1

Κ.Θ. Τέμπος

Ρευματολόγος

Το σύνδρομο «καύσου των ποδιών» (BFS), γνωστό επίσης ως σύν-

δρομο Grierson-Gopalan, χαρακτηρίζεται από σοβαρό καύσο και

νυγμούς, υπεραισθησία και αγγειοκινητικές αλλοιώσεις στα πόδια,

οι οποίες οδηγούν σε υπερβολική εφίδρωση.

Το BFS μπορεί ακόμα να προσβάλλει τους οφθαλμούς, προκαλώντας

σκοτώματα και αμβλυωπία. Παρατηρείται συχνότερα στις γυναί-

κες και ιδιαίτερα σε άτομα ηλικίας 20-40 ετών.

Ιστορικά, το BFS έχει καταγραφεί σε υποσιτιζόμενους πληθυσμούς,

όπως σε υποσιτισμένους Αφρικανούς στις αρχές του 20ού αιώνα

[Stannus HS, 1911], σε εργαζόμενους στις φυτείες της Νότιας Αμε-

ρικής το 1920 [Sharples LR, 1929] και στην διάρκεια του λιμού

στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο [Peraita M, 1946].

H μεγαλύτερη επιδημία BFS καταγράφηκε σε αιχμαλώτους πολέμου

από τους Ιάπωνες στη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου στη

Νοτιο-Ανατολική Ασία και την Απω Ανατολή [Churchill MH, 1945;

Page JA, 1946; Cruickshank EK, 1946; Simpson J, 1946].

Το BFS, αν και δεν είναι γνωστό κατά πόσον έχει εποχιακές διακυ-

μάνσεις, έχει αναφερθεί κυρίως στην Ασία και την Απω Ανατολή

στην διάρκεια των θερμών καλοκαιρινών μηνών [Cruickshank EK,

1946; Simpson J, 1946; Harrison GF, 1946].

Το BFS είναι συχνότερο σε άτομα ηλικίας >50 ετών, αν και μπορεί να

παρατηρηθεί σε οποιαδήποτε ηλικιακή ομάδα.

Δεν υπάρχει ειδική αιτιολογία του BFS. To BFS μπορεί να εμφανισθεί

μεμονωμένα ή ως μέρος διαφόρων μη σχετιζόμενων κλινικών κα-

ταστάσεων. Με βάση τον υποκείμενο μηχανισμό, τα διάφορα αίτια

του BFS μπορούν να διακριθούν στις εξής κατηγορίες (ΠΙΝΑΚΑΣ 1).

2

Αποφρακτική αγγειακή νόσος (αρτηριοσκλήρυνση, σύνδρομο Ray-

naud)

Φλεβική ανεπάρκεια

Νοσήματα κληρονομούμενα κατά τον επικρατή χαρακτήρα

Ανεπάρκεια βιταμίνης Β

Σύνδρομο δυσαπορρόφησης

Χρόνιος αλκοολισμός

Νεφρική ανεπάρκεια (αιμοδιύλιση)

Σακχαρώδης διαβήτης

Υποθυρεοειδισμός

Σύνδρομο ταρσιαίου σωλήνα

Νευροπάθειες συνδεόμενες με διάφορα νοσήματα (οζώδης πολυ-

αρτηρίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης, αλκοολισμός, όγκοι, χωροκα-

τακτητικές εξεργασίες του νωτιαίου μυελού)

Τραυματική συμπιεστική νευροπάθεια

Παγίδευση και συμπίεση νεύρων ΣΣ (σπονδυλική στένωση)

HIV/AIDS

Λεϊσμανίαση

Νόσος Charcot-Marie-Tooth

«Πόδι του αθλητή» (athlet’s foot)

Πολλαπλή σκλήρυνση

Σύνδρομα σύμπλοκου περιοχικού πόνου (CRPS)

Σύνδρομο Gitelman

Φάρμακα (θαλιδομίδη, ισονιαζίδη)

3

Χημειοθεραπεία

Χρόνια νόσος των ορέων

Χρόνιες νεφροπάθειες

Το BFS υποστηρίζεται ότι οφείλεται συνήθως σε ανεπάρκεια βιταμι-

νών, όπως :

ριβοφλαβίνης [Gopalan C, 1946; Simpson J, 1946],

νικοτινικού οξέος [Cruickshank EK, 1946],

θειαμίνης [Harrison GF, 1946] και

πυριδοξίνης [Golden RL et al, 1970].

Οι περισσότεροι ασθενείς με BFS έχουν ενδείξεις ανεπάρκειας της ρι-

βοφλαβίνης [Lai CS and Ransome GA, 1970].

Η ανεπάρκεια της βιταμίνης Β πιθανώς οδηγεί σε διαταραχή του κυτ-

ταρικού μεταβολισμού στους ιστούς, προκαλώντας άθροιση ενδιά-

μεσων μεταβολιτών, οι οποίοι, με την σειρά τους, προκαλούν ανώ-

μαλη και υπερβολική διέγερση ή μειώνουν τον ουδό του πόνου και

της θερμοκρασίας στις απολήξεις των περιφερικών αισθητικών

νεύρων [Gopalan C, 1946].

Πιστεύεται ακόμα ότι το BFS είναι μία πρώιμη κλινική φάση της σχε-

τιζόμενης με ανεπάρκεια της βιταμίνης Β νευροπάθειας, πριν τα

νευρολογικά σημεία και συμπτώματα της νευροπάθειας εμφανισ-

θούν [Mathur JG, 1980].

Άλλες καταστάσεις συνδεόμενες με ανεπάρκεια βιταμινών, όπως ο

χρόνιος αλκοολισμός και η χρόνια αιμοδιύλιση, σχετίζονται με BFS

οφειλόμενο πιθανώς σε διατροφικές ανεπάρκειες [Mathur JG,

1980].

Ο καύσος των ποδιών είναι συχνό ενόχλημα στους διαβητικούς.

Το σύμπτωμα αυτό μπορεί να είναι εκδήλωση νευροπάθειας των μικ-

ρών ινών ή αυτόνομων νευροπαθειών σχετιζόμενων με τον διαβή-

τη [Oka K et al, 1983] και συνδέεται, σε κάποιο βαθμό, με την βαρύ-

τητα και διάρκεια του διαβήτη.

Οι μικρές αμύελες ίνες C μπορεί να εμφανίζουν λειτουργικές ή οργανι-

κές ανωμαλίες [Galer BS et al, 1991]. Η δυσλειτουργική φάση ενδέ-

χεται να προηγηθεί της οργανικής δομικής βλάβης και τα συμπτώ-

4

ματα μπορούν να εμφανισθούν, χωρίς να υπάρχουν σημεία έκδη-

λης νευροπάθειας.

Ο καύσος των ποδιών απαντάται επίσης σε άλλα ενδοκρινικά νοσή-

ματα, όπως ο υποθυρεοειδισμός, αν και ο παθογενετικός μηχανισ-

μός στις περιπτώσεις αυτές δεν έχει διευκρινισθεί πλήρως.

Μερικά οικογενή νοσήματα με αυτοσωμική επικρατή κληρονομικότη-

τα συνδέονται με BFS [Dyck PJ et al, 1983]. Η κλινική εικόνα χαρακ-

τηρίζεται από αμφοτερόπλευρο συμμετρικό πόνο, χωρίς μυική α-

δυναμία, ατροφία ή παραμορφώσεις των ποδιών.

Εχουν περιγραφεί 68 συγγενείς σε μια Γερμανική οικογένεια με κλη-

ρονομική αισθητική και αυτονομική νευροπάθεια (Stogbauer F et

al, 1999). Τα συμπτώματα εμφανίσθηκαν στην ηλικία των 20 - 40

ετών, χωρίς νευρολογικές ανωμαλίες. Η βιοψία του γαστροκνήμιου

νεύρου έδειξε πρωτοπαθή αισθητική νευροπάθεια με σημαντική

απώλεια των αμύελων ινών.

Το BFS μπορεί να παρατηρηθεί σε περιπτώσεις μηχανικής συμπίεσης

των περιφερικών νεύρων, όπως στο σύνδρομο ταρσιαίου σωλήνα.

Η παγίδευση νεύρων λόγω μονονευροπάθειας του ισχιακού νεύρου

και οι αρτηριοφλεβικές δυσπλασίες της σπονδυλικής στήλης μπο-

ρεί επίσης να προκαλέσουν καύσο στα πόδια [Galer BS et al, 1991;

Sethi PK et al, 2001].

Το αίσθημα του καύσου και οι παραισθησίες περιλαμβάνονται στα

συχνότερα ψυχιατρικά συμπτώματα που απαντώνται στον γενικό

πληθυσμό.

Σε μία μελέτη, αν και πολλοί ασθενείς είχαν ενδείξεις περιφερικής νε-

υροπαθειας, μερικοί μόνο είχαν ψυχολογικά νοσήματα [Keshavan

MS et al, 1980].

Η πρωτοπαθής ερυθρομελαλγία είναι ένα αυτοσωμικό – επικρατές

κληρονομικό νόσημα, με συμπτώματα αρχόμενα από την παιδική

ηλικία.

5

Η δευτεροπαθής ερυθρομελαλγία συσχετίζεται με μυελοϋπερπλαστι-

κά νοσήματα (αληθής πολυκυτταραιμία και ιδιοπαθής θρομβοκυτ-

τάρωση), κολλαγονικά–αγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη,

περιφερική νευροπάθεια και χρήση ορισμένων φαρμάκων

[Kurzock R and Cohen PR, 1991].

Η δευτεροπαθής ερυθρομελαλγία μπορεί να προκύψει από χυμικούς

παράγοντες αποδεσμευόμενους από τα αιμοπετάλια ή ισχαιμούν-

τες ιστούς ή από τραυματισμό των αλγαισθητικών ινών C σε ορισ-

μένες περιπτώσεις νευροπάθειας, ενώ η πρωτοπαθής ερυθρομε-

λαλγία μπορεί να οφείλεται σε μετάλλαξη του υποδοχέα της κα-

ψαϊκίνης [Layzer RB, 2001].

Ανεπάρκεια καρνιτίνης [Cornelio F et al, 1981]

Λεϊσμανίαση [Hashim FA et al, 1995]

Μυκητιασικές λοιμώξεις («πόδι του αθλητή»)

Πολλαπλή σκλήρυνση

HIV/AIDS

Σύνδρομο Gitelman [Zimmerman J et al, 1994] (ένα σπάνιο νεφρικό

σωληναριακό νόσημα)

Χημειοθεραπεία (π.χ. σισπλατίνη, κ.ά.)

Χλωροκίνη

Χρόνια νόσος των ορέων [Thomas PK et al, 2000]

Ψυχοσωματικές διαταραχές (σπάνια)

Το σύνδρομο καύσου των ποδιών παρουσιάζεται με επώδυνο «μυρ-

μήκιασμα» και καύσο των ποδιών συχνότερα στην διάρκεια της

νύχτας, πυροδοτούμενο ίσως από την θερμότητα του κρεβατιού.

Αλλοτε, τα συμπτώματα αυτά παρουσιάζονται στην διάρκεια της

ημέρας, συχνά με τις δραστηριότητες.

Οι περισσότεροι ασθενείς με διατροφικές ανεπάρκειες αναπτύσσουν

σημεία και συμπτώματα καύσου των ποδιών 4-5 μήνες μετά από

ανεπαρκές διαιτολόγιο.

Το αίσθημα του καύσου εντοπίζεται συνήθως στα πέλματα των πο-

διών, αλλά μπορεί να επεκταθεί στην ραχιαία επιφάνεια των ποδι-

6

ών, τις ποδοκνημικές ή το κατώτερο τμήμα των κνημών. Μερικοί

ασθενείς παραπονούνται για «βελονιές και σουβλιές» ή «μυρμήκι-

ασμα» στα κάτω άκρα.

Τα συμπτώματα επιδεινώνονται στη διάρκεια της νύχτας και βελτιώ-

νονται στη διάρκεια της ημέρας.

Ακόμα, ανακουφίζονται όταν ο ασθενής απομακρύνει τα καλύμματα

του κρεβατιού ή κρεμάσει τα πόδια του έξω από το κρεβάτι. Το λο-

υτρό με κρύο νερό επίσης ανακουφίζει από τα ενοχλήματα.

Δερματικές εκδηλώσεις ανεπάρκειας βιταμινών, όπως οσχεϊκή δερμα-

τίτιδα ή εξάνθημα παρόμοιο με πελλάγρα, μπορούν να προηγηθούν

του καύσου των ποδιών.

Μερικοί ασθενείς αναπτύσσουν οπισθοβολβική νευρίτιδα ως μέρος

του συνδρόμου βιταμινικής ανεπάρκειας [Simpson J, 1946].

Οι ασθενείς με υποκείμενα ψυχιατρικά νοσήματα μπορεί να παρουσι-

άζονται με μυριάδα ψυχοσωματικών σημείων και συμπτωμάτων

σε συσχέτιση με τον καύσο των ποδιών.

Κλινικά, δεν υπάρχουν αξιόλογα αντικειμενικά σημεία.

Το υπερκείμενο δέρμα και τα αιμοφόρα αγγεία είναι συνήθως φυ-

σιολογικά, αν και σε μερικούς ασθενεις μπορεί να υπάρχει συνοδό

ερύθημα των ποδιών με θερμότητα πάνω από το υπερκείμενο δέρ-

μα, ως επι ερυθρομελαλγίας [Kurzock R and Cohen PR, 1991].

Ευαισθησία δεν παρατηρείται στις προσβληθείσες περιοχές.

Η νευρολογική εξέταση είναι κατά κανόνα φυσιολογική, αν και με-

ρικοί ασθενείς μπορεί να έχουν υπο- ή υπερ-αισθησία [Oda K et al,

1983]

Τα αντανακλαστικά των ποδιών και των γονάτων είναι φυσιολο-

γικά έως ζωηρά

Δεν υπάρχουν σημεία προσβολής του ανώτερου κινητικού νευρώ-

να.

Η κινητικότητα διατηρείται και δεν υπάρχει ατροφία των υπερκεί-

μενων μυών

7

Η διάγνωση και διαφορική διάγνωση του «συνδρόμου καύσου των

ποδιών» γίνεται με βάση τα συμπτώματα και παρακλινικές εξετά-

σεις, ανάλογα με το υποκείμενο αίτιο.

Γενική αίματος

Γενική ούρων

Δείκτες οξείας φάσης (ΤΚΕ, CRP)

Δείκτες ερυθρών αιμοσφαιρίων

Πλήρης βιοχημικός έλεγχος

Ελεγχος για AIDS (εάν υπάρχει ισχυρή υποψία)

Επίπεδα βιταμινών Β στον ορό (θειαμίνη, ριβοφλαβίνη και κυανο-

κοβαλαμίνη)

Δοκιμασία ανοχής στην γλυκόζη από του στόματος

Μέτρηση αριθμού αιμοπεταλίων

Παρακέντηση οστικού μυελού (για να αποκλεισθούν μυελοϋπερ-

πλαστικά νοσήματα, όπως ιδιοπαθής θρομβοκυττάρωση ή αληθής

πολυκυτταραιμία)

Απεικονιστικές μελέτες (MRI ή CT]

Ηλεκτροφυσιολογικές μελέτες (ταχύτητα νευρικής αγωγιμότητας,

ηλεκτρομυογράφημα ή βιοψία νεύρου)

8

Μοριακές γενετικές μελέτες

Ελεγχος για δυσαπορρόφηση (δοκιμασίες δυσαπορρόφησης)

Ηλεκτρολύτες ορού και ούρων (μαγνήσιο, νάτριο, κάλιο και χλώρι-

ο)

Ελεγχος θυρεοειδούς (T3, T4, TSH)

Η θεραπεία του BFS είναι συντηρητική ή και χειρουργική και εξαρτά-

ται από το εκλυτικό αίτιο.

Βεβαιώστε τον ασθενή σας ότι η παθησή του δεν είναι σοβαρή

Συστήστε στους ασθενείς να φορούν ανοιχτά και άνετα παπούτσι-

α, ιδιαίτερα με υποστήριγμα της ποδικής καμάρας, και βαμβακερές

κάλτσες

Οι ασθενείς μπορούν να σηκώνουν τα πόδια τους ψηλά όταν ξαπ-

λώνουν ή κάθονται και να μην εκθέτουν τα πόδια τους σε θερμό-

τητα

Τα ποδόλουτρα με κρύο νερό (όχι με παγάκια) για 15 λεπτά μπο-

ρούν να ανακουφίσουν προσωρινά από τα συμπτώματα

Η φαρμακευτική θεραπεία του BFS είναι παρόμοια με την θεραπεία

του νευροπαθητικού πόνου :

Αντισπασμωδικά

Αντικαταθλιπτικά

Επιθέματα λιδοκαΐνης και καψαϊκίνης

Οπιοειδή αναλγητικά

ΜΣΑΦ (per os, τοπικά)

9

Τοπική ένεση με κορτικοστεροειδές και αναισθητικό

Συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Β

Αρχίστε με παρακεταμόλη και εναλλακτικά με αλοιφή καψαϊκίνης ή

διαδερμικής νιτρογλυκερίνης.

Εάν τα συμπτώματα είναι έντονα προσθέστε τρικυκλικά αντικαταθ-

λιπτικά, καρβαμαζεπίνη ή γκαμπαπεντίνη.

Σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, μικρές δόσεις ινσουλίνης επιπ-

ρόσθετα με τους per os υπογλυκαιμικούς παράγοντες, επαρκείς

θερμίδες και συμπληρώματα βιταμινών μπορεί να βοηθήσουν.

Σε ασθενείς με ερυθρομελαλγία η ασπιρίνη προκαλεί γρήγορη, αλλά

βραχυχρόνια, ανακούφιση από τα συμπτώματα.

Σε περιπτώσεις συνδρόμου ταρσιαίου σωλήνα, η συντηρητική θερα-

πεία με πάτους και φαρδύτερα παπούτσια μπορεί να ανακουφίσει

από τα συμπτώματα. Εάν το BFS οφείλεται σε πλατυποδία, τα ορ-

θωτικά πέλματα μπορεί να διορθώσουν τις ανωμαλίες της ποδικής

καμάρας.

Εάν η συμπίεση οφείλεται σε φλεγμονή του νεύρου, δώστε ένα ΜΣΑΦ.

Εάν το ΜΣΑΦ δεν έχει αποτέλεσμα, κάντε μία τοπική ένεση με αναισ-

θητικό και κορτικοειδές.

Εάν η συντηρητική θεραπεία δεν έχει αποτέλεσμα, μπορεί να γίνει χε-

ιρουργική αποσυμπίεση του παγιδευμένου νεύρου.

Εάν το BFS οφείλεται σε ανεπάρκεια βιταμίνης Β, χορηγείστε το αν-

τίστοιχο σκεύασμα, ανάλογα με το είδος της βιταμίνης που ανε-

παρκεί (ΒΛ. ΠΙΝΑΚΑ 3).

6–10 mg ενδομυικά Χ 2-3 εβδομάδες 2–3 εβδομάδες

50–100 mg ενδομυικά Χ 2–3 εβδομάδες

20–40 mg ενδομυικά Χ 2–3 εβδομάδες

10

100 mg ενδομυικά Χ 2–3 εβδομάδες

1000 µg 3–4 φορές/εβδομάδα Χ 1 εβδομάδα, ακολουθούμενη από

2 φορές/εβδομάδα Χ 1 επι πλέον εβδομάδα

Ανακατέψτε 1-2 κουταλιές της σούπας ακατέργαστου και αφιλ-

τράριστου ξυδιού μήλου μηλίτη σε ένα ποτήρι ζεστό νερό. Πίνετε

μία φορά την ημέρα για καλύτερα αποτελέσματα.

Μπορείτε επίσης να γεμίσετε μια μπανιέρα με ζεστό νερό και να

προσθέσετε 2 κουταλιές της σούπας μηλόξυδο, θαλασσινό αλάτι ή

άλατα Epsom.

Μουλιάστε τα πόδια σας σ’ αυτό για 20 λεπτά περίπου, δύο φορές

την ημέρα.

Ανακατέψτε 1-2 κουταλάκια του γλυκού κουρκούμης σε ένα ποτή-

ρι ζεστό νερό και πιείτε το. Κάντε αυτό 2 φορές ημερησίως για κα-

λύτερα αποτελέσματα.

Μπορείτε επίσης να ετοιμάσετε μια πάστα από δύο κουταλιές της

σούπας κουρκούμη και αρκετό νερό και να την εφαρμόσετε στην

πάσχουσα περιοχή μία φορά ή δύο φορές την ημέρα για λίγες ημέ-

ρες.

Να έχετε κατά νου ότι αυτό το φάρμακο μπορεί να λεκιάσει τα πό-

δια σας.

11

Βάλτε μισό φλιτζάνι άλατα Epsom σε μια μπανιέρα αρκετά μεγάλη

για να καλύψει τα πόδια σας.

Ρίξτε ζεστό νερό στην μπανιέρα και ανακατέψτε καλά.

Μουλιάστε τα πόδια σας στο διάλυμα αυτό για 10-15 λεπτά.

Ακολουθήστε αυτή την θεραπεία μία φορά την ημέρα για λίγες η-

μέρες.

Σημείωση:

Τα άλατα Epsom μπορεί να μην είναι κατάλληλα για άτομα με δια-βήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση ή καρδιοπάθεια, γι΄αυτό και συμβο-

υλευθείτε τον γιατρό σας πριν ακολουθήσετε την θεραπεία αυτή

Αλέστε μια χούφτα φύλλα πικρής κολοκύνθης με λίγο νερό μέχρις

ότου να φτιάξετε μια λεία πάστα.

Εφαρμόστε αυτήν την πάστα στην πάσχουσα περιοχή και σύντομα

η αίσθηση του καψίματος θα μειωθεί.

12

Επαναλάβετε όσο συχνά χρειάζεται.

Φοράτε πάντα βαμβακερές κάλτσες. Απορροφούν τον ιδρώτα και ε-

πιτρέπουν στον αέρα να κυκλοφορεί στα πόδια σας, προλαβαίνον-

τας ή ανακουφίζοντας από τα συμπτώματα του BFS.

Κάντε χειρομαλάξεις των ποδιών κάθε μέρα πριν κοιμηθείτε, όπως και

τις πρωϊνές ώρες, για 15 λεπτά, για να βελτιώσετε την κυκλοφορία

των ποδιών.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για τον σκοπό αυτό ένα αγιουβερδικό

λάδι ή εκχύλισμα τζίντζερ μαζί με λίγο ζεστό ελαιόλαδο.

13

Εάν το BFS οφείλεται σε ανεπάρκεια βιταμίνης Β, εμπλουτίστε το δια-

ιτολόγιό σας με τροφές που περιέχουν επαρκείς ποσότητες βιταμί-

νης Β, όπως δημητριακά ολικής άλεσης, μπιζέλια, φασόλια, γάλα,

γιαούρτι, κρόκος αυγού, κλπ.

Τα κρύα ποδόλουτρα δροσίζουν τα πόδια και ανακουφίζουν από το

κάψιμο των ποδιών.

Γεμίστε μια μικρή μπανιέρα ή μια λεκάνη με κρύο νερό.

Μουλιάστε τα πόδια σας σε αυτό για λίγα λεπτά

Επαναλάβετε αρκετές φορές την ημέρα.

14

Προσοχή :

Μην αφήνετε τα πόδια σας στο κρύο νερό περισσότερο από μερικά λεπτά (>10), γιατί αυτό μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Επίσης, μην βάζετε πάγο ή παγοκύστεις απευθείας πάνω στα πό-δια σας.

Να αποφεύγετε τα κρύα ποδόλουτρα εάν έχετε ερυθρομελαλγία, γιατί μπορεί να προκαλέσουν δερματικά έλκη και άλλα προβλήμα-τα

Φοράτε παπούτσια με μαλακούς πάτους. Αυτά προστατεύουν τα πέλ-

ματα σας και αποτρέπουν την πίεση και την τριβή που μπορεί να

ασκήσουν πίεση στα νεύρα και να προκαλέσουν αίσθημα καύσου.

Αποφεύγετε την πολύωρη ορθοστασία φορώντας τα παπούτσια για

πολλές ώρες, καθώς αυτό κρατάει την υγρασία και μπορεί να προ-

καλέσει αίσθημα καύσου.

15

Το Hawthorne είναι ένα βότανο που βοηθά στην αύξηση της κυκλο-

φορίας του αίματος στο σώμα και ως εκ τούτου μπορεί να χρησι-

μοποιηθεί για την θεραπεία του καψίματος των ποδιών.

Βάλτε μια κουταλιά της σούπας Hawthorne σε ένα φλιτζάνι βραστό

νερό. Μουσκέψτε το για δέκα λεπτά και πάρτε από το διάλυμα αυ-

το μία φορά την ημέρα.

Αναμίξτε λίγο θυμάρι με νερό και κάντε ένα ζεστό εναλλασσόμενο με

κρύο ποδόλουτρο με αυτό. Συνεχίστε τα ποδόλουτρα με θυμάρι για

20 λεπτά κάθε μέρα για να θεραπεύσετε και προλάβετε το αίσθημα

του καψίματος των ποδιών.

16

Το περπάτημα χωρίς παπούτσια σε μαλακό γρασίδι, άμμο ή άλλο ορ-

γανικό και φυσικό περιβάλλον βελτιώνει την κυκλοφορία του αί-

ματος στα πόδια. Εάν έχετε αίσθημα καύσου, αφαιρέστε τα παπο-

ύτσια σας και περπατήστε πάνω από μαλακό γρασίδι ή άμμο για

λίγα λεπτά.

Αναμείξτε ένα κουταλάκι του γλυκού χυμό τζίντζερ με λίγο ζεστό

λάδι καρύδας ή ελαιόλαδο. Κάντε μασάζ στις κνήμες και τα πόδια

με αυτό το μίγμα επί 10-15 λεπτά μία φορά την ημέρα.

Εναλλακτικά, μπορείτε να πιείτε 2-3 φλιτζάνια τσάι τζίντζερ καθη-

μερινά. Μπορείτε ακόμη να μουλιάσετε τα πόδια σε ένα ζεστό τσάι

τζίντζερ για να μειωθεί το οίδημα και ο πόνος

Ακολουθήστε οποιαδήποτε από αυτές τις θεραπείες για αρκετές

ημέρες μέχρις ότου ανακουφισθείτε από τα συμπτώματα

17

Το σύνδρομο καύσου των ποδιών είναι συχνό στην κλινική πράξη, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, και χαρακτηρίζεται από αίσθημα

καύσου και βάρους στα πόδια και τα κάτω άκρα

Το BFS δεν έχει ειδική αιτιολογία και μπορεί να παρατηρηθεί είτε ως μεμονωμένο σύμπτωμα, είτε ως μέρος ενός συνόλου συμπτω-μάτων συνδεόμενων με πολλές και διάφορες νοσολογικές κατασ-τάσεις.

Συνήθως συνδέεται με νευρολογικά ή άλλα ενδογενή νοσήματα ή ανεπάρκεια βιταμινών (ιδιαίτερα βιταμίνης Β και ειδικά παντοθε-νικού οξέος), αλλά και πολλούς άλλους παράγοντες, νοσήματα και νοσολογικές καταστάσεις (π.χ. υποθυρεοειδισμός, σακχαρώδης διαβήτης, νεφρική ανεπάρκεια, ρευματοειδής αρθρίτιδα, κ.ά.).

Το BFS μπορεί ακόμα να κληρονομείται ή οφείλεται σε συμπίεση νεύρων και αποδίδεται σε νευροπάθεια των μικρών ινών. Ο παθο-γενετικός μηχανισμός αποδίδεται σε αγγειοκινητικές διαταραχές ή μεταβολές του ουδού του πόνου και της θερμοκρασίας των απολή-ξεων των περιφερικών αισθητικών νεύρων.

Πως γίνεται η διάγνωση του BFS ;

Η διάγνωση του BFS μπορεί να γίνει με βάση το επισταμένο κλινι-κό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό και την λεπτομερή κλινική

εξέταση, λαμβάνοντας υπόψη την διατροφική κατάσταση του ασ-θενούς, ανεπάρκεια βιταμινών και μεταβολικά νοσήματα, όπως ο διαβήτης και ο υπερθυρεοειδισμός

Είναι δύσκολη η διάγνωση του BFS ;

Οι ασθενείς με BFS συνήθως παρουσιάζονται ή παραπέμπονται σε γενικούς γιατρούς, Ορθοπεδικούς χειρουργούς, Νευροχειρουργούς, Νευρολόγους , Ρευματολόγους, Αγγειοχειρουργούς και Ποδίατρους

Σε αντίθεση με τα οδυνηρά υποκειμενικά ενοχλήματα, στο BFS η κλινική εξέταση δεν δείχνει τίποτα το παθολογικό, γι΄αυτό και οι περισσότεροι κλινικοί γιατροί δεν τους δίνουν και μεγάλη σημασί-

18

α, γιατί τα θεωρούν περίεργα και άνευ σημασίας ή τα αποδίδουν σε ψυχολογικά αίτια.

Μερικοί μάλιστα ασθενείς καταλήγουν στο χειρουργικό τραπέζι για υποτιθέμενη ασυμπτωματική και τυχαία σπονδυλική στένωση και συνδεόμενες νευρολογικές διαταραχές.

Πάντως, επειδή πολλοί άνθρωποι έχουν σπονδυλική στένωση και ήπιες ηλεκτρομυογραφικές ανωμαλίες, πριν τα συμπτώματα απο-δοθούν, «με ελαφριά την καρδιά», σε σπονδυλική στένωση πρέπει να γίνεται προσεκτική εκτίμηση μήπως κρύβουν από κάτω πραγ-ματική ισχιαλγία ή επώδυνη ριζοπάθεια ή άλλες σοβαρές κατασ-τάσεις.

Ακόμα, εκτός από την διερεύνηση για την ύπαρξη δευτεροπαθούς οργανικού αιτίου, ο ασθενής πρέπει να παραπέμπεται για ψυχιατ-ρική εκτίμηση για το ενδεχόμενο τα συμπτώματά του να οφείλον-

ται σε ψυχοσωματικά νοσήματα

Η θεραπεία εξαρτάται από το υποκείμενο εκλυτικό αίτιο και περι-λαμβάνει ενέσεις βιταμίνης Β, σταθεροποιητικούς παράγοντες των μεμβρανών, αναλγητικά, ΜΣΑΦ και κρυοθεραπεία, όπως και άλλα μέτρα (άνετα υποδήματα, υποστηρίγματα, βαμβακερές κάλτσες, κρύα ποδόλουτρα), κ.λ.π. Χειρουργική επέμβαση σπάνια χρειάζε-

ται.