: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 13Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Ευ-ρωπαRκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαι-ωμάτων μια ιστορική απόφαση ndash σταθμόςγια την Ρωμιοσύνη της Κωνπολης Σύμ-φωνα με αυτή την απόφαση το κτίριο τουΕθνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπουανήκει πλέον στο Οικουμενικό Πατριαρ-χείο αναγνωρίζοντας έτσι τα δικαιώματακαι τη νομική υπόσταση του Πατριαρ-χείου πάνω σε αυτό το ιστορικό κτίριο Τομόνο που απομένει είναι η εφαρμογή τηςαπόφασης από τη Γενική Δνση Βακου-φίων (βακούφι=ευαγές ίδρυμα) Η προ-σφυγή για την αφαίρεση των τίτλων ιδιο-κτησίας του ορφανοτροφείου από το Πα-τριαρχείο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008και η Τουρκία καταδικάστηκε ομόφωναγια παραβίαση σεβασμού περιουσίαςΤο κτίριο θα πάρει τη μορφή ιδρύματοςόπου καθηγητές και ακαδημαRκοί ερευνη-τές θα κάνουν μελέτες επί θεμάτων περι-βάλλοντος Πριν ξεκινήσει όμως η λει-τουργία του ιδρύματος θα γίνουν στο κτί-ριο μεγάλες επιδιορθώσεις καθώς βρί-σκεται σε κατάσταση κατάρρευσης Οιαποικίες ποντικών τα ξεχαρβαλωμέναπατώματα οι μισογκρεμισμένοι τοίχοι τασπασμένα παράθυρα δεν θυμίζουν σε τί-ποτα απολύτως από την αίγλη του παλαιποτέ πανέμορφου κτιρίου Η ιστορία τουκτιρίου ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώναόταν η γαλλική εταιρεία laquo Μορίς ντε ΜοζΑρraquo διάλεξε το νησί του Βοσπόρου Πρί-γκηπος όπου παραθέριζαν στην πλειο-ψηφία τους βασιλικές οικογένειες εξ ουκαι το όνομα του για να κατασκευάσειένα πολυτελέστατο κτίριο για εκείνη τηνεποχή προορισμένο για ξενοδοχείο μεκαζίνο Το κτίριο ήταν μια από τις μεγα-λύτερες ξύλινες κατασκευές σε όλη τηνΕυρώπη Το κτίριο είχε 5 ορόφους κατα-λάμβανε έκταση 3587 τμ και ήταν κτι-σμένο στη μέση ενός κατάφυτου οικοπέ-δου έκτασης 26 στρεμμάτων και είχε θέαολόκληρο ρο νησί Τα 206 υπνοδωμάτιαθα φιλοξενούσαν την αφρόκρεμα της Ευ-ρώπης τα 2 διπλά σαλόνια η τραπεζαρίακαι οι αίθουσες χορού θα κατακλυζόταναπό κόσμο Κι ενώ η κατασκευή του laquoΠρί-γκηπος Παλλάςraquo είχε ολοκληρωθεί οσουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Βrsquo ξαφνικάαναίρεσε την άδεια λειτουργίας του καιπαρέμεινε κλειστό από το 1898 μέχρι το

1902 Τότε εμφανίστηκε ηΕλένη Ζαρίφη της γνωστήςοικογένειας ευεργετών τηςΚωνπολης και με σουλτα-νικό φιρμάνι το εξαγόρασεγια λογαριασμό του Πα-τριαρχείου προς 3700λίρες Έτσι το laquo ΠρίγκηποςΠαλλάς laquo μεταβιβάστηκε το1903 στο Οικουμε- νικό Πα-τριαρχείο και μετονομά-στηκε σε ΕθνικόΟρφανοτροφείο της Πρι-γκή- που Μπαίνοντας απότην κεντρική είσοδο του κτι-ρίου αντίκριζε κανείς την τεράστια αί-θουσα υποδοχής δε- ξιά και αριστεράυπήρχαν αίθουσες συναυλιών και θεατρι-κών παραστάσεων αίθουσες για γυμνα-στικές επιδείξεις Στο βάθος ήταν ταμαγειρεία οι αποθήκες τροφίμων και οικουζίνες Ο τεράστιος κήπος καλλιεργού-νταν από τους επιστάτες ενώ υπήρχανκήποι παιχνιδιού και ομαδικών αθλημά-των Το κτίριο είχε διατηρήσει όλη τηναίγλη και τη χλιδή του μεγαλοπρεπούς ξε-νοδοχείου που προορι- ζόταν να στεγά-σει

Ο Πατριάρχης Ιωκαείμ Γrsquo το εγκαι-νίασε στις 21 ΜαXου του 1903 κι ενώ στηναρχή φιλοξενούσε μόνο αγόρια αργό-τερα έγιναν αποδεκτά και κορίτσια αλλάκαι ορφανά τουρκόπουλα Φιλοξενήθη-καν επίσης και ορφανά που προέκυψαναπό τους Βαλκανικούς πολέμους τον ΑrsquoΠΠ και τους διωγμούς από τη Μ ΑσίαΤα παιδιά παρακολουθούσαν μαθήματαπρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ μάθαι-ναν και διάφορες τέχνες Εκτός από ταελληνικά τα τουρκικά και τα γαλλικά ταπαιδιά παρακολουθούσαν επίσης μαθή-ματα τέχνης όπως ραπτικής υποδηματο-ποιRας επιπλοποιRας ή σιδηρουργικής Τα παιδιά μεγάλωναν όλα μαζί σαναδέρφια με αγάπη πειθαρχία σεβασμόκαι πολλά όνειρα βέβαια Οι δάσκαλοιήταν Πολίτες Ελλαδίτες Τούρκοι καιΓάλλοι Καθώς το ορφανοτροφείο δενείχε Γυμνάσιο ή Λύκειο τα κορίτσια πή-γαιναν στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο στοΠέρα Τα Σαββατοκύριακα επέστρεφανστο ορφανοτροφείο ενώ τις υπόλοιπεςμέρες της εβδομάδας διέμεναν σε σπίτια

τις laquo Στέγεςraquo που νοίκιαζε το ορφανοτρο-φείο Όσα παιδιά ήταν καλλίφωνα λάμ-βαναν μέρος στη μεγάλη και επιτυχημένηχορωδία του ορφανοτροφείου ενώ αυτάπου είχαν κλίση στα αθλήματα εκτός απότις γυμναστικές επιδείξεις του ιδρύματοςμπορούσαν να συμμετέχουν και στιςαθλητικές ομάδες του ιστορικού συλλόγουΑΣ ΠΕΡΑΝ Στα διαλείμματα τα παιδιάχαιρόντουσαν να δοκιμάζουν παγωτά καιχαλβά από τους πλανόδιους χαλβατζήδεςκαι παγωτατζήδες που περνούσαν από τοορφανοτροφείο ενώ τις χειμωνιάτικες νύ-χτες έψηναν πάνω στις σόμπες κάσταναΟι καλές αναμνήσεις αμαυρώνονται απόαυτές που χαράχτηκαν για πάντα σταμυαλουδάκια των παιδιών με τα όσα δια-δραματίστηκαν την νύχτα εκείνου τουτρομερού Σεπτέμβρη το 1955 Όπως διη-γούνται πρώην τρόφιμοι του ορφανοτρο-φείου παιδιά τότε ξύπνησαν από τιςάγριες φωνές του μαινόμενου όχλου πουείχε περικυκλώσει το κτίριο και με τιςαναμμένες δάδες που κρατούσαν στα χέ-ρια τους ήθελαν να κάψουν το κτίριο Τε-λικά το ίδρυμα και τα παιδιά σώθηκαναπό τις ορδές του όχλου Όμως 62 χρόνιαμετά τη λειτουργία του ιδρύματος στις 21Απριλίου του 1964 η τουρκική κυβέρνησημε το πρόσχημα ύπαρξης κινδύνου πυρκα-γιάς στο κτίριο κλείνει το ορφανοτροφείοκαι τα εκατοντάδες παιδιά στέλνονται σεδιάφορα μοναστήρια Παρά τις αντιδρά-σεις του Πατριαρχείου οι πόρτες του ορ-φανοτροφείου έκτοτε παρέμειναν κλει-στές από το 1999 οπότε και η ΓενικήΔνση Βακουφίων του τουρκικού κράτουςτο ανακηρύσσει laquoδημευμένο βακούφιraquo

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥΤΗΣ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο των Βαλκανίων επέστρεψε στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείουτου π Κωνσταντίνου Τσουρέλη

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 13: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ14 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΣΣύύννττοομμοο ιισσττοορριικκόό ττηηςς ΙΙεερράάςς ΜΜοοννήήςςΚΚοουυδδοουυμμάά ΗΗρραακκλλεείίοουυ ΚΚρρήήττηηςς

Επιμέλεια Κειμένου Αλέξανδρος Δανδουλάκης Θεολόγος

Τόπος γαλήνης περισυλλογής προ-σευχής υπήρξαν ανέκαθεν οι Ιερές Μο-νές όπου μέσα σε αυτά τα εργαστήριαπροσευχής και άσκησης γαληνεύουν καιοι ταραγμένες συνειδήσεις επουλώνονταιβαθιές πληγές και γλυκαίνει ο πόνοςΈνα τέτοιο πνευματικό κέντρο περισυλ-λογής μελέτης και άσκησης είναι και ηΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου Κουδουμά

Στα νότια παράλια της Κρήτης ανά-μεσα στις σπηλιές των ΑστερουσίωνΟρέων την άγρια βλάστηση και την τρα-χιά υφή των βράχων Διοικητικά υφίστα-ται στα όρια της Ιερά ΜητρόποληςΓορτύνης και Αρκαδίας Ακριβής χρονο-λογία για την ίδρυση της δεν γνωρίζουμεπαρά μόνον μέσα στο καθολικό της σώζε-ται η μοναδική τοιχογραφία του 12ουαιώνα όπου και μαρτυρεί την ύπαρξη λα-τρευτικού χώρου Περί τον 14ο αιώναυπάρχουν αναφορές ως προς την λειτουρ-γία μονής και ιδιότυπου σχολείου στα κτή-ρια της από τον διδάσκαλο και αδελφότης μονής Δημήτριο Καππαδόκη

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ποίονΆγιο ήταν αφιερωμένη στη σημερινήθέση της Βενετσιάνοι χαρτογράφοι τοπο-θετούν τη Μονή του Χριστού Η μονήεγκαταλείφτηκε και παρήκμασε πιθανό-τατα από πειρατικές ή Τουρκικές επιδρο-μές Ύστερα από όραμα της Θεοτόκουστους αυταδέλφους Αγίους μοναχούςΠαρθένιο και Ευμένιο Χαριτάκη αδελ-φούς της Μονής Οδηγητρίας οι οποίοιασκήτευαν στην σπηλιά Αβακόσπηλιοπροστάζοντας τον όσιο Παρθένιο laquohellipμέινε εδώ να υδρίσης Μονιδριο και ναεκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας κα-θήκοντα και την τάξιν της ακολουθίαςσώαν και μη φοβού διότι εγώ θα είμαι οι-κονόμοςraquo

Μετά την θαυματουργική προτροπήτης Παναγίας τα δύο αδέλφια αρχίζουννα κτίζουν το μοναστήρι στα ερείπια τουπαλαιού μοναστηριού Αρχίζει η επανα-λειτουργία της νέας μονής αφιερωμένηπλέων στην Κοίμηση της Θεοτόκου Το1895 ολοκληρώνονται οι εργασίες ανέ-γερσης του καθολικού στα ερείπια τουπροUπάρχοντος Η φήμη των οσίων πατέ-ρων Παρθενίου και Ευμενίου εξαπλώνετεσε όλη τη Κρήτη Πλήθος ανθρώπων εκ-φράζουν την ανάγκη να αφιερωθούν στοΚουδουμά και έτσι οι ανάγκες για κτιρια-κές εγκαταστάσεις αυξάνονται Η μονήαποκτά πλέον αδελφότητα ύστερα απόχρόνια και νέο καταστατικό λειτουργίαςτης θεσπίζεται από τον Άγιο Ευμένιο(1917)

Σωρεία θαυμάτων και γεγονότων συ-νέβησαν κατά την περίοδο της επαναλει-τουργίας της Ιάσεις εξορκισμοί καιπολλά άλλα θαυμαστά γεγονότα αποδίδο-νται στους οσίους Μετά την κοίμηση τωνοσίων (Παρθενίου 1905 και Ευμενίου1920) αποτελεί περίοδο λαμπρής πνευμα-τικής σταθερότητας στηριζόμενη και κα-θοδηγούμενη κάτω από τις υποθήκεςτους Με την αλλαγή του ημερολογίου(Μάρτιος 1924) που αποτέλεσε τη μεγα-λύτερη δοκιμασία της Εκκλησίας αποτέ-λεσε πλήγμα και για τη μονή Κουδουμάμε το ξέσπασμα κρίσης ως προς το ημερο-λογιακό θέμα από τον τότε ηγούμενοΠαρθένιο Μπελαντή φανατικό παλαιοη-μερολογίτη (1934) Με την επέμβαση τηςτοπικής Εκκλησίας το θέμα σταμάτησε νααποτελεί έριδα και συνεχίστηκε η ομαλήλειτουργία της Το 1940 μία περίοδο κα-ταστροφών για την πατρίδα μας εξαιτίαςτης Γερμανικής Κατοχής αποτελεί πε-ρίοδο καταστροφών και για το μοναστήριτου Κουδουμά

Χάρης τη γεωγραφική θέση της σταπαράλια των Αστερουσίων Όρεων όπουγίνονταν αναχωρήσεις και αφήξεις συμ-μάχων από τη Μέση Ανατολή Η μονήέπαιξε καθοριστικό ρόλο μίας και όχιμόνον αποτέλεσε κρησφύγετο των Κρη-τών ανταρτών της περιοχής αλλά και γιατην συμμετοχή των πατέρων της ως στρα-τιώτες Στις 28-10-1940 με την γενική επι-στράτευση κλήθηκαν να υπηρετήσουν και

οι μοναχοί τουΚουδουμά μί-ας και δεν υ-πήρχε απαλ-λαγή στρατιω-τικής θητείαςλόγο Ιεροσύ-νης η Μοναχι-κού ΣχήματοςΜεγάλη μορ-φή κατά τουαγώνα υπήρξεκαι ο φλογερός πατριώτης αρχιμανδρίτηςΠαρθένιος Χαιρέτης ηγούμενος τηςμονής Συνεργάστηκε ως ηγούμενος μετης αντάρτικες ομάδες του Καπετάν- Μα-νώλη Μπαντουβά του Πετρακογιώργηκαι του παπά- Νικολή Νεονάκη μεγάλωνοπλαρχηγών της Κρητικής γης Ο ηγούμε-νος Παρθένιος ως Λοχαγός του Ελληνι-κού Στρατού προσέφερε τις υπηρεσίεςτου για τρία χρόνια στην Πατρίδα μας Αί-γυπτο Συρία Αιθιοπία και Παλαιστίνηκάνοντας παράλληλα ευκαιριακά και ιε-ραποστολή

Οι μοναχοί επινοούσαν τρόπους ώστενα πληροφορούνται την έλευση των Γερ-μανών και να κρύβουν τους αντάρτες καιτους Άγγλους συμμάχους Μοναχοί όπωςο Ιωακείμ (Ιωακειμάκι) βασανίστηκανγια να ομολογήσουν Οι Γερμανοί τελικάέδωσαν εντολή να αδειάσει το μοναστήρινα μείνουν μόνο οι τοίχοι και να το εγκα-ταλείψουν Ο τότε ηγούμενος ΚύριλλοςΚαστρινάκης (1946) φυγαδεύει τις εικό-νες τα ιερά σκεύη και ιερά λείψανα τωνΑγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τηνβοήθεια χωρικών από τα πέριξ χωριά στομετόχι της μονής Άγιο Νικόλαο Χρησιμο-ποίησαν ως κατάλυμα και παρατηρητήριοτον Ναό Ένας μόνον γηραιός μοναχόςΑθφόνιος αρνούμενος να εγκαταλείψει τομοναστήρι μένει κρυφά σε αυτό σε έναμικρό εξωτερικό κελί Εκτελέστηκε επιτό-που ο δόκιμος μοναχός Νικόλαος επειδήμετέφερε με το γαRδουράκι της μονής τρό-φιμα σε απαγορευμένη περιοχή από τουςΓερμανούς ο οποίος δόκιμος ας σημειω-θεί είχε εμφανή διανοητική καθυστέρησηάρα ήταν εντελώς άκακος

Ο Λοχίας των Γερμανών θέλοντας ναβεβηλώσει τον Ιερό Ναό της Θεοτόκου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 14: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 15Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκοιμήθηκε πάνω στο Θυσιαστήριο κρα-τώντας το λόγο της όμως προς τους ιδρυ-τές και ανακαινιστές της μονής εμφανί-ζεται η Θεομήτωρ ως μία ψηλή και μαυ-ροφορεμένη γυναίκα και με αυστηρότόνο ζητά από τον Γερμανό και τους άν-δρες του να εγκαταλείψουν το σπίτι τηςΤην τρίτη φορά και αρνούμενος αυτός τονχαστουκίζει χάνοντας τη λαλιά του έωςτην επόμενη ημέρα Η μανία του τον κάνεινα πυροβολήσει μετά το ράπισμα την ει-κόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος και ώτου θαύματος η σφαίρα εξοστρακίστηκεΟ Γερμανός αναγνωρίζει τη Θεοτόκο σεμία εικόνα ως την γυναίκα που τον χα-στούκισε στεκούμενος και χαιρετώνταςτην είπε laquoΑυτή είναιraquo Χάρις αυτού τουθαυμαστού συμβάντος οι Γερμανοί εγκα-ταλείπουν το Μοναστήρι

Με την νικηφόρα έκβαση του πολέ-μου οι πατέρες ξαναγυρίζουν στο μονα-στήρι Μία νέα περίοδοςευημερίας ξεκινά για τοπνευματικό αυτό κέντροτης άσκησης Ο τρόποςασκήσεως των Κουδου-μιανών μοναχών καθορί-στηκε ήδη από την εποχήτων πατέρων και μάλισταμέσω του καταστατικούλειτουργίας της μονήςόπου καθορίζεται ο κοι-νοβιακός τρόπος ζωήςΌλα κινούνται και βιώ-νονται γύρω από τον κοι-νοβιακό σύστημα ζωήςτων μοναχών Πολλέςήταν οι θαυματουργικές

επεμβάσεις της Παναγίας της Κουδουμια-νής σε όσους την επικαλέστηκαν καθώςπολυάριθμα και τα θαύματα των αυταδέλ-φων οσίων Παρθενίου και Ευμενίου τωνοποίων η αγιοκατάταξη έγινε από τηνΜητέρα Εκκλησία το Οικουμενικό Πα-τριαρχείο το 2007 αναγραφόμενοι επί-σημα ως τιμώμενοι Άγιοι στο εορτολόγιοτης Εκκλησίας Πολλοί είναι και οι ενά-ρετοι Μοναχοί που έδειξαν σημεία αγιό-τητας όπως ο Ιωακείμ Αντωνάκης οβραχύσωμος ή Ιωακειμάκι ονομάστηκεέτσι λόγω της σωμα- τικής του διάπλασηςπου δεν ξεπερνούσε τις 37 ίντες δηλαδή925 πόντους (1946) Ο αριθμός των μονα-χών που εγκαταβίωναν στη μονή ποικίλεικατά περιόδους και εξαρτάται βεβαίωςκαι από τις οικονομικές δυνατότητες της

Τα βασικά έσοδα αποτελούνται απότην γεωργία και την κτηνοτροφία Ηγού-μενος σήμερα είναι ο δραστήριος Αρχι-

μανδρίτης Μα κάριοςΣπυριδάκης που επί τωνημερών του έγιναν και γί-νονται σημαντικές ανακαι-νίσεις και συντηρήσειςτων κτηριακών εγκαταστά-σεων και των κειμη- λίωνΣτο Μοναστήρι αξιοποιή-θηκαν όλοι οι χώροι τουκαθώς κατέχει και μία με-γάλη συλλογή από παλαιάΕκκλησιαστικά βιβλίαιερά σκεύη και άμ- φιαΕπίσης αποθησαυρίζονταιτα ιερά λείψανα των οσίωνπατέρων καθώς και διαφό-ρων άλλων ως πηγή αγια-

σμού του Παναγίου Πνεύματος Καθημε-ρινά τελούνται όλες οι ακολουθίες του νυ-χθημέρου και πολυάριθμοι προσκυνητέςτην επισκέπτονται τη 10 Ιουλίου ημέραμνήμης των οσίων Παρθενίου και Ευμε-νίου όπως και στις 15 Αυγούστου ημέραεορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκουπου είναι αφιερωμένη η μονή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) ΑρχιμανδρίτουΜακαρίου Σπυριδάκη Οδοιπορικό στηνΙερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Κουδουμά εκδόσεις Ιερά Μονή Κου-δουμά 2004 2) Αρχιμανδρίτου τουΟικουμενικού Θρόνου Χρυσοστόμου Πα-παδάκη και Πρωτοσύγκελου Ιεράς Μη-τροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας ΟιΌσιοι Παρθένιος και Ευμένιος και η ΙεράΜονή Κουδουμά εκδόσεις Ιερά ΜονήΚουδουμά 2003 3) Τιμοθέου Μητροπολί-του Γορτύνης και Αρκαδίας Ιερά ΜονήΚουδουμά και Παρθένιος ένας σύγχρονοςΆγιος εκδόσεις Παναγία Καλυβιανή Μοί-ρες Κρήτης 1969 4) Ψιλάκη ΝικολάουΜοναστήρια και Ερημητήρια της ΚρήτηςΗράκλειο Κρήτης 1992

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑΚΥΡΙΕ βοήθησέ με νrsquo αντιμετωπίσω με ψυχική γαλήνη όλα όσα θα

μου φέρει η σημερινή μέρα Βοήθησέ με να παραδοθώ ολοκληρωτικά στοάγιο θέλημά Σου Στην κάθε ώρα της ημέρας φώτιζέ με και δυνάμωνέ μεγια το κάθε τι

Όποιες ειδήσεις κι αν λάβω σήμερα δίδαξέ με να τις δεχθώ με ηρεμίακαι με την ακλόνητη πεποίθηση ότι τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς να το επι-τρέψεις Εσύ

Καθοδήγησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου σε όλα μου τα έργακαι τα λόγια Στις απρόοπτες περιστάσεις μη μrsquo αφήσεις να ξεχάσω ότιόλα παραχωρούνται από Σένα

Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σε κάθε μέλος της οικογένειάς μου καισrsquo όλους τους συνανθρώπους μου με ευθύτητα και σύνεση ώστε να μησυγχύσω και στενοχωρήσω κανένα

ΚΥΡΙΕ δος μου τη δύναμη να υποφέρω τον κόπο και όλα τα γεγονότατης ημέρας αυτής σε όλη τη διάρκειά της Καθοδήγησε τη θέλησή μουκαι δίδαξέ με να προσεύχομαι να πιστεύω να υποφέρω να συγχωρώ καινrsquo αγαπώ ΑΜΗΝ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ(του Αποστόλου των εθνών Παύλου)

1 Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέ-λων αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβα-λον αλαλάζον

2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντακαι πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστινώστε όρη μεθιστάνειν αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμι

3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν πα-ραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι αγάπη δε μη έσωουδέν ωφελούμαι

4 Η αγάπη μακροθυμεί χρηστεύεται η αγάπην ουζηλοί η αγάπη ου περπερεύεται ου φυσιούται

5 ουκ ασχημονεί ου ζητεί τα εαυτής ου παροξύνεταιου λογίζεται το κακόν

6 ου χαίρει επί τη αδικία συγχαίρει δε τη αληθείαmiddot7 πάντα στέγει πάντα πιστεύει πάντα ελπίζει πάντα

υπομένει8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτειmiddot είτε δε προφητείαι κα-

ταργηθήσονταιmiddot είτε γλώσσαι παύσονταιmiddot είτε γνώσιςκαταργηθήσεται

13 νυνί δε μένει πίστις ελπίς αγάπη τα τρία ταύταmiddot μεί-ζων δε τούτων η αγάπη

(Α΄ Κορ 13 1-13)

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 15: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ16 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

1 Εισαγωγή laquoΤο θέλουμε ή δεν τοθέλουμε το Βυζάντιοraquo

Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας με-γάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολικήΡωμαRκή η Βυζαντινή όπως είναι περισ-σότερο γνωστή δεν έχει αντιληπτή στοβάθος και στην πραγματική της αξίαΚρατά άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλοκαι άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγι-σης και κατανόησης χώρο

Το Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολότου και περιορίζεται συνήθως στις σκοτει-νές στιγμές της πορείας του Κάτι που εκ-πορεύεται κατά τη γνώμη μας από τουςσφετεριστές της κληρονομιάς του στηΔύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προςτην αλήθεια απόδοση του ονόματος laquoΒυ-ζάντιοraquo- και τους Νεοέλληνες οι οποίοιπροσλαμβάνουν το Βυζάντιο από τη Δυ-τική οπτική

Το τελευταίο βεβαίως συνδέεται με τογεγονός ότι η δημιουργία του ελλαδικούκράτους έγινε με ένα τρόπο που πυροδό-τησε τη συζήτηση περί συνέχειας των Ελ-λήνων αφήνοντας αγεφύρωτο το Βυζαντι-νό πεδίο

Η άγνοια για την ανατολική ΡωμαRκήΑυτοκρατορία το Βυζάντιο δε θα μπο-ρούσε να μη συμπεριλάβει και τους πρω-ταγωνιστές του τους αυτοκράτορες οιοποίοι πέραν από τους πιο προβεβλημέ-νους έχουν τεθεί στο περιθώριο της ιστο-ρίας Οι περισσότεροι κακώς συνδέονταιμε μηχανορραφίες δολοπλοκίες σφετε-ρισμούς και άλλα σχετικά και απουσιάζειη γνώση για την πραγματική τους πορεία

Η εικόνα όμως ανατολικής ΡωμαRκήςΑυτοκρατορίας του Βυζαντίου είναι τε-λείως διαφορετική Αυτή η διαφορετικό-τητα εκφράζεται με τον πιο κατάλληλοτρόπο ίσως με τον πιο αντιπροσωπευτικόαπό τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη Διδυμότειχο (1193- Νυμφαίο1254) ο οποίος δεν κυβερνά στην Κων-σταντινούπολη αλλά στη συνέχειά της ωςκυβερνήτης στη Νίκαια (1222-1254) ότανοι Λατίνοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης γέν-νημα της Θρακικής γης που ανέθρεψε αυ-τοκράτορες άρχοντες ευγενείς ηγεμό-νες πατριάρχες και λαό της αυτοκρατο-ρίας δε θυμίζει συνηθισμένο αρχηγό τουκράτους ακόμη και για τα γνωστά Βυζα-ντινά πρότυπα Πολεμά εργάζεται καιπονά μαζί με το λαό Επικοινωνεί διπλω-

ματικά ακόμη και με τους Δυτικούς προ-κειμένου να πετύχει το στόχο του έναςκαι μοναδικός από την άνοδό του στοθρόνο η ανάκτηση της Κωνσταντινούπο-λης Αποτελεί σύμβολο- συμβάλλω δη-λαδή ενώνω- του Ελληνισμού ο οποίοςπλέον προτάσσεται Δημιουργεί το υπό-βαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντι-νούπολης και καθυποτάσσει ξένα καιελληνικά κύτταρα αντίστασης και εν δυ-νάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας τουΣτηρίζει τους Ακρίτες το λαό τους φτω-χούς την εγχώρια παραγωγή τη μόρ-φωση αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτοκαι δημιουργεί κοινωνικές δομές σε πο-σότητα και ποιότητα που εκπλήσσουνακόμη και σήμερα Είναι ο ελεήμων Αυ-τοκράτορας ο άγιος

Το βιβλίο του Ι Σαρσάκη αποτελεί ξε-χωριστή προσπάθεια επανασύνδεσης μετην ανατολική ΡωμαRκή Αυτοκρατορία τοΒυζάντιο την Ελληνικότητα και τη Θρακι-κότητά μας την Εβρίτικη παράδοση καιιστορία που από το παρελθόν προεκτεί-νεται στο παρόν και το μέλλον Συνδέει τοορόσημο την άλωση της Κωνσταντινού-πολης από τους Λατίνους το 1204 για τηδιαμόρφωση του μεσαιωνικού και νεότε-ρου Ελληνισμού με την προσωπικότητατου Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Αυτός πουπροετοίμασε και πέτυχε την αναγέννησηκαι κατόρθωσε να εμφυσήσει σε άρχοντεςκαι λαό το θάρρος για να φτάσουν λίγαχρόνια μετά το θάνατό του στην ανάκτησητης Κωνσταντινούπολης

Το βιβλίο για τον Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη είναι πιστεύω η αρχή για μίασειρά από αντίστοιχα κείμενα έργα πρω-τοβουλίες που θα αποδώσουν αυτό πουαξίζει στην πολύπλευρη προσωπικότητατου αυτοκράτορα

Από τη ζωή του ως κυβερνήτης δι-πλωμάτης στρατιωτικός και αρχηγόςμέχρι τη φιλανθρωπική του δράση καιπρώτιστα την αγιοσύνη του Είναι -θεω-ρούμε- η έκδοση του βιβλίου αρχή για τηνανάκτηση του ιστορικού μας χώρου τηςταυτότητας του τόπου και της μνήμης μας

2 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςαυτοκράτορας

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας παρά τογεγονός της μεγάλης της συμβολής σε διά-φορα πεδία της ελληνικής και παγκόσμιαςιστορίας δεν έχει κατά τη γνώμη μας

λάβει τη θέση που της αρμόζει Λόγοι πουσχετίζονται με τη γενικότερη θέση της Βυ-ζαντινής ιστορίας στην ελληνική και πα-γκόσμια έρευνα έχουν υποβαθμίσει μίαπολύ σημαντική περίοδο που ταυτίζεταιτόσο με την παρακμή και την άλωση τηςΚωνσταντινούπολης από τους Λατίνουςόσο και με την εδραίωση της ελληνικότη-τας που οδήγησε στην ανάκτηση της πρω-τεύουσας το 1261 Η χρονική φάση κατάτη διάρκεια της οποίας στην αυτοκρατο-ρία της Νίκαιας επικεφαλής ως laquoαυτο-κράτωρ των Ρωμαίωνraquo είναι ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης αποτελεί σημαντικόσταθμό στη διαδικασία ανασύνταξης α-ναγέννησης και ενδυνάμωσης που έφτα-σε στο να ανακτηθούν εδάφη να υπάρξειπολιτική και διπλωματική ανύψωση καιστρατιωτική υπεροχή Ο Ιωάννης Γrsquo Δού-κας Βατάτζης ως ικανός στρατιωτικόςείχε τη δυνατότητα να εμπνεύσει το στρά-τευμα και να εμφυσήσει τη ψυχολογία τηςνίκης Ένας αυτοκράτορας ο οποίος μα-χόταν μαζί με τους στρατιώτες τους δενμπορούσε παρά να αποτελεί παράδειγμαικανοτήτων ψυχικής και σωματικής δύνα-μης και αρκετές φορές και ηρωισμού

Πέτυχε να διοικήσει όχι μόνο τα αρ-χικά εδάφη που του άφησε ο ΘεόδωροςΛάσκαρις αλλά και να τα επεκτείνει Ησυμμαχία με τους Βούλγαρους του ΙωάννηΒ΄ Ασάν και μετά με τον αυτοκράτοραΦρειδερίκο Β΄του Χοχενστάουφεν τουοποίου παντρεύτηκε μάλιστα την κόρηερχόμενος μαζί της σε δεύτερο γάμο μετάτο θάνατο της πρώτης συζύγου του οιεπαφές με τη Δύση και ειδικά με το Βατι-κανό είναι μερικά από τα δείγματα πολι-τικής και διπλωματικής οξυδέρκειας

Ειδικά σε ότι αφορά τις επαφές με τοΒατικανό οι θέσεις και οι επιδιώξεις τουαυτοκράτορα παρέμεναν σταθερές καιποτέ ο κλήρος και ο λαός δεν αισθάνθηκανότι θίγονται οι ευαίσθητες και έντονεςεκείνο το χρονικό διάστημα θρησκευτικέςπεποιθήσεις τους χάριν πολιτικών στόχωνΗ σταθερότητα πήγαζε και από τη δύναμηπου είχε αποκτήσει η αυτοκρατορία

Αυτό φαίνεται και από την απάντησηπου έδωσε στην επιστολή του Πάπα Γρη-γόριο Θ΄ όταν ο δεύτερος απαίτησε απότον Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη να σταμα-τήσει τις εχθροπραξίες εναντίον της Κων-σταντινούπολης laquoΤις αγνοεί ότι ο κλήροςτης διαδοχής εκείνου εις το ημέτερον διέβη

Ο Ιωάννης ΓrsquoΔούκας Βατάτζης Ο συμπατριώτης μαςαυτοκράτορας διπλωμάτης στερατιωτικός και Άγιος

Θεοφάνης Μαλκίδης Αλεξανδρούπολη - Θράκη Απρίλιος 2010

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 16: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ 17Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣγένος και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κλη-ρονόμοι και διάδοχοιhellip ως ουδέποτεπαυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντεςτοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν hellipεάν δε τις δια τούτο αγανακτή και δυσχε-ραίνη και οπλίζηται καθrsquo ημών έχομενπως κατά τούτου να αμυνθώμεν πρώτονμεν διά της βοηθείας του Θεού έπειτα δεδιά των υπαρχόντων και παρrsquo ημίν αρμά-των και ίππων και πλήθους ανδρών μαχί-μων και πολεμιστών οίτινες πολλάκιςεπολέμησαν τους σταυροφόρουςraquo

Οι συμμαχίες του αυτοκράτορα μετα-φραζόταν και σε στρατιωτική συνεργασίατόσο εναντίον εξωτερικών εχθρών (Τούρ-κοι Μογγόλοι Φράγκοι Λατίνοι Ενετοίκά) όσο και εσωτερικών (δεσποτάτο τηςΗπείρου επί Μιχαήλ Άγγελου με παρα-χώρηση από αυτόν του τίτλου του αυτο-κράτορα και αναγνώριση της αυτοκρατο-ρίας της Νίκαιας- 1242 κατάκτηση τηςΘεσσαλονίκης και εκδίωξη του δεσπότητης Δημήτριου εκ νέου κυριαρχία στο Δε-σποτάτοτης Ηπείρου επί Μιχαήλ Β΄- 1254συνωμοσίες)

Η στρατιωτική ιδιοφυία φάνηκε αρκε-τές φορές και όπου αυτή δεν μπορούσε ναέχει νικηφόρα αποτελέσματα ή δεν επι-θυμούσε να χρησιμοποιήσει όπλα υπήρχεκαι η διπλωματία και η πολιτική με τελικόαποτέλεσμα σχεδόν πάντα νικηφόρο

Η προσωπικότητα του Ιωάννη ΓrsquoΔούκα Βατάτζη είχε ως στόχο την ανά-κτηση της απωλεσθείσας ισχύος της αυτο-κρατορίας και της ανάκτησης τουσεβασμού από τους αντιπάλους της Ο τε-λικός στόχος ήταν η ενδυνάμωση των Ελ-λήνων και η Κωνσταντινούπολη χρησιμο-ποιώντας τα μέσα που θα τον βοηθούσαννα τον πετύχει

Το σοκ από την κατάληψη της Κων-σταντινούπολης το 1204 ήταν μεγάλο καιαποτέλεσε κομβικό σημείο για τον Ελλη-νισμό τόσο εθνικά- παρουσία των Δυτι-κών στην πρωτεύουσα- όσο και θρησκευ-τικά Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης πέ-τυχε αυτό που φαινόταν πολύ δύσκολοέως ακατόρθωτο Αντέδρασε στην ξένηπαρουσία και έδωσε θάρρος στους Έλλη-νες που είδαν να χάνεται η πρωτεύουσακαι μαζί η θρησκεία ο πλούτος της αυτο-κρατορίας

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αφύ-πνισε τον πατριωτισμό και το εθνικό συ-ναίσθημα πιέζοντας τα λατινικό κράτος-μόρφωμα της Κωνσταντινούπολης οδη-γώντας το τελικά λίγα χρόνια μετά το θά-νατό του στην πτώση Η απόπειρα νακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1236)μπορεί να μην στέφθηκε με επιτυχία λόγωτης μεγάλης δυτικής παρέμβασης έδωσεόμως τη δυνατότητα να ενωθεί ο Βυζαντι-νός κόσμος έναντι του δυτικού Σημα-ντικό επίτευγμα του Ιωάννη Γrsquo Δούκα

Βατάτζη η τόνωση της ελληνικότητας ηεδραίωση του πνεύματος ελληνικότηταςσυμβάλλοντας στην προετοιμασία καιυλοποίηση του τελικού στόχου Ο ΙωάννηςΓrsquo Δούκας Βατάτζης κινήθηκε καθrsquo όλη τηδιάρκεια της βασιλείας του ουσιαστικάμε οδηγό τον τελικό του σκοπό κληροδο-τώντας τις αρχές του στον γιο του Θεό-δωρο Λάσκαρη στο Μιχαήλ Παλαιολόγοο οποίος δια του στρατιωτικού ΑλέξιουΣτρατηγόπουλου ανακατέλαβε την Κων-σταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 1261

Οι Δυτικοί εκδιώκονται και ο Ιωάν-νης Γrsquo Δούκας Βατάτζης αν και πρωταγω-νιστής της απελευθέρωσης της πρωτεύου-σας δε ζει για να τη δει

3 Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζηςστην κοινωνία Ελεήμων και Άγιος

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης ωςγόνος μεγάλης οικογένειας της αυτοκρα-τορίας με παιδεία μόρφωση και αγωγήπου συνδύασε τον αρχαιοελληνικό πολι-τισμό και την ορθόδοξη θρησκευτική κλη-ρονομιά δημιούργησε τις προUποθέσειςγια μία σύγχρονη και υψηλών προδιαγρα-φών κρατική συγκρότηση

Στους θεσμούς της εκπαίδευσης που δη-μιούργησε και ανέπτυξε ξεχωρίζουν ως δά-σκαλοι μορφές όπως του ΘεόδωρουΕξαπτέρυγου του Μιχαήλ Σεναχερείμ τουΝικηφόρου Βλεμμύδη του Γεωργίου Ακρο-πολίτη του Γεωργίου Παχυμέρη και άλλων

Η δημιουργία βιβλιοθηκών αποτέ-λεσε ένα ακόμη στόχο που υλοποιήθηκεαπό τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μάλι-στα όσα δεν καταστράφηκαν από επιδρο-μές και πυρπολήσεις που συνηθιζόταναπό τους εισβολείς μεταφέρθηκαν στηΔύση διασώζοντας κλασσικά και μεταγε-νέστερα έργα του αρχαίου ελληνικού καιβυζαντινού πολιτισμού

Ας μη λησμονούμε ότι η άλωση τηςΚωνσταντινούπολης το 1204 είχε εκτός απότην προφανή εθνική και οικονομική κατα-στροφή και πολιτισμική οδηγώντας ένανμεγάλο οικουμενικής αξίας πολιτισμό σταόρια της εξαφάνισης Όαση στην εκπαι-δευτική έρημο αποτέλεσε η αυτοκρατορίατης Νίκαιας και ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατά-τζης διασώζοντας την ελληνική παιδεία

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης προ-σπάθησε και πέτυχε να ανακουφίσει τιςκοινωνικές τάξεις που είχαν μεγάλο πρό-βλημα επιβίωσης Μάλιστα η βάση της βυ-ζαντινής κοινωνίας οι αγρότες και οικτηνοτρόφοι έλαβαν το μεγαλύτερο μέροςτης κοινωνικής πολιτικής του αυτοκράτορα

Η πολιτική για τη στήριξη της εγχώ-ριας οικονομίας και παραγωγής με τηναπαγόρευση εισαγωγής ξένων προRόντων(υφάσματα είδη διατροφής) επί ποινήείχε ευεργετικά αποτελέσματα Μάλιστααυτό έγινε σε μία περίοδο όπου οι πολιτι-

κές προστασίας των παραγωγών δεν ήτανδιαδομένες

Μείωσε τους φόρους και τη σπατάληδημιουργώντας ένα πρωτοφανές πλαίσιογια την εποχή του και την αυτοκρατορίαπατάσσοντας ταυτόχρονα την εκμετάλ-λευση των φτωχών κοινωνικών τάξεωνκαι διέθεσε μεγάλα αποθέματα τροφώνσε φτωχά στρώματα της κοινωνίας

Έχτισε γηροκομεία πτωχοκομεία φι-λανθρωπικούς οίκους νοσοκομεία όπουγινόταν και διδασκαλία της Ιατρικής καιενώ υπήρξε παραγωγή έργων χρήσιμωνστην Ιατρική και τη Φαρμακευτική

Η απόδοση θέσεων σε μη αριστοκρά-τες και σε μη καταγόμενους από αρχοντι-κές οικογένειες μπορεί να δημιούργησεπροστριβές με την άρχουσα τάξη έδωσεόμως τη δυνατότητα να ανελιχθούν αξιο-κρατικά πρόσωπα από όλες τις τάξεις

Οργάνωσε ακόμη περισσότερο τηνάμυνα της αυτοκρατορίας ενισχύονταςτους Ακρίτες και τις laquoπρόνοιέςraquo τους Οι-κοδόμησε πύργους για την άμυνα αλλά καιγια το φρόνημα των Ακριτών και το λαού

Η ενασχόληση με τη γη του έδωσε τηδυνατότητα να έχει ένα εισόδημα κάθεέτος λειτουργώντας υποδειγματικά γιαάρχοντες και λαό Η πηγή των εσόδων τουήταν η εργασία του στη γη και δεν υπήρχελόγος να σχετιστεί με το δημόσιο ταμείοτο ίδιο που πρότεινε να πράξουν και οιάρχοντες Γνωστό είναι το laquoωάτονraquo στέμ-μα που πρόσφερε στη σύζυγό του Ειρήνηένα στέμμα κατασκευασμένο από μαργα-ριτάρια το οποίο χρηματοδοτήθηκε απο-κλειστικά από τις πωλήσεις αυγών τουκτήματός του

Η πολιτική αυτή ο βίος του οδήγησεστην αναγνώριση του Ιωάννη Γrsquo ΔούκαΒατάτζη από το λαό και την εκκλησία ΟιΈλληνες της Μικράς Ασίας ήταν αυτοίπου μέχρι την καταστροφή του 1922 τιμού-σαν τον Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Ο ελε-ήμων αυτοκράτορας ήταν το επίθετο πουτον συνόδευε εν ζωή μετά την κοίμησήτου και μέχρι σήμερα

4 Αντί επιλόγουΗ μεγάλη συμβολή του Βυζαντίου

στην ελληνική και παγκόσμια ιστορίααποτελεί αναμφισβήτητο δεδομένο Μά-λιστα παρά τα εμπόδια και τις πολιτικέςκαι άλλες παραμέτρους στο σήμερα η τε-ράστια αυτή συμβολή γίνεται ολοένα καιπερισσότερο γνωστή Πτυχές αυτής τηςσυμβολής είναι η διπλωματία η στρατη-γική σκέψη οι σχέσεις με τη Δύση οιεπιρροές από τις συνεχείς καταστροφικέςπολλές φορές εισβολές ξένων λαών είναιμερικές από αυτές που απασχολούν συνε-χώς περισσότερους σαφώς και αυτούςπου θέλουν να οικειοποιηθούν τα καλύ-τερα στοιχεία της ανατολικής ΡωμαRκής

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 17: teyxos 13o

ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ18 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Αυτοκρατορίας

Μέρος της έρευνας αυτής και της ενα-

σχόλησης με την Βυζαντινή περίοδο

αφορά και τη χρονική φάση μετά την κα-

τάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους

Λατίνους και η συνέχεια στην αυτοκρατο-

ρία της Νίκαιας και ειδικότερα με την βα-

σιλεία του Ιωάννη Γrsquo Δούκα Βατάτζη Μία

περίοδος όπου το πληγωμένο και ηττη-

μένο στράτευμα ο λαός ανακτά την αυτο-

πεποίθησή του και ο Ελληνισμός με την

έννοια και το βάρος που του έδωσε ο αυ-

τοκράτορας ενώνεται και ο πατριωτισμός

και το εθνικό συναίσθημα κυριαρχεί

Η κατάκτηση νέων εδαφών οδηγεί με

ακρίβεια στην ανάκτηση της πρωτεύου-

σας Η κοινωνική πολιτική συγκροτεί πο-

λίτες που τιμούν και σέβονται τους

θεσμούς και τον δίκαιο κυβερνήτη Η οι-

κονομική και κοινωνική ικανοποιεί τις

φτωχές τάξεις αναδιανέμει το εισόδημα

και ανυψώνει το βιοτικό επίπεδο Η δι-

πλωματία συνεχίζει την υψηλή Βυζαντινή

παράδοση laquoτους τρόπους δηλαδή που

έβρισκε το Βυζάντιο ώστε χωρίς να κατα-

φεύγει στα όπλα να καταφέρνει να εξου-

δετερώνει τις εξωτερικές απειλέςraquo

Η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία δεν

είναι επιτηδευμένη αλλά βιωματική μέσα

από τις παραδόσεις της αρχαίας ελληνικής

παράδοσης και των πρωτοχριστιανικών

χρόνων Αυτή η ειλικρινή στάση του αυτο-

κράτορα έναντι του ανθρώπου τον κατα-

τάσσει στη συνείδηση του λαού και στην

παράδοση της εκκλησίας ως ελεήμων και

Άγιο

Ο Ιωάννης Γrsquo Δούκας Βατάτζης είναι

η προσωποποίηση πραγματικού αυτοκρά-

τορα και κυβερνήτη του Έλληνα της χρι-

στιανικής οικουμενικότητας της βάσης

της αιωνιότητας της αυτοκρατορίας του

Αγίου που συνδύασε μοναδικά τη δύ-

σκολη συνύπαρξη της αρχοντικής και της

ταπεινής του υπόστασης Για μας τους

Θρακιώτες είναι το υπόδειγμα σύμβολο

και πρότυπο φωτός και αλήθειας

Παγωνιά και φέτος

στα σοκάκια στις πλατείες

στα ψεύτικα χαμόγελα

στις άδειες καρδιές

Φαντασμαγορία

φώτα και λαμπιόνια

Κόντρα στη ζοφερή ουσία

του είναι

Όμως και τούτα λιγοστεύουν

τα ρεβεγιόν ατονούν

στις δυσοίωνες προβλέψεις

των οικονομικών αναλύσεων

Τrsquo αστέρια κεντούν

με χρυσαφιά το στερέωμα

Κι εμείς μετέωροι

ανάμεσα σκοτάδι και φως

απόγνωση κι ελπίδα

νοσταλγοί της Φάτνης Σου ξανά

γυρεύουμε το δρόμο hellip

Μας διέφυγε Χριστέ μας

πως μια φάτνη ζεστή

μπορεί να γίνει

η καρδιά μας

ένα λίκνο θεRκό

απροσμέτρητα ακριβό hellip

Νηστευτές των αισθήσεων

εγκρατευτές των λόγων

από τα πάθη ελεύθεροι

πορεύονται οι δικοί Σου Κύριε hellip

Μετρούν τις ώρες με προσευχήmiddot

το κομποσκοίνι παλιώνει στα δάχτυλα

η αγάπη αγιάζει το είναι τουςmiddot

και Σε βρίσκουν

Θείο Παιδί

καθώς οι ορθρινές των Χριστουγέν-

νων καμπάνες

γλυκά μελωδούν ότι

laquoετέθη ημίν σήμερον Σωτήρraquo hellip

Χριστούγενναξανά

Μυρτώ Αγγέλου

Με φόντοτην ελπίδα

Μυρτώ Αγγέλου

Ατίθασο φωςαπύθμενο γαλάζιοmiddotστο φρέσκο αφρό των κυμάτωνζυγιάζονται οι γλάροικαι τα καινούργια όνειρα των

ανθρώπων

Οι ώρες γλιστρούν απαλάόπως η βάρκα στα ήσυχα νερά

της θάλασσας

Κι ο φτωχός βαρκάρηςανασαίνοντας τη ρόδινη αύρα

του δειλινούαφεντικό της θάλασσαςθαρρετά κωπηλατείστη μεγάλη άπλα της ζωής

Στον ορίζοντα ακινητεί πάντα η ελπίδα

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 18: teyxos 13o

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 19Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Η Αρχαία ελληνική λέξη ΕΙΚΩΝ σημαίνει ομοίωμαζωγραφική ή γλυπτική αποτύπωση μορφών Στον Με-σαίωνα όμως η λέξη απέκτησε την ειδική σημασίααπεικόνιση ιερών προσώπων ή σκηνών Οι εικόνες μεαυτή την παραπάνω σημασία παίζουν στην ΟρθόδοξηΕκκλησία σημαντικό ρόλο στην δημόσια και την ιδιω-τική λατρεία του θείου

Εικόνες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα Σrsquoαυτή την περίοδο δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση τωνιερών εικόνων αρκετοί ιερείς και άλλοι αμφισβητούντο επιτρεπτό ή μη της απεικόνισης του θείου Οι περισ-σότερες πατέρες της Εκκλησίας ndash ανάμεσά τους οΜέγας Βασίλειος ο Άγιος Αθανάσιος ο Άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος- ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των ει-κόνων

Άλλοι ωστόσο τις θεωρούσαν κατάλοιπα της ειδω-λολατρίας και τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό laquoΟύ ποι-ήσεις σε αυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμαraquo εντολήτου Δεκάλογου Για αιώνες έχουμε εικονολάτρες καιεικοκλάστες μεγάλο κακό Τον 7ο αιώνα ο Ιωάννης οΔαμασκηνός υποστηρίζει ότι οι εικόνες διευκολύνουντην κατανόηση του θείου επισημαίνει τον διδακτικόχαρακτήρα τους και τονίζει ότι δεν προσκυνούμε τηνύλη των εικόνων αλλά τα πρόσωπα που εικονίζουν Το843 η αυτοκράτειρα Θεοδώρα χήρα του αυτοκράτοραΘεόφιλου θεσπίζει την αναστήλωση των εικόνων Ηεπέτειος αυτή γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυ-ριακή των Νηστειών την λεγόμενη Κυριακή της Ορθο-δοξίας

byzantineσ εικονεσΓράφει ο Α Κάσσας Καθηγητής Τεχνολογίας 2ου Γυμνασίου Κομοτηνής

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 19: teyxos 13o

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ amp ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ20 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Τιποτα στη αγιογραφικη τεχνη δενείναι τυχαιο Κάθε τι είναι ταγμένο ναπροσφέρει στο θείο σύνολο Έτσι ταυλικά που χρησιμοποιούνται για την κα-τασκευή των εικόνων είναι ευλογημέναταπεινά εύοσμα παρμένα από τη γήΕίναι η προσφορά του αγιογράφου στομυστήριο της Θείας Λειτουργίας

Το ξύλο πάνω στο οποίο ζωγραφίζε-ται η εικόνα τα χρώματ τα περισσότερατων οποίων είναι γαιώδη το αυγό τοξύδι που χρησιμοποιούνται ως συνδετικόυλικό των χρωμάτων το κερί και η μα-στίχα που χρησιμεύουν για την συντή-ρηση του ξύ-λου το μέλι και η ρακή είναιμερικά από εκείνα τα οποία αναδύουν laquoευωδία πνευματικήraquo και παίζουν το δικότους συμβολικό ρόλο στην απεικόνιση τωνΑγίων μορφών

Για την κατασκευή μιας φορητής εικό-νας επιλέγεται ξύλο από συγκεκριμένομέρος του δένδρου ώστε να πληροί ορισμέ-νες προUποθέσεις καταλληλότητας όπωςξηρότητα και αντοχή Συνήθως προτιμάταιτο φλαμούρι που μπορεί εύκολα να σκαλι-στεί το πυξάρι το κελεμπέκι η δρύς

Για τη μορφοποίηση του ξύλου οι πα-ραδοσιακοί μάστορες ακολουθούσαν μα-κριά και επίπονη διαδικασία Το έκοβανκατά τη διάρκεια του χειμώνα και το το-ποθετούσαν για λίγο στο νερό Στη συνέ-χεια το στέγνωναν πρώτα σε σκιά καιμετά στον ήλιο όπου το άφηναν να ξερα-θεί για ένα χρόνο Μετά από αυτό το χρο-νικό διάστημα συγκέντρωναν τα ξύλα τατοποθετούσαν σε καζάνια με βραστό θα-λασσινό νερό στα οποία είχαν προσθέσειφλούδες πεύκου και κρεμμυδόφλουδα καιακολουθούσε εκ νέου στέγνωμα στη σκιάΜε αυτόν τον τρόπο τα συντηρούσαν καιτα προστάτευαν από τους μύκητες Τοξύλο της εικόνας ως σύμβολο του δέν-δρου της ζωής του Παραδείσου παίζειενεργό ρόλο στην αγιογράφηση που θαακολουθήσει Η σωστή επιλογή αποτελείεξ άλλου και το πρώτο κομμάτι προσφο-ράς του εικονογράφου στο όλο τελετουρ-γικό μέρος της απεικόνισης

Οι παλαιότεροι αγιογράφοι έλεγανότι κάθε Άγιος έχει το δικό του άρωμα τοοποίο αναδύεται μέσα από το ξύλο της ει-κόνας Στην πνευματική αυτή ευωδία έν-δειξη της βαθειάς τους πίστης είχανκατορθώσει να δώσουν και υλική υπό-σταση δημιουργώντας ένα μείγμα από

αγνό κερί μέλισσας διαλυμένο με λίγη τε-ρεβινθίνη και τριμμένο λιβάνι από τοΆγιο Όρος Το άφηναν στον ήλιο να ρευ-στοποιηθεί και στο τέλος περνούσαν μrsquoαυτό τα πλαRνά και το πίσω μέρος της ει-κόνας Με την μέθοδο αυτή και το ξύλοπροστάτευαν από τυχόν έντομα και ενερ-γοποιούσαν τις αισθήσεις της αφής καιτης όσφρησης Η επιφάνεια της εικόναςπερνιέται με αγνό κερί δημιούργημα τηςμέλισσας η οποία συμβολίζει τη Χριστια-νική επαγρύπνηση και το ζήλο επειδή θε-ωρείται ότι δε κοιμάται ποτέ αλλά και τηνψυχή που εισέρχεται στη Βασιλεία τωνουρανών διότι πετάει στον αέρα Το λι-βάνι από την άλλη πλευρά ανεβάζει τηνπροσευχή στον ουρανό είναι το άρωματης αρετής και η ευωδία της αγνής ζωής

Στη συνέχεια ακολουθεί η επεξεργα-σία της άνω επιφάνειας του ξύλου Γιατην λείανσή της επιφάνειάς του χρησιμο-ποιούνταν γυαλόχαρτο και ακολουθούσεη μορφοποίησή της ώστε να δεχτεί τοπροετοιμασμένο υλικό Οι παραδοσιακοίτεχνίτες λείαιναν τις γωνίες και τις αιχμέςτου ξύλου με σουπιοκόκκαλο Και σrsquoαυτήτην πράξη βλέπει κανείς ένα συμβολισμόόπως οι Άγιοι laquo δια την υπακοής και τηςτριβής της άσκησης raquo δέχονταν τη χάρητου Αγίου πνεύματος έτσι και το ξύλοπάνω στο οποίο θα αναπαρασταθεί ηαγιότητα πρέπει να τριβεί και να απαλλα-γεί από κάθε λογής αδυναμίες και ελλεί-ψεις του επίγειου του φθαρτού κόσμου

Προκειμένου να συγκρατηθεί η ζω-γραφική επιφάνεια της εικόνας που πρό-κειται να αγιογραφηθεί αλλά και ναμείνει ανεπηρέαστη από τυχόν συστολέςκαι διαστολές του ξύλου χρησιμοποιείταιλινό ύφασμα με την χρήση κόλλας Η κά-λυψη αυτή του ξύλου συμβολίζει την κά-λυψη των Τιμίων Δώρων με τον Αέρα

Το μείγμα κόλλας περνιέται πολλέςφορές πάνω από το λινό ύφασμα με τε-λικό στόχο να καλυφθούν οι λεπτές υφάν-σεις και να δημιουργηθεί ένα λεπτόστρώμα πάνω από το λινό Για την πλήρηκάλυψή του χρειάζονται 33 στρώσεις όσατα χρόνια του Ιησού στη γή Οι παλαιότε-ροι μεταχειρίζονταν την ιχθυόκολλα μαζίμε κιμωλία που συμβόλιζαν την απολιθω-μένη θάλασσα των αγνών προσευχών τωνψυχών των Χριστιανών αλλά και τον ίδιοτον Ιησού σύμβολο του οποίου είναι οΙΧΘΥΣ

Εργαλεία και υλικά της παραδοσιακής αγιογραφικής τέχνηςΟ ξύλινος φορέας η προετοιμασία και οι συμβολισμοί

Αναστασία Ευθυμίου Συντηρήτρια Έργων Τέχνης Ba(Hons) MA Conservation

Τrsquo αστρα τrsquo ουρανου κοιτώκαι βλεπω ενα πιο λαμπρότο πιο μεγαλο και φωτεινονα΄ναι άραγε των χριστουγεννωντ΄ άστρο αυτό

Αυτό που οδηγεί ψυχέςΑυτό το αστρο της αγάπηςΠου ελπίδα σκορπίζει και χαράμα και την πιο άδεια καρδιά΄γεμιζει αισθηματα ζεστά

Άστρο μου φέγγε σ΄όλη τη γηφέγγε για τωρα και για πάντατα βήματά μας οδήγησε εσύ το΄χουμε ανάγκη όλοι εμείςνα φέγγεις ακόμη ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΑΣ -

Το άστρο φωτεινόΣμαράγδα ΛαDνίδου

Οι βιτρίνες λαμπυριζουνστολισμένες εορταστικάκάποια ματάκια ομως δακρύζουντο προσωπάκι δεν χαμογελά

Ένα μικρούλι προσωπάκιστεκεται μόνο και κοιτάκοιτά τα όμορφα λαμπιόνιατα κάλαντα λέει σιγανά

Ίσα που βγαίνει η φωνή του τρεμάμενη και ντροπαλή για το Χριστούλη τραγουδάειτη γέννησή του τη φτωχή

Φτωχό και κείνο μες το δρόμοόμως για τύχη του καλήμία κυρία πλησιάζειτο αγκαλιάζει με στοργή

Σ΄ένα κατάστημα το βάζεικαι του ψωνίζει με χαράρουχα παιχνίδια κι άλλα δώρατο προσωπάκι του χαμογελά

Είναι τεραστια η χαρά τουπου έιναι τόσο τυχερόγελούν ακόμη και τ΄αυτιά τουφιλί στην κυρία δίνει γλυκό

Βρέθηκε άγγελος κοντά του χωρίς φτερά μα με καρδιάκυκλοφορούν ανάμεσά μαςέχουνε σάρκα και οστά

Άγγελος στη γηΣμαράγδα ΛαDνίδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 20: teyxos 13o

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 21Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή ηαύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μιααπό τις πιο συχνές παθήσεις στη σύγχρο-νη εποχή λόγο των αλλαγών που έχουνγίνει στη διατροφή μας και των αυξανό-μενων ποσοστών παχυσαρκίας στον ελ-ληνικό πληθυσμό

Ως σακχαρώδη διαβήτη καθορίζουμετην αύξηση της τιμής του σακχάρου τουαίματος σε επίπεδα άνω των 140 mgdl σετυχαίες εξετάσεις αίματος αλλά και ότανέχουμε κάτω των 140 mgdl τιμή σακχά-ρου νηστείας αλλά μετά από γεύμα μεγλυκόζη (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) εμ-φανίζει τιμές πάνω από 200mgdl

Ο σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σεδυο βασικές κατηγορίες 1Τυπου Ι ή ιν-σουλινοεξαρτώμενο 2 Τύπου ΙΙ ή μη ιν-σουλινοεξαρτώμενο ή τύπου ενηλίκων

ΤΥΠΟΥ Ι Στον τύπου Ι που εμφανίζεται στην

παιδική ηλικία έχουμε μια απότομη μεί-ωση της ινσουλίνης της ορμόνης που ρυθ-μίζει την τιμή του σακχάρου στο αίμα καικατ επέκταση μεγάλη αύξηση του σακχά-ρου που έχει ως αποτέλεσμα έντονη συ-μπτωματολογία

Έτσι εμφανίζεται αύξηση της ποσότη-τας των ουρών (πολυουρία) έντονη δίψα(πολυδιψία) μεγάλη όρεξη (πολυφαγία)με απώλεια βάρους και έντονη καταβολήδυνάμεων Στα παιδιά ο διαβήτης εμφανί-ζεται οξέως με θορυβώδη συμπτώματα

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που πα-ράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τηντιμή του σακχάρου στο αίμα Όταν δη-λαδή αυξάνεται η τιμή του σακχάρου ό-πως για παράδειγμα μετά το γεύμα εκ-κρίνεται η ινσουλίνη με σκοπό να μειώσειτην τιμή του Η ινσουλίνη διευκολύνει τηνείσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα

Η γλυκόζη είναι η βασική ουσία απότην οποία ο οργανισμός παίρνει την ενέρ-γεια που χρειάζεται Έτσι με την είσοδοτης στα κύτταρα χρησιμοποιείται για νακαλύψει τις θρεπτικές ανάγκες τους

Αν για οποιονδήποτε λόγο ανεπαρκειη ινσουλίνη τότε η τιμή του σακχάρου πα-ραμένει υψηλή και τα κύτταρα χωρίςενέργεια

Στον διαβήτη τύπου Ι που εμφανίζε-ται μεταξύ 11-13 ετών έχουμε πλήρη κα-ταστροφή του παγκρέατος συνήθως μετάαπό ιογενή λοίμωξη και την εμφάνιση

των οξέων συμπτωμάτων πο-λυουρίας πολυδιψίας πολυ-φαγίας με απώλεια βάρους Ηκατάσταση είναι ιδιαιτέρωςκρίσιμη και η έ- γκαιρη διά-γνωση απαραίτητη για ναγίνει η κατάλληλη θεραπείααν αυτή καθυστερήσει μπορείο ασθενής να οδη- γηθεί σεδιαβητικό κώμα οξέωση καιθάνατο

Η θεραπεία για τον δια-βήτη τύπου Ι είναι η υποκατά-σταση με ινσουλίνη δια βίουμια που η καταστροφή του πα-γκρέατος είναι μη αναστρέψιμη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ ήτύπου ενηλίκων

Είναι η πιο συχνή μορφή και έχειέντονη κληρονομική συσχέτιση Αρχίζειμετά την ηλικία των 40 ετών και το μεγαλύ-τερο ποσοστό των πασχόντων έχουν βάροςμεγαλύτερο του φυσιολογικού και μάλιστασυσσωρευμένο στην κοιλιακή χώρα

Συνήθως η διάγνωση γίνεται τυχαίασε κάποια εξέταση αίματος και σπανιό-τερα όταν εμφανίζονται τα συμπτώματαπολυδιψία πολυουρία πολυφαγία απώ-λεια βάρους και έντονη καταβολή Πολύπιο σπάνια έρχονται οι ασθενείς καθυστε-ρημένα με τις επιπλοκές του διαβήτη

Η λέξη διαβήτης προέρχεται από τοελληνικό ρήμα διαβαίνω και περιγράφειστην ουσία την μεγάλη ποσότητα ούρωνπου παρατηρείται στην νόσο(πολυουρία)

Το αίτιο του διαβήτη τύπου ΙΙ δενείναι μόνο η ελάττωση του επιπέδου ιν-σουλίνης αλλά και η αντίσταση του οργα-νισμού στη δράση της που οφείλεται στουπερβάλλον βάρος Με άλλα λόγια ενώεκκρίνεται ινσουλίνη μειώνεται η ικανό-τητα να εισέρθει αυτή στα κύτταρα μέχριαυτή να μειωθεί εντελώς

Ενώ στον τύπου Ι η κληρονομική προ-διάθεση είναι πολύ μικρή στον τύπου ΙΙείναι πολύ μεγάλη Για παράδειγμα είναι100 στους διδύμους δηλαδή αν ένας γο-νιός πάσχει από την νόσο η πιθανότητα νααναπτύξει και το παιδί τη νόσο ως ενήλι-κας είναι πολύ μεγάλη

Τα συμπτώματα που θα φέρουν τονασθενή στο γιατρό είναι από τη μια τηςαυξημένης τιμής του σακχάρου στο αίμα(πολυουρία πολυδιψία) αλλά και της κυτ-

ταρικής πείνας( πολυφαγία απώλεια βά-ρους έντονη καταβολή δυνάμεων) γιατίενώ υπάρχει σε αφθονία στο αίμα η γλυ-κόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταραγια να χρησιμοποιηθεί

Ακόμα συχνές είναι οι λοιμώξεις (ου-ρολοιμώξεις γεννητικών οργάνων) και ηθόλωση της όρασης λόγο οιδήματος τουφακού

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΜεγάλη προσοχή όμως θέλουν οι μα-

κροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη πουαναπτύσσονται αργά σε διάρκεια 15-20έτη από την έναρξη της νόσου και προκα-λούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία Τοβασικό πρόβλημα είναι η δημιουργία επι-πλοκών από τα αγγεία των οργανισμούείτε τα μεγάλα (καρδίας εγκεφάλου)είτε από τα μικρά (νεφρών ματιών)

Έτσι οι πάσχοντες από σακχαρώδηδιαβήτη κινδυνεύουν από στεφανιαίανόσο και εμφράγματα αλλά και αγγειακάεγκεφαλικά επεισόδια Πολύ συχνά είναικαι τα προβλήματα των περιφερικών αγ-γείων όπως των κάτω άκρων με τα γνωστάέλκη που δεν κλείνουν

Όσον αφορά τα μάτια η αμφιβλη-στροειδοπάθεια το οίδημα της οπτικήςθηλής αλλά και ο καταρράκτης και τογλαύκωμα οδηγούν σε μείωση ή καιπλήρη απώλεια απώλεια της όρασης

Τα μάτια είναι από τα πρώτα όργαναπου βλάπτονται από το σάκχαρο και γιαυτό η εξέταση τους είναι από τις πιο τα-κτικές που πρέπει να γίνονται

Η νεφροπάθεια εμφανίζεται πολύσυχνά στον διαβήτη ιδιαίτερα τύπου Ι50 των περιπτώσεων και καταλήγει σενεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣΗ ΥΠΟΥΛΗ ΝΟΣΟΣ

Άρθρο της Ειδικής Παθολόγου Βούλας Ελευθεριάδου

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 21: teyxos 13o

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ22 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Πρώτο σύμπτωμα είναι η αύξηση τουλευκώματος στα ούρα το οποίο πρέπεινα παρακολουθούμε Πολύ συχνή είναικαι η νευροπάθεια που προκαλεί νοσηρό-τητα και αναπηρία

Έτσι εμφανίζεται απώλεια της αισθη-τικότητας ιδιαίτερα στα κάτω άκρα μου-διάσματα αίσθημα νυγμών καυστικούςκαι αιφνίδιους πόνους

Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείκαι νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικούσυστήματος με συμπτώματα όπως η νευ-ρογενης ουροδόχος κύστη με επίσχεσηούρων ουρολοιμώξεις η ορθοστάτη υπό-ταση διαταραχές από το γαστρεντερικόόπως πάρεση του στομάχου και διαρροD-κές κενώσεις

Συχνή είναι και η ανικανότητα με δια-ταραχές της στύσης που οφείλεται σε αγ-γειακές διαταραχές ενδοκρινολογικέςκαι νευρολογικές Τα έλκη των ποδιώντων διαβητικών που οφείλονται είτε σεαγγειοπαθεια είτε σε νευροπάθεια εμφα-νίζονται συνήθως σε περιοχές πίεσης καιάρσης βάρους Οι ασθενείς πρέπει ναπροσέχουν ιδιαίτερα τα πόδια τους καινα τα διατηρούν καθαρά και στεγνά μεάνετα υποδήματα

Η παρουσία φλεγμονών και φλυκται-νών πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσαγιατί μόνο έτσι μπορούν να αποφεύγονταιη γάγγραινα και οι ακρωτηριασμό

ΘεραπείαΟ ακρογωνιαίος λί-

θος της θεραπείας τουσακχαρώδη διαβήτη εί-ναι η διατροφή

Ως πρώτο μέλημαέχουμε την απώλεια βά-ρους την μείωση τωνθερμίδων και την άσκη-ση Πολλές φορές σταπρώτα σταδία της νόσουαν εφαρμοστούν αυτά ταμέτρα είναι ικανά ναρυθμίσουν την τιμή τουσακχάρου

Η δίαιτα του σακχα-ρώδη διαβήτη συνίσταταιστη γνωστή σε όλους μαςμεσογειακή διατρο- φήΗ αναλογία υδατανθρά-κων στο διαιτολόγιο πρέ-πει να είναι της τάξης των 50-60 τωνλιποειδών 25-30 και των πρωτεRνών 10-20 Προτιμώνται βέβαια τα προRόντα ολι-κής αλέσεως και οι σύνθετοι υδρογονάν-θρακες και όχι οι απλοί όπως η ζάχαρη καιη φρουκτόζη μια που ανεβάζουν γρήγορατην τιμή του σακχάρου στο αίμα

Αν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρ-κούν τότε σειρά έχει η φαρμακευτικήαγωγή Σήμερα υπάρχει ευρεία γκάμαφαρμάκων που μπορούν να δράσουν κατάπερίπτωση και να επιτύχουμε το επιθυ-

μητό αποτέλεσμα Αν και η φαρμακευτικήαγωγή αποτύχει τότε αναπληρώνουμε τηνινσουλίνη που λείπει με χρήση εξωγενώς

ΣυμπέρασμαΟ διαβήτης είναι μια νόσος με πολύ

σημαντικές επιπλοκές που οδηγούν σεαναπηρία και πτώση του επίπεδου δια-βίωσης Η σωστή ρύθμιση του σακχάρουτου αίματος είναι καθοριστικής σημασίαςγια την αποφυγή των επιπλοκών ή και τηνκαθυστέρηση εμφάνισης τους

Το πρόβληματων απορριμμάτωνκαι η αυξητική τουτάση οφείλεται στιςκαταναλωτικές μαςσυνήθειες οι οποίεςεπηρεάζονται απότην οικονομική μαςκατάσταση και τιςαγορές που πραγμα-τοποιούμε

Η ενημέρωσητου πολίτη είναι οπιο σημαντικός πα-ράγοντας διαχείρι-σης των απορριμμά-των δηλαδή μείω-σης του όγκου τουςκαι ανακύκλωσηςτους Όλοι μας πρέ-πει να καταλάβουμεπως συμβάλλουμεστην ορθότερη δια-

χείριση των σκουπιδιών και επηρεάζουμε το περιβάλλον με τιςσυνηθισμένες καταναλωτικές μας προτιμήσεις

Θα πρέπει λοιπόν να τηρούμε κάποιες από τις παρακάτωαρχές που σίγουρα προστατεύουν το περιβάλλον τον πλανήτηεμάς και τις επόμενες γενιές 1 Να προτιμούμε συσκευασίες πουμπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν 2 Ανοι συσκευασίες ανακυκλώνονται να φροντίζουμε να τις δίνουμε

για ανακύκλωση αν δεν ανακυκλώνονται να τις επαναχρησιμο-ποιούμε ndash εν αν μπορούμε ndash εμείς οι ίδιοι 3 Να αποφεύγουμε ταπροRόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία 4 Να επιλέγουμε- ανάλογα με τις ανάγκες μας ndash το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθοςενός προRόντος γιατί έχει αναλογικά τη μικρότερη σε βάρος συ-σκευασία 5 Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή τοδίχτυ ή οτιδήποτε μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις ανά-γκες μας 6 Να προτιμάμε απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένημορφή γιατί έχουν μικρότερη συσκευασία και εκείνα που έχουνχάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλώσιμη) 7 Νααποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά είδη μιας χρήσηςόπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα τις πλαστικές ξυριστικέςμηχανές μιας χρήσης που τόσο πολύ επιβαρύνουν το περιβάλ-λον 8 Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ήυδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες 9 Να προτιμούμε λάμπες φω-τισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακώναναγκών 10 Να συμμετέχουμε ενεργά σε προγράμματα ανακύ-κλωσης της περιοχής μας και να πιέζουμε τους Δήμους μας καιτους αρμόδιους φορείς αν δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα

Ας θυμόμαστε όλοι μας πως η ανακύκλωση είναι η δεύτερηκαλή λύση η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η πρώτηκαι καλύτερη Τηρώντας τις ανωτέρω αναφερόμενες αρχές εί-μαστε συμμέτοχοι στα εξής Α Μειώνουμε τον όγκο των σκου-πιδιών μειώνουμε κατά συνέπεια και το κόστος συλλογής τουςκαι τις εκπομπές ρύπων από τα απορριμματοφόρα Β Αυξά-νουμε τον ορίζοντα ζωής των χώρων εναπόθεσης των σκουπι-διών (ΧΥΤΑ) και μειώνουμε τα αέρια θερμοκηπίου κι ότιπροκύπτει από αυτούς Γ Δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον μεμη βιοδιασπώμενα κι επικίνδυνα υλικά Δ Ελαχιστοποιούμε τησυμβολή μας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Περιβάλλονκαιυπεύθυνοικαταναλωτές

του Κτενά Χρυσάφη

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 22: teyxos 13o

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 23Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάποιοι έχουν χρόνιο πρόβλημα κάποιοι άλλοι το αντιμε-τωπίζουν όταν αλλάζουν περιβάλλον -στις διακοπές σε έναταξίδι Είναι μια ενοχλητική κατάσταση που όχι μόνο σου χα-λάει τη διάθεση και σε αγχώνει αλλά σε ταλαιπωρείκιόλας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωήςτους πάσχουν από δυσκοιλιότητα η οποία δεν είναι ούτε μό-νιμη ούτε σοβαρή Υπάρχουν όμως τροφές και μικρά μυστικάγια να νιώσεις καλύτερα

Πότε θα καταλάβω ότι έχω πρόβλημαΜολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό

κένωσης την μία φορά ημερησίως αυτό δεν είναι σωστόΑυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα έως 3 την εβδομάδα

Είναι χρόνια ή μόνιμηΣε περιπτώσεις όπου ο τρόπος ζωής αλλάζει όπως για πα-

ράδειγμα την περίοδο των διακοπών τότε μπορεί να εμφανι-στεί παροδικά ένα τέτοιο πρόβλημα Επιπλέον άτομα πουπαίρνουν φαρμακευτική αγωγή πλούσια σε σίδηρο ή ασβέστιοή αντίστοιχα αντικαταθλιτπικά-αντιυπερτασικά φάρμακα μπο-ρεί να εμφανίσουν παροδική δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το πρόβλημα έχειπιο μόνιμο χαρακτήρα Η χρόνια δυσκοιλιότητα εμφανίζεταισε περίπτωση ύπαρξης σπαστικής κολίτιδας υποθυρεοειδι-σμού ύπαρξης όγκων-εκκολπωματιδίων σακχαρώδους δια-βήτη σκλήρυνση κατά πλάκας και σε παθήσεις-τραυματισμούτων νευρώνων-μύων

Συμβουλές διατροφής- Το κλειδί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι

τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες Φρέσκα φρούτα και λαχα-νικά (ωμά ή μαγειρεμένα με τη φλούδα) ξερά φρούτα και δη-

μητριακά Οι φυτικέςίνες πρέπει να βρίσκο-νται στο τραπέζι μας σετουλάχιστον 20γρ με 30γρ Δες εδώ έναν πί-νακα με τρόφιμα πλού-σια σε φυτικές ίνεςΔίπλα αναγράφεται ηπεριεκτικότητα φυτικώνινών σε γραμμάρια γιακάθε 100 γραμμάριααπό την κάθε τροφή

- Φρόντισε να πί-νεις άφθονα υγρά (8-10ποτήρια την ημέρα) Έ-να ποτήρι κρύο γάλαχυμοί φρούτων αντί γιασκέτο νερό επειδή τααπλά υγρά ίσως μειώ-σουν την όρεξη σου καιδημιουργήσουν αίσθη-μα πληρότητας

- Απόφυγε τα ραφι-

ναρισμένα τρόφιμα όπως λευκό ψωμί ζαχα- ρωτά και γλυκάμε βάση το άμυλο Επίσης καλό είναι να περιορίσεις τις σοκο-λάτες το τυρί και τα αυγά

- Διάλεξε ξερά δαμάσκηνα ή ένα ποτήρι χυμό από δαμά-σκηνου το πρωί ή το βράδυ πριν κοιμηθείς για να σταθερο-ποιήσεις την κινητικότητα του εντέρου Ζεστός χυμός ήβρασμένα δαμάσκηνα είναι πιο αποτελεσματικά

- Πάρε ένα καλό πρωινό και συνόδευσέ το με ζεστό καφέ(χωρίς καφεXνη) τσάι ή ζεστό λεμόνι με νερό

- Πολύ σημαντική είναι η ξεκούραση Επιπλέον φρόντισενα τρως σε τακτά χρονικά διαστήματα

- Η άσκηση βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρουΜε την γυμναστική διεγείρονται τα αντανακλαστικά του εντέ-ρου και έτσι λειτουργεί φυσιολογικά

ΔυσκοιλιότηταΠως να την καταπολεμήσεις

Επιμέλεια κειμένουΦαίη Καλλίδου Κλινικη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc Κέντρο Διατροφής amp Ευεξίας laquoFAMILY FITraquo

Αμύγδαλα 129Μπάμιες 45 Αρακάς 47Ρεβύθια 41 Βερύκοκα ξερά 181Φάβα 51 Βατόμουρα 66Φασόλια γιαχνί 69 Δαμάσκηνα 23Φασόλια γίγαντες πλακί 73 Δαμάσκηνα Ξερά 128Χόρτα βραστά 26 Ινδική καρύδα αποξηραμένη 211Δημητριακά All Bran300Καρύδια 59Δημητριακά Bran Flakes 173Κάστανα 61Δημητριακά Fruit Nrsquo Fiber 101Κουάκερ 68Δημητριακά Muesli 105Κουκιά Ξερά κοκκινιστά 76Δημητριακά Weetabix 116Λαχανάκια Βρυξελλών 38

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 23: teyxos 13o

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ24 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν την πολυπληθέστερηκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Απασχολούν ση-μαντικό αριθμό μαθητών γονέων εκπαιδευτικών και ερευνητώναπό πολλούς επιστημονικούς χώρους Οι μαθησιακές δυσκολίεςδεν αποτελούν αποκλειστικό πρόβλημα της παιδικής ηλικίαςσυνεχίζονται στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή και απαιτείται ει-δική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων Τα πιοσυχνά και σοβαρά προβλήματα αφορούν στην κατανόηση καιστην παραγωγή του γραπτού λόγου Δυσκολίες εμφανίζονταιεπίσης στα μαθηματικά και στην κατανόηση των εννοιών στιςφυσικές επιστήμες

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν προ-βλήματα α) στην αξιοποίηση γνωστικών και μεταγνωστικώνστρατηγικών β) στις στρατηγικές μελέτης γ) στην παρακολού-θηση της διδασκαλίας και δ) εμφανίζουν αυξημένο άγχος καιαποτυχία στις εξετάσεις

Πως μαθαίνουν οι μαθητέςΣύμφωνα με τις σύγχρονες γνωστικές ή εποικοδομιστικές

προσεγγίσεις οι μαθητές δεν απορροφούν laquoσαν σφουγγάριαraquoκαι δεν αποδέχονται άκριτα μια νέα πληροφορία

Οι μαθητές μαθαίνουν φιλτράροντας επεξεργάζοντας καιοργανώνοντας την πληροφορία καθώς προσπαθούν να βρουννόημα σε αυτό που αντιλαμβάνονται

Σε κάθε διαδικασία μάθησης τα άτομα είναι επιλεκτικά ωςπρος το τί και το πώς να μάθουν Τα κίνητρα οι αντιλήψεις πουέχουν ήδη καθορίζουν το πού θα εστιάσουν την προσοχή τουςτους στόχους που θα θέσουν τον τρόπο με το οποίο θα ερμηνεύ-σουν τις νέες πληροφορίες τις στρατηγικές που θα χρησιμοποι-ήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους και το πώς θα αξιολο-

γήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τουςΟι μαθητές οικοδομούν τη γνώση τους από τις εμπειρίες

τους οι οποίες προUπάρχουσες γνώσεις αποτελούν τη βάση μετην οποία θα επεξεργασθούν κάθε νέο ερέθισμα Όταν έρχονταιαντιμέτωποι με δεδομένα τα οποία αντικρούουν αυτό που γνω-ρίζουν τότε βιώνουν γνωστικές συγκρούσεις Έτσι η μάθηση δενείναι μόνο η προσθήκη γνώσεων στις ήδη υπάρχουσες αλλά καιο μετασχηματισμός και η αναδιοργάνωση των κατεχόμενων γνώ-σεων ώστε να μπορεί το άτομο να κατανοεί τα νέα κάθε φοράδεδομένα Μαθαίνω σημαίνει Αποκτώ γνώσεις Αναδιοργα-νώνω Μετασχηματίζω και Κατανοώ τα δεδομένα

Διάφορα ερωτήματα θέτονται προς απάντησηΓιατί οι μαθητές συχνά διατηρούν τις ίδιες λανθασμένες

ιδέες ακόμη και μετά από μια καθ όλα σωστά προετοιμασμένηδιδασκαλία Η προUπάρχουσα γνώση είναι δυνατόν να αποτε-λέσει τροχοπέδη στην κατανόηση των καινούργιων εννοιώνΌταν οι μαθητές ερμηνεύουν νέα ερεθίσματα χρησιμοποιώνταςγνώση που δεν είναι επιστημονικά έγκυρη τότε οδηγούνται σελανθασμένες διαπιστώσεις Οι γνώσεις αυτές είναι ελλιπείς ήεσφαλμένες γιατί στηρίζονται μόνο σε δεδομένα τα οποία είναιάμεσα αντιληπτά με τις αισθήσεις ή σε περιορισμένες και μη συ-στηματικές παρατηρήσεις (Driver Guense amp Tiberghien 1993)

Πώς τροποποιούν οι μαθητές τις ιδέες τους Για να τροποποιήσουν τις ιδέες τους οι μαθητές θα πρέπει

να ενθαρρύνονται να περιγράφουν και να αιτιολογούν τον τρόποπου σκέφτονται και να θέτουν τις απόψεις τους υπό δοκιμασία

Οι Μαθησιακές Δυσκολίεςστο σπίτι και στο σχολείο

laquoΔεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο από την ίση μεταχείριση ανόμοιωνraquo Paul Branweinτης Κοσμίδου Μαριγούλας BS BA MA

ΠροNσταμένη Γραφείου ΕΕ Ροδόπης Εξειδίκευση στηδιδασκαλία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 24: teyxos 13o

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 25Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣκαι αξιολόγηση έτσι ώστε όταν υπάρχουνκενά στον τρόπο σκέψης ή έλλειψη συνοχήςνα αναζητούν στοιχεία που θα τους βοηθή-σουν να αναπτύξουν έγκυρα εννοιολογικάσχήματα Γιατί πολλοί μαθητές δυσκολεύο-νται να εφαρμόσουν τις γνώσεις που απο-κτούν στο σχολείο Συχνά οι μαθητές όλωντων ηλικιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταντους ζητηθείε να εφαρμόσουν αυτά πουγνωρίζουνν για να ερμηνεύσουν νέες κατα-στάσεις και να επιλύσουν άγνωστα προβλή-ματα Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση είναιαδρανής δηλαδή αν και υπάρχει στη μνήμητους δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν γιανα συλλογιστούν πάνω σε καινούρια προ-βλήματα

Πώς καλείται να δράσει ο εκπαιδευτι-κός

Ο εκπαιδευτικός για να ενεργοποιήσειτη γνώση και να υποστηρίξει τους μαθητέςστη μάθηση πρέπει να τους ενθαρ- ρύνει ναα) αναζητούν σχέσεις σε φαινομενικά ασύν-δετες πληροφορίες β) συνδέουν νέες ιδέεςμε αυτά που γνωρίζουν γ) συγκρίνουν και ναεντάσσουν έννοιες σε ευρύτερα σύνολα δ) αναζητούν αιτίες γιατα φαινόμενα που παρατηρούν ε) παρατηρούν την εφαρμογήνέων γνώσεων στην κατανόηση πολύπλοκων καταστάσεων

Γιατί μερικοί μαθητές φαίνεται να μαθαίνουν πιο αποτελε-σματικά από άλλους

Οι προσπάθειες των ατόμων για να μάθουν περιλαμβάνουντη χρήση γνωστικών στρατηγικών μάθησης Η χρήση των στρα-τηγικών αυτών οργανώνεται καθοδηγείται και αξιολογείται απόμια ανώτερη πλευρά της νοημοσύνης τη μεταγνώση

Γιατί μερικοί μαθητές θέλουν και προσπαθούν να μάθουνενώ άλλοι φαίνεται να αδιαφορούν

Τα κίνητρα για μάθηση επηρεάζονται από Α) τις αντιλήψειςπου έχουν οι μαθητές αφενός για την αξία της μάθησης και αφε-τέρου για το ρόλο του εαυτού τους στη διαδικασία αυτή και Β)την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών σχετικά με την επι-τυχία ή τη αποτυχία των προσπαθειών τους

Τα άτομα που έχουν υψηλή εκτίμηση για τις ικανότητές τουςα)τολμούν να θέσουν υψηλούς στόχους β) επιδεικνύουν μεγάληπροσπάθεια και επιμονή γ)δεν επηρεάζονται από περισπα-σμούς δ) πιστεύουν ότι η επιτυχία τους εξαρτάται κυρίως απότους ίδιους ε) χρησιμοποιούν γνωστικές και μεταγνωστικέςστρατηγικές και ως συνέπεια όλων αυτών στ) συνήθως πετυχαί-νουν σε αυτό που κάνουν

Οι αντιλήψεις των μαθητών για την αυτό ndash αποτελεσματικό-τητα είναι υποκειμενικές δηλαδή δεν ανταποκρίνονται πάνταστις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή αλλά αποτελούν προR-όντα ερμηνείας προηγούμενων εμπειριών και επηρεάζονται απότην ανατροφοδότηση που δέχεται ο μαθητές από το περιβάλλοντου Σε ότι αφορά στα κίνητρα για μάθηση αυτά επηρεάζονταιεπίσης από τις αποδόσεις των μαθητών δηλαδή από το πού απο-δίδουν οι μαθητές την αποτυχία ή την επιτυχία των προσπαθειώντους για να μάθουν

Είναι η μάθηση μια αποκλειστική ατομική υπόθεσηΟι γνωστικές προσεγγίσεις για τη μάθηση διαφέρουν ως

προς τη σημασία που αποδίδουν στο κοινωνικό περιβάλλον καιόλες αναγνωρίζουν το ρόλο του στη μάθηση

Σύμφωνα με τις Πιαζετιανές και τις νεοπιαζετιανές απόψειςη αλληλεπίδρα-ση με τους άλλους τροφοδοτεί την ανάπτυξη τηςσκέψης προωθεί την εννοιολογική αλλαγή γιατί προβληματίζειτους μαθητές για τον τρόπο με τον οποίο συλλογίζονται

Ορισμός και περιεχόμενο των Μαθησιακών δυσκολιώνΟ όρος laquoΜαθησιακές Δυσκολίεςraquo αναφέρεται σε συγκεκρι-

μένη κατηγορία ειδικών αναγκών Η χρήση του όρου είναι κατα-χρηστική και οι λόγοι που οδήγησαν στη χρήση του είναι πολλοίκαι κάτω από δύο άξονες παραδοσιακά η εικόνα που προβάλ-λεται και έχει επικρατήσει για το παιδί με Μαθησιακές Δυσκο-λίες είναι η εικόνα ενός έξυπνου παιδιού το οποίο όμως δεν τακαταφέρνει σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα Οι γονείςαυτών των παιδιών εμφανίζονται πρόθυμοι να οικειοποιηθούντον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες για το παιδί τους εφόσον αυτόςστερείται κάθε παθολογικής ή κοινωνικής επιβάρυνσης Επι-πλέον ο όρος δεν είναι αρνητικός είναι περισσότερος επιστη-μονικός και υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι ενδογενές στονμαθητή αίροντας τις ευθύνες από το σχολείο ή τους γονείς Παράτην ενδογενή φύση των ΜΔ ο όρος συνδέεται και παραπέμπεισε ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής βοήθειας

Αρνητικές συνέπειες του όρουΑ) διευρύνεται το φαινόμενο της ετικετοποίησης παιδιών

που αποτυγχάνουν στο σχολείο ως παιδιά με ειδικές ανάγκεςΒ) εντείνεται η σύγχυση σχετικά με το ρόλο της ειδικής αγω-

γής και τα όριο της κατηγορίας των μαθησιακών δυσκολιώνΓ) ενισχύονται και διαιωνίζονται οι μύθοι που έχουν ανα-

πτυχθεί σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίεςΜύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίεςbull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική ει-

δική εκπαιδευτική ανάγκη bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνηbull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν bull Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς

διδασκαλίας bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες bull Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρό-

βλημα μόνο στα μαθήματα του σχολείου bull Οι Μαθησιακές δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό bull Οι μαθησιακές δυσκολίες θεραπεύονται Ορισμός και περιεχόμενο μαθησιακών δυσκολιών Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που ανα-

φέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδη-λώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήσηικανοτήτων ακρόασης ομιλίας ανάγνωσης γραφής συλλογι-

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 25: teyxos 13o

ΙΑΤΡΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ26 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

σμού ή μαθηματικών ικανοτήτων Οι διαταραχές είναι εγγενείςστο άτομο αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρι-κού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια τηςζωής Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου κοινωνικήςαντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρ-χουν με τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά δε συνιστούν από μόνατου μαθησιακές δυσκολίες

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονταιμαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (πχ αισθητηριακή βλάβηνοητική καθυστέρηση σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή μεεξωτερικές επιδράσεις όπως οι πολιτισμικές διαφορές η ανε-παρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία δεν είναι το άμεσο αποτέλε-σμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεωνraquo(Hammill 1990)

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ανομοιογενήομάδα διαταραχών Τόσο οι εκδηλώσεις όσο και η πιθανή αιτιο-λογία εμφανίζονται ιδιαίτερα διαφοροποιημένες σε βαθμό πουείναι δύσκολο να βρεθούν κάποια χαρακτηριστικά κοινά για όλατα παιδιά Οι μαθησιακές δυσκολίες εκδηλώνονται πάντοτε μεδυσκολία στη μάθηση και η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιώνμε μαθησιακές δυσκολίες εντοπίζονται αφού ήδη έχουν αποτύχειστο σχολείο Πρόκειται για μια ενδογενή στο άτομο διαταραχήκαι όχι για συνέπεια εξωτερικών παραγόντων Έτσι τα οικογε-νειακά οικονομικά κοινωνικά πολιτισμικά και άλλα προβλή-ματα δεν αποτελούν αιτία μαθησιακών δυσκολιών

Ενδείξεις ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στη δευτερο-βάθμια εκπαίδευση

Α γλώσσα και μαθηματικά- Αποφεύγει να διαβάσει και να γράψει- Συχνά διαβάζει λάθος τις γραπτές πληροφορίες- Δυσκολεύεται να κάνει περίληψη- Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με την ορθή σειρά μια ιστορία- Έχει φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου- Δυσκολεύεται να καταλάβει το γραπτό λόγο σε όλα τα μαθήματαΚάνει πολλά λάθη στην ορθογραφία- Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες- Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο- Δυσκολεύεται στην εκμάθηση ξένης γλώσσας- Δυσκολεύεται στην κατανόηση της θεσια-

κής αξίας των ψηφίων- Δυσκολεύεται στην εφαρμογή των βασικών

μαθηματικών γνώσεωνΒ προσοχή και οργάνωση- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες

οδηγίες- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα

έργο- Δυσκολεύεται σε τεστ πολλαπλής επιλο-

γής- Δουλεύει αργά στην τάξη και στις εξετά-

σεις- Δεν κρατά καλές σημειώσεις- Δυσκολεύεται να ελέγξει το έργο του - Δυσκολεύεται στην οργάνωση του χρόνου και

των δραστηριοτήτων Γ κοινωνικές δεξιότητες- Δεν δέχεται κριτική- Δυσκολεύεται στην κατανόηση μη λεκτι-

κών σημάτων στην επικοινωνία- Δυσκολεύεται στην ερμηνεία των κοινω-

νικών περιστάσεων- Παρερμηνεύει συχνά τη συμπεριφορά

των άλλων- Δυσκολεύεται στη διαπραγμάτευση ή

στην υπεράσπιση του εαυτού του

- Υποκύπτει εύκολα στην πίεση των συνομηλίκων του- Δυσκολεύεται να laquoμπειraquo στη θέση του άλλουΈχουν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες προβλήματα

κινήτρωνΟι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν α) μει-

ωμένη πρόθεση για μάθηση και πολύ περισσότερο για ενεργητι-κής μάθηση β) άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειαςγια την ολοκλήρωση του έργου γ) μειωμένο ενδιαφέρον για ότισχετίζεται με τα σχολικά έργα δ) ισχυρή πεποίθηση ότι δεν μπο-ρούν να μάθουν ή να καταφέρουν τίποτα ε) εξάρτηση από άλ-λους και αναζήτηση κοινωνικής ενίσχυσης

Οι μαθητές μαθησιακές δυσκολίες τείνουν να αποδίδουν τηναποτυχία τους περισσότερο στην χαμηλή τους ικανότητα και λι-γότερο στην ανεπαρκή προσπάθεια Φαίνεται να επωφελούνταιπολύ λίγο από την επιτυχία τους και όταν αυτή συμβαίνει τηναποδίδουν σε εξωτερικούς και μη ελέγξιμους από τους ίδιουςπαράγοντες

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν χαμηλό-τερη ακαδημαRκή αυτό ndash εικόνα και έχουν χαμηλότερες προσ-δοκίες για μελλοντική ακαδημαRκή επίδοση

Το 54 των απιδιών με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζο-νται από προβλήματα προσοχής είτε από προβλήματα επιθετι-κότητας και προκλητικότητας

Περίπου το 11 εμφάνιζε υπερβολική εσωστρέφεια καιαπόσυρση και αποτελούνται κυρίως από κορίτσια με ΜΔ ενώτο υπόλοιπο 35 δεν αντιμετώπισε προβλήματα συμπεριφοράς

Η παρορμητικότητα τα προβλήματα προσοχής και οι μετα-γνωστικές ελλείψεις οδηγούν τους νέους σε παραβατική συμπε-ριφορά

Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτίμηση των μαθητών με ΜΔκαθώς επίσης η απόρριψη και η αποτυχία οδηγούν σε παραβα-τική συμπεριφορά

Οι έφηβοι με ΜΔ είναι ίσως πιο εκτεθειμένοι στη χρήσηεξαρτησιογόνων ουσιών καθότι βιώνουν απαξίωση του σχολείουαπόρριψη από τους συνομηλίκους τους σχολική αποτυχία χα-μηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα μοναξιάς άγχους και κα-τάθλιψης

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 26: teyxos 13o

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ 27Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Εκδρομη Συνδέσμου Αγάπης στη Δοξιπάρα Έβρου

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 27: teyxos 13o

28 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

IgraveOtildeOacuteOcircCcedilNtildeEacuteAacute- Δευτέρα 12 Απριλίου Κηδεία Παναγιώτη Τσουρέλη ετών 73- Σάββατο 8 ΜαRου Γάμος Αθανασιάδου Κατερίνας και

Διαμαντίδη Αθανασίου- Κυριακή 16 ΜαRου 40ημερο Μνημόσυνο Παναγιώτη Τσουρέλη- Παρασκευή 21 ΜαRου Γάμος - Βάπτιση Χατζόπουλου

Χριστόδουλου amp Ιγνατάκη Πετρούλας Το παιδί κορίτσι καιτο όνομα Αικατερίνη

- Κυριακή 13 Ιουνίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΑντιγόνης Αραμπατζή και Μιχαήλ Μαυρίδη Το όνομα αυτήςΕλισάβετ

- Παρασκευή 25 Ιουνίου Γάμος - Βάπτιση ΔεληγεωργίουΧρήστου amp Κυριακούλας Αρβανιτίδου Το παιδί αγόρι και τοόνομα Αναστάσιος

- Δευτέρα 26 Ιουλίου Κηδεία Ελευθερίου Κωνσταντίνου ετών 90- Κυριακή 1 Αυγούστου Ετήσιο Μνημόσιο Ελένης Τζαβάρα και

40ημερο Μνημόσυνο Μαρίας Γρηγοράκη- Κυριακή 29 Αυγούστου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι των

Σταύρου Σαραντίδη amp Νεράντζως-Ειρήνης ΠαπαδοπούλουΤο όνομα αυτής Αθανασία-Στυλιανή Νονοί Αθανάσιος ampΝικολέτα Πλευράκη

- Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου Βάπτιση του 2ου παιδιού κορίτσι τωνΔημητρίου Γελάτου amp Μαρίας Χάψα Το όνομα αυτής ΑθηνάΝονοί Μαριάνθη amp Αλάξανδρος

- Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου Ετήσιο Μνημόσυνο ΦλωρεντίαςΠαπανικολάου

- Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 3ετες Μνημόσιο Άννας Καπάνταη- Κυριακή 3 Οκτωβρίου Ετήσιο Μνημόσιο Ιωάννη Μπαχτσεντζή

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΓΑΠΗΣ

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 28: teyxos 13o

29Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 29: teyxos 13o

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ολοκλήρωση Αδελφοποίησης με Διακονία Αγάπης Πριγκήπου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 30: teyxos 13o

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς 2010

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml

Page 31: teyxos 13o

ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΗΚΟΥ32 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

Μπορείτε να αποστέλετε μηνύματα και απόψεις ή να υποβάλετε ερωτήσεις στο e-mail designpraxisadgrμε την υπόδειξη laquoΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΡΥΔΙΑΣraquo

Ecircyacutentildeeacutearing Eacuteccediloacuteiumlyacute timesntildeeacuteoacuteocircYacute aringeumlYacuteccediloacuteuumliacute igravearing ocirciumliacute aacuteigraveaacutentildeocircugraveeumluuml