Liema hil-isbaħ qalb

N E W S P A P E R P O S T

Ma˙

ru©

mill

‐ÌiΩ

witi

Mal

tin •

Aw

wis

su/S

ette

mbr

u 20

12 •

Sen

a 63

• N

umru

7 •

78,

Triq

il‐M

arki

Ω Sc

iclu

na, N

axxa

r NXR

260

7

Liema hil-isbaħ qalb

2 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

Ma kienx hemm l-inqas marka jew girfa wa˙da fiha. Kul˙add qabel li din tieg˙u kienet l-isba˙ qalb li qatt raw. U Ω-Ωag˙Ωug˙ kien kburi mmens b’din il-qalb mill-isba˙.

F’daqqa wa˙da ©ie wie˙ed anzjan fuq quddiem u qal: “Is-sbu˙ija ta’ qalbek anqas tibda ma’ tieg˙i. Il-folla u Ω-Ωag˙Ωug˙ ˙arsu lejn qalb ix-xi˙. Kienet qed t˙abbat bil-qawwi imma kienet mimlija grif, brix u xi biçça mtajra wkoll. Kien hemm partijiet fejn kien hemm xi biççiet imne˙˙ija u biççiet o˙ra mraqqg˙in. Imma l-biççiet imwa˙˙la ma kinux jiffittjaw sew. Kien

Liema hil-isbaħ qalb

Ûag˙Ωug˙ kien qieg˙ed ©o nofs villa©© jifta˙ar li g˙andu l-isba˙ qalb. Folla nies in©abret madwaru u kul˙add beda jammira lil qalbu g˙ax kienet tassew perfetta.

hemm ukoll ˙ofor u xi biççiet neqsin f’qalb ix-xwejja˙.

Il-folla baqg˙et skantata. “Kif jista’ jg˙id li qalbu isba˙?” bdew ja˙sbu. IΩ-Ωag˙Ωug˙ ˙ares lejn l-istat ta’ qalb ix-xwejja˙ u nfaqa’ f’da˙ka ta’ disprezz. “Int bis-serjetà?” qallu. “Trid tqabbel qalbek ma’ qalbi. Tieg˙i perfetta u tieg˙ek ˙lief grif u tkissir m’g˙andhiex.”

“Veru!” qabel mieg˙u ix-xwejja˙, “Tieg˙ek perfetta u tieg˙i mimlija we©g˙at. Imma qatt ma nasal li npartat tieg˙i ma’ tieg˙ek, tafx. Ara kull girfa tfisser xi ˙add lil min inkun tajt

im˙abbti. Kull roqg˙a tfisser li tajt biçça minn qalbi lil xi ˙add. Xi w˙ud jag˙tuni biçça minn tag˙om lura u nipprova niffittjaha f’tieg˙i. Imma peress li fid-dinja m’hawn xejn pefett, il-biççiet li naqla’ ma jkunux jiffitjaw perfetti u jibqg˙u jidhru xi trufijiet ˙orox. Dawn g˙alija mhumiex difetti imma tixlif li ng˙oΩΩ g˙ax ifakkruni meta qalbi nfet˙et biex tilqa’ qalb o˙ra.”

U int, ˙abib, kif inhi qalbek? G˙adha pulita pulita g˙ax qatt ma ˙abbet lil ˙add, jew imraqqg˙a, imtebbg˙a u mxaqqa g˙ax ˙abbet u nfet˙et g˙all-o˙rajn?

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 3

Fil-quddiesa tal-ordinazzjoni, wara l-qari tal-Evan©elju, l-kandidati g˙as-saçerdozju jissej˙u b’isimhom u huma mitluba jirrispondu b’le˙en g˙oli: “Hawn Jien!”.

Nhar id-29 ta’ Ìunju li g˙adda, fil-Kon-Katidral ta’ San Ìwann, meta g˙ajtuli ismi, jien ukoll irrispondejt, “Hawn Jien!”. B’vuçi suda, lissint dan il-kliem, mhux g˙ax na˙seb li jien xi super-hero, a˙jar jew iktar qaddis minn ˙addiehor, imma g˙ax nafda fl-g˙ajnuna ta’ dak li sejja˙li.

Xi ftit snin ilu, mitluba jag˙tu definizzjoni ta’ min hu l-ÌiΩwita, numru ta’ ÌiΩwiti mi©bura mid-dinja kollha stqarru li huwa “midneb imma msejja˙”. Aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien aktar nag˙raf kemm din id-definizzjoni tg˙odd g˙alija wkoll. Tul is-snin ta’ formazzjoni sirt dejjem iΩjed konxju tad-dg˙jufija tieg˙i minn na˙a wa˙da u tas-sej˙a tieg˙i min-na˙a l-o˙ra. Ironikament it-tnejn imorru f’daqqa, g˙ax l-g˙arfien tad-dg˙ufija tieg˙i jippermettili ng˙ix b’mod a˙jar is-sej˙a tieg˙i. Nifhem a˙jar in-nies li msejja˙ naqdi, bl-umiltà kollha nersaq viçin tag˙hom, u nevita wkoll li nafda wisq fuq is-sa˙˙a tieg˙i. Minflok, nintelaq iktar f’idejn Alla. G˙aldaqstant

l-“Hawn jien!” ta’ jum l-Ordinazzjoni kienet fuq kollox att ta’ fiduçja f’Dak li ma jixbax jg˙idli: “La tibΩax. Jien inkun mieg˙ek”.

Imma l “Hawn jien!” lissintha wkoll f’isem dawk kollha li huma g˙atxana g˙all-preΩenza ta’ Alla f’˙ajjithom: dawk li jinsabu wa˙edhom, dawk li j©orru l-piΩ ta’ ˙afna mistoqsijiet ming˙ajr twe©iba, dawk li ja˙sbu li ma jiswew xejn u g˙al xejn, dawk li ja˙sbu li huma minsijin minn kul˙add, dawk li j˙ossuhom i©©udikati u kkundannati minn kul˙add.

Jien ma n˙ossx li g˙andi risposti g˙al kollox. Bil-maqlub, iktar ma nistudja iktar ninduna kemm ma naf xejn! U wisq inqas in˙ossni kapaçi nsolvi l-problemi tant ikkumplikati u ta’ qtig˙ il-qalb li ˙afna nies ta’ Ωmienna jridu j˙abbtu wiççhom mag˙hom. Imma li nista’ nag˙mel hu li nipprova nkun preΩenti ma©enb dawn in-nies.

Li nixtieq nag˙mel hu li nkun hemm ˙dejhom meta kollox jidher mitluf, li nwie©eb “Hawn jien!” meta huma jsej˙uli. B’dan il-mod nixtieq inkun qaddej fidil ta’ dan Alla tag˙na li kull meta nsej˙ulu dejjem iwie©eb… “Hawn Jien!”.

Mark Cachia sj

“HAWN JIEN!”

Mark Cachia huwa student ÌiΩwita li g˙adu kif ©ie ordnat saçerdot. Huwa g˙andu tletin sena u da˙al mal-ÌiΩwiti g˙axar snin ilu. G˙amel l-istudji tieg˙u fl-Italja, fi Franza u issa fi Spanja. Fi tmiem dan is-sajf jer©a jmur Spanja biex itemm l-istudji tieg˙u.F’din il-kitba jaqsam mag˙na riflessjoni dwar x’ifisser is-saçerdozju g˙alih. Filwaqt li nawguraw minn qalbna ministeru fejjiedi b˙ala saçerdot, inweg˙duh it-talb tag˙na biex ikompli jwassal lil Kristu permezz ta’ din is-sej˙a.

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 5

il-Gizwiti ul-Gwerra

fis-sirja

6 AwwiSSu/SeTTeMRbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

G˙aΩiΩ ProvinçjalQed niktiblek biex ninfurmak fuq is-sitwazzjoni preΩenti li g˙andna u minn xiex g˙addejjin a˙na b˙alissa f’Homs. Dan l-a˙˙ar bdew gwerer qliel bejn iΩ-Ωew© na˙at rivali u din id-darba l-aktar li morna ˙aΩin fejn noqog˙du a˙na.

Ili biex immur nara lil xi Fathers minn tag˙na li joqog˙du f’na˙a o˙ra tal-belt - imma g˙al xejn. Is-sitwazzjoni delikata ˙afna u tkun qed tag˙mel suwiçidju jekk tipprova tid˙ol fil-parti l-qadima tal-belt. Il-©lied ilu g˙addej ming˙ajr ma jieqaf u l-isparar mill-bog˙od ma j˙allikx tid˙ol fil-parti l-qadima.

Kullimkien imfarrak u lanqas tista’ timxi bl-ammont ta’ ©ebel li hemm fit-toroq. G˙adhom kif qatlu ˙ames Insara, biççiet minnhom fi djarhom stess u o˙rajn barra fit-triq. G˙amilna minn kollox biex nevakwaw in-nies li fadal joqog˙du hemm, bil-g˙ajnuna tal-osservaturi tal-UN u tar-Red Cross. Weg˙duna li se jieqaf l-isparar g˙al ftit sig˙at u konna ppreparti, imma l-©lied mhux veru waqaf.

“Xena ta’ twerwir...”Il-ÌiΩwiti fis-Sirja qeg˙din jaqsmu l-martirju tal-gwerra li g˙addejja mal-popolazzjoni kollha. G˙andhom diversi djar, anke fejn jie˙du ˙sieb ta’ tfal, fil-belt ta’ Homs. Din hi l-belt li t-truppi tal-gvern ta’ Assar attakkaw bla ˙niena u kwaΩi qerduha. Kien f’Homs li saru l-akbar protesti kontra l-gvern dittatorjali ta’ Assad. G˙alhekk hi l-belt li l-aktar qed tbati.

Qed in©ibu hawn ittra li kiteb Ziyad, ÌiΩwita Sirjan, lis-superjuri tieg˙u fejn jiddeskrivi xi ftit is-sitwazzjoni tat-twerwir li qed jg˙ixu fiha. In˙e©©u l-qarrejja biex jitolbu g˙as-Sirja biex jieqaf it-tixrid ta’ demm innoçenti u jintla˙aq xi tip ta’ ftehim biex ikun hemm ©ustizzja u paçi vera fil-pajjiΩ.

Skont l-istatistiçi, hemm 120 ru˙ joqog˙du fl-in˙awi ta’ madwar u 25 o˙ra fid-dar tag˙na. Hi problema biex tibg˙atilhom il-bΩonnijiet g˙ax it-toroq kollha mag˙luqa. Bahjat, li joqg˙od fid-dar tag˙na hemm, qalli li dawk l-affarijiet ta’ ikel u xorb li bg˙atnilhom l-a˙˙ar darba jistg˙u jservuhom g˙oxrin ©urnata o˙ra. Ìewwa Adawiyye-Nouzha, is-sitwazzjoni hija a˙jar imma ninsabu esposti g˙all-isparar.

Fil-fatt kellna tlett itfal miç-çentru tag˙na li sfaw feruti. Daniel, li g˙andu biss tmien snin, g˙adu l-isptar. Di©à operawh darbtejn u, g˙ada, se jer©g˙u jag˙mlulu operazzjoni o˙ra. Line, ta’ sitt snin, intlaqtet minn frak ta’ bomba li splodiet u din kisritilha sieqha imma issa tinsab a˙jar. Zeina, ta’ seba’ snin, ukoll intlaqtet mill-frak ta’ bomba f’partijiet ta’ ©isimha imma ma ©arrbitx ©rie˙i serji. Fl-istess inçident, wie˙ed mill-parruççani tag˙na, Marwan Elias, ©ie ferut u operawh ˙afna drabi imma, sfortunatament, miet ftit ˙in wara.

Waqg˙u ftit bombi mhux ˙aΩin fejn noqog˙du a˙na u nqerdu ˙afna djar u

˙wienet. Il-biera˙, kien hawn ˙afna ©lied u waqg˙u Ωew© bombi ˙dejn id-dar tag˙na imma, g˙al grazzja t’Alla, ma kellniex ˙sara ©ewwa.

Il-biera˙ ukoll, çemplitli Miss Mirna Kabak minn Sebaa u talbitni mmur ni©bor il-ftit affarijiet li kien baqa’ fil-knisja; mort ni©ri u rajt xena tat-twerwir. Il-knisja kellha ˙sarat kbar, speçjalment fis-saqaf, fid-dawl, fl-ikoni u fit-twieqi tal-˙©ie© ikkulurit. L-iktar li t˙assart kien il-biki tal-fidili meta raw l-istat li fih sfat il-knisja tag˙hom.

Nitolbu li jieqaf il-©lied ˙alli nkunu nistg˙u naraw lil Fr Frans u lill-o˙rajn. A˙na g˙adna qed nippruvaw nibdew djalogu bejn dawk li qed ji©©ieldu biex nippruvaw nikkalmaw lil kul˙add.

Ridt naqsam din l-esperjenza u ninfurmakhom bis-sitwazzjoni tag˙na bit-tama li titolbu g˙al Fr Frans u dawk kollha li jg˙ixu mieg˙u fl-in˙awi, u g˙alina wkoll, u g˙at-tfal li qeg˙din fiç-çentri tag˙na.

ZiyadNouzha (Homs), Ìunju 16, 2012

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 7

Lil dawn in-nisa msejkna joffrulhom kenn, edukazzjoni, kura medika u ikel fid-dar tas-sorijiet stess. U fl-istess ˙in jg˙allmuhom isibu dak li veru jimla lil qalbhom spiritwalment u psikolo©ikament. Jg˙allmuhom ukoll seng˙a, b˙at-tisjir u l-manifattura tax-xemg˙a. Hekk ikunu jistg˙u jieqfu fuq saqajhom u ma jkollhomx ˙tie©a li jduru g˙all-prostituzzjoni. B˙allikieku dan mhux biΩΩejjed,

Imma©ina Ωew© sorijiet lebsin pajΩana, ˙er©in tard filg˙axija mill-kunvent u jmorru fil-bars u l-burdelli u jippruvaw ikellmu lin-nisa li jkunu qed jistennew il-klijenti. Óafna minn dawn in-nisa jkunu bejn il-15 u l-20 sena. Imma hemm ukoll min ikollu 8 snin. Huma jitkellmu mag˙hom, isiru ˙bieb tag˙hom u jistednuhom jift˙u qalbhom mag˙hom. Imbag˙ad jekk ikunu jixtiequ jinqalg˙u minn dik il-miΩerja, huma j˙allsu lil sid l-istabbiliment biex i˙allihom imorru, permezz ta’ flus mog˙tija minn sponsors.

Sorijiet lill-prostitutijghinu

dawn is-sorijiet imorru wkoll fl-ir˙ula remoti fejn il-pimps (dawk li jmexxu l-prostituzzjoni) imorru j˙ajru lit-tfajliet jitilqu lejn il-belt, bir-ri˙a ta’ mpjieg im˙allas tajjeb. Dawn it-tfajliet jew tfal isibu ru˙hom fil-prostituzzjoni, jisfurzawhom biex jkollhom bejn ˙ames u g˙axar klienti sesswali kull lejla u j˙allsuhom $2 kull klient. It-tfajliet ikunu wkoll iddrogati biex jirnexxilhom jissaportu l-orrur u

g˙alhekk ˙afna drabi jkunu wkoll dipendenti fuq id-droga.

Meta jmorru ˙dejn il-prostituti dawn is-sorijiet imorru tnejn tnejn, ming˙ajr il-libsa roΩa tipika tal-kongregazzjoni tag˙hom. Wa˙da minnhom tid˙ol fl-istabbiliment u tibda bil-kwiet titkellem mat-tfajliet u turiha li lesta tismag˙ha b’qalb miftu˙a. Is-soru l-o˙ra toqg˙od barra, toqg˙od ftit g˙assa g˙al min ikun die˙el fl-istabbiliment.

Dawn is-sorijiet jaqdu din il-missjoni speçjali b’riskju kbir g˙alihom. Malajr issib xi pimp li jivvendika ru˙u minnhom b’xi attakk vandalu jew b’xi mod ie˙or jew jag˙mel l-g˙assa u jattakkahom fiΩikament fl-istabbilimenti. Minkejja dan ir-riskju kbir g˙alihom, huma xorta jkomplu bix-xog˙ol tag˙hom li ilu g˙addej sa mill-2007 u qed jag˙ti riΩultati tajbin g˙aliex fl-ir˙ula fejn di©à ˙admu, il-prostituzzjoni kwaΩi spiççat g˙al kollox. Huma jg˙idu li

8 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

lill-prostitutiqed ji©©ieldu lill-prostituzzjoni b’mod mhux vjolenti u s’issa qatt ˙add m’g˙amlilhom ˙sara. Però huma ja˙dmu bil-kwiet ming˙ajr ma l-pimps ikunu jafu.

Jekk imbag˙ad ikun hemm xi prostituta ta˙t l-età li tkun tixtieq ta˙rab minn dik il-˙ajja, allura s-sorijiet g˙andhom ftehim minn qabel ma’ orfanatrofju, fejn dik il-minorenni tista’ ssib kura, kenn u m˙abba.

Id-dar li g˙andhom fejn jilqg˙u lil dawn it-tfajliet b˙alissa tesa’ 20 ru˙ u hi mimlija. Is-sorijiet g˙andhom ˙olma li jibnu çentru li jkun jista’ jilqa’ madwar 500 ru˙ u li fih persuna tkun tista’ toqg˙od madwar ˙ames snin, sakemm tqum fuq saqajha. Is-sorijiet jaraw kif jistg˙u jifdu l-ispejjeΩ kbar li g˙andhom permezz ta’ xog˙ol ta’ tisjir li huma jag˙mlu u bejg˙ t’o©©etti li jag˙mlu bl-idejn. Naturalment is-sorijiet jilqg˙u ukoll it-tfal li jkollhom dawn il-prostituti.

Il-pjan tag˙hom hu li jibdew korsijiet ta’ mekkaniks g˙as-subien u korsijiet ta’ ˙jata u tisjir g˙an-nisa bl-g˙ajnuna ta’ skejjel u universitajiet fil-qrib.

Dawn is-sorijiet huma membri tal-ordni msej˙a Immaculate Mary Queen of Heaven Missionaries. Din hi kongregazzjoni ta’ sorijiet li bdiet fil-Filippini fl-1996 u li g˙alissa g˙adha limitata g˙al dan il-pajjiΩ. Is-sej˙a tag˙hom hi jie˙du lil Kristu fl-aktar postijiet fejn hemm bΩonnu, fejn hemm nies abbuΩati u abbandunati g˙al ri˙hom. L-aktar li jag˙mlu dan hu fost il-prostituti. Il-Filippini jinsab fir-raba’ posta fost mill-g˙axar pajjiΩi fejn l-iktar hemm prostituzzjoni u

g˙alhekk hemm bΩonn kbir tax-xog˙ol b˙al dan.

Barra minn dan ix-xog˙ol, din l-ordni ta˙dem bla heda biex tg˙in tfal Filippini jmorru l-iskola. B˙alissa huma qed jg˙inu madwar 1000 tifel u tifla t’etajiet differenti biex itemmu l-istudji tag˙hom fi skejjel differenti. Trid madwar $25 fix-xahar biex teduka tifel jew tifla.

Is-sorijiet iqisu ru˙hom l-id tar-Rag˙aj it-Tajjeb li jo˙ro© ifittex in-nag˙©a l-mitlufa. Din hi l-kariΩma tag˙hom. B˙alissa g˙addejjin b’˙idma kbira biex il-Kongregazzjoni tinfirex barra mill-Filippini u wkoll biex i©ibu g˙ajnuna finanzjarja g˙ax-xog˙ol li qed iwettqu.

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 9

10 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

Il-bejjieg˙ tal-la˙am kien qieg˙ed ©ol-˙anut meta ra daqsxejn ta’ kelb b’qoffina f’˙alqu jipponta biex jid˙ol ©ol-˙anut. Ipprova jgerrxu ’l barra imma l-kelb baqa’ jipponta sa ma da˙al ©ewwa. G˙alhekk tal-la˙am resaq qrib il-kelb u nduna li g˙andu karta miktuba fil-qoffa. Óa l-karta u beda jaqra: “Nixtieq tuΩΩana zalzett u sieq ta’ ˙aruf jekk jog˙©bok. Il-kelb g˙andu l-flus ukoll f’˙alqu”.

Tal-la˙am ˙ares fil-©enb tal-qoffa u jsib 10 ewro mgeΩwra hemm ©ew. Óa l-flus u tefa’ z-zalzett u l-˙aruf fil-qoffa. Il-kelb dlonk qabad il-qoffa b’˙alqu u telaq lura minn fejn ©ie.

Tal-la˙am baqa’ impressjonat u peress li kien g˙oddu sar il-˙in biex

jag˙laq, g˙amel hekk malajr u ˙are© isegwi lill-kelb. Il-kelb beda miexi u f’mument minnhom ried jaqsam triq traffikuΩa ˙afna. Qrib kien hemm zebra crossing minn fejn taqsam. Il-kelb niΩΩel il-basket ˙dejn l-arblu tad-dawl, qabeΩ qabΩa u g˙afas il-buttuna biex jieqfu l-karozzi. Imbag˙ad stenna li d-dwal jaqilbu biex ikun jista’ jaqsam. Hekk kif qaleb id-dawl, il-kelb qasam u warajh qasam tal-la˙am. Il-kelb imbag˙ad mar fuq l-istej© tal-linja u jibda j˙ares lejn il-˙inijiet ta’ x˙in kellha tg˙addi tal-linja ta’ wara. Tal-la˙am baqa’ mbellah!

Il-kelb qag˙ad bilqieg˙da fuq wie˙ed mis-sits lil kien hemm u stenna li ti©i tal-linja. Ìiet l-ewwel karozza. Il-kelb ˙are© jiççekja n-numru u re©a’ lura lejn postu. Ti©i tal-linja o˙ra. G˙al darb’o˙ra l-kelb ˙ares lejn in-numru, induna li hija tal-linja t-tajba u tela’ fuqha.

Tal-la˙am baqa’ b’˙alqu miftu˙ isegwih. Meta tal-linja tg˙addi minn ˙dejn il-kampanja, il-kelb kien i˙ares barra mit-tieqa lejn ix-xenarju. Eventwalment il-kelb qam u mar lejn quddiem tal-linja. Tela’ fuq saqajh u g˙afas il-qanpiena biex iwaqqaf tal-linja. Imbag˙ad niΩel minn tal-linja bl-affarijiet tal-ikel f’˙alqu.

Il-kelb u tal-la˙am bdew mexjin fit-triq x˙in il-kelb kiser biex jid˙ol f’dar. Ipprova jag˙mel is-sa˙˙a jimbotta

l-bieb biex ikun jista’ jid˙ol imma ma rnexxilux. G˙alhekk je˙odha bir-rankatura u jaqbeΩ lejn il-bieb biex forsi jift˙u. Peress li ma kienx hemm twe©iba, il-kelb qabeΩ iç-çint ta’ madwar il-©nien biex jista’ jasal sat-tieqa u beda jsabbat rasu mal-˙©ie©a g˙al ˙afna drabi.

Tal-la˙am jara lil ra©el kbir jifta˙ il-bieb, u hekk kif isib il-kelb hemm dan beda ja˙qru, isawtu u jidg˙ilu. Tal-la˙am mar iwaqqaf lir-ra©el u qallu: “X’int tag˙mel? Dal-kelb ©enju. Jista’ jidher fuq it-TV daqs kemm hu bravu!”

“Dan ©enju?” iwie©bu r-ra©el. “Din it-tieni darba li nesa jie˙u ç-çavetta warajh!”

Çerti nies qatt ma tista’ tikkuntentahom. Tag˙mel x’tag˙mel dejjem isibulek xi difett. Dejjem iridu xi ˙a©a o˙ra. Imsieken anqas jinteb˙u li l-vera problema mhix f’dawk li qed jippruvaw jaqduhom, imma qeg˙da fihom infushom. Ikunu nies li mpossibbli jg˙ixu mag˙hom infushom. G˙alhekk jag˙mluha mpossibbli g˙al ˙addie˙or li jg˙ix mag˙hom.

Jekk trid tgawdi lil ta’ madwarek, tg˙allem g˙ix mieg˙ek innifsek u tkunx iebes u eΩi©enti ΩΩejjed. Óobb l-affarijiet tajbin, imma aççetta li l-affarijiet perfetti mhux se ssibhom f’did-dinja – la fik u anqas fl-o˙rajn.

KELB GENJU

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 11

EkologijaLa Antika

Jien mara anzjana. Ftit ilu rsaqt fuq il-kaxxiera tas-Supermarket biex in˙allas. Fta˙t basket tal-plastik biex inwaddab ix-xirja fiha. It-tfajla Ωag˙Ωug˙a, li hi membru ta’ g˙aqda favur l-ambjent, qaltli li m’g˙andix nuΩa basktijiet tal-plastik, imma taç-çarruta jew tal-karti, biex nibΩa’ g˙all-ambjent.

SkuΩajt ru˙i u g˙edtilha, “Fis-snin ˙amsin, meta kont daqsek qatt ma konna nitkellmu fuq plastik u mhux plastik.” Is-salesgirl malajr we©bitha, “Iva, din problema kbira tag˙na llum. Il-©enerazzjoni tag˙kom qatt ma ˙adtu ˙sieb sew tal-ambjent, u ara fiex wasalna llum!”

12 AwwiSSu/SeTTeMRbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

Ósibt li forsi kellha ra©un, g˙ax fi Ωmienna ˙add ma kien jit˙asseb fuq ambjent, tni©©is tal-arja u tal-ba˙ar, qerda tal-kampanja, toqob fl-oΩonju u ˙wejje© b˙al dawn.

Meta konna Ωg˙ar kul˙add kien jirritorna l-fliexken tal-˙alib, tal-luminata, tal-birra u tal-inbid g˙and tal-grocer. Dan kien jag˙tihom lura lil tal-fabbrika. Kienu jin˙aslu u jer©g˙u jintuΩaw. Imma dak iΩ-Ωmien ma konniex nit˙addtu fuq riçikla©©.

Ix-xirja m’g˙and tal-˙axix jew tal-merça konna n©orruha fi qfief, basktijiet u ©wielaq mag˙mula mill-qasab jew qanneb. Konna nuΩaw boroΩ tal-brown paper li wara konna nuΩaw biex niksu l-pitazzi u l-kotba tal-iskola biex ma ng˙arrquhomx. Óuna Ω-Ωg˙ar kien ikollhom juΩawhom xi sena, sentejn warajna. Imma, veru, ma konniex nitkellmu fuq l-ambjent.

Kull fejn tmur kien ikollok titla’ t-tur©ien b’saqajk. Ma kellniex lifts, escalators u tur©ien mekkaniçi li jtellg˙uk fi pjazez tal-˙©ie© fl-uffiççji u s-supermarkets tal-lum. U biex immorru nixtru bott kunserva ma konniex nirkbu karozza mi©buda minn magna tifla˙ daqs 300 Ωiemel jixorbulek landa petrol biex tasal sal-minimarket li hemm f’tarf ir-ra˙al. Imma veru, ma konniex bdejna ninkwetaw fuq l-ambjent.

Kien Ωmien meta konna na˙slu l-˙rieqi tat-trabi flok narmuhom biex nixtru o˙rajn. Konna nnixxfu l-˙wejje© fuq il-bejt jew mal-gallarija, mhux nix˙tuhom ©o magna li tnixxef li ta˙lilek 220 volt

elettriku. L-ener©ija tax-xemx u tar-ri˙ konna nuΩawha direttament u mhux biex inqabbdu magni u apparati li ja˙lu elf ˙a©a o˙ra biex jiffrankaw il-fuel. U t-tfal kienu jirtu l-˙wejje© ta’ xulxin. Dak iΩ-Ωmien kellna aktar tfal u anqas ˙wejje© ©odda. Illum g˙andna ˙afna ˙wejje© ©odda u anqas tfal. Imma dak iΩ-Ωmien ma konniex nibΩg˙u g˙all-ambjent. Illum sirna nibΩg˙u mill-ambjent.

Dak iΩ-Ωmien kellna biss daqsxejn ta’ Rediffusion, jew radju wie˙ed. Kien ikollna televixin wie˙ed, bi screen Ωg˙ir, mhux televixin f’kull kamra b’kull screen daqs liΩar. Il-larin© konna nag˙sruh b’idejna u l-kejk konna n˙awduh b’idejna u mhux b’magni tal-elettriku. L-eΩerçizzju konna nag˙mluh meta x-xog˙ol konna nag˙mluh b’idejna, nimxu u ni©ru b’saqajna u n©orru dak li kellna bΩonn fuq daharna jew spallejna. G˙alhekk ma kellniex bΩonn immorru jogging anqas ninkitbu f’xi health club jew gym biex nitilg˙u fuq magna b’tapit li jimxi bla ma jwassalna mkien. Imma veru, kien Ωmien meta ma konniex ninkwitaw fuq il-kont tad-dawl kif ninkwitaw illum.

Konna nixorbu billi nqieg˙du jdejna ta˙t il-vit tal-g˙ajn f’tarf it-triq. Qatt ma xtrajna fliexken tal-plastik mimlijin bl-ilma biex narmuhom wara. Il-pinna konna ner©g˙u nimlewha bil-linka minflok ma narmuha u nixtru o˙ra. L-istess konna nag˙mlu bix-xfafar tal-le˙ja. Nibdluhom u mhux narmu x-xafra bil-manku b’kollox. Imma veru, ˙add ma kien isemmi l-ambjent.

F’dawk iΩ-Ωminijiet it-tfal kienu jmorru l-iskola bil-private jew bil-mixi. Quddiem l-iskola ma kienx ikun hemm serbut ommijiet jissieltu biex isibu jipparkjaw, jistennew fil-karozza lil uliedhom jo˙or©u mill-iskola. Ma kellniex mobiles u computers biex jg˙idulna liema toroq huma bblukkjati mit-traffiku. Kul˙add kien jivvja©©a b’tal-linja u vja©© sal-Mellie˙a kien ikun avventura. Illum sar martirju ta’ traffiku u d˙a˙en. Imma dak iΩ-Ωmien ma konniex nibΩg˙u g˙all-ambjent.

Illum sirna aktar konxji mill-ambjent. Nafu eΩattament il-progress x’effetti koroh ˙alla fuq l-arja, l-ba˙ar, il-kampanja, l-annimali u l-bnedmin. Nag˙mlu ˙afna konferenzi u nonfqu flejjes kbar f’kampanji biex insalvaw il-kampanja. Kul˙add ikejjel u jqis it-tni©©is ta’ madwarna u l-qerda tan-natura. Imma kul˙add jibqa’ jixtri l-karozzi, jibni djar ©odda, jimla d-djar bl-airconditioning, jarmi l-platti, frieket, skieken, tazzi tal-plastik.

Dari ma konniex nibΩg˙u g˙all-ambjent, g˙ax konna nafu ngawduh u nirrispettawh. Illum nitkellmu ˙afna fuq l-ambjent imma kul˙add jistenna li s-sagrifiççju jag˙mlu ˙addie˙or u mhux hu. Jekk inqbadt fit-traffiku, sinjal li qed issuq karozza. U la qieg˙ed f’karozza int parti mill-problema. Óalli l-karozza d-dar u ibda imxi. Tara kif ma te˙el fl-ebda traffic jam u ma jkollokx g˙alfejn tgerger. Tkun sirt parti mis-soluzzjoni.

Forsi veru, a˙na x-xju˙ qatt ma bΩajna g˙all-ambjent… konna wisq fer˙anin ingawduh!

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 13

14 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

It-tifel beda l-lezzjonijiet ma’ g˙alliem tal-Judo. It-tifel kien sejjer tajjeb u g˙alhekk ma setax jifhem g˙ala wara tliet xhur ta’ ta˙ri©, l-g˙alliem kien g˙allmu biss kif jag˙mel mossa wa˙da. “Mg˙allem,” qallu fl-a˙˙ar it-tifel, “Kif mhux qed nitg˙allem iktar mossi?” “Veru, din hija l-unika mossa li taf, imma din hija l-unika mossa li g˙andek bΩonn tkun taf!” wie©eb l-g˙alliem.

G˙alkemm ma fehmux, it-tifel kien jemmen fl-g˙alliem tieg˙u, g˙alhekk baqa’ jsegwi dak li kien qed jitg˙allem. Ftit tax-xhur wara, l-g˙alliem ˙a lit-tifel g˙all-ewwel tournament. It-tifel stag˙©eb kif ra li kien reba˙ l-ewwel Ωew© partiti. It-tielet partita kienet iktar diffiçli, imma permezz ta’ din il-mossa, it-tifel re©a’ rnexxielu jirba˙. Imbellah bis-suççess tieg˙u stess, it-tifel issa kien wasal fil-finali.

Din id-darba, l-avversarju kien ikbar u iktar b’sa˙htu minnu. G˙al mument, it-tifel kien jidher li qed jitlef. Ir-referee g˙ajjat “Time-out” g˙ax beda jibΩa’ li t-tifel kien se jwe©©a’ serjament ta˙t idejn dak li kien qed jissielet mieg˙u. Il-partita kienet kwaΩi se tieqaf meta

l-g˙alliem qal: “Le, ˙allih ikompli.” Wara li l-partita kompliet, l-avversarju g˙amel Ωball hekk kif kien inqas attent. Mill-ewwel it-tifel uΩa l-unika mossa li kien sar espert tag˙ha biex reba˙lu. U fil-fatt it-tifel reba˙ il-partita u t-tournament ukoll. Kien iç-champion!

Meta kienu sejrin lura d-dar it-tifel u l-g˙alliem tieg˙u bdew jiddiskutu l-mossi li ntuΩaw fil-partiti. Imbag˙ad it-tifel saqsa lill-g˙alliem dak li kien ilu jberren f’mo˙˙u. “Mg˙allem, kif irnexxieli nirba˙ it-tournament b’mossa wa˙da biss?”

“Irba˙t g˙al Ωew© ra©unijiet. L-ewwel nett g˙allimtek l-iktar mossa li kienet diffiçli biex taqbad. U t-tieni, l-unika difiΩa g˙al dik il-mossa hi li l-avversarju jaqbadlek idek ix-xellugija.”

Id-dg˙ufija tat-tifel serviet b˙ala l-ikbar qawwa tieg˙u.

Kultant in˙ossuna dg˙ajfin wisq u na˙sbu li t-tort huwa t’Alla, taç-çirkostanzi jew tag˙na nfusna. Ma nag˙rfux li d-dg˙ufijiet tag˙na jistg˙u jkunu l-akbar qawwa tag˙na. A˙na rridu nkunu li niddeçiedu nibdlu d-dg˙ufijiet tag˙na f’qawwiet g˙alina.

L-AKTAR MOSSA

IMPORTANTITifel t’g˙axar snin iddeçieda li jibda

jitg˙allem il-Judo minkejja l-fatt li kien tilef idu x-xellugija f’inçident tat-traffiku.

Il-ba˙ar nistg˙u nqabbluh maç-çirkostanzi li ji©rulna fil-˙ajja tag˙na. Filwaqt li d-dg˙ajsa nqabbluha ma’ ˙ajjitna. L-ebda ˙a©a minn dawn iΩ-Ωew© affarijiet ma’ tista’ tibqa’ wieqfa u ma tiççalaqx! Propju, fil-perjodi fejn kollox jidher li ©ej favur tag˙na, lanqas biss jg˙addilna minn mo˙˙na li ma jistax ikun li l-˙ajja tid˙qilna dejjem. Tant hu hekk li a˙na rridu u nippretendu li kollox ˙a jibqa’ dejjem bla nkwiet u nibΩg˙u mill-bidla! Ilkoll nafu li llum jew g˙ada, rridu jew ma rridux, bilfors ikollna niffaççjaw xi tip ta’ bidla f’˙ajjitna! Biex din il-bidla ma tkissirniex, importanti li dejjem inkunu preparati g˙al dak li jista’

jinqala’. Il-Malti jg˙id: bniedem armat nofsu avΩat!

B˙alma d-dg˙ajsa tirkeb u teg˙leb il-mew©, hekk ukoll a˙na rridu nitg˙allmu u naraw kif u b’liema mod ˙a neg˙lbu l-imwie© kollha tal-˙ajja. Ovvjament meta l-ba˙ar ikun kalm wie˙ed ma jistax jitg˙allem u jo˙ro© il-potenzjal kollu tieg˙u biex juri lil kul˙add kemm jaf imexxi d-dg˙ajsa. L-istess ji©ri fil-˙ajja, jekk ma jkollniex diffikultajiet ma nkunux nistg˙u niskopru s-sa˙˙a li g˙andna ©o fina!

Hu g˙alhekk li Ìesù ‘raqad’, biex l-appostli jkollhom aktar fiduçja fihom innfushom u jemmnu fih bla ma jiddependu fuqu. Hemm differenza kbira bejn tiddependi fuq xi ˙add u titlob ll-

Kumbinazzjoni, m’ilux g˙adni kif ˙adt l-ewwel g˙awma ta’ dan is-sajf. Bqajt mistg˙a©ba kif il-ba˙ar kien qisu Ωejt, qisu mera! F’daqqa wa˙da ©iet xena quddiem g˙ajnejja tax-xitwa li g˙addiet. Kien ikun hemm ©ranet fejn ma kontx tkun tista’ tg˙araf il-ba˙ar mill-art!

g˙ajnuna ming˙andu. G˙alkemm li tiddependi fuq l-o˙rajn hi ˙afna e˙fef, g˙ax ma jkollokx g˙alfejn t˙abbel mo˙˙ok minn xejn imma jekk dak ix-xi ˙add ji©rillu xi ˙a©a u jg˙ib minn ˙ajtek, imbag˙ad ˙a tkun diffiçli g˙alik tiffaççja l-isfida! Id-dipendenza ma t˙allikx tibni l-karattru u l-identita’ tieg˙ek, filwaqt li meta titlob l-g˙ajnuna b’fiduçja u responsabiltà, l-identita’ tieg˙ek tissa˙˙a˙ g˙ax tg˙araf int min int.

TibΩax mill-bidla imma g˙eleb il-biΩa’ ˙alli b’hekk tara s-sbu˙ija tal-˙ajja. Il-fidi ssir isba˙ u akbar jekk tkun kapaçi tg˙addi mill-provi u tibqa’ temmen!

Lynn Aquilina

Il BaharIl BaharZaqqu Ratba U Rasu Iebsa

16 AwwiSSu/SeTTeMRbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 17

Fi Ωmien is-seklu ˙mistax, fir-ra˙al Ωg˙ir ta’ Nuremberg, kienet tg˙ix familja bi tmintax-il tifel u tifla. Tmintax! Sabiex

dejjem jipprovdi l-ikel fuq il-mejda, il-missier kien ja˙dem b˙ala ar©entier

g˙al kwaΩi tmintax-il sieg˙a fil-©urnata.

G˙alkemm kienu f’sitwazzjoni kwaΩi bla tama, Ωew©t itfal mit-tmintax,

kellhom ˙olma. It-tnejn li huma riedu jkomplu jistudjaw l-arti. Però kienu jafu li missierhom ma kienx jista’ j˙allsilhom

biex jattendu fl-Akkademja.

18 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

Spiss kienu jit˙addtu dwar dan qabel jorqdu. Kif setg˙u jaslu biex jistudjaw dak li tant xtaqu. IΩ-Ωew© ulied fl-a˙˙ar g˙amlu patt bejniethom. Kellhom jaqtg˙u x-xorti u min jitlef kellu jmur ja˙dem fil-minjiera li kien hemm qrib ir-ra˙al u b’dak li jaqla’ kellu jmantni lil ˙uh i˙allaslu l-istudji fl-Akkademja. Min jirba˙, imbag˙ad, kellu jmur l-Akkademja u jistudja g˙al erba’ snin u wara dawn is-snin kellu ja˙dem biex ˙uh ukoll ikun jista’ jibda jattendi l-Akkademja.

Qatg˙u x-xorti l-Óadd filg˙odu wara l-quddiesa. Ix-xorti waqg˙et fuq Albrecht, il-famuΩ Albrecht Durer, mag˙ruf g˙all-inçiΩjonijiet u pitturi tieg˙u. Wara aktar minn 450 sena, il-kapolavuri artistiçi ta’ Albrecht Durer jinsabu tista’ tg˙id f’kull muΩew kbir tal-arti. Kien hu li mar l-ewwel wie˙ed jistudja l-arti. Sadattant ˙uh Albert mar

fil-minjieri riskjuΩi ja˙dem bi tbatija kibra g˙al erba’ snin u biex i˙allas l-istudji ta’ ˙uh. Il-kapolavuri tal-arti ta’ Albrecht kienu aqwa minn dawk tal-g˙alliema tieg˙u u hekk kif iggradwa beda jaqla’ ˙afna flus mix-xog˙lijiet tieg˙u.

Meta l-artist Ωag˙Ωug˙ irritorna fil-villa©©, il-familja Durer iççelebrat il-wasla ta’ Albrecht b’ikla. Wara l-festa, Albrecht qam minn ras il-mejda biex jirringrazzja lil ˙uh g˙as-snin ta’ tbatija kien g˙adda biex jg˙inu jil˙aq il-˙olma tieg˙u. Fl-a˙˙ar qal: “Issa Albert, imiss lilek li twettaq il-˙olma tieg˙ek waqt li jien nie˙u ˙sieb in˙allaslek bil-˙idma tieg˙i”.

Kul˙add dar i˙ares ˙erqan lejn fejn kien bilqieg˙da Albert, li, bid-dmug˙ f’g˙ajnejh u b’wiççu abjad karti nfexx jg˙id u jirrepeti: “Le, le, le, le…” Fl-a˙˙ar Albert qam u mesa˙ id-dmug˙

minn ma’ ˙addejh, ˙ares lejn il-mejda twila, lejn l-uçuh li tant kien i˙obb, u dar lejn ˙uh u qallu: “Le, g˙aΩiΩ ˙ija, ma nistax immur Nuremberg biex inwettaq il-˙olma tieg˙i… ara, ara x’ikkawΩawli l-minjieri f’erba’ snin! L-g˙adam ta’ kull seba hu sfrakassat. L-artrite, tant ˙akmitni, li ma nistax inΩomm imqar tazza biex nirrikonoxxi l-©est tieg˙ek, a˙seb u ara kemm nista’ nag˙mel linji rqaq fuq xi parçmina jew xi tila b’pinna jew pinzell. Le g˙aΩiΩ ˙ija, issa g˙alija tard wisq.”

Darba, Albrecht, biex jirrikonoxxi s-sagrifiççju ta’ ˙uh Albert, pin©a l-idejn maltrattati ta’ ˙uh ma’ xulxin bis-swaba’ j˙arsu ’l fuq. Semma din it-tpin©ija tant espressiva “Idejn”, imma d-dinja kollha fet˙et qalbha g˙al dan il-kapolavur u semmiet din it-tpin©ija: “Idejn Jitolbu”.

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 19

G˙all-artist huwa dak li hu sabi˙G˙all-arkitett huwa l-pedamentG˙all-furnar huwa l-˙obΩ tal-˙ajjaG˙all-bankier huwa t-teΩor mo˙biG˙all-biologu huwa l-˙ajjaG˙all-bennej huwa l-©ebla tax-xewkaG˙all-mastrudaxxa huwa l-biebG˙at-tabib huwa l-ikbar speçjalistG˙all-edukatur huwa l-ikbar g˙alliemG˙all-in©inier huwa s-soluzzjoniG˙al tal-fjuri huwa l-bukkettG˙all-©ardinier huwa l-fjura tal-wiedG˙all-©eologu huwa l-blata taΩ-ΩminijietG˙all-im˙allef huwa l-©ustizzja veraG˙all-©urija huwa l-prim im˙allefG˙al tal-©ojjelli huwa l-perla prezzjuΩaG˙all-avukat huwa kaΩ speçjaliG˙all-filosfu huwa l-g˙erf t’AllaG˙all-iskultur huwa l-©ebla ˙ajjaG˙all-qaddej huwa s-sid it-tajjebG˙at-teologu huwa l-awtur tal-fidiG˙all-˙addiem huwa l-aqwa ˙lasG˙all-midneb huwa l-ma˙fraG˙all-bnedmin huwa s-SalvaturG˙al Alla huwa Ibnu l-g˙aΩiΩ li fih isib il-g˙axqa tieg˙u.

MINHUGESÙ

Anon

Kont qed nipprepara g˙all-Birthday Party ta’ ibni. G˙alkemm i©ibuli ˙afna xog˙ol u ˙afna ©iri, dawn il-parties in˙obbhom ˙afna g˙ax ji©bru l-familja kollha flimkien u, g˙al ftit ˙in ta˙t saqaf wie˙ed, ikun hemm il-persuni g˙eΩieΩ g˙alija kollha mi©burin id-dar. Hekk kont qed na˙seb jum minnhom jien u g˙addejja mg˙a©©la mill-kuritur, meta g˙ajnejja waqg˙u fuq ritratt ta’ missieri, li miet ˙ames snin ilu. ‘Le, mhux il-persuni g˙eΩieΩ tieg˙i kollha jkunu ta˙t saqaf wie˙ed fil-party,’ g˙idt bejni u bejn ru˙i. ‘Ikun jonqos min m’g˙adux mag˙na.’

Waqaft quddiem ir-ritratt inkellem lil missieri. ‘Kemm nixtieq li qieg˙ed hawn, pa,’ g˙idtlu. ‘Ara kieku kif i©ennuk it-tfal bl-istorbju! Ara kieku kemm tog˙xa tg˙allimhom u turihom affarijiet ©odda u tispjegalhom! Kif int pa? Fejn qieg˙ed? Nispera li tinsab tajjeb u a˙jar milli kont hawn. Almenu hemm er©ajt qieg˙ed m’o˙tok, iz-zija favorita tieg˙i, u

TAÓT SAqAF WIEÓEdm’o˙tok l-o˙ra li kienet dejjem idda˙˙akna.’

U mbag˙ad daqqli! Ìie f’mo˙˙i li, meta jmiss lili li nitlaq minn hawn u ng˙addi g˙all-˙ajja l-o˙ra, jien ukoll se ner©a’ nara u niltaqa’ mal-familja kollha tieg˙i. Se niltaqa’ man-nanniet li qatt ma rajt, imma li g˙andi xi ftit mill-karattru tag˙hom. Se nara liz-zijiet kollha, li kollha kienu j˙obbuni ˙afna. U mhux biss se narahom u niltaqa’ mag˙hom u daqshekk, imma se nqatta’ mag˙hom l-eternità! U b˙allikieku dan mhux biΩΩejjed, g˙araft ukoll li barra l-familja tieg˙i kollha kollha, bl-antenati u l-arblu tar-razza kollu, se jkun hemm ukoll tant ˙bieb u nies li kont naf. U naturalment, warajja, se ji©u ˙dejna u mag˙na wkoll dawk il-familjari u ˙bieb li jmutu warajja. U se nibqg˙u flimkien g˙al dejjem! KwaΩi kwaΩi xtaqt immur hemm minn dak il-˙in stess. Bqajt nifra˙ kull x˙in bdejt niftakar f’dan.

U mbag˙ad g˙araft li l-mewt ta’ xi ˙add g˙aΩiΩ tfisser li qed innaqqsu mill-grupp ta’ nies g˙eΩieΩ li g˙andna hawn fid-dinja, u nΩidu xi ˙add ie˙or mal-grupp ta’ g˙eΩieΩ li se nsibu n-na˙a l-o˙ra. U sakemm g˙anda fid-dinja? Ba˙ar ta’ m˙abba g˙addej bejnhom u bejna, ba˙ar li jg˙aqqadna flimkien, kif ukoll ˙afna g˙ajnuna u talb. Jien naf, g˙ax lil missieri n˙ossu mieg˙i il-˙in kollu, Ωgur qieg˙ed miexi mieg˙i jum wara jum. U emmnuni, jag˙milli differenza kbira!

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 21

KUMBINAZZJONIImma, kif ji©ru l-affarijiet fil-˙ajja!

Dawn huma kollha ideat foloz. Veru li xi affarijiet nistg˙u in©ibuhom b’idejna, nevitawhom jew intaffuhom jekk nuΩaw l-intelli©enza, l-esperjenza u l-kapaçitajiet tag˙na b˙ala bnedmin. Imma ˙afna aktar importanti mhux kif se nispjegaw dak li ji©ri, imma x’se nag˙mlu bih dak li ji©ri lilna jew madwarna.

Il-˙ajja tiddependi minn 10 fil-mija ta’ ˙wejje© li ji©rulna bla ma g˙andna kontroll fuqhom u 90 fil-mija minn dak li nag˙mlu a˙na b’dak li ji©rilna.

A˙seb ftit f’dawn il-kumbinazzjonijiet li salvaw il-˙ajja ta’ diversi nies meta splodew it-Twin Towers. Wie˙ed jista’ jiskanta kif il-˙ajja ta’ dawn in-nies ©iet salvata minn kumbinazzjonijiet li ©rawlhom dakinhar. Imma ferm aktar importanti

wie˙ed jistaqsi, “X’g˙amlu dawn in-nies bil-˙ajja li ng˙atatilhom?”

Dawn xi w˙ud li ˙elsuha g˙ax iç-çirkostanzi ma ˙allewhomx jaslu sat-Twin Towers. • Kap ta’ kumpanija g˙ax ibnu beda

l-kindergarden u kellu jmur iwasslu.• Ra©el ie˙or baqa’ ˙aj g˙ax kien

imiss lilu jo˙ro© i©ib id-donuts.• Wa˙da mara qamet tard g˙ax

l-iΩveljarin ma daqqx fil-˙in.• Ie˙or tilef tal-linja.• Wa˙da waqqg˙et l-ikel fuq

˙wejji©ha u kellha tmur tbiddel kollox.

• Wie˙ed ma riditx taqbadlu l-karozza u ma setax jaqbad taxi.

• Wie˙ed libes par Ωarbun ©did u beda jwe©©g˙u u kellu jieqaf g˙and l-ispiΩjar biex idewwi l-©er˙a.

Meta l-iΩveljarin ma jdoqqx jew ma ssibx mis˙un fil-geyser u l-l-©urnata tibda ˙aΩin. Meta t-tfal qed idumu biex jilbsu u l-˙obΩ mixwi jin˙araqlek u ma tistax issib iç-çwievet tal-karozza... Meta tinqabad fit-traffiku jew jinqala’ xi kuntlarju titlifx is-sabar malajr wisq.

Iqaf a˙seb u g˙id f’qalbek, “Issa l-˙ajja dan qed titlob minni. Mhux a˙jar ng˙ix diç-çirkostanza bil-paçi u ming˙ajr ˙afna nervi? F’dan il-mument ukoll Alla qed jie˙u ˙siebi. U, forsi, ma tkunx idea ˙aΩina ΩΩid, mhux a˙jar hekk inkella ag˙ar? B˙alissa Alla hawn iridni.

Tg˙allem g˙id “IVA” minn qalbek g˙al kull mument u g˙al kull ma ji©rilek. U tara kif dawk l-10 fil-mija jsirulek 90 fil-mija ta’ sliem u paçi f’qalbek.

dak li jidher diΩastru jista’ jkun barka. U dak li jidher barka jista’ jkun diΩastru. donnu m’hemmx regola biex wie˙ed jifhem. Imma quddiem il-fatti u l-inçidenti tal-˙ajja kif se n˙arsu g˙al dak li ji©rilna? Kumbinazzjoni g˙amja? Xi destin ikrah jew sabi˙ li jkun miktbu xi mkien fil-mo˙bi? Alla li jiddeçiedi min se jsalva u min se jkorri jew imut?

22 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

KUMBINAZZJONI G˙eΩieΩ,L-ewwelnett prosit tal-magaΩin. Qrajt l-istorja/kitba Sangisugi fil-˙ar©a ta’ Ìunju-Lulju 2012, u tassew hija utli. Tiswa’ ç-çapep g˙all-˙ajja. Eççezzjonali. IΩda ˙ej, g˙aldaqsxejn ma qbiΩthiex, g˙ax dawk l-istampi tad-dud sangisugi skuΩi qallag˙ni u bdejt kull darba naqbeΩ il-pa©na. Fl-a˙˙ar g˙amilt kura©© u qrajtha u alla˙ares qbiΩtha g˙ax kont nitlef dak l-g˙erf kollu li hemm miktub. G˙alhekk, jekk jog˙©bok, stampa a˙jar kienet forsi tg˙ini mmur g˙aliha qabel.

J. Camilleri, Ûabbar

is sangisugiJikTbu l-QARREJJA

Segwi l-esperjenzi u l-avventuri ta’ ˙utna l-Maltin u l-G˙awdxin fl-artijiet tal-missjoni; esperjenzi li j˙alluk bla nifs u bla kliem iΩda li jimlewk b’ammirazzjoni g˙all-kura©© ta’ dawn l-eroj tas-skiet! Kun af bil-pro©etti ta’ fejda li huma qed iwettqu g˙all-miljuni ta’ nies fil-bΩonn imxerrda fl-erba’ na˙at tad-dinja.

Issir taf dan kollu u aktar fil-programm VUÇI MISSJUNARJA li jixxandar kull nhar ta’ ©img˙a fid-9:00p.m. fuq RADJU MARIJA (102.3 FM g˙al Malta u 107.8 FM g˙al G˙awdex) b’ripetizzjoni kull nhar ta’ Tlieta f' 6:00am, bi produzzjoni u preΩentazzjoni ta’ dr. Frank Cassar u Helena Sammut.

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 23

JikTbu l-QARREJJA

G˙aΩiΩ Fr PaulJiena s-sinjura Catherine Aquilina li qed

nibg˙atlek din l-ittra, f’isem in-neputija tieg˙i Desirèe Dimech u n-neputijiet l-o˙ra kollha.

Desirèe kitbet ittra li hi veru sabi˙a lin-nanna tag˙ha Angela Mangion(il-mamà tieg˙i), li ˙alliet

did-dinja fis-16 ta’ Marzu 2012. B’im˙abba kbira u b’apprezzament mist˙oqq lejn nannithom, Desirèe

u Christabel u Maria po©©ew din l-ittra flimkien mal-kuruna f’idejha ftit qabel ma ©iet midfuna.

Dan kien ©est veru sabi˙ g˙ax Angela kienet omm u nanna li taf t˙obb u tag˙der lil kul˙add. B’hekk nixtiequ li tippublika fil-magaΩin. Grazzi

Catherine Aquilina (F’isem ˙uti kollha)

Ittralin-nanna

24 AwwiSSu/SeTTeMRbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

Óelwa kienet it-tifkira tieg˙ek, nannIt-tbissima, l-ispontanjetà, l-intelli©enza u t-tjubija tieg˙ek. Kienu jsawruk f’mara b’kura©© ta’ sur, dejjem ˙ienja dejjem ferrie˙a. Bl-ikbar g˙oΩΩa, i©©edded u tirrakonta l-isba˙ esperjenzi li g˙addejt mal-familja. Tiftakar u titbissem u tid˙ak.

Kemm kienu ˙elwin it-tifkiriet ta’ meta konna ni©u nqattg˙u jiem s˙a˙ mieg˙ek fil-vaganzi tas-sajf. Óelwa t-tifkira ta’ meta konna nqaxxru l-mandolin fil-kçina waqt li a˙na konna nirrakontaw xi praspar li g˙amilna l-iskola jew id-dar u inti tid˙aq. Óelwa t-tifkira ta’ meta Desirèe u Christabel kienu jimitaw lill-bejjieg˙ tal-˙ut jew tal-bigilla u jo˙or©u z-zija Manann u z-zija Rita b’˙effa liema b˙ala, ming˙alihom li ©ew tassew, u inti tid˙ak. Jew meta konna nimitaw lil xi w˙ud mill-g˙alliema tal-Form 1 u inti tid˙ak.

Jew meta Brandon kien jg˙id xi çajta tajba u int er˙ilek tid˙ak bla ma tieqaf. Óelwa t-tifkira ta’ meta Simon, Mark u Maria kienu jg˙idulek kif u x’g˙andek tiekol a˙jar, biex iΩΩomm f’sa˙˙tek u int tiggustahom u tid˙ak. Óelwa t-tifkira ta’ meta konna nibΩg˙u minn xi wirdiena u wara li nag˙tuk qatg˙a bit-twerΩiqa tag˙na kont tid˙ak bil-mod ta’ kif irrea©ixxejna. Óelwa t-tifkira ta’ kemm-il darba fakkart u

semmejt lin-nannu bl-ikbar im˙abba u tirrakonta l-esperjenzi tan-namur, taΩ-Ωwie©, tat-twelid u t-tkabbir ta’ wliedkom l-g˙eΩieΩ u inti bid-dmug˙ f’g˙ajnejk tibda’ tid˙ak.

Óelwa t-tifkira li minn mindu konna tfal sal-lum bqajt tgerfex isimna. Lil Desirèe tg˙idilha Bell u lil Christabelle issej˙ilha Disere u lkoll nid˙ku. Óelwa kienet it-tifkira ta’ kemm fra˙t meta g˙addejna mill-eΩamijiet u esperjenzajt mag˙na d-d˙ul fil Junior College jew fl-MCAST u fl-Università. Ta’ kemm fra˙t meta Jonathan, Christabel, Glenn, Ioni u Christian ©abu l-liçenzja tal-karozza. Ta’ kemm ˙adt gost kull darba li ©ejna nΩuruk, mit-tfulija g˙aΩ-Ωg˙oΩija bqajna n©eg˙luk iΩΩomm dik it-tbissima, dik id-da˙ka gustuΩa fuq wiççek ˙lejju u sbejja˙ li minn dejjem kien jitfa’ d-dawl.

Kienet l-g˙axqa tag˙na nisimg˙uk tg˙anni, taqra poeΩija darba u titg˙allimha bl-amment. U kemm-il darba ©ejna norqdu g˙andek, nann. Qabel ma nitilqu ming˙andek kont tberikna u kont dejjem tg˙idilna, “Meta tridu ejjew oqog˙du, hawn inkun jien’. Minn dejjem kont trid il-kumpanija u a˙na stajna ntaffulek ftit mis-solitudni. U kemm il-mug te ˙adt nann. Niftakru ng˙oddulek in-numru ta’ kemm-il darba ˙adt it-te. L-ikbar ©ojja ta’ tfulitna kienet g˙andek, nann. Daqqa na˙slu l-art u nolqtu xi qasrija, daqqa ni©©ieldu min se joqg˙od fuq is-sufan. Jew

Jamie jilg˙ab bil-ballun fil-kuritur u int tkompli mieg˙u. Daqqa no˙or©u ˙ar©a flimkien u mitt elf ˙a©a o˙ra.

Rajtna nitwieldu, nikbru, nimmaturaw u ninnamraw. Rajtna nibku u nifir˙u. Il-Bambin irregalalna lilek fl-isba˙ Ωminijiet ta’ ˙ajjitna biex inqattg˙uhom mieg˙ek u bil-barka tieg˙u g˙addejniehom fis-sliem. Konna niggustawk dejjem fil-©nien tieg˙ek imdawra bil-fjuri sbie˙ u t˙ossok titwa˙˙ad mag˙hom. Issa l-Bambin g˙o©bu jie˙u l-isba˙ fjura mill-©nien tieg˙u. Fjura li minkejja bdiet tmut bil-mod il-mod ftit tal-©ranet ilu, re©g˙et ˙adet ˙ajjitha mill-©did u li Ωgur se tibqa’ tg˙ix. Fjura li llum iltaqg˙et ma’ fjura o˙ra li nqatg˙et mill-©nien 17-il sena ilu u llum jag˙mlu l-isba˙ bukkett mill-©nien kollu, nann... Grazzi tal-˙lewwa li kien fik, ta’ kull lezzjoni li g˙allimtna u baqg˙et isservi tul ˙ajjitna; ta’ kemm-il darba staqsejniek xi kelma antika biex tispjegahielna u int ssib it-tifsira tag˙ha mill-ewwel; tal-paçenzja u tal-˙in li ddedikajt g˙alina biex tie˙u ˙siebna u rawwimtna fi tfal u adulti maturi.

Issa gawdi lill-g˙aΩiΩ nannu fil-glorja tal-©enna. Ilu ˙afna jistenniek u jistaqsi g˙alik u llum er©ajtu tg˙annaqtu g˙al dejjem .

dejjem tieg˙ek,desirèe dimech u n-neputijiet

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 25

Kitbilna qarrej dwar l-artiklu li deher fil-˙ar©a ta’ Marzu li g˙adda bit-titlu: Il-Ìenna u l-Infern – x’differenza! Staqsiena biex nispjegaw dak li hu ra b˙ala kontradizzjoni bejn dak li ktibna a˙na u dak li qalet Suor Faustina li rat fil-viΩjonijiet tag˙ha dwar l-Infern.

Il-qarrej bag˙atilna silta mill-kitbiet ta’ Suor Faustina fejn tirrakkonta d-dehriet li kellha tal-Infern. In©ibu hawn ©abra ta’ dak li tg˙id f’dawn is-siltiet.

Hi tag˙mel lista s˙i˙a ta’ tbatijiet u torturi li jsofru l-ikkundannati. Fosthom issemmi dawn: (1) It-telfa ta’ Alla. (2) Rimors etern tal-kuxjenza. (3) Il-fatt li d-destin tal-ikkundannat huwa g˙al dejjem. (4) In-nar li jinfed ir-ru˙ ming˙ajr ma jeqridha. Nar spiritwali. (5) Dlam kontinwu li ma jg˙attix il-˙aΩen kollu li hemm fl-indannati u x-xjaten. (6) Il-kumpanija ta’ Satana. (7) Disperazzjoni, mibeg˙da t’Alla, kliem ˙aΩin u dag˙a.

Barra minn dan, skont Suor Faustina, fl-Infern ikun hemm tbatijiet partikolari ta’ kull persuna marbuta mas-sensi li bihom ikunu dinbu l-ikkundannati. Hi tg˙id li kellha dal-viΩjonijiet biex ˙add ma jkun jista’ jg˙id li ma nafux x’hemm fl-Infern g˙ax ˙add ma ©ie lura.

Il-qarrej tag˙na jara li hemm kuntradizzjoni bejn dak li ktibna fl-artiklu

u dak li qalet Suor Faustina. Fl-artiklu tag˙na ktibna li meta nitkellmu fuq nar, d˙a˙en, xjaten bil-foxxna, eçç: “Din hi l-imma©inazzjoni tag˙na l-bnedmin. Il-Ìenna u l-Infern huma realtajiet spiritwali u mhux ‘postijiet’.” Hawn jidher li Suor Faustina qalet l-istess ˙a©a meta tiddeskrivi s-seba’ torturi li jbatu l-indannati. Fil-prattika, dawn huma kollha tbatijiet tar-ru˙ u mhux tal-©isem – firda minn Alla, dlam, mibeg˙da, rimors, eçç.

Sakemm g˙adna fid-dinja g˙andna bΩonn x-xbihat u l-imma©inazzjoni biex nesprimu l-esperjenzi li ng˙ixu fir-ru˙ tag˙na. Hekk, pereΩempju, ng˙idu: “Óassejtni fis-seba’ sema, daqs kemm kont fer˙an”, jew “Qalbi sewda g˙all-a˙˙ar bid-dwejjaq li qed in˙oss”. Ûgur li min jg˙id dal-kliem ma jkunx qed jifhem li nqata’ mill-art u tela’ fis-sema jittajjar mal-g˙asafar jew i˙abbat rasu mas-s˙ab tas-sema. Anqas min hu mdejjaq ma jifhem li l-qalb tieg˙u hija sewda fa˙ma, flok ˙amra b˙all-bqija tal-intern ta’ ©isimna. Dawn huma biss xbihat biex infehmu u nesprimu dak li nkunu qed in˙ossu.

L-istess meta nitkellmu fuq il-Ìenna u l-Infern. Meta no˙or©u minn ©isimna m’g˙andniex aktar bΩonn g˙ajnejna biex naraw id-dawl, imma r-ru˙ fer˙ana t˙ossha imdawla bid-dawl jiddi ta’ Alla. Lanqas ikollna ©isem li jinxtewa jew jinstamat b’xi nar fiΩiku jekk immorru

l-Infern. In-nar huwa xbiha ta’ tbatija li, sakemm g˙adna fil-©isem, inqabbluha mal-˙ruq tal-la˙am tag˙na biex nifhmu x’irridu ng˙idu. Hekk g˙amel Ìesù. Kien jg˙allem bil-parabboli u x-xbihat.

M’hemmx g˙alfejn nitfixklu. Ix-xbihat g˙andna bΩonnhom, imma rridu nkunu maturi biΩΩejjed fil-fidi tag˙na li ma nieqfux fix-xbihat u na˙sbu li l-Ìenna hi xi post kbir, mimli dawl u an©li jtiru bil-©wiena˙ miftu˙a u jdoqqu t-trombi, kif narawhom fil-pitturi u l-istatwi. Dawk xbihat umani li nuΩaw biex nesprimu l-esperjenza sabi˙a ta’ fer˙, libertà, im˙abba u g˙aqda li n˙ossu meta nkunu qrib t’Alla li huwa M˙abba.

L-istess ˙a©a dwar l-Infern. Ix-xjaten mhumiex xi r©iel (˙add ma jimma©ina x-xjaten b˙ala nisa!) suwed fa˙ma, bil-qrun u denb ta’ ©urdien bil-vle©©a, li jniggΩu l-indannati. Dawn huma biss xbihat biex nesprimu l-kruha tal-˙aΩen li jeqred, iniggeΩ u jittortura lil min jaççettah u jag˙Ωlu g˙ax irid hu.

Lil dan il-qarrej, jippermettilna ng˙idulu li, le, ˙abib, ma na˙sibx li dak li tg˙id Suor Faustina jikkontradixxi dak li ktibna. Meta ng˙idu li l-qaddisin kellhom viΩjonijiet ma jfissirx li raw xi film jew dokumentarju fuq il-Ìenna jew l-Infern. Dak li jg˙idulna ma rridux ne˙duh b’mod litterali. Il-qaddisin huma wkoll g˙andhom bΩonn, b˙alma kellu Kristu,

26 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

li juΩa x-xbihat u l-esperjenzi tag˙na ta’ bnedmin li ng˙ixu f’din id-dinja, biex jg˙inuna nifhmu x’inhi r-realtà spiritwali li a˙na msej˙in g˙aliha.

Veru li l-Infern jeΩisti u l-Ìenna wkoll. Imma ejja ma noqog˙dux nistennew li mmutu biex induquhom. BiΩΩejjed t˙obb minn qalbek biex tifhem xi jfisser tg˙ix fil-Ìenna. BiΩΩejjed tbejjet il-mibeg˙da f’qalbek biex tifhem xi jfisser tg˙ix fl-Infern. Mhux a˙jar nikkonçentraw fuq kif qed ng˙ixu ˙ajjitna llum milli nistennew li nkunu mitna biex nindunaw x’inhu l-fer˙ u x’inhu d-disprament?

U, l-a˙˙ar kelma – ˙abib, x’ta˙seb li se jg˙inek l-aktar biex tg˙ix tassew tajjeb kif irid Alla u tag˙mel is-sagrifiççji li hemm bΩonn biex tg˙ix sewwa, il-biΩa’ tal-Infern, jew il-fer˙ u l-paçi li ©©ib mag˙ha l-im˙abba?

Ejja ma nag˙mlux mir-reli©jon xi sistema ta’ biΩa’ b˙at-tfal Ωg˙ar li joqog˙du kwieti jekk tbeΩΩag˙hom minn xi kastig. Ejja nikbru u nkunu r©iel u nisa maturi li n˙obbu lil Alla mhux g˙ax nibΩg˙u li jibg˙atna l-Infern, imma g˙ax hu Missier li j˙obbna u jg˙oΩΩna.

Jalla l-viΩjonijiet tal-qaddisin nifhmuhom b’mod li nikbru fl-im˙abba t’Alla u mhux fil-biΩa’ mill-Infern.

Fr Paul

Mhux a˙jar nikkonçentraw fuq kif qed ng˙ixu ˙ajjitna llum milli nistennew li nkunu mitna

biex nindunaw x’inhu l-fer˙ u x’inhu d-disprament?

JikTbu l-QARREJJA

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 27

Biex jirrappreΩenta l-ÌiΩwiti Maltin intg˙aΩel Fr Joe Cassar. Bg˙atilna diversi a˙barijiet dwar x’sar f’din il-laqg˙a. Fost affarijiet o˙ra ddeskriva l-atmosfera straordinarja fil-quddiesa speçjali li saret fi tmiem il-laqg˙a. Quddiesa Afrikana hi ferm differenti minn dik imdorrijin biha a˙na fil-knejjes tag˙na. Kul˙add ikanta, jçapçap, jiΩfen. Knejjes imballati bin-nies u jiççelebraw f’fer˙ u entuΩjaΩmu meraviljuΩ.

“L-Afrika ommnAid-dar taGHnA

Hekk iddeskriva lil dan il-kontinent il-Provinçjal ÌiΩwiti tal-Afrika tal-Lvant fil-bidu ta’ laqg˙a mportanti ˙afna li saret dan l-a˙˙ar g˙al ÌiΩwiti mid-dinja kollha f’Nairobi, il-Kenya. Il-ÌiΩwiti li attendew g˙al din il-laqg˙a intg˙aΩlu minn kull Provinçja biex jiddiskutu l-˙idma u l-˙ajja tal-ordni mad-dinja kollha u jiddeçiedu g˙andhiex titlaqqa’ Kongregazzjoni Ìenerali (speçi ta’ Kapitlu Ìenerali) biex jie˙u d-deçiΩjonijiet me˙tie©a.

Fuq din il-quddiesa Fr Joe qalilna hekk:“Tnabar, muΩika, Ωfin, kant u ˙afna ˙ajja kkaratterizzaw il-Quddiesa tal-g˙eluq tal-Kongregazzjoni tal-Prokuraturi dag˙odu fil-Kappella tal-Pedro Arrupe Community fi Mwangaza, iç-Çentru ta’ Spiritwalità tal-ÌiΩwiti f’Nairobi. L-g˙axar novizzi tat-tieni sena flimkien ma’ numru ta’ skolastiçi re©g˙u g˙al darb’o˙ra b˙ala kor Ωammew lill-Ìeneral u l-konçelebranti kollha u xi ÌiΩwiti, sorijiet minn Mwangaza u l-lajçi fl-istaff organizzattiv tal-Kongregazzjoni f’ritmu koordinat ta’ çapçip u jdejn merfug˙a u jxejru f’mew©a wara l-o˙ra minn tarf g˙all-ie˙or tal-Kappella.”

San Alwi©i re©a’ g˙amilha Waqt li kien hemmhekk, Fr Joe Cassar, li din l-a˙˙ar sena kien direttur spiritwali tal-istudenti tas-6th From ta’ San Alwi©i, B’Kara, Ωar skola o˙ra tal-ÌiΩwiti li

©©ib l-istess isem, skola li nbniet ©dida fl-ambjent ta’ faqar tremend li hemm fis-slum ta’ Kibera. Konna ©ibna appell fuq l-RM2000-LilÓbiebna u bosta qarrejja g˙enu b’©eneroΩità fil-bini ta’ din l-iskola. Illum infet˙et u qed toffri edukazzjoni lil mijiet ta’ tfal fqar Afrikani. Fr Cassar jiddeskrivi din l-iskola.

“San Alwi©i re©a’ g˙amilha! Skola ©dida g˙at-tfal mis-slum ta’ Kibera li l-©enituri tag˙hom morda bl-HIV/AIDS jew li spiççaw orfni g˙ax mitulhom iΩ-Ωew© ©enituri. Illum wara nofsinhar mort hemm biex nara u nitg˙allem.

Óadd ma jaf eΩatt kemm joqog˙du nies f’Kibera imma sikwit jintqal li madwar miljun ru˙... nies fqar ˙afna: ˙addiema li jaqilg˙u ftit jew xejn, jew li m’g˙andhomx xog˙ol. Kibera differenti ˙afna mill-in˙awi sbie˙ ˙afna ta’ Nairobi. ‘Djar’ iffullati fuq xulxin. Familja ta’ tmienja joqog˙du f’kamra bil-˙itan tat-tajn u s-saqaf tal-landa, 10 piedi x 10 piedi.

28 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

F’dan l-ambjent bdiet g˙al ftit tfal l-iskola ta’ San Alwi©i Gonzaga fl-2003, b’inizjattiva tas-CLC (Christian Life Communities) mal-ÌiΩwiti. Fl-2010, fet˙et l-iskola l-©dida, mibnija f’Langata Estate, in-na˙a l-o˙ra ta’ Kibera. Kibera kien iffullat iΩΩejjed biex tinstab roqg˙a art, u d-distanza Ωg˙ira bil-mixi li tifred l-iskola minn Kibera to˙ro© it-tfal mill-iffullar li jg˙ixu fih.

L-iskola tibda fis-7.00am, imma l-ewwel tfal jaslu mal-5.00am – forsi g˙ax m’g˙andhomx fejn jorqdu. Filg˙axija ma jkunux iridu jmorru d-dar u jistennew sa eΩatt qabel ma jidlam. L-iskola sekondarja tipprovdi edukazzjoni s˙i˙a g˙at-tfal minn Form 1 sa Form 4 (sistema Kenjana): su©©etti, tag˙lim g˙all-˙ajja, formazzjoni fil-fidi, attivitajiet ta’ kull xorta. L-istudenti jing˙ataw breakfast tajjeb u ikla tajba f’nofsinhar – kollox

b’xejn. Minn dak il-˙in sa ma jer©g˙u jaslu l-iskola l-g˙ada ma jieklu xejn.

Iltqajt ma’ tfal fer˙anin, edukati u ˙erqanin biex jitg˙allmu. Meta jispiççaw l-iskola sekondarja, l-istudenti jid˙lu fil-“Graduate Programme”, imma qabel iridu jag˙mlu sitt xhur ta’ servizz lill-komunità (Community Service): jag˙tu servizz bla ˙las fis-slum ta’ Kibera stess jew fl-iskola. Illum hemm 280 tifel u tifla fl-iskola. Ûg˙aΩag˙ u g˙alliema barranin ji©u hawn u jag˙tu Ωmien ta’ servizz flimkien mal-istaff iddedikat.

San Alwi©i hu l-qaddis patrun taΩ-Ωg˙aΩag˙, ta’ dawk morda bl-AIDS u ta’ dawk li jie˙du ˙siebhom. G˙at-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ (˙afna orfni bla familja) ta’ St Aloysius Gonzaga School, San Alwi©i huwa l-familja, il-wens, it-tama ta’ futur a˙jar u bid-dinjità.”

RM2000-LilÓbiebna • Awwissu/setteMRbu 2012 • 29

Ma, g˙alfejn ©ibtni fil-˙ajja?G˙ajjejt nitla’ dawn it-tlajja’.Nipprova kuljum Biex fis ner©a’ nqum.

Il-fidi telqitliG˙ax il-˙ajja berrqitli,

Imma fis jiena nittama Biex ma nkunx b˙all-g˙ama Li dawl ma jaraxJew b˙all-ateuli f’Alla ma jittamax.

Nixtieq inkun kuntenta,Imma naf li jekk ma noqg˙odx attentaFaçli nitlef l-iskop.Nixtieq nixbah lil Ìob,Li minkejja l-inkwietFis sab is-sigrietU mexa sew Biex x˙in s˙abu nsewX’kien g˙amel Alla mieg˙uFakkarhom li l-mertu hu tieg˙u.

G˙alkemm Huwa jiddisponiIl-bniedem qas biss jissoponiLi ming˙ajru ma jista’ jag˙mel xejU li jekk jag˙laq l-g˙ajnejLi fuqna jitfa’,A˙na nsiru daqs nitfa. Mela aqbadli jdejjaU ismag˙ha ©ejja.Qatt taqta’ qalbekG˙ax minkejja li l-˙ajja ssabtekInt qatt m’int wa˙dek.

G˙ix bit-tbissima U ˙u t-tag˙limaLi ta’ did-dinja effimeruU fil-˙ajja l-o˙ra int tkun liberu.Il-paçi ssib u mieg˙ek ikollok l-aqwa ˙abib.

SB

qum u imxiJikTbu l-QARREJJA

30 • Awwissu/settemrbu 2012 • RM2000-LilÓbiebna

Il-Bibbja hija l-isba˙ ktieb tal-Óajja. Tajjeb li kbar u tfal inkunu mid˙la tag˙˙a. Inkomplu mill-˙ar©a ta qabel din is-serje tal-Bibbja bl-istampi. Nirringrazzjaw minn qalbna lil Bob West, artist American li tana l-permess in©ibu dan ix-xog˙ol sabi˙ tieg˙u u naqilbuh g˙all-Malti. L-istorja se tkompli minn ˙ar©a g˙al o˙ra tar-rivista.

Ulied il-MissierL-istorja tal-Holqienbl-istampi 16

Kain, fejn int sejjer?

...u, g˙alhekk, ma nistax nibqa’ hawn Isa, ejja mieg˙i.

Kemm nixtieqek tkun marti.

Ibqg˙u segwuhom.Komplu x-xog˙ol tag˙kom

u nfurmawni.

Hemm huma, telqu. Tliet uliedna – kollha telqu! Imma xi stajna

nag˙mlu aktar?

Mhux li kieku, ja˙asra…

Missier, arahomqalbhom maqsuma.

Iva, naf!Mag˙hom

il-qalb tag˙nawkol tinsab maqsuma!

dak iΩ-Ωmien in-nies kienu jg˙ixu mijiet ta’ snin.Meta Adam kellu 130 sena… Adam, Alla bg˙atilna

lil Seth biex ipatti g˙at-telfa ta’ Abel.

Iva. Kemm hu tajjeb Alla

mag˙na!Sadanittant, Kain u martu ssetiljaw fl-art ta’ Nod, fil-punent tal-Eden. Kellhom it-tfal u bnew belt li Kain semmiha Enok, l-isem tal-ewwel iben tieg˙u.

qsim ta’ qalb

Il-mara ta’ Kain

Fil-punent tal-Eden

v

Ming˙ajr l-abbonament u l-offerta tieg˙ek il-magaΩin ma jistax ikompli. G˙andna bΩonn l-g˙ajnuna tieg˙ek. G˙alhekk imPOrtANti li ©©edded l-abbonamentibg˙at ismek, l‐indirizz u n‐numru tat‐telefon flimkien mal‐˙las g˙all‐abbonament tieg˙ek fl‐indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien mal‐05.00 tal‐abbonament regolari. Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l‐˙las tas‐snin mg˙oddija.

ÌeDDeD L-AbbONAMeNt tieGÓeKÌeDDeD L-AbbONAMeNt tieGÓeK

PeRMeZZ TAL‐MObiLeibg˙at sMs fuq dawn in-numri:

5061 89165061 9210

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e6.99(li minnhom e0.70 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e11.66 (li minnhom e1.16 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

iMPORtANti: Fuq l-sMs ikteb: ismek, kunjomok, l-inidirizz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

biex i©©edded

PeRMeZZ TAL‐iNTeRNeTmur fuq il-website www.rm2000.orgtista' t˙allas permezz tal-PayPal

biex i©©edded

NOTA GÓAL DAwK Li GÓANDHOM ÓLAS b’LuRA:biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar. G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibag˙tu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament

Nirringrazzjaw lill-qarrejja tag˙na g˙all-g˙ajnuna biex l-RM2000-LilÓbiebna ikompli l-missjoni tieg˙u. Ming˙ajr il-˙las tal-abbonamenti u l-offerti tag˙kom dan mhux possibbli. G˙alhekk qed nag˙mlu aktar sforz biex infakkru l-qarrejja meta g˙andhom jibg˙atu l-˙las tag˙hom.

qed nibdew sistema ©dida li nfakkrukom meta l-abbonament tag˙kom ikun wasal biex jag˙laq. F’Marzu, Ìunju u Settembru ta’ kull sena l-abbonati, li j˙allsu bil-posta jew bl-sms u li l-abbonament tag˙hom jag˙laq f’dak iΩ-Ωmien, se jbdew jirçievu nota li tfakkarhom biex i©eddu l-abbonament g˙as-sena ta’ wara.

F’diçembru ma jintbag˙tux noti personali, imma jkun hemm, b˙as-soltu, formoli biex wie˙ed i©edded l-abbonament.

Nirringrazzjaw lill-qarrejja li jibg˙atu l-˙las fil-˙in. Jekk dan ma jsirx qed ikollna diffikultajiet biex in˙allsu l-kontijiet kbar li jkollna kull xahar.INFAKKRU LI L-ABBONAMENT TA’ S5 FIS-SENA HUWA BAXX WISq. MA NGÓOLLUHX BIEX KULÓAdd IÓOSSU KOMdU LI JIBGÓAT L-OFFERTA LI JIXTIEq MAL-ÓLAS. IRRIdU LI NIddEPENdU FUq IL-ÌENOROÛITÀ TAL-qARREJJA.

Nirringrazzjaw lill-abbonati li di©à qed jibg˙atu offerta mal-abbonament tag˙hom.Fr Paul Editur

GRAZZi MiLL‐QALb LiL DAwK KOLLHA

Li QeD JibGÓATu OFFeRTi u GÓAJNuNA

RM2000‐LilÓbiebna c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna in‐Naxxar NXR 2067Tel: 2142 0610 • Mobile: 7982 6899 • email: rmlh@jesuit.org.mt

SFORZ BIEX NFAKKRU…

v

Tisliba aWWissU/sETTEMbRUC

arpe

t Z

on

E ©

enti

lmen

t jo

ffri

Dir

t C

ontr

olle

r b˙

ala

riga

l g˙a

r-re

bbie

˙/a

tal-C

ross

wor

d P

uzzl

eD

isin

n •

Out

look

Coo

p

Mimdudin: 1. Pjanta safranija (6)4. Ix-xorb hekk tajjeb fis-sajf (6)7. Dan jirrepeti warajk (3)8. Tajr li jaf jer©a’ lura d-dar (6)9. Óuta kbira ˙abiba tal-bniedem (6)10. Vittma ta’ l-ewwel delitt (4)12. GΩira kbira li l-belt kapitali tag˙ha hija

Havana (4)14. Mario Thomas Tabone (1,1,1)15. G˙ajjat lil Natalino (3)16. Is-sema u l-ba˙ar hekk ikunu f’dan

l-ista©un (3)18. Pamela fil-qosor (3)20. Mhux komuni (4)21. Min-nofs lura (4)24. Qasqus (6)25. Bajja lejn il-Mellie˙a imfittxa ˙afna

g˙all-g˙awm (6)26. Xorta ta’ tisjir f’xatt il-ba˙ar (1,1,1)

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ Mejju 2012 hija Familja Calleja minn BirkirkaraIMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-LIL ÓBIEBNA, 78 Marquis Scicluna Str, Naxxar NXR 2067 It-twe©ibiet iridu jaslulna sal-a˙˙ar tax-xahar.Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000.

27. Irçevejna (6)28. Annimal li j˙obb jilg˙aq lil 3WEQFIN (6)

Weqfin: 1. Hekk g˙amel Alla bil-kustilja ta’ Adam

biex jo˙loq lil Eva (6)2. Rat (6) 3. Tisre© ˙afna dan ix-xahar (4)4. Tarf ta’ mant jew libsa twila (4)5. Jekk jog˙dos sinjal li qbadt ˙uta (6)6. Qieg˙ed l-ingredjenti flimkien (6)11. Óafna jag˙mluha f’dawn il-vaganzi (5)13. Post frekwentat biex niffriskaw (5)16. It-tfal jilag˙bu bihom fir-ramel (6)17. Indikajna (6)18. Dan imsemmi g˙al Battista (6)19. Belt fl-Indja ssibha f’arma drastika (6)22. GΩira assoçjata ma’ Napuljun (4)23. Dari kien ifaqqas ˙afna fl-imtiera˙

fis-sajf (4)

TWEÌIBA TAT-TISLIBA ÌUNJU/LULJU

MIMdUdIN: 1. Rikkeb, 4. Trabbi, 7. Ite, 8. Venjali, 9. Mitra˙, 10. Unur, 12. qatt, 14. Lin, 15. Lot, 16 u 18. Iççara, 20. Vara, 21. Ltim, 24. Rurali, 25. Abbati, 26. Nil, 27. Attent, 28. LondraWEqFIN: 1. Ravjul, 2. Kantun, 3. Bill, 4.Temi, 5. Birbal, 6. In˙ott, 11. Niçça, 13. Torri, 16. Ivarja, 17. Çraret, 18. Attard, 19. Ammira, 22. Bint, 23. Óall

Carpet Zone, Valley Road, b’Kara (opposite Post Office)

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturiu ˙bieb tag˙na mejtin

Naxxar Salvina AgiusNaxxar Victoria Azzopardi

GRAZZIlil dawk kollha li kkontribwew

g˙all-KAMPANJA TA' ÌBIR TA' MOBILESg˙all-Missjoni. In©abret is-somma sabi˙a

ta' €4,400. dawn il-flus se jmorru g˙all-˙idma tal-Ìiwiti mal-fqar fl-Afrika

’L fuq lejn is-sema ka˙laniÓarsti ti©ri marret fihFe©©ew g˙addejja ji©ru mar-ri˙S˙ab bajdani iΩi©© qatig˙

Ósieb g˙adda fija da˙alNi©ri malajr bih mortÓarist lejhom u st˙ajjilthomMriekeb bi qlug˙ g˙addejjin.

LejnIs-Sema

Imm’ aktar minn hekkRajthom Bih img˙obbijaJo˙ro© ried dawra jag˙melJinΩel mill-g˙oli ta’ fej’ kien.

Ried jara ftit id-dinjadik li g˙amel Hu b’idejhIl-˙abib li b’nifsu n˙oloqMa’ bidla ltaqa’, xejn g˙o©bitu.

Bqajt ’il fuq in˙aresÓsibijiet ferm bija ©rewG˙adda s-s˙ab u mieg˙u HuBaqa biss l-ik˙al tas-smewwiet.

Charles Grech

JikTbu l-QARREJJA