ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

ΑΤΟΜΙΚΗ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

«ΝΕΕΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ I»

ΟΜΑΔΑ 2: ΥΒΡΙΔΙΚΕΣ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ &

ΜΕΤΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΟΡΟΣ: Παγκόσμιο Χωριό

(Global village)/Βιβλίο:

Understanding Media: The

extensions of Man,

Marshall McLuhan

ΤΖΙΓΚΟΥΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ 601419

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

1α. Συνοπτική Περιγραφή του Όρου

Σύμφωνα με τον Marshall Mcluhan, η ηλεκτρική τεχνολογία αποτελεί την προέκταση του

κεντρικού νευρικού συστήματος του ανθρώπου σε πλανητικό επίπεδο. Με την ηλεκτρική

ταχύτητα ο πλανήτης συρρικνώνεται σε ένα παγκόσμιο χωριό. Δημιουργεί ένα

αποκεντρωμένο δίκτυο με άπειρους κόμβους που βρίσκονται σε συνεχή σύνδεση

εκμηδενίζοντας τον χρόνο και τον χώρο. Πληροφορίες από κάθε γωνιά της γης φτάνουν σε

κάθε σπίτι οπουδήποτε και αν βρίσκεται αυτό χάρις στην ηλεκτρική τεχνολογία. Η νέα

τεχνολογία φέρνει κοντά πολιτικές και κοινωνικές λειτουργίες, οι κοινωνικές ομάδες

εμπλέκονται πια μεταξύ τους και η θέση των μελών αυτών των ομάδων μεταβάλλεται. Τα

νέα μέσα που προσφέρει η ηλεκτρική τεχνολογία δημιουργούν μία καινούρια μοναδική

συνείδηση και ο άνθρωπος αποκτά επίγνωση της παγκόσμιας ανθρώπινης οικογένειας.

Επομένως, οι κοινωνικές συνέπειες της ακαριαίας ηλεκτρικής ταχύτητας, είναι η συνεχής

επιρροή της μίας κοινωνικής ομάδας από μία άλλη που δημιουργεί για όλες μία κοινή

συνείδηση, την οποία ονομάζουμε οικουμενικό ή παγκόσμιο χωριό.

1β. Αναλυτική Περιγραφή του Όρου με ενσωμάτωση από βιβλία άλλων όρων και

ομάδων

Μία απλή αφήγηση μίας ιστορίας δίνει μία από τις πολλές οπτικές γωνίες και εξηγεί με

απλουστευμένο τρόπο το πέρασμα από την προαλφαβητική στην μεταλβαβητική εποχή:

O Βούδας κάποτε κάθισε κάτω από ένα δέντρο. Οι αρχές σχηματίζονταν και γίνονταν

γνωστές μόνο με τη φωνή του. Για να μάθεις έπρεπε να βρίσκεσαι σε απόσταση τέτοια

ώστε το αυτί να αντιλαμβάνεται το μήνυμα. Για να τον ακούσεις έπρεπε να επισκεφτείς

εκείνο το δέντρο, δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Αργότερα, τα λόγια του γράφτηκαν σε βιβλία.

Αρχικά γράφτηκαν σε άγιες βίβλους που κρατούνταν σε μοναστήρια και οι πιστοί

μπορούσαν να τα επισκεφτούν και να διαβάσουν . Αρκετό καιρό μετά το θάνατο του , οι

πιστοί μπορούσαν να πηγαίνουν στις κοινότητες βιβλίου και να μαθαίνουν, όπως έκαναν

οι προκάτοχοι τους όταν πήγαιναν στο δέντρο. Αργότερα τα βιβλία τυπώθηκαν και ο λόγος

μεταφερόταν σε οποιαδήποτε γωνιά της γης αρκεί να ζητούνταν.

Καθώς τα βιβλία πλήθαιναν και εξαπλώνονταν, συστήματα αποθήκευσης και διανομής

εμφανίζονταν παντού, και μάλιστα σε διάφορες μορφές και μεγέθη: εθνικές βιβλιοθήκες,

πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, μοναστηριακές βιβλιοθήκες, συνδρομητικά βιβλία, λέσχες

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

βιβλίου και κινητές βιβλιοθήκες κ.ο.κ. Οι κύριες οδοί είχαν πλέον βιβλιοπωλεία και

εφημερίδες. Οι χώροι αναμονής ήταν γεμάτοι στοίβες περιοδικών με τσακισμένες γωνίες

σελίδων. Οι εταιρίες εξαρτιόνταν πλέον από παραγγελίες συμβόλαια, τιμολόγια. Τα

γραφεία υπερεκχείλιζαν με αρχεία, οι χαρτοφύλακες ήταν γεμάτοι φακέλους και

χαρτούρα, και ακόμα και οι τσέπες ήταν γεμάτες φωτογραφίες, χάρτινο χρήμα και

σημειώματα. Τότε ήταν που τα ηλεκτρονικά μηνύματα έριξαν την κατακερματισμένη

εξουσία του «μελανιού» και έκαναν την πληροφορία παγκόσμια και την κατέστησαν το

κέντρο του κόσμου. Η πληροφορία άρχισε να ρέει μέσω καλωδίου και στη συνέχεια ούτε

αυτό ήταν απαραίτητο (τηλέγραφος, τηλέφωνο, ραδιόφωνο, τηλεόραση). Το παγκόσμιο

χωριό έκανε την πρώτη δειλή του εμφάνιση.

Πληροφορίες από κάθε γωνιά της γης φτάνουν σε κάθε σπίτι οπουδήποτε και αν βρίσκεται

αυτό χάρις στην ηλεκτρική τεχνολογία . Η ηλεκτρική ταχύτητα έχει ως αποτέλεσμά των

συνδυασμό όλων των πολιτικών και κοινωνικών λειτουργιών επηρεάζοντας σε έντονο

βαθμό την ανθρώπινη συνείδηση της ευθύνης. Τα μέσα, αλλάζοντας το περιβάλλον,

ξυπνούν μέσα μας σημαντικά κομμάτια της αντίληψης και των αισθήσεων μας. Η

προέκταση της κάθε αίσθησης αλλάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε – τον

τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Όταν η αντίληψη αλλάζει, οι άνθρωποι

αλλάζουν. Σκέψη και συμπεριφορά αντιμετωπίζονται ως ένα και όχι ως δύο ξεχωριστές

έννοιες. Οι συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο υπολογιστές επιτρέπουν στους ανθρώπους να

συνδέσουν τις ιστοσελίδες τους μαζί. Αυτή η νέα πραγματικότητα έχει συνέπειες για τη

διαμόρφωση νέων κοινωνικών δομών στο πλαίσιο του πολιτισμού. Με το παγκόσμιο

χωριό οι άνθρωποι έχουν φτάσει να ξεπερνούν τα όρια της γειτονιάς τους. Συμμετέχουν σε

πολύπλοκα δίκτυα της κοινότητας που εκτείνεται σε ολόκληρες πόλεις, έθνη, και τους

ωκεανούς. Ωστόσο, η ευκολία με την οποία οι τηλεπικοινωνίες συνδέουν τους φίλους των

φίλων μπορεί επίσης να αυξήσει την πυκνότητα των διασυνδέσεων εντός ήδη

υπαρχουσών κοινωνικών ομάδων. Ο Μακλούαν δεν πιστεύει ότι το παγκόσμιο χωριό

δημιουργεί μία ενοποιημένη κοινότητα, αντίθετα έχει δηλώσει σε συνέντευξή του ότι η

ομοιομορφία και η ηρεμία δεν ήταν ποτέ χαρακτηριστικά του παγκόσμιου χωριού.

Αντίθετα, αποτελεί έναν εριστικό και αμφιλεγόμενο χώρο, ιδιαίτερα όταν ένα επίκαιρο

φλέγων συμβάν προκαλεί τις χιλιάδες «αυθεντίες» να το αποδώσουν με το δικό τους

τρόπο. Με άλλα λόγια, το παγκόσμιο χωριό επιτρέπει μία δημοκρατία λόγου, η οποία

όμως προκαλεί μεγάλες διαμάχες στον ψηφιακό κόσμο μεταξύ των χρηστών. Το βιβλίο

καθώς έπρεπε να αγοραστεί αποτελούσε προνόμιο μερικών. Αντιθέτως τα ηλεκτρονικά

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

μέσα δημιουργούν περιβάλλοντα που δεν αποκλείουν κανέναν, στην πραγματικότητα η

απόκλιση αποτελεί προνόμιο. Με αυτή την έννοια, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι δεν

έχει πρόσβαση ,όπως γινόταν στην τυπογραφική εποχή. Τα ηλεκτρονικά μέσα

εκδημοκρατίζουν αλλά ο τεχνολογικός φετιχισμός συσκοτίζει αυτή την αντίληψη. Η

ανατροπή αυτής της αντίληψης μπορεί να επέλθει μόνο μέσω μίας ουσιαστικής

κατανόησης των μέσων(2.4).

Σήμερα, κείμενα, εικόνες ακόμα και από χαρτί κάνουν το γύρω του κόσμου μέσω των

υπολογιστών και του Διαδικτύου. Έχουμε διαδικτυακές βάσεις δεδομένων, μηχανές

αναζήτησης, ιστοσελίδες. To ηλεκτρονικό μήνυμα αντικατέστησε το αργό γραμμικό. Στην

ηλεκτρονική εποχή την οποία ζούμε, δεν είναι πλέον απαραίτητο να ταξιδέψεις για να

διαφωτιστείς πνευματικά , όπως στα χρόνια του Βούδα. Δεν είναι καν ανάγκη να

επισκεφτείς την τοπική βιβλιοθήκη. Βιβλιοθήκες, Τύπος, περιοδικά, θέατρα, ναοί και

εκκλησίες έχουν τα δικά τους εικονικά ισοδύναμα. Φοιτητές αναζητούν πληροφορίες σε

ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες. Καθηγητές αναρτούν τις διαλέξεις τους σε ηλεκτρονική

μορφή στο Διαδίκτυο. Λιανοπωλητές έχουν τρόπους πληρωμής και καταλόγους στο

Διαδίκτυο και απαντούν σε πραγματικό χρόνο. Χρηματιστηριακές αγορές δίνουν τιμές

ηλεκτρονικά στις οθόνες των εμπόρων. Η εγκεφαλική εργασία δεν προϋποθέτει πλέον την

σωματική. Οι κοινωνίες δεν βασίζονται πλέον στην εγγύτητα. Οι συνδέσεις μεταξύ των

ανθρώπων σχηματίζονται με πρώην ανεικονικούς τρόπους. Η νέα κοινωνική εξελίσσεται

προς το συμφέρον μας.

Οι κατοικίες και οι χώροι εργασίας, τα συστήματα μεταφοράς, οι αναδυόμενες ψηφιακές

τηλεπικοινωνιακές υποδομές επανασυνδέονται και αναδιοργανώσουν νέες αστικές

σχέσεις και πρότυπα που έχουν τις κοινωνικές και πολιτιστικές ποιότητες που

επιδιώκουμε για τον εικοστό πρώτο αιώνα χάρις στο παγκόσμιο χωριό.

Tα κτίρια, οι γειτονιές, οι πόλεις το αναδύονται από την ασταμάτητη ψηφιακή

επανάσταση παραμένουν αρκετά γνώριμες σε μας όπως ήταν και πριν. Αλλά υπερέχοντας

κατά πολύ από τα απομεινάρια και υπολείμματα του παρελθόντος, όπως το νέο κεντρικό

μας σύστημα σε σχέση με τον παλιό μας αργό εγκέφαλο, υπάρχει ένα παγκόσμιο δίκτυο

από ταχύτατες τηλεπικοινωνίες, όπως έξυπνες πόλεις, διασυνδέσεις και άκρως

απαραίτητο λογισμικό. Ως αποτέλεσμα, δημιουργούνται νέοι αστικοί ιστοί, που

χαρακτηρίζονται από ψηφιακούς χώρους εργασίας, γειτονιές που λειτουργούν καθημερινά

24 ώρες το 24ωρο, εν αποστάσει διαμεσολαβητικούς χώρους συνάντησης, ευέλικτη

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

αποκεντρωμένη παραγωγή, συστήματα μάρκετινγκ και διανομής και υπηρεσίες

παράδοσης και επικοινωνίας. Αυτή η τάση αναδιαμορφώνει την επαγγελματική ατζέντα

των αρχιτεκτόνων, των αστικών σχεδιαστών και άλλων, τους οποίους τους ενδιαφέρει

εξίσου το σε ποιο μέρος και χώρο περνούν την καθημερινότητά τους.

Για τη νέα αυτή πραγματικότητα είναι απαραίτητη η αρχιτεκτονική χωρική διαμόρφωση

που θα έχει οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό αντίκτυπο στον ηλεκτρονικό

συρρικνωμένο κόσμο -έναν κόσμο στον οποίο η απόσταση έχει χάσει μεγάλο μέρος της

σημασίας της- ώστε να κρατηθούν μακριά οι απειλές και οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι. Πρέπει

να αναλογιστούμε τελικά ποιος είναι ο ρόλος της αρχιτεκτονικής σε αυτή τη νέα

ηλεκτρονική πραγματικότητα (2.4,2.6,2.7).

Με τη συνεχή ψηφιακή εξέλιξη δεν ανάγεται απλώς ο πραγματικός κόσμος σε έναν

ηλεκτρονικό, αλλά δημιουργούνται πολλοί παράλληλοι ψηφιακοί κόσμοι. Κάποιοι από

αυτούς δημιουργούνται μέσω διαδικτυακών παιχνιδιών, όπου οι χρήστες

«αποσυνδέονται» από το πραγματικό τους σώμα και μετατρέπονται σε εικονικούς

μετανάστες, μεταφέρονται σε ξένα ψηφιακά εδάφη παιχνιδιών και ενσωματώνονται σε

αυτά ως μυθικοί κυνηγοί, πολεμιστές, εγκληματίες κ.ο.κ. Έτσι, για τους χρήστες αυτών των

παιχνιδιών η πραγματική ζωή είναι η ψηφιακή, αφού ενσωματώνονται πλήρως σε αυτή

την πραγματικότητα. Αυτή η κατάσταση δίνει νέες προοπτικές στο παγκόσμιο χωριό: Η

οικονομική ανισότητα του πραγματικού κόσμου αναπαράγεται και στον ψηφιακό, αφού το

σύστημα αξίας των παιχνιδιών αυτών επικεντρώνεται στην ατέρμονη επιδίωξη της

εικονικής δύναμης και του πλούτου. (2.2)

Συμπερασματικά, το παγκόσμιο χωριό δεν είναι επιλογή αλλά αποτελεί πλέον μονόδρομο.

Ακόμα κι αν οι κίνδυνοι και τα ρίσκα είναι υψηλά, δεν υπάρχει άλλη λύση από το να

μάθουμε να ζούμε και να εξελισσόμαστε μέσα από τον ψηφιακό κόσμο.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

1γ. Εικονογραφημένες Αναπαραστάσεις του Όρου

Ι. Χαρακτηριστικό του παγκόσμιου χωριού μας είναι ότι οι αποστάσεις εκμηδενίζονται

χάρις στην ακαριαία ηλεκτρική ταχύτητα. Μπορεί κανείς από το σπίτι του να επισκεφτεί

τον πύργο του Άιφελ, τον καθεδρικό ναό του Μιλάνου, να δει τον Παρθενώνα, να δει τα

επεισόδια στο Παρίσι, τις εξελίξεις στην Συρία και μπορεί να έχει πρόσβαση σε

οποιοδήποτε άλλο γεγονός συμβαίνει καθημερινά απευθείας την στιγμή που συμβαίνει.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

ΙΙ. Η ηλεκτρική τεχνολογία αντικαθιστά τις συγκεντρωτικές πυραμοειδείς δομές της

μηχανικής τεχνολογίας με ένα αποκεντρωμένο δίκτυο με άπειρους κόμβους που

βρίσκονται σε αδιάκοπο διάλογο μεταξύ τους.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

ΙΙΙ. Το παγκόσμιο χωριό κάνει τον πλανήτη να μοιάζει με ένα τραπέζι, όπου γύρω του

κάθονται και συνομιλούν οι κάτοικοι του σε ταχύτητα γρηγορότερη από την πραγματική.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

ΙV. Με τον παγκόσμιο χωριό οι κοινωνικές ομάδες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και η θέση

των μελών τους μεταβάλλεται στην κοινωνική δομή της εποχής. «Η ηλεκτρική ταχύτητα,

που φέρνει κοντά όλες τις κοινωνικές και πολιτικές λειτουργίες με μία αιφνίδια

συρρίκνωση, ανεβάζει στα ύψη την ανθρώπινη επίγνωση ευθύνης. Είναι ακριβώς αυτός ο

συρρικνωτικός παράγων που μεταβάλλει τη θέση του έγχρωμου, του τηνέιτζερ και

μερικών άλλων κοινωνικών ομάδων. Όλοι αυτοί δεν περιλαμβάνονται πλέον με την

πολιτική έννοια της περιορισμένης διασύνδεσης. Αλλά εμπλέκονται πια στη ζωή μας, όπως

κι εμείς στη δική τους χάρις στα ηλεκτρικά μέσα.», όπως λέει και ο Marshall Mcluhan στο

βιβλίο του.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

V. Στην εποχή του παγκόσμιου χωριού ο χρόνος διάδοσης της πληροφορίας εκμηδενίζεται.

Είναι αυτή η συρρίκνωση που προκαλούν τα ηλεκτρικά μέσα που κάνει την ηλεκτρική

ταχύτητα πιο γρήγορη από την πραγματική.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

2. Περίληψη του Βιβλίου

Το βιβλίο του Marshall Mcluhan, Understanding Media-The Extensions Of Man (ελλ. Οι

προεκτάσεις του ανθρώπου, αποτελεί τροφή σκέψης, κριτικής και αμφισβήτησης. Με την

κυκλοφορία του πριν από περίπου μισό αιώνα προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων,

επιδοκιμασίας και αποδοκιμασίας. Ο Mcluhan αμφισβήτησε την ίδια την καθολικότητα

του Δυτικού ορθολογισμού, αποκάλυψε τον ιστορικό και τεχνολογικό προκαθορισμό του

και προανήγγειλε την λήξη του.

Με το απόφθεγμα «Το μέσο είναι το μήνυμα» ο Mcluhan προκάλεσε τις μεγαλύτερες

αντιδράσεις των πρεσβευτών του ορθολογισμού, αφού έδωσε ένα καινούριο, τεχνολογικό

περιεχόμενο στο παλιό πρόβλημα της μορφής και έκανα τη ζυγαριά να κλείνει προς τη

μεριά του μέσου, δηλαδή της τεχνολογικής μορφής. Με αυτή τη λογική το μέσο αποτελεί

από μόνο του μία πληροφορία. Το περιεχόμενο είναι πάντοτε ένα άλλο μέσο. Για

παράδειγμα, όταν το μέσο είναι η γραφή, το περιεχόμενο είναι ο λόγος. Όταν ο Τύπος

είναι το μέσο, το περιεχόμενο είναι ο γραπτός λόγος, όταν το μέσο είναι ο λόγος, το

περιεχόμενο είναι η σκέψη κ.ο.κ. Η άποψη αυτή έχει ως συνέπεια το μέσα να χάνει μεγάλο

και σημαντικό μέρος της σημασίας του για τη Δυτική κουλτούρα και γίνεται δευτερογενές

φαινόμενο. Δεν αποτελεί πλέον εγγύηση της αδιατάρακτης πορείας της εξέλιξης της

ορθολογικής σκέψης. Έτσι, η εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας εξαρτάται άμεσα από τα

μέσα επικοινωνίας, τα οποία παρουσιάζουν αιφνίδιες βιολογικές αλλαγές.

Όπως είναι φυσικό με το πέρασμα στην ηλεκτρική τεχνολογία, εκπρόσωποι της, όπως

διαφημιστές, δημοσιογράφοι κλπ. δέχθηκαν ευχάριστα τις μακλουανίστικες σκέψεις, σε

αντίθεση με τους εκπροσώπους του βιβλίου, που αποδοκίμασαν τις απόψεις του

συγγραφέα από την πρώτη κιόλας στιγμή.

Η κύρια θέση του Mcluhan είναι καταλυτική: Κάθε τεχνολογία ή αλλιώς κάθε νέο μέσο

είναι μία προβολή του ανθρώπου στον χώρο και στον χρόνο, μία προέκταση ενός

τμήματός του, π.χ. το βιβλίο ως προέκταση του ματιού, ο τροχός ως προέκταση του

ποδιού, τα όπλα ως προέκταση των νυχιών και των δοντιών κ.ο.κ. Επιπλέον, υποστηρίζει

ότι αυτές οι προεκτάσεις δεν είναι ουδέτερες, ούτε ανεξάρτητες της ανθρώπινης ψυχής.

Αντιθέτως, αναπτύσσονται ψυχικοί δεσμοί μεταξύ του ανθρώπου και των προεκτάσεων

του, που έχουν σοβαρές συνέπειες. Οι προεκτάσεις επηρεάζουν το εξωτερικό περιβάλλον

γύρω από τον άνθρωπο, τις κοινωνικές δομές και τις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτές οι

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

επιπτώσεις καθιστούν κάθε τεχνολογία, όσο απλή κι αν είναι ταυτόχρονα και σε ένα μέσο

επικοινωνίας.

Ωστόσο υπάρχει μία ιεράρχηση της σημασίας των τεχνολογιών , όσον αφορά την

επικοινωνιακή τους ιδιότητα. Ο Marshall Mcluhan χωρίζει τα μέσα ανάλογα με το πόση

πληροφορία δίνουν και με το πόσο συμμετοχή ζητούν από το ακροατήριο. Τα θερμά μέσα

είναι εκείνα που επεκτείνουν μία και μόνη αίσθηση μας με υψηλή ευκρίνεια. Υψηλή

ευκρίνεια είναι η κατάσταση καλής πληρότητας με δεδομένα. Για παράδειγμα, μία

φωτογραφία είναι υψηλής ευκρίνειας, ενώ ένα καρτούν χαμηλής ευκρίνειας. Παράδειγμα

θερμού μέσου αποτελεί το ραδιόφωνο, ο κινηματογράφος κ.α. Από την άλλη, υπάρχουν τα

ψυχρά μέσα που έχουν χαμηλή ευκρίνεια. Τα ψυχρά μέσα δίνουν ελάχιστη πληροφορία.

Ψυχρό μέσο θεωρείται για παράδειγμα το τηλέφωνο, που δίνει πενιχρή πληροφορία στο

αυτί. Έτσι τα θερμά μέσα τα οποία προσφέρουν μεγάλο αριθμό πληροφοριών δεν

αφήνουν το ακροατήριο να συμπληρώσει πολλά. Αντιθέτως, τα ψυχρά μέσα τα οποία

δίνουν λίγη πληροφορία επιτρέπουν την συμπλήρωση από τον ακροατή. Μερικές

προεκτάσεις, σύμφωνα με τον Mcluhan, έχουν εντονότερο επικοινωνιακό χαρακτήρα,

κυριαρχούν σε κάθε ιστορική περίοδο και κοινωνία και καθορίζουν την εκάστοτε

κοινωνική δομή, τις ανθρώπινες σχέσεις και τον κυρίαρχο τρόπο σκέψης. Προκαλούν,

επίσης, ένα πλέγμα δευτερευόντων τεχνολογιών, που ενισχύουν την πρώτη κυρίαρχη

τεχνολογία. Κύριο παράδειγμα αποτελεί η τυπογραφία, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως

πρότυπο κάθε μεταγενέστερης μηχανικής τεχνολογίας και γραμμικής οργάνωσης της

κοινωνίας, αλλά προκάλεσε και την ανάδυση του Δυτικού ορθολογισμού, δηλαδή ενός

τρόπου σκέψης και αναπαράστασης της πραγματικότητας, ο οποίος αναπαράγει σε

νοητικό επίπεδο την ομοιομορφία, την επαναληπτικότητα και τη διαδοχικότητα, δηλαδή

τα κύρια χαρακτηριστικά της τυπογραφικής τεχνολογίας.

Αναλύοντας τις προεκτάσεις, αντιλαμβάνεται κανείς το εξής παράδοξο: Ο άνθρωπος δεν

διακρίνει τον ετεροκαθορισμό του από την τεχνολογία. Ο Mcluhan εξηγεί γιατί συμβαίνει

αυτό: «Όλα τα περιβάλλοντα είναι αόρατα». Όπως το ψάρι δεν βλέπει το νερό στο οποίο

κολυμπάει έτσι και ο άνθρωπος δεν βλέπει τα μέσα, το πλαίσιο της σκέψης, τον

διανοητικό ιστό της αράχνης που στήνει για μας η κυρίαρχη επικοινωνιακή τεχνολογία του

καιρού μας. Κάθε τεχνολογία είναι μία φόρμα που έχει ως περιεχόμενο της μία

προηγούμενη τεχνολογία, π.χ. η τυπογραφία έχει ως περιεχόμενο την γραφή, μία

τεχνολογία που προηγήθηκε και την οποία έμαθε ο άνθρωπος να δικρίνει. Έτσι, ο

άνθρωπος βλέπει το περιεχόμενο της παλιάς τεχνολογίας, ενώ η νέα περιβάλλουσα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

τεχνολογία του είναι αόρατη. Έτσι, γίνεται κατανοητό γιατί το μέσο αποτελεί το

πραγματικό μήνυμα.

Η φύση της νέας τεχνολογίας δεν γίνεται ορατή, καθώς αν συμβεί αυτό το περιεχόμενο

μένει χωρίς μορφή και πλαίσιο, άρα αυτοακυρώνεται. Οι τεχνολογίες εξελίσσονται

βασιζόμενες τις δεδομένες παλιές τεχνολογίες-προεκτάσεις, με αποτέλεσμα να αποτελούν

ταυτόχρονα την ελευθερία και τη φυλακή της ανθρώπινης σκέψης. Η περίοδος μετάβασης

από μία παλιά τεχνολογία σε μία νέα αποτελεί σκληρό αγώνα επικράτησης, όπως

συμβαίνει στην εποχή του Mcluhan, από τη μηχανική στην ηλεκτρική εποχή, που

αναγκάζει τον άνθρωπο να ανοίξει τα μάτια του και να αναγνωρίσει τον τεχνολογικό του

καθορισμό.

Η λογική του Mcluhan υπονοεί ότι τα φαινόμενα έχουν σίγουρα ανιχνεύσιμες αιτίες, οι

οποίες δεν είναι απλές και αναπόφευκτες αλληλουχίες, όπως υποστηρίζει ο κλασικός

ορθολογισμός, αλλά αποτελούν βαθιές οργανικές σχέσεις, που ενέχουν το απρόβλεπτο σε

κάθε χρονική στιγμή. Έτσι, η ιστορία δεν γράφεται εκ των προτέρων, αλλά κάθε φορά που

συμβαίνει μία ξαφνική αλλαγή, δηλαδή η εφεύρεση μίας νέας τεχνολογίας. Σύμφωνα με

τα παραπάνω, αν υπάρχει μία κοσμική δύναμη αυτή είναι η τεχνολογία, η οποία με την

εξέλιξη της λυτρώνει ή σκλαβώνει την ανθρωπότητα. Ο Mcluhan θέλει ουσιαστικά να πει

ότι ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να αυτοκαθορίζεται συνεχώς και μέσω της τεχνολογικής

του προέκτασης αποκτά αυτογνωσία και μπορεί και υπερβαίνει τις ανθρώπινες ανάγκες

του. Αυτό ο Mcluhan προτιμά να το αναφέρει ως Πεντηκοστή του Πνεύματος.

Κάθε νέα τεχνολογία προκύπτει όταν η παλιά αρχίσει να προκαλεί σωματικό και ψυχικό

στρες. Έτσι η νέα τεχνολογία έρχεται να καλύψει την ανάγκη ανακούφισης. Ακόμη όμως

και αν έχει καταπραϋντικό χαρακτήρα, ανατρέπει την εκάστοτε κατάσταση και δημιουργεί

μία νέα τάξη πραγμάτων. Κι όταν αυτές οι νέες προεκτάσεις δημιουργήσουν ένταση, όταν

δηλαδή τα μέσα της εκάστοτε εποχής υπερθερμαίνονται όπως λέει και ο Mcluhan, τότε

εφευρίσκονται άλλα, νέα μέσα και ανατρέπουν με τη σειρά τους την υφιστάμενη

κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική τάξη.

Οι ανθρώπινες αλλαγές έρχονται μόνο μέσω από τις νέες τεχνολογίες, και ο πολιτικός

βολονταρισμός, κατά τον Mcluhan, δεν παίζει κανένα ρόλο όταν δεν συμπορεύεται με την

τεχνολογική αλλαγή. Με την απλή και φαινομενικά ανώδυνη πράξη της υιοθέτησης μίας

νέας τεχνολογίας, ο άνθρωπος γίνεται επαναστάτης, ανατρέπει την προηγούμενη τάξη και

υπονομεύει τον παλιό κόσμο. Η μεταχείριση του νέου μέσου δεν έχει απολύτως καμία

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

σημασία. Η επίδραση που έχει στην αντίληψη, καθιστά πολύ σύντομα τον άνθρωπο εικόνα

και ομοίωση του, με τη συνείδηση να προσαρμόζεται στις δυνατότητες και στους

περιορισμούς του νέου μέσου, σβήνοντας ένα μικρό ή μεγάλο μέρος του παλιού κόσμου.

Έτσι προκύπτει το αναπόφευκτο συμπέρασμα ότι κάθε μέσο επικοινωνίας αποτελεί

ταυτόχρονα και όπλο. Ο Mcluhan, αντίθετα με τις διαδεχόμενες οικονομικές και πολιτικές

θεωρίες του καιρού μας, υποστηρίζει ότι ο πόλεμος είναι μία βίαιη και ταχύτατη συντριβή

μίας παλιάς τεχνολογίας και ολόκληρου του πολιτικού, κοινωνικού και πνευματικού

εποικοδομήματός της και ταυτόχρονα ένα πρόγραμμα μαζικής εκπαίδευσης της νέας

τεχνολογίας ολόκληρων των πληθυσμών. Η κατακερματισμένη μηχανική τεχνολογία,

δηλαδή το διαχρονικό σύνολο των υλικών και των άυλων τεχνολογιών του Δυτικού

ανθρώπου, είναι από τη φύση της επιθετική και επιτακτική. Το φωνητικό αλφάβητο και

ακόμα περισσότερο η τυπογραφία τον δέκατο πέμπτο και έκτο αιώνα, διέρρηξαν βίαια τον

οργανικό ιστό των φυλετικών κοινωνιών, που βασίζονταν στην ολόπλευρη και

ολοκληρωμένη τεχνολογία του προφορικού λόγου και προκάλεσαν την ανάδυση του

ατομικισμού και του εθνικού κράτους. Η τεχνολογία του φωνητικού αλφαβήτου και η

υπερθέρμανση της με την τυπογραφία αποτέλεσαν το πιο επαναστατικό και εξελικτικό

γεγονός που συνέβη στην ανθρώπινη κοινωνία και συνείδηση, τουλάχιστον μέχρι πριν ένα

αιώνα. Όμως το βαρύτερο στρες που επέβαλε στα άτομα και τις κοινωνίες η γραμμική και

κατακερματιστική τυπογραφική τεχνολογία και τα παράγωγά της οδήγησαν στην

αλυσιδωτή ανάγκη δημιουργίας όλο και ταχύτερων, όλο και ευρύτερων νέων τεχνολογιών,

νέων δηλαδή προεκτάσεων του ανθρώπου που σε ολοένα και λιγότερο χρόνο φτάνουν

ολοένα και μακρύτερα. Ώσπου κάποια στιγμή ο τυπογραφικός άνθρωπος φτάνει σε ένα

απόλυτο όριο, την ηλεκτρική ταχύτητα.

Η ακαριαία ταχύτητα του ηλεκτρισμού αποτελεί την υπέρτατη μεταλλαγή για τον

άνθρωπο. Η προέκταση του στο χώρο και στον χρόνο γίνεται απόλυτη. Στην

πραγματικότητα, δεν υπάρχει κανένα χρονικό περιθώριο ανάμεσα σε αυτό που συμβαίνει

οπουδήποτε και οποτεδήποτε και στην συνειδητοποίηση του από τον ανθρωπινό νου. Γι’

αυτό ο Mcluhan εξηγεί στο βιβλίο του ότι η ηλεκτρική τεχνολογία αποτελεί την προέκταση

του κεντρικού νευρικού συστήματος σε πλανητική κλίμακα. Μετά από 3.000 χρόνια

γραμματικής παιδείας και 5.000 τυπογραφίας η φυλετική δομή κατακερματίστηκε

(αλφαβητική εποχή). Με την ηλεκτρική τεχνολογία ξαναμπαίνουμε στην καθολική και

ολοκληρωμένη κατάσταση του φυλετικού χωριού – απ’ όπου ξεκινήσαμε (προαλφαβητική

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

εποχή)- , δηλαδή όλα συμβαίνουν ταυτόχρονα σε όλους. Είναι αυτό που ο Mcluhan με

δικούς του όρους ονομάζει παγκόσμιο χωριό (global village).

Οι κοινωνικές και συνειδησιακές δομές της μηχανικής τεχνολογίας αντικαθίστανται

ταχύτατα από την ηλεκτρική τεχνολογία. Οι συγκεντρωτικές πυραμοειδείς δομές δίνουν τη

θέση τους σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο με άπειρους κόμβους που βρίσκονται σε

αδιάκοπο διάλογο μεταξύ τους. Η παλιά μηχανική τεχνολογία γίνεται το περιεχόμενο της

νέας ηλεκτρικής τεχνολογίας, όπως συμβαίνει με κάθε μέσο. Τα νέα μέσα, ο Ηλεκτρονικός

Υπολογιστής, η Τηλεόραση, το Ραδιόφωνο (σήμερα φυσικά θα λέγαμε και το Διαδίκτυο,

όμως αυτό αποτελεί μία πολύ μελλοντική εφεύρεση για τον συγγραφέα και το βιβλίο του

το 1964) δημιουργούν μία ανθρώπινη συνείδηση και ο άνθρωπος αποκτά πλέον την

επίγνωση της παγκόσμιας ανθρώπινης οικογένειας.

Τα λεγόμενα του συγγραφέα μπορεί στην εποχή του να αποτελούσαν για πολλούς

εξωφρενικές εικασίες, ωστόσο σήμερα βιώνουμε καθημερινά αυτό που ο Mcluhan

ανέφερε πριν από μισό αιώνα ως το παγκόσμιο χωριό. Αυτό που συμβαίνει στην άλλη

άκρη της Γης, συμβαίνει ταυτόχρονα και δίπλα μας. Όσο αυξάνονται τα δίκτυα, τόσο

μεγαλύτερη και η παγκοσμιοποίηση που υφιστάμεθα. Φυσικά όλες αυτές οι αλλαγές δεν

αφήνουν ανέπαφο και ανεπηρέαστο το πολιτικό τοπίο, αντίθετα παίζουν εξαιρετικά

σημαντικό ρόλο στο πολιτικοκοινωνικό προσκήνιο.

Ο κόσμος γύρω μας συνεχώς καταρρέει. Αυτό συμβαίνει καθώς νέα μέσα γεννιούνται,

υπερθερμαίνονται, προκαλούν στρες στην ανθρώπινη κοινωνία και τότε νέα μέσα

εφευρίσκονται και αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνει συνεχώς. Και εμείς αδύναμοι και

ανήμποροι να ακολουθήσουμε αυτές τις συνεχείς αλλαγές μένουμε να βλέπουμε τη νέα

πραγματικότητα με τα ξεπερασμένα μας μάτια. Η παλιά μας σκέψη μας προκαλεί πλέον

υποψίες και αρχίζουμε να αμφισβητούμε την ορθολογική, γραμμική εγγράμματη

προσέγγιση. Έχουμε κάνει το πρώτο βήμα προσαρμογής στη νέα αυτή πραγματικότητα,

προσεγγίζοντας μία νέα μυθική, ενορατική και διαισθητική προσέγγιση. Αυτή η

προσέγγιση αποτελεί την παλιά σκέψη της φυλετικής δομής, του προφορικού ανθρώπου,

της μυστηριακής Ανατολής, της Αφρικής που βρίσκεται εντός μας.

Ο Mcluhan προβλέπει, βασιζόμενος στα τεχνολογικά, επιστημονικά και κοινωνικά

δεδομένα της εποχής του και δεν κάνει προφητείες και μελλοντολογίες, όπως ήθελαν

πολλοί να πιστεύουν όταν πρωτοεμφανίστηκε στο προσκήνιο. Η θεωρία του για τη

μετάβαση από την παλιά εγγράμματη, γραμμική ορθολογική αντίληψη στο νέο, δικτυακό,

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

οπτικοακουστικό κόσμο του οικουμενικού χωριού στηρίζεται σε στοιχεία, έρευνα,

πληροφόρηση, οξυδέρκεια και στην ικανότητα «σύνδεσης των κουκίδων». Ήταν αυτός

που προέβλεψε και δε φοβήθηκε να παραδεχτεί ότι ο κόσμος θα δεχθεί για άλλη μία φορά

στην μέχρι τώρα ιστορία του άλλο ένα μεγάλο και βίαιο χτύπημα, που θα φέρει μία νέα

πραγματικότητα.

Ολόκληρη η θεωρία του Mcluhan, στηρίζεται σε δίπολα που ταλανίζουν τον άνθρωπο από

την πρώτη στιγμή της ύπαρξης του: Φυλετικές και Εγγράμματες κοινωνίες, Δύση και

Ανατολή, Μέσο και Μήνυμα, Μορφή και Περιεχόμενο, Προεκτάσεις μελών του σώματος

μας και προεκτάσεις του κεντρικού νευρικού μας συστήματος. Από εδώ και μόνο

καταλαβαίνει κανείς ότι ο Marshall Mcluhan δεν είναι ένας εφησυχασμένος άνθρωπος.

Ψάχνει συνεχώς να κατανοήσει τι συμβαίνει στο γύρω κόσμο και με βάση τα γεγονότα,

γνωρίζοντας ότι αν κατανοήσει κανείς τι θα επακολουθήσει ως νέο μέσο, θα μπορέσει να

βγάλει ένα αρκετά ασφαλές συμπέρασμα για τις μελλοντικές κοινωνίες.

Ο Marshall Mcluhan καταφέρνει να ξεπεράσει ακόμα τα ίδια τα όρια του εμφανούς

προβληματισμού του δείχνοντας μας μία συγκεκριμένη κατεύθυνση προβληματισμού,

πολύ πιο βαθυστόχαστου από την μετάβαση από την μηχανική στην ηλεκτρική εποχή: Τα

μέσα επικοινωνίας, δηλαδή οι τεχνολογικές προεκτάσεις του ανθρώπου, αποτελούν

ουσιαστικά βιολογικά μεγέθη, αλλά και ταυτόχρονα είναι αναγκαία και απολύτως

απαραίτητα για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, που αυτή τη στιγμή υφίστανται

μεταλλαγή; Μήπως βρισκόμαστε μπροστά σε μία εκ θεμελίων αλλαγή του πολιτισμού,

δηλαδή μία ριζική μεταβολή του ίδιου του περιεχομένου της ανθρώπινης συνείδησης;

Το βιβλίο Understanding Media-The Extensions Of Man του Marshall Mcluhan δεν είναι

ένα συνηθισμένο βιβλίο όπως θα περίμενε κανείς. Και πως θα μπορούσε άλλωστε να είναι

αφού αποτελεί ένα μανιφέστο κατά του ορθολογισμού; Η αρχή, η μέση και το τέλος

εκλείπουν, με άλλα λόγια δεν υπάρχει καμία γραμμική προσέγγιση. Το βιβλίο αποτελεί μία

υβριδική πραγματικότητα, αφού ο συγγραφέας πιστός στα συμπεράσματά του,

χρησιμοποιώντας το θερμό μέσο του βιβλίου αναπτύσσει το θέμα του μέσω του ψυχρού

μέσου του προφορικού λόγου. Προχωράει, επιστρέφει, συναρπάζει και μερικές φορές

εξοργίζει. Η ανάλυση του συγγραφέα δεν έχει καμία πρόθεση να πείσει τον αναγνώστη ή

να αποδείξει κάποιο επιχείρημα, αλλά να μεταδώσει ενορατικά και διαισθητικά μία

υποψία, να του χαρίσει μία φευγαλέα ματιά στο αλλότριο που καραδοκεί έξω από τα

περιχαρακωμένα χωράφια της κατεστημένης και παραπαίουσας κουλτούρας. Πρόκειται

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου

για ένα προκλητικό βιβλίο γραμμένο από έναν διορατικό και καταρτισμένο -στο θέμα που

ταλανίζει ολόκληρη την ανθρωπότητα σήμερα- άνθρωπο.

3. Επιπλέον στοιχεία (μακέτα)

Tα μέλη οποιασδήποτε κοινωνικής ομάδας σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη κι αν

βρίσκονται ανήκουν στο αποκεντρωμένο δίκτυο με τους άπειρους κόμβους που

εκμηδενίζει το χρόνο και το χώρο. Όλοι αποτελούν μέλη του οικουμενικού χωριού και

αποκτούν επίγνωση της παγκόσμιας οικογένειας.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

7ο Εξάμηνο Υπεύθυνη μαθήματος: Πολυξένη Μάντζου