∆ιαχείριση υδατικώνοικοσυστηµάτων: η περίπτωση

του Σαρωνικού κόλπου

Π. Παναγιωτίδης, ΕΛΚΕΘΕ

Βιβλιογραφία

• ΕΚΘΕ, 1988. Καταγραφή βιολογικών παραµέτρων του ΣαρωνικούΚόλπου για την περίοδο Ιανουαρίου-∆εκεµβρίου 1987, ΤεχνικήΈκθεση, Π. Παναγιωτίδης (Επιµ.), 92 σελίδες και Παράρτηµα.

• ΕΚΘΕ, 1999. Παρακολούθηση οικοσυστήµατος του ΣαρωνικούΚόλπου υπό την επίδραση της εκβολής του αγωγού της Ψυττάλειας, Τεχνική Έκθεση, Ι. Σιώκου (Επιµ.), 338 σελίδες και Παράρτηµα.

• ΕΛΚΘΕ, 2007. Παρακολούθηση οικοσυστήµατος του ΣαρωνικούΚόλπου υπό την επίδραση της εκβολής του αγωγού της Ψυττάλειας, Τεχνική Έκθεση, Ε. Κρασακοπούλου (Επιµ.), 168 σελίδες.

Παράµετροι

• Μορφολογία βαθυµετρία• Θερµοκρασία, αλατότητα, κυκλοφορία• Οξυγόνο• Θρεπτικά• Χλωροφύλλη• Πλαγκτό• Βένθος

Μορφολογία & βαθυµετρία

Παρατηρήσεις για τη βαθυµετρίακαι την γεωµορφολογία

Νησιά και υβώµατα χωρίζουν τονΣαρωνικό σε:

1. Εξωτερικό Κόλπο2. Κεντρικό Κόλπο3. ∆υτικό Κόλπο4. Κόλπο Ελευσίνας

Ετήσια διακύµανση της θερµοκρασίας στηνεπιφάνεια του κόλπου

Κατακόρυφη κατανοµή θερµοκρασίας (καλοκαίρι): Τοµή από κεντρικό προς δυτικό Σαρωνικό

Κατακόρυφη κατανοµή θερµοκρασίας (χειµώνας): Τοµή από κεντρικό προς δυτικό Σαρωνικό

Κατακόρυφη κατανοµή θερµοκρασίας (καλοκαίρι): Τοµή από κ. Ελευσίνας προς εξωτερικό Σαρωνικό

Κατακόρυφη κατανοµή θερµοκρασίας (χειµώνας): Τοµή από κ. Ελευσίνας προς εξωτερικό Σαρωνικό

Παρατηρήσεις για την θερµοκρασία

Στην επιφάνεια:• Τον χειµώνα: µείωση της θερµοκρασίας από τον 15 βαθµούς

Κελσίου στον εξωτερικό Σαρωνικό στους 13-14 βαθµούς Κελσίουστον κόλπο Ελευσίνας.

• Το καλοκαίρι: αύξηση της θερµοκρασίας από 25 βαθµούς Κελσίουτον εξωτερικό Σαρωνικό, στους 26-27 βαθµούς Κελσίου προς τονδυτικό Σαρωνικό και τον κόλπο Ελευσίνας.

Στα 30-50 µέτρα:Έντονη θερµοκλίνη

Σε µεγαλύτερο βάθος:σταθερά στους 13-14 βαθµούς Κελσίου

Αλατότητα

Παρατηρήσεις για την αλατότητα

• Ετήσια διακύµανση (θερινά µέγιστα λόγωεξάτµισης)

• Υπερ-ετήσια διακύµανση (πιθανήεπίδραση από το Αιγαίο)

Θολερότητα-∆ιαφάνεια

• 1987: ∆ίσκος Secchi στα 3-5 µέτρα βάθοςκοντά στην εκβολή του ΚΑΑ και 20-25 µέτρα βάθος ανοικτά της Αίγινας

• 2005: ∆ίσκος Secchi στα 10-15 µέτραβάθος κοντά στην Ψυττάλεια και γενικάκοντά τις ακτές της Αττικής και 20-30 µέτρα βάθος ανοικτά της Αίγινας

Κυκλοφορία: Ιούνιος

Κυκλοφορία: Αύγουστος

Κυκλοφορία: Ιανουάριος

Παρατηρήσεις για την κυκλοφορία

• Αριστερόστροφη είσοδος νερών από τοΑιγαίο

• Έξοδος από διάφορα σηµεία (ανάλογα µετην εποχή

∆ιαλυµένο οξυγόνο (καλοκαίρι)

∆ιαλυµένο οξυγόνο (χειµώνας)

Σεπτέµβριος 2003 - Βάθος Πεδίου

3.20

3.40

3.60

3.80

4.00

4.20

4.40

4.60

4.80

5.00

5.20

5.40

5.60

5.80

6.00

Οριζόντια κατανοµή διαλυµένου οξυγόνουστην Ψυττάλεια

Οριζόντια κατανοµή διαλυµένου οξυγόνουστην Ψυττάλεια

Ιούνιος 2003 - Βάθος Πεδίου

3.2

3.4

3.6

3.8

4.0

4.2

4.4

4.6

4.8

5.0

5.2

5.4

5.6

5.8

6.0

Κατακόρυφη κατανοµή διαλυµένου οξυγόνουΤοµή από Μέγαρα προς Επίδαυρο, στον δυτικό Σαρωνικό

Ετήσια µέση ολοκληρωµένη τιµήδιαλυµένου οξυγόνου στο Σαρωνικό

Υποξεία κοντά στον πυθµένα στο ∆υτικό Σαρωνικό και κόλπο Ελευσίνας

Κατακόρυφη κατανοµή διαλυµένου οξυγόνουΤοµή από κόλπο Ελευσίνας προς εξωτερικό Σαρωνικό

Παρατηρήσεις για το οξυγόνο

• Καλή οξυγόνωση του Σαρωνιού• Φυσική υποξία ή ανοξία στις βαθειέςλεκάνες

• Ανθροπογενής υποξία στο πεδίοδιασποράς των αστικών λυµάτων

Οριζόντια κατανοµή του αιωρούµενουσωµατιδιακού φορτίου (SNL)

Οριζόντια κατανοµή του αιωρούµενουσωµατιδιακού φορτίου (SNL)

Κοπροστανόλη

Παρατηρήσεις

• Εντυπωσιακή µείωση της επίδρασης τουαγωγού 2-3 χιλιόµετρα από το σηµείοδιάθεσης

Κατακόρυφη κατανοµή φωσφορικών αλάτωνΤοµή από Μέγαρα προς Επίδαυρο, στον δυτικό Σαρωνικό

Κατακόρυφη κατανοµή νιτρικών αλάτωνΤοµή από κεντρικό προς δυτικό Σαρωνικό

∆ίκτυο σταθµών µέτρησης ευτροφισµού στονΚεντρικό Σαρωνικό

Οριζόντια κατανοµή χλωροφύλλης σε µgr/l, τον χειµώνα

Οριζόντια κατανοµή χλωροφύλλης σε µgr/l, το καλοκαίρι

Χλωροφύλλη 1987

8.674516667

0.556166667 0.63325 0.5571304351.096458333

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

ΣΑP 2 ΣΑP 3 ΣΑP 4 ΣΑP 5 ΣΑP 10

CH

L µg

/l

ΣΑP 2

ΣΑP 3

ΣΑP 4

ΣΑP 5

ΣΑP 10

Οριζόντια κατανοµή χλωροφύλλης σε µgr/l

1998-1999 2000-2001

0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

Οριζόντια κατανοµή χλωροφύλλης 2001-2003 (σε µgr/l)

2001-2002 2002-2003

0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

Μέσες τιµές χλωροφύλλης 1999-2006 (σε µgr/l)

Παρατηρήσεις για τον ευτροφισµό

• Συνεχής και θεαµατική µείωση κατά τηνεικοσαετία 1987-2007

Ζωοπλαγκτό

Παρατηρήσεις για το ζωοπλαγκτό

• Η κατανοµή της βιοµάζας τουζωοπλαγκτού ακολουθεί σε γενικέςγραµµές την κατανοµή της χλωροφύλλης(έµµεσης έκφρασης της βιοµάζας τουφυτοπλαγκτού).

• Αναµενόµενο αποτέλεσµα αφού τοζωοπλαγκτό τρέφεται µε φυτοπλαγκτό.

Φυτοβένθος

Μεγάλα Φαιοφύκη: ενδείκτες καλήςοικολογικής ποιότητας

Νιτρόφιλα Χλωροφύκη: ενδείκτες υποβάθµισηςοικολογικής ποιότητας

Σταθµοί δειγµατοληψίας 1998-2003

Depths in meters

37° 40'

37° 50'

38° 00'

23° 00' 23° 10' 23° 20' 23° 30' 23° 40' 23° 50' 24° 00' 24° 10'

AK

AN

PS

GREECE

KV

Στρατηγική δειγµατοληψίας

• Άγιος Νικόλαος (Σταθµός Αναφοράς)Σταθµός µε έντονη παρουσία µεγάλων φαιοφυκών.Ζητούµενο: Tα µεγάλα φαιοφύκη θα παραµείνουν κυρίαρχα ή θαυποχωρήσουν (απαισιόδοξο σενάριο);

• Κακή Βίγλα- Σαλαµίνα (Ρυπασµένος Σταθµός)Σταθµός µε έντονη παρουσία νιτρόφιλων χλωροφυκών.Ζητούµενο: Τα νιτρόφιλα χλωροφύκη θα παραµείνουν κυρίαρχα ήθα υποχωρήσουν (αισιόδοξο σενάριο);

• Άγιος Κοσµάς και Περιστέρια-Σαλαµίνα (Μεταβατικοί Σταθµοί)Σταθµοί µε νιτρόφιλα χλωροφύκη και µεγάλα φαιφύκηΖητούµενο: Θα αλλάξει -και προς ποιά κατεύθυνση- η σχέσηµεταξύ τους;

Άγιος Νικόλαος

Άγιος Νικόλαος

Αυγ-98

Μαρ -

Ιούν 99 Σεπ -

01Μαρ

- Ιούν

02 Σεπ -02

Μαρ -

Ιούν 03

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Κάλ

υψη

(%)

Μεγάλα Φαιοφύκη / Νιτρόφιλα ΧλωροφύκηΝιτρόφιλα ΧλωροφύκηΜεγάλα Φαιοφύκη

Άγιος Νικόλαος

Αριθµός Ειδών / Ολική Κάλυψη

0

5

10

15

20

25

30

35

Αυγ-98 Μαρ-99 Ιουν-99 Ιουν-01 Σεπ-01 Μαρ-02 Σεπ-02 Μαρ-03 Ιουν-03

Αριθ

µός Ειδώ

ν

0

50

100

150

200

250

300

350

Ολική

Κάλ

υψη

(%)

Αριθµός ΕιδώνΟλική Κάλυψη

Κακή Βίγλα - Σαλαµίνα

Κακή Βίγλα

Αυγ-98

Μαρ -

Ιούν 99 Σεπ-

01Μαρ

-Ιουν-02 Σεπ-

02Μαρ

-Ιουν-03

0,00

20,00

40,00

60,00

80,00

100,00

120,00

140,00

160,00Κάλ

υψη

(%)

Μεγάλα Φαιοφύκη / Νιτρόφιλα Χλωροφύκη

Μεγάλα Φαιοφύκη

Νιτρόφιλα Χλωροφύκη

Κακή ΒίγλαΑριθµός Ειδών / Ολική Κάλυψη

0

5

10

15

20

25

30

35

Αυγ-98 Μαρ-99 Ιουν-99 Ιουν-01 Σεπ-01 Μαρ-02 Σεπ-02 Μαρ-03 Ιουν-03

Αριθµ

ός Ειδών

0

50

100

150

200

250

300

350

Ολική

Κάλυψ

η (%

)

Αριθµός ΕιδώνΟλική Κάλυψη

Περιστέρια - Σαλαµίνα

Περιστέρια

Aug 98 Mar - jun 99sep 01 mar - jun 02

sep 02 mar - jun 03

0

20

40

60

80

100

120

140

160Κάλ

υψη

(%)

Μεγάλα Φαιοφύκη / Νιτρόφιλα Χλωροφύκη

Νιτρόφιλα Χλωροφύκη

Μεγάλα Φαιοφύκη

ΠεριστέριαΑριθµός Ειδών / Ολική Κάλυψη

0

5

10

15

20

25

30

35

Aug98

mar99

jun 99 jun 01 sep01

Mar02

sep02

Mar03

jun 03

Αριθµός

Ειδών

0

50

100

150

200

250

300

350

Ολική

Κάλυψ

η (%

)

Αριθµός ΕιδώνΟλική Κάλυψη

Άγιος Κοσµάς (Ελληνικό)

Άγιος Κοσµάς

Αυγ-98

Μαρ -

Ιουν-99

Σεπ-01

Μαρ -

Ιουν-02 Σεπ-

02Μαρ

-Ιούν 03

0

20

40

60

80

100

120

140

160Κάλυψ

η (%

)

Μεγάλα Φαιοφύκη / Νιτρόφιλα Χλωροφύκη Μεγάλα ΦαιοφύκηΝιτρόφιλα Χλωροφύκη

Άγιος ΚοσµάςΑριθµός Ειδών / Ολική Κάλυψη

0

5

10

15

20

25

30

35

Αυγ-98 Μαρ-99 Ιουν-99 Ιουν-01 Σεπ-01 Μαρ-02 Σεπ-02 Μαρ-03 Ιούνιος2003

Αριθµός

Ειδών

0

50

100

150

200

250

300

350

Ολική

Κάλυψ

η (%

)

Αριθµός ΕιδώνΟλική Κάλυψη

Ο Σαρωνικός, ως σύνολο: είδη δείκτες

1999

Periste

ria

2001

2003

1999

Kaki V

igla

2001

2003

1999

Agios K

osmas

2001

2003

1999

Agios N

ikolao

s 200

1

2003

0

20

40

60

80

100

120

140

Coverage %

Big Phaeophyta / Nitrofila Chlorophyta Nitrofila ChlorophytaBig Phaeophyta

Ο Σαρωνικός, ως σύνολο: αριθµός ειδώνSpecies Number

0

5

10

15

20

25

30

Peristeria Kaki Vigla Agios Kosmas Agios Nikolaos

Spe

cies

Num

ber

199920012003

Ο Σαρωνικός, ως σύνολο: καλύψηTotal Coverage %

0

50

100

150

200

250

300

Peristeria Kaki Vigla Agios Kosmas Agios Nikolaos

Tota

l Cov

erag

e %

199920012003

Ο Σαρωνικός, ως σύνολο: ποικιλότητα

Shannon-Weaver Diversity

0

0,5

1

1,5

2

2,5

Peristeria Kaki Vigla Agios Kosmas Agios Nikolaos

H'

199920012003

Ο Σαρωνικός, ως σύνολο: ισοκατανοµήPielou Evennes

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

Peristeria Kaki Vigla Agios Kosmas Agios Nikolaos

J'

199920012003

Ο Σαρωνικός, ως σύνολο: Οικολογικό Καθεστώς

EEIEQR

00,1

0,20,3

0,40,5

0,60,7

0,80,9

1

Peristeria Kaki Vigla Agios Kosmas Agios Nikolaos

EE

IEQ

R

199920012003

Depths in meters

37° 40'

37° 50'

38° 00'

23° 00' 23° 10' 23° 20' 23° 30' 23° 40' 23° 50' 24° 00' 24° 10'

Depths in meters

37° 40'

37° 50'

38° 00'

23° 00' 23° 10' 23° 20' 23° 30' 23° 40' 23° 50' 24° 00' 24° 10'

Depths in meters

37° 40'

37° 50'

38° 00'

23° 00' 23° 10' 23° 20' 23° 30' 23° 40' 23° 50' 24° 00' 24° 10'

2001

1999

2003

1

23

4

1

2

3

4

1

23

4

ΟικολογικόΚαθεστώς

BAD

Moderate

LOW

GOOD

HIGH

Γενικό συµπέρασµα για το Σαρωνικό

• Παρουσία τεσσάρων θαλάσσιων µαζών υδρολογικάδιακριτών: ∆υτικός, Κεντρικός και ΕξωτερικόςΣαρωνικός και Κόλπος Ελευσίνας

• ∆ύο φυσικές εστίες υποξίας (Κόλπος Ελευσίνας & ∆υτικός Σρωνικός) και µιά ανθρωπογενής (Ψυττάλεια)

• Μια κύρια πηγή αιωρούµενων στεραιών (Ψυττάλεια)• Εικόνα µεσότροφης περιοχής το χειµώνα καιολιγότροφης το καλοκαίρι, λόγω διάθεσης των λυµάτωνκάτω από το θερµοκλινές

• Τάση µείωσης του ευτροφισµού στην πενταετία 1998-2003

Τάσεις: οξυγόνο

Τάσεις: Νιτρικά

Τάσεις: Φωσφορικά

Τάσεις: θολερότητα

… τελικά, πως θα είναι ο Σαρωνικός;

Ευχαριστώ για την προσοχή σας