ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Της μαθήτριαςΣΤΑΜΕΝΙΤΟΥ ΙΣΙΔΩΡΑΣ

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία

ΓΕΝΙΚΑ

ΠΛΟΙΟ. Με τον όρο αυτό υποδηλώνεται γενικά κάθε αυτοκινούμενο πλωτό μέσο, που έχει διαστάσεις μεγαλύτερες από αυτές της λέμβου (βάρκας) και προορίζεται για σκοπούς εμπορικούς (κυρίως μεταφορά εμπορευμάτων και επιβατών), πολεμικούς (επιφανειακές και υποβρύχιες πολεμικές επιχειρήσεις) και ψυχαγωγικούς (ταξίδια αναψυχής και αθλητικοί αγώνες).

Το Πλοίο (αρχαία ελληνική: η ναυς , της νηός, πληθ.: αι νήες) είναι μια ειδική κατασκευή (ναυπήγημα), σχεδιασμένη για να κινείται με ασφάλεια στο νερό.Τα πλοία διέπονται από τη νομοθεσία αφενός του Ναυτικού Δικαίου το οποίο και διακρίνεται στο Δημόσιο Ναυτικό Δίκαιο και στο Ιδιωτικό Ναυτικό Δίκαιο που απαρτίζουν και τα δύο σχετικούς Κώδικες (σύνολα ομοειδούς νομοθεσίας), τον Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου Κ.Δ.Ν.Δ. και τον Κώδικα Ιδιωτικού Δικαίου Κ.Ι.Ν.Δ. και αφετέρου από το Διεθνές Ναυτικό Δίκαιο.

Ορισμός

Σύμφωνα λοιπόν με τις παραπάνω υφιστάμενες νομοθεσίες:

α) Κατά τον Κ.Ι.Ν.Δ. άρ.1 παρ.1 "Πλοίο είναι κάθε σκάφος καθαρής χωρητικότητας (δηλ. μεγίστης εκμεταλλεύσιμης) τουλάχιστον 10 κόρων (Ο κόρος είναι μονάδα μέτρησης όγκου με την οποία γίνεται η μέτρηση της χωρητικότητας ενός πλοίου. Ένας κόρος αντιστοιχεί σε 100 κυβικά πόδια ή 2,83 κυβικά μέτρα. Στην αγγλική αποδίδεται με τον όρο register ton.) προορισμένο να κινείται αυτοδύναμα στη Θάλασσα".

Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό απαραίτητες προϋποθέσεις είναι :

1ον να είναι σκάφος,

2ον να έχει καθαρή χωρητικότητα από 10 κόρους και άνω και

3ον να έχει αυτοδύναμη κίνηση.

β) Κατά τον Κ.Δ.Ν.Δ. άρ.3 παρ.1 "Πλοίο είναι κάθε σκάφος προορισμένο να μετακινείται στο νερό για μεταφορά προσώπων, ή πραγμάτων, ρυμούλκηση, επιθαλάσσια αρωγή, αλιεία, αναψυχή, επιστημονικές έρευνες ή άλλο σκοπό.

Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό μοναδική βασική προϋπόθεση είναι: "να είναι σκάφος προορισμένο να μετακινείται στο νερό", ανεξάρτητα χωρητικότητας και αυτοδύναμης κίνησης. Και όμως οι παραπάνω διατάξεις δεν συγκρούονται αλλά ανάλογα με ποίου Κώδικα τις διατάξεις παρακολουθείται κάποια εφαρμογή με τον ίδιο θα ισχύει και ο ορισμός του πλοίου.Τα ναυπηγήματα κάτω των 10 κόρων χαρακτηρίζονται Πλοιάρια και είναι κυρίως σκάφη αγώνων (racing boats), αλιευτικά (fishing boats), βοηθητικών υπηρεσιών (service boats) κ.ά.Επίσης κατά το άρ.4 παρ.1 του Κ.Δ.Ν.Δ. προβλέπεται και μια ακόμη κατηγορία το "βοηθητικό ναυπήγημα" που θεωρείται κάθε πλωτό ναυπήγημα ανεξαρτήτως χωρητικότητας που προορίζεται να

2

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοίαχρησιμοποιείται σε σταθερή παραμονή για βοηθητικούς σκοπούς εντός λιμένων και αλλού.

Η κατασκευή "Ναυπήγιση" των πλοίων αποτελεί το κύριο αντικείμενο της Ναυπηγικής (Shipbuilding).

Η ασφαλής πλεύση του πλοίου είναι αντικείμενο της Ναυτιλίας - Ναυσιπλοΐας (Navigation).

Η οικονομική εκμετάλλευση των πλοίων είναι αντικείμενο της Οικονομικής Ναυτιλίας.

Η ασφαλής επάνδρωση των πλοίων είναι αντικείμενο της Ναυτολογίας.

Ο τακτικός (περιοδικός) και έκτακτος έλεγχος - Επιθεώρηση των πλοίων είναι αντικείμενο της Επιθεώρησης Εμπορικών Πλοίων (Ε.Ε.Π.), ειδική υπηρεσία του Υ.Ε.Ν., και των Νηογνωμόνων (Registers).

Ταυτότητα πλοίου

Κάθε πλοίο έχει δική του νομική ταυτότητα, στοιχεία της οποίας είναι:1. Το όνομα (που ορίζεται ελεύθερα από τον πλοιοκτήτη ή την υπηρεσία αν

είναι κρατικό π.χ. πολεμικό, ακταιωρός κλπ) που αναγράφεται στη πρύμη και στις παρειές του σκάφους, ενώ τα κρατικά φέρουν κωδικό αριθμό.(Σημείωση: Μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες δίδουν ονόματα τέτοια έτσι που από μόνα τους να προσδιορίζεται η πλοιοκτησία, για παράδειγμα τα πλοία της εταιρείας του Α. Ωνάση φέρουν το πρόθεμα Ολύμπικ, ολύμπικ βάλλευ, ολύμπικ πις κλπ, του Ι. Λάτση αριθμούς όπως πετρόλα 1, πετρόλα 4 κλπ)

2. Η χωρητικότητα που υπολογίζεται σε κόρους (από ειδικούς φορείς) και διακρίνεται σε ολική (κ.ο.χ.) και καθαρή (κ.κ.χ.) (πολύ σημαντικό στοιχείο για τα φορτηγά πλοία).

3. Το λιμάνι νηολόγησης (που είναι ελεύθερης επιλογής του πλοιοκτήτη) και ο αριθμός νηολογίου. Το πρώτο προσδιορίζει και την εθνικότητα - σημαία του πλοίου και σημειώνεται στη πρύμη κάτω από το όνομα. (Δεν σημειώνεται στα κρατικά, αρκεί η επίδειξη της σημαίας).(Σημείωση: Κάθε πλοίο είναι υπόχρεο σε Νηολόγηση ανεξάρτητα μεγέθους και τύπου, τα δε κρατικά νηολογούνται στο κυρίως λιμάνι της χώρας.Χώρες ηπειρωτικές, με διακρατικές συμβάσεις καθορίζουν

ως λιμάνι νηολόγησης των πλοίων τους λιμάνι όμορης ή άλλης χώρας).

4. Το διεθνές διακριτικό σήμα Δ.Δ.Σ. (που αποτελείται από συνδυασμό τεσσάρων γραμμάτων του λατινικού αλφαβήτου) δίνεται σε πλοία άνω των 30 κόρων καθαρής χωρητικότητας (κ.κ.χ.). Στην Ελλάδα έχουν παραχωρηθεί από SVAA μέχρι SZZZ, αρμόδιος φορέας διαχείρισης είναι η Επιθεώρηση Εμπορικών Πλοίων (ΕΕΠ) του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (Υ.Ε.Ν.).(Σημείωση: Δ.Δ.Σ. λαμβάνουν και τα κρατικά πλοία. Μετά τη καταστροφή πλοίου ή διάλυσή του, το Δ.Δ.Σ. που είχε, δεν δίδεται σε άλλο πλοίο).

Ευνόητο είναι ότι μετά τα παραπάνω αποκλείεται δύο πλοία να έχουν ίδια στοιχεία ταυτότητας έστω κι αν έχουν ίδιο όνομα, χωρητικότητα και λιμάνι νηολογίου αφού θα διαφέρουν στον αριθμό νηολόγησης και στο Δ.Δ.Σ.

3

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: ΠλοίαΝομική ιδιομορφία

Στη νομική επιστήμη γενικά το πλοίο θεωρείται ότι έχει ζωή. Γεννιέται με την κατασκευή - ναυπήγηση και μάλιστα από την ημέρα που τοποθετείται η τρόπιδα πάνω στις σχάρες του ναυπηγείου. Ζει δε όσο αυτό βρίσκεται σε υπηρεσία, εκτελεί πλόες ή ακόμα και σε κατάσταση παροπλισμού, "πεθαίνει" δε μόνο λόγω απώλειας, διάλυσής του ή οριστικής εγκατάλειψης. Στην έννοια του Δικαίου το πλοίο φέρεται ως αντικείμενο και όχι ως "υποκείμενο" του Δικαίου, η δε νομική του υπόσταση αυτή καθ΄ αυτή είναι ιδιόμορφη (sui generis). Συγκεκριμένα ενώ το πλοίο είναι "κινητό" εφαρμόζονται σε αυτό θεσμοί που προσδίδονται σε ακίνητα όπως είναι ο θεσμός της υποθήκης και όπως είναι βασικά για τα πλοία ο θεσμός της προτιμώμενης υποθήκης. Η τελετή καθέλκυσης προσομοιάζει με εκείνη της βάπτισης όπου δημοσιοποιείται το όνομα του πλοίου.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Η ιστορία του ανθρώπου συνδέεται αναπόσπαστα με την ιστορία του πλοίου, που είναι μια από τις αρχαιότερες ανακαλύψεις του ανθρώπου. Πρωτοεμφανίστηκε στη γη με τη μορφή της σχεδίας και της πιρόγας (μονόξυλου). Σε μερικές περιοχές της γης αυτά τα αρχέγονα «πλοία» υπάρχουν μέχρι σήμερα και χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση από λαούς της Αφρικής, της Ασίας και της Αυστραλίας. Οι πρώτες πιρόγες είχαν μακρόστενο σχήμα, ήταν σκαλισμένες σε κορμούς δέντρων και σαν μέσο κίνησης είχαν ραβδιά από ξύλα ή τα χέρια των επιβατών τους. Άλλες πρωτόγονες βάρκες είχαν μορφή γαβάθας και παρόλο το περίεργο σχήμα τους έδιναν τη δυνατότητα στους επιβάτες να τις κατευθύνουν με καλή ταχύτητα στο σημείο που επιθυμούσαν. Το πλοίο στάθηκε ένας από τους κυριότερους συντελεστές στην ιστορία της ανθρωπότητας σαν μέσο επιβίωσης και πολιτισμού. Με αυτό, ο άνθρωπος εξασφάλιζε από παλιά μέχρι σήμερα ένα μέρος της τροφής του, μεταφέρει όλα τα προϊόντα που χρειάζεται και μεταφέρεται και ο ίδιος από τον ένα τόπο στον άλλο, γνωρίζοντας νέους πολιτισμούς και νέους κόσμους. Η εξέλιξη του πλοίου στους αιώνες με χρονολογική σειρά είναι η εξής:

Σχεδίες φτιαγμένες από κλαδιά ή από κορμούς δέντρων. Μονόξυλα κατασκευασμένα από σκαλισμένους κορμούς δέντρων που

χωρούσαν έναν επιβάτη και μικρό φορτίο. Μικρά καράβια – βάρκες κατασκευασμένα με ξύλινο σκελετό, πάνω στον

οποίο τέντωναν δέρματα ζώων ή στερέωναν φλούδες δέντρων. Βάρκες κατασκευασμένες από κομμάτια ξύλου συναρμολογημένα μεταξύ

τους με λουριά δερμάτινα ή φυτικές ίνες. Βάρκες κατασκευασμένες από σανίδες ενωμένες με ξύλινα καρφιά. Χωρίς

κατάστρωμα στην αρχή, το οποίο απέκτησαν αργότερα για διευκόλυνση των επιβατών.

Βάρκες και πλοία που κατασκευάζονται από ξύλινες σανίδες στερεωμένες σε σκελετό που φτιάχνεται πρώτα.

Πλοία που κατασκευάζονται από φύλλα μετάλλου στερεωμένα πάνω σε μεταλλικό σκελετό.

Πλοία που κατασκευάζονται από συνθετικές ίνες ( fiberglass, κέβλαρ κλπ) οι οποίες παίρνουν τη μορφή που επιθυμούμε πάνω σε καλούπια.

Όλοι αυτοί οι τύποι δείχνουν όχι μονάχα την εξέλιξη του πλοίου, αλλά και τις διάφορες φάσεις της εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού. Τα πρώτα αξιόπλοα σκάφη που κατασκευάστηκαν εξ' ολοκλήρου από ανθρώπους τοποθετούνται από τους

4

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοίαιστορικούς γύρω στο 9000 π.Χ. και επρόκειτο για επιπλέοντες διαμορφωμένους κορμούς δέντρων και σχεδίες. Αυτές οι κατασκευές είχαν ως κύριο μέσο πρόωσης είτε τα ρεύματα των υδάτων είτε κουπιά. Τα πανιά θα εμφανιστούν πολύ αργότερα, το 4000 π.Χ. πιθανών στην Μεσοποταμία. Η εφεύρεση των πανιών για την χρήση της δύναμης του αέρα για κίνηση είχε ως αποτέλεσμα να κατασκευαστούν τα πρώτα πραγματικά μεγάλα πλοία τα οποία είχαν δυνατότητα μεταφοράς αγαθών. Είναι γνωστό πως μέχρι το 1200 π.Χ. η τεχνολογία των πλοίων είχε προχωρήσει αρκετά ώστε να είναι ασφαλέστατη η επικοινωνία μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών, όπως π.χ. τα νησιά του Αιγαίου. Αυτό καταμαρτυρείται στα Ομηρικά έπη όπου αναφέρεται συχνότατα ο στόλος των Αχαιών. Αργότερα, τα πλοία μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο. Η μυθική Αργώ της Αργοναυτικής Εκστρατείας ήταν ένα πενηντάκοπο (με 50 κουπιά) πλοίο, πράγμα που δείχνει την ανάγκη δύναμης για την κίνηση ενός πραγματικά μεγάλου σκάφους για τα ανθρώπινα δεδομένα. Το 700 π.Χ. έχουμε σίγουρα πλοία τα οποία μπορούν να διασχίσουν ασφαλώς τη Μεσόγειο. Έτσι καθίσταται δυνατή η επικοινωνία των Ελλήνων με άλλους λαούς και μέρη, τα οποία οδηγούν στις πρώτες αποικίες των Ελλήνων αλλά και στην επαφή των Ελλήνων με τους Φοίνικες που οδήγησε στην πρώτη μορφή του ελληνικού αλφάβητου. Σε αυτήν την εποχή τοποθετείται επίσης και η δημιουργία των πρώτων πλοίων με σοβαρή ικανότητα να διεξάγουν ναυμαχίες. Καθώς οι πιο πολλές πόλεις ήταν χτισμένες κοντά στα παράλια, η ύπαρξη ισχυρού στόλου σήμαινε και ισχυρότερη άμυνα για την πόλη. Η τεχνολογία της αρχαίας ναυπηγικής φτάνει στο αποκορύφωμά της στον Ελληνικό χώρο γύρω στο 500 π.Χ. όταν οι Αθηναίοι και Κορίνθιοι βρίσκουν την χρυσή τομή μεταξύ μεγέθους, ευελιξίας, ταχύτητας και όγκου και δημιουργούν την πασίγνωστη τριήρη. Το σκάφος αυτό διαθέτει τρεις σειρές από κουπιά και τετράγωνο πανί για την κίνηση σε μεγάλες αποστάσεις, ενώ διαθέτει και εξοχή μεταλλικώς επενδεδυμένη η οποία της επιτρέπει να εμβολίζει τα εχθρικά πλοία, προσφέροντας ένα πλοίο πολλαπλών ρόλων. Βεβαίως υπάρχουν και μεγαλύτερα πλοία όμως η τριήρης με πολύ καλά μελετημένα χαρακτηριστικά δεν βρίσκει αντίπαλο σε αυτά.Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο κατασκευάζονται από τους Ρωμαίους πλοία (γαλέρες) τα οποία αγγίζουν τους 1000 μετρικούς τόνους εκτόπισμα και χρησιμοποιούνται και για πολεμικούς και για εμπορικούς σκοπούς. Τα χρησιμοποιούσαν ευρέως για την άμεση πρόσβαση σε οποιαδήποτε άκρη της ρωμαϊκής επικράτειας και την αντιμετώπιση της πειρατείας, ενώ χρησιμοποιήθηκαν και ως επιθετικά όπλα για πολιορκίες, πράγμα που δείχνει την προνοητικότητά των Ρωμαίων. Ο τύπος αυτός πλοίου θα περάσει και στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία ως δρόμων, το βασικό πλοίο μάχης του βυζαντινού ναυτικού. Διέθετε κωπηλατικό πλήρωμα 50 κωπηλατών και μεταφορική ικανότητα έως και 200 ατόμων. Είχε την ικανότητα μεταφοράς καταπελτών, βαλλιστρών κλπ. Αργότερα, κατά τον 7ο-8ο αιώνα μ.Χ., οι βυζαντινοί επιστήμονες επινοούν το "υγρόν πύρ" και οι βυζαντινοί ναυπηγοί το τοποθετούν ως κύριο όπλο στους δρόμωνες δημιουργώντας έτσι την πασίγνωστη και ιδιαίτερα τρομακτική για τους αντιπάλους κατηγορία των "πυρφόρων δρομώνων". Για πολλούς και διάφορους λόγους, η εξέλιξη της ναυπηγικής τεχνολογίας στο βυζάντιο έμεινε πίσω σχετικά με τις άλλες ναυτικές δυνάμεις, κι έτσι κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας η μόνη παρουσία ελληνικής ναυσιπλοΐας περιορίζεται στα μικρά εμπορικά σκάφη. Αντίθετα, στις χώρες της δυτικής Ευρώπης οι ναυπηγοί μεγαλώνουν περισσότερο τα πλοία και επινοούν νέες μεθόδους που επιτρέπουν στα πλοία να αντέχουν την καταπόνηση από τα νέα πυροβόλα όπλα που μόλις εμφανίζονται. Πρωτοπόροι σε αυτόν τον τομέα εμφανίζονται οι Άγγλοι, οι Βενετοί και οι Ίβηρες. Τα πλοία είναι πλέον τόσο μεγάλα και βαριά που η χρήση κωπηλατών κρίνεται ασύμφορη, και την θέση τους παίρνουν πολλαπλά ιστία με πανιά. Η απομάκρυνση των κωπηλατών επιτρέπει και την μαζική χρήση κανονιών και άλλων πυροβόλων όπλων στα πλάγια του πλοίου. Έτσι

5

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοίαδημιουργούνται πλοία όπως τα καρράκ (πχ. Mary Rose, Αγγλία και Santa Maria, Ισπανία), κορβέτες και man of wars για πολεμικούς σκοπούς και οι καραβέλες (π.χ. Pinta και Nina, Ισπανία), για εμπορικούς. Ειδικά τα καρράκ ήταν ιδιαίτερα μεγάλα και ευσταθή στον ποντοπόρο πλου, πράγμα που επέτρεψε την διάσχιση του Ατλαντικού και άλλων ωκεανών και την εξερεύνηση της υφήλιο από τους Ισπανούς και Πορτογάλους κατά τον 15ο και 16ο αιώνα.

6

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία

7

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία

8

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΛΟΙΟΥ

Το κύριο σώμα του πλοίου σκάφος (hull) διακρίνεται σε τρία μέρη: Το μπροστινό καλούμενο πλώρη (fore), το μεσαίο και μεγαλύτερο καλούμενο μέσο (admit) και το πίσω μέρος καλούμενο πρύμη (aft). Η γραμμή περιφερειακά του πλοίου όπου ακριβώς και η επιφάνεια της θάλασσας, όταν αυτό πλέει ασφαλώς, καλείται ίσαλος γραμμή ή ίσαλος (water line). Όλα τα ορατά μέρη του πλοίου δηλ. από την ίσαλο και πάνω λέγονται έξαλα (freeboard) σε αντίθεση με τα υπό την ίσαλο μέρη του πλοίου καλούμενα ύφαλα (bottom). Η πλευρική επιφάνεια των εξάλων προς τη πλώρη που καμπυλώνει (εσωκοίλωμα), καλείται παρειά ή μάσκα (bow) ενώ η αντίστοιχη στη πρύμη λέγεται ισχύο ή γοφός (quarter). "Διαμήκης γραμμή" (central line) λέγεται η νοητή εκείνη που χωρίζει το πλοίο σε δύο ίσα μέρη από πλώρη μέχρι πρύμη, το δεξιό (starboard) και το αριστερό (port) και έτσι νοείται και ο όρος "διαμήκης άξονας". Ναυπηγικά τά δύο αυτά μέρη - πλευρές ενώνονται στο κάτω μέρος την τρόπιδα ή καρένα (keel) η οποία στη μεν πλώρη καταλήγει στη "στείρα" ή "κοράκι" εις δε τη πρύμη στο "ποδόστημα" (stern). Ευκολονόητο ότι η "διαμήκης" ενώνει τα άνω ακραία σημεία της στείρας και του ποδοστήματος. Επ΄ αυτής της διαμήκους οριζόμενη επιφάνεια καλείται κατάστρωμα ή κουβέρτα (deck) διακρινόμενο σε κατώτατο (lower deck), μέσο (middle deck), κύριο (main deck), και ανώτατο (upper deck) (όχι απαραίτητα όλα σε ένα πλοίο). Όλες οι κατασκευές από το ανώτατο ή κύριο κατάστρωμα καλούνται "υπερκατασκευές" ή υπερκατασκευάσματα (superstructures). Η υπερκατασκευή στη πλώρη ονομάζεται πρόστεγο ή καμπούνι (forecastle). Η υπερκατασκευή στο μέσον ονομάζεται μεσόστεγο ή γέφυρα (bridge) και εκείνη της πρύμης επίστεγο ή πούπι (poop). (Σημ.: Σήμερα τα μεγάλα Δ/Ξ φέρουν μια υπερκατασκευή στη πρύμη, τα αεροπλανοφόρα στο μέσον όπου επιπρόσθετα και ο πύργος ελέγχου). Το εσωτερικό του πλοίου, ανάλογα με το τύπο του, χωρίζεται σε κύτη ή αμπάρια (holds) ή σε δεξαμενές (tanks) για φορτίο, σε δεξαμενές για εφόδια (πχ καύσιμα, νερό, έρμα κλπ), στο μηχανοστάσιο (engine room), στο ληβητοστάσιο (stokehold), στο αντλιοστάσιο (pumps room) μόνο για δεξαμενόπλοια και στα διαμερίσματα του πληρώματος (crew quarters). Επίσης για λόγους ασφαλείας υπάρχουν οι δεξαμενές "ζυγοστάθμισης" πλώρης (fore-peak tank) και πρύμης (after-peak tank). Το κατώτατο μέρος του πλοίου εσωτερικά ονομάζεται πυθμήν (πυθμένας) ή γάστρα (bottom) και για λόγους επίσης ασφαλείας τα περισσότερα πλοία είναι "διπύθμενα" (double bottoms) δηλ. με δύο πυθμένες. Στην υπερκατασκευή της "γέφυρας" φέρονται σχεδόν το σύνολο των Ναυτιλιακών οργάνων, το διαμέρισμα του Πλοιάρχου και των Αξιωματικών του πλοίου, οι τραπεζαρίες και η κουζίνα του πλοίου. Τέλος τα πλοία φέρουν διάφορους "μηχανισμούς" όπως πηδαλιουχίας (steering gear), φορτοεκφορτώσεων (cargo winches), αγκυροβολίας (capstan), σωστικούς, ιστιοφορικούς, πτερύγια κ.ά.

Τεχνική θεώρησηΤα κύρια χαρακτηριστικά που διέπουν ένα πλοίο είναι:

Η ικανότητά του να πλέει ασφαλώς όταν βρίσκεται σε κατάσταση που πληρεί τις προδιαγραφές.

Η ικανότητα ασφαλούς μεταφοράς φορτίου και επιβατών παράλληλα με την ικανότητά του να πλέει.

9

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία Η ικανότητα ασφαλούς κίνησης επάνω στο νερό παράλληλα με την

ικανοποίηση των παραπάνω προδιαγραφών.

Στην έννοια "τεχνική θεώρηση" του πλοίου περιλαμβάνεται το σύνολο των ερευνών βελτίωσης όλων εκείνων των συναφών προς αυτό είτε τεχνικών μερών, είτε εξοπλισμού, είτε ακόμη και συμπεριφοράς του (συμμόρφωση) με άλλους κανονισμούς ή εξελίξεις. Έτσι αυτή διακρίνεται:Α. Στη Ναυπηγική, (κατασκευή, αντοχή, ευστάθεια και ταχύτητα του πλοίου). 1). Στη Ναυπηγική Τεχνική έχουν γίνει πολλές διαφοροποιήσεις και ήδη χρησιμοποιείται η ηλεκτροσυγκόλληση αντί τις παλαιότερες καρφώσεις ενώ για

λόγους οικονομίας εφαρμόζεται η τυποποίηση του πλοίου, συνολικά και κατά τμήματα με τελική συναρμολόγηση. 2). Επιστήμονες και τεχνικοί με τη χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών διερευνητικών προγραμμάτων (computers) εργάζονται για τη σχεδίαση και κατασκευή πλοίων με μεγαλύτερη αντοχή, ευστάθεια, φορτοεκφορτωτικά μέσα, συνθήκες μεταφοράς φορτίου με στόχο την ελαχιστοποίηση του ημερήσιου κόστους του πλοίου. 3). Ως προς τη ταχύτητα στα φορτηγά κυμαίνεται μεταξύ 14-18 και maximum 20 κόμβων στα επιβατηγά (liners) 25-30 (στα κοινά επιβατηγά 14-20) και στα ταχύπλοα επιβατηγά 60-70 κόμβοι.Β. Στο μέγεθος δηλ τη χωρητικότητα του πλοίου που είναι συνάρτηση οικονομικότερης κατασκευής, ευνοϊκότερης εκμετάλλευσης αλλά και ειδικών συνθηκών της ζήτησης χωρητικότητας κατά κατηγορία. Τελευταία έχουν γίνει σπουδαία άλματα στο μέγεθος των πλοίων, τα Δ/Ξ άγγιξαν τους 500.000 τον., τα Ο.Β.Ο. τους 150.000 τον., και τα "χύδην φορτίου" bulk carriers τους 70-80.000 τον. Το μεγάλο μέγεθος εμφανίζει πλεονεκτήματα τόσο στο κόστος κατασκευής και εκμετάλλευσης (αντί 3-4 πλοίων) αλλά έχει και ουσιώδη μειονεκτήματα. Αναζητείται λοιπόν το άριστο εκείνο μέγεθος (optimum size) για κάθε κατηγορία και τύπο πλοίου που βεβαίως και ποικίλλει. Γ. Στον αυτοματισμό. Σήμερα σε ευρεία πλέον χρήση είναι ο αυτοματισμός στη τηλεκίνηση της προωστηρίου εγκατάστασης, των μηχανημάτων χειρισμού των φορτίων, στους μηχανισμούς σήμανσης και αντιμετώπισης κινδύνων, στα συστήματα ελέγχου μηχανών - χώρων - θυρών ασφαλείας - πυροπροστασίας κ.ά.Δ. Στα συστήματα πρόωσης των πλοίων. Από τα κουπιά και τα ιστία (πανιά) περάσαμε στην ατμομηχανή, το πετρέλαιο αντικατέστησε το κάρβουνο, η έλικα το τροχήλατο, εισήχθη η μηχανή εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ), ντηζελομηχανή, χρησιμοποιήθηκαν οι στρόβιλοι (τουρμπίνες), ντηζελοηλεκτρικά (diesel electric) και στροβιλοηλεκτρικά (turbo-electric) συστήματα και φθάσαμε (σε μικρή έκταση)

στη πυρινοκίνηση.

Ε. Στην Επιθεώρηση. Στη τακτική παρακολούθηση του πλοίου από τους Νηογνώμονες .

(Νηογνώμονας είναι ναυτιλιακός τεχνικός οργανισμός που καταρτίζει κανονισμούς ασφαλείας, τόσο επί της ναυπήγησης των πλοίων όσο και επί του εξοπλισμού τους, κατατάσσοντας αυτά σε κλάση (classification). Με ειδικούς δε επιθεωρητές (surveyors) τα παρακολουθεί καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, είτε με περιοδικές είτε με έκτακτες επιθεωρήσεις.Εκτός από το πιστο- ποιητικό ταξινόμησης ή κλάσεως (certificate of class) οι Νηογνώμονες χορηγούν και τα ακόλουθα πιστοποιητικά:

10

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία Πιστοποιητικό καταμέτρησης χωρητικότητας (tonnage certificate) Πιστοποιητικό γραμμής φόρτωσης (load line certificate) Πιστοποιητικό αξιοπλοϊας (certificate of seaworthiness) Πιστοποιητικό ασφάλειας φορτοεκφορτωτικών μέσων (cargo gear certificate) Πιστοποιητικό βλαβών (παρακολούθησης) (certificate of damages) και άλλα

ειδικότερης φύσεως.

Γενικά

Η ανάγκη δημιουργίας τέτοιων οργανισμών ήταν αισθητή από τους

αρχαίους χρόνους. Στην αρχαία Ελλάδα λειτουργούσαν παρόμοιοι που με διάφορες παραλλαγές μέσω των Ρωμαίων και των μεσαι- ωνικών χωρών διατηρήθηκαν μέχρι το τέλος του 17ου αι. όταν στη

Μεγάλη Βρετανία ιδρύθηκε ο πρώτος με διεθνή επιρροή νηογώμονας, ο Lloyd Register of Shipping, του οποίου η εξέλιξη και επί σειρά ετών "μονοπωλιακή" επικράτησή του οφείλεται κυρίως στη Βρετανική θαλασσοκρατορία κατά τους τελευταίους πέντε αιώνες. Είναι γεγονός πως η αγγλική επίδραση σε όλα γενικώς τα ναυτικά ζητήματα υπήρξε τόσο σημαντική ώστε και αυτή ακόμα η Ναυπηγία (Ναυπηγική) να θεωρείται "αγγλικό" δημιούργημα και διεθνής ναυτική γλώσσα να καταστεί η αγγλική πολλά χρόνια πριν επικρατήση διεθνώς στη διπλωματία, τις επιστήμες, στο εμπόριο και στο τουρισμό. Και όμως κρίνοντας από

καθαρή ιστορική έρευνα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι τόσο ο "φλεγματικός" χαρακτήρας των Βρετανών, όσο και ο συντηρητισμός του Λόυδ (Lloyd) να ήταν οι αιτίες στη βραδύτητα της εξέλιξης της ναυπηγικής. Αντίθετα ο Γαλλικός Νηογνώμονας "Μπυρό Βεριτάς" (Bureau Veritas) αν και επηρέαζε μικρότερο αριθμό πλοίων, ίσως και από αντίδραση προς τον Λόυδ, υπήρξε υποστηρικτής των τεχνικών ναυπηγικών καινοτομιών. Ακόμα και το πνεύμα της ασφάλισης των πλοίων μεταμοσχεύτηκε στην Αγγλία από την Μεσόγειο, περί τον 14ο αιώνα, από ιταλούς εμπόρους (Lega Anseatica) που είχαν εγκατασταθεί στη Lombard str. του Λονδίνου. Το 1600 αυτοί εκδιώχθηκαν από την Βασίλισσα

Ελισάβετ για να ιδρυθεί το Champers of Assicurance, με βάση όμως το δίκτυο της "Λίγκα Ανσεάτικα". Το επιμελητήριο αυτό τηρούσε ειδικό βιβλίο αρχείο πλοίων με κύριο ενδιαφέρον τις αγοραπωλησίες και την ασφάλισή τους. Στην αρχή το έργο αυτό το αναλάμβαναν ιδιωτικά γραφεία (συμβουλαιογραφικά) σε καφενεία της εποχής (coffee-houses). Σημαντικότερο δε αυτών των καφενείων ήταν του Εδουάρδου Λόυδ (Edward Lloyd) επίσης

στη Λόμβαρντ στρητ που ιδρύθηκε το 1691. Το 1696 ο Λόυδ εξέδωσε την πρώτη ναυτιλιακή εφημερίδα τη "Λόυδ΄ς νιούς" (Lloyd's News), 3 φορές την εβδομάδα, στην οποία περιελάμβανε

11

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία διάφορες πληροφορίες για τη κίνηση των Βρετανικών και ευρωπαϊκών λιμένων καθώς και χαρακτηριστικά των πλοίων με διάφορους συμβολισμούς όπως με τα φωνήεντα A,E,I,O,U την αξία του πλοίου και με τα G,M,B από τις λέξεις Good (=καλό), Middling (=μέτριο) και Bad (=κακό) την αξία του εξαρτισμού. Τα πλοία που κατασκευάζονταν στο Τάμεση έπαιρναν την ανώτατη κλάση (Α-G) για 13 χρόνια. Τα ναυπηγούμενα στη Σκωτία και Ευρώπη ανεξάρτητα αν ήταν καλλίτερα μόνο για 8 χρόνια και εκείνα στην Αμερική για 6 χρόνια. Αυτό είχε σαν συνέπεια τελικά οι εφοπλιστές της Σκωτίας και Γαλλίας, προκειμένου να υπερασπίσουν τα συμφέροντά τους να ιδρύσουν ανεξάρτητους νηογνώμονες . Αυτούς βρήκαν αργότερα μιμητές και σε άλλα ναυτικά κράτη και με τη πάροδο του χρόνου να ιδρυθούν και άλλοι νηογνώμονες.

Αναγνωρισμένοι Νηογνώμονες

Σήμερα οι εγκυρότεροι Νηογνώμονες - αναγνωρισμένοι από την ελληνική νομοθεσία και αρχές, κατά σειρά έτους ίδρυσής των είναι:

Ο Βρετανικός, "Lloyd's Register of Shipping", ιδρύθηκε το 1760, έδρα: Λονδίνο, ο αρχαιότερος, σύντμηση τίτλου: L.R.

Ο γαλλικός, "Bureau Veritas", ιδρύθηκε το 1828, έδρα: Παρίσι, σύντμηση τίτλου: B.V.

Ο Αμερικανικός, "American Bureau of Shipping", ιδρύθηκε το 1862 και αναδιοργανώθηκε το 1898, Νέα Υόρκη, σύντμηση τίτλου: A.B.S. ή A.B.

Ο Νορβηγικός, "Det Norske Veritas", ιδρύθηκε το 1864, έδρα: Όσλο, σύντμηση τίτλου: N.V.

Ο Ιταλικός, "Registro Navale Italiano", ιδρύθηκε το 1865 και ανασυστήθηκε το 1920, έδρα: Γένοβα, σύντμηση τίτλου: RINA R.I.

Ο Γερμανικός, "Germanischer Lloyd", ιδρύθηκε το 1867, έδρα: Αμβούργο, σύντμηση τίτλου: G.L.

Ο Ελληνικός, "Veritas Hellenique", ιδρύθηκε το 1870 και επανασυστήθηκε το 1919 ως "Ελληνικός Νηογνώμων" "Hellenic Register of Shipping" ανώνυμη εταιρία, έδρα: Πειραιάς, σύντμηση τίτλου: ΕΝ ή αγγλ. H.R.

Ο Ιαπωνικός, "Nippon Kaiji Kyokai ("Imerial Japanese Marime Corporation") "Teikoku Kaiji Kyokai", ιδρύθηκε το 1899, έδρα: Τόκιο, σύντμηση τίτλου: N.K. J.R.

Ο Ρωσικός, "Morskoi Registr Rusia" πρώην "Morskoi Registr SSSR", έτος ίδρυσης 1913, σύντμηση τίτλου: R.R.

Ο Ολλανδικός, "Nederlandsche Vereenigener van Assuradensen", σύντμηση τίτλου: N.V. )

Από τους ελέγχους αυτούς και της έρευνας ζημιών, ατυχημάτων κ.ά τα όρια ασφαλείας σήμερα είναι πολύ υψηλά τόσο στο ίδιο το πλοίο όσο και στον εξαρτισμό του και στα παρελκόμενα που φθάνει μέχρι και στα χρώματα.Στ. Τέλος στη συμμόρφωση του πλοίου στους ισχύοντες διεθνείς κανονισμούς για την ασφάλεια της Ναυσιπλοΐας όπως οι κανόνες Διεθνών Συμβάσεων για την ανθρώπινη ζωή στη θάλασσα SOLAS 1960-66, γραμμών φόρτωσης, διεθνή σήματα κλπ.Παραδείγματα της τεχνικής θεώρησης είναι ότι ένα πλοίο έχει υδροδυναμικό σχήμα (ατρακτοειδές), το οποίο του δίνει την δυνατότητα να μειώνει και να υπερνικά την αντίσταση του νερού και να κινείται ευκολότερα μέσα σε αυτό. Εκτός από το

12

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοίακλασσικό ατρακτοειδές σχήμα, συχνή πλέον στα σύγχρονα πλοία είναι η χρήση βολβού, μιας προεξοχής στην πλώρη η οποία δίνει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ευκολίας πλεύσης στο σκάφος και βεβαίως μεγαλύτερη ταχύτητα.

Κατηγορίες πλοίων

Α. Με κριτήριο το γενικότερο προορισμό διακρίνονται σε Πολεμικά (και άλλα κρατικά) και σε Εμπορικά.Β. Με κριτήριο του τομέα δραστηριότητας τα Εμπορικά διακρίνονται σε α) Πλοία μεταφοράς προσώπων ή εμπορευμάτων), β) Αλιευτικά, γ) Πλοία εξωοικονομικών σκοπών (ερευνητικά, επιστημονικά, εκπαιδευτικά), δ)Πλοία ειδικών υπηρεσιών, ε)

Πλοία βοηθητικής ναυτιλίας και στ) Πλοία Αναψυχής.Γ. Με κριτήριο το τύπο των υδάτων που κινούνται τα Πλοία διακρίνονται σε Πλοία θαλάσσης (sea vessels), Ποταμόπλοια (river ships ή vessels) και σε Λιμνόπλοια (lakers ή lake ships).Δ. Με κριτήριο το αντικείμενο μεταφοράς, τα πλοία διακρίνονται σε πλοία μεταφοράς προσώπων καλούμενα Επιβατηγά (passenger ships) και μεταφοράς φορτίων καλούμενα Φορτηγά (cargo ships). α)Τα Επιβατηγά πλοία με κριτήριο της παραγράφου Η καλούνται Ακτοπλοϊκά μικρής, μέσης και μεγάλης ακτοπλοΐας, σε Επιβατηγά κλειστών θαλασσών και σε Υπερωκεάνια (transocean ships). Eκ του χρόνου των πλόων τα Ακτοπλοϊκά διακρίνονται σε Ημερόπλοια (αναχωρούν και επιστρέφουν εντος της ημέρας) και

σε Νυκτόπλοια (με περισσότερο εξολισμό - καμπίνες κλπ) που εκτελούν πλόες όλο το 24ωρο. Με κριτήριο τα εκτελούμενα δρομολόγια διακρίνονται σε συγκοινωνιακών γραμμών εσωτερικού ή εξωτερικού (passenger liners) και σε περιηγητικών πλόων καλούμενα Τουριστικά ή Κρουαζιερόπλοια (cruise ships). Και τέλος με κριτήριο τον εκσυγχρονισμό τους τα Επιβατηγά διακρίνονται σε Επιβατηγά κλασσικού τύπου ή όπως λέγονται Παραδοσιακά (σχεδόν έχουν εξαλειφθεί) σε Επιβατηγά - Οχηματαγωγά (passenger/car ferries) μεγάλα, μέσα και μικρά Πορθμεία (ferry boats) και σύγχρονα ταχύπλοα όπως τα Αερόστρωμνα

(hovercrafts), τα Υδροπτέρυγα (hydrofoils) και τα δικάρινα τελευταία Cats. β)Τα Φορτηγά πλοία ανάλογα με το είδος του φορτίου που μεταφέρουν διακρίνονται σε : 1) φορτηγά ξηρού φορτίου , 2) υγρού φορτίου , 3) μικτού φορτίου (ξηρού - υγρού φορτίου) ή πολλαπλής χρήσης

και 4) φορτηγά ειδικού φορτίου. 1) Τα φορτηγά ξηρού φορτίου διακρίνονται σε ελεύθερα φορτηγά (tramps) που εκτελούν πλόες ελεύθερους (απρογραμμάτιστους) και σε φορτηγά τακτικών γραμμών (liners). Ανάλογα όμως με τη φύση του φορτίου τους διακρίνονται σε γενικού φορτίου (general cargo) και σε ομοειδούς φορτίου χύμα (in bulk).Οι πιο διαδεδομένοι σύγχρονοι τύποι ελεύθερων φορτηγών πλοίων γενικού φορτίου είναι ο αγγλικός S.D.14 , ο ιαπωνικός freedom , ο γερμανικός MK II , ο ισπανικός Santa Fe κ.ά.Οι πιο δια- δεδομένοι σύγχρονοι τύποι ελεύθερων φορτηγών πλοίων ομοειδούς

13

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία φορτίου είναι τα bulk carriers, με επι μέρους τύπους τα μεταφοράς δημητριακών grain carriers, μεταλλευμάτων ore carriers κ.ά.Στα φορτηγά

τακτικών γραμμών (liners) εκτός του κλασσικού τύπου χρησιμοποιούνται

και πλοία ειδικού εξοπλισμού Εμπορευματικιβωτιοφόρα γνωστά ως containerships, τα Roll on/Roll off γνωστά ως Ρο/Ρο, τα Φορτηγιδοφόρα γνωστά ως LASH, τα φρουτάδικα ψυγεία γνωστά ως SEABEE και τα μικρά γνωστά ως mini-carriers. 2) Τα φορτηγά υγρού φορτίου ονομάζονται γενικά Δεξαμενόπλοια (tankers)

και ανάλογα με το είδος του φορτίου τους διακρίνονται σε Πετρελαιο- φόρα (oil tankers), Υγραεριοφόρα (liquefied gas carriers) ελαιοφόρα (vegetable oils), οινοφόρα (wine tankers) κλπ 3) Οι πιο διαδεδομένοι τύποι φορτηγών πλοίων διπλής ή τριπλής (πολλα- πλής) χρήσης είναι τα πλοία μεταφοράς πετρελαίου - μεταλλεύματος (oil/ore carriers) και τριπλής χρήσης τα μεταφοράς των παραπάνω και φορτίων χύμα (χύδην) γνωστά ως oil/bulk/ore carriers ή O.B.O (=όμπο) 4) Τα ειδικού φορτίου φορτηγά πλοία είναι ή ελεύθερα φορτηγά ή ανήκουν σε βιομηχανίες για ειδικές μεταφορές και αυτά διακρίνονται σε ξυλάδικα (timber carriers), τσιμεντοφόρα (cement carriers), ψυγεία (meat carriers), χημικών προϊόντων (chemical carriers), αυτοκινητοφόρα

ή αυτοκινητάδικα (car carriers) κλπ.Ε. Με κριτήριο τη γενικότερη μορφή κατασκευής. Σ΄ αυτή τη κατηγορία ακολου- θούνται οι αγγλικοί όροι ναυπήγησης διεθνώς. Έτσι τα πλοία διακρίνονται σε α)Full scandling vessels (ισχυρής κατασκευής και υλικών με κύριο κατάστρωμα το ανώτατο), β)Complete superstructure vessels (με συνεχόμενη υπερκατασκευή ίση με το μήκος του πλοίου), γ)Shelterdeck ships (πλοία με προστατευτικό κατάστρωμα) επιμέρους διακρι- νόμενα σε closed shelterdeck και open shelterdeck, δ)Longbridge ship (με μακριά γέφυρα - μεσόστεγο) και ε) Three-island ships (με υπερκατασκευές στη πλώρη μεσόστεγο και πρύμη. Ονομάστηκε έτσι επειδή στον ορίζοντα φαίνεται σαν τρεις νησίδες).Στ. Με κριτήριο το υλικό κατασκευής διακρίνονται σε Ξύλινα, Μεταλλικά (εκ σιδήρου, ή σφυρήλατου χάλυβα ή υψηλής τάσης εφελκυσμού χάλυβα), Πλαστικά

και εξ Αλουμινίου.Ζ. Με κριτήριο τα μέσα πρόωσης (κίνησης) διακρίνονται σήμερα σε Ιστιοφόρα και Μηχανοκίνητα υποδιαιρούμενα αυτά σε Ατμόπλοια (άλλοτε τροχήλατα και ελικοφόρα) Ντηζελόπλοια, Ηλεκτροκίνητα (στροβιλο-ηλεκτροκίνητα και ντηζελο- ηλεκτροκίνητα) και Πυρηνοκίνητα.Η. Με κριτήριο το τύπο του πλού που εκτελούν διακρίνονται σε Ακτοπλοϊκά, Κλειστών θαλασσών ή Εσωτερικού και Ποντοπόρα.Θ. Με κριτήριο την ηλικία του πλοίου διακρίνονται σε Νεότευκτα, Μικρής ηλικίας και Παρήλικα ή Υπερήλικα. (Το όριο του υπερήλικου ποικίλει από χώρα σε χώρα από 15-40 ετών.)Ι. Με κριτήριο τον αριθμό των ελίκων που φέρει το πλοίο, διακρίνονται σε Μονέλικα, Διπλέλικα, Τριπλέλικα και Τετραπλέλικα.

14

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία

Συντμήσεις Τύπων

Οι συντμήσεις των τύπων (Types) των εμπορικών πλοίων που έχουν καθιερωθεί ως περισσότερο λιτές και εύχρηστες δίδονται παρακάτω με την ακόλουθη σειρά: σύντμηση ελληνική - προσδιοριζόμενος τύπος - αντίστοιχη σύντμηση στην αγγλική.

A/K - Αλιευτικό - F/S

Α/Π - Ατμόπλοιο - S/S

Α/Σ - Αερόστρωμνο - H/C

Β/Θ - Βυθοκόρος - D/S

Δ/Ξ - Δεξαμενόπλοιο Tanker*

E/Γ - Επιβατηγό - P/S

Ε/Φ - Κοντέϊνερ - C/S

Η/Π - Ημερόπλοιο - D/S

Ι/Φ - Ιστιοφόρο - S/B

Κ/Ζ - Τουριστικό - Cr/S

Π/Γ - Πλωτ.Γερανός F/C

Π/Δ - Πλωτή δεξαμενή FDD

Π/Θ - Πορθμείο - F/B

Π/Π - Ακτοφυλακίδα - CGS

Π/Φ - Πετρελαιοφόρο O/C

Ρ/Κ - Ρυμουλκό - T/B

Τ/Φ - Τσιμεντοφόρο C/S

Υ/Κ - Υπερωκεάνιο - T/O

Υ/Π - Υδροπτέρυγο - H/F

Υ/Φ - Υδροφόρο(α) - W/T

Φ/Γ - Φορτηγό - C/S**

Φ/Φ Φορτηγιδοφόρο LASH

Φ/Π - Φαρόπλοιο - L/S

Σημείωση : Οι παραπάνω συντμήσεις είναι ενδεικτικές και όχι επίσημα διεθνώς καθιερωμένες. Στην Αγγλική πολλές φορές οι συνμήσεις αντί για (/) φέρουν (.) πχ το Ατμόπλοιο συμβολίζεται και ως S.S (=Steam Ship).

Τα σύγχρονα και κοινώς χρησιμοποιούμενα πλοία κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:

1. Αναψυχής 2. Εμπορικά 3. Πολεμικά 4. Ειδικά σκάφη

Πλοία Αναψυχής

Τα σκάφη αναψυχής είναι κυρίως μικρά πλοία, ιστιοφόρα ή μηχανοκίνητα (γιοτ) τα οποία χρησιμοποιούνται για μικρές αποστάσεις με μικρό και όχι ιδιαίτερα

15

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοίαεξειδικευμένο πλήρωμα. Τα σκάφη αυτά κατασκευάζονται συνήθως από πλαστικό (φαϊμπεργκλας) και σπανιότερα ξύλο - κυρίως για μεγαλύτερα σκάφη. Πολύ παραδοσιακός και διαδεδομένος τρόπος κίνησης είναι η χρήση πανιών στα λεγόμενα ιστιοφόρα. Αυτά μπορεί να έχουν μήκος από 10 μέτρα έως και 30-40 μέτρα και 1 έως και 3 ιστία. Το σχετικά χαμηλό κόστος κατασκευής τους και η ευκολία χρήσης τους τα καθιστά ιδανικά για ιδιωτική χρήση.

Εμπορικά Πλοία

Τα εμπορικά πλοία είναι η ραχοκοκαλιά του σημερινού συστήματος εμπορίου. Με μήκος από 50 έως και 350 μέτρα και εκτόπισμα (το Εκτόπισμα (displacement) ενός πλοίου δεν είναι τίποτε άλλο παρά το βάρος του νερού που εκτοπίζει με τον όγκο του (weight of dispacement), που ισούται αφενός μεν με αυτό τούτο το βάρος του πλοίου μετρούμενο σε τόνους (displacement tons), αφετέρου δε με τον όγκο του εκτοπιζόμενου ύδατος (volume of displacement)από 15.000 έως και 550.000 μετρικούς τόνους, τα πλοία αυτά μεταφέρουν ασφαλέστατα τεράστιες ποσότητες εμπορευμάτων σε όλον τον κόσμο. Διακρίνονται σε πλοία χύδην (χύμα) φορτίου (bulk carriers), μεταφορείς κοντεϊνερς (container ships), πλοία ειδικού φορτίου (πλωτά ψυγεία, τσιμεντοφόρα κλπ.), μικρά τάνκερ, μεγάλα τάνκερ (VLCC - Very Large Crude oil Carrier) και σουπερτάνκερ (ULCC - Ultra Large Crude oil Carrier).

Τα πλοία χύδην φορτίου γενικά είναι τα μικρότερα μαζί με τα πλοία ειδικού φορτίου, και το εκτόπισμά τους κυμαίνεται από 15.000 τόνους έως και περίπου 40.000 τόνους. Διαθέτουν ένα ή περισσότερα κύτη ή αμπάρια τα οποία δέχονται το φορτίο από γερανούς είτε σταθερούς ή κινητούς του λιμένα, είτε φερόμενους στο σκάφους, και των οποίων τα ανοίγματα κλείνουν σήμερα ερμητικά με ειδικές πτυσσόμενες ή αναδιπλούμενες θύρες (θύρες McGreggor). Με ταχύτητα πλεύσης γύρω στους 20 κόμβους, τα πλοία αυτά είναι οι κύριοι μεταφορείς φορτίων όπως οπωροκηπευτικά είδη και άλλα γενικά φορτία, τα οποία απλώς αποθηκεύονται "χύμα" μέσα στα αμπάρια. Τα πολύ χύμα φορτία π.χ. δημητριακά (σιτάρι, καλαμπόκι κ.ά.), τσιμέντο κλπ φορτώνονται από ειδικές εγκαταστάσεις - πύργους καλούμενοι "Σιλό". Η δε εκφόρτωσή τους γίνεται με αναρροφητικούς μηχανισμούς ή με κοχλιωτούς ατέρμωνες σωλήνες.Οι μεταφορείς κοντεϊνερς είναι μια κατηγορία πλοίων στην οποία όχι μόνο τα αμπάρια τους αλλά και το άνω κατάστρωμα είναι ειδικά σχεδιασμένα να δέχονται μεταλλικά κουτιά συγκεκριμένων και διεθνώς τυποποιημένων διαστάσεων, τα κοντεϊνερς. Σε αντίθεση με τα πλοία χύδην φορτίου, όπου το φορτίο δεν διαθέτει κάποια συγκεκριμένη κατανομή, τα container ships επιτρέπουν την μεταφορά πιο ευαίσθητων φορτίων (ηλεκτρονικές συσκευές κλπ.) αφού η "στοιβασία" τους γίνεται δια των κοντεϊνερς. Τα πλοία αυτά έχουν το πλεονέκτημα της τυποποιημένης χωρητικότητας, ευκολίας κατά την φορτοεκφόρτωση και της εύκολης διαχείρισής των, με την ελαχιστότερη δυνατή ζημιά και βεβαίως της μείωσης του χρόνου παραμονής του πλοίου στο λιμάνι.Τα μικρά τάνκερ είναι συνήθως πλοία λίγο μεγαλύτερα από ένα πλοίο χύδην φορτίου (εκτόπισμα γύρω στους 60.000 τόνους) και χρησιμοποιούνται για τοπικές μεταφορές αργού πετρελαίου. Διαθέτουν ορισμένο αριθμό δεξαμενών στο κύτος τους που τους επιτρέπει να αποθηκεύουν με ασφάλεια το πετρέλαιο.

ΣούπερτανκερΤα μεγάλα τάνκερ χρησιμοποιούνται ευρέως για την μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου. Χρησιμοποιούν την ίδια τεχνολογία με τα μικρά τάνκερ αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Έχουν συνήθως μήκος έως και 250 μέτρα και εκτόπισμα μέχρι 200.000 τόνους.

16

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: ΠλοίαΤα σούπερτανκερ είναι μια ειδική κατηγορία πλοίων για πετρελαιοφόρα σκάφη που υπερβαίνουν τα 250 μέτρα σε μήκος και τους 200.000 τόνους σε εκτόπισμα. Το μεγαλύτερο πλοίο στον κόσμο ανήκει σε αυτήν την κατηγορία και το εκτόπισμά του αγγίζει τους 550.000 τόνους. Τα πλοία αυτά απαιτούν έμπειρο προσωπικό για την ναυπήγηση και πλοήγησή τους ενώ είναι ο κύριος τρόπος μεταφοράς πετρελαίου σήμερα στον κόσμο.

Πολεμικά πλοία

Τα πολεμικά πλοία αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν ιδιαίτερο κεφάλαιο τόσο στη παγκόσμια ιστορία όσο και στην εξασφάλιση του απρόσκοπτου εμπορίου με τη διατήρηση ελεύθερων θαλασσίων οδών. Έτσι ιστορικά διαπιστώνεται ότι τα πολεμικά πλοία δεν προϋπήρξαν των εμπορικών πλοίων αλλά αντίθετα δημιουργήθηκαν από την ανάγκη προστασίας αυτών και γενικότερα των συμφερόντων των παράκτιων χωρών.

Ορισμός

Σήμερα με τον όρο "πολεμικό πλοίο" νοείται "το σκάφος εκείνο όπερ ανήκει στις ένοπλες δυνάμεις μιας πολιτείας υπό την διοίκηση αξιωματικού τοποθετουμένου από τη κυβέρνηση του κράτους του οποίου φέρει τη σημαία και επανδρωμένο με πλήρωμα υπό στρατιωτική πειθαρχία".Τον αυτό ορισμό έδωσε και η Διακήρυξη του Προέδρου των Η.Π.Α. στις 23 Μαρτίου 1917. Τον ορισμό αυτό έχει υιοθετήσει και η Σύμβαση της Γενεύης "Περί ανοικτών θαλασσών" 1958 στο αρθρ. 8.2 όσο και στη Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για το Δίκαιο της Θαλάσσης 1982, στο άρθρο 29.Έτσι σύμφωνα με το παραπάνω ορισμό το πολεμικό πλοίο ορίζεται να είναι σκάφος, με κυβερνήτη Αξιωματικό των ενόπλων δυνάμεων χώρας και να διέπεται εσωτερικά από στρατιωτικούς κανονισμούς (χωρίς να γίνεται μνεία σε χωρητικότητα, αυτοδυνα-μία κίνησης, εξοπλισμό ή οπλισμό)

Νομικό καθεστώς

Τα πολεμικά πλοία παντός τύπου εξομοιώνονται προς το έδαφος του κράτους της σημαίας που φέρουν. Κατόπιν αυτού το παράκτιο κράτος δεν μπορεί να ασκήσει σε ξένο πολεμικό πλοίο καμία εξουσία αφού δεν μπορούν αυτά να αποτελέσουν αντικείμενο κατάσχεσης, κράτησης, απαγόρευσης απόπλου η άλλου δικαστικού μέτρου. Ακόμη και αγωγές λόγω ναυτικών ατυχημάτων π.χ. συγκρούσεις εγείρονται συνήθως ενώπιον των δικαστηρίων της χώρας που φέρουν τη σημαία, εκτός κάποιων εξαιρέσεων αναγνωριζομένων από το διεθνές δίκαιο σε θέματα ετεροδικίας.Σύμφωνα λοιπόν με τη Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για το Δίκαιο της Θαλάσσης άρθρο 30:"αν οποιοδήποτε πολεμικό πλοίο δεν συμμορφώνεται προς τους κανονισμούς του παράκτιου Κράτους τους αναφερομένους στη διέλευση μέσω της χωρικής θαλάσσης, αγνοεί δε οιοδήποτε αίτημα προς συμμόρφωση που του απευθύνεται, το παράκτιο κράτος δύναται να απαιτήσει από το πολεμικό πλοίο όπως εγκαταλείψει πάραυτα τη χωρική του θάλασσα". Οποιαδήποτε δε ζημία προκληθεί από τη μη συμμόρφωση του πολεμικού πλοίου ακέραια ευθύνη φέρει το κράτος της σημαίας του.Στα ελληνικά χωρικά ύδατα η διέλευση ξένων υποβρυχίων επιτρέπεται μόνο " εν αναδύσει".

17

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: ΠλοίαΓενικά όμως τα πολεμικά πλοία κατά τους διεθνείς κανονισμούς έχουν προτεραιότητα πλεύσης ανταλλάσσοντας χαιρετισμούς μεταξύ τους, ο νεώτερος Κυβερνήτης προς τον αρχαιότερο και κατ΄ εθιμικό ναυτικό δίκαιο πρώτα τα εμπορικά πλοία προς τα πολεμικά. Ο δε χαιρετισμός γίνεται κατά το χρόνο της παράλλαξης με την μερική υποστολή της σημαίας που επαναλαμβάνει αμέσως ο αποδέκτης του χαιρετισμού.Αν οποιοσδήποτε φυγόποινος ή φυγόδικος καταφέρει και ανέλθει σε πολεμικό πλοίο, η παράδοσή του στη παράκτια αρχή γίνεται μόνο από τον κυβερνήτη και αν είναι ξένο κατόπιν αιτήσεως από το Υπ. Εξ. προς τη πρεσβεία της χώρας του πολεμικού πλοίου αν και εφόσον δεν παρασχεθεί άσυλο.

Τύποι πολεμικών

Τύποι ελληνικών πολεμικών πλοίων από το 1821 μέχρι σήμερα:

Αεροναυαγοσωστικό (Α/ΝΓ): Πλοίο ταχύπλοο αεροναυτικής συνεργασίας. Σήμερα ο τύπος αυτός έχει αντικατασταθεί από το μεγάλο αριθμό ταχυπλόων σκαφών του Λιμενικού Σώματος.Ακταιωρός: Μικρό περιπολικό σκάφος, άλλοτε ιστιοφόρο ή μηχανοκίνητο, σήμερα ταχύπλοο για περιπολία και φύλαξη ακτών και ανεφοδιασμού παράκτιων πυροβολείων.Ακτοφυλακίδα: Το ίδιο με Ακταιωρός.Αντιτορπιλικό:(Α/Τ): Πολεμικό πλοίο που πήρε το όνομά του στις αρχές του 20ου αι. για την αντιμετώπιση των τορπιλοβόλων και τορπιλικών.Αποβατικής υποστήριξης: Σχετικά μικρό πολεμικό που υποστηρίζει τις αποβατικές δυνάμεις.Αποβατικό: Πλοίο διαφόρων μεγεθών μεταφοράς, οπλιτών (Οπλιταγωγό), οχημάτων (Οχηματαγωγό), αρμάτων μάχης (Αρματαγωγό).Αποβατικό εφόδου: Μικρό σκάφος τύπου ΑΒΑΚ (αποβατική άκατος) που φέρουν τα Αρματαγωγά και τα Δεξαμενόπλοια Αποβατηγά.Αρματαγωγό :(Α/Γ): Πολεμικό αποβατηγό αρμάτων με πλώριες ή και πρυμιές θύρες και καταπέλτη.Ατμοβάρις: Ατμοκίνητη κανονιοφόρος με πυροβολικό σχετικά βαρύ.Ατμοδρόμων: Πλοίο ξύλινο ή σιδερένιο με ιστιοφορία Δρόμωνα (Νάβα) με ατμομηχανή για βοηθητική πρόωση.Ατμοημιολία: Ημιολία με ατμομηχανή για βοηθητική πρόωση.Ατμοκορβέττα: Πολεμικό ιστιοφόρο με ατμομηχανή για βοηθητική πρόωση.Ατμομυοδρόμων: Πολεμικό πλοίο με ιστιοφορία μυοδρόμωνος και με ατμομηχανή για βοηθητική πρόωση.Ατμόπλοιο: Ατμοκίνητο βοηθητικό σκάφος.Ατμοτελωνίς: Ατμοκίνητο μικρό σκάφος τελωνείων και λιμεναρχείων το 1920Ατμοφρεγάτα: Τρικάταρτο πολεμικό με ιστιοφορία μεγάλου δρόμωνα και ατμομηχανή για βοηθητική πρόωση.Βελλού: Εξελιγμένη μορφή Μύστικου, ονομασία μάλλον τουρκική (=ευκίνητο). Χρησιμοποιήθηκε πριν το 1821 ως πειρατικό και στη συνέχεια για καταδίωξη της πειρατείας. Ο τύπος αυτός είχε μεγάλη ευστάθεια και αντοχές στις καταπονήσεις. Σήμερα έχει εκλείψει.Βοηθητικό Βάσης (ΒΒ)(ή Ναυστάθμου): Διάφοροι τύποι μεταφοράς προσωπικού.Βομβάρδα (ή Μπουμπάρδα): (εκ του ιταλικού Bombarda). Πλοίο μεγαλύτερο από καΐκι με δύο ιστους κατάρτια), ο δεύτερος μικρότερος με κλίση προς τη πρύμη, ενώ στη πλώρη έφερε πρόβολο (κν. μπαστούνι). Στο πλωριό ιστό έφερε τετράγωνα ιστία (πανιά), στο πρυμναίο τραπεζοειδή επίδρομο και στο πρόβολο 2,3 φλόκους (σφαιροειδή τριγωνικά πανιά). Σήμερα έχει εκλείψει.

18

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: ΠλοίαΒρατσέρα (ή Μπρατσέρα): Εκ του ιταλικού Bracciera. Μικρό ιστιοφόρο με δύο ιστούς με δύο τριγωνικά ιστία και δύο φλόκους.Βρίκιον (ή Μπρίκιο): ίδιο με Πάρων.Βρικογολέτο (ή Γολετόβρικο ή Γολετόμπρικο): Πλοίο με μικρή χωρητικότητα 60-70 κόρους με δύο ιστούς που έφεραν τετράγωνα και τριγωνικά (στο πρυμναίο) ιστία. Τα μεγάλα πλοία της κατηγορίας αυτής ονομάζονταν "Μυοπάρωνες" ενώ τα μικρά "Μαρτήγοι". Σήμερα έχουν εκλείψει.Γαβάρα (ή Γαμπάρα): Εκ του ιταλικού Cabarra. Τρικάταρτο φορτηγό ιστιοφόρο.Γαλλιότα (ή Γαλιώτα): Εκ του ιταλικού Galeotta. Ελαφρύ και ταχύτατο, στην εποχή του, πολεμικό σκάφος, βασικά κωπήλατο χρησιμοποιούμενο από πειρατές και καταδρομείς. Είχε 16-32 κουπιά και δύο τριγωνικά ιστία. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως από τους πειρατές της Μάνης και τους Αγαρηνούς (Αλγερινούς).Γολέτα (ή Γουλέτα ή Γουλέττα): ίδιο με ΗμιολίαΓολετόβρικο (ή Γολετόμπρικο): Βλ. Βρικογόλετο.Δεξαμενόπλοιο Αποβατικό (Δ/Ξ): Σύγχρονο πολεμικό πλοίο μεταφοράς αποβατικών σκαφών δυνάμενο να χρησιμοποιηθεί και ως πλωτή δεξαμενή προς επισκευή ταχυπλόων σκαφών τορπιλακάτων (ΤΠΚ) ή και πυραυλακάτων (ΠΠΚ).Δίκροτο: Κν. "Ντεπόντες". Πλοίο μικρότερο από Τρίκροτο αλλά περισσότερο ευέλικτο. Έφερε τρεις ιστούς με τετράγωνα ιστία, είχε εκτόπισμα μέχρι 1500 τον. Έφερε 64 - 78 κανόνια (πυροβόλα) και πλήρωμα 600 - 700 άνδρες. Σήμερα έχει εκλείψει.Δρόμων: Ιστιοφόρο πολεμικό .Εκπαιδευτικό:Επίτακτο: Έτσι ονομάζεται κάθε πλοίο του Ναυτικού που εντάχθηκε μετά από επίταξη και μπορεί να είναι επιβατηγό, φορτηγό ή βοηθητικό.Εύδρομον (Ε/Δ): Πολεμικό πλοίο που συνδυάζει βαρύ πυροβολικό, μεγάλη ταχύτητα και ελαφριά θωράκιση. Στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό ο όρος χρησιμοποιήθηκε και για τα ταχέα εξοπλισμένα επίτακτα πλοία της περιόδου 1912 - 1913.Ευκαιρία: Δεν είναι τύπος, αλλά αυθαίρετη ονομασία βοηθητικού πλοίου για καθημερινή μεταφορά προσωπικού (ναυτών) από Πειραιά προς ναύσταθμο Σαλαμίνας και επιστροφή. Πρωτοορίσθηκε από τον Βασιλέα Γεώργιο Α' περί το 1900. Υφίσταται και σήμερα.Ημιολία (ή Γολέτα ή Σκούνα): Είχε δύο ιστούς με τριγωνικά κύρια και βοηθητικά ιστία και φλόκους στο πρόβολο. Σήμερα έχει εκλείψει.Θαλαμηγός (Θ/Γ): Μικρό σκάφος μεταφοράς προσώπων άνευ οπλισμού.Θωρακισμένο καταδρομικό (Κ/Δ): Πολεμικό πλοίο ταχύτερο από το "Θωρηκτό" αλλά με ελαφρύτερο πυροβολικό και θωράκιση.Θωρακοβάρις (Θ/Β): Ατμοκίνητη κανονιοφόρος με θωράκιση στα πυροβολεία και στη γέφυρα. Σήμερα έχει εκλείψει.Θωρακοδρόμων (Θ/Δ): Ατμοδρόμων που είχε περισσότερο πυροβολικό και θωράκιση. Σήμερα έχει εκλείψειΘωρηκτό (Θ/Κ): Πλοίο ισχυρής θωράκισης και πυροβολικού. Ταχύτητας 20 και αργότερα 30 κόμβων. Στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και μέχρι το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο απετέλεσε την υπεροχή ισχύος των Ναυτικών Δυνάμεων παγκοσμίως. Το εκτόπισμα αρχικά ήταν 5000 τον και έφθασε τους 50.000 τον. Σήμερα έχει εκλείψει.Κανονιοφόρος (Κ/Φ): Μικρό ιστιοφόρο ή μηχανοκίνητο πλοίο με σχετικά ενισχυμένο πυροβολικό στη πλώρη και πρύμη.Καταδιωκτικό: Μικρό ταχύπλοο πολεμικό με ελαφρύ πυροβολικό.Καταδρομικό (Κ/Δ): Πλοίο διαφόρων μεγεθών, μεγάλης ταχύτητας και ελαφρύτερου πυροβολικού του Θωρηκτού το οποίο σιγά - σιγά εκτόπισε.Κέρκουρος: Εκ του Cutter κν. κόττερο ή κότερο

19

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: ΠλοίαΚορβέττα (Κ/Β): Εκ του Corvette. Πλοίο με εκτόπισμα μέχρι 400 τον. Με επλήρη ιστιοφορία και οπλισμό 25 πυροβόλα επί του καταστρώματος. Από το Β' Π.Π. ο όρος αφορά πλοία με εκτόπισμα 800 - 1200 τον. κυρίως συνοδευτικά.Κότερο (ή Κόττερο): Μικρό ελαφρύ ιστιοφόρο με ένα συνήθως ιστό. Ακολούθησε την εξέλιξη των μηχανοκινήτων. Σε χρήση για μετακινήσεις Αρχηγών Ναυτικού κ.ά. προσώπων.Λιβύρνις: Εκ του ιταλ. Liburna. Ονομασία μικρού ταχύπλόου με ιστιοφορία Βελλούς ή Μύστικου. Κατά το 1821 χρησιμοποιήθηκε ως απόστολο πλοίο και για καταδίωξη πειρατείας. Σήμερα έχει εκλείψει.Μεταγωγικό: Πλοίο ειδικά μετασκευασμένο για ανάγκες μεταφοράς υλικών και στρατευμάτων.Μύστικο: (Mistico) Μικρό ιστιοφόρο με πρύμη στρογγυλή όπως τα μεγάλα ιστιοφόρα. Είχε τρεις ιστούς, με μεγάλα λατινοειδή ή τραπεζοειδή ιστία, από τα οποία το πλωριό και μεσαίο ιστία ήταν διπλάσια σε ύψος του πρυμνιού. Τα μύστικα χρησιμοποιήθηκαν το 1821 αποκλειστικά από τους Ψαριανούς. Λόγω της ταχύτητάς τους ήταν κατάλληλα για καταδρομές και πειρατείες. Σήμερα έχει εκλείψει.Μυοδρόμων: Πολεμικό ευέλικτο τρικάταρτο πλοίο με ιστιοφορία Δρόμωνος. Στο πρυμναίο ιστό αντί για τετράγωνα ιστία έφερε επίδρομο. Σήμερα έχει εκλείψει.Μυοπάρων: Βλ. Γολετόβρικο, λέγεται και Σκούνα. Ευέλικτο ιστιοφόρο με δύο ιστούς. Σήμερα έχει εκλείψει.Νάβα ή Δρόμων: Μεγάλο Ιστιοφόρο με 3-4 ιστούς όλοι με τετράγωνα ιστία (από κάτω προς τα επάνω: μάϊστρα, γάμπια, παπαφίγκο, κόντρα παπαφίγκο). Αρχικά τύπος μεγάλου πολεμικού μετά το 1821 χρησιμοποιήθηκε ως φορτηγό. Σήμερα ο τύπος αυτός διατηρείται στο εξωτερικό ως ιστιοφόρα κρουαζιερόπλοια.Ναρκαλιευτικό (Ν/Α): Πολεμικό πλοίο ναρκοπολέμου, αποκλειστικά για ναρκαλιεία.Ναρκοθέτις (Ν/Θ): Πολεμικό πλοίο ναρκοπολέμου, αποκλειστικά για ναρκοθέτησηΝαυαρχίδα: Πολεμικό πλοίο, εκτός υποβρυχίου, στο οποίο επιβαίνει ο Ναύαρχος ή ο Διοικητής της Μοίρας.Οπλιταγωγό: Πλοίο μεταγωγικό οπλιτών, συνήθως μετασκευασμένο ή επίτακτο επιβατηγό.Οχηματαγωγό (Ο/Γ): Πολεμικό πλοίο μεταφοράς στρατ. οχημάτων.Παράκτιο βοηθητικό: Πλοίο ανεφοδιασμού.Πάρων (ή Βρίκιο - Μπρίκι): Μεγάλο δικάταρτο ιστιοφόρο με τετράγωνα ιστία και επί πλέον επίδρομο στο πρυμναίο. Ως πολεμικό του 1821 έφερε 12-18 πυροβόλα στο κατάστρωμα και πλήρωμα 100 άνδρες.Πέραμα: Κυκλαδίτικος τύπος πλοίου για μεταφορές επιβατών. Έφερε 2 ιστούς με τριγωνικά πανιά και 2 φλόκους. Σε άπνοια χρησιμοποιούσε κουπιά. Τα περάματα λεγόντουσαν και "κλεφτρίνες" επειδή χρησιμοποιήθηκαν και σαν πειρατικά.Περιπολικό: Μικρό πολεμικό σκάφος για επιτήρηση, περιπολία ακτών.Περιπολικό ανθυποβρυχιακό (Π/Α): Περιπολικό ανθυποβρυχιακού πολέμου.Πετρελαιοφόρο (Π/Φ): Βοηθητικό πολεμικό πλοίο εφοδιασμού πλοίων στόλου.Πολάκα (ή Πολάκκα): (Ιταλ. Polacca, Γαλλ. Polacre) Τύπος εμπορικού πλοίου στο τέλος του 18ου αι. με αβακωτή πρύμη και υπόλοιπο σκάφος τύπου Γαβάρας. Έφερε τρεις ιστούς με ιστία γάμπιες, ενώ στο τρίτο (κοντύτερο) έφερε μία ράντα. Τέτοια πλοία είχαν οι Υδραίοι που τα έθεσαν στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας Πλωτό Νοσοκομείο (Π/Ν): Συνήθως είναι επίτακτο επιβατηγό πλοίο για τις ανάγκες Υγειονομικού σε εμπόλεμη περίοδο ή σε ειδικές έκτακτες καταστάσεις. Σε καιρό ειρήνης δεν υφίσταται.Πλωτό Συνεργείο (Π/Σ): Πολεμικό πλοίο τύπου φορτηγού με διασκευασμένα κύτη σε πλείστα συνεργεία επισκευών και αποθήκες ανταλλακτικών.Πυραυλάκατος (ΠΠΚ): Σύγχρονο μικρό και ευέλικτο πολεμικό πλοίο με κύριο οπλισμό πυραύλους που φέρει στο κατάστρωμα. Μέγ. ταχ. 70 κόμβοι.

20

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: ΠλοίαΠυρπολικό: Ιστιοφόρο δικάταρτο.Ρυμουλκό (Ρ/Κ): Μικρό μηχανοκίνητο πλοίο με ισχυρές μηχανές για ρυμουλκήσεις και προώσεις διακρινόμενο σε "μικρό" λιμένος και "μεγάλο" ανοικτής θάλασσαςΣυνοδό Υποβρυχίων (Σ/Υ): Πλοίο διασκευασμένο για τη παροχή υποστήριξης σε ομάδα Υ/Β όπως επισκευές, πυρομαχικά, ενδιαιτήσεις κλπΣυνοδό στόλου: Πλοίο κατάλληλα διασκευασμένο για παροχή γενικής ή συγκεκριμένης υποστήριξης στα πλοί του στόλου πχ μεταφοράς πυρομαχικών, πετρελαιοφόρο, υδροφόρο, πλωτό συνεργείο, νοσοκομείο κλπ.Συντήρησης ανεφοδιασμού Φάρων (ή Φαρικό) (Φ/Π): Πλοίο ανεφοδιασμού, επίβλεψης Φάρων, και "εν πολέμω" ως Φαρόπλοιο μετά τη "σβέση" των Φάρων.Τορπιλλάκατος (ΤΠΚ): Σύγχρονο μικρό και ευέλικτο πολεμικό πλοίο με κύριο οπλισμό τορπίλλες που φέρει στο κατάστρωμα. Μέγ. ταχ. 50 κόμβοι.Τορπιλλοβόλο (Τ/Β): Σκάφος μεγαλύτερο της Τορπιλακάτου με κύριο οπλισμό τορπίλες. Ο τύπος αυτός δημιουργήθηκε στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. και χρησιμοποιήθηκε στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. με εκτόπισμα 150-300 τον. Στην αρχή ήταν μικρότερο. Σήμερα έχει εκλείψει.Τορπιλλοφόρο (Τ/Φ): Ονομασία που δόθηκε στο πλοίο συνοδείας και υποστήριξης τορπιλικών σκαφών.Τράτα: Μεγάλη κωπήλατη ιστιοφόρος ή μηχανοκίνητη λέμβος αλιείας που όμως έχει χρησιμοποιηθεί ως πολεμικό σκάφος σε ανάγκες στόλου.Τρεχαντήρι: Μικρό ιστιοφόρο.Τροχήλατο: (Paddle wheel steamer). Ατμόπλοιο που κινείται με ένα πρυμναίο ή δύο πλευρικούς συνήθως τροχούς πριν της εφαρμογής της έλικας. Σήμερα έχει εκλείψει.Υδρογραφικό (Υ/Γ): Πλοίο που ανήκει στην Υδρογραφική Υπηρεσία.Υδροπτέρυγο (Υ/Π): Πολεμικό ταχείας μεταφοράς ομάδων κρούσης.Υδροφόρο (Υ/Φ): Βοηθητικό πολεμικό πλοίο εφοδιασμού πλοίων στόλου.Υποβρύχιο (Υ/Β): Σύγχρονο πολεμικό τορπιλοβόλο πλοίο που κινείται υπό και επί την επιφάνεια της θάλασσας με κύριο οπλισμό τορπίλες. Με τη ραγδαία εξέλιξή του σήμερα κατασκευάζονται πολύ μεγάλα, με εξοπλισμό και βαλλιστικούς διηπειρωτικούς πυραύλους, με πυρηνοκίνηση.Φραγματοθέτις (Φ/Θ): Πολεμικό πλοίο με ανάλογο εξοπλισμό πόντισης και ανέλκυσης φραγμάτων, παράκτιων εμποδίων, συντήρηση πλωτών ναύδετων και μεγάλων σημαντήρων.Φρεγάτα (ή Φρεγάδα ή Φεργάδα): (Γαλλ. Fregate, Αγγλ. Frigate). Μεγάλο τρικάταρτο ταχυκίνητο ιστιοφόρο με ιστιοφορία Δρόμωνος. Εκτόπισμα 800-1000 τον. και οπλισμό 38 - 64 πυροβόλα (κανόνια) στο υπόστρωμα. Υπήραχαν βέβαια και μικρότερα με 30 πυροβόλα και πλήρωμα 300 άνδρες. Στο σύγχρονο Πολεμικό Ναυτικό ο όρος αυτός χαρακτηρίζει πολεμικό πλοίο μικρότερο του Αντιτορπιλλικού με σχεδόν ίδιες ή και περισσότερες δυνατότητες εξοπλισμού.Χόβερκραφτ (ή Αερόστρωμνο): Πολεμικό ταχείας μεταφοράς ομάδων κρούσης.Ωκεανογραφικό (Ω/Γ): Πλοίο με κυρίως επιστημονικό εξοπλισμό για τις ερευνητικές ανάγκες της Υδρογραφικής Υπηρεσίας, ΕΜΥ ή και άλλων Υπηρεσιών που φέρει βαθυσκάφος και ενίοτε θαλάμους αποπίεσης.

Άλλοι σύγχρονοι τύποι πολεμικών πλοίων:

ΑεροπλανοφόροΕλικοπτεροφόροΔιαστημικής έρευναςΠαγοθραυστικόΒαθυσκάφος έρευνας

21

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: ΠλοίαΝαυτικές επιχειρήσεις

Οι σημαντικότερες επιχειρήσεις που συμμετέχουν πολεμικά πλοία, εκτός ασκήσεων, είναι:

Περιπολία - Καταδίωξη. Αναγνώριση ακτών - πλοίων. Επιχειρήσεις ναρκοπολέμου (ναρκοθέτηση - ναρκαλιεία). Πόντισης - ανέλκυσης εμποδίων. Καταδρομές - καταστροφές. Συνοδείες. Αποβατικές (ή αποβάσεις). Νηοψίες. Ναυμαχίες. Επιτήρηση φάρων και φανών. Υδρογραφικές - Ωκεανογραφικές έρευνες. Έρευνα - διάσωση. Ειδικές μεταφορές. Ανέλκυση παλαιών πυρομαχικών και Συνεργασία όπλων και σωμάτων.

Βοηθητικά πλοία

Ως Βοηθητικά πλοία στη Ναυτιλία ή ειδικών αποστολών είναι εκείνα που αν και δεν προβαίνουν πάντα σε εμπορία θεωρούνται όμως εμπορικά που λόγω της ιδιάζουσας αποστολής των αποτελούν χωριστή κατηγορία. Είναι δε ιδιωτικά ή κρατικά. Τέτοια πλοία είναι:Ρυμουλκά (Tug Boats): Διακρινόμενα σε ανοικτής θαλάσσης (Ocean Tugs), λιμένος (Harbour Tugs) και ναυπηγείων (Dock Tugs).Ρυμουλκό (Ρ/Κ), (Tugboat ή towboat), είναι ένα μικρό μηχανοκίνητο πλοίο με ισχυρές μηχανές για ρυμουλκήσεις (towing) ή και προώσεις (pushing) διακρινόμενο σε μικρό ρυμουλκό λιμένα (harbour tug), ρυμουλκό ανοικτής θάλασσας (high tug ή deep seas tug), ρυμουλκό διώρυγας (canal tug), ρυμουλκό δεξαμενών (dock tug) κ.ά.

Όταν η ρυμούλκηση γένεται εκούσια, δηλαδή με πρωτοβουλία του προς ρυμούλκηση ποίου, η σχέση ρυμουλκού - ρυμουλκούμενου (tugboat and tow) ρυθμίζεται ως εξής:

1. Το ρυμουλκούμενο πλοίο (σκάφος) διατάζει το ρυμουλκό για οποιαδήποτε κίνηση.

2. Το ρυμουλκούμενο σκάφος κατευθύνει το ρυμουλκό για ασφαλή ναυσιπλοΐα. 3. Αν αντίθετα, το ρυμουλκό κατευθύνει για ασφαλή ναυσιπλοΐα, τότε αυτό είναι

υπεύθυνο για κάθε επερχόμενη ζημιά στο ρυμουλκούμενο. 4. Αν το ρυμουλκό υποστεί ναυτικό ατύχημα κατά τη διάρκεια της

ρυμούλκησης, το ρυμουλκούμενο πλοίο θα πρέπει ν΄ αποδείξει ότι το ατύχημα οφειλόταν σε αμέλεια ή ανικανότητα του Ρ/Κ.

Ναυαγοσωστικά (Salvage Vessels)

Το Ναυαγοσωστικό (salvage ship) είναι τύπος πλοίου ή ρυμουλκό (salvage tug) ειδικής κατασκευής με ισχυρές μηχανές, εφοδιασμένο με ανάλογα μέσα και εφόδια με κύρια αποστολή και έργο του την Επιθαλάσσια αρωγή που από μεν τα εμπορικά η αρωγή αυτή είναι «κατ' επάγγελμα», από δε τα κρατικά (υπηρεσιών) παρέχεται ως

22

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία«ειδική μέριμνα» δημόσιας ασφάλειας. Τα Ναυαγοσωστικά σήμερα είναι μηχανοκίνητα πλοία με εκτόπισμα 500 έως και 1500 τον. Με πολύ μεγάλη ισχύ μηχανών (1000 – 10.000 ίππων) και διακρίνονται σε μικρά (κλειστών θαλασσών ή εσωτερικών – χωρικών υδάτων), μεσαία (ανοικτής θάλασσας) και στα ωκεάνια (πολύ μεγάλα). Έχουν ανάλογα πλούσιο εξοπλισμό σε ναυτιλιακά όργανα ναυσιπλοΐας, επικοινωνίας, εντοπισμού, έρευνας, διάσωσης, και μέσων ρυμούλκησης, πόντισης, ανέλκυσης, κατάδυσης, κατάσβεσης πυρκαγιάς και απάντλησης, μέσων έμφραξης ρηγμάτων – διαρροής, καλωδίων ρεύματος, φραγμάτων περισυλλογής κλπ. Ορισμένα φέρουν θάλαμο αποπίεσης ενώ τα ωκεάνια φέρουν επιπλέον βαθυσκάφη και ελικοδρόμιο. Η ναυπήγησή τους και κάθε επισκευή ή μετασκευή τους παρακολουθείται ιδιαίτερα από τους Νηογνώμονες. Προς άμεση διάκριση τα πλοία αυτά φέρουν στα πλευρά τους την ένδειξη «SALVAGE». Όλο το 24ωρο διατηρούν φυλακή ακρόασης στα κανάλια κινδύνου είτε «εν πλω» είτε «εν όρμω». Κατά το άρθρο 189 του Κ.Δ.Ν.Δ. τα πλοία αυτά φέρουν ειδική άδεια της Λιμενικής Αρχής του λιμένα που έχουν ως βάση. Περιλαμβάνονται δε επι τούτου σε ειδικούς παγκόσμιους καταλόγους ναυτιλιακού ενδιαφέροντος με όλα τα μέσα που διαθέτουν. Η σύντμηση αυτού του τύπου πλοίου είναι Ν/Γ. Στις αποστολές και επιχειρήσεις «επιθαλάσσιας αρωγής» η εξέλιξη, η ταχύτητα και ο συντονισμός της δραστηριότητάς τους παρακολουθείται από το Ε.Κ.Σ.Ε.Δ. (Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης "Θάλαμος Επιχειρήσεων") που εδρεύει στον 5ο όροφο του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (Υ.Ε.Ν.) και συγκροτείται από Λιμενικούς συνεπικουρούμενοι από κλιμάκιο της Πολεμικής αεροπορίας.

Πυροσβεστικά (Fire Fighting ships)Πλοηγίδες (Pilot Boats or Pilot Vessels)Παγοθραυστικά (Ice Braker Ships)Το Παγοθραυστικό (ice breaker) είναι ειδικής κατασκευής και ιδιαίτερος τύπος πλοίου.

ΠαγοθραυστικόΗ ναυπηγική ιδιαιτερότητά του είναι συνήθως στην ενισχυμένη οξεία πλώρη του δια της οποίας και χρησιμοποιείται τόσο στη διάνοιξη και διατήρηση θαλασσίων οδών σε θαλάσσιες περιοχές που καταλαμβάνονται από στρώμα πάγου όσο και για την απελευθέρωση πλοίων που έχουν παγιδευτεί από πάγους.

Τα παγοθραυστικά ανάλογα με το αντικείμενο χρήσης τους διακρίνονται σε ερευνητικά (επιστημονικά), εμπορικά (απεγκλωβισμού σκαφών και τροφοδοσίας αποκλεισμένων περιοχών) καθώς και σε πολεμικά.Σημαντικό παγοθραυστικό υπήρξε το ρωσικό πυρηνοκίνητο "Λένιν" με το οποίο και ξεκίνησαν οι Ρώσοι τη ναυπήγηση πυρηνοκίνητων πλοίων.( Πυρηνοκίνητο πλοίο (nuclear ship) (NS) χαρακτηρίζεται το πλοίο εκείνο που χρησιμοποιεί ως μέσον πρόωσης πυρηνική ενέργεια. Αποτελεί την τελευταία εξέλιξη μέσου πρόωσης των μηχανοκινήτων πλοίων.Τα πλοία αυτά σε ειδικό διαμέρισμα πρώραθεν του μηχανοστασίου φέρουν πυρηνικό αντιδραστήρα τύπου PWR που θέτει σε κίνηση τις ηλεκτρομηχανές (τουρμπίνες).Σχετικές μελέτες εφαρμογής επέκτασης της πυρηνικής ενέργειας ως μέσον πρόωσης εμπορικών πλοίων ξεκίνησαν πολλές Χώρες. Σημαντικότερες ήταν των Γερμανών με την ναυπήγηση του μεταλλευματοφόρου "Otto Hahn", των Κινέζων με το επιβατηγό "Zan Than", των Ρώσων με το Παγοθραυστικό "Λένιν" και των Αμερικανών με το φορτηγό γραμμής (λάινερ) "Savannah" που ναυπηγήθηκε το 1962.Η πειραματική αυτή χρήση στα εμπορικά πλοία δεν πέτυχε όμως και το τελειότερο απ΄ όλα τα παραπάνω, το αμερικανικό "Σαβάννα" αποσύρθηκε από την εκμετάλλευσή του ως "λίαν

23

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοίααντιοικονομικό".Αντίθετα όμως η εφαρμογή της πυρηνικής ενέργειας ως μέσον πρόωσης πολεμικών πλοίων υπήρξε μάλλον επιτυχής πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (ατυχημάτων) ιδίως σε υποβρύχια και αεροπλανοφόρα για τα οποία η έννοια "ακτίνα δράσης" (δηλαδή μέγιστη απόσταση χωρίς ανεφοδιασμό) παραμένει άγνωστος!)Στολίσκους παγοθραυστικών πλοίων διαθέτουν οι Χώρες εκείνες που στις θάλασσές τους εμφανίζονται πάγοι όπως ο Καναδάς, η Ρωσία, οι ΗΠΑ, η Φιλανδία κ.λ.π..Για τις παραπάνω Χώρες οι στόλοι των παγοθραυστικών αποτελούν ιδιαίτερο οικονομικό κεφάλαιο αφού η παρουσία τους συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση της διατήρησης της Ναυτιλίας στο Βορρά.

Πόντισης καλωδίων (Cable Landing Ships)Ταχυδρομικά (Mail Boats)Πλωτοί Φάροι (Light Home Tenders)Υδρογραφικά (Surveying Vessels), με εξοπλισμό για υδρογραφικές και μετεωρολογικές παρατηρήσεις.Ωκεανογραφικά (Ocean Surveying Vessels), με πολύ περισσότερο εξοπλισμό των Υδρογραφικών, δυνάμενα να φέρουν βαθυσκάφος και ελικόπτερο.Πλωτοί Γερανοί (Float Cranes) Αυτοκινούμενοι ή ρυμουλκούμενοι.Πλωτές Δεξαμενές (Floating Docks)

Πλωτά Νοσοκομεία (Hospital Ships)

Ο Βρεταννικός σαν πλωτό νοσοκομείο, με πράσινη ρίγα και κόκκινους σταυρούς

Το πλωτό Νοσοκομείο (Π/Ν) συνήθως είναι επίτακτο επιβατηγό πλοίο για τις ανάγκες Υγειονομικού. Ιδιαίτερα για το ελληνικό πολεμικό ναυτικό πάντοτε ήταν επίτακτα πλοία. Βεβαίως μεγάλοι πολεμικοί στόλοι διατηρούν τον τύπο αυτό (ΗΠΑ, Αγγλία κ.α.). Τα πλοία αυτά φέρουν χρώμα λευκό με εμφανείς ερυθρούς σταυρούς τόσο στα πλευρά όσο και επί του καταστρώματος ώστε να είναι άμεσα αντιληπτά από ξηρά, θάλασσα και αέρα και δεν φέρουν πολεμικό εξοπλισμό. Τα πλοία αυτά καλύπτονται (διέπονται) και υποστηρίζονται από Διεθνείς συμβάσεις πολέμου χαρακτηριζόμενα ως "απυρόβλητα", καθιστάμενα σεβαστά και από τους εμπολέμους. Το τελευταίο Πλωτό Νοσοκομείο, επίτακτο πλοίο, που εντάχθηκε για πολύ λίγες μέρες στον ελληνικό στόλο ήταν το Ε/Γ ΑΔΩΝΙΣ της γραμμής Πειραιά - Χίος - Πειραιά, που μετασκευάστηκε και εξοπλίστηκε εντός 7 ωρών και 45 λεπτών στο λιμάνι του Πειραιά από κινητά συνεργεία του Τζάνειου Νοσοκομείου, του Θεραπευτηρίου Ευαγγελισμός και του Ερυθρού Σταυρού κατά την εισβολή των Τούρκων στη Κύπρο, Αύγουστος 1974.

Πλωτά Ξενοδοχεία (Hotel Ships)Φορτηγίδες (Barges)Βυθοκόροι (Dredgers) κ.α.

24

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Πλεονεκτήματα

Το πλοίο είναι ένα μέσο μεταφοράς με μεγάλη χωρητικότητα και μπορεί

να μεταφέρει βαριά φορτία από μια περιοχή σε μια άλλη. Είναι ένα αρκετά ευχάριστο μέσο μεταφοράς με πολλές δυνατότητες.

Από την αρχαιότητα είναι ένα μέσο ανάπτυξης του εμπορίου και

επικοινωνίας μεταξύ των λαών. Βοηθάει την οικονομική ανάπτυξη των παραθαλάσσιων περιοχών.

Δίνει μια λύση στο πρόβλημα της ανεργίας γιατί πρασφέρει εργασία , η

ναυτιλία είναι ένα επάγγελμα που μπορεί να ακολουθήσει όποιος επιθυμεί.

Μειονεκτήματα

Παρ’ όλα τα πλεονεκτήματα έχει και μερικά μειονεκτήματα.

Είναι ένα πολύ αργό μεταφορικό μέσο, ειδικά σε σύγκριση με άλλα μέσα.

Είναι πολύ επικίνδυνο μέσο, παρ’ όλη την εξέλιξη της τεχνολογίας γιατί η

θάλασσα κρύβει πολλούς απρόβλεπτους κινδύνους. Λόγω των διαφόρων κινδύνων διαλύει οικογένειες μετά τους θανάτους

των ναυτικών – πατεράδων.

25

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία

26

Σταμενίτου Ισιδώρα……………………………………..Εργασία Τεχνολογίας: Πλοία

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ

Επιστημονική βιβλιοθήκη LIFE

Ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

William McDowell, Το σχήμα των πλοίων

Charles Singer and others, eds. , Ιστορία της Τεχνολογίας

Romola Anderson and R. C. , Το ιστιοφόρο

James Dugan, Το Μεγάλο Σιδερένιο Πλοίο

John H. LaDage, Τα Σύγχρονα Πλοία

George W. Mixter, Το αλφαβητάριο της Ναυσιπλοΐας

Frank Park, Παγκόσμια επιστήμη και Τεχνολογία

27