Αρχιμ Σωφρονίου Περί Πνεύματος Και Ζωής

Αρχιμανδρίτου ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ

ΠΕΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗΣ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ

Μετάφραση από τα γαλλικάΙερομονάχου Ζαχαρίου

Ιερά Σταυροπηγιακή ΜονήΤιμίου Προδρόμου

Έσσεξ Αγγλίας1995

[6]Τίτλος πρωτοτύπουArchimandrite SophronyDe Vie et drsquo EspritAphorismes spirituelsISBN 2-940042-00-4 1er eacutedition (1992)ISBN 2-940042-00-4 2e eacutedition revue et corrigeacutee (1993)

Edition Le sel de la terreLausanne 1993

Για την ελληνική και κάθε άλλη μετάφρασηcopy (1995) Stavropegic Monastery of St John the Baptist

ISBN 1 874679 09 6

Community of St John the BaptistThe Old Rectory Tolleshunt Knights by MaldonESSEX CM9 8EZ ENGLAND

[7]ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Το 1990 κατά τη διάρκεια παρατεταμένης διαμονής μου στην Ι Μονή του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού (Έσσεξ Αγγλίας) είχα το προνόμιο να παρακολουθήσω τις διδαχές που από αρκετά ήδη χρόνια ο Γέρων Σωφρόνιος παρέδιδε στην αδελφότητα κάθε εβδομάδα Μπόρεσα επίσης να ακούσω 40 περίπου προηγούμενες ομιλίες που είχαν μαγνητοφωνηθεί καταγραφεί και μεταφρασθεί από τους αδελφούς της Μονής Με την καρδιά γεμάτη από την ενέργεια των λόγων αυτών του Πνεύματος και της ζωής (Ιωάν 663) συνέλεξα και αντέγραψα αποσπάσματα που μου φάνηκαν ουσιώδη Η εργασία αυτή έγινε με τρόπο που μοιάζει λίγο τη μέθοδο που ακολούθησαν οι συγγραφείς της Φιλοκαλίας Παραθέτοντας τα αποσπάσματα στη σειρά ndashσαν χάντρες που περνάμε στην κλωστή με laquoθεματικήraquo τάξη που καλύπτει διάφορες πτυχές της πνευματικής ζωήςndash δημιουργήθηκε στο τέλος ένα σύνολο με συνέχεια και ομοιογένεια Μου ήρθε τότε η ιδέα πως και άλλοι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την ενέργεια αυτή που έκανα αρχικά για την ωφέλεια της ψυχής μου Μίλησα με τον Πατέρα Σωφρόνιο και του εξέφρασα την επιθυμία να καταστήσω και άλλους κοινωνούς της πνευματικής τροφής που μου δόθηκε Όταν διάβασε ο Γέροντας τις περικοπές των λόγων του και αναγνώρισε σrsquo αυτές τον εαυτό του μου έδωσε την ευλογία και με ενθάρρυνε να προχωρήσω στην έκδοση

Maxime Egger[8][9]

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

laquoΧρειαζόμαστε βοήθεια χρειαζόμαστε οδηγούς μετά τον Θεόraquo έγραφε ο Άγιος Δωρόθεος Γάζης τον έκτο αιώνα Από τις αρχές ήδη της ιστορίας του Χριστιανισμού άνθρωποι κάθε κοινωνικής τάξεως ποθώντας να ολοκληρώσουν την έμφυτη κλήση τους να βρουν το δρόμο της καρδίας και να ανεβούν την laquoαγία κλίμακαraquo που οδηγεί στον Θεό αναζητούσαν laquoκαθοδηγητέςraquo ικανούς να τους οδηγήσουν στη laquoστενή οδόraquo της σωτηρίας Επί αιώνες σε αναζήτηση κάποιας συμβουλής κάποιου παρηγορητικού λόγου ή κάποιας έμπνευσης άνδρες και γυναίκες επαναλαμβάνουν τη διατύπωση αυτή την τόσο αγαπητή στους Πατέρες της ερήμου laquoΑββά ειπέ μοι ρήμαraquo Η πνευματική πατρότητα χάρισμα του Αγίου Πνεύματος είναι η ζωντανή καρδιά της Ορθοδόξου Εκκλησίας Είναι η χρυσή αλυσίδα της παραδόσεως που μας υπενθυμίζει ότι ο Χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία του βιβλίου αλλά αποκάλυψη του μυστηρίου του προσώπου

Φωτεινός μάρτυρας της αποκαλύψεως αυτής ο Γέρων Σωφρόνιος διακρίνει δύο τύπους λόγου στη διδασκαλία [10] του Το λόγο που επικοινωνεί και το λόγο που κοινωνεί Το λόγο που πληροφορεί και το λόγο που εμπνέει Τον laquoψυχικόraquo λόγο στην προκειμένη περίπτωση με θέμα θρησκευτικό και τον laquoπνευματικόraquo λόγο φορέα του Αγίου Πνεύματος της συνεχιζόμενης αυτής Πεντηκοστής που δεν είναι άλλη από την παράδοση της αδιαίρετης Εκκλησίας του Σώματος του Χριστού

Αγωγός της θείας χάριτος ο laquoπνευματικόςraquo λόγος είναι σπάνιος Έχοντας θεμέλιο μια ρωμαλέα δογματική συνείδηση δεν είναι θεωρητικός Θεολογικός με τη βαθιά σημασία της λέξεως ο λόγος αυτός δεν γεννιέται από τα βιβλία ή τη θεωρητική γνώση αλλά από την άσκηση και την προσευχή από την κένωση και την εμπειρία του Θεού Πρέπει

ΠΕΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΖΩΗΣ - 2 -

δηλαδή να κενωθούμε από τα πάθη και από το laquoίδιονraquo θέλημα για να μπορέσουμε να γεμίσουμε από το Πνεύμα το Άγιο την πηγή κάθε λόγου αληθείας Πρέπει να επικαλούμαστε το Όνομα που περιέχει όλα τα ονόματα το Όνομα του Ιησού Χριστού να κατεβάσει το νου στον κρυφό χώρο της καρδιάς για να εισέλθουμε στην απέραντη σιωπή όπου ο Θεός μας μιλά και απrsquo όπου μπορούμε να μιλήσουμε αληθινά στην καρδιά του άλλου Χρειάζεται να διασχίσουμε το σκοτάδι της προσωπικής μας εσωτερικής κόλασης για να αναγεννηθούμε στο άκτιστο Φως που ακτινοβολεί από το σαρκωθέντα Λόγο

Οι πνευματικοί πατέρες ζωντανές εικόνες του Χριστού φορείς του Αγίου Πνεύματος που μιλάει διrsquo αυτών το φανερώνουν με το παράδειγμα τους Μόνο όποιος πέθανε για τον εαυτό του και αναστήθηκε εν Χριστώ μπορεί να γεννήσει λόγο που ζωοποιεί που ελευθερώνει [11] εν Πνεύματι Μόνο όποιος βυθίστηκε στη σιωπή τη laquoγλώσσα του μέλλοντος αιώνοςraquo σύμφωνα με τον Άγιο Ισαάκ τον Σύρο μπορεί να γεννήσει λόγο που είναι ηχώ του πρωταρχικού λόγου του Λόγου-Δημιουργού Τέλος μόνο όποιος είδε το αληθινό Φως όποιος έγινε διαφανής στις ενέργειες του μπορεί να μαρτυρήσει την παρουσία του Θεού με τη δική του παρουσία και με το λόγο του

Αυτή την κατεξοχήν laquoκενωτικήraquo οδό ακολούθησε ο Γέρων Σωφρόνιος κατά τη διάρκεια των εξηνταοκτώ χρόνων της μοναχικής του ζωής Γεννήθηκε στη Μόσχα στα 1896 Από την εφηβική του ηλικία τον απασχόλησαν τα πιο καυτά μεταφυσικά ερωτήματα Η έκρηξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) και έπειτα του εμφυλίου στη Ρωσία του αποκαλύπτουν τον τραγικό χαρακτήρα της ανθρωπίνης υπάρξεως Εμπνεόμενος από τη μνήμη του θανάτου λαμβάνει πείρα της αβύσσου της ανυπαρξίας ενώ αισθάνεται συγχρόνως την ύπαρξη του απείρου Είναι Μη έχοντας ευνοϊκές συνθήκες εξ αιτίας της Επαναστάσεως να ασκήσει το μεγάλο του πάθος τη ζωγραφική αναχωρεί για την Ευρώπη και φθάνει στο Παρίσι το 1922 όπου σε λίγο εκθέτει έργα του στο Salon drsquo Automne και στο Salon des Tuileries Εκεί γνωρίζει τη δική του laquoοδόν προς Δαμασκόνraquo Ανοίγεται στο μυστήριο του Θεού ως Απολύτου ζώντος και προσωπικού σαρκωθέντος δια Ιησού Χριστού Με την επίσκεψη της χάριτος συνειδητοποιεί το μέγεθος των παρελθόντων και παρόντων αμαρτημάτων του όπως και καθετί που τον χωρίζει από τον Θεό και την τελειότητα στην οποία καλείται ο άνθρωπος [12] Με την απόγνωση και τον ωκεανό των δακρύων ζει το δεύτερο βάπτισμα του τη μετάνοια Ενώ είναι βυθισμένος στο σκότος του άδη ο Θεός του εμφανίζεται μέσα στο Φως Του Αρχίζει μια νέα ζωή γεμάτη προσευχή και αγάπη για τον Χριστό Χάνει τον κόσμο και τον χάνει ο κόσμος Η εναλλαγή των επισκέψεων του Θείου Φωτός και της laquoμνήμης του θανάτουraquo παρεμποδίζει την εργασία του ως ζωγράφου Ύστερα από μήνες εσωτερικής πάλης απαρνείται την τέχνη και αποφασίζει νrsquo αφιερώσει τη ζωή του στον Θεό Εγγράφεται στο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι που μόλις είχε ιδρυθεί Οι θεολογικές όμως σπουδές δεν τον ικανοποιούν

Το 1925 ο Γέροντας Σωφρόνιος φθάνει στο Άγιον Όρος και γίνεται μοναχός στη ρωσική Μονή του Αγίου Παντελεήμονος Πολύ γρήγορα δέχεται το χάρισμα της αδιαλείπτου προσευχής Αλλά επίσης γνωρίζει τη laquoθανάσιμη και ζωοποιό οδύνη της απωλείας της χάριτοςraquo laquoΘανάσιμηraquo επειδή του αποκαλύπτει τη μηδαμινότητα του και το βάθος της αμαρτίας του laquoΖωοποιόςraquo επειδή είναι πηγή μετανοίας που συντρίβει την καρδιά


ελκύει το Θείο Έλεος και ακόμη μεγαλύτερη χάρη Η πνευματική ζωή του πατρός Σωφρονίου εκτεινομένη ανάμεσα στον κήπο της Γεθσημανή και το όρος Θαβώρ είναι laquoοδός δακρύωνraquo εσωτερική πορεία μεταξύ χαράς και απελπισίας εγκαταλείψεως του Θεού και επισκέψεων του Αγίου Πνεύματος

Για τον Γέροντα Σωφρόνιο όμως ο Άθως είναι κυρίως το μέγιστο και αποφασιστικό γεγονός της υπάρξεως του αληθινό δώρο της Πρόνοιας του Θεού η συνάντηση [13] του με τον μακάριο Γέροντα Σιλουανό Αυτός ο φλογερός ασκητής ρώσος χωρικός στον οποίον ο Thomas Merton έβλεπε laquoτον αυθεντικότερο μοναχό του εικοστού αιώναraquo δέχθηκε όχι μόνο τη χάρη να laquoδειraquo τον Χριστό αλλά και ένα λόγο σωτηρίας για την εποχή μας laquoΚράτει τον νουν σου εις τον άδην και μη απελπίζουraquo Στο ταπεινό αυτό πλάσμα που προσευχόταν και έκλαιε για ολόκληρο τον κόσμο όπως για τον εαυτό του και που ζούσε στον υπέρτατο βαθμό την αγάπη για τους εχθρούς ο Γέρων Σωφρόνιος είδε την ενσάρκωση της υποστατικής τελειότητος τον κατrsquo εικόνα Θεού άνθρωπο

Μετά το θάνατο του Γέροντα του το 1938 φεύγει για την laquoέρημοraquo με στόχο να θέσει σε δοκιμασία την πιστότητα της αγάπης του για τον Θεό Γίνεται ερημίτης και πνευματικός πολλών Μονών και γεύεται την άπειρη ελευθερία της καθαράς προσευχής ελευθερία πέραν του θανάτου Στο βάθος όμως της σπηλιάς του ακούει την κραυγή του κόσμου Ο Θεός του δίνει τη χάρη να προσεύχεται για όλο τον Αδάμ να μετέχει με την καρδιά του στα παθήματα και στη φρίκη της εμπόλεμης ανθρωπότητας

Το 1947 κατά Θεία Πρόνοια αναχωρεί από το Άγιον Όρος και επανέρχεται στη Γαλλία Το επόμενο έτος δημοσιεύει τα γραπτά του Γέροντος Σιλουανού με εισαγωγή στη διδασκαλία του που γίνεται κλασικό έργο της ορθόδοξης ασκητικής ζωής Ο Γέρων Σιλουανός Προσελκυόμενα από την πνευματική του ακτινοβολία μερικά πρόσωπα από διάφορες εθνότητες συναθροίζονται γύρω του στο προάστιο Sainte-Geneviegraveve-des-Bois [14] κοντά στο Παρίσι Βαριά άρρωστος εκτεθειμένος σε δυσμενείς συνθήκες ο Γέρων Σωφρόνιος δεν μπορεί να επιστρέψει στο Άγιον Όρος Το 1959 συνοδευόμενος από τους μαθητές του φεύγει για την Αγγλία όπου ιδρύει τη Μονή του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού Υπήρξε κοινοβιάτης και ερημίτης Τώρα γίνεται laquoμάρτυς του Φωτόςraquo στην καρδιά του κόσμου Ξαναβρίσκει το πρώτο του χάρισμα Εικονογραφεί και συγγράφει βιβλία μεταξύ των οποίων την πνευματική αυτοβιογραφία του στο Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστι και στο Περί Προσευχής

Γνήσιος φορέας της Ορθοδοξίας την μεταφέρει στη Δύση απαντώντας στα προβλήματα της Στη Μονή η Λειτουργία του ιερού Χρυσοστόμου έχει μεταφραστεί στα Αγγλικά και τελείται σε διάφορες γλώσσες Η προσευχή του Ιησού γίνεται ακολουθία και τελείται από κοινού και στο γλωσσικό ιδίωμα του καθενός Το 1988 η βαθειά διαίσθηση του πατρός Σωφρονίου επιβεβαιώνεται και το έργο της ζωής του ανταμείβεται Ο Γέρων Σιλουανός ανακηρύσσεται Άγιος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως

Σήμερα η Ι Μονή του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού αριθμεί εικοσιπέντε μοναχούς και μοναχές από δώδεκα διαφορετικές εθνότητες Κέντρο υποδοχής εκατοντάδων προσκυνητών από ολόκληρο τον κόσμο δεν αποτελεί μόνο ένα από τους κυριότερους πόλους ακτινοβολίας της Ορθοδοξίας στη Δύση αλλά και μία από τις ισχυρότερες επιβεβαιώσεις της παγκοσμιότητας της


Πλησιάζοντας στο τέλος της επίγειας ζωής του ο [15] Γέροντας Σωφρόνιος αισθάνθηκε τα τελευταία αυτά χρόνια την ανάγκη να παραδώσει στα πνευματικό του τέκνα τον καρπό της εμπειρίας της εν Χριστώ ζωής του Κάθε εβδομάδα τρέφει με το λόγο του τα μέλη της Συνοδείας του και laquoεμπνέειraquo την καθημερινή ζωή τους με τις συμβουλές και τις διδαχές του Τα ανέκδοτα Κεφάλαια που είναι συγκεντρωμένα στο βιβλίο αυτό είναι αποσπάσματα από σαράντα περίπου ομιλίες του Αποσπάσματα ισοπεδωμένα από τον γραπτό λόγο δεν αποδίδουν παρά μόνο ατελώς τον πλούτο της διδασκαλίας του Πρέπει να έχει δει κάποιος τον Γέροντα Σωφρόνιο να ομιλεί να αγκαλιάζει προσευχόμενος τους αδελφούς του με το γεμάτο αγάπη βλέμμα του για να αντιληφθεί το μέτρο της ενέργειας και της πνοής του Θεού που ζωντανεύουν τους λόγους του

Τα επιλεκτικά αποσπάσματα που δημοσιεύουμε δεν είναι ούτε μεταφυσικές σκέψεις ούτε κανόνες ζωής ούτε ηθικές αρχές Θρεμμένος με το λόγο του Θεού και τα κείμενα των ασκητικών πατέρων ο λόγος του Γέροντος Σωφρονίου είναι ευαγγελικός και φιλοκαλικός με την πραγματική σημασία της λέξεως Γέννημα της καρδιάς Δεν απευθύνεται στην ορθολογιστική διάνοια αλλά στο laquoλεπτό άκρο της ψυχήςraquo που είναι η laquoκεκρυμμένη καρδίαraquo του ανθρώπου Ως καρπός του Αγίου Πνεύματος είναι σπέρμα ζωής εν Πνεύματι ανάβρυσμα από την επίκληση του Ονόματος Είναι προσευχή που καλεί σε προσευχή Λόγος εμπνευσμένος από τον Θεό που οδηγεί στον Θεό Ενώ είναι δυνατός είναι τρυφερός Είναι γεμάτος αγάπη και ενισχύει Αν και είναι απόλυτος είναι λυτρωτικός Ενώ είναι απαιτητικός μας [16] ανακουφίζει Όντας παγκόσμιος στοχεύει σε ότι ο καθένας έχει μοναδικό Διαπεραστικός ως μάχαιρα καλεί στη μετάνοια στη μεταβολή της πέτρινης καρδιάς μας σε σάρκινη στην αλλαγή του νου στην επανεύρεση του εσωτερικού εαυτού μας της εικόνας του Θεού που είναι χαραγμένη στα τρίσβαθα της ψυχής μας και καλυμμένη με όλα τα προσωπεία με τα οποία το εγώ μας είναι ακαλαίσθητα στολισμένο

Ο Γέροντας Σωφρόνιος δεν επιδιώκει ούτε να πείσει ούτε να γοητεύσει Ο λόγος του αγγίζει την ψυχή ή δεν την εγγίζει Ένας σπόρος δεν μπορεί να ριζώσει και να καρποφορήσει παρά σε γη έτοιμη να τον δεχθεί Το παν εξαρτάται από την ικανότητα μας να ακούμε από τον πόθο μας να μεταμορφωθούμε και από τη θέληση μας να πούμε ναι Είμαστε έτοιμοι να ανοιχθούμε και να προσφερθούμε Είμαστε ελεύθεροι

laquoΚάθε λόγος αμφισβητείται από άλλο λόγο ποιος λόγος όμως μπορεί νrsquo αμφισβητήσει τη ζωήraquo έλεγε ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς1

1 laquoΛόγω παλαίει πας λόγος βίω δε τίςraquo (Γρ Παλαμά Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων 1313)


[17]ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ

1 Αγαπητοί μου αδελφοί και αδελφές ανοίξτε την καρδιά σας για να χαράξει εκεί το Άγιο Πνεύμα την εικόνα του Χριστού Τότε θα γίνετε σιγά-σιγά ικανοί να έχετε μέσα σας τη χαρά και το πένθος το θάνατο και την ανάσταση

2 Ο κόσμος δεν γνωρίζει τίποτε μεγαλύτερο από την κλήση του χριστιανού Αλλά όσο υψηλότερος είναι ο σκοπός τόσο δυσκολότερη είναι η πραγμάτωση του

3 Κοιτάξτε το μεγαλειώδες θέαμα που ο Θεός μας φανέρωσε στη δημιουργία του κόσμου στην κατασκευή του ανθρώπου laquoκατrsquo εικόνα και καθrsquo ομοίωσινraquo Του Εκείνο που αναζητούμε δεν περιορίζεται στη μικρή μας καθημερινή ζωή Αναζητούμε να είμαστε με τον Θεό και να αποκτήσουμε μέσα μας τη ζωή σε όλο το πλάτος το κοσμικό και το θείο

[18] 4 Στην πνευματική μας θεωρία οφείλουμε να ενώσουμε το κοσμικό είναι και το θεϊκό Είναι το κτιστό και το άκτιστο

5 laquoΕν αρχή ήν ο Λόγοςraquo Χωρίς Αυτόν τίποτε δεν υπάρχει Κάθε μέρα γευόμαστε την οδυνηρή και άθλια ζωή μέσα στο σώμα μας Και όμως δημιουργηθήκαμε κατrsquo εικόνα του Χριστού του Απολύτου Το πρόβλημα το μυστήριο της ζωής μας είναι το πέρασμα από το σχετικό στο Απόλυτο Αν το είναι δημιουργήθηκε από τον Θεό δεν πρέπει να πεθάνει Ο Θεός δημιούργησε τη ζωή δεν δημιούργησε το θάνατο Σκοπός μας είναι η ζωή με τον Χριστό-Θεό η αθανασία η αιωνιότητα Σύμφωνα με την Αποκάλυψη η αιωνιότητα του Θεού μπορεί να μας μεταδοθεί

6 Πρέπει να στοχεύουμε στον Ίδιο τον Θεό στο πρόσωπό Του δηλαδή σrsquo εκείνο που είναι πάνω απrsquo όλα για να δώσουμε στο σώμα μας που κλίνει στην αδράνεια την φορά προς το αιώνιο

7 Πώς να εργαστούμε τη σωτηρία μας Πώς να αφθαρτοποιήσουμε το σώμα μας να ελευθερωθούμε από το κράτος της αμαρτίας και την εξουσία του θανάτου Αυτή πρέπει να είναι η μέριμνα μας κάθε στιγμή διαρκώς πιο δυνατή πιο έντονη Η ζωή είναι τόσο σύντομη και ο [19] σκοπός τόσο υψηλός αλλά και τόσο απομακρυσμένος

8 Οφείλουμε να μάθουμε να ζούμε την αιώνια ζωή του Ιδίου του Θεού Τί σημαίνει laquoθέωσηraquo του ανθρώπου Να ζήσουμε όπως έζησε ο Κύριος να αφομοιώσουμε το φρόνημα και τα αισθήματα του Χριστού προπαντός των τελευταίων στιγμών της επίγειας ζωής Του

10 Το σπέρμα που έρριξε ο Σατανάς στην καρδιά και το νου του Αδάμ ndashτο λογισμό να γίνει θεός χωρίς τον Θεόndash σφηνώθηκε τόσο βαθιά στο είναι μας ώστε να βρισκόμαστε αδιάκοπα υπό το κράτος της αμαρτίας

11 Το σπέρμα που έρριξε ο Σατανάς στην καρδιά και το νου του Αδάμ ndash το λογισμό να γίνει θεός χωρίς τον Θεό ndash σφηνώθηκε τόσο βαθιά στο είναι μας ώστε να βρισκόμαστε αδιάκοπα υπό το κράτος της αμαρτίας

12 Ήδη από τη γέννησή μας γινόμαστε κληρονόμοι του Αδάμ Μπορούμε να ζήσουμε την κατάσταση της πτώσεως που είναι μια φοβερή απόκλιση από την αγάπη του Πατρός ως την μόνη πραγματικότητα του ανθρωπίνου είναι Στον κόσμο ζούμε στην ατμόσφαιρα και τη λατρεία της πτώσεως Ζούμε στην άνεση και συχνά [20] ντρεπόμαστε να ομολογήσουμε την πίστη μας να πούμε ότι είμαστε χριστιανοί


13 Μην έχετε υπερβολική εμπιστοσύνη στην ανώτερη μόρφωση που αποκτήσατε στον κόσμο Ο πολιτισμός στον οποίο ζούμε είναι κουλτούρα της πτώσεως

14 Μετά από δύο παγκόσμιους πολέμους ndashοι πόλεμοι είναι η κατεξοχήν αμαρτίαndash ο σύγχρονος κόσμος έχασε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος Δεν μπορεί όμως να εννοήσει τη θεότητα του Χριστού χωρίς το Άγιο Πνεύμα Να πιστέψουμε ότι αυτός ο άνθρωπος που είναι αληθινός άνθρωπος είναι ο Δημιουργός του κόσμου αυτό μας ξεπερνά Να πιστέψουμε ότι ο Ίδιος ο Θεός σαρκώθηκε ότι μας κάλεσε να είμαστε αιώνια μαζί Του να αυτό είναι που λείπει από πολλούς ανθρώπους του καιρού μας κυρίως από επιστήμονες

15 Τί σημαίνει σωτηρία Ο θάνατος του σώματος είναι άραγε η προϋπόθεση για την είσοδο στη Βασιλεία του Χριστού Πώς μπορούμε να αναπτύξουμε την ικανότητα μας να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Χριστού σύμφωνα με το Άγιο Πνεύμα Ένα μόνο έχει σημασία να φυλάξουμε την ένταση της προσευχής και της μετανοίας Τότε ο θάνατος δε θα είναι ρήξη αλλά μετάβαση στη Βασιλεία για την οποία θα έχουμε ετοιμασθεί με την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του [21] Χριστού με την προσευχή και την επίκληση του Ονόματός Του laquoΚύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών ελέησον ημάς και τον κόσμον Σουraquo

16 laquoΠροσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνοςraquo Τί σημαίνει η τελευταία φράση του Συμβόλου της πίστεως Δεν μπορούμε να αντέξουμε την ιδέα της αιώνιας ζωής εκτός αν αυτή η αιωνιότητα εισέλθει στη ζωή μας

17 Ο Θεός δεν δημιούργησε το θάνατο Αν ο Θεός όπως το λέει ο Χριστός είναι πράγματι ο Θεός του Αβραάμ και του Ισαάκ και του Ιακώβ αυτοί δεν είναι νεκροί Για τον Θεό όλοι είναι ζωντανοί

18 laquoΑκηδίαraquo ετυμολογικά σημαίνει απουσία φροντίδας για τη σωτηρία Εκτός από σπάνιες σχεδόν περιπτώσεις όλη η ανθρωπότητα ζει σε κατάσταση ακηδίας Οι άνθρωποι έγιναν αδιάφοροι για τη σωτηρία τους Δεν αναζητούν τη θεία ζωή Περιορίζονται στα σχήματα της σαρκικής ζωής στις καθημερινές ανάγκες στα πάθη του κόσμου και τις συμβατικές πράξεις Ωστόσο ο Θεός μας έπλασε από το μηδέν laquoκατrsquo εικόναraquo του Απολύτου και laquoκαθrsquo ομοίωσίνraquo Του Αν η αποκάλυψη αυτή αληθεύει η απουσία της μέριμνας για τη σωτηρία δεν είναι άλλο παρά ο θάνατος του προσώπου

[22] 19 Η απελπισία είναι η απώλεια της συνειδήσεως ότι ο Θεός θέλει να μας δώσει την αιώνια ζωή Ο κόσμος ζει στην απελπισία Οι άνθρωποι έχουν καταδικάσει οι ίδιοι τον εαυτό τους στο θάνατο Πρέπει να παλέψουμε σώμα προς σώμα με την ακηδία

20 Η ζωή του κόσμου οργανώνεται γύρω από μερικά ανθρώπινα πάθη και η πνευματική ζωή βρίσκεται στο περιθώριο Οφείλουμε να αντιστρέψουμε την κατάσταση αυτή των πραγμάτων να τοποθετήσουμε την πνευματική ζωή στην καρδιά της ζωής μας

21 Η σοφία του κόσμου αυτού δεν μπορεί να σώσει τον κόσμο Τα κοινοβούλια οι κυβερνήσεις οι πολυσύνθετοι οργανισμοί των πιο αναπτυγμένων συγχρόνων κρατών της γης είναι ανίσχυροι Η ανθρωπότητα πάσχει χωρίς τέλος Η μόνη διέξοδος είναι να βρούμε μέσα μας τη σοφία την λύση να μη ζούμε σύμφωνα με τις ιδέες αυτού του κόσμου αλλά να ακολουθήσουμε τον Χριστό


22 Πώς μπορούμε να βρούμε το δρόμο μας Κατά το Ευαγγέλιο ο Χριστός είναι η laquoοδόςraquo μας

23 Το σημαντικό είναι η συνείδηση ότι ο Χριστός είναι [23] Θεός Όποιος Τον αγαπά θα είναι αιώνια κοντά Του εκεί όπου είναι Αυτός

24 Πού είναι το πνεύμα μας Εάν θέλουμε να είμαστε με τον Χριστό με τον Λόγο του Θεού στον Οποίο ο Πατήρ έδωσε εξ αρχής όλα όσα υπάρχουν στην αιωνιότητα πρέπει να Τον βλέπουμε ως Θεάνθρωπο Αν Τον θεωρούμε ως Θεό είναι τέλειος Θεός Αν Τον βλέπουμε ως Άνθρωπο είναι τέλειος άνθρωπος Η σοφία η ταπείνωση η ζωή το αιώνιο φως όλα είναι σrsquo Αυτόν

25 Κάθε βήμα στη ζωή μας είναι αναπόσπαστο από τα θεμελιώδη δόγματα της πίστεως μας

26 Όπως ο Χριστός στη Γεθσημανή και στο Γολγοθά ζούσε ακατάπαυστα με τη σκέψη του Πατρός κι εμείς οφείλουμε να ζούμε κάθε στιγμή με τη σκέψη του Θεού αλλά περισσότερο του Χριστού παρά του Πατρός επειδή δια του Υιού ερχόμαστε στον Πατέρα Στην πράξη η ζωή γίνεται Χριστοκεντρική

27 Το μόνο που μας ελκύει είναι ο Χριστός το πρόσωπο Του Και οφείλουμε να ζήσουμε τον Χριστό ως το μέτρο κάθε πράγματος θείου και ανθρωπίνου Εν τω Χριστώ έχουμε τον Δημιουργό Θεό μας Εν τω Χριστώ έχουμε το υπόδειγμα την αποκάλυψη του Σχεδίου του [24] Θεού για τον άνθρωπο Η αγάπη του Χριστού πρέπει να γεμίζει την καρδιά μας πάντοτε Εν Θεώ δεν ζούμε με τον διανοητικό στοχασμό Ο Θεός αποκαλύπτεται σε μας με τις ενέργειες Του Ζούμε τον Χριστό ως προσωπική μας ζωή όχι ως κάποιον που θα γνωρίζαμε εξωτερικά

28 Ο Χριστός είπε laquoΕγώ ειμι η οδόςraquo Αν είναι η οδός οφείλουμε να Τον ακολουθούμε όχι εξωτερικά αλλά εσωτερικά Και να θυμόμαστε ότι στον Γολγοθά και τη Γεθσημανή αγωνιζόταν εναντίον όλων Μόνος

29 Κάποτε όταν η αγάπη του Χριστού μας εγγίζει αισθανόμαστε την αιωνιότητα Αυτό δεν μπορεί να γίνει κατανοητό με τη λογική Ο Θεός ενεργεί με το δικό Του τρόπο που ξεφεύγει τη λογική Δεν πρέπει να είμαστε υπερβολικά λογικοί στη χριστιανική ζωή

30 Υπάρχουν εξωτερικοί laquoδείκτεςraquo που επιτρέπουν να υπολογίσουμε σε ποια απόσταση βρισκόμαστε από τον Θεό Ακολουθούμε τον λόγο του Ευαγγελίου Φθάσαμε την τελειότητα δηλαδή την αγάπη για ολόκληρο τον κόσμο χωρίς διάκριση ανάμεσα σε εχθρούς και φίλους

31 Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις εντολές του Χριστού και στη ζωή του Ίδιου του Θεού

[25] 32 Τηρώντας τις εντολές Του γινόμαστε οργανικά όμοιοι με τον Χριστό

33 Πώς να περάσουμε μια μέρα χωρίς αμαρτία δηλαδή άγια Νά το καθημερινό πρόβλημα μας Πώς να μεταμορφώσουμε το είναι μας το φρόνημα τα αισθήματα τις ίδιες τις φυσικές αντιδράσεις μας ώστε να μην αμαρτήσουμε ενάντια στον Ουράνιο Πατέρα μας στον Χριστό στο Άγιο Πνεύμα στην ανθρώπινη υπόσταση στον αδελφό μας και σε κάθε πράγμα σrsquo αυτή τη ζωή

34 laquoΚαταξίωσον Κύριε εν τη ημέρα ταύτη αναμαρτήτους φυλαχθήναι ημάςraquo Πολλές φορές επανέλαβα αυτή την προσευχή της Εκκλησίας Η επί γης αναμάρτητη ζωή μας ανοίγει τις πύλες του Ουρανού Δεν είναι ο πλούτος των γνώσεων που σώζει τον άνθρωπο Είναι η αναμάρτητη ζωή που μας προετοιμάζει για τη ζωή με τον Θεό στο


μέλλοντα αιώνα Η χάρη του Αγίου Πνεύματος μας διδάσκει τις αιώνιες αλήθειες κατά το μέτρο που ζούμε σύμφωνα με τις εντολές laquoΑγαπήσεις τον Θεό σου τον Δημιουργό σου με όλο το είναι σου και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόνraquo Ναι κρατείτε πάντοτε αυτές τις εντολές

35 Μείνετε στην προσευχή μείνετε στον αγώνα να περάσετε τη μέρα σας χωρίς αμαρτία Όλα τα υπόλοιπα [26] θα δοθούν από τον Ίδιο τον Θεό

36 Για να φυλάξουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος οφείλουμε νrsquo απέχουμε από κάθε λογισμό που δεν αρέσει στον Θεό μας λέει ο Γέροντας Σιλουανός Ιδού το έργο μας Ιδού η πνευματική μας καλλιέργεια Εφόσον πρόκειται για την αιώνια σωτηρία αυτό δεν τελειώνει ποτέ Αρχίζουμε και ξαναρχίζουμε χωρίς τέλος

37 Δεν μπορούμε να πραγματοποιήσουμε μέσα μας την εικόνα του Χριστού εκτός αν είμαστε πραγματικά ενωμένοι όπως ο Χριστός το ζητούσε από τους μαθητές Του laquoΑγαπάτε αλλήλουςraquo για να γνωρίζει ο κόσμος ότι είστε του Χριστού

38 laquoΗ ζωή των άλλων έχει για μένα μεγαλύτερη αξία από τον ίδιο τον εαυτό μου από την ίδια τη ζωή μουraquo Όταν καταλάβετε αυτό δεν θα υπάρχουν πια προστριβές μεταξύ σας Η λύση ενός προβλήματος ή μιας διαμάχης δεν εξαρτάται από τις τυπικές διαδικασίες ούτε από τον τρόπο συμπεριφοράς αλλά από την απόφαση να υπομείνουμε το παν Ο καθένας μας οφείλει να έχει για τους άλλους την αγάπη της μητέρας

39 Οφείλουμε να είμαστε άκρως ευαίσθητοι στις ανάγκες των άλλων Τότε θα είμαστε ένα και η ευλογία [27] του Θεού θα μένει πάντοτε μαζί μας Άφθονη

40 Πρέπει να έχουμε τη συνείδηση του Χριστού που φέρει μέσα Του ολόκληρο τον κόσμο σrsquo αυτό έγκειται η καθολικότητα της ανθρωπίνης υποστάσεως Ο λόγος του Χριστού laquoου δέδεταιraquo δεν έχει όρια

41 Αν όπως ομολογούμε στο Σύμβολο της πίστεως ο Χριστός είναι ο αληθινός Θεός ο Σωτήρας του κόσμου ο Δημιουργός του σύμπαντος ndashlaquoδιrsquo Ού τα πάντα εγένετοraquondash πώς μπορούμε να συμβιβάσουμε αυτή τη θεωρία μας με την ιδέα της εθνικότητας του τόπου της εποχής hellip

42 Δε γνωρίζω Χριστό Έλληνα Ρώσο Άγγλο Άραβα hellip Ο Χριστός είναι για μένα το παν το υπερκόσμιο Είναι

43 Στην Γραφή αναφέρεται συχνά ότι ο Χριστός πέθανε για όλο τον κόσμο για τις αμαρτίες όλων των ανθρώπων Μόλις περιορίσουμε το πρόσωπο του Χριστού μόλις το κατεβάσουμε στο επίπεδο των εθνοτήτων χάνουμε το παν και βυθιζόμαστε στο σκοτάδι Τότε ανοίγει ο δρόμος προς το μίσος ανάμεσα στα έθνη προς την έχθρα μεταξύ των κοινωνικών ομάδων

[28] 44 Διαβάστε τον Άγιο Σιλουανό Γιrsquo αυτόν ο καθένας στον κόσμο έχει το έργο του Ο ένας είναι βασιλιάς ο άλλος πατριάρχης καθηγητής ή ακόμη εργάτης Αυτό δεν έχει σημασία Για τον Σιλουανό δεν είχε καμιά διαφορά αν κάποιος είναι βασιλιάς ή εργάτης Όποιος αγαπά τον Χριστό αφομοιώνει και φέρει μέσα του τα αισθήματα που είχε ο Ιησούς Χριστός ζει την ανθρωπότητα ως ένα Αδάμ προσεύχεται για τον laquoΑδάμ παγγενήraquo Ιδού ο αληθινός Χριστιανισμός

45 Ο Χριστός είναι ο άπειρος Θεός Δε σταυρώθηκε μόνο για τους πιστούς αλλά για όλους τους ανθρώπους από τον Αδάμ ως τον τελευταίο που θα γεννηθεί από γυναίκα Να ακολουθεί κάποιος τον Χριστό σημαίνει


να πάσχει για να θεραπευθεί και να σωθεί ολόκληρη η ανθρωπότητα Δεν μπορεί να είναι διαφορετικά

46 Εκείνο που θα μας οδηγήσει στον κήπο της Γεθσημανή όπου ο Χριστός προσευχόταν για ολόκληρο τον κόσμο είναι το να αγαπάμε τον πλησίον μας όπως τον εαυτό μας να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Χριστού

47 laquoΑγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόνraquo Μου δόθηκε να κατανοήσω την εντολή αυτή με τη μορφή ενός δένδρου κοσμικών διαστάσεων γιγάντιου του οποίου [29] η ρίζα είναι ο Αδάμ Εγώ δεν είμαι παρά ένα μικρό φύλλο σε κάποιο κλαδί αυτού του δένδρου Αλλά το δέδρο αυτό δε μου είναι ξένο Είναι η ρίζα μου Του ανήκω Να προσεύχεσαι για τον κόσμο ολόκληρο είναι να προσεύχεσαι για το δένδρο αυτό στο σύνολό του με τις μυριάδες των φύλλων του

48 Νrsquo ακολουθήσουμε τον Χριστό σημαίνει νrsquo ανοιχτούμε στη συνείδηση του Ίδιου του Χριστού που φέρει μέσα Του ολόκληρη την ανθρωπότητα ολόκληρο το δένδρο χωρίς εξαίρεση κανενός φύλλου Αν αποκτήσουμε τη συνείδηση αυτή θα προσευχόμαστε για όλους όπως και για τον εαυτό μας

49 Αν γίνουμε κατrsquo εικόνα του Χριστού φορείς της ανθρωπότητας και του Θεού το laquoεγώraquo μας θα είναι η εικόνα του Απολύτου σε μικροσκοπικές ίσως διαστάσεις αλλά όντως η εικόνα του Απολύτου

50 Μετανοούμε προσωπικά αλλά τα πάθη μας είναι εκείνα που καταδιναστεύουν τον κόσμο Κατά συνέπεια αυτό που ζούμε δεν είναι ξέχωρο από τη ζωή του κόσμου Σιγά-σιγά φυσικά αρχίζουμε να ζούμε την κατάστασή μας ως αντανάκλαση της καταστάσεως όλης της ανθρωπότητας Αρχίζουμε να ζούμε τη ζωή μας όπως τη βλέπει ο Θεός με τρόπο σφαιρικό Με τη μετάνοιά μας δε ζούμε μόνο το ατομικό μας δράμα [30] ζούμε μέσα στον ίδιο τον εαυτό μας την τραγωδία όλου του κόσμου το δράμα της ιστορίας του από την αρχή του χρόνου

51 Εν Χριστώ η συνείδησή μας πλαταίνει η ζωή μας δε γνωρίζει όρια Στην εντολή laquoαγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόνraquo πρέπει να εννοήσουμε το laquoως σεαυτόνraquo με τον εξής τρόπο Κάθε άνθρωπος ο laquoΑδάμ όλοςraquo είναι το είναι μου

52 Η Βασιλεία του Χριστού γράφει ο Άγιος Σιλουανός είναι να φέρουμε στην καρδιά μας όλο το Σύμπαν και τον Θεό τον Ίδιο τον Δημιουργό

53 Όταν προσεύχεστε να προσεύχεσθε για όλους και για τον καθένα Και να προσθέτετε laquoΔιrsquo ευχών αυτών διrsquo ευχών αυτού ελέησόν μεraquo Κατrsquo αυτόν τον τρόπο σταδιακά η συνείδησή σας θα πλατύνει

54 laquoΑγαπάτε τους εχθρούς υμώνraquo Όντως είναι δύσκολο Είναι οδυνηρό Το ηθικό όμως κάλλος του Χριστού μάς ελκύει σε τέτοιο σημείο ώστε να είμαστε έτοιμοι να υπομείνουμε όλες τις δοκιμασίες προκειμένου να υψωθούμε δια του Πνεύματος Του Άλλη επιλογή δεν υπάρχει [31]

55 Ο Χριστός προσέφερε τη θεία Του ζωή σrsquo αυτούς που είναι πλασμένοι κατrsquo εικόνα Του αλλά έλαβε ως απάντηση το μίσος Σήμερα μετά από δύο χιλιάδες χρόνια Χριστιανισμού τί βλέπουμε Ο σύγχρονος κόσμος χάνει όλο και περισσότερο τον Χριστό τη ζωή την αιώνια Το βαθύ σκοτάδι των αμαρτωλών παθών το μίσος η καταδυνάστευση οι πόλεμοι όλων των ειδών διαμορφώνουν τη γήινη ύπαρξη μας Στην προκειμένη κατάσταση ο Χριστός δίνει σrsquo αυτούς που αποφασίζουν να Τον ακολουθήσουν την εντολή laquoΑγαπάτε τους εχθρούς υμώνraquo Γιατί ο κόσμος


φοβάται έναν τέτοιο Θεό Μπορεί κανείς να βρει καλύτερη αρχή από αυτή laquoΕυλογείτε τους καταρωμένους υμάς αγαπάτε τους εχθρούς υμώνraquo

56 Δεν μπορεί κάποιος να αγαπά χωρίς να πάσχει Η μεγαλύτερη οδύνη είναι νrsquo αγαπά μέχρι τέλους Ο Χριστός αγάπησε τόσο πολύ ώστε παραδόθηκε σε φρικτό θάνατο Οι Άγιοι το ίδιο Ο παράδεισος και η κόλαση έχουν πάντοτε αυτό το τίμημα Η προσευχή για τον κόσμο είναι καρπός εξαιρετικά βαθιάς και οξείας οδύνης

57 Νrsquo ακολουθήσουμε τον Χριστό αναβαίνοντα στο Γολγοθά Αυτή η ανάβαση δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο αγώνας του Χριστού από αγάπη για όλο τον κόσμο Όταν ο αγώνας διεξάγεται στο επίπεδο του κόσμου και των παθών οι άνθρωποι εξαντλούνται και [32] γερνούν πολύ γρήγορα Όταν όμως τα παθήματα προέρχονται από την πάλη εναντίον των παθών με Πνεύμα Χριστού οι άνθρωποι αναγεννώνται

58 Τίποτα δεν είναι πιο οδυνηρό από το να έχει κάποιος την αγάπη του Χριστού σrsquo αυτόν τον κόσμο Αυτό είναι πάλη κοσμικών διαστάσεων

59 Πώς να βαδίσουμε προς τον Θεό Όταν τείνουμε στο μοναδικό αυτό σκοπό όλα τα άλλα γίνονται πηγή παθημάτων και πόνου Όμως φέρουμε το σταυρό αυτό σιωπηλά

60 Ιδού το παράδοξο της χριστινανική ζωής Διαλέγοντας τα παθήματα του Χριστού για τον κόσμο έχουμε την αίσθηση ότι είμαστε πιο κοντά σrsquo Αυτόν και στην αιώνια ζωή

61 Όταν αποφασίζουμε νrsquo ακολουθήσουμε τον Χριστό κάθε μέρα της ζωής μας γίνεται μέρα παθημάτων δακρύων και πόνου Κατά καιρούς εγείρεται το ερώτημα laquoΚύριε γιατί μας έπλασες έτσι ώστε να πρέπει να περάσουμε από τόσα παθήματαraquo Αδυνατούμε να εννοήσουμε ότι αυτή η αρνητική εμπειρία είναι η οδός της σωτηρίας

[33] 62 Η ύπαρξη πάνω στη γη είναι για τον άνθρωπο πόνος χωρίς τέλος Γιατί υποφέρουμε όλα αυτά Διότι ο Δημιουργός ήλθε και κατοίκησε μαζί μας Και τώρα Τον γνωρίζουμε προσωπικά

63 Κτισθήκαμε laquoκατrsquo εικόνα και καθrsquo ομοίωσινraquo Θεού Όταν συγκρίνουμε την πραγματικότητα της καθημερινής μας ζωής με τη θεία αυτή αποκάλυψη πέφτουμε στην απελπισία Γιατί είναι τόσο δύσκολο να ενεργούμε εδώ και τώρα ως χριστιανοί Επειδή πρόκειται για τη θεία και αιώνια ζωή Για μας που προήλθαμε από το μηδέν ποια σχέση υπάρχει ανάμεσα στη μικρότητα μας την πτώχεια μας και σrsquo αυτόν τον τόσο υψηλό και άπειρο σκοπό

64 Ο αγώνας για τη σωτηρία μπορεί να είναι κάποτε πολύ απλός και πρωτόγονος άλλοτε πάλι πολύ περίπλοκος πέρα από κάθε ανθρώπινη δύναμη

65 Καλύτερα ασφαλώς να μην αμαρτήσουμε Αλλά όταν η μετάνοια είναι πύρινη μπορεί να αποκαταστήσει κάθε απώλεια

66 Οφείλουμε να φυλάξουμε το πνεύμα της μετανοίας κατά τη διάρκεια όλης της ζωής μας μέχρι τέλους Η [34] μετάνοια είναι η βάση κάθε ασκητικής και πνευματικής ζωής Η συναίσθηση η διαίσθηση της αμαρτίας μπορούν να οξυνθούν τόσο πολύ μέσα μας ώστε να γεννήσουν πράγματι βαθιά μετάνοια

67 Μπορούμε να κλαίμε για ώρες για εβδομάδες για χρόνια μέχρις ότου το είναι μας να αναγεννηθεί ολοκληρωτικά από το λόγο του Χριστού από τις εντολές Του και προπαντός από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος Αυτή η μεταμόρφωση του είναι μας μετά την πτώση του Αδάμ απαιτεί πολλές προσπάθειες και πολύ χρόνο


68 Η μετάνοια δεν έχει τέλος πάνω στη γη γιατί το τέλος της μετάνοιας θα σήμαινε ότι γίναμε σε όλα όμοιοι με τον Χριστό Η πιο μικρή διαφορά ανάμεσα στον Χριστό και σε μας απαιτεί βαθιά μετάνοια laquoΚύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού ελέησον ημάςraquo Αυτός ο λόγος εκφράζει την απόσταση που αισθανόμαστε ανάμεσα σrsquo Εκείνον το απόλυτο και αιώνιο Είναι και σε μας τους ίδιους Αν δεν είμαστε πράγματι σε όλα όμοιοι με τον Κύριο πώς μπορούμε να μείνουμε αιώνια μαζί Του αναρωτιέται ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος Γιrsquo αυτόν όπως και για μας αυτό είναι αδύνατο Δεν μας απομένει παρά η υπομονή

69 Οι άνθρωποι μόνοι τους δεν μπορούν να καταλάβουν αν αμαρτάνουν ή όχι Μόνο ο Κύριος και το Άγιο [35] Πνεύμα το αποκαλύπτουν Στον παράδεισο όταν ο Ιησούς Χριστός μίλησε με τον Αδάμ αυτός αρνήθηκε να κατηγορήσει τον εαυτό του laquoΕσύ μου έδωσες αυτή τη γυναίκα και αυτή μου έδωσε να φάω αυτόν τον καρπόraquo Ας προσπαθήσουμε να μη κατηγορούμε τον Θεό

70 Στα μικρά πράγματα στις απλές πράξεις ας προσπαθήσουμε να τηρούμε την ακόλουθη εσωτερική στάση laquoΑρνούμαι το θέλημα του ldquoπεπτωκότοςrdquo αίματός μου θέλω στις φλέβες μου να ρέει η ζωή του Ιδίου του Θεούraquo

71 Αν ο Θεός υπάρχει αναγνωρίζω ότι όλα τα λάθη προέρχονται από μένα και όχι από Αυτόν Αν κρατώ μια τέτοια στάση ο Θεός θα μου δώσει το πνεύμα της μετάνοιας

72 Όταν βλέπουμε τον Χριστό laquoκαθώς εστιraquo αρχίζουμε να βλέπουμε τον ίδιο τον εαυτό μας να συνειδητοποιούμε πόσο μεγάλοι και άθλιοι αμαρτωλοί είμαστε και να θρηνούμε για την εαυτό μας Η αγάπη για ολόκληρο τον κόσμο γεννιέται κατά το μέτρο του θρήνου μας Παύουν τα σχίσματα Είμαστε όλοι ένα εν τω Χριστώ

73 Μόνον όταν μας φωτίσει το φως του Χριστού μπορούμε [36] να βλέπουμε τις αμαρτίες μας Με την προσευχή η καρδιά αρχίζει σιγά-σιγά να συλλαμβάνει τις επιδράσεις των πνευμάτων που γεμίζουν τον κόσμο Αντί να προοδεύουμε βλέπουμε με ολοένα και μεγαλύτερη οξύτητα τα πάθη που μας κατέχουν Κατά παράδοξο τρόπο το αίσθημα αυτό της μη προόδου είναι πρόοδος Έστω και αν δεν έχουμε δει ακόμη το άκτιστο Φως του Θεού μέσω αυτού βλέπουμε τις αμαρτίες μας

74 Δεν μπορούμε να αποκτήσουμε την καθαρά προσευχή παρά μόνο με την μετάνοια Όταν μετανοούμε δηλαδή όταν καθαριζόμαστε από κάθε αμαρτωλό πάθος γινόμαστε σιγά-σιγά ικανοί να εισέλθουμε στο Θείο Φως

75 Η οδός προς τη γνώση του Θεού διέρχεται πρωτίστως μέσα από την πίστη την αγάπη του Χριστού και τη μετάνοια

76 Είθε να δώσει ο Θεός σε όλους σας το πνεύμα της μετανοίας Κλαίτε για τα λάθη σας κλαίτε για να μη laquoξηρανθείraquo η καρδιά σας

77 Το βασικότερο πράγμα είναι να κρατούμε πάντοτε την επίγνωση της ανεπάρκειάς μας ενώπιον του Θεού Τότε μπαίνουμε σε διαρκή ένταση ανάμεσα στην αυτομεμψία [37] και την αγάπη του Χριστού τη μετάνοια και την ελπίδα στο έλεος του Θεού Από τη μια πλευρά ζούμε στην οδύνη γιατί είμαστε τόσο μακριά από τον Θεό που αγαπάμε Από την άλλη αυτή η οδύνη και αυτή η αγάπη ενεργούν σαν εσωτερική φωτιά και μας ωθούν με δύναμη προς τον Θεό Η ένταση αυτή βρήκε την laquoτομωτέραraquo έκφρασή της στο λόγο του Χριστού προς τον Γέροντα Σιλουανό laquoΚράτει τον νουν σου εις τον άδην και μη απελπίζουraquo Ο λόγος αυτός μπορεί να προκαλέσει


φόβο φρίκη και πανικό αλλά δεν πρέπει να μας συντρίβει Αποτελεί τη θεμελιώδη αρχή της laquoεν Χριστώraquo ζωής μας

78 Πως μπορούμε να είμαστε συνεχώς στο laquoπυρraquo της κολάσεως και των παθών και να δεχόμαστε συγχρόνως από το Άγιο Πνεύμα την πληροφορία της σωτηρίας μας Σrsquo αυτό μας φωτίζει η εσωτερική κατάσταση του Χριστού στο Γολγοθά Πρώτα λέει στο ληστή laquoΣήμερον μετrsquo Εμού έση εν τω παραδείσωraquo Αργότερα κραυγάζει laquoΙνατί Με εγκατέλιπεςraquo Οι δύο αυτές στιγμές δεν κάνουν παρά μόνο μία Κάτω από τις διάφορες μορφές η κατάσταση αυτή του Χριστού στο Γολγοθά είναι πάντοτε παρούσα στον άνθρωπο και μεταμορφώνει το ίδιο το περιεχόμενο της ζωής του laquoΧαίρειν μετά χαιρόντων και κλαίειν μετά κλαιόντωνraquo λέει ο Απόστολος Παύλος Για μας οι λόγοι αυτοί είναι ακατάληπτοι

79 Δεν πρέπει να ισχυριζόμαστε ότι επαναλαμβάνουμε [38] την εμπειρία των Αγίων Σιλουανού Ισαάκ του Σύρου Συμεών του Νέου Θεολόγου Γρηγορίου του Παλαμά ή Σεραφείμ του Σαρώφ Στην πνευματική ζωή δεν υπάρχει επανάληψη ακριβής ταυτόσημη αλλrsquo απλώς αναλογία στο πνεύμα στην ένταση που προϋποθέτει ο λόγος laquoΚράτει τον νουν σου εις τον άδην και μη απελπίζουraquo

80 Δεν πρέπει ποτέ να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με κανένα πρόσωπο Ο καθένας από μας όσο μικρός και αν είναι είναι μεγάλος ενώπιον του Αιωνίου Ο Θεός συνάπτει με κάθε ανθρώπινη ύπαρξη καρδιακή και μοναδική σχέση

81 Για ποιο λόγο οι συνέπειες της ανυπακοής του Αδάμ είναι τόσο ολέθριες Γιατί η πνευματική εν Χριστώ ζωή στον κόσμο αυτόν παίρνει την τραγική μορφή μιας πάλης σώμα προς σώμα με τον θάνατο Γιατί η δημιουργία του Θεού συνδέεται με αυτή την άρνηση το θάνατο με αυτόν τον γεμάτο οδύνες αγώνα Γιατί η δημιουργία δεν οδηγεί αρμονικά στην τελείωση του ανθρωπίνου είναι ως εικόνας του Θεού Γιατί οφείλω να παλεύω ενάντια σε πράγματα που με φονεύουν χωρίς να έχω τη δύναμη γιrsquo αυτό Δεν καταλαβαίνω Στο μέτρο που ο Χριστός και το Πνεύμα το Άγιο είναι για μένα η λύση όλων των προβλημάτων που με ξεπερνούν ζω στην άγνοια πολλών πραγμάτων Ο Χριστός είναι το θεμέλιο της ζωής μου Ο τρόπος που ενεργεί με ελκύει Δεν καταλαβαίνω [39] αυτό που είπε αλλrsquo αυτό που είπε μου αρκεί Θα καταλάβω όταν περάσω απrsquo αυτόν τον κόσμο στον επέκεινα

82 Γιατί η Γεθσημανή και ο Γολγοθάς είναι απαραίτητοι για τη σωτηρία του κόσμου Η σύγκρουση του Χριστού με τον κόσμο είναι απολύτως ακατανόητη

83 Όταν βλέπουμε τα παθήματα εκατομμυρίων ανθρωπίνων υπάρξεων δεν μπορούμε να μείνουμε αναίσθητοι Με ποιόν τρόπο μπορούμε να τους υπηρετήσουμε Στη χριστιανική προοπτική η τραγωδία αυτή πάνω στη γη είναι η συνέπεια της ανυπακοής Ο Αδάμ αναζήτησε τη θεϊκή κατάσταση την αιώνια ζωή κόβοντας το δεσμό με τον Πατέρα και Δημιουργό του Ο Χριστό-Άνθρωπος πρώτος στην ιστορία της ανθρωπότητας ανέβηκε στο Γολγοθά διάλεξε τον οδηνυρότερο θάνατο για να εξαλείψει αυτήν την κατάρα Νrsquo αποφασίσει κάποιος νrsquo ακολουθήσει τον Χριστό σημαίνει να εκθέσει τον εαυτό του στα παθήματα Είναι αναπόφευκτο Κατά το μέτρο που είμαστε ένα κύτταρο στο μεγάλο σώμα της ανθρωπότητας από την αρχή της δημιουργίας του κόσμου και κατά το μέτρο που η ζωή του κόσμου περνά μέσα μας ζούμε την τραγωδία της ανθρωπότητας ως δική μας τραγωδία


84 Όταν διαβάζουμε το Ευαγγέλιο οι αντιδράσεις του [40] Χριστού σε ότι συμβαίνει γύρω Του μας εκπλήττουν Τη στιγμή που ο Ιούδας πηγαίνει να Τον προδώσει Εκείνος λέγει laquoΝυν εδοξάσθη ο Υιός του Ανθρώπουraquo Σε κάθε Λειτουργία γιορτάζουμε αυτήν ακριβώς τη στιγμή την επαναλαμβάνουμε στη συνείδησή μας Αν κάποια εχθρική ενάντια στρατιωτική δύναμη μας συλλάβει για να μας σκοτώσει θα είμαστε άραγε και εμείς ικανοί να πούμε laquoΤώρα και εγώ δοξάζομαι και ο Θεός δοξάζεται διrsquo εμούraquo Όλοι γνωρίζετε αυτή την ιστορία Είναι το περιεχόμενο της καθημερινής μας ζωής

85 Υπάρχουν πολλές λεπτές και ενδιαφέρουσες πλευρές στην πνευματική μας ζωή Μπορούμε βέβαια να τις στερηθούμε αν σταματήσουμε στις εξωτερικές δυσκολίες Για νrsquo αλλάξουμε τη ζωή μας χρειάζεται άσκηση χρειάζεται να μάθουμε να μεταθέτουμε το πνεύμα μας από τα κοινά και εμπαθή πράγματα προς τον Θεό Έτσι η ζωή μας μπορεί να γίνει ενδιαφέρουσα έστω και αν ακόμη συνδέεται πάντοτε με κάποια οδυνηρή προσπάθεια Την οδύνη αυτή δεν πρέπει να προσπαθείτε να την αποφεύγετε Βιώστε την Με αυτήν ακριβώς εκφράζεται ο πόθος μας νrsquo ακολουθήσουμε τον Χριστό

86 Είναι πολύ δύσκολο να εκφράσουμε τί σημαίνει laquoάρατε τον σταυρόν υμών και ακολουθείτε Μεraquo Όταν προτιμούμε τον Χριστό πρέπει να έχουμε στο νου ότι πρόκειται για την αγάπη του Πατρός την αγάπη του [41] Χριστού την αγάπη του Αγίου Πνεύματος μέσα στον κόσμο αυτόν που πάσχει

87 Αν δεν υπάρχει ανάσταση οι χριστιανοί είναι οι laquoελεεινότεροιraquo του κόσμου λέει ο Απόστολος Παύλος Γιατί Διότι η αγάπη του Χριστού είναι πάντοτε σrsquo αυτόν τον κόσμο σταυρωμένη Η ζωή μας θα είναι μια αδιάκοπη οδύνη μέχρις ότου ο κόσμος σωθεί εξ ολοκλήρου

88 Γινόμαστε χριστιανοί όχι για να διευκολύνουμε τη σταδιοδρομία μας πάνω στη γη αλλά γιατί laquoο Θεός αγάπη εστίraquo Στη χριστιανική ζωή δεν είμαστε ευτυχείς παρά μόνον εξ αιτίας του Χριστού και εξ αιτίας της επιγνώσεως ότι Αυτός είναι η Αλήθεια Για κανένα άλλο λόγο

89 Κάποτε ένας προσκυνητής στο Άγιο Όρος έθεσε σε πολλούς γέροντες το ερώτημα laquoΤι είναι σπουδαιότερο στη ζωή μαςraquo Όλοι του απαντούσαν laquoΕίναι η αγάπη του Θεού νrsquo αγαπάς τον Θεό και τον πλησίον σουraquo Σκέφθηκε laquoΔεν έχω αγάπη ούτε για προσευχή ούτε για τον Θεό ούτε για τους άλλους Τι να κάνωraquo Και ύστερα μόνος του αποφάσισε laquoΘα ενεργώ σαν αν είχα αυτή την αγάπηraquo Τριάντα χρόνια αργότερα το Άγιο Πνεύμα του έδωσε τη χάρη της Αγάπης

[42] 90 Αναπόφευκτα θα περάσουμε ώρες εβδομάδες χρόνια που θα ζούμε χωρίς να αισθανόμαστε την ενέργεια του Πνεύματος μέσα μας Πρόκειται για σημαντικές περιόδους κατά τις οποίες έχουμε την ευκαιρία να φανερώσουμε την πιστότητα της αγάπης μας για τον Χριστό Έστω και αν δεν αισθανόμαστε την ενέργεια της χάριτος οφείλουμε να ζούμε σαν να ήταν το Πνεύμα μαζί μας Ο Άγιος Σιλουανός πίστευε ότι αν φυλάττουμε πιστά τις εντολές του Θεού θα έλθει η στιγμή κατά την οποία η χάρη θα εκδηλωθεί και θα μείνει πάντοτε μαζί μας Είναι συνεπώς ανώφελο να βιαζόμαστε Μερικοί πατέρες του Αγίου Όρους δεν έλαβαν τη μεγάλη χάρη και δε γνώρισαν τον Θεό παρά μετά από σαράντα χρόνια πάλης και κάποτε ακόμη περισσότερο μόλις πριν από το θάνατό τους

91 Στην αρχή η χάρη μας διδάσκει προκαλεί μέσα μας κινήσεις σύμφωνα με το πνεύμα των εντολών του Ευαγγελίου Όλα είναι εύκολα


Πάντοτε μαζί μας το Πνεύμα το Άγιον μας εμπνέει να είμαστε καλοί προς τους άλλους Φαίνεται σαν κανονική και φυσική στάση Αλλrsquo αυτό δε διαρκεί Κάποτε μας εγκαταλείπει η χάρη με την αισθητή αυτή μορφή Μια δεύτερη περίοδος δύσκολη αρχίζει Στο ερώτημα laquoπώς να ζήσουμε χωρίς τη χάρηraquo απαντούμε Πρέπει να συνεχίσουμε να ενεργούμε σαν να ήταν το Άγιο Πνεύμα μαζί μας να προσπαθούμε να μένουμε στην ίδια μορφή ζωής που με τη χάρη αποκτήσαμε για ορισμένη συμπεριφορά απέναντι [44] στον αδελφό και την αδελφή μας Οφείλουμε να ασκούμε βία στον εαυτό μας Το ίδιο ισχύει και για την προσευχή Στην αρχή φαίνεται σαν φυσική κατάσταση Προσευχόμαστε με ευκολία Η προσευχή αναβλύζει από την καρδιά Όταν μας εγκαταλείπει το Πνεύμα πρέπει να προσπαθούμε να προσευχόμαστε όπως πριν όταν είχαμε τη χάρη με όλο το είναι μας με όλη την καρδιά μας με όλη τη διάνοιά μας και ακόμη με όλο το σώμα μας

92 Όταν κατευθυνόμαστε εν πνεύματι προς το απόλυτο Είναι ο δρόμος μας φαίνεται απείρως μακρύς Ο Θεός είναι σαν το πολικό αστέρι Πώς μπορούμε να φθάσουμε αυτόν το φωστήρα που φαίνεται να απέχει τόσα έτη φωτός Και ξαφνικά ανακαλύπτουμε ότι ο πολύ μακρύς αυτός δρόμος μπορεί να συντμηθεί και ότι ο Κύριος μπορεί να βρεθεί πολύ κοντά μας και να πει laquoΏ ανόητοι και βραδείς τη καρδία του συνιέναι και πιστεύεινraquo

93 Πώς πρέπει να ζήσουμε για να αποφύγουμε την πλάνη Όταν στην οδυνηρή κατάσταση όλου του είναι μας ndashπνεύματος νου καρδιάς και σώματοςndash πάσχουμε για να μη αμαρτήσουμε δεν πρέπει να νομίζουμε ότι μετέχουμε στα παθήματα του Χριστού Μόνο ο Θεός στην κρίση Του μπορεί να θεωρήσει τα παθήματα μας ως μετοχή στην κένωση του Μονογενούς Υιού Του Η οδός μας είναι να ταπεινωνόμαστε να προχωρούμε διαρκώς [45] προς τα κάτω Μόνο ο Θεός μπορεί να μας υψώσει και να μας δοξάσει

94 Δεν μπορούμε να ζήσουμε χριστιανικά χωρίς έμπνευση Αν κάποιος καλλιτέχνης κάποιος αληθινός καλλιτέχνης ζει μέρα και νύχτα με τις εικόνες της τέχνης του τότε εμείς οι χριστιανοί οφείλουμε να είμαστε ακόμη πιο προσεκτικοί Οφείλουμε να υπερβούμε τις προσπάθειες του καλλιτέχνη για να ζήσουμε σύμφωνα με το πνεύμα του Ευαγγελίου

95 Το σημαντικότερο τώρα είναι να εμπνέει ο Θεός τον αγώνα σας για τη σωτηρία Όταν δίνεται η έμπνευση όλη η ζωή γεμίζει με φως και χαρά Δεν παρατηρούμε πια τις λεπτομέρειες

96 Δεν μπορούμε να θεωθούμε με την άσκησή μας Η θέωση ενεργείται με την ενοίκηση του Θεού μέσα μας και όχι με τις δικές μας ικανότητες Η φαντασία αποτελεί εδώ μεγάλο κίνδυνο Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να μη φανταζόμαστε ότι αυτός ο προορισμός είναι στα μέτρα μας Απεναντίας για τον Θεό όλα είναι δυνατά Μπορεί να έλθει να μας βρει ως το βάθος της κλίνης μας όταν είμαστε τελείως αδύναμοι

97 Ο πιο υψηλός προορισμός του ανθρώπου ndashνα γίνει [45] φορέας της άναρχης και ατελεύτητης θείας ζωήςndash προϋποθέτει καθολική ελευθερία Η καθημερινή όμως ζωή δείχνει ότι από έλλειψη γνώσεως και κατανοήσεως ο κόσμος ζει μία ατέρμονη τραγωδία Άνθρωποι που αγνοούν τον Θεό βρίσκονται στην εξουσία και ενεργούν αυταρχικά εκατομμύρια υπάρξεων πάσχουν από την παράλογη και αδιέξοδη κατάσταση τους Με την έννοια αυτή θα έπρεπε να στερήσουμε τους


ανθρώπους από την ελευθερία Το θείο δώρο της ελευθερίας είναι κατrsquo ουσίαν αναπόσπαστο από τη γνώση του Αιωνίου Βρισκόμαστε λοιπόν στο σκοτάδι της άγνοιας Η Εκκλησία ωστόσο συνεχίζει να κηρύττει την αναγκαιότητα της απόλυτης αυτής ελευθερίας Γιατί αν είμαστε προκαθορισμένοι κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο δεν υπάρχουμε δεν μπορούμε να πούμε όπως ο Χριστός laquoΕγώ ειμιraquo

98 Ο Ντοστογιέφσκυ έλεγε laquoΌλα μου επιτρέπονταιraquo Η έκφραση αυτή είναι απόλυτα σωστή στην πνευματική της έννοια αλλά όχι στην πραγματικότητα που ζούμε Πού σφάλλει ο Ντοστογιέφσκυ αν σφάλλει Στο έργο του δεν αναφέρεται στον Απόστολο Παύλο που λέει laquoΠάντα μοι έξεστιν αλλrsquo ου πάντα συμφέρει πάντα μοι έξεστιν αλλrsquo ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τινοςraquo (Αrsquo Κορ 612) Έχουμε άραγε αυτή την ανεξαρτησία αυτή τη δύναμη μέσα μας Όχι βέβαια Συνεπώς στερούμαστε την ικανότητα να ζούμε σύμφωνα με το χάρισμα αυτό της θείας ελευθερίας Τί να κάνουμε Νrsquo αρνηθούμε τον Χριστό να προτιμήσουμε την οδό του κόσμου Ίσως αλλά τότε θα ζήσουμε και θα πεθάνουμε με αδιαφορία [46] η ζωή θα χάσει την αξία της

99 Πώς να βρούμε διέξοδο στην καθημερινή ζωή μας Πώς να οικοδομήσουμε τη σωτηρία μας Χωρίς το θείο δώρο της ελευθερίας δεν υπάρχουμε αλλά η ελευθερία αυτή μας ξεπερνά Είναι απαραίτητη αλλά δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε ούτε να την αντέξουμε Πώς να ζήσουμε Η ορθόδοξη ασκητική μας δίνει απάντηση Με αυτήν αρχίζουμε να ζούμε με συναίσθηση των ορίων μας και το φόβο του Θεού

100 Για να μη χάσετε την ευλογία που σας έδωσε ο Θεός αγωνισθείτε νrsquo αφομοιώνετε κάθε σκέψη που σας εμπνέει και να διώχνετε κάθε λογισμό που σας φονεύει

101 Πώς να καθαρίσουμε τη φύση μας από κάθε ίχνος του προπατορικού αμαρτήματος Αυτή είναι η έννοια της ασκητικής ζωής Έξω από αυτή δεν υπάρχει σωτηρία

102 Πολλά πνεύματα είναι ισχυρότερα από μας Αν είμαστε όμως με τον Χριστό θα κατορθώσουμε να τα νικήσουμε

103 Οι εξωτερικές εκδηλώσεις της ασκήσεως όπως είναι [47] η τήρηση των νηστειών δεν αρκούν Οφείλουμε να αναγεννηθούμε εκ θεμελίων

104 Πώς να μη φοβούμαστε τη Μεγάλη Τεσσαροκοστή Στην αρχή της διαμονής μου στο Άγιον Όρος η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ήταν για μένα μια μεγάλη γιορτή Να ετοιμασθώ για να δεχθώ την αποκάλυψη της αναστάσεως μας Αν δεχθούμε αυτήν την αποχή από την τροφή με εμπνευσμένη προσευχή όχι μόνο ο οργανισμός μας θα την αντέξει εύκολα αλλά και πολλές αρρώστιες θα θεραπευθούν

105 Όσοι έχουν την ευλογία να έχουν καλή υγεία και μπορούν να απέχουν από την τροφή για μερικές εβδομάδες φθάνουν σε κατάσταση μακαριότητος Τα πάθη γαληνεύουν Ζωντανό αίσθημα ειρήνης και παρουσίας του Θεού συνοδεύει την προσευχή Είναι κρίμα που σήμερα δεν έχουμε συχνά αύτη την αντοχή

106 Σήμερα είναι αδύνατο να επιβάλλουμε πλήρως τους κανόνες της Εκκλησίας Εφόσον είστε όλοι διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο καθορίστε μόνοι τη νηστεία σας2

2 Εδώ ο Γέροντας αναφέρεται κυρίως στην πλήρη αποχή τροφής των τριών πρώτων ημερών της Μ Τεσσαρακοστής


[48] 107 Το μειονέκτημα των σαφώς καθορισμένων κανόνων είναι ότι καθησυχάζουν τη συνείδηση εκείνων που μπορούν να τους τηρούν και τους δίνουν την αίσθηση ότι είναι σωσμένοι Αυτό είναι πολύ αφελές Οι Φαρισαίοι οι ασκητές και θεολόγοι της Παλαιάς Διαθήκης εγκρατεύονταν επίσης αλλrsquo αυτό δεν ήταν αρκετό Ο Χριστός είπε laquoΕάν μη περισσεύση η δικαιοσύνη υμών πλείον (των αρετών) των Γραμματέων και των Φαρισαίων ου μη εισέλθητε εις την Βασιλείαν των Ουρανώνraquo (Ματθ 520)

108 Ο Απόστολος Παύλος το μεγάλο αυτό πνεύμα που μας έδωσε η Πρόνοια του Θεού βεβαιώνει ότι ο νόμος δεν οδήγησε ποτέ κανένα στην τελειότητα Αυτό σημαίνει ότι οι κανόνες της Εκκλησίας μπορούν να μας βοηθήσουν στην αρχή Πράγματι αν από την αρχή αφεθούμε στον εαυτό μας στο αυτεξούσιο μας μπορεί να αισθανθούμε λίγο χαμένοι

109 Ο άνθρωπος που κατόρθωσε να υψωθεί πάνω από κάθε νόμο έφθασε στην κατάσταση της θεώσεως δηλαδή στη σωτηρία Σημαντικότερο είναι να έχουμε συνείδηση και υπευθυνότητα για την κάθε κίνηση της καρδιάς και του νου μας παρά να έχουμε κάποιον κανόνα

110 Είναι δυσκολότερο να αναπτύσσουμε κάποια ικανότητα [49] διακρίσεως παρά να ορίζουμε στον εαυτό μας κανόνες

111 Στην καθημερινή ζωή είναι πολύ σημαντικό να μένουμε σταθερά προσηλωμένοι στις υποδείξεις που μας δίνει ο Θεός για ότι πρέπει να κάνουμε και για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να το κάνουμε Δεν μπορούμε να ελευθερωθούμε πάντως τελείως από τους κακούς λογισμούς κανείς δεν το κατορθώνει ούτε οι πιο τέλειοι Όσο μεγάλη και αν είναι η τελειότητα δεν εμποδίζει ποτέ τον άνθρωπο να νιώσει ταραχή Απλώς με την πείρα της πνευματικής ζωής αυτό που άλλοτε μας συγκλόνιζε το ξεπερνούμε ευκολότερα

112 Ο Χριστός αντιτάσσει στους πειρασμούς του διαβόλου στην έρημο μία άμεση απόρριψη θεμελιώνοντας μάλιστα θεολογικά τις απαντήσεις Του Αυτό αποτελεί μάθημα για μας Κάθε φορά που έχουμε κακό λογισμό οφείλουμε να τον αποβάλουμε αμέσως νrsquo αποφύγουμε τον διάλογο μαζί του Αυτό όμως δεν μπορεί να αφομοιωθεί παρά μόνο με μακρόχρονη άσκηση με την ενέργεια της χάριτος μέσα μας

113 Τί σημαίνει να οικοδομήσουμε τη σωτηρία μας Σημαίνει μεταξύ όλων εκείνων που βλέπουμε στην κοσμική ύπαρξη να επιλέξουμε εκείνο που είναι ευάρεστο στον Θεό και νrsquo αποδεσμευθούμε από εκείνο που είναι [50] εναντίον Του Τότε βλέπουμε σιγά-σιγά τη ζωή μας νrsquo αλλάζει Να είστε όμως υπομονετικοί Ο Θεός μπορεί ασφαλώς να μας επισκεφθεί σε μια στιγμή και να μας ανοίξει τα μάτια για την αιωνιότητα Αλλά γενικότερα αυτό είναι υπόθεση πολλών χρόνων και δεν έχει καμιά σχέση με ότι μπορεί να δημιουργήσει η φαντασία Διαβάστε τον Σιλουανό Θα δείτε ότι η κατάσταση του ήταν πάντοτε εν τω Θεώ Θα κατανοήσετε το λόγο του όταν λέγει ότι οι Άγιοι δεν περνούν ούτε ένα δευτερόλεπτο χωρίς προσευχή

114 Πώς να διακρίνουμε τους λογισμούς που έρχονται από έξω κι εκείνους που γεννιούνται στην καρδιά μας Ως επί το πλείστον η διείσδυση της δαιμονικής ενέργειας είναι τόσο λεπτή που τη θεωρούμε ως μέρος του εαυτού μας Η επιστήμη που κληρονομήσαμε από τους πατέρες μας βοηθεί αλλά δεν αρκεί Η δυσφορία η ταραχή που προκαλεί κάποιος λογισμός στην καρδιά μας είναι σημείο ότι προέρχεται από τον εχθρό Αυτό ισχύει κυρίως για λογισμούς βλασφημίας Αν δεν αισθανόμαστε χαρά


και ευχαρίστηση από τον λογισμό που έχουμε στην καρδιά μας σημαίνει ότι αυτός δεν είναι από τον Θεό αλλά από τον εχθρό που εισβάλλει μέσα μας

115 Είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε εκείνο που γεννιέται στην καρδιά μας από την επήρεια του εχθρού Σrsquo αυτό φθάνει κανείς προοδευτικά με την άσκηση με τον αγώνα εναντίον των παθών που εμείς τα τέκνα του [51] Αδάμ φέρουμε μέσα μας Σιγά-σιγά αρχίζουμε έτσι να διακρίνουμε να αισθανόμαστε ότι τέτοιος λογισμός τέτοια κίνηση της ψυχής δεν είναι από τον Θεό αλλά από τον εχθρό Αυτό δεν γίνεται με στοχασμό αλλά με αίσθηση με άμεση διαίσθηση εξαιρετικά λεπτή και δυσδιάκριτη που είναι πάντοτε αποτέλεσμα μακροχρόνιας ασκήσεως Κατά τον Άγιο Ισαάκ και τον πατέρα μας Σιλουανό η διάκριση εξαρτάται επίσης από τον τρόπο με τον οποίο το Άγιο Πνεύμα ενεργεί στην καρδιά από την πείρα της χάριτος και των δαιμονικών επιθέσεων που έχουμε Η ελάττωση ή η απώλεια της χάριτος είναι σημείο ότι ο λογισμός προέρχεται από τον εχθρό Αντιθέτως ο λογισμός έρχεται από τον Θεό από τον άγγελο ή από το ίδιο το Άγιο Πνεύμα όταν μας γεμίζει χαρά και μας παρέχει ιδιαίτερη ειρήνη

116 Το καλύτερο είναι να μη δίνουμε προσοχή στους λογισμούς αλλά να βυθιζόμαστε στην προσευχή να συνομιλούμε με τον Θεό δια της προσευχής

117 Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να αντιδρούμε στους κακούς λογισμούς να ελευθερώνουμε το πνεύμα μας από κάθε εμπαθή ή βλάσφημο λογισμό Ο πρώτος που συνιστούν οι Πατέρες της Εκκλησίας είναι η μετάνοια Ο δεύτερος είναι να στρέφουμε την προσοχή και το είναι μας σε κάτι άλλο Όταν το ενδιαφέρον μας γιrsquo αυτό το άλλο εντείνεται ο εχθρός παύει να ενδιαφέρεται και μας εγκαταλείπει

[52] 118 Αν τα πάθη είναι δυνατά και αν κάποιος φοβερός άγριος αμαρτωλός λογισμός δεν θέλει να μας εγκαταλείψει δεν μας απομένει παρά να παλαίψουμε με το κλάμα όσον καιρό το κακό αυτό πνεύμα επιμένει

119 Ο νους μας βρίσκεται σε διαρκή πάλη με το νου του εχθρού Για να οικοδομήσουμε τη ζωή μας είναι απαραίτητη η στάση αυτή του συνεχούς αγώνα Γιατί αν κοιμόμαστε αφήνουμε τον εχθρό που δεν κοιμάται ποτέ να κάνει τη δουλειά του και κινδυνεύουμε να χάσουμε τη σωτηρία μας

120 Η νήψη Ιδού με τί πρέπει να αρχίσουμε ώστε τίποτα αν είναι δυνατό να μη γίνεται χωρίς τον Θεό

121 Ο κόσμος που μας περιβάλλει ζει σήμερα περισσότερο δυναμικά παρά άλλοτε Αλλά όσο πιο πολλή κίνηση υπάρχει στον κόσμο τόσο πιο δύσκολο γίνεται να φυλάξουμε χριστιανική συνείδηση Προσβαλλόμαστε από παντού απrsquo όλα τα είδη των αντιλήψεων που ταράσσουν την επιφάνεια της ζωής μας Στις θύελλες της εποχής μας αρμόζει πάντοτε να γρηγορούμε Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που σας ζητώ Ακούτε το λόγο του Ευαγγελίου laquoγρηγορείτεraquo και πάψτε να είστε παιδιά

[53] 122 Ας φυλάξουμε την προσοχή αυτή που διατηρεί το σώμα μας σε συνεχή ένταση Χάρη στην ένταση αυτή ακόμη και στον ύπνο μπορούμε να έχουμε στο νου το σκοπό της ζωής μας Η προσευχή μπορεί να εισδύσει ως εκείνο που ονομάζουν οι ψυχολόγοι υποσυνείδητο Ένας αληθινός ασκητής ελέγχει πάντοτε τον εαυτό του ακόμη και στον ύπνο


Αν αναδυθούν κακοί λογισμοί εγείρεται και προσεύχεται Έτσι σιγά-σιγά η συνείδηση θα φωτίσει όλα όσα κάνουμε στην καθημερινή μας ζωή

123 Μην αφήνετε τα πράγματα του κόσμου να σκορπίζουν το νου σας Συγκεντρώστε όλη την προσοχή σας αφιερώστε όλη την ενέργεια σας σε μια ζωή που νrsquo ανταποκρίνεται στο πνεύμα των εντολών του Ευαγγελίου

124 Ας ελέγχουμε το νου μας έναντι των περισπασμών του εξωτερικού κόσμου Ποτέ ο νους δεν θα μπορέσει να μείνει σταθερά στον Θεό χωρίς ασκητική προσπάθεια Ήδη από τη ζωή αυτή οφείλουμε να μάθουμε να παραμένουμε στο Θεό όπως ακριβώς θα συμβεί με το πνεύμα μας μετά το θάνατο

125 Όταν μιλούμε για την παρουσία του Θεού στο πνεύμα μας δε σημαίνει ότι βλέπουμε τον Θεό αλλά ότι ο Θεός μας βλέπει Ιδού η ορθή στάση Ενεργούμε ενώπιον [54] του Θεού που είναι παρών και μας κοιτάζει

126 Στο θέμα των ονείρων δεν μπορώ να πω περισσότερα από τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος Κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας η καλύτερη στάση είναι να μην τα πιστεύουμε Για να μας πείσει να πιστέψουμε στα οράματά μας μπορεί ο εχθρός πράγματι να υποκινήσει όνειρα που πραγματοποιούνται ακολούθως στην καθημερινή ζωή Πρέπει λοιπόν να είμαστε πολύ laquoφρόνιμοιraquo Αρκεί μια φορά να μας συμβεί και να η πλάνη με όλους τους κινδύνους της Εμείς έχουμε το λόγο του Χριστού και των Αποστόλων Μας αρκεί

127 Είναι πολύ σημαντικό να μην επιδιώκουμε ποτέ να αποκτήσουμε έκδηλα σημεία της ευδοκίας του Θεού όπως πχ το χάρισμα της θαυματουργίας

128 Να ζούμε τον Χριστό μόνοι και για τον εαυτό μας σε διάσταση από τους άλλους σημαίνει να ζούμε την ανεπάρκεια του ανθρωπίνου όντος για τη χριστιανική ζωή Αντιθέτως όταν δύο τρεις τέσσερεις ή περισσότεροι συναθροίζονται για τον ίδιο σκοπό η δύναμη του καθενός πολλαπλασιάζεται στο άπειρο Λέει η Γραφή laquoΟυαί τω ενίraquo Απrsquo εναντίας οι δύο μπορούν ήδη να είναι ακλόνητοι

[55] 129 Το σημαντικό σε μια αδελφότητα είναι να έχουμε όλοι την ίδια θεώρηση των πραγμάτων για να οικοδομήσουμε με σύμπνοια την προσωπική μας σωτηρία τη σωτηρία των γύρω μας και όλων εκείνων που έρχονται κοντά μας

130 Η ακαδημαϊκή θεολογία δεν αρκεί για τη σωτηρία Διαβάζετε κυρίως τους ασκητικούς πατέρες Εκεί θα μάθετε την αληθινή θεολογία τη στάση του νου και της καρδιάς απέναντι στον Θεό

131 Η καθαρή προσευχή δε δίνεται σε όσους μελετούν πολύ Υπό την έννοια αυτή η οδός της θεολογικής επιστήμης δεν είναι καθόλου αποτελεσματική και σπάνια οδηγεί στην καθαρά προσευχή

132 Η θεολογία είναι η κατάσταση του πνεύματος που ενεργείται από τη χάρη του Θεού Εδώ βρίσκεται η διαφορά ανάμεσα στη θεολογία και στη φιλοσοφία ανάμεσα στην αληθινή θεολογία και τη θεολογία των διανοουμένων Αν μία τέτοια έμπνευση αγγίσει την καρδιά σας δε θα έχει πια τέλος πάνω στη γη Είναι ανεξάντλητη γιατί μέσα της βρίσκεται η αρχή της αιώνιας ζωής Και αν ακόμη η σωματική σας σύσταση διαλυθεί η έμπνευση αυτή θα ζει μέσα σας με δύναμη

[56] 133 Ο Θεός μπορεί να εγγίσει το πνεύμα του ανθρώπου και να του δώσει με άμεσο τρόπο την αυτογνωσία Υπάρχει μεγάλη διαφορά


ανάμεσα στη γνώση αυτή και σrsquo εκείνη που αποκτάται στις Θεολογικές Σχολές Μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη η σπουδή θεολογίας χωρίς την υπαρκτική εμπειρία της ζωής στο Πνεύμα του Χριστού Κινδυνεύουμε πράγματι να σπουδάζουμε τη θεολογία στις αποφατικές μορφές της σαν φιλοσοφία και ποίηση Κινδυνεύουμε να υιοθετήσουμε κάποια λανθασμένη στάση να θεωρήσουμε τον εαυτό μας ανώτερο και αυτό αρκεί για να χαθούμε Μια άλλου είδους έμπνευση οφείλουμε να αναζητήσουμε στην laquoεν Χριστώraquo ζωή

134 Η θεολογική επιστήμη που διδάσκεται στα σχολεία και που έγινε επιστημονική ειδικότητα ανοικτή σε όλους δεν παρέχει τη γνώση του Θεού Η γνώση του Θεού πηγάζει από την εν Θεώ ζωή που γεννιέται στα μύχια της καρδιάς

135 Είναι δυνατό να γίνουμε θύματα πνευματικής πλάνης αν εκτιμήσουμε αυτό που προσφέρει η θεολογική επιστήμη μάλλον παρά η αγιότητα της ζωής

136 Μπορεί κάποιος να είναι πολυμαθέστατος να έχει ακαδημαϊκά διπλώματα και να παραμένει εντελώς αδαής [57] της οδού της σωτηρίας

137 Όταν κάποιος έχει άγια και αναμάρτητη ζωή η διανοητική γνώση μπορεί να παράγει θαυμάσιους καρπούς Αντιθέτως μία γνώση χωρίς αγάπη δεν μπορεί να σώσει τον άνθρωπο

138 Χωρίς το πνεύμα της μετανοίας χωρίς την εμπειρία της αληθινής υπακοής δεν μπορεί κανείς να γίνει αληθινός θεολόγος ή ιερέας δηλαδή πρόσωπο ικανό να διδάξει στους άλλους την αληθινή χριστιανική οδό

139 Για να μάθουμε την επιστήμη της εν Χριστώ ζωής δεν είναι αναγκαίο να διαβάσουμε δεκάδες ή εκατοντάδες βιβλία Ο πνευματικός μου πατέρας μού συνέστησε να διαβάζω μερικές μόνον σελίδες την ημέρα Ένα τέταρτο της ώρας μισή ώρα αλλά να φροντίζω να εφαρμόζω στη ζωή μου αυτό που διάβασα

140 Ο Απόστολος Πέτρος λέγει για το laquoβασίλειον ιεράτευμαraquo ότι μπορεί να εκπληρωθεί με τη συμμετοχή μας στη Λειτουργία Να φοβάστε αλήθεια να πηγαίνετε από συνήθεια στη λειτουργία Προσπαθείστε να ζείτε κάθε φορά πιο βαθιά αυτό που ζούσε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο όταν εγκαθίδρυσε το μεγάλο αυτό μυστήριο που είναι η θεία Ευχαριστία Τότε η λειτουργία [58] θα αποβεί σωτήρια όχι μόνο για σας αλλά και για όσους συμμετέχουν σrsquo αυτή Δεν ανήκει μόνο στους ιερείς να ζουν στην καρδιά τους τα παθήματα του Χριστού για τον κόσμο που είναι λεία της αμαρτίας και του θανάτου

141 Καθετί που υπάρχει υπάρχει γιατί ο Θεός το σκέπτεται Ο Θεός σκέπτεται τον κόσμο και ο κόσμος υπάρχει Αν ζητείτε το θέλημα του Θεού με απλότητα και ταπείνωση ο Θεός μπορεί να μεταβάλει οποιαδήποτε κατάσταση ακόμη και την πιο αρνητική Συνεπώς αν υπακούετε στον πνευματικό σας πατέρα αν έχετε εμπιστοσύνη σrsquo αυτόν μη φοβάστε ότι θα οδηγηθείτε λανθασμένα Ο Θεός θα βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να σας αποκαλύπτει την αλήθεια Βαδίζοντας με υπακοή κάνετε την καρδιά σας πιο ευαίσθητη σε κάθε πνευματική κίνηση στη ζωή σας

142 Δεν έχει μεγάλη σημασία αν η θεωρία του πνευματικού μας πατέρα είναι ατελής Ο Θεός θα διορθώσει τις πράξεις μας κατά το μέτρο που τελούνται στην υπακοή και την πίστη στον Χριστό Αυτό που φαινόταν


λανθασμένο θα γίνει σωστό Αντιθέτως αυτό που φαινόταν τέλειο στη λογική μας πολλές φορές δεν είναι παρά η αντανάκλαση της αμαρτωλής θελήσεώς μας και ο Θεός δε θα είναι μαζί μας

143 Η πιο απλή οδός είναι να υπακούομε και να μην [59] επιβάλλουμε το θέλημά μας Αυτός είναι ο ισχυρότερος πόλεμος εναντίον των παθών

144 Για να εννοήσουμε το μυστήριο της εν Χριστώ σωτηρίας οφείλουμε να περάσουμε από την οδό της υπακοής Και να το κάνουμε αυτό με πολλή προσοχή Στο μέτρο που η θεωρία του είναι σωστή ο άνθρωπος μπορεί να έχει υψηλότατη έμπνευση κάνοντας την πιο απλούστατη εργασία όπως για παράδειγμα τη μαγειρική Απεναντίας χωρίς υπακοή έστω και αν είναι κάποιος πατριάρχης επίσκοπος ή ιερέας μπορεί να χαθεί

145 Μέσα μας φέρουμε το προπατορικό αμάρτημα το δηλητήριο αυτό του πρώτου πειρασμού του Αδάμ στον παράδεισο ndashlaquoέσεσθε ως θεοίraquondash αλλά η υπακοή μπορεί να μας ελευθερώσει απrsquo αυτό

146 Το παν εξαρτάται από τη σχέση μας με τον Θεό Αν έχουμε εμπιστοσύνη στην πρόνοιά Του θα βρούμε τη δύναμη νrsquo ακολουθήσουμε το λόγο του πνευματικού μας πατέρα Η λογική που χαρακτηρίζει την καθημερινή ζωή και τα διανοήματά μας δεν επαρκούν Ο Θεός εγκαταλείπει αυτόν που έχει υπερβολική εμπιστοσύνη στη σύνεσή του Δεν έχει μεγάλη σημασία αν κάποιος λόγος είναι εναντίον μας ή κάποια συμβουλή φαίνεται παράλογη για την κοινή λογική Αν είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε αυτόν το λόγο αυτή τη συμβουλή αν [60] έχουμε εμπιστοσύνη σrsquo αυτόν το λόγο σrsquo αυτή τη συμβουλή ο Θεός τελικά θα τακτοποιήσει τα πράγματα ώστε η έκβαση να είναι θετική Το μυστήριο της υπακοής είναι μια από τις πιο σοβαρές πραγματικότητες στην οδό της σωτηρίας

147 Είθε ο Κύριος να σας φυλάει Και σεις κρατείτε τη σωστή στάση Από έξω τίποτε δεν φαίνεται Είναι μια ζωή για την οποία δεν μπορούμε να πούμε τίποτε το ιδιαίτερο Αλλά εσωτερικά χάρη στην υπακοή βρισκόμαστε σε κατάσταση συνεχούς εντάσεως Τέτοιος οφείλει να είναι ο χριστιανός Ένα laquoκαλώδιο υψηλής τάσεωςraquo πάνω στο οποίο μπορεί να καθίσει ένα πουλάκι χωρίς να πάθει την παραμικρή ζημία αλλά μέσα από το οποίο περνά ενέργεια ικανή να κάνει ολόκληρο τον κόσμο να εκραγεί Ιδού με ποιόν τρόπο εγγίζουμε την αιώνια Βασιλεία του Χριστού

148 Με τη μικρή άσκηση της υπακοής ο άνθρωπος εισέρχεται στο άναρχο είναι του Θεού

149 Η υπακοή είναι απαραίτητη για την αιώνια σωτηρία Προετοιμάστε την καρδιά και το νου σας Κρατείστε θετική εσωτερική στάση

150 laquoΝα είμαστε κατrsquo εικόνα του Θεούraquo Δεν μπορούμε [61] να φθάσουμε σrsquo αυτό παρά μόνο με υπακοή όμοια με την υπακοή του Χριστού της Παναγίας και όλων όσοι ακολούθησαν τα ίχνη τους

151 Όταν συναγόμαστε επί το αυτό οφείλουμε να είμαστε σαν ένας άνθρωπος κατrsquo εικόνα του Τριαδικού Θεού που είναι ένας μόνο Θεός Δεν μπορούμε να το κατορθώσουμε αυτό παρά μόνο αν έχουμε μέσα μας το Άγιο Πνεύμα και όχι την εσωτερική ακαταστασία των κακών λογισμών μας Πώς νrsquo αποκτήσουμε τη χάρη αυτή Πώς να πολιτευθούμε ώστε ο Θεός και ο Άγιο Πνεύμα Του να ενοικήσουν μέσα μας Πρέπει να υπακούουμε Μόνο με την διαρκή προσοχή στον αδελφό μας


κατορθώνουμε να δημιουργήσουμε μέσα μας ένα είδος laquoραντάρraquo για να αισθανόμαστε αυτό που οι άλλοι σκέπτονται τη θέληση και την πνευματική τους κατάσταση Αντιθέτως χωρίς υπακοή και αν γυρεύουμε πρώτα την άνεσή μας θα είμαστε χωρισμένοι από τους άλλους και θα έχουμε πόλεμο

152 Η πνευματική υπακοή είναι απαραίτητη στην καθημερινή ζωή Να προτιμάτε το θέλημα του άλλου παρά το δικό σας Να δέχεσθε με θετική στάση κάθε αίτημα του πνευματικού σας ενός αδελφού ή μιας αδελφής Έτσι θα δημιουργηθεί σιγά-σιγά μέσα σας και γύρω σας μια ατμόσφαιρα όπου η καρδιά θα γίνει πολύ απαλή πολύ ευαίσθητη σε κάθε εσωτερική κίνηση σε όλες τις πνευματικές εναλλαγές

[62] 153 Όταν συγκεντρωνόμαστε ας παρακαλεί ο καθένας τον Θεό να μας δίνει το πνεύμα της υπακοής στο θέλημα Του και να μας ευλογεί όλους Είτε ο νεώτερος είτε ο πιο ηλικιωμένος να ακούτε τον άλλο με την καρδιά για νrsquo αντιληφθείτε πότε το Πνεύμα του Θεού μιλάει μέσω αυτού Ένας διάκονος είκοσι χρονών ο Μέγας Αθανάσιος και όχι οι πατριάρχες οι επίσκοποι ή οι άλλοι μάρτυρες ήταν εκείνος που εισηγήθηκε τη λέξη laquoομοούσιοςraquo κατά την Αrsquo Οικουμενική Σύνοδο το 325 μΧ για να προσδιορίσει τη σχέση ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό μέσα στην Αγία Τριάδα Αλλά για να φθάσουμε σrsquo αυτό πρέπει να κοπιάσουμε Θα το κατορθώσουμε μόνο με την υπακοή

154 Με την υπακοή η καρδιά γίνεται διαρκώς πιο ευαίσθητη για τη ζωή των άλλων για τα παθήματα τους για την πρόοδό και τις ανάγκες τους

155 Διακονώντας και όχι εξουσιάζοντας τον αδελφό γινόμαστε όμοιοι με τον Κύριο Ο Χριστός υπέδειξε την οδό κατά τη νύκτα του Μυστικού Δείπνου Ενώ ήταν ο Κύριος έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του

156 Με την υπακοή η καρδιά και το πνεύμα μας θα πλατυνθούν στο άπειρο

[63] 157 Με την υπακοή η ζωή μας γίνεται εξαιρετικά συνειδητή ακόμη και στον βαθύτερο ύπνο

158 Με την υπακοή πολεμούμε τα πάθη ώστε κανένας εμπαθής λογισμός να μη μπορεί να μας αιχμαλωτίσει

159 Μπροστά στον καθένα οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι να εκπληρώσουμε το δικό του μάλλον θέλημα παρά το δικό μας Έτσι πλαταίνει η συνείδησή μας Σιγά-σιγά με τρόπο εντελώς απροσδόκητο γεννιέται μέσα μας ο θρήνος για τον laquoΑδάμ παγγενήraquo

160 Η υπακοή αρχίζει με τις πιο ασήμαντες λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής με την πιο ταπεινή εργασία αλλά τελειώνει με τη συνείδηση του laquoεγώ ειμιraquo Οφείλουμε να διατηρήσουμε τη διάθεση αυτή του πνεύματος με την ενέργεια της πίστεως στην Ανάσταση

161 Ο Χριστός είπε laquoΕι τις hellip ου μισεί τον πατέρα εαυτού και την μητέρα και την γυναίκα και τα τέκνα και τους αδελφούς και τας αδελφάς έτι δε και την ευατού ψυχήν ου δύναται Μου μαθητής είναι (ου δύναται ακολουθείν Με)raquo (Λουκ 1426) Ο λόγος του Κυρίου είναι πολύ σοβαρός Δεν πρόκειται για την σταδιοδρομία και για τα μικρά πράγματα της ζωής αυτής αλλά [64] για την υπερνίκηση των παθών και της αμαρτίας αυτού του κόσμου ώστε να ζήσουμε αιώνια με τον Πατέρα Μετά την πτώση η ανθρώπινη φύση είναι σε όλες της τις εκδηλώσεις ενάντια σrsquo αυτό που ο ουράνιος Πατέρας μας περιμένει από μας Ιδού γιατί


οφείλουμε να μισήσουμε τον εαυτό μας στην κατάσταση που βρίσκεται σrsquo αυτόν τον κόσμο μετά την πτώση

162 Μέσω της υπακοής ο νους μας μπορεί να βρεθεί καθαρός ενώπιον του Θεού

163 laquoΟ αγαπών πατέρα ή μητέρα ή τέκνα υπέρ Εμέ ου δύναται ακολουθείν Μεraquo Για τους ανθρώπους του κόσμου τίποτε δεν είναι πιο φοβερό από αυτούς τους λόγους Ωστόσο οφείλουμε να κατορθώσουμε να ξεπεράσουμε ότι μας δένει με τα πιο κοντινά μας πρόσωπα Διαφορετικά δεν θα φθάσουμε ποτέ στην παγκόσμια και απόλυτη αγάπη του Θεού

164 Υπακοή είναι η τέλεια αποταγή από το laquoίδιον θέλημαraquo Αυτή είναι η οδός που πρέπει νrsquo ακολουθήσουμε για να γίνουμε ελεύθεροι νrsquo ακούσουμε στην καρδιά μας τη φωνή του Πνεύματος του Αγίου Όσο θα υπάρχει μέσα μας κάποιο πάθος η ζωή μας θα είναι τραγική χωρίς διέξοδο Δεν μπορούμε να βρούμε την ειρήνη χωρίς την πλήρη αποταγή από το δικό μας θέλημα

[65] 165 Μόνο όταν ελευθερωθούμε από τους λογισμούς τις ιδέες και τα θελήματά μας θα μπορέσουμε να ζήσουμε με κάθε καθαρότητα στην laquoατμόσφαιραraquo του Θεού

166 Υπακοή σημαίνει να κόβουμε το laquoίδιονraquo το ατομικό μας θέλημα Στην καθημερινή ζωή σημαίνει να είμαστε διατεθειμένοι νrsquo αρνηθούμε τις ιδέες μας για να ελευθερωθούμε από την έμπονη και άθλια πάλη που διεξάγουμε ενάντια στα πάθη Μόλις τελειώσει αυτός ο πόλεμος είμαστε ήδη στις πύλες της αιωνιότητος

167 Αν αρνείσθε το προσωπικό σας θέλημα αναζητώντας το θέλημα του Θεού ο Θεός θα είναι μαζί σας Αν επιμένετε νrsquo ακολουθείτε το δικό σας λογισμό ο Θεός θα σας εγκαταλείψει

168 Η πιο μεγάλη τιμωρία για τον άνθρωπο είναι να τον laquoπαραδώσειraquo ο Θεός στο ίδιο θέλημά του Στην εποχή μας που απέρριψε τον Χριστό κανείς δεν κατανοεί την ολοφάνερη αυτή δουλεία

169 Η καθαρά προσευχή προϋποθέτει την αμεριμνία Κατορθώνεται όταν σε οποιαδήποτε εργασία ο νους μένει ελεύθερος από σκέψεις και ζει μόνο με το Όνομα του Θεού και τη χάρη του Αγίου Πνεύματος

[66] 170 Δεν ήλθα για να επιβάλω το θέλημά μου στον άλλο αλλά για να τον υπηρετήσω κατά το υπόδειγμα του Χριστού Προσπαθείστε να ενεργείτε κατrsquo αυτόν τον τρόπο και θα δείτε ότι η χάρη του Θεού θα είναι μαζί σας Ακολούθως υιοθετείστε αυτή τη στάση σε κάθε στιγμή της ζωής σας

171 Αν δεν αποκτήσουμε το πνεύμα της διακονίας του πλησίον η ζωή μας θα είναι ανώφελη Αν θέλουμε να αναγεννήσουμε τη φύση μας να γίνουμε laquoκαθrsquo ομοίωσινraquo Θεού ο πόθος να διακονήσουμε τον πλησίον πρέπει να κυριαρχεί στη ζωή μας

172 Η διακονία του πλησίον έχει σωτήρια δύναμη απείρως μεγαλύτερη από οποιαδήποτε θεολογική θεωρία

173 Πως μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό laquoκαθώς εστιraquo Ο Χριστός μας δείχνει την οδό παροτρύνοντας μας να παραμένουμε στην αγιότητα για να μη βλάπτουμε τον πλησίον να προτιμούμε τους άλλους από τον εαυτό μας να μην επιδιώκουμε να τους εξουσιάζουμε

174 Οφείλουμε να πεθάνουμε για τον εαυτό μας για να ζήσουν οι άλλοι Ο Χριστός το είπε laquoΜη φοβηθείτε να [67] χάσετε τη ζωή σας στη διακονία του αδελφούraquo Όποιος υπηρετεί τον άλλο σώζει την ψυχή του για την αιώνια ζωή


175 Ποιό είναι το όπλο του εχθρού εναντίον της σωτηρίας μας Ο φθόνος Στο Ευαγγέλιο ο Πιλάτος γνωρίζει ότι οι Εβραίοι θέλουν να σκοτώσουν τον Χριστό από φθόνο Ο φθόνος είναι η μεγαλύτερη δύναμη του εχθρού Γιrsquo αυτό πάνω από όλα πρέπει νrsquo αποφεύγουμε το λογισμό της ζηλοφθονίας

176 Η ζήλεια είναι χαρακτηριστικό όλων των ανθρώπων ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση Κάποιος είναι πάντοτε δυνατότερος από μας Οι άλλοι έχουν πάντα κάτι που θα θέλαμε κι εμείς να έχουμε Στην κατάσταση της ζήλειας απωθούμε τους άλλους και η ζωή καταντά πράγματι σαν εικόνα του Θεού αμαυρωμένη και ταραγμένη

177 Προσπαθείστε να μην κατηγορείτε ποτέ τον άλλον αλλά να προσεύχεσθε γιrsquo αυτόν Όταν κρίνουμε κάποιον για τα ελαττώματά του σημαίνει ότι δεν βλέπουμε τα δικά μας

178 Στην κατάσταση της πτώσεώς μας είμαστε ανίκανοι να κρίνουμε σωστά τον αδελφό μας Να μην είστε τόσο [68] βέβαιοι ότι ο αδελφός σας σφάλλει Μην τον κρίνετε

179 Είναι προτιμότερο να μην κρίνουμε Ζω με το φόβο του Θεού σημαίνει φοβούμαι να κρίνω τον άλλο με τρόπο αμαρτωλό και όχι όπως θα τον έκρινε ο Θεός

180 Τί ζητώ άραγε όταν κρίνω τον αδελφό μου Εφόσον δεν τον βλέπω όπως τον βλέπει ο Κύριος το παν θα είναι λανθασμένο Αρχίστε με αυτήν την προσευχή με την σκέψη να είστε υπάκουοι να μην κρίνετε τους αδελφούς σας Αρχίστε από τον πόθο να υπηρετήσετε τους άλλους με αγάπη όπως ο Σιλουανός που ζητούσε κατά τις εορτές να μπορεί να διακονεί στην Τράπεζα τις εκατοντάδες των μοναχών Ήταν τόσο ευτυχής να βλέπει πόσο ο Χριστός αγαπούσε αυτούς τους ανθρώπους αυτά τα παιδιά του Θεού Τους διακονούσε με πολλή αγάπη Όταν οι εργασίες της καθημερινής ζωής πραγματοποιούνται με αυτό το πνεύμα μπορούν να γίνουν μια πολλή ευχάριστη πνευματική τροφή Τη νύκτα χάρη στη διάθεση αυτή της διακονίας η καρδιά σας θα είναι πολύ απαλή θα κλαίτε ενώπιον του Θεού για τα ελαττώματά σας για την ατέλεια της αγάπης σας

181 Η δυσκολία να συνεργαζόμαστε με τον πλησίον προέρχεται πάντοτε από την έλλειψη προσευχής και αγάπης Όπως λέει ο Γέροντας Σιλουανός μπορεί να συμβεί ώστε παρά τις φλογερότερες προσευχές η πρόοδος [69] να είναι δύσκολη Εν τούτοις όταν κατορθώσουμε με την επίκληση του Ονόματος του Ιησού να ζούμε σταθερά με κάποιο πρόσωπο γινόμαστε ικανοί να ζούμε με εκατομμύρια άλλα πρόσωπα που του μοιάζουν

182 Να προσευχόμαστε για τον άλλο σημαίνει να τον βοηθούμε χάρη στην αγαθή διάθεση της καρδιάς μας απέναντί του νrsquo αντισταθεί στους αρνητικούς λογισμούς που ενδέχεται να έχει και όχι άδικα για μας Αντιθέτως να μην προσευχόμαστε γιrsquo αυτόν σημαίνει να δικαιώνουμε με την απουσία αγάπης από μέρους μας τις κακές σκέψεις που μπορεί να έχει εναντίον μας Ας φυλάξουμε την ενότητα στην προσευχή γύρω από το Ποτήριο του Χριστού και θα δούμε ότι είναι εύκολο να αγαπάμε

183 Να είστε πολύ προσεκτικοί Μην επιτρέπετε σε κανένα αρνητικό λογισμό να εισδύσει στην καρδιά σας

184 Μην υποτιμάτε τους αρνητικούς λογισμούς που μπορεί να έχετε για τον πλησίον όταν είστε στο κελλί σας Φυλαχθείτε από κάθε λόγο που


πληγώνει Αυτό είναι πολύ σημαντικό Να θυμάστε επίσης τους λόγους του Χριστού laquoΚαθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι και υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίωςraquo (Λουκ 631)

[70] 185 Να μιμείσθε τη στάση αυτού του ανθρώπου που τόσο πολύ αγαπούσε ο Θεός του π Μισαήλ ηγουμένου της Ιεράς Μονής του Αγίου Παντελεήμονος την εποχή που ζούσα εκεί laquoΑν κάποιος αντιστέκεται εγώ υποχωρώraquo

186 Όταν ζείτε σε συνοδεία και αυτοί που σας έχουν δεχθεί οι εκλεκτοί του Θεού ευδοκούν να τους υπηρετείτε να θεωρείτε τον εαυτό σας ανάξιο και υπερβολικά τιμημένο Τότε η ζωή σας θα αλλάξει Απεναντίας αν κρίνετε τους άλλους για ασήμαντα και εξωτερικά πράγματα θα χάσετε το παν

187 Καθετί που αποκτάται με τους εσωτερικούς σας αγώνες αντανακλάται στην εν Θεώ ζωή σας Πολεμείστε ενάντια σε κάθε πάθος που εγείρει μέσα σας λογισμούς κατακρίσεως για τον πλησίον Μη δέχεσθε αυτό που ο εχθρός σας υποβάλλει εναντίον εκείνου που είναι άδικος μαζί σας Είτε είσθε μόνοι στο κελλί σας είτε με άλλους κάθε λογισμός κατακρίσεως κάθε αρνητική εσωτερική κίνηση δημιουργεί ρωγμή στο πνευματικό σας οχυρό και στο οχυρό της αδελφότητος Κανένας λογισμός δεν γεννιέται και δεν παρέρχεται χωρίς συνέπειες Με αγαθούς λογισμούς θα μπορείτε να βλέπετε στον καθένα που συναντάτε ένα αγαπημένο πρόσωπο Αντιθέτως με αρνητικούς λογισμούς το πρόσωπό σας οι ψυχικές σας ενέργειες θα διαταράξουν τις σχέσεις σας και [71] θα επηρεάσουν το περιβάλλον σας Όταν η χάρη είναι μαζί μας δεν βλέπουμε τα ελαττώματα των άλλων βλέπουμε μόνο τα παθήματα και την αγάπη των αδελφών

188 Είναι εξ ίσου λανθασμένο και απατηλό να αναμένουμε την τελειότητα μιας ομάδας όσο και την τελειότητα ενός προσώπου Πρωτίστως γιατί κι εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε αληθινή και ορθή ιδέα για το τί ακριβώς είναι η τελειότητα Και ύστερα γιατί η τελειότητα είναι η κατάσταση της πλήρους εξομοιώσεως με τον Χριστό

189 Να αποβάλετε κάθε πνεύμα περιεργείας Κάνετε το διακόνημα σας χωρίς να σας ενδιαφέρει αν οι άλλοι κάνουν το δικό τους Όταν απουσιάζει η περιέργεια ο καθένας δέχεται από τον Θεό ότι του ταιριάζει Δεν μπορούμε να εξαπατήσουμε τον Θεό Είναι τόσο δυνατός και τόσο δίκαιος ώστε δεν μπορούμε τίποτε να Του κρύψουμε

190 laquoΔώρησαι μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μουraquo λέγει ο Άγιος Εφραίμ στην προσευχή του Όταν αρχίζουμε να συγκρίνουμε τις προσπάθειες μας με τις προσπάθειες των άλλων ο εχθρός μπορεί να βρει τρόπους να μας αποθαρρύνει

191 Όταν έριδες εχθρότητες βίαιες σχέσεις εκδηλώνονται [72] μεταξύ των ανθρώπων δεν μπορεί να διατηρηθεί η ενότητα παρά αν ο καθένας υπομένει τα ασθενήματα των άλλων Για τον Απόστολο Παύλο είναι προτιμότερο να αδικείται κάποιος παρά να αδικεί (βλ Αrsquo Κορ 67-8)

192 Αν προσευχόμαστε συνεχώς για να αγαπούμε τους αδελφούς μας για να διανύουμε την οδό της ζωής μας με το ίδιο πνεύμα και την ενότητα της πνευματικής αγάπης η πραγματοποίηση της ομοιώσεως μας με τον Χριστό θα είναι ευκολότερη Αντιθέτως αν σταματούμε στις αναπόφευκτες λεπτομέρειες και τα ελαττώματα της εξωτερικής ζωής τότε θα χάσουμε τη χάρη της θεωρίας του Αιωνίου


193 Μπροστά σε κάθε πρόβλημα οι μεγαλύτεροι θέτουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία του άλλου Αυτή είναι η μόνη δυνατή λύση Όπως λέει ο Χριστός όσοι θέλουν να είναι μεγάλοι γίνονται υπηρέτες και δούλοι ακόμη και των πιο αδυνάτων

194 Η κοσμική ζωή είναι θεμελιωμένη στη δύναμη στη βία Ο σκοπός του χριστιανού είναι αντίστροφος Η βία δεν ανήκει στην αιώνια ζωή Καμιά πράξη που επιβάλλεται με βία δεν μπορεί να μας σώσει

[73] 195 Στην κοινή ζωή η υπακοή μας επιτρέπει σιγά-σιγά να κατανοήσουμε την ψυχολογία των άλλων προσώπων Μαθαίνοντας να ζούμε με ένα πρόσωπο μαθαίνουμε να ζούμε με εκατομμύρια προσώπων που του μοιάζουν Έτσι προοδευτικά εισχωρούμε σε βαθύ πόνο για όλη την ανθρωπότητα Το πνεύμα μας πρέπει νrsquo αναπτυχθεί σε όλες τις διαστάσεις του ανθρωπίνου είναι και όχι μόνο στο επίπεδο των καθημερινών φροντίδων και δυσκολιών Οι μικρές αυτές εργασίες οι προστριβές που τις συνοδεύουν είναι ασφαλώς αναπόφευκτες αλλά δεν είναι ο τελικός σκοπός της ζωής μας Ο προορισμός μας είναι να γίνουμε laquoκαθrsquo ομοίωσινraquo του Χριστού Εάν όμως laquoεγώraquo δεν μπορώ να φέρω μέσα μου μια μικρή αδελφότητα πώς θα μπορούσα να αγκαλιάσω όπως ο Χριστός το σύνολο της ανθρωπότητας μέσα στο χρόνο και το χώρο

196 Να ζούμε χριστιανικά σημαίνει να γίνουμε όμοιοι με τον Χριστό να έχουμε τις ίδιες κινήσεις της καρδιάς το ίδιο φρόνημα με τον Υιό του Πατρός όπως μας λέγει ο Απόστολος Παύλος Αν έχουμε επίγνωση του σκοπού αυτού αν βρισκόμαστε με όλο μας το είναι στην εσωτερική αυτή κίνηση ο νους δε θα χαθεί στα μικροπράγματα Οι επιθυμίες οι ζήλιες οι προστριβές και τα μικρά προβλήματα της καθημερινής ζωής θα περάσουν εντελώς απαρατήρητα

[74] 197 Τελούμε από κοινού τη Λειτουργία Αλλά πληρώνουμε το τίμημά της Ο καθένας μας οφείλει να φροντίζει για τη σωτηρία όλων Η ζωή μας είναι ατελεύτητο μαρτύριο

198 Δεν υπάρχει άλλη οδός εκτός από την αδιάλειπτη προσευχή κατά την εργασία Μεταβάλλετε ότι οφείλετε να κάνετε σε προσευχή Ανοίγετε μια πόρτα ζητείστε από τον Κύριο νrsquo ανοίξει για σας την πόρτα της μετανοίας Κτίζετε αναλογισθείτε ότι κοπιάζετε ματαίως και ότι τίποτε δεν μπορεί να σταθεί όρθιο αν ο Ίδιος ο Θεός δεν συμμετέχει στην οικοδομή Δε συνηθίζω νrsquo αναζητώ πνευματικές συμβουλές από αρχηγούς κρατών και στρατηγούς αλλά η περίπτωση του Κρόμγουελ είναι ενδιαφέρουσα Προετοιμαζόμενος για κάποια μάχη προσευχόταν laquoΚύριε θα είμαι πολύ απασχολημένος σήμερα ενδέχεται να Σε ξεχάσω αλλά Συ μη με ξεχάσειςraquo

199 Μηχανευθείτε τρόπους να είστε με τον Θεό200 Στο Άγιον Όρος όταν ήμουν ακόμη δόκιμος ένας γέρος

μοναχός μου είπε κάποια μέρα το εξής αξιόλογο σχετικά με τις πιο ταπεινές εργασίες laquoΚαμιά εργασία δεν υποβιβάζει την αξία του ανθρωπίνου προσώπου Μόνο η αμαρτία υποβαθμίζει τη Θεία ζωή μέσα μαςraquo Οι εργασίες που δεν μπορούν να καταστούν πάθος ταιριάζουν [75] καλύτερα στην πνευματική ζωή Αν είμαι μάγειρας ετοιμάζω το φαγητό προσευχόμενος γιrsquo αυτούς που αγαπά ο Κύριος μας Δεν υπάρχει εδώ πάθος Ταυτοχρόνως η εργασία αυτή έχει μεγάλη αξία γιατί μου επιτρέπει να υπηρετώ τους ανθρώπους που αγαπά ο Χριστός Μπορούμε να ζούμε με ειρήνη αν κρατάμε τέτοια στάση


201 Ποιος θα είναι ο πρώτος Ο Κύριος λέει laquoΖητείτε πρώτον την Βασιλείαν του Θεού hellip και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίνraquo (Ματθ 633) Αυτή είναι η αρχή μας έστω και αν ακόμη η υλική ζωή μας επιβάλλεται από το πρωΐ ως το βράδυ Οι στόχοι της ζωής του κόσμου είναι άλλοι και κανείς δεν έχει πια χρόνο να προσεύχεται

202 Όταν ο νους και η καρδιά μας στρέφονται προς τον Θεό όλα γίνονται εύκολα Χωρίς τη δυναμική αυτή κίνηση προς τον Θεό η ζωή χάνει το νόημά της

203 Στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος μου έτυχε κάποτε να έχω ταυτοχρόνως ως δεκατέσσερα διακονήματα Το ανέφερα στον πνευματικό μου laquoΔεν κατορθώνω να εκπληρώσω τα καθήκοντά μου Έχω δεκατέσσερα διακονήματαraquo Μου απάντησε laquoΚάνεις λάθος δεν έχεις παρά ένα μόνοraquo ndashlaquoΑλλά πατέρα μου απήντησα έχω δεκατέσσεραraquo ndashlaquoΌχι μου είπε πάλι δεν κάνεις [76] παρά ένα μόνο πράγμα κάθε φορά Κάνε το λοιπόν καλά και προχώρησε στο επόμενο hellipraquo

204 Ο σκοπός που θέτουμε στη ζωή μας εμποτίζει όλες τις πράξεις μας Αν πχ επιδιώκουμε πρώτα απrsquo όλα να κερδίσουμε χρήματα όλα όσα θα κάνουμε θα απορρέουν από εκεί

205 Η εργασία η κοινωνική θέση δεν έπρεπε να έχουν καμιά σημασία στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων Η υπεροχή δεν είναι εξωτερική αλλά εσωτερική Όποιος αγαπά περισσότερο τον Θεό όποιος προσεύχεται περισσότερο όποιος προσπαθεί περισσότερο να φυλάξει τις εντολές θα είναι πιο κοντά στον Κύριο Αυτό είναι πολύ σημαντικό Ελευθερώστε το πνεύμα σας από κάθε σκέψη laquoκαρριέραςraquo Δεν υπάρχει καρριέρα στην πνευματική ζωή

206 Αν η εν Χριστώ σωτηρία είναι ο μοναδικός σκοπός της ζωής μας ότι κάνουμε γίνεται πράξη προσευχής πράξη λειτουργική

207 Καθετί που κάνετε η εργασία σας μπορεί να είναι για τη σωτηρία σας Αυτό εξαρτάται από σας από τον τρόπο που το κάνετε Η ιστορία γνωρίζει πλήθος μοναχών που διακονούσαν στο μαγειρείο στον ξενώνα [77] και έγιναν μεγάλοι Άγιοι Η οδός της σωτηρίας συνίσταται στο να εργάζεται κάποιος χωρίς πάθος προσευχόμενος

208 Γνωρίζετε ίσως τον μοναχό εκείνο που ήταν μάγειρας σε όλη του τη ζωή σε κάποιο μοναστήρι του Κιέβου Κοιτάζοντας τη φωτιά κάτω από το τηγάνι του έβλεπε τον εαυτό του συνεχώς στις φλόγες του Άδη Έγινε άγιος Το διακόνημα του δεν τον εμπόδισε να είναι πάντοτε μαζί με τον Θεό

209 Μην χάνετε τον καιρό σας ζώντας χωρίς προσευχή χωρίς σκέψη

210 Το καθετί στη ζωή μας έχει κάποιο πνευματικό νόημα Ας αναζητήσουμε πρώτα πώς μπορούμε να εργαζόμαστε κρατώντας την καρδιά το νου και την προσοχή μας στον Θεό

211 Είθε ο Θεός να σας δώσει τη δύναμη να κρατήσετε το πνεύμα το νου και την καρδιά σας στο Πνεύμα του Χριστού Τότε οτιδήποτε και αν συμβεί θα μπορεί πολύ γρήγορα βαθιά να μεταμορφωθεί Αυτό που ήταν ανιαρό και αποθαρρυντικό θα εξαφανισθεί μεταμορφωμένο από τον πόθο σας να είστε εκεί όπου είναι ο Χριστός ο Θεός σας

[78] 212 Για να διατηρούμε το πνεύμα και την καρδιά μας εν ειρήνη ενώπιον της κρίσεως του Θεού δεν πρέπει να κάνουμε τίποτε που να μπορεί να ενοχλήσει τον πλησίον Οφείλουμε να κερδίζουμε οι ίδιοι τα προς το ζην με την εργασία μας


213 Πρέπει πάση θυσία να μην αφήσουμε να μας εμποδίσουν οι μέριμνες της καθημερινής ζωής να παραμείνουμε εν Πνεύματι με τον Χριστό που βρίσκεται στα δεξιά του Πατρός και με το Πνεύμα το Άγιο

214 Μερικές φορές οι Πατέρες της Εκκλησίας χρησιμοποιούν την ακόλουθη μεταφορά Αν βρισκόμαστε κάπου με έναν αυτοκράτορα η παρουσία του επηρεάζει καθετί που κάνουμε Γιατί να μη συμβαίνει το ίδιο και με τον αιώνιο Βασιλιά μας Αφού είναι παρών ας κάνουμε το καθετί κάτω από το βλέμμα Του Πάντοτε

215 Κάθε μέρα κάθε νύκτα ας σκεπτόμαστε ότι ο Θεός μας κοιτάζει ακούει τις προσευχές μας βλέπει τα βάθη του πνεύματός μας Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι βλέπουμε τον Θεό laquoκαθώς εστιraquo αλλrsquo όμως δημιουργεί κάποια laquoατμόσφαιραraquo που μας επιτρέπει να διακρίνουμε τις ατέλειες μας τη διάχυση του πνεύματος μας τα λάθη μας στις σχέσεις μας με τους άλλους κατά τη διάρκεια της ημέρας

[79] 216 Ζώντας με άλλους ανθρώπους υποβαλλόμαστε σε ορισμένους περιορισμούς εξωτερικούς κανόνες εξαναγκασμούς κτλ Αλλά το πνεύμα που εκπορεύεται από τον Θεό υπερβαίνει όλους αυτούς τους τύπους

217 Η σκέψη μας ας είναι εκεί όπου είναι ο Χριστός Τότε η προσευχή μας θα είναι μαζί Του και δε θα μένει πολύς χώρος για τα πάθη Θα συνηθίσουμε να ζούμε με αυτόν τον τρόπο και με αυτή την ειρηνική ζωή θα ανοικοδομήσουμε όλο το είναι μας

218 Στη ζωή δεν υπάρχει τίποτε τετριμμένο μικρό ασήμαντο219 Κρατώντας το πνεύμα στον Θεό είναι εύκολο να τηρούμε

όλους τους νόμους τους κανόνες και τους εξωτερικούς περιορισμούς χωρίς να γινόμαστε δούλοι τους Οι εξωτερικοί τύποι της ζωής συνδυάζονται εύκολα με την πνευματική συνείδηση Η φαινομενική τάξη της ζωής παραμένει η ίδια αλλά το περιεχόμενο της αλλάζει

220 Η πνευματική μας πρόοδος εξαρτάται κυρίως από τη στάση μας

[80] 221 Είναι περίεργο αλλά δεν αποκτήσαμε τη συνήθεια να είμαστε προσεκτικοί σε ότι συμβαίνει γύρω και μέσα μας Το ξεχνάμε Οι εντυπώσεις της εξωτερικής ζωής της υλικής μας επιβάλλονται με τόση δύναμη ώστε ξεχνούμε την πνευματική ζωή

222 Οφείλουμε να διατηρήσουμε συγχρόνως μία πολύ δυνατή ορμή προς τον Θεό και τη συνείδηση της ανεπάρκειας και της φτώχειας μας Αν είμαστε ικανοποιημένοι με τον εαυτό μας η προσευχή παύει να είναι αυτό που πρέπει να είναι έκρηξη ηφαιστείου

223 Σε μια κοινωνία που ο καθένας φαντάζεται ότι είναι πρώτος δεν υπάρχει πρόοδος για κανένα Αντίθετα για όποιον πιστεύει ότι είναι πάντοτε ο τελευταίος η συνάντηση με τον άλλο γίνεται πάντοτε ευκαιρία για ωφέλεια και πνευματική πρόοδο Αξίζει συνεπώς να είναι κανείς τελευταίος Αν είμαι ο πρώτος αυτό είναι καταχθόνια πλήξη Αν είμαι ο τελευταίος είναι συνεχής χαρά γιατί πάντοτε μαθαίνω κάτι χρήσιμο Αν έχουμε τη στάση αυτή μαζί με προσευχή κάθε συνάντηση μας αποβαίνει laquoπροφητικό γεγονόςraquo

224 Να ταπεινωνόμαστε συνεχώς Ιδού το έργο μας Ο Κύριος είπε laquoΟ ταπεινών εαυτόν υψωθήσεταιraquo (Λουκ 1411) Αλλά μόνο ο Θεός μπορεί να υψώνει

[81] 225 Το πρόβλημα της καθημερινής ζωής από ασκητική άποψη συνδέεται με το φόβο του Θεού Αυτός ο φόβος είναι δώρο εξαιρετικά


πολύτιμο Μέσω αυτού ζητούμε από τον Θεό να μας καθοδηγεί στην καθημερινή ζωή σε κάθε στιγμή Ανεπαίσθητα με μια ενέργεια της χάριτος που ξεφεύγει από τη λογική μας εισερχόμαστε στην ελευθερία των τέκνων του Θεού

226 Ας παραμένουμε κάθε στιγμή στο φόβο του Θεού Έτσι θα κατορθώσουμε να διακονούμε τον πλησίον και να οικοδομούμε τη σωτηρία μας

227 Μην παραλείπετε να παρακαλείτε κάθε μέρα τον Θεό να σας δίνει το Άγιο Πνεύμα τη χάρη για να εκπληρώνετε και να αφομοιώνετε τις εντολές του Χριστού μέχρις ότου γίνουν δεύτερη φύση σας

228 Ο τελικός σκοπός είναι να βρίσκεται ο νους μας πάντοτε ενωμένος με την καρδιά Η ένωση αυτή της καρδιάς και του νου είναι ο καθαυτό τόπος της προσευχής

229 Στην πράξη τις περισσότερες φορές είμαστε καθισμένοι και προφέρουμε την ευχή χωρίς φωνή στον τόπο της καρδιάς Στην αρχή πρέπει να συνδέουμε την ευχή [82] με την αναπνοή Όταν εισπνέουμε λέμε laquoΚύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεούraquo Ύστερα με την εκπνοή συμπληρώνουμε laquoΕλέησόν μεraquo Συγκεντρώνουμε όλη την προσοχή μας στο Όνομα του Χριστού και στο λόγο laquoΕλέησόν μεraquo Δε δεχόμαστε καμιά άλλη σκέψη Στην αρχή η πράξη αυτή η φαινομενικά τόσο απλή είναι δύσκολη αντί να είμαστε ειρηνικοί παλεύουμε Ωστόσο σιγά-σιγά συνηθίζουμε να κρατούμε την προσοχή μας στο υψηλότερο μέρος της καρδιάς Προοδευτικά αποκτούμε τη συνήθεια της ευχής

230 Όταν αρχίζουμε να προφέρουμε το Όνομα του Χριστου ένα πλήθος laquoλογισμώνraquo μας κατακλύζει Μόλις η ευχή τελειώσει λογισμοί εξαφανίζονται Εξερχόμαστε με το νου ελεύθερο ενώ κατά τη διάρκεια της προσευχής οι laquoλογισμοίraquo μας ενοχλούσαν Η προσευχή αποκαλύπτει τα πάθη που έχουμε μέσα μας Οι επιθέσεις αυτές συνήθως αποκαλύπτουν το περιεχόμενο του είναι μας Την ώρα της προσευχής παλεύουμε με όλες αυτές τις εικόνες όλα αυτά τα πάθη και τις προλήψεις για να προφέρουμε το Όνομα του Χριστού με καθαρό νου

231 Αν αισθανόμαστε κάποια αντιπάθεια για κάποιον το καλύτερο είναι να μη φέρουμε στο νου την εικόνα αυτού του προσώπου ούτε την αιτία αυτής της αντιπάθειας αλλά να προσευχόμαστε έξω απrsquo όλα αυτά Με την εσωτερική αυτή εργασία μπορούμε να υπερβούμε [83] την αντιπάθεια νrsquo αρνηθούμε την εικόνα που γεννούν τα πάθη μας

232 Αν laquoλογισμοίraquo μας προσβάλλουν και μας εμποδίζουν να προσευχόμαστε με καθαρό τρόπο πρέπει να είμαστε υπομονητικοί και να κράζουμε laquoΕλέησον μεraquo Με την ενεργό αυτή αντίσταση μεταμορφώνουμε σιγά-σιγά τη εκπεσμένη ανθρώπινη φύση που μας κάνει τέκνα του πρώτου Αδάμ Παλεύουμε και ο αγώνας αυτός οφείλει να είναι αληθινά βαρύς να ενδύεται παγκόσμιο χαρακτήρα Όχι δεν είμαστε απλώς άτομα που προσβάλλονται από τους laquoλογισμούςraquo Με υπομονή ας κράζουμε laquoΕλέησον με ελέησον μεraquo Ιδού ο τρόπος για να αντισταθούμε στους κακούς laquoλογισμούςraquo να τους εμποδίσουμε να μας αιχμαλωτίσουν

233 Μην αποθαρρύνεσθε γρήγορα αλλά να επαναλαμβάνετε την ευχή μέχρις ότου εισχωρήσει στα έγκατα της συνειδήσεως σας

234 laquoΚύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού ελέησον ημάςraquo Όταν λέμε την προσευχή αυτή συνάπτουμε με τον Χριστό μια προσωπική σχέση που ξεπερνά τη λογική Η ζωή του Χριστού εισχωρεί σιγά-σιγά μέσα μας


235 Μερικοί προσεύχονται με τη σκέψη με τη διάνοια [84] Δεν είναι δυνατό όμως να υπάρξει προσευχή χωρίς τη συμμετοχή της καρδιάς Στην προσευχή η καρδιά και ο νους είναι αρρήκτως ενωμένα

236 Να προσεύχεσθε στο κελλί σας Μερικοί μπορούν να ξυπνούν μία ώρα νωρίτερα άλλοι μισή άλλοι ένα τέταρτο ή δέκα λεπτά Αυτό εξαρτάται από τις δυνάμεις του καθενός Αλλά πρέπει να γίνεται Η καρδιά και ο νους σας θα συνηθίσουν έτσι να ζουν παντού και πάντοτε με την ευχή Όταν λέτε την ευχή του Ιησού εμποδίζετε κάθε λογισμό να σας προσβάλλει Οι αρχάριοι της πνευματικής ζωής οφείλουν να μάθουν να αγωνίζονται εναντίον των απαιτήσεων του σώματος

237 Να προσεύχεσθε το βράδυ το πρωΐ και τις άλλες στιγμές της καθημερινής σας ζωής Να προσεύχεσθε για τους άλλους Μόνο με την ενότητα εν Πνεύματι Αγίω θα μπορέσετε να οικοδομήσετε τη σωτηρία σας Να προσεύχεσθε για τους γύρω σας και να ζητείτε από τον Θεό να σας ευλογεί δια των προσευχών τους

238 Όταν προσευχόμαστε για κάποιον άρρωστο μνημονεύουμε το όνομα του ζητώντας από τον Θεό να τον θεραπεύσει Αυτό δεν είναι πλάνη αλλά πραγματικότητα Δεν πρόκειται για πάθος αλλά για στάση χριστιανικής αγάπης προς τον αδελφό μας

[85] 239 Όταν ο νους μας είναι εξ ολοκλήρου στραμμένος προς τον Θεό παύουν όλα τα ερωτήματα Δεν υπάρχει πια παρά ένα ερώτημα Πώς να αποκτήσουμε το Πνεύμα μέσα μας και να το φυλάξουμε

240 Με την ορμή του πνεύματος μας προς τον Θεό είναι δυνατό να φθάσουμε στην κατάσταση της καθαράς προσευχής Όταν η προσευχή γίνεται καθαρά μία θεωρία άλλης τάξεως γεννιέται στον άνθρωπο Καθετί που αφομοίωσε στον κόσμο αυτόν από την εμπειρία ή τη μελέτη ξεπερνιέται Στην κατάσταση της προσευχής ο άνθρωπος δεν γνωρίζει ούτε την ηλικία ούτε την κοινωνική και ιεραρχική του θέση Όλες οι λεπτομέρειες της επίγειας ζωής υπερβαίνονται Έτσι κατανοείται καλύτερα το νόημα του λόγου του Χριστού laquoΕν εκείνη τη ημέρα Εμέ ουκ ερωτήσετε ουδένraquo (Ιωάν 1623)

241 Ποια στάση να κρατάμε στην εκκλησία Πρέπει να στεκόμαστε με ένταση και αυτοσυγκέντρωση να έχουμε ένταση δηλαδή μεγάλη προσοχή ώστε να μην διαχέεται ο νους μας με επιφανειακά πράγματα και αλλότριες σκέψεις

242 Όταν ο νους μας είναι ελεύθερος από τα πάθη η παραμορφωμένη από την πτώση φύση μας αποκαθίσταται στο πρωτόκτιστο κάλλος της Αν είμαστε κατrsquo [86] εικόνα του Θεού οι αποκαλύψεις γίνονται φυσιολογικά φαινόμενα Η χριστιανική οδός συνίσταται στην πλήρωση του νου και της καρδιάς μας από την υπερβατική γνώση του Θεού

243 Μόνο με μακρόχρονη εμπειρία που μπορεί να διαρκέσει μήνες και χρόνια αποκτά κάποιος βαθμηδόν χριστιανική στάση στην προσευχή

244 Να γίνετε μωροί μωροί σαν τους αληθινούς ασκητές Γιατί μωροί Γιατί να είναι κάποιος χριστιανός σημαίνει να ζει συγχρόνως σε δύο επίπεδα στο παρόν και στην αιωνιότητα

245 Επαναλαμβάνω Ας αυξήσουμε τώρα την προσοχή μας στο να οικοδομήσουμε τη ζωή μας

246 Φυλάξτε όλα αυτά στη συνείδησή σας και η ζωή σας θα είναι γεμάτη έμπνευση όχι μόνο κάθε μέρα αλλά κάθε στιγμή


247 Μην ξεχνάτε αυτά τα λόγια Ο Θεός σας έδωσε χρόνο για να οικοδομήσετε την αιώνια σωτηρία σας Μην τον σπαταλάτε


Φιλμογράφησις laquoCHROMAraquo3ο χλμ Λαρίσης-Θεςνίκης Λάρισα τηλ 041-238334 553296Μοντάζ εκτύπωσις Γραφικές Τέχνες laquoΤο ΠαλίμψηστονraquoΤσιμισκή 128 546 21 Θεσσαλονίκη τηλ 031-286247Βιβλιοδεσία Ιωακείμ Τρικαλιάρης amp ΣΙΑ ΕΕΚαρδία 575 00 Επανωμή τηλ 0392-63407


ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ


Το 1990 κατά τη διάρκεια παρατεταμένης διαμονής μου στην Ι Μονή του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού (Έσσεξ Αγγλίας) είχα το προνόμιο να παρακολουθήσω τις διδαχές που από αρκετά ήδη χρόνια ο Γέρων Σωφρόνιος παρέδιδε στην αδελφότητα κάθε εβδομάδα Μπόρεσα επίσης να ακούσω 40 περίπου προηγούμενες ομιλίες που είχαν μαγνητοφωνηθεί καταγραφεί και μεταφρασθεί από τους αδελφούς της Μονής Με την καρδιά γεμάτη από την ενέργεια των λόγων αυτών του Πνεύματος και της ζωής (Ιωάν 663) συνέλεξα και αντέγραψα αποσπάσματα που μου φάνηκαν ουσιώδη Η εργασία αυτή έγινε με τρόπο που μοιάζει λίγο τη μέθοδο που ακολούθησαν οι συγγραφείς της Φιλοκαλίας Παραθέτοντας τα αποσπάσματα στη σειρά ndashσαν χάντρες που περνάμε στην κλωστή με laquoθεματικήraquo τάξη που καλύπτει διάφορες πτυχές της πνευματικής ζωήςndash δημιουργήθηκε στο τέλος ένα σύνολο με συνέχεια και ομοιογένεια Μου ήρθε τότε η ιδέα πως και άλλοι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την ενέργεια αυτή που έκανα αρχικά για την ωφέλεια της ψυχής μου Μίλησα με τον Πατέρα Σωφρόνιο και του εξέφρασα την επιθυμία να καταστήσω και άλλους κοινωνούς της πνευματικής τροφής που μου δόθηκε Όταν διάβασε ο Γέροντας τις περικοπές των λόγων του και αναγνώρισε σrsquo αυτές τον εαυτό του μου έδωσε την ευλογία και με ενθάρρυνε να προχωρήσω στην έκδοση

Maxime Egger[8][9]

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

laquoΧρειαζόμαστε βοήθεια χρειαζόμαστε οδηγούς μετά τον Θεόraquo έγραφε ο Άγιος Δωρόθεος Γάζης τον έκτο αιώνα Από τις αρχές ήδη της ιστορίας του Χριστιανισμού άνθρωποι κάθε κοινωνικής τάξεως ποθώντας να ολοκληρώσουν την έμφυτη κλήση τους να βρουν το δρόμο της καρδίας και να ανεβούν την laquoαγία κλίμακαraquo που οδηγεί στον Θεό αναζητούσαν laquoκαθοδηγητέςraquo ικανούς να τους οδηγήσουν στη laquoστενή οδόraquo της σωτηρίας Επί αιώνες σε αναζήτηση κάποιας συμβουλής κάποιου παρηγορητικού λόγου ή κάποιας έμπνευσης άνδρες και γυναίκες επαναλαμβάνουν τη διατύπωση αυτή την τόσο αγαπητή στους Πατέρες της ερήμου laquoΑββά ειπέ μοι ρήμαraquo Η πνευματική πατρότητα χάρισμα του Αγίου Πνεύματος είναι η ζωντανή καρδιά της Ορθοδόξου Εκκλησίας Είναι η χρυσή αλυσίδα της παραδόσεως που μας υπενθυμίζει ότι ο Χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία του βιβλίου αλλά αποκάλυψη του μυστηρίου του προσώπου

Φωτεινός μάρτυρας της αποκαλύψεως αυτής ο Γέρων Σωφρόνιος διακρίνει δύο τύπους λόγου στη διδασκαλία [10] του Το λόγο που επικοινωνεί και το λόγο που κοινωνεί Το λόγο που πληροφορεί και το λόγο που εμπνέει Τον laquoψυχικόraquo λόγο στην προκειμένη περίπτωση με θέμα θρησκευτικό και τον laquoπνευματικόraquo λόγο φορέα του Αγίου Πνεύματος της συνεχιζόμενης αυτής Πεντηκοστής που δεν είναι άλλη από την παράδοση της αδιαίρετης Εκκλησίας του Σώματος του Χριστού

Αγωγός της θείας χάριτος ο laquoπνευματικόςraquo λόγος είναι σπάνιος Έχοντας θεμέλιο μια ρωμαλέα δογματική συνείδηση δεν είναι θεωρητικός Θεολογικός με τη βαθιά σημασία της λέξεως ο λόγος αυτός δεν γεννιέται από τα βιβλία ή τη θεωρητική γνώση αλλά από την άσκηση και την προσευχή από την κένωση και την εμπειρία του Θεού Πρέπει























































































































































































































































































































ΠΡΟΛΟΓΟΣ























































































































































































































































































































ΠΡΟΛΟΓΟΣ


Αρχιμ Σωφρονίου Περί Πνεύματος Και Ζωής

Documents

Transcript of Αρχιμ Σωφρονίου Περί Πνεύματος Και Ζωής