ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Μια παρουσίαση του ΝΑΤΟ.

ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Μια παρουσίαση του ΝΑΤΟ

Σ04 | ΕισαγωγήΣ06 | Η αντίδραση στην αλλαγήΣ14 | Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεωνΣ22 | Η επέκταση των συνεταιρισμώνΣ28 | Η συνέχιση της πολιτικής της ανοικτής πόρταςΣ30 | Νέες δυνατότητες για νέες απειλές Σ32 | Οι δυναμικές του ΟργανισμούΣ35 | Στο μέλλον

Σ04 | Εισαγωγή

Κατά τη διάρκεια περισσοτέρου από μισού αιώνα ύπαρξης, και η Συμμαχία αλλά και ο ευρύτερος κόσμος εξελίχθηκαν με τρόπους που οι ιδρυτές του ΝΑΤΟ δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλέψει.

Καθώς συνεχίζει να εξελίσσεται το στρατηγικό περιβάλλον, αυξάνει και ρυθμός μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει ένα ευρύτερο φάσμα προκλήσεων ασφαλείας από ότι στο παρελθόν και πρέπει να προστατεύσει τους πληθυσμούς του τόσο στα εδάφη του όσο και στο εξωτερικό. Απειλές όπως η εξάπλωση των όπλων μαζικής καταστροφής και η τρομοκρατία δεν γνωρίζουν σύνορα, κάτι που συνεπάγεται ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να αναπτύσσει και να διατηρεί δυνάμεις σε μεγάλες αποστάσεις, όπως είναι το Αφγανιστάν. Παραλλήλως, αναπτύσσει τα απαραίτητα μέσα και τις δυνατότητες για να μπορεί να αντιδράσει στις νέες αυτές απαιτήσεις και να συνεισφέρει στις διεθνείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση των πολλών αυτών προκλήσεων.

Και ενώ μεταβάλλεται η φύση των απειλών που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη και ο τρόπος με τον οποίο τις αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ, τα βασικά δόγματα συνεργασίας εντός της Συμμαχίας παραμένουν σύμφωνα με τις αρχές της Συνθήκης της Ουάσινγκτον. Η αρχή της συλλογικής άμυνας βρίσκεται στην ίδια την καρδιά της ιδρυτικής συνθήκης. Παραμένει μια μοναδική και παντοτινή αρχή που ενώνει τα μέλη μεταξύ τους, δεσμεύοντάς τα να προστατεύουν το ένα το άλλο. Το ΝΑΤΟ παρέχει ένα πολιτικό-στρατιωτικό πλαίσιο για τη διαχείριση προκλήσεων για την ασφάλεια, που συνδέει τα Ευρωπαϊκά και Βορειοαμερικανικά συμφέροντα και έχει ως στόχο την οικοδόμηση ασφάλειας που θα βασίζεται πάνω στην κατανόηση και τη συνεργασία επ’ ωφελεία των μελλοντικών γενεών.

ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Μια παρουσίαση του ΝΑΤΟ.

Η Βόρειο-Ατλαντική Συμμαχία

Εισαγωγή | Σ05

Οι αναφορές σε αυτή την έκδοση στην πρώην Γιουγκοσλα-βική Δημοκρατία της Μακεδονίας συνοδεύονται από έναν αστερίσκο (*) που έχει να κάνει με την εξής υποσημείωση: “Η Τουρκία αναγνωρίζει τη Δημοκρατία της Μακεδονίας με το συνταγματικό της όνομα.”

Η αντίδραση στην αλλαγή

Σ06 | Η αντίδραση στην αλλαγή

Το 1949, όταν οι ιδεολογικές συγκρούσεις μεταξύ Ανατολής και Δύσης κέρδιζαν έδαφος, 12 κράτη και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού συγκρότησαν τον Οργανισμό Βόρειο-Ατλαντικού Συμφώνου. Ο θεμελιώ-δης σκοπός ήταν η δημιουργία μιας συνθήκης αμοιβαί-ας βοήθειας για την αντιμετώπιση του κινδύνου ότι η Σοβιετική Ένωση θα επιδίωκε να επεκτείνει τον έλεγχό που είχε πάνω στην Ανατολική Ευρώπη σε άλλα μέρη της ηπείρου.

Η προέλευση της Συμμαχίας

1961

Η

ανέ

γερσ

η το

υ Τείχ

ους τ

ου Β

ερολ

ίνου

1949

Η υ

πογρ

αφή

της Σ

υνθή

κης τ

ης Ο

υάσι

νγκτ

ον, 4

Απρ

ιλίο

υ

Η αντίδραση στην αλλαγή | Σ07

Την εποχή εκείνη, η Ευρώπη ακόμη ανέκαμπτε από τον όλεθρο που προκάλεσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ωστόσο, μεταξύ του 1947 και του 1952, το χρηματοδοτούμενο από τις ΗΠΑ Σχέδιο Μάρσαλ παρείχε τα μέσα για τη σταθεροποίηση της Δυτικοευρωπαϊκών οικονομιών. Δεσμευόμενο στην αρχή της συλλογικής άμυνας, το ΝΑΤΟ συμπλήρωσε τον ρόλο αυτό βοηθώντας στη διατήρηση εντός ασφαλούς περιβάλλοντος για την ανά-πτυξη της δημοκρατίας και της οικονομίας. Σύμφωνα με τα λόγια του Προέδρου των ΗΠΑ Harry S. Truman, το Σχέδιο Μάρσαλ και το ΝΑΤΟ ήταν «τα δύο μισά του ίδιου καρυδιού».

“ Μέσω της Συμμαχίας, η Δυτική Ευρώπη και η Βόρει-ος Αμερική επέτυχαν ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο σταθε-ρότητας ”Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, οι διεθνείς εξελίξεις, που αποκορυφώθηκαν με το ξέσπασμα του Πολέμου της Κορέας, φάνηκε να επιβεβαιώνουν τους Δυτικούς φόβους για τις επεκτατικές φιλοδοξίες της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι, τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ αύξησαν τις προσπάθειες τους για να αναπτύξουν τις στρατιωτικές και πολιτικές δομές που ήταν απαραίτητες για να υλοποιήσουν την δέσμευσή τους για κοινή άμυνα. Η παρουσία Βορειοαμερικανικών δυνάμεων σε Ευρωπαϊκό έδαφος, μετά από αίτηση των Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, βοή-θησε να αποτραπεί η εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης. Επιπλέον, καθώς πέρασε ο καιρός, περισσότερα κράτη έγιναν Σύμμαχοι.

Μέσω της Συμμαχίας, η Δυτική Ευρώπη και η Βόρειος Αμερική επέτυχαν ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο σταθερότητας, βάζοντας τη βάση για την Ευρωπαϊκή οικονομική συνεργασία και ολοκλήρωση. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Συμμαχία συνεισέφερε ενεργά στο ξεπέρασμα του παλαιού διαχωρισμού Ανατολής-Δύσης της Ευρώπης πλησιάζοντας τους πρώην εχθρούς και ακολουθώντας μια συνεργατική προσέγγιση για την ασφάλεια.

Σ08 | Η αντίδραση στην αλλαγή

Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ο ρόλος και ο σκοπός του ΝΑΤΟ ήταν προσδιορισμένοι με σαφήνεια από την ύπαρξη της απειλής που δημιουργούσε η Σοβιετική Ένωση. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, είχε διαλυθεί το Σύμφωνο της Βαρσοβίας και η Σοβιετική Ένωση είχε καταρρεύσει. Με την εξαφάνιση των παραδοσιακών του αντιπάλων, κάποιοι σχολιαστές πίστευαν ότι δεν υπήρχε πλέον και η ανάγκη ύπαρξης του ΝΑΤΟ και ότι θα μπορούσε να μειωθεί δραματικά τόσο η μελλοντική αμυντική δαπάνη όσο και η επένδυση πάνω στις ένοπλες δυνάμεις

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου

1989

Η π

τώση

του

Τείχ

ους τ

ου Β

ερολ

ίνου

Η αντίδραση στην αλλαγή | Σ09

Πολλοί Σύμμαχοι του ΝΑΤΟ άρχισαν να περικόπτουν τις αμυντικές τους δαπάνες, κάποιοι κατά 25 τοις εκα-τό τουλάχιστον. Ωστόσο, σύντομα έγινε προφανές ότι αν και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μπορεί να είχε απομακρύνει την απειλή της στρατιωτικής εισβολής, σε κάποια μέρη της Ευρώπης είχε αυξηθεί η αστάθεια . Στην πρώην Γιουγκοσλαβία και σε μέρη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ξέσπασε ένας αριθμός περιφερειακών συγκρούσεων, που συχνά τροφοδοτούνταν από εθνικές εντάσεις, και που απειλούσαν να εξαπλωθούν.

“ διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ευρώπη και πρόληψη της κλιμάκωσης των περιφερειακών εντάσεων ”

Τώρα απαιτούντο νέες μορφές πολιτικής και στρατιωτικής συνεργασίας για την διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ευρώπη και για την πρόληψη της κλιμάκωσης των περιφερειακών εντάσεων. Πράγματι, το ΝΑΤΟ ενεπλάκη σε θεσμοθετημένες σχέσεις με πρώην αντιπάλους, δημιουργώντας νέους μηχανισμούς για συ-νεργασία. Επίσης προχώρησε σε σημαντικές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις για να προσαρμόσει τις στρατιωτικές δομές και τις δυνατότητες για να εξοπλίσει τα μέλη για νέα καθήκοντα, όπως η διαχείριση κρίσεων, οι επιχει-ρήσεις διατήρησης και υποστήριξης της ειρήνης, πέρα από την διασφάλιση της διαρκούς ικανότητας τους να εκπληρώνουν τους θεμελιώδεις αμυντικούς ρόλους τους. Αντιδρώντας σε αυτές τις απειλές για την ασφάλεια, το ΝΑΤΟ όχι μόνον παρέμεινε μια στενά και σθεναρά ολοκληρωμένη Συμμαχία με ευθύνη για συλλογική άμυνα, αλλά έγινε επίσης το επίκεντρο για ένα συνεταιρισμό από διαφορετικά πολιτιστικά κράτη που συνεργάζονται στενά στον ευρύτερο τομέα της ασφάλειας.

1995

Το Ν

ΑΤΟ

εμπλ

έκετ

αι

στην

πρώ

τη επ

ιχείρ

ηση

του

διαχ

είρισ

ης κ

ρίσε

ων

© M

OD

UK

11/9

Σ10 | Η αντίδραση στην αλλαγή

Η Στρατηγική Αντίληψη που εγκρίθηκε κατά τη Διάσκεψη Κορυφής του 1999 της Ουάσινγκτον περιέγραψε τις μελ-λοντικές απειλές ότι προέρχονται «από πολλές κατευθύν-σεις και ότι συχνά είναι δύσκολο να τις προβλέψεις» και έδωσε ειδική προσοχή πάνω στην απειλή που δημιουργεί η εξάπλωση των όπλων μαζικής καταστροφής και των μέσων για την μεταφορά τους. Επίσης κατέστησε σαφές ότι τα συμφέροντα ασφαλείας της Συμμαχίας μπορούν να επηρεαστούν από άλλους κινδύνους ευρύτερης φύσης, όπως είναι οι τρομοκρατικές ενέργειες, τα σαμποτάζ και το οργανωμένο έγκλημα, όπως επίσης και η διατάραξη της ροής ζωτικών πόρων.

Τα γεγονότα απέδειξαν γρήγορα στις πατρίδες μας το πόσο προνοητικοί υπήρξαν οι Σύμμαχοι. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, οι τρομοκράτες χρησιμοποίησαν τα επιβατηγά αε-ροπλάνα ως όπλα μαζικής καταστροφής εναντίον στόχων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η φρικτή βιαιότητα των επιθέσε-ων και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για να τις επιτύχουν απέδειξαν την ευπάθεια των ανοικτών και δημοκρατικών κοινωνιών σε μια νέα μορφή ασύμμετρης πολεμικής σύρ-ραξης. Την επομένη ημέρα, σε μια πράξη αλληλεγγύης, οι Σύμμαχοι επικαλέσθηκαν το Άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον, τον όρο της συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ, επιβεβαιώνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι η επίθεση επάνω σε έναν ή περισσότερους αποτελεί επίθεση εναντίον όλων.

11 Σεπτεμβρίου

ΤΟ ΝΑΤΟ επι-καλείται το Άρθρο 5 για πρώτη φορά στην ιστορία του

2001

Μεγ

άλης

κλί

μακα

ς τρο

μοκρ

ατικ

ές επ

ιθέσ

εις

στην

Νέα

Υόρ

κη κ

αι σ

την W

ashi

ngto

n D

.C.

Η αντίδραση στην αλλαγή | Σ11

Στη συνέχεια η Συμμαχία υιοθέτησε μέτρα για να υποστηρίξει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κινήθηκε γρήγορα, ανα-πτύσσοντας πλοία στην Ανατολική Μεσόγειο στις αρχές Οκτωβρίου για να επιβιβάζονται σε και να ερευνούν πλοία που είναι ύποπτα για τρομοκρατική δραστηριότητα. Η ανάπτυξη αυτή συνεχίζεται σήμερα ως Επιχείρη-ση Active Endeavour, και περιλαμβάνει τώρα ολόκληρη τη Μεσόγειο. Ανάμεσα στα μέτρα που υιοθετήθηκαν, Σύμμαχοι σε ατομικό επίπεδο ανέπτυξαν δυνάμεις στο Αφγανιστάν για την υποστήριξη της καθοδηγούμενης από τις ΗΠΑ επιχείρησης εναντίον της al Qaida – της τρομοκρατικής οργάνωσης που ήταν υπεύθυνη για τις επιθέσεις της 11/9 – και των Ταλιμπάν – του καθεστώτος που την περιέθαλπε. Η Συμμαχία καθοδηγεί την επακολουθήσασα αποστολή διατήρησης της ειρήνης, την Διεθνή Δύναμη Βοήθειας για Ασφάλεια, από τον Αύγουστο του 2003.

Τις επιθέσεις της 11/9 ακολούθησαν άλλες πάνω σε έδαφος της Συμμαχίας, λιγότερο δραματικές σε κλίμακα αλλά εξ ίσου μοχθηρές στη φύση τους. Τα γεγονότα αυτά και άλλα σε διαφορετικά μέρη επιβεβαίωσαν στους ηγέτες του ΝΑΤΟ την σημασία αρκετών για καιρό-εξελισσόμενων αντιλήψεων.

Οι Συμβαλλόμενοι συμφωνούν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων από αυτούς στην Ευρώπη ή την Βόρειο Αμερική θα θεωρείται ως μια επίθεση εναντίον όλων τους και κατά συνέπεια συμφωνούν ότι, εάν συμβεί μια τέτοια επίθεση, ο καθένας από αυτούς, ασκώντας το δικαίωμα της ατομικής ή της συλλογικής αυτοάμυνας που αναγνωρίζεται από το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, θα βοηθήσει τον Συμβαλλόμενο ή τους Συμβαλλόμενους που δέχθηκαν επίθεση αναλαμβάνοντας αμέσως, ατομικά και σε συντονισμό με τους άλλους Συμβαλλόμενους, τη δράση εκείνη που θεωρούν ως απαραίτητη,

συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης δύναμης, για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ασφάλειας στον Βορειοατλαντικό χώρο. Οποιαδήποτε τέτοια ένοπλη επίθεση και όλα τα μέτρα που λαμβάνονται ως αποτέλεσμα αυτής θα πρέπει να αναφερθούν αμέσως στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να τερματισθούν όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.

Άρθρο 5

Σ12 | Η αντίδραση στην αλλαγή

Κατ’ αρχήν, οι απειλές προς την διατλαντική κοινότητα στον 21ο αιώνα θα είναι αυξανόμενα ασυμ-μετρικές ως προς την φύση τους και θα υποστηρίζονται μάλλον από υπο-κρατικές ομάδες παρά από ανεξάρτητους στρατούς εθνικών-κρατών. Για να τις αντιμετωπί-σουμε, οι Συμμαχικοί στρατοί θα πρέπει να γίνουν πιο ικανοί να αναπτυχθούν, πιο ευέλικτοι και πιο αποτελεσματικοί. Δεύτερον, οι νέες αυτές απειλές μπορεί να προέρχονται πέρα από τον Ευρωατλαντικό χώρο. Για το λόγο αυτό, το ΝΑΤΟ πρέπει να γίνει μια Συμμαχία με παγκόσμιους εταίρους που να αναγνωρίζει ότι οι κίνδυνοι πρέπει να αντιμετωπι-στούν παντού από όπου μπορεί να προέρχονται. Τέλος, το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους κινδύνους αυτούς μόνο του. Η διατλαντική Συμμαχία πρέπει να συνεισφέρει στην ανάπτυξη περιεκτικών πολι-τικών, οικονομικών και στρατιω-τικών λύσεων συνεργαζόμενη με μη-κυβερνητικές οργανώσεις και διεθνείς οργανισμούς όπως είναι

τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. Μόνον μια τέτοια προσέγγιση θα αντιμετωπίσει την οικονομική όπως επίσης την πο-λιτική και την ιδεολογική ρίζα της σύγκρουσης.

Έχοντας στο μυαλό τους τους παράγοντες αυτούς, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ ξεκίνησαν μια αναθεώρηση των δραστηριοτήτων και των δια- δικασιών εργασίας της Συμμαχίας. Κάτι που είχε ως αποτέλεσμα μια σειρά από πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν:

“ συνεισφέρει στην ανάπτυξη περιεκτικών πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών λύσεων ”

τη δημιουργία μιας Δύναμης Αντί-δρασης του ΝΑΤΟ – μια τεχνολογικά προηγμένη, ευέλικτη, ικανή να ανα-πτυχθεί, διαλειτουργική και ικανή να διατηρηθεί δύναμη που περιλαμβάνει χερσαία, θαλάσσια και αεροπορικά στοιχεία·

την υιοθέτηση μιας Περιεκτικής Οδηγίας Πολιτικής που προοριζόταν να παρέχει το πλαίσιο για τις στρατηγικές προτεραιότητες της Συμμαχίας για τα επόμενα δέκα με δεκαπέντε χρόνια·

την επέκταση των επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν για να καλύψουν ολόκλη-ρη τη χώρα, καθώς και την παροχή αρωγής μέσω της εκπαίδευσης των δυνάμεων ασφαλείας και των έργων ανοικοδόμησης·

την αρωγή προς την Κυβέρνηση του Ιράκ μέσα από την εκπαίδευση των δικών της δυνάμεων ασφαλείας, καθώς και την υποστήριξη προς την Αφρικανική Ένωση και την έναρξη δραστηριοτήτων κατά της πειρατείας.

την εμπλοκή σε θεσμοποιημένες σχέσεις με κράτη από τη Μέση Ανατολή μέσα από την Πρωτοβουλία Συνεργασίας της Κωνσταντινούπολης·

Παραλλήλως, το ΝΑΤΟ επεδίωκε επί-σης την Ευρωατλαντική ολοκλήρωση με την διεύρυνση των προσκλήσεων για την ιδιότητα του μέλους της Συμ-μαχίας και για τα προγράμματα της του συνεταιρισμού, έτσι ώστε να πολ-λαπλασιάσει τα οφέλη της ασφάλειας σε ένα μεγαλύτερο αριθμό κρατών.

μια εκσυγχρονισμένη στρατιωτική δομή διοίκησης·

τη βελτίωση δυνατοτήτων σε σημαντικούς τομείς για τον εκσυγχρονισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων όπως είναι η στρατηγική αερομεταφορά και η από αέρος επιτήρηση του εδάφους·

Η αντίδραση στην αλλαγή | Σ13

Τα α

εροπ

λάνα

AW

AC

s του

ΝΑΤ

Ο π

αρέχ

ουν

αερο

πορι

κή επ

ιτήρ

ησης

σε σ

ημαν

τικά

γεγ

ονότ

α κα

ι κατ

αστά

σεις

κρίσ

ης

© B

oein

g

Ένας σημαντικός πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων

Σ14 | Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων

Αμέσως μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες δρομολόγησαν την Επιχείρηση Enduring Freedom, μια επιχείρηση καταπολέμησης της τρομοκρατίας στο Αφγανιστάν, που εξεδίωξε το τυραννικό καθεστώς των Ταλιμπάν. Προκλήθηκε ανησυχία ότι οι Αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας δεν μπορούσαν να σταθεροποιήσουν την χώρα από μόνες τους. Έτσι οργανώθηκε η Διάσκεψη της Βόνης τον Δεκέμβριο του 2001, ζητώντας από τα Ηνωμένα Έθνη (ΗΕ) να εγκρίνουν μια δύναμη που θα μπορούσε να βοηθήσει στην δημιουργία δυνάμεων ασφαλείας και την εκπαίδευση τους. Το Ψήφισμα 1386 του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ της 20ης Δεκεμβρίου 2001, ενέκρινε τη δημιουργία μιας Διεθνούς Δύναμης Βοήθειας για Ασφάλεια (ISAF) και την ανάπτυξή της στην Καμπούλ και στις περιβάλλουσες περιοχές. Η ISAF και η Αφγανική Μεταβατική Εξουσία ο πρόδρομος της Αφγανικής εθνικής κυβέρνησης – διαπραγματεύτηκαν μια Στρατιωτική Τεχνική Συμφωνία τον Ιανουάριο του 2002 η οποία περιέγραφε με πολλές λεπτομέρειες τα καθήκοντα της ISAF.

Αφγανιστάν2003

Το Ν

ΑΤΟ

ανα

λαμβ

άνει

την ε

υθύ-

νη τ

ης IS

AF

στο Α

φγαν

ιστά

ν

© M

OD

Can

ada

Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων | Σ15

Αρχικά, η ISAF δεν ήταν ούτε μια δύναμη του ΝΑΤΟ αλλά ούτε και των ΗΕ αλλά ένας συνασπισμός προθύμων που είχε αναπτυχθεί κάτω από την εξουσία του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ. Κράτη εθελοντικά καθοδηγού-σαν εναλλακτικά την ISAF ανά εξάμηνο (αρχικά το Ηνωμένο Βασίλειο, η Τουρκία, η Γερμανία και η Ολλανδία). Και ενώ οι αποστολές αυτές έφεραν πρόοδο, παρεμποδιζόντουσαν από την έλλειψη συνέχειας μέχρι που, τελικώς, τον Αύγουστο του 2003, η Συμμαχία ανέλαβε τη στρατηγική διοίκηση, τον έλεγχο και το συντονισμό της αποστολής, επιτρέποντας την δημιουργία ενός μονίμου αρχηγείου της ISAF στην Καμπούλ.

“ Η ISAF συνεργάζεται στενά με την Αφγανική εθνική κυβέρνηση ”

Αρχικά, η εντολή της ISAF περιοριζόταν στην πρωτεύουσα, την πόλη της Καμπούλ και τις περιβάλλουσες περιοχές, όμως σταδιακά επεκτάθηκε για να κα-λύψει ολόκληρο το Αφγανιστάν: Πρώτα επεκτάθηκε βόρεια, δυ-τικά, και στη συνέχεια προς τον νότο και τελικά στα ανατολικά της χώρας – την πλέον επικίνδυ-νη και ευμετάβλητη περιοχή του Αφγανιστάν.

Ο κυριότερος ρόλος της ISAF είναι να βοηθήσει την Αφγα-νική κυβέρνηση να διευρύνει την εξουσία της σε ολόκληρη τη χώρα και να δημιουργήσει ένα ασφαλές περιβάλλον. Για να το πράξει αυτό, βοηθά στη ανάπτυξη των Αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας μέσα από την εκπαίδευση του στρατού και της αστυνομίας· προσδιορίζει τις ανάγκες ανοικοδόμησης σε πολιτικές εγκαταστάσεις· υποστηρίζει την κυβέρνηση για τον αφοπλισμό παρανόμως οπλι-σμένων ομάδων και εμπλέκεται στις προσπάθειες για την κατα-πολέμηση των ναρκωτικών· και υποστηρίζει τις δραστηριότητες ανθρωπιστικής βοήθειας.

Επίσης προσπαθεί να αυξήσει τη συνεργασία μεταξύ των πολιτικών και των στρατιωτικών οντοτήτων και αναπτύσσει μια πιο συστηματική προσέγγιση για τη συνεργασία στο πεδίο. Προς απόδειξη αυτού, κάποιες από τις Επαρχιακές Ομάδες Ανα-

συγκρότησης - μικρές ομάδες από πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό κάτω από την ευθύνη της ISAF – εργάζονται σε ολόκληρη τη χώρα πάνω σε πολιτικά προγράμματα όπως είναι η οικοδόμηση σχολείων και ορφανοτροφείων, η επισκευή δρόμων, η καταστροφή όπλων, η αποναρκοθέτηση, και άλλα παρόμοια.

Η ISAF συνεργάζεται στενά με την Αφγανική εθνική κυβέρνη-ση. Στη διάρκεια του Δεκεμ-βρίου του 2003 και του Ιανουα-ρίου του 2004, για παράδειγμα, βοήθησε τις Αφγανικές αρχές παρέχοντας ασφάλεια για τη σύ-γκληση του Συνταγματικού Loya Jirga, ενός μεγάλου συμβουλίου, το οποίο ενέκρινε το Αφγανικό σύνταγμα. Το Σεπτέμβριο του 2006, το ΝΑΤΟ και το Αφγανι-στάν προχώρησαν σε ένα «Πλαί-σιο για Διαρκή Συνεργασία σε Συνεταιρισμό» που επικεντρώ-νεται πάνω στην προώθηση της αμυντικής μεταρρύθμισης, στην οικοδόμηση αμυντικών θεσμών και διαλειτουργικότητας μεταξύ του Αφγανικού Εθνικού Στρα-τού και των μελών του ΝΑΤΟ. Επιπρόσθετα, ένας Ανώτερος Πολιτικός Αντιπρόσωπος από το ΝΑΤΟ αρθρώνει τους πολιτικούς και στρατιωτικούς στόχους της Συμμαχίας, εργαζόμενος άμεσα με την Αφγανική κυβέρνηση και άλλους διεθνείς οργανισμούς και διατηρεί επαφή με τα γειτονικά κράτη.

Σ16 | Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων

Αμέσως μετά τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, το ΝΑΤΟ επενέβη στρατιωτικά για να σταματήσει ή για να απο-τρέψει τη σύγκρουση στην Βοσνία και Ερζεγοβίνη το 1995, το Κοσσυφοπέδιο το 1999 και στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (*) το 2001.

Στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, οι Σύμμαχοι του ΝΑΤΟ πραγμα-τοποίησαν αεροπορικές επιχειρήσεις εναντίον των Βοσνια-κών Σερβικών δυνάμεων τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1995. Αυτή η ενέργεια βοήθησε να μετατοπιστεί η ισορροπία των δυνάμεων των εμπλεκομένων στο πεδίο μερών και έπεισε τη Βοσνιακή Σερβική ηγεσία να δεχτεί τη συμφωνία ειρήνης, της οποίας η διαπραγμάτευση έγινε στο Dayton, του Οχάιο. Τα στρατεύματα για τη διατήρηση της ειρήνης έφθασαν στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη τον Δεκέμβριο του 1995 κάτω από τη Δύναμη Υλοποίησης (IFOR). Την IFOR διαδέχθηκε η Δύναμη Σταθεροποίησης (SFOR), η οποία δέκα χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2005, ολοκλήρωσε με επιτυχία την αποστολή της. Στη συνέχεια η εντολή για τη δι-ατήρηση της ειρήνης παραδόθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα Βαλκάνια

Το ΝΑΤΟ καθοδήγησε μια

δεκαετή επιχείρηση διατήρησης της

ειρήνης στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη

© B

elgi

an M

OD

Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων | Σ17

“ ένα σταθερό περιβάλλον για την μελλοντική ανάπτυξη του Κοσσυφοπεδίου ”Της στρατιωτικής επέμβασης του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο προηγήθηκε περισσότερο από ένα έτος κλιμάκωσης της βίας και επανειλημμένης παραβίασης από το Βελιγράδι των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ που ζητούσαν να τεθεί ένα τέλος στην καταπίεση του Αλβανικού πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου από αυτό. Τον Μάρτιο του 1999, η Συμμαχία αποφάσισε να δρομο-λογήσει μια αεροπορική εκστρα-τεία εναντίον των στρατιωτικών και των παραστρατιωτικών δομών της Γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης που ήταν υπεύθυνη για την κατα-πίεση. Η απόφαση ελήφθη αφού πρώτα είχαν εξαντληθεί όλες οι άλλες επιλογές και είχαν αποτύχει να ξεπεράσουν την αδιαλλαξία του Βελιγραδίου οι ειρηνευτικές συνομιλίες. Η αεροπορική εκστρατεία επρό-κειτο να διαρκέσει 78 ημέρες και είχε ως αποτέλεσμα το να τερματιστεί όλη η στρατιωτική δράση από τα εμπλεκόμενα στη σύγκρουση μέρη· την απόσυρ-ση από το Κοσσυφοπέδιο του Γιουγκοσλαβικού Στρατού, της Σερβικής αστυνομίας και των παραστρατιωτικών δυνάμεων· τη συμφωνία πάνω στην άνευ όρων και ασφαλή επιστροφή των προ-σφύγων και των εκτοπισμένων ανθρώπων· και να διαβεβαιώσουν όλες οι πλευρές την προθυμία να εργαστούν προς την κατεύθυνση μιας πολιτικής συμφωνίας για το Κοσσυφοπέδιο.

Η εντολή για την καθοδηγούμενη από το ΝΑΤΟ Δύναμη του Κοσ-συφοπεδίου (KFOR) προέρχεται τόσο από μια Στρατιωτική-Τεχνική

συμφωνία που υπογράφηκε από το ΝΑΤΟ και τους Γιουγκοσλάβους διοικητές όσο και από το Ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ, και τα δύο έγιναν τον Ιούνιο του 1999. Η KFOR ανέλαβε την ευθύνη για να εμποδίσει την ανανέωση των εχθροπραξιών, για να εδραιώσει ένα ασφαλές περιβάλλον και για να αποστρα-τιωτικοποιήσει τον Απελευθερω-τικό Στρατό του Κοσσυφοπεδίου. Επιπλέον, η KFOR υποστηρίζει την διεθνή ανθρωπιστική προσπάθεια και εργάζεται μαζί με την διεθνή πολιτική παρουσία, την Αποστολή Προσωρινής Διοίκησης των ΗΕ στο Κοσσυφοπέδιο (UNMIK), για να δημιουργήσει ένα σταθερό περιβάλλον για την μελλοντική ανάπτυξη του Κοσσυφοπεδίου.

Μετά από την διακήρυξη της ανεξαρτησίας στις 17 Φεβρουαρί-ου του 2008, το ΝΑΤΟ διακήρυξε εκ νέου ότι η KFOR θα παραμείνει στο Κοσσυφοπέδιο πάνω στη βάση του Ψηφίσματος του Σ.Α. των ΗΕ 1244, εκτός και εάν απο-φασίσει διαφορετικά το Συμβού-λιο Ασφαλείας των ΗΕ. Η θέση αυτή επαναλήφθηκε και πάλι από τους ηγέτες του ΝΑΤΟ κατά τη διάσκεψη κορυφής του Στρα-σβούργου/Kehl τον Απρίλιο του 2009. Επίσης επιβεβαίωσαν την πλήρη δέσμευση του Συμφώνου στην υποστήριξη της εγκαθί-δρυσης των συμφωνηθέντων πολυεθνικών δομών ασφαλείας στο Κοσσυφοπέδιο. Υποδέχθηκαν την ανάπτυξη της Αποστολής της ΕΕ για την επιβολή του κράτους δικαίου στο Κοσσυφοπέδιο (EULEX) και την ως τώρα πρόοδο στην υλοποίηση υφιστάμενων δεσμεύσεων σε πρότυπα,

ιδιαίτερα αναφορικά με το κράτος δικαίου, την προστασία των μειονοτήτων και ιστορικών και θρησκευτικών χώρων, και την καταπολέμηση της εγκληματικό-τητας και της διαφθοράς.

Σ18 | Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων

Τον Αυγούστου του 2001, ο πρόε-δρος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (*) ζήτησε την υποστήριξη του ΝΑΤΟ για να αφοπλίσει τις εθνικά Αλβα-νικές ομάδες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποσταθερο-ποιήσουν τη χώρα. Το ΝΑΤΟ συμφώνησε, με την προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση θα αποκαθιστού-σε ορισμένα δικαιώματα για τη μειονότητα. Οι αντιπρόσωποι της εθνικά Αλβανικής κοινότητας της χώρας και η κυβέρνηση επέτυχαν μια πολιτική διευθέτηση, η οποία ελέγχθηκε από ειδικούς απεσταλ-μένους από διαφόρους διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομέ-νου του ΝΑΤΟ, και από τις Ηνωμέ-νες Πολιτείες. Κάτι που άνοιξε το δρόμο στο ΝΑΤΟ για να αναπτύξει στράτευμα 3.500 περίπου ανδρών σε μια αποστολή 30 ημερών για να αφοπλίσει τους εθνικά Αλβανούς σε εθελοντική βάση.

Μετά από αίτημα των Σκοπίων, τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ παρέ-μειναν στην χώρα παρέχοντας προστασία στους παρατηρητές από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη μέχρι το τέλος Μαρτίου του 2003 όταν η αποστολή αναλήφθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πρωτο-βουλίες αυτές βοήθησαν στο να αποτραπεί η πολιτική σύγκρουση και να προετοιμαστεί το έδαφος για συμφιλίωση και ανοικοδόμηση στην χώρα.

Σήμερα η KFOR είναι η μόνη εναπομένουσα μεγάλης-κλίμακας ανάπτυξη Συμμαχικής δύναμης στα Βαλκάνια, αν και το ΝΑΤΟ διατηρεί αρχηγεία στο Σαράγιεβο

και τα Σκόπια για να βοηθήσει τις φιλοξενούσες κυβερνήσεις στην αμυντική μεταρρύθμιση.Προκειμένου να ενισχύσει την μακροπρόθεσμη σταθερότητα στα Δυτικά Βαλκάνια, το ΝΑΤΟ προσπαθεί να εντάξει κράτη από την περιοχή στις Ευρωατλαντικές δομές. H Αλβανία και η Κροατία προσχώρησαν στο ΝΑΤΟ την πρώτη Απριλίου 2009· η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (*) είναι υποψήφια για την ιδιότητα του μέλους του ΝΑΤΟ· η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο και η Σερβία έγιναν Εταίροι του ΝΑΤΟ στις 14 Δεκεμβρίου 2006.

“ Προκειμένου να ενισχύσει την μακροπρόθεσμη σταθερότητα στα Δυτικά Βαλκάνια, το ΝΑΤΟ προσπαθεί να εντάξει κράτη από την περιοχή στις Ευρωατλαντικές δομές ”

Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων | Σ19

Η Επιχείρηση Active Endeavour, που δρομολογήθηκε αμέσως μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, είναι μια επιχείρηση ναυτικής επιτήρησης που καθοδηγείται από τις ναυτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ για τον εντοπισμό, την αποτροπή και την προστασία από τρομοκρατική δραστηριότητα στην Μεσόγειο. Τα πλοία του ΝΑΤΟ αναπτύχθηκαν στην Ανατολική Μεσόγειο και άρχισαν να περιπολούν στην περιοχή από πολύ νωρίς, από την 6 Οκτωβρίου 2001. Λαμβάνοντας υπ’ όψη την επιτυχία της, στις αρχές του 2003 επεκτάθηκε προς τα Στενά του Γιβραλτάρ και στη συνέχεια, μετά από ένα χρόνο, τον Μάρτιο του 2004, σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Και ενώ η επιχείρηση είναι περιορισμένη σε σχετικές με την τρομοκρατία δραστηριότητες, έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην συνολική ασφάλεια της Μεσογείου για την εμπορική και οικονομική δραστηριότητα.

Η Μεσόγειος

Ο Κόλπος του ΆντενΗ αυξανόμενη πειρατεία στον Κόλπο του Άντεν και το Κέρας της Αφρικής απειλεί να υπονομεύσει τις διεθνείς ανθρωπιστικές προσπάθειες στην Αφρική, και γενικότερα να διασπάσει τις ζωτικές θαλάσσιες γραμμές επικοινωνίας και τα οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή.

Το ΝΑΤΟ συμβάλλει ενεργά στην ενίσχυση της ασφάλειας, διενεργώντας επιχειρήσεις κατά της πειρατείας στην περιοχή: τις Επιχειρήσεις Allied Provider (2008), Allied Protector (2009) και Operation Ocean Shield (βρίσκεται σε εξέλιξη). Μελετά το ενδεχόμενο ανάληψης μακροπρόθεσμου ρόλου στην καταπολέμηση της πειρατείας, σε πλήρη συμπληρωματικότητα προς τις σχετικές Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τις ενέργειες καταπολέμησης της πειρατείας που υλοποιούν άλλοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σ20 | Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων

© E

U

Πρόσφυγες του Νταρφούρ

Η πρώτη αποστολή του ΝΑΤΟ στην αφρικανική ήπειρο αφορούσε την υποστήριξη της Αποστολής της Αφρικανικής Ένωσης στο Σουδάν (AMIS).

Οι κάτοικοι της επαρχίας του Νταρφούρ στο Σουδάν υπήρξαν θύματα ενός θη-ριώδους εμφυλίου πολέμου από το 2003 και μετά. Η σύγκρουση προκάλεσε μια ανθρωπιστική κρίση η οποία οδήγησε στην θανάτωση δεκάδων χιλιάδων και στον εκτοπισμό εκατομμυρίων. Με αίτημα της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ), το ΝΑΤΟ άρχισε να παρέχει υποστήριξη στην AMIS από τον Ιούλιο του 2005 μέχρι την ολοκλήρωση της αποστολής αυτής στις 31 Δεκεμβρίου 2007. Όταν η αποστολή αυτή έγινε μια υβριδική αποστολή ΗΕ-ΑΕ τον Ιανουάριο του 2008, το ΝΑΤΟ εξέφρασε την ετοιμότητά του να μελετήσει οποιαδήποτε επιπρόσθετα αιτήματα για υποστήριξη.

Τον Ιούνιο του 2007, το ΝΑΤΟ συμφώνησε σε ένα αίτημα από την Αφρικανική Ένωση να προσφέρει υποστήριξη στρατηγικής αερομεταφοράς για την ανάπτυξη των στρα-τευμάτων της σε μια αποστολή στην Σομαλία (AMISOM). Το κράτος βρισκόταν χωρίς αποτελεσματική κυβέρνηση από το 1991 και μετά και υπέφερε από χρόνια μαχών μεταξύ αντιπάλων πολέμαρχων όπως επίσης και από λιμό και αρρώστιες.

Το ΝΑΤΟ παρέχει επίσης υποστήριξη οικοδόμησης-ικανότητας στις μακροπρόθε-σμες δυνατότητες διατήρησης της ειρήνης της ΑΕ, συγκεκριμένα στην Αφρικανική Δύναμη Παρέμβασης, επίσης μετά από αίτημα της ΑΕ.

Για να διασφαλίσει τη μέγιστη συνεργία και αποτελεσματικότητα, η βοήθεια του ΝΑΤΟ είναι ευθυγραμμισμένη και στενά συντονισμένη με άλλους διεθνείς οργανι-σμούς – κυρίως τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση – όπως επίσης και με διμερείς εταίρους.

Υποστήριξη προς την Αφρική Ένωση

Το ΝΑΤΟ έχει καίριο στρατηγικό ενδιαφέρον για ένα σταθερό Ιράκ και υποστηρί-ζει την Ιρακινή Κυβέρνηση μέσα από την Αποστολή Εκπαίδευσης του ΝΑΤΟ - Ιράκ (NTM-I) από το 2004 και μετά. Το ΝΑΤΟ και το Ιράκ συμφώνησαν επίσης να συνε-χίσουν τη συνεργασία τους μακροπρόθεσμα και το επισημοποίησαν εγκρίνοντας προτάσεις για ένα Δομημένο Πλαίσιο Συνεργασίας.

Το ΝΑΤΟ βοηθά τη χώρα να αναλάβει τη δική της ασφάλεια εκπαιδεύοντας το Ιρακινό στρατιωτικό προσωπικό είτε εντός είτε εκτός του Ιράκ· υποστηρίζοντας την ανάπτυξη των θεσμών ασφαλείας της χώρας· και συντονίζοντας την παράδο-ση εξοπλισμού που προσφέρθηκε από κράτη μέλη του ΝΑΤΟ σε ατομικό επίπεδο· και γενικότερα, παρέχοντας υποστήριξη για την αμυντική μεταρρύθμιση στο Ιράκ.

Η συνεργασία με το Ιράκ γίνεται σύμφωνα με το Ψήφισμα 1546 του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ, το οποίο ζήτησε υποστήριξη από διεθνείς και περιφερεια-κούς οργανισμούς προκειμένου να βοηθήσουν να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του Ιρακινού λαού για ασφάλεια και σταθερότητα και μετά από αιτήματα που θα ακολουθούσαν από την Κυβέρνησης του Ιράκ.

Βοήθεια στο Ιράκ

Ένας κύριος πρωταγωνιστής σε καταστάσεις κρίσεων | Σ21

Ευρύτερες δραστηριότητες του ΝΑΤΟ“ το μεγαλύτερο μέρος του έργου της Συμμαχίας πραγματοποιείται μακριά από το εκτυφλωτικό φως της δημοσιότητας ”

Η ειδησεογραφική κάλυψη του ΝΑΤΟ εστιάζει αναπόφευκτα στην υψηλού επιπέδου διπλωματία, τις συνόδους κορυφής της Συμμαχίας και τις στρατιωτικές εκστρατείες. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος του έργου της Συμμαχίας πραγματοποιείται μακριά από το εκτυφλωτικό φως της δημοσιότητας. Το ΝΑΤΟ εμπλέκεται, σε καθημερινή βάση, σε μια σειρά προγραμμάτων που βοηθούν να βελτιωθεί το περιβάλλον ασφάλειας της Ευρώπης. Αυτά περιλαμβάνουν την παροχή βοήθειας για την μεταρ-ρύθμιση των Ανατολικοευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεων, την οικοδόμηση των προγραμμάτων για την επανεκ-παίδευση για την πολιτική ζωή των πρώην αξιωματικών του στρατού, και την παροχή βοήθειας για την αποναρ-κοθέτηση και την καταστροφή αποθε-μάτων ξεπερασμένων πυρομαχικών.

Επιπλέον, το ΝΑΤΟ είναι δραστήριο στο συντονισμό της ανθρωπιστικής ανακούφισης. Το 1999 εγκαινίασε ένα Ευρω-Ατλαντικό Κέντρο Συντονι-σμού Αντιμετώπισης Καταστροφών (EADRCC ) μέσα από το οποίο συντο-νίζει την έκτακτη και ανθρωπιστική βοήθεια από το ΝΑΤΟ και τα Εταιρικά κράτη στην περίπτωση καταστροφών τόσο φυσικών όσο και από ανθρώ-πινο χέρι. Για παράδειγμα, το ΝΑΤΟ παρείχε βοήθεια στα θύματα των πλημμυρών εξ αιτίας του Τυφώνα

Κατρίνα στις Ηνωμένες Πολιτείες το Σεπτέμβριο του 2005. Ένα μήνα μετά, ένας καταστροφικός σεισμός στο Πακιστάν είχε ως αποτέλεσμα να πεθάνουν κάπου 73.000 άνθρωποι και να μείνουν άστεγα άλλα τέσσερα εκα-τομμύρια. Το Βόρειο-Ατλαντικό Συμ-βούλιο συμφώνησε να επεκτείνει την βοήθειά του μέσα από το EADRCC. Σε πολλές περιπτώσεις, το EADRCC κινητοποίησε πόρους για να βοηθήσει κράτη του Ευρωατλαντικού χώρου, τα οποία υπέφεραν από πλημμύρες, πυρκαγιές σε δάση ή σεισμούς.

Το ΝΑΤΟ έχει ένα επιστημονικό πρόγραμμα το οποίο χρηματοδοτεί την πρακτική συνεργασία πάνω σε σχετιζόμενα με την ασφάλεια θέματα στους τομείς της πολιτικής επιστήμης, του περιβάλλοντος και της τεχνο-λογίας. Το Πρόγραμμα του ΝΑΤΟ Επιστήμη για Ειρήνη και Ασφάλεια (SPS) επιδιώκει να αναπτύξει εισηγή-σεις και χειροπιαστές λύσεις σε ποικίλα προβλήματα, ενώ την ίδια στιγμή αποβλέπει στο να ανταποκριθεί στις συγκεκριμένες ανάγκες των συμμετε-χόντων. Επιστήμονες από τα κράτη του ΝΑΤΟ, τους Εταίρους και τα κράτη του Μεσογειακού Διαλόγου συμμετέ-χουν σε αυτές τις δραστηριότητες, οι οποίες συνεισφέρουν αποτελεσματικά στη συνολική ασφάλεια με το να διευ-κολύνουν τη συνεργασία, τη δικτύωση και την οικοδόμηση-ικανότητας.

Η επέκταση των συνεταιρισμών

Σ22 | Η επέκταση των συνεταιρισμών

Οι Εταίροι του ΝΑΤΟ

Από τότε που τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος και μετά, το ΝΑΤΟ ανέλαβε μια σειρά από πρωτοβουλίες για να ενισχύσει την ασφάλεια και τη σταθερότητα με την εγκαθίδρυση θεσμών για διάλογο, την οικοδόμηση-εμπιστοσύνης και τη συνερ-γασία. Δημιούργησε σχέσεις με πρώην αντιπάλους, όπως επίσης και με άλλα Ευρωπαϊκά κράτη, γειτονικά κράτη στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και με κράτη της Μέσης Ανατολής.

Το 1994, το ΝΑΤΟ παρουσίασε μια πρωτοβουλία γνωστή ως η Σύμπραξη για την Ειρήνη (PfP). Αυτό είναι ένα πρόγραμ-μα σχεδιασμένο να βοηθά τα συμμετέχοντα κράτη στην αναδιάρθρωση των ενόπλων τους δυνάμεων για να τους επιτραπεί να διαδραματίσουν τον κατάλληλο ρόλο τους σε μια δημοκρατική κοινωνία και για να συμμετάσχουν στις

καθοδηγούμενες από το ΝΑΤΟ επιχειρήσεις υποστήριξης της ειρήνης. Προσφέρει ευκαιρίες για πρακτική συνεργασία σε πολλούς διαφορετικούς τομείς, επιτρέποντας ατομικά σε Εταιρικά κράτη να προσαρμόσουν τη συμμετοχή τους ανά-λογα με τις συγκεκριμένες ανάγκες ή τα συμφέροντα τους για την ασφάλεια. Το εύρος και τα όρια των δραστηριοτήτων είναι τεράστια, καλύπτοντας τομείς όπως είναι η αμυντική μεταρρύθμιση, η διαχείριση κρίσεων, ο σχεδιασμός έκτακτης πολιτικής ανάγκης, η συνεργασία στον τομέα της επιστήμης, η εκπαίδευση και η εξάσκηση, η ασφαλής καταστροφή των πυρομαχικών και των μικρών όπλων και του ελαφρύ οπλισμού.

“ εγκαθίδρυση θεσμών για διάλογο, οικοδόμηση-εμπιστοσύνης και συνεργασία ”

Η επέκταση των συνεταιρισμών | Σ23

“ Η Ρωσία και η Ουκρανία ήταν μετα-ξύ των πολλών κρατών που δεσμεύτηκαν για συνεταιριστικές δραστηριότητες με το ΝΑΤΟ από την πρώτη ημέρα ”Η Ρωσία και η Ουκρανία ήταν μεταξύ των πολλών κρατών που δεσμεύτηκαν για συνεταιριστι-κές δραστηριότητες με το ΝΑΤΟ από την πρώτη ημέρα. Το 1997, η συνεργασία τέθηκε σε μια πιο επίσημη βάση με την υπογραφή διμερών συμφωνιών μεταξύ κα-θενός από τα κράτη αυτά και του ΝΑΤΟ. Το Μόνιμο Μεικτό Συμβού-λιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας και η Επιτροπή ΝΑΤΟ-Ουκρανίας δημιουργήθη-καν ως μέσα για να διευκολύνουν την τακτική διαβούλευση και τη συζήτηση πάνω σε θέματα ασφαλείας και για την ανάπτυξη πρακτικής συνεργασίας σε ένα ευρύ φάσμα τομέων.

Έκτοτε, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, που υπογράμμισαν την ανάγκη για συντονισμένη διεθνή δράση για την αντιμετώπιση των νέων απειλών για την ασφάλεια, οι Σύμμαχοι και η Ρωσία διέπλασαν μια βαθύτερη και στενότερη σχέση. Το 2002, δημιούργησαν το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας (NRC), στο οποίο προεδρεύει ο Γενικός Γραμματέας, και όπου όλα τα κράτη του NRC συμμετέχουν ως ίσα και οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία, για να αντικαταστή-σουν το διμερές Μόνιμο Μεικτό Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Το NRC προσδιόρισε τον αγώνα εναντίον της τρομοκρατίας, τη διαχείριση κρίσεων και τη μη-διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής ως σημαντικούς τομείς για συνερ-γασία.

Η σχέση ΝΑΤΟ-Ουκρανίας αναπτύχθηκε σταδιακά με την πάροδο των ετών. Μια σημαντική πτυχή είναι η υποστήριξη που δίνουν το ΝΑΤΟ και Σύμμαχοι ατομικά στις εξελισσόμενες προσπάθειες μεταρρύθμισης της Ουκρανίας, ιδιαίτερα στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη δημο-κρατική ανάπτυξη της χώρας.

Οι σχέσεις με τη Ρωσία και την Ουκρανία

Σ24 | Η επέκταση των συνεταιρισμών

Η πρωτοβουλία της PfP συμπληρώθηκε το 1995 από τη δημιουργία ενός Μεσογειακού Διαλόγου με έξη κράτη – Αίγυπτος, Ισραήλ, Ιορδανία, Μαυριτανία, Μαρόκο και Τυνησία – στην ευρύ-τερη περιοχή της Μεσογείου. Το πρόγραμμα, στο οποίο συμμετέχει και η Αλγερία από το 2000, αποβλέπει στη δημιουργία καλών σχέσε-ων και τη βελτίωση της αμοιβαίας κατανόησης με τα κράτη της περιοχής της Μεσογείου, όπως επίσης και στην προώθηση της περιφερεια-κής ασφάλειας και σταθερότητας. Το 2004, ο Διάλογος αναβαθμίστηκε σε γνήσιο συνεταιρι-σμό για την προώθηση μεγαλύτερης πρακτικής συνεργασίας μέσω της παροχής βοήθειας στην

αμυντική μεταρρύθμιση, της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας των συνόρων, στα μέτρα για τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας, και σε άλλα παρόμοια. Επίσης ο ενισχυμένος συνεταιρισμός επικεντρώθηκε πάνω στην μάχη εναντίον της τρομοκρατίας. Κάποια κράτη του Διαλόγου συνεισέφεραν στρατεύματα στις καθοδηγούμενες από το ΝΑΤΟ επιχειρήσεις υποστήριξης της ειρήνης στα Βαλκάνια και συμ-μετέχουν στην Επιχείρηση Active Endeavour.

Ο Μεσογειακός Διάλογος

“ δημιουργία καλών σχέσεων και βελτίωση της αμοιβαίας κατανόησης με τα κράτη της περιοχής της Μεσογείου ”

Συνεργασία με κράτη του Μεσογειακού

Διαλόγου στη διάρκεια ασκήσεων

του ΝΑΤΟ

Η επέκταση των συνεταιρισμών | Σ25

“ Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στο να προωθήσει την πρακτική διμερή συ-νεργασία με τα ενδιαφερόμενα κράτη της περιοχής ”

Η Πρωτοβουλία Συνεργασίας της Κωνσταντινούπολης

Η δρομολόγηση της Πρωτοβουλίας Συνεργασίας της Κωνστα-ντινούπολης (ICI) το 2004 έδειξε την προθυμία της Συμμαχίας να πλησιάσει τα κράτη της Μέσης Ανατολής που δεν συμμε-τέχουν στο Μεσογειακό Διάλογο. Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στο να προωθήσει την πρακτική διμερή συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα κράτη της περιοχής σε τομείς όπως είναι η μάχη εναντίον της τρομοκρατίας, η διαχείριση κρίσεων, ο σχεδιασμός έκτακτης πολιτικής ανάγκης και ο έλεγχος των συνόρων. Σήμερα συμμετέχουν το Μπαχρέιν, το Κατάρ, το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Σ26 | Η επέκταση των συνεταιρισμών

Με τις απειλές για την ασφάλεια να γίνονται ολοένα πιο απρόβλεπτες ως προς τη φύση τους, το αντικείμενο τους και την προέλευση τους, το ΝΑΤΟ επέκτεινε το πεδίο των συνεταιρισμών του. Στράφηκε σε παγκόσμιους συνεταίρους για να το βοηθήσουν να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις παγκόσμιες απειλές που έχουν αναδυθεί από τότε που άλλαξε ο αιώνας. Οι αποκαλούμενες αυτές «χώρες επαφής», οι οποίες δεν είναι ούτε μέλη αλλά ούτε και εταίροι της Συμμαχίας, περιλαμβάνουν κράτη όπως είναι η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία, η Αυστραλία και η Νότιος Κορέα.

Επίσης το ΝΑΤΟ έχει σχέσεις και με άλλους διεθνείς οργανισμούς που έχουν ένα συμπληρωματικό ρόλο στην προώθηση της ειρήνης και της ασφάλειας. Στο πλαίσιο των επιχειρήσεων διαχείρισης κρίσεων, το ΝΑΤΟ εργάζεται με οργανισμούς που έχουν τα εργαλεία για να διασφαλίσουν μια ικανή να διατηρηθεί ειρήνη μέσα από την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, αλλά και άλλοι θεσμοί όπως είναι το EUROCONTROL και η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού.

Η συνεργασία με παγκοσμίους συνεταίρους και άλλους διεθνείς οργανισμούς

Κάποιες από τις αποκαλούμενες χώρες

επαφής, όπως είναι η Νέα Ζηλανδία,

συνεισφέρουν στην ISAF

Η επέκταση των συνεταιρισμών | Σ27

“συμπληρωματικός ρόλος στην προώθηση της ειρήνης και της ασφάλειας ”Πέρα και πάνω από αυτές τις θεσμικές διασυνδέσεις, η διατλαντική σχέση μεταξύ των Ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ και των Ηνωμένων Πολιτειών κάνει τις σχέσεις της Συμμαχίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση μοναδικές. Όπως κάθε εποικοδομητική σχέση, εξελίχθηκε αντιδρώντας στις μεταβαλλόμενες εξωτε-ρικές καταστάσεις. Χωρίς να εξιστορούμε την ιστορία των διατλαντικών σχέσεων από τότε που τελείωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και μετά, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι τα Ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ εξαρτώντο σε μεγάλο βαθμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην άμεση μεταπο-λεμική περίοδο, τόσο σε ότι είχε να κάνει με την ασφάλεια όσο και με την οικονομική ανάπτυξη. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, η Ευρώπη έγινε ισχυρότερη και πιο ενωμένη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στις αρχές της δεκαετίας του 1990 άρχισε να αναπτύσσει μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας και βαθμιαία κάνει την Ευρώπη ένα πιο εξέχοντα πρωταγωνιστή στις διεθνείς υπο-

θέσεις. Το Δεκέμβριο του 1999, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να αναπτύξει την ικανότητά της να αναλαμβάνει καθήκοντα διαχείρι-σης κρίσεων και πήρε μέτρα για να δημιουργήσει τις απαιτούμενες πολιτικές και στρατιωτικές δομές. Κάτι που προλείανε το έδαφος για να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά από μερικά χρόνια, δύο από τις αποστολές του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια.

Η διαδικασία αυτή διευκολύνθηκε από τις διευθετήσεις «Βερολίνο Συν», που επέτρεψαν στην Ευρω-παϊκή Ένωση να έχει πρόσβαση στις δυνάμεις και τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ για επιχειρήσεις με την καθοδήγηση της ΕΕ όταν δεν εμπλέκεται το ΝΑΤΟ συνολικά. Είναι σήμερα τα θεμέλια της συνεργασίας μεταξύ της Ευρω-παϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ και οδήγησαν στην μεταβίβαση της αποστολής του ΝΑΤΟ στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (*) στα τέλη Μαρτίου του 2003 και στη Βοσνία και Ερζε-γοβίνη τον Δεκέμβριο του 2004.

Σ28 | Η συνέχιση της πολιτικής της ανοικτής θύρας

Σε σχετικά αρχικό στάδιο, τα ιδρυ-τικά μέλη της Συμμαχίας – Βέλγιο, Καναδάς, Δανία, Γαλλία, Ισλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες – διεύ-ρυναν την ιδιότητα του μέλους του Οργανισμού για να συμπεριλά-βουν την Ελλάδα και την Τουρκία (1952), και τη Γερμανία (1955). Μερικές δεκαετίες αργότερα, το 1982 έγινε μέλος η Ισπανία .

Ο επόμενος γύρος της διεύρυνσης πραγματοποιήθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν κάποια κράτη της Κεντρικής Ευρώπης αποφάσισαν ότι τα μελλοντικά τους συμφέροντα ασφαλείας θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν καλύτερα με το να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ και εξέφρασαν την πρόθεσή τους να επιδιώξουν την ιδιότητα του μέλους. Τρία πρώην Εταιρικά κράτη – η Τσεχική Δημοκρατία, η Ουγγαρία και η Πολωνία – έγιναν μέλη τον Μάρτιο του 1999, ανεβάζοντας

τον αριθμό των κρατών μελών στα 19. Στα τέλη Μαρτίου του 2004, σε αυτό που ήταν το μεγαλύτερο κύμα διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, επτά επιπλέον κράτη – Βουλγαρία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία – έγιναν μέλη της Συμμαχίας. Τελευταίως, τον Απρίλιο του 2009, έγιναν μέλη και η Αλβανία και η Κροατία. Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (*) θα προσκληθεί επίσης να προσχωρήσει στον Οργανισμό αμέσως μόλις επιλυθεί το θέμα του ονόματος του κράτους.

Η πόρτα του ΝΑΤΟ παραμένει ανοι-χτή σε όποια ευρωπαϊκή χώρα είναι σε θέση να αναλάβει τις δεσμεύσεις και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ιδιότητα της ως μέλους, κα-θώς και να συνεισφέρει στην ασφά-λεια της Ευρω-Ατλαντικής περιοχής.

Μια εξελισσόμενη διαδικασία

Η συνέχιση της πολιτικής της ανοιχτής πόρτας

Η συνέχιση της πολιτικής της ανοικτής θύρας | Σ29

Τα επτά κράτη που έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ το 2004 και εκείνα που ακολούθησαν έκτοτε, επωφελή-θηκαν από ένα Σχέδιο Δράσης για Μελλοντικά Μέλη το οποίο δρομο-λογήθηκε το 1999 για να βοηθήσει τα ενδιαφερόμενα Εταιρικά κράτη να προετοιμαστούν για την ιδιότη-τα του μέλους. Το σχέδιο προσφέ-ρει στα μέλη που φιλοδοξούν να γίνουν μέλη πρακτικές συμβουλές και απτή βοήθεια. Με τη σειρά τους τα υποψήφια κράτη αναμέ-νεται να ικανοποιήσουν ορισμένες σημαντικές προϋποθέσεις, που περιλαμβάνουν ένα λειτουργούν δημοκρατικό πολιτικό σύστημα που βασίζεται στην οικονομία της αγοράς· τη δίκαιη μεταχείριση των μειονοτικών πληθυσμών· την ικανότητα και τη προθυμία να κά-νουν στρατιωτική συνεισφορά στη Συμμαχία· και τη δέσμευση για το δημοκρατικό έλεγχο των ενόπλων τους δυνάμεων. Η συμμετοχή στο σχέδιο δεν παρέχει καμία εγγύηση για την μελλοντική ιδιότητα του μέλους, αλλά βοηθά τα κράτη να προσαρμόσουν τις ένοπλες τους δυνάμεις και να προετοιμαστούν για τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες που θα φέρει η ιδιότητα του μέ-λους της Συμμαχίας.

Το ΝΑΤΟ δεν έχει ως επάγγελμα τη στρατολόγηση νέων μελών, αλλά οι Σύμμαχοι έχουν δεσμευ-τεί να μελετούν αιτήματα για την ιδιότητα του μέλους από δημοκρα-τικές χώρες, που συμμερίζονται τις Συμμαχικές αξίες και που μπορούν να συνεισφέρουν στους θεμελιώ-δεις σκοπούς της Συμμαχίας. Οι ΝΑΤΟϊκές κυβερνήσεις έχουν κατα-στήσει σαφές ότι η διεύρυνση της Συμμαχίας δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο για την επέκταση ακόμη πιο μακριά της ασφάλειας του ΝΑΤΟ και για να γίνει η Ευρώ-πη ως σύνολο πιο σταθερή. Η δι-αδικασία διεύρυνσης βοηθά στην αποτροπή μιας σύγκρουσης γιατί αυτή καθαυτή η προοπτική της ιδιότητας του μέλους λειτουργεί ως ένα κίνητρο για τα υποψήφια μέλη για να επιλύσουν τις διενέξεις με τους γείτονές τους και για προχωρήσουν με τις μεταρρυθ-μίσεις και τον εκδημοκρατισμό. Επιπρόσθετα, τα νέα μέλη δεν θα πρέπει να απολαμβάνουν μόνον τα οφέλη από την ιδιότητα του μέλους, αλλά θα πρέπει επίσης να είναι ικανά να συνεισφέρουν στη συνολική ασφάλεια όλων των κρα-τών μελών. Με άλλα λόγια, πρέπει να είναι πάροχοι όπως επίσης και καταναλωτές ασφάλειας.

Το Σχέδιο Δράσης για Μελλοντικά Μέλη“ πρέπει να είναι πάροχοι όπως επίσης και καταναλωτές ασφάλειας ”

Σ30 | Νέες δυνατότητες για νέες απειλές

Οι προκλήσεις ασφαλείας που αντιμετωπίζουν σήμερα οι κοινωνίες μας απαιτούν δυνάμεις που είναι κατά κύριο λόγο εξοπλισμένες και δομημένες για να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά απειλές όπως είναι η τρομοκρατία, η εξάπλωση των όπλων μαζικής καταστροφής και η αστάθεια που προέρχεται από τα αποτυχημένα ή υπό κατάρρευση κράτη.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το ΝΑΤΟ ήδη είχε αρχίσει να αναθεωρεί τις στρατιωτικές του δυνατότητες, με σκοπό να προχωρήσει πέρα από τους στατικούς σχηματισμούς του Ψυχρού Πολέμου σε πιο ευκίνητες δυνάμεις που είναι αναγκαίες για τις επιχειρήσεις διαχείρισης-κρίσεων. Τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου επιτάχυναν τη διαδικασία αυτή. Στη Διάσκεψη Κορυφής της Πράγας, που διεξήχθη το 2002, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ παρουσίασαν σημα-ντικές μεταρρυθμίσεις που επρόκειτο να αναδιαμορφώσουν εντυπωσιακά τις στρατιωτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ. Προσδιόρισαν συγκεκριμένους τομείς για βελτίωση, δημιούργησαν την Δύναμη Αντίδρασης του ΝΑΤΟ και εκσυγ-χρόνισαν τη στρατιωτική δομή διοίκησης, σε μια προσπάθεια να μπορούν να αντιδρούν καλύτερα στις διάφορες απειλές για την ασφάλεια είτε εντός είτε πέρα από τον Ευρωατλαντικό χώρο.

“ οι ηγέτες του ΝΑΤΟ παρουσίασαν σημαντικές μεταρρυθμίσεις που επρόκειτο να αναδιαμορφώσουν εντυπωσιακά τις στρατιωτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ ”

Νέες δυνατότητες για νέες απειλές

Νέες δυνατότητες για νέες απειλές | Σ31

Στην Πράγα, προσδιορίστηκαν οκτώ συγκεκριμένοι τομείς ως εκείνοι στους οποίους χρειαζόταν να αντιμετω-πιστούν τα ελλείμματα άκρως επειγόντως. Συμπεριλαμβανόντουσαν τομείς όπως η από αέρος και θαλάσσης στρατηγική μεταφορά · η χημική, βιολογική, ραδιολογική και πυρηνική άμυνα. Οι Σύμμαχοι δεσμεύτηκαν να αποκτήσουν τις δυνατότητες αυτές, οι οποίες είναι θεμελιώδεις για να επιτρέψουν στη Συμμαχία να αντιδράσει στις απειλές αυτές. Από τη Διάσκεψη Κορυφής της Πράγας και μετά, το ΝΑΤΟ διερεύνησε και άλλους τομείς που χρειάζονται εκσυγχρονισμό, ειδικά στον τομέα της άμυνας απέναντι στην τρομοκρατία.

Ο σκοπός της Δύναμης Αντίδρασης του ΝΑΤΟ (NRF) είναι το να είναι ικανή να αντιδρά γρήγορα στους διαφό-ρους τύπους των καταστάσεων κρίσεων σε ολόκληρο τον κόσμο, ενεργώντας ως μια προωθημένη δύναμη η οποία μπορεί αργότερα να ενισχυθεί από επιπρόσθετα στρατεύματα. Βασισμένη σε ένα πυρήνα που μπορεί να συμπληρωθεί όπως είναι αναγκαίο, είναι μια πολυεθνική δύναμη που απαρτίζεται από χερσαία, αεροπορικά, θαλάσσια στοιχεία όπως και από αυτά των ειδικών δυνάμεων και μπορεί να ξεκινήσει την ανάπτυξη με ειδοποί-ηση τόσο σύντομη όσο εντός πέντε ημερών και να διατηρηθεί για επιχειρήσεις για 30 ημέρες, ή και περισσότε-ρο εάν ανεφοδιασθεί.

Στοιχεία της NRF αναπτύχθηκαν ήδη στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά από το κτύπημα του Τυφώνα Κατρίνα στην Νέα Ορλεάνη και τις γύρω περιοχές το Σεπτέμβριο του 2005, και στο Πακιστάν μετά από τον καταστροφικό σεισμό που συνέβη στις 8 Οκτωβρίου 2005.

Πέρα από την ικανότητα της για ανάπτυξη και την υψηλή πολεμική ετοιμότητά της, η NRF είναι πραγματικά η αιχμή του δόρατος των προσπαθειών μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ. Εκπαιδεύει το προσωπικό να λειτουργεί εντός ενός άκρως απαιτητικού περιβάλλοντος, χρησιμοποιώντας αναδυόμενες τεχνολογίες σε ένα πολυεθνικό πλαίσιο. Αυτή η ποιοτική εξάσκηση είναι μια εμπειρία που αποκτά ο καθένας αλλά και όλοι οι συμμετέχοντες, αποτελεί δε έναν καταλύτη για αλλαγή εντός των εθνικών δυνάμεων, όπως επίσης και εντός των πολυεθνικών σχηματισμών.

Ο εκσυγχρονισμός των στρατιωτικών δυνατοτήτων

Η Δύναμη Αντίδρασης του ΝΑΤΟ

Η εκλογίκευση της δομής διοίκησης Προσαρμοζόμενο στο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο περιβάλλον ασφαλείας, το ΝΑΤΟ αναθεώρησε τη στρατιωτική του δομή διοίκησης για να υποστηρίζει μικρότερες, πιο ευέλικτες και ευκίνητες δυνάμεις. Μείωσε ριζικά τον αριθμό των αρχηγείων και, πιο σημαντικά, ανέθεσε τον ρόλο της καθοδήγησης των προσπαθειών μετασχημα-τισμού του ΝΑΤΟ στην ευρισκόμενη στις ΗΠΑ στρατηγική διοίκηση, τη Συμμαχική Διοίκηση Μετασχηματισμού (την πρώην Συμμαχική Διοίκηση Ατλαντικού). Η ευρισκόμενη στην Ευρώπη στρατηγική διοίκηση ανέλαβε την ευθύνη για όλες τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ και είναι γνωστή πλέον ως Συμμαχική Διοίκηση Επιχειρήσεων.

Η βελτιστοποίηση της στρατιωτικής δομής διοίκησης είναι μια εξελισσόμενη διαδικασία, την οποία το ΝΑΤΟ επανεξετάζει σε τακτική βάση.

Οι δυναμικές του Οργανισμού

Σ32 | Οι δυναμικές του Οργανισμού

Ένα από τα κλειδιά για την ανθεκτικότητα της Συμμαχί-ας είναι η διαδικασία της για τη λήψη-αποφάσεων που βασίζεται στη συναίνεση. Κάτι που σημαίνει ότι όλες οι αποφάσεις πρέπει να είναι ομόφωνες. Με αποτέλεσμα, να χρειάζονται συχνά παρατεταμένες διαβουλεύσεις και συζητήσεις προτού μπορέσουν να λάβουν μια σημαντική απόφαση. Αν και το σύστημα αυτό μπορεί να εμφανίζε-ται αργό και δύσχρηστο σε έναν εξωτερικό παρατηρητή, έχει δύο κύρια πλεονεκτήματα. Πρώτον, είναι σεβαστή η κυριαρχία και η ανεξαρτησία του κάθε κράτους μέλους. Δεύτερον, όταν ληφθεί μια απόφαση, έχει την πλήρη στήριξη από όλα τα κράτη μέλη και τη δέσμευσή τους να την υλοποιήσουν.

Σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχει διαφωνία, και αυτό συνέβη την άνοιξη του 2003 όταν κράτη διέφεραν στις εκτιμήσεις τους για την απειλή που αποτελούσε το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ. Και ενώ οι διαφορετικές εθνικές θέσεις σημαίνει ότι οι Σύμμαχοι δεν θα συμφωνούν πάντοτε πάνω στην δράση που θα πρέπει να ληφθεί, ο σκοπός του ΝΑΤΟ είναι να διευκολύνει τις μεταξύ τους διαβουλεύσεις και συζητήσεις έτσι ώστε να επιτυγχάνεται συναίνεση όποτε είναι δυνατό.

Λήψη-αποφάσεων με συναίνεση

Οι δυναμικές του Οργανισμού | Σ33

Οι κύριοι πρωταγωνιστές

Οι πλέον σημαντικοί πρωταγωνιστές στο ΝΑΤΟ είναι τα ίδια τα κράτη μέλη τα οποία, ως τέτοια, σχη-ματίζουν τον Οργανισμό. Αντιπροσωπεύονται σε κάθε επίπεδο επιτροπής. Για το σκοπό αυτό, εντός του Αρχηγείου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, κάθε κράτος έχει έναν μόνιμο αντιπρόσωπο στο βαθμό του πρεσβευτή, που υποστηρίζεται από μια εθνική αντιπροσωπεία που αποτελείται από διπλωματικό προσωπικό και συμβούλους για την άμυνα, οι οποίοι είτε παρευρίσκονται οι ίδιοι στις συνεδριάσεις της επιτροπής είτε διασφαλίζουν ότι συμμετέχουν εθνικοί ειδικοί.

Το κύριο πολιτικό όργανο λήψης-αποφάσεων στο ΝΑΤΟ είναι το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο το οποίο συνεδριάζει σε επίπεδο πρεσβευτών τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Επίσης υπάρχουν τακτικές συνεδριάσεις του Συμβουλίου σε επίπεδο υπουργών εξωτερικών, υπουργών άμυνας και, κατά διαστήμα-τα, αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. Το Βορει-οατλαντικό Συμβούλιο, μαζί με τα δύο τα σχετικά με την άμυνα όργανα – την Επιτροπή Αμυντικού Σχεδιασμού και την Ομάδα Πυρηνικού Σχεδιασμού – είναι στην κεφαλή ενός σύνθετου συστήματος επιτροπών. Εντός του συστήματος αυτού, η Στρα-τιωτική Επιτροπή είναι υπεύθυνη για να παρέχει σε αυτά τα τρία κύρια όργανα στρατιωτικές συμβουλές και να καθοδηγεί τους στρατηγικούς διοικητές πάνω στα στρατιωτικά θέματα. Με την ιδιότητα αυτή, έχει ένα ειδικό καθεστώς ως η ανώτερη στρατιωτική αρχή στο ΝΑΤΟ.

Το ΝΑΤΟ έχει ένα Γενικό Γραμματέα ο οποίος διορίζεται για περίπου τέσσερα χρόνια. Αυτός ή αυτή είναι ένα ανώτερο διεθνές δημόσιο πρόσωπο από ένα από τα κράτη μέλη. Ο Γενικός Γραμματέας προεδρεύει των συνεδριάσεων του Βορειοατλαντι-κού Συμβουλίου και άλλων σημαντικών οργάνων του ΝΑΤΟ και βοηθά στην οικοδόμηση συναίνεσης μεταξύ των μελών. Στη διαχείριση των καθημερι-νών δραστηριοτήτων της Συμμαχίας, αυτός ή αυτή υποστηρίζεται από ένα διεθνές επιτελείο ειδικών και αξιωματούχων από όλα τα κράτη του ΝΑΤΟ.

Το ΝΑΤΟ δεν έχει δικές του ένοπλες δυνάμεις. Οι πε-ρισσότερες δυνάμεις που είναι διαθέσιμες στο ΝΑΤΟ παραμένουν κάτω από πλήρη εθνική διοίκηση και έλεγχο μέχρις ότου τους ανατεθεί από τα κράτη μέλη να αναλάβουν καθήκοντα που κυμαίνονται από τη συλλογική άμυνα μέχρι τις νέες αποστολές όπως είναι η διατήρηση της ειρήνης. Εν ολίγοις, το ΝΑΤΟ είναι ένα φόρουμ που συγκεντρώνει κράτη που είναι έτοιμα να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να εμπλακούν σε πολυεθνικές δραστηριότητες στη διάρκεια μιας δεδομένης περιόδου. Οι πολιτικές και στρατιωτικές δομές προνοούν για τον προηγμένο σχεδιασμό που απαιτείται για να καταστεί εφικτό οι εθνικές δυνάμεις να πραγματοποιήσουν τα καθή-κοντα αυτά, όπως επίσης και τις αναγκαίες οργανω-τικές διευθετήσεις για την κοινή διοίκηση, έλεγχο, εκπαίδευση και εξάσκηση τους.

“ Το κύριο πολιτικό όργανο λήψης-αποφάσεων στο ΝΑΤΟ είναι το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο ”

Στο μέλλονΑρχικά ήταν δημιούργημα της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, όμως η Συμμαχία ανέλαβε νέα και θεμελι-ώδη καθήκοντα από τότε που εξαφανίστηκε η διαί-ρεση της Ευρώπης. Ανοίχτηκε προς την Ανατολική Ευρώπη, καλωσόρισε νέα μέλη και δημιούργησε ένα δίκτυο συνεταιρισμών που εκτείνεται τόσο μακριά όσο η Κεντρική Ασία. Επίσης ενεπλάκη στις επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων για να καταστεί-λει τη βία που προκλήθηκε από περιφερειακές και εθνικές συγκρούσεις στην Ευρώπη, και, πιο πρό-σφατα, πέρα από τον Ευρωατλαντικό χώρο.

Ο κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο αποδείχθηκε ότι είναι ένα πιο περίπλοκο περιβάλλον ασφαλείας – μια τάση που φαίνεται ότι πρόκειται να συνεχιστεί και στον 21ο αιώνα. Η Στρατηγική Αντίληψη της Συμμαχίας, που συμφωνήθηκε το 1999, προέβλεψε πολλές από τις απειλές και τις προκλήσεις του νέου περιβάλλοντος ασφαλείας.

Από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και μετά, η Συμμαχία επανεστιάζει τις προ-σπάθειές της για να προσαρμοστεί στην πραγματι-κότητα των ασύμμετρων απειλών. Ακολουθεί μια ευρύτερη και πιο φιλόδοξη προσέγγιση για την ασφάλεια με την περαιτέρω εμβάθυνση και επέκτα-ση των συνεταιρισμών της, με τον εκσυγχρονισμό των δυνάμεων της και με την παροχή βοήθειας σε περιοχές κρίσεων που είναι νέες στον Οργανισμό. Εν ολίγοις, επιταχύνει τον μετασχηματισμό της για να αναπτύξει νέες πολιτικές σχέσεις και ισχυρότε-ρες επιχειρησιακές δυνατότητες για να αντιδράσει σε ένα αυξανόμενα παγκοσμιοποιημένο και πιο προκλητικό κόσμο, επ’ ωφελεία της άμυνας και της ειρήνης και της ασφάλειας των μελών.

Σ35 Στο μέλλον | Σ35

NATO Public Diplomacy Division1110 Brussels - BelgiumWebsite: www.nato.intEmail: distribution@hq.nato.int

Μαζί για ασφάλεια

07/2

010

- G

RE