Έκδοση ΦΕΣ για νόμο πλαίσιο

16
ΔΙΑΛΥΟΥΝ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ μετωπο ανατροπησ •Κρίση και εκπαίδευση •Νομοσχέδιο κατεδάφισης του δημόσιου πανεπιστημίου •Κάτω τα χέρια από το άσυλο •Έξω οι εταιρείες απ’ τις σχολές •«Αννούλα άκου το πόνο της Γιαννάκου!»: Το κίνημα του 06-07 •Μάχη για την ανατροπή

description

Έκδοση των Φοιτητών-τριών Ενάντια στο Σύστημα, προσανατολισμένη στη μάχη ενάντια στο νόμο πλαίσιο της Διαμαντοπούλου. Βασίστηκε στις εισιγήσεις που έγιναν στο Κάμπινγκ ΜΕΣ και ΦΕΣ, στο Καστέλι Χανίων, το 2011.

Transcript of Έκδοση ΦΕΣ για νόμο πλαίσιο

ΔΙΑΛΥΟΥΝ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

μετωπο ανατροπησ

•Κρίση και εκπαίδευση•Νομοσχέδιο κατεδάφισης του δημόσιου πανεπιστημίου•Κάτω τα χέρια από το άσυλο

•Έξω οι εταιρείες απ’ τις σχολές•«Αννούλα άκου το πόνο της Γιαννάκου!»: Το κίνημα του 06-07 •Μάχη για την ανατροπή

εισαγωγικο σημειωμα

Σ τις 24 Αυγούστου η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με συναίνεση της ΝΔ και του ΛΑΟΣ, ψήφισε τον πολυσυζητημένο νόμο πλαίσιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτός ο νόμος, αν εφαρμοστεί, θα αποτελέσει ταφόπλακα για τη δημόσια δωρεάν εκπαίδευση όπως την ξέρουμε σήμερα. Από τη σταδιακή υποβάθμιση όλων των

βαθμίδων της εκπαίδευσης που επιχειρείται εδώ και χρόνια, η κυβέρνηση έφτασε σε αυτό το νόμο έκτρωμα για να τελειώνει μια και καλή. Οι επιταγές αυτού του νομοσχεδίου θα αλλάξουν ραγδαία την καθημερινότητά μας προς το χειρότερο.

Έχει μεγάλη σημασία να εξετάσουμε το γιατί επιλέγουν οι από πάνω τη συγκριμένη περίοδο για να επιτεθούν τόσο ανελέητα στην εκπαίδευση. Η κυβέρνηση έχει ανοίξει τόσα πολλά μέτωπα με την κοινωνία, που θα περίμενε κανείς να μην επιτεθεί και στο πανεπιστήμιο, γιατί, όσες φορές το δοκίμασαν οι καπιταλιστές, έφαγαν τα μούτρα τους πάνω στους τείχους αντίστασης που υψώθηκαν από την πανεπιστημιακή κοινότητα. Πόσο μάλλον όταν είμαστε σε μια περίοδο όπου το κίνημα των πλατειών έδειξε τα δόντια του και η κυβέρνηση είναι στριμωγμένη πολιτικά.

Ήδη έχουν ξεσπάσει μαζικές κινητοποιήσεις. Οι πρώτες διαδηλώσεις ξεκίνησαν μέσα στον Αύγουστο, ενώ ένα μαζικό κύμα καταλήψεων απλώνεται στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ όλης της χώρας. Σε αυτή τη μάχη προσπαθεί να συμβάλει αυτό το φυλλάδιο, περιγράφοντας την ίδια την επίθεση, αλλά κοιτώντας και πίσω από αυτή, εξηγώντας για ποιους λόγους το σύστημα έχει ανάγκη να διαλύσει τα πανεπιστήμια. Επίσης εκθέτει τα συμπεράσματα από τη τελευταία μεγάλη μάχη στην εκπαίδευση, αυτή του άρθρου 16.

2

Έκδοση των «Φοιτητών-τριών Ενάντια στο Σύστημα»(τηλ.: 210-3306286, email: [email protected])

3

Γ ια να εξηγηθεί ο χαρακτήρας της επίθεσης, πρέπει να έχουμε ξεκάθαρο ότι οι στόχοι των καπιταλιστών στην εκπαίδευση είναι

στρατηγικοί. Δεν είναι τυχαίο το ότι από τη Χιλή μέχρι τη Γερμανία και από την Ιταλία μέχρι την Αγγλία το μοντέλο για την παιδεία μεταφέρεται με έναν πανομοιότυπο τρόπο. Πηγαίνοντας κάποια χρόνια πίσω, βλέπουμε πως η ΕΕ είχε αποφασίσει στη σύνοδο της Μπολόνια (1999) για ένα ενιαίο μοντέλο της ανώτατης εκπαίδευσης στον ευρωπαϊκό χώρο, ενώ ένα παρόμοιο μοντέλο έχει εφαρμοστεί στις ΗΠΑ.

Αυτό συμβαίνει γιατί ο καπιταλισμός παγκόσμια έχει να αντιμετωπίσει τα ίδια ζητήματα, αλλά και τα ίδια προβλήματα που του δημιουργεί η κρίση.

Από τη μια χρειάζεται να καλύψει δομικές ανάγκες. Να εκπαιδεύσει το μελλοντικό εργατικό δυναμικό, τον εργαζόμενο που δεν θα ξέρει απλά γραφή και ανάγνωση, αλλά θα μπορεί να εκτελεί εργασίες που απαιτούν ειδικές γνώσεις. Αλλά και να παράγει επιστημονική έρευνα και γνώση, για να μπορεί ο κάθε καπιταλιστής (ή σε κάποιες περιπτώσεις το κάθε καπιταλιστικό κράτος) να βρίσκει νέους τρόπους να κερδοσκοπήσει και να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό. Το αυξημένο κόστος της διαδικασίας του ανταγωνισμού τον κάνει να ψάχνει άλλους πιο κερδοφόρους τομείς και άρα και το αντίστοιχο ειδικευμένο εργατικό δυναμικό και έρευνα.

Πρόκειται, όμως για «κυνήγι χίμαιρας», για μια δομική αδυναμία του καπιταλισμού να προβλέψει σε ποιο τομέα θα μειωθεί η κερδοφορία ή ποια θα είναι η επόμενη «χήνα με τα χρυσά αυγά», με αποτέλεσμα η ζημιά να μεγαλώνει από κρίση σε κρίση. Αν αυτό ισχύει μια φορά σε περιόδους ευημερίας, το πρόβλημα γιγαντώνεται σε καιρούς κρίσης.

Όσο ανίκανο κι αν είναι όμως το σύστημα για να σχεδιάσει μακροπρόθεσμα, είναι αναγκασμένο να προσαρμόζει την εκπαίδευση με τους στόχους του. Ακριβώς όπως η κρίση απαιτεί σύνθλιψη των εργασιακών δικαιωμάτων και μισθών, έτσι χρειάζεται και μια εκπαίδευση (και έρευνα) ασφυκτικά προσαρμοσμένη στην κερδοφορία. Και αυτά πρέπει να συμβαίνουν με την όσο το δυνατόν μικρότερη

επιβάρυνση των αφεντικών και τη μεταφορά του κόστους από τον κρατικό προϋπολογισμό στις πλάτες των εργαζομένων.

Στην Ελλάδα υπάρχει ένα πανεπιστήμιο μαζικό. Δηλαδή οι φοιτητές προέρχονται απ’ όλες τις τάξεις και εισέρχονται κατά χιλιάδες στο πανεπιστήμιο. Αυτό το άνοιγμα των πανεπιστημίων επικράτησε στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ’60 κι έπειτα, επειδή υπήρχε η ανάγκη για πιο ειδικευμένους εργαζόμενους στην παραγωγή και δεν καλυπτόταν από πανεπιστήμια της ελίτ.

Αυτή τη στιγμή το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι «ζημιογόνο» για το σύστημα και του δημιουργεί αδιέξοδα, γιατί, αντί να είναι συνδεδεμένο με την εργασία, είναι συνδεδεμένο με την ανεργία. Βγαίνουν μεγάλες στρατιές άνεργων πτυχιούχων (άρα αυξάνεται η πιθανότητα κοινωνικών αναταράξεων) και ξοδεύονται πολλά λεφτά στη σίτιση, στη στέγαση, στα συγγράμματα και την έρευνα.

Κρίση και εκπαίδευση

Απόφοιτοι τριών «ταχυτήτων»Ουσιαστικά, το σύστημα έχει ανάγκη από ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα παράγει τρεις γενικές κατηγορίες αποφοίτων. Το πρώτο κομμάτι θα είναι όσοι θα αποφοιτούν νωρίς, έχοντας κάποιες βασικές γνώσεις, με στόχο να αποτελέσουν το φτηνό εργατικό δυναμικό χαμηλής ή και καθόλου ειδίκευσης. Άλλωστε, με τις επικείμενες διατάξεις ένα μεγάλο κομμάτι νεολαίας θα αδυνατεί λόγω χρημάτων να σπουδάζει.

Το δεύτερο κομμάτι θα αποτελείται από αυτούς που θα σπουδάζουν με τους όρους που επιβάλλει ο νέος νόμος. Με κονσερβοποιημένη γνώση και εντατικούς ρυθμούς σπουδών που συνδυάζονται με το διαρκές κυνήγι πιστωτικών μονάδων πριν και μετά την αποφοίτηση, για να δημιουργηθεί μια κατηγορία εργαζομένων που θα δουλεύει με την απειλή οι σπουδές του να θεωρηθούν «άχρηστες» για το σύστημα συνολικά. Στη συνέχεια, όταν το κέρδος θα φαίνεται καλύτερο σε άλλο τομέα, αυτοί είτε θα πρέπει να επανειδικευτούν ή θα πετάγονται στον κάδο του «εφεδρικού στρατού της ανεργίας».

Το τρίτο κομμάτι θα είναι το πιο μειοψηφικό. Θα είναι η ελίτ των πανεπιστημίων, οι επιστήμονες δηλαδή (με την ευρεία έννοια του όρου) που χρειάζεται ο καπιταλισμός. Αυτό το κομμάτι, που θα έχει καταφέρει να περάσει τους ταξικούς φραγμούς (όπως τα δίδακτρα στα μεταπτυχιακά και το κόστος ζωής), θα παράγει έρευνα ακολουθώντας κατά γράμμα τις επιταγές της αγοράς.

Ο βασικός άξονας που διαπερνάει όλη αυτή την κατάσταση είναι το πνεύμα του ανταγωνισμού και ο

στόχος να δημιουργηθεί ένας πειθαρχημένος φοιτητής που θα εξελιχθεί σε έναν αυριανό πειθαρχημένο εργαζόμενο. Όλος ο κύκλος σπουδών θα είναι ένα ανελέητο κυνήγι πιστωτικών μονάδων, το οποίο θα εκπαιδεύει τον φοιτητή στον ατομικισμό και την υποταγή. Αυτό το μοντέλο είναι ο εργασιακός μεσαίωνας των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, με τους ανασφάλιστους, τα μπλοκάκια, τα μηδαμινά συνδικαλιστικά δικαιώματα. Η προσαρμογή του μοντέλου εκπαίδευσης σε αυτό το μοντέλο εργασίας είναι η πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από την πολυπόθητη «σύνδεση της εκπαίδευσης με την εργασία», ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες και οι απαιτήσεις των αφεντικών.

Το σύστημα χρειάζεται ένα πανεπιστήμιο σαν επιχείρηση, προσαρμοσμένο στα μοντέλα της αγοράς σε καιρούς κρίσης. Με χρηματοδότηση εξαρτημένη από την αξιολόγηση με τα κριτήρια της αγοράς, με προγράμματα σπουδών που αλλάζουν ανάλογα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων, με άλλη μορφή διοίκησης. Όταν μιλάμε για πανεπιστήμιο επιχείρηση μιλάμε για ένα πανεπιστήμιο με αφεντικά. Αυτοί θα είναι εξωπανεπιστημιακοί «με ικανότητες στη διαχείριση μεγάλων οργανισμών» (δηλαδή μάνατζερ) και θα διοικούν τις σχολές σαν Ανώνυμες Εταιρείες, οι οποίες θα παράγουν προϊόντα: απόφοιτους και έρευνες κατά παραγγελία. Δηλαδή παύει να υπάρχει το πραγματικό περιεχόμενο και η έννοια των πανεπιστημίων.

Για μια άλλη εκπαίδευσηΜε κάθε νέο μέτρο και σε κάθε βήμα αγώνα, ανακαλύπτουμε όλο και περισσότερο ότι τα πάντα μέσα στον καπιταλισμό καθορίζονται από τη λογική του εμπορεύματος και από το κυνήγι του κέρδους. Χρειάζεται λοιπόν να τινάξουμε στον αέρα συνολικά τις προτεραιότητες του καπιταλισμού και στην εκπαίδευση. Η εκπαίδευση χρειάζεται να είναι πράγματι συνδεδεμένη με την κοινωνία, αλλά για τις ανάγκες των ανθρώπων, όχι των εταιρειών. Μια τέτοια εκπαίδευση και έρευνα μπορεί με επαρκή χρηματοδότηση να βελτιώσει πραγματικά τη ζωή μας. Και τέλος θα πρέπει να αμφισβητήσουμε την ιεραρχική δομή και τις σχέσεις εξουσίας μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Μπορούμε λοιπόν να αναζητήσουμε συλλογικά και μέσα από τους αγώνες μας πώς αυτός ο ασυμφιλίωτος πόλεμος, που μας έχουν κηρύξει οι κυρίαρχες τάξεις, θα μετατραπεί σε ένα άλμα προς τα μπρος για όλους μας. Έτσι θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για μια άλλη εκπαίδευση σε μια άλλη κοινωνία.

4

5

Ο νέος νόμος πλαίσιο της Διαμαντοπούλου εγκαινιάζει μια εντελώς καινούργια περίοδο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Με κορυφαίο

σημείο συναίνεσης την κατάργηση του ασύλου, το νομοσχέδιο έρχεται να σφραγίσει και να ολοκληρώσει όλες τις αλλαγές που έγιναν τα τελευταία δέκα χρόνια στα ελληνικά πανεπιστήμια, από τη Σύνοδο της Μπολόνια μέχρι σήμερα. Στο νέο νόμο (όπου τυπικά τα ΑΕΙ χωρίζονται σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ) τα πάντα διακατέχονται από το πνεύμα της επιχειρηματικότητας και του ανταγωνισμού. Από το βήμα της βουλής, η Υπουργός Παιδείας προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις: «Aυτά που ακούσαμε από ορισμένους εισηγητές, τα οποία γράφτηκαν σε διεθνείς ιστοσελίδες και ζητήθηκαν υπογραφές από καθηγητές του εξωτερικού, και αυτά που θα ακούσουμε αύριο από ορισμένες Παρατάξεις και ορισμένες ομάδες φοιτητών, είναι άθλια ψέματα και θέλω να το υπογραμμίσω! “Δεν θα υπάρξει δήθεν δημόσια χρηματοδότηση, δεν θα υπάρξουν συγγράμματα, θα γίνει το Πανεπιστήμιο εταιρία, δεν θα μπορούν οι φοιτητές να συμμετέχουν, γιατί θα χρειάζονται δίδακτρα”. Aυτά, αλήθεια, πού υπάρχουν μέσα στο νόμο;». Το ίδιο το νομοσχέδιο όμως διαψεύδει την Yπουργό.

Τριετή προγράμματα σπουδώνΣε ό,τι αφορά τη δομή και το περιεχόμενο των σπουδών, το πτυχίο μας ισοδυναμεί πλέον με πιστωτικές μονάδες και εξειδικεύεται απόλυτα, πράγμα που σημαίνει ότι ουσιαστικά θα είναι άχρηστο, αφού θα μαζεύουμε για πάντα πιστωτικές μονάδες (φοιτώντας ακόμη και σε ΚΕΣ, ΙΕΚ, κολλέγια ή Ινστιτούτα Δια βίου Μάθησης). Επιπλέον, δημιουργούνται Προγράμματα Κατάρτισης ενός ή δύο χρόνων ακόμη και κύκλοι σπουδών χωρίς πτυχίο, τα οποία δείχνουν πόσο υποβαθμίζεται η πανεπιστημιακή μόρφωση σε απλή κατάρτιση. Ακριβώς στην ίδια κατεύθυνση το νομοσχέδιο προβλέπει ότι οι σχολές θα μπορούν να σχεδιάζουν προγράμματα σπουδών με διάρκεια 3 χρόνων ή με μαθήματα αξίας 180 πιστωτικών μονάδων. Ουσιαστικά, για να μπορέσει κάποιος να εμβαθύνει πέρα από την απλή εφαρμογή στις αρχές

της επιστήμης του, θα πρέπει να συνεχίσει στο δεύτερο και τρίτο κύκλο σπουδών, τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά, στα οποία ουσιαστικά υπάρχουν δίδακτρα.

Βασικά χαρακτηριστικά όλης της φιλοσοφίας του νόμου πλαισίου είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ των φοιτητών και η εντατικοποίηση των σπουδών. Πλέον ο νόμος αναγνωρίζει τη δυνατότητα οι σπουδές να διαρκούν το πολύ δύο χρόνια παραπάνω από το πρόγραμμα σπουδών (ν+2, δηλαδή 6 χρόνια για τις τετραετείς σχολές), αφήνοντας το ελεύθερο στις σχολές είτε να διαγράφουν τους φοιτητές, είτε να τους επιβάλλουν δίδακτρα.

ΠιστοποίησηΌλη αυτή η διαδικασία σχεδιασμού και επανασχεδιασμού, «ζυγίσματος» πιστωτικών μονάδων και παραγωγής καταρτισμένων «πελατών», θα καθορίζεται με τη λεγόμενη «πιστοποίηση» των προγραμμάτων σπουδών και την «ανταγωνιστικότητά» τους με βάση το πόσο υπηρετούν την αγορά. Το ρόλο αυτό αναλαμβάνει η Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας που πρέπει να δημιουργήσει κάθε ίδρυμα. Με τη σειρά της αυτή ελέγχεται από την Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ), μια «ανεξάρτητη» αρχή από τεχνοκράτες και ανθρώπους της αγοράς που θα ελέγχουν πόσο «αξίζουν» τα προγράμματα σπουδών.

Επιπλέον, δεν είναι τυχαίο ότι προωθείται και η ίδρυση «έδρας χορηγού», η χρηματοδότηση της οποίας θα

Νομοσχέδιο κατεδάφισης του δημόσιου πανεπιστημίου

6

εξασφαλίζεται από ιδιώτες. «Ευγενικοί χορηγοί» θα μπορούν να επιλέγουν σαν καθηγητή έναν «δικό τους άνθρωπο», επεμβαίνοντας εμμέσως στα προγράμματα σπουδών.

ΧρηματοδότησηΟ βασικός κρίκος όμως για τη μετατροπή των ΑΕΙ σε επιχειρήσεις είναι οι πηγές χρηματοδότησης. Το κράτος θα εγγυάται πλέον μια στοιχειώδη χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών των ιδρυμάτων και τη βασική μισθοδοσία των καθηγητών, ανάλογα με τον αριθμό των ενεργών φοιτητών. Η ίδια κατάσταση στην Αγγλία οδήγησε τα πανεπιστήμια στο κυνήγι φοιτητών-«πελατών», ώστε να εξασφαλίσουν την επιδότηση.

Από εκεί και πέρα, σε ορισμένες σχολές θα δίνεται «μπόνους επιβράβευσης», εφόσον είναι εντός των σχεδιασμών της κυβέρνησης (ενίσχυση με βάση τον τομέα ή το γνωστικό αντικείμενο) και περνάει την «αξιολόγηση» με τα κριτήρια της αγοράς. Η εμπειρία από την εφαρμογή του σε άλλες χώρες έχει δείξει ότι αυτό οδηγεί σε σχολές δύο ταχυτήτων.

Στη μια άκρη θα βρίσκονται οι «νησίδες αριστείας» που θα «αξίζουν τα λεφτά» τους και θα συγκεντρώνουν μπόνους κρατικής χρηματοδότησης, πέρα από τις χορηγίες των εταιρειών. Στο εξωτερικό αυτό οδήγησε στην

υπερπροβολή και γιγάντωση των δημοσιεύσεων (πολλές φορές αναξιόπιστων), που ευνοούσαν εταιρείες χορηγούς, προκειμένου να επιβιώσουν τα ιδρύματα, καθώς και να εξασφαλίσουν το μισθό και τη θέση τους οι καθηγητές.

Στην άλλη μεριά θα είναι οι υποχρηματοδοτούμενες σχολές που δεν ενδιαφέρουν –ή δεν συμφέρουν– τις εταιρείες. Στη Γερμανία αυτό οδήγησε σε μαζικά κλεισίματα σχολών, σε ένα μαζικό φοιτητικό κίνημα και στη γενικευμένη απόρριψη του μοντέλου.

Το πανεπιστήμιο-επιχείρησηΜε το νέο νόμο ιδρύεται από κάθε πανεπιστήμιο ένα «Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου» (ΝΠΙΔ). Ανάμεσα στις ευθύνες του θα είναι η «αξιοποίηση κινητής κι ακίνητης περιουσίας του ιδρύματος», «η αύξηση της κεφαλαιακής αξίας της περιούσιας αυτής», «η παραγωγή και διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών έναντι τιμήματος» στο πλαίσιο ερευνών, η «εμπορική εκμετάλλευση» «πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας», «η σύσταση θυγατρικών εταιρειών» «σε συνεργασία με οποιοδήποτε παραγωγικό φορέα ή επιχείρηση» κ.λπ. Συνολικά, το ΝΠΙΔ θα είναι ο κρίκος που θα συνδέει το πανεπιστήμιο με τον κόσμο των επιχειρήσεων και επίσης θα μετατρέψει το ίδιο το πανεπιστήμιο σε επιχείρηση! Κάθε κονδύλι για

7

έρευνα ή επιδότηση θα περνάει από τον έλεγχό του. Από την απόδοση που θα έχουν τα «επιχειρηματικά ρίσκα» του ΑΕΙ, θα εξαρτιέται η λειτουργία του, όπως η συμπλήρωση με μπόνους στο βασικό μισθό των καθηγητών ή η βελτίωση της φοιτητικής μέριμνας (σίτιση, στέγαση κ.ά.).

Τέλος, μια άλλη πηγή εσόδων θα είναι τα δίδακτρα, όσο κι αν επιμένει η υπουργός ότι «δεν είναι στις προθέσεις του υπουργείου». Η επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά, στα κέντρα κατάρτισης, τα τμήματα δια βίου μάθησης και η επέκταση τους για τους μετανάστες φοιτητές δείχνουν ήδη το δρόμο. Σε συνδυασμό με την έλλειψη χρηματοδότησης των σχολών, τα δίδακτρα θα γίνουν μονόδρομος για την επιβίωση των ιδρυμάτων, χτυπώντας το δικαίωμα στη δωρεάν εκπαίδευση.

Διδακτικό και Ερευνητικό ΠροσωπικόΑπό τις αλλαγές δεν γλιτώνουν ούτε τα εργασιακά δικαιώματα των καθηγητών. Από τις τέσσερις βαθμίδες Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού που υπάρχουν σήμερα, καταργείται η βαθμίδα του λέκτορα, ενώ οι επίκουροι καθηγητές παύουν να προστατεύονται από τη μονιμότητα του δημοσίου. Οι προσωρινοί και οι συμβασιούχοι καθηγητές γίνονται ο κανόνας, σε ένα σύστημα αυστηρά ιεραρχικό, όπου η ωρίμανση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ακόμα όμως και οι αναπληρωτές και οι καθηγητές πρώτου βαθμού θα υπόκεινται σε περιοδική αξιολόγηση του έργου τους. Από αυτή θα εξαρτάται και το αν θα παίρνουν παραπάνω μπόνους στο μισθό τους, καταργώντας έτσι το ενιαίο μισθολόγιο στους καθηγητές.

ΔιοίκησηΓια την επιβολή ενός τέτοιου πανεπιστημίου, χρειάζεται οπωσδήποτε ένα μοντέλο διοίκησης των σχολών βγαλμένο κατευθείαν από τον κόσμο των γιάπηδων και των τεχνοκρατών. Δεν είναι τυχαίο ότι η Διαμαντοπούλου αντέδρασε έντονα –αν και τελικά έκανε υποχωρήσεις, κυρίως προς την πλευρά των πρυτάνεων– σε ό,τι αφορά το θέμα της εκλογής πρύτανη και τη σύνθεση του Συμβουλίου, λέγοντας ότι υποσκάπτει «όλη τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου». Το αποτέλεσμα ήταν αλλαγές που ελάχιστα αγγίζουν την ουσία του νέου μοντέλου.

Οι αρμοδιότητες διοίκησης μεταβιβάζονται πλέον σε ένα δεκαπενταμελές (ή ενδεκαμελές για μικρότερα ιδρύματα) Συμβούλιο του ιδρύματος. Αυτό αποτελείται από οκτώ μέλη (αντί για επτά που προβλεπόταν αρχικά) προερχόμενα και εκλεγμένα από τους καθηγητές, έναν εκπρόσωπο φοιτητών (προπτυχιακών και μεταπτυχιακών, εκλεγμένο

από ενιαία λίστα) και έξι μέλη (αντί για επτά) εξωτερικά προς το πανεπιστήμιο. Ουσιαστικά, ένα σώμα, με ελάχιστη εκπροσώπηση πλέον από το ίδιο το ίδρυμα, θα καθορίζει τον κανονισμό σπουδών και τον «οργανισμό λειτουργίας» και έναν προγραμματισμό που θα περιλαμβάνει τα πάντα: από τα προγράμματα σπουδών, μέχρι το πλάνο ανταγωνιστικότητας του ΝΠΙΔ. Όπως δήλωσε και η υπουργός στη Βουλή: «Γιατί το πανεπιστήμιο του Πειραιά να μην έχει στη διοίκησή του και έναν εφοπλιστή;».

Αντίστοιχα ο πρύτανης θα εκλέγεται αποκλειστικά από τους καθηγητές, αφού πρώτα το Συμβούλιο θα έχει ξεδιαλέξει τις υποψηφιότητες, ύστερα από διεθνή διαγωνισμό, με κριτήρια διοικητικής εμπειρίας σε οργανισμούς. Πλέον, ο πρύτανης θα είναι κάτι σαν διευθύνων σύμβουλος σε Ανώνυμη Εταιρεία, με συγκεντρωτικές εξουσίες πάνω σε διορισμούς, μετατάξεις, αξιολογήσεις και εξελίξεις καθηγητών (και κατά συνέπεια και στους μισθούς τους) και στα προγράμματα σπουδών.

Επιπλέον, καταργείται στην πλειοψηφία των οργάνων η συμμετοχή των φοιτητών στη λήψη των αποφάσεων. Αντίθετα με ό,τι ισχυρίζεται η κυβέρνηση περί «πάταξης της διαπλοκής των παρατάξεων» –κάτι που απλά θα πάρει νέα και αναβαθμισμένη μορφή– πρόκειται για συμβολικό χτύπημα σε μια κατάκτηση από τον καιρό που υπήρχε ισχυρό φοιτητικό κίνημα. Ακόμη περισσότερο, μπαίνουν ασφυκτικά χρονικά όρια για να αναγνωριστεί ότι ένα μάθημα διδάχθηκε επαρκώς (κάθε μάθημα 13 παραδόσεις), στοχεύοντας αποκλειστικά στο στραγγαλισμό των καταλήψεων και σε ένα «αποστειρωμένο κολέγιο». Σε ένα τέτοιο «κολέγιο» δεν χωρά το άσυλο, γιατί χρειάζεται να εξουδετερωθούν οι φωνές αντίστασης που έβρισκαν καταφύγιο στα πανεπιστήμια. Πλέον την απόφαση για την είσοδο της αστυνομίας στις σχολές την παίρνει το ίδιο το υπουργείο Προ.Πο., θέτοντας τις βάσεις για την καταστολή των κινητοποιήσεων στα πανεπιστήμια (βλ. σχετικό άρθρο).

Πέρα από το γεγονός ότι πολλές από τις διατάξεις του είναι αντίθετες προς το Σύνταγμα (κυρίως το άρθρο 16, αλλά και άλλα), το νομοσχέδιο καταργεί την έννοια του πανεπιστημίου όπως είχε κατοχυρωθεί τους τελευταίους αιώνες, προσπαθώντας να προσαρμόσει την εκπαίδευση στις ανάγκες του συστήματος. Η ιστορία είναι γεμάτη από μεγαλόστομες κουβέντες, ειδικά από «μεγάλους ηγέτες» που δεν έβλεπαν τις εξεγέρσεις να πλησιάζουν. Η Διαμαντοπούλου ισχυρίζεται ότι η βουλή έζησε ιστορικές στιγμές και υπερηφανεύεται ότι το νομοσχέδιό της «θα κρατήσει είκοσι χρόνια». Είναι στο χέρι μας να τη διαψεύσουμε!

8

Η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου από το νέο νόμο-πλαίσιο αποτέλεσε το κορυφαίο σημείο συναίνεσης ανάμεσα

σε κυβέρνηση-ΝΔ-ΛΑΟΣ-Μπακογιάννη. Αν και ο τελευταίος νόμος-πλαίσιο (2007) της Γιαννάκου επί ΝΔ είχε διευκολύνει ακόμα περισσότερο την άρση του (απόφαση από τριμελή επιτροπή αντί για τη Σύγκλητο), η Διαμαντοπούλου προχώρησε στη διαγραφή οποιασδήποτε αναφοράς στο πανεπιστημιακό άσυλο από κάθε διάταξη που θα μπορούσε να το θυμίζει.

Αντιδραστική προπαγάνδα Η κατάργηση του ασύλου ήρθε σαν επιστέγασμα μετά από πολύχρονες συκοφαντίες και υποκριτικές κραυγές από τον αντιδραστικό συρφετό. Κατά καιρούς, το πανεπιστημιακό άσυλο χαρακτηρίστηκε «άντρο τρομοκρατών», «κέντρο εγκληματικότητας και λαθρεμπορίου» ή «ορμητήριο καταστροφής στο κέντρο της Αθήνας» (αλλά και άλλων πόλεων). Τα ΜΜΕ για χρόνια θυμόντουσαν το πανεπιστημιακό άσυλο μόνο όταν πρόβαλλαν επεισόδια από πορείες. Επιπλέον, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, στις αίθουσες και τα προαύλια των σχολών συχνάζουν τα περισσότερα κλεφτρόνια, ενώ ένα στα τρία παρτέρια στις σχολές είναι φυτεμένο με χασίς!

Όσο γελοία και αν ακούγονται όλα αυτά, αυτή είναι η προπαγάνδα στην οποία στηρίχθηκε η Διαμαντοπούλου: «Εάν έρθει κάποιος και πετάξει μια μολότοφ έξω από το υπουργείο Παιδείας, θα φωνάξουμε την αστυνομία; Το ίδιο θα γίνεται πλέον και στα πανεπιστήμια». Και συμπληρώνει στο νόμο: «Σε αξιόποινες πράξεις που τελούνται εντός των χώρων των ΑΕΙ, εφαρμόζεται η κοινή νομοθεσία», ενώ ούτως ή άλλως για κακουργήματα ή εγκλήματα κατά της ζωής προβλεπόταν η είσοδος της αστυνομίας. Όμως όλα αυτά αποτελούν μόνο το παραπέτασμα των πραγματικών κινήτρων για την κατάργηση.

Ο παραληρηματικός ενθουσιασμός της ακροδεξιάς είναι χαρακτηριστικός για το συμβολισμό που έχει το άσυλο. Από Βουλής και τηλεοράσεως ο Γεωργιάδης του ΛΑΟΣ εκτόξευσε τελεσίγραφα: «να τελειώνουμε με τις μειοψηφίες κάτι άπλυτων», ή «θα μπούμε στο Πολυτεχνείο να πετάξουμε έξω το Indymedia». Η «Α1» (του Καρατζαφέρη) βγήκε με

πρωτοσέλιδο: «Από τ’ αυτί και στο… άσυλο. Μετά από 30 χρόνια εκδιώκεται η αριστερά από τα πανεπιστημιακά της λημέρια». Όσο γραφικό όμως κι αν φαίνεται το μίσος των αντιδραστικών για το άσυλο, η κατάργησή του συμβολίζει την ακύρωση των δημοκρατικών ελευθεριών που κατάφερε να κατακτήσει το κίνημα και η Αριστερά με τους μαζικούς αγώνες στη Μεταπολίτευση.

ΚατάκτησηΜετά την πτώση της Χούντας το ’74, κάθε φορά που η κυβέρνηση της ΝΔ, έχοντας στο πλευρό της εισαγγελείς, έστελνε την αστυνομία να εισβάλλει στα πανεπιστήμια για να διαλύσει κάποια συνέλευση ή κάποια πολιτική εκδήλωση, πρόβαλλε τα ίδια επιχειρήματα: άσυλο είναι μόνο οι αίθουσες και η πολιτική δεν μπαίνει σε αυτές. Όμως ένα τεράστιο δίχτυ αλληλεγγύης απλωνόταν γύρω από το άσυλο. Μέσα από την εμπειρία της Χούντας, οι εργαζόμενοι και η νεολαία πίστευαν πως η πραγματική δημοκρατία εξασφαλίζεται με αγώνες και το πανεπιστημιακό άσυλο είναι το βασικό σύμβολό της. Αλλά ακόμα και μετά την τυπική κατοχύρωσή του από το ΠΑΣΟΚ το ’82, δεν ήταν η νομική διατύπωση που το εξασφάλιζε. Οι μετέπειτα κυβερνήσεις καταπάτησαν το άσυλο μόνο όσες φορές –μετά από πολύ κόπο, προπαγάνδα και… δημοσιογραφικό μελάνι– κατάφεραν να απομονώσουν κάποια κινητοποίηση, για να εισπράξουν όμως στη συνέχεια την κατακραυγή. Ουσιαστικά η κατάργηση του ασύλου δείχνει τι έχει πολιτικά ανάγκη το σύστημα για να επιβιώσει μέσα στην κρίση: Θέλουν μια νέα Μεταπολίτευση, χωρίς τις κατακτήσεις των εργαζομένων από την προηγούμενη.

Πέρα όμως από την επίθεση σε εργαζόμενους και νεολαία και σε επίπεδο συμβόλων, η κατάργηση του ασύλου έχει και πρακτικές συνέπειες. Πλέον καταργείται οποιαδήποτε «δικλείδα ασφαλείας» υπήρχε μέχρι σήμερα και την απόφαση για την είσοδο της αστυνομίας στα πανεπιστήμια την παίρνει κατευθείαν το υπουργείο Προ.Πο. Η κυβέρνηση όμως κάνει ένα ακόμα βήμα: συνδυάζει την κατάργηση του ασύλου με το «σεβασμό στο δικαίωμα στη μάθηση και τη διεξαγωγή ερευνών». Στη θέση ενός συλλογικού δικαιώματος, μπαίνει το ατομικό συμφέρον. Ακόμα περισσότερο, θεσπίζει ως απαραίτητη προϋπόθεση για να εξεταστεί ένα μάθημα,

Κάτω τα χέρια από το άσυλο

9

τις 13 εβδομαδιαίες παραδόσεις, κάτι που είναι οριακό σε κανονικές συνθήκες και σχεδόν αδύνατο, όταν υπάρχουν κινητοποιήσεις. Ο συνδυασμός αυτών των τριών στοιχείων σημαίνει πρακτικά ότι τα πανεπιστήμια «είναι μόνο για μαθήματα» και όποια πολιτική ή κινηματική δράση εμποδίζει την «εκπαιδευτική δραστηριότητα» θα αντιμετωπίζεται με καταστολή. Πόσο μάλλον όταν θα υπάρχει και επιχειρηματική δραστηριότητα –και άρα συμφέροντα ιδιωτών– μέσα στο πανεπιστήμιο.

Οποιαδήποτε στιγμή –προφασιζόμενη πάσης φύσεως «έκτροπα»– η ΕΛ.ΑΣ. θα μπορεί ανεμπόδιστα να αποφασίζει την επέμβαση των ΜΑΤ μέσα στις σχολές, ενδεχομένως και με τη συνήθη συνοδεία της Χρυσής Αυγής. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το τι σημαίνει η απουσία πανεπιστημιακού ασύλου έρχεται από τη Σορβόννη, όταν το Μάρτη του 2006 ξέσπασε το φοιτητικό κίνημα ενάντια στο «Σύμφωνο Πρώτης Απασχόλησης» (ανασφάλιστη εργασία νέων) του Σαρκοζί. Η γαλλική αστυνομία εισέβαλλε χρησιμοποιώντας δακρυγόνα στο πανεπιστήμιο, για να τερματίσει βίαια την κατάληψη των φοιτητών.

Ανήκει σε όλο το λαόΤο ίδιο ισχύει και για οποιαδήποτε πολιτική και κινηματική

δραστηριότητα και ιδέα κυκλοφορεί μέσα στις σχολές, είτε είναι πολιτική εκδήλωση, είτε συντονισμός για στήριξη κινητοποιήσεων, μιας «παράνομης» απεργίας κ.λπ. Οι απειλές του Γεωργιάδη για το Ιντιμίντια δεν είναι καθόλου στον αέρα. Το ίδιο θα ισχύει και για κάθε φωνή αγώνα που ψάχνει ελεύθερο χώρο να εκφραστεί, σε μια περίοδο που η αντίσταση και ο συνδικαλισμός βρίσκονται υπό συνεχή διωγμό. Ακριβώς γι’ αυτό, το άσυλο δεν είναι κτήμα απλά των φοιτητών και των καθηγητών, κατάλοιπο του Μεσαίωνα ή αποτέλεσμα της καταστολής της Χούντας. Ανήκει σε όλο το λαό, αφορά στις σημερινές ανησυχίες του, στην ανάγκη να ενημερωθεί για τα σχέδια των από πάνω, στους αγώνες του και στην ανάγκη συντονισμού «από τα κάτω».

Η προάσπιση του ασύλου δεν είναι μια «γραφική» απαίτηση, αλλά μια επιτακτική ανάγκη για τα τους αγώνες του σήμερα. Ακριβώς όπως στην πλατεία Συντάγματος και στις πλατείες όλης της χώρας, όπου εργαζόμενοι και νεολαία βρήκαμε ένα χώρο για να εκφραστούμε και να οργανώσουμε την αντίστασή μας. Εκεί όπου η αστυνομία δεν είχε καμία θέση και ο μόνος τρόπος για να μπει ήταν η συκοφάντηση και οι τόνοι χημικών. Απέναντι στην επίθεση σε κάθε δημοκρατικό δικαίωμα, απέναντι στην κατάργηση του ασύλου, ζητάμε τη διεύρυνσή τους σε φοιτητικές εστίες και σχολεία.

10

Η αξιολόγηση είναι μία από τις ναυαρχίδες της επίθεσης της κυβέρνησης στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Η εφαρμογή της έχει ως

σκοπό την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων, τον ευτελισμό της ποιότητάς τους, την χειραγώγηση και πειθάρχηση της ακαδημαϊκής κοινότητας μέσω της υποχρηματοδότησης και του ελέγχου της ακαδημαϊκής έρευνας από τις επιχειρήσεις. Η νεοφιλελεύθερη αξιολόγηση είναι αντιδραστικό δημιούργημα πανευρωπαϊκής κατεύθυνσης που εφαρμόζεται όλο και σε περισσότερες χώρες της Ε.Ε. και έχει θεσπισθεί κυρίως από τις συμφωνίες Μπολόνια, Βερολίνου, Πράγας με τη συναίνεση των δεξιών κομμάτων και της σοσιαλδημοκρατίας.

Η αξιολόγηση είναι ήδη νόμος ψηφισμένος από ΝΔ-ΠΑΣΟΚ το 2005.

Έλεχγος των επιχειρήσεων στα πανεπιστήμιαΤα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν η κυβέρνηση, τα παπαγαλάκια της και οι επιχειρηματίες για να επιβάλλουν την αξιολόγηση είναι πολύ συγκεκριμένα. Ισχυρίζονται ότι θα βελτιωθεί το ερευνητικό έργο των ιδρυμάτων και ότι θα τιμωρούνται οι «αμελείς καθηγητές και φοιτητές». Επιπρόσθετα ένα από τα βασικά τους επιχειρήματα είναι ότι η αξιολόγηση θα φέρει την άμεση σύνδεση του πανεπιστημίου με την «αγορά εργασίας» αλλά και με τις «ανάγκες των επιχειρήσεων». Γίνεται ξεκάθαρο ότι τα κριτήρια της αξιολόγησης θα είναι προσανατολισμένα στην μείωση των κρατικών κονδυλίων και στην βαθμολόγηση της ακαδημαϊκής έρευνας σύμφωνα με τα κριτήρια που βάζουν οι επιχειρήσεις. Η αξιολόγηση που θέλει να επιβάλλει η κυβέρνηση στα δημόσια πανεπιστήμια είναι ακριβής αντιγραφή του βρετανικού συστήματος RAE και διαπιστώνεται ότι τα κριτήρια αξιολόγησης είναι

πλήρως εναρμονισμένα με την εμπορευματοποίηση που προωθεί η νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης στην εκπαίδευση. Χαρακτηριστικό σημείο είναι ότι μεγάλο κομμάτι της ορολογίας που χρησιμοποιείται στην αξιολόγηση προέρχεται από το management των επιχειρήσεων.

Γίνεται σαφές ότι μια πρώτη συνέπεια είναι η επιβολή περικοπών κονδυλίων και άλλων ποινών σε πανεπιστημιακά τμήματα που δεν θα πειθαρχήσουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που θα βγάζει η επιτροπή αξιολόγησης και το υπουργείο Παιδείας. Με την σύνδεση των κονδυλίων με την αξιολόγηση αναμφισβήτητα θα δημιουργηθούν πανεπιστήμια, καθηγητές και φοιτητές πολλών ταχυτήτων με στόχο την δημιουργία τμημάτων ελίτ και αριστείας αλλά και την διάλυση ή την υποβάθμιση πολλών άλλων τμημάτων. Επιπλέον, πολλά ιδρύματα θα αναγκαστούν να επιβάλλουν δίδακτρα, να εντατικοποιήσουν το πρόγραμμα σπουδών και, φυσικά, να παρεμποδίσουν γενικές συνελεύσεις και κάθε είδους κινητοποιήσεις για να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες ανταγωνισμού και υποχρηματοδότησης.

Το παράδειγμα της Exxon MobilΜία από τις σημαντικότερες συνέπειες θα είναι όπως έχει δείξει η διεθνής εμπειρία θα είναι η οριστική κατάργηση του κοινωνικού χαρακτήρα της πανεπιστημιακής έρευνας και ιδιαίτερα για πολύ σημαντικά αντικείμενα για την καθημερινή ζωή του ανθρώπου όπως η ιατρική, η φυσική, η ιστορία και τα οικονομικά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αλλοίωσης του κοινωνικού χαρακτήρας της έρευνας σε χώρες που έχει εφαρμοσθεί το συγκεκριμένο μοντέλο αξιολόγησης είναι το εξής: Η Exxon Mobil μία από τους μεγαλύτερους πετρελαϊκούς κολοσσούς πριν λίγα χρόνια στις ΗΠΑ στην προσπάθεια της να προωθήσει ακόμη πιο πολύ την χρήση πετρελαίου έναντι των ανανεώσιμων πηγών, ανακοίνωσε σε

Έξω οι εταιρείες απ’ τις σχολές

(αναδημοσιευση απο το τευχοσ 3 των «φοιτητων-τριων εναντια στο συστημα»)

11

πανεπιστήμια που είχαν πληγεί από την αξιολόγηση λόγω μείωσης κονδυλίων ότι δίνει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό σε όποια πανεπιστήμια ανακοινώσουν έρευνες που να αποδεικνύουν ότι το πετρέλαιο μολύνει λιγότερο από την ηλιακή και αιολική ενέργεια!(πολλά πανεπιστήμια αρνήθηκαν να πειθαρχήσουν στις ορέξεις του πολυεθνικού κολλοσού αλλά κάποια άλλα αναγκάστηκαν να πειθαρχήσουν και έτσι να εκδοθούν έρευνες με αυτό το αντι-επιστημονικό αποτέλεσμα).

Το παράδειγμα της ΒρετανίαςΤο παράδειγμα της αξιολόγησης στη Βρετανία είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνεπειών που θα έχει η αξιολόγηση εάν εφαρμοστεί στα ελληνικά πανεπιστήμια. Λόγω της εφαρμογής της αξιολόγησης στη Βρετανία έχουν κλείσει μέχρι στιγμής πάνω από 80 πανεπιστημιακά τμήματα κυρίως θετικών και μηχανικών επιστημών π.χ. το τμήμα φυσικής του Πανεπιστημίου του Newcastle και το τμήμα χημείας του Exeter και του Keele έκλεισαν λόγω «δυσμενούς βαθμολόγησης» από την επιτροπή αξιολόγησης και αυτόματο κόψιμο κονδυλίων. Τα συγκεκριμένα τμήματα έπεσαν και θύματα των συνεπειών της περιώνυμης ιδιωτικής χρηματοδότησης αφού βάσισαν τις ελπίδες τους στις χρηματοδοτήσεις εταιρειών. Τμήμα φυσικής της Αγγλίας έπεσε θύμα της ιδιωτικής χρηματοδότησης, αφού λόγω της μείωσης των κονδυλίων στράφηκε για να κάνει την έρευνα για την γνωστή εταιρεία Trident η οποία τελικώς πήρε πίσω τη χρηματοδότηση επειδή οι έρευνες που αφορούσαν τα προϊόντα της απέδειξαν ότι δεν είναι υγιεινά για τους καταναλωτές.

Το σύστημα RAE έχει στραγγαλίσει την πανεπιστημιακή διδασκαλία όπως αναφέρει η Βρετανική Ένωση Ιατρικής μιας και η χρηματοδότηση δίνεται στη βάση της απόδοσης ενός τμήματος στην έρευνα, ωθώντας τους πανεπιστημιακούς να αφιερώνουν

όλο και λιγότερο χρόνο στην διδασκαλία και τον περισσότερο στην απορρόφηση κονδυλίων. Όπως τονίζει η Stephanie Pain μια από τους διευθυντές του περιοδικού New Scientist “Ενώ κάποτε η έρευνα ήταν κατά το πλείστον ουδέτερη, τώρα, πρέπει να ικανοποιεί μια ολόκληρη σειρά από χρηματοδότες. Τα ερευνητικά πορίσματα, αντί να είναι αμερόληπτα, χειραγωγούνται διακριτικά και «μαλάζονται», η ακόμη και κλειδώνονται στα συρτάρια εάν δεν εξυπηρετούν τα σωστά συμφέροντα. Το σπόνσορινγκ σπανίως έρχεται χωρίς όρους» Χαρακτηριστικές είναι και οι δηλώσεις της κ. Sally Hunt, επικεφαλής της ομοσπονδίας των Πανεπιστημιακών Καθηγητών στην Αγγλία, η οποία έχει δηλώσει επανελημένα ότι η εφαρμογή της αξιολόγησης εκεί είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία τμημάτων ελίτ (στα οποία εγγραφόταν η αφρόκρεμα των καθηγητών-φοιτητών), την υποβάθμιση των περισσοτέρων καθώς και το κλείσιμο άλλων. Αυτό το σύστημα επίσης έχει οδηγήσει απώλεια θέσεων εργασίας (πάνω από 3500), σε πρακτικές προκατάληψης στην επιλογή προσωπικού, σε ευρεία απώλεια ηθικού του προσωπικού και στη συρρίκνωση του ερευνητικού έργου λόγω της υπερσυγκέντρωσης της χρηματοδότησης σε λίγους και την υπονόμευση της σχέσης μεταξύ διδασκαλίας και έρευνας. Μάλιστα, η Επιτροπή Ίσων Ευκαιριών και η Ένωση καθηγητών ασκεί κριτική ότι μέσω της αξιολόγησης οι γυναίκες υφίστανται τεράστιες και οφθαλμοφανείς διακρίσεις εις βάρος τους. Στην Αγγλία το χτύπημα των δημόσιων πανεπιστημίων από την νεοφιλελεύθερη αξιολόγηση, η υπερβολική στροφή των σπουδών στην υπερεξειδίκευση σε συνδυασμό με την παράδοση της έρευνας στους επιχειρηματίες έχει καταστήσει τους αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εργαζόμενους χωρίς επαγγελματικά και εργασιακά δικαιώματα αλλά και χωρίς γνώσεις γενικής παιδείας απαραίτητες για κάθε πολίτη.

Από τις μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις του Νοέμβρη στη Βρετανία, ενάντια στα δίδακτρα και τις περικοπές που έφερε το «βρετανικό μοντέλο».

12

Ό λες οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης επιχείρησαν να περάσουν νομοσχέδια για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και

συνάντησαν τη μαζική αντίδραση των φοιτητών. Μια τέτοια κορυφαία στιγμή ήταν για παράδειγμα ο νόμος 815/78 της ΝΔ το 1979, που οδήγησε σε έναν πολύμηνο ξεσηκωμό των φοιτητών με καταλήψεις και στην απόσυρση του νόμου με το πρωτοχρονιάτικο διάγγελμα του (θείου) Καραμανλή. Ο πιο πρόσφατος όμως ξεσηκωμός ήταν αυτός της διετίας 2006-2007, το γνωστό «κίνημα για το άρθρο 16», ενάντια στη Συνταγματική Αναθεώρηση. Είναι μια νίκη που –αν και το μέγεθός της είχε αμφισβητηθεί τότε από κάποιους– μέχρι σήμερα εμποδίζει τα σχέδια για την ολοκλήρωση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και εξηγεί τη «λύσσα» της Διαμαντοπούλου, του Γεωργιάδη και των άλλων «πρόθυμων συμμάχων».

«Το δρόμο δείχνει η Γαλλία»Μέχρι τις πρώτες μέρες του Μάη του 2006, τίποτα δεν προμήνυε τη θύελλα που θα ακολουθούσε. Λίγες εβδομάδες πριν, η ΔΑΠ είχε αναδειχθεί πρώτη δύναμη στις φοιτητικές εκλογές και πάλι, ενώ οι συνελεύσεις και οι φοιτητικές διαδηλώσεις στην προηγούμενη χρονιά κάθε άλλο παρά μαζικές ήταν. Όλα έδειχναν ότι η Μ. Γιαννάκου (Υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης Καραμανλή) «θα έκανε περίπατο» με την ψήφιση ενός νέου νόμου πλαισίου, ακολουθώντας τις οδηγίες της Μπολόνια και καταργώντας το άσυλο μέσα στο καλοκαίρι.

Αυτό που ακολούθησε, έπιασε στον ύπνο την κυβέρνηση και ξεπέρασε και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις. Δύο ήταν τα κεντρικά στοιχεία για το ξέσπασμα των κινητοποιήσεων. Το ένα ήταν ο «διεθνής άνεμος» που ερχόταν από τη Γαλλία, όπου η νεολαία και κυρίως

οι φοιτητές ξεσηκώθηκαν ενάντια σε ένα νομοσχέδιο (CPE – Σύμφωνο Πρώτης Απασχόλησης) που καθιέρωνε μεταξύ άλλων την ανασφάλιστη εργασία για τους νέους εργαζόμενους. Το κύμα καταλήψεων εκεί δημιούργησε ένα ευνοϊκό κλίμα για τις εδώ κινητοποιήσεις: «Εάν γίνεται στη Γαλλία, γιατί όχι και εδώ;».

Το δεύτερο στοιχείο ήταν η κήρυξη απεργίας (πενθήμερη στην αρχή και στη συνέχεια διαρκείας) από την ομοσπονδία του διδακτικού κι ερευνητικού προσωπικού των ΑΕΙ (ΠΟΣΔΕΠ). Χρησίμευσε σαν ο κεντρικός συντονιστής του κινήματος, δίνοντας το σύνθημα για το γενικό ξεσηκωμό. Την ίδια ώρα, έδωσε μια θεσμική «αίγλη» στο κίνημα, προστατεύοντάς το από τους χαρακτηρισμούς «μειοψηφίες» και «ανώριμοι φοιτητές».

Με αυτά τα υλικά σαν μαγιά, βδομάδα τη βδομάδα το κίνημα των καταλήψεων φούσκωσε από μερικές δεκάδες σε εκατοντάδες μέσα στον πρώτο μήνα. Η δυναμική του ήταν τέτοια, που η ΚΝΕ αναγκάστηκε να κάνει στροφή 180 μοιρών και από τη στάση καταγγελίας των καταλήψεων (στο όνομα της διάσωσης της εξεταστικής) να αρχίσει να μπαίνει δειλά στα κοινά πλαίσια. Η μόνη λύση που απέμεινε στην κυβέρνηση ήταν η καταστολή. Όμως η εκτεταμένη βία της 8ης Ιούνη είχε τα αντίθετα αποτελέσματα, προκαλώντας τη λαϊκή καταδίκη και πεισμώνοντας το κίνημα. Η ΝΔ έχασε τη μάχη και απέσυρε τις δυνάμεις της, αναβάλλοντας την ψήφιση του νόμου.

Η απεργία των δασκάλωνΣτο μεταξύ, στο διάστημα αυτού του αγώνα στα τέλη Ιούνη, γίνεται το συνέδριο της ΔΟΕ –ομοσπονδία δασκάλων και νηπιαγωγών– και αποφασίζει την κήρυξη απεργίας με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, προφανώς κάτω από τον αντίκτυπο του φοιτητικού ξεσηκωμού. Το Σεπτέμβρη του ’06, η απεργία εξελίσσεται σε έναν ηρωικό

συμπερaσματα απο το κινημα του ’06-’07

«Αννούλα άκου τον πόνο της Γιαννάκου!»

13

αγώνα διαρκείας, που θα τρίξει για τα καλά τα θεμέλια της κυβέρνησης. Οι έξι εβδομάδες των κινητοποιήσεων θα μπορούσαν να ρίξουν τη Νέα Δημοκρατία, όμως τα υπόλοιπα συνδικάτα δεν ξεσηκώθηκαν στο πλευρό τους, ούτε έγινε προσπάθεια στις σχολές για νέο κύμα καταλήψεων. Το φοιτητικό κίνημα θα πληρώσει για τη χαμένη ευκαιρία εφτά μήνες αργότερα, όταν η κυβέρνηση θα ψηφίσει –πολιτικά απομονωμένη– το νόμο πλαίσιο της Γιαννάκου. Μετά το τέλος των κινητοποιήσεων των δασκάλων, όλες οι δυνάμεις αρχίζουν να οργανώνονται για να παλέψουν ενάντια στη Συνταγματική Αναθεώρηση.

«Ούτε τώρα, ούτε και ποτέ, το άρθρο 16 δεν παζαρεύεται»Από τα τέλη Νοέμβρη, με πρωτοβουλία της τότε ηγεσίας της ΠΟΣΔΕΠ, πραγματοποιούνται πλατιές ανοικτές συσκέψεις για το συντονισμό της μάχης ενάντια στην αναθεώρηση του Συντάγματος. Η κυβέρνηση σχεδιάζει την κατάργηση, μεταξύ άλλων, της διάταξης μέσα στο άρθρο 16 που μιλά για τριτοβάθμια εκπαίδευση μόνο από το κράτος, στοχεύοντας να ανοίξει το δρόμο για ιδιωτικά πανεπιστήμια και την εξίσωση των δημόσιων με τα κολέγια και τα ΚΕΣ. Στις συσκέψεις παίρνουν μέρος εκατοντάδες φοιτητές, καθηγητές, εργαζόμενοι σε διάφορους κλάδους, μαθητές, αλλά και εκπρόσωποι φορέων (σύλλογοι γονέων, γειτονιών κ.ά.), συνδικάτων (τοπικές ΕΛΜΕ, σύλλογοι δασκάλων, ομοσπονδιών), καταλήγοντας στη δημιουργία της «Πρωτοβουλίας για την υπεράσπιση του άρθρου 16». Παράλληλα, μέσα στα αμφιθέατρα οργανώνεται η ενημέρωση για τις αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση. Στις εβδομάδες που ακολουθούν, ένα δίκτυο αγωνιστών απλώνεται και συντονίζεται σε όλη τη χώρα.

Το σύνθημα δίνεται και το Γενάρη, με το άνοιγμα των σχολών, ξεκινά ο πρώτος γύρος Γενικών Συνελεύσεων. Με μια τεράστια μαζικότητα, εκατοντάδες σχολές αποφασίζουν εβδομαδιαίες καταλήψεις. Η ΔΑΠ,

παρόλη την πλήρη παράταξη δυνάμεων, χάνει σε όλες τις συνελεύσεις. Η ΚΝΕ μπαίνει από την αρχή σε κοινά πλαίσια, γέρνοντας αποφασιστικά την πλάστιγγα υπέρ του αγώνα μέσα στις σχολές. Μέσα σε λίγες εβδομάδες πάνω από 300 τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ βρίσκονται υπό κατάληψη. Παράλληλα, η «Πρωτοβουλία για το άρθρο 16» αναλαμβάνει δράση μέσα στις γειτονιές. Μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα θα πραγματοποιηθούν σχεδόν 400 ανοικτές εκδηλώσεις σε γειτονιές και πόλεις της χώρας, ενώ σε κάποιες γειτονιές θα οργανωθούν και τοπικές διαδηλώσεις.

Η «οργανωμένη εξέγερση» του άρθρου 16 θα αναγκάσει το ΠΑΣΟΚ να αποχωρήσει με διάφορα προσχήματα από τις ψηφοφορίες στη βουλή, παρόλο που συμφωνεί με την ίδρυση «μη κρατικών» πανεπιστημίων. Η συνταγματική αναθεώρηση καταρρέει και η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται απομονωμένη πολιτικά και μέσα στην κοινωνία. Το μόνο που της απομένει είναι η «φυγή προς τα μπρος», ψηφίζοντας εν μέσω μαζικών διαδηλώσεων (αλλά και σκληρής καταστολής) το νέο-νόμο πλαίσιο, ο οποίος δεν θα εφαρμοστεί ποτέ στα περισσότερα ιδρύματα.

Το αποτέλεσμα αυτής της μάχης συζητήθηκε πάρα πολύ μέσα στο φοιτητικό κίνημα. Κάποιοι, όπως η ΚΝΕ, ισχυρίστηκαν ότι η κατάρρευση της αναθεώρησης δεν ήταν νίκη. Άλλοι απογοητεύτηκαν από το γεγονός ότι ο νόμος πλαίσιο ψηφίστηκε στη βουλή, παρά τις αντιδράσεις. Η πραγματικότητα όμως είναι πως, πέρα από τις νομικές δυσκολίες που έβαλε η κατάρρευση για το νεοφιλελευθερισμό στην εκπαίδευση, μια ολόκληρη γενιά νεολαίας είδε πως η μαζική δράση της μπορεί να έχει αντίκτυπο στο τι συμβαίνει στα «σαλόνια της πολιτικής». Η «πολιτική του πεζοδρομίου» μπορεί να είναι αποτελεσματική για τους από κάτω και άρα επικίνδυνη για τους από πάνω.

14

Α πέναντι στο νομοσχέδιο έκτρωμα της Διαμαντοπούλου υπάρχει μέχρι στιγμής μια πολύ δυναμική απάντηση από το

φοιτητικό κίνημα, που ξεκίνησε αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου στις 24 Αυγούστου. Τη στιγμή που έβγαινε αυτό το φυλλάδιο, οι καταλήψεις είχαν ξεπεράσει τις 270. Μπροστά μας βρίσκονται δύο αγωνιστικά ραντεβού που θα είναι σε μεγάλο βαθμό καθοριστικά για τη συνέχεια: Το πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο στις 8 Σεπτέμβρη και η διαδήλωση στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης στις 10 Σεπτέμβρη. Όμως επίσης καθοριστικό θα είναι και το πώς θα απαντήσουμε στα ζητήματα που ανοίγει ο αγώνας μας.

Το πρώτο ζήτημα, που φαίνεται ότι έχει αρχίσει να απασχολεί το κίνημα, είναι ότι ο νόμος πλαίσιο έχει ήδη ψηφιστεί, προκαλώντας μια σειρά ερωτήματα. «Μπορεί ένας ψηφισμένος νόμος να ανατραπεί; Τι κάνουμε τη στιγμή που αρχίζει να εφαρμόζεται;». Η απάντηση είναι: Ναι, μπορούμε να τον ανατρέψουμε. Δεν είναι μόνο το προηγούμενο παράδειγμα της ανατροπής του νόμου 815 το 1979. Είναι το κίνημα των πλατειών που δείχνει το δρόμο, με τη μαζική απονομιμοποίηση των αποφάσεων της Βουλής στη συνείδηση του κόσμου, της καταδίκης του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου, παρόλο που είναι –τυπικά– νόμιμες αποφάσεις. Για να το πούμε καθαρά: ο στόχος μας είναι να απονομιμοποιηθεί μαζικά ο νόμος πλαίσιο μέσα κι έξω απ’ τις σχολές. Αυτή είναι μια τεράστια παρακαταθήκη του κινήματος των «Αγανακτισμένων». Για να είναι όμως και αποτελεσματική, θα πρέπει να μπολιαστεί με πολιτική.

Είναι σημαντικό λοιπόν να δούμε τον πολιτικό χαρακτήρα που έχει πάρει ο αγώνας μέχρι τώρα. Δυστυχώς ένα κομμάτι της Αριστεράς, στην ανάλυση που κάνει για το νομοσχέδιο, δίνει περισσότερο βάρος στα εκπαιδευτικά, χωρίς να το συνδέει με τη συνολική αλλαγή που επιβάλλεται στο μοντέλο της εργασίας. Αυτή η ανάλυση σημαίνει ότι τα αιτήματα που μπαίνουν σε πολλές συνελεύσεις είναι εστιασμένα στα «πτυχία με

αξία» κ.λπ. και είναι πίσω από τη συγκυρία. Την περίοδο αυτή που η κοινωνία βιώνει μια λυσσαλέα επίθεση από τους από πάνω, κανένας αγώνας δεν μπορεί να μείνει αποκομμένος. Αρκεί να κοιτάξουμε λίγο πίσω στη 48ωρη απεργία (28-29/6) που το κίνημα κόντραρε στα ίσια την κυβέρνηση, η οποία αναγκάστηκε να απαντήσει με την πιο άγρια καταστολή των τελευταίων χρόνων. Τα αιτήματα που κυριαρχούσαν ήταν: «Πάρτε το μνημόνιο και φύγετε από ’δω», «Δεν χρωστάμε - Δεν πουλάμε - Δεν πληρώνουμε». Αυτή τη στιγμή το φοιτητικό κίνημα πρέπει να έχει αυτούς τους στόχους. Ακόμα περισσότερο επειδή πρέπει να είναι καθαρό ότι αυτός ο νόμος δεν πέφτει, αν δεν πέσει και η κυβέρνηση.

Ενότητα στη δράσηΜέσα στις σχολές χρειαζόμαστε τη μεγαλύτερη ενότητα στη δράση, με στόχο να συσπειρώσουμε όλο τον κόσμο που θέλει να αντισταθεί στο νομοσχέδιο και αναζητά μαζικούς τρόπους δράσης. Προς το παρόν η στάση της ΔΑΠ και της ΠΑΣΠ διευκολύνει τα πράγματα, όμως αυτό πρόκειται σύντομα να αλλάξει. Η ΔΑΠ θα είναι η πρώτη που θα το γυρίσει σε πλαίσιο «αντικατάληψης». Τα μεγαλοστελέχη της ΠΑΣΠ σύντομα θα υποκύψουν στις πιέσεις του ΠΑΣΟΚ και θα αρχίσουν να μιλάνε για «ρεαλισμό». Θα πρέπει να χτίσουμε το έδαφος από τώρα, ώστε τα απλά μέλη της βάσης της ΠΑΣΠ να μην ακολουθήσουν στη στροφή της ηγεσίας τους και να παραμείνουν στον αγώνα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ιδιαίτερα προβληματική στάση της ΚΝΕ θα αρχίσει να κλονίζεται. Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να διαλέξει αν θα αρχίσει να στηρίζει τα πλαίσια αγώνα ή θα μπει πλέον στο μπλοκ «αντικατάληψης».

Αλλά η ενότητα στη δράση έχει και ένα άλλο σκέλος, αυτό της ενότητας με τους καθηγητές και τους εργαζόμενους μέσα στα πανεπιστήμια. Παρ’ όλο που η ηγεσία της ΠΟΣΔΕΠ έχει ουσιαστικά συνταχθεί με την κυβέρνηση, οι περισσότεροι σύλλογοι καθηγητών έχουν πάρει αποφάσεις συντονισμού με το φοιτητικό κίνημα και στήριξης των καταλήψεων. Η συμμαχία αυτή είναι πολύτιμη και πρέπει να βαθύνει.

Η μάχη για την ανατροπή του νομοσχεδίου

Προϋποθέσεις νίκης

15

Σε αυτή τη κατεύθυνση της συσπείρωσης όλων των κομματιών, παρά τις όποιες αδυναμίες ή λάθη, η Αριστερή Ενότητα και τα ΕΑΑΚ έχουν κινηθεί πιο σωστά από τις προηγούμενες φορές, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στις αποφάσεις του Συντονιστικού των καταλήψεων.

Πανεκπαιδευτικό ΜέτωποΚομβικής σημασίας ζήτημα είναι ο αγώνας να πάρει χαρακτήρα πανεκπαιδευτικού μετώπου, αλλά και να απλωθεί με κάθε τρόπο. Ήδη στην Αθήνα δημιουργήθηκε η «Πρωτοβουλία Αγώνα για τη Δημόσια και Δωρεάν Παιδεία» με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων, φοιτητών, μαθητών και εργαζομένων σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Η μέχρι τώρα πορεία της Πρωτοβουλίας βαδίζει στα χνάρια της «Πρωτοβουλίας για το άρθρο 16», συντονίζοντας κεντρικές δράσεις, ενώ ήδη καλεί σε οργάνωση της παρέμβασης σε εργατικούς χώρους, σε γειτονιές, στο Σύνταγμα, ακόμα και σε σχολεία. Η δράση της χρειάζεται να στηριχθεί και να ενισχυθεί από όλη την Αριστερά, αλλά και από τις φοιτητικές καταλήψεις με τις εξωστρεφείς δράσεις τους και τις εκδηλώσεις τους.

Στο επόμενο διάστημα ένας ακόμη πολύτιμος σύμμαχος του φοιτητικού κινήματος θα έρθει να προστεθεί: οι μαθητικές καταλήψεις. Η τραγική κατάσταση που επικρατεί στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση με την ανυπαρξία βιβλίων, τη μείωση καθηγητών, τις ελλείψεις σε υποδομές, ακόμα και σε χαρτί για φωτοτυπίες, θα

δημιουργήσουν ένα εκρηκτικό μίγμα μέσα στα σχολεία. Οι μαθητές θα ξεσηκωθούν παλεύοντας για τα δικά τους προβλήματα, αλλά και για να ενωθούν μαζί μας. Οι σχολές πρέπει να αποτελέσουν κέντρα αγώνα για όλες αυτές τις κινητοποιήσεις, αλλά και για όλη την κοινωνία κι αυτός είναι ο τρόπος για την υπεράσπιση του ασύλου. Ήδη τα κείμενα του Συντονιστικού κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση.

Μαζί με τους εργαζόμενουςΑλλά πέρα από τον πανεκπαιδευτικό χαρακτήρα, χρειάζεται μια πλατιά συμμαχία με όλες τις αντιστάσεις που ξεσπούν στους εργατικούς χώρους. Χώροι όπως οι Δήμοι και τα νοσοκομεία (αλλά και όλο το Δημόσιο) βρίσκονται σε αναβρασμό, ετοιμάζοντας απεργίες. Το κίνημα στα πανεπιστήμια πρέπει να ενωθεί με το κίνημα των εργαζομένων, αυτών που έχουν τη δύναμη να παγώσουν την παραγωγή και να παραλύσουν την κυβέρνηση.

Αυτή η σύνδεση είναι στρατηγικής σημασίας. Οι εργαζόμενοι είναι ταυτόχρονα και η δύναμη που μπορεί να ανατρέψει τον καπιταλισμό και να ξεμπερδεύουμε μια και καλή με όλα τα δεινά του συστήματος του κέρδους. Ο έλεγχος της εκπαίδευσης και της κοινωνίας συνολικά από την εργατική τάξη, κομμάτι της οποίας είναι οι περισσότεροι φοιτητές, είναι η μόνη προοπτική, αν θέλουμε να μιλάμε για μια εκπαίδευση ελεύθερη, συνδεμένη με τις ανάγκες μας και απελευθερωτική για όλη την κοινωνία.

«Φοιτητές-εργάτες ενωμένοι θα νικήσουμε»

[email protected] fesystem.wordpress.com