Β Λ Κ Ν Τ Ι Ν Ν Ρ /Μ Α Γ Ι Α Κ Ο Φ Σ Κ Ι»

Η /VIOIXA ΣΤΙΣ Φ/ΙΟΓΕΣ

<ϋΙΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ αντιπαραλλΜλα ΘΕΜΡΙΚΚ

Η ΜΟΣΧΑ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ

Κυκλοφορούν άπό τίς ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤΙΠΑΡΑΛΛΗΛΑ:

ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΜΑΓΙΑΚΟΦΣΚΙ ΑΠΑΝΤΑ ΘΕΑΤΡΙΚΑ1. Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι (Τραγωδία)2. Μ υ σ τ ή Ρ ΐο -Μ π ο ϋ φ φ ο (Ήρωϊκή, έπική καί σατιρική Απεικόνιση

τής έποχής μας)3 .'Ο Κοριός (Φαντασμαγορική Κωμωδία σέ ίννέα εικόνες)4. Τό Χαμάμ (Δράμα σέ Εξι πράξεις μέ τσίρκο καί πυροτεχνήματα)5. * Η Μ όσχα στίς φλόγες (Μαζική δράση μέ τραγούδι καί λόγο)

Μετάφραση - ’Απόδοση: ’Από τά ρούσικα.Συγκριτικός έλεγχος: Μέ τη γερμανική (ΓΛΔ) έκδοση. Εισαγωγές — Σημειώσεις — Φωτογραφίες: Ά π ό τη σοβιετική καί τή γερμανική Ικδοση.

Γιά τό σύνολο των 'Απάντων θεατρικών έργάστηκε ειδική έπιτροπή.

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΜΠΤΟΒλαντιμίρ Μαγιακόφσκι: ' Η Μ όσχα στίς Φλόγες (Μαζική δράση μέ

τραγούδι καί λόγο)

© ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤΙΠΑΡΑΛΛΗΛΑ Σόλωνος 138 — Πλ. Κάνιγγος

’Εξώφυλλο: Γιώργος Άργυράκης

BAkNTINVIP /ΜΑΓΙΑΚΟΦΣΚΙ

Η /ΜΟΣΧΑ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ

_ J ΕΚΔΟΣΕΙΣ α ν η π α ρ α λ λ Μ λ α 1978 ΘΕΜΡΙΚΚ

t

'Η Μόσχα στίς φλόγες( Ή χρονιά 1905)

Δεύτερη παραλλαγή

Μαζική δράση μέ τραγούδι καί λόγο

"Ενας μουζικάντης κλόουν Ό Κερένσκι 'Ένας κουλάκος Ό πάπας τής Ρώμης Ό Π ιλσούτσκι Ό Μ ακντόναλντ

Ό Τρέπωφ, στρατηγός τής αστυνομίας ό Ταρντιέ Φοιτητές Δεσποινίς

’Α ξιω ματικοί Πρώτος Δικηγόρος Δεύτερος Δικηγόρος Π ολίτης Μιά κυρία Συνδαιτημόνες ΚρατούμενοιΣτρατιώτες τής φρουράς

Έ νας σωματοφύλακας Μαντμαζέλ

Έ νας στρατηγός Φύλακες

Ό τσάρος Ή τσαρίνα ' Υπουργοί Έ νας μικροαστός Έ νας παπάς Έ νας πλούσιος άντρας Έ νας χω ρικός Έ νας εργάτης Έ νας αστυνομικός Π ολλο ί εργάτες Π ολλο ί ιδιοκτήτες φάμπρικας Πρώτος φιλελεύθερος Λεύτερος φιλελεύθερος

Έ νας άζιωματικός ΚοζάκοιΣτρατιώτες σωματοφύλακες

'Αλυσοδεμένοι

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Τέσσερις ντελάληόες μπαίνουν άπό τίς τέσσερις μεριές στήν άρένα. ' Ο καθέ­νας τους έχει γραμμένο πάνω στή φορεσιά του 'ένα φωτεινό ψηφίο: «I», «9», «0» καί «5» στέκονται ό ενας πλάι στόν άλλο, σχηματίζοντας τον άριθμό τής χρονιάς «1905».

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: 'Ο πέμπτος χρόνος!'Η όμορφη πέμπτη χρονιά!

Πού τήνε ολοκλήρωσεό χρόνος

δεκαεφτά!Γιά κύτταξε στό παρελθόν,

τόν κόσμο σκέψου, ώς ήταν,

καθώς αύτός ό «πέντε»βρίσκονταν στίς φλόγες.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Ξαστερωμένο κέφι,ρίξε δέσμες άπό φως!

Κι αν κάνουμε αστείαμέ τήν κοφτερή μας γλώσσα —

ποτέ μας δέν ξεχνάμε,πώς πεθάναν οί πατέρες μας

μ έσ ’ στίς βασανισμένεςπόλεις καί χωριά μας.

ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: ’Ακόμη σήμερα ήχεϊ σ τ ’ αύτιάτών έγγονιών

τής θραύσης τών κυμάτων μουγκρητότής Μαύρης Θάλασσας —

9

καθώς του θωρηκτοΰ «Ποτέμκιν»τά κανόνια

τό ιππικό τοΰ τσάρουσημαδεύαν.

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Στεριά καί θάλασσααπό τό αίμα

κοκκίνισαν,αμέτρητοι άνθρωποι

σκοτώθηκαν άπό τίς σφαίρες, καθώς ό μηχανοδηγός Ούχτόμσκι

επεσε,σάν ό συνταγματάρχης Ρήμαν

τόσα πτώματασά φόρτωμα ξυλείας

στοίβαζε σωρό. ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: ’Αστέρι των Σοβιέτ,

έπάν’ ά π ’ δλα λάμψε!Καί ό,τι

καί νά γίνει — ποτέ δέν θά πατήσει πόδι έχθροΰ

τό χώμα μας.Έ , σύντροφε,

χαρούμεν’ άφησετά γέλια ν ’ άκουστοΰν,

μά πρόσεχε καί τόν εχθρόκαί μίσησέ τον ώς τό θάνατο.

ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:Γιά δέστε:

τόν Γενάρη —τί σερβίρει ό στρατός στόν τσάρο;

Καθώς έκεΐνος κουταλιάζειστίς έννιά

τήν αίματόσουπα. Σ ' δλο τό πλάτος τής θεατρικής Αρένας περπατώντας, οί μασκα- ρεμένοι στρατιώτες κουβαλάνε μακριά τεντωμένα παντελόνια. Ή Ατέλειωτη σειρά χάνεται στην Ανακτορική πόρτα κι άπό την Ανα­κτορική πόρτα ξεκινάει άντίθετα μιά άλλη Ατέλειωτη σειρά, μέ

10

απλωμένα ροΰχα, πού χάνεται σέ μιά είσοδο μέ τήν έπιγραφή «Η πλύστρα τής αύτοΰ μεγαλειότητας».Στή μέση τής σκηνής έμφανίζεται ενας μικροαστός μέ γυαλιά, ό κοκκινομάλλης, πού πλησιάζει τούς παραταγμένους στρατιώτες.

Ο ΚΟΚΚΙΝΟΜΑΛΛΗΣ: Γιά ποΰ τό βάλατεμέ τόσα παντελόνια;

Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: 'Η αύτοϋ μεγαλειότητα τά στέλνειστό πλυντήριο.

Δέν φτάνουνε τά παντελόνια. \'Η αύτοϋ μεγαλειότητα

χρειάζεται,κάθε λεπτό

ν ’ άλλάζει.Ή άρένα σκοτεινιάζει. Στή σκηνή παρουσιάζεται ενας μουζικάντης κλόουν μέ μιά μεγαλοπρεπή στραβοβαλμένη κορώνα. Τραγουδάει, χτυπώντας μιά άδεια μπουκάλα βότκας.

Ο ΚΛΟΟΥΝ: Ό τσάρος, άπό τήν τρομάρα του,εβγαλε διάγγελμα:

στους πεθαμένους — λευτεριά,στους ζωντανούς — φυλάκα.

Καί τό γραφτό τουέσταζε μέλι καί ζάχαρη.

Τούς πεθαμένους λευτερώστε,τούς ζωντανούς σκοτώστε.

Στό στόμα τό χαμόγελο,ύγεία στό λαό!

Στούς πεθαμένους λευτεριά,στούς ζωντανούς —

φυλάκα.Μπροστά άπό τόν κλόουν πέφτει ή αύλαία έξαφανίζοντάς τον. Πάνω της γραμμένο τό διάγγελμα:

Έλέω θεού Έμεϊς,

Νικόλαος ό Δεύτερος, κλπ.Μπροστά άπό τήν αυλαία μπαίνει ό στρατηγός τής άστυνομίας Τρέπωφ, σβουρίζει τήν τεράστια ματοβαμμένη παλάμη του καί μέ τά πέντε δάχτυλα σφραγίζει τό διάγγελμα. Κείμενο:

Σφραγισθέν Ιδίοις -

11

Τρέπωφ*Η αύλα,ία σηκώνεται' ndvco οχήν άρένα γίνεται μια γιορτή μέ χορό καί φαγοπότι. Ή στρατιωτική όρχήστρα Αντηχεί. Φοιτητές, δεσποινίς, Αξιωματικοί. Δυό τραπέζια γεμάτα μέ μπουκάλες κρασί, βαλμένα έτσι, πού άνάμεσά τους νά περνάει μιά πομπή κρατου­μένων μέ τούς φρουρούς της. Καθένας, πού μπαίνει στή σκηνή, κρα- τάει ενα Αντίτυπο τοΰ τσαρικού διαγγέλματος, πού μοιάζει μέ μεγάλο χάρτη. Δυό δικηγόροι, μακιγιαρισμένοι καί μέ φράκο, τρέ­χουν σ ’ δλο τό φάρδος τής σκηνής, πέφτοντας ό ενας πάνω στόν άλλο.

ΠΡΩΤΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ:Ά χ , Πιότρ Πέτροβιτς;!

’Επιτρέψατε μου δναν ασπασμό.'Η Ιστορία

ανοίγειμιά σελίδα νέα.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ:Τελειώσαν οί διαμάχες πιά,

μας ήρθε ή άνία καί ή πλήξη.Ίβ ά ν Ίβάνιτς —

τώρ’ <5ς φιληθούμε σταυρωτά.Μουσική. "Ενα ζευγάρι, ό φοιτητής κι ή δεσποινίς, χορεύουν βάλς.

Ο ΦΟΙΤΗΤΗΣ στή χαριτωμένη δεσποινίδα:Έ σ εΐς άστέρι

στό σπουδαστικόστερέωμα...

Μην πάτησα σέ κουτσουλιές;Παρντόν παρακαλώ.

’Ελευθερία επικρατεί, ελευθερία,λευτεριά ατέλειωτη:

τής σκέψης,των μαζώξεων...

καί των καθημερνών ηθών.Οί συνδαιτημόνες σκορπίζουν. Οί κρατούμενοι περνούν άπό μπρο­στά ομαδικά. Τά πρόσωπα των στρατιωτών τής φρουράς μοιάζουν σκυλομούρικα. Πολλά ζευγάρια. "Ενας πολίτης μέ φράκο καί μιά κυρία.

Ο ΠΟΛΙΤΗΣ:'Ένα φιλάκι!

12

Η ΚΥΡΙΑ Ά ναιδέστατε.Ο ΠΟΛΙΤΗΣ: Σας θέλω...Η ΚΥΡΙΑ Βλάκα.Ο ΠΟΛΙΤΗΣ: Μά τί ώραία είστε σάν θυμώνετε!

Σάν άμαζόνατής φρουράς.

Παρακαλώ μαντάμΤής βάζει μιά κόκκινη κορόέλλα στό φόρεμα -

αύτό τό εξαίσιο κόκκινο!Νά, στολιστείτε

μέ αύτή τήν όμορφηκονκάρδα.

Τά ζευγάρια συμμαζεύονται κι άφήνουν έλεύθερο χώρο. Οί κρατού­μενοι, μιά μεγάλη όμάδα, περνούν άπό μπροστά. Παίζει ξανά μουσι­κή. "Ενα ζευγάρι ξεχωρίζει. Ό σωματοφύλακας κι ή μαντμαζέλ.

Ο ΣΩΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ: Έ χύσαμε πολύν ιδρώταστό γελοίο βάλς.

”Ας παμε βόλτα εξω —μήν υποψιάζεστε:

Μαμζέλ, τά χείλια σας!'Έ ν’ δκακο πλατάγισμα τής γλώσσας.

"Αχ, μή θυμώνετε —είν ’ ίσα πιά τά δικαιώματά μας.

Τά ζευγάρια σκορπίζουν. Μιά άτέλειωτη πομπή κρατουμένων. Ό στρατηγός υψώνει τό κρασοπότηρο. Οί συνόαιτημόνες τσουγκρί­ζουν τά ποτήρια.

Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ: Θεέ καί Κύριε!Σταμάτησε τη λάβα

ά π ’ τόν έπαναστατικό κρατήρα.Τό σύν-ταγ-μα,

άπό καιρό αδύναμο,ε ίν ’ πάλι έδώ!

Μιά εύχήγιά τήν αύτοϋ μεγαλειότητα —

τόν τσάρο καί πατέρα μας!Χί-χίπ,

οδρρα!

13

Οί συνόαιτημόνες υψώνουν τά ποτήρια τους, τσουγκρίζουν κι άνε- μίζουν τά χαρτονένια διαγγέλματα - πλακάτ. Πέφτουν ό 'ένας στό λαιμό τοΒ άλλου. ‘Αφήνουν τά ποτήρια καί χτίζουν μέ τά χαρτο­νένια διαγγέλματα ενα πελώριο χαρτόσπιτο. Σ ’ ολόκληρο τό φάρ­δος τής άρένας, εμφανίζονται άστυνομικοί, μέ αποβλακωμένα

πρόσωπα.Πάνω c t μιά υπερυψωμένη έξέδρα εμφανίζονται: ό νανώδης τσά­ρος, ή τσαρίνα καί μιά σειρά υπουργοί. Φουσκώνουν τά μάγουλά τους κι Αρχίζουν νά φυσάνε μέ δλη τή δύναμή τους, έτσι πού τό χαρτόσπιτο σαρώνεται μεμιάς. Ά π ’ τό πολύ φύσημα, σβήνουν οί λάμπες κι οί συνόαιτημόνες εξαφανίζονται. Τήν ”ιδία στιγμή πέφτει μιά βόμβα πάνω στή σκηνή. Ή βόμβα σκάει καί σκορπάει προκηρύξεις σ ' δλη τήν άρένα. Στις προκηρύξεις γραμμένη μιά διακήρυξη. Οί αστυνομικοί κι οί άλλοι πού φυσάνε, σκορπάνε τρομαγμένοι. Στις διάφορες γωνίες κι άκρες τής άρένας, περπατούν μπερδεμένα διάφοροι άνθρωποι, καθένας μέ τό δικό του τρόπο καί διαβάζουν τή διακήρυξη. Ό μικροαστός πιάνει μιάπροκήρυξη, τήν κυττάει, τήν πετάει καί ψάχνει γι ‘ άλλη. Ό παπάς ρίχνει μιά ματιά στή διακήρυξη, σταυροκοπιέται καί βρίζει. Ό πλούσιος άντρας σκίζει μιά προκήρυξη καί κοπανάει τις γροθιές του. Ό χωρικός χαϊδεύει απαλά, μέ τρυφερότητα, μιά προκήρυξη καί τήν κρύβει στόν κόρφο του. Ό ίργάτης τή διαβάζει πολύ προσεχτικά καί κά­νει νόημα στούς συναδέλφους του· όλοι μοιάζουν νά προσέχουν τήν προκήρυξη, σοβαροί κι αποφασισμένοι.

ΕΝΑΣ: « 'Η έλευθερία των συγκεντρώσεων είναι κατο­χυρωμένη, μά οί συγκεντρώσεις διαλύονται άπ’ τό στρατό».

ΕΝΑΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ: « 'Η έλευθερία τοΰ λόγου είναι κατο­χυρωμένη, μά ή λογοκρισία παραμένει ίδια».

ΕΝΑΣ ΤΡΙΤΟΣ: «* Η έλευθερία τοΰ προσώπου είναι κατο­χυρωμένη, μά οί φυλακές είναι γεμάτες κρατου­μένους».

Ο ΠΡΩΤΟΣ: «Πρέπει ν ά ’μαστέ δλοι σ ’ έπαγρύπνηση κι έτοιμοι γ ι ’ αγώνα».Οί τρομαγμένοι άστυνομικοί, πού ’χαν σκορπίσει, πλησιάζουν προ­σεχτικά τό σημείο, πού έγινε ή έκρηξη τής βόμβας. Βλέπουν αυτούς πού διαβάζουν ήσυχα κι δρμανε πάνω τους. Οί έργάτες διασκορπί­ζονται. "Ενας φρουρός κυνηγάει εναν άντρα, ενας άλλος άντρας βρί­σκει ευκαιρία, νά κολλήσει μιά προκήρυξη στήν πλάτη τοΰ φρουρού. Γέλια. 01 άστυνομικοί καταδιώκουν τόν άντρα, πού κόλλησε τήν

14

προκήρυξη. Αυτός πηδάει άπό τραπέζι σέ τραπέζι. Οί άστυνομικοί τόν κυνηγάνε συνέχεια, μέ κωμικές κινήσεις, μέ τά σπαθιά καί τίς θήκες τών ρεβόλβερ νά σκαλώνουν έδώ κι έκεϊ. Οί άστυνομικοί σφουγγίζουν τά ίδρωμένα τους κούτελα. Κυττάζουν ΰποπτα γύρω Παράλληλα, προσπαθούν, μέ μεγάλη προσοχή καί πολύ φόβο, πισω- πατώντας, νά καλύψουν τά νώτα τους. Στά ψηλόλιγνα, σάν ξυλοπό­δαρα πόδια τους, τρυπώνει ενας εργάτης. Μέ μεγάλη ταχύτητα εμφανίζονται στά χέρια του μεγάλες ταινίες, πού πάνω τους γράφουν «ΑΠΕΡΓΙΑ». Ό εργάτης χαιρετάει μέ τό χέρι του. Ά π ’ τήνάντί- θετη μεριά, χυμάνε οί άστυνομικοί, ξωπίσω τους κυλάει ενα μονό- τροχο χειραμάξι, πάνω του εργάτες μέ πολύ θόρυβο καί τσίριγμα τοΰ τροχού κυνηγάνε τούς ιδιοκτήτες φάμπρικας. "Ολοι μπερδεύον­ται άνάμεσα στά ξυλοπόδαρα.

ΟΙ ΕΡΓΑΤΕΣ φωνάζουν τραγουδιστά:Αυτό, ναί, ναί, αύτό τό άθλιο, τό κουτό τό σύνταγμα του κύριου Βίτε — στό διάβολο άμέσως στείλτε!

’Αμάσητο εμείςθά τό ξεράσουμε,

τό κάθε τι πού οί Ρομανώφγιά μάς σκεφτήκαν.

Ε πάνω στά καρότσια νά σωριάσουμε, νά στείλουμε τούς μπουρζουάδες κεΐ πού βγήκαν!Τό φώς παιγχνιδίζει στό πάνω μέρος τής σκηνής. Σέ μιά εικόνα ενα τραίνο σέ κίνηση, σέ μιά δεύτερη άλογα σέρνουν ενα καρότσι, σέ μιά τρίτη ενα εργοστάσιο πού δουλεύει. Ό εργάτης κάνει μιά χειρονομία - αυτόματα στίς εικόνες σταματάει τό τραίνο, τ ’ άλογα μέ τό καρότσι καί τό εργοστάσιο. Ό εργάτης τινάζει τό πανωφόρι του - οί λάμπες σβήνουν. Βαθύ σκοτάδι.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:’Αρχίζει ή έξέγερση —

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: άπό τή φάμπρικα ως τότηλεγραφείο —

ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:άπ’ τό τηλεγραφείο μέχρι τό σταθμό—

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: άπ’ τό σταθμό φς τό λιμάνι.ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: ’Ακόμη δέν ξεκίνησε ή απεργία

— καί ξεσηκώθηκαν χιλιάδες τριακόσιες.

15

Πανηγυρίζουν πρίν τή μάχη, καί στην άνταριασμένη πόλη καθένας έτοιμάζεται

γιά τόν αγώνα,μ ’ δ,τι βρει.

"Ενας προβολέας φωτίζει διάφορες γωνίες τής άρένας- ή δέσμη των άκτίνων του πέφτει πάνω σέ ομάδες, Ετοιμες γιά τόν άγώνα.

"Ενα ντιβάνι. Πάνω στό ντιβάνι δυό στολισμένοι φιλελεύθεροι μέ φλοτζάνια τσάι. Συζητοΰν χωρίς νά καταλήγουν. Φανερά νευρικοί, σηκώνονται καί κάθονται στίς θέσεις τους συνέχεια, βάζουν τά καπέλλα τους, βγάζουν τά καπέλλα τους, ξανακάθονται, ξαναπη- δάνε πάνω.

ΠΡΩΤΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ: Νομίζω,πώς μέ ευχαρίστηση

έμεΐςτούς απεργούς

θά επρεπενά ύποδεχτοΰμε.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ: Γιατί γιά τίποτανά διακινδυνέψουμε;

Νά δοΰμε πρώτα,πώς θά παν

χωρίς έμας.ΠΡΩΤΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΡΟΣ: Μ ά’γώ νομίζω,

κλπ."Ενα καρότσι μέ φρούτα. Πλησιάζουν πελάτες. Αγοράζουν μικρο- ποσότητες. 'Αλλάζουν κουβέντες. Δείχνουν τήν προκήρυξη, γυρνά­νε γύρω τό κεφάλι, άνοίγουν τά πανωφόρια τους, Εμφανίζονται δπλα καί σφαίρες, μοιράζονται τά δπλα, τά κρύβουν. Τό καρότσι Εξαφανίζεται, στή θέση του Ενα παράνομο τυπογραφείο. "Ανθρωποι μέ υλικά καί προκηρύξεις. Τό καρότσι ξανάρχεται στήν προηγούμε­νη θέση του.Στό ιερό μιας Εκκλησίας εικόνες άγιων. Ό παπάς άγιάζει λαστιχέ­νια γκλόμπς, ξύλινα γκλόμπς, σιδερένιες γροθιές καί ρεβόλβερ, πού κρατάει ή ομάδα μαύρη Εκατοντάδα.

Ο ΠΑΠΑΣ: ’ Εσείς ον χριστιανοί πολεμιστές,γνωρίζετε τό θέλημα τής έκκλησίας;

Χτυπάτε τούς Ίοΰδες,.

16

ειτ ’ έβραίους ε’ίτε όχι έβραίους!Έ γώ ό ίδιος,

σύμφωνα μέ τήν αγία θέση μου, δέν τά λερώνω

φυσικάτά χέρια μου.

Μέ τά πογκρόμ νά δείξετετήν ύποταχτικότητά σας·

άδέλφια έκατόμαυροι,γιά μένα κάντε το,

χωρίς μετάνοια.Στό όνομα καί τοΰ πατρός

καί τοΰ υίοΰ καί τοΰ άγίου πνεύματος —

σιδερογρόνθουςστά κεφάλια τών άπιστων

πού προβάλλουν μπρός σας!Ό προβολέας σέ μιά όμάδα έργατών. Γύρω άπό τό τορνευτήρι ριγμένα θηκάρια καί ξιφολόγχες, πού τά βγάζουν οπλισμένοι άντρες.

ΠΡΩΤΟΣ ΕΡΓΑΤΗΣ: Σέ κάθε φάμπρικας αύλήπηγμένες

λίμνες αιμα.ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΕΡΓΑΤΗΣ:'Η ύπομονή έστέρεψε,σύντροφοι.

Στά δπλα τώρα οί μαχητές!Ή Αρένα βυθίζεται στό σκοτάδι. Βγαίνουν ντελάληδες.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: 'Η Μ όσχαφλέγεται

ά π ’ τήν εξέγερση.'Ο ούρανός

μέσ’ στόν Δεκέμβρη άνεμίζει φλάμπουρασάν φλόγες.

'Αρένα. Ή πλατεία τών παθών στή Μόσχα. Στή μέση τό μνημείο τοΰ Πούσκιν. Σέ τρεις σειρές δρόμων, τοίχοι καί παράθυρα σπιτιών. Στά κάτω πατώματα έπιγραφές κρεμασμένες. Δεντροστοιχίες στό δρόμο πρός τήν έξοδο. Ή πλατεία γεμάτη πλήθος λαοΰ. "Ενας ίργάτης μ ’ έναν έφηβο, άνοίγει δρόμο γιά τό μνημείο, άνεβαίνει. Βγάζει τό κασκέτο άπ ’ τό κεφάλι του. Κραυγάζει.

17

Ο ΕΡΓΑΤΗΣ:Κάτω ή αυτοκρατορία!

Οί χωροφύλακες γεμίζουνε τά δπλα τους, σκοτώστε τά καθάρματα.

’Εμπρός, στά οδοφράγματα! 'Η λευτεριά’ναι στά χαρτιά,

στην πράξη οί κλαγγές τών δπλων. Έ τοιμαστήτε γιά τή μάχη!

’Εμπρός, στά οδοφράγματα!Συναγερμός

στά οπλοστάσια,στά όπλομάγαζα.

Στό χέρι τό ντουφέκι!Καί —

στά οδοφράγματα!Τεντώνει μπροστά τό δπλο του. Ά π ό μακριά πυροβολισμοί. Πλησιάζουν. Ό έργάτης χτυπιέται στό στήθος. Πέφτει. Τό πλή­θος σκορπίζει. Μόνο ό νεκρός έργάτης μένει στην πλατεία. Ό έφη­βος στέκεται μονάχος. Στήν ίρένα καλπάζουν έφιπποι κοζάκοι.

' Ο αξιωματικός κυττάζει γύρω. Βγάζει τό ρεβόλβερ. Ρίχνει κάμπο- σες στόν Λέρα. Ή τελευταία σφαίρα βρίσκει τόν έφηβο. Ά π ’ δλα τά παράθυρα πυροβολούν. Ό Αξιωματικός καί δυό κοζάκοι πέ­φτουν. Κουβαλώντας τούς νεκρούς καί τούς τραυματίες τους οί κοζάκοι φεύγουν. Ά πό σπίτια καί δρόμους βγαίνουν οπλισμένες ομάδες έργατών καί πολιτών. Ά π ’ τά σπίτια πετιώνται στρώματα, σκαμνιά καί τραπέζια στό δρόμο. Ξεχαρβαλώνουν έπιγραφές κατα- στημάτών. Πριονίζουν στύλους καί σκάλες. Τ ' αντικείμενα στή­νονται όδοφράγματα. Στό όδόφραγμα υψώνεται μιά κόκκινη σημαία. Οί ομάδες τών οπλισμένων έργατών, προχωρούν καλυπτόμενες, πυ­ροβολούν ξωπίσω στους φευ/γάτους κοζάκους. Ά πό μακριά άκού- γεται τό τραγούδι τής μαρσίγια. Ή αρένα σκοτεινιάζει.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: 'Η φρουράκροτάει τά σπιρούνια!

Ξέρετε: —ό τσάρος

στέλνει έδώτό σύνταγμα Σεμιόνωφ.

Μπροστά ο! μουστακαλήδες Αξιωματικοί, μπαίνουν στήν άρένα. Ξωπίσω τους σέ παρέλαση, Αλλάζοντας σύμφωνα μέ τό έμβατήριο

18

σχηματισμό, καλά έξασκημένοι σέ παρελάσεις, γυμνασμένοι σωμα- τοφύλακες. Ά π ’ τίς δυό πλευρές του στρατιωτικού σώματος, γυρο­λόγοι μέ στεφάνια λουκάνικα καί μπουκάλες βότκας. Ή φρουρά φαλτσάρει τό παλιό τραγούδι τής σωματοφυλακής (άπ ’ τή χρονιά 1905).

ΟΙ ΣΩΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ: Μέ βήμα μπρός,μέ βήμα πίσω.

Τό τμήμα δεξιά — μεταβολή.'Οπού

ελεύθερουςπατά, συνθλίβει,

τιμής καί δόξας άξιος.Οϋρρα! Οΰρρα! Οϋρρα!Φωναχτέ τώρα δυνατά —

νά ζήσει ό τσαρικός δικέφαλος αητός. ’Αριστερά! Δεξιά! "Εν! Δυό!Φυσίγγια βάλτε πιό πολλά.

'Ο λόκληρη ή Μ όσχαμάς θέλει καί μάς νοσταλγεί —

σάν κόκκινα κεράσια.Οϋρρα! Οΰρρα! Οΰρρα!Φωναχτέ τώρα δυνατά —

νά ζήσει ό τσαρικός δικέφαλος αητός. Τό σώμα, αλτ!

Τό σώμα, πϋρ!’Α π ’ τά λαρύγγια βγάλτε τό τραγούδι!Έ μεΐς οί άξιοι, όχό , οί ακριβοί, λουκάνικο καί βότκα, Δόξα τφ Θεω.Οΰρρα! Οΰρρα! Οΰρρα!Φωναχτέ πάντα δυνατά —

νά ζήσει ό τσαρικός δικέφαλος αητός.ΟΙ σωματοφύλακες φεύγουν. Ή αρένα φωτίζεται άπό τέσσερα σπασμένα φανάρια τοϋ δρόμου. Στό κέντρο τής σκηνής μιά φάμπρι­κα. Πίσω άπ ’ τή φάμπρικα, έμφανίζονται τμήματα έργατών, προ­χωρούν προσεχτικά. Δυό τρομαγμένα παιδιά τρέχουν πάνω στή σκηνή καί δείχνουν στό σκοτάδι, προειδοποιώντας τούς έργάτες, μετρώντας στά δάχτυλα τά κανόνια πού είδαν. Τά παιδιά φεύγουν. Τά τμήματα τών έργατών χωρίζουν, σέ δυό ή τρεις άντρες, πηγαί-

19

νοντας προφυλαγμένα, σύρριζα σέ τοίχους καί στύλους. Προετοι­μασία γιά μάχη. Πέφτουν πυροβολισμοί. Κανονιά στή φάμπρικα. Ή φάμπρικα καίγεται, πέφτει. Πέφτουν έργάτες στά ερείπια. Οί υπό­λοιποι τραβιώνται στό όδόφραγμα άπό μιά έξωτερική σκάλα. Τά κανόνια σημαδεύουν τώρα στό οδόφραγμα. "Ενας έργάτης άνεμίζει σ ’ ενα κοντάρι ενα άσπρο μαντήλι. Τά κανόνια κυλώντας μπαίνουν στην άρένα. Ό βουλευτής πιάνεται, καθώς ενα κανόνι τοΰ φράζει τό δρόμο, τόν χτυπούν μέ τό πιστόλι. Τό κανονίδι στ ’ όδόφραγμα, στην κορύφωσή του. "Ενας προβολέας φωτίζει τήν κόκκινη σημαία, πάνω στ ’ όδόφραγμα. Σφαίρες τρυπάνε τό πανί τής σημαίας· κομματιάζεται. Ή άρένα σκοτεινιάζει. Οί ντελάληδες μπαίνουν στή σκηνή.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Λαμποκοπάει πάλι,ή ταξική, ή πυραμίδα.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:'Ο παλιοεργολάβος

θά ’χει λάμψη κι ησυχία.ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:

Γιά δώδεκα ακόμη χρόνια —μέ κρεμάλες καί ντουφέκια

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: μπορεΐ κυρίαρχος

νά χαίρεται τή νίκη του.Ή άρένα φωτίζεται. Πάνω της προβάλλει μιά πυραμίδα. Κατώτατο στρώμα: δεμένοι, μ ’ άλυσίδες, βασανισμένοι έργάτες- άπό πάνω δεύτερο στρώμα: ή άπληστη υπαλληλία· τρίτο στρώμα: παπάδες, μουλάχοι, ραββίνον τέταρτο στρώμα: ή κυβέρνηση, τά μέλη τής γερουσίας, οί υπουργοί· πέμπτο στρώμα: οί μπουρζουάδες κι οί γαιο- χτήμονες- στήν κορφή έπάνω: ό πυγμαίος τσάρος κάτω άπό μιά

• πελώρια κορώνα. ’Ενώ ή πυραμίδα στέκεται, στό μήκος τοΰ κάτω διαξύλου κινούνται, δεμένοι μεταξύ τους, φρουρούμενοι, οί κατα­δικασμένοι σέ καταναγκαστικά έργα, γιά τήν έπαναστατική τους δράση, έργαζόμενοι.

20

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Στην αρένα μπαίνουν τέσσερις ντελάληδες

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Ά π ό τά όδοφράγματατής Δεκεμβριανής σφαγής

εχουνε φύγει άρκετοίθρηνώντας.

Ό τοίχος τών προβολών φωτίζεται. Πάνω του έμφανίζεται ή λιανή μορφή του διανοούμενου, μέ τό καπέλλο στό κεφάλι.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:Α κ ό μ η "καί ό σύντροφος Πλεχάνωφ έκλαψούριζε —

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: «Δικό σας λάθος!Μ ονάχοι νά διαλέξετε

τόν λαθεμένο δρόμο,τόν μοιραίο.

Πολύ τό αίμα,ή πίκρα κι ή σκληρότητα.

Δέν επρεπετά δπλα νά αρπάξουμε».

Ή δεύτερη έπιφάνεια τών προβολών φωτίζεται. Ά π ' άκρη σ ’ άκρη της απλώνεται ή μορφή του Βλαντιμίρ Ίλίτς, μέ τό χέρι τεντωμένο νά δείχνει τό δρόμο.

ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Σ ’ αύτόν τόν κακομοίρικοόλολυγμό καί γογγυσμό

ό Λένιν φώναξεμέ δύναμη κι άποφασιστικά —

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:«"Οχι,

21

καί ίπρεπε καί πρέπεινά άδράξουμε τά όπλα,

μονάχα πιότεροετοιμασμένοι καί άποφασιστικοί.

Καινούργιων σηκωμών τή μέρα βλέπω.’Ατρόμητη

σηκώνεται καί πάλιή εργατιά.

Ε πίθεση γιά πάντα,αμυνα ποτέ

τό σύνθημα θά είναι τών μαζώνκαί ή πηγή τής δύναμής τους!

Κι αύτός ό χρόνοςμέσα σ τ ’ άφρισμένο αιμα

καί οί πληγές αύτέςστής έργατιας τή ράχη,

θά βρούνεστήν έρχόμενη έφοδο

δικαίωση —σάν δοκιμή σκληρή,

σάν πρώτο δίδαγμα».Κόκκινο φως πάνω στόν τοίχο των προβολών. Στίς φορεσιές των ντελάληδων λάμπουν τώρα τά φωτεινά στοιχεία: «I», «9», «1» καί «7». Στήν άρένα άνθρωποι αλυσοδεμένοι.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Κι έτσι ξέρουμεκι έμεΐς

τήν άλλη τή φοράπιό δυνατά καί νικηφόρα

νά χτυπάμε.ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Ίλίτς,

σταθήκαμε πιστοί στήν έντολή σου — ΠΡΩΤΟΣ, ΔΕΥΤΕΡΟΣ, ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:

— καί στόν άγώνα μπήκαμεμέ τό παράγγελμά σου...

ΟΙ ΑΛΥΣΟΔΕΜΕΝΟΙ στήν άρένα σέ χορό:«Λαοί, άκοΟστε τά μηνύματα!

Ε μ πρός γιά τή στερνή τή μάχη!»

22

Οί Αλυσοδεμένοι σπαν τίς Αλυσίδες τους. Στέκονται στό εκτυφλωτι­κό φως τών προβολέων. Στήν κόκκινη επιφάνεια τών προβολών: ή τεράστια σκιά, άπό ενα ζευγάρι χέρια, πού συντρίβει τίς Αλυσίδες του. Στήν άρένα μπαίνει ό μουζικάντης κλόουν. Παίζει σέ μιά σπασμένη τσαρική κορώνα.

Ο ΚΛΟΟΥΝ: Σύντροφοι, άπό τά γέλια θά ξεκαρδιστείτε. 'Ο Βάνια καί ό Νάστια,

θά μπορούν νά χαχανίσουν. 'Ολόκληρη ή τσαρική ή φάρα,

ζεμένη,μέ τά χαλινάρια.

Γιά τό ακίνδυνο μας νούμερο άς ξεκινήσουμε. "Ενας έργάτης σέρνει μέ θόρυβο καί κρότο, ενα ολόκληρο' σωρό Αγάλματα μέ τό καπίστρι. Ή όρδή χυμάει έξω άπ ' τήν κατασυν­τριμμένη Ανακτορική πύλη, περιστρέφεται γύρω στήν Αρένα καί χά­νεται Απ ' τήν κεντρική πόρτα. Πρώτ ’ Απ ‘ όλους ό Πέτρος ό μέγας, όρθιος, καβαλλάρης, μέ τό στεφάνι τής νίκης νά γλιστράει στό κεφάλι του, σφίγγει στή μασχάλη του τήν συμβολική όχιά. Ξωπίσω του ή μεγάλη πετρωμένη Αικατερίνη, πού μπροστά στ ’ Ανάγλυφό της λιώνουν όλοι οί μεγάλοι τής αυτοκρατορίας. Ξωπίσω τους ό τσάρος Παύλος ό πρώτος, πού πηδάει άπ ’ τό βάθρο του καί τρέχει γιά νά γλυτώσει. Ξωπίσω του ό ‘Αλέξανδρος ό δεύτερος, πού κρα- τάει, άντί γιά τό αύτοκρατορικό σκήπτρο, τό κεφάλι του στό χέρι.

Ό 'Αλέξανδρος ό τρίτος είναι καβάλλα σέ αφηνιασμένο Αλογο- τό ζώο ταράζει τό κεφάλι του, πετάει φωτιές ά π ' τά ρουθούνια, κάθεται στά καπούλια, ξωπίσω γίνεται χαλασμός■ τελευταίος, γατζωμένος άπ ’ τήν οϋρά τ ’ άλογου, εμφανίζεται ό λιανός Νικόλαος ό δεύτερος. 'Ολόκληρη ή άγέλη τών Αλόγων εξαφανίζεται. Στήν Αρένα οί ντελάληδες.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:'Ο διπλοκέφαλος άητός

μαδήθηκε, ποδοπατήθηκε.ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:

Κι ευλύγιστος,σάν τό σκυλί άπ’ τό στεφάνι, χόπ —

ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:— βουτάει στά μαξιλάρια τής

Φιοντόροβναλεξάντρας —ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:

— ό ’Αλέξανδρος Φιοντόροβιτς,

23

βρωμιάρης, πληγωμένος.Τό πέρασμα γιά τήν Ανακτορική πύλη, έχει γεμίσει μ ’ Ανθρώπους, πού 'χουν μεγαλοαστική έμφάνιση, καί κρατανε Από ενα στεφάνι. ΣτΑ στεφάνια συνθήματα: «Πόλεμος στούς γερμανούς!» ή «Οί εργά­τες στίς φυλακές!» ή «Φέρτε καπιταλιστές υπουργούς!» κλπ.

Ό Κερένσκι, κοκκινομάλλης, Ανεβαίνει πετώντας τή σκάλα Απ ' τήν πόρτα καί γλιστράει μέσα Απ ' τά στεφΑνια. Ά νοίγει τήν Ανακτορική πύλη καί χάνεται στό έσωτερικό. Κάτω άπό μία κουρτίνα ενα κρεβά­τι. Στή μέση ή προτομή τοΰ Ναπολέοντα. Ό Κερένσκι γυρνάει γύρω άπό τόν Ναπολέοντα καί μιμείται τή στάση του. Κουρασμένος πέφτει στό κρεβάτι, πού είναι τό κρεβάτι τής τσαρίνας. Ό μουζι­κάντης κλόουν μπαίνει πάλι στήν Αρένα.

Ο ΚΛΟΟΥΝ: Στόν μαυρισμένοουρανό

μιά κόκκινη ρωγμή:Ά π ’ τής «Αύρόρας»

τήν κεραυνοβόλα κανονιά.Καί στοϋ Κερένσκι τή μορφή

μιά χαρακιάάπό τήν άγρια δκρηξη στήν όχθη έκεΐ τοΰ Νέβα.Η άρένα γεμίζει άπό όπλισμένους κόκκινους σωματοφύλακες.

"Ενας χαιρετιστήριος κανονιοβολισμός. Ό Ναπολέοντας δείχνει τόν λιπόψυχο Κερένσκι.

Ο ΚΛΟΟΥΝ: Έ γλίστρησε μέ τίς πυτζάμεςεξω ά π ’ τό κρεβάτι

πού ήταν τής τσαρίναςενας ύπο-Ναπολέων.

Καί τήν Πετρούπολη άφησεμέσα στόν άνεμο:

Γιά τό Παρίσι —εφυγε καί πάει.

—ανά χαιρετιστήριος κανονιοβολισμός. Ό Κερένσκι Αναπηδάει. Μ ’ ενα αύτοκίνητο, μέ ταχύτητα ταχυσιδηροδρόμου, έξαφανίζεται Απ ' τήν άρένα.

Ο ΚΛΟΟΥΝ: Σκυλί Μπολώνιαςσέ φίλους παριζιάνους,

θά είναι τώρα,πιό καλά,

κι ή έξουσία ώραιότερα.

24

/

Γαυγίζοντας θ ’ άρχίσει νά συκοφαντεί, αύτά πού έχει πάνω

ή σοβιετική σημαία.Σκοτάδι. Στήν άρένα ενας ντελάλης- τά ψηφία τοΰ χρόνου άλλάζουν: «1918», «1919», «1920», κλπ.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Πονάει ό πολίτης,σβήνουν οί δυνάμεις του.

Χωρίς άγώνα όμωςδέν θ ’ αφήσει νά τόν θάψουν

περάσαν δέκα χρόνια,άπό τούς δέκ’ άνέμους,

μαζεύονταιοί γύπες, τά κοράκια.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:Δέν είμαστε φτιαγμένοι

γιά τροφήτών κορακιών.

’Επάνω μας τά νύχιασπάζουν τά γαμψά.

Δέν τό μπορούντά νύχια τους

νά μδς αρπάξουν εΰκολα.Οί μάζες ξεσηκώνονται,

τό μίσος τουςάστράφτει όπλα.

Γιά δλους μας θά μένει ό Δεκέμβρηςματωμένη διδαχή.

ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ:Έ μεϊς ένάντια

στούς λευκούςόρμούσαμε —

κι ή νίκη,ένα ζευγάρι ήτανε φτερά δικά μας.

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Γιά τήν άνοικοδόμησηστό νέο

μέτωπο

25

παλεύει τώραό προλετάριος.

Σέ δλη τήν άρένα, άπ ’ άκρη σ ' άκρη άπλωμένος, προβάλλει ό χάρτης τοΰ πεντάχρονου πλάνου. Κάτω τό κακομοιριασμένο περί­φραγμα ενός έκκλησιοϋ, πίσω του σιγοκουβεντιάζουν οί ήθοποιοί, μέ έπίχρυσα κρεμμυόοκέφαλα, στή θέση τών κεφαλιών τους' τριγύ­ρω τρεκλίζουν μεθυσμένοι, στό πάτωμα υποζύγια· συνέχεια Λνεβο- κατεβαίνουν ομοιώματα μπουκαλιών. Ά πό τίς δυό μεριές πλησιά­ζουν ομάδες έργατών. Ανθρακωρύχοι μέ τά λαμπάκια καί τίς έξο- ρυκτικές σκαπάνες, σιδεράδες μέ τά σφυριά, ραφτάδες μέ τίς βελό­νες, ξυλουργοί μέ τά πριόνια Κάτω άπ ’ τά πέλματά τους συνθλί- βονται τά περιφράγματα, σκορπίζουν σ ’ δλες τίς μεριές τό εκκλη­σάκι κι οί μπουκάλες.

Ένας κουλάκος μέ τό καρότσι ενός γυρολόγου έρχεται βιαστικά, παρατηρεί τόν χάρτη καί τήν λαϊκή μάζα καί σταματά.

Ο ΚΟΥΛΑΚΟΣ μελετάει τό χάρτη:Περίφημα!

Μά τί πολλούς σκοπούς πού έχουν.Σπουδαία!

Τό σιτεμπόριό μουσάν τ ’ αλεύρι θ ’ αύγαταίνει —

θά μένεικαί θά συνεχίζεται

στά σκοτεινάκαί στόν σοσιαλισμό

θ ’ αύξαίνει.Οί εργάτες μπαίνουν σέ γραμμές, ρυθμίζοντας μέ απλές κινήσεις τά εργαλεία τους. Σπρώχνουν, στέλνοντας άπό τήν μιά ομάδα στήν άλλη τούς κουλάκους σάν μπάλλες.

Ο ΚΟΥΛΑΚΟΣ: 'Ωραία πού προσαρμοστήκαμεκι αναπτυχθήκαμε!...

'Ο εξηλεκτρισμός —μας φέγγει στά χαλάσματα.

Βοήθεια! —Συνέχεια καί δίχως χωρατά

έμάς,τήν τάξη τών κουλάκων,

μάς συντρίβουν.

26

Ό κουλάκος παλεύει νά ξεφνγει, άπό μιά τρύπα ανάμεσα στις ομά­δες. Σ ’ αύτό τό άνοιγμα όρμάει ενα τρακτέρ. Άπό τό τρακτέρ πηδούν χωρικοί καί μπαίνουν όλοι μαζί, στήν φάλαγγα τών έργατών.

ΟΙ ΧΩΡΙΚΟΙ: Καθώς μ έσ ’ στή σπορά,τό ίδιο καί στό θέρισμα

ε ίν ’ τό τρακτέρθαυματουργό.

Στούς κουλάκους:Φυλάχτε τόν ιδρώτα σας.

Φαιδρά θά βυθιστείς,κουλακοσυρφετέ.

"Ερχονται νά βοηθήσουν τούς στριμωγμένους κουλάκους, άνοίγον- τας βιαστικά δρόμο μ έσ ' ά π ' τις γραμμές, τέσσερις άνθρωποι: ό πάπας τής Ρώμης, ό Πιλσούτσκι, ό Μακντόναλντ καί ό Ταρντιέ, μέ τούς άκόλουθούς τους. Πιασμένοι άπ ' τά χέρια φτιάχνουν ενα κύκλο. Στή μέση. προσπαθεί νά συνέλθει άπ ’ τό τράνταγμα ό κουλάκος.

Ο ΠΑΠΑΣ: Σας προσκαλώ,εγώ ό άγιος πατήρ,

τίς ενορίες καί τίς όργανώσεις.’Ακουστέ με,

πνευματικοί καί κοσμικοί μου κύριοι,μέ προσοχή:

Στό όνοματής πίστης καί τής μεγαλογαιοχτησίας

σας κηρύσσωτήν ταπεινή

τήν προσευχήπρός τόν Θεό!

Οί άνθρωποι τής ομάδας Ά ντάντ, βγάζουν τά δπλα τους καί σχημα­τίζουν μέ σπαθιά καί ρεβόλβερ, σταυρούς στόν άέρα. Οί σειρές τών έργατών, μέ φαρδύ διασκελισμό, προχωρούν ενα βήμα μπροστά. Στόν κύκλο τής Ά ντάντ πέφτει μιά βόμβα. Ό κύκλος διαλύεται.

Ή βόμβα σκορπίζεται σέ πολύχρωμες προκηρύξεις. Στίς διάφορες άκρες τής άρένας, έμφανίζονται ντελάληδες, μέ χωνιά.

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Τελειώσαμε,τής μάγισσας τό θρέμα σ τ ’ άραχνόδιχτο!

Σωπαστε, οί πάπες καί οί λόρδοι,

μάθετε καλά: —ολόκληρος ό κόσμος

κάποτε θά σηκωθεί,καθώς έμείς

τόν πέμπτο χρόνο.ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: “Οπου ή έξέγερση

δέν πάεικαλά,

έκεΐό τσάρος μαίνεται

καί άναπαύετ’ ό δικτάτορας.’ Εργάτες,

μέ όρμήστό χέρι σφίχτε

τό όπλοτής δικτατορίας τοΰ προλεταριάτου!

ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: 'Ο κόσμος προχωράειάπό τά λόγια

στά φυσίγγια.Καί τό κεφάλαιο

γκρεμίζετ’ ά π ’ τόν θρόνο τουσάν φάντασμα.

Γιά θυμηθείτε,τότε πού στό στέρεο θρονί του

ή Πρέσνια έσπασε τά πόδια της.ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Ά ντά ντ σημαίνει:

Κάτεργα καί άλυσίδες. Τής επανάστασης τούς άντρες

πολέμα καί βρίζει.Μπροστά σ ’ αύτή τήν άπειλή

όρμητικά καί σταθεράδουλέψτε γιά τό πλάνο

του πεντάχρονου.Οί έργάτες προχωρούν στίς γραμμές, κρατώντας μακριά κοντάρια, πού πάνω τους κρέμονται παντελόνια μέ τά «διεθνή» χρώματα.

Ο ΚΟΚΚΙΝΟΜΑΛΛΗΣ: Γιά ποΰ τό βάλατε

28

μέ τόσα παντελόνια;ΠΡΩΤΟΣ ΚΟΝΤΑΡΟΦΟΡΟΣ:

'Η συμμαχία τών λαών τά στέλνειστό πλυντήριο.

Τοΰ κεφαλαίου,ή αύτοΰ μεγαλειότητα,

χρειάζεται,κάθε λεπτό

ν ’ αλλάζει.'Ολόκληρη ή παράτα κινείται, μπροστά οί ντελάληδες, ακολουθούν οί κονταροφόροι, μέ τά υψωμένα παντελόνια, άκολουθοΰν σέ σχημα­τισμό παρέλασης τά τμήματα των εργατών. Μάρς:

’ Αντλία,φυσερό τό στήθος,

πάει κι ερχεται!’Εμπρός

τό σύνθημα,τρανή κλαγγή:

« Ά π ό τ ’ όδόφραγμαμ ’ όρμή στό τμήμα τοΰ εργοστασίου,

άπό τό τμήμα τοΰ έργοστασίουμέ όρμή στό εργοστάσιο!»

ΠΡΩΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Τ ’ άσκί τοΰ στήθους,στήν άναπνοή,

φουσκώνει!ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Τό στόμα

νά κραυγάσει σ ’ όλους τήν έλπίδα!

ΤΡΙΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: Καί κάθε τέταρτη χρονιά — ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΝΤΕΛΑΛΗΣ: — ένα πεντάχρονο.ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ: ’Εμπρός! ’Εμπρός!

’Εμπρός! ’Εμπρός!

Τέλος

(1930)

29

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Ή Μ όσχα στίς φλόγες:Μ όσχα 1930.Γράφτηκε μέ άφορμή τήν εικοστή πέμπτη έπαί- τειο τής επανάστασης τοΰ 1905. Τό λιμπρέτο γράφτηκε μ έ τή συνεργασία τοΰ ”Οσιπ Μπρίκ. Στίς 23 Γενάρη 1930, τό σωματείο τών δραμα­τουργών κα ί συνθετών τής Μ όσχας, έκλεισε σ τ ' δνομα τοΰ Μ ιαγιακόφσκι συμφωνία, μέ τήν κεντρική διεύθυνση τών κρατικών τσίρ- κων, γιά μιά «φαντασμαγορική παντομίμα πά­νω στά γεγονότα τοΰ 1905». Σ τίς 20 Φλεβάρη, ό Μ αγιακόφσκι άπάγγελνε κιόλας τήν «Μόσχα στίς Φλόγες», στό πολιτιστικό-πολιτικό συμ­βούλιο τής κεντρικής διεύθυνσης, πού έκφρά- στηκε θετικά γιά τό έργο. Σ τίς 28 Φλεβάρη, έγινε δεύτερη άπαγγελία σ ’ ένα έργοστάσιο τής Μόσχας. Α νάμεσα στούς 189 συνολικά άκρο- ατές, βρίσκονταν, εκτός άπ ’ τό συμβούλιο πού άναφέρθηκε, έργάτες τοΰ έργοστασίου κα ί ή αντιπροσωπεία τοΰ κεντρικοΰ γραφείου τής Κ ομσομόλ τής συνοικίας «Κράσναγια Πρένσ- για». Μ ετά τήν άπαγγελία κα ί τή συζήτηση πάρθηκε μιά απόφαση, όπου άναφέρονταν: « ’Εκτιμάμε τήν εργασία τοΰ σύντροφου Μα- γιακόφσκι « Ή Μ όσχα στίς φλόγες», σάν θετική κα ί χρήσιμη καί χαιρετίζουμε τό γεγο­νός, πώς τό τσίρκο περνάει σέ νέα φάση, πώς παρουσιάζει θέματα, πού βρίσκονται στό επί­πεδό τών άναγκών κα ί τών άπαιτήσεών μας». Ό Μ αγιακόφσκι χρησιμοποίησε γι ’ αύτό τό

έργο, έναν όγκο ίστορικοΰ ύλικοΰ άπό μουσεία κα ί άρχεϊα κι όχι μόνο γεγονότα, άλλα κ α ί σα­τιρικά ποιήματα καί τραγούδια τής εποχής τοΰ 1905. Μ ερικές σκηνές βασίζονται σέ καρικα­τούρες σατιρικών περιοδικών. Μ ά οί προθέ­σεις του προχωρούσαν πολύ πιό πέρα, άπό μιά άναπαραγωγή τής ιστορίας. Μ προστά στό άκροατήριο τής δεύτερης απαγγελίας είπε: «Δέν άναπαριστάνω τήν Κράσναγια Πρένσγια, μά δίνω μιά γενικευμένη εικόνα τής χρονιάς

33

1905. Θέλω νά δείξω, πώς ή εργατική τάξη, μέσα άπό τήν γενική δοκιμή, έφτασε στό σήμερα». "Οπως Ιστορούσε αργότερα ό Ντ. Ά λπέρω φ, πού ειχε παρακολουθήσει τήν πρώ­

τη παράσταση, ό Μ αγιακόφσκι είχε στό νοΰ του, μιά όλότελα καινούργια μορφή τσιρκα- τζίδικης παντομίμας: «Μιά κοφτερή πολιτική σάτιρα, σύμφωνα μέ τίς αρχές τοϋ κινηματο­γράφου, άποτελούμενη άπό διαδοχικές εικόνες.'Ο Μ αγιακόφσκι... εδινε κατά κάποιον τρόπο

ενα μοντάζ άπό αυτοτελείς, ενεργητικές, ζων­τανές εικόνες, μιά διαδοχή πλακάτ, προσαρ­μοσμένη στό τσίρκο. Τό σενάριο του Μαγια- κόφσκι περιείχε πολύ κείμενο κι αύτό ανησύ­χησε στήν άρχή τούς καλλιτέχνες τοϋ τσίρ­κου, μά καθώς άποδείχτηκε, οί λακω νικοί καί μέ οξύτητα στίχοι, ήχοϋσαν περίφημα καί τό κοινό τούς δέχτηκε μ ’ ενθουσιασμό». Α ρ χικά τό έργο ονομάστηκε « Ή χρονιά 1905», μά αργότερα ό Μ αγιακόφσκι διάλεξε τόν τίτλο « Ή Μ όσχα στίς φλόγες». ’Έπαιρνε ενεργητι­κά μέρος στίς πρόβες.Ή πρεμιέρα τής πρώτης μορφής δόθηκε στό

πρώτο κρατικό τσίρκο τής Μόσχας, στίς 21 ’Απρίλη 1930, μιά βδομάδα μετά τήν αυτοκτο­

νία του Μαγιακόφσκι. Στήν Ίδια σκηνή είχε παιχτεί τό «Μυστήριο-Μποΰφφο», στά γερμα­νικά, πρός τιμή τοϋ τρίτου συνέδριου τής Κομιντέρν. Βασισμένες στή μοσχοβίτικη σκη­νοθεσία, πού άνανεώθηκε τό 1931, άκολού- θησαν παραστάσεις, τοϋ έργου « Ή Μ όσχα στίς φλόγες», στό Αένινγκραντ (1931), στό Κ ίεβο καί στό Σαράτοβο.Τή δεύτερη παραλλαγή τοϋ έργου, τήν 'έφτιαξε ό Μ αγιακόφσκι τόν Μάρτη 1930, γιά νά δημο­σιευτεί στό περιοδικό «Δραματολόγιο τής Λέσχης» ( Ή πρώτη μορφή δημοσιεύτηκε, γιά πρώτη φορά ολοκληρωμένη, τό 1936). Ή σύν­ταξη τοϋ περιοδικού ήθελε νά δημοσιεύσει μιά

παραλλαγή τοΰ έργου, πού θά μπορούσαν οί λέσχες νά τήν Ανεβάσουν. Ο ί διαστάσεις δμως τοΰ έργου, προσαρμόζονταν σε μικρούς σχετι­κά χώρους. Τόν Μαγιακόφσκι, στήν επεξεργα­σία τοΰ έργου, τόν είχαν θέλξει άκριβώς οί μεγαλύτερες δυνατότητες, πού πρόσφερε τό τσίρκο, σέ σύγκριση μ έ τό θέατρο:«Στό θέατρο μπορούμε νά δημιουργήσουμε ενα μυστήριο, μπορούμε νά δημιουργήσουμε μιάν είσοδο. Σ τό τσίρκο δμως, μπορούμε νά φέρου­με αύτοκίνητα καί ζώα, πάνω στήν άρένα, μπορούμε κιόλας νά δείξουμε, πώς ενας ζων­τανός κουλάκος, βυθίζεται στό νερό». "Ετσι, προσανατολιζόταν σ ’ ένα άνέβασμα τής δεύτε­ρης παραλλαγής, σέ ανοιχτό χώρο, σέ στάδια ή σέ πλατείες. Ά π ’ αύτό βγήκε ή «μαζική δρά­ση μέ τραγούδι καί λόγο», δπως ονόμασε ό Μ αγιακόφσκι τήν δεύτερη παραλλαγή (Τήν πρώτη μορφή τήν ονόμαζε «ήρωϊκή μελομί- μα», γιατί ό δρος «παντομίμα», δέν άφηνε νά τονιστεί ό ρόλος τού λόγου καί τοΰ τραγου­διού). Ο ί διαφορές Ανάμεσα στήν πρώτη μορ­φή κα ί τήν δεύτερη παραλλαγή άφοροΰν κύρια τίς σκηνοθετικές κατευθύνσεις. Μονάχα τό φινάλε (άπό τήν εμφάνιση τοΰ κουλάκου καί πέρα) Αλλάχτηκε όλότελα: Ή πρώτη μορφή πρόβλεπε, μιά παντομίμα μέ νερό, πού τροφο­δοτεί μιά τουρμπίνα καί συμβόλιζε τόν σοβιε­τικό εξηλεκτρισμό. Μ έσα στό νερό βυθίζον­ταν, πέφτοντας Από ψηλά, ό κουλάκος. "Ομως, έξω άπό τό τσίρκο, ή παντομίμα μ έ τό νερό, δέν μπορούσε νά παρουσιαστεί. ’Έτσι, στό φινάλε τής δεύτερης παραλλαγής, ό Μαγια- κόφσκι πρόσθεσε καινούργια πρόσωπα: τόν πάπα τής Ρώμης, τόν Πιλσούτσκι, τόν Μακ- ντόναλντ κα ί τόν Ταρντιέ, πού έρχονται νά βοηθήσουν τόν κουλάκο κα ί βρίσκονται Αντι­μέτω ποι μέ τούς εργάτες. Μ έ τήν εμφάνιση πάλι τών ντελάληδων έκανε πιό άμεσο και πιό

35

όξύ τό πολιτικό μήνυμα. Ο ί ντελάληδες, μ ι­λώ ντας μεταφέρουν άμεσα στό Εργο στίχους, πού στήν πρώτη μορφή ήταν γραμμένοι μόνο σέ προκηρύξεις κα ί πλακάτ.

* * *

σελ. 10 «Ούχτόμσκι» - Ό Α. Ούχτόμσκι (1876-1905)ήταν οδηγός τραίνου, στή σιδηροδρομική γραμ­μή Μ όσχα-Καζάν, πρωτοπόρος επαναστάτης. Τουφεκίστηκε άπό τόν Ρήμαν, πού ήταν άρχη- γός μιας συμμορίας κα ί ξεκαθάριζε μέ τόν πιό βάρβαρο τρόπο τούς λογαριασμούς του.

11 « Ό τσάρος, άπό τήν τρομάρα του,...» - ‘Ανα­φορά σ ’ ενα επαναστατικό τραγούδι, πού ήταν πολύ δημοφιλές τό 1905.

12 «Τρέπωφ» - Ό Ντ. Τρέπωφ (1855-1906) ήταν τό 1905, γενικός κυβερνήτης τής Πετρούπο­λης- στή διάρκεια τής γενικής άπεργίας, τόν Ό χτώ β ρ η τοΰ 1905, εβγαλε τήν διαταγή:« "Ο­

χι μονάχα πυροβολισμούς γιά έκφοβισμό, μην κάνετε οικονομία στίς σφαίρες». 'Αργότερα δημοσιεύτηκε στό No 1/1906, τοΰ περιοδικού «Π ολυβόλο» τής Πετρούπολης, μιά άπόδοση τοΰ Διαγγέλματος τοΰ Νικόλαου Β ', τής 17 Ό χτώ β ρ η 1905, μ έ τό κόκκινο Αποτύπωμα

ενός χεριοΰ κ α ί τήν λεζάντα: «Σφραγισθέν ίδιοχείρως υπό τοΰ ταξιάρχου Τρέπωφ, έκ τής αύλής τής αΰτοΰ μεγαλειότητος».

14 «μέ τά χαρτονένια διαγγέλματα 'ένα πελώριοχαρτόσπιτο» - 'Ο Μ αγιακόφσκι χρησιμοποίη­σε έδώ, μιά καρικατούρα άπό τό N o 19/1905, τοΰ περιοδικού «θεατής» τής Πετρούπολης: ενα χάρτινο σπίτι, πάνω σ ’ ενα τραπέζι κι άπό πίσω ό χτίστης του, πού φαίνονται μόνο τά χ έ ­ρια του έπάνω κα ί τά πόδια του κάτω, μέσα σέ στρατιωτικά παντελόνια καί μπότες. Ή λε­ζάντα: «Τό σύνταγμά μας - Παρακαλώ μήν φυσάτε...»« Ή έλευθερία τών συγκεντρώσεων είναι κατο­χυρω μένη...» - Παρμένο, σ ' ενα του μέρος,

36

15

16

17

19

20

21/22

23

άπό ένα άρθρο τής σύνταξης τής εφημερίδας « ’Ανακοινώσεις τών Σοβιέτ τών εργατών» τής Πετρούπολης, N o 3/1905.«Βίτε» - Ό Σ. Βίτε (1849-1915) ήταν πρόε­δρος τοΰ ύπουργικοΰ συμβουλίου 1905/1906. Συντάκτης τοΰ διαγγέλματος μέ ημερομηνία 17 Ό χτώ β ρ η 1905, γιά τό συνταγματικό πο­λίτευμα.«παράνομο τυπογραφείο» - Στήν οδό Λέσνα- για 55, στή Μόσχα, βρέθηκε πραγματικά ένα παράνομο μπολσεβίκ ικο τυπογραφείο, σ ’ ένα μ αγαζί μέ τήν επιγραφή «Καλαντάντς-Καυκα- σιανά Φροΰτα»· σήμερα λειτουργεί σάν μου­σείο.«ή πλατεία τών παθών» - Σήμερα πλατεία Πούσκιν.«Μέ βήμα μπρός, μέ βήμα π ίσω ...» - Ο ί πρώ­τες τρεις στροφές τοΰ ποιήματος «Στρατιωτι­κό τραγούδι», πού δημοσιεύτηκε στό No 3 /1 9 0 6 τοΰ περιοδικού «Τρομερό φάντασμα» τής Πετρούπολης, μέ τόν υπότιτλο: «"Ενας άθλιος φρουρός». Ό Μ αγιακόφσκι έχει πα­ραλλάξει τήν τελευταία στροφή.«ή ταξική, ή πυραμίδα» - Ο ί τρεις ντελάληδες απαγγέλλουν, μοιρασμένο μεταξύ τους, τό ελά­χιστα άλλαγμένο κείμενο μιας προκήρυξης, πού τυπώθηκε σ ’ ένα παράνομο τυπογραφείο, τό 1901.«'Α κόμη κα ί ό σύντροφος Πλέχάνωφ.... σάν δοκιμή σκληρή, σάν πρώτο δίδαγμα» (χωρίς τίς σκηνοθετικές υποδείξεις) - Παρμένο άπό τό ποίημα τοιΤιδιου τοΰ Μ αγιακόφσκι «Βλαντι- μίρ Ί λ ίτς Λένιν».«ό Πέτρος ό μέγας, όρθιος καβαλλάρης» καί «ή μεγάλη πετρωμένη Αικατερίνη» - Π ρόκει­ται γι ’ άγάλματα στό Λένινγκραντ.«ό ’Αλέξανδρος ό δεύτερος, πού κρατάει,... τό κεφάλι του στό χέρι» - Νύξη γιά τή δολοφονία τοΰ ’Αλέξανδρου Β ' άπό τούς Ν αροντοβόλτσι

37

(μέλη μυστικής όργάνωσης, πού ήθελε ν ’ Ανα­τρέψει τόν τσαρισμό μ έ τήν άτομική τρομο­κρατία).« Ό ’Αλέξανδρος ό τρίτος είναι καβάλλα σέ άφηνιασμένο άλογο» - “Αγαλμα στό Λέ- νινγκραντ.«Φιοντόροβναλεξάντρας» - Ή ’Αλεξάνδρα Φιοντόροβνα, τσαρίνα, γυναίκα τοϋ Νικολάου Β '.« ’Αλέξανδρος Φ ιοντόροβιτς» - Ό Κερένσκι.

25 «θά μένει ό Δεκέμβρης ματωμένη διδαχή» -Ή έξέγερση τής Μ όσχας, τόν Δεκέμβρη 1905.

« 'Εμείς ένάντια στούς λευκούς όρμούσαμε... παλεύει τώρα ό προλετάριος» - Μ έ μερικές αλλαγές, παρμένο άπό τό ποίημα τοϋΊδιου τοϋ Μ αγιακόφσκι «Μάρς τών 25.000»

27 «ό πάπας τής Ρώμης» - Ή έμφάνισή του είναιυπαινιγμός, γιά τίς άντισοβιετικές δηλώσεις τοϋ πάπα Πίου τοϋ XI, άρχές 1930. «Π ιλσούτσκι» - Τζ. Π ιλσούτσκι (1867-1935), Αντιδραστικός Π ολω νός πολιτικός, άπό τό 1926 μέχρι τό 1935, πραγματικός δικτάτορας τής Πολωνίας.«Μ ακντόναλντ» - Ό γνωστός άγγλος πολι­τικός.«Ταρντιέ» - Α. Ταρντιέ (1876-1945), άντιδρα- στικός γάλλος πολιτικός, πρωθυπουργός τό 1928, 1930 κα ί 1932.

29 « ’Αντλία... μ έ ορμή στό εργοστάσιο» - ’Α πότό ποίημα τοϋ Ίδιου τοϋ Μ αγιακόφσκι «Μάρς τών ορμητικών οδοφραγμάτων».

Ό Β. Μ αγιακόφσκι μέ νεαρούς επισκέπτες στήν εκθεσή του: «20 χρόνια έργο», Φλεβάρης 1930.

41

JWKi"-"" f «ttfcr'

' ' ' ^ ' " " · 'x̂ . / f t

i J f i t

\ ί 'V i

• MAO}· * «

r^ftx a e*A*JU?-»* n p ** t« *v

sere*s4:... Ύ" 44̂ jus»* ae*cMnE .>'·

* |Ptaci K̂:,'i {«MU

«*<■·· «toeM'Sew**»’ ~ ;;—

x iu n «**»*j.

Σελίδα άπό τό εαπό τό εργο « Ή Μ όσχα στις Φλόγες»

42

m m

y a o c ro tc p c m w , J *XUho to»,

b t |w , <rro oh eocnm r HRKON «Kp*C

P e d U K m o p

1

C t K p e m a p * ■ e r a s *" i.\

y * - r. Zftodnaa w » i n ii

Λ / .

C art*• Le JournaUtovge»

eamaradf / w y ^ t i l j l ^ i y ^ · fait w t t»

jfo 4|M lW ^

^ C t v p e m e g * ρβύύκπi m

R M a d m m i

sr<*

Μιά ά π’ τις δημοσιογραφικές ταυτότητες τοΰ Μ αγιακόφσκι.

Ή «Κομσομόλσκαγια Πράβντα» μέ τό ποίημα: «Θέλω νά γίνω κλέφτης».

τοϋ Β. Μ αγιακόφσκι, Γενάρης 1930.

IS

B E Tbl 5ΛΑ Π Κ yXAHJT K HOW

|f APb Ημκολαμ mh* 6ΜΛ MX OHEHb.

«Τά λουλούδια μυρίζουν νύχτα. ' Ο τσάρος Ν ικόλαος τά λάτρευε» τοΰ Μ αγιακόφσκι, 1919.

Ά π ό έργο

45

r

ΠοτργΑΝΙΚΧ B ΟΚΤϋβρε X fleH b μ HOHb 6ypw ye8 6pen.

Από τό άλμπουμ « Ή ρω ες καί θύματα τής ’Επανάστασης»: « Ό ναύτης»...

46

Φωτοστοιχειοθεσία:«Σουπερφώτ»Παν. Γκολέμας καί Σία Χαρ. Τρικούπη 23, ‘Αθήνα Τηλ. 36.13.349

«Στό θέατρο μπορούμε νά δημιουργήσουμε ενα μυστή­ριο, μπορούμε νά δημιουργήσουμε μιάν είσοδο. Στό τσίρκο όμω ς, μπορούμε νά φέρουμε αυτοκίνητα καί ζώ α, πάνω στήν αρένα, μπορούμε κιόλας νά δείξουμε, πώς ενας ζω ντανός κουλάκος, βυθίζεται στό νερό».

Βλ. Μαγιακόφσκι, 1930

«Μ ιά κοφτερή πολιτική σάτιρα, σύμφωνα μέ τίς άρχές του κινηματογράφου, άποτελούμ? νη άπό διαδοχικές εικ όνες...» .

Ντ. Άλπέρωφ