8ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΚΑΚΟΠΑΘΗΣΕ ∆ΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥ∆ΙΟΥ

ΣΧ. ΕΤΟΣ : 2012-13

ΤΑΞΗ Α – ΤΜΗΜΑ 3ο

2

8o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

ΤΑΞΗ Α΄ ΤΜΗΜΑ 3ο ΣΧ. ΕΤΟΣ. 2012-13

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ : ∆ΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥ∆ΙΟΥ

ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΚΑΚΟΠΑΘΗΣΕ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑ∆ΕΣ

Α. ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΙ:

1. ΜΠΑΡ∆ΑΚΗ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ

2. ΜΠΙΝΙΕΡΗ ΜΑΡΙΑ

3. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ

4. ΜΟΥΛΑΣ ΦΩΤΙΟΣ

5. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ

6. ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝ∆ΡΙΑΝΑ

7. ΚΟΤΣΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝ∆ΡΕΑΣ

Β. ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΟΙ- ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ:

1. ΜΙΝΤΖΑ ΕΡΜΙΟΝΗ

2. ΛΟΖΑΝ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

3. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

4. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ

5. ΜΟΥΡΑΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

6. ΜΑΝΙΚΑΣ ΜΕΓΑΚΛΗΣ

Γ. ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ:

1. ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

2. ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

3. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ

∆. ΕΝ∆ΥΜΑΤΟΛΟΓΟΙ:

1. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

2. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

3. ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

4. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕΓΑΚΛΗΣ

∆Ι∆ΑΣΚΟΥΣΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ: ΕΛΕΝΗ Λ. ΚΟΛΛΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΕΛΙ∆ΕΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ……………………………………………………………4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………...............5 ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΚΑΚΟΠΑΘΗΣΕ (∆ηµοτικό τραγούδι)……6-8 ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΚΑΚΟΤΥΧΗΣΕ(∆ηµοτικό τραγούδι)…….9-10 ΕΙΚΟΝΑ ΚΟΠΕΛΑΣ ΠΟΥ ΥΦΑΙΝΕΙ……………………………..11 Α. Χαρά Μαρδάκη, Της νύφης ου κακοάθησε……………..12-16 Β. Ανδρέας Κυριακόουλος, Της νύφης ου κακοάθησε……17-21 Γ. Μαρία Μινιέρη, Της νύφης ου κακοάθησε………….......22-27 ∆. Ηλίας Κωστόουλος, Της νύφης ου κακοάθησε……......28- 34 ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ…………………………………………………...35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ…………………………………………………… 36-38

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στο µάθηµα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας συνδέσαµε την ρώτη διδακτική ενότητα µε θέµα «τα φύλα στη Νεοελληνική

Λογοτεχνία» µε την τρίτη διδακτική ενότητα, το θέατρο, διασκευάζοντας το δηµοτικό τραγούδι Της νύφης ου κακοάθησε, κάτι ου συχνά είχε γίνει στη φάση «µετά την ανάγνωση». Ελίζοντας να µην «κακοάθησε» ερισσότερο η νύφη στα χέρια µας, σας ευχόµαστε «καλή ανάγνωση»!

5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εργασία αυτή εριλαµβάνει τις ιο ειτυχηµένες διασκευές , έµµετρες ή σε εζό λόγο, του δηµοτικού τραγουδιού «Της νύφης ου κακοάθησε».

Η ρώτη διασκευή (Χαρά Μαρδάκη) είναι έµµετρη µε σηµεία αόδοσης σε εζό λόγο.

Η δεύτερη ροσάθεια (Ανδρέας Κυριακόουλος) είναι ιο µοντέρνα , θα λέγαµε, αφού έγινε ροσάθεια δηµιουργίας «τηλεοτικού» σεναρίου.

Η τρίτη (Μαρία Μινιέρη) είναι έµµετρη , αραδοσιακή, αοτέλεσµα του συνδυασµού ολλών διαφορετικών δηµοτικών τραγουδιών.

Η τέταρτη διασκευή, σε εζό λόγο, (Ηλίας Κωστόουλος) έχει µια φρεσκάδα σε αρκετά σηµεία της και είναι εµφανής η ροσάθεια του «σεναριογράφου» να συνθέσει ένα κείµενο «νεανικό», σύγχρονο µε σηµεία ου ροκαλούν γέλιο.

Οι «σεναριογράφοι» λαισιώθηκαν αό τις εξής οµάδες: τους «σκηνογράφους», τους «ενδυµατολόγους» και τους «µουσικούς ειµελητές». Τα αιδιά κατέθεσαν την καλλιτεχνική τους άοψη, δηµιουργώντας ελεύθερα και στη συνέχεια η τάξη στην ολοµέλειά της αοφάσισε και συνδύασε σενάρια, σκηνικά, κοστούµια και µουσικά κοµµάτια. Το αοτέλεσµα ήταν ράγµατι εντυωσιακό. ∆υστυχώς ο χρόνος δεν έφτασε, ώστε οι ροσάθειες αυτές να άρουν σάρκα και οστά άνω σε µια σκηνή…

ΕΛΕΝΗ Λ. ΚΟΛΛΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

6

7

1

1 ΥΠΕΠΘ. ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, Κείµενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α΄ Τεύχος, Α΄ΤΑΞΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ, ΟΕ∆Β, ΑΘΗΝΑ, 2001, ΣΕΛ. 28-30

2

2 .Ν. Γ. ΠΟΛΙΤΟΥ, ∆ΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥ∆ΙΑ, ΑΘΗΝΑ, ΣΕΛ. 121-122

11

12

Α. ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΚΑΚΟΠΑΘΗΣΕ

ΣΚΗΝΗ 1

Αρχοντόουλο

Πέντε έρδικες ιτούσαν

και στον κάµο ‘λο γυρνούσαν,

για µας τα δυο ρωτούσαν,

γιατ’ ισένα, γιατ’ ιµένα,

για τα δικά σου µαύρα µάτια,

κάνω µαύρα µονοάτια.

θα σι άρω, δε σ’ αφήνω,

και στην Πόλη θα σι άγω,

έντε ντούµλες θα σι βάλω

κι φλουρί θα σ’ αρµατώσω.

Μάνα

∆ε σε θέλει, δε σε αίρνει, κόρη µου, σε κοροδεύει..

Ελένη Τάξτου µάνα το χωράφι Ταξτου µάνα το αµέλι Τάξτου µάνα τη γιολάδα Για να ιει ο Γιάννης γάλα. Αρχοντόουλο Έβγα εθερά στη σκάλα Με το µέλι µε το γάλα,. Ρίξε, εθερά, το ρύζι, για να σου ριζώσ’ η νύφη Ρίξε, νύφη, την κουλούρα, την ψιλοκοσκινισµένη

13

Χορός Α΄ΗΜΙΧΌΡΙΟ Εδώ σ’αυτή τη γειτονιά, Εφύτρωσε κεράσι. Τ’αντρόγυνο ου σµίχτηκε, Ν’ασρίσει να γεράσει. Β΄ΗΜΙΧΟΡΙΟ Άσρη είσ’µωρ’νύφη Άσρη είναι κ η φορεσιά σου Κ άσρα λουλούδια φόρεσαν Τριγύρω στα µαλλιά σου Α΄ΗΜΙΧΟΡΙΟ Χαρά στη µάνα του γαµρού Στην εθερά της νύφης Που αόχτησε καλό αιδί Και ήρε τέτοια νύφη. Β΄ΗΜΙΧΟΡΙΟ Εµείς εδώ δεν ήρθαµε να φάµε και να ιούµε, εµείς τη νύφη ήρθαµε, να βγει να την ιδούµε

ΣΚΗΝΗ 2 (Η Ελένη κάθεται κλαµένη στο οτάµι, όταν φτάνει το αρχοντόουλο εκεί) Αρχοντόουλο Μωρ’ τι στέκεις µαραµένη Μωρ Ελένη; Αχ, τι στέκεις µωρέ κλαµένη, Μην είν’ α τον αγέρα; Αχ µωρ Ελένη, Μην είν’ α’τη δροσιά; Αχ µωρ Ελένη!

14

Ελένη Μήτε είµαι α τον αγέρα, Μήτε α΄’τη δροσιά. Το κακό ου µας έβρει, Σ’ άλλο να έρθεί. ΣΚΗΝΗ 3 (Η Ελένη φεύγει αό τον άντρα της και αίρνει το δρόµο για το ατρικό αραµιλώντας, όταν συναντά τις λύστρες της µάνας της στο οτάµι)

Ελένη Βάδισα νύχτα , ερασµένα µεσάνυχτα, ώρες τρεις µέσα στον άνεµο ου µαστίγωνε χέρια και όδια µε την ψιλή άµµο της οταµιάς.

Χορός ∆εν καταδέχονταν η Ελένη ο κόσµος να την δει να κλαίει και να θρηνεί· κι αγέρωχη εβάδιζε και σιωηλή. Τίοτε δεν αόδειχνε η ατάραχη µορφή της α’ τον καηµό και την τυράννια της. Μα όσο και να ‘ναι µια στιγµή δε βάσταξε· Ζήτησε α τις λύστρες να την άρουνε στ’αρχοντικό Να λυτρωθεί α τον καηµό…

15

ΣΚΗΝΗ 4 (Η Ελένη µαζί µε τις λύστρες έφτασαν στο αλάτι χωρίς να έχει αοκαλυφθεί η ταυτότητά της)

Πλύστρα Κυρά στον οταµό, Βρήκα αυτή τη λυγερή, Στον οταµό, στον οταµό Τραλαρί τραλαρό Να υφαίνει Τρελαίνεται η λυγερή Λυγερή, λυγερή Τραλαρί τραλαρί Μάνα Ρώτησες η Λένη µήως είναι, Η µοναχοκόρη η Λένη, η Λνιω Τραλαρί τραλαρό! Πλύστρα ∆εν είναι κυρά µου η Λενιώ, ∆εν είν’ αυτή στον οταµό Τραλαρί τραλαρό ΣΚΗΝΗ 5 (Και έβαλαν την Ελένη υφάντρα και της έστρωσαν στο αλιό της δωµάτιο…Εκεί καθισµένη µονολογούσε) Ελένη Εγώ βαρκούλα µοναχή, βαρκούλα αοδαρµένη, Μέσα σε έλαγο ανοιχτό, σε θάλασσα αφρισµένη Πάλεψα µε τα κύµατα χωρίς ανί, τιµόνι Κι άλλη δεν έχω άγκυρα λην την µορφή σου µόνη. Στην αγκαλιά σου τη γλυκειά, αάνεµο λιµάνι,

16

µανούλα µου, να άραζα Μες στο βαθύ το έλαγο ριν τη ζωή µου ρήµαζα… (Ακούγοντας τα αυτά η µάνα µαίνει στο δωµάτιο και ακολουθεί η αναγνώριση) Μάνα Είσαι ξένη ή ντόια αό ‘δω γύρω;

Ελένη Ντόια. Του λόγου σου, κυρά µου; Μάνα Όµοια, ααράλλαχτη µε την Ελένη! Ελένη Κι εσύ µε τη µητέρα µου ου ‘χω καιρό να ιδώ Μάνα Σωστά εσύ η δύστυχη µ’ έχεις αναγνωρίσει. Μετά αό χρόνια στη µητέρα σου ήρθες µονάκριβη µου..

ΤΕΛΟΣ

Χαρά Μαρδάκη

17

Β. ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΚΑΚΟΠΑΘΗΣΕ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η προσέγγιση του δηµοτικού τραγουδιού σε αυτήν την προσπάθεια είναι µάλλον κινηµατογραφική ή καλύτερα τηλεοπτική. Αυτό είναι φανερό τόσο από τις σκηνοθετικές οδηγίες όσο και από τη γρήγορη εξέλιξη του σεναρίου, που σε κάποια σηµεία του γίνεται ελλειπτική και καλύπτεται από πλάνα /σκηνές βουβές.

ΣΚΗΝΗ 1η Στο σαλόνι: Ενώ όλοι κάθονται, η µητέρα σηκώνεται αό τον καναέ και λησιάζει την Ελένη µιλώντας της. Στη συνέχεια την λησιάζει και ο ατέρας και της µιλά και ο ίδιος. Η Ελένη κάθεται αότοµα στον καναέ την στιγµή ου αοµακρύνονται οι γονείς της ενώ λησιάζουν τα αδέλφια της και της µιλούν. Καθώς σηκώνεται, για να φύγει και να κλειστεί στο δωµάτιο της, φτάνοντας κοντά στην όρτα, η µητέρα της την λησιάζει. (κοντινό στο ρόσωο της Ελένης και µετά στο στόµα της µητέρας ) και ψιθυρίζει στο αυτί της, αλλά µε ένταση ου να ακούγεται αό τους αρευρισκόµενους.

ΜΗΤΕΡΑ

Ελένη µου, καλή µου κόρη, ήρθε η ώρα σου να αντρευτείς και ν’ ανοίξεις ια το δικό σου σιτικό.

ΠΑΤΕΡΑΣ

∆ίκιο έχει κόρη µου η µάνα σου. Καιρός να νοικοκυρευτείς και να άρεις ένα καλό αλικάρι. Και δε θα σε δώσουµε έτσι. Κάτεργα αρµατωµένα θα σου δώσουµε!

Α∆ΕΡΦΙΑ

Και καράβια φορτωµένα για την ολύτιµη αδελφή µας.

18

(Η µητέρα λησιάζει την Ελένη και της λέει ψιθυριστά στο αυτί.)

ΜΗΤΕΡΑ

Και όχι µόνο κόρη µου! ∆έκα χιλιάδες λίρες θα σου δώσω εγώ, για να ζεις µε αξιορέεια.

ΣΚΗΝΗ 2η

Στο καινούριο σιτικό της Ελένης: Η Ελένη µε φανερή την κούραση στα µάτια της λέει στον άντρα της για την αόφασή της να ειστρέψει στο ατρικό της. Αοµακρύνοντας το κοντινό αό τα µάτια της και λησιάζοντας (η κάµερα) στον άντρα της εκείνος δέχεται την αόφασή της. Με ένα διλό λάνο τελειώνει η συζήτηση και η σκηνή.

ΕΛΕΝΗ

∆εν αντέχω άλλο άντρα µου! Θέλω να άω στην µάνα µου. Να άω στα γονικά µου.

ΣΥΖΥΓΟΣ

Ελένη, λούσια σ’ ήφερα, φτωχή ού να σε άω, ου ντρέοµαι τ’ αδέρφια σου, φοβούµαι τους δικούς σου;

ΕΛΕΝΗ

Μα δεν αντέχω άλλο άντρα µου! Σου λέω, θέλω να άω ίσω.

ΣΥΖΥΓΟΣ

Ελένη µου, τα είαµε. ∆εν µορώ να ντροιαστώ έτσι στους δικούς σου.

ΣΚΗΝΗ 3η

Στις βρύσες κοντά στο ατρικό της:

Μακρινό λάνο της Ελένης στο δάσος λαχανιασµένη και φανερά κουρασµένη να βλέει αό µακριά τις δούλες της µάνας της στη βρύση. Τις λησιάζει, τις ρωτά κάοια ράγµατα, στα οοία η

19

δούλα ααντά µε µικρή ειρωνεία, ου στη συνέχεια γίνεται γλυκύτητα, αφού τη βλέει µε ένα «αγωµένο» δάκρυ στο βλέµµα. Όταν λησιάζει η µητέρα χαρούµενη και γελαστή, το λάνο αγώνει σε ένα κοντινό της (λάνο), αφού νοιώθει ότι κάτι άλλαξε. Η υόλοιη σκηνή συνεχίζει στους ροηγούµενους ρυθµούς.

ΕΛΕΝΗ:

Φτάνω ειτέλους! Φτάνω στο ατρικό µου! Χριστέ µου, να βρω τις δούλες µου στη βρύση να λευκαίνουν! Μα, να τες, εκεί ρέει να ‘ναι. Αυτές είναι ου βλέω!

∆ΟΥΛΑ

Καλώς την τήν ξανθούλα µας! Τι θέλεις; Τι γυρεύεις;

ΕΛΕΝΗ

Να ιω δώστε µου νερό και ύστερα µολογάω. Μα, σας αρακαλώ. Για είτε στην κυρία σας για δούλα να µε άρει.

∆ΟΥΛΑ

(της δίνει να ιεί νερό αό έναν κουβά)

Μα, εµείς κοέλα µου είµαστε τόσες στην δούλεψή της. Τι να σε κάνει εσένα; Τι δουλειά θα κάνεις; Αλλά… Θα το ω στην κυρά µου και ίσως κάτι βρεθεί.

ΜΗΤΕΡΑ:

Κορίτσια τελειώσατε; Βραδιάζει όου να ΄ναι. (άει να άρει νερό αό τον κουβά) Αλλά οιος ήιε α’ τον κουβά; Εδώ χνώτα µυρίζουν.

∆ΟΥΛΑ

Μια ξένη και ταλαίωρη, κυρία, ζήτησε να ιει λίγο νερό και µια δουλειά.

20

ΜΗΤΕΡΑ

Ρωτήσατε αν είναι η κόρη µου; Αν είναι η Λενιώ µου;

∆ΟΥΛΑ

Όχι κυρία, δεν είναι η µονάκριβη σας. ∆εν είναι η Ελένη σας.

(Στην άλλη γωνία) ∆ΟΥΛΑ Για ες κοέλα µου, τι δουλειά ξέρεις να κάνεις; ΕΛΕΝΗ: Ξέρω να υφαίνω το βλαντί, να υφαίνω το βελούδο. ( Η δούλα την οδηγεί στο δωµάτιο της Ελένης και την βάζει στον αργαλειό, όου υάρχει ακόµη µισοτελειωµένο υφαντό) ΣΚΗΝΗ 4η

Στο δωµάτιο της Ελένης:

Η Ελένη δακρυσµένη µαίνει στο αλιό της δωµάτιο (χωρίς να κλείσει εντελώς την όρτα). Αφού καταλαβαίνει ότι τίοτα δεν έχει αλλάξει σε αυτό, ηγαίνει σε κάθε γωνιά του και θυµάται τα αιδικά της χρόνια (σκηνές αό τα αιδικά της χρόνια). Τέλος φτάνει στον αργαλειό όου ξεσά σε κλάµατα και µονολογεί. Η µητέρα της ερνά τυχαία και ακούει όσα λέει. Μαίνει µέσα, την αγκαλιάζει και µε τα λόγια της κλείνει η σκηνή.

ΕΛΕΝΗ

Γάγιο µου, χρυσογάγιο µου, αλιό χρυσό µου γάγιο, µε ροξένευαν για µήνες· µάνα, ατέρας και τα αδέρφια µου µού έταζαν ροικιά. Κατέργα αρµατωµένα, καράβια φορτωµένα και χρυσά, για να ζω µε αξιορέεια. Αλλά όλα χάθηκαν και εγώ ξενοδούλευα µε τον άντρα µου και τα εθερικά µου.

(Κι η µάνα άκουσε όλα αυτά και λησιάζει την Ελένη της.)

21

ΜΗΤΕΡΑ

Εσύ είσαι η Ελένη µου, εσύ είσαι το αιδί µου!

ΤΕΛΟΣ

ΑΝ∆ΡΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

22

Γ. ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΚΑΚΟΠΑΘΗΣΕ

Α’ ΣΚΗΝΗ

Ο ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΣΤΕΛΝΕΙ ΠΡΟΞΕΝΗΤΑ∆ΕΣ

ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ: Μάνα, την κόρη ου είδα ‘γώ, άλλος να µην την άρει. Στείλε να κράξεις άρχοντες και µητροολιτάδες να αν να κάµουν ροξενιά, γυναίκα να την άρω. ΜΑΝΑ Γύρισε, άρ’ το ρούχο σου, ζώσου και το ζουνάρι, Και σύρε ν’ αρραβωνιαστείς άρχοντα θυγατέρα. Γύρεψε βόιδια στο ζυγό, γελάδια στην αγέλη, Μούλες, φοράδες κι άλογα κι ασέλλινο ουλάρι. ΧΟΡΟΣ: Εµείς εδώ δεν ήρθαµε να φάµε και να ιούµε, ροξενητάδες είµαστε κι ήρθαµε να σου ούµε. Ο Κωσταντής µας έστειλε, τ’ όµορφο αληκάρι, αν είναι θέληµα Θεού γυναίκα να σε άρει. Β’ ΣΚΗΝΗ ΤΟ ΠΡΟΞΕΝΙΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΜΑΝΑ Κορούλα µ’, δεν αντρεύσαι, τσοάνη άντρα να άρεις ; Ο γιός του ρωτολιχνιστή ολλά ροικιά γυρεύει. ΕΛΕΝΗ Σαν τα γυρεύει δώστε τα, καλός είν’ κι ας τα άρει. ΜΑΝΑ Γυρεύει βόιδα του ζυγού, φοράδα της καβάλας, Γυρεύει κι ανεµόαχνο, να τρώει η φοράδα µέσα,

23

Γυρεύει αµέλια ατρύγητα, χωράφια µε τα στάχυα. ΕΛΕΝΗ Σαν τα γυρεύει, δώστε τα, καλός είν’ κι ας τα άρει. Α∆ΕΡΦΟΣ Μάνα µου κι ας τη δώσουµε την Ελενιώ στα ξένα… Πάρε, γαµρέ, την όµορφη κι ας είν’ δική σου τούτη, και τα φλωριά ου σ’έδωκα ας είναι για ροικιά της, εσένα ‘ναι γυναίκα σου και µένα είναι αδερφή µου. ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ Εγώ στα λούσια τα ροικιά το νου µου δεν τον έχω, Τον έχω για της λυγερής τα µάτια και τα φρύδια. Γ’ ΣΚΗΝΗ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΧΡΕΟΚΟΠΕΙ ΚΑΙ Η ΕΛΕΝΗ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΓΥΡΙΣΕΙ ΣΤΟ ΠΑΤΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΤΗΣ Και σαν ην εαντρέψανε την Ελενιώ στα ξένα, Εµήκε χρόνος δίσεχτος και µήνες οργισµένοι. Τα λούτη εχαθήκανε, η φτώχεια εκύκλωσέ τους. Λενιώ, Κωστής, εθερικά σα δούλοι εδουλεύαν. Τρέχει ο γαµρός στοχάζεται, το χρέος του να βγάλει. Πουλεί το σίτι τ’ όµορφο, µ’ αυλές µαρµαρωµένες, Πουλεί χωράφια αθέριστα µ’ όλους τους θεριστάδες, Πουλεί κι αµέλια ατρύγητα, µ’ όλους τους τρυγητάδες, Πουλεί και τα ερβόλια του, τα µήλα φορτωµένα, Εούλησεν, εούλησε, δε φτάνει να λερώσει. Μόν΄η καλή τ’ αόµεινε, και άει να την ουλήσει.

ΕΛΕΝΗ Θέλω να άω στη µάνα µου, να άω στα γονικά µου ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ Ελένη, λούσια σ’ ήφερα, φτωχή ού να σε άω, ου ντρέοµαι τ’ αδέρφια σου, φοβούµαι τους δικούς σου;

24

Ντύσου, στολίσου, λυγερή, να άω να σε ουλήσω. ΕΛΕΝΗ Μη µε ουλείς, λεβέντη µου, κι εγώ να σ’ ορµηνέψω. Εµείς αµέλια έχουµε, αµέλια κι ελιοστάσια. Στιµάριστα και ούλιστα, το χρέος σου να βγάλεις. ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ Μα ούλα τα στιµάρισα, το χρέος µου δε βγάνω. Ντύσου, στολίσου λυγερή, να άω να σε ουλήσω. ΕΛΕΝΗ Ποιος θ’ αγοράσει λυγερή, οιος θ’ αγοράσει κόρη ; Μάνα µ΄εκακοάντρεψες, ου µ΄έδωκες στους κάµους Κι εγώ στους κάµους δε βαστώ και στο φτωχό τον άντρα…

∆’ ΣΚΗΝΗ Η ΝΥΦΗ ΤΟ ΣΚΑΕΙ ΚΑΙ ΓΥΡΙΖΕΙ ΣΤΟ ΠΑΤΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΤΗΣ Παίρνει τα όρη ίσω της και τα βουνά µροστά της

ΕΛΕΝΗ Χριστέ, να βρω τσι δούλες µου στη βρύση να λευκαίνουν. (και έβρηκε τσι δούλες της στη βρύση ου λευκαίναν.) ∆ΟΥΛΑ Α’ Καλώς την τήν ξανθούλα µας, τι θέλεις, τι γυρεύεις; ΕΛΕΝΗ Να ιω δότε µου το νερό κι αµά σας κουβεντιάζω· να είτε της κυρούλας σας για δούλα να µε άρει. ∆ΟΥΛΑ Β’ Ε, να ντο ούµε τση κυράς, ανίσως και σε θέλει. (άει στην κυρά της) ∆ΟΥΛΑ Β’ Κυρά, µια ξένη έλαχε στη βρύσην αοκάτου και µας εαρακάλεσε για δούλα να ντην άρεις.

25

ΜΑΝΑ Μωρές, δεν την ρωτούσατε, µην είναι η Ελένη; ∆ΟΥΛΑ Β’ Κυρά, την ερωτήσαµε, µα δεν είναι η Ελένη, δεν είναι η Ελένη σου, δεν είναι το αιδί σου. MANA Σύρτε, ρωτήσατέ τηνε, το τ’ είναι η δουλειά της; ∆ΟΥΛΑ Β’ Μας είε η κυράτσα µας, τι ξέρεις και δουλεύεις; ΕΛΕΝΗ Ξέρω και φαίνω στο βλαντί και φαίνω στο βελούδο. ΜΑΝΑ Σύρτε να τήνε βάλετε εις το βλαντί τ’ς Ελένης. Ε’ ΣΚΗΝΗ ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΙ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΝΑ ΤΗΣ

ΕΛΕΝΗ Όλες οι νιές αντρεύονται και αίρνουν αληκάρια Κι εγώ η Ελένη η όµορφη ήρα τον βερεµιάρη. Μάνα µε κακοάντρεψες και µου ’δωσες τσοάνη Μαγειρεύά του, δεν έτρωε, του στρώνα, δεν κοιµάτο, Του στρώνα τρία στρώµατα και έντε µαξιλάρια. Τα βάσανα τον έτρωγαν, τα χρέη τον ξυνούσαν. ∆εν άντεξα, µανούλα µου, αφήκα τον κι εφύγα… (η µάνα της, ου την αρακολουθούσε ίσω αό την όρτα, κατάλαβε ότι η ξένη ήταν η κόρη της) ΜΑΝΑ Εσύ ‘σαι η Ελένη µου, εσύ ‘σαι το αιδί µου!

26

ΕΛΕΝΗ Εγώ είµαι µανούλα µου κι ήρθα στο ατρικό µου! MANA Κόρη µ’, σε καλοάντρεψα και σου ’δωσα τσοάνη Πό ’χε τα χίλια ρόβατα τα εντακόσια γίδια. Τι έγινε και γύρισες σα φύλλο µαραµένο; ΕΛΕΝΗ Λύκος να φάει τα ρόβατα και τσάκαλος τα γίδια Και µια µεγάλη ν’ αρρωστειά να φάει τον τσοάνη Που δεν τα εκατάφερε και µεσ’ τα χρέη µήκε. Κι εγώ τον εαράτησα, δούλα δεν ηµορούσα. Μες΄τα χρυσά µεγάλωσα, στ’ ασήµια εγεννηθήκα. ΣΤ’ ΣΚΗΝΗ Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ Α∆ΕΡΦΟΥ ΤΗΣ

Α∆ΕΡΦΟΣ Κρίµας σε σέ Ελένη µου, κρίµας στο µόι σου κι εντρόιασες κι εµένα κι όλον το σόι σου. Ο άντρας σου µένα το είε, γυναίκα θα σε άρει, Γυναίκα κι ευλογητική µε το χρυσό στεφάνι. Πως τόλµησες, ως µόρεσες τον άντρα σου ν΄αφήσεις; ΕΛΕΝΗ Κακήν ώρα στους γάµους µου, κακήν ώρα στες χαρές µου, Κι αστροελέκι και φωτιά να έσει στες αυλές µου!

Μάνα, ψυχή, µάνα, καρδιά, µάνα και το κεφάλι. Μάνα, θολά είναι τα βουνά και θαµερό το σίτι. Α’ ‘οσα έχουνε ψυχή και νου, γυναίκες, το ιο δυστυχισµένο είµαστε λάσµα ! ρώτα ρέει µε χρήµατα ερίσσια

27

τον άντρα ν΄αγοράσουµε κι αφέντη έτσι να βάλουµε µέσα εις τη ζωή µας!

ΤΕΛΟΣ ΜΑΡΙΑ ΜΠΙΝΙΕΡΗ

28

∆. ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΚΑΚΟΠΑΘΗΣΕ

ΣΚΗΝΗ 1η

(Στη σκηνή αίρνουν µέρος τα αδέλφια της Ελένης, η ίδια η Ελένη και οι γονείς της. Η σκηνή διαδραµατίζεται στο ατρικό σίτι της Ελένης.) ΠΑΤΕΡΑΣ Ελένη, κάθισε σε αρακαλώ. Θέλουµε να σου ούµε κάτι σηµαντικό. ΕΛΕΝΗ Μάλιστα ατέρα. ΠΑΤΕΡΑΣ Λοιόν, αοφασίσαµε ότι έφτασε λέον η στιγµή να αοχωριστούµε. ΕΛΕΝΗ Φεύγετε; (χαρούµενο ύφος) Α∆ΕΛΦΟΣ Εσύ φεύγεις! (γέλια µεταξύ των αδερφών) ΕΛΕΝΗ Τι λένε αυτοί ατέρα; ΠΑΤΕΡΑΣ Να, αιδί µου, ιστεύουµε ως ήρθε η ώρα να σε αοκαταστήσουµε µε ένα καλό αλικάρι. ΕΛΕΝΗ Ώστε βρήκατε υοψήφιο «αγοραστή» ε;

ΜΗΤΕΡΑ Κορούλα µου, µη µε στεναχωρείς. Νοµίζεις είναι εύκολο και για εµάς; Α∆ΕΛΦΟΣ Β Μόλις άρουµε το χωραφάκι να δεις όσο εύκολο είναι (γέλια µεταξύ των αδελφών) ΕΛΕΝΗ Με το αζηµίωτο βλέω η αντρειά! ΜΗΤΕΡΑ Άσ’τους κορούλα µου να λένε! Για ες, τελικά θα αντρευτείς; ΕΛΕΝΗ Εεε, µη σας χαλάσω και την «αγοραωλησία». ΠΑΤΕΡΑΣ Ωραία, την άλλη εβδοµάδα έρχονται οι συµέθεροι να σε άρουν. Και για να δεις όσο σε αγαάω, σου δίνω και καράβια αρµατωµένα. ΕΛΕΝΗ Μα τι αγάη!!! Α∆ΕΛΦΟΣ Α Κι εµείς καράβια φορτωµένα! (Η µητέρα αίρνει αράµερα την Ελένη και της λέει) ΜΗΤΕΡΑ Πάρε και δέκα χιλιάδες να ζήσεις σα βασίλισσα! (ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΡΑΓΟΥ∆Ι ΑΠΟΝΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ

ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ)

ΣΚΗΝΗ 2η

ΕΛΕΝΗ Άχ! Πού είναι τα λούτη µου, οι ανέσεις µου ΣΥΖΥΓΟΣ Πάψε γυναίκα! ΕΛΕΝΗ Θέλω να άω στην µάνα µου, να άω στα γονικά µου. ΣΥΖΥΓΟΣ Ελένη, λούσια σ’ήφερα, φτωχή ού να σε άω, ου ντρέοµαι τ’αδέλφια σου, φοβούµαι τους δικούς σου! Τι θές να µε δείρουνε; ΕΛΕΝΗ ∆ε µε νοιάζει τι λες, εγώ φεύγω! Αν θες έλα! ΣΥΖΥΓΟΣ Ελένη, Ελένη στάσου! ΕΛΕΝΗ Θα έρθεις µαζί µου; ΣΥΖΥΓΟΣ Βασικά, τι θα φάµε το µεσηµέρι ήθελα να σε ρωτήσω!!! ΕΛΕΝΗ Αντίο!! Ααα, έχει κεφτεδάκια στην κουζίνα... (Η σκηνή κλείνει µε την Ελένη να αοχωρεί εµφανώς αογοητευµένη)

ΣΚΗΝΗ 3η

(Η Σκηνή διαδραµατίζεται στη βρύση µεταξύ της Ελένης και των τριών δούλων. Αρχικά, η Ελένη κατευθύνεται ρος την βρύση µονολογώντας και στη συνέχεια ακολουθεί ο διάλογος µε τις δούλες.) ΕΛΕΝΗ Χριστέ, να βρω τις δούλες µου στη βρύση να λευκαίνουν! (Μετά αό λίγα δευτερόλετα) Καλέ, υάρχει θεός! Να οι δούλες µου! (Κατευθύνεται ρος την µεριά τους) Καληµέρα! ∆ΟΥΛΑ Α Καλώς την τήν ξανθούλα µας, τι θέλεις, τι γυρεύεις; ΕΛΕΝΗ Να ιω δώστε µου νερό και µετά σας κουβεντιάζω. Να είτε της κυρούλας σας για δούλα να µε άρει. ∆ΟΥΛΑ Β Εµείς κοέλες έχουµε, κοέλες και κοέλια, κι εσένα τι σε θέλουµε, σαν τι δουλειά να κάνεις; ΕΛΕΝΗ Σας αρακαλώ αρ’τε µε µαζί σας. Θα κάνω ό,τι µου ζητήσετε! (Πέφτει στα όδια της δούλας) ∆ΟΥΛΑ Γ Ε, να το ούµε στην κυρά, ανίσως και σε θέλει. Ακολούθησε µας! ΕΛΕΝΗ Αχ! Ευχαριστώ άρα ολύ! (Η σκηνή κλείνει µε τις τέσσερις γυναίκες να κατευθύνονται ρος το ατρικό σίτι της Ελένης)

ΣΚΗΝΗ 4η (Μεταφερόµαστε στο ατρικό σίτι της Ελένης. Η Ελένη και οι 2 δούλες εριµένουν στην κουζίνα, ενώ η τρίτη δούλα ηγαίνει στην ίσω αυλή ου βρισκόταν η µητέρα της Ελένης) ∆ΟΥΛΑ Α Κυρά, κυρά γυρίσαµε. ΜΗΤΕΡΑ Χµ., µάλιστα! Πλύνατε τα ρούχα; ∆ΟΥΛΑ Β Μάλιστα κυρά. ΜΗΤΕΡΑ Νερό φέρατε; ∆ΟΥΛΑ Α Μάλιστα κυρά! ΜΗΤΕΡΑ Για να δω! ∆ΟΥΛΑ Α Ορίστε κυρά. (Της δίνει τους κουβάδες µε το νερό) ΜΗΤΕΡΑ Τι είναι αυτό; ∆ΟΥΛΑ Β Ποιο κυρά; ΜΗΤΕΡΑ Ποιος ήιε στον κουβά; Εδώ χνότα µυρίζουν. ∆ΟΥΛΑ Α Κυρά, µια ξένη συναντήσαµε στη βρύση και µας αρακάλεσε για δούλα να την άρεις. Την λυήθηκα και την έφερα!

33

ΜΗΤΕΡΑ Μωρέ δεν την ρωτούσατε µήως είναι η Ελενίτσα µου; ∆ΟΥΛΑ Β Κυρά, την ερωτήσαµε, µα δεν είναι η Ελένη, δεν είναι η Ελένη σου, δεν είναι το αιδί σου. ΜΗΤΕΡΑ Χάσου αό µροστά µου και ήγαινε να την ρωτήσεις οια είναι η δουλειά της. ∆ΟΥΛΑ Β Αµέσως κυρά! (Η δούλα ηγαίνει στην κουζίνα, όου είναι η Ελένη µε την άλλη δούλα) ∆ΟΥΛΑ Α Μας είε η κυρά µας, τι ξέρεις και δουλεύεις; ΕΛΕΝΗ Ξέρω και φαίνω στο βλαντί και φαίνω στο βελούδο. ∆ΟΥΛΑ Β Σύρτε να την βάλετε εις το βλαντί τς Ελένης. (Οι δύο δούλες κατευθύνονται µε την Ελένη στο δωµάτιό της. Οι δούλες φεύγουν κι η Ελένη αρχίζει να µονολογεί) ΕΛΕΝΗ Γάγιο µου,χρυσογάγιο µου, άλι χρυσό µου γάγιο, βλαντί µου,όντες σ΄ανάσταινα,µε ροξενολογούσαν, µήνες µοτάζαν τα ροικιά και χρόνους τα αντιροίκια. Μου τάζει κι ο ατέρας µου καράβια αρµατωµένα, µου τάζει κι η µανούλα µου κρυφά δέκα χιλιάδες, χρυσό θρονί να κάθοµαι,χρυσό θρονί να αίζω. Μα’ρταν οι χρόνοι δίσεφτοι κι οι µήνες οργισµένοι, τρώγει ο άνδρας µου τα λούτη µου κι εγώ το µερτικό µου,

34

η εθερά µου ξενόλενε κι εγώ εξαναλέθου, ο εθερός ξενόσκαφτε κι ο νιος ξενοκλαδεύει. (Η µητέρα στο µεταξύ κρυφάκουγε ίσω αό την όρτα και τρέχοντας την αγκαλιάζει και της λέει:) ΜΗΤΕΡΑ Εσύ’σαι η Ελένη µου, εσύ’σαι το αιδί µου! (Η αυλαία έφτει σιγά-σιγά µε τις δύο γυναίκες σφιχταγκαλιασµένες και δακρυσµένες)

ΤΕΛΟΣ

ΗΛΙΑΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

35

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Η εικόνα του εξωφύλλου έχει αντιγραφεί αό www.latistor,blogstop.gr/2011/10

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Εικόνα 1. ΣΧΕ∆ΙΟ ΜΑΝΙΚΑ ΜΕΓΑΚΛΗ

Εικόνα 2. ΣΧΕ∆ΙΟ ΜΑΝΙΚΑ ΜΕΓΑΚΛΗ

Εικόνα 3.ΣΧΕ∆ΙΟ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ

3

Εικόνα 4. ΣΧΕ∆ΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕΓΑΚΛΗ