Hot Doc 17

80
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Από τον Κώστα Βαξεβάνη Ο άνθρωπΟς ΤΗς ΛΙςΤάς εκατ. $ πΙςω άπΟ Τά ΤΕΥΧΟΣ 17 Α' ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΤΙΜΗ 2,5€ 17 17

description

Hot Doc Magazine issue 17 / Test upload

Transcript of Hot Doc 17

Page 1: Hot Doc 17

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Από τον Κώστα Βαξεβάνη

Ο άνθρωπΟς

ΤΗς ΛΙςΤάςεκατ. $

πΙςωάπΟ Τά

ΤΕΥΧΟΣ 17Α' ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ2012ΤΙΜΗ 2,5€ 17

17

Page 2: Hot Doc 17
Page 3: Hot Doc 17

Το κουτί της Πανδώρας

έρχεται στη ΝΕΤ

Page 4: Hot Doc 17

περιεχόμενα13

ΔΕΚ

ΕΜΒΡ

ΙΟΥ

2012

TΕΥ

ΧΟΣ

17

*

Ο άνθρωπος πίσω από τα 550 εκατ. $ της λίστας

30-39 OffshoreOι παράνομοι πάνε στονφορολογικό παράδεισο

ΟΛΠΕκατομμύρια ευρώ στα λασπόνερα του Λιμανιού

ΔΕΗΑΝΣιγή ιχθύος για το «θαύμα» της Ικαρίας

Μάρκο Γκαστίν«Γολγοθάς» ο δρόμοςγια τη Δημοκρατία

Μέση ΑνατολήΠοιος φοβάται τη Συρία;

Μαύρη Λίστα«Κατάσκοποι» στη δουλειά

Εργολαβική ΕργασίαΝοίκιασε έναν εργαζόμενο,μπορείς!

14

40

45

51

54

57

57

Το επόμενο Hot Doc στα περίπτερακαι στο internet στις 27 Δεκεμβρίουκαι κάθε δεύτερη Πέμπτη

Εκδότης Κώστας Βαξεβάνηςάρχισυντάκτρια Βιβή Μπλούτσου

άρθρογράφοιΘανάσης ΚαρτερόςΓιάννης Βαρουφάκης

Art Direction gramma

άτελιέ Τζένη Αναστασοπούλου Διόρθωση Ανδρονίκη Μαστοράκη Εμπορική Διεύθυνση Χαράλαμπος Παπαδάτοςάρχεία Φωτογραφιών Eurokinissi A. E. Εκτύπωση Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ Εταιρία Το Κουτί της Πανδώρας Ε. Ε. Διεύθυνση Λεωφ. Κηφισίας 125-127, Αθήνα

Τηλέφωνο 211 7008 014Φαξ211 7008 038 E-mail hotdocum@gmail. com ΔιανομήΠρακτορείο ΕΥΡΩΠΗ Α. Ε. Υπεύθυνος κυκλοφορίαςΠαναγιώτης Πασπαλιάρης ςυνδρομές 211 7008 014

Page 5: Hot Doc 17

211 7008 014

Βρείτε το ηλεκτρονικό Hot Doc στο www.hotdoc.gr

Κάντε δώρο μία συνδρομή

Page 6: Hot Doc 17

6 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

editorialΤου Κώστα

Βαξεβάνη

Εργολαβίες πατριωτισμού

«Ο πατριωτισμός είναι το τε-λευταίο καταφύγιο των απα-τεώνων», έλεγε ο Σάμιουελ Τζόνσον. Περισσότερες ση-

μαίες έχουν ξεδιπλωθεί για να φα-νούν οι χειρότεροι των κακών καλοί, παρά για να συμβολίσουν μια ιδέα. Περισσότερα εμβατήρια έχουν τρα-γουδηθεί για να καλυφθεί ο ήχος της κενότητας, παρά για να αναπτερώ-σουν το ηθικό. Το έθνος κινδυνεύει όποτε κινδυνεύουν οι ίδιοι. Η χώρα συγκλονίζεται όποτε κλονίζονται τα συμφέροντά τους.Ρίξτε μια ματιά στην Ιστορία. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο κάθε λο-γής χίτες και ταγματασφαλίτες, οι ορδές των συνεργατών των Γερ-μανών, έγιναν «πατριώτες». Τους έκανε η ανάγκη αντιμετώπισης του «κομμουνιστικού κινδύνου». Μπή-καν στις κυβερνήσεις, στη Βουλή, στο Δημόσιο βέβαια, αποτέλεσαν το κράτος και τον ορισμό του πατριω-τισμού. Αυτοί οι γερμανοτσολιάδες και κουκουλοφόροι, που έστησαν ανθρώπους στα αποσπάσματα και κυνήγησαν χωρίς έλεος όσους ήταν πραγματικοί πατριώτες.Και ο Παπαδόπουλος μετά, ως πα-τριώτης, ανέστειλε τη Δημοκρατία, φυλάκισε Έλληνες, παρέδωσε τη μισή Κύπρο στους Τούρκους. Οι επόμενοι απ' αυτόν, όσοι στα πλαί-σια της Δημοκρατίας έφτιαξαν ένα σάπιο, πελατειακό, διεφθαρμένο κράτος, πατριώτες έλεγαν ότι είναι, έτοιμοι να κατακεραυνώσουν ως αν-θέλληνες αυτούς που διαφωνούσαν με την πολιτική τους. Δεν έλειψαν ποτέ οι ύαινες με λεοντή πατριώτη. Δεν λείπουν βέβαια και σήμερα.Η κρίση, λοιπόν, γεννά ένα νέο εί-δος «πατριωτισμού». Για μια ακό-μη φορά, φορείς του είναι όσοι

ταυτίζουν την πατρίδα με τους εαυ-τούς τους και τα συμφέροντά τους. Φοβούνται πως οι ανακατατάξεις που θα φέρει η βίαιη κατάσταση που κατασκευάζουν μπορεί στο τέλος να τους απειλήσουν. Να τους βγάλουν από το παιχνίδι. Η απατεωνιά δεκα-ετιών ψάχνει πάλι καταφύγιο στη ρη-τορία για το έθνος και την πατρίδα.Τη σημαία αυτού του «πατριωτι-σμού» σηκώνουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Μετράνε με τη με-ζούρα του εθνικά αποδεκτού που οι ίδιοι έχουν, μόνο που δεν μπορούν πια να ζυγίσουν με τη ζυγαριά που κάποτε ζύγιζαν χρήμα. Έχουν όμως την επιθετικότητα που θεωρούν ανα-γκαία για να κινητοποιήσουν τα φο-βικά αντανακλαστικά της κοινωνίας.Αυτοί που έκλεψαν, που ανέβασαν διεφθαρμένους πολιτικούς και κυ-βερνήσεις, που ρούφηξαν το δημό-σιο χρήμα, που μπάζωσαν την Ελ-λάδα με τις βρομιές και το τσιμέντο τους, που ξέπλυναν χρήμα, που το έβγαλαν στο εξωτερικό, που ως χορ-τάτοι κανονίζουν πόσο θα φάνε οι πεινασμένοι, τώρα σηκώνουν το δά-χτυλο ως ευπατρίδες.Αυτά τα ΜΜΕ που αναπαρήγαγαν την υποκουλτούρα των ιδιοκτητών τους, που διαστρέβλωναν ειδήσεις, που τις πουλούσαν μαζί με σερβιέ-τες και DVD για να τις κάνουν θελ-κτικές, τώρα ανακαλύπτουν τους «μη πατριώ τες». Είναι όσοι μιλούν στο εξωτερικό για τη διαφθορά που υπάρχει στην Ελλάδα, όσοι γράφουν για τα έργα και τις ημέρες τους σε ξένες εφημερίδες, όσοι τους φω-τογραφίζουν ως διεφθαρμένους. Αναμφίβολα προτιμούσαν την εικό-να της Ελλάδας προς τα έξω να την διαμορφώνουν οι ίδιοι. Εμφανίζο-ντας τεμπέληδες και διεφθαρμένους

Έλληνες αντί για διεφθαρμένη ομά-δα εξουσίας. Δεκάδες δημοσιεύ-ματα στον ξένο Τύπο γράφουν την αλήθεια για τη διεφθαρμένη εξουσία τους, τα πάρτι που έστησαν, τη δια­πλοκή τους, τον εναγκαλισμό τους με το βρόμικο χρήμα και την ακόμη πιο βρόμικη πολιτική. Και πώς απα-ντάνε; Λένε πως όσοι τα γράφουν αυτά δεν είναι πατριώτες. Θέλουν να χτυπήσουν τη χώρα, την επιχειρη-ματικότητα, τις δομές της. Όποιος απειλεί τα συμφέροντά τους απειλεί το έθνος, το κράτος, ίσως και την ανθρωπότητα.Πριν από μερικούς μήνες το REUTERS έκανε μια έρευνα για τις ελληνικές τράπεζες. Την έρευνα που δεν έκαναν ποτέ τα ελληνικά ΜΜΕ. Οι τράπεζες που έπρεπε να απαντή-σουν στις αποκαλύψεις αυτές ταύ-τισαν το διεθνές πρακτορείο με το χτύπημα της οικονομίας της χώρας. Φωτογραφίες του δημοσιογράφου (από παρακολούθηση μάλιστα) βγή-καν στα χρηματοδοτούμενα blogs με λεζάντες που τον εμφανίζουν να υλοποιεί ένα συνωμοτικό σχέδιο κατά της χώρας.Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται και τώρα. Το REUTERS ανακοίνωσε πως κάνει στην Ελλάδα μια έρευνα για τα Μέσα Ενημέρωσης και τη διαπλοκή. Και τα ελληνικά Μέσα απάντησαν προκαταβολικά με τον ίδιο τρόπο. Αποκαλώντας τον δημοσιογράφο του REUTERS υποχθόνιο, πράκτορα, επικίνδυνο για την Ελλάδα. Και να σκεφτεί κανείς πως θα μπορούσαν απλώς να απαντήσουν στα ερωτήμα-τα που τους θέτει.Για όσους δεν καταλάβατε, αρκετές φορές ο επιθανάτιος ρόγχος μοιά-ζει με σύμπτωμα ζωής. Αλλά είναι απλώς επιθανάτιος ρόγχος.

Page 7: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 7

Page 8: Hot Doc 17

Τι είπες τώρα!

άνΤΟνΙ ΧΟπΚΙνςΗθοποιός, σε δήλωσή του αναφερόμενος

στα Όσκαρ, 27/11/2012

Δεν θα φιλήσω τα οπίσθια κανενός

από τους ισχυρούς του Χόλιγουντ

για να με βραβεύσουν.

Άλλη μέθοδος αυτή.Στην Ελλάδα φιλάνε τα εμπρόσθια

ΕΥάΓΓΕΛΟς ΒΕνΙΖΕΛΟς

Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, σε δήλωσή του

για το Eurogroup, 27/11/2012

Η εμπειρία της διαπραγμάτευσης

δείχνει πόσο λάθος κάνουν όσοι λένε

ότι μπορείς να θέσεις υπό εκβιασμό

17 χώρες της ευρωζώνης.

Τρομερή εμπειρία

διαπραγμάτευσης:

«Ναι, ναι, ναι, μάλιστα...»

ΓΙάννΗς ράΓΚΟΥςΗςΠρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ, σε συνέντευξή

του σε ραδιοφωνικό σταθμό, 03/12/2012

Το πρώτο πράγμα που έκανε (ο Σαμαράς) όταν έγινε πρωθυπουργός,

ήταν να διορίσει τους καλαματιανούς φίλους του,

στην ΕΥΠ, ΣΔΟΕ και Εθνική Τράπεζα.

Είχαν περισσέψει μερικοί από τους διορισμούς στο Μουσείο Ακρόπολης,γι' αυτό

νΙΚΟς ΜΙΧάΛΟΛΙάΚΟς

Αρχηγός Χρυσής Αυγής, σε συνέντευξή του,

28/11/2012

Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η Χρυσή Αυγή

δεν μπορεί να τεθεί εκτός νόμου. Εάν σκε-

φθούν κάτι τέτοιο, απλά θα διπλασιάσουν

το ποσοστό μας. Εξάλλου τίποτε δεν μας

εμποδίζει να ιδρύσουμε ένα νέο κόμμα, και

να γνωρίζουν ότι αυτό θα το έχουμε κάνει

στον κατάλληλο χρόνο πριν μας θέσουν

εκτός νόμου.

Να το ονομάσετε

«Το κόμμα του κασιδιάρη»

ΚΥρΙάΚΟς ΜΗΤςΟΤάΚΗς

Βουλευτής ΝΔ, σε συνέντευξή του σε ραδιο-

φωνική εκπομπή, 06/12/2012

Έχω ράψει τρία υπουργικά

κουστούμια που τα έχει φάει

ο σκόρος.

Βάλτε στην ντουλάπα

ή λεβάντα ή τον Άδωνι

πάνάΓΙωΤΗς ΨωΜΙάΔΗςΠρώην νομάρχης, μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου για οριστικοποίηση της καταδίκη του λόγω μείωσης προστίμου σε πρατηριούχο υγρών καυσίμων, 06/12/2012Έχω ήσυχη τη συνείδησή μου γιατί σε καμία πε-ρίπτωση δεν παραβίασα τους νόμους, υπηρετώ-ντας με συνέπεια τα καθήκοντά μου. Έχω πίσω μου νωπό το 52% του λαού της Κεντρικής Μακε-δονίας που με στηρίζει. Αυτή η αγάπη του λαού επί 32 χρόνια μου δίνει τη δύναμη να συνεχίσω. Για την Πατρίδα, για την Ορθοδοξία, για τα παιδιά μας, για την ομογένεια, για τη Μακεδονία μας.Και κάτι νωπά γιαούρτια

ΕΥάΓΓΕΛΟς ΒΕνΙΖΕΛΟς

Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, σε ανακοίνωσή του

για τη διαγραφή Λοβέρδου από το κόμμα,

03/12/2012

Την ώρα που το ΠΑΣΟΚ οργανώνει, με

κόπο και δυσκολίες, ένα νέο «εμείς»,

κάποιος διάλεξε το «εγώ». Κρίμα. Το

ΠΑΣΟΚ προχωρά με αυτούς που θέ-

λουν και μπορούν.

Σε λίγο θα πείτε τον Λοβέρδο

και χοντρό

ΜΙΧάΛΗς ΤάΜΗΛΟς

Βουλευτής ΝΔ, σε δήλωσή του

έξω από τη βουλή, 28/11/2012

Εσείς οι δημοσιογράφοι αντί

να μας κατηγορείτε που ψηφίσαμε

τα μέτρα, μας κατηγορείτε

που ξύνουμε τα αρχίδια μας.

Να και η είδηση!

Έχετε τελικώς

ΓΙωρΓΟς ΜΟΥρΟΥΤΗςΔιευθυντής Γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού, σε ανάρτησή του στο facebook αναφερόμενος στον πρόεδρο της ΠΟΣΠΕΡΤ Καλφαγιάννη λόγω της μη μετάδοσης της ομιλίας Σαμαρά, 06/12/2012Από αύριο ξεκινάω πόλεμο

κατά των άθλιων διεφθαρμένων συνδικαλισταράδων της ΕΡΤ που τώρα φορούν τον μανδύα του ΣΥΡΙΖΑ. Γιώργος Μουρούτης Χαϊλάντερ

ΔΗΜΗΤρΗς ΔάςΚάΛΟπΟΥΛΟς

Πρόεδρος του ΣΕΒ, σε συνάντηση

με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας

Δημήτρη Χριστόφια, 06/12/2012Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι δύο αδελ-

φές χώρες, αδελφοί λαοί, που βρέθηκαν

στην ανάγκη να δεχτούν ευρωπαϊκή κη-

δεμονία. Πιστεύω ότι τα παθήματα του

δικού μας μνημονίου θα γίνουν μαθήμα-

τα για το μνημόνιο της Κύπρου.Μπα, είχε και παθήματα

το μνημόνιο; Λιγόστεψε

το φουα γκρά;

ΧρΗςΤΟς ΚάΤςΙΚάςΑρθρογράφος στα ΝΕΑ, σε ανάρτησή του στο twitter, 03/12/2012Δεν τους αντέχω πλέον στα ΝΕΑ. Σι-χαίνονται αυτά που γράφω, σιχαίνο-μαι αυτά που... γράφουν. Γυρίζω την πλάτη μου. Κανένας συμβιβασμός. ΤΕΛΟΣ. Στα πρωτοσέλιδα και στις ειδή-σεις των 8 μιλάνε οι αοιδοί της υποτα-γής. Πασχίζουν να κλείσουν το μέλλον στα υπόγεια. Φτου ξελευτερίαααααα.ΨυΧΑΡΗ του κάνετε

Page 9: Hot Doc 17

Αποκτήστε το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων

στην τιμή των 6,5 ευρώΤηλ. επικοινωνίας 211-7008014

Η ζωή των Ωνάσηδων μοιάζει με αρχαία τραγωδία. Μόνο που, σε αντίθεση με τις ελλ ηνικές τραγωδίες, οι Ωνάσηδες πεθαίνουν πάντα επί σκηνής. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα δελτία ειδήσεων. Κατά μια έννοια συνεχίζουν να πεθαίνουν και σήμερα, στο τέλος κάθε ιστορίας που αναπαράγει τη ζωή τους.

ΞΕφύΛΛιστΕ τΗΝ ΑΛΗθΕιΑ στΟ ΜύθΟ

Page 10: Hot Doc 17

10 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Upόψεις

Του Δευκαλίωνος

Το σύνολο της δόσης είναι επακριβώς 43,7 δις ευρώ. Από αυτά τα χρήματα,

η 1η δόση είναι 34,4 δις ευρώ, που θα έρθουν στην χώρα μετά τις 13 Δεκεμβρίου. Θα κατανεμηθούν δε ως εξής. Τα 23,8 δις ευρώ για την ανακεφαλαιο­ποίηση των τραπεζών. Περισσεύουν 10,6 δις ευρώ για πληρωμές εντόκων γραμματίων και ομολόγων εντός PSI, καθώς και για ανάγκες του προϋπολο-γισμού. Υπολογίζεται ότι, απ’ αυτά τα 10,6 δις ευρώ, θα διατεθούν περίπου 3,5 δις για καθυστερημένες πληρωμές του κράτους προς προμηθευτές (φάρμακα, ιατρικές αμοιβές, άλλοι προμηθευτές του δημοσίου κλπ.). Τα περισσότερα χρήματα λοιπόν για τις τράπεζες και πλη-ρωμές των δανειστών, και ελάχιστα για την ελληνική οικονομία. Τα υπόλοιπα 9,3 δις ευρώ θα δοθούν το α’ τρίμηνο του 2013, εφόσον οι κυβερ-νητικές επιδόσεις της φιλομνημονιακής κυβέρνησης Σαμαρά είναι εντός των στόχων του μνημονίου. Όταν και άμα δοθούν, θα δούμε τότε αναλυτικά πού θα πάνε. Εμείς είμαστε σίγουροι ότι πάλι οι ξένοι δανειστές θα πάρουν τα περισσότερα. Προσέξτε εδώ το κρίσιμο σημείο. Η ελληνική Βουλή στα πλαίσια του πολυ-νομοσχεδίου έχει ψηφίσει την εφαρμογή ενός μηχανισμού ο οποίος λειτουργεί αυτόματα και είτε ελαφρύνει το μνημονι-ακό πρόγραμμα, εάν οι δημοσιονομικοί στόχοι υπερκαλύπτονται, είτε επιβάλλει ακόμα αυστηρότερα μέτρα, εφόσον οι δημοσιονομικοί στόχοι του μνημο νιακού προγράμματος δεν επιτυγχάνονται. Αυτό είναι πραγματικό δεδομένο. Οπότε γιατί μιλάμε και ασχολούμαστε με το περιεχόμενο κρίσιμων για τη ζωή μας νομοσχεδίων, όπως το φορολογικό, το οποίο είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα ισχύσει ούτε στο άμεσο μέλλον; Γιατί θα συμβεί αυτό;Γιατί εάν προκύψει η πλέον πιθανή εξέ-λιξη, δηλαδή αν δεν επιτευχθούν οι μνημονιακοί στόχοι, τότε είναι απλώς

Κόλαση=Ύφεση 2013

βέβαιο ότι θα αλλάξει επί το δυσμενέ-στερο η ισχύουσα για το 2013 φορολογία που θα κληθούν να καλύψουν οι πολί-τες. Η ελληνική πολιτεία έχει μακρά παράδοση στην επιβολή έκτακτων φορολογικών μέτρων. Και εκεί είναι το επίμαχο σημείο που καθιστά, με απολύτως αντικειμενικούς όρους, το μνημονιακό πολιτικό τόξο αναξιόπιστο και για πολλούς ξενόδουλο. Δηλώνουν όπου σταθούν και όπου βρε-θούν οι μνημονιακοί πολιτικοί ότι δεν πρόκειται να συναινέσουν στην επι-βολή νέων μέτρων. Λένε εν γνώσει τους ψέματα. Γιατί έχουν ήδη συναινέσει και ψηφίσει την επιβολή του αυτόμα-του μηχανισμού, ο οποίος επιβάλλει νέα αυστηρότερα μέτρα όταν οι μνημονιακοί στόχοι δεν επιτευχθούν. Τι σόφισμα θα χρησιμοποιήσουν οι μνη-μονιακοί πολιτικοί όταν επιβληθούν αυτόματα τα νέα αυστηρότερα μέτρα, δεν το γνωρίζουμε. Κάποια ανοησία και ψέμα θα εφεύρει ή έχει ήδη εφεύ-ρει η μνημονιακή προπαγάνδα. Είναι το πλέον σίγουρο. Όπως είναι επίσης σχεδόν σίγουρο ότι η ύφεση θα διαλύσει όλο τον μνημονια- κό σχεδιασμό. Ό,τι δηλαδή έγινε και τα προηγούμενα χρόνια, αυτό θα γίνει και το 2013. Τα πρώτα δείγματα για την επι-κείμενη το 2013 ύφεση έχουν ήδη γίνει ορατά. Το γ’ τρίμηνο του 2012 η ύφεση έχει φτάσει στο 7,2% του ΑΕΠ. Προσέξτε, στο γ’ τρίμηνο είναι οι μήνες Ιούλιος­Αύγουστος­Σεπτέμβριος. Δηλαδή οι καλοκαιρινοί μήνες, που ο τουρισμός δίνει μια αναπτυξιακή ανάσα και επιπλέον ρευστότητα. Παρ’ όλα αυτά, η ύφεση αυξήθηκε. Τι θα συμβεί το δ’ τρίμηνο, δηλαδή τους επόμενους μήνες Οκτώβριο­Νοέμβριο­Δεκέμβριο, που η εκτός ορίων ανεργία και η ανύπαρκτη ρευστότητα θα συρρι-κνώσουν σε πρωτοφανείς ρυθμούς την ελληνική οικονομία; Απλώς η ύφεση θα συντρίψει το μνημόνιο, ή ακόμα πιο απλά Κόλαση = Ύφεση 2013.

Την πήραμε λοιπόν τη δόση, ας δούμε τώρα τις λεπτομέρειες που αφορούν αυτή την περιβόητη δόση. Ως γνωστό, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Αν μέχρι τώρα βράζαμε στο Καθαρτήριο, το 2013 θα βρεθούμε στην Κόλαση.

Page 11: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 11

Της Αλίκης Βεγίρη

Upόψεις

Οικονομία και Φυσική: Κοινοί τόποι

Αν καθίσετε και το καλοσκεφτείτε, η Οικονομία και η Φυσική έχουν κάποια βασικά σημεία κοινά. Τόσο η πρώτη στο σύνολό της, όσο και η δεύτερη σε κάποιους σημαντικούς της κλάδους, βρίσκονται αντιμέτωπες με το πρόβλημα του πώς θα περιγράψουν στο παρόν και πώς θα προβλέψουν στο μέλλον τη συμπεριφορά και τις ιδιότητες ενός συνόλου ανθρώπων που συναλλάσσονται, στη μία περίπτωση, και ενός συνόλου ατόμων ή μορίων που κινούνται, στην άλλη.

Η Φυσική, με τα Μαθηματικά από δίπλα, καταπιάστηκε με το πρό-

βλημα ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν το 1859 ο Τζέιμς Μάξγουελ θεμελί-ωνε τον πρώτο νόμο της στατιστικής μηχανικής που είχε ποτέ διατυπωθεί, ο οποίος αφορούσε την παραγωγή μακρο-σκοπικών μεγεθών, όπως η πίεση και η θερμοκρασία, από την κατανομή μικρο-σκοπικών ποσοτήτων, όπως οι ταχύτητες ενός μεγάλου αριθμού ατόμων ή μορίων. Πέραν του ότι μας άφησε κληρονομιά τις βασικές εξισώσεις του ηλεκτρομαγνητι-σμού, που φέρουν τ’ όνομά του, ο Μάξγουελ συνέβαλε, μαζί με τον Μπόλτσμαν, και στη γνωστή στατιστική Maxwell­Boltzmann, η οποία εφαρμό-ζεται έκτοτε σε ιδανικά αέρια κοντά στη θερμοδυναμική ισορροπία. Ως ιδανικά θεωρούνται τα σωματίδια εκείνα που κινούνται ελεύθερα και χωρίς ν’ αλληλε-πιδρούν, παρά μονάχα τη στιγμή της κρούσης, κατά την οποία ανταλλάσσουν μόνο ορμή και κινητική ενέργεια. Ας πάμε τώρα και στην άλλη μεριά, στην Οικονομία. Όταν θέλησε ν’ αναβαθμι-στεί και να πετάξει από πάνω της τη «ρετσινιά» της κοινωνικής επιστήμης, στράφηκε, πού αλλού, στη Φυσική, η οποία από παλιά είχε μέθοδο, έπαιζε τα μαθηματικά στα δάχτυλα, και έχαιρε μεγάλης εκτίμησης γι’ αυτό. Δεν γνωρίζω αν ο Γουίλιαμ Τζέβονς, οικονομολόγος και λογικός φιλόσο-φος, είχε έρθει ποτέ σε επαφή με τον Μάξγουελ (αν και κανονικά θα έπρεπε, μιας και αμφότεροι έζησαν την ίδια ακριβώς περίοδο, ήταν μάλιστα και κοντοχωριανοί, από το Λίβερπουλ ο πρώτος, από το Εδιμβούργο ο δεύτερος), αλλά όταν το 1862 ο Τζέβονς δημοσίευσε το άρθρο «A General Mathematical Theory of Political Economy» ήταν φανερό ότι είχε περιλάβει στη θεωρία του πολλές από τις βασικές ιδέες της στατι-στικής του Μάγξουελ, δημοσιευμένης τρία μόλις χρόνια πριν.

Οι προϋποθέσεις που έθετε ο Τζέβονς στο μοντέλο του ήταν η «ισορροπία», η «ανεξαρτησία» των υποκειμένων, ο «ατομικισμός», η «μεγιστοποίηση της ωφέλειας», η «ελεύθερη αγορά» κ.ά., έννοιες οι οποίες, πέρα από τη συνά-φειά τους με τους ιδεολογικούς πυλώνες του θάλλοντος κατά την περίοδο αυτή καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, απλοποιούσαν ταυτόχρονα κατά πολύ τη μαθηματική αναπαράσταση του μικρο­οικονομικού γίγνεσθαι. Ωστόσο, ο Μαρξ, συγκαιρινός και εν μέρει συντοπίτης των προηγουμένων, είχε υιοθετήσει άλλη γραμμή, χωρίς να χρεια στεί να ξεπατι-κώσει κάποια στοιχειώδη φυσική θεωρία. Ο Τζέβονς, μαζί με τους Βαλράς και Παρέτο, θεωρείται ο εισηγητής των νεο-κλασικών οικονομικών, μιας θεωρίας, η σημασία της οποίας φαίνεται από το γεγονός ότι, έχοντας φτάσει μέχρι τις μέρες μας, καθορίζει σ’ ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής των κρατών, και του δικού μας βεβαίως.Είναι ενδιαφέρον να δει κανείς πώς κατέστη δυνατό θεωρίες, έστω και πρω-τόλειες, που απευθύνονται η μία σε έμψυχες και η άλλη σε άψυχες οντό-τητες, να έχουν θεμελιωθεί στις ίδιες πάνω­κάτω βασικές αρχές, με την οικο-νομική να παραβλέπει τον κοινωνικό παράγοντα και την ανθρώπινη ψυχολο-γία και συμπεριφορά. Έκτοτε, βέβαια, κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι, αλλά όσον αφορά τη νεοκλασική θεωρία, παρά τις περίτεχνες μαθηματικές αποφύσεις που απέκτησε στον χρόνο, λίγο απο-μακρύνθηκε από τις βασικές αρχές που περιγράψαμε προηγουμένως.Αν λοιπόν διαπιστώνετε κάτι τις το αφύσικο και απάνθρωπο στις τωρινές οικονομικές πολιτικές, τώρα γνωρί-ζετε την πηγή τους. Ένα σύνολο από ξέμπαρκα, ιδανικά άτομα είχαν στον νου τους, και όχι ανθρώπους.

Page 12: Hot Doc 17

12 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Του Γιάννη Βαρουφάκη

Upόψεις

Η ταξικότητα των πτωχεύσεων

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την ημέρα που ο φίλος μου ο Κώστας, τότε που ζούσα στην Αυστραλία, γύρισε σπίτι αναστατωμένος, κομίζοντας την είδηση ότι η εταιρία υψηλής τεχνολογίας στην οποία εργαζόταν φαλίρισε. Τις μέρες που ακολούθησαν βρέθηκε αντιμέτωπος, και μέσου εκείνου κι εγώ, με την ταξικότητα του νομικού πλαισίου όσον αφορά την πτωχευτική διαδικασία.

Στην προκειμένη περίπτωση, το δικα-στήριο όρισε κάποιον διαχειριστή της

υπό πτώχευσης εταιρίας, με εντολή να δει ποιες είναι οι οφειλές της και να τις ιεραρχήσει. Δεδομένου ότι επρόκειτο για πτώχευση, τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρίας δεν επαρκούσαν, ακόμη και μετά τη ρευστοποίησή τους (π.χ. την πώληση πατεντών, μηχανημάτων, ακι-νήτων κλπ.), για να αποπληρωθούν όλες οι οφειλές. Οπότε, η ιεράρχηση των οφειλών ουσιαστικά προσδιόριζε ποια οφειλή θα αποπληρωνόταν και ποια όχι. Σύμφωνα με τον νόμο, ο διαχειριστής του πρώην εργοδότη τού Κώστα προσδιόρισε ότι έπρεπε να αποπληρωθούν κατά σειρά προτεραιότητας: οι τράπεζες πρώτες, το κράτος δεύτερο (απλήρωτοι φόροι), οι προμηθευτές τρίτοι, και οι εργαζόμενοι τελευταίο ι και καταϊδρωμένοι. Προφανώς, ο Κώστας και οι συνάδελφοί του δεν είδαν δεκάρα ούτε για τους μισθούς, αλλά ούτε και για τις ασφαλι-στικές τους υποχρεώσεις. Ο νόμος θα μπορούσε, βέβαια, να είναι διαφορετικός. Π.χ. η ιεράρχηση να ξεκινά με τους εργαζόμενους και να τελειώνει με τους τραπεζίτες. Ποιοι όμως νομίζετε ότι ασκούν μεγαλύτερη επιρροή στη νομοθετική διαδικασία; Οι τραπεζίτες ή οι εργαζόμενοι; Οι τραπε-ζίτες βέβαια, οι οποίοι εξοπλίζουν τους φίλα προς αυτούς προσκείμενους βου-λευτές με «ακράδαντα» επιχειρήματα τύπου «αν οι τράπεζες δεν βρίσκονται ιεραρχικά πρώτες στην πτωχευτική διαδικασία, τότε θα φυλάγονται πολύ περισσότερο όταν τους ζητούν δάνεια οι επιχειρήσεις, τα επιτόκια δανεισμού θα αυξηθούν και, έτσι, θα δημιουργούνται

λιγότερες θέσεις εργασίας από τις επι-

χειρήσεις κλπ., κλπ.». Όπως λένε οι

Αγγλοσάξονες, ο διάβολος ξέρει τις

καλύτερες μελωδίες… Η λέξη πτώχευση

είναι φορτισμένη με ιδιαίτερα αρνητική

ενέργεια. Ταυτίζεται με την κατα-

στροφή, την αποτυχία, τον ξεπεσμό,

την κατάρρευση. Κι όμως. Αν ο καπιτα-

λισμός κατάφερε να αναδυθεί κατά τον

Page 13: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 13

19ο αιώνα ως ένα οικονομικό σύστημα απίστευτης δυναμικής (με απαράμιλλη ικανότητα να δημιουργεί και συνάμα να καταστρέφει), αυτό οφείλεται στο ότι το πολιτικό σύστημα που ανέδειξε αγκά-λιασε με πρωτοφανή στοργή την έννοια της πτώχευσης. Τι άλλο είναι η έννοια της Εταιρίας Περιορισμένης Ευθύνης, ή της Ανώνυμης Εταιρίας; Είναι ένα νομικό μέσο ώστε ο επιχειρηματίας να προστα-τεύεται από την πτώχευση, να ξέρει έως πού θα τον ζημιώσει μια εταιρική πτώχευση (π.χ. ότι δεν θα του πάρουν το σπίτι όταν βάλει λουκέτο η ΑΕ ή η ΕΠΕ του). Εν συντομία, η πτώχευση και η πτωχευτική διαδικασία είναι για τον καπιταλισμό ότι η κόλαση για τον

χριστιανισμό: πολύ δυσάρεστη, αλλά εξαιρετικά απαραίτητη!Ενώ όμως η πτωχευτική διαδικασία προ-στατεύει νομικά τους επιχειρηματίες, και δη τους τραπεζίτες (θυμηθείτε την περίπτωση του φίλου μου πιο πάνω), κάτι τέτοιο δεν ισχύει σε περίπτωση πτώχευσης του ίδιου του κράτους: οι πολίτες του, που υποτίθεται ότι είναι και οι «ιδιο κτήτες» του, παραμένουν απεί-ρως απροστάτευτοι, τουλάχιστον εδώ στην Ευρώπη. Ενώ στις ΗΠΑ υπάρχει μια λελογισμένη διαδικασία πτώχευσης πολι-τειών και δήμων (η οποία εξασφαλίζει ελάχιστες υπηρεσίες των πτωχευμένων οργανισμών τοπικής και πολιτειακής αυτοδιοίκησης υπέρ των πολιτών), στην ευρωζώνη δεν υπάρχει καμία, μα καμία τέτοια πρόβλεψη. Έτσι, όταν το ελληνικό δημόσιο πτώ-χευσε, το 2010 (γιατί αυτό σήμαιναν τα διάφορα μνημόνια, κι ας το κρύβουν οι κυβερνήσεις μας), η τρόικα εργάστηκε εξαρχής όπως ο διαχειριστής της εται-ρίας του Κώστα: Αμέσως ιεράρχησε τις οφειλές του ελληνικού δημοσίου, κατα-τάσσοντας πρώτα απ΄όλα τα δάνεια του ελληνικού κράτους στις γαλλογερμανικές

τράπεζες, κατόπιν τα δάνεια στις ελλη-νικές, μετά τις οφειλές σε ελληνικές επιχειρήσεις και, κάτω­κάτω στην ιεραρχία, τις υπεσχημένες οφειλές στους συνταξιούχους, στους δημό σιους υπαλλήλους, στα νοσοκομεία, στα εκπαιδευτικά ιδρύματα κλπ. Η ομοιότητα του τρόπου που λειτούργησε η τρόικα με εκείνον του διαχειριστή της πτωχευμένης εταιρίας στην οποία δού-λευε ο Κώστας είναι χαρακτηριστική. Με δύο μεγάλες διαφορές όμως: Στην περίπτωση της πτώχευσης της εταιρίας, ο διαχειριστής ακολουθούσε το γράμμα ενός νόμου που, καλώς ή κακώς, είχε περάσει από τη Βουλή. Αντίθετα, η τρό-ι κα έφτιαξε τον δικό της, άγραφο νόμο κατά το δοκούν και σε αγαστή συνεργασία με την εντόπια κλεπτοκρατία. Περαιτέρω, ο διαχειριστής μιας εταιρίας δεν συσ-σώρευσε νέα χρέη για την εταιρία του Κώστα, επιβάλλοντας στον Κώστα, διά ροπάλου, την υποχρέωση να τα καταβά-λει, εργαζόμενος με όλο και χαμηλότερο μισθό για την υπόλοιπη ζωή του. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Αντίθετα, η τρόικα ακριβώς αυτό έπραξε και πράττει!Είναι λοιπόν προφανές ότι μέγα μέρος της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας θεμελιώνεται στον τρόπο που προσδιο-ρίζεται η ιεράρχηση οφειλών κατά την πτωχευτική διαδικασία. Η παρατήρηση πως, τόσο στην περίπτωση των εταιρικών πτωχεύσεων όσο και των πτωχεύσεων κρατών, οι εργαζόμενοι, οι συνταξιού-χοι, οι αδύναμοι και οι κατατρεγμένοι είναι τα μόνιμα θύματα, αποτελεί μια απλή αντανάκλαση της βαθιάς ταξικό-τητας (και τοξικότητας) των κοινωνιών στις οποίες ζούμε.

Page 14: Hot Doc 17

14 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

Δυστυχώς τα οικονομικά λεξικά που αναλύουν τον όρο «υπερά-κτια εταιρία», offshore δηλαδή, γράφτηκαν πολύ πριν την ιστορική φράση του Γιώργου Βουλγαράκη, ο οποίος αναφερόμενος στις offshore είπε «ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό». Έτσι ο πρώην υπουργός έχασε την ευκαιρία να ορίσει τον όρο στα λεξικά. Οι offshore εται-ρίες δεν είναι τίποτε άλλο από μια προσπάθεια να φανεί ως ηθικό οτιδήποτε περιβάλλεται και δικαι-ολογείται από ένα νομικό πλαίσιο. Είτε πρόκειται για εμπόριο ναρκω-τικών, είτε για ξέπλυμα χρήματος, είτε για χρηματισμό πολιτικών, είτε για απλή φοροαποφυγή. Οι offshore εταιρίες –θα πουν μερι-κοί– είναι απλώς ένας τρόπος να κινείται το χρήμα και κακώς δαι-μονοποιούνται. Αν είναι έτσι, τότε οι 47 φορολογικοί παράδεισοι σε όλη την υφήλιο αποτελούνται όχι από δαίμονες της Οικονομίας, αλλά από αγγέλους.

Oι ΠΑρΑΝΟΜΟιΠΑΝΕ στΟΝφΟρΟΛΟΓιΚΟ ΠΑρΑΔΕισΟΤου Κώστα Βαξεβάνη

τ ο χρήμα, πέρα από τη δική του ηθική, έχει και τη δική του γεωγραφία. Και σίγουρα είναι εξωτική. Αν γίνει μια

προσπάθεια να καταγραφεί η κίνηση επι-χειρηματιών και χρήματος πάνω σε έναν χάρτη, ενώ οι γραμμές που αποτυπώνουν την πορεία των επιχειρηματιών συν δέουν το Λονδίνο με τη Νέα Υόρκη και το Γκστάαντ της Ελβετίας, οι γραμμές της κίνησης του χρήματος ενώνουν τα πιο άγνωστα μέρη του πλανήτη. Ανγκουίλα, Αρούμπα, Γκέρνσεϊ, Μοντσεράτ, Νήσοι Τερκς και Κάικος. Ποια είναι όλα αυτά τα άγνωστα μέρη που συνδέονται με το χρήμα όσοι και οι ελβετοί τραπεζί-τες; Είναι οι έδρες υπεράκτιων εταιριών. Υπολογίζεται πως μερικά εκατομμύρια τέτοιες εταιρίες υπάρχουν σε όλο τον κόσμο, διακινούν το 50% των κεφα-λαίων διεθνώς και κατέχουν το 4% του παγκόσμιου πλούτου. Είναι εμφανές πως αποτελούν τη μειονότητα των εταιριών, αλλά παρ' όλα αυτά κινούν τα κεφάλαια. Άρα είναι οι εταιρίες όσων έχουν κεφά-λαια. Γιατί όσοι έχουν χρήμα επιλέγουν αυτές τις εταιρίες;Αν ρωτήσετε κάποια από τα δικηγορικά γραφεία που ειδικεύονται στη δημιουρ-γία οffshore εταιριών, θα σας πουν πως

οι εταιρίες αυτές είναι ένα είδος εταιριών που είναι απλώς ευέλικτες και αποτε-λεσματικές και συμφέρουν κυρίως για δραστηριότητες οι οποίες δεν έχουν έδρα, όπως είναι η ναυτιλία. Αυτό είναι αλήθεια. Οι offshore είναι ευέλικτες εταιρίες. Αλλά η ευελιξία τους δεν σχε-τίζεται με την έλλειψη γραφειοκρατίας. Στήνονται πάρα πολύ γρήγορα, χωρίς μεγάλο κόστος, εξασφαλίζουν ανω-νυμία και εχεμύθεια και τις ελάχιστες απώλειες χρήματος – δηλαδή φορολο-γία. Έδρες αυτών των εταιριών είναι μερικά νησιά στην Καραϊβική ή στον Ειρηνικό και μερικές περιοχές άγνωστες ακόμη και για τους πολύ φανατικούς της γεωγραφίας. Σπάνια ο πληθυσμός των περιοχών αυτών ξεπερνά τις μερικές χιλιάδες. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε ένας από τους ειδικευμένους στη δημι-ουργία τέτοιων εταιριών, «η διαδικασία για να κάνεις μια υπεράκτια εταιρία είναι απλή. Αρκούν μερικές μέρες και ποσά που μπορεί να ξεκινάνε από 1.500 ευρώ. Να σκεφτείτε πως η πιο σύνθετη διαδι-κασία είναι του ελέγχου του ονόματος της εταιρίας. Δηλαδή να ελεγχθεί μήπως το όνομα της εταιρίας που θέλετε ανή-κει σε κάποιον άλλο. Τόσο απλά είναι όλα». Ο ενδιαφερόμενος επιλέγει όνομα,

Page 15: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 15

κάνει μια ιδρυτική πράξη της εταιρίας, κάτι σαν καταστατικό, που συνήθως περιλαμβάνει τα πάντα ως επιχειρημα-τική δραστηριότητα, και ορίζει έναν αντιπρόσωπο στη χώρα όπου βρίσκεται η έδρα. Κανένας δεν ξέρει ποιος είναι πίσω από αυτό τον αντιπρόσωπο­βιτρίνα. Για να βρεθούν οι ιδιοκτήτες της εταιρίας πρέπει, σε περίπτωση ακόμη και αδικη-μάτων, να συναινέσουν οι αρχές των χωρών όπου βρίσκεται η έδρα της εται-ρίας. Ένα κρατίδιο­φάντασμα να δώσει την άδεια για να αποκαλυφθεί ένας ιδι-οκτήτης­φάντασμα. Πράγμα που είναι πρακτικά αδύνατο. Το ίδιο το ελληνικό κράτος έχει δημοσιεύσει στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης κατάλογο με 47 κράτη, τα οποία χαρακτηρίζονται ως «μη συνερ-γάσιμα» σε θέματα φορολογίας.

Από τη φοροαποφυγή στη φοροδιαφυγήΤα βασικά κίνητρα για τη δημιουργία μιας offshore είναι η ανωνυμία που εξα-σφαλίζει και η χαμηλή φορολόγηση. Οι φορολογικοί παράδεισοι των offshore δίνουν τη δυνατότητα οι εταιρίες που έχουν έδρα εκεί να φορολογούνται με ποσά που φτάνουν και στο 3% των κερ-δών που δηλώνονται. Έτσι, με βάση τις

διεθνείς συμφωνίες περί αποφυγής της διπλής φορολογίας, την αποδοχή δηλαδή πως ένα εισόδημα μπορεί να φορο-λογηθεί μόνο μία φορά στη χώρα που δηλώνεται και όχι ξανά αλλού, τα έσοδα μιας υπεράκτιας εταιρίας φορολογούνται χαμηλά στην έδρα της εταιρίας και μόνο, αντί με υψηλούς συντελεστές στη χώρα του κατόχου της εταιρίας.Η λειτουργία μιας offshore εταιρίας δεν είναι παρά ένας νόμιμος τρόπος για να μην πληρώνεις φόρους. Το πόσο απο-τελεσματικά γίνεται ή το κατά πόσο θα συγκαλύπτει άνομες ενέργειες, είναι απλώς θέμα δικηγόρων και όχι τόσο ηθικής. Παίζοντας με τους νόμους, ή ίσως με τις λέξεις, οι offshore κατα-τάσσονται στις εταιρίες με τις οποίες κάποιος μπορεί να φοροαποφύγει, να γλιτώσει δηλαδή νόμιμα φόρους, ενώ παράνομο θα ήταν να φοροδιαφύγει, να βρει δηλαδή παράνομους τρόπους για να μην πληρώσει φόρους. Έτσι λοιπόν κάποιος Έλληνας με offshore εταιρία, ο οποίος έχει κερδίσει 10 εκατομμύ-ρια ευρώ και φορολογείται με ψίχουλα στα νησιά Κέιμαν, δεν είναι παράνο-μος, αλλά είναι κάποιος ταβερνιάρης που δεν έκοψε απόδειξη των 5 ευρώ. Όπως λέει χαρακτηριστικά ένας μετρ

των offshore εταιριών στην Κύπρο, «δεν είναι παρανομία, αλλά ένας διαφορετι-κός φοροτεχνικός σχεδιασμός».Οι offshore εταιρίες από μόνες τους δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν, αν δεν υπήρχε ένα ευνοϊκό νομικό πλαίσιο λειτουργίας στις χώρες που δραστηριο­ποιούνται. Σκανδαλώδεις ρυθμίσεις που ευνοούν τις υπεράκτιες εταιρίες υπάρχουν σε πολλά κράτη και βέβαια στην Ελλάδα. Το επιχείρημα είναι πως έτσι ευνοούνται οι επενδύσεις και η μεταφορά συναλλάγματος. Οι μερικές δεκάδες offshore πάντως που αποκαλύ-φθηκαν τα τελευταία χρόνια ως εταιρίες μαύρου χρήματος και είσπραξης μίζας στη χώρα δεν ανήκαν σε καμία από τις δύο κατηγορίες.

«Υγιής» επιχειρηματικότητα με άρρωστα κόλπαΟι φορολογικοί παράδεισοι δεν θα έβγα-ζαν δαίμονες αν οι περισσότερες χώρες δεν τους αποδέχονταν σαν αγίους της Οικονομίας. Οι υπεράκτιες εταιρίες απο-λαμβάνουν μια σειρά προνομίων που δεν έχουν άλλες εταιρίες. Μια offshore μπορεί να έχει ό,τι περιου σια κά στοι-χεία θέλει χωρίς κανένα έλεγχο του πόθεν έσχες. Οι μεταβιβάσεις των

Page 16: Hot Doc 17

16 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshoreμετοχών ή των περιουσιακών της στοι-χείων της εταιρίας σε άλλα πρόσωπα γίνονται χωρίς καν συμβολαιο­γραφικές πράξεις και φορολογίες. Με μια καταγραφή της μεταβίβασης και μόνο. Μπορεί οποιοδήποτε πρόσωπο εμφανίζεται με μετοχές της εται-ρίας να εκλαμβάνεται ως δικαιού χος. Μπορεί ένα περιουσιακό στοιχείο μιας offshore να μεταβιβαστεί σε πρόσωπα που δεν θα μάθει ποτέ το ελληνικό κράτος. Μέχρι πρόσφατα ο φόρος για το real estate των υπεράκτιων ήταν μόλις 3% στην Ελλάδα και ανέβηκε στα 15%. Μια υπεράκτια μπορεί να δανειοδοτήσει μια άλλη εταιρία και να συγκεντρωθούν οι τόκοι σε κράτη μηδενικής φορολόγησης.Το τι σημαίνουν πρακτικά όλα αυτά γίνεται πλέον φανερό κάθε μέρα. Επιχειρηματίες, εκδότες, μεγαλό-σχημοι οι οποίοι δεν μπορούσαν να δικαιολογήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία, τα εμφάνιζαν ως περιου-σία μιας offshore και στη συνέχεια τα νοίκιαζαν με χαμηλά τιμήματα. Βίλες, θαλαμηγοί, περιουσίες, που θα έθε-ταν φορολογικά θέματα πόθεν έσχες, κρύβονται εδώ και χρόνια πίσω από offshore. Οι ιδιοκτήτες μιας offshore δεν θα γίνουν ποτέ γνωστοί ώστε να φανεί ο παράνομος πλουτισμός τους, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.Ενώ λοιπόν ως κίνητρο για τις offshore εμφανίζεται σχεδόν «αθώα» η φοροαποφυγή, η οποία έστω είναι νόμιμη, στις περισσότερες περιπτώ-σεις το πραγματικό κίνητρο είναι η ανωνυμία. Και η ανωνυμία είναι ανα-γκαία και πολύτιμη όταν υπάρχουν παρανομίες. Πολλές λοιπόν offshore αποτελούν ταυτόχρονα και κάλυψη της φοροδιαφυγής. Ο παράνομος πλουτισμός καλύπτεται με τον μαν-δύα της υπεράκτιας.

Το ξέπλυμα και η… λεύκανσηΤην εποχή της ποταπαγόρευσης στην Αμερική, η ιταλική μαφία είχε αναλάβει τη διακίνηση του παράνομου αλκοόλ. Τα κέρδη από αυτές τις παράνομες επιχει-ρήσεις ήταν τεράστια και οι αρχηγοί της μαφίας ήταν πολύ πιθανό να συλληφθούν, καθώς διαχειρίζονταν ποσά που δεν μπο-ρούσαν να δικαιολογήσουν νόμιμα. Οι λογιστές της μαφίας ανέλαβαν λοιπόν να νομιμοποιήσουν αυτά τα κέρδη. Και το

έκαναν στήνοντας επιχειρήσεις με πλυ-ντήρια­καθαριστήρια, τα οποία είχαν χαμηλή φορολόγηση και είχαν συνήθως ιδιοκτήτες ασιάτες μετανάστες. Έτσι μέσω των πλυντηρίων τα χρήματα εμφανίζονταν με μια μικρή φορολόγηση και μεγάλα κέρδη, τα οποία δεν μπορούσαν να ελεγ-χθούν. Έτσι επικράτησε ο όρος «ξέπλυμα» ή «πλυντήριο» για τη νομιμοποίηση των παράνομων εσόδων.Τα σύγχρονα πλυντήρια χρήματος είναι οι υπεράκτιες επιχειρήσεις. Δημιουργήθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, με πρωτοβουλία του αγγλικού πιστωτικού συστήματος, στα νησιά βρετανικές αποι-κίες. Η χρήση τους όμως επεκτάθηκε μέσω των ελλήνων εφοπλιστών, οι οποίοι πέρασαν σε offshore εταιρίες τα καράβια τους, σηκώνοντας σημαίες ευκαιρίας για να μην πληρώνουν φόρους. Σήμερα το δίκτυο των οffshore ξεκινάει από κουκί-δες στον χάρτη και καταλήγει στα ελβετικά θησαυροφυλάκια.Μέχρι σήμερα δεν έχει αποκαλυφθεί περί-πτωση εκτεταμένου ξεπλύματος μαύρου χρήματος στην οποία να μην συμμετεί-χαν υπεράκτιες εταιρίες. Οι offshore χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια από το πολιτικό σύστημα για να διακινού-νται και να κρύβονται έσοδα από μίζες ή «ενισχύσεις».Ο πυρήνας της ελληνικής επιχειρημα-τικότητας περιτριγυρίζεται από μερικές χιλιάδες offshore. Ένας μόνο επιχειρη-ματίας, που ελέγχεται αυτή την περίοδο από το ΣΔΟΕ, εμφανίζεται να έχει στην κατοχή του πάνω από 600 τέτοιες εταιρίες, οι οποίες αλληλοδιαπλέκονται και κρύβουν τη διαδρομή του χρήματος. Ακόμη κι αν οι ελεγκτές είχαν τη δυνατότητα να φτάσουν στους ιδιοκτήτες των offshore, αυτό θα έπαιρνε δεκαετίες.Οι υπεράκτιες διακινούν και κρύβουν απο-τελεσματικά το χρήμα και τον κάτοχό του. Το μόνο ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί σε αυτές τις περιπτώσεις είναι το πώς το χρήμα επιστρέφει στον κάτοχο νόμιμα. Πώς, για παράδειγμα, κάποιος πολιτικός, ο οποίος χρηματίζεται μέσω μιας υπερά-κτιας στο εξωτερικό, μπορεί να πάρει με ασφάλεια τα χρήματα και πολύ περισσό-τερο να φέρει τα λεφτά του στην Ελλάδα. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι. Ας δούμε μερικούς τρόπους χρήσης των offshore και ξεπλύματος, φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.

Είναι η πιο απλή μέθοδος. Μια offshore εταιρία στην Κύπρο έχει

δημιουργηθεί για να χρηματιστεί κάποιος ή για να διοχετευτεί παράνομο χρήμα. Το πόθεν έσχες και τα περιουσιακά στοι-χεία αυτής της εταιρίας δεν ελέγχονται. Μια offshore με κεφάλαιο 1.500 ευρώ μπορεί να έχει περιουσιακά στοιχεία εκα-τομμυρίων. Ο χρηματιζόμενος μπορεί να πάει ως την Κύπρο, κλείνοντας μάλιστα ένα φτηνό τουριστικό πακέτο των 200 ευρώ, και να επιστρέψει από την Κύπρο με μια βαλίτσα με χρήματα. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε στην υπόθεση Άκη Τσοχατζόπουλου, με διακομιστή μάλι-στα, όπως λέγεται, κύπριο υπουργό. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να μεταφερθούν μεγάλα ποσά. Πλοία της γραμμής αλλά

Οι offshore χρησιμοποιούνται από εμπορικές εταιρίες για να φορολογη-

θεί το προϊόν τους με μικρό συντελεστή, αλλά οι ίδιες να βάλουν μεγάλο «καπέλο». Αν, για παράδειγμα, μια εταιρία φέρει από ασιατική χώρα προϊόντα αξίας 10.000 ευρώ και τα πουλήσει έναντι 100.000 ευρώ, τότε θα φορολογηθεί με

Υπάρχει και η μέθοδος που χρησιμο­ποιή θηκε εκτεταμένα από τη

SIEMENS στην Ελλάδα. Στελέχη της εταιρίας στην Ελλάδα, σε συνεργασία με τραπεζικούς, εντόπιζαν Έλληνες που ήθε-λαν να βγάλουν χρήματα στο εξωτερικό χωρίς να περάσουν από την καταγραφή του τραπεζικού συστήματος μέσω εμβα-σμάτων, με κίνδυνο κάποια στιγμή να ελεγχθούν. Οι άνθρωποι αυτοί λοιπόν παρέδιδαν τα χρήματα στα στελέχη της SIEMENS, τα οποία χρησιμοποιήσουν για να κάνουν μαύρες πληρωμές σε πολι-τικούς, δημοσιογράφους ή κρατικούς λειτουργούς. Στη συνέχεια μια offshore εταιρία ιδιοκτησίας της SIEMENS ανα-λάμβανε να ανοίξει λογαριασμό στην Ελβετία στο όνομα αυτού που παρέδωσε

Η μέθοδος των Γερμανών

«Καπέλα» υπεράκτια

Η μέθοδος της απλής κάρτας

Page 17: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 17

και κότερα χρησιμοποιούνται συχνά για τέτοιες επιχειρήσεις. Υπάρχει όμως και η πιο απλή μέθοδος της κάρτας αναλήψεων. Η offshore εταιρία ανοίγει μερικούς τραπεζικούς λογαρια-σμούς σε διάφορες τράπεζες, τους οποίους συνδέει με κάρτες αναλήψεων. Αυτές τις cash cards παραδίδει στη συνέχεια στον χρηματιζόμενο, ο οποίος μπορεί σταδιακά να κάνει αναλήψεις από διάφορα ΑΤΜ. Αν τα ποσά δεν είναι μεγάλα και γίνονται από διάφορα ΑΤΜ, είναι αδύνατο να εντοπι-στεί ο χρηματιζόμενος. Η μέθοδος αυτή είναι αντιγραφή του τρόπου χρηματισμού που έχει εφευρεθεί για κρατικούς υπαλλή-λους από επιχειρηματίες. Τους δίνουν μια κάρτα αναλήψεων, μέσω της οποίας λαμ-βάνουν τα χρήματα.

το χρήμα στα στελέχη της SIEMENS στην Ελλάδα. Έτσι τα χρήματα του ενδια-φερόμενου έβγαιναν στο εξωτερικό με ασφάλεια, σε έναν λογαριασμό που ήταν αδύνατο να συνδεθεί με τους συγκεκριμέ-νους χρηματισμούς. Μια άλλη γερμανική μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στην αγορά των υποβρυχίων ήταν οι offshore εταιρίες­σύμβουλοι. Υπεράκτιες εταιρίες προσλαμβάνονταν από τη γερμανική εται-ρία των υποβρυχίων ως σύμβουλοι που εκτελούσαν ανύπαρκτα έργα και έπαιρ-ναν αμοιβή. Οι εταιρίες αυτές ήταν στην πραγματικότητα εταιρίες που δημιουρ-γήθηκαν για να εισπραχθεί μίζα. Στη συνέχεια αυτές οι offshore μετέφεραν το χρήμα σε άλλες offshore που ανήκαν στους χρηματιζόμενους.

Οι υπεράκτιες εμφανίζονται να έχουν μεγάλη δραστηριότητα στο real estate. Η δυνατότητα που έχουν να μεταβιβάζουν ιδιοκτησία περιουσιακών στοιχείων χωρίς να το αναφέρουν σε υποθηκοφυλακεία ή συμβολαιογράφους κρύβει με ασφάλεια τους πραγματικούς ιδιοκτήτες. Μια offshore εταιρία, για παράδειγμα, της οποίας το πόθεν έσχες δεν ελέγχεται διά νόμου, αγοράζει ένα ακίνητο στην Ελλάδα μεγάλης αξίας. Στη συνέχεια αυτό το ακίνητο μπορεί να μεταβιβαστεί σε άλλη offshore και να καταλήξει στα χέρια, για παράδειγμα, ενός πολιτικού, ο οποίος εμφανίζεται να το αγοράζει σε πολύ μικρή τιμή και μάλιστα εντίμως μέσω δανείου.Σε άλλη περίπτωση ένα ακίνητο offshore μπορεί να μεταπωληθεί σε άλλη offshore σε πολύ μεγαλύτερες τιμές. Στη συνέχεια σε αυτό το ακίνητο γίνονται εργασίες που υπερκοστολογούνται μέσω πλαστών τιμολογίων κι έτσι το μαύρο χρήμα καταλήγει στα χέρια που απαιτείται ενώ έχει εμφανιστεί ότι έχει δαπανηθεί.

ςτο παιχνίδι συμμετείχαν και οι τράπε-ζες. Μια offshore εταιρία που ήθελε

να φέρει λεφτά στην Ελλάδα, αγόραζε ένα ακίνητο. Στη συνέχεια ζητούσε δάνειο από μια τράπεζα με υποθήκη το ακίνητο. Η τρά-πεζα έδινε το δάνειο, και το μετρητό χρήμα, το οποίο πλέον είχε τον χαρακτηρισμό ότι προέρχεται από δάνειο, διοχετευόταν κατά περίπτωση. Η πιο ανήθικη όμως χρήση των offshore έγινε από τις ίδιες τις τράπεζες. Οι τράπεζες κατά καιρούς εμφανίζονται να δανειοδοτούν offshore εταιρίες πέρα από κάθε νομιμότητα και εξασφάλιση των όρων δανειοδότησης. Τα δάνεια αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί από τους ίδιους τους τραπε-ζίτες για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι για να κάνουν αύξηση μετο-χικού κεφαλαίου σε άλλη τράπεζα. Δηλαδή ο ένας τραπεζίτης δανείζεται μέσω offshore από κάποιον άλλο τραπεζίτη και εμφανίζε-ται να κάνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Στη συνέχεια ο άλλος τραπεζίτης μέσω άλλης offshore εταιρίας δανειοδοτεί τον πρώτο τραπεζίτη, ο οποίος εμφανίζεται να κάνει και αυτός αύξηση μετοχικού κεφα-λαίου. Μέσω υπεράκτιων εταιριών, δηλαδή, χωρίς πραγματικό χρήμα, εμφανίζουν τις τράπεζες να έχουν χρήμα που δεν έχουν. Στην άλλη περίπτωση offshore εταιρίες που ανήκουν σε μετόχους τραπεζών δανειοδο-τούνται από την τράπεζα και στη συνέχεια οι offshore εμφανίζονται να μην μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνεια. Οι εταιρίες δεν έχουν κανένα περιουσιακό στοιχείο κι έτσι τα δάνεια εγγράφονται στη ζημιά της τράπεζας. Ο μεγαλομέτοχος έχει πάρει τα λεφτά σε βάρος των μικρομετόχων. Για τη χρήση αυτή των offshore από τις τράπεζες, το Hot Doc έχει κάνει επανειλημμένα απο-καλύψεις με ονόματα και στοιχεία. Καμιά εισαγγελική έρευνα δεν έγινε.

Offshore και τράπεζες

συντελεστή 25% για το κέρδος των 90.000 ευρώ. Δηλαδή θα πληρώσει φόρους 22.500 ευρώ. Αν η ίδια εταιρία δημιουργήσει μια offshore που θα εμφανίζεται ως ενδιά-μεσος, για παράδειγμα στην Κύπρο, με συντελεστή φορολογίας 10%, και μεταπου-λάει στη μητρική εταιρία το προϊόν έναντι 90.000 ευρώ, τότε η offshore θα πληρώσει

φόρο 8.000 ευρώ (80.000 κέρδος επί 10%) και η ελληνική 2.500 ευρώ (10.000 κέρ-δος επί 25%). Συνολικά δηλαδή, μέσω του τεχνάσματος, η εταιρία θα πληρώσει 10.500 ευρώ φόρο, αντί για 22.500 ευρώ.Πρόσφατα το Hot Doc αποκάλυψε πως η ΕΥΠ προμηθεύτηκε σύστημα παρα-κολουθήσεων, το οποίο θα κόστιζε 2,5

εκατομμύρια αν η προμήθειά του γινό-ταν απευθείας από την κατασκευαστική εταιρία. Η προμήθεια στοίχισε 5 εκα-τομμύρια παραπάνω, γιατί μεσολάβησαν μια κυπριακή εταιρία και μια οffshore των ίδιων συμφερόντων, οι οποίες με διαδοχική τιμολόγηση ανέβασαν το πραγματικό κόστος.

Offshore και «επενδύσεις» γης

Page 18: Hot Doc 17

ΟυρουγουάηΧιλήΜοντσεράτ

8ΕΥΡΩΠΗ

19ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΚΑΙ ΚΑΡΑΪΒΙΚΗ

6ΩΚΕΑΝΙΑ

5ΑΣΙΑ

3ΑΦΡΙΚΗ

1ΒΟΡΕΙΑ

ΑΜΕΡΙΚΗ 2ΜΕΣΗ

ΑΝΑΤΟΛΗ

3ΝΟΤΙΑ

ΑΜΕΡΙΚΗ

ΜπαχάμεςΝήσοι Τουρκς και ΚάικοςΒρετανικές Παρθένες ΝήσοιΑνγκουίλαΑντίγκουα και ΜπαρμπούνταΑγ. Χριστόφορος και ΝέβιςΑγία ΛουκίαΑγιος Βικέντιος και ΓρεναδίνεςΜπαρμπάντοςΓρενάδαΑρούμπαΝτομίνικαΜοντσεράτΝήσοι ΚέιμανΜπελίζΓουατεμάλαΚόστα ΡίκαΠαναμάςΟ�ανδικές Αντί�ες

ΑνδόραΜονακόΛίχτενστάινΓκέρνσεϋΤζέρσεϋFYROMΝήσος του ΜανΓιβραλτάρ

ΦιλιππίνεςΧονγκ ΚονγκΣιγκαπούρηΜπρουνέιΜαλαισία

ΣαμόαΝήσοι ΚουκΝιούεΝήσοι ΜάρσαλΝαουρού Βανουάτου

ΛίβανοςΜπαχρέιν

Σεϋχέ�εςΜαυρίκιοςΛιβερία

Βερμούδες

18 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

Page 19: Hot Doc 17

ΟυρουγουάηΧιλήΜοντσεράτ

8ΕΥΡΩΠΗ

19ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΚΑΙ ΚΑΡΑΪΒΙΚΗ

6ΩΚΕΑΝΙΑ

5ΑΣΙΑ

3ΑΦΡΙΚΗ

1ΒΟΡΕΙΑ

ΑΜΕΡΙΚΗ 2ΜΕΣΗ

ΑΝΑΤΟΛΗ

3ΝΟΤΙΑ

ΑΜΕΡΙΚΗ

ΜπαχάμεςΝήσοι Τουρκς και ΚάικοςΒρετανικές Παρθένες ΝήσοιΑνγκουίλαΑντίγκουα και ΜπαρμπούνταΑγ. Χριστόφορος και ΝέβιςΑγία ΛουκίαΑγιος Βικέντιος και ΓρεναδίνεςΜπαρμπάντοςΓρενάδαΑρούμπαΝτομίνικαΜοντσεράτΝήσοι ΚέιμανΜπελίζΓουατεμάλαΚόστα ΡίκαΠαναμάςΟ�ανδικές Αντί�ες

ΑνδόραΜονακόΛίχτενστάινΓκέρνσεϋΤζέρσεϋFYROMΝήσος του ΜανΓιβραλτάρ

ΦιλιππίνεςΧονγκ ΚονγκΣιγκαπούρηΜπρουνέιΜαλαισία

ΣαμόαΝήσοι ΚουκΝιούεΝήσοι ΜάρσαλΝαουρού Βανουάτου

ΛίβανοςΜπαχρέιν

Σεϋχέ�εςΜαυρίκιοςΛιβερία

Βερμούδες

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 19

Αγαπημένοι Φορολογικοί «Παράδεισοι»

Page 20: Hot Doc 17

20 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

Η μεταφορά μαύρου χρήματος μπο-ρεί να γίνει εύκολα μέσω offshore

στην Ελλάδα. Το θέμα είναι να τα δικαι-ολογήσει αυτός που τα εισπράττει. Η υπεράκτια λοιπόν φέρνει το μαύρο χρήμα, κάνει μια υπερκοστολογημένη επένδυση, και το μόνο που μένει είναι ο τελικός αποδέκτης να νομιμοποιήσει το χρήμα. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα με δελτία του ΟΠΑΠ. Μπορεί κάποιος να αγοράσει τα κερδισμένα δελτία του ΟΠΑΠ που συγκεντρώνονται στα πρα-κτορεία και στη συνέχεια να εμφανιστεί ο ίδιος ως κερδισμένος, άρα με νόμιμο

Ο ι υπεράκτιες χρησιμοποιούνται για να καλύψουν το εμπόριο ναρ-

κωτικών, το οποίο τα τελευταία χρόνια γίνεται από ομάδες εφοπλιστών που έχουν καταρρεύσει οικονομικά και αναζητούν έσοδα από το εμπόριο ναρ-κωτικών. Ο εφοπλιστής, ο οποίος έχει το πλοίο του σε μια offshore εται-ρία, φτιάχνει μέσω του δικηγόρου του έγγραφα μεταβίβασης της εταιρίας σε κάποιον αλλοδαπό. Ο δικηγόρος πιστοποιεί πως στο γραφείο του προ-σήλθε, για παράδειγμα, ο αλλοδαπός

Τα φιλανθρωπικά σωματεία και οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις είναι

αρκετές φορές το αναγκαίο συμπλή-ρωμα στο ξέπλυμα μαύρου χρήματος που κάνουν offshore εταιρίες. Με βάση τον νόμο, οι ΜΚΟ, τα σωματεία και τα ιδρύματα μπορούν να δέχονται δωρεές ακόμη και ανώνυμες. Έτσι μια offshore εταιρία μπορεί να «δωρίσει» σε μια ΜΚΟ ένα μεγάλο ποσό, το οποίο, αφού νομι-μοποιείται έτσι, στη συνέχεια πάει στον αποδέκτη, αφού φουσκώσουν τα διοι-κητικά έξοδα της οργάνωσης. Για τα

χρήμα. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τα καζίνο. Μπαίνεις σε ένα καζίνο, κάνεις μάρκες όποιο ποσό θες από το μαύρο χρήμα και μετά από ώρες κάνεις ακριβώς την ανάποδη διαδικασία. Μετατρέπεις τις μάρκες σε χρήματα, παίρνοντας μια βεβαίωση πως προέρχονται από καζίνο.Τον ίδιο εξαγνισμό παρέχει το χρημα-τιστήριο. Κάποιος μπορεί να αγοράσει μετοχές από offshore εταιρία ακόμη και με ζημιά, αφού στη συγκεκριμένη περίπτωση το ζητούμενο δεν είναι η εμφάνιση κερδών αλλά το «καθάρισμα», η νομιμοποίηση του χρήματος.

«Αλί Μοχάμεντ» από το Πακιστάν, ο οποίος, επιδεικνύοντας την ταυτό-τητά του, αγόρασε την offshore εταιρία του εφοπλιστή. Αν η επιχείρηση μετα-φοράς των ναρκωτικών έχει επιτυχία, δεν υπάρχει πρόβλημα. Αν όμως απο-καλυφθεί η επιχείρηση, και μέσω της offshore φτάσουν σε αυτόν, τότε ο εφοπλιστής επιδεικνύει τα έγγραφα πώλησης στον «Αλί Μοχάμεντ».Οι διω-κτικές αρχές αναζητούν κάποιον «Αλί Μοχάμεντ», ο οποίος έχει δηλώσει μια διεύθυνση κάπου στο Πακιστάν.

Offshore και τύχη

Τα ναρκωτικά των offshore

Φιλανθρωπίες και άλλοι εξαγνισμοί

Το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος γίνεται και με τη συμβολή του ελληνικού κράτους. Με το επιχείρημα του επαναπατρισμού κεφαλαίων από το εξωτερικό, κατά καιρούς ψηφίζονται νόμοι που επιτρέπουν τον επαναπατρισμό κεφαλαίων με μικρό τόκο και χωρίς έλεγχο του πόθεν έσχες. Αυτό διαφημίζεται ως μια συνετή πρακτική που εξασφαλίζει χρήμα. Το θέμα όμως είναι πως από λογαριασμούς offshore εταιριών πολλοί ευνοούμενοι μεταφέρουν το μαύρο χρήμα στην Ελλάδα ως προσωπικό πια και χωρίς καμία ποινική ευθύνη. Έχει αποκαλυφθεί πως την περίοδο των χρηματισμών από τη SIEMENS το στέλεχός της Μαυρίδης έφερε κεφάλαια offshore στην Ελλάδα και τα νομιμοποίησε με τόκο μόλις 5%. Το ερώτημα βεβαίως είναι αν οι offshore εκμεταλλεύονται τις νομικές ρυθμίσεις κάθε φορά ή αν οι ρυθμίσεις γίνονται για τις offshore και το μαύρο χρήμα.

Και με τη βούλα του νόμου

Οι offshore εταιρίες και η δημιουργική

λογιστική τους δεν θα υπήρχαν επειδή

υπάρχουν φορολογικοί παράδεισοι και

μόνο. Οι κυβερνήσεις παρέχουν στις

offshore μια σειρά από φοροαπαλλαγές

και εξυπηρετήσεις που διευκολύνουν

την κίνηση του χρήματος. Εγκέφαλοι

άλλωστε της υπεράκτιας επιχειρηματι-

κότητας ήταν η Μεγάλη Βρετανία και

οι ΗΠΑ. Αν ήθελαν να χτυπήσουν τη

φοροδιαφυγή παγκοσμίως, μάλλον θα

το είχαν κάνει. Πρόσφατα ο βρετανι-

κός Guardian αποκάλυψε πως 21.500

εταιρίες στις βρετανικές Παρθένους

Νήσους και άλλους φορολογικούς

παραδείσους έχουν ως διευθυντές­αντι-

προσώπους 28 μόλις άτομα. Οι ίδιοι δεν

ξέρουν καν τι είναι αυτό το οποίο υπο-

τίθεται πως διευθύνουν. Είναι απλώς

οι τροχονόμοι του χρήματος και μάλι-

στα, για να μην γελιόμαστε με τα περί

επιχειρηματικότητας και αγορών, του

παράνομου χρήματος.

έξοδα αυτά δεν είναι άλλωστε απαραί-τητα τα παραστατικά. Στις 10 Μαρτίου 2011, το Ίδρυμα Καραμανλή δέχτηκε δωρεά 2 εκατομμυρίων ευρώ μέσω της offshore Nordea Trust Company. Το ίδρυμα αρνήθηκε να δώσει τα παρα-στατικά που αποδεικνύουν ποιος είναι ο δωρητής, λέγοντας μάλιστα πως έτσι ενοχοποιεί ται ο κάθε δωρητής. Είναι κλασική περίπτωση, που δικαιώνεται και μάλιστα απ' τον πολιτικό του χώρο ο Βουλγαράκης με τον χαρακτηρισμό του νόμιμου ως ηθικού.

Page 21: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 21

Ε υσεβής πόθος κάθε επιχειρη-ματία που θέλει να παρακάμψει τις ενοχλητικές φοροεισπρακτι-κές αρχές της χώρας του, τα 47

φορολογικά μη συνεργαζόμενα κράτη δικαίως αποκαλούνται ο παράδεισος των κρυφών καταθέσεων. Παρέχοντας πρόσφορο έδαφος, νεκρική εχεμύθεια και απόλυτη διασφάλιση σε επιχειρη-ματίες ανά τον κόσμο, που θέλουν να μένουν στην αφάνεια, προσελκύουν κάθε χρόνο εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ, διακινώντας μέσω offshore εται-ριών το αστρονομικό ποσοστό 50% του παγκόσμιου πλούτου. Περισσότερα από τα μισά από αυτά τα χρήματα αποτελούν προϊόν παράνομων δραστηριοτήτων και

εγκληματικών πράξεων, τα οποία μέσα από ένα καλοστημένο παγκόσμιο πλυ-ντήριο «ξεπλένονται» για να βγουν και πάλι νόμιμα στην αγορά. Και όλα αυτά με ένα απλό τηλεφώνημα ή ένα e­mail. Αρκούν οι βασικές γνώσεις χρήσης του ίντερνετ για να φτιάξει κανείς τη δική του offshore.Χαρακτηριστική είναι η παραδοχή στο Hot Doc δικηγόρου που συνεργάζε-ται με εταιρίες ίδρυσης offshore σε μη συνεργαζόμενα φορολογικά κράτη: «Το να ιδρύσεις μια υπεράκτια εταιρία σε αυτά τα κρατίδια αποτελεί μια συνη-θισμένη διαδικασία, σαν να πηγαίνεις στο ΑΤΜ για ανάληψη χρημάτων. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι μια offshore

μπορεί να είναι ένας υπολογιστής και τίποτα περισσότερο! Το γεγονός δεν είναι τυχαίο, καθώς εξαιτίας της ασφάλειας, της μυστικότητας και των διευκολύν-σεων αυτών που παρέχονται στους καταθέτες­επιχειρηματίες, τα κράτη αυτά πετυχαίνουν αξιοσημείωτη ευμά-ρεια με σχεδόν ανύπαρκτες φορολογικές επιβαρύνσεις για τους κατοίκους τους. Ουσιαστικά, ολόκληρη η βιωσιμότητα και η οικονομία τέτοιων κρατών στηρίζε-ται στη φάμπρικα των offshore εταιριών. Υπάρχουν απλώς για να εξυπηρετούν τέτοιου είδους συμφέροντα».Την πρωτοκαθεδρία στις προτιμήσεις εταιριών και φυσικών προσώπων που θέλουν να εξασφαλίσουν για την περιου­σία τους πλήρη φορολογική ασυλία έχουν τα νησιά Τσάνελ. Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα 9 νησιών 150.000 κατοί-κων στη θάλασσα της Μάγχης, μεταξύ των οποίων και το περίφημο Τζέρσεϊ, στα οποία η φορολογία των επιχειρήσεων αγγίζει μετά βίας και υπό προϋποθέ-σεις, μετά και τις τελευταίες αλλαγές της κυβέρνησης, το 5%. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στα νησιά Τσάνελ, μέσω και της Μεγάλης Βρετανίας, «ανα-παύονται» με ασφάλεια περί τα 1,9 τρις ευρώ, το 38% των οποίων προέρχεται από επιχειρηματική αλλά και εγκλημα-τική δραστηριότητα Ευρωπαίων.Εξέχουσα θέση στις τάξεις των παγκό-σμιων φορολογικών παραδείσων έχει και το μικρό Λουξεμβούργο, το οποίο συγκε-ντρώνει πάνω από 1,6 τρις ευρώ, από τα οποία η συντριπτική πλειονότητα του 83% προέρχεται από την Ευρώπη. Ένα 20% των 900 δις ευρώ που έχουν βρει τη φορολογική τους Ιθάκη τους στον φιλικό φορολογικά Παναμά και μικρά νησιά της Καραϊβικής προέρχονται από επι-χειρηματικές δραστηριότητες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τη σκυτάλη παίρ-νουν στη συνέχεια η Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ και τα νησιά Κέιμαν, με το 15% των τραπεζικών τους καταθέ-σεων να κρύβονται πίσω από υπεράκτιες εταιρίες, στον ρόλο μετόχων­βιτρίνα ευρωπαϊκών συμφερόντων, με τα υπό-λοιπα μη συνεργαζόμενα φορολογικά κράτη να ακολουθούν κατά πόδας.

Απόγευμα Δευτέρας σε ένα σκοτεινό στενό του Κολωνακίου. Η βαριά πόρτα γνωστού δικηγορικού γραφείου ανοίγει και μέσα σε λίγα λεπτά συνεργάτης του Hot Doc οδηγείται στον πρώτο όροφο του νεοκλασικού κτιρίου, απέναντι από έναν καλοβαλμένο δικηγόρο. «Οι εναλλακτικές που έχετε για να συστήσετε την εταιρία είναι τρεις. Μπορούμε να προχωρή-σουμε στη σύσταση μιας ΕΠΕ, που είναι μια δυσκίνητη μορφή εταιρίας αλλά απαιτεί μικρό κεφάλαιο και διασφαλίζει τους εταίρους της χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την προσωπική τους περιουσία. Μια δεύτερη εναλλα-κτική είναι η ΑΕ, η οποία είναι αρκετά πιο ευέλικτη, αλλά απαιτεί ελάχιστο κεφάλαιο 60.000 ευρώ. Εγώ προσωπικά θα σας πρότεινα να σκεφτείτε την τρίτη λύση, που δεν είναι άλλη από τη σύσταση της εταιρίας σας στην Κύπρο ή τη Βουλγαρία με ελάχιστα χρήματα, πίσω από την οποία θα φτιάξουμε μια offshore για να γλιτώσετε τη δυσβάσταχτη φορολογία της ελληνικής πραγματικότητας. Έτσι μπορείτε να οργανώσετε αλλιώς τα πλάνα σας για τη βιωσιμότητα αρχικά και εν συνεχεία την κερδοφορία της επιχείρησής σας».

Τα «ουρί του κεφαλαίου»

Του νίκου άνδριόπουλου

Page 22: Hot Doc 17

22 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

Ε πίορκοι δημόσιοι λειτουργοί που βάρυναν το ελληνικό δημόσιο με υπεξαιρέσεις εκατομμυ-ρίων βρίσκουν καταφύγιο σε

πολυδαίδαλες πυραμίδες υπεράκτιων εταιριών που τους παρέχουν μια ασφαλή ασπίδα προστασίας, δημιουργώντας για τους εαυτούς τους ένα επίπλαστο απυ-ρόβλητο. Σε παρόμοια λογική και πολλοί μεγαλοϊδιοκτήτες ακινήτων, οι οποίοι, ακολουθώντας την πεπατημένη της νόμιμης φοροδιαφυγής­φοροαποφυγής, πουλάνε την ιδιοκτησία τους σε offshore, πίσω από τις οποίες βρίσκονται… οι ίδιοι. Ενδεικτικό του πάρτι που έχει στηθεί στην Ελλάδα με τις υπεράκτιες εταιρίες είναι ότι από 789 ενεργές το 2010, έφτα-σαν φέτος συνολικά τις 829.

Το Φιόρε του Λεβάντε μαθαίνει τις offshore Όταν το 2006 ένας ορκωτός λογιστής κατέβαινε από το πλοίο στη Ζάκυνθο, το οικονομικό μέλλον του νησιού επρό-κειτο να αλλάξει ριζικά. Επιχειρηματίες του νησιού, ξενοδόχοι αλλά και πολλοί επίορκοι δημόσιοι λειτουργοί έμαθαν την έννοια της offshore. Ο λογιστής, ο οποίος έφτασε στο νησί του Ιονίου για λογαριασμό πελάτη του, επιδόθηκε σε μια προσπάθεια να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του για τις τριγωνικές συν-διαλλαγές και τη δημιουργική λογιστική σε κάθε ενδιαφερόμενο που αναζη-τούσε τρόπους να κρύψει ή να ξεπλύνει τα χρήματά του. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του Hot Doc, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ανταποκρίθηκαν θετικά στο κάλεσμα του ορκωτού λογιστή. Δεκάδες πολυτελή

ακίνητα πέρασαν στα χέρια υπεράκτιων εταιριών, πίσω από τις οποίες βρίσκονται οι προκάτοχοί τους, σε μια προσπάθεια νομότυπης φοροαποφυγής. Ξενοδοχεία, τα οποία κατασκευάστηκαν εν μία νυκτί από γιαγιάδες με συντάξεις ΟΓΑ, των οποίων τα παιδιά εντελώς συμπτωματικά είναι δημόσιοι λειτουργοί σε νευραλγικά πόστα των τοπικών αρχών και τυγχάνει να βρίσκονται στο στόχαστρο του ΣΔΟΕ, κρύφτηκαν πίσω από ονόματα συγγε-νών και μακρινές απρόσωπες εταιρίες με έδρα φορολογικούς παραδείσους ανά τον κόσμο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη σύσταση υπεράκτιων εταιριών έδειξαν, σύμφωνα με πληροφορίες του Hot Doc, άνθρωποι του υποκόσμου της Ζακύνθου, οι οποίοι κατά το παρελθόν έχουν κατηγορηθεί για υποθέσεις εμπο-ρίας ναρκωτικών και προστασίας σε νυχτερινά μαγαζιά.

Η Ελλάδα έμαθε σε μεγάλο βαθμό τις offshore μέσα από την ιστο-ρία του Άκη Τσοχατζόπουλου. Ο δρόμος που χάραξε ο Άκης για τις υπόγειες και σκοτεινές ροές του μαύρου χρήματος μέσω υπε-ράκτιων εταιριών έχει αποκτήσει πολλούς μιμητές. Εκατοντάδες έλληνες επιχειρηματίες επιλέγουν να «εξαφανίσουν» τις καταθέ-σεις τους κρυμμένοι πίσω από εταιρίες-φαντάσματα. Άνθρωποι του κοινού ποινικού δικαίου που έχουν αποκομίσει εκατομμύρια ευρώ από εγκληματικές δραστηριότητες βγάζουν τα εμβάσματά τους στο εξωτερικό στο όνομα παρόμοιων εταιριών, για να ακολουθήσουν μετά το οργανωμένο δίκτυο ξεπλύματος.

Η ΓΗ τΗσ ΕΠΑΓΓΕΛιΑσ στΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Του νίκου άνδριόπουλου

Page 23: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 23

Κρανίδι, ή τα εν Ελλάδι νησιά ΤσάνελΤι κοινό μπορεί να έχει η μικρή πόλη της Αργολίδας με το Μονακό, τις βρε-τανικές Παρθένες νήσους, τις εξωτικές Μπαχάμες και τα απομακρυσμένα νησιά Κέιμαν, που ελάχιστοι γνωρίζουν που ακριβώς βρίσκονται στον παγκόσμιο χάρτη; Περισσότερες από 180 offshore εταιρίες με έδρες σε παγκόσμιους φορο-λογικούς παραδείσους βρήκαν πρόσφορο έδαφος για τις εμπορικές και επιχειρη-ματικές τους δραστηριότητες. Ο χορός των εκατομμυρίων στο Κρανίδι ξεκίνησε να αποκαλύπτεται όταν υπερπολυτελείς βίλες και ξενοδοχειακές μονάδες της περιοχής άρχισαν να βάζουν ενοικιαστή-ρια σε ιστοσελίδες του εξωτερικού. Το γενικευμένο φαινόμενο κίνησε την περιέργεια των διωκτικών αρχών, οι οποίες στην προσπάθεια διασταύρωσης

των στοιχείων των ιδιοκτητών έπεφταν από το ένα αδιέξοδο στο άλλο. Δεκάδες δικηγόροι, νομικοί εκπρόσωποι υπερά-κτιων εταιριών που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά στην περιοχή και εμφα-νίζονται ως ιδιοκτήτες των ακινήτων, έχοντας έδρα σε όλους τους φορο-λογικούς παραδείσους του κόσμου, αρνούνται πεισματικά να δώσουν στοι-χεία για τις ταυτότητες των μετόχων, αφού αυτό το δικαίωμα τους παρέχεται από την κείμενη νομοθεσία. Αγρότες και μικροκαλλιεργητές της αργολικής γης παρουσιάζονται ως φορολογικοί αντι-πρόσωποι πολλών εταιριών με ακίνητα εκατομμυρίων στο Κρανίδι, το Πόρτο Χέλι, την Ύδρα και τις Σπέτσες, για τα οποία αποδίδουν φόρους ψιλικατζή. «Το κρυφτό με τις offshore στο Κρανίδι αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου δραστηριοποίησης των

υπεράκτιων εταιριών», τονίζουν ανώ-τατα στελέχη του ΣΔΟΕ, μιλώντας στο Hot Doc, ενώ κάνουν λόγο για «πάρτι φοροαποφυγής εκατομμυρίων που έχει στηθεί στην περιοχή εξαιτίας είτε της κατά καιρούς υποστελέχωσης της αρμό-διας ΔΟΥ, είτε των ελλιπών ελέγχων που διενεργούνταν κατά περιόδους από τις αρμόδιες αρχές». Επιφανείς επιχειρημα-τίες από όλη την Ελλάδα, οι περισσότεροι εκ των οποίων άνθρωποι της υψηλής κοινωνίας και γνωστοί στο πανελλήνιο, κρύβονται πίσω από αδιαφανή νομικά πρόσωπα, καταφεύγοντας στην πεπατη-μένη των υπεράκτιων εταιριών με σκοπό τη «νομιμοποιημένη φοροδιαφυγή». Δημιουργούν ένα πολυδαίδαλο πυραμι-δοειδές δίκτυο επιχειρήσεων με έδρα σε μία από τις 47 μη συνεργαζόμενες φορο-λογικά χώρες. Τη μερίδα του λέοντος στο αντικείμενο των επιχειρηματικών τους

Page 24: Hot Doc 17

24 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

δραστηριοτήτων κατέχει το real estate. Αγοραπωλησίες ακινήτων εκατομμυ-ρίων χωρίς σχεδόν καμία φορολογική επιβάρυνση, απαλλαγμένες σε ορισμέ-νες περιπτώσεις ακόμα και από τον φόρο μεταβίβασης, αποτελούν ένα ισχυρό δέλεαρ για κατόχους ή επίδοξους αγορα-στές δεκάδων ακινήτων τεράστιας αξίας, οι οποίοι επιδιώκουν διακαώς να παρα-κάμψουν τις δαπάνες προς όφελος του δημοσίου. Αξιοσημείωτο είναι το ποσό που πλήρωσαν συνολικά οι 187 offshore από το 2003 έως και το 2009 για μεταβι-βάσεις ακινήτων, που δεν ξεπερνούσαν τα 50.000 ευρώ ετησίως, έχοντας εξα-σφαλίσει φορολογικό συντελεστή της τάξεως του 3%. Ενδεικτικά της ευρηματικότητας στο όνομα της φοροαποφυγής είναι τα τεχνά-σματα που σκαρφίστηκαν ορισμένοι από τους εν λόγω επιχειρηματίες, υπό το δίχτυ ασφαλείας των offshore. Για να δικαιούται φοροαπαλλαγή μια υπεράκτια εταιρία που είναι ιδιοκτήτρια ακινήτων, πρέπει σύμφωνα με τον ν. 3842 να είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο, να έχει την έδρα της εντός της ΕΕ ή να ανήκει σε ναυτιλιακή, η οποία χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο ακίνητο για τις επιχειρη-ματικές της δραστηριότητες. Παράλληλα, απαραίτητη προϋπόθεση για να εξασφα-λίσει μια υπεράκτια φοροαπαλλαγή είναι

να έχει βγάλει ελληνικό ΑΦΜ. Ωστόσο, πολλές από αυτές εμφανίζονται να έβγαλαν εκπρόθεσμα ΑΦΜ, μετά την 1η Ιανουαρίου 2010, γεγονός που δεν τις καθιστά δικαιούχους για τις εν λόγω απαλλαγές, βάσει του άρθρου 12 του ν. 3842/2010. Σε άλλες περιπτώσεις οι εν λόγω εταιρίες αγόρασαν τα ακίνητα με συνάλλαγμα, σε τιμή πολύ χαμηλότερη από την αντι-κειμενική τους αξία, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα χαώδες κενό που περνούσε ως φοροαπαλλαγή, λόγω της εισαγωγής συναλλάγματος, ενώ το χρήμα άγνωστης προέλευσης αυτομάτως νομιμοποιούνταν. Ενδεικτική της φορο-αποφυγής που πετύχαιναν με αυτόν τον τρόπο οι offshore είναι η διαφορά σχεδόν 2,5 εκατ. ευρώ για την αγορά οικοπέδου και πολυτελούς βίλας. Εντωμεταξύ, οι έλεγχοι που έχει δια-τάξει το υπουργείο Οικονομικών δεν έχουν καταλήξει πουθενά μέχρι στιγμής. Η αρμόδια ΔΟΥ Ναυπλίου απέστειλε έγγραφο στο οικονομικό επιτελείο, σύμφωνα με το οποίο αδυνατεί να τις ελέγξει. Αποτέλεσμα είναι να ελλοχεύει σοβαρός κίνδυνος παραγραφής αδικημά-των που έχουν διαπραχθεί από 161 από τις υπεράκτιες εταιρίες που δραστηριο-ποιούνται στην περιοχή.

Η Κύμη και η αυτοαμνήστευση του υπουργείου ΟικονομικώνΈνα άλλο άντρο offshore στην ελλη-νική επικράτεια εντοπίζεται στην Κύμη Ευβοίας. Ένα παραλιακό χωριό με λίγες ταβέρνες και λιγότερα από 10 ξενο-δοχεία αποτελεί το πεδίο δράσης 24 υπεράκτιων εταιριών. Στην ιδιοκτησία τους φέρονται να ανήκουν εκατοντάδες ακίνητα μεγάλης αξίας, ενώ ασαφής παραμένει η πραγματική προέλευση των χρημάτων που δαπανήθηκαν για την απόκτησή τους. Σε μία μάλιστα από αυτές τις offshore ανήκει πλέον και η Σκυροπούλα, ένα από τα μεγαλύτερα ιδιόκτητα ελληνικά νησιά, με έκταση περί τα 4.000 τ.μ, το οποίο βρίσκεται νότια της Σκύρου. Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, το εν λόγω νησί πέρασε στην ιδιοκτησία κυπριακής

εταιρίας, στην οποία μετέχουν μέλη γνωστής επιχειρηματικής οικογένειας. Εκτός αυτού, στην υπόθεση των χρυ-σοφόρων εταιριών της Εύβοιας έχουν εμπλακεί ονόματα πολιτικών, ακόμα και πρώην υπουργού, ο οποίος με ανακοί-νωσή του διέψευσε οποιαδήποτε σχέση του με τις εν λόγω offshore.Σε ερώτηση που κατατέθηκε στη Βουλή για τη δραστηριοποίηση ενός τόσο μεγά-λου αριθμού υπεράκτιων εταιριών στην Κύμη, ο υφυπουργός Οικονομικών, Γιώργος Μαυραγάνης, ισχυρίστηκε πως οι εν λόγω εταιρίες βρίσκονται στο στόχαστρο του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος και συγκεκρι-μένα στην Περιφερειακή Διεύθυνση του ΣΔΟΕ Στερεάς Ελλάδας. Ωστόσο, υψηλά ιστάμενα στελέχη του ΣΔΟΕ, μιλώντας στο Hot Doc, κάνουν λόγο για κίνηση εντυπωσιασμού, καθώς «το αποτέλεσμα των ελέγχων είναι γνωστό σε όλους από πριν καν ξεκινήσουν. Όποια κίνηση έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση πέφτει στο ίδιο ακριβώς αδιέξοδο». Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες του Hot Doc, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών πρόσφατα έστειλε στις κατά τόπους ΔΟΥ εγκύκλιο, με την οποία ζητούσε την απο-στολή στοιχείων για τη δραστηριοποίηση offshore στην περιοχή δικαιοδοσίας τους. Εφοριακοί καταγγέλλουν στο Hot Doc ότι η συγκεκριμένη κίνηση αποτελεί προσχηματική πράξη του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, καθώς «αποτελεί κοινό μυστικό ότι δεν υπάρ-χει η τεχνογνωσία και τα μέσα για την καταγραφή τους. Ο λόγος που εστάλη αυτό το έγγραφο είναι για να λάβει το υπουργείο προσχεδιασμένες απαντή-σεις, ουσιαστικά παρέχοντας αμνηστία στον εαυτό του. Έχοντας δηλαδή στα χέρια του απαντήσεις που αναφέρουν ότι μια τέτοια καταγραφή δεν είναι εφικτή, το υπουργείο μπορεί να τις επικαλεστεί όποτε χρειαστεί, ισχυριζόμενο ότι οι απαιτούμενες ενέργειες από την πλευρά του υπουργείου έχουν ήδη γίνει και την ευθύνη για την ανεξέλεγκτη δράση των offshore φέρουν οι κατά τόπους “ανε-παρκείς” ΔΟΥ».

Oι 187 offshore πλήρωσαν συνολικά από το 2003 ως και το 2009 για μεταβιβάσεις ακινήτων, που δεν ξεπερνούσαν τα 50.000 ευρώ ετησίως, έχοντας εξασφαλίσει φορολογικό συντελεστή 3%

Page 25: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 25

Μπορεί οι offshore εταιρίες να ακούγονται ως κάτι εξωπραγματικό για τον απλό πολίτη, δεν ισχύει όμως το ίδιο με το εγχώριο πολιτικό και επιχειρηματικό σταρ σίστεμ. Κορυφαίοι υπουργοί, επιχειρηματίες, τραπεζίτες, ακόμη και ρασοφόροι μοναχοί με επιχειρηματικές δραστηριότητες που θα ζήλευαν κορυφαίοι μάνατζερς, εμφανίζονται να γνωρίζουν άρι-στα το παιχνίδι της διακίνησης χρημάτων μέσω offshore εταιριών. Άκης Τσοχατζόπουλος, Λαυρέντης Λαυρεντιάδης, Γιώργος Βουλγαράκης, Ιερά Μονή Βατοπεδίου, Τράπεζα Πειραιώς, MIG, Energa, είναι μόνο μερικά από τα «επώνυμα» ονόματα που απασχόλησαν τα φώτα της δημοσιότητας για τις περίφημες συναλλαγές τους μέσω offshore εταιριών.

Του Βαγγέλη Τριάντη

ΚάΙ Τά ΕΥρΗΜάΤά ΤΗς ΛΙςΤάς ΛάΓΚάρνΤ

ΟΙ offshorE Των ΕπωνΥΜων

ΑΚΗΣ ΤΣΟΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

Η περίπτωση του Άκη Τσοχατζό­πουλου είναι ίσως από τις πλέον

τρανταχτές. Μέσω ενός δικτύου δεκά-δων offshore εταιριών φρόντιζε να νομιμοποιεί το μαύρο πολιτικό χρήμα, το οποίο προέρχονταν από μίζες εκα-τομμυρίων ευρώ, για τα υποβρύχια και τα TOR­M1. Μία από τις εταιρίες είναι και η Torcaso Investments Limited, η οποία ιδρύθηκε το 1999 με έδρα την Κύπρο. H τελευταία εμφανίζεται να προ-χωρά σε αγοραπωλησίες ακινήτων με το Βατοπέδι, νομιμοποιώντας με αυτό τον τρόπο τη ροή μαύρου χρήματος από τις μίζες. Συγκεκριμένα, το 2007, η Ιερά Μονή Βατοπεδίου (ΙΜΒ) αγοράζει από την Torcaso δύο ακίνητα. Το πρώτο βρί-σκεται επί της οδού Κόμνα Τράκα και το δεύτερο επί της οδού Κηφισίας 7 στην Αθήνα. Μέσω μιας άλλης offshore, της Nobilis Int. LLC, αποκτήθηκε και το περίφημο οίκημα επί της οδού Διονυσίου Αεροπαγίτου στην Πλάκα. Στις 29/01/2001 η Torcaso, πουλά το ακίνητο στη Nobilis. Μια πώληση που

αυτές είναι και η λιβεριανή υπεράκτια εταιρία P&A Investement. Μέσω αυτής, σύμφωνα με το εισαγγελικό πόρισμα της Ευγενίας Κυβέλου και της Ελένης Σίσκου, εκδόθηκαν από τον Λιβανέζο Αλ Τζαγιάντ Φουάντ έξι ακόμα επιταγές, συνολικής αξίας 16.200.000 ελβετικών φράγκων. Στα σημειώματα που βρέθηκαν στο γραφείο του Άκη Τσοχατζόπουλου υπάρχει και το όνομα μιας ακόμα λιβε-ριανής υπεράκτιας εταιρίας. Πρόκειται για την Beeston Management SA, σε διαταγή της οποίας εκδόθηκαν από τον Λιβανέζο Αλ Τζαγιάντ Φουάντ επι-πλέον τρεις επιταγές, 2.845.000, 1.665.000 και 1.200.000 ελβετικών φράγκων. Μία ακόμη εταιρία με έδρα τις Παρθένες νήσους είναι και η Drumilan International, η οποία συνδέεται με το σκάνδαλο των TOR­M1. H εταιρία διατηρούσε υποκατάστημα και στην Ελλάδα και την Κύπρο, ενώ πρόεδρος της θυγατρικής της στην Ελλάδα είναι από το 2000 και μετά ο Λιβανέζος Αλ Τζαγιάντ Φουάντ.

ήταν στα χαρτιά, καθώς λίγο μετά το ακίνητο θα περάσει στην ιδιοκτησία της συζύγου του κ. Τσοχατζόπουλου, Βίκης Σταμάτη. Στις αγοραπωλησίες ακινήτων συμμε-τείχε και η εταιρεία BlueBell SA, με έδρα τη Μονρόβια της Λιβερίας, διαχειριστής της οποίας εμφανίζεται ο ξάδελφος του πρώην υπουργού Νίκος Ζήγρας. Η εται-ρία προβαίνει, τον Ιούνιο του 1998, στην αγορά μεζονέτας 402 τ.μ. από ιδιώτες στο Κολωνάκι, στην οδό Δεινοκράτους 60, έναντι 98 εκατ. δραχμών. Ένα χρόνο μετά το σπίτι νοικιάζεται από την κόρη του πρώην υπουργού, η οποία το δηλώ-νει ως οικία της. Τον Ιούνιο του 2005 η Bluebell πωλεί την οικία στον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της τεχνικής εταιρείας ARCON, Αστέριο Οικονομίδη, έναντι 559.845 ευρώ. Ένα χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2006, η κατοικία πωλεί-ται από την ARCON στην Αρετή Τσοχατζόπουλου έναντι 627.942 ευρώ.Στη ροή μαύρου χρήματος εμφανίζο-νται όμως και άλλες εταιρίες. Μία από

Page 26: Hot Doc 17

26 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

ΛΑΥρΕνΤιΑδΗΣ ΚΑι ΤρΑΠΕΖΑ ΠΕιρΑιώΣ

MIG ΚΑι ΒΑΤΟΠΕδι

Οι «ΑΓιΕΣ» OffShOrE

Μ ία από τις πλέον τρανταχτές περι-πτώσεις offshore εταιριών είναι και

αυτή του Λαυρέντη Λαυρεντιάδη με την τράπεζα Πειραιώς. Τον Ιανουάριο του 2011 η τράπεζα Πειραιώς αποφασίζει να προχωρήσει σε μια γιγαντιαία αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου, συνολικού ύψους 807 εκατ. ευρώ. Ο Λαυρεντιάδης αποφασίζει να συμμετάσχει μέσω της Proton Bank στην αύξηση αυτή, με ένα ποσό που αγγίζει τα 81,4 εκατ. ευρώ. Το παράξενο όμως δεν είναι η συμμετοχή αυτή καθαυτή στην αύξηση του μετοχι-κού κεφαλαίου, αλλά η διαδικασία με την οποία έγινε, καθώς στην υπόθεση αυτή συμμετέχουν περί τις 19 offshore εταιρίες με έδρες στα νησιά Κέιμαν, τον Παναμά και την Κύπρο. Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 2010 συστήνονται τρεις εταιρίες με έδρα τα νησιά Κέιμαν. Λίγους μήνες μετά και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο οι εται-ρίες αυτές αρχίζουν να λειτουργούν ως mutual funds και στο χαρτοφυλάκιό τους κατέχουν αποκλειστικά το 8,54% των μετοχών της τράπεζας Πειραιώς. Πρόκειται για τις εταιρίες Ausum 2010, Aurifex και Trapezium. Οι εταιρίες αυτές λαμβάνουν δάνειο από την Proton Bank προκειμένου να συμμετάσχουν στις διαδικασίες αύξησης του μετοχι-κού κεφαλαίου της τράπεζας Πειραιώς. Τα δάνεια εγκρίθηκαν με εσπευσμένες διαδικασίες έγκρισης μέσα σε δύο μόλις ημέρες, στις 20 και 21 Ιανουαρίου 2011. Το ποια φυσικά πρόσωπα βρίσκονται πίσω από τις τρεις αυτές εταιρίες είναι

Μ ία από τις πλέον εντυπωσια-κές ιστορίες δανειοδοτήσεων,

offshore εταιριών και αυξήσεων μετο-χικού κεφαλαίου είναι και αυτή του ομίλου Marfin Investment Group και του Βατοπεδίου. Όπως προκύπτει από το πόρισμα της ΤτΕ, η Marfin χρη-ματοδότησε τη μονή Βατοπεδίου με 156,9 εκατ. ευρώ από τις 30 Ιουνίου 2006 έως και τις 8 Αυγούστου 2008. Το παράξενο ωστόσο δεν έχει να κάνει τόσο με τη χρηματοδότηση, όσο με τις τοποθετήσεις των δανείων. Και αυτό διότι από τα περίπου 157 εκατ. ευρώ της δανειοδότησης, τα 115 δίνονται για την αγορά μετοχών των εταιριών του ομίλου MIG. Πιο απλά, οι τράπεζες του ομίλου MIG χρηματοδοτούν το Βατοπέδι, και τα χρήματα ανακυκλώνονται ως αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Η μονή Βατοπεδίου λαμβάνει τα δάνεια με εγγυητή την κυπριακή offshore Rassadel. Παρά το γεγο-νός ότι διαθέτει μετοχικό κεφάλαιο μόλις 1.000 λιρών Κύπρου, εντού-τοις εγγυάται τη δανειο δότηση 175 εκατομμυρίων. Για τα 40 εκατ. ευρώ, από τα 157 του δανείου, η μονή βάζει ως υποθήκη ακίνητα αξίας 40 εκατ. ευρώ, ενώ για τα υπόλοιπα 117 εκατ. ευρώ μπαίνουν ως υποθήκη οι ίδιες οι μετοχές.

κάτι που κανείς δεν έμαθε ποτέ, παρά το γεγονός ότι η ίδια η ΤτΕ το ζήτησε εγγρά-φως. Το μόνο που γνωστοποιήθηκε είναι ότι η επενδυτική σύμβουλος των τριών εταιριών είναι η Hellenic Alternative Management, fund που διαχειρίζεται η Sciens Capital Management, στην οποία συμμετέχει με 63,3% ο Ιωάννης Ρήγας και administrator η Sciens Institutional Services.Λίγο πριν από τη λήψη του δανείου οι τρεις εταιρίες προχώρησαν στη διάλυση και ενσωμάτωση 28.743.154 μετοχών που κατείχαν άλλες 12 offshore θυγατρι-κές τους. Πρόκειται για τις BCL Broud Consulting Ltd Κύπρου, Emagin Investments Κύπρου, Hadus Limited Κύπρου, Workland Enterprises Ltd Κύπρου, Isato Finance Investments Παναμά, Island Enterprises Παναμά, Covanta Investments Inc Παναμά, Kapac Investments Inc Παναμά, Nesfield Investments Inc Παναμά, BelGlobal Inc Παναμά, Bratzano Limited Κύπρου και Kroke­World Investment Παναμά. Το ποιοι συμμετέχουν πίσω από αυτές είναι κάτι που επίσης δεν έμαθε κανείς, με τις φήμες για εμπλοκή στελεχών του ΔΣ της τράπεζας Πειραιώς να οργιάζουν.

άπό τις λίγες περιπτώσεις που ίσως θα έπρεπε να διδάσκονται ως σεμι-

νάριο σε επίδοξους ιδιοκτήτες offshore εταιριών είναι και αυτή της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου. Όπως είχε αποκα-λύψει παλιότερα το τηλεοπτικό «Κουτί της Πανδώρας» και το Hot Doc, oι ρασοφόροι επιδεικνύουν αξιοζήλευτη επιχειρηματική δραστηριότητα.Οι εταιρίες στις οποίες συμμετείχε η Μονή Βατοπεδίου είναι τέσσερις, και

όλες μεταξύ τους συνδέονται. Η περι-βόητη εταιρία ΑΝΘΕΜΙΑΣ ΑΕ είναι μία από αυτές. Πρόκειται για την εται-ρία του Αθανάσιου Πάπιστα, η οποία αγόρασε από τον ηγούμενο Εφραίμ 64 οικόπεδα του Δημοσίου. Στο μετοχικό της κεφάλαιο συμμετέχουν η κυπρια- κή offshore εταιρία Rassadel Ltd του Άθου Κοϊρανίδη, η οποία διαχειριζό-ταν και επένδυε τα χρήματα της Μονής Βατοπεδίου σε ποσοστό 30%, και η

Page 27: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 27

Εκτός όμως από το ζεύ-γος Βουλγαράκη, στη Λίστα

Λαγκάρντ φιγουράρουν και άλλα τρανταχτά ονόματα, τα οποία εμφανίζονται να διακινούν χρή-ματα στην ελβετική τράπεζα μέσω offshore εταιριών. Οι συναλλαγές πραγματο ποιούνται σχεδόν με πανομοιότυπο τρόπο. Στον λογαριασμό εμφανίζεται ένας διαχειριστής και διάφοροι συνδικαιούχοι. Οι κινήσεις των λογαριασμών γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσω δια-φόρων offshore εταιριών με έδρα τις Παρθένες νήσους, τη Λιβερία και άλλους φορολογι-κούς παραδείσους. Ανάμεσα στα ονόματα που εμφανίζονται να διακινούν ποσά μέσω offshore εταιριών συγκαταλέγονται τρα-νταχτά ονόματα. Μεταξύ αυτών ο επιχειρηματίας Θωμάς Λαναράς, η οικογένεια Μπόμπολα, ο Λαυρέντης Λαυρεντιάδη και ο στενός φίλος της οικογέ-νειας Παπανδρέου, Θεόδωρος Μάργελλος. Το αν οι συναλλαγές μέσω offshore εταιριών συνιστούν περίπτωση φοροδια φυγής ή ξεπλύ-ματος μαύρου χρήματος είναι κάτι το οποίο το Hot Doc δεν μπορεί να πει με ακρίβεια, αλλά θα πρέ-πει να ερευνήσουν οι Αρχές.

O ΓιώρΓΟΣ ΒΟΥΛΓΑρΑΚΗΣ

Οι OffShOrE ΤΗΣ ΛιΣΤΑΣ ΛΑΓΚΑρνΤ

Το καλοκαίρι του 2008 η τότε κυβέρ-νηση Καραμανλή τραντάζεται

συθέμελα. Δημοσιεύματα εμφανίζουν τον τότε υπουργό Ναυτιλίας, Γιώργο Βουλγαράκη, να ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα μέσω offshore εται-ρίας. Πρόκειται για την εταιρία Αστική Εκμετάλλευση Ακινήτων ΕΠΕ, η οποία ιδρύθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2000 μέσω της εταιρίας Lentmar Holdings Ltd, με έδρα την Κύπρο. Εκπρόσωπος της εταιρίας εμφανίζεται ο πρώην υπουργός. Δύο χρόνια μετά και συγκε-κριμένα στις 29 Ιουνίου 2002 η Αστική Επέκταση Εκμετάλλευση Ακινήτων ΕΠΕ μεταβιβάζεται από την offshore του κ. Βουλγαράκη στον ίδιο και τη σύζυγό του. Ωστόσο η συγκεκριμένη offshore, μέσω της οποίας εμφανίζεται να ασκεί

εταιρία ΠΑΠΙΣΤΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ σε ποσοστό 70%. Η ΑΝΘΕΜΙΑΣ ΑΕ δημιουργήθηκε το 2006. Ένα χρόνο μετά δημιουργήθηκαν άλλες δυο εταιρίες. Η CAPITAL HOLDING REAL ESTATE LTD με έδρα την Κύπρο, η οποία διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία της Μονής Βατοπεδίου στο νησί, και η ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΑΕ, θυγατρική της προηγούμενης. Η madeus Ltd είναι η δεύτερη κυπριακή

εταιρία που διατηρεί χαρτοφυλάκιο 30 εκατ. ευρώ και συστάθηκε δύο σχε-δόν χρόνια μετά τη Rassadel Co Ltd. Επικεφαλής και κάτοχος του συνόλου των μετοχών της Madeus εμφανίζεται και πάλι ο Άθως Κοϊρανίδης, οικονο-μικός διαχειριστής και σύμβουλος της μονής Βατοπεδίου, αλλά και μέλος του ΔΣ της ΑΝΘΕΜΙΑΣ ΑΕ. Η ΠΑΠΙΣΤΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΑΕ ιδρύθηκε το 2005. Στο μετοχικό κεφάλαιο της ΑΝΘΕΜΙΑΣ

μετέχουν οι εταιρίες ΠΑΠΙΣΤΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ σε ποσο-στό 70% και η εταιρία Rassadel Ltd σε ποσοστό 30%. Στον όμιλο Πάπιστα συμ-μετέχουν 14 εταιρίες. Μεταξύ αυτών η Papistas trading LTD στα τέλη του 2004 και η SP Capital Holding Real Estate LTD το 2007. Η δεύτερη είναι η εταιρία διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων της Μονής Βατοπεδίου στην Κύπρο και συγκεκριμένα στην Πάφο.

επιχειρηματική δραστηριότητα ο πρώην

υπουργός, δεν είναι και η μοναδική.

Μαζί με τη σύζυγο του εμφανίζονται

να διατηρούν κοινό λογαριασμό στην

ελβετική τράπεζα HSBC, όπως είχε απο-

καλύψει το Hot Doc στο έκτακτο τεύχος

της δημοσιοποίησης των ονομάτων της

λίστας Λαγκάρντ. Κοινός συνδιαχειριστής

του λογαριασμού του ζεύγους εμφανίζε-

ται η offshore εταιρία Dellogo με έδρα

τη Λιβερία. Στην καρτέλα του κοινού

λογαριασμού, όπως είχε αποκαλύψει το

Hot Doc, η εταιρία εμφανίζεται να έχει

αποκτήσει έδρα στην Αθήνα, στην οδό

Παπατσώρη 8. Σε μια διεύθυνση, στην

οποία στεγάζεται το δικηγορικό γρα-

φείο του Διονύση Πελέκη, πεθερού του

κ. Βουλγαράκη.

Page 28: Hot Doc 17

28 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

Ειδικότερα, στο άρθρο 19, το οποίο αφορά «καταργούμενες δ ιατά -ξεις», καταργεί το άρθρο 4 του νόμου 3399/2005, το οποίο αφορούσε την αυτό-ματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Ελλάδας και της Ανγκουίλας. Πιο απλά, σε ένα νομοσχέδιο για την κτη-νοτροφία η ελληνική κυβέρνηση κατήργησε μια διάταξη που αφορούσε την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μέσω offshore εταιριών στην Ανγκουίλα. Το επίμαχο νομοσχέδιο φέρει μάλι-στα τις υπογραφές όλων των μελών της κυβέρνησης Παπαδήμου. Μεταξύ αυτών, ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως υπουργός Οικονομικών, η Άννα Διαμαντοπούλου ως υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, ο Μάκης Βορίδης ως υπουργός Μεταφορών, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου ως υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ο Αναστάσιος Γιαννίτσης ως υπουργός Εσωτερικών, ο Ανδρέας Λοβέρδος ως υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ως υπουργός Προστασίας

του Πολίτη, ο Παύλος Γερουλάνος ως υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, ο Κώστας Σκανδαλίδης ως υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος ως υπουρ-γός Εθνικής Άμυνας, ο Μιλτιάδης Παπαϊωάνου ως υπουργός Δικαιοσύνης και ο Γιώργος Μπαμπινιώτης ως υπουργός Παιδείας. Η απόφαση αυτή προκαλεί το λαϊκό αίσθημα. Την ώρα που η τότε κυβέρνηση ψήφιζε στο ελληνικό κοινοβούλιο ένα από τα σκληρότερα πακέτα οικονομικών μέτρων των τελευταίων ετών, φρόντισε να διευκολύνει εν κρυπτώ τη φοροδια-φυγή εχόντων και κατεχόντων. Καλά πληροφορημένες πηγές που γνωρίζουν άριστα τα περί offshore εταιριών σημεί-ωναν στο Hot Doc ότι η κατάργηση του συγκεκριμένου άρθρου πρόκειται καθαρά για φωτογραφική διάταξη. Αν τελικά κάτι τέτοιο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, τότε οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να διερευνήσουν το τι ακρι-βώς συμβαίνει και ποιοι έχουν ευνοη θεί από αυτό.

Του Βαγγέλη Τριάντη

Κατάργησαν νόμο που ελέγχειoffshore Μπορεί ένα νομοσχέδιο για την κτηνοτροφία να ευνοεί τη δημιουρ γία offshore εταιριών στη Δημοκρατία της Ανγκουίλας; Φαινομενικά όχι, αλλά στην περί-πτωση της Ελλάδας, του Ευάγγελου Βενιζέλου και άλλων υπουργών όλα είναι πιθανά. Ειδικότερα, όταν από αυτή τη ρύθμιση ευνοούνται μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες επιχειρηματιών που με αυτό τον τρόπο μπορούν να αποφύγουν τη φορολόγηση πολλών εκατομμυρίων ευρώ.

σ τις 23 Ιουνίου 2005, η τότε ελλη-νική κυβέρνηση προχώρησε στη σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας και της Δημοκρατίας

της Ανγκουίλας. Σκοπός ήταν, όπως ανα-φέρει το σχετικό ΦΕΚ με αρ. φύλλου 155, η «αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών όσον αφορά τα έσοδα από αποταμι-εύσεις υπό τη μορφή τόκων». Με τον τρόπο αυτό η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να λαμβάνει πληροφορίες ανά εξάμηνο από την κυβέρνηση της Ανγκουίλας, αναφορικά με αποταμιεύ-σεις ελλήνων καταθετών στο κρατίδιο. Για το θέμα αυτό είχε εκδοθεί και σχετική Κοινοτική Οδηγία με αριθμό 2003/48/ΕΚ, η οποία τασσόταν υπέρ της φορο-λόγησης αποταμιεύσεων υπό μορφή τόκων. Η Ανγκουίλα συγκαταλέγεται ανάμεσα στους φορολογικούς παραδεί-σους παγκοσμίως. Το νομοθετικό της πλαίσιο και γενικά η πολιτική που ακο-λουθεί διαχρονικά σε αυτό το ζήτημα ευνοεί όσους καταθέτες επιθυμούν να τοποθετήσουν τα χρήματά τους εκεί. Πριν από λίγους μήνες, η τότε κυβέρ-νηση έλαβε μια περίεργη, αν όχι σκανδαλώδη απόφαση. Συγκεκριμένα, στις 12 Μαρτίου 2012 ψηφίζεται ο νόμος 4056/2012, ο οποίος αφορά «ρυθμίσεις για την κτηνοτροφία και τις κτηνοτροφι-κές εγκαταστάσεις και άλλες διατάξεις». Ο νόμος ρύθμιζε διάφορα θέματα που άπτονταν της λειτουργίας των κτηνοτροφικών μονάδων. Ωστόσο το νομοσχέδιο περιέχει ένα σημείο που πέρασε στα κρυφά.

Page 29: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 29

Του Θανάση Καρτερού

Masqué. Doc

Να δακρύζει σε απευθείας μετάδοση ένας πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Όταν μάλιστα αυτός ο πρόεδρος είναι αταλάντευτος κομμουνιστής, ατσαλωμένος επί δεκαετίες σε σκληρούς αγώνες, τότε τα δάκρυά του είναι κάτι παραπάνω από προϊόν ανθρώπινης συγκίνησης.

Είναι η αναγγελία του τέλους ενός ονείρου, ότι είναι αδύνατο ακόμη κι

ένας κομμουνιστής να πράξει κάτι από όσα θα ήθελε και θα πίστευε για το καλό του λαού που τον εξέλεξε, όταν οι όροι του παιγνιδιού καθορίζονται από τις πανίσχυρες δυνάμεις της αγοράς και τους νόμους του σύγχρονου άγριου καπιταλισμού.Από την άποψη αυτή, τα δάκρυα του Δημήτρη Χριστόφια, όταν ανήγγειλε στην Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία την υπογραφή του υποδουλωτικού μνη-μονίου «σωτηρίας», αποτελούν και ένα πολιτικό μήνυμα. Που άλλοι δέχτη-καν και ερμήνευσαν με συστημική χαιρεκακία –ορίστε, ακόμη κι ένας κομμουνιστής δεν μπορεί να αλλάξει τίποτε, άρα και τα δικά μας μνημόνια ήταν μονόδρομος– και άλλοι με διάθεση προβληματισμού –ό,τι ιδέες και να έχεις, αν δεν προχωρήσεις με θάρρος σε ριζι-κές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις για να αλλάξεις τους όρους του παιγνιδιού, θα φάει η μαρμάγκα και σένα κι εκείνους που σε εμπιστεύτηκαν. Ο Δημήτρης Χριστόφιας, για όσους δεν το γνωρίζουν, έχει πενήντα και πάνω χρόνια διαδρομής στο κομμουνι-στικό κόμμα της Κύπρου – στο ΑΚΕΛ. Ξεκίνησε την κομμουνιστική του περι-πέτεια από μαθητής 14 ετών, έγινε γραμματέας της ΕΔΟΝ, της οργάνω-σης νεολαίας του κόμματος, και εν συνεχεία ανέβηκε όλη την κλίμακα της κομματικής ιεραρχίας μέχρι τη θέση του Γενικού Γραμματέα. Πολιτικό τέκνο του Εζεκία Παπαϊωάννου, ηγέτη του ΑΚΕΛ από την εποχή της προσωπολατρίας του Στάλιν και του Ζαχαριάδη, σπούδασε στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών της ΕΣΣΔ, την πρώην ΚΟΥΤΒ, και στάθηκε πάντα φίλος της Σοβιετικής Ένωσης και θιασώτης του διεθνισμού,

που απαιτούσε την υπεράσπιση των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το ΑΚΕΛ επί της ηγεσίας του ήταν «αδελφό κόμμα» του δικού μας ΚΚΕ, με το οποίο συνομολογούσε την ίδια πίστη στον μαρξισμό­λενινισμό. Η πολιτική ποιότητά του φάνηκε όταν, μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, κατάφερε να περάσει το κόμμα του στη νέα δύσκολη εποχή χωρίς απώλειες και με ανέπαφη την πολιτική και εκλογική του επιρροή. Με γνώμονα μάλιστα τη λύση του Κυπριακού, στήριξε τον Τάσσο Παπαδόπουλο στην προεδρία της Δημοκρατίας και συνέβαλε αποφα-σιστικά –αν και ταλαντεύτηκε για ένα διάστημα– στην απόρριψη του σχεδίου Ανάν από τον κυπριακό λαό με δημο-ψήφισμα. Για να ακολουθήσει, παρά τη σκληρή αντικομουνιστική εκστρα-τεία των αντιπάλων του, η ανάδειξή του στη θέση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ήταν ένα δύσκολο και ριψοκίνδυνο εγχείρημα και πρέπει να πιστωθεί στον Χριστόφια το πολιτικό του θάρρος. Αλλά η κατάληξη δεν υπήρξε καθόλου ευτυχής. Ο κομμουνιστής, που όλη του τη ζωή υποστήριζε το συμφέρον των εργαζομέ-νων, έφτασε να υπογράψει ένα σκληρό μνημόνιο εναντίον τους για να σώσει τις αδηφάγες τράπεζες. Και τη χώρα – σύμ-φωνα με τη διαβεβαίωσή του. Για να αποδειχτεί ότι οι καλές προθέσεις δεν αρκούν – μ’ αυτές είναι στρωμένος ο δρό-μος προς την κόλαση. Από την άποψη αυτή, τα δάκρυα του Χριστόφια μπορεί να είναι χρήσιμα σε όσους εδώ και αλλού αναζητούν ένα δρόμο διαφυγής από τις απάνθρωπες πολιτικές των μνημονίων. Και κάτι τελευταίο, αλλά όχι ασήμαντο, για όσους επιχαίρουν: Τουλάχιστον ο Χριστόφιας δάκρυσε…

Όταν έκλαψε ο Χριστόφιας

Page 30: Hot Doc 17

Offshore

ΓιΑ ΟΛΑ φτΑιΝΕ

ΚΑι Οι ΠΟΔΗΛΑτΕσΟι ΕΒρΑιΟι

Page 31: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 31

Η γενίκευση είναι ο πιο εύκο-λος τρόπος να αποδώσεις ευθύνες και βέβαια να μην έχεις εσύ καμία. Ο Ευάγγελος

Βενιζέλος ως συνταγματολόγος είναι σίγουρο πως γνωρίζει αυτή τη γενική αρχή που απεχθάνονται οι δημοκρατίες και λατρεύει ο φασισμός. Όταν όμως στις 11 Οκτωβρίου βρέθηκε στην Επιτροπή της Βουλής ερωτώμενος πιεστικά για το τι απέγινε η Λίστα Λαγκάρντ, απάντησε με τρόπο που άφησε τους πάντες άναυ-δους. Ο κύριος Βενιζέλος δεν είχε δει τη Λίστα, αλλά ταυτόχρονα ήταν σίγου-ρος πως δεν είχε μέσα τίποτα σοβαρό και πως οι τρεις πρώτοι ήταν Εβραίοι.Ο Βενιζέλος δεν είναι αντισημίτης. Έχει στ' αλήθεια φίλους Εβραίους, τους οποίους μάλιστα έχει εξυπηρε-τήσει με διάφορα νομοθετήματα στη Θεσσαλονίκη. Προς τι λοιπόν η αστο-χία της δήλωσης; Ή μήπως δεν ήταν αστοχία; Την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου,

δύο εφημερίδες φιλοξένησαν θέματα που έκαναν λόγο για εμπλοκή της Μαργαρίτας Παπανδρέου στη Λίστα Λαγκάρντ. Η Παπανδρέου δεν είναι που-θενά στη Λίστα, αλλά υποστήριζαν πως εμπλέκεται στον λογαριασμό των 550 εκατομμυρίων δολαρίων, πίσω μάλι-στα από το όνομα «Μαρία Παντελή». Η εμπλοκή δεν ήταν τίποτε άλλο από κου-τσομπολιά σε μια σύσκεψη στελεχών του ΣΔΟΕ, τα οποία ο γενικός γραμματέας Φορολογίας Στέλιος Στασινόπουλος θεώ-ρησε καλό να καταθέσει στον εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος. Η κατάθεση του Στασινόπουλου στη συνέχεια εμφα-νίστηκε ως αναφορά στοιχείων από τις εφημερίδες, για να ξεκινήσει ένας ακόμη γύρος σεναριολογίας.Επί δύο χρόνια η Ελλάδα ζούσε με τα σενάρια για το ποιος είναι στη Λίστα. Τώρα κάποιοι δημιουργούν σενάρια για το ποιοι είναι πίσω από την Λίστα, αντί να γίνει το μοναδικό πράγμα που πρέπει να γίνει: Να ελεγχθεί η Λίστα.Σε έναν τρίτο γύρω που μόλις άρχισε, το πολιτικό σύστημα απλώς θυμάται τον εαυτό του. Δημιουργεί μεθοδικά δράκους, για να φτιάξει ένα ακόμη παραμύθι που θα αντιπαραθέσει στην πραγματικότητα. Από τα στοιχεία που αποκαλύψαμε για τη Λίστα προκύπτει πως υπάρχουν υπουργοί, πρωθυπουρ-γικοί φίλοι, εκδότες, τραπεζίτες, που κοσμούν την πανίδα της διαπλοκής στη Λίστα Λαγκάρντ. Καμιά εφημερίδα δεν έκανε έρευνα γι' αυτά τα ονόματα. Κανένα μέσο ενημέρωσης δεν έθεσε ερωτήματα. Πώς θα μπορούσαν άλλω-στε; Οι ιδιοκτήτες τους είναι σε αυτή και σε άλλες λίστες και απλώς αναζητούν τον τρόπο με τον οποίο θα αποτρέψουν έναν έλεγχο. Η πιο καλή μέθοδος είναι της συνωμοσιολογίας και του παραμυθιού.

Γιατί λοιπόν να αφήσουν την πραγματι-κότητα να τους χαλάσει μια τόσο καλή δική τους ιστορία;Απέναντι λοιπόν στην πραγματικότητα μιας κυβέρνησης που δεν έκανε ούτε την παραμικρή δήλωση για τη Λίστα, των διωκτικών αρχών που κοιτούν αμήχανα ποια θα είναι τα πολιτικά προστάγματα, και των πρωταγωνιστών που συγκάλυ-πταν επί χρόνια την αλήθεια, η καλύτερη μέθοδος είναι η αρένα.Στην αρένα των ΜΜΕ δεν ματώνουν για την αλήθεια. Μπορούν να εξασφαλίσουν αίμα ρίχνοντας τροφή στα λιοντάρια της ψιθυρολογίας. Ξαφνικά τα πρωτοσέλιδα γέμισαν με φωτογραφίας του επιχειρη-ματία Σάμπυ Μιωνή, με την επισήμανση βεβαίως ότι είναι Εβραίος. Ενδέχεται να είναι ο πιο νόμιμος της λίστας, ενδέχεται ακόμη στους λογαριασμούς του να είναι και ο ίδιος ο εκδότης της εφημερίδας, αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία. «Η μυστηριώδης ζωή του Μιωνή» μοιάζει να έχει γραφτεί απ' το ίδιο χέρι σε όσες εφη-μερίδες γράφτηκε. Αλλά δεν γράφτηκε για κανέναν άλλο. Ούτε γι' αυτούς που ευκρινώς έχουν κλέψει. Και βέβαια την γράφουν αυτοί που εμφάνιζαν τη δημο-σιοποίηση της Λίστας Λαγκάρντ ως παραβίαση προσωπικών δεδομένωνΠρόκειται για υποκρισία; Όχι, πρό-κειται για μια ακόμη προσπάθεια του συστήματος να συγκαλύψει, να κλείσει το μοναδικό παράθυρο αλήθειας που άνοιξε. Και τι πιο αποτελεσματικό απ' το να το κάνει με τα αναγνωρισμένα υλικά της συνωμοσιολογίας, του ξυπνήματος των τυποποιημένων αντανακλαστικών και του λαϊκισμού. Για όλα λοιπόν φταίνε οι Εβραίοι. Ούτε ο Βενιζέλος, ούτε ο Παπακωνσταντίνου, ούτε οι λήσταρχοι και λίσταρχοι. Άντε και η μητέρα του ποδηλάτη Παπανδρέου.

Του Κώστα Βαξεβάνη

Ένας πολύ καλός φίλος συνηθίζει να κάνει ένα απλό τεστ σε όποιον λέει πως δεν είναι αντισημίτης, αλλά θεωρεί πως με τον ένα ή άλλο τρόπο πίσω απ' όλα είναι οι Εβραίοι. «Για όλα, φίλε μου, φταίνε οι Εβραίοι και οι ποδηλά-τες», του λέει. Και όταν ο συνομιλητής του απαντήσει σχεδόν μηχανικά «και γιατί φταίνε οι ποδηλάτες;» γελάει αντιστρέφοντας το ερώτημα «και γιατί φταίνε οι Εβραίοι;»

Page 32: Hot Doc 17

Σενάρια,συνωμοσίες και πολιτικά παιχνίδια με φόντο 550 εκ.

32 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

Ε κατοντάδες offshore εταιρίες ή καταθέτες με κωδικό όνομα είναι οι άγνωστοι της λίστας που συνοδεύουν τα γνωστά ονόματα.

Πρόκειται για πολιτικούς, για ανθρώ-πους που ξεπλένουν μαύρο χρήμα, για επιχειρηματίες που φοροδιαφεύγουν; Μόνο η επίσημη έρευνα από τις επίση-μες αρχές μπορεί να το αποκαλύψει. Τα Μέσα Ενημέρωσης μπορούν να παίξουν τον δικό τους ρόλο, αποκαλύπτοντας τις εμφανείς αναντιστοιχίες καταθετών και δραστηριοτήτων τους. Τίποτα από τα δύο δεν έχει γίνει. Η κυβέρνηση σιώπησε. Όσο για τον υπουργό Οικονομικών, δήλωσε πως παρήγγειλε τη Λίστα ξανά από τη Γαλλία. Αυτό πάλι σημαίνει τρία πράγματα. Ή παραδέχεται πως Παπακωνσταντίνου και Βενιζέλος παραποίησαν τη Λίστα που παραδόθηκε στον Πεπόνη, ή προ-σπαθεί να κερδίσει χρόνο, ή θέλει να ακυρώσει τη σημασία των όσων αποκα-λύπτει η Λίστα κι επειδή δεν τολμά να την αμφισβητήσει αφήνει να εννοηθεί πως τώρα θα έρθει η «καθαρή Λίστα». Με όλη αυτή τη σιωπηλή αποχή από τη λύση του προβλήματος, για μια ακόμη φορά επιχειρείται η συγκάλυψη. Η σύγ-χυση είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για τη συγκάλυψη. Και όπως πριν απο-καλυφθεί η Λίστα κατάφερνε να μην αποδίδονται ευθύνες, έτσι και τώρα που έχει αποκαλυφθεί φροντίζει να δημι-ουργεί δαίμονες. Αλλά όχι υπεύθυνους που θα μπουν φυλακή. Στη θέση 974 της λίστας είναι το όνομα Παντελή Μαρία.

Η Παντελή φαίνεται να είναι το πρό-σωπο επαφής με την τράπεζα HSBC για τη διαχείριση 550 εκατομμυρίων δολα-ρίων. Το ποσό των 550 εκατομμυρίων είναι επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια της εταιρίας CMA. Διευθύνων σύμβου-λος της εταιρίας, είναι ο επιχειρηματίας Σάμπυ Μιωνής. Ο λογαριασμός αυτός προφανώς δεν ανήκει στην Παντελή, μια απλή υπάλληλο της CMA, αλλά στην εταιρία. Πρόκειται για έναν από τους πιο μεγάλους λογαριασμούς καταθέσεων, μάλλον όμως από τους πιο καθαρούς. Μεγάλες εταιρίες, πιστωτικά ιδρύματα, γνωστοί επιχειρηματίες φαίνεται να έχουν επενδύσει στα αμοιβαία κεφά-λαια της εταιρίας. Ενάμιση μήνα μετά τη δημοσιοποίηση της λίστας από το Hot Doc, κανένας λογαριασμός της λίστας δεν έχει ερευνηθεί από τα ΜΜΕ. Ούτε καν αυτοί που εμφανίζουν νοικοκυρές με καταθέσεις στην Ελβετία. Αντιθέτως ο λογαριασμός των 550 εκατομμυρίων συγκεντρώνει γύρω του σενάρια και θεω-ρίες συνωμοσίας.

Ο Μπόμπολας καταγγέλλει τον διαχειριστή τουΈνα από τα ηχηρά ονόματα τα οποία περιέχονται στη Λίστα είναι σίγουρα αυτό της οικογένειας Μπόμπολα. Η οικογένεια, πέρα από τους εταιρικούς αλλά και προσωπικούς λογαριασμούς, έχει επενδύσει και σε αμοιβαία κεφά-λαια διαφόρων εταιριών. Μία από αυτές είναι και η εταιρία CMA του Σάμπυ Μιωνή. Ο Φώτης Μπόμπολας, μέτοχος

της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ και του Mega, επενδύει στην CMA TECHNOLOGY VENTURE αρκετά εκατομμύρια δολάρια, που σύμφωνα με πληροφορίες αφορού-σαν σε μια επένδυση στο Ισραήλ.Την Κυριακή 9 Δεκεμβρίου, η εφημε-ρίδα ΕΘΝΟΣ είχε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ με τίτλο «Η ζωή­μυστήριο του Σάμπυ Μιωνή. Από το Κολέγιο Αθηνών στη Λίστα Λαγκάρντ μέσω Τελ Αβίβ». Στο ρεπορτάζ η εφημερίδα αφιερώνει τρεις σελίδες για να περιγράψει τη ζωή του εβραίου επιχειρηματία, αφήνοντας διάφορα υπονοούμενα για τον «κυνι-σμό» του αλλά και δημόσιες δηλώσεις που «συκοφαντούν την Ελλάδα». Η συκοφαντία της Ελλάδας, σύμφωνα με την εφημερίδα, έγκειται σε άρθρα στα οποία ο Μιωνής αναφέρεται στην εκτε-ταμένη διαφθορά που υπάρχει στη χώρα. «Δεν μπορείς να πάρεις άδεια οικοδο-μής στην Ελλάδα αν δεν λαδώσεις την Πολεοδομία», γράφει ο Μιωνής στο άρθρο του, πράγμα που λένε άλλωστε και πολλοί Έλληνες. Για την εφημε-ρίδα όμως είναι συκοφαντία από τον «μυστήριο» Μιωνή. Ακόμα και αν υποθέσει κάποιος πως αυτή είναι μια αξιολογική κρίση της εφημερίδας, το ρεπορτάζ είναι αρκετά και μάλλον ύποπτα ελλιπές. Δεν αναφέ-ρει πουθενά πως βασικός διαχειριστής του Μιωνή ήταν η ίδια η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ και το εκδοτικό συγκρότημα της οικογένειας Μπόμπολα, όπως και πολλά μέλη των διοικητικών συμβου-λίων των επιχειρήσεων της οικογένειας.

Όταν δημοσιοποιήσαμε τη Λίστα Λαγκάρντ διευκρινίσαμε δύο πράγματα που θεωρή-σαμε απαραίτητα. Το πρώτο ήταν πως όσοι περιέχονταν στη Λίστα δεν είναι απαραί-τητα παράνομοι, αλλά πρέπει σίγουρα να ελεγχθούν. Το δεύτερο πως δεν έχουν ιδιαί-τερη σημασία τα ποσά στους λογαριασμούς. Κάποιος που εμφανιζόταν με μόλις 100.000 δολάρια σε καταθέσεις, θα μπορούσε να έχει διακινήσει εκατοντάδες εκατομμύρια λίγο πριν. Από την άλλη, κάποιος με μεγάλες καταθέσεις θα μπορούσε να είναι απολύ-τως δικαιο λογημένος εξαιτίας της δουλειάς του. Έτσι το μόνο ουσιαστικό θέμα ήταν να ελεγχθεί η Λίστα. Του Κώστα Βαξεβάνη

Page 33: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 33

Ο μυστήριος λοιπόν Σάμπυ Μιωνής είναι ένας συνεργάτης των επιχειρήσεων και της οικογένειας Μπόμπολα, η οποία προφανώς και δεν κάνει δημοσίευμα για τη δικιά της συμμετοχή στη Λίστα Λαγκάρντ και τις δικές της καταθέσεις στην HSBC.Την ίδια μέρα η εφημερίδα «Δημοκρατία» του Γιάννη Φιλιππάκη δημοσιεύει ένα αντίστοιχο ρεπορτάζ με τη ζωή του επιχει-ρηματία, η οποία και πάλι χαρακτηρίζεται μυστήρια. Περιγράφεται πώς κινείται μεταξύ Αθήνας και Τελ Αβίβ με το προ-σωπικό του αεροπλάνο, πώς δείχνει την προτίμησή του στη δεύτερη πατρίδα του, το Ισραήλ, εκφράζοντας μάλιστα ακραίες σιωνιστικές αντιλήψεις. Ένα από τα 2.059 ονόματα της λίστας ξεσκονίζεται χωρίς να είναι ούτε το πιο επώνυμο ούτε απαραί-τητα το πιο ύποπτο στη Λίστα, αφού είναι γνωστό τα τελευταία χρόνια πως ανήκει στις πιο ψηλές θέσεις των επενδυτών στον κόσμο. Και στα δύο ρεπορτάζ διαφεύγει πως συνεργάτες του Μιωνή υπήρξαν οι πιο γνωστοί επιχειρηματίες στη χώρα και χρησιμοποίησαν τις εταιρίες του για να επενδύσουν.Τα δύο ρεπορτάζ φαίνεται να έχουν ως κοινή λογική τις δηλώσεις Βενιζέλου πως δεν ξέρει ποιος είναι στη Λίστα, αλλά οι πρώτοι είναι Εβραίοι. Ίσως όμως το κοινό στοιχείο είναι και άλλο: Ο Μάκης Βορίδης.

Όταν ο Σάμπυ γνώρισε τον ΜάκηΗ εφημερίδα ΕΘΝΟΣ έχει εκτεταμένο ρεπορτάζ για την κόντρα Σάμπυ Μιωνή

και Μάκη Βορίδη. Υπήρξαν και οι δυο τους μαθητές στο Κολέγιο Αθηνών. Ο Σάμπυ Μιωνής έχει επανειλημμένα μιλή-σει για τα χρόνια εκείνα, παρουσιάζοντας τον Βορίδη ως το μέλος ακροδεξιάς οργά-νωσης που τρομοκρατούσε τον ίδιο και την οικογένειά του, φτάνοντας στο σημείο να απειλεί τηλεφωνικά την οικο-γένειά του. Όταν ο Βορίδης προσχώρησε στη ΝΔ και έγινε αργότερα υπουργός, ο Μιωνής αρθρογράφησε εναντίον του και χαρακτήρισε την ανάδειξή του στα αξιώματα της χώρας ως μαύρη στιγμή για τη Δημοκρατία. Ο Μιωνής θύμισε μάλιστα σε διεθνή μέσα ενημέρωσης πως ο Βορίδης ήταν συγκάτοικος του Μιχαλολιάκου στη χουντική ΕΠΕΝ, που πήρε το χρίσμα από τον ίδιο τον δικτά-τορα Παπαδόπουλο και θεωρούσε ως έκφραση της πολιτικής τις επιδρομές με το τσεκούρι στα Εξάρχεια.Πολλοί θεωρούν πως ο Μιωνής κατέβαλε προσπάθειες για να μην ξαναϋπουρ-γοποιηθεί ο Βορίδης, αφήνοντας να εννοηθεί πως μια τέτοια κίνηση θα έφερνε την εβραϊκή κοινότητα της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης απένα-ντι στον ίδιο τον Σαμαρά.Οι σχέσεις του Μάκη Βορίδη με τις δύο εφημερίδες που φιλοξένησαν τα ρεπορ-τάζ για τη «μυστηριώδη ζωή του Μιωνή» είναι κάτι παραπάνω από καλές. Ο Γιάννης Φιλιππάκης υπήρξε συμμαθητής του Βορίδη στο Κολέγιο καθώς και μέλος της οργάνωσης «Ελεύθεροι Μαχητές» του Βορίδη, ενώ παραμένει φίλος.

Οι σχέσεις του Βορίδη με το συγκρότημα Μπόμπολα δεν διέπονται από φιλία, αλλά ο πρώην υπουργός της κυβέρνησης Παπαδήμου ικανοποίησε τα αιτήματα του ομίλου Μπόμπολα, δίνοντας στις κατασκευαστικές του εταιρίες δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Η κατασκευάστρια εταιρία του Μπόμπολα είχε αναλάβει τη διάνοιξη σήραγγας του ΟΣΕ στο όρος Καλλίδρομο. Το πόρισμα των επιθεωρη-τών για το έργο είχε ως συμπέρασμα πως η κατασκευαστική εταιρία πληρώθηκε έργα τα οποία δεν είχε κάνει. Όταν ο Βορίδης ανέλαβε υπουργός Μεταφορών, αντί για έλεγχο έδωσε εντολή να δοθούν ακόμη 40 εκατομμύρια στην εται-ρία. Ρύθμισε επίσης νομικά με τον ν. 4070/2012 όλα τα αιτήματα των εταιριών εκμετάλλευσης των διοδίων, δηλαδή των εταιριών του Μπόμπολα. Το έκανε

Page 34: Hot Doc 17

34 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

τρεις μέρες πριν από τις εκλογές. Ακόμη κι αν υποθέσουμε πως τα εκδοτικά συγκροτήματα στην Ελλάδα είναι ανε-πηρέαστα από συμφέροντα, οι εκδότες τους έχουν κάθε δικαίωμα να συμπαθούν τον Μάκη Βορίδη.

Μαδώντας τη ΜαργαρίταΔύο ακόμη εκδοτικά συγκροτήματα «έπαιξαν» με τα 550 εκατομμύρια της λίστας εμπλέκοντας τη Μαργαρίτα Παπανδρέου. Χρησιμοποίησαν μάλιστα την λέξη «εμπλέκεται» και την συνέ-δεσαν με τον λογαριασμό της Μαρίας Παντελή. Η «εμπλοκή» της Παπανδρέου δεν ήταν παρά η αναφορά της σε επί-πεδο κουτσομπολιού σε μια σύσκεψη στο ΣΔΟΕ, αλλά οι εφημερίδες επέμε-ναν πως εμπλέκεται. Την ώρα που το έκαναν γνώριζαν ακριβώς τι ανέφεραν οι καταθέσεις των στελεχών του ΣΔΟΕ στον εισαγγελέα Πεπόνη, αλλά άφησαν να υπονοείται σχέση με τον λογαριασμό.Στις 2 Οκτωβρίου, σε μία σύσκεψη στελεχών του ΣΔΟΕ, το στέλεχος του Σώματος Νίκος Λέκκας εξέφρασε στον γενικό γραμματέα Στασινόπουλο το παράπονό του γιατί ο κόσμος αποδί-δει ευθύνες στο ΣΔΟΕ για τη Λίστα. Μετέφερε στη σύσκεψη την αγανάκτηση

του κόσμου, ο οποίος τους αποδίδει προ-σπάθειες συγκάλυψης, πιστεύοντας μάλιστα πως στη Λίστα υπάρχουν πολι-τικά πρόσωπα. «Κυκλοφορούν διάφορα», είπε χαρακτηριστικά, «πως υπάρχει και μία Μ.Π. στη Λίστα που είναι η Μαργαρίτα Παπανδρέου».Την επόμενη ημέρα ο Στασινόπουλος, καταθέτοντας στον Πεπόνη, μετέφερε τη συνομιλία στη σύσκεψη λέγοντας: «Ζήτησα προφορικά από τους διευ-θυντές του ΣΔΟΕ, κ. Λέκκα και κ. Παναγιωτόπουλο, τις πρώτες μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου και λόγω του σχετικού θορύβου να μου πουν αν γνωρίζουν κάτι για τη Λίστα αυτή. Αυτοί με διαβεβαίωσαν ότι δεν γνωρίζουν. Έπειτα από μερικές ημέ-ρες, όταν έγινε σύσκεψη με όλους τους διευθυντές και αναπληρωτές, επανέ-φερα το θέμα και όλοι μου απάντησαν ότι δεν γνωρίζουν.Κατά τη χτεσινή σύσκεψη όμως, που πάλι ρώτησα τους κυρίους διευθυντές αν γνωρίζουν κάτι, ο κ. Λέκκας, προϊ­στάμενος της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Συντονισμού Ελέγχων της Κεντρικής Υπηρεσίας, στη συζήτηση που κάναμε μας είπε, παρουσία όλων των διευθυ-ντών, ότι ακούγεται πως υπάρχει όνομα

γυναίκας στη Λίστα με 500 εκατομ-μύρια. Εγώ, κάνοντας τον αφελή, του είπα: "Δεν λες το όνομα, να μας φύγει η περιέργεια;" Τότε ο κ. Λέκκας ανέ-φερε το όνομα της κυρίας Μαργαρίτας Παπανδρέου. Άλλο τίποτε δεν έχω να προσθέσω».Δέκα μέρες μετά το στέλεχος του ΣΔΟΕ Βαγγέλης Καραμάνος ρωτήθηκε από τον εισαγγελέα Πεπόνη αν ειπώθηκαν όσα ανέφερε ο γενικός γραμματέας στη σύσκεψη και επιβεβαίωσε πως υπήρχε ανησυχία στο ΣΔΟΕ για τις κατηγορίες που απέδιδε η κοινή γνώμη για τη Λίστα, τις οποίες εξέφρασε με τον τρόπο αυτό ο Νίκος Λέκκας στη σύσκεψη. Ο ίδιος ο Λέκκας διέψευσε πως υπήρξε οποιαδή-ποτε υπηρεσιακή επίσημη αναφορά στο όνομα της Μαργαρίτας Παπανδρέου ή στοιχεία από έρευνα.Οι εφημερίδες ωστόσο εμφάνισαν ρεπορ-τάζ που μιλούσαν για εμπλοκή της Παπανδρέου, προκαλώντας τις διαψεύ-σεις τόσο της οικογένειας Παπανδρέου όσο και του ίδιου του Σάμπυ Μιωνή για σχέση της με τους λογαριασμούς της εταιρίας του στη Λίστα.

Οι δράκοι θέλουν να φάνε την αλήθειαΣτα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, εκεί απ' όπου προκλητικά απουσία-ζαν τα ρεπορτάζ για τη Λίστα Λαγκάρντ και τις προσπάθειες συγκάλυψης από δύο υπουργούς και τρεις κυβερνήσεις, εμφανίζονται και πάλι σενάρια. Το νέο έργο είναι το «ποιος είναι πίσω από τη Λίστα». Σαν να μην είναι αρκετοί όσοι είναι μπροστά ή αρκετά τα στοιχεία για να ερευνηθούν. Πολιτικά και επιχειρη-ματικά συμφέροντα ξεκαθαρίζουν τους λογαριασμούς τους, αλλά δεν αγγίζουν την αλήθεια. Αντιθέτως δημιουργούν αρκετούς δράκους για να την φάνε και να την καταπιούν. Αρκετά σενάρια για να δημιουργήσουν σύγχυση. Όπως ακριβώς στις θεωρίες συνωμοσίας, κάποιος φταίει γενικώς και αορίστως και είναι πολύ παραμυθένιος για να φταίει. Κάποιος εξωγήινος, Ελοχίμ ή Νεφελίμ. Αλλά δεν φταίει ποτέ αυτός που πραγματικά φταίει και είναι μπροστά μας. Ακόμη κι αν τον γράφει η λίστα.

Page 35: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 35

Γ νώρισα τον Σάμπυ Μιωνή τον χειμώνα του 1999 σε μια εκδή-λωση στον Βόλο. Η γνωριμία

μας ήταν μάλλον επεισοδιακή. Ήμουν ομιλητής σε μια εκδήλωση που αφο-ρούσε τις σχέσεις Παλαιστίνης και Ισραήλ. Από τη μεριά μου τοποθετή-θηκα πως το Παλαιστινιακό είναι ένα πρόβλημα κατοχής και αυτό γεννά όλα τα δεινά. Ο Σάμπυ ήταν στο ακρο-ατήριο, σηκώθηκε και τοποθετήθηκε

υπερασπίζοντας τους Ισραηλινούς. Η τοποθέτησή του ήταν εντυπωσιακά κόσμια κι εγώ αγνοούσα πως ο νεαρός που προσπαθούσε να με πείσει ήταν ένας από τους πιο ανερχόμενους και πλούσιους στο ευρωπαϊκό οικονομικό στερέωμα. Η συζήτησή μας συνεχί-στηκε έντονα και μετά την εκδήλωση. Δεν είχα ξανακούσει Εβραίο να μιλάει τόσο συγκαταβατικά για το Παλαιστινιακό. Αυτό όμως που με

εντυπωσίασε ήταν πως ο Σάμπυ μόλις είχε περάσει μια μεγάλη περιπέτεια υγείας. Είχε ισορροπή-σει μεταξύ ζωής και θανάτου και έκλεινε προς τη ζωή με το βάρος, όπως πίστευε, μιας άλλης φιλοσο-φίας. «Θα σταματήσω να δουλεύω τόσο και να κυνηγάω λεφτά, είναι χίμαιρα αυτό το πράγμα και νομίζω πως τώρα καταλαβαίνω τι σημαίνει η ζωή».

ςάΜπΥ ΜΙωνΗς

Ο άνθρωπΟς

ΤΗς ΛΙςΤάςεκατ. $

πΙςωάπΟ Τά

Του Κώστα Βαξεβάνη

Page 36: Hot Doc 17

36 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Offshore

Μ ε τον Σάμπυ βρεθήκαμε πολλές φορές ακόμη και δεν πίστεψα ποτέ πως είναι ένας κροίσος. Ήταν ένας

άνθρωπος με τον οποίο συμφωνούσαμε σε πολλά, αλλά διαφωνούσαμε σε δύο βασικά: Στο Παλαιστινιακό και στον ρόλο του χρήματος. Ήταν ένας άνθρωπος των αγορών, πίστευε σε αυτές, κι εγώ ήμουν ακριβώς απέναντι. Ο Σάμπυ πούλησε την εταιρία του, CMA, στην EFG του Λάτση. Στο συμβόλαιο έβαλε όρο να μην απο-λυθεί κανένας για 5 χρόνια, ούτε να του γίνει μείωση μισθού. Απαίτησε ακόμη να μην υπάρχει κώδικας ντυσίματος στην εταιρία. Μπορούσε ο οποιοσδήποτε από τους εργαζόμενους να πάει ακόμη και με βερμούδα. Έφυγε από την Ελλάδα και μετακόμισε στο Ισραήλ από την Ελβετία. Θεωρούσε πως το νόημα της ζωής του ήταν να βοηθήσει μια χώρα, τη χώρα των προγόνων του, που αντιμετώπιζε απει-λές. Έγινε δωρητής σε ιδρύματα, έκανε φιλανθρωπίες, νοσοκομεία, και έδινε λεφτά όταν πίστευε πως αυτό που κάνει είναι σημαντικό, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο Ισραήλ.Το 2008, τον συνάντησα στο Ισραήλ, κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα. Μου ανακοίνωσε πως ήταν εκπρόσω-πος του ισραηλινού στρατού για τους

δημοσιογράφους και φυσικά δεν μπο-ρούσα να το πιστέψω. Το 2010, τον είδα στην τηλεόραση να υπερασπίζεται την επίθεση των Ισραηλινών στα πλοία που πήγαιναν στη Γάζα. Τον πήρα τηλέφωνο, βριστήκαμε, του είπα «είσαι σιωνιστής» και μου απάντησε «ναι, είμαι, αλλά όχι όπως το εννοείς. Η πατρίδα μου είναι η Ελλάδα, αλλά είναι και το Ισραήλ. Θα υπερασπιστώ και τις δύο πατρίδες μου αν κρίνω ότι κινδυνεύουν».Το 2012, έμελε το όνομα του Σάμπυ να είναι το πρώτο που είδα όταν πήρα την Λίστα Λαγκάρντ στα χέρια μου. Τον πήρα τηλέφωνο και του είπα «είσαι στη Λίστα Λαγκάρντ». «Φυσικά και είμαι», μου απάντησε. «Σάμπυ αυτή τη φορά σε παίρνω για να απαντήσεις επίσημα. Είσαι αντικείμενο της έρευνάς μου». Ο Σάμπυ απάντησε πως τα χρήματα που διαχειριζόταν ήταν νόμιμα. Ήταν ο πρώ-τος που απάντησε χωρίς περιστροφές για τη Λίστα. Σε αυτό το τεύχος δέχτηκε να δώσει συνέντευξη ως «ο άνθρωπος πίσω από τα 550 εκατομμύρια».

Είσαι ο άνθρωπος «550 εκατομμύρια» της λίστας Λαγκάρντ.«Τα 550 εκατομμύρια δεν είναι δικά μου. Είναι αμοιβαίο κεφάλαιο. Να

Ο Σάμπυ Μιωνής, εβραϊκής καταγωγής, γεννήθηκε στην Αθήνα. Χαρακτηρίζεται ως ένας από τους 50 ισχυρότερους επενδυτές των τελευταίων ετών παγκοσμίως. Η ανέλιξή του στον χώρο των επιχειρήσεων και των επενδυτικών κεφαλαίων υπήρξε ραγδαία. Το 1988, μετακόμισε στις ΗΠΑ για να σπουδάσει Οικονομικά με υποτροφία και, το 1992, ξεκίνησε να εργάζεται σε μία από τις μεγάλες αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες στη Βοστώνη. Το 1997, ίδρυσε την εταιρία διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων CMA, με γραφεία σε Γενεύη, Νέα Υόρκη και Βερμούδες. Λίγα χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2006, η εταιρία του εξαγοράστηκε από τον όμιλο Λάτση και συγκεκριμένα την εισηγμένη ελβετική τράπεζα EFG International, καθώς θεωρήθηκε ως μία από τις πλέον επιτυχημένες εταιρίες στον τομέα της. Μετά την πώληση της εταιρίας του, το ίδιο έτος, ο Σάμπυ Μιωνής μετακόμισε από τη Γενεύη στο Τελ Αβίβ, όπου και ίδρυσε το φιλανθρωπικό ίδρυμα Israeli Center for Better Childhood. Εν συνεχεία δώρισε ένα θεραπευτικό κέντρο για παιδιά με καρκίνο στο Τελ Αβίβ, όπου έθεσε ως όρο παιδιά από την Ελλάδα να μπορούν να νοσηλεύονται με ιδιαίτερα μειωμένο κόστος. Μέσω του ιδρύματός του προσφέρει υποτροφίες στην Ελλάδα και έχει βραβευτεί για την προσφορά του από την Ελληνική Εταιρία Σπαστικών.

Page 37: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 37

εξηγήσουμε πρώτα πώς λειτουργεί ένα αμοιβαίο κεφάλαιο στο εξωτερικό. Ένα αμοιβαίο κεφάλαιο στο εξωτερικό έχει πολλές ομοιότητες αλλά και διαφορές μ' ένα αμοιβαίο κεφάλαιο στην Ελλάδα. Η ομοιότητα είναι ότι πρόκειται για ένα όχημα συλλογικών επενδύσεων, στο οποίο μπορούν να επενδύουν θεσμικοί επενδυτές αλλά και ιδιώτες επενδυτές. Και αυτό το όχημα επενδύει σε διάφορα χρηματοοικονομικά προϊόντα, μπο-ρεί να είναι μετοχές… μπορεί να είναι ομόλογα… οτιδήποτε. Μπορεί να είναι μέχρι και ακίνητα κτλ., εμείς ασχολού-μασταν μόνο με χρηματοοικονομικά. Η διαφορά είναι πως στο εξωτερικό τα αμοιβαία κεφάλαια ελέγχονταν πολύ περισσότερο από διάφορες εποπτικές αρχές, οπότε δεν εμπλέκεται μόνο ο δημιουργός του αμοιβαίου κεφαλαίου. Δηλαδή αυτό σημαίνει πως εμείς δεν μπορούσαμε να φτιάξουμε ένα αμοιβαίο κεφάλαιο και να πάμε να το πουλήσουμε στον Κώστα, στον Γιάννη κ.ά., και να παίρνει χρήματα. Για να φτιαχτεί ένα αμοιβαίο κεφάλαιο χρειάζεται ένα ανε-ξάρτητο όργανο, το οποίο ονομάζεται administrator και η δουλειά του είναι να εκδίδει τα μερίδια του αμοιβαίου κεφαλαίου στους μεριδιούχους και να κάνει τις εξαγορές αυτές των μεριδίων

προς τους μεριδιούχους. Επίσης η δουλειά του είναι –και είναι πολύ σημα-ντικό αυτό– να ακολουθεί αυτό που λέμε «kyc» και σημαίνει «know your client». Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο administrator, που είναι ανεξάρτητο όργανο, δεν έχει δηλαδή καμία σχέση με την εταιρία, είναι υποχρεωμένο από τους τοπικούς νόμους, στην εκάστοτε χώρα στην οποία λειτουργούν –στη συγκε-κριμένη περίπτωση ο administrator ήταν μία εταιρία που λέγεται «custom house group», η οποία λειτουργεί στην Ιρλανδία, στο Δουβλίνο. Οπότε αυτοί ελέγχονται από τις αρχές της Ιρλανδίας και είναι υποχρεω μένοι να ελέγχουν πως τα χρήματα που έρχονται είναι καθαρά. Δηλαδή τα χρήματα που έρχονται δεν θα προέρχονται από αξιόποινες πράξεις, δεν θα είναι χρήματα πολιτικών.

Οι έλεγχοι που γίνονται δεν εξασφαλίζουν ότι τα χρήματα είναι «καθαρά» οπωσδήποτε. Απλώς μπορεί να δείξουν πως ο ελεγχόμενος έχει δικαιολογημένη επιφάνεια.«Σήμερα οι έλεγχοι είναι πολύ πιο εύκο-λοι, ζητάνε επάγγελμα, διεύθυνση, αντίγραφο λογαριασμού ηλεκτροδότησης για να επιβεβαιώσουν ότι το όνομα και η

διεύθυνση είναι αληθή. Βεβαίως σήμερα ακόμα και μέσω του ίντερνετ μπορείς να τα ελέγξεις όλα αυτά, τι δουλειά κάνει, ποιος είναι κτλ. Αλλά αυτό που γίνεται –επειδή όπως λες δεν είναι πάντα εύκολο– αυτό το οποίο στο 99% των περιπτώσεων γίνεται, είναι πως οι εγγραφές σ' αυτά τα αμοιβαία κεφάλαια γίνονται μέσω άλλων τραπεζικών ιδρυμάτων –δηλαδή οι πελάτες είναι τραπεζικά ιδρύματα, τα οποία ήδη έχουν ελέγξει τους πελά-τες τους μέσω του δικούς τους «KYC» συστήματος. Οπότε είναι πιο δύσκολο κάποιος να επενδύσει σ' ένα τέτοιο αμοι-βαίο κεφάλαιο αν τα χρήματα δεν είναι καθαρά. Η ερώτησή σου είναι αν είναι νόμιμα ή φορολογημένα στη πηγή τους. Γιατί αν κάποιος έχει μια συμμετοχή σ' ένα αμοιβαίο κεφάλαιο, αφού στείλει όλα τα απαραίτητα χαρτιά και υπογρά-ψει κάποιες γραπτές δηλώσεις στον administrator ότι είναι νόμιμα κτλ. και δεσμευτεί, ο administrator κάνει έναν έλεγχο. Αν βάλεις ένα όνομα στο ίντερνετ και βγουν 3.000 εταιρίες και είναι ένας μεγάλος επιχειρηματίας και έχει κάνει μία εγγραφή στο κεφάλαιο για 500.000, είναι αυταπόδεικτο ότι αυτός ο άνθρω-πος μπορεί να έχει αυτά τα χρήματα. Αν εμφανιστείς εσύ ο κ. Βαξεβάνης και κάνεις μια εγγραφή 100.000 ευρώ θα περάσει, αν εμφανιστείς σαν δημοσιο-γράφος και κάνεις εγγραφή για 100 εκατ. ευρώ δεν θα περάσει. Οι έλεγχοι γίνο-νται στο μέτρο του δυνατού. Δεν βάζουν private investigator να ελέγξει κάθε όνομα που κάνει εγγραφή. Αν κάποιος εμφανίζεται ως κύριος μέτοχος μίας εταιρίας που έχει αξία στο χρηματιστήριο 200 εκατ. ευρώ και κάνει μια εγγραφή των 500 χιλιάδων σ' ένα αμοιβαίο κεφά-λαιο, θεωρείται πως είναι νόμιμο».

Ο λογαριασμός των 550 εκατομμυρίων λοιπόν, και η Μαρία Παντελή.«Ο λογαριασμός των 550 εκατ. δεν είναι ο μοναδικός λογαριασμός που είχαμε με την HSBC. Γιατί δεν είχαμε ένα αμοιβαίο κεφάλαιο. Δεν υπάρχει λογαριασμός στο όνομα Παντελή Μαρία. Ο λογαριασμός είναι στο όνομα διαφόρων funds και η Παντελή Μαρία είναι σαν contact

Page 38: Hot Doc 17

38 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

person, αποκλείεται να είναι δικαιούχος του λογαριασμού. Είναι αμοιβαίο κεφά-λαιο, αποκλείεται να εμφανίζεται σαν δικαιούχος η Παντελή Μαρία».

Συμμετέχουν στα αμοιβαία κεφάλαια ισχυρά ονόματα της αγοράς. Τους ανήκει δηλαδή μέρος των 550 εκατομμυρίων. Υπάρχει και το όνομα Μπόμπολας. Για την ακρίβεια μελών της οικογένειας.«Για τη συγκεκριμένη περίπτωση που ανέφερες, δεν ξέρω τι έχεις μπροστά σου, αν τα είχα θα σ' τα εξηγούσα καλύ-τερα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν η εταιρία Pigasos Interactive, η οποία ήταν εισηγμένη στο χρηματιστή-ριο, ήταν επενδυτής σ' ένα αμοιβαίο κεφάλαιο το οποίο επένδυε σε εταιρίες τεχνολογίας. Μόνο έτσι μπορεί να σχε-τίζονται αυτά που μου λες. Ήταν μία εταιρία εισηγμένη, που ήταν ο μεριδιού-χος. Ο μεριδιούχος ήταν η εταιρία, άλλο αν οι εκπρόσωποι ήταν φυσικά πρόσωπα. Είναι πάρα πολύ πιθανό να υπογράφουν όλοι αυτοί που μου λες. Αν πάει κάποιος και κοιτάξει τα financial statements της Pigasos Interactive, φαντάζομαι εκεί που λέει επενδύσεις θα βρει αυτή την επένδυση».

Πρακτικά νομίζω δεν μπορείς να εγγυηθείς πως όσοι συμμετέχουν, συμμετέ-χουν με «καθαρό» χρήμα.«Το fund έχει τον administrator που σιγουρεύει ότι τα χρήματα είναι καθαρά. Έχει τον θεματοφύλακα. Κάθε αμοι-βαίο κεφάλαιο είναι υποχρεωμένο να έχει θεματοφύλακα μία τράπεζα για να προστατεύονται τα χρήματα. Στη συγκε-κριμένη περίπτωση ήταν η HSBS στη Γενεύη. Αυτό συμβαίνει σε κάθε αμοι-βαίο κεφάλαιο. Αυτό γίνεται για πολλούς λόγους: Γιατί πρέπει να προστατευτεί ο επενδυτής, και προστατεύεται βάζοντας κάποια layers στον επενδυτή, και βάζο-ντας κάποια layers ότι δεν επενδύονται μαύρα χρήματα. Η εταιρία διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων είναι η εταιρία που διαχειρίζεται τα χρήματα. Δεν έχει δικαί-ωμα να εγκρίνει κάποιον επενδυτή, ούτε

να απορρίψει κάποιον επενδυτή. Ούτε να στείλει χρήματα, ούτε να κάνει εξαγορές, ούτε να κάνει εγγραφές. Εγγραφές κάνει ο administrator στην Ιρλανδία. Το ότι γίνονται όλα σωστά τα ελέγχει ο ορκωτός λογιστής, και τα χρήματα είναι αποθη-κευμένα στον θεματοφύλακα. Η δουλειά μας εμάς είναι να διαχειριζόμαστε αυτά τα κεφάλαια, δεν μπορούμε να τα ακου-μπήσουμε. Δεν μπορεί να με πάρει ο Κώστας και να μου πει από την επένδυση που έχω βγάλε 10.000 ευρώ, δεν έχουμε κάποια επαφή μ' αυτά τα χρήματα, αυτή τη δουλειά πρέπει να την κάνει μέσω της τράπεζάς του. Ο ελεγκτικός ρόλος είναι του administrator, του custodian και του ορκωτού λογιστή. Υπάρχουν πολλά layers. Στη συγκεκριμένη περί-πτωση επειδή εμείς διαχειριζόμασταν χρήματα αμοιβαίων κεφαλαίων, θεσμι-κών επενδυτών και δη όχι Ελλήνων. Ο μεγαλύτερος πελάτης μας ήταν Banco Espirito Santo Πορτογαλιας, και είχαμε την Generali Insurance Ιταλίας, ήταν τέτοιου είδους οι πελάτες μας. Αυτοί για να επενδύσουν πρέπει το αμοιβαίο κεφάλαιο να είναι triple A. Γι' αυτό και ήταν εισηγμένο στο χρηματιστήριο της Ιρλανδίας, για να έχει τη σοβαρότητα και τη βαρύτητα που χρειάζεται για να επεν-δύσουν αυτοί οι θεσμικοί επενδυτές σ' αυτό το αμοιβαίο κεφάλαιο».

Η Μαργαρίτα και ο πορτοκαλί ελέφανταςΣτα δημοσιεύματα δεν υπάρχουν αναφορές στην εταιρία, αλλά σε δύο γυναίκες μυστήριο. Την Παντελή και τη Μαργαρίτα Παπανδρέου.«Η CMA δεν υφίσταται πλέον, γιατί έχει αφομοιωθεί πλήρως από την τρά-πεζα EFG Ιnternational. Εξαγοράστηκε τον Φεβρουάριο του '06 και μέσα στο πέρασμα των ετών ενσωματώθηκε πλήρως. Η Μαρία παντελή ήταν back office. Η κοπέλα έκανε τη δουλειά της. Η Μαργαρίτα Παπανδρέου είναι σαν να μου λες ο πορτοκαλί ελέφαντας. Δεν

είναι άξιο σχολιασμού, είναι πάρα πολύ τρελό. Αυτά είναι τρελά πράγματα, δεν τα καταλαβαίνω. Επέμεναν να με πεί-σουν ότι γράφτηκε αυτό το πράγμα».

Και ο Παπασταύρου, ο σύμβουλος του Σαμαρά;«Ο Παπασταύρου διαχειρίστηκε ως δικη-γόρος μου δικά μου χρήματα, όχι δικά του. Μεταφέρθηκαν τα χρήματα αυτά στον εταιρικό μου λογαριασμό, πολύ πριν από τη λήξη της συνεργασίας μας. Υπάρχουν και τα καταθετήρια. Μπορώ να τα στείλω».

Ποια είναι η άποψή σου για την υπόθεση «λιστα Λαγκάρντ»;«Η Λίστα Λαγκάρντ… Δεν μου κάνει εντύπωση, μπορώ να φανταστώ πως υπάρχουν έλληνες καταθέτες και άλλοι ευρωπαίοι καταθέτες σ’ ελβετικές τρά-πεζες. Ότι είχε κλαπεί αυτή η Λίστα ήταν γνωστό, το ξέραμε πολλά χρόνια,

Page 39: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 39

από το 2006­07, και είχε γίνει μεγάλο θέμα στην Ελβετία. Όσον αφορά όλα όσα έγιναν, έχει να κάνει με πολιτικά παιχνίδια και δεν μπλέκομαι με τα πολι-τικά γιατί δεν είμαι πολιτικός και δεν μένω στην Ελλάδα από το 1988. Θεωρώ ότι προφανέστατα όλο αυτό το πράγμα κάποιος δεν το χειρίστηκε καλά, αλλά δεν είμαι εγώ υπεύθυνος να κρίνω και να το καταδικάσω. Θεωρώ πως σε άλλες τράπεζες υπάρχουν πολλαπλάσια αυτού του αριθμού ονόματα από αυτά που βγή-καν στο φως. Φαντάζομαι πως κάποια είναι φορολογημένα και κάποια δεν είναι. Πρέπει κάποιος να τα ψάξει ένα ένα, δεν μπορεί να τα βάλει στο ίδιο καλάθι. Δεν είναι δικό μου θέμα αυτό, αλλά πιστεύω πως στην Ελλάδα πρέπει να καταλάβουμε πως μία χώρα είναι ένας συνεταιρισμός, και αν αρχίσουμε όλοι να κλέβουμε από τον συνεταιρισμό, αυτός θα καταστραφεί. Θεωρώ πως αυτό έγινε. Αν όλοι κλέβουν τη χώρα τους, αυτή θα

χρεοκοπήσει. Το πρωταρχικό είναι να καταλάβουμε αυτό το πράγμα».

Ανήκεις στην ομάδα των ανθρώ-πων που ήταν οι μόνοι που θυμόταν ο Βενιζέλος ότι ανή-κουν στη Λίστα. Οι Εβραίοι.«Όταν άκουσα αυτό το πράγμα εξερ-ράγην, γιατί θεώρησα πως αυτό το σχόλιο ήταν απαράδεκτο σε κάθε επί-πεδο. Δηλαδή θεωρώ πως στοχοποιεί μια ομάδα ανθρώπων, θεωρώ πως είναι ρατσιστικό σχόλιο. Είναι απαράδεκτο σχόλιο και δεν καταλαβαίνω πώς ένας φαινομενικά έξυπνος άνθρωπος όπως ο Βενιζέλος έκανε ένα τέτοιο σχόλιο. Το θεωρώ απαράδεκτο».

Ο Βενιζέλος δεν έδωσε τη Λίστα ούτε στη δημοσιότητα ούτε για να ερευνηθεί. Εμείς τη δημοσιοποιήσαμε. Ποια είναι η άποψή σου;«Θεωρώ ότι, έτσι όπως το έκανες εσύ, το έκανες ηθικά, γιατί δεν κατηγόρησες κανέναν. Δημοσιοποίησες μια λίστα. Το πρόβλημα είναι πως αυτοί που ήρθαν μετά από σένα επιδόθηκαν σ' ένα κυνήγι φαντασμάτων. Έγραψε ο καθένας το μακρύ του και το κοντό του. Θεωρώ πως πολλοί προσπάθησαν να παραποιήσουν και να εκμεταλλευτούν τη δημοσιο-γραφική σου επιτυχία. Εγώ δεν είχα να φοβηθώ κάτι απ' αυτό. Τα πολιτικά παιχνίδια που παίζονται στην Ελλάδα θεωρώ πως είναι γελοία στην κατάσταση που βρίσκεται η χώρα. Θεωρώ πως αν

αυτό δεν είναι έλλειψη πατριωτισμού, τότε τι είναι…»

Βρίσκεσαι στην επικαιρότητα, μοναδικός ίσως από τη Λίστα, και μάλιστα με τον προσδιορι-σμό ότι είσαι Εβραίος και «μυστηριώδης».«Από ό,τι φαίνεται ο αντισημιτισμός πουλάει καλά. Εγώ ποτέ δεν έκρυψα ότι είμαι πολύ περήφανος που είμαι Έλληνας, Εβραίος και Ισραηλινός. Οι πολιτισμοί μέσα στους οποίους μεγά-λωσα μου έδωσαν πολλά πράγματα. Ότι κάποιοι χρησιμοποιούν τη θρησκεία και τη διπλή μου υπηκοότητα για εντυ-πωσιασμό με θλίβει, γιατί βλέπω πόσο ουσιαστικά ο αντισημιτισμός ακόμα υπάρχει. Βεβαίως πιστεύω ότι ο φασι-σμός στην Ελλάδα τελικά δεν θα περάσει, θα επιβιώσει η Ελλάδα, θα μεγαλουρ-γήσει πάλι, και πως όλα όσα βλέπουμε είναι οι τελευταίες προσπάθειες ενός διεφθαρμένου κατεστημένου να κρατή-σει τη δύναμη. Αυτό που δεν κατάφερε να καταλάβει τόσα χρόνια είναι ότι όταν καταστρέφεις μία χώρα βουλιάζεις και εσύ μαζί της. Αυτοί που κάνουν αυτά τα πράγματα έχουν άλλου είδους συμφέρο-ντα. Δεν θα πάψω να λέω την αλήθεια γιατί θα βγάλουν 5 δημοσιεύματα για μένα ή λένε για τους Εβραίους. Ο παπ-πούς μου δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς επειδή ήταν Εβραίος. Δεν θα κωλώσω εγώ επειδή 5 φασίστες του κατεστημέ-νου που καταρρέει μου κάνουν επίθεση και γράφουν ένα σωρό ψέματα. Αυτά θα πρέπει να τα αποδείξουν ενώπιον της Δικαιοσύνης. Είμαι περήφανος που με χτυπάνε οι φασίστες και είμαι σίγου-ρος ότι ο παππούς μου, μου χαμογελάει από ψηλά».

Προεκλογικά εναντιώθηκες στην υπουργοποίηση Βορίδη. Έχεις γράψει σκληρά άρθρα γι' αυτόν.«Οκ, ήταν υπουργός, και το ότι είναι κάποιος υπουργός δεν σημαίνει πως δεν είναι και ακραίος. Θεωρώ ότι όταν ο Βορίδης έγινε υπουργός ήταν το πιο χαμηλό σημείο της πολιτικής ζωής».

«Στην Ελλάδα πρέπει να καταλάβουμε πως μία χώρα είναι ένας συνεταιρισμός και αν αρχίσουμε όλοι να κλέβουμε από τον συνεταιρισμό, αυτός θα καταστραφεί»

Page 40: Hot Doc 17

40 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

ΟΛΠ

τ α όσα αναφέρει στην έκθεσή του το πρώην στέλεχος του ΟΛΠ Νίκος Μουστάκης για εργολάβους, προμηθευτές,

πλασματικές αμοιβές και συνδιοίκηση με συνδικαλιστές χρίζουν άμεσης διερεύνη-σης από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές. Στον οργανισμό φέρεται να έχει στηθεί μια φάμπρικα καταπάτησης των νόμων και των αποφάσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, μέσω των λεγόμενων «σπο-ραδικών έργων» του ΟΛΠ. Πρόκειται για έργα τα οποία γίνονται στον ΟΛΠ, αναφορικά με διάφορες ανάγκες που προκύπτουν, με τη μέθοδο της ενεργής εργολαβίας. Πιο απλά, ο οργανισμός επιλέγει έναν εργολάβο ο οποίος και αναλαμβάνει όλες τις πιθανές ανάγκες

που μπορεί να προκύψουν. Στα έργα αυτά, σύμφωνα με καταγγελίες, παρα-τηρείται ένα όργιο υπερτιμολογήσεων, προς όφελος συγκεκριμένων εργολά-βων, ύψους εκατομμυρίων ευρώ. Με τον κ. Μουστάκη να εκτιμά στην έκθεσή του ότι με τον τρόπο αυτό έχουν υλοποιηθεί την τελευταία δεκαετία έργα αξίας άνω των 70 εκατ. ευρώ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το έργο «Σποραδικές Βελτιώσεις Λιμενικών Έργων», το οποίο ανατέθηκε στην εταιρία ΔΟΜΟΣΠΟΡΤ, συμφερόντων του γνωστού εργολάβου του Πειραιά Κλέαρχου Ρούτση. Ο τελευταίος εμφανίζεται εδώ και χρόνια να αναλαμ-βάνει έργα του οργανισμού σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα.

Η αρχική σύμβαση του έργου ανερχόταν σε 1.222.000 ευρώ. Ωστόσο στο έργο υπήρξε και συμπληρωματική έγκριση ύψους 615.000 ευρώ. Μάλιστα, σύμ-φωνα με καταγγελίες που έχει στη διάθεσή του το Hot Doc, από το έργο φέρεται να έχει ζημιωθεί ο οργανισμός λόγω παραποιημένων συντελεστών.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο Ιδιαίτερη εντύπωση όμως προκαλεί και ο τρόπος με τον οποίο καταστρατηγούνται οι αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η σχετική νομοθεσία προβλέπει ότι στα έργα δεν μπορούν να γίνουν αυξομειώ­σεις, από ομάδα εργασιών σε άλλη ομάδα, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20%, και σε περίπτωση νέων εργασιών δεν μπορούν καθόλου να αντικαταστήσουν εργασίες από τις ομάδες εργασιών, παρά μόνο από τα απρόβλεπτα ή συνάπτοντας νέα σύμβαση. Στις 25 Φεβρουαρίου 2012 το ΔΣ του ΟΛΠ συνεδρίαζε προκειμέ-νου να εγκρίνει συγκεκριμένο έργο, το οποίο είχαν αναλάβει υπό τη μορφή κοι-νοπραξίας οι εταιρίες ΔΟΜΟΣΠΟΡΤ ΑΕ και ΕΛΕΡΓΟ ΑΕ. Το έργο ξεκίνησε αρχικά με σύμβαση 2.360.000 ευρώ. Όταν στάλθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο για να εγκριθεί συμπληρωματική σύμ-βαση ύψους 747.000 ευρώ, το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε «ότι δεν είναι νόμιμη η σύναψη της επίμαχης συμπληρωματι-κής σύμβασης», γιατί εκτός των άλλων

Υπερβάσεις των αρχικών προϋπολογισμών σε διάφορα έργα ύψους εκα-τομμυρίων ευρώ, συστηματική καταστρατήγηση των όσων προβλέπει η νομοθεσία και το Ελεγκτικό Συνέδριο, είναι μόνο μερικά από όσα συμ-βαίνουν στον Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ), για τα οποία έχει ενημερωθεί τόσο η Δικαιοσύνη όσο και το πρωθυπουργικό γραφείο. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με καταγγελίες, στον οργανισμό παρελαύνουν στρα-τιές συμβούλων έναντι αδράς αμοιβής, ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο ΟΛΠ είναι μία από τις ελάχιστες ΔΕΚΟ που δεν δημοσιεύουν τις απο-φάσεις τους στο Διαύγεια.

ΕΚΑτΟΜΜύριΑ Εύρώ στΑ ΛΑσΠΟΝΕρΑ τΟύ ΛιΜΑΝιΟύ

Του Βαγγέλη Τριάντη

Page 41: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 41

παραβιάζονταν τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία. Κι ενώ ο ΟΛΠ στην απόφασή του αναφέ-ρει ότι θα συμμορφωθεί με την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο αμέσως επόμενο θέμα συζητήθηκε και η τύχη ενός άλλου έργου, με τίτλο «Σποραδικές Οικοδομικές Εργασίες σε Διάφορες περιοχές του ΟΛΠ». Το έργο παραβί-αζε, σύμφωνα με καταγγελίες στο Hot Doc, στα ίδια σημεία τον νόμο, εγκρί-θηκε όμως κανονικά από τον ΟΛΠ. Και αυτό διότι το συγκεκριμένο έργο δεν χρειαζόταν να περάσει από το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς η δαπάνη του δεν ξεπερνά το 1 εκατ. ευρώ, που ορίζει η νομοθεσία.Τεράστια ευθύνη φέρει επίσης και το Τεχνικό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, με τη συμμετοχή του νομικού συμβούλου του ΟΛΠ, οι γνωμοδοτήσεις του οποίου χρί-ζουν άμεσης διερεύνησης.

Η τριώροφη αποθήκη Τα παραπάνω έργα όμως δεν είναι και τα μοναδικά για τα οποία έχουν δια-τυπωθεί καταγγελίες για παρατυπίες. Ένα από τα καταγγελλόμενα έργα είναι και η «Ανακατασκευή τριώροφης απο-θήκης Γ8­9­10 του ΟΛΠ στο Λιμένα Ηρακλέους». Το έργο ξεκίνησε επί των ημερών της προηγούμενης διοίκησης του ΟΛΠ, Νίκου Αναστασόπουλου, και χαρακτηρίστηκε ως «ειδικής φύσης»,

δηλαδή όχι με ανοιχτή διαδικασία. Οι καταγγελίες στο Hot Doc αφορούν τη φερόμενη ως παράνομη αλλαγή της μορφής του έργου, αλλά και του αντι-κειμένου της εργολαβίας. Το έργο ξεκίνησε αρχικά ως ανακα-τασκευή αποθήκης. Προκηρύχθηκε μειοδοτικός διαγωνισμός και ορίστηκε ανάδοχος η εταιρία ΠΡΟΕΤ ΑΕ, με δαπάνη 2.969.236,87 ευρώ, η οποία έδωσε το έργο στον υπεργολάβο Ρούτση. Στην πορεία όμως, αντί ανακατασκευής, η αποθήκη κατεδαφίστηκε ολοσχερώς, κάτι για το οποίο θα έπρεπε να προ-κηρυχθεί εκ νέου διαγωνισμός, καθώς άλλαξε τελείως το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης. Οι καταγγελίες έφτασαν στα χέρια της νυν διοίκησης το 2009. Ο κ. Ανωμερίτης δίνει εντολή στον τότε γενικό διευθυ-ντή και νυν αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο Παναγιώτη Πετρουλή να προ-χωρήσει σε Διοικητική Εξέταση για το θέμα. Η εξέταση ολοκληρώνεται και αποφαίνεται ότι υλοποιήθηκε εντός των ορίων της νομιμότητας και ότι δεν έβλαψε τα συμφέροντα του οργανισμού. Πιο απλά, ότι η νομοθεσία μπορεί να παραβιάζεται εάν κάτι τέτοιο γίνεται προς το συμφέρον του οργανισμού. Εντύπωση προκαλεί επίσης το γεγονός ότι η επιτροπή παραλαβής του ΟΛΠ για το έργο, η οποία και παρέλαβε το συγκε-κριμένο έργο, αναφέρει στο πρωτόκολλο

παραλαβής ότι παραλαμβάνει την ανακα-τασκευή της αποθήκης, όταν η αποθήκη έχει κατεδαφιστεί μερικούς μήνες πριν.

Η πεζογέφυρα στον Πειραιά Εκτός όμως από το συγκεκριμένο έργο, καταγγελίες υπάρχουν και για την κατα-σκευή της πεζογέφυρας έναντι του σταθμού του ΗΣΑΠ στον Πειραιά, το οποίο έγινε επί των ημερών του κ. Αναστασόπουλου. Το έργο ήταν να ανα-λάβουν από κοινού ο ΟΛΠ, ο ΗΣΑΠ και ο δήμος Πειραιά, με την αρχική μελέτη να κάνει λόγο για κόστος που ανέρχε-ται σε 1 εκατ. ευρώ. Και σε αυτήν την περίπτωση το έργο χαρακτηρίστηκε ως «ειδικής φύσης» και για τον λόγο αυτό δεν προκηρύχθηκε ανοιχτός διαγωνι-σμός. Τελικά, το έργο δημοπρατήθηκε στα 3 εκατ. ευρώ. Ο δήμος Πειραιά και ο ΗΣΑΠ δεν συμμετείχαν στην από κοινού ανάληψη του κόστους, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί εξ ολοκλήρου ο ΟΛΠ. Ως μειοδότρια εταιρία αναδείχθηκε και αυτή τη φορά η εταιρία ΠΡΟΕΤ ΑΕ, που έδωσε το έργο και πάλι στον κ. Ρούτση. Η κατασκευή του έργου προχώρησε κανονικά, με το τελικό κόστος να αγγίζει τα 3,45 εκατ. ευρώ. Το αν η κατασκευή του έργου κόστισε χρυσάφι, είναι κάτι για το οποίο το Hot Doc δεν μπορεί να πει με ακρίβεια. Εντύπωση πάντως προκαλεί το γεγονός ότι πρόσφατα η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων

Page 42: Hot Doc 17

42 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

ΟΛΠ

ανακοίνωσε την κατασκευή 7 πεζογε-φυρών στο λεκανοπέδιο της Αττικής, με αρχικό κόστος που αγγίζει τα 11 εκατ. ευρώ και μάλιστα με σημερινές τιμές. Κάτι που σημαίνει ότι όταν θα δημο-πρατηθούν τα έργα, θα υπάρξουν και εκπτώσεις έναντι του αρχικού κόστους. Αυτό που θα πρέπει επίσης να τονιστεί είναι το γεγονός ότι ίσως το συγκεκρι-μένο έργο χρειαστεί να γίνει από την αρχή. Και αυτό διότι σε περίπτωση που επεκταθεί το Μετρό και το Τραμ στον Πειραιά, όπως από τότε διαφαινόταν, η γέφυρα δεν θα εξυπηρετεί. Την επισή-μανση αυτή είχε κάνει κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του ΔΣ του ΟΛΠ, στις 20 Μαρτίου 2006, ο τότε δήμαρχος Πειραιά Χρήστος Αγραπίδης. «Σε περί-πτωση που υλοποιηθούν οι εξαγγελίες του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ για επέκταση του Μετρό, του Τραμ και του περιαστια­κού σιδηρόδρομου προς Πειραιά, όλα τα μέσα θα συγκλίνουν κοντά στο ίδιο σημείο και για τον λόγο αυτό θα υπάρξει ανάγκη να γίνει και δεύτερη γέφυρα ή να μετακινηθεί αυτή στη μέση», είχε ανα-φέρει χαρακτηριστικά ο κ. Αγραπίδης, όπως προκύπτει από το πρακτικό της συνεδρίασης.

Η νυν διοίκηση πληρώνει Τα παράξενα όμως δεν σταματούν εδώ, αλλά έχουν και συνέχεια. Όπως

Η απόφαση του δΣ του ΟΛΠ, με την οποία εγκρίνεται η καταβολή 70.000 ευρώ στον κ. Αναστασόπουλο και τη συμβουλευτική του ομάδα για το έργο του στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά ως εθνικού συντονιστή.

Στον Οργανισμό φαίνεται ότι παρελαύνουν στρατιές συμβούλων, οι οποίοι παρέχουν τις υπηρεσίες τους έναντι αδράς αμοιβής εν μέσω οικονομικής κρίσης

Page 43: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 43

αναφέρθηκε στο προηγούμενο τεύχος, ο κ. Αναστασόπουλος ορίστηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, ως εθνικός συντονιστής για την επί-λυση του προβλήματος των Ναυπηγείων. Προτεραιότητά του είναι η κατάθεση εισήγησης στην κυβέρνηση, ώστε το θέμα να αντιμετωπιστεί σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όλους τους εμπλεκόμενους, ενώ οι υπηρεσίες του θα είναι αμισθί. Με τη μόνη διαφορά ότι, όπως προ-κύπτει από σχετική απόφαση του ΟΛΠ, η οποία υπογράφεται από τον κ. Ανωμερίτη, οι υπηρεσίες δεν θα είναι αμισθί. Με απόφαση του ΔΣ του ΟΛΠ, στις 24 Σεπτεμβρίου 2012, εγκρίνεται η κάλυψη του κόστους της συμβουλευ-τικής ομάδας του κ. Αναστασόπουλου, το οποίο ανέρχεται σε 70.000 ευρώ, για εργασία η οποία θα διαρκέσει περί τους τρεις μήνες. Η συμβουλευτική ομάδα αποτελείται από 3 μέλη, ενώ υποστη-ρίζεται και από τη δικηγορική εταιρία Φορτσάκης­Διακόπουλος­Μυλογιάννης και συνεργάτες. Σημαντική λεπτομέρεια: Δύο εκ των τριών μελών της συμβου-λευτικής ομάδας αποτελούσαν πρώην συμβούλους του κ. Αναστασόπουλου την περίοδο εκείνη που βρισκόταν στο τιμόνι του οργανισμού. Η απόφαση αυτή προκάλεσε ουκ ολίγες αντιδράσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συνδικαλι-στές δεν την ψήφισαν και η Ομοσπονδία Υπαλλήλων Λιμανιών Ελλάδος (ΟΜΥΛΕ) έβγαλε ανακοίνωση καταγγελίας.

Στρατιές συμβούλων Την ίδια στιγμή στον Οργανισμό φαίνεται ότι παρελαύνουν στρατιές συμβούλων, οι οποίοι παρέχουν τις υπηρεσίες τους έναντι αδράς αμοιβής εν μέσω οικονο-μικής κρίσης. Σύμφωνα με τα επίσημα οικονομικά στοιχεία του ΟΛΠ, τα έξοδα διοίκησης αυξήθηκαν το πρώτο 9μηνο του 2012 κατά 1,5 εκατ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2011. Συγκεκριμένα, από 13.937.326 που ήταν το 2011, αυξήθηκαν σε 15.399.737 για φέτος. Κι ενώ τα έξοδα για αμοι-βές προσωπικού έχουν μειωθεί κατά 5 εκατ. ευρώ.

Εντύπωση επίσης προκαλεί το γεγο-νός ότι ο ΟΛΠ είναι ίσως από τις λίγες ΔΕΚΟ που δεν αναρτούν τις αποφάσεις τους στο Διαύγεια. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ΔΕΚΟ που είναι εισηγ-μένη στο Χρηματιστήριο, και ο κάθε μικροεπενδυτής δικαιούται να γνωρί-ζει για το περιεχόμενο των αποφάσεων. Σε αντίθεση με τον Οργανισμό Λιμένων Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) και άλλους 10 λιμένες υπό τη μορφή ΑΕ, που αναρ-τούν κανονικά τις αποφάσεις τους στο Διαύγεια.

Ενήμερο το πρωθυπουργικό γραφείο Να σημειωθεί ότι για τα όσα συμβαίνουν στον οργανισμό ενήμερη δεν είναι μόνο η Δικαιοσύνη, αλλά και το ίδιο το πρω-θυπουργικό γραφείο. Με επιστολή του προς τον Αντώνη Σαμαρά, ο προϊστάμε-νος Θαλασσίων Έργων του οργανισμού, Ιωάννης Σταμπολής, ενημέρωσε τον πρωθυπουργό για το περιεχόμενο των καταγγελιών του. Το πρωθυπουργικό γραφείο απέστειλε την υπόθεση ως όφειλε στη Δικαιοσύνη, και την υπό-θεση έχει αναλάβει η εισαγγελία Πειραιά. Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Σταμπολής έχει καταθέσει μηνυτήρια αναφορά στον οικονομικό εισαγγελέα Γρηγόρη Πεπόνη, για ατασθαλίες στον οργανισμό άνω των 20 εκατ. ευρώ. Ο φάκελος «ΟΛΠ» τώρα ανοίγει.

Το Hot Doc έθεσε συγκεκριμένα ερωτήματα προς τον πρόεδρο

του ΟΛΠ Γιώργο Ανωμερίτη και έλαβε απάντηση την οποία

και παραθέτουμε αυτούσια δεξιά.

Η ΑΠΑΝτΗσΗτΟύ ΟΛΠΣχετικά με τα ερωτήματα, τα οποία θέσατε εκ νέου προς το γραφείο μου, σας στέλνω τα ακόλουθα σχόλια.Το Δ.Σ. του ΟΛΠ Α.Ε. αποφάσισε από τις αρχές του 2012 να διερευνήσει όλα τα εκτελεσθέντα έργα της τελευταίας δεκαετίας. Για το σκοπό αυτό οι ελε-γκτικοί μηχανισμοί του Οργανισμού και ειδική ελεγκτική εταιρία ελέγ-χουν κάθε ένα έργο χωριστά. Τα όποια αρνητικά ευρήματα αφορούν υπαλλή-λους παραπέμπονται στα πειθαρχικά όργανα, ενώ το σύνολο των υποθέ-σεων παραπέμπονται στην τακτική δικαιοσύνη. Μετά τον έλεγχο και του συγκεκριμένου έργου, στο οποίο ανα-φέρεστε, ο ΟΛΠ Α.Ε. καταλόγισε όλο το ποσό, το οποίο προέκυψε από τις διαφορές των ελέγχων. Απαρέγκλιτα, ο ΟΛΠ Α.Ε. για κάθε έργο χωριστά αναζητά και απαιτεί το σύνολο της τυχόν οικονομικής διαφοράς εντόκως και με Φ.Π.Α.Κατηγορηματικά και παγίως η διαδικα-σία των σποραδικών έργων έχει κριθεί νόμιμη από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η δε εκτέλεση αυτών δεν αποκλίνει από τη συνήθη διαδικασία που ακολουθεί-ται για τα λοιπά δημόσια έργα που ο ΟΛΠ τηρεί πιστά. Στον ΟΛΠ Α.Ε. από το 2003 με Αποφάσεις του Δ.Σ. προβλέπο-νται συγκεκριμένες θέσεις Ειδικών Συμβούλων και Συμβούλων Διοίκησης, με καθορισμένες ειδικότητες, ευθύ-νες και επιστημονικούς τίτλους. Στο Γραφείο του Προέδρου υπηρε-τούν 6 σύμβουλοι, στην Ασφάλεια του ΟΛΠ 3 σύμβουλοι και στις οικο-νομικές υπηρεσίες 2 σύμβουλοι. Οι μεικτές αποδοχές τους κυμαίνονται από 1.900€ έως 3.000€ και η διάρ-κειά τους είναι εξάμηνη.Η Διοίκηση του Οργανισμού επι-δεικνύει αυξημένη ευαισθησία στη δημοσιοποίηση των αποφάσεων και ενεργειών της, με την έκδοση σε καθημερινή βάση, αναλυτικών δελ-τίων τύπου. Όλες οι διακηρύξεις, προκηρύξεις, συμβάσεις κ.λ.π. αναρ-τώνται στο διαδίκτυο, στον δικτυακό τόπο του ΟΛΠ Α.Ε.Υπενθυμίζεται ότι στον ΟΛΠ Α.Ε. από το 2009 μέχρι σήμερα παρότι αποχώ-ρησαν 493 υπάλληλοί του, ουδεμία νέα πρόσληψη έγινε.

Γιώργος Ανωμερίτης

Page 44: Hot Doc 17

44 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Της Lady Lilith

θεωρίες συνομωσίας

1+0=1 ή 0;Μην βιαστείτε να απαντήσετε, γιατί και τα δύο αποτελέσματα είναι σωστά, ανάλογα με τις ειδικές παραμέτρους της αριθμητικής πράξης. Για παράδειγμα, το σίγουρο είναι ότι 1+0=0, όταν πρόκειται για την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι διεθνείς συνωμοσιολόγοι παίζουν τα ρέστα τους ποντάροντας στο μηδέν εις το πηλίκον, καθώς παρακολουθούν τις διαδικασίες εκχώρησης της δημόσιας περιουσίας μέσω του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ).

Η εξίσωση του ενός

Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι οι παλιές καραβάνες της εγχώριας αγοράς,

που ξέρουν σαν την τσέπη τους τις δια-δικασίες των διαγωνισμών για δημόσια έργα, προμήθειες και δημόσια περιου-σία, δεν έχουν ανάγκη τους διεθνείς συνωμοσιολόγους για να κάνουν μια απλή πρόσθεση. Εδώ και πολλά χρόνια έχουν, άλλωστε, μια απαράβατη αρχή. «Μία προσφορά ίσον καμία», λένε με τη γλώσσα της πιάτσας, περιγράφοντας με τέσσερις λέξεις πώς πρέπει να κινείται, κατά τη διαδικασία αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, όποιος είναι πράγματι σοβα-ρός και δεν ξεπουλά για μια τυρόπιτα δημόσια γη και υπηρεσίες.Και αυτές οι παλιές καραβάνες υπομει­διούν καθώς διαπιστώνουν ότι, στις ημέρες της μνημονιακής δόξας που ζει η χώρα, προφέσορες θεωρούνται όσοι γνωρίζουν την αριθμητική της πρώτης δημοτικού και παίρνουν απο-φάσεις που δεσμεύουν τη χώρα για τα επόμενα 100 και πλέον χρόνια, χωρίς καμία δεύτερη σκέψη για την ορθότητα του αποτελέσματος.Μέχρι στιγμής στις διεθνείς διαγω-νιστικές διαδικασίες του ΤΑΙΠΕΔ η «εξίσωση του ενός» έχει εμφανιστεί σε δύο περιπτώσεις. Η πρώτη ήταν στον διεθνή διαγωνισμό για τη μεταβίβαση του αποκλειστικού δικαιώματος παραγωγής, λειτουργίας, κυκλοφορίας, προώθησης και διαχεί-ρισης των κρατικών λαχείων για 12 έτη. Από τους τρεις ομίλους που είχαν προεπιλεγεί για την υποβολή των δεσμευτικών οικονομικών προσφορών, τεχνικό φάκελο υπέβαλε τελικά ένας όμι-λος εταιριών, κι έτσι μόνο αυτός ο όμιλος απέκτησε το δικαίωμα να υποβάλλει δεσμευτική οικονομική προσφορά για να αποκτήσει την εκμετάλλευση των κρατικών λαχείων.

Η δεύτερη περίπτωση είναι αυτή της ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου), όπου στο ΤΑΙΠΕΔ κατατέθηκε μία και μόνη μη δεσμευτική προσφορά από μια κοινοπραξία εταιριών.Για να το κάνουμε πιο λιανά, το ελλη-νικό δημόσιο στις δυο αυτές περιπτώσεις – λαχεία, ΔΕΣΦΑ– θα υποχρεωθεί να πουλήσει στην τιμή που θέλει ο ένας και μοναδικός επενδυτής που ενδια-φέρθηκε. Όπως σημειώνουν άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, με τον τρόπο αυτό καταργείται ο διε-θνής διαγωνισμός, με αποτέλεσμα το ελληνικό δημόσιο να μην πουλά στην υψηλότερη δυνατή τιμή την περιουσία του, αλλά στη μοναδική τιμή που δίνει ο μοναδικός ενδιαφερόμενος. Η εμφάνιση του φαινομένου έχει προ-βληματίσει και τα στελέχη του ΤΑΙΠΕΔ, που βλέπουν κατά την πρώτη φάση των διαγωνισμών τα κονσόρτσιουμ να πηγαί-νουν και να έρχονται και μετά ως διά μαγείας να εξαφανίζονται… Και το ερώ-τημα είναι εάν θα συμβεί το ίδιο και με τα βαριά χαρτιά της δημόσιας περιου-σίας, όπως η ΔΕΠΑ, το Ελληνικό, η ΔΕΗ, τα Ελληνικά Πετρέλαια κλπ. Γιατί εάν η κρεμ ντε λα κρεμ της δημόσιας περιου-σίας παιχτεί με έναν και μόνο επενδυτή που θα τρέχει μόνος του…, τότε θα πρέ-πει να ψάξουν, όπως λέει η αγορά, να βρουν λαγούμι να κρυφτούν.Στην πιάτσα –και όχι μόνο στην εγχώ-ρια– λέγονται και άλλα πολλά και άκρως συνωμοσιολογικά. Για παράδειγμα, λένε ότι οι εταιρίες σε φιλικά σουαρέ μεταξύ φράουλας και σαμπάνιας έχουν κάνει το κουμάντο τους και έχουν ξεκαθαρίσει ποια εταιρία και ποιο φιλέτο ενδιαφέ-ρει ποιον, για να μην βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη και για να μην ανοίξουν μύτες αδίκως… Να έχουν δίκιο άραγε; Η ζωή θα δώσει την απάντηση…

Page 45: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 45

ΔΕΗΑΝ

Π αρά το γεγονός ότι το θέμα της Ικαρίας θέτει ορι-σμένα καίρια ερωτήματα αναφορικά με πολλές «λεπτομέρειες» του εν λόγω έργου και πρόκειται να απασχολήσει σύντομα τη Δικαιοσύνη, άγνωστο

παραμένει αν οι προ δεκαπενθημέρου αποκαλύψεις του Hot Doc έχουν κινητοποιήσει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της ΔΕΗ και συγκεκριμένα τη Διεύθυνση Εσωτερικού Ελέγχου της Επιχείρησης. Το έναυσμα για τους ελέγχους πρέπει να δώσει ο πρόεδρος της ΔΕΗ, εν προκειμένω ο Αρθούρος Ζερβός. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία του ρεπορτάζ που φέρνει εκ νέου το Hot Doc, σύμφωνα με τα οποία ο αδερ-φός του προέδρου της ΔΕΗ, Ευστάθιος Ζερβός, στο παρελθόν διατηρούσε επαγγελματικές σχέσεις με την ανάδοχο του έργου της Ικαρίας, ΕΝΕΤ. Το γεγονός από μόνο του δεν συνιστά κολά-σιμη πράξη, ούτε σημαίνει ότι τα χρήματα αυτά είναι προϊόν παράνομης δραστηριότητας. Αντιθέτως, πιθανότατα να πρόκει-ται για μια καθ’ όλα νόμιμη επαγγελματική συνεργασία. Θέτει ωστόσο ερωτήματα για το ηθικό της απευθείας ανάθεσης του έργου της επιπρόσθετης οδοποιίας (σύμβαση ΙΚΗ 1Ν) στην ίδια εταιρία, αλλά και για τις σημαντικές αποκλίσεις που έχει παρου-σιάσει το υβριδικό έργο (σύμβαση ΙΚΗ 1) σε σχέση με το αρχικό συμβατικό τίμημα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Hot Doc, ο αδερφός του Αρθούρου Ζερβού εμφανίζεται να εισπράττει, για

Του ςτέφανου Γεωργίου

Οι αποκαλύψεις του προηγούμενου τεύχους για το «θαύμα» της Ικαρίας, όχι τόσο για την τεχνολογική του αρτιότητα και πρωτοπορία όσο για τη διόγκωση του συμβα-τικού τιμήματος με αναθεωρήσεις και τη νέα σύμβαση με απευθείας ανάθεση-καπέλο εκατομμυρίων, έχει στερήσει τον ύπνο σε αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη της ΔΕΗ και της ΔΕΗ Ανανεώσιμες. Πολλοί άνθρωποι, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ξυπνούν αξημέρωτα και τρέχουν στα γραφεία της ΔΕΗΑΝ για συναντήσεις στις 6 και τις 7 το πρωί, όσο ακόμη καλύπτονται από το σκοτάδι… Όλα αυτά λίγο πριν μπει η υπόθεση στο μικροσκόπιο της Δικαιοσύνης.

Σιγή ιχθύος για το «θαύμα» της Ικαρίας

Page 46: Hot Doc 17

46 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

αρκετές χρονιές μεταξύ του οικονομι-κού έτους 2003 έως και το 2010, διόλου ευκαταφρόνητα ποσά από την εται-ρία «Ενεργειακά Ηλεκτρομηχανολογικά Έργα» με διακριτικό τίτλο «ΕΝΕΤ». Σε έγγραφη ερώτηση που υπέβαλε με φαξ το περιοδικό για το κατά πόσο τίθεται θέμα ηθικού ασυμβίβαστου, λόγω της συνεργασίας του αδερφού του με την εταιρία που ανέλαβε το υβριδικό της Ικαρίας, δεν λάβαμε καμία έγγραφη απάντηση από το γραφείο του προέδρου της ΔΕΗ, παρά μόνο τις διαβεβαιώσεις συνεργάτη του ότι «πρόκειται για μια παλιά ιστορία και τα ερωτήματά σας θα απαντηθούν».

Πώς ένα επιδοτούμενο έργο χάνει τη χρηματοδότησηΤο υβριδικό της Ικαρίας είχε εξα-σφαλίσει επιδότηση από το 2003 που αντιστοιχούσε στο 30% του συμβατικού κόστους, ήτοι περίπου 6 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, ο φορέας που είχε αναλά-βει την καταβολή του 30% του κόστους του έργου απέσυρε αργότερα την επι-δότηση, κατόπιν πρωτοβουλίας του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΚΑ, Κώστα

Μαθιουδάκη, ο οποίος απένταξε το έργο από το ΕΣΠΑ. Πληροφορίες μέσα από τους κύκλους του υπουργείου αλλά και της ΔΕΗ κάνουν λόγο για εμπλοκή στην υπόθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης εις βάρος των κοινοτικών συμφερόντων, γνω-στής και ως OLAF, η οποία φέρεται να οδήγησε τον γ.γ. στην άρση της χρημα-τοδότησης του έργου.

Η… ασύμφορη ικαρία βάζει φωτιά στο δΣ της δΕΗ Τον Μάιο του 2010 μεταβιβάστηκε το έργο από τη ΔΕΗ στη ΔΕΗΑΝ, γεγο-νός που, όπως αποκάλυψε το Hot Doc, συνεπαγόταν νέα αδειοδοτική διαδικα-σία, καθιστώντας τις όποιες εργασίες εκτελούνταν από τη μεταβίβαση της κυριότητας του έργου και μετά παρά-νομες, καθώς στερούνταν αδειών όλων των αρμόδιων δημόσιων φορέων. Στις 19/9/2011 βγήκε από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) η νέα άδεια παρα-γωγής υπ’ αριθ. 1147/2011 στο όνομα της ΔΕΗΑΝ. Ωστόσο, για όλο αυτό το χρο-νικό διάστημα ο εργολάβος επικαλείτο –δικαίως– την ανυπαρξία αδειών, λόγω της εν εξελίξει νέας αδειοδοτικής διαδι-κασίας. Άξιο απορίας είναι για ποιο λόγο η ΔΕΗ παραχώρησε την κυριότητα του έργου στη ΔΕΗΑΝ, εφόσον γνώριζε ότι με την κίνηση αυτή θα απαιτηθούν νέες άδειες παραγωγής, περιβαλλοντικών όρων και εγκατάστασης, γεγονός που θα καθυστερούσε σημαντικά τη διεκπε-ραίωσή του, επιβαρύνοντας με σωρεία αναθεωρήσεων τα ταμεία της ίδιας της επιχείρησης, αφού η υπαιτιότητα είναι φανερό πως είναι δική της. Νωρίτερα, το 2008, κι ενώ το έργο βρι-σκόταν σε εξέλιξη, άλλαξε ο νόμος για τα υβριδικά και αντιμετωπιζόταν πλέον το κάθε έργο ουσιαστικά όπως μια εμπο-ρική εταιρία, επιβαρύνοντας σημαντικά τη φορολογία του. Σε αυτό το σημείο αξίζει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στο σκε-πτικό του εν λόγω έργου. Όταν έπεσε στο τραπέζι η αρχική ιδέα του υβρι-δικού στην Ικαρία, σκοπός ήταν να αποτελέσει πιλότο, και σε περίπτωση επιτυχίας του, να μπορέσει να εφαρμο-στεί και σε άλλα μεγαλύτερα νησιά για

ΔΕΗΑΝ

Καμία επίσημη τοποθέτηση του προέδρου της δΕΗ, Αρθούρου Ζερβού, για το κατά πόσο τίθεται θέμα ασυμβίβαστου αναφορικά με το υβριδικό έργο, εξαιτίας της συνεργασίας που είχε με την ανάδοχο ENET ο αδερφός του, Ευστάθιος Ζερβός.

Η αλληλογραφία της δΕΗΑν με τον δήμο ικαρίας, στην οποία χαρακτηρίζεται «Κύριος» του έργου της επιπρόσθετης οδοποιίας (ιΚΗ 1ν), ενώ δύο χρόνια νωρίτερα χαρακτήριζε το έργο προαπαιτούμενο για την ιΚΗ 1, δηλαδή το υβριδικό, ώστε να δικαιολογείται η απευθείας ανάθεση στην ανάδοχο ΕνΕΤ. Σε αυτήν προωθείται εντέχνως η ανάληψη της ευθύνης από τον δήμο για την ανυπαρξία των απαιτούμενων τεχνικών και περιβαλλοντικών αδειών.

Page 47: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 47

την εξασφάλιση ενεργειακής αυτάρκειάς τους και απεμπλοκή της ΔΕΗ από το αυξημένο κόστος του πετρελαίου λόγω των μεταφορικών. Με τα νέα δεδομένα και το καινούργιο νομοθετικό πλαίσιο, το κόστος που θα είχε η ΔΕΗ κι εν συνεχεία η ΔΕΗΑΝ για τη λειτουργία του έργου ενδεχομένως να είναι ακόμη μεγαλύτερο από το κόστος της ενεργειακής κάλυψης του νησιού με τη χρήση πετρελαίου. Ωστόσο η χρη-ματοδότησή του συνεχίστηκε κανονικά «για ένα πουκάμισο αδειανό», παρά το γεγονός ότι πλέον ήταν ασύμφορο για τη ΔΕΗΑΝ και είχε τεθεί εκ των πραγμάτων εκτός του αρχικού σχεδιασμού και των αντικειμενικών του στόχων.Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι το υβριδικό της Ικαρίας αποτελεί το μοναδικό έργο που χρηματοδοτείται ανελλιπώς και μάλιστα απευθείας από τη ΔΕΗ. Η επιχείρηση δεν παρέπεμψε σε κάποια τράπεζα για δάνειο τη ΔΕΗΑΝ, όπως είχε γίνει σε άλλες περιπτώσεις (π.χ. εννέα αιολικά πάρκα στο Αιγαίο, όπως είχε αποκαλύψει το Hot Doc), αλλά αντιθέτως συνεχίζει να πληρώνει το έργο και τις αναθεωρήσεις, λόγω καθυ-στερήσεων με δική της υπαιτιότητα. Οι εγκρίσεις για τις εκταμιεύσεις γίνονται από το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο της ΔΕΗ, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες του Hot Doc το υπέρογκο κόστος που έχει αγγίξει το εν λόγω έργο έχει αρχί-σει να προκαλεί τριγμούς και εντός του ΔΣ, με ορισμένα μέλη του να εκφρά-ζουν αμφιβολίες για το κατά πόσο πρέπει να συνεχιστεί η χρηματοδότησή του, αφού τελικά θα είναι και άχρηστο και πανάκριβο σε σχέση με αυτό που θα προ-σφέρει, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη ότι η αρχική σύλληψη ήταν η εξοικονόμηση πόρων για την επιχείρηση.

«Χαμένοι στη μετάφραση» δΕΗΑν και δήμοςΣε επιστολή της ΔΕΗΑΝ προς τον δήμαρχο Ικαρίας, στις 22/3/2012, ανα-φορικά με την επιπρόσθετη σύμβαση με απευθείας ανάθεση του ΙΚΗ 1Ν, αναφέρεται ότι «κατασκευάζει, προς ικα-νοποίηση εγγράφων αιτημάτων του τέως Δήμου Ραχών και της τέως ΝΑ Σάμου,

νέα δημοτική οδοποιία […] συνολικού μήκους 7,2 χλμ. περίπου και τυπικής διατομής οδού πλάτους 7,5 μέτρων», ενώ παρακάτω στην ίδια επιστολή ανα-φέρει ότι «ο Δήμος Ικαρίας είναι ο Κύριος της συγκεκριμένης δημοτικής οδοποιίας». Νωρίτερα ωστόσο, στην απόφαση του διοικητικού συμβουλίου της ΔΕΗΑΝ το 2010, στην οποία εγκρί-θηκε η απευθείας ανάθεση της ΙΚΗ 1Ν, δηλαδή της επιπρόσθετης οδοποιίας, γίνεται λόγος για έγκριση της εφαρμο-γής των προβλέψεων του Κανονισμού Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών της ΔΕΗ ΑΕ, στο οποίο προβλέπεται ότι επι-τρέπεται «η ανάθεση στον ίδιο ανάδοχο συμπληρωματικών έργων ή υπηρεσιών που δεν περιλαμβάνονται στην αρχικά συναφθείσα σύμβαση, αλλά τα οποία, λόγω μη προβλέψιμων περιστάσεων, έχουν καταστεί απαραίτητα για την εκτέ-λεση της σύμβασης: όταν τα εν λόγω συμπληρωματικά έργα ή υπηρεσίες δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά ή οικονομικά από την κύρια σύμ-βαση χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα στην Επιχείρηση ή όταν τα εν λόγω έργα, αν και μπορούν να διαχωριστούν από την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης, είναι απολύτως απα-ραίτητα για την ολοκλήρωσή της». Έρχεται έτσι η ΔΕΗΑΝ από μόνη της στην άβολη θέση να αποκαλύπτει ότι οι ισχυρισμοί της κάπου χωλαίνουν. Από τη μία χαρακτηρίζει Κύριο του έργου τον Δήμο Ικαρίας, ο οποίος φέρεται, σύμ-φωνα με την επιστολή της Διεύθυνσης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων, να ζήτησε την κατασκευή του δρόμου, και από την άλλη χαρακτηρίζει σε άλλο έγγραφό της το επιπρόσθετο έργο (ΙΚΗ 1Ν) συμπληρωματικό και απαραίτητο για την υλοποίηση του αρχικού έργου, δηλαδή του υβριδικού. Το μοναδικό λογικό συμπέρασμα δηλαδή από αυτή την αντίφαση είναι το παράδοξο ο Δήμος Ικαρίας να ενδιαφέρθηκε να διορθώσει παραβλέψεις ή παραλείψεις της ΔΕΗΑΝ για τη σωστή διεκπεραίωση του έργου. Υπενθυμίζεται ωστόσο ότι το υβριδικό στην αρχική του σύμβαση περιείχε τα απαιτούμενα έργα οδοποιίας, τα οποία μάλιστα διέθεταν όλες τις τεχνικές και

περιβαλλοντικές άδειες και ήταν έτοιμα προς υλοποίηση. Εξετάζοντας το ζήτημα από μία άλλη σκοπιά, εκ του πονηρού σκεπτόμενος, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι επιχειρείται να φορτωθεί το έργο στην τοπική αυτοδιοίκηση, για να αναλάβει η τελευταία να διεκπεραιώσει όλη την αδειοδοτική διαδικασία, πράγμα που όφειλε να έχει κάνει η ίδια η ΔΕΗΑΝ, εφόσον χαρακτήρισε το έργο «συμπλη-ρωματικό και προαπαιτούμενο για την ολοκλήρωση του υβριδικού έργου (σύμ-βαση ΙΚΗ1)», ώστε να δικαιολογηθεί η απευθείας ανάθεση στην ΕΝΕΤ.

Η τροποποίηση της ρΑΕ για τη μεταφορά της άδειας παραγωγής

στο όνομα της δΕΗ Ανανεώσιμες κατόπιν δικού της αιτήματος,

που πυροδότησε σωρεία αναθεωρήσεων επιβαρύνοντας

την ίδια τη δΕΗ, εξαιτίας της απαιτούμενης νέας

αδειοδοτικής διαδικασίας.

Page 48: Hot Doc 17

48 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Του άλί Μπούρμπα

άλί | ο σκιέρ |

Αλί είχε πάει μια φορά μία παπούτσι για μπάλωμα. Το τακουνάς όμως ήταν Χρυσή Αυγή κι αντί για μπάλωμα τη έριξε ένα ροχάλα και τη έδωσε πίσω. Αυτή τη παπούτσι Αλί δεν τη πέταξε. Τη κρατάει μαζί με το κάλτσα από τη μπάσκετ στη σπίτι τη γείτονα για να τη πετάξει στα μούτρα τη ΓΑΠ, όταν τη δει μπροστά του. Γιατί μέχρι να γίνει αυτή τη κόπανο πρωθυπουργό, Αλί είχε μαζέψει 8.354,26 ευρώ από μπουρμπουάρ. Κανονικά είχε βγάλει 8.354,20 ευρώ, αλλά μια μέρα είχε έρθει κο Αλαφούζο στη μαγαζί και άφησε τη υπόλοιπα.

Από όταν έγινε πρωθυπουργό το γιο τη κα Μαργαρίτα, έχει μαζέψει μόνο

115,34 ευρώ από μπουρμπουάρ. Κανονικά έχει μαζέψει 119,34 ευρώ, αλλά κο Αλαφούζο ήρθε πάλι στη μαγαζί και Αλί συμπλήρωσε τη λογαριασμό από το τσέπη του. Αλί έχει μία μεγάλη όνειρο και κοστί-ζει 20.000 ευρώ. Τώρα τη λείπουν 11.530,40 ευρώ. Με τις μαλακίες που ψηφίζουν τη Έλληνες θα περιμένει να γίνει πρώτα τη Τσίπρα πρωθυπουργό, μετά το Μπακογιάννη, τη Μιχαλολιάκο, τη Κυριάκο Μητσοτάκη, τη ανιψιό τη Καραμανλή, τη εγγονό τη Αντρέα και τη μεγάλη γιο τη Τσίπρα, και θα έχει μαζέ-ψει τη λεφτά. Πολύ αργά! Γι’ αυτό Αλί άνοιξε και άλλο κουμπαρά από μπουρμπουάρ που τη δίνουν κυρίες που τις κλείνει τη μάτι στο μαγαζί. Όλες δίνουν μπουρμπουάρ, αλλά τη καλύτερες τις δίνουν το χοντρές, γι' αυτό Αλί τις προτιμά. Με τη καμάκι του έχει τρυπήσει πιο πολύ λίπος από όλα τη φαλαινοθηρικά στην Ειρηνικό Ωκεανό. Έτσι μάζεψε τη λεφτά, έβγαλε εισιτή-ρια και τώρα σας γράφει από μία σαλέ στη Ελβετία. Είναι βράδυ, τη τζάκι καίει, μία ποτήρι ουίσκι είναι δίπλα τη Αλί, μία λουκά-νικο χωριάτικο ψήνεται στο φωτιά, και το ξανθό καθαρίστρια τη σαλέ δοκιμά-ζει λίγο και καίγεται. Αλί δε μιλάει για τη λουκάνικο στο φωτιά…Πρώτη μέρα σήμερα στο Άλπεις και από τη πρωί το Αλί πήγε για σκι. Φόρεσε τη άσπρα ρούχα, έβαλε τη άσπρα πέδιλα και τη άσπρη σκούφο, έβαλε και τη διαστη-μικές άσπρες γυαλιές και ήταν σα μια κατάμαυρη κουραδίτσα μες στη χιόνι. Όλα ήταν ωραίες και πολύ γουστά-ρει Αλί, αλλά και τέτοια κρύο ούτε τη σφαγμένα πρόβατα μέσα στο κατάψυξη δεν έχει νιώσει. Επίσης όποιο είπε ότι στη πολύ τη κρύο δαγκώνεις τη καβλί σου είναι πολύ ψεύτη ή πολύ μαλάκα. Εκτός που δεν κάνει δουλειά έχει και χάλια γεύση. Απορώ με φίλες που αφήνουν τέτοιες μπουρμπουάρ στη Αλί. Το κατάβαση δεν ήταν δύσκολη, και πολύ λιγότερο τη σλάλομ, γιατί Αλί έσπασε τη πόδι του 5 μέτρα από το εκκίνηση. Τη πήγαν στη νοσοκομείο και τη έβαλαν γύψο, ένα νοσοκόμα όμορφη την προ-σέβαλε και τη είπε εσύ δεν είσαι πολύ καλός σκιέρ.

Αλί απάντησε ότι αυτό είναι αλήθεια, αλλά τουλάχιστο είναι πολύ καλό ξεσκιέρ, αν ενδιαφερόταν το φίλη. Τελικά έφυγε γρήγορα, γιατί τη βράδυ είχε πάρτι σε μία άλλη σαλέ. Φόρεσε λοιπόν μία σμόκιν και πήγε με το πατερίτσες να μπει μέσα. Δυο φίλοι σα ντουλάπες από ξύλο σουηδική ρώτη-σαν αν είναι Αλί μέσα στο λίστα τη πάρτι. Αλί είπε όχι…, αλλά είναι μέσα στο Λίστα Λαγκάρντ. Το σουηδικοί ντουλάπες απο-συναρμολογήθηκαν σαν να ήταν ΙΚΕΑ και δεν ήξεραν τι να κάνουν. Ρώτησαν από την ασύρματο και μετά 30 δευτερόλεπτα βγήκε το ίδιο το Τζορτζ Σόρος στο πόρτα και έλεγε «γουέλκαμ μάι φριεντ, χάου ις μίστερ Βενιζέλος ντούινγκ?»Αλί ήπιε 12 σαμπάνιες και διάλεξε τη πιο χοντρή και άσχημη φίλη, με στόχο να βγάλει τη έξοδα του επιστοφής. Αυτό το μαλάκα το Σόρος, όμως, ήρθε πάλι πάνω της με 50 φίλες που ήταν κι αυτές στο Λίστα Λαγκάρντ και ήθελε να γνωριστούμε. Ήταν εκεί κυρία Κική από Σκύδρα με πενήντα εκατομμύρια, που είχε επιχεί-ρηση με γλυκά βερίκοκο που τη πούλαγε στη ίντερνετ. Ήταν κα Σούλα, συνταξιούχο τη ΟΓΑ από το Περαία Θεσσαλονίκη, και κο Σταύρο, συνταξιούχο κι αυτό, παλιό εισπράκτορα στη λεωφορεία τη ΚΤΕΛ. Ένα δικηγόρο πολύ γνωστό τη Σόρος είχε παλιά βγάλει μία γνήσιο της υπογραφής για μεγάλο επενδυτή στη ΚΕΠ Βούλας και μία άλλη φίλη φοιτήτρια στη οδοντια­τρική που δουλεύει καθαρίστρια καμιά φορά στη σαλέ που μένει Αλί. Δεν προσέχει όμως και πολύ τη λουκά-νικο και θα καεί τη άτιμο. Αλί σήμερα τη βράδυ έχει μάθει πολλά για το Λίστα και έχει να κάνει ένα επί-σημο πρόταση στη φίλο υπουργό κα Στουρνάρα. Αφού τη πρόσωπα αυτές που είναι μέσα στο Λίστα είναι αυτές που έχουν τη λεφτά, να βγάλει μία νόμο και να τις πει ή πληρώνετε τη φόρο 50% ή πάτε φυλακή 50 χρόνια. Τότε φίλοι θα ψάξουν να τη βρουν τη λεφτά κι επειδή θα έχουν ξεχάσει τη κωδι-κοί θα στείλουν γράμμα στη χοτ ντοκ και φίλο Βαξεβάνη να βάλει μέσο στη πολι-τικοί να βρουν αυτοί τις κωδικοί, γιατί αυτές βρίσκουν και ψύλλο στη άχυρα. Στη εισαγγελέα μη πάνε γιατί θα τις βάλει μέσα για προσωπικές δεδομένες.

Page 49: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 49

Page 50: Hot Doc 17

50 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Διεθνή ΠαρασκήνιαΤης ρένας άκριτίδου

Ανήσυχοι highlanders

το ταμείο διοργάνωνε ετησίως στο ζωολογικό κήπο του Μιλγουόκι εκδηλώσεις ευγνωμοσύνης για οικογένειες στρατιωτών που υπηρετούν σε ιράκ και Αφγανιστάν

Μπουλντόζα κατά λάθος…Συντετριμμένος δηλώνει ο ρώ-σος επιχειρηματίας Ντμίτρι Στρόσκιν μετά την κατεδάφι-ση γαλλικού πύργου του 18ου αιώνα, που βρισκόταν μέσα σε αμπελώνες του Μπορντό, τον οποίο είχε αγοράσει. Οι τοπι-κές αρχές ξεκίνησαν έρευνα για το λάθος πολωνικής κατα-σκευαστικής εταιρίας, η οποία, αντί να στείλει τις μπουλντόζες της σε παρακείμενο μικρό κτί-σμα, κατεδάφισε τον πύργο. Ο Στρόσκιν, που διευθύνει σημαντικές επιχειρήσεις στην Πολωνία, δήλωσε σε δημο-σιογράφους ότι κατανοεί την οργή των κατοίκων του Ιβράκ, αλλά δεν σκοπεύει να μηνύσει τους εργάτες, καθώς «η ζημιά έγινε». Είναι μάλιστα έτοι-μος να χτίσει πιστό αντίγρα-φο του πύργου. Ο δήμαρχος του Ιβράκ, πάντως, διέταξε να σταματήσει κάθε εργασία μέχρι να ολοκληρωθεί έρευνα για το λάθος…

σπάζοντας τα ταμπού Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον παραδέχτηκε πως ο πόλεμος κατά της διακίνησης ναρκωτικών από την Κολομβία, «δεν λειτούργησε». Η παραδο-χή περιέχεται στο ντοκιμαντέρ του Σαμ Μπράνσον «Σπάζοντας τα ταμπού», που πραγματεύεται την αποτυχία του παγκόσμιου πολέμου κατά των ναρκωτικών. Το φιλμ, στο οποίο εμφανίζο-νται και άλλοι πρώην ηγέτες, μεταξύ των οποίων και ο Τζίμι Κάρτερ, προβλήθηκε προ ημε-ρών στα κεντρικά γραφεία της Google στη Νέα Υόρκη. Ο αφη-γητής, Μόργκαν Φρίμαν, ανα-φέρει μεταξύ άλλων ότι «οι ΗΠΑ ξόδεψαν δισεκατομμύρια δο-λάρια για να χρηματοδοτήσουν στρατιωτικές επιχειρήσεις» στην Κολομβία. Το ντοκιμαντέρ δη-μιουργήθηκε πριν Ουάσιγκτον και Κολοράντο ψηφίσουν νομι-μοποίηση της μαριχουάνας για ψυχαγωγικούς λόγους – με την οποία δήλωσε αντίθετη η υπουρ-γός Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον.

Την κρίση ταυτότητας των «Ιταλών που μιλούν γερμανικά και θέλουν να είναι Αυστριακοί» ανέδειξε ρεπορτάζ του BBC για τους κατοίκους του αλπι-κού νότιου Τιρόλο, της πλουσιότερης ιταλικής επαρχίας. Στις δεκαετίες 2́0 και ́ 30 ο Μουσολίνι ενθάρρυνε Ιταλούς του νότου να μετοικήσουν εκεί. Τα γερμανικά απαγορεύτηκαν σε σχολεία, δικαστήρια, δημόσιες υπηρε σίες, και τοπωνύμια ιταλικοποιήθηκαν. Η έντα-ση αυξήθηκε το 1939, όταν Χίτλερ και

Μουσολίνι συμφώνησαν να δώσουν στους γερμανόφωνους επιλογή να μεί-νουν στο Τιρόλο και να ενσωματωθούν στην ιταλική γλώσσα και κουλτούρα, ή να μεταναστεύσουν στο γερμανικό Ράιχ. Με το ξέσπασμα το Β΄ Παγκο σμίου πο-λέμου η συμφωνία εφαρμόστηκε εν μέ-ρει. «Αν έμενες, σε λέγανε προδότη, αν έφευγες, σε θεωρούσαν ναζί», δήλωνε μια γυναίκα από το Μπολζάνο. Οι σχέ-σεις γερμανόφωνων και ιταλόφωνων άρχισαν να βελτιώνονται στη δεκαετία

του 7́0, όταν δόθηκε αυτονομία στο νό-τιο Τιρόλο, βάσει της οποίας το 90% των φόρων που συλλέγονται μένουν στην περιοχή. Η τωρινή οικονομική κρίση, όμως, ενισχύει τις εντάσεις, και αυτό χαροποιεί ιδιαίτερα τους αυτονομι-στές της Suedtiroler Schuetzenbund, που οργανώνουν πορείες με τιρολέ-ζικες φορεσιές και καπέλα με φτερά. «Όσο επιδεινώνεται η οικονομία, τόσο το καλύτερο», δήλωνε ο ηγέτης της, Έλμαρ Θάλερ.

«Ελευθερία» και διαφθοράΠρώην συνεργάτης του ρε-πουμπλικάνου κυβερνήτη του Γουισκόνσιν, Σκοτ Γουόκερ, καταδικάστηκε σε διετή φυλά-κιση για διασπάθιση χιλιάδων δολαρίων από το ταμείο «Επι-χείρηση Ελευθερία». Ο Κέβιν Κάβανο, υποχρεούται επίσης, να επιστρέψει 51.200 δολά-ρια. Το ταμείο διοργάνωνε ετη σίως στο ζωολογικό κήπο του Μιλγουόκι εκδηλώσεις ευ-γνωμοσύνης για οικογένειες στρατιωτών που υπηρετούν σε Ιράκ και Αφγανιστάν. Αρχικά, την «Επιχείρηση Ελευθερία» διηύθυνε ο Γουόκερ, ενόσω ήταν στέλεχος της περιφέρειας Μιλγουόκι, αλλά αποδέχθηκε νομική συμβουλή πως έπρεπε να διευθύνεται από φιλανθρω-πική οργάνωση.Ο 62χρονος Κάβανο ήταν από το 2006 έως το 2010 ταμίας της Στρατιωτικής Τάξης της Πορφυρής Καρδιάς, φιλαν-θρωπικής οργάνωσης διασυν-δεμένης με την «Επιχείρηση Ελευθερία». Ένας άλλος συνεργάτης του Γουόκερ, που εμπλεκόταν στην ίδια έρευνα, δήλωσε ένο-χος τον Νοέμβριο για διοχέ-τευση ποσού άνω των 21.000 δολαρίων σε προσωπικό του λογαριασμό. Κατά του Γουό-κερ, που ήταν στέλεχος της περιφέρειας του Μιλγουόκι από το 2002 έως το 2020, δεν έχει ασκηθεί δίωξη.

Page 51: Hot Doc 17

ςτη Δήμητραάθανασοπούλου

συνέ

ντευ

ξη

ΓΟΛΓΟθΑσΟ ΔρΟΜΟσ

ΓιΑ τΗΔΗΜΟΚρΑτιΑΜάρκο Γκαστίν

Ο Μάρκο Γκαστίν –ένας γάλλος αρχιτέκτονας που μεταμορφώθηκε σε έλληνα κινηματογραφιστή– ζει και εργάζεται στην Αθήνα εδώ και 34 χρόνια, κινη-ματογραφώντας την πραγματικότητα μέσω ανθρωπολογικών ντοκιμαντέρ. «Πρέπει να δεχτούμε τους κανόνες του παιχνιδιού. Όχι γιατί το επιβάλλει κάποιος ξένος κατακτητής. Το κράτος δεν είναι εχθρός. Τελείωσε, δεν υπάρχει πια τουρκοκρατία. Το κράτος βγαίνει από εμάς, είμαστε εμείς. Εμείς ψηφί-ζουμε. Αν δεν τους θέλουμε, τους αλλάζουμε. Έξω όλοι! Αλλάζουμε και τους κανόνες», αποφαίνεται ο άνθρωπος που «πάλεψε για να γίνει Έλληνας».

Page 52: Hot Doc 17

52 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Συνέντευξη

συνέ

ντευ

ξη

Πώς βλέπει ένας μέτοικος κινηματογραφιστής την ελληνική πραγματικότητα; Η χώρα βρίσκεται σε μια βαθιά κρίση.

Έμεινα εδώ γιατί η Αθήνα ήταν για μένα

μια πόλη συναρπαστική. Πλέον όμως οι

οικονομικοί μετανάστες είναι το μεγάλο

θέμα σήμερα στην Ελλάδα και είναι

απαράδεκτο το γεγονός πως δεν υπάρ-

χουν νόμοι να τους προστατεύουν. Εγώ

είμαι προνομιούχος, γιατί είμαι Γάλλος.

Ένα άλλο θέμα –χαρακτηριστικό της

Ελλάδας– είναι πως συχνά η πολιτική

είναι ένα κληρονομικό είδος. Όπως και

το ότι εδώ κριτικάρουμε τους πολιτικούς,

αλλά όχι την κοινωνία. Σαν να μην φταίει

σε τίποτα ο πολίτης που τα έπαιρνε, αλλά

πια δεν τα παίρνει. Το ελπιδοφόρο είναι

πως κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ

είδα για πρώτη φορά να γίνεται πραγμα-

τική πολιτική στα σαλόνια των πολιτών,

κάτι που δεν το βλέπουμε στα κανάλια.

Πόσο έχει αλλάξει η Αθήνα μετά από 34 χρόνια; Όσο και μια σχέση με μια παλιά ερωμένη.

Το ταξίδι έγινε έρωτας και ο έρωτας έγινε

σχέση ζωής, συμβίωση και γάμος. Έτσι

την αγαπάς και την μισείς ταυτόχρονα,

αλλά συνεχίζεις να μένεις μαζί της. Θα

ήμουν από τους τελευταίους που θα

εγκατέλειπαν το καράβι. Ειδικά τώρα.

Ο διακεκριμένος κινηματογραφιστής, που το 2004 απέσπασε το Κρατικό Βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ «Μασσαλία, μακρινή κόρη»

και πήγε στις Κάννες με τα ελληνικά δικαστήρια (βραβευμένο ντοκιμα-ντέρ «Θέμις», που έθιξε τη δικομανία του σύγχρονου Έλληνα), επιστρέ-φει στις αίθουσες με το πρώτο του πολιτικό ντοκιμαντέρ: «Δημοκρατία, ο δρόμος του σταυρού». Ένα ηθογράφημα της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής με έναν τίτλο λογοπαίγνιο, όπως λέει και ο ίδιος. «Ο δρόμος του σταυρού είναι και ο δρόμος για τον Γολγοθά». Τουλάχιστον για τους καθολικούς. Όσο για τους πρωταγωνιστές του φιλμ του «κινηματογραφι-στή της γαλλικής διασποράς»; Γιάννης Ραγκούσης για το ΠΑΣΟΚ, Νίκος Κωστόπουλος για τη Νέα Δημοκρατία, Ρένα Δούρου για τον Σύριζα, και Ηλίας Παναγιώταρος για τη Χρυσή Αυγή.

Είστε πολιτογραφημένος Έλληνας. Ποια είναι η άποψή σας για την πολιτική κατάσταση στη χώρα μας; Καταρρέει ο πολιτικός λόγος και στη θέση του έρχονται άλλοι χειρότεροι. Από απλή δημαγωγία μέχρι τις πιο άσχη-μες ιδέες της ανθρωπότητας, ναζισμός, ρατσισμός. Το επικίνδυνο είναι πια πως καταρρέει μια κοινωνική συνοχή. Καταρρέει το πολιτικό σύστημα, και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο για τη δημο-κρατία. Γι’ αυτό και για το ντοκιμαντέρ διάλεξα τον τίτλο «Δημοκρατία, ο δρό-μος του σταυρού».

Ποιες είναι οι θεμελιώδεις διαφορές της από ένα ευρωπαϊκό κράτος όπως η Γαλλία; Στην Ελλάδα δεν έχουμε συλλογικά αντανακλαστικά όπως στη Γαλλία. Δεν υπάρχει η έννοια του δημόσιου χώρου και του συνόλου. Βέβαια όταν είμαι στο Παρίσι νοσταλγώ την αμεσότητα και τη θερμότητα των σχέσεων στην Ελλάδα. Αλλά οι Παριζιάνοι στον δρόμο είναι πιο ανοιχτοί. Θα βγουν όλοι μαζί όταν υπάρ-χει πρόβλημα. Επιπλέον πιστεύω πως καλές είναι οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες στην Ελλάδα, αλλά θα πρέπει να υπάρξει κι εδώ κράτος πρόνοιας, το οποίο ποτέ δεν υπήρξε.

Τι άλλο χρειάζεται η Ελλάδα για να «διασωθεί», σύμφωνα με κάποιον που «πάλεψε για να γίνει Έλληνας», όπως έχετε πει σε προηγουμένη συνέντευξή σας;Χρειάζεται ένα κοινωνικό συμβόλαιο. Δεν φτάνει το ότι γεννηθήκαμε στην ίδια χώρα και πιστεύουμε στην ίδια θρη-σκεία. Πρέπει να δεχτούμε τους κανόνες του παιχνιδιού. Όχι γιατί το επιβάλλει κάποιος ξένος κατακτητής. Το κράτος δεν είναι εχθρός. Τελείωσε, δεν υπάρχει πια τουρκοκρατία. Το κράτος βγαίνει από εμάς, είμαστε εμείς. Εμείς ψηφίζουμε. Αν δεν τους θέλουμε, τους αλλάζουμε. Έξω όλοι! Αλλάζουμε και τους κανόνες. Αλλά όχι να κάψουμε τη Βουλή. Πρέπει να υπάρξει ένα είδος επανάστασης, αλλά αυτό δεν σημαίνει να τα καταστρέψουμε όλα. Το ερώτημα είναι πώς θα γίνει μια επανάσταση χωρίς να γίνει εμφύλιος και χωρίς να φέρει κάτι χειρότερο. Αλλά αυτό είναι το ζήτημα της εποχής γενι-κότερα. Δεν έχω λύσεις. Θα έλεγα πως σημαντικός είναι ο «αναγκαίος ουτοπι-σμός» και πως ο καθένας ξεχωριστά θα πρέπει να λειτουργεί και συλλογικά και να σκέφτεται το δημόσιο συμφέρον. Να ξεπεραστούν οι εγωισμοί. Αυτό πνίγει την Ελλάδα, ο εγωισμός.

Αν την Ελλάδα την πνίγει ο εγωισμός, τι της δίνει το φιλί της ζωής; Θα απαντήσω με μια ιστορία. Όταν ήρθα στην Ελλάδα ήξερα πως είναι σεισμική χώρα. Αυτό με φόβιζε, γιατί αναρωτιό-μουν τι θα γίνει σε ένα σεισμό με τη χαοτική λειτουργία της Ελλάδας. Από τον τρόπο που πατούν οι άνθρωποι ο ένας τον άλλο μέσα σε ένα λεωφορείο. Με το σεισμό του '81, εξαιτίας αυτού του φόβου, το πρώτο πράγμα που πήρα από το διαμέρισμα μέσα στον πανικό ήταν το γαλλικό μου διαβατήριο... Τελικά όμως έγινε το ακριβώς αντίθετο. Μια αλληλεγγύη άνευ προηγουμένου. Για παράδειγμα, άνθρωποι έπαιζαν τον ρόλο του τροχονόμου για να βάλουν τάξη. Από την άλλη, όταν δεν υπάρχει κρίση, δεν υπάρχει αίσθηση συνόλου. Για παρά-δειγμα, μένω σε ένα αδιέξοδο, δεν το

Page 53: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 53

συνέ

ντευ

ξη

καθαρίζει ο δήμος. Έχω πάρει τη σκούπα για να καθαρίσω. Κανείς δεν το κάνει. Και με κοιτάζουν επιπλέον σαν να είμαι ο βλάκας που το κάνω για όλους.

Επιστρέψατε στις αίθουσες με ένα ασυνήθιστο για εσάς ντοκιμαντέρ, δεδομένου πως σας γνωρίσαμε ως κινηματογρα-φιστή των μεταναστών. Στόχος είναι να κάνουμε μια ηθογραφία της πολιτικής σε μια εποχή που ο καθέ-νας λέει ό,τι θέλει από την πλευρά του. Εμείς θέλουμε να καταθέσουμε τη ματιά μας μόνο μέσα από το πρωταρχικό υλικό, χωρίς σχόλιο. Και χωρίς συνεντεύξεις των πολιτικών. Χωρίς ερμηνείες. Θέλουμε να αναδείξουμε ερωτήματα, όχι να δώσουμε απαντήσεις. Παράλληλα είναι ένα είδος πορτρέτου της κρίσης, αφού ακολουθώ-ντας με την κάμερα τον πολιτικό παντού, τον βλέπεις να μπαίνει σε ένα ταξί και να ακούει, για παράδειγμα, τις αγωνίες και τη δυσαρέσκεια του ταξιτζή.

Πώς καταλήξατε στα συγκεκρι-μένα τέσσερα κόμματα; Αναγκάστηκα να διαλέξω τέσσερα από τα επτά κόμματα αντιμετωπίζοντάς τα ως «φαινόμενα», γιατί δεν άντεχα οικο-νομικά να κάνω μια μεγαλύτερη ταινία όπως αρχικά ήθελα. Τα δύο μεγάλα ιστορικά κόμματα βρίσκονταν σε ελεύ-θερη πτώση. Είναι ένα φαινόμενο που δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς. Έπειτα ήταν οι δυο ακραίες δυνάμεις που από το περιθώριο βγαίνουν στη σκηνή. Δεν μπορούσαμε να αγνοήσουμε ούτε αυτά τα φαινόμενα. Ένα αριστερό κόμμα που υπάρχει εδώ και δεκαετίες χωρίς να μπορεί να ξεπεράσει το 4% και ξαφνικά βγαίνει δεύτερη δύναμη στις πρώτες εκλογές και παραλίγο να γίνει κυβέρ-νηση. Από την άλλη, ένα νεοναζιστικό κόμμα που οι δημοσκοπήσεις το έβαζαν στη Βουλή.

Ποια ήταν τα κριτήρια επιλογής των συγκριμένων πρωταγωνι-στών-πολιτικών; Το πιο βασικό κριτήριο ήταν να βρούμε τέσσερις διαφορετικούς τρόπους να ασχοληθούμε με την πολιτική. Για τον

έναν ήταν η πρώτη φορά που ασχολείτο με την πολιτική, αλλά είχε οικογενειακό πολιτικό παρελθόν. Ο άλλος ήταν ένας επαγγελματίας της πολιτικής και ενδε-χομένως νέος ηγέτης. Έπειτα δυο άκρες του πολιτικού φάσματος, δυο στρατευ-μένοι. Μια γυναίκα που δεν ήταν από τα ιστορικά πρόσωπα του κόμματος, αλλά ανέβηκε πολύ γιατί την ήθελαν τα media. Κι έπειτα ο τέταρτος ήταν απλώς ο μοναδικός από τη Χρυσή Αυγή που είχαμε πρόσβαση, γιατί φυσικά δεν χτυπήσαμε την πόρτα κανενός κόμματος για να ζητήσουμε «κάποιον υποψήφιο». Αν ήταν μια καθαρά πολιτική ταινία θα ήταν απαράδεκτο να αφήναμε κάποιο κόμμα εκτός.

Μετά από την καταγραφή τους από την κάμερά σας, μπορείτε να κάνετε ένα ολιγόλογο συμπερασματικό σχόλιο–χαρακτηρισμό για τον καθένα; Γιάνης Ραγκούσης, υπεράνω και τζέντλε-μαν της πολιτικής. Νίκος Κωστόπουλος,

ο κληρονόμος. Ρένα Δούρου, η συριζαία με λαϊκή καταγωγή αλλά με πολιτική φινέτσα. Ηλίας Παναγιώταρος, μονο-διάστατος χαρακτήρας, καρικατούρα, πολιτικό πίτμπουλ.

Αν οι χαρακτηρισμοί σας αναδεικνύουν τη διαφορετικό-τητά τους, ο φακός σας εντόπισε κάποια ομοιότητα μεταξύ των πολιτικών;Ναι. Το ότι κανένας δεν ήταν τελικά στη θέση του. Τουλάχιστον οι τρεις από τους τέσσερις μου άφησαν αυτή την αίσθηση. Για τον Ραγκούση αποδείχτηκε ήδη, αφού έφυγε από το ΠΑΣΟΚ. Ο Νίκος Κωστόπουλος εξομολογήθηκε πως κατάλαβε μέσα από το ντοκιμαντέρ πως κυκλοφορεί σε έναν χώρο πιο συντηρη-τικό απ’ ό,τι είναι ο ίδιος. Κοινό σημείο είναι επίσης και η μοναχικότητα. Είναι μοναχικοί με κάποιον τρόπο, παρόλο που σε κάποιους δεν φαίνεται.

Σκεφτήκατε ποτέ αν ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ, που εκθέτει την ανθρώπινη πλευρά των υπο-ψηφίων, θα μπορούσε να κάνει καλό σε ένα νεοναζιστικό κόμμα;Αναρωτήθηκα αν έκανα σωστά τη δου-λειά μου. Αν, για παράδειγμα, υπάρχει ο κίνδυνος να κάνω καλό στη Χρυσή Αυγή. Όπως έλεγαν για μια ταινία για τον Χίτλερ παλιότερα... Πιστεύω τελικά όμως πως, όταν δείχνουμε την ανθρώ-πινη πλευρά ενός τέρατος, γίνεται ακόμα πιο τερατώδες. Θα ευχόμουν να μην είχαν κόμμα. Κι όμως έχουν. Γιατί μπορεί να είναι χαζοί οι ίδιοι, αλλά ακο-λούθησαν ένα πολύ έξυπνο σχέδιο, που απαντά στην ανάγκη για μίσος. Ιδιαίτερα σε καιρό κρίσης. Το μίσος είναι επικίνδυνο. Και τους ναζί τους κινεί το μίσος. Δεν δρουν στο όνομα καμίας ιδέας. Είμαι εναντίον των θεωριών που λένε πως τα δυο άκρα είναι το ίδιο. Για παράδειγμα ο Στάλιν και ο Μάο έκαναν φρικτά εγκλήματα. Τους οπαδούς τους όμως δεν τους κινούσε το μίσος.

Στιγμιότυπο από το ντοκυμαντέρ «δημοκρατία, ο δρόμος του σταυρού»

Page 54: Hot Doc 17

54 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Μέση Ανατολή

Ε ίναι αλήθεια πως η Τουρκία μοι-ράζεται 900 χιλιόμετρα συνόρων με τη Συρία, και οι Τούρκοι που ζουν σε αυτές τις περιοχές κιν-

δυνεύουν από τις αδέσποτες σφαίρες και τα βλήματα. Οι δυνάμεις του καθεστώ-τος, στην προσπάθειά τους να πνίξουν στο αίμα την εξέγερση, σφυροκοπούν τις θέσεις των ανταρτών, με αποτέλεσμα πολλές ρουκέτες να πέφτουν σε τουρκικό έδαφος. Τον περασμένο Οκτώβριο ένα συριακό βλήμα που έπεσε σε τουρκικό σπίτι στο Ακσάκαλε ξεκλήρισε μια οικο-γένεια πέντε ατόμων.Είναι η ευκαιρία που ζητούσαν οι Τούρκοι για να αναλάβουν πρωταγωνι-στικό ρόλο. Ο Ταγίπ Ερντογάν κατάφερε να εξασφαλίσει την υποστήριξη του ΝΑΤΟ, ειδικά τώρα που, μετά τη Λιβύη, καμία δυτική χώρα δεν δείχνει πρόθυμη να εμπλακεί σε μια πολυδάπανη επίθεση εναντίον της Συρίας.Πρώτη κίνηση της Άγκυρας ήταν να ανοί-ξει τα σύνορά της στους πρόσφυγες, με αποτέλεσμα χιλιάδες άμαχοι να βρίσκο-νται ήδη σε τουρκικούς καταυλισμούς. Τα τουρκικά δίκτυα φροντίζουν μάλιστα

να προβάλουν εικόνες με ολόκληρες οικογένειες να σηκώνουν με γυμνά χέρια τα συρματοπλέγματα για να περάσουν σε ασφαλές έδαφος. Έπειτα άρχισε να μετακινεί τον τουρκικό πληθυσμό –στην πλειονότητά τους Κούρδοι– που ζει στα σύνορα, με τη δικαιολογία ότι κινδυνεύ-ουν, και βέβαια συγκεντρώνει όλο και περισσότερο στρατό και άρματα μάχης, ενώ σε ετοιμότητα παραμένουν ολόκλη-ρες μοίρες βομβαρδιστικών.Πριν από λίγες ημέρες ένας περιχαρής Νταβούτογλου, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών και μετρ –όπως χαρακτη-ρίζεται από πολλούς– της τουρκικής διπλωματίας, ανακοίνωσε ότι το ΝΑΤΟ έκανε τελικά δεκτό το αίτημα που είχε θέσει εδώ και πολύ καιρό η τουρκική κυβέρνηση: Την ανάπτυξη συστήματος Patriot στο έδαφος της Τουρκίας. Βάσει του ίδιου σχεδίου, μονάδες από συμμα-χικές χώρες πρόκειται να καταφτάσουν στα νοτιοανατολικά της χώρας, για να την υπερασπιστούν σε περίπτωση που παραβιαστεί η εδαφική ακεραιότητά της.Μόνο που στην κατάσταση που βρίσκε-ται το συριακό καθεστώς, δεν αποτελεί

απειλή για τη γείτονα χώρα. Η Άγκυρα διαθέτει ήδη συστήματα Hawk και Rapier, τα οποία είναι απόλυτα ικανά να προστατεύσουν τον τουρκικό εναέ-ριο χώρο. Πρώτος ο γερμανικός Τύπος επεσήμανε πως η Τουρκία διαθέτει τον δεύτερο σε μέγεθος, μετά τις ΗΠΑ, στρατό στο ΝΑΤΟ και πως το αίτημα για την εγκατάσταση των πυραύλων έχει ως στόχο τη διεθνοποίηση της κρίσης, ενώ η ανάπτυξη των νατοϊκών δυνάμεων δεν έχει άλλο ρόλο από την προετοιμασία για μια ενδεχόμενη χερσαία επέμβαση στη Συρία.Τα αντιαεροπορικά συστήματα πρόκει-ται να αποστείλουν η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ μεγάλο ενδια­φέρον έδειξε και η Ολλανδία. Ωστόσο στο Βερολίνο τα πράγματα δεν είναι και τόσο εύκολα. Παρά το γεγονός ότι τόσο ο υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε όσο και ο υπουργός Άμυνας Τόμας ντε Μεζιέρ έχουν στηρίξει το σχε-τικό αίτημα της Τουρκίας για αποστολή γερμανών στρατιωτών μαζί με τους πυραύλους στην περιοχή, η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί έως τον Δεκέμβριο

Του πέτρου Γκάτζια

Ποιος φοβάται τη Συρία;Η Τουρκία πήρε την άδεια του ΝΑΤΟ να εγκαταστήσει αντιαερο-πορικά συστήματα Patriot στα σύνορα με τη Συρία. Ο τουρκικός στρατός και η αεροπορία απαντούν σχεδόν καθημερινά, όταν κάποια συριακή ρουκέτα πέσει σε τουρκικό έδαφος. Το ίδιο έκανε πρόσφατα και το Ισραήλ, όταν χτυπήθηκαν τα υψώματα του Γκολάν. Η μία μετά την άλλη οι ξένες δυνάμεις αναγνωρίζουν τη συριακή αντιπολίτευση, την ώρα που το καθεστώς του Άσαντ δεν λέει να καταθέσει τα όπλα και ο ίδιος δηλώνει ότι θα πεθάνει στην πατρίδα του. Όλα αυτά θυμίζουν παλιότερα σενάρια λίγο πριν από την εισβολή σε άλλες χώρες, όπως στο Ιράκ και στη Λιβύη, μόνο που τώρα τον πρωταγωνιστικό ρόλο δεν φαίνεται να έχουν τόσο οι δυτικές δυνάμεις, αλλά η Τουρκία, το Ισραήλ, ο Λίβανος, το Ιράν και η Ρωσία.

Page 55: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 55

από το γερμανικό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα μάλιστα με το περιοδικό Der Spiegel, προς το παρόν δεν διαφαίνεται πιθανή μια πλειοψηφία μεταξύ των βουλευτών. Επίσης, δημοσκόπηση του γερμανι-κού Ινστιτούτου Infratest­Dimap, για λογαριασμό του κρατικού τηλεοπτικού δικτύου ARD, εμφανίζει ότι το 59% των Γερμανών θεωρεί ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν λάθος, ενώ μόλις ένα 36% την θεωρεί ορθή.Μεγάλο ρόλο στην υπόθεση παίζει και η Ρωσία, η οποία στηρίζει το καθεστώς Άσαντ γιατί εξυπηρετεί τα δικά της γεω-πολιτικά συμφέροντα. Το Κρεμλίνο λοιπόν είναι αντίθετο στην εγκατάσταση των Patriot και υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο μόνο σταθερότητα δεν θα φέρει στην περιοχή.

Συρία και Τουρκία μια… περίπλοκη σχέσηΣτα μέσα Νοεμβρίου η Άγκυρα προ-στέθηκε στον κατάλογο των χωρών που αναγνωρίζουν πλέον ανοιχτά τον συνα-σπισμό της συριακής αντιπολίτευσης.

Η ανακοίνωση έγινε πάλι από τον ίδιο τον Νταβούτογλου, στη διάρκεια της συνόδου του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας: «Θεωρούμε τον Συριακό Εθνικό Συνασπισμό ως τον μοναδικό νόμιμο εκπρόσωπο του συριακού λαού. Η συριακή επανάσταση και ο συριακός λαός δεν χρειάζονται περισσότερα μηνύ-ματα συμπάθειας και υποσχέσεις, αλλά μια πραγματική λύση».Άμεση ήταν η απάντηση του εκπρο-σώπου του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Αλεξάντερ Λουκάσεβιτς: «Στη διακήρυξη των αρχών του διεθνούς

δικαίου αναφέρεται ιδιαίτερα ότι κανένα κράτος δεν πρέπει να οργανώσει, να βοηθήσει και να χρηματοδοτήσει ένο-πλες ενέργειες που έχουν στόχο τη βίαιη ανατροπή του καθεστώτος ενός άλλου κράτους».Επισήμως πολλές χώρες παρέχουν στους αντάρτες μη στρατιωτικό υλικό, όμως η Δαμασκός έχει κατηγορήσει επανειλημ-μένα την Τουρκία και τις αραβικές χώρες ότι τους παρέχουν σύγχρονο οπλισμό.Η ρωσική εφημερίδα Pravda υποστη-ρίζει, από την άλλη, πως η συριακή αντιπολίτευση δεν αντιπροσωπεύει όλο τον συριακό λαό, όπως ισχυρίζονται οι χώρες που την αναγνώρισαν, δηλαδή η Γαλλία, η Τουρκία και οι χώρες του Αραβικού κόλπου. Επικαλείται μάλι-στα δημοψήφισμα (!) που έγινε τον Φεβρουάριο και το οποίο δείχνει ότι το 89% των Σύρων επιθυμεί αλλαγή του Συντάγματος, μεταρρυθμίσεις και το τέλος του μονοκομματισμού. Το 55% επιθυμεί να παραμείνει στη θέση του ο πρόεδρος Άσαντ. Μεταφέρει μάλιστα και δηλώσεις του διοικητή των ανταρτών στο Χαλέπι: «Το 70% των κατοίκων

Μεγάλο ρόλο στην υπόθεση παίζει και η Ρωσία, η οποία στηρίζει το καθεστώς Άσαντ γιατί εξυπηρετεί τα δικά της γεωπολιτικά συμφέροντα

Page 56: Hot Doc 17

56 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

εξακολουθεί να υποστηρίζει τον Άσαντ και έτσι γινόταν πάντοτε».

Φίλοι και εχθροί ή εχθροί και φίλοι;Συρία και Τουρκία μπορεί να είναι γεί-

τονες, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι

είχαν πάντοτε και τις καλύτερες σχέ-

σεις. Η κατάσταση έγινε χειρότερη

μετά την Αραβική Άνοιξη. Η ιστορία

των δύο χωρών χάνεται στην κυριολε-

ξία στους αιώνες, από την εποχή της

Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Σύροι τούς έβλεπαν ως κατακτητές. Στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου πολέμου οι Τούρκοι έσφαξαν εκατοντάδες Σύρους που είχαν εξεγερθεί εναντίον τους, και η κατά-

σταση παρέμεινε τεταμένη και στα

επόμενα χρόνια, ακόμη και επί προε-δρίας του Χαφέζ Αλ­Άσαντ, πατέρα του σημερινού προέδρου, με την Τουρκία

να παίρνει στην κατοχή της την περιοχή του Χατάι.Το άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι τα απο-θέματα νερού. Τη δεκαετία του '70 η Άγκυρα άρχισε να φτιάχνει φράγματα στον Τίγρη και τον Ευφράτη, που πηγά-ζουν από εκεί, θέλοντας να επιδείξει τη δύναμή της, προκαλώντας έτσι τερά-στια προβλήματα στη Συρία και το Ιράκ. Σε απάντηση, ο Χαφέζ Αλ­Άσαντ έδωσε καταφύγιο στους κούρδους εθνικιστές, οι οποίοι παραμένουν υποστηρικτές του καθεστώτος, παρά το γεγονός ότι η Δαμασκός επέτρεψε τη σύλληψη του ηγέτη τους, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, μετά από πιέσεις της Τουρκίας. Η κίνηση αυτή οδήγησε στη βελτί-ωση των σχέσεων των δύο χωρών, οι οποίες βελτιώθηκαν ακόμη περισσό-τερο το 2003, όταν έγινε η εισβολή στο Ιράκ, καθώς ο Άσαντ φοβήθηκε ότι θα γινόταν εισβολή και στη δική του χώρα και αναζήτησε συμμαχίες στους γείτο-νες, ανάμεσά τους και η Τουρκία. Ένα χρόνο μετά έγινε και ο πρώτος σύρος ηγέτης που επισκέφτηκε την Τουρκία, και άρχισε ο διάλογος με στόχο να γεφυ-ρωθούν οι διαφορές ετών και ετών. Τα σύνορα άνοιξαν, ο κόσμος άρχισε να ταξιδεύει ελεύθερα και το εμπόριο ξεκίνησε. Οι κάτοικοι των δύο χωρών ανακάλυψαν ότι έχουν περισσότερα κοινά απ' όσα πίστευαν.Αυτή η «ιστορία αγάπης» όμως τελείω- σε άδοξα με την Αραβική Άνοιξη. Ο Ερντογάν τάχθηκε αμέσως υπέρ της Δημοκρατίας και αρχικά μάλιστα προ-σπάθησε να πείσει τον Άσαντ να

εγκαταλείψει την εξουσία, όταν όμως απέτυχε, στράφηκε ανοιχτά εναντίον του. Όπως σχολιάζει η Washington Post, η κρίση στη Συρία, που διαρκεί σχεδόν δύο χρόνια, αποτελεί ένα μεγάλο τεστ στρα-τηγικής για τον ισλαμιστή πρωθυπουργό, ο οποίος έχει καταφέρει να οδηγήσει την Τουρκία στον δρόμο της ανάπτυξης. Από την άλλη, ο τουρκικός στρατός δεν έχει κάνει ξανά χερσαία εισβολή και κατοχή από το 1974 στην Κύπρο.Το παράδοξο είναι πως Συρία και Τουρκία έχουν μια κοινή θέση. Παρουσιάζονται ως υπερασπιστές των Παλαιστινίων έναντι των Ισραηλινών. Αυτή τη φορά όμως, στη διάρκεια των πρόσφατων βομβαρδισμών εναντίον της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, η Συρία δεν μπο-ρούσε να ορθώσει το ανάστημά της όπως στο παρελθόν, αντιθέτως η Τουρκία πήρε ενεργά μέρος στον διπλωματικό πυρετό που ακολούθησε και οδήγησε στην εκεχειρία.Υπάρχει ωστόσο και μια άλλη παράμε-τρος. Όσο διαρκούσαν οι επιθέσεις στη Γάζα, οι συγκρούσεις στη Συρία περ-νούσαν σε δεύτερη μοίρα. Η κρίση επέστρεψε στα πρωτοσέλιδα των εφη-μερίδων με την απόφαση για τους Patriot και απ' ό, τι φαίνεται θα παρα-μείνει για πολύ ακόμη. Αυτή τη φορά όμως, όπως σχολιάζουν πολλοί αναλυ-τές, η στάση του Ερντογάν απέναντι στη Συρία και το Ισραήλ μπορεί να οδηγή-σει και στην ευρωπαϊκή απομόνωσή του, επειδή δεν έχει την ανοιχτή υποστήριξη της Δύσης.

Ο Ερντογάν τάχθηκε υπέρ της Δημοκρατίας και αρχικά μάλιστα προσπάθησε να πείσει τον Άσαντ να εγκαταλείψει την εξουσία, όταν όμως απέτυχε, στράφηκε ανοιχτά εναντίον του

Μέση Ανατολή

Page 57: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 57

«ΚάΤάςΚΟπΟΙ» στη δουλειά

Μαύρη Λίστα

Της ρένας άκριτίδου Η Επιτροπή Υποθέσεων της Σκοτίας κάλεσε πριν λίγες μέρες τον κύριο «Μαύρη Λίστα», Ίαν Κερ, διευθυντή

της Consulting Association, να απα-ντήσει σε ερωτήσεις για τον ρόλο του στον μακροχρόνιο αποκλεισμό συνδικα-λιστών από τη βιομηχανία κατασκευών. Μια έφοδος που είχε γίνει στα γρα-φεία της εταιρίας το 2009, με εντολή του Βρετανού Επιτρόπου Πληροφοριών, έφερε στο φως στοιχεία που αποδεί-κνυαν όσα κατήγγειλαν επί χρόνια συνδικαλιστές, αλλά αντιμετωπίζονταν ως φαντασιόπληκτοι θιασώτες θεωριών συνωμοσίας: Βάσεις δεδομένων με πλη-ροφορίες για χιλιάδες εργαζόμενους

(τουλάχιστον 3.200 ονόματα) και απο-δείξεις συνεργασίας της εταιρίας με περισσότερες από 40 κατασκευαστι-κές εταιρίες. Ένας εκ των ισχυρότερων πελατών της C.A. ήταν ο Σερ Ρόμπερτ Μακ Άλπιν, μέλος των Συντηρητικών και δωρητής των Ολυμπιακών Αγώνων του 2012, στον οποίο είχε ανατεθεί, μεταξύ άλλων, και η κατασκευή του σταδίου των Ολυμπιακών του 2012, αλλά και του στα-δίου Εμιράτων της Άρσεναλ.Καταθέτοντας στην επιτροπή που κλή-τευσε εκ νέου τον Κερ, ο γ.γ. της Ένωσης Εργαζομένων στις Κατασκευές Ucatt, Στιβ Μέρφι, αποκάλυψε ότι, κατά τον τελευταίο χρόνο λειτουργίας της C.A., ο Μακ Άλπιν είχε πληρώσει

Παρά τα lifting από τον 20ό στον 21ο αιώνα, το πρόσωπο του βρετανικού επαγγελματι-κού χαφιεδισμού συνεχίζει να προβάλει αποκρουστικό. Πώς αποκαλύφθηκε η βιομηχανία λάσπης και εξόντωσης σε βάρος συνδικαλιστών και εργαζομένων που ζητούσαν αξιοπρεπείς και ασφαλείς συνθήκες εργασίας; Η διαπλοκή των «μαυρολιστάδων» με κραταιές εταιρίες αλλά και μυστικές υπηρεσίες και οι κατε-στραμμένες ζωές των θυμάτων.

Page 58: Hot Doc 17

58 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Μαύρη Λίστα

στους «συμβούλους» 26.842,20 λίρες – μόνο μεταξύ Ιουλίου­Σεπτεμβρίου 2008 12.839,29 λίρες για να του ελέγξουν 5.836 εργαζόμενους, ήτοι, 63 τη μέρα.Στα μέσα Οκτωβρίου η Morning Star έγραφε ότι η Μαύρη Λίστα του Κερ μπορεί να ήταν και 20 φορές μεγαλύ-τερη απ΄ ό,τι εικαζόταν μέχρι τότε. Ο Ντέιβιντ Κλάνσι, διευθυντής ερευνών του Επιτρόπου Πληροφοριών, αποκά-λυψε ότι, κατά την έφοδο του 2009, οι αρμόδιοι της υπηρεσίας είχαν πάρει μόνο περίπου 5% των φακέλων της C.A. Ο Μέρφι εκτιμά ότι ο αριθμός των φακε-λωμένων ίσως να ξεπερνά τους 60.000.

Στον «μαυροπίνακα» και ο πληροφοριοδότηςΣτις αρχές Νοεμβρίου, ο πληροφοριοδό-της που έβαλε σε κίνηση τις αποκαλύψεις για τις μαύρες λίστες και υποχρέωσε τη βρετανική κυβέρνηση να δράσει κατέ-θετε επίσης στην επιτροπή. Ο 48χρονος σήμερα Άλαν Γουέινραϊτ είχε εργαστεί σε θυγατρικές των κατασκευα στικών εται-ριών Carillion και Balfour Beauty, ως οργανωτής προσλήψεων. Στελέχη της Carillion του είχαν ζητήσει να στέλνει τις αιτήσεις για δουλειά στον Ίαν Κερ. «Λίστες με ονόματα εργαζομένων στέλ-νονταν αρχικά με φαξ στον Κερ. Μετά στέλνονταν στα κεντρικά της Carillion. Αν δεν ερχόταν απάντηση, τα άτομα προ-σλαμβάνονταν». Κατά τον Γουέινραϊτ, η Carillion είχε και δική της μαύρη λίστα. Κι αυτό γιατί, «για να αξιολογη-θεί μια αίτηση, στοίχιζε τότε 50 πένες το όνομα», είπε στα μέλη της επιτροπής.Τον Μάιο του 2009, δημοσίευμα του Observer περιείχε λεπτομέρειες για τις εναγώνιες προσπάθειες του Γουέινραϊτ, να σταματήσει η χρήση της μαύρης λίστας. Το 2000, ο Γουέινραϊτ εργαζόταν στην κατασκευαστική Drake and Scull. Οι διευθυντές του τού έστειλαν λίστα με ονόματα 500 εργατών, με τους αριθμούς της κοινωνικής τους ασφάλισης, που είχαν λάβει από τον ανταγωνιστή τους, Balfour Beatty. Οι εργάτες του καταλό-γου είχαν απασχοληθεί σε τρία μεγάλα κατασκευαστικά έργα, όπου είχαν γίνει απεργιακές κινητοποιήσεις. Ο μαύρος κατάλογος μοιραζόταν σε διευθυντές,

εκατοντάδων εργαζομένων που πίστευε ότι ήταν στη μαύρη λίστα. Συνεργάστηκε με ανθρώπους που αγωνίζονταν για χρό-νια να αποδείξουν την αλήθεια. Ένα σχετικό άρθρο στον Guardian, τον Ιούνιο του 2008, τράβηξε την προσοχή του Επιτρόπου Πληροφοριών, Ρίτσαρντ Τόμας. Ο οποίος διέταξε την έφοδο στο αρχηγείο του Κερ, όπου βρέθηκαν φάκελοι με ονόματα, ομαδοποιημένοι σύμφωνα με επισημάνσεις –«κομμου-νιστικό κόμμα», «τεμπέλης, ξεσηκώνει φασαρίες», «μην αγγίζετε»– ή ταμπέλες με ιρλανδικές «ανησυχίες».

διαπλοκή με αστυνομία και μυστικές υπηρεσίεςΤον περασμένο Μάρτ ιο, άλλο δημοσίευμα στον Guardian αποκά-λυπτε διαπιστώσεις του γραφείου του Επιτρόπου Πληροφοριών, ότι «η αστυ-νομία ή οι μυστικές υπηρεσίες παρείχαν πληροφορίες σε εταιρία που κατάρ-τιζε μαύρες λίστες, χρηματοδοτούμενη από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρίες, με αποτέλεσμα να μείνουν εκτός αγοράς εργασίας χιλιάδες άνθρω-ποι τις τελευταίες τρεις δεκαετίες». Το γραφείο έφτασε στο συμπέρασμα ότι

για να μην απασχοληθούν αυτοί οι εργά-τες οπουδήποτε. Το μέμο, που είχε ημερομηνία Αυγούστου του 2000, τον συμβούλευε να κρατήσει την πληροφορία «εμπιστευτική». Το 2004, ο Γουέινραϊτ ήταν στέλεχος της Haden Young, θυγα-τρικής της Balfour Beatty. Διαπίστωσε ότι τα αφεντικά του δεν ήθελαν να ακού-σουν το συμπέρασμά του ότι εξελισσόταν μια απάτη. Απομονώθηκε, έζησε την πιο αγχωτική περίοδο της ζωής του. Σε επι-στολή του στα κεντρικά της εταιρίας, τον Ιούλιο του 2005, έγραφε: «Η εται-ρία έχει μια διαδικασία μαύρης λίστας για νεοπροσληφθέντες και προσέλαβε προσωρινά άτομα για να ελέγξουν το παρελθόν εργατών, αν είχαν λάβει μέρος σε αγώνες, αν έκαναν φασαρίες». Το 2006, ο Γουέινραϊτ παραιτήθηκε. Μέχρι τότε είχε πειστεί ότι ήταν και ο ίδιος σε μαύρη λίστα. Είχε στείλει 150 αιτή-σεις για δουλειά, κανείς δεν μπήκε στον κόπο να του απαντήσει. Τότε έστησε ιστοσελίδα όπου ανέβασε ονόματα

Στον Ίαν Κερ επιβλήθηκε πρόστιμο 5.000 λιρών, ενώ όσο λειτουργούσε η «επιχείρησή» του, χρέωνε στις εταιρίες ετήσια συνδρομή 3.000 λιρών και 2,20 λίρες για κάθε έλεγχο ονόματος.

Page 59: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 59

ορισμένες από τις πληροφορίες στους φακέλους δεν μπορούσε παρά να προ-έρχονται από την αστυνομία ή την M15. Σε βάρος ενός 46χρονου μηχανικού, του Ντέιβ Σμιθ, είχε δημιουργηθεί φάκε-λος 36 σελίδων. Ο Σμιθ είχε καταγγείλει επανειλημμένα ελλείψεις ασφαλείας σε έργα όπου είχε απασχοληθεί, μεταξύ των οποίων και παρουσία του επικίνδυ-νου υλικού άσβεστος. Στο leftcom.org αναφέρονται και άλλα παραδείγματα. Ο Στιβ Χάντλεϊ εργαζόταν στην Channel Tunnel Rail Link, όταν ο εργοδότης του τον κατηγόρησε για κλοπή. Η κατηγο-ρία αποσύρθηκε, αλλά ο ίδιος δεν βρήκε δουλειά για τουλάχιστον 4 χρόνια. Ο φάκελός του, 18 σελίδων, ανέφερε ότι είχε εκλεγεί ως οργανωτής συνδικαλι-στικών ενεργειών και ότι τον είχαν δει πολλάκις με πικέτες διαμαρτυρίας, μία φορά σε αντιφασιστική διαμαρτυρία – πληροφορία που πιστεύεται ότι προερ-χόταν από αρχείο της αστυνομίας.Στην ίδια ιστοσελίδα αναφέρεται ότι μαύρη λίστα δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο από κατασκευαστικές, αλλά και από ναυ-τιλιακές εταιρίες, ενώ και πράκτορες που παρέχουν πληρώματα διατηρούν δικές τους.

Ο ερευνητής Ντέιβιντ Κλάνσι δήλωνε ότι «η σχέση μεταξύ της Consulting Association με την αστυνομία και τις μυστικές υπηρεσίες φαίνεται να άνθησε όταν η “εταιρία” αυτή είχε το όνομα Economic League, σε μια χρονική περίοδο που το βρετανικό κράτος ενδια­φερόταν να έχει δεσμούς με μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες για να ανα-καλύπτει όσο μπορούσε περισσότερα σχετικά με ιρλανδούς οικοδόμους, λόγω του φόβου για δράση του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού».Ο βουλευτής Τζον Μακντόνελ, που είχε εγείρει το θέμα για πρώτη φορά πριν από μια δεκαετία, δήλωνε εξοργισμένος για τη συστηματική παραβίαση ανθρώπι-νων δικαιωμάτων. «Αυτό, χρόνο με τον χρόνο, κατέστρεψε ανθρώπινες ζωές, χώρισε οικογένειες, διασφάλισε σε πολλούς μόνιμη ανεργία… Κανείς δεν άκουγε. Κανείς δεν ήθελε να πιστέψει την έκταση της διαπλοκής αστυνομίας, υπηρεσιών ασφαλείας και εταιριών. Όλο αυτό αφορούσε στη δυνατότητα των εταιριών να εκμεταλλεύονται εργαζόμε-νους και να καταστρέφουν οποιονδήποτε στεκόταν εμπόδιο».

Στα «μαλακά» ο ΚερΗ Consulting Association έκλεισε, στον Ίαν Κερ επιβλήθηκε πρόστιμο 5.000 λιρών. Μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο αμελητέο ήταν το πρόστιμο, όταν για όσο λειτουργούσε η «επιχείρησή» του χρέωνε στις εταιρίες ετήσια συνδρομή 3.000 λιρών και 2,20 λίρες για κάθε έλεγχο ονόματος. Μόνο από τέτοιους ελέγχους, τον τελευταίο χρόνο λειτουργίας της, η C.A. είχε κερδίσει, σύμφωνα με ντοκου-μέντα που βρέθηκαν στα γραφεία της, 87.747,40 λίρες. Ούτε μία κατασκευα-στική διώχθηκε…Ο Κερ είχε αρχίσει τη δράση του ως «συλλέκτης πληροφοριών» για συνδικα-λιστές και αριστερούς τη δεκαετία του ΄70. Παρέδιδε στην Economic League – τη μυστική δεξιά οργάνωση που δρούσε από το 1919 και διέθετε φακέ-λους 45.000 ανθρώπων που θεωρούσε «ανατρεπτικούς», «ακροαριστερούς», «υποκινητές ταραχών». Ο Μάικλ Νόαρ, γενικός διευθυντής της E.L. από το 1986

Η αστυνομία ή οι μυστικές υπηρεσίες παρείχαν πληροφορίες σε εταιρία που κατάρτιζε μαύρες λίστες, χρηματοδοτούμενη από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρίες, με αποτέλεσμα να μείνουν εκτός αγοράς εργασίας χιλιάδες άνθρωποι

Page 60: Hot Doc 17

60 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

έως το 1989, είχε δηλώσει ότι ο Κερ είχε εργαστεί για την οργάνωση πολλά χρό-νια, διεισδύοντας σε πολλά συνδικάτα, σε πολιτικές συγκεντρώσεις, καταγρά-φοντας όσα ειπώθηκαν και παίρνοντας ντοκουμέντα για να εφοδιάσει λίστες. Η E.L. αντιμετώπισε οικονομικά προβλή-ματα στη δεκαετία του ΄80, όταν μέσα ενημέρωσης και ακτιβιστές εξέθεταν τις παράνομες μεθόδους της. Εταιρίες έκο-ψαν τις συνδρομές τους όταν προέκυψε ότι παρείχε μη ακριβείς φακέλους, που βασίζονταν στο «κάπου άκουσα», για ανθρώπους που είχαν αδίκως αποκλει-στεί από δουλειές. Το 1993 σταμάτησε να λειτουργεί και πιστεύεται ότι τότε ο Κερ πήρε από εκεί φακέλους που θεώ-ρησε χρήσιμους για τις κατασκευαστικές εταιρίες και ίδρυσε την Consulting Association. Στους φακέλους που κατα-σχέθηκαν το 2009 υπήρχαν και στοιχεία τουλάχιστον 30 ετών, ταυτόσημα με της E.L. πριν την κατάρρευσή της. Σε κάποιους φακέλους που είδαν ερευνη-τές του Guardian, ένας οικοδόμος του Λίβερπουλ καταγραφόταν ως «πολι-τικά ασταθής», «ακραίος». Άλλος, στο Τουίκενχαμ του Λονδίνου είχε απο-λυθεί όταν η E.L. τον κατέγραψε ως

μαχητικό ηγέτη απεργίας και «παρόμοιο με Ιρλανδό κομμουνιστή».

«Αναγέννηση»Ως «μια ηθική κοινότητα ανθρώπινων πόρων για εργοδότες και εργαζόμε-νους» αυτοπροβάλλεται η HR Blacklist, που όμως –έξις χαφιέ, δευτέρα φύσις– κάτω από το λογότυπό της έχει το σύνθημα «λέγοντας την αλήθεια για τους υπαλλήλους».Στην ιστοσελίδα της, γοητευτικοί, καλοχτενισμένοι, «καθαροί» κουστου-μαρισμένοι άρρενες εμφανίζονται να εξηγούν τους «5 λόγους για να χρησιμο-ποιήσετε την HR Blacklist».Η ένταξη ονόματος στη μαύρη λίστα είναι δωρεάν.Σχεδόν οι μισοί υποψήφιοι ψεύδονται στα βιογραφικά που παρουσιάζουν.Το να προσλάβεις λάθος άτομο ίσως κοστίσει χρήμα και φήμη.Γρήγορη και εύκολη έρευνα βιογραφι-κών: Βρείτε τι έχουν πει άλλοι εργοδότες για τον υποψήφιο.Αξιολογήστε έναν υπάλληλο ή ελέγξτε την αξιολόγησή του.Η μοντέρνα παρουσίαση ελάχιστα καλύ-πτει το γεγονός ότι η πρακτική της ΗR είναι τόσο βρόμικη όσο και των προ-κατόχων της, Economic League και Consulting Association. Ο Μάικ Χιουζ, συγγραφέας του βιβλίου «Κατάσκοποι στη Δουλειά» (που αφορά την ιστο-ρία και δράση της Economic League, μυστικής οργάνωσης στο ακροδεξιό φάσμα της βρετανικής πολιτικής) τιτ-λοφορούσε άρθρο του στο Darker Net «Η αναγέννηση της μαύρης λίστας». «Η HR Blacklist όχι μόνο προσφέρει πρό-σβαση σε λεπτομέρειες για το ποιόν ατόμων που ζητούν εργασία, αλλά και αμοιβή ενός δολαρίου στους “πράκτορες της HR” κάθε φορά που κάποιος συν-δρομητής κάνει κλικ στις εναλλακτικές τους “περιλήψεις”».Παρόλο που η αναζήτηση ονομάτων σ΄αυτή τη βάση δεδομένων είναι δωρεάν, οι λεπτομερείς φάκελοι διατίθενται μόνο στους συνδρομητές.Η νέα οργάνωση φαίνεται να έχει ξεπεράσει αδυναμίες της… παλιάς τεχνο-λογίας. Διαθέτει business plan που

μπορεί να δημιουργήσει βάση δεδομέ-νων, με καταστροφικές πληροφορίες για πολλούς εργαζόμενους, πολύ γρήγορα. Είναι ξεκάθαρο πως παραβιάζει βρετανι-κούς κανονισμούς για την απασχόληση, αλλά το γεγονός πως η HR Blacklist λει-τουργεί από μια ηλεκτρονική διεύθυνση στην Ινδία (182.18.185.47) της επιτρέπει να δρα. Και τα περισσότερα κλικ στην αναζήτηση ονομάτων αφορούν πολίτες των ΗΠΑ και της Βρετανίας.Στο Solidaritymagazine.org, το συνδι-κάτο μεταφορών RT καλούσε σε δράση κατά της HR, καταγγέλλοντας ότι πολ-λοί ακτιβιστές και μέλη της, μεταξύ των οποίων και ο γενικός γραμμα-τέας του συνδικάτου Μπομπ Γκρόου, είδαν να φιγουράρει το όνομά τους. Ο Γκρόου ζητά να κλείσει το site, όμως ο Χιουζ θεωρεί πως αυτό θα ήταν ατε-λέσφορο, όπως διαπίστωσε και η αμερικανική κυβέρνηση όταν προσπά-θησε να κλείσει το Wikileaks. Με τις νέες εξελίξεις στην τεχνολογία μαύρης λίστας, η πιο επιτυχής προσέγγιση θα ήταν από νομικές ενέργειες σε βάρος όσων ανεβάζουν δυσφημιστικές πλη-ροφορίες για βιογραφικά και εργοδοτών που ανταποκρίνονται. Επίσης, εναντίον οποιουδήποτε ενέχεται στην κατάρτιση και προώθηση της HR Blacklist στη Βρετανία, είτε με το επιχείρημα παρα-βίασης νομοθεσίας του 1999 και του 2010 είτε ως καταγγελία ευρύτερης και καλά οργανωμένης εγκληματικής συνωμοσίας.«Ενόσω δεν έχουμε ακόμη λεπτομέρειες για το ποιοι βρίσκονται πίσω από την οργάνωση, αναμφίβολα κάποια στιγμή θα προκύψουν στοιχεία. Στο μεταξύ, από τα περιεχόμενα της ειδησεογραφικής σελίδας της HR Blacklist προκύπτουν θέματα όπως “Μετανάστευση στις ΗΠΑ: Τα σημαντικότερα Δεδομένα”. Σίγουρα δίνει μια ιδέα από πού να αρχίσουμε να ψάχνουμε και επίσης πού πιστεύει η HR Blacklist ότι αρχίζει ο αριστερός εξτρεμισμός», καταλήγει το δημοσίευμα του Χιουζ.Ο Γκρόου χαρακτηρίζει την HR συνεχιστή της Consulting Association, που ήταν συνεχιστής της Economic League.

Σε κάποιους φακέλους που είδαν ερευνητές του Guardian, ένας οικοδόμος του Λίβερπουλ καταγραφόταν ως «πολιτικά ασταθής», «ακραίος»

Μαύρη Λίστα

Page 61: Hot Doc 17

Εργολαβική Εργασία

Κι Εσύ ΕΝΑΝ

Της άριάνας νικηφορίδου

ΕρΓΑζΟΜΕΝΟΜΠΟρΕισ!

ΝΟιΚιΑσΕ

Πριν από μερικά χρόνια, το 2009, το θέμα της εργολαβικής εργασίας είδε το φως της δημοσιότητας με τον πιο βίαιο τρόπο. Η συνδικαλίστρια καθαρίστρια Κ. Κούνεβα δέχτηκε δολοφονική επίθεση με βιτριόλι γιατί ουσιαστικά είχε προσπαθήσει να αντιδράσει στις αντεργατικές πρακτι-κές της εργολαβικής εταιρίας καθαρισμού στην οποία εργαζόταν. Τότε το ζήτημα των εργολαβικών εργαζόμενων, που στην πλειονότητά τους απασχολούνταν σε τομείς καθαριότητας και φύλαξης, αναδείχθηκε από όλα τα ΜΜΕ και για πρώτη ίσως φορά πήραν μεγάλη έκταση οι αντιδρά-σεις οργανώσεων και φορέων που ζητούσαν την άμεση κατάργηση του φαινομένου της εργολαβικής εργασίας.

Page 62: Hot Doc 17

62 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Εργολαβική Εργασία

τ ότε, λένε όσοι γνωρίζουν καλά τις εσωτερικές υποθέσεις του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που σήμερα

πνίγεται στα σκουπίδια (αλλά και στο αδιέξοδο και την υποκρισία), υπήρξε μια λαμπρή ευκαιρία να γίνουν οι περισσότε-ροι από τους εργολαβικούς υπαλλήλους του πανεπιστημίου μόνιμοι.Η ευκαιρία χάθηκε και το πρόβλημα στο Αριστοτέλειο επανήλθε και μάλιστα δρι-μύτερο. Οι εργολαβικοί υπάλληλοι, που σήμερα αποτελούν την πλειονότητα των εργαζομένων στο πανεπιστήμιο, αντι-δρούν στις απολύσεις που ήδη έχουν ξεκινήσει, διαπιστώνοντας ότι μετά από 15 και 20 χρόνια δουλειάς μέσω εται-ριών που τους νοίκιαζαν βρίσκονται στον δρόμο. Συνένοχοι από πολλές από-ψεις είναι οι εκάστοτε πρυτάνεις του ιδρύματος, που αδράνησαν αλλά και συνέβαλαν στη διόγκωση του φαινομέ-νου για πολλά χρόνια. Συνένοχοι για τη σημερινή ολοκληρωτική διάλυση των εργασιακών σχέσεων και του κοινωνικού ιστού της χώρας είναι οι πολιτικοί, οι συνδικαλιστικοί φορείς και τα σωματεία, και όλοι εμείς που ανεχτή-καμε να απεμπολήσουμε κάθε δικαίωμά μας έναντι πινακίου φακής…Το 2009, που θα μπορούσε το τσουνάμι των εργολαβικών εργαζόμενων ή του outsourcing (ακούγεται πιο κομψό έτσι και πιο… μοντέρνο) ή των δανειζόμενων εργαζομένων (ο όρος χρησιμοποιεί-ται περισσότερο στον τραπεζικό τομέα) να αναχαιτιστεί, ξεκινά μια έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ­ΑΔΕΔΥ. Συγκεκριμένα, ερευνώνται οι εργασιακές σχέσεις που διαμορφώνονται στον κλάδο του καθαρισμού. Οι συντελεστές της έρευνας υποπτεύονται ότι τα όσα κατα-γράφονται στον χώρο της καθαριότητας είναι απλώς η κορυφή του παγόβου-νου, και στο εισαγωγικό τους σημείωμα μεταξύ άλλων σημειώνουν:«Όταν αρχίζει η εργασία σε εται-ρία καθαρισμού, σταματούν να λειτουργούν ακόμη και τα πλέον στοιχειώδη άρθρα της εργατικής νομοθεσίας. Δεν υπάρχουν συμβά-σεις, μισθοί, δώρα, ασφάλιση, άδειες. Ακόμη και αυτή η ίδια η υπόσταση του

παραμένουν για πέντε μήνες απλήρωτοι, σε πολλές περιπτώσεις γίνεται έρανος για να καλυφθούν βασικές ανάγκες επιβίω-σης ανθρώπων που βρίσκονται στα όρια της ηθικής και σωματικής κατάρρευσης).Τα στοιχεία της έρευνας αναφέρονται σε δεκάδες εταιρίες που απασχολούν εργο-λαβικούς εργαζόμενους. Καταγράφονται παραβιάσεις που αφορούν την καταβολή των νόμιμων αποδοχών, τα ωράρια εργα-σίας, το πεδίο κοινωνικής ασφάλισης, τα θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, τις συνδικαλιστικές ελευθε-ρίες. Βλαπτικές μεταβολές στους όρους εργασίας, ποικίλες μορφές πιέσεων, εκβιασμών και παρενοχλήσεων βρίσκο-νται συνεχώς στο επίκεντρο. Είναι επίσης αποκαλυπτική η ποικι-λία μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη της καταστρατήγησης των εργασιακών δικαιωμάτων, καθώς και των πρακτικών παραπλάνησης των ελεγκτών της Επιθεώρησης Εργασίας. Ιδιαίτερα έντονες είναι οι παραβιάσεις που υφίστα-νται οι αλλοδαποί εργαζόμενοι, όντας περισσότερο ευάλωτοι και ανασφαλείς, σε συνδυασμό και με την ελλιπή γνώση της ελληνικής γλώσσας, αναφορικά με τους όρους εργασίας που καλούνται να υπογράψουν. Τα φαινόμενα αυτά ανα-δεικνύουν παράλληλα και την ανάπτυξη πολλαπλών ταχυτήτων εργαζομένων στους χώρους του ιδιωτικού και δημο-σίου τομέα, όπου εκχωρείται ένα μέρος της λειτουργικής δραστηριότητας επι-χειρήσεων και οργανισμών υπό δημόσιο έλεγχο σε ιδιώτες με περιεχόμενο εργα-σίας όχι απλώς υποδεέστερο, αλλά και με συνθήκες που υπολείπονται από τα νόμιμα ισχύοντα για τους εργαζόμενους της δεύτερης αυτής ταχύτητας, που μετατρέπονται εν τέλει σε προσωπικό τρίτης και τέταρτης κατηγορίας.Αυτά συνέβαιναν το 2009 και από τότε οι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι στην Ελλάδα –παρόλο που δεν υπάρχει καμία επίσημη καταγραφή– έχουν φτάσει σχε-δόν τους 100.000.

Ενοικίαση και εργολαβία από το 1990«Η εργολαβική εργασία ξεκίνησε στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας

ανθρώπου­εργαζόμενου τσαλακώνεται

με τον πλέον βάναυσο τρόπο».

Η έρευνα στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό

σε υλικό (καταγγελίες και μαρτυρίες)

που κατέθεσαν οι καθαρίστριες που είναι

οργανωμένες στην ΠΕΚΟΠ (Παναττική

Ένωση Καθαριστριών), μια οργάνωση

που συνεχίζει μέχρι σήμερα τη συνδι-

καλιστική δράση της καταγγέλλοντας

τα προβλήματα που υπάρχουν στον

κλάδο (πολλοί από τους εργαζόμενους

Η συνδικαλίστρια καθαρίστρια Κ. Κούνεβα δέχτηκε δολοφονική επίθεση με βιτριόλι γιατί είχε αντιδράσει στις αντεργατικές πρακτικές της εργολαβικής εταιρίας καθαρισμού στην οποία εργαζόταν

Page 63: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 63

του '90 και μετά το 2004 ο αριθμός των ανθρώπων που εργάζονται με αυτό το καθεστώς αυξήθηκε θεαματικά», επι-σημαίνει ο καθηγητής του Πάντειου Πανεπιστημίου Γιάννης Κουζής, που έχει ασχοληθεί διεξοδικά με το θέμα της εργο-λαβικής και ενοικιαζόμενης εργασίας.Οι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι αποτε-λούν πλέον δεδομένο για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολυεθνική εταιρία που δραστηριοποιείται στον χώρο, η ISS, ξεκίνησε την πορεία της το 1901 στη Δανία ως εταιρία φύλαξης, το 1965 επεκτάθηκε σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και το 1973 σε όλο τον κόσμο. Από τον Απρίλιο του 2003 η ISS Human Resources AE (θυγατρική της ISS Servisystem AE) αδειοδοτείται από το υπουργείο Εργασίας και είναι η πρώτη Εταιρία Προσωρινής Απασχόλησης, όπως επίσημα αναφέρεται στον ιστότοπό της.«Πολλοί συγχέουν το καθεστώς ενοικία­σης εργαζομένων με τις εργολαβίες», επισημαίνει ο καθηγητής του Πάντειου Πανεπιστημίου και επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ­ΑΔΕΔΥ, Γιάννης Κουζής. Όπως επισημαίνει, «θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι οι εργο-λαβίες αφορούν στην ανάληψη μέρους του συνολικού έργου ή της συνολικής λειτουργίας της επιχείρησης από άλλη επιχείρηση. Για παράδειγμα, μια εται-ρία αναλαμβάνει τον καθαρισμό ενός φορέα­οργανισμού και σε αυτή την περίπτωση δανείζει ως εργολάβος τις υπηρεσίες της».Ο δανεισμός ή η ενοικίαση εργαζομέ-νων υφίσταται με δύο έννοιες. Και οι δύο αφορούν εργαζόμενο, φυσικό πρό-σωπο δηλαδή, και όχι νομικό πρόσωπο, όπως είναι μια επιχείρηση. Όταν, για παράδειγμα, έχουμε δανεισμό, εν νοού με δανεισμό εργαζομένων –φυσικών προ-σώπων–, ενώ στην εργολαβία έχουμε δανεισμό υπηρεσιών από επιχείρηση. Σε ό,τι αφορά αυτές τις δύο μορφές δανεισμού εργαζομένων, έχουμε τον «κατ’ επάγγελμα δανεισμό», όπου μια επιχείρηση δανείζει προσωρινά εργαζό-μενούς της σε μια άλλη και αμείβεται για την προμήθεια του προσωπικού, και τον «κατ' επιχείρηση δανεισμό», όπου παραχωρείται ή αποσπάται προσωπικό

εργασίας και έχει τριμερή φύση: Τον εργαζόμενο, την Εταιρία Προσωρινής Απασχόλησης η οποία αμείβει τον εργα-ζόμενο, και τη «χρήστρια εταιρία» η οποία κάνει χρήση των υπηρεσιών που προσφέρει ο εργαζόμενος και ασκεί το διευθυντικό δικαίωμα. Ο δανεισμός του εργαζόμενου στη χρήστρια εταιρία από την ΕΠΑ γίνεται έναντι αμοιβής, με σύμ-βαση του εμπορικού δικαίου». Τι κερδίζει από αυτή τη μορφή απασχόλη-σης μια εταιρία; Φυσικά πολλά χρήματα και πολύ λιγότερες εργοδοτικές υποχρεώ­σεις: «Η χρήση εργαζόμενων διαμέσου Εταιριών Προσωρινής Απασχόλησης, αντί της πρόσληψης νέου προσωπικού, είναι επικερδής, καθώς αποφεύγεται το κόστος προσλήψεων και απολύσεων». Με αυτό το πειστικότατο επιχείρημα γνωστή εταιρία του συγκεκριμένου χώρου διαφημίζει τις υπηρεσίες της.

Οι συμβάσεις και η «κλωνοποίηση εργαζομένων»«Όταν προκηρύσσεται μειοδοτικός δια-γωνισμός για την ανάθεση του έργου της καθαριότητας, οι εταιρίες εργολαβίας κάνουν όσο το δυνατόν χαμηλότερες προσφορές προκειμένου ν' αναλάβουν το έργο. Στη συνέχεια συμπιέζουν τους μισθούς, σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και κάτω από το ήμισυ των προβλεπό-μενων, διογκώνοντας τα κέρδη τους σε βάρος των εργαζομένων», αναφέρε-ται μεταξύ άλλων στην πρώτη έρευνα που είχε γίνει το 2009. Τότε η κατα-γραφή που είχε γίνει είχε αποδείξει ότι οι μισθοί πολλών εργαζόμενων συμπι-έζονταν στα 500­600 ευρώ χωρίς ασφαλιστική κάλυψη και αυξήσεις στους μισθούς τους. Τρία χρόνια μετά, στη φάση της πιο άγριας κοινωνικο­οικο-νομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα, κανείς δεν τολμά να αναλογιστεί ποιος ακριβώς είναι ο μισθός των εργαζομέ-νων στις εργολαβίες.Το φαινόμενο της «κλωνοποίησης» εργαζομένων δεν ήταν άγνωστο στους ερευνητές του Ινστιτούτου Εργασίας, ούτε φυσικά και στους εργολαβι-κούς υπαλλήλους του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο οποίο καταγράφηκαν παρόμοια

εταιριών που ανήκουν στον ίδιο όμιλο

επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αυτή

είναι μια πρακτική που ακολουθούν τρά-

πεζες και ασφαλιστικές εταιρίες.

Όπως αναφέρει η Σοφία Λαμπουσάκη,

συνεργάτης του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ­ΑΔΕΔΥ,

«η παροχή εργασίας μέσω Εταιρίας

Προσωρινής Απασχόλησης αποτελεί μία

από τις άτυπες μορφές απασχόλησης

με την οποία εκδηλώνεται η σύγχρονη

ελαστικότητα και ευελιξία στην αγορά

Πολλοί συγχέουν το καθεστώς ενοικίασης εργαζομένων με τις εργολαβίες. Όταν, για παράδειγμα, έχουμε δανεισμό, εννοούμε δανεισμό εργαζομένων –φυσικών προσώπων–, ενώ στην εργολαβία έχουμε δανεισμό υπηρεσιών από επιχείρηση

Page 64: Hot Doc 17

64 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Εργολαβική Εργασία

κρούσματα. Έτσι, στη σύμβαση ανάθε-σης έργου που υπογράφεται μεταξύ της εργολαβικής εταιρίας με φορείς ή άλλες εταιρίες, προβλέπεται ένας συγκεκρι-μένος αριθμός εργαζομένων που πρέπει να απασχολούνται στο συγκεκριμένο έργο και συγκεκριμένες ώρες που θα εργαστούν. Ωστόσο κάποιες εταιρίες εμφανίζουν καταστάσεις με ονόματα υπαλλήλων που είτε δεν απασχολού-νται στο έργο είτε εμφανίζουν τα ίδια άτομα να απασχολούνται την ίδια ώρα σε άλλα έργα.

Εργολαβίες σε ξενοδοχεία - δΕΚΟ - τράπεζεςΣτον τραπεζικό τομέα το δανειζόμενο προσωπικό ουσιαστικά προσλαμβά-νεται από τις θυγατρικές εταιρίες της κάθε τράπεζας, οι οποίες λειτουργούν ως δεξαμενές παροχής προσωπικού με χαμηλότερες αμοιβές.Σήμερα με καθεστώς ενοικίασης εργά-ζονται χιλιάδες εργαζόμενοι στην Εθνική Τράπεζα. «Μία από τις εται-ρίες που τροφοδοτούν μεταξύ άλλων και την ΕΤΕ είναι η ICAP Outsourcing Solutions, εργοδότης εκατοντάδων εργαζομένων, τους οποίους υπενοικιά-ζει σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Όπως καυχιέται στο επίσημο site της, μόνο μέσα στο 2011 και εν μέσω οικονομι-κής κρίσης, η συγκεκριμένη εταιρία σημείωσε αύξηση κέρδους κατά 5,2% και τζίρο 63 εκατομμύρια ευρώ, απα-σχολώντας 1.250 εργαζομένους», όπως ανάρτησαν στο blog τους μέλη του Συλλόγου Δανειζόμενου Προσωπικού Διατραπεζικού Τομέα. Ενοικιαζόμενο προσωπικό χρησιμοποιούν πολλές (αν όχι οι περισσότερες) επιχειρήσεις του δημό-σιου τομέα, όπως για παράδειγμα ο ΟΤΕ ή τα ΕΛΤΑ, ενώ οι εργολαβικοί εργαζό-μενοι καλύπτουν πλέον πολλές θέσεις στα πολυκαταστήματα. Εργολαβικοί είναι πλέον στην πλειονότητά τους όσοι εργάζονται σε υπηρεσίες φύλαξης και καθαριότητας σε όλους σχεδόν τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα το μέγεθος του κλάδου των εταιριών παροχής ενοικιαζόμενων εργαζόμενων έχει πενταπλασιαστεί στη

την Πορτογαλία, τη Σουηδία κυρίως στις υπηρεσίες. Στο Βέλγιο, τη Δανία και την Ιταλία οι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι είναι στην πλειονότητά τους νέοι κάτω των 25 ετών. Στη Γερμανία το καθεστώς των ενοικια­ζόμενων εργαζόμενων είναι ευρύτατα διαδεδομένο. Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία αλλά και η Μ. Βρετανία οι εργολαβικοί εργαζόμενοι είναι κυρίως εξειδικευμένοι μηχανικοί και τεχνικοί.

Ο θεσμός της εργολαβίας στο ΑΠΘΔιοικητικός υπάλληλος έχει να προ-σληφθεί με νόμιμες διαδικασίες στο ΑΠΘ από το 1983. Από εκείνη την εποχή, ο πρύτανης Δ. Φατούρος, για να αντισταθμίσει τις ελλείψεις διοικη-τικού προσωπικού, που το κράτος δεν

Δανία, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Σουηδία, ενώ έχει διπλασιαστεί στα υπό-λοιπα κράτη­μέλη της ΕΕ.Στην Αυστρία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και την Πορτογαλία οι περισσότεροι ενοικιαζόμενοι εργάζονται στη βιομη-χανία. Στην Ισπανία, την Ελλάδα και

Εργολαβικοί είναι πλέον στην πλειονότητά τους όσοι εργάζονται σε υπηρεσίες φύλαξης και καθαριότητας σχεδόν σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς

Page 65: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 65

φρόντιζε να καλύψει, προσλάμβανε μέσω εργολάβων άτομα για την καθα-ριότητα των χώρων του ιδρύματος και παρανόμως τα τοποθετούσε σε θέσεις διοικητικών υπαλλήλων.Αντί λοιπόν ο τότε πρύτανης να θέσει την κυβέρνηση ενώπιον των ευθυνών της, συγκάλυπτε το πρόβλημα, ενώ ταυτό-χρονα έκανε το κομμάτι του και ενίσχυε το εξουσιαστικό του προφίλ. Ειρήσθω εν παρόδω ότι εκείνη την εποχή αντιπρυτά-νεις διετέλεσαν και οι κύριοι Σ. Κουνιάς και Γ. Χουρμουζιάδης. Όμως το φαινόμενο παράνομης πρό-σληψης υπαλλήλων στο ΑΠΘ μέσω εργολάβων έλαβε τεράστιες διαστά-σεις επί πρυτανείας Α. Τρακατέλλη, ο οποίος με περισσή θρασύτητα προσλάμ-βανε απροκάλυπτα τα «δικά του παιδιά» (το κείμενο του Ν.Ι. Μάργαρη, προέ-δρου τότε του τμήματος Ηλεκτρολόγων

Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ και σημερινού κοσμή-τορα της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ, δημοσιεύ τηκε το 2009 στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία). Οι εργολαβίες του ΑΠΘ μετρούν ένα τέταρτο του αιώνα, σε ένα πανεπιστημι-ακό ίδρυμα που φημίζεται για τη Νομική του Σχολή και τα φωτεινά μυαλά που έχει βγάλει. Οι πρώτες εργολαβικές συμβά-σεις υπογράφηκαν όταν πρύτανης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ήταν ο Δημήτρης Φατούρος. Τότε δειλά­δειλά άρχισαν ορισμένοι ιδιώτες να μπαίνουν στο πανεπιστημιακό ίδρυμα προσφέροντας υπηρεσίες από τους ενοικιαζόμενους εργαζόμενους που διέθεταν. Στη συνέ-χεια, επί πρυτανείας Α. Τρακατέλλη, ο οπο ίος ακολούθησε πορε ία

ευρωβουλευτή, οι εργολαβικοί υπάλλη-λοι αριθμούσαν περίπου τους 350, ενώ μετά από δύο θητείες του πρύτανη Μ. Παπαδόπουλου και στη συνέχεια επί θητείας του αείμνηστου πρύτανη Γιάννη Αντωνόπουλου ο αριθμός αυξήθηκε σε σχεδόν 800 άτομα.Σύμφωνα με τα στοιχεία που η ίδια η πρυ-τανεία δίνει, οι αμοιβές των εργολαβικών στοιχίζουν σήμερα 16 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, όταν ο τακτικός περικομμέ-νος προϋπολογισμός του ιδρύματος είναι 24­25 εκατομμύρια, και υπολογίζεται από τη σημερινή πρυτανεία ότι για να λειτουργήσει το πανεπιστήμιο απαιτού-νται το λιγότερο 31 εκατομμύρια ευρώ.Το 2009, όταν το θέμα της εργολαβίας αναδείχθηκε πανελλαδικά λόγω της δολοφονικής επίθεσης που δέχτηκε η συνδικαλίστρια Κ. Κούνεβα, το στέλε-χος του ΠΑΜΕ Σωτήρης Ζαριανόπουλος ανέφερε ότι το ΑΠΘ πλήρωνε για τις εργολαβίες το 25% του προϋπολογισμού του, ενώ εάν οι 600 τότε εργαζόμενοι στις εργολαβίες καθαριότητας ήταν μόνι-μοι το ελληνικό δημόσιο θα κέρδιζε 4 εκατομμύρια ευρώ.«Δουλεύουμε χωρίς πρόσληψη, με λιγότερα ένσημα, χωρίς να παίρνουμε αποδείξεις πληρωμών, χωρίς καταρτι-σμένο πρόγραμμα εργασίας, χωρίς να μας δίνουν τη συλλογική σύμβαση», τόνιζαν οι εργαζόμενοι.Τότε ο πρόεδρος του Σωματείου Εργολαβικών Εργαζόμενων Σιδέρης Κωνσταντινίδης έλεγε: «Είμαστε συνολικά 770 εργολαβικοί και αναλαμ-βάνουμε κατά 100% τη φύλαξη, την καθαριότητα, την περιποίηση των κήπων και ένα σημαντικό κομμάτι των υπαλλήλων γραφείου».Τρία χρόνια μετά οι εργολαβικοί υπάλληλοι είναι 850 και ζητούν να απορ-ροφηθούν από την Εταιρία Αξιοποίησης του ΑΠΘ. Αντί γι' αυτό, μετά από απεργία δύο μηνών, απολύονται 316 εργολαβικοί, ενώ όσοι εργαζόμενοι απέμειναν, αφού χρησιμοποιήθηκαν ως μέτρο πίεσης προς το υπουργείο Παιδείας για τη χρηματο-δότηση του ιδρύματος, στοχοποιούνται πλέον ως συνυπεύθυνοι για τον απέ-ραντο σκουπιδότοπο στον οποίο έχει μετατραπεί το Αριστοτέλειο.

Page 66: Hot Doc 17

@thukidides

@divine_act

@Neverland_23

@7Natalaki

@sonicable

@dim80

@thinklikechris

@La_cookaracha

@avraamakis

@tw

eets ακολουθείστε μας

στο twitter@hotdoc_mag

@aplwsanthrwpos

@NanaPapadaki

@elena_ant

@sokolatakis

–Μπαμπά, υπάρχει Αϊ Βασίλης; –Δεν υπάρχει. –Τόσο τέλειος;

Μην πετάς στα σύννεφα αν δεν έχεις μια λογική σκέψη για αλεξίπτωτο.

Χρειάζομαι έναν έρωτα να μου ανακατεύει τα μαλλιά, όχι τη ζωή.

Κατάντια, φίλε μου, είναι να ξέρεις τι είναι το οφσάιντ και να μην έχεις γκόμενο να το εκτιμήσει.

–Ρε από τη βρύση μου τρέχει νερό. –Ε και τι θα έπρεπε να τρέχει; –Υπολογίζοντας το λογαριασμό της ΕΥΔΑΠ, λευκό ημίγλυκο Χατζημιχάλη.

Έχω την εντύπωση ότι η ηλεκτρική σκούπα της μάνας μου λειτουργεί μόνο όταν κοιμάμαι.

Πάλι χάλασε η κεραία της τηλεόρασης. Στο τέλος θα αναγκαστώ και να σκεφτώ.

Σήμερα διάβασα κατά λάθος Κοσμοπόλι-ταν. Αύριο θα πάω για ψυχανάλυση. Δεν ήξερα ότι τόσα χρόνια τον έπαιζα με λάθος τρόπο.

Το καθρεφτάκι που έχουμε στο αμάξι για να τσεκάρουμε το μέικαπ… Άμα το κάνεις λίγο πάνω.. Βλέπεις τ' αυτοκίνητα που είναι πίσω!!! Απίστευτο;;;

Μην παρκάρετε εδώ λέει θα έρθει όχημα για το πετρέλαιο. Ωραίος φίλε γελάσαμε. Να βάλω κι εγώ μη παρκάρετε βάζει το έλκηθρο ο Άγιος Βασίλης.

Δεν είναι η αγάπη δύσκολο πράγμα. Δύσκολο είναι να υπολογίσεις πόση ώρα να κρατήσεις βουτηγμένο το κουλουράκι στον καφέ χωρίς να σπάσει.

Εκκλησία στο Ρέθυμνο έβαλε φράχτη στην είσοδο του ναού γιατί έβρισκαν εκεί καταφύγιο άστεγοι. Μάλλον εμπόδι-ζαν το φιλανθρωπικό έργο του ναού.

Έχω μια περίεργη αισιοδοξία σήμερα! Θα δω ειδήσεις να μου περάσει…

Page 67: Hot Doc 17
Page 68: Hot Doc 17

68 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Του ΔημήτρηΜαρούλη

1975

1974

1944

1980

Χρονολόγιο 8 ΔΕΚΕΜΒριΟύ Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμαν-λή διενεργεί δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος. Οι έλληνες πολίτες κλήθηκαν να επιλέξουν μεταξύ Βασιλευό-μενης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας, κα-θορίζοντας με την ψήφο τους τον τρόπο ανάδειξης του αρχηγού του κράτους, αλλά και το μέλλον του τελευταίου μονάρχη της χώρας Κωνσταντίνου Γλίξμπουργκ, ο οποίος βρισκόταν εκτός Ελλάδας από το 1967. Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος, όπως δημοσιεύτηκαν στο 22ο τεύχος του περιοδικού «Πολιτικά Θέματα» της 14ης Δεκεμβρίου 1974, ήταν τα εξής:

3 ΔΕΚΕΜΒριΟύΣτην Πλατεία Συντάγματος, με διαταγή του αστυνομικού διευθυντή Αθήνας Άγγελου Έβερτ, έλληνες αστυνομικοί και μέλη «εθνικών» και αντικομμουνιστικών οργανώσεων πυροβολούν τους συμμετέχοντες στο –απαγορευμένο από την κυβέρνηση του πρω-θυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου– συλλαλητήριο, που είχε οργανωθεί από το ΕΑΜ, ενάντια στον μονομερή αφοπλισμό των αριστερών αντάρτικων ομάδων και στην ατι-μωρησία που απολάμβαναν οι πρώην συνεργάτες των Γερμανών. Ο απολογισμός της επίθεσης ήταν 28 νεκροί και περισσότεροι από 100 τραυματίες. Από την επόμενη ημέρα –κι ενώ η Ελλάδα υπαγόταν στον χώρο της βρετανικής ευθύνης– σε Αθήνα και Πειραιά ξέσπασαν ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ του ΕΛΑΣ και των βρετανικών και κυβερνητικών δυνάμεων, που έλαβαν χώρα από τον Δεκέμβριο του 1944 έως τον Ιανουάριο του 1945 και έμειναν γνωστές στην ιστορία με τον όρο «Δεκεμβριανά».

8 ΔΕΚΕΜΒριΟύΓύρω στις 11 το βράδυ της 8ης Δε-κεμβρίου 1980, ο 40χρονος Τζον Λένον, καθώς με τη σύζυγό του Γιόκο Όνο επέστρεφαν από στού-ντιο ηχογράφησης στο διαμέρισμα τους, στο Dakota Building της Νέας Υόρκης, δέχτηκε απανωτούς πυροβολισμούς από τον 25χρο-νο Μάρκ Ντέιβιντ Τσάπμαν. Το θρυλικό «σκαθάρι» μεταφέρθηκε αμέσως στο νοσοκομείο Roosevelt, όπου λίγο αργότερα επιβεβαιώθηκε ο θάνατός του. Ο τραγουδοποιός Τζον Λένον, ιδρυτικό μέλος των Beatles, που κατέκτησε τον κό-σμο με τα τραγούδια αλλά και τα μηνύματά του κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, το απόγευμα της ίδιας ημέρας είχε πάρει από τα χέ-ρια του δολοφόνου του –υπογρά-φοντας αυτόγραφο– τον τελευταίο προσωπικό δίσκο του, που είχε κυ-κλοφορήσει 3 εβδομάδες νωρίτερα, το «Double Fantasy».

8 ΔΕΚΕΜΒριΟύ 1966.Τις πρώτες πρωινές ώρες εκείνης της ημέ-ρας, κοντά στη βραχονησίδα Φαλκονέρα (23 ν.μ. βορειοδυτικά της Μήλου), το επιβατηγό οχηματαγωγό πλοίο «Ηράκλειον» της εταιρίας «Ατμοπλοΐα Αιγαίου» των αδελφών Τυπάλδου, που εκτελούσε το δρομολόγιο Χανιά­Πειραι-άς, βυθίστηκε λόγω μετατόπισης φορτίου, με αποτέλεσμα να βρουν τον θάνατο πάνω από 200 επιβάτες. Η βύθιση του πλοίου, που λόγω παραλείψεων στους όρους ασφάλειας υπήρ-ξε ακαριαία, οδήγησε τους αρμόδιους στη δημιουρ γία του θαλάμου επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης του υπουργείου Εμπορικής Ναυ-τιλίας και στη θεσμοθέτηση του απαγορευτικού απόπλου για τα επιβατηγά πλοία, ενώ παράλ-ληλα έβαλε στους πολίτες της Κρήτης τις πρώτες ιδέες για τη δημιουργία ναυτιλιακών εταιριών λαϊκής βάσης.

Page 69: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 69

1975

1997

1990

2008

12 ΔΕΚΕΜΒριΟύ Με την ψήφο του συνιδρυτή του Ολυμπιακού, Γιώργου Ανδριανό-πουλου, αθωώνεται, κατά πλειοψηφία, από την αρμόδια επιτροπή της ΕΠΟ και αποφεύγει τον υποβιβασμό στη Β’ Εθνική η ομάδα του Παναθηναϊκού. Οι «πράσινοι» είχαν κατηγορηθεί για από-πειρα δωροδοκίας δύο ποδοσφαιριστών του Ηρακλή στον μεταξύ τους ημιτελικό αγώνα κυπέλλου, που είχε διεξαχθεί στις 28 Μαΐου 1975. Στις 19/02/2000, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τα Νέα», ο αδελφός του Γ. Ανδριανόπουλου, Λεωνίδας, δήλωνε για το γεγονός: «Αγαπούσαμε τον Παναθηναϊκό και ο Παναθηναϊκός εμάς. Να φανταστείτε ότι κάποια χρονιά που είχαν μπλεξίματα και έπρεπε να ψηφίσουμε για το αν θα πρέπει να υποβιβαστούν, ο αδελφός μου ψήφισε κατά. Δεχτήκαμε πολλές απειλές και απο-δοκιμασίες από φιλάθλους και εγώ με τη σειρά μου ρώτησα τον Γιώργο γιατί έκανε κάτι τέτοιο. Ξέρετε τι μου απάντησε; "Ρε Λεω­νίδα, αν υποβιβαστεί ο Παναθηναϊκός, με ποιον θα παίζουμε;"»

6 ΔΕΚΕΜΒριΟύΟ ειδικός φρουρός της ελληνικής αστυνομίας Επαμεινώνδας Κορκονέας που περιπολεί στα Εξάρχεια με τον συνάδελφό του Βασίλη Σαραλιώτη, μετά από λεκτικό διαξιφισμό με ομάδα νεαρών, πυροβολεί και σκοτώνει τον δεκαπεντάχρονο Αλεξάνδρο Γρηγορόπουλο. Μέσω του διαδικτύου και των ΜΜΕ η είδηση του θανάτου του μαθητή διαδόθηκε άμεσα σε όλη την Ελλάδα, γεγονός που οδήγησε χιλιάδες, κυρίως νέους, πολίτες να συγκε-ντρώνονται και να συγκρούονται, για αρκετές ημέρες, με τις αστυνομικές δυνάμεις στο κέντρο της Αθήνας και των άλλων μεγάλων πόλεων της χώ-ρας. Στις 11 Οκτωβρίου 2010 το μικτό ορκωτό δικαστήριο της Άμφισσας καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη και φυλάκιση 15 μηνών τον Επ. Κορκονέα, ενώ στον Β.Σαραλιώτη επέβαλε ποινή 10ετούς κάθειρξης, την οποία δεν εξέτισε, αφού στις 5/10/2011, επικαλούμενος ανεπανόρθωτη βλάβη, με απόφαση του εφετείου Λαμίας, αποφυλακίστηκε, υπό τον όρο να παρα-μείνει στον νομό Δράμας.

6 ΔΕΚΕΜΒριΟύ Σε ηλικία 42 χρόνων χάνει τη μάχη με την ηρωίνη ο Παύλος Σιδηρόπουλος, δισέγγονος του Ζορμπά και ανιψιός της Έλλης Αλεξίου. Ο «πρίγκιπας» της ελ-ληνικής ροκ σκηνής ξεκίνησε την καριέρα του το 1970, δημι-ουργώντας με τον Παντελή Δελη-γιαννίδη το ντουέτο «Δάμων και Φιντίας», συμμετείχε στα μουσι-κά σχήματα «Μπουρμπούλια», «Σπυριδούλα», «Εταιρία Καλλιτε-χνών», «Μουρμούρα» και «Απρο-σάρμοστοι», ενώ συνεργάστηκε με τον Γιάννη Μαρκόπουλο, τον Στέλιο Βαμβακάρη, τον Δημήτρη Πουλικάκο, τον Σταύρο Λογαρίδη κ.ά. Ως ηθοποιός πρωταγωνίστη-σε το 1979 στην κινηματογραφική ταινία του Ανδρέα Θωμόπουλου «Ο Ασυμβίβαστος», εμφανίστη-κε στην τηλεόραση το 1982 στο σίριαλ «Οικογένεια Ζαρντή», που σκηνοθέτησε για την ΕΡΤ ο Κώ-στας Φέρρης, ενώ το 1977 συμ-μετείχε, ως «Μπουλντόζας», στο παιδικό έργο «Στο Κουρδιστάν», που παρουσιάστηκε από το αντι-κειμενοθέατρο Ντενεκεδούπολη της Ευγενίας Φακίνου στο θέατρο «Κάβα» της οδού Σταδίου.

4 ΔΕΚΕΜΒριΟύ57 από τους 108 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας του Κώ-στα Καραμανλή, μέσω ερώτησης που κατέθεσαν στη Βουλή, εγκαλούσαν την κυβέρνηση διότι «κατά τις τελευταίες εβδο-μάδες παριστάμεθα μάρτυρες μιας βάναυσης και ανεύθυνης προκλήσεως εθνικού διχασμού με την προβολή –ιδιαίτερα των κυβερνητικών τηλεοπτικών σταθμών– του βίου και της πολιτείας του διαβόητου καπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βε-λουχιώτη». Μεταξύ των 57 βουλευτών που υπέγραφαν την ερώτηση ήταν οι Β. Μιχαλολιάκος, Γ. Ορφανός, Σ. Σπηλιω-τόπουλος, Α. Ρεγκούζας, Απ. Ανδρεουλάκος, Β. Μαγγίνας, Π. Καμμένος, Κ. Σημαιοφορίδης, Μ. Γιαννάκου, Αθ. Δα-βάκης, Θ. Κατσίκης, Ε. Μπασιάκος, Η. Βεσδρεβάνης, Γ. Σούρλας, Β. Γιοβανούδας, Γ. Καλαντζής, Π. Φουντουκίδου, Π. Ψωμιάδης, Γ. Σαλαγκούδης, Χρ. Βυζοβίτης, Γ. Καλός, Σ. Τσιτουρίδης, Γ. Καρατζαφέρης.

Page 70: Hot Doc 17

Ένας για 10Της Αντιγόνης Μιχοπούλου

Άρης σερβετάλης1

2

3

4

5

9

8

6

7

10

Είσαι μετανάστης στην Ελλάδα. Τι λες στους συμπατριώτες σου που θέλουν να έρθουν εδώ;Όμορφη η Ελλάδα με καλό κλίμα. Στην περίπτωση που επιλέξεις τη θάλασσα για να έρθεις και χρειαστεί να πέσεις μέσα, είναι σχετικά ζεστή. Δεν υπάρχουν σκυλόψαρα, πρόσεχε τις τσούχτρες. Αν αποφασίσεις να περάσεις από ξηρά, θα συναντήσεις κάτι ψηλά παληκάρια που είναι λίγο απότομα, άλλα κατά βάθος συζητήσιμα. Μικρή χώρα με περιορισμένες θέσεις εργασίας. Δεν μας χωρά όλους. Αν βρεις δουλειά, δεν την αφήνεις. Δεν χρειάζονται χαρτιά. Σε πιάνουν και σε αφήνουν μετά από δύο μέρες. Πρέπει να αποφεύγεις στον δρόμο καραφλούς, σφιγμένους, με μαύρες αρβύλες και άσπρα κορδόνια που βγάζουν άναρθρες κραυγές. Είναι εύκολο να τους διακρίνεις και δεν πρέπει επουδενί να έρθεις σε επαφή μαζί τους. Κινδυνεύεις. Καλό ταξίδι. Ό,τι και να αποφασίσεις, πέρνα για ένα τσάι.

Γιατί πιστεύεις στον Θεό;Γιατί είναι ο κατασκευαστής μου. Γιατί είμαι λατρευτικό είδος. Γιατί μου αποκαλύπτεται. Γιατί είναι η βοήθειά μου. Γιατί είναι ο φίλος μου. Γιατί είναι η πυξίδα μου.

Σε τι ελπίζεις;Στον κατασκευαστή μου.

Τι θεωρείς ότι είναι ασυγχώρητο; Η παραμονή στο λάθος.

Είσαι ελεγκτής του ΣΔΟΕ και σου απαγορεύουν να αποκαλύψεις τα στοιχεία της έρευνάς σου για ένα διεφθαρμένο πολιτικό πρόσωπο.Δεν τα αποκαλύπτω και κρατάω τη θεσούλα μου και ξοδεύω λίγα χρήματα για ηρεμιστικά και αντικαταθλιπτικά ώστε να σιωπήσω τη συνείδηση. Δεν τα αποκαλύπτω και δέχομαι επιτέλους κι εγώ με τιμή και περηφάνια το αξίωμα του διεφθαρμένου χωρίς να πρέπει να ξοδέψω για ψυχοφάρμακα γιατί τη συνείδηση την έχω κατατροπώσει και προχωρώ με ψηλά το πηγούνι στον δρόμο που χάραξε ο ανώτερός μου. Τα αποκαλύπτω και κοιμάμαι ήσυχα στο κρεβάτι ή στο χώμα με ξύπνια και αφυπνισμένη συνείδηση.

«Δεν υπάρχει χειρότερος εχθρός από τον εαυτό σου».Δεν υπάρχει. Ο αόρατος πόλεμος είναι καθημερινός. Η μάχη αδιάκοπη. Ο πόνος στεφανώνει.

Τι επάγγελμα θα κάνεις αν αύριο δεν μπορέσεις να ξαναπαίξεις στο θέατρο;Οτιδήποτε χειρωνακτικό.

Τι είδος θα επέλεγες να ήσουν σε μια δεύτερη ζωή; Δεύτερη ζωή είναι μετά την ανάσταση. Επιλέγεις στο πρώτο μέρος, επωμίζεσαι στο δεύτερο.

Έχεις ένα μαγικό ραβδί. Δυο πράγματα που αλλάζεις στην Ελλάδα και δυο που θα τα αφήσεις ίδια.Αποκέντρωση και θέσεις εργασίας και στα πιο αποκομμένα σημεία της Ελλάδας. Η Αθήνα και όλες οι πόλεις ανακηρύσσονται παραδοσιακοί οικισμοί.Ίδια θα παρέμενε η θέση της Ελλάδας στον γεωγραφικό χάρτη. Δεν θα άλλαζα την Oρθοδοξία.

Τι δεν χορταίνεις ποτέ;Κοτόσουπα αυγοκομμένη της κυρα-Ελευθερίας.

2002 Υποδύεται τον εκκεντρικό Λάζαρο στην τηλεοπτική σειρά «Είσαι το ταίρι μου».

2003 Συμμετέχει στην τηλεοπτική σειρά «Κλείσε τα μάτια», σε έναν πολύ απαιτητικό ρόλο.

2012 Συμμετέχει στη θεατρική παράσταση του Egon Wolff «Χάρτινα όνειρα».

2012 Είναι το κακοποιημένο παιδί που επέζησε στους δρόμους της Μόσχας χάρη σε μια αγέλη σκύλων, στην παράσταση «Ο Ιβάν και τα σκυλιά».

2008 Στον ρόλο του σκύλου στη «Μήδεια» του Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Page 71: Hot Doc 17
Page 72: Hot Doc 17

72 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Ιστορία

Του Παναγιώτη Πασπαλιάρη

Η διαφθορά ως ανομολόγητη θρησκεία

Η διαφθορά δεν είναι ούτε στο αίμα μας ούτε στο DNA, όπως υπο-στηρίζουν οι αδαείς. Κι όμως έχει εμποτίσει τα πάντα. Για

να τη σκοτώσουμε πρέπει να βρούμε

τι την γεννά. Πρέπει να κοιτάξουμε

στην κουλτούρα μας, χρησιμοποιώντας

την ιστορία ως καθρέφτη της συλλογι-

κής μας ενδοσκόπησης. Και μόλις το

κάνουμε αυτό, θα ανακαλύψουμε ίσως

ότι η διαφθορά παρουσιάζει πανομοιό-

τυπα χαρακτηριστικά με το θρησκευτικό

συναίσθημα. Η διαφθορά είναι μια πλή-

ρης και παντοδύναμη θρησκεία.

Ο εξ αποκαλύψεως Θεός«Εγώ ειμί το Α και το Ω, αρχή και τέλος,

λέγει ο Κύριος ο Ων και ο Ην και ο Ερχόμενος,

ο Παντοκράτωρ».

(Αποκάλυψη 1:8)

από τον Μωάμεθ σε εξωτικές οάσεις που έγιναν πεδία μάχης για την ένωση των φυλών της Αραβίας κι έγινε νόμος για όλες τις κατακτημένες χώρες των επι-γόνων του. Η λατρεία του Μαμμωνά επανέκαμψε ως αντίρροπη των πνευμα-τικών μονοθεϊσμών τον 19ο αιώνα. Ένας από τους προφήτες της είπε, το 1838:«Δώστε μου την άδεια να τυπώνω και να κυκλοφορώ το χρήμα ενός έθνους και δεν με νοιάζει ποιοι κάνουν τους νόμους αυτού του έθνους». Και πράγματι, οι νόμοι των κρατικών δομών έπαψαν να ενδιαφέρονται για τις επικρατούσες θρησκείες. Κράτη και εκκλησίες διαχωρίστηκαν στις περισσό-τερες χώρες του κόσμου. Τους νομοθέτες της νέας εποχής ελάχιστα τους απα-σχόλησε η στήριξη της μεταθανάτιας προοπτικής μέσω της επικράτησης μιας θρησκείας. Κυρίως τους απασχόλησε

άλλο θα καταφρονήσει. Δεν μπορείτε να υπη-ρετείτε τον Θεό και τον Μαμμωνά»

(Ματθαίος 6:24)

Την πρωτοκαθεδρία των δικών τους Θεών υποστήριξαν και οι άλλοι προφή-τες έναντι του σύριου αντίζηλου:

«Ο Αλλάχ υποσχέθηκε στους πιστούς άνδρες και γυναίκες κήπους που κάτω τους κυλούν τα ποτάμια, για παντοτινή τους διαμονή, όμορφα μέρη σε κήπους αιώνιας ευδαιμονίας. Η μεγα-λύτερη όμως ευδαιμονία είναι η Χάρη του Αλλάχ. Αυτή είναι η υπέροχη νίκη».

(Ατ-Ταουμπα 71-72)

Όποιος πιστεύει στον Θεό πιστεύει ότι δεν θα πεθάνει. Όποιος πιστεύει στον Μαμμωνά πιστεύει ότι δεν θα πεθάνει δυστυχής, αδικημένος, μόνος. Ο Θεός είναι η απάντηση για τα ερωτήματα της

η στήριξη της επίγειας προοπτικής του πλουτισμού μέσω της διευκόλυν-σης της παραγωγής και της κίνησης των κεφαλαίων. Πίσω από τα παραπετάσματα των παλιών θρησκειών έδρασαν φιλόδοξοι κι ενίο- τε αδίστακτοι άνθρωποι, με στόχο την αύξηση του ποιμνίου, την οργάνωσή του, τη διατήρησή του. Τα ιερατεία επέβαλαν σύμβολα και ιεροτελεστίες. Ανέπτυξαν θαυματουργές αφηγήσεις και φιλοσο-φικές επεξηγήσεις ή δόγματα. Έχρισαν αγίους κι έριξαν εχθρούς της πίστης στην πυρά. Υπήρξαν οι αδιαφιλονίκητοι ηγέ-τες 18 ολόκληρων αιώνων. Πίσω από τα παραπετάσματα της δια-φθοράς συσκέπτονται επιχειρηματίες γνωστοί και άγνωστοι σ' εμάς. Πιονέροι υπήρξαν οι προτεσταντικής και εβραϊ­κής ηθικής γίγαντες του χρήματος. Ανέπτυξαν τυπικά λατρείας βασισμένα, όπως και οι αντίπαλες θρησκείες, σε ανθρώπινες ανάγκες και φόβους. Η έρευνα των επιστημόνων της χημείας μονοπωλήθηκε σχεδόν από τη φαρ-μακευτική βιομηχανία. Ποιος σήμερα πιστεύει ότι μπορεί να νικήσει τις

Πίσω από κάθε θρησκεία κρύβεται η θεότητα. Εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια η πλειονότητα των ανθρώπων αναγνωρίζει ως θεότητα τη μία και μοναδική, αυτή που αποκαλύφθηκε στους προφήτες τους. Και αποκαλύφθηκε ως σωτήρας και τιμωρός μιας αρχαίας συριακής θεό-τητας από την οποία κινδύνεψε κάποτε ο κόσμος. Πρώτος ο Ιησούς της κήρυξε τον πόλεμο:

«Κανένας δεν μπορεί να υπηρετεί δύο κυρίους, επειδή ή τον έναν θα μισήσει και τον άλλο θα αγαπήσει. ή στον ένα θα προσκολληθεί και τον

ψυχής ενός χριστιανού ή ενός μουσουλ-μάνου, όπως το χρήμα είναι η απάντηση για τα ερωτήματα της ψυχής ενός διε-φθαρμένου ανθρώπου. Και τα δύο καταφέρνουν να γεμίζουν καθημερινά το ψυχολογικό κενό που αισθάνονται οι περισσότεροι από εμάς.

Απόστολοι, αρχιερείς και ναοί Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε από τον Παύλο στις αγορές και στα παζάρια της Ανατολής και έγινε νόμος του κράτους από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο δυο αιώ-νες αργότερα. Ο ισλαμισμός διαδόθηκε

Η διαφθορά είναι τόσο διαδεδομένη στην Ελλάδα που απειλεί την ίδια την ύπαρξη των Ελλήνων. Κυριολεκτικά. Αφορμή για τη μελέτη αυτή στά-θηκε η ιστορία μιας εξάχρονης μικρής που έφυγε στην Αγγλία για να σωθεί κι εκεί έντρομοι οι γιατροί διαπίστωσαν μια απίστευτη σπατάλη ακριβών φαρμάκων και χημειοθεραπειών, απολύτως άσχετων με την ασθένεια του πολύπαθου κοριτσιού.

Page 73: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 73

Η διαφθορά ως ανομολόγητη θρησκείαασθένειες χωρίς χάπια και χημεία; Ο εθισμός έγινε και αυτός μπίζνα. Διαφημίζουν στους αδαείς τη νικο-τίνη ή άλλες ουσίες ως συνήθεια των ωραίων και των σπουδαίων, και βγάζουν εκατομμύρια. Εδώ κρύβεται η πηγή της διαφθοράς. Διαφθορά δεν θα υπήρχε αν δεν επι-θυμούσαν κάποιοι να βγάλουν πολλά χρήματα και να εξουσιάζουν από τα παρασκήνια τον κόσμο. Δημιουργούν μια πυραμοειδή ιεραρχία με διευθυ-ντές, υπαλλήλους, αντιπροσώπους και πωλητές ή ντίλερς. Όπως οι θρησκευ-τικοί ηγέτες έχουν αρχιερείς, ιερείς, διακόνους, ανθρώπους της εκκλησίας, και τους στολίζουν με υλικά ή συμβο-λικά διάσημα για να προτάσσουν την πίστη έναντι της λογικής, έτσι οι επιχει-ρηματικές σέκτες δίνουν στους δικούς τους κρυφά ή φανερά μπόνους για να προτάσσουν την πίστη στην μπίζνα έναντι της επιστήμης, της τέχνης ή του καθήκοντος. Οι γιατροί εξελίχθηκαν σε ντίλερς των φαρμακευτικών, οι καλλιτέχνες για ένα διάστημα ήταν ντίλερς των μεγιστάνων

του καπνού και του αλκοόλ, η τηλεόραση και οι πολιτικοί είναι σήμερα ντίλερς των τραπεζιτών. Σε λίγο καιρό όλη η κοινω-νία θα πιστεύει στην επιχειρηματική ιδέα, όσο τρελή κι αν είναι αυτή. Έστω κι αν ένα κρυολόγημα μπορεί να περά-σει με ξεκούραση και μονοφαγία, όπως έλεγε ο Ιπποκράτης, όλοι σήμερα έχουν χάπια για το κρυολόγημα στο σπίτι τους. Όπως στα χρόνια της επικράτησης του χριστιανισμού όλοι είχαν καντήλια και εικονίσματα. Σήμερα τα πιο μεγάλα και λαμπρά αρχιτεκτονήματα είναι τα νοσο-κομεία και οι τράπεζες. Κάποτε ήταν οι ναοί της λατρείας του Θεού ή του Αλλάχ.

Οι πιστοί και η προσευχή«Αλλαχού Ακμπάρ

(«Ο Θεός είναι ο πιο μεγάλος»)

Εσένα μόνο λατρεύουμε

κι από σένα μόνο ζητάμε βοήθεια

Οδήγησέ μας στο σωστό μονοπάτι

Το μονοπάτι αυτών που ευλογήθηκαν από Εσένα

Όχι αυτών που σε δυσαρέστησαν όχι αυτών

που έχασαν τον προσανατολισμό τους

Αμήν».

Ο πιστός μουσουλμάνος υποχρεωτικά προσεύχεται με λόγια σαν τα παραπάνω 5 φορές την ημέρα. Ο σύγχρονος πολίτης της Δύσης πόσες φορές την ημέρα και εντελώς εθελοντικά δεν εύχεται να έχει λεφτά, δεν μακαρίζει τους διάσημους και πλούσιους και δεν κακοχαρακτηρί-ζει τους επαίτες και τους κακομοίρηδες;Η πίστη είναι κατά μία έννοια η εθελο-ντική ή ψυχαναγκαστική καταπίεση των αμφιβολιών. Η φυλάκιση του πνεύμα-τος εντός μιας οποιασδήποτε λογικής ή παράλογης τάξης. Το να πιστεύεις στον Θεό ή τον Αλλάχ σημαίνει ότι δεν αναρωτιέσαι ποτέ για την ύπαρξή τους ή τουλάχιστον δεν την αμφισβητείς. Έτσι μαθαίνεις να μην αμφισβητείς και το αγιο γραφημένο ή το εν ζωή ιερα-τείο τους. Αντίστοιχα στη λατρεία του Μαμμωνά δεν αμφισβητείς ποτέ την αξία και την ανάγκη του πλουτισμού. Ούτε αμφισβητείς τους στυλοβάτες του πλούτου, με όποιον τρόπο και αν κέρδι-σαν τις περιουσίες τους.

Ορθοδοξία και διαφθοράΤα 2/3 των περισσότερο διεφθαρμένων κρατών στη γη έχουν ιστορικό έντονης λαϊκής θρησκευτικότητας. Οι αραβικές χώρες, οι καθολικές χώρες της Λατινικής Αμερικής, η Τουρκία και η Ελλάδα. Η πίστη είναι συνήθεια μεταδιδόμενη από γενιά σε γενιά ανεξαρτήτως Θεού. Χτες λατρεύαμε τον Χριστό, σήμερα τον Μαμμωνά με την ίδια ένταση. Επιπρόσθετα, υπάρχει μια ειδοποιός δια-φορά στο πως εμείς οι Έλληνες βιώνουμε τη θρησκευτικότητά μας. Η Ορθοδοξία απειλήθηκε με αφανισμό ή ενσωμάτωση στον δυτικό παπισμό. Εδώ και 10 αιώ-νες αισθανόμαστε απειλούμενοι. «Κάλιο σαρίκι τούρκικο παρά τιάρα παπική», έλεγαν λίγο πριν την Άλωση. Όχι σε μνημόνια και υποταγή της ντόπιας δια-φθοράς στην διεφθαρμένη Ευρώπη, λένε σήμερα οι νέοι ανθενωτικοί. Προτιμούμε να αλλάξουμε κόμματα και ηγέτες παρά να αλλάξουμε εμείς. Δηλαδή να αλλά-ξουμε την πίστη μας. Και πόσοι από εμάς πιστεύουμε σε κάτι άλλο πέρα από το χρήμα που θα φέρει την κατανάλωση και την ευτυχία;

Η λατρεία του Μαμμωνά,

πίνακας της Evelyn de Morgan

(1909)

Page 74: Hot Doc 17

74 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Βιβλιοπροτάσεις

Του Παναγιώτη Πασπαλιάρη

Γιάννης Μπαλάφας

20 Χρόνια ΧρειάστηκανΓιάννης Μπαλάφας

20 Χρόνια Χρειάστηκανκαλοδεχούμενος. Σε τελευταία ανά-λυση χωρίς αυτόν τον κόσμο και μόνο με τον κόσμο της ιστορικής αριστε-ράς δεν θα μπορούσε να γίνει το 4%, 27%. Να είμαστε καθαροί. Από κει και πέρα το ζήτημα είναι οι ιδέες. Αυτός ο κόσμος που ήρθε σε εμάς, τα στελέχη ή ο απλός κόσμος, δεν ήταν ξεπουλη-μένοι, δεν είναι λαμόγια στην τεράστια πλειοψηφία τους. Είναι άνθρωποι σαν κι εμάς που πίστεψαν το '74, το '80, το '85 ότι μέσα από αυτές τις δυνάμεις, τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ, όπως τις εκπρο-σώπησε ο Α. Παπανδρέου και ύστερα ο Σημίτης με άλλον τρόπο, είναι δυνά-μεις που πίστεψαν σε μια σοσιαλιστική αναγέννηση της χώρας. Αυτός ο κόσμος πιστεύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα θα μπο-ρέσει να του δώσει κάτι για την ίδια του τη ζωή, αυτό που δεν μπορεί σήμερα να το δώσει ο δικομματισμός με τις επιλο-γές που κάνει και τις ταξικές αναφορές.

Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνει το βιβλίο σας στα μέλη του Συνασπισμού; Το βιβλίο προσπαθεί, με τρόπο αντι-κειμενικό πιστεύω, να παρουσιάσει και δυσκολίες και ελλείμματα και παθογέ-νειες αυτού του χώρου. Αν ήθελα κάτι να αναδείξω με αυτό, θα έλεγα την ανάγκη εμείς οι αριστεροί, ιδιαίτερα στις νέες συνθήκες, να προτάσσουμε το «εμείς» έναντι του «εγώ». Γιατί η κύρια αρνητική εικόνα που εξέπεμπε ο Συνασπισμός ορι-σμένα χρόνια δεν ήταν ότι δεν είχε καλές θέσεις. Καλές θέσεις είχε. Δεν ήταν γιατί υπήρχαν στο εσωτερικό του πολιτικές ή ιδεολογικές διαφορές. Ήταν γιατί πολ-λές φορές πάνω από αυτά έμπαινε η προσωπική φιλοδοξία, μια κακώς εν ­νοούμενη μάχη για μια προβληματική κομματική εξουσία. Υπήρχαν προσωπι-κές στρατηγικές, ομαδικές στρατηγικές που απέκλειναν από την αποφασισμένη γραμμή. Αυτό σε μεγάλο βαθμό το έχουμε ξεπεράσει.

Από τα ιστορικά στελέχη του Συνασπισμού, ο Γιάννης Μπαλάφας είναι μία από τις φυσιο γνωμίες που καθόρισαν την αξιοπρεπή πολιτική του 4%, και σίγουρα από αυτούς που βοήθησαν ώστε να φτάσει ο Συνασπισμός και οι σύμμαχοί του στο 27%. Πρόσφατα κυκλοφό-ρησε από τις εκδόσεις Νήσος το βιβλίο του «20 χρόνια χρειάστη-καν: Το χρονικό του εγχειρήματος του Συνασπισμού». Η παρουσίαση του βιβλίου μέσα στον κατάμεστο από 900 άτομα Κεραμικό ήταν μια ευκαιρία για ανασκόπηση, πάντα απαραίτητη, ιδιαίτερα όταν θες κάπου να πας.

Γράψατε ένα βιβλίο για την 20χρονη ιστορία του Συνασπισμού. Πώς προέκυψε αυτή η ανάγκη σας;Εγώ δεν είμαι συγγραφέας, ούτε ιστο-ρικός. Απλώς κάποια στιγμή που προέκυψε η ανάγκη, αυτό το εγχείρημα του Συνασπισμού, το οποίο ξεκίνησε το '91­'92, που διάνυσε 20 χρόνια, κάπου έπρεπε να αποτυπωθεί. Και αυτό έχει να κάνει με το ότι πίστευα και πιστεύω πως η κοινωνία έχει ανάγκη την αριστερά, δηλαδή έναν φορέα με βασικές του αρχές την ελευθερία και την ισότητα παντρεμέ-νες, και ταυτόχρονα μια αριστερά που θα υπερέβαινε τις εκδοχές της αριστε-ράς του προηγούμενου αιώνα, δηλαδή την κυρίαρχη κομμουνιστική και φυσικά τη σοσιαλδημοκρατική.

20 χρόνια τώρα, τι ήταν αυτό που εμπόδιζε τον Συνασπισμό να ξεφύγει από το 4%;Δεν είχε έρθει ακόμα η ώρα του. Δεν νομίζω ότι ήταν κύρια κάποιες αδυνα-μίες που υπήρχαν, ζόρια ή διαφορές που υπήρχαν στο εσωτερικό του. Η ελληνική κοινωνία νομιμοποιούσε δύο κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία, τα οποία μπορούσαν να της «δίνουν». Όχι να της δίνουν με δίκαιο τρόπο, όμως μπορούσαν να καλύπτουν ανάγκες έστω και με στρεβλό τρόπο, έστω και με πελα-τειακό τρόπο. Από τη μία η κρίση των τελευταίων δύο χρόνων έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο και από την άλλη κατάφερε ο Συνασπισμός, πατώντας στην προερ-γασία ή τη διαδρομή την προηγούμενη, που δεν ήταν ούτε τυχαία ούτε αμελη-τέα, να αναδειχτεί σε μια εναλλακτική και αξιόπιστη λύση.

Από το 4% ως το 27% υποδηλώ-νεται μια πορεία, στην οποία πολλά στελέχη και ψηφοφόροι του δικομματισμού και σχεδόν αποκλειστικά του ΠΑΣΟΚ έχουν έρθει στις τάξεις του Σύριζα. Θέλω να είμαι τελείως καθαρός. Πρώτον, όλος αυτός ο κόσμος είναι

20 Χρόνια Χρειάστηκαν: Το Χρονικό του Εγχειρήματος του ΣυνασπισμούΣυγγραφέας: Γιάννης Μπαλάφας Εκδότης: ΝήσοςISBN: 978-960-953-549-6Σελ. 598 | Τιμή: 15, 00 €

Page 75: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 75

Εξίσωση ΘανάτουΣυγγραφέας: Γιασμίνα Χάντρα Εκδότης: ΚαστανιώτηςISBN: 978-960-035-517-8Σελ. 323 | Τιμή: 15, 98€

Ο δόκτωρ Κουρτ Κράουσμαν εργάζεται ως γιατρός και ζει μια ήρεμη καθημερινότητα, μέχρι που όλα αλλάζουν. Η γυναίκα του αυτοκτονεί, και για να ξεπεράσει την απώλεια, δέχεται την πρόσκληση ενός φίλου και φεύγει για ταξίδι με ιστιοφόρο. Το σκάφος τους δέχεται πειρατική επίθεση και πιάνεται ως όμηρος. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο ήρωας, ένα κακό δεν έρχεται ποτέ μόνο. Κατά την αιχμαλωσία του θα γνωρίσει μια Αφρική που ο δυτικός άνθρωπος δεν υποπτεύεται ότι υπάρχει. Σκληρή, αδυσώπητη, γεμάτη βία και αθλιότητα. Θα γνωρίσει ανθρώπους διαφορετικούς, που τελικά θα αλλάξουν και τον ίδιο. Και η ζωή του θα πάρει μια τροπή αναπάντεχη.

Η Εξέγερση των νεκρώνΣυγγραφέας: Θανάσης Καρτερός Εκδότης: ΚαστανιώτηςISBN: 978-960-035-514-7Σελ. 276 | Τιμή: 14, 91 €

Οι ανήμποροι, οι κατάδικοι, οι αντιφρονούντες θεωρούνται από μια μελλοντική δημοκρατία του κέρδους άτυποι νεκροί. Ένας δημόσιος υπάλληλος αναλαμβάνει να τους επικυρώσει ως πραγματικά νεκρούς. Την ιστορία του ο συγγραφέας την έφτιαξε με πολύ φαντασία και σε κάποιες στιγμές, όπως αυτή που ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος μιας μελλοντικής Δημοκρατίας του Κέρδους μανιπουλάρει τους υπουργούς του προς ίδιον όφελος, συναρπαστικά ευφυώς. Οι ήρωες του μυθιστορήματος ένας ένας, σαν τις γυναίκες του Ζαλόγγου, θα βουτήξουν τραγουδώντας στον γκρεμό του πολιτικά αποδεικτέου. Εμένα δεν με πείραξε αυτό, όπως δεν με πείραξε το «V for Vendetta» ή το «1984». Αντιθέτως με έκανε να δω υπό άλλο πρίσμα τη σημερινή υποτίθεται δημοκρατία στην οποία ζω.

Η Μαύρη Βίβλος της Χρυσής ΑυγήςΣυγγραφέας: Δημήτρης ΨαρράςΕκδότης: ΠόλιςISBN: 978-960-435-375-0Σελ. 472 | Τιμή: 18, 00 €

Σε τι πιστεύει η Χρυσή Αυγή; Ποιος είναι ο αρχηγός της; Γιατί την ερωτεύτηκαν ξαφνικά τόσοι Έλληνες; Μέχρι πού μπορεί να φτάσει; Τα ερωτήματα αυτά και πολλά άλλα απαντώνται στο βιβλίου του «ιού» Δημήτρη Ψαρρά. Σε μια εποχή που οι Έλληνες έχουν χάσει την πίστη τους στο σύστημα, θέλουν να στηριχτούν σε κάποιον ισχυρό. Τα τάγματα εφόδου κατά ταλαίπωρων μεταναστών δίνουν την ψευδαίσθηση αυτής της δύναμης. Η μόνη ελπίδα που έχει ο μέσος Έλληνας, θύμα του τραμπουκικού λόγου της Χ.Α., είναι η γνώση, και γι’ αυτό ακριβώς τα ντοκουμέντα που παρουσιάζει ο Ψαρράς για τη δράση της ναζιστικής αυτής ομάδας είναι χρήσιμα.

Πρωτότυπη και ασυνήθιστη ιστορία, ένα πολιτικό παραμύθι για το τίμημα των ονείρων και τα διλήμματα που αντιμετωπίζουμε στην πορεία της ζωής, ενώ προσπαθούμε να πετύχουμε τους σκοπούς μας. Η ελευθερία,

η καλοσύνη, ο πλούτος και η ανέλιξη είναι έννοιες που βάζουν την ηρωίδα να διαλέξει και φυσικά να υποστεί και τις συνέπειες. Η ηθική και οι αρχές της ηρωίδας βρίσκουν αποδέκτες τους μόνους που μπορούν πια να

διαμορφώσουν αξίες, τα παιδιά. Γραμμένο με ζωντανή και σύγχρονη γλώσσα, όπως όλα τα παραμύθια θέλει να μας διδάξει αλλά και να μας ταξιδέψει σε κόσμους μαγικούς, γεμάτους όμορφες εικόνες.

Το Ραβδί των ΚαλικάντζαρωνΣυγγραφέας: Πελαγία Φυτοπούλου | Εκδότης: Ίαμβος | ISBN: 978-960-681-471-6 | Σελ. 29 | Τιμή: 10,00€

Page 76: Hot Doc 17

Της Ματίνας ΠαπαχριστούδηάπΟΤΥΠΟΜάΤά

Η μέρα των μεγάλων μαχαιρών στα media

θΕΜά ΧρΟνΟΥ ΤΟ ΛΟΥΚΕΤΟΘέμα ιστορικής έρευνας θα γίνει το πώς κατά-φερε η συγκυβέρνηση μέσα σε μόλις πέντε μήνες να χρεοκοπήσει την κερδοφόρα κρατική τηλεό-ραση. Αφού υφάρπαξε απευθείας από τα έσοδα του ανταποδοτικού τέλους το 25%, προχώρησε στη διακοπή ολόκληρων μονάδων τηλεοπτικής παραγωγής με την εκχώρηση του οικοπέδου της Κατεχάκη στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Κι ενώ εσωτερικά συνεχίζει τις αθρόες προσλήψεις ημετέ-ρων, προγραμματικά υποβαθμίζει την τηλεοπτική παραγωγή. Δεν είναι τυχαίο πως η ΕΤ­1 έχει πέσει σχεδόν στα αζήτητα με μηδαμινή τηλεθέαση. Θα είναι πιο εύκολο έτσι να κλείσει.

ΨΗΦΙάΚΟ ΧάΟςΣτις 14 Δεκεμβρίου σβήνει το αναλογικό τηλεο-πτικό σήμα στο κέντρο εκπομπής του Χορτιάτη. Η Θεσσαλονίκη και έξι ακόμη νομοί της Μακεδονίας θα βλέπουν πλέον μόνο ψηφιακή τηλεόραση, χωρίς επιλογή αναλογικής τηλεόρασης. Η Ελλάδα απέ-δειξε πως μπορεί να προχωρήσει στην ψηφιακή τηλεόραση με τον ίδιο ακριβώς χαοτικό τρόπο του παρελθόντος. Χωρίς άδειες, χωρίς κανόνες, χωρίς διανομή συχνοτήτων. Στην Κομισιόν παραδίδει το στοιχείο πως υπάρχει ψηφιακή τηλεόραση στο 55% της χώρας (πληθυσμιακά). Και κανέναν, ούτε στην ΕΕ ούτε στη χώρα, δεν ενοχλεί πως υπάρχει πιθα-νότητα να πέσει μαύρο στην TV εξαιτίας του μη συντονισμού συχνοτήτων με τις γειτονικές χώρες.

Η ΓΕΛΟΙΟΤΗΤά ΤΟΥ show, ΤΟ show ΤΗς ΓΕΛΟΙΟΤΗΤάςΜεγάλες στιγμές στο πολιτικό σκηνικό. Η ΔΗΜΑΡ αντέδρασε στηλιτεύοντας το πανηγυράκι της Eurovision, απαίτησε να μην μετάσχει η ΕΡΤ σε αυτό. Θυμίζοντάς μας ένδοξες στιγμές υπουργικών συμβουλίων επί κυβέρνησης Καραμανλή, όταν θέμα ήταν η επιτυχία της Ελλάδας στη Eurovision. Τη ΝΔ και τη ΔΗΜΑΡ τώρα τους ενόχλησε το κόστος της Eurovision, το οποίο έπεσε στις 250.000 ευρώ. Δεν τους ενόχλησε το 1,2 εκατ. ευρώ για αμοιβές ειδικών συμβούλων εργασίας ενός έτους, τα χαμένα έσοδα από τη διανομή τηλεοπτικού σήματος pool στα ιδιω­τικά κανάλια, η υφαρπαγή 75 εκατ. ευρώ από τα έσοδα της ΕΡΤ.

Π ολύ ενοχλήθηκε ιδ ιοκτησία και διευθυντική ομάδα του « Έθνους» από

ερωτηματολόγιο του Reuters, το οποίο στάλθηκε σε όλα τα μεγάλα έντυπα. Θέμα του, κατά πόσο προωθούν οι εφημερίδες τα συμφέροντα επιχειρηματιών, κατά πόσο τα έντυπα επηρεάζουν πολι-τικές αποφάσεις μέσω της προώθησης επιχειρηματικών συμφερόντων. Το συγκρό-τημα Μπόμπολα έστειλε στο διεθνές Μέσο δημόσια τη θέση του: «Με πρόσχημα την έρευνα της διαπλοκής επιτίθεστε στη χώρα και την επιχειρηματικότητα». Η απάντηση του κορυφαίου συγκροτήματος της χώρας με επιχειρηματικές βλέψεις σε μεγάλες δουλειές που άνοιξε η χρεοκοπημένη οικονομία, όπως τα σκουπίδια, η ενέρ-γεια, το νερό, πιστοποιεί πως κάτι πολύ μεγάλο συμβαίνει. Γιατί όλοι γνωρίζουν και όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Φυσικά και τα ΜΜΕ στην Ελλάδα είναι διαπλεκόμενα, το διαλαλούν τα ίδια με κάθε ευκαιρία. Το αποδεικνύ-ουν με τη θέση και τη στάση τους τα τρία τελευταία χρό-νια, επιλέγοντας χωρίς καμία δημοσιογραφική ενοχή τον ρόλο του μοεζίνη της τροϊκα-νής πολιτικής στη χώρα μας. Την κρίσιμη στιγμή της πλήρους κατάρρευσης της ελληνικής διαπλεκόμενης οικονομίας και της αγοράς των media, οι εκδότες έβγα-λαν το μαχαίρι στον πόλεμο της επιβίωσης για την επό-μενη μέρα. Η επόμενη μέρα

ωστόσο έχει τη σφραγίδα του ξεπουλήματος της χώρας που τα ίδια τα Μέσα επέ-βαλαν, ψεκάζοντας σχεδόν τους πολίτες με καθημερι-νές δόσεις διαστρέβλωσης, χειραγώγησης, πειθούς. Τη μπαγκέτα δεν κρατούν πια οι φίλα προσκείμενοι στα media τραπεζίτες και πολι-τικοί, την κρατά απευθείας το ευρωπαϊκό, αμερικανικό, γερμανικό κεφάλαιο. Σε αυτό τον δραματικό χορό συμφερόντων τα δείγματα για μια μεγάλη, πολύ μεγάλη νύχτα μαχαιριών στα media είναι ορατά ακόμη και σε μη μυημένους στο παιχνίδι της πολύ­πλεκόμενης διαπλοκής. Το μοντέλο λειτουργίας των ελληνικών Μέσων κινδυνεύει να πέσει σαν τραπουλόχαρτο. Έτσι φτάνουμε να λέμε πως έχει σοβαρό πρόβλημα η πρώτη σε κυκλοφορία κυριακάτικη εφημερίδα, το «Πρώτο Θέμα». Ο εκδότης της κατηγορείται για φορο-διαφυγή μετά από 5 χρόνια έρευνας και καταγγέλλει συμφέροντα πίσω από την «επίθεση». Το συγκρότημα του ΔΟΛ, σταμπαρισμένο με την εξουσία πως «ανε-βοκατεβάζει κυβερνήσεις», κινδυνεύει με λουκέτο λόγω ρευστότητας. Το Mega, το πρώτο σε τηλεθέαση κανάλι, εκλιπαρεί για ένα νέο δάνειο. Εκδότες παλιοί και νέοι ανα-ζητούν μια πρόσκληση στο τραπέζι της νέας οικονομι-κής και πολιτικής εξουσίας, όχι μόνο για επιζήσουν, αλλά και για να χαντακώσουν τους άλλοτε ομοτράπεζούς τους.

Page 77: Hot Doc 17

HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 • 77

Page 78: Hot Doc 17
Page 79: Hot Doc 17
Page 80: Hot Doc 17

80 • HOTDOC. • 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

κυκλοφορεί 18 Δεκεμβρίουαπό τις εκδόσεις

«Δεν θα μπορούσα να συνεχίσω να ζω στο Ισραήλ χωρίς να γράψω αυτό το βιβλίο. Δεν πιστεύω ότι τα βιβλία μπορούν να αλλ άξουν τον κόσμο, αλλ ά όταν ο κόσμος αρχίσει να αλλ άζει, αναζητά διαφορετικά βιβλία».

SHLOMO SAND