Final Report.el

34
Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες Τελική έκθεση

Transcript of Final Report.el

Page 1: Final Report.el

Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες

Τελική έκθεση

Οι απόψεις που εκφράζονται στην έκθεση αυτή αποτελούν αποκλειστική ευθύνη των μελών της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες (Special Interest

Group on Translation and Interpreting for Public Services - SIGTIPS) και δεν αντανακλούν αναγκαστικά τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Περιεχόμενα

Πρόλογος

Εισαγωγή

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

1 Γλώσσες και εθνικότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

3 Νομικά μέσα

II Ζητήματα προς διερεύνηση

1 Διαθεσιμότητα

2 Ποιότητα

3 Κατάρτιση

III Συστάσεις

Πρόλογος

Μια Ευρωπαϊκή Ένωση 27 κρατών μελών δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς μεταφραστές και διερμηνείς Η γλώσσα αποτελεί τον αιμοδότη των πολιτικών που εφαρμόζουμε και της δημόσιας ζωής Μέσω της γλώσσας μπορούμε να εκφράσουμε τις αξίες και τις φιλοδοξίες μας μιλώντας τη γλώσσα κάποιου άλλου επιδιώκουμε την κατανόηση και τη συνεργασία

Με τη σημερινή πραγματικότητα στην Ευρώπη όπου ομιλούνται εκατοντάδες γλωσσών αυτό το ζήτημα λαμβάνει νέες διαστάσεις Οι μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών προς την Ευρώπη αλλά και εντός των συνόρων της καταδεικνύουν ότι η γλωσσική μας πολυμορφία είναι μεγαλύτερη από ποτέ Η μετάφραση και η διερμηνεία έχουν καταστεί ουσιώδες κομμάτι της δημόσιας ζωής όχι μόνο στους διεθνείς οργανισμούς τα κοινοβούλια και τα συνεδριακά κέντρα αλλά και στα δημαρχεία μας τα δικαστήριά μας τα νοσοκομεία μας και άλλους χώρους όπου οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

Εδώ στο επίπεδο του πολίτη η μετάφραση και η διερμηνεία έχουν γίνει βασικό ανθρώπινο δικαίωμα που θα έπρεπε να απολαμβάνει ο κάθε πολίτης Δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τη δικαιοσύνη ούτε να προσδοκούμε ισονομία αν δεν διασφαλίσουμε ότι το κάθε εμπλεκόμενο μέρος μιας ποινικής διαδικασίας ή δίκης κατανοεί και συμμετέχει πλήρως στη διαδικασία Το ίδιο ισχύει και για πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία Για το λόγο αυτό η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή ευρωπαϊκούς κανόνες που θα διασφαλίζουν το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια δίκαιη και ίση μεταχείριση

Είμαι περήφανη που ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ υποστηρίζει ρητά τη γλωσσική πολυμορφία και απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω γλώσσας Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί οργανώσεις και έργα που προωθούν την εκμάθηση γλωσσών και τη γλωσσική κατάρτιση σε όλη την Ευρώπη Επίσης στηρίζουμε άμεσα τις επιστήμες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε ακαδημαϊκό και επαγγελματικό επίπεδο βοηθώντας στην περαιτέρω γνώση και βελτίωση των προδιαγραφών Το έργο μας ανταποκρίνεται ήδη σε ορισμένες από τις συστάσεις που δίνονται σε αυτή την πολύτιμη έκθεση

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες για το σημαντικό έργο που διεκπεραίωσε Αυτή η έκθεση παρέχει μια σαφή ανάλυση της παρούσας κατάστασης και των δράσεων που θα πρέπει να αναληφθούν οι συστάσεις της έκθεσης αξίζουν την πλήρη προσοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κάνει ότι μπορεί για να στηρίξει τις προσπάθειές σας

Ανδρούλλα ΒασιλείουΜέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδια για θέματα Εκπαίδευσης Πολιτισμού Πολυγλωσσίας και Νεολαίας

Εισαγωγή

Η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες δημιουργήθηκε το 2010 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Γλωσσών (Conseil Europeacuteen pour les Langues) με σκοπό να συντάξει μια έκθεση που θα αναλύει την κατάσταση σχετικά με τις υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιους φορείς στην Ευρώπη εντοπίζοντας τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και προβάλλοντας ορισμένες συστάσεις προς όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ένα αναμφίβολα φλέγον θέμα στην Ευρώπη

Η έκθεση αυτή βασίζεται σε δύο προηγούμενες εκθέσεις την Τελική Έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία1 και την Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων2 Η πρώτη έκθεση δίνει μια ευρεία εικόνα των διαφορετικών πτυχών και συνεπειών της πολυγλωσσίας και των πολύγλωσσων κοινωνιών δηλαδή την πραγματικότητα που καθιστά τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες στην Ευρώπη μια ανάγκη που πρέπει να αντιμετωπιστεί η δεύτερη είναι αφιερωμένη στη νομική διερμηνεία δηλαδή σε μια δραστηριότητα που συνδέεται στενά με τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Και οι δύο εκθέσεις αποτέλεσαν πηγή πληροφόρησης και έμπνευσης

Το σημείο III6 της Ανακοίνωσης της Επιτροπής με τίτλο Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία δηλώνει τα εξής laquoΟι διερμηνείς βοηθούν επίσης στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων πολύγλωσσων εταιριών Βοηθούν τις κοινότητες μεταναστών στα δικαστήρια στα νοσοκομεία στην αστυνομία και στις υπηρεσίες Οι κατάλληλα καταρτισμένοι διερμηνείς συμβάλλουν έτσι στη διασφάλιση των ανθρώπινων και των δημοκρατικών δικαιωμάτωνraquo3

Όπως παρατήρησε η Επίτροπος Ανδρούλλα Βασιλείου το ίδιο ισχύει και για τους μεταφραστές laquoστην πολυπολιτισμική πολυεθνοτική και πολύγλωσση Ευρώπη του αύριο η μετάφραση θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο στη διασφάλιση της ειρήνης και της ευημερίαςraquo4

1 Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία Τελική έκθεση 2007httpeceuropaeueducationpolicieslangdocmultireport_enpdf

2 Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων Τελική Έκθεση 2009 http www eulita eu sites default files Reflection 20 Forum 20 Final 20 Report pdf

3 Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία 2005 httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=COM20050596FINELPDF

4 laquoΝέα ταλέντα για μια πανάρχαια τέχνηraquo ομιλία της Επιτρόπου Ανδρούλλας Βασιλείου στην Τελετή Απονομής Juvenes Translatores Βρυξέλλες 25 Μαρτίου 2010 httpeuropaeurapidpressReleasesActiondoreference=SPEECH10131ampformat=HTMLampaged=0amplanguage=ENampguiLanguage=en

Ωστόσο θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε οι μεταφραστές και οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών να είναι σε θέση να εκπληρώσουν τον κρίσιμο ρόλο τους

Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η μετάφραση δεν αφορά μόνο εγχειρίδια χρήσης ευρεσιτεχνίες λογισμικά ή λογοτεχνία η διερμηνεία δεν καλύπτει μόνο υπερεθνικούς οργανισμούς διεθνείς σχέσεις ή επιστημονικά συνέδρια Όταν παρέχονται σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών η μετάφραση και η διερμηνεία αφορούν τους ανθρώπους και στο βαθμό που μπορεί να έχουν κάποιο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων δεν είναι απλώς θέμα επικοινωνίας Είναι πρωτίστως θέμα δικαιωμάτων ndash φυσικών δικαιωμάτων ανθρώπινων δικαιωμάτων δικαιωμάτων που πρέπει να προβάλουμε να προασπίσουμε και να εγγυηθούμε

laquoΜια Ευρώπη των Πολιτών ndash μια Ευρώπη για και από τους ανθρώπους ndash μπορεί να οικοδομηθεί επιτυχώς μόνο αν βεβαιωθούμε ότι οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους με πλήρη γνώση αυτών των δικαιωμάτων και των τρόπων που μπορούν να τους ωφελήσουνraquo5 Η μετάφραση και η διερμηνεία είναι ζωτικής σημασίας για να μπορούν οι πολίτες να ασκούν τα δικαιώματά τους σε μια απολύτως δημοκρατική Ευρώπη Η παροχή αυτών των υπηρεσιών δεν αποτελεί επιλογή αλλά ανάγκη

Η παρούσα έκθεση απευθύνεται σε υπερεθνικές εθνικές και τοπικές αρχές δημόσιες υπηρεσίες ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα μεταφραστές και διερμηνείς όπως και σε όλους όσοι μπορούν να βοηθήσουν τις κοινωνίες μας να λειτουργήσουν ενώ θα διασφαλίζουν τα δικαιώματα όλων Ευρωπαίων πολιτών και μη

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

Η Ευρώπη γίνεται όλο και πιο πολύγλωσση και πολυεθνική Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει οδηγήσει σε σημαντική εσωτερική κινητικότητα μεταξύ των κρατών μελών ενώ οικονομικοί πολιτικοί ή οικογενειακοί παράγοντες έχουν προκαλέσει μια διαρκή ροή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταναστών και αιτούντων άσυλο που προέρχονται από τρίτες χώρες τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν αυτής Χώρες που υπήρξαν ιστορικά χώρες προέλευσης μεταναστών έχουν μετατραπεί σε χώρες υποδοχής Δημογραφικοί παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού ή η πτώση των γεννήσεων στην Ευρώπη από τη μια μεριά και η διατήρηση της φτώχιας και της πολιτικής αστάθειας σε πολλά μέρη του κόσμου από την άλλη φαίνεται να υποδηλώνουν ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί Ενώ οι ροές της διεθνούς μετανάστευσης είναι εξ ορισμού ασταθείς είναι πιθανό ότι θα παραμείνουν διαρκές φαινόμενο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες

1 Γλώσσες και εθνικότητες

5 laquoΚαθιστώντας τα δικαιώματα των πολιτών απτή πραγματικότηταraquo ομιλία της Επιτρόπου Βίβιαν Ρέντινγκ στην Αμβέρσα στις 25 Οκτωβρίου 2010 http europa eu rapid pressReleasesAction do reference = SPEECH 10604

Οι επίσημες γλώσσες είναι πολύ σημαντικές Την 1η Ιανουαρίου 2010 ο αριθμός των μη υπηκόων (άτομα που δεν είναι πολίτες των χωρών διαμονής τους) που ζουν στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε περίπου 324 εκατομμύρια ή 64 του πληθυσμού ενώ στην Ισπανία την ίδια περίοδο το ποσοστό των μη υπηκόων ήταν 1236 στην Πράγα το Μάρτιο του 2010 οι αλλοδαποί κάτοικοι αντιστοιχούσαν σε 118 του πληθυσμού7 οι αλλοδαποί κάτοικοι στη Φινλανδία το 2009 προέρχονταν από 172 εθνικότητες8 περίπου 7500000 άνθρωποι από περισσότερες από 200 χώρες μετανάστευσαν στην Ιρλανδία την περίοδο 2000-2007 κλπ9 Όπως είναι εμφανές αν συνυπολογίζονταν και οι παράνομοι μετανάστες τα ποσοστά θα ήταν ακόμα υψηλότερα

Όσον αφορά τις γλώσσες η Ευρώπη είναι ακόμα πιο πολύμορφη Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες προβάλει και προστατεύει περίπου 70 γλώσσες αλλά πρόκειται για γλώσσες laquoπου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά εντός μια δεδομένης επικράτειας ενός Κράτους από υπηκόους αυτού του κράτουςraquo χωρίς να συμπεριλαμβάνει laquoτις γλώσσες των μεταναστώνraquo (Άρθρο 1)10 Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι γλώσσες αλλάζουν τη θέση τους ανάλογα με το πού ομιλούνται και σύμφωνα με το Χάρτη σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ οι μειονοτικές γλώσσες μπορεί να έχουν τη θέση επίσημης γλώσσας Για παράδειγμα μια γλώσσα όπως η ιταλική κατέχει τη θέση επίσημης γλώσσας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ιταλία στο Σαν Μαρίνο και στην Ελβετία είναι μειονοτικήπεριφερειακή γλώσσα στην Κροατία και τη Σλοβενία ενώ αποτελεί μειονοτική γλώσσα οπουδήποτε ζουν Ιταλοί μετανάστες

Αν συνυπολογιστούν και οι μειονοτικές γλώσσες αναδύεται εμφανώς ο εξαιρετικός πλούτος και η πολυμορφία του ευρωπαϊκού γλωσσικού τοπίου Για παράδειγμα μια μελέτη που διεξήχθη το 2006 σε 22 χώρες από το πρόγραμμα VALEUR εντόπισε 438 γλώσσες από τις οποίες οι 288 χρησιμοποιούνταν στο Ηνωμένο Βασίλειο11 Ωστόσο η

6 Πηγή Eurostat httpeppeurostateceuropaeuportalpageportaleurostathome

7 Πηγή The Prague Post 21 Απριλίου 2010 httpwwwpraguepostcomnews4214-foreign-resident-numbers-stablehtml

8 Πηγή Tilastokeskus http tilastokeskus fi til vaerak 200901 vaerak _2009_01_2010-09- 30_ kat _001_ en html

9 Πηγή Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και την Πολυπολιτισμικότητα Άρθρο Προώθησης Αριθμός 5 Interpreting Translation and Public Bodies in Ireland The Need for Policy and Training [Διερμηνεία μετάφραση και δημόσιοι φορείς στην Ιρλανδία ανάγκη για πολιτική και κατάρτιση] 2007httpwwwnccriieadvocacyhtml

10 Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες httpconventionscoeintTreatyENTreatiesHtml148htm

11 Το VALEUR ndash Valuing All Languages in Europe [Εκτιμώντας όλες τις γλώσσες στην Ευρώπη] (2ο

μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2004-2007) ήταν ένα πρόγραμμα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Σύγχρονων Γλωσσών ενός φορέας του Συμβουλίου της Ευρώπης με έδρα το Γκρατς wwwecmlatmtp2valeur

κατάσταση μεταβάλλεται διαρκώς Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κινητικότητας στην Ευρώπη και της συνεχούς μετανάστευσης ο αριθμός των ομιλητών μειονοτικών γλωσσών αυξάνεται σταθερά όπως πιθανόν και ο αριθμός των γλωσσών που ομιλούνται στην Ευρώπη Το Φεβρουάριο του 2011 για παράδειγμα αξιωματικοί της Μητροπολιτικής Αστυνομίας έδωσαν στοιχεία για 340 γλώσσες μόνο στο Λονδίνο12

Αρκετές εκατοντάδες γλωσσών ομιλούνται στην Ευρώπη

από εκατοντάδες γλωσσικές ομάδες και γλωσσικές κοινότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

Όταν δεν έχουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών όπως συμβαίνει συνήθως στην αρχή τα εσωτερικά μετακινούμενα άτομα οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται γλωσσική βοήθεια για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες μεταναστευτικές αρχές αστυνομία τοπικές και εκπαιδευτικές αρχές υγειονομικό προσωπικό αρχές κοινωνικής ασφάλισης κλπ Μέχρι να αποκτήσουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών λοιπόν οι επικοινωνιακές τους ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο για τους οποίους η μετάφραση και η διερμηνεία είναι απαραίτητες από την άφιξή τους ακόμα έστω και για να πιστοποιήσουν τη θέση τους και το δικαίωμά τους στο άσυλο

Από την άλλη μεριά η μετάφραση και η διερμηνεία είναι συχνά απαραίτητες ακόμα και για να επιτρέψουν απλώς τις δημόσιες υπηρεσίες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς όφελος των χρηστών με μερική ή παντελή έλλειψη γνώσης της τοπικής γλώσσαςών

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι οι μη υπήκοοι κάτοικοι δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί χρήστες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών Όποιοςα τυχαίνει να βρεθεί στο εξωτερικό μπορεί να χρειαστεί γλωσσική βοήθεια για να μπορέσει να επικοινωνήσει με κάποια δημόσια υπηρεσία

Ως αποτέλεσμα της αυξημένης κινητικότητας

η μετάφραση και η διερμηνεία αποτελούν πλέον ανάγκη

που δεν μπορεί να αγνοηθεί

12 Clement A και Brooker M (2011) ldquoRemote interpreting in the London Metropolitan Policerdquo [Τηλεδιερμηνεία στην Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου] httpwwwvideoconference-interpretingnetfilesAVIDICUS_symposium_abstractspdf

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 2: Final Report.el

Group on Translation and Interpreting for Public Services - SIGTIPS) και δεν αντανακλούν αναγκαστικά τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Περιεχόμενα

Πρόλογος

Εισαγωγή

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

1 Γλώσσες και εθνικότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

3 Νομικά μέσα

II Ζητήματα προς διερεύνηση

1 Διαθεσιμότητα

2 Ποιότητα

3 Κατάρτιση

III Συστάσεις

Πρόλογος

Μια Ευρωπαϊκή Ένωση 27 κρατών μελών δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς μεταφραστές και διερμηνείς Η γλώσσα αποτελεί τον αιμοδότη των πολιτικών που εφαρμόζουμε και της δημόσιας ζωής Μέσω της γλώσσας μπορούμε να εκφράσουμε τις αξίες και τις φιλοδοξίες μας μιλώντας τη γλώσσα κάποιου άλλου επιδιώκουμε την κατανόηση και τη συνεργασία

Με τη σημερινή πραγματικότητα στην Ευρώπη όπου ομιλούνται εκατοντάδες γλωσσών αυτό το ζήτημα λαμβάνει νέες διαστάσεις Οι μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών προς την Ευρώπη αλλά και εντός των συνόρων της καταδεικνύουν ότι η γλωσσική μας πολυμορφία είναι μεγαλύτερη από ποτέ Η μετάφραση και η διερμηνεία έχουν καταστεί ουσιώδες κομμάτι της δημόσιας ζωής όχι μόνο στους διεθνείς οργανισμούς τα κοινοβούλια και τα συνεδριακά κέντρα αλλά και στα δημαρχεία μας τα δικαστήριά μας τα νοσοκομεία μας και άλλους χώρους όπου οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

Εδώ στο επίπεδο του πολίτη η μετάφραση και η διερμηνεία έχουν γίνει βασικό ανθρώπινο δικαίωμα που θα έπρεπε να απολαμβάνει ο κάθε πολίτης Δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τη δικαιοσύνη ούτε να προσδοκούμε ισονομία αν δεν διασφαλίσουμε ότι το κάθε εμπλεκόμενο μέρος μιας ποινικής διαδικασίας ή δίκης κατανοεί και συμμετέχει πλήρως στη διαδικασία Το ίδιο ισχύει και για πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία Για το λόγο αυτό η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή ευρωπαϊκούς κανόνες που θα διασφαλίζουν το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια δίκαιη και ίση μεταχείριση

Είμαι περήφανη που ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ υποστηρίζει ρητά τη γλωσσική πολυμορφία και απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω γλώσσας Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί οργανώσεις και έργα που προωθούν την εκμάθηση γλωσσών και τη γλωσσική κατάρτιση σε όλη την Ευρώπη Επίσης στηρίζουμε άμεσα τις επιστήμες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε ακαδημαϊκό και επαγγελματικό επίπεδο βοηθώντας στην περαιτέρω γνώση και βελτίωση των προδιαγραφών Το έργο μας ανταποκρίνεται ήδη σε ορισμένες από τις συστάσεις που δίνονται σε αυτή την πολύτιμη έκθεση

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες για το σημαντικό έργο που διεκπεραίωσε Αυτή η έκθεση παρέχει μια σαφή ανάλυση της παρούσας κατάστασης και των δράσεων που θα πρέπει να αναληφθούν οι συστάσεις της έκθεσης αξίζουν την πλήρη προσοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κάνει ότι μπορεί για να στηρίξει τις προσπάθειές σας

Ανδρούλλα ΒασιλείουΜέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδια για θέματα Εκπαίδευσης Πολιτισμού Πολυγλωσσίας και Νεολαίας

Εισαγωγή

Η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες δημιουργήθηκε το 2010 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Γλωσσών (Conseil Europeacuteen pour les Langues) με σκοπό να συντάξει μια έκθεση που θα αναλύει την κατάσταση σχετικά με τις υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιους φορείς στην Ευρώπη εντοπίζοντας τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και προβάλλοντας ορισμένες συστάσεις προς όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ένα αναμφίβολα φλέγον θέμα στην Ευρώπη

Η έκθεση αυτή βασίζεται σε δύο προηγούμενες εκθέσεις την Τελική Έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία1 και την Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων2 Η πρώτη έκθεση δίνει μια ευρεία εικόνα των διαφορετικών πτυχών και συνεπειών της πολυγλωσσίας και των πολύγλωσσων κοινωνιών δηλαδή την πραγματικότητα που καθιστά τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες στην Ευρώπη μια ανάγκη που πρέπει να αντιμετωπιστεί η δεύτερη είναι αφιερωμένη στη νομική διερμηνεία δηλαδή σε μια δραστηριότητα που συνδέεται στενά με τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Και οι δύο εκθέσεις αποτέλεσαν πηγή πληροφόρησης και έμπνευσης

Το σημείο III6 της Ανακοίνωσης της Επιτροπής με τίτλο Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία δηλώνει τα εξής laquoΟι διερμηνείς βοηθούν επίσης στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων πολύγλωσσων εταιριών Βοηθούν τις κοινότητες μεταναστών στα δικαστήρια στα νοσοκομεία στην αστυνομία και στις υπηρεσίες Οι κατάλληλα καταρτισμένοι διερμηνείς συμβάλλουν έτσι στη διασφάλιση των ανθρώπινων και των δημοκρατικών δικαιωμάτωνraquo3

Όπως παρατήρησε η Επίτροπος Ανδρούλλα Βασιλείου το ίδιο ισχύει και για τους μεταφραστές laquoστην πολυπολιτισμική πολυεθνοτική και πολύγλωσση Ευρώπη του αύριο η μετάφραση θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο στη διασφάλιση της ειρήνης και της ευημερίαςraquo4

1 Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία Τελική έκθεση 2007httpeceuropaeueducationpolicieslangdocmultireport_enpdf

2 Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων Τελική Έκθεση 2009 http www eulita eu sites default files Reflection 20 Forum 20 Final 20 Report pdf

3 Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία 2005 httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=COM20050596FINELPDF

4 laquoΝέα ταλέντα για μια πανάρχαια τέχνηraquo ομιλία της Επιτρόπου Ανδρούλλας Βασιλείου στην Τελετή Απονομής Juvenes Translatores Βρυξέλλες 25 Μαρτίου 2010 httpeuropaeurapidpressReleasesActiondoreference=SPEECH10131ampformat=HTMLampaged=0amplanguage=ENampguiLanguage=en

Ωστόσο θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε οι μεταφραστές και οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών να είναι σε θέση να εκπληρώσουν τον κρίσιμο ρόλο τους

Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η μετάφραση δεν αφορά μόνο εγχειρίδια χρήσης ευρεσιτεχνίες λογισμικά ή λογοτεχνία η διερμηνεία δεν καλύπτει μόνο υπερεθνικούς οργανισμούς διεθνείς σχέσεις ή επιστημονικά συνέδρια Όταν παρέχονται σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών η μετάφραση και η διερμηνεία αφορούν τους ανθρώπους και στο βαθμό που μπορεί να έχουν κάποιο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων δεν είναι απλώς θέμα επικοινωνίας Είναι πρωτίστως θέμα δικαιωμάτων ndash φυσικών δικαιωμάτων ανθρώπινων δικαιωμάτων δικαιωμάτων που πρέπει να προβάλουμε να προασπίσουμε και να εγγυηθούμε

laquoΜια Ευρώπη των Πολιτών ndash μια Ευρώπη για και από τους ανθρώπους ndash μπορεί να οικοδομηθεί επιτυχώς μόνο αν βεβαιωθούμε ότι οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους με πλήρη γνώση αυτών των δικαιωμάτων και των τρόπων που μπορούν να τους ωφελήσουνraquo5 Η μετάφραση και η διερμηνεία είναι ζωτικής σημασίας για να μπορούν οι πολίτες να ασκούν τα δικαιώματά τους σε μια απολύτως δημοκρατική Ευρώπη Η παροχή αυτών των υπηρεσιών δεν αποτελεί επιλογή αλλά ανάγκη

Η παρούσα έκθεση απευθύνεται σε υπερεθνικές εθνικές και τοπικές αρχές δημόσιες υπηρεσίες ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα μεταφραστές και διερμηνείς όπως και σε όλους όσοι μπορούν να βοηθήσουν τις κοινωνίες μας να λειτουργήσουν ενώ θα διασφαλίζουν τα δικαιώματα όλων Ευρωπαίων πολιτών και μη

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

Η Ευρώπη γίνεται όλο και πιο πολύγλωσση και πολυεθνική Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει οδηγήσει σε σημαντική εσωτερική κινητικότητα μεταξύ των κρατών μελών ενώ οικονομικοί πολιτικοί ή οικογενειακοί παράγοντες έχουν προκαλέσει μια διαρκή ροή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταναστών και αιτούντων άσυλο που προέρχονται από τρίτες χώρες τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν αυτής Χώρες που υπήρξαν ιστορικά χώρες προέλευσης μεταναστών έχουν μετατραπεί σε χώρες υποδοχής Δημογραφικοί παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού ή η πτώση των γεννήσεων στην Ευρώπη από τη μια μεριά και η διατήρηση της φτώχιας και της πολιτικής αστάθειας σε πολλά μέρη του κόσμου από την άλλη φαίνεται να υποδηλώνουν ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί Ενώ οι ροές της διεθνούς μετανάστευσης είναι εξ ορισμού ασταθείς είναι πιθανό ότι θα παραμείνουν διαρκές φαινόμενο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες

1 Γλώσσες και εθνικότητες

5 laquoΚαθιστώντας τα δικαιώματα των πολιτών απτή πραγματικότηταraquo ομιλία της Επιτρόπου Βίβιαν Ρέντινγκ στην Αμβέρσα στις 25 Οκτωβρίου 2010 http europa eu rapid pressReleasesAction do reference = SPEECH 10604

Οι επίσημες γλώσσες είναι πολύ σημαντικές Την 1η Ιανουαρίου 2010 ο αριθμός των μη υπηκόων (άτομα που δεν είναι πολίτες των χωρών διαμονής τους) που ζουν στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε περίπου 324 εκατομμύρια ή 64 του πληθυσμού ενώ στην Ισπανία την ίδια περίοδο το ποσοστό των μη υπηκόων ήταν 1236 στην Πράγα το Μάρτιο του 2010 οι αλλοδαποί κάτοικοι αντιστοιχούσαν σε 118 του πληθυσμού7 οι αλλοδαποί κάτοικοι στη Φινλανδία το 2009 προέρχονταν από 172 εθνικότητες8 περίπου 7500000 άνθρωποι από περισσότερες από 200 χώρες μετανάστευσαν στην Ιρλανδία την περίοδο 2000-2007 κλπ9 Όπως είναι εμφανές αν συνυπολογίζονταν και οι παράνομοι μετανάστες τα ποσοστά θα ήταν ακόμα υψηλότερα

Όσον αφορά τις γλώσσες η Ευρώπη είναι ακόμα πιο πολύμορφη Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες προβάλει και προστατεύει περίπου 70 γλώσσες αλλά πρόκειται για γλώσσες laquoπου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά εντός μια δεδομένης επικράτειας ενός Κράτους από υπηκόους αυτού του κράτουςraquo χωρίς να συμπεριλαμβάνει laquoτις γλώσσες των μεταναστώνraquo (Άρθρο 1)10 Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι γλώσσες αλλάζουν τη θέση τους ανάλογα με το πού ομιλούνται και σύμφωνα με το Χάρτη σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ οι μειονοτικές γλώσσες μπορεί να έχουν τη θέση επίσημης γλώσσας Για παράδειγμα μια γλώσσα όπως η ιταλική κατέχει τη θέση επίσημης γλώσσας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ιταλία στο Σαν Μαρίνο και στην Ελβετία είναι μειονοτικήπεριφερειακή γλώσσα στην Κροατία και τη Σλοβενία ενώ αποτελεί μειονοτική γλώσσα οπουδήποτε ζουν Ιταλοί μετανάστες

Αν συνυπολογιστούν και οι μειονοτικές γλώσσες αναδύεται εμφανώς ο εξαιρετικός πλούτος και η πολυμορφία του ευρωπαϊκού γλωσσικού τοπίου Για παράδειγμα μια μελέτη που διεξήχθη το 2006 σε 22 χώρες από το πρόγραμμα VALEUR εντόπισε 438 γλώσσες από τις οποίες οι 288 χρησιμοποιούνταν στο Ηνωμένο Βασίλειο11 Ωστόσο η

6 Πηγή Eurostat httpeppeurostateceuropaeuportalpageportaleurostathome

7 Πηγή The Prague Post 21 Απριλίου 2010 httpwwwpraguepostcomnews4214-foreign-resident-numbers-stablehtml

8 Πηγή Tilastokeskus http tilastokeskus fi til vaerak 200901 vaerak _2009_01_2010-09- 30_ kat _001_ en html

9 Πηγή Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και την Πολυπολιτισμικότητα Άρθρο Προώθησης Αριθμός 5 Interpreting Translation and Public Bodies in Ireland The Need for Policy and Training [Διερμηνεία μετάφραση και δημόσιοι φορείς στην Ιρλανδία ανάγκη για πολιτική και κατάρτιση] 2007httpwwwnccriieadvocacyhtml

10 Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες httpconventionscoeintTreatyENTreatiesHtml148htm

11 Το VALEUR ndash Valuing All Languages in Europe [Εκτιμώντας όλες τις γλώσσες στην Ευρώπη] (2ο

μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2004-2007) ήταν ένα πρόγραμμα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Σύγχρονων Γλωσσών ενός φορέας του Συμβουλίου της Ευρώπης με έδρα το Γκρατς wwwecmlatmtp2valeur

κατάσταση μεταβάλλεται διαρκώς Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κινητικότητας στην Ευρώπη και της συνεχούς μετανάστευσης ο αριθμός των ομιλητών μειονοτικών γλωσσών αυξάνεται σταθερά όπως πιθανόν και ο αριθμός των γλωσσών που ομιλούνται στην Ευρώπη Το Φεβρουάριο του 2011 για παράδειγμα αξιωματικοί της Μητροπολιτικής Αστυνομίας έδωσαν στοιχεία για 340 γλώσσες μόνο στο Λονδίνο12

Αρκετές εκατοντάδες γλωσσών ομιλούνται στην Ευρώπη

από εκατοντάδες γλωσσικές ομάδες και γλωσσικές κοινότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

Όταν δεν έχουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών όπως συμβαίνει συνήθως στην αρχή τα εσωτερικά μετακινούμενα άτομα οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται γλωσσική βοήθεια για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες μεταναστευτικές αρχές αστυνομία τοπικές και εκπαιδευτικές αρχές υγειονομικό προσωπικό αρχές κοινωνικής ασφάλισης κλπ Μέχρι να αποκτήσουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών λοιπόν οι επικοινωνιακές τους ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο για τους οποίους η μετάφραση και η διερμηνεία είναι απαραίτητες από την άφιξή τους ακόμα έστω και για να πιστοποιήσουν τη θέση τους και το δικαίωμά τους στο άσυλο

Από την άλλη μεριά η μετάφραση και η διερμηνεία είναι συχνά απαραίτητες ακόμα και για να επιτρέψουν απλώς τις δημόσιες υπηρεσίες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς όφελος των χρηστών με μερική ή παντελή έλλειψη γνώσης της τοπικής γλώσσαςών

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι οι μη υπήκοοι κάτοικοι δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί χρήστες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών Όποιοςα τυχαίνει να βρεθεί στο εξωτερικό μπορεί να χρειαστεί γλωσσική βοήθεια για να μπορέσει να επικοινωνήσει με κάποια δημόσια υπηρεσία

Ως αποτέλεσμα της αυξημένης κινητικότητας

η μετάφραση και η διερμηνεία αποτελούν πλέον ανάγκη

που δεν μπορεί να αγνοηθεί

12 Clement A και Brooker M (2011) ldquoRemote interpreting in the London Metropolitan Policerdquo [Τηλεδιερμηνεία στην Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου] httpwwwvideoconference-interpretingnetfilesAVIDICUS_symposium_abstractspdf

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 3: Final Report.el

Περιεχόμενα

Πρόλογος

Εισαγωγή

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

1 Γλώσσες και εθνικότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

3 Νομικά μέσα

II Ζητήματα προς διερεύνηση

1 Διαθεσιμότητα

2 Ποιότητα

3 Κατάρτιση

III Συστάσεις

Πρόλογος

Μια Ευρωπαϊκή Ένωση 27 κρατών μελών δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς μεταφραστές και διερμηνείς Η γλώσσα αποτελεί τον αιμοδότη των πολιτικών που εφαρμόζουμε και της δημόσιας ζωής Μέσω της γλώσσας μπορούμε να εκφράσουμε τις αξίες και τις φιλοδοξίες μας μιλώντας τη γλώσσα κάποιου άλλου επιδιώκουμε την κατανόηση και τη συνεργασία

Με τη σημερινή πραγματικότητα στην Ευρώπη όπου ομιλούνται εκατοντάδες γλωσσών αυτό το ζήτημα λαμβάνει νέες διαστάσεις Οι μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών προς την Ευρώπη αλλά και εντός των συνόρων της καταδεικνύουν ότι η γλωσσική μας πολυμορφία είναι μεγαλύτερη από ποτέ Η μετάφραση και η διερμηνεία έχουν καταστεί ουσιώδες κομμάτι της δημόσιας ζωής όχι μόνο στους διεθνείς οργανισμούς τα κοινοβούλια και τα συνεδριακά κέντρα αλλά και στα δημαρχεία μας τα δικαστήριά μας τα νοσοκομεία μας και άλλους χώρους όπου οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

Εδώ στο επίπεδο του πολίτη η μετάφραση και η διερμηνεία έχουν γίνει βασικό ανθρώπινο δικαίωμα που θα έπρεπε να απολαμβάνει ο κάθε πολίτης Δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τη δικαιοσύνη ούτε να προσδοκούμε ισονομία αν δεν διασφαλίσουμε ότι το κάθε εμπλεκόμενο μέρος μιας ποινικής διαδικασίας ή δίκης κατανοεί και συμμετέχει πλήρως στη διαδικασία Το ίδιο ισχύει και για πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία Για το λόγο αυτό η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή ευρωπαϊκούς κανόνες που θα διασφαλίζουν το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια δίκαιη και ίση μεταχείριση

Είμαι περήφανη που ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ υποστηρίζει ρητά τη γλωσσική πολυμορφία και απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω γλώσσας Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί οργανώσεις και έργα που προωθούν την εκμάθηση γλωσσών και τη γλωσσική κατάρτιση σε όλη την Ευρώπη Επίσης στηρίζουμε άμεσα τις επιστήμες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε ακαδημαϊκό και επαγγελματικό επίπεδο βοηθώντας στην περαιτέρω γνώση και βελτίωση των προδιαγραφών Το έργο μας ανταποκρίνεται ήδη σε ορισμένες από τις συστάσεις που δίνονται σε αυτή την πολύτιμη έκθεση

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες για το σημαντικό έργο που διεκπεραίωσε Αυτή η έκθεση παρέχει μια σαφή ανάλυση της παρούσας κατάστασης και των δράσεων που θα πρέπει να αναληφθούν οι συστάσεις της έκθεσης αξίζουν την πλήρη προσοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κάνει ότι μπορεί για να στηρίξει τις προσπάθειές σας

Ανδρούλλα ΒασιλείουΜέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδια για θέματα Εκπαίδευσης Πολιτισμού Πολυγλωσσίας και Νεολαίας

Εισαγωγή

Η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες δημιουργήθηκε το 2010 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Γλωσσών (Conseil Europeacuteen pour les Langues) με σκοπό να συντάξει μια έκθεση που θα αναλύει την κατάσταση σχετικά με τις υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιους φορείς στην Ευρώπη εντοπίζοντας τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και προβάλλοντας ορισμένες συστάσεις προς όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ένα αναμφίβολα φλέγον θέμα στην Ευρώπη

Η έκθεση αυτή βασίζεται σε δύο προηγούμενες εκθέσεις την Τελική Έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία1 και την Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων2 Η πρώτη έκθεση δίνει μια ευρεία εικόνα των διαφορετικών πτυχών και συνεπειών της πολυγλωσσίας και των πολύγλωσσων κοινωνιών δηλαδή την πραγματικότητα που καθιστά τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες στην Ευρώπη μια ανάγκη που πρέπει να αντιμετωπιστεί η δεύτερη είναι αφιερωμένη στη νομική διερμηνεία δηλαδή σε μια δραστηριότητα που συνδέεται στενά με τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Και οι δύο εκθέσεις αποτέλεσαν πηγή πληροφόρησης και έμπνευσης

Το σημείο III6 της Ανακοίνωσης της Επιτροπής με τίτλο Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία δηλώνει τα εξής laquoΟι διερμηνείς βοηθούν επίσης στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων πολύγλωσσων εταιριών Βοηθούν τις κοινότητες μεταναστών στα δικαστήρια στα νοσοκομεία στην αστυνομία και στις υπηρεσίες Οι κατάλληλα καταρτισμένοι διερμηνείς συμβάλλουν έτσι στη διασφάλιση των ανθρώπινων και των δημοκρατικών δικαιωμάτωνraquo3

Όπως παρατήρησε η Επίτροπος Ανδρούλλα Βασιλείου το ίδιο ισχύει και για τους μεταφραστές laquoστην πολυπολιτισμική πολυεθνοτική και πολύγλωσση Ευρώπη του αύριο η μετάφραση θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο στη διασφάλιση της ειρήνης και της ευημερίαςraquo4

1 Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία Τελική έκθεση 2007httpeceuropaeueducationpolicieslangdocmultireport_enpdf

2 Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων Τελική Έκθεση 2009 http www eulita eu sites default files Reflection 20 Forum 20 Final 20 Report pdf

3 Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία 2005 httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=COM20050596FINELPDF

4 laquoΝέα ταλέντα για μια πανάρχαια τέχνηraquo ομιλία της Επιτρόπου Ανδρούλλας Βασιλείου στην Τελετή Απονομής Juvenes Translatores Βρυξέλλες 25 Μαρτίου 2010 httpeuropaeurapidpressReleasesActiondoreference=SPEECH10131ampformat=HTMLampaged=0amplanguage=ENampguiLanguage=en

Ωστόσο θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε οι μεταφραστές και οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών να είναι σε θέση να εκπληρώσουν τον κρίσιμο ρόλο τους

Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η μετάφραση δεν αφορά μόνο εγχειρίδια χρήσης ευρεσιτεχνίες λογισμικά ή λογοτεχνία η διερμηνεία δεν καλύπτει μόνο υπερεθνικούς οργανισμούς διεθνείς σχέσεις ή επιστημονικά συνέδρια Όταν παρέχονται σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών η μετάφραση και η διερμηνεία αφορούν τους ανθρώπους και στο βαθμό που μπορεί να έχουν κάποιο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων δεν είναι απλώς θέμα επικοινωνίας Είναι πρωτίστως θέμα δικαιωμάτων ndash φυσικών δικαιωμάτων ανθρώπινων δικαιωμάτων δικαιωμάτων που πρέπει να προβάλουμε να προασπίσουμε και να εγγυηθούμε

laquoΜια Ευρώπη των Πολιτών ndash μια Ευρώπη για και από τους ανθρώπους ndash μπορεί να οικοδομηθεί επιτυχώς μόνο αν βεβαιωθούμε ότι οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους με πλήρη γνώση αυτών των δικαιωμάτων και των τρόπων που μπορούν να τους ωφελήσουνraquo5 Η μετάφραση και η διερμηνεία είναι ζωτικής σημασίας για να μπορούν οι πολίτες να ασκούν τα δικαιώματά τους σε μια απολύτως δημοκρατική Ευρώπη Η παροχή αυτών των υπηρεσιών δεν αποτελεί επιλογή αλλά ανάγκη

Η παρούσα έκθεση απευθύνεται σε υπερεθνικές εθνικές και τοπικές αρχές δημόσιες υπηρεσίες ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα μεταφραστές και διερμηνείς όπως και σε όλους όσοι μπορούν να βοηθήσουν τις κοινωνίες μας να λειτουργήσουν ενώ θα διασφαλίζουν τα δικαιώματα όλων Ευρωπαίων πολιτών και μη

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

Η Ευρώπη γίνεται όλο και πιο πολύγλωσση και πολυεθνική Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει οδηγήσει σε σημαντική εσωτερική κινητικότητα μεταξύ των κρατών μελών ενώ οικονομικοί πολιτικοί ή οικογενειακοί παράγοντες έχουν προκαλέσει μια διαρκή ροή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταναστών και αιτούντων άσυλο που προέρχονται από τρίτες χώρες τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν αυτής Χώρες που υπήρξαν ιστορικά χώρες προέλευσης μεταναστών έχουν μετατραπεί σε χώρες υποδοχής Δημογραφικοί παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού ή η πτώση των γεννήσεων στην Ευρώπη από τη μια μεριά και η διατήρηση της φτώχιας και της πολιτικής αστάθειας σε πολλά μέρη του κόσμου από την άλλη φαίνεται να υποδηλώνουν ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί Ενώ οι ροές της διεθνούς μετανάστευσης είναι εξ ορισμού ασταθείς είναι πιθανό ότι θα παραμείνουν διαρκές φαινόμενο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες

1 Γλώσσες και εθνικότητες

5 laquoΚαθιστώντας τα δικαιώματα των πολιτών απτή πραγματικότηταraquo ομιλία της Επιτρόπου Βίβιαν Ρέντινγκ στην Αμβέρσα στις 25 Οκτωβρίου 2010 http europa eu rapid pressReleasesAction do reference = SPEECH 10604

Οι επίσημες γλώσσες είναι πολύ σημαντικές Την 1η Ιανουαρίου 2010 ο αριθμός των μη υπηκόων (άτομα που δεν είναι πολίτες των χωρών διαμονής τους) που ζουν στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε περίπου 324 εκατομμύρια ή 64 του πληθυσμού ενώ στην Ισπανία την ίδια περίοδο το ποσοστό των μη υπηκόων ήταν 1236 στην Πράγα το Μάρτιο του 2010 οι αλλοδαποί κάτοικοι αντιστοιχούσαν σε 118 του πληθυσμού7 οι αλλοδαποί κάτοικοι στη Φινλανδία το 2009 προέρχονταν από 172 εθνικότητες8 περίπου 7500000 άνθρωποι από περισσότερες από 200 χώρες μετανάστευσαν στην Ιρλανδία την περίοδο 2000-2007 κλπ9 Όπως είναι εμφανές αν συνυπολογίζονταν και οι παράνομοι μετανάστες τα ποσοστά θα ήταν ακόμα υψηλότερα

Όσον αφορά τις γλώσσες η Ευρώπη είναι ακόμα πιο πολύμορφη Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες προβάλει και προστατεύει περίπου 70 γλώσσες αλλά πρόκειται για γλώσσες laquoπου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά εντός μια δεδομένης επικράτειας ενός Κράτους από υπηκόους αυτού του κράτουςraquo χωρίς να συμπεριλαμβάνει laquoτις γλώσσες των μεταναστώνraquo (Άρθρο 1)10 Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι γλώσσες αλλάζουν τη θέση τους ανάλογα με το πού ομιλούνται και σύμφωνα με το Χάρτη σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ οι μειονοτικές γλώσσες μπορεί να έχουν τη θέση επίσημης γλώσσας Για παράδειγμα μια γλώσσα όπως η ιταλική κατέχει τη θέση επίσημης γλώσσας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ιταλία στο Σαν Μαρίνο και στην Ελβετία είναι μειονοτικήπεριφερειακή γλώσσα στην Κροατία και τη Σλοβενία ενώ αποτελεί μειονοτική γλώσσα οπουδήποτε ζουν Ιταλοί μετανάστες

Αν συνυπολογιστούν και οι μειονοτικές γλώσσες αναδύεται εμφανώς ο εξαιρετικός πλούτος και η πολυμορφία του ευρωπαϊκού γλωσσικού τοπίου Για παράδειγμα μια μελέτη που διεξήχθη το 2006 σε 22 χώρες από το πρόγραμμα VALEUR εντόπισε 438 γλώσσες από τις οποίες οι 288 χρησιμοποιούνταν στο Ηνωμένο Βασίλειο11 Ωστόσο η

6 Πηγή Eurostat httpeppeurostateceuropaeuportalpageportaleurostathome

7 Πηγή The Prague Post 21 Απριλίου 2010 httpwwwpraguepostcomnews4214-foreign-resident-numbers-stablehtml

8 Πηγή Tilastokeskus http tilastokeskus fi til vaerak 200901 vaerak _2009_01_2010-09- 30_ kat _001_ en html

9 Πηγή Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και την Πολυπολιτισμικότητα Άρθρο Προώθησης Αριθμός 5 Interpreting Translation and Public Bodies in Ireland The Need for Policy and Training [Διερμηνεία μετάφραση και δημόσιοι φορείς στην Ιρλανδία ανάγκη για πολιτική και κατάρτιση] 2007httpwwwnccriieadvocacyhtml

10 Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες httpconventionscoeintTreatyENTreatiesHtml148htm

11 Το VALEUR ndash Valuing All Languages in Europe [Εκτιμώντας όλες τις γλώσσες στην Ευρώπη] (2ο

μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2004-2007) ήταν ένα πρόγραμμα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Σύγχρονων Γλωσσών ενός φορέας του Συμβουλίου της Ευρώπης με έδρα το Γκρατς wwwecmlatmtp2valeur

κατάσταση μεταβάλλεται διαρκώς Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κινητικότητας στην Ευρώπη και της συνεχούς μετανάστευσης ο αριθμός των ομιλητών μειονοτικών γλωσσών αυξάνεται σταθερά όπως πιθανόν και ο αριθμός των γλωσσών που ομιλούνται στην Ευρώπη Το Φεβρουάριο του 2011 για παράδειγμα αξιωματικοί της Μητροπολιτικής Αστυνομίας έδωσαν στοιχεία για 340 γλώσσες μόνο στο Λονδίνο12

Αρκετές εκατοντάδες γλωσσών ομιλούνται στην Ευρώπη

από εκατοντάδες γλωσσικές ομάδες και γλωσσικές κοινότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

Όταν δεν έχουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών όπως συμβαίνει συνήθως στην αρχή τα εσωτερικά μετακινούμενα άτομα οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται γλωσσική βοήθεια για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες μεταναστευτικές αρχές αστυνομία τοπικές και εκπαιδευτικές αρχές υγειονομικό προσωπικό αρχές κοινωνικής ασφάλισης κλπ Μέχρι να αποκτήσουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών λοιπόν οι επικοινωνιακές τους ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο για τους οποίους η μετάφραση και η διερμηνεία είναι απαραίτητες από την άφιξή τους ακόμα έστω και για να πιστοποιήσουν τη θέση τους και το δικαίωμά τους στο άσυλο

Από την άλλη μεριά η μετάφραση και η διερμηνεία είναι συχνά απαραίτητες ακόμα και για να επιτρέψουν απλώς τις δημόσιες υπηρεσίες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς όφελος των χρηστών με μερική ή παντελή έλλειψη γνώσης της τοπικής γλώσσαςών

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι οι μη υπήκοοι κάτοικοι δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί χρήστες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών Όποιοςα τυχαίνει να βρεθεί στο εξωτερικό μπορεί να χρειαστεί γλωσσική βοήθεια για να μπορέσει να επικοινωνήσει με κάποια δημόσια υπηρεσία

Ως αποτέλεσμα της αυξημένης κινητικότητας

η μετάφραση και η διερμηνεία αποτελούν πλέον ανάγκη

που δεν μπορεί να αγνοηθεί

12 Clement A και Brooker M (2011) ldquoRemote interpreting in the London Metropolitan Policerdquo [Τηλεδιερμηνεία στην Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου] httpwwwvideoconference-interpretingnetfilesAVIDICUS_symposium_abstractspdf

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 4: Final Report.el

Πρόλογος

Μια Ευρωπαϊκή Ένωση 27 κρατών μελών δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς μεταφραστές και διερμηνείς Η γλώσσα αποτελεί τον αιμοδότη των πολιτικών που εφαρμόζουμε και της δημόσιας ζωής Μέσω της γλώσσας μπορούμε να εκφράσουμε τις αξίες και τις φιλοδοξίες μας μιλώντας τη γλώσσα κάποιου άλλου επιδιώκουμε την κατανόηση και τη συνεργασία

Με τη σημερινή πραγματικότητα στην Ευρώπη όπου ομιλούνται εκατοντάδες γλωσσών αυτό το ζήτημα λαμβάνει νέες διαστάσεις Οι μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών προς την Ευρώπη αλλά και εντός των συνόρων της καταδεικνύουν ότι η γλωσσική μας πολυμορφία είναι μεγαλύτερη από ποτέ Η μετάφραση και η διερμηνεία έχουν καταστεί ουσιώδες κομμάτι της δημόσιας ζωής όχι μόνο στους διεθνείς οργανισμούς τα κοινοβούλια και τα συνεδριακά κέντρα αλλά και στα δημαρχεία μας τα δικαστήριά μας τα νοσοκομεία μας και άλλους χώρους όπου οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

Εδώ στο επίπεδο του πολίτη η μετάφραση και η διερμηνεία έχουν γίνει βασικό ανθρώπινο δικαίωμα που θα έπρεπε να απολαμβάνει ο κάθε πολίτης Δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τη δικαιοσύνη ούτε να προσδοκούμε ισονομία αν δεν διασφαλίσουμε ότι το κάθε εμπλεκόμενο μέρος μιας ποινικής διαδικασίας ή δίκης κατανοεί και συμμετέχει πλήρως στη διαδικασία Το ίδιο ισχύει και για πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία Για το λόγο αυτό η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή ευρωπαϊκούς κανόνες που θα διασφαλίζουν το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια δίκαιη και ίση μεταχείριση

Είμαι περήφανη που ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ υποστηρίζει ρητά τη γλωσσική πολυμορφία και απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω γλώσσας Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί οργανώσεις και έργα που προωθούν την εκμάθηση γλωσσών και τη γλωσσική κατάρτιση σε όλη την Ευρώπη Επίσης στηρίζουμε άμεσα τις επιστήμες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε ακαδημαϊκό και επαγγελματικό επίπεδο βοηθώντας στην περαιτέρω γνώση και βελτίωση των προδιαγραφών Το έργο μας ανταποκρίνεται ήδη σε ορισμένες από τις συστάσεις που δίνονται σε αυτή την πολύτιμη έκθεση

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες για το σημαντικό έργο που διεκπεραίωσε Αυτή η έκθεση παρέχει μια σαφή ανάλυση της παρούσας κατάστασης και των δράσεων που θα πρέπει να αναληφθούν οι συστάσεις της έκθεσης αξίζουν την πλήρη προσοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κάνει ότι μπορεί για να στηρίξει τις προσπάθειές σας

Ανδρούλλα ΒασιλείουΜέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδια για θέματα Εκπαίδευσης Πολιτισμού Πολυγλωσσίας και Νεολαίας

Εισαγωγή

Η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες δημιουργήθηκε το 2010 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Γλωσσών (Conseil Europeacuteen pour les Langues) με σκοπό να συντάξει μια έκθεση που θα αναλύει την κατάσταση σχετικά με τις υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιους φορείς στην Ευρώπη εντοπίζοντας τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και προβάλλοντας ορισμένες συστάσεις προς όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ένα αναμφίβολα φλέγον θέμα στην Ευρώπη

Η έκθεση αυτή βασίζεται σε δύο προηγούμενες εκθέσεις την Τελική Έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία1 και την Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων2 Η πρώτη έκθεση δίνει μια ευρεία εικόνα των διαφορετικών πτυχών και συνεπειών της πολυγλωσσίας και των πολύγλωσσων κοινωνιών δηλαδή την πραγματικότητα που καθιστά τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες στην Ευρώπη μια ανάγκη που πρέπει να αντιμετωπιστεί η δεύτερη είναι αφιερωμένη στη νομική διερμηνεία δηλαδή σε μια δραστηριότητα που συνδέεται στενά με τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Και οι δύο εκθέσεις αποτέλεσαν πηγή πληροφόρησης και έμπνευσης

Το σημείο III6 της Ανακοίνωσης της Επιτροπής με τίτλο Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία δηλώνει τα εξής laquoΟι διερμηνείς βοηθούν επίσης στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων πολύγλωσσων εταιριών Βοηθούν τις κοινότητες μεταναστών στα δικαστήρια στα νοσοκομεία στην αστυνομία και στις υπηρεσίες Οι κατάλληλα καταρτισμένοι διερμηνείς συμβάλλουν έτσι στη διασφάλιση των ανθρώπινων και των δημοκρατικών δικαιωμάτωνraquo3

Όπως παρατήρησε η Επίτροπος Ανδρούλλα Βασιλείου το ίδιο ισχύει και για τους μεταφραστές laquoστην πολυπολιτισμική πολυεθνοτική και πολύγλωσση Ευρώπη του αύριο η μετάφραση θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο στη διασφάλιση της ειρήνης και της ευημερίαςraquo4

1 Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία Τελική έκθεση 2007httpeceuropaeueducationpolicieslangdocmultireport_enpdf

2 Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων Τελική Έκθεση 2009 http www eulita eu sites default files Reflection 20 Forum 20 Final 20 Report pdf

3 Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία 2005 httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=COM20050596FINELPDF

4 laquoΝέα ταλέντα για μια πανάρχαια τέχνηraquo ομιλία της Επιτρόπου Ανδρούλλας Βασιλείου στην Τελετή Απονομής Juvenes Translatores Βρυξέλλες 25 Μαρτίου 2010 httpeuropaeurapidpressReleasesActiondoreference=SPEECH10131ampformat=HTMLampaged=0amplanguage=ENampguiLanguage=en

Ωστόσο θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε οι μεταφραστές και οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών να είναι σε θέση να εκπληρώσουν τον κρίσιμο ρόλο τους

Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η μετάφραση δεν αφορά μόνο εγχειρίδια χρήσης ευρεσιτεχνίες λογισμικά ή λογοτεχνία η διερμηνεία δεν καλύπτει μόνο υπερεθνικούς οργανισμούς διεθνείς σχέσεις ή επιστημονικά συνέδρια Όταν παρέχονται σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών η μετάφραση και η διερμηνεία αφορούν τους ανθρώπους και στο βαθμό που μπορεί να έχουν κάποιο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων δεν είναι απλώς θέμα επικοινωνίας Είναι πρωτίστως θέμα δικαιωμάτων ndash φυσικών δικαιωμάτων ανθρώπινων δικαιωμάτων δικαιωμάτων που πρέπει να προβάλουμε να προασπίσουμε και να εγγυηθούμε

laquoΜια Ευρώπη των Πολιτών ndash μια Ευρώπη για και από τους ανθρώπους ndash μπορεί να οικοδομηθεί επιτυχώς μόνο αν βεβαιωθούμε ότι οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους με πλήρη γνώση αυτών των δικαιωμάτων και των τρόπων που μπορούν να τους ωφελήσουνraquo5 Η μετάφραση και η διερμηνεία είναι ζωτικής σημασίας για να μπορούν οι πολίτες να ασκούν τα δικαιώματά τους σε μια απολύτως δημοκρατική Ευρώπη Η παροχή αυτών των υπηρεσιών δεν αποτελεί επιλογή αλλά ανάγκη

Η παρούσα έκθεση απευθύνεται σε υπερεθνικές εθνικές και τοπικές αρχές δημόσιες υπηρεσίες ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα μεταφραστές και διερμηνείς όπως και σε όλους όσοι μπορούν να βοηθήσουν τις κοινωνίες μας να λειτουργήσουν ενώ θα διασφαλίζουν τα δικαιώματα όλων Ευρωπαίων πολιτών και μη

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

Η Ευρώπη γίνεται όλο και πιο πολύγλωσση και πολυεθνική Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει οδηγήσει σε σημαντική εσωτερική κινητικότητα μεταξύ των κρατών μελών ενώ οικονομικοί πολιτικοί ή οικογενειακοί παράγοντες έχουν προκαλέσει μια διαρκή ροή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταναστών και αιτούντων άσυλο που προέρχονται από τρίτες χώρες τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν αυτής Χώρες που υπήρξαν ιστορικά χώρες προέλευσης μεταναστών έχουν μετατραπεί σε χώρες υποδοχής Δημογραφικοί παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού ή η πτώση των γεννήσεων στην Ευρώπη από τη μια μεριά και η διατήρηση της φτώχιας και της πολιτικής αστάθειας σε πολλά μέρη του κόσμου από την άλλη φαίνεται να υποδηλώνουν ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί Ενώ οι ροές της διεθνούς μετανάστευσης είναι εξ ορισμού ασταθείς είναι πιθανό ότι θα παραμείνουν διαρκές φαινόμενο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες

1 Γλώσσες και εθνικότητες

5 laquoΚαθιστώντας τα δικαιώματα των πολιτών απτή πραγματικότηταraquo ομιλία της Επιτρόπου Βίβιαν Ρέντινγκ στην Αμβέρσα στις 25 Οκτωβρίου 2010 http europa eu rapid pressReleasesAction do reference = SPEECH 10604

Οι επίσημες γλώσσες είναι πολύ σημαντικές Την 1η Ιανουαρίου 2010 ο αριθμός των μη υπηκόων (άτομα που δεν είναι πολίτες των χωρών διαμονής τους) που ζουν στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε περίπου 324 εκατομμύρια ή 64 του πληθυσμού ενώ στην Ισπανία την ίδια περίοδο το ποσοστό των μη υπηκόων ήταν 1236 στην Πράγα το Μάρτιο του 2010 οι αλλοδαποί κάτοικοι αντιστοιχούσαν σε 118 του πληθυσμού7 οι αλλοδαποί κάτοικοι στη Φινλανδία το 2009 προέρχονταν από 172 εθνικότητες8 περίπου 7500000 άνθρωποι από περισσότερες από 200 χώρες μετανάστευσαν στην Ιρλανδία την περίοδο 2000-2007 κλπ9 Όπως είναι εμφανές αν συνυπολογίζονταν και οι παράνομοι μετανάστες τα ποσοστά θα ήταν ακόμα υψηλότερα

Όσον αφορά τις γλώσσες η Ευρώπη είναι ακόμα πιο πολύμορφη Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες προβάλει και προστατεύει περίπου 70 γλώσσες αλλά πρόκειται για γλώσσες laquoπου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά εντός μια δεδομένης επικράτειας ενός Κράτους από υπηκόους αυτού του κράτουςraquo χωρίς να συμπεριλαμβάνει laquoτις γλώσσες των μεταναστώνraquo (Άρθρο 1)10 Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι γλώσσες αλλάζουν τη θέση τους ανάλογα με το πού ομιλούνται και σύμφωνα με το Χάρτη σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ οι μειονοτικές γλώσσες μπορεί να έχουν τη θέση επίσημης γλώσσας Για παράδειγμα μια γλώσσα όπως η ιταλική κατέχει τη θέση επίσημης γλώσσας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ιταλία στο Σαν Μαρίνο και στην Ελβετία είναι μειονοτικήπεριφερειακή γλώσσα στην Κροατία και τη Σλοβενία ενώ αποτελεί μειονοτική γλώσσα οπουδήποτε ζουν Ιταλοί μετανάστες

Αν συνυπολογιστούν και οι μειονοτικές γλώσσες αναδύεται εμφανώς ο εξαιρετικός πλούτος και η πολυμορφία του ευρωπαϊκού γλωσσικού τοπίου Για παράδειγμα μια μελέτη που διεξήχθη το 2006 σε 22 χώρες από το πρόγραμμα VALEUR εντόπισε 438 γλώσσες από τις οποίες οι 288 χρησιμοποιούνταν στο Ηνωμένο Βασίλειο11 Ωστόσο η

6 Πηγή Eurostat httpeppeurostateceuropaeuportalpageportaleurostathome

7 Πηγή The Prague Post 21 Απριλίου 2010 httpwwwpraguepostcomnews4214-foreign-resident-numbers-stablehtml

8 Πηγή Tilastokeskus http tilastokeskus fi til vaerak 200901 vaerak _2009_01_2010-09- 30_ kat _001_ en html

9 Πηγή Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και την Πολυπολιτισμικότητα Άρθρο Προώθησης Αριθμός 5 Interpreting Translation and Public Bodies in Ireland The Need for Policy and Training [Διερμηνεία μετάφραση και δημόσιοι φορείς στην Ιρλανδία ανάγκη για πολιτική και κατάρτιση] 2007httpwwwnccriieadvocacyhtml

10 Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες httpconventionscoeintTreatyENTreatiesHtml148htm

11 Το VALEUR ndash Valuing All Languages in Europe [Εκτιμώντας όλες τις γλώσσες στην Ευρώπη] (2ο

μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2004-2007) ήταν ένα πρόγραμμα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Σύγχρονων Γλωσσών ενός φορέας του Συμβουλίου της Ευρώπης με έδρα το Γκρατς wwwecmlatmtp2valeur

κατάσταση μεταβάλλεται διαρκώς Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κινητικότητας στην Ευρώπη και της συνεχούς μετανάστευσης ο αριθμός των ομιλητών μειονοτικών γλωσσών αυξάνεται σταθερά όπως πιθανόν και ο αριθμός των γλωσσών που ομιλούνται στην Ευρώπη Το Φεβρουάριο του 2011 για παράδειγμα αξιωματικοί της Μητροπολιτικής Αστυνομίας έδωσαν στοιχεία για 340 γλώσσες μόνο στο Λονδίνο12

Αρκετές εκατοντάδες γλωσσών ομιλούνται στην Ευρώπη

από εκατοντάδες γλωσσικές ομάδες και γλωσσικές κοινότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

Όταν δεν έχουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών όπως συμβαίνει συνήθως στην αρχή τα εσωτερικά μετακινούμενα άτομα οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται γλωσσική βοήθεια για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες μεταναστευτικές αρχές αστυνομία τοπικές και εκπαιδευτικές αρχές υγειονομικό προσωπικό αρχές κοινωνικής ασφάλισης κλπ Μέχρι να αποκτήσουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών λοιπόν οι επικοινωνιακές τους ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο για τους οποίους η μετάφραση και η διερμηνεία είναι απαραίτητες από την άφιξή τους ακόμα έστω και για να πιστοποιήσουν τη θέση τους και το δικαίωμά τους στο άσυλο

Από την άλλη μεριά η μετάφραση και η διερμηνεία είναι συχνά απαραίτητες ακόμα και για να επιτρέψουν απλώς τις δημόσιες υπηρεσίες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς όφελος των χρηστών με μερική ή παντελή έλλειψη γνώσης της τοπικής γλώσσαςών

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι οι μη υπήκοοι κάτοικοι δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί χρήστες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών Όποιοςα τυχαίνει να βρεθεί στο εξωτερικό μπορεί να χρειαστεί γλωσσική βοήθεια για να μπορέσει να επικοινωνήσει με κάποια δημόσια υπηρεσία

Ως αποτέλεσμα της αυξημένης κινητικότητας

η μετάφραση και η διερμηνεία αποτελούν πλέον ανάγκη

που δεν μπορεί να αγνοηθεί

12 Clement A και Brooker M (2011) ldquoRemote interpreting in the London Metropolitan Policerdquo [Τηλεδιερμηνεία στην Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου] httpwwwvideoconference-interpretingnetfilesAVIDICUS_symposium_abstractspdf

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 5: Final Report.el

Εισαγωγή

Η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες δημιουργήθηκε το 2010 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Γλωσσών (Conseil Europeacuteen pour les Langues) με σκοπό να συντάξει μια έκθεση που θα αναλύει την κατάσταση σχετικά με τις υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιους φορείς στην Ευρώπη εντοπίζοντας τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και προβάλλοντας ορισμένες συστάσεις προς όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ένα αναμφίβολα φλέγον θέμα στην Ευρώπη

Η έκθεση αυτή βασίζεται σε δύο προηγούμενες εκθέσεις την Τελική Έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία1 και την Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων2 Η πρώτη έκθεση δίνει μια ευρεία εικόνα των διαφορετικών πτυχών και συνεπειών της πολυγλωσσίας και των πολύγλωσσων κοινωνιών δηλαδή την πραγματικότητα που καθιστά τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες στην Ευρώπη μια ανάγκη που πρέπει να αντιμετωπιστεί η δεύτερη είναι αφιερωμένη στη νομική διερμηνεία δηλαδή σε μια δραστηριότητα που συνδέεται στενά με τη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Και οι δύο εκθέσεις αποτέλεσαν πηγή πληροφόρησης και έμπνευσης

Το σημείο III6 της Ανακοίνωσης της Επιτροπής με τίτλο Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία δηλώνει τα εξής laquoΟι διερμηνείς βοηθούν επίσης στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων πολύγλωσσων εταιριών Βοηθούν τις κοινότητες μεταναστών στα δικαστήρια στα νοσοκομεία στην αστυνομία και στις υπηρεσίες Οι κατάλληλα καταρτισμένοι διερμηνείς συμβάλλουν έτσι στη διασφάλιση των ανθρώπινων και των δημοκρατικών δικαιωμάτωνraquo3

Όπως παρατήρησε η Επίτροπος Ανδρούλλα Βασιλείου το ίδιο ισχύει και για τους μεταφραστές laquoστην πολυπολιτισμική πολυεθνοτική και πολύγλωσση Ευρώπη του αύριο η μετάφραση θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο στη διασφάλιση της ειρήνης και της ευημερίαςraquo4

1 Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την Πολυγλωσσία Τελική έκθεση 2007httpeceuropaeueducationpolicieslangdocmultireport_enpdf

2 Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων Τελική Έκθεση 2009 http www eulita eu sites default files Reflection 20 Forum 20 Final 20 Report pdf

3 Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών Ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία 2005 httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=COM20050596FINELPDF

4 laquoΝέα ταλέντα για μια πανάρχαια τέχνηraquo ομιλία της Επιτρόπου Ανδρούλλας Βασιλείου στην Τελετή Απονομής Juvenes Translatores Βρυξέλλες 25 Μαρτίου 2010 httpeuropaeurapidpressReleasesActiondoreference=SPEECH10131ampformat=HTMLampaged=0amplanguage=ENampguiLanguage=en

Ωστόσο θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε οι μεταφραστές και οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών να είναι σε θέση να εκπληρώσουν τον κρίσιμο ρόλο τους

Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η μετάφραση δεν αφορά μόνο εγχειρίδια χρήσης ευρεσιτεχνίες λογισμικά ή λογοτεχνία η διερμηνεία δεν καλύπτει μόνο υπερεθνικούς οργανισμούς διεθνείς σχέσεις ή επιστημονικά συνέδρια Όταν παρέχονται σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών η μετάφραση και η διερμηνεία αφορούν τους ανθρώπους και στο βαθμό που μπορεί να έχουν κάποιο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων δεν είναι απλώς θέμα επικοινωνίας Είναι πρωτίστως θέμα δικαιωμάτων ndash φυσικών δικαιωμάτων ανθρώπινων δικαιωμάτων δικαιωμάτων που πρέπει να προβάλουμε να προασπίσουμε και να εγγυηθούμε

laquoΜια Ευρώπη των Πολιτών ndash μια Ευρώπη για και από τους ανθρώπους ndash μπορεί να οικοδομηθεί επιτυχώς μόνο αν βεβαιωθούμε ότι οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους με πλήρη γνώση αυτών των δικαιωμάτων και των τρόπων που μπορούν να τους ωφελήσουνraquo5 Η μετάφραση και η διερμηνεία είναι ζωτικής σημασίας για να μπορούν οι πολίτες να ασκούν τα δικαιώματά τους σε μια απολύτως δημοκρατική Ευρώπη Η παροχή αυτών των υπηρεσιών δεν αποτελεί επιλογή αλλά ανάγκη

Η παρούσα έκθεση απευθύνεται σε υπερεθνικές εθνικές και τοπικές αρχές δημόσιες υπηρεσίες ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα μεταφραστές και διερμηνείς όπως και σε όλους όσοι μπορούν να βοηθήσουν τις κοινωνίες μας να λειτουργήσουν ενώ θα διασφαλίζουν τα δικαιώματα όλων Ευρωπαίων πολιτών και μη

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

Η Ευρώπη γίνεται όλο και πιο πολύγλωσση και πολυεθνική Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει οδηγήσει σε σημαντική εσωτερική κινητικότητα μεταξύ των κρατών μελών ενώ οικονομικοί πολιτικοί ή οικογενειακοί παράγοντες έχουν προκαλέσει μια διαρκή ροή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταναστών και αιτούντων άσυλο που προέρχονται από τρίτες χώρες τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν αυτής Χώρες που υπήρξαν ιστορικά χώρες προέλευσης μεταναστών έχουν μετατραπεί σε χώρες υποδοχής Δημογραφικοί παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού ή η πτώση των γεννήσεων στην Ευρώπη από τη μια μεριά και η διατήρηση της φτώχιας και της πολιτικής αστάθειας σε πολλά μέρη του κόσμου από την άλλη φαίνεται να υποδηλώνουν ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί Ενώ οι ροές της διεθνούς μετανάστευσης είναι εξ ορισμού ασταθείς είναι πιθανό ότι θα παραμείνουν διαρκές φαινόμενο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες

1 Γλώσσες και εθνικότητες

5 laquoΚαθιστώντας τα δικαιώματα των πολιτών απτή πραγματικότηταraquo ομιλία της Επιτρόπου Βίβιαν Ρέντινγκ στην Αμβέρσα στις 25 Οκτωβρίου 2010 http europa eu rapid pressReleasesAction do reference = SPEECH 10604

Οι επίσημες γλώσσες είναι πολύ σημαντικές Την 1η Ιανουαρίου 2010 ο αριθμός των μη υπηκόων (άτομα που δεν είναι πολίτες των χωρών διαμονής τους) που ζουν στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε περίπου 324 εκατομμύρια ή 64 του πληθυσμού ενώ στην Ισπανία την ίδια περίοδο το ποσοστό των μη υπηκόων ήταν 1236 στην Πράγα το Μάρτιο του 2010 οι αλλοδαποί κάτοικοι αντιστοιχούσαν σε 118 του πληθυσμού7 οι αλλοδαποί κάτοικοι στη Φινλανδία το 2009 προέρχονταν από 172 εθνικότητες8 περίπου 7500000 άνθρωποι από περισσότερες από 200 χώρες μετανάστευσαν στην Ιρλανδία την περίοδο 2000-2007 κλπ9 Όπως είναι εμφανές αν συνυπολογίζονταν και οι παράνομοι μετανάστες τα ποσοστά θα ήταν ακόμα υψηλότερα

Όσον αφορά τις γλώσσες η Ευρώπη είναι ακόμα πιο πολύμορφη Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες προβάλει και προστατεύει περίπου 70 γλώσσες αλλά πρόκειται για γλώσσες laquoπου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά εντός μια δεδομένης επικράτειας ενός Κράτους από υπηκόους αυτού του κράτουςraquo χωρίς να συμπεριλαμβάνει laquoτις γλώσσες των μεταναστώνraquo (Άρθρο 1)10 Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι γλώσσες αλλάζουν τη θέση τους ανάλογα με το πού ομιλούνται και σύμφωνα με το Χάρτη σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ οι μειονοτικές γλώσσες μπορεί να έχουν τη θέση επίσημης γλώσσας Για παράδειγμα μια γλώσσα όπως η ιταλική κατέχει τη θέση επίσημης γλώσσας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ιταλία στο Σαν Μαρίνο και στην Ελβετία είναι μειονοτικήπεριφερειακή γλώσσα στην Κροατία και τη Σλοβενία ενώ αποτελεί μειονοτική γλώσσα οπουδήποτε ζουν Ιταλοί μετανάστες

Αν συνυπολογιστούν και οι μειονοτικές γλώσσες αναδύεται εμφανώς ο εξαιρετικός πλούτος και η πολυμορφία του ευρωπαϊκού γλωσσικού τοπίου Για παράδειγμα μια μελέτη που διεξήχθη το 2006 σε 22 χώρες από το πρόγραμμα VALEUR εντόπισε 438 γλώσσες από τις οποίες οι 288 χρησιμοποιούνταν στο Ηνωμένο Βασίλειο11 Ωστόσο η

6 Πηγή Eurostat httpeppeurostateceuropaeuportalpageportaleurostathome

7 Πηγή The Prague Post 21 Απριλίου 2010 httpwwwpraguepostcomnews4214-foreign-resident-numbers-stablehtml

8 Πηγή Tilastokeskus http tilastokeskus fi til vaerak 200901 vaerak _2009_01_2010-09- 30_ kat _001_ en html

9 Πηγή Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και την Πολυπολιτισμικότητα Άρθρο Προώθησης Αριθμός 5 Interpreting Translation and Public Bodies in Ireland The Need for Policy and Training [Διερμηνεία μετάφραση και δημόσιοι φορείς στην Ιρλανδία ανάγκη για πολιτική και κατάρτιση] 2007httpwwwnccriieadvocacyhtml

10 Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες httpconventionscoeintTreatyENTreatiesHtml148htm

11 Το VALEUR ndash Valuing All Languages in Europe [Εκτιμώντας όλες τις γλώσσες στην Ευρώπη] (2ο

μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2004-2007) ήταν ένα πρόγραμμα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Σύγχρονων Γλωσσών ενός φορέας του Συμβουλίου της Ευρώπης με έδρα το Γκρατς wwwecmlatmtp2valeur

κατάσταση μεταβάλλεται διαρκώς Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κινητικότητας στην Ευρώπη και της συνεχούς μετανάστευσης ο αριθμός των ομιλητών μειονοτικών γλωσσών αυξάνεται σταθερά όπως πιθανόν και ο αριθμός των γλωσσών που ομιλούνται στην Ευρώπη Το Φεβρουάριο του 2011 για παράδειγμα αξιωματικοί της Μητροπολιτικής Αστυνομίας έδωσαν στοιχεία για 340 γλώσσες μόνο στο Λονδίνο12

Αρκετές εκατοντάδες γλωσσών ομιλούνται στην Ευρώπη

από εκατοντάδες γλωσσικές ομάδες και γλωσσικές κοινότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

Όταν δεν έχουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών όπως συμβαίνει συνήθως στην αρχή τα εσωτερικά μετακινούμενα άτομα οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται γλωσσική βοήθεια για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες μεταναστευτικές αρχές αστυνομία τοπικές και εκπαιδευτικές αρχές υγειονομικό προσωπικό αρχές κοινωνικής ασφάλισης κλπ Μέχρι να αποκτήσουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών λοιπόν οι επικοινωνιακές τους ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο για τους οποίους η μετάφραση και η διερμηνεία είναι απαραίτητες από την άφιξή τους ακόμα έστω και για να πιστοποιήσουν τη θέση τους και το δικαίωμά τους στο άσυλο

Από την άλλη μεριά η μετάφραση και η διερμηνεία είναι συχνά απαραίτητες ακόμα και για να επιτρέψουν απλώς τις δημόσιες υπηρεσίες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς όφελος των χρηστών με μερική ή παντελή έλλειψη γνώσης της τοπικής γλώσσαςών

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι οι μη υπήκοοι κάτοικοι δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί χρήστες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών Όποιοςα τυχαίνει να βρεθεί στο εξωτερικό μπορεί να χρειαστεί γλωσσική βοήθεια για να μπορέσει να επικοινωνήσει με κάποια δημόσια υπηρεσία

Ως αποτέλεσμα της αυξημένης κινητικότητας

η μετάφραση και η διερμηνεία αποτελούν πλέον ανάγκη

που δεν μπορεί να αγνοηθεί

12 Clement A και Brooker M (2011) ldquoRemote interpreting in the London Metropolitan Policerdquo [Τηλεδιερμηνεία στην Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου] httpwwwvideoconference-interpretingnetfilesAVIDICUS_symposium_abstractspdf

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 6: Final Report.el

Ωστόσο θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε οι μεταφραστές και οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών να είναι σε θέση να εκπληρώσουν τον κρίσιμο ρόλο τους

Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η μετάφραση δεν αφορά μόνο εγχειρίδια χρήσης ευρεσιτεχνίες λογισμικά ή λογοτεχνία η διερμηνεία δεν καλύπτει μόνο υπερεθνικούς οργανισμούς διεθνείς σχέσεις ή επιστημονικά συνέδρια Όταν παρέχονται σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών η μετάφραση και η διερμηνεία αφορούν τους ανθρώπους και στο βαθμό που μπορεί να έχουν κάποιο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων δεν είναι απλώς θέμα επικοινωνίας Είναι πρωτίστως θέμα δικαιωμάτων ndash φυσικών δικαιωμάτων ανθρώπινων δικαιωμάτων δικαιωμάτων που πρέπει να προβάλουμε να προασπίσουμε και να εγγυηθούμε

laquoΜια Ευρώπη των Πολιτών ndash μια Ευρώπη για και από τους ανθρώπους ndash μπορεί να οικοδομηθεί επιτυχώς μόνο αν βεβαιωθούμε ότι οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους με πλήρη γνώση αυτών των δικαιωμάτων και των τρόπων που μπορούν να τους ωφελήσουνraquo5 Η μετάφραση και η διερμηνεία είναι ζωτικής σημασίας για να μπορούν οι πολίτες να ασκούν τα δικαιώματά τους σε μια απολύτως δημοκρατική Ευρώπη Η παροχή αυτών των υπηρεσιών δεν αποτελεί επιλογή αλλά ανάγκη

Η παρούσα έκθεση απευθύνεται σε υπερεθνικές εθνικές και τοπικές αρχές δημόσιες υπηρεσίες ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα μεταφραστές και διερμηνείς όπως και σε όλους όσοι μπορούν να βοηθήσουν τις κοινωνίες μας να λειτουργήσουν ενώ θα διασφαλίζουν τα δικαιώματα όλων Ευρωπαίων πολιτών και μη

I Πολύγλωσση και πολυεθνική Ευρώπη

Η Ευρώπη γίνεται όλο και πιο πολύγλωσση και πολυεθνική Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει οδηγήσει σε σημαντική εσωτερική κινητικότητα μεταξύ των κρατών μελών ενώ οικονομικοί πολιτικοί ή οικογενειακοί παράγοντες έχουν προκαλέσει μια διαρκή ροή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταναστών και αιτούντων άσυλο που προέρχονται από τρίτες χώρες τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν αυτής Χώρες που υπήρξαν ιστορικά χώρες προέλευσης μεταναστών έχουν μετατραπεί σε χώρες υποδοχής Δημογραφικοί παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού ή η πτώση των γεννήσεων στην Ευρώπη από τη μια μεριά και η διατήρηση της φτώχιας και της πολιτικής αστάθειας σε πολλά μέρη του κόσμου από την άλλη φαίνεται να υποδηλώνουν ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί Ενώ οι ροές της διεθνούς μετανάστευσης είναι εξ ορισμού ασταθείς είναι πιθανό ότι θα παραμείνουν διαρκές φαινόμενο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες

1 Γλώσσες και εθνικότητες

5 laquoΚαθιστώντας τα δικαιώματα των πολιτών απτή πραγματικότηταraquo ομιλία της Επιτρόπου Βίβιαν Ρέντινγκ στην Αμβέρσα στις 25 Οκτωβρίου 2010 http europa eu rapid pressReleasesAction do reference = SPEECH 10604

Οι επίσημες γλώσσες είναι πολύ σημαντικές Την 1η Ιανουαρίου 2010 ο αριθμός των μη υπηκόων (άτομα που δεν είναι πολίτες των χωρών διαμονής τους) που ζουν στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε περίπου 324 εκατομμύρια ή 64 του πληθυσμού ενώ στην Ισπανία την ίδια περίοδο το ποσοστό των μη υπηκόων ήταν 1236 στην Πράγα το Μάρτιο του 2010 οι αλλοδαποί κάτοικοι αντιστοιχούσαν σε 118 του πληθυσμού7 οι αλλοδαποί κάτοικοι στη Φινλανδία το 2009 προέρχονταν από 172 εθνικότητες8 περίπου 7500000 άνθρωποι από περισσότερες από 200 χώρες μετανάστευσαν στην Ιρλανδία την περίοδο 2000-2007 κλπ9 Όπως είναι εμφανές αν συνυπολογίζονταν και οι παράνομοι μετανάστες τα ποσοστά θα ήταν ακόμα υψηλότερα

Όσον αφορά τις γλώσσες η Ευρώπη είναι ακόμα πιο πολύμορφη Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες προβάλει και προστατεύει περίπου 70 γλώσσες αλλά πρόκειται για γλώσσες laquoπου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά εντός μια δεδομένης επικράτειας ενός Κράτους από υπηκόους αυτού του κράτουςraquo χωρίς να συμπεριλαμβάνει laquoτις γλώσσες των μεταναστώνraquo (Άρθρο 1)10 Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι γλώσσες αλλάζουν τη θέση τους ανάλογα με το πού ομιλούνται και σύμφωνα με το Χάρτη σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ οι μειονοτικές γλώσσες μπορεί να έχουν τη θέση επίσημης γλώσσας Για παράδειγμα μια γλώσσα όπως η ιταλική κατέχει τη θέση επίσημης γλώσσας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ιταλία στο Σαν Μαρίνο και στην Ελβετία είναι μειονοτικήπεριφερειακή γλώσσα στην Κροατία και τη Σλοβενία ενώ αποτελεί μειονοτική γλώσσα οπουδήποτε ζουν Ιταλοί μετανάστες

Αν συνυπολογιστούν και οι μειονοτικές γλώσσες αναδύεται εμφανώς ο εξαιρετικός πλούτος και η πολυμορφία του ευρωπαϊκού γλωσσικού τοπίου Για παράδειγμα μια μελέτη που διεξήχθη το 2006 σε 22 χώρες από το πρόγραμμα VALEUR εντόπισε 438 γλώσσες από τις οποίες οι 288 χρησιμοποιούνταν στο Ηνωμένο Βασίλειο11 Ωστόσο η

6 Πηγή Eurostat httpeppeurostateceuropaeuportalpageportaleurostathome

7 Πηγή The Prague Post 21 Απριλίου 2010 httpwwwpraguepostcomnews4214-foreign-resident-numbers-stablehtml

8 Πηγή Tilastokeskus http tilastokeskus fi til vaerak 200901 vaerak _2009_01_2010-09- 30_ kat _001_ en html

9 Πηγή Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και την Πολυπολιτισμικότητα Άρθρο Προώθησης Αριθμός 5 Interpreting Translation and Public Bodies in Ireland The Need for Policy and Training [Διερμηνεία μετάφραση και δημόσιοι φορείς στην Ιρλανδία ανάγκη για πολιτική και κατάρτιση] 2007httpwwwnccriieadvocacyhtml

10 Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες httpconventionscoeintTreatyENTreatiesHtml148htm

11 Το VALEUR ndash Valuing All Languages in Europe [Εκτιμώντας όλες τις γλώσσες στην Ευρώπη] (2ο

μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2004-2007) ήταν ένα πρόγραμμα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Σύγχρονων Γλωσσών ενός φορέας του Συμβουλίου της Ευρώπης με έδρα το Γκρατς wwwecmlatmtp2valeur

κατάσταση μεταβάλλεται διαρκώς Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κινητικότητας στην Ευρώπη και της συνεχούς μετανάστευσης ο αριθμός των ομιλητών μειονοτικών γλωσσών αυξάνεται σταθερά όπως πιθανόν και ο αριθμός των γλωσσών που ομιλούνται στην Ευρώπη Το Φεβρουάριο του 2011 για παράδειγμα αξιωματικοί της Μητροπολιτικής Αστυνομίας έδωσαν στοιχεία για 340 γλώσσες μόνο στο Λονδίνο12

Αρκετές εκατοντάδες γλωσσών ομιλούνται στην Ευρώπη

από εκατοντάδες γλωσσικές ομάδες και γλωσσικές κοινότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

Όταν δεν έχουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών όπως συμβαίνει συνήθως στην αρχή τα εσωτερικά μετακινούμενα άτομα οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται γλωσσική βοήθεια για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες μεταναστευτικές αρχές αστυνομία τοπικές και εκπαιδευτικές αρχές υγειονομικό προσωπικό αρχές κοινωνικής ασφάλισης κλπ Μέχρι να αποκτήσουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών λοιπόν οι επικοινωνιακές τους ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο για τους οποίους η μετάφραση και η διερμηνεία είναι απαραίτητες από την άφιξή τους ακόμα έστω και για να πιστοποιήσουν τη θέση τους και το δικαίωμά τους στο άσυλο

Από την άλλη μεριά η μετάφραση και η διερμηνεία είναι συχνά απαραίτητες ακόμα και για να επιτρέψουν απλώς τις δημόσιες υπηρεσίες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς όφελος των χρηστών με μερική ή παντελή έλλειψη γνώσης της τοπικής γλώσσαςών

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι οι μη υπήκοοι κάτοικοι δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί χρήστες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών Όποιοςα τυχαίνει να βρεθεί στο εξωτερικό μπορεί να χρειαστεί γλωσσική βοήθεια για να μπορέσει να επικοινωνήσει με κάποια δημόσια υπηρεσία

Ως αποτέλεσμα της αυξημένης κινητικότητας

η μετάφραση και η διερμηνεία αποτελούν πλέον ανάγκη

που δεν μπορεί να αγνοηθεί

12 Clement A και Brooker M (2011) ldquoRemote interpreting in the London Metropolitan Policerdquo [Τηλεδιερμηνεία στην Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου] httpwwwvideoconference-interpretingnetfilesAVIDICUS_symposium_abstractspdf

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 7: Final Report.el

Οι επίσημες γλώσσες είναι πολύ σημαντικές Την 1η Ιανουαρίου 2010 ο αριθμός των μη υπηκόων (άτομα που δεν είναι πολίτες των χωρών διαμονής τους) που ζουν στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε περίπου 324 εκατομμύρια ή 64 του πληθυσμού ενώ στην Ισπανία την ίδια περίοδο το ποσοστό των μη υπηκόων ήταν 1236 στην Πράγα το Μάρτιο του 2010 οι αλλοδαποί κάτοικοι αντιστοιχούσαν σε 118 του πληθυσμού7 οι αλλοδαποί κάτοικοι στη Φινλανδία το 2009 προέρχονταν από 172 εθνικότητες8 περίπου 7500000 άνθρωποι από περισσότερες από 200 χώρες μετανάστευσαν στην Ιρλανδία την περίοδο 2000-2007 κλπ9 Όπως είναι εμφανές αν συνυπολογίζονταν και οι παράνομοι μετανάστες τα ποσοστά θα ήταν ακόμα υψηλότερα

Όσον αφορά τις γλώσσες η Ευρώπη είναι ακόμα πιο πολύμορφη Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες προβάλει και προστατεύει περίπου 70 γλώσσες αλλά πρόκειται για γλώσσες laquoπου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά εντός μια δεδομένης επικράτειας ενός Κράτους από υπηκόους αυτού του κράτουςraquo χωρίς να συμπεριλαμβάνει laquoτις γλώσσες των μεταναστώνraquo (Άρθρο 1)10 Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι γλώσσες αλλάζουν τη θέση τους ανάλογα με το πού ομιλούνται και σύμφωνα με το Χάρτη σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ οι μειονοτικές γλώσσες μπορεί να έχουν τη θέση επίσημης γλώσσας Για παράδειγμα μια γλώσσα όπως η ιταλική κατέχει τη θέση επίσημης γλώσσας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ιταλία στο Σαν Μαρίνο και στην Ελβετία είναι μειονοτικήπεριφερειακή γλώσσα στην Κροατία και τη Σλοβενία ενώ αποτελεί μειονοτική γλώσσα οπουδήποτε ζουν Ιταλοί μετανάστες

Αν συνυπολογιστούν και οι μειονοτικές γλώσσες αναδύεται εμφανώς ο εξαιρετικός πλούτος και η πολυμορφία του ευρωπαϊκού γλωσσικού τοπίου Για παράδειγμα μια μελέτη που διεξήχθη το 2006 σε 22 χώρες από το πρόγραμμα VALEUR εντόπισε 438 γλώσσες από τις οποίες οι 288 χρησιμοποιούνταν στο Ηνωμένο Βασίλειο11 Ωστόσο η

6 Πηγή Eurostat httpeppeurostateceuropaeuportalpageportaleurostathome

7 Πηγή The Prague Post 21 Απριλίου 2010 httpwwwpraguepostcomnews4214-foreign-resident-numbers-stablehtml

8 Πηγή Tilastokeskus http tilastokeskus fi til vaerak 200901 vaerak _2009_01_2010-09- 30_ kat _001_ en html

9 Πηγή Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και την Πολυπολιτισμικότητα Άρθρο Προώθησης Αριθμός 5 Interpreting Translation and Public Bodies in Ireland The Need for Policy and Training [Διερμηνεία μετάφραση και δημόσιοι φορείς στην Ιρλανδία ανάγκη για πολιτική και κατάρτιση] 2007httpwwwnccriieadvocacyhtml

10 Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες httpconventionscoeintTreatyENTreatiesHtml148htm

11 Το VALEUR ndash Valuing All Languages in Europe [Εκτιμώντας όλες τις γλώσσες στην Ευρώπη] (2ο

μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2004-2007) ήταν ένα πρόγραμμα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Σύγχρονων Γλωσσών ενός φορέας του Συμβουλίου της Ευρώπης με έδρα το Γκρατς wwwecmlatmtp2valeur

κατάσταση μεταβάλλεται διαρκώς Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κινητικότητας στην Ευρώπη και της συνεχούς μετανάστευσης ο αριθμός των ομιλητών μειονοτικών γλωσσών αυξάνεται σταθερά όπως πιθανόν και ο αριθμός των γλωσσών που ομιλούνται στην Ευρώπη Το Φεβρουάριο του 2011 για παράδειγμα αξιωματικοί της Μητροπολιτικής Αστυνομίας έδωσαν στοιχεία για 340 γλώσσες μόνο στο Λονδίνο12

Αρκετές εκατοντάδες γλωσσών ομιλούνται στην Ευρώπη

από εκατοντάδες γλωσσικές ομάδες και γλωσσικές κοινότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

Όταν δεν έχουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών όπως συμβαίνει συνήθως στην αρχή τα εσωτερικά μετακινούμενα άτομα οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται γλωσσική βοήθεια για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες μεταναστευτικές αρχές αστυνομία τοπικές και εκπαιδευτικές αρχές υγειονομικό προσωπικό αρχές κοινωνικής ασφάλισης κλπ Μέχρι να αποκτήσουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών λοιπόν οι επικοινωνιακές τους ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο για τους οποίους η μετάφραση και η διερμηνεία είναι απαραίτητες από την άφιξή τους ακόμα έστω και για να πιστοποιήσουν τη θέση τους και το δικαίωμά τους στο άσυλο

Από την άλλη μεριά η μετάφραση και η διερμηνεία είναι συχνά απαραίτητες ακόμα και για να επιτρέψουν απλώς τις δημόσιες υπηρεσίες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς όφελος των χρηστών με μερική ή παντελή έλλειψη γνώσης της τοπικής γλώσσαςών

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι οι μη υπήκοοι κάτοικοι δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί χρήστες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών Όποιοςα τυχαίνει να βρεθεί στο εξωτερικό μπορεί να χρειαστεί γλωσσική βοήθεια για να μπορέσει να επικοινωνήσει με κάποια δημόσια υπηρεσία

Ως αποτέλεσμα της αυξημένης κινητικότητας

η μετάφραση και η διερμηνεία αποτελούν πλέον ανάγκη

που δεν μπορεί να αγνοηθεί

12 Clement A και Brooker M (2011) ldquoRemote interpreting in the London Metropolitan Policerdquo [Τηλεδιερμηνεία στην Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου] httpwwwvideoconference-interpretingnetfilesAVIDICUS_symposium_abstractspdf

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 8: Final Report.el

κατάσταση μεταβάλλεται διαρκώς Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κινητικότητας στην Ευρώπη και της συνεχούς μετανάστευσης ο αριθμός των ομιλητών μειονοτικών γλωσσών αυξάνεται σταθερά όπως πιθανόν και ο αριθμός των γλωσσών που ομιλούνται στην Ευρώπη Το Φεβρουάριο του 2011 για παράδειγμα αξιωματικοί της Μητροπολιτικής Αστυνομίας έδωσαν στοιχεία για 340 γλώσσες μόνο στο Λονδίνο12

Αρκετές εκατοντάδες γλωσσών ομιλούνται στην Ευρώπη

από εκατοντάδες γλωσσικές ομάδες και γλωσσικές κοινότητες

2 Η ανάγκη για μετάφραση και διερμηνεία

Όταν δεν έχουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών όπως συμβαίνει συνήθως στην αρχή τα εσωτερικά μετακινούμενα άτομα οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται γλωσσική βοήθεια για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες μεταναστευτικές αρχές αστυνομία τοπικές και εκπαιδευτικές αρχές υγειονομικό προσωπικό αρχές κοινωνικής ασφάλισης κλπ Μέχρι να αποκτήσουν επαρκή γνώση της τοπικής γλώσσαςών λοιπόν οι επικοινωνιακές τους ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση των αιτούντων άσυλο για τους οποίους η μετάφραση και η διερμηνεία είναι απαραίτητες από την άφιξή τους ακόμα έστω και για να πιστοποιήσουν τη θέση τους και το δικαίωμά τους στο άσυλο

Από την άλλη μεριά η μετάφραση και η διερμηνεία είναι συχνά απαραίτητες ακόμα και για να επιτρέψουν απλώς τις δημόσιες υπηρεσίες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς όφελος των χρηστών με μερική ή παντελή έλλειψη γνώσης της τοπικής γλώσσαςών

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι οι μη υπήκοοι κάτοικοι δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί χρήστες της μετάφρασης και της διερμηνείας σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών Όποιοςα τυχαίνει να βρεθεί στο εξωτερικό μπορεί να χρειαστεί γλωσσική βοήθεια για να μπορέσει να επικοινωνήσει με κάποια δημόσια υπηρεσία

Ως αποτέλεσμα της αυξημένης κινητικότητας

η μετάφραση και η διερμηνεία αποτελούν πλέον ανάγκη

που δεν μπορεί να αγνοηθεί

12 Clement A και Brooker M (2011) ldquoRemote interpreting in the London Metropolitan Policerdquo [Τηλεδιερμηνεία στην Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου] httpwwwvideoconference-interpretingnetfilesAVIDICUS_symposium_abstractspdf

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 9: Final Report.el

3 Νομικά μέσα

Τα περισσότερα διεθνή και ευρωπαϊκά μέσα και έγγραφα από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ13 μέχρι το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης14 απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γλώσσας ή αναγνωρίζουν δικαιώματα τα οποία για τα άτομα που δε γνωρίζουν την τοπική γλώσσαες ή δεν μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας τη δική τους ή μια ενδιάμεση γλώσσα μπορούν να εφαρμοστούν μέσω της μετάφρασης και της διερμηνείας Τέτοια παραδείγματα είναι το δικαίωμα στο άσυλο ή σε έναν ιατρικό χώρο το δικαίωμα της ενήμερης συγκατάθεσης

Ωστόσο ενώ οι περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες και οι ομιλητές τους προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις που περιέχονται σε μέσα όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών οι γλώσσες των μεταναστών ούτε καν αναφέρονται σε διεθνή έγγραφα Εξαίρεση αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων της UNESCO15 η οποία στο Άρθρο 32 αναφέρει ότι laquoτα συλλογικά δικαιώματα γλωσσικών ομάδων μπορεί να περιλαμβάνουν [hellip] το δικαίωμα να σου απευθύνονται στη γλώσσα σου σε συναλλαγές με κυβερνητικούς φορείς και σε κοινωνικοοικονομικές σχέσειςraquo16

Επιπλέον αντίθετα με ότι συμβαίνει στη νομική σφαίρα όπου τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις γλώσσες διαφυλάσσονται μέσω διεθνών μηχανισμών από τη Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του 195017 μέχρι την πλέον πρόσφατη Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία στην ΕΕ18 δε φαίνεται να υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που να εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία κατά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες

13 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα httpwwwunorgendocumentsudhrindexshtml

14 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης httpwwweuroparleuropaeucharterpdftext_enpdf

15 Οικουμενική Διακήρυξη των Γλωσσικών Δικαιωμάτων httpwwwunescoorgmostlnngo11htm

16 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Διακήρυξη κάνει διάκριση μεταξύ γλωσσικών κοινοτήτων και γλωσσικών ομάδων Ο πρώτος όρος αναφέρεται σε laquoοποιαδήποτε ανθρώπινη κοινωνία έχει δημιουργηθεί ιστορικά σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό χώροraquo (Άρθρο 11) ενώ παραδείγματα του δεύτερου όρου είναι laquoοι μετανάστες οι πρόσφυγες οι απελαθέντες καθώς και μέλη κοινοτήτων διασποράςraquo (Άρθρο 15)

17 Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών http conventions coe int treaty en treaties html 005 htm

18 Οδηγία 201064ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία http eur - lex europa eu LexUriServ LexUriServ do uri = OJ L 201028000010001 EL PDF

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 10: Final Report.el

Σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα Ωστόσο ενώ οι νόμοι και οι συστάσεις που αφορούν στη διερμηνεία και τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες γενικά δε διαφυλάσσεται στις εθνικές νομοθεσίες

Η πληθώρα γλωσσών και γλωσσικών κοινοτήτων και ομάδων

απαιτεί την άμεση αναγνώριση

σε διεθνή νομικά μέσα και εθνικές νομοθεσίες

του δικαιώματος σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

II Ζητήματα

Τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών διερμηνείας και της κατάρτισης των μεταφραστών και των διερμηνέων

1 Διαθεσιμότητα

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες σε μια εθελοντική και ad hoc βάση υπήρχαν πάντοτε Ωστόσο δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ η μετάφραση και η διερμηνεία για μετανάστες θεωρούνταν ως απασχόληση χαμηλής εκτίμησης που αναλαμβάνουν άτομα χωρίς τυπικά προσόντα Μόλις τη δεκαετία του 1960 και μόνο σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης αναγνωρίστηκε η μετάφραση και η διερμηνεία για τους μετανάστες ως υπηρεσία που παρεχόταν από επαγγελματίες

Επί του παρόντος οι υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας για μετανάστες και άλλα άτομα που χρειάζονται γλωσσική βοήθεια είναι άνισα κατανεμημένες στην Ευρώπη καθώς οι αρχές και οι δημόσιες υπηρεσίες αντιδρούν διαφορετικά στις γλωσσικές ανάγκες Σε ορισμένες χώρες πχ στις Σκανδιναβικές αποτελούν συνταγματικό δικαίωμα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτικές αλλά συχνά ενθαρρύνονται έντονα από τις κεντρικές αρχές σε άλλες πάλι οι υπηρεσίες ή οι πόροι παρέχονται από εθνικές ή τοπικές αρχές Όταν δεν παρέχονται οι πόροι μπορεί να αναζητηθούν εθελοντές διερμηνείς και μεταφραστές που είναι συχνά διαθέσιμοι μέσω φιλανθρωπικών οργανώσεων ΜΚΟ κλπ Σε ορισμένες χώρες η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες είναι θέμα της κεντρικής διοίκησης σε άλλες οι υπηρεσίες αυτές είναι αποκεντρωμένες ή παρέχονται εν μέρει από ιδιωτικούς φορείς

Ωστόσο ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται η μετάφραση και η διερμηνεία σε χώρους δημοσίων υπηρεσιών είναι δυστυχώς πολύ συχνά μη-διαθέσιμες και ανεπαρκείς

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 11: Final Report.el

Ένας τομέας προβληματισμού σε σχέση με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται αιτήματα και παράπονα του κοινού είναι η αδυναμία κατάλληλης αντιμετώπισης γλωσσικών ζητημάτων Όταν κάποιος χρειάζεται τις υπηρεσίες διερμηνέα ή μεταφραστή τότε συνήθως αυτό το έργο το αναλαμβάνουν μέλη της οικογένειας ή φίλοι ενώ οι υπηρεσίες από επαγγελματίες διερμηνείς με προσόντα δεν αποτελούν ακόμα τυπική πρακτική για τις δημόσιες υπηρεσίες Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνει πολλούς τομείς παροχής υπηρεσιών από την πολιτεία19

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο κάποια συγκεκριμένη χώρα Οι εκθέσεις που συντάσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και καλύπτουν τις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν ότι η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αποτελεί λίγο-πολύ κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη ιδιαίτερα για λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες20 Υπάρχουν πράγματι παραδείγματα ορθής πρακτικής αλλά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ένα άτομο που προσέρχεται σε μια δημόσια υπηρεσία ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα λάβει γλωσσική βοήθεια επαγγελματικής ποιότητας ή ότι θα βρει σχετικό μεταφρασμένο υλικό στη γλώσσα του

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτή την κατάσταση έλλειψη κατάλληλης νομοθεσίας έλλειψη πολιτικής βούλησης έλλειψη ευαισθητοποίησης από πλευράς των δημόσιων υπηρεσιών έλλειψη πόρων έλλειψη ικανών μεταφραστών και διερμηνέων για τους γλωσσικούς συνδυασμούς που απαιτούνται Όταν και αν παρασχεθούν υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας από μη-καταρτισμένα άτομα ή μέλη της οικογένειας ακόμα και παιδιά ή μέσω μιας γλώσσας-όχημα (vehicular language) η επικοινωνία μπορεί να καταστεί δύσκολη ή και αδύνατη

Η απουσία ή η ανεπάρκεια υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις

Στην αντιμετώπιση του ζητήματος της διαθεσιμότητας οι νέες τεχνολογίες παίζουν ήδη ένα σημαντικό ρόλο Η διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και η τηλεδιερμηνεία (remote interpreting) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε νομικά πλαίσια και δημόσιες υπηρεσίες21 Εκτός από τη μείωση των ταξιδιωτικών εξόδων τη διευκόλυνση μιας πιο

19 Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για το Ρατσισμό και τη Διαπολιτισμικότητα [Ιρλανδία] Έγγραφο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία 2006httpwwwnccriiesubmissions06JuneRacismECpdf

20 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία Έργο Παρακολούθησης ανά Χώρα [Country Monitoring Work] httpwwwcoeinttdghlmonitoringecriactivitiescountrybycountry_enasp

21 Οι δύο μορφές διερμηνείας μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής laquoη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης [videoconference interpreting (VCI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε δύο διαφορετικούς χώρους (πχ δικαστήριο και φυλακή) που συνδέονται

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 12: Final Report.el

αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και σε νομικούς χώρους την αύξηση της ασφάλειας και την επιτάχυνση των διαδικασιών βοηθούν στην υπέρβαση της έλλειψης επαγγελματιών διερμηνέων σε τοπικό επίπεδο

Το ίδιο ισχύει και για την τηλεφωνική διερμηνεία η οποία γίνεται όλο και πιο συχνή στις δημόσιες υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και χώρων ιατρικής περίθαλψης όπου προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μεγαλύτερη ιδιωτικότητα του ασθενή ή και ευκολότερη εύρεση επαγγελματιών αντί για την προσφυγή σε τυχαία άτομα συγγενείς κλπ22

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει

σε αυξημένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

2 Ποιότητα

Η ποιότητα στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες μπορεί να αντιμετωπιστεί και να επιδιωχθεί με διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρη ndash τους φορείς παροχής των υπηρεσιών τον πελάτη την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές και τον μεταφραστή ή τον διερμηνέα Ωστόσο αν το βασικό κριτήριο είναι η κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών ώστε να απολαμβάνει κανείς πλήρως τα δικαιώματά του τότε είναι σαφές ότι συχνά το κριτήριο αυτό δεν πληρείται Η ποιότητα λοιπόν αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και άμεσα

Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ποιότητα και θα πρέπει κατά συνέπεια να εξετάζονται προσεκτικά Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο επαγγελματισμός Η κακή ποιότητα οφείλεται συχνά στο γεγονός ότι η μετάφραση και η διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται από μη επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς Επιπλέον το επάγγελμα του μεταφραστή και του διερμηνέα δημοσίων υπηρεσιών δεν αναγνωρίζεται Ο επαγγελματισμός ξεκινώντας με σαφή αναγνώριση από τους επαγγελματίες του ρόλου τους και των λειτουργιών τους και προχωρώντας στη δημιουργία επαγγελματικών ενώσεων σίγουρα θα βελτίωνε την τρέχουσα κατάσταση

μέσω βίντεο με τον διερμηνέα να βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία της σύνδεσης Η τηλεδιερμηνεία [remote interpreting (RI)] αποτελεί μια μορφή διερμηνείας που χρησιμοποιείται όταν η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε έναν μόνο χώρο (πχ μια δικαστική αίθουσα) με τον διερμηνέα να εργάζεται μέσω σύνδεσης βίντεο από μια απομακρυσμένη τοποθεσία (πχ άλλη δικαστική αίθουσα)raquo Braun S και Taylor J (2011) ldquoAVIDICUS results part I The views of judicial services and legal interpreters on videoconference and remote interpreting ndash results of two European surveysrdquo [Αποτελέσματα AVIDICUS μέρος Ι Οι απόψεις των δικαστικών υπηρεσιών σχετικά με τη διερμηνεία τηλεδιάσκεψης και την τηλεδιερμηνεία ndash αποτελέσματα δύο ευρωπαϊκών ερευνών] http www videoconference - interpreting net files AVIDICUS _ symposium _ abstracts pdf

22 Ένα επιτυχές παράδειγμα τηλεφωνικής διερμηνείας είναι η Babel η υπηρεσία που λειτουργεί στη Φλαμανδική Κοινότητα του Βελγίου η οποία παρέχει διερμηνεία για περισσότερες από σαράντα γλώσσες σε χώρους όπως η υγεία η ένταξη η εκπαίδευση η πρόνοια η απασχόληση κλπ Το 2009 απάντησε σε πάνω από 18000 κλήσεις httpwwwvlaamsetolkentelefoonbedownloadscategory3html

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 13: Final Report.el

Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι λόγω διακυμάνσεων στη ζήτηση ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες η μετάφραση και η διερμηνεία πιθανόν να μην είναι αρκετά προσοδοφόρες και κατά συνέπεια να μην είναι βιώσιμες ως επαγγελματική πλήρης απασχόληση Μια αύξηση στις αμοιβές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδα συγκρίσιμα με άλλων κλάδων θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλε στο να κάνει το επάγγελμα να χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης και να γίνει πιο ελκυστικό

Ο επαγγελματισμός και η κατάλληλη αμοιβή σίγουρα θα βελτιώσουν

την ποιότητα των υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

Η εκπαίδευση η κατάρτιση και τα τυπικά προσόντα αποτελούν προαπαιτούμενα για την ποιότητα Ωστόσο η κατάλληλη κατάρτιση και τα προσόντα δεν είναι πάντα διαθέσιμα κατά συνέπεια η μετάφραση και η διερμηνεία παρέχονται συχνά από άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη κατάρτιση ή τα προσόντα Επιπλέον οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών πιθανόν να προτιμούν την απασχόληση μεταφραστών και διερμηνέων χωρίς τα κατάλληλα προσόντα για να ξοδεύουν λιγότερα Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν προωθήσουμε συστήματα εθνικής πιστοποίησης μεταφραστών και διερμηνέων όπως αυτά στη Σουηδία ή τη Δανία για παράδειγμα ή και μέσω της δημιουργίας εθνικών μητρώων όπως έγινε για τους διερμηνείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με κατευθυντήριες γραμμές για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα προτείνουν τη χρήση πιστοποιημένων ή και εγγεγραμμένων μεταφραστών και διερμηνέων ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας της μετάφρασηςδιερμηνείας και κατά συνέπεια της ποιότητας της ίδιας της υπηρεσίας

Όταν εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρίες πιθανόν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν μεταφραστές και διερμηνείς με λίγα ή και καθόλου προσόντα ώστε να παραμείνουν στην αγορά εστιάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους στις χαμηλές τιμές και όχι στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Ένα σύστημα που θα απαρτίζουν επίσημοι φορείς αναγνώρισηςπιστοποίησης η οποία θα παρέχεται αποκλειστικά σε όσους απασχολούν κατάλληλα εκπαιδευμένους και καταρτισμένους μεταφραστές και διερμηνείς θα ήταν μια πιθανή λύση στο πρόβλημα

Πρέπει να εισαχθούν συγκεκριμένα πρότυπα για μεταφραστές και διερμηνείς

καθώς και για τις ιδιωτικές εταιρίες που συνεργάζονται με δημόσιες υπηρεσίες

Η ποιότητα μπορεί επίσης να βελτιωθεί μέσω της ευαισθητοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της μετάφρασης και της διερμηνείας

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 14: Final Report.el

στις δημόσιες υπηρεσίες Θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών αυτών και των μεταφραστώνδιερμηνέων η κοινή αντίληψη του ρόλου των στόχων των προσδοκιών και των περιορισμών του άλλου αποτελεί προϋπόθεση για μια ποιοτική υπηρεσία Η πληροφόρηση σχετικά με το πώς να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας των μεταφραστών και των διερμηνέων θα μπορούσε να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της κατάρτισης των κοινωνικών λειτουργών των αστυνομικών του υγειονομικού προσωπικού κλπ Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα κοινών σεμιναρίων κατάρτισης μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων ως μέρος των τακτικών προγραμμάτων κατάρτισής τους

Η ευρύτερη συνεργασία και αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ μεταφραστών διερμηνέων και δημοσίων υπαλλήλων

θα βελτιώσει την ποιότητα

Σε πολλές χώρες είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ του ρόλου των μεταφραστώνδιερμηνέων και του ρόλου δίγλωσσων υπαλλήλων δικηγόρων πολιτισμικών μεσολαβητών κλπ Το ζήτημα μπορεί να διευθετηθεί αν αναπτυχθούν οι κατάλληλοι κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής οι οποίοι θα καλύπτουν επίσης ζητήματα που αφορούν την αμεροληψία και την εμπιστευτικότητα Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ήδη ισχύοντες κώδικες από άλλες χώρες ή άλλους τομείς

Οι εργασιακές συνθήκες μπορεί επίσης να βελτιωθούν ειδικά για τους διερμηνείς Αντίθετα με αυτούς που εργάζονται σε συνεδριακό περιβάλλον οι διερμηνείς δημοσίων υπηρεσιών συνήθως εργάζονται κατά μόνας Μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν για ώρες χωρίς τη βοήθεια ή την εναλλαγή με κάποιο συνάδελφο Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της δουλειάς τους είναι προφανής

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εργασιακές συνθήκες όταν η διερμηνεία παρέχεται μέσω βιντεοζεύξης ή μέσω τηλεφώνου ή βιντεόφωνου ιδιαίτερα όσον αφορά πτυχές και στοιχεία που πιθανόν να επηρεάσουν τη δυναμική της επικοινωνίας (ποιότητα ήχου και εικόνας ορατότητα των συμμετεχόντων κλπ)

Ο ρόλος της τεχνολογίας θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός και θα αρχίσουμε να την εκλαμβάνουμε ως πόρο Κλειδί για τη χρήση των νέων τεχνολογιών με έμφαση στην ποιότητα θα είναι η κατάρτιση των διερμηνέων και των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και η βαθειά γνώση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού σε κάθε ιδιαίτερο περιβάλλον επικοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη προτύπων

Οι καλύτερες εργασιακές συνθήκες και η βαθειά γνώση

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 15: Final Report.el

των τεχνικών και επικοινωνιακών αναγκών

που πρέπει να πληρούνται σε κάθε δεδομένο περιβάλλον

θα συμβάλλουν σε καλύτερες υπηρεσίες διερμηνείας

Όσον αφορά τη μετάφραση για δημόσιες υπηρεσίες ιδιαίτερα για τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς η χρήση νέων τεχνολογιών δε φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο Πόροι όπως οι μεταφραστικές μνήμες ή οι πολύγλωσσες βάσεις δεδομένων για παράδειγμα συχνά δεν είναι διαθέσιμοι Αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα

Η ποιότητα θα βελτιωθεί αν αναπτυχθούν τα κατάλληλα μεταφραστικά

εργαλεία

και γίνουν διαθέσιμα στους μεταφραστές

3 Κατάρτιση

Παρόλο που η κατάρτιση είναι πολύ σημαντική παραμένει προβληματική περιοχή στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που με την εξαίρεση ορισμένων χωρών ο επαγγελματισμός εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη

Οι περισσότερες χώρες υποδοχής μεταναστών δε γνωρίζουν ακόμα καλά τις ανάγκες και τις πραγματικότητες που έχουν φέρει οι μαζικές ροές ανθρώπων που φτάνουν από άλλες κουλτούρες και μιλούν άλλες γλώσσες έτσι βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία διαμόρφωσης αντιδράσεων στις νέες προκλήσεις Η μετάφραση και η διερμηνεία για τις δημόσιες υπηρεσίες δε φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της κοινωνίας των κυβερνητικών θεσμικών οργάνων ή των πανεπιστημίων κάτι που αντανακλάται συνήθως στην κατάρτιση

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατάρτισης αφενός και της έλλειψης πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης εκ μέρους των φορέων παροχής δημοσίων υπηρεσιών αφετέρου που συνοδεύεται από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι για να προσφέρει κάποιος υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας ακόμα και χαμηλά επίπεδα γλωσσικής ικανότητας είναι επαρκή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως από άτομα που δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες

Η πολύγλωσση και διαπολιτισμική επικοινωνία

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 16: Final Report.el

απαιτεί μεταφραστές και διερμηνείς

που έχουν την κατάλληλη κατάρτιση και τα κατάλληλα προσόντα

Ωστόσο έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος και οι ευκαιρίες κατάρτισης όπως και η έρευνα έχουν αυξηθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια χωρίς όμως να έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της διαθεσιμότητας και της ποιότητας

Το φάσμα των προγραμμάτων κατάρτισης που προσφέρονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει από την πλήρη απουσία προγραμμάτων μέχρι και προγράμματα που είναι πλήρως ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα με τα τελευταία να αποτελούν φυσικά την εξαίρεση στον κανόνα Προσφέρονται μαθήματα και προγράμματα όχι μόνο από πανεπιστήμια αλλά και από ιδρύματα ή οργανισμούς συνεχιζόμενης εκπαίδευσης εκτός του πανεπιστημιακού συστήματος Ωστόσο το περιεχόμενο της κατάρτισης διαφοροποιείται σημαντικά και χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις

Όσον αφορά στα πανεπιστήμια για λόγους που συνδέονται με την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ικανότητες που απαιτούνται στις δημόσιες υπηρεσίες ή και λόγω έλλειψης πόρων συχνά δε λειτουργούν προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο αντικείμενο αυτό που να οδηγούν σε επίσημα και διεθνώς αποδεκτά πτυχία

Όταν προσφέρονται είτε εντός είτε εκτός πανεπιστημίων τα προγράμματα κατάρτισης αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κατάλληλου εποπτικού υλικού ή το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των γλωσσών και το διαφορετικό ακαδημαϊκό προφίλ των καταρτιζόμενων Οι μεταφραστές και οι διερμηνείς που ασχολούνται με την κατάρτιση συχνά έχουν μικρή ή και καθόλου πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή ερευνητική εμπειρία Αντίθετα άλλα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού μπορεί να διαθέτουν σημαντικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό προφίλ αλλά καμία προσωπική εμπειρία από μετάφραση και διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτών για συγκεκριμένες γλώσσες ή γλωσσικούς συνδυασμούς είναι και αυτή πρόβλημα

Όσον αφορά στην έρευνα ακόμα και σε έναν χώρο που είναι εξ ορισμού πολύγλωσσος η γλώσσα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα Το ερευνητικό έργο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα δεν είναι απαραίτητα προσβάσιμο σε επαγγελματίες των οποίων οι ικανότητες συχνά περιορίζονται στη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα της χώρας υποδοχής ενώ κείμενα στις περισσότερες άλλες γλώσσες είναι μικρής αξίας εκτός των εθνικών συνόρων της χώρας αυτής

Η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης βάσει προσεκτικά επιλεγμένης ύλης αποτελεί προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες μετάφρασης και διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες Πριν από το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές πτυχές όπως η διάρκεια η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων οι ικανότητες ο τρόπος αξιολόγησης κλπ

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 17: Final Report.el

Η μετάφραση και η διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες

απαιτούν σωστά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης

Η διάρκεια μπορεί να διαφέρει ανάλογα με διάφορες παραμέτρους όπως θεσμικούς ή νομικούς περιορισμούς (ιδιαίτερα για τα πανεπιστημιακά προγράμματα) διαθεσιμότητα κονδυλίων και προφίλ των εκπαιδευομένων Θα πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εντατικών εξειδικευμένων προγραμμάτων

Οι διαδικασίες που θα οριστούν για την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων θα πρέπει να συμπεριλάβουν κριτήρια όπως προηγούμενη εκπαίδευση (πχ πανεπιστημιακό πτυχίο ή αντίστοιχες ικανότητες) γνώση γλωσσών (θα καθοριστεί σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες)23 και μια επιτυχημένη δοκιμασία επάρκειας (aptitude test) ή εισαγωγικές εξετάσεις Οι ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών σε γλώσσες και γλωσσικούς συνδυασμούς υποδεικνύουν ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να επιτρέπουν την εισαγωγή υποψηφίων με δεξιότητες ή ικανότητες που έχουν αποκτηθεί ανεπίσημα οι οποίοι πιθανόν να είναι πολύ κατάλληλοι εκπαιδευόμενοι αλλά δε συμβαδίζουν με τα επίσημα εκπαιδευτικά πρότυπα (πχ άτομα με μεταναστευτικό προφίλ που προέρχονται από χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα ή των οποίων τα τυπικά προσόντα δεν αναγνωρίζονται) ή που μπορεί να χρειάζονται συμπληρωματική δουλειά (πχ για να βελτιώσουν τη γνώση γλωσσών)

Όσον αφορά τις ικανότητες προς απόκτηση θα πρέπει να γίνει αναφορά στις δεξιότητες που αναπτύσσονται για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση (European Masters in Translation)24 ή και τις δεξιότητες που αναφέρονται στην Τελική Έκθεση του Φόρουμ Προβληματισμού για την Πολυγλωσσία και την Κατάρτιση των Διερμηνέων ή για την κατάρτιση των ιατρικών διερμηνέων στα έγγραφα που ετοιμάστηκαν από το πρόγραμμα MedInt25 Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής γλωσσικές ικανότητες διαπολιτισμικές ικανότητες διαπροσωπικές δεξιότητες δεξιότητες διερμηνείας και μετάφρασης ικανότητες άντλησης πληροφοριών επαγγελματική δεοντολογία

Η κατάρτιση μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες γλώσσες ή και όχι Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα εκπαιδευτών από τον αριθμό των καταρτιζόμενων και τις γλωσσικές τους γνώσεις όπως επίσης και από τη διαθεσιμότητα ενός προγράμματος

23 Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσεςhttpwwwcoeinttdg4linguisticSourceFramework_ENpdf

24 Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό στη Μετάφραση Ικανότητες για επαγγελματίες μεταφραστές ειδικούς στην πολύγλωσση επικοινωνία και την επικοινωνία πολυμέσων [Competences for professional translators experts in multilingual and multimedia communication] httpeceuropaeudgstranslationprogrammesemtkey_documentsemt_competences_translators_enpdf

25 Περιληπτική Έκθεση Workpackage 6 httpwwwuni-grazatenwp6_curriculum_finalpdf

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 18: Final Report.el

κατάρτισης που θα είναι ανεξάρτητο γλωσσών Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ως ένα βαθμό οι γλώσσες θα είναι πάντα πρόβλημα καθώς οι περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση και τη διερμηνεία για δημόσιες υπηρεσίες είναι σπάνιες και δεν συμπεριλαμβάνονται στη γκάμα γλωσσών που γενικά προσφέρονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος μάθησης Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και οι κατάλληλες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την κατάρτιση ανεξάρτητα από την τοποθεσία ή τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων

Η έλλειψη διαθεσιμότητας εκπαιδευτών μπορεί να ξεπεραστεί

με τη χρήση μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τέλος μεγάλη σημασία έχουν και οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των εκπαιδευτών Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή σε προγράμματα κατάρτισης για εκπαιδευτές μεταφραστών και διερμηνέων τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο πρακτικής ενώ προς το παρόν προσφέρονται προγράμματα μόνο από λίγα πανεπιστήμια

Για να βελτιωθεί η ποιότητα κατάρτισης η κατάρτιση των εκπαιδευτών θα πρέπει να γίνει κοινή πρακτική Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα βασισμένο σε πρότυπα το οποίο θα εφαρμοστεί με εκπαιδευτικές μεθόδους που θα λαμβάνουν υπόψη τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα Και εδώ πάλι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επωφελώς οι νέες τεχνολογίες που θα επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτών αποτελεί προϋπόθεση

για την κατάλληλη κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων

III Συστάσεις

Είτε ορίζεται σαφώς σε νομοθετικές πράξεις είτε όχι η πρόσβαση σε μετάφραση και διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί φυσικό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να διασφαλίζεται Η αδυναμία διασφάλισης αυτού του δικαιώματος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων ενώ θα διαιωνίζει ένα κοινωνικό τοπίο όπου δεν είναι όλοι ίσοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οι εθνικές και τοπικές αρχές οι φορείς παροχής δημοσίων υπηρεσιών τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι μεταφραστές και οι διερμηνείς

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 19: Final Report.el

καλούνται να δράσουν οι καθένας από τη μεριά του και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αλλάξουν την τρέχουσα κατάσταση

Πιο συγκεκριμένα η Ειδική Ομάδα Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες προτείνει τις ακόλουθες συστάσεις

Προς την Ευρωπαϊκή Ένωση

θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά η επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να οργανωθεί ένα συνέδριο με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία και την ανάγκη επείγουσας αντιμετώπισης των ζητημάτων που συνδέονται με τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για την ανάπτυξη βασικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση μεταφραστών και διερμηνέων δημοσίων υπηρεσιών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτών

θα πρέπει να χορηγηθεί επίσημη αναγνώριση της ΕΕ σε προγράμματα κατάρτισης που πληρούν τις συμφωνημένες προδιαγραφές ποιότητας

θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν έργα για τη μετάφραση των σημαντικότερων δημοσιεύσεων που αφορούν τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της μετάφρασης και της διερμηνείας για δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να προωθηθεί και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

Προς εθνικές και τοπικές αρχές

θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία που θα εγγυάται το δικαίωμα στη μετάφραση και τη διερμηνεία σε δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί για την πιστοποίηση των φορέων παροχής τέτοιων υπηρεσιών

θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα πιστοποίησης και μητρώα μεταφραστών και διερμηνέων με τα κατάλληλα προσόντα

θα πρέπει να αναγνωριστεί το επάγγελμα

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 20: Final Report.el

θα πρέπει να δημιουργηθούν μορφές ελέγχου και διασφάλισης ποιότητας

Προς δημόσιες υπηρεσίες

θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας σε όλους τους δημόσιους φορείς

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όπου κρίνεται κατάλληλο νέες τεχνολογίες που θα καθιστούν εφικτή την παροχή υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας

θα πρέπει να απασχολούνται μόνο οι κατάλληλα καταρτισμένοι μεταφραστές και διερμηνείς που διαθέτουν τα προσόντα

θα πρέπει να γίνει κατάρτιση του προσωπικού ώστε να συνεργάζεται με τους μεταφραστές και τους διερμηνείς

θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των μεταφραστών και των διερμηνέων συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής τους

Προς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα κατάρτισης με βάση κατάλληλα σχεδιασμένα προγράμματα σπουδών

η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να είναι ανοιχτή σε υποψήφιους που δεν έχουν τα κατάλληλα τυπικά προσόντα

θα πρέπει να προωθηθεί και να πραγματοποιηθεί ερευνητικό έργο με στόχο την ανάπτυξη μεταφραστικών εργαλείων ιδιαίτερα για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διερμηνείας μέσω τηλεδιάσκεψης ή τηλεδιερμηνείας

θα πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπου κρίνεται απαραίτητο

θα πρέπει να προσφέρονται προγράμματα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές

Προς μεταφραστές και

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 21: Final Report.el

διερμηνείς

θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά η επαγγελματοποίηση (professionalization)

θα πρέπει να δημιουργηθούν κώδικες δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής

θα πρέπει να γίνουν ενέργειες για να προσδιοριστούν τα πρότυπα για τη χρήση νέων τεχνολογιών

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 22: Final Report.el

Ευχαριστίες

Τα μέλη της Ειδικής Ομάδας Ενδιαφέροντος για τη Μετάφραση και τη Διερμηνεία σε Δημόσιες Υπηρεσίες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους στη ΓΔ Διερμηνείας και ιδιαίτερα στον κ Wolter Witteveen για τη συνεχή στήριξη που παρείχαν στην πρωτοβουλία αυτή

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κα Edyta Ziomek της ΓΔ Μετάφρασης και τον κ Luigi Fiorino της ΔΓ Διερμηνείας για τη συμμετοχή τους ως παρατηρητές στις συναντήσεις της Ομάδας

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 23: Final Report.el

Members of the Special Interest Groupon Translation and Interpreting for Special Purposes (SIGTIPS)

Fotini Apostolou Senior Lecturer of Translation and Interpreting Studies Department of Translation and Intercultural Studies School of English Aristotle University of Thessaloniki Greece

Anastasia Atabekova Professor of Comparative Linguistics and Translation Head of Foreign Languages Department Degree Program in Legal Translation Academic Supervisor Faculty of Law Peoplesrsquo Friendship University of Russia

Izabella Badiu Senior Lecturer of French Translation and Interpreting Studies Head of the Applied Modern Languages Department Babes-Bolyai University Cluj Romania

Maria da Conceiccedilatildeo Bravo Assistant Professor University of the Algarve Faro Portugal

Danielle DrsquoHayer Teaching Fellow of London Metropolitan University Course leader MA Interpreting Course leader MA Public Service Interpreting (Health and Legal) Course leader interpreting short courses

Fernando Ferreira Alves Lecturer at the University of Minho Portugal Currently teaching Specialised Translation Localisation and Project Management at Undergraduate and Post-Graduate levels

Erik Hertog Professor of Cultural Studies and Interpreting Studies at Lessius University College Antwerp Belgium and coordinator of and participant in EU Commission DG Justice Projects on Legal Interpreting and Translation in Criminal Proceedings

Mira Kadric Professor of Interpreting Studies and Translation Didactics Centre for Translation Studies University of Vienna Austria

Sylvia Kalina Professor of Multilingual Communication with special emphasis onInterpreting Studies Cologne University of Applied Sciences Germany

Helge Niska Free-lance translator trainer and examiner of community and conference interpreters former lecturer at the Institute for Interpretation and Translation Studies Stockholm University Sweden

Isabelle Perez Professorial Fellow in Languages amp Intercultural Studies School of Management and Languages Heriot-Watt University Edinburgh Scotland UK

Sonja Poumlllabauer Lecturer Department of Translation Studies University of Graz Austria

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS

Page 24: Final Report.el

Mia Ratinckx Lecturer Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Antony Scott trainer and assessor of community interpreters trainer of trainers for the Flemish Community programme Former DG Interpretation staff interpreter and Head of the Multilingualism Unit

Erik Uytterhoeven Academic Counselor Assessor of Community Interpreters for the Flemish Community Faculty of Applied Language Studies and Literature Hogeschool-Universiteit Brussel (University College Brussels) Belgium

Carmen Valero Garceacutes Professor of Translation and Interpreting Studies Director of the Masterrsquos Degree in Intercultural Communication and Public Service Interpreting and Translation University of Alcalaacute Spain

Maurizio Viezzi Professor of English Translation and Interpreting Studies Advanced School of Modern Languages for Interpreters and Translators University of Trieste Italy Chair of SIGTIPS