Τα Κέντρα Επιχειρηµατικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης δηµιουργήθηκαν στο πλαίσιο της δράσης 1.4.1

(∆οµές Υποστήριξης ΜΜΕ) του Επιχειρησιακού προγράµµατος «Ανταγωνιστικότητα» του Υπουργείου

Ανάπτυξης στο πλαίσιο του Γ’ Κ.Π.Σ. 2000-2006 και χρηµατοδοτούνται κατά 70% από το Ευρωπαϊκό Ταµείο

Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) που συµβάλει στην άµβλυνση των ανισοτήτων που υπάρχουν στην

ανάπτυξη και το βιοτικό επίπεδο διαφόρων περιφερειών, και κατά 30% από Εθνική ∆ηµόσια ∆απάνη.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Ο∆ΗΓΟΣ MARKETING ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑ∆ΟΥ

Νοέµβριος 2003

Επικαιροποίηση στοιχείων: Φεβρουάριος 2005

- 2 -

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...................................................................................................... - 5 -

2. Χαρακτηριστικά του Κρητικού ελαιολάδου ...................................................... - 6 -

2.1. Ελαιόλαδο και υγεία................................................................................. - 6 -

2.1.1. Μεσογειακή διατροφή ....................................................................... - 7 -

2.1.2. Η µελέτη των επτά χωρών................................................................ - 8 -

2.1.3. Κρητική δίαιτα................................................................................... - 8 -

2.2. Ποιότητα – Ανταγωνιστικότητα ελαιολάδου ............................................. - 9 -

2.3. Κατηγορίες ελαιολάδου.......................................................................... - 11 -

2.4. Τιµές ελαιολάδου ................................................................................... - 13 -

2.5. Στοιχεία διαφοροποίησης Κρητικού ελαιολάδου .................................... - 13 -

2.6. Παραγωγή ελαιολάδου .......................................................................... - 14 -

3. Περιγραφή της αγοράς.................................................................................. - 17 -

3.1. Η εγχώρια αγορά Κρητικού ελαιολάδου................................................. - 17 -

3.2. Προβλήµατα του κλάδου παραγωγής και τυποποίησης Κρητικού

ελαιολάδου ....................................................................................................... - 18 -

3.3. Επιχειρήσεις παραγωγής και τυποποίησης ελαιολάδου που

δραστηριοποιούνται στην Κρήτη ...................................................................... - 20 -

3.4. Φορείς στήριξης ελαιολάδου.................................................................. - 21 -

4. Εξαγωγές ελαιολάδου ................................................................................... - 24 -

4.1. Κύριες ανταγωνίστριες χώρες................................................................ - 25 -

4.2. Η αγορά Κρητικού ελαιολάδου στο εξωτερικό ....................................... - 26 -

4.3. Τρόποι προώθησης του ελαιολάδου...................................................... - 27 -

5. Βιολογική καλλιέργεια ελαιολάδου ................................................................ - 29 -

5.1. Βιολογική καλλιέργεια ελαιολάδου στην Κρήτη ...................................... - 30 -

5.2. Πιστοποίηση .......................................................................................... - 31 -

5.3. Κίνητρα για τη βιολογική καλλιέργεια ..................................................... - 33 -

5.4. Προβλήµατα και προοπτικές.................................................................. - 33 -

6. Προβλήµατα και Προοπτικές......................................................................... - 36 -

6.1. Ανάλυση των δυνατών και αδύνατων σηµείων του Κρητικού

ελαιολάδου ....................................................................................................... - 36 -

6.2. Ανάλυση των ευκαιριών και των κινδύνων ............................................ - 37 -

6.3. Προτάσεις .............................................................................................. - 38 -

7. Νοµοθετικό πλαίσιο ...................................................................................... - 42 -

- 3 -

7.1. Κανόνες υγιεινής.................................................................................... - 42 -

7.1.1. Χώροι ............................................................................................. - 42 -

7.1.2. Χώροι εξευγενισµού και τυποποίησης ελαιολάδου και

πυρηνελαίων................................................................................................. - 44 -

7.1.3. Μεταφορά ....................................................................................... - 45 -

7.1.4. Απαιτήσεις εξοπλισµού .................................................................. - 46 -

7.1.5. Απορρίµµατα τροφών..................................................................... - 46 -

7.1.6. Παροχή νερού ................................................................................ - 46 -

7.1.7. Προσωπικό, υγεία και ατοµική υγιεινή ............................................ - 47 -

7.1.8. Προστασία της ασφάλειας του ελαιολάδου και των πυρηνελαίων .. - 47 -

7.2. Ποιότητα ελαιολάδου ............................................................................. - 48 -

7.3. Εµπόριο................................................................................................. - 49 -

7.3.1. Συσκευασία..................................................................................... - 49 -

7.3.2. Σήµανση ......................................................................................... - 49 -

7.3.3. Σύστηµα ελέγχων ........................................................................... - 51 -

7.4. Βιολογικά προϊόντα................................................................................ - 52 -

7.4.1. Παραγωγή ...................................................................................... - 52 -

7.4.2. Συσκευασία..................................................................................... - 52 -

7.4.3. Εισαγωγές ...................................................................................... - 53 -

- 4 -

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Πίνακες................................................................................... - 55 -

Πίνακας 1: Αριθµός ελαιοδένδρων ανά γεωγραφικό διαµέρισµα .................. - 56 -

Πίνακας 2: Ποσοστά θνησιµότητας µετά από δεκαπενταετή

παρακολούθηση........................................................................................ - 57 -

Πίνακας 3: Θνησιµότητα λόγω στεφανιαίας νόσου και γενική θνησιµότητα .. - 57 -

Πίνακας 4: Αποτέλεσµα διαίτης µε χαµηλά λιπαρά – Σύγκριση Κρητικού

προτύπου και Αµερικανικής Καρδιολογικής Εταιρίας ................................ - 58 -

Πίνακας 5: Κατάλογος Κρητικού Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. ελαιολάδου .................... - 59 -

Πίνακας 6: Τιµές ελαιολάδου στην Κρήτη ..................................................... - 60 -

Πίνακας 7: Τιµές ελαιολάδου στην Ιταλία ...................................................... - 61 -

Πίνακας 8: Τιµές ελαιολάδου στην Ισπανία................................................... - 62 -

Πίνακας 9: Εξαγωγές Ελλάδας παρθένου ελαιολάδου σε χιλ. ευρώ ............. - 63 -

Πίνακας 10: Αριθµός παραγωγών βιολογικής καλλιέργειας στην Κρήτη

ανά νοµό για το έτος 2002......................................................................... - 64 -

Πίνακας 11: Έκταση βιολογικής καλλιέργειας στην Κρήτη ανά νοµό για το

έτος 2002 .................................................................................................. - 64 -

Πίνακας 12: Έκταση παραγωγής ελιάς βιολογικής καλλιέργειας στην

Κρήτη ανά νοµό για το έτος 2002.............................................................. - 64 -

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2:Χρήσιµες επαφές και διευθύνσεις ........................................... - 65 -

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: Πηγές ..................................................................................... - 68 -

- 5 -

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το ελαιόδεντρο σε άγρια µορφή υποστηρίζεται ότι πρωτοεµφανίστηκε στην Ελλάδα

το 12000 π.Χ. και καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά, σύµφωνα µε την ιστορία, από

τους Σύριους ή από τον Μινωικό πολιτισµό µεταξύ 3500-2500 π.Χ.

Στην Κρήτη, η ελιά κατέχει ξεχωριστή θέση, αφού αποτελεί το ιερό της δέντρο. Στη

Μινωική Κρήτη, είναι σηµαντική η συµβολή της ελιάς στην ανακτορική οικονοµία της

Κνωσού και από κει µεταφέρεται εν συνεχεία στην οικονοµία και τη ζωή της

Μυκηναϊκής Ελλάδας.

Οι χρήσεις του ελαιολάδου στη χώρα µας ήταν

πολλές από αρχαιοτάτων χρόνων και η ελιά είχε

συνδεθεί µε τον πολιτισµό, τη θρησκεία, τη διατροφή

και την υγεία. Αυτό αποδεικνύεται από τα πάµπολλα

αρχαιολογικά ευρήµατα που µαρτυρούν την

σπουδαιότητα της ελιάς για την Ελλάδα και την άµεση σχέση της µε το κοινωνικό µας

περιβάλλον. Είναι επίσης πολύ σηµαντικό το γεγονός ότι η ελιά θεωρείται

παγκοσµίως σύµβολο ειρήνης, ευηµερίας, γνώσης, σοφίας και ελπίδας.

Σήµερα, η ελιά είναι η πρώτη σε σπουδαιότητα δενδρώδης

καλλιέργεια στη χώρα µας και η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα στον

κόσµο στην παραγωγή ελαιολάδου. Με την καλλιέργεια της ελιάς

απασχολείται περίπου το 1/3 του αγροτικού πληθυσµού της

χώρας, ενώ σε πολλές περιοχές το ελαιόλαδο αποτελεί το αποκλειστικό εισόδηµα

των αγροτών.

Στην Κρήτη, περίπου το ¼ της συνολικής έκτασης καλύπτεται από ελαιόδεντρα, τα

οποία αποτελούν το 65% της γεωργικής γης του νησιού. Η Κρήτη είναι η δεύτερη

περιφέρεια στην Ελλάδα σε αριθµό ελαιοδέντρων και η καλλιέργειά τους απασχολεί

σχεδόν το σύνολο των αγροτικών οικογενειών (πίνακας 1, παράρτηµα 1). Εξίσου

σηµαντικός είναι ο ρόλος του ελαιολάδου στο ετήσιο Κρητικό εισόδηµα καθώς,

σύµφωνα µε τα πρακτικά ∆ιεθνούς Συµποσίου που πραγµατοποιήθηκε το 2002,

αποφέρει περίπου 200 δισεκατοµµύρια δραχµές ετησίως στους κατοίκους του

νησιού.

- 6 -

2. Χαρακτηριστικά του Κρητικού ελαιολάδου 2.1. Ελαιόλαδο και υγεία

Είναι παγκοσµίως αποδεδειγµένη η ευεργετική δράση του ελαιολάδου, του υγρού

χρυσού, όπως αποκαλείται, στην προαγωγή της υγείας και την πρόληψη ασθενειών.

Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τη σωµατική τους δύναµη και την πνευµατική τους

ευεξία στην κατανάλωση ελαιολάδου και σύµφωνα µε τον κώδικα του πατέρα της

Ιατρικής, Ιπποκράτη, το ελαιόλαδο θεωρούνταν ευεργετικό για περισσότερες από 60

θεραπευτικές χρήσεις.

Σήµερα, η σύγχρονη ιατρική επιβεβαιώνει το γεγονός ότι το ελαιόλαδο είναι

ευεργετικό για την υγεία και το θεωρεί το πιο µεγάλο µυστικό για την εξασφάλιση

ευεξίας και µακροβιότητας. Σύµφωνα µε µελέτες που έχουν πραγµατοποιηθεί

διεθνώς µε την πάροδο των χρόνων, έχει πλέον διαπιστωθεί η άµεση σχέση της

κατανάλωσης ελαιολάδου µε την ελάττωση του κινδύνου για καρδιαγγειακά

νοσήµατα, καρκίνο, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, νόσο Alzheimer, έλκος,

σεξουαλική ανικανότητα, ακόµα και µε την ανάπτυξη του οργανισµού και την

γήρανση.

Όλα τα παραπάνω οφείλονται στην ποικιλία των συστατικών του, όπως:

• φαινόλες, οι οποίες αυξάνουν την αντίσταση στην οξείδωση,

• στερόλες, οι οποίες εµποδίζουν την απορρόφηση της χοληστερόλης από το

έντερο,

• καροτένια, τα οποία βοηθούν την ανάπτυξη του κυττάρου και αιµοποίηση και

επιταχύνουν την διαδικασία της επούλωσης,

• τερπενικές αλκοόλες, οι οποίες βοηθούν την αποβολή της χοληστερόλης,

• τοκοφερόλες, οι οποίες εµποδίζουν την αυτοοξείδωση, και

• β-καροτίνη, η οποία είναι αντιοξειδωτική και απαραίτητη για την όραση.

- 7 -

2.1.1. Μεσογειακή διατροφή

Τα τελευταία χρόνια, επιστηµονικές και ιατρικές µελέτες έχουν καταλήξει στο

συµπέρασµα ότι η Μεσογειακή διατροφή αποτελεί την καλύτερη συνταγή µακροζωίας

και γίνεται όλο και περισσότερο ευρέως αποδεκτή για τις θετικές της επιδράσεις στην

υγεία.

Η Μεσογειακή διατροφή περιλαµβάνει τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της

Νότιας Ευρώπης, δηλαδή της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Νότιας Γαλλίας

και της Πορτογαλίας και βασίζεται στην παρασκευή πιάτων χρησιµοποιώντας

προϊόντα από την ευρεία γκάµα των προϊόντων που παράγονται στις χώρες αυτές.

Όπως φαίνεται και από τη διατροφική πυραµίδα στο σχήµα που ακολουθεί, σύµφωνα

µε τις αρχές της Μεσογειακής διατροφής είναι απαραίτητη η καθηµερινή κατανάλωση

φρούτων και λαχανικών, όσπριων, ζυµαρικών, ψωµιού, δηµητριακών, ρυζιού,

γαλακτοκοµικών προϊόντών και κυρίως ελαιολάδου για την απόκτηση ενός γερού και

υγιούς οργανισµού.

∆ιατροφική πυραµίδα (πηγή: Ε.Α.Σ. Λακωνίας)

- 8 -

2.1.2. Η µελέτη των επτά χωρών

Η µελέτη των επτά χωρών, η οποία σχεδιάστηκε από τον Ancel Keys στα τέλη της

δεκαετίας του 1950, αφορούσε σε επτά χώρες, την Ιταλία, την πρώην Γιουγκοσλαβία,

την Ολλανδία, τις ΗΠΑ, την Ελλάδα, τη Φιλανδία και την Ιαπωνία και κατά τη διάρκεια

της οποίας εξετάζονταν 13.000 άτοµα ηλικίας από 40 έως 59 ετών για περισσότερα

από 15 χρόνια.

Τα ευρήµατα της µελέτης εντυπωσίασαν τη διεθνή επιστηµονική κοινότητα αφού ο

Keys απέδειξε ότι οι Κρητικοί, οι οποίοι κατανάλωναν υπερβολικές ποσότητες

λαδιού, βρέθηκαν να έχουν παγκοσµίως το καλύτερο επίπεδο υγείας. Οι νεοπλασίες

ήταν σπάνιες, λιγότερες από όλες τις περιοχές που είχαν µελετηθεί και η θνησιµότητα

από καρδιαγγειακά νοσήµατα ήταν ιδιαίτερα χαµηλή στην Κρήτη (πίνακες 2 και 3,

παράρτηµα 1).

2.1.3. Κρητική δίαιτα

Οι περισσότερες από τις έρευνες που έχουν πραγµατοποιηθεί διεθνώς από τη

σύγχρονη διαιτολογία επισηµαίνουν ότι η Μεσογειακή διατροφή, αφετηρία της οποίας

θεωρείται η Κρήτη, είναι η διατροφή που χαρίζει µακροζωία και καλή υγεία.

Ωστόσο, επιστήµονες από όλο τον κόσµο επισηµαίνουν ότι η Κρητική διατροφή και

όχι η Μεσογειακή είναι η πιο υγιεινή στον κόσµο. Θεωρούν ότι η αποκαλούµενη

Μεσογειακή διατροφή αποτελεί επινόηση των χωρών της Μεσογείου στην

προσπάθειά τους να ιδιοποιηθούν το παγκοσµίως γνωστό πρότυπο της Κρητικής

διατροφής για οικονοµικούς και πολιτικούς λόγους.

Σύµφωνα µε τους επιστήµονες, ο όρος Μεσογειακή διατροφή δεν ανταποκρίνεται στο

πρότυπο, καθώς υπάρχουν µεγάλες διαφορές στον τρόπο διατροφής µεταξύ των

λαών της Μεσογείου. Η Κρητική διατροφή αντίθετα είναι το πρότυπο της υγιεινής

διατροφής, αφού µπορεί να προσδιοριστεί µε ακρίβεια το περιεχόµενό της και να

πείσει για την αξία της.

- 9 -

Η Κρητική διατροφή συνδυάζει όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την

αποδεδειγµένη εξασφάλιση καλής υγείας: λιτή διατροφή, πλούσια σε χορταρικά,

φρούτα, ψωµί ολικής αλέσεως, αγνό τυρί, τροφές µαγειρεµένες µε ελαιόλαδο. Είναι

λοιπόν αναµφισβήτητα η πιο ισορροπηµένη διατροφή µε τις πιο ευνοϊκές επιπτώσεις

στον ανθρώπινο οργανισµό.

Ένα ακόµα γεγονός που αποδεικνύει την υπεροχή της Κρητικής διατροφής, είναι το

συµπέρασµα διεθνούς έρευνας που πραγµατοποιήθηκε το 1988 στην οποία η

Κρητική διατροφή αναδείχθηκε πιο υγιεινή ακόµα και από τις διαιτητικές οδηγίες της

Αµερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (πίνακας 4, παράρτηµα1). Επίσης, είναι πολύ

σηµαντικό το γεγονός ότι σε συµπέρασµα διεθνούς έρευνας αναφέρεται ότι η Κρητική

διατροφή είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο αποτελεσµατική και από την

φαρµακευτική αγωγή.

Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια οι διατροφικές συνήθειες στη χώρα µας έχουν

αλλάξει και όλο και περισσότεροι άνθρωποι υιοθετούν το δυτικό τρόπο διατροφής, µε

τροφές έτοιµες και αµφιβόλου ποιότητας. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την αύξηση

της παχυσαρκίας στη χώρα µας τα τελευταία χρόνια. Πορίσµατα µελετών που έχουν

πραγµατοποιηθεί για την παχυσαρκία αποδεικνύουν ότι τα Κρητικόπουλα είναι τα πιο

παχύσαρκα παιδιά της Ελλάδας!

2.2. Ποιότητα – Ανταγωνιστικότητα ελαιολάδου

Με το όρο ποιότητα εννοούµε το σύνολο των βασικών χαρακτηριστικών ή ιδιοτήτων

ενός αγαθού. Στο ελαιόλαδο όµως τα πράγµατα είναι πιο σύνθετα και η ποιότητα

περιλαµβάνει πολλές παραµέτρους. Αυτές όλες οι παράµετροι, που παρουσιάζονται

ακολούθως, είναι που καθορίζουν την ανταγωνιστικότητά του, σε συνδυασµό µε

απαιτούµενες δράσεις προβολής και διαφήµισης. Βέβαια, όσο µεγάλη κι αν είναι η

προβολή και όσο καλή κι αν είναι η διαφήµιση, ένα κακής ποιότητας ελαιόλαδο δεν

θα µπορέσει να ανταγωνιστεί τα άλλα που κυκλοφορούν στην αγορά. Οι

καταναλωτές σήµερα, Έλληνες και ξένοι, είναι καλά πληροφορηµένοι πάνω σε αυτά

τα θέµατα και αναζητούν την καλή ποιότητα.

Η ποιοτική κατάταξη του ελαιολάδου ακολουθεί διεθνείς σταθερές που συµβάλλουν

στην τελική αξιολόγησή του:

- 10 -

• Χρώµα: το χρώµα του ελαιολάδου µπορεί να ποικίλει από σκούρο πράσινο

µέχρι ανοιχτό πράσινο (χρυσαφί), µε πολλές ενδιάµεσες και άλλες

αποχρώσεις. Αυτό οφείλεται στις ουσίες που κυριαρχούν στον ελαιόκαρπο

από τον οποίο παράγεται το λάδι.

• Παχύτητα: η παχύτητα του ελαιολάδου εξαρτάται από την περιοχή που

παράγεται, για παράδειγµα το ελαιόλαδο της Κέρκυρας έχει χαµηλή

παχύτητα, σε αντίθεση µε το ελαιόλαδο της Πελοποννήσου.

• ∆ιαύγεια: το ελαιόλαδο που προέρχεται από ώριµο καρπό έχει υψηλή

διαύγεια, σε αντίθεση µε το ελαιόλαδο που προέρχεται από πρώιµο καρπό.

• Οσµή – Γεύση: η οσµή και η γεύση του ελαιολάδου µπορεί να δείξει πολλά για

την ποιότητά του. Η ευχάριστη οσµή και γεύση υποδηλώνουν ιδιαίτερα

γνωρίσµατα και µπορεί να οφείλονται στην περιοχή στην οποία

καλλιεργήθηκαν τα ελαιόδενδρα, καθώς και στον τρόπο καλλιέργειάς τους. Η

πικρή γεύση φανερώνει ότι ο ελαιόκαρπος µαζεύτηκε πριν ωριµάσει.

• Οξύτητα: ο βαθµός οξύτητας του ελαιολάδου υποδηλώνει την περιεκτικότητα

του σε ελαϊκό οξύ και εξαρτάται από το στάδιο ωρίµανσης του ελαιοκάρπου,

τον τρόπο συγκοµιδής του και το χρονικό διάστηµα που µεσολαβεί µεταξύ

συγκοµιδής και παραγωγής ελαιολάδου.

Σύµφωνα µε τις οδηγίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, για την

παραγωγή καλύτερης ποιότητας ελαιολάδου, οι παραγωγοί θα πρέπει να δίνουν

ιδιαίτερη προσοχή στα ακόλουθα:

- ο ελαιόκαρπος θα πρέπει να βρίσκεται σε άριστο στάδιο ωριµότητας,να έχει

δηλαδή µαύρο – ιώδες χρώµα,

- ο καρπός που µαζεύεται µε ραβδισµό, κτένισµα κλπ θα πρέπει να

ελαιοποιείται σε σύντοµο χρονικό διάστηµα από τη συλλογή,

- ο καρπός που µαζεύεται µε δίχτυα, µετά από φυσική πτώση, δεν θα πρέπει

να αφήνεται στα δίχτυα για µεγάλο χρονικό διάστηµα,

- η µεταφορά του ελαιοκάρπου και η διατήρησή του πριν την ελαιοποίηση δεν

θα πρέπει να γίνεται σε συνθήκες υψηλής θερµοκρασίας και πτωχού

αερισµού,

- η µεταφορά του θα πρέπει να γίνεται µε πλαστικά κιβώτια, τα οποία θα

πρέπει να τοποθετούνται σε δροσερό µέρος µέχρι να οδηγηθεί ο καρπός για

ελαιοποίηση,

- 11 -

- το ελαιουργείο που θα χρησιµοποιηθεί θα πρέπει να έχει καλές προδιαγραφές

κατασκευής και λειτουργίας,

- η διατήρηση του ελαιολάδου θα πρέπει να γίνεται σε κατάλληλα ανοξείδωτα

µέσα και αποθήκες µε χαµηλές θερµοκρασίες,

- τα δοχεία συσκευασίας θα πρέπει να είναι από κατάλληλο υλικό, αδιαφανή

και αεροστεγή – κλειστά.

2.3. Κατηγορίες ελαιολάδου

Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ελαιόλαδο διακρίνεται στις εξής κατηγορίες:

Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο

Ανώτερη κατηγορία ελαιολάδου που έχει παραχθεί µόνο µε φυσικές και

µηχανικές διαδικασίες, µε εξαιρετικό άρωµα και γεύση και µε ελεύθερη

οξύτητα όχι µεγαλύτερη από 0,8%.

Παρθένο Ελαιόλαδο

Ελαιόλαδο που έχει παραχθεί µόνο µε φυσικές και µηχανικές διαδικασίες, µε

καλά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και µε ελεύθερη οξύτητα όχι µεγαλύτερη

από 2,0%.

Ελαιόλαδο Λαµπαντέ

Παρθένο ελαιόλαδο που έχει υποστεί επεξεργασία (ραφινάρισµα) και µε

ελεύθερη οξύτητα που υπερβαίνει το 2,0%.

Εξευγενισµένο Ελαιόλαδο

Ελαιόλαδο που έχει παραχθεί από εξευγενισµένα παρθένα ελαιόλαδα και µε

ελεύθερη οξύτητα όχι µεγαλύτερη από 0,3%.

Σύνθετο Ελαιόλαδο

Ελαιόλαδο που αποτελείται από ανάµειξη εξευγενισµένου ελαιολάδου και

παρθένων ελαιολάδων, εκτός από το ελαιόλαδο λαµπαντέ και µε ελεύθερη

οξύτητα όχι µεγαλύτερη από 1,0%.

Ακατέργαστο Πυρηνέλαιο

Λάδι που λαµβάνεται από τους πυρήνες της ελιάς κατόπιν επεξεργασίας µε

διαλύτες ή µε φυσικά µέσα ή έλαιο που αντιστοιχεί, µε εξαίρεση ορισµένα

ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, σε ελαιόλαδο λαµπαντέ.

Εξευγενισµένο Πυρηνέλαιο

- 12 -

Λάδι που λαµβάνεται από τον εξευγενισµό του ακατέργαστου πυρηνελαίου

και µε ελεύθερη οξύτητα όχι µεγαλύτερη από 0,3%.

Πυρηνέλαιο

Λάδι που αποτελεί το µείγµα εξευγενισµένου πυρηνελαίου και παρθένων

ελαιολάδων, εκτός από το ελαιόλαδο λαµπαντέ, µε οξύτητα όχι µεγαλύτερη

από 1,0%.

Εκτός τις ανωτέρω κατηγορίες ελαιολάδου, το προϊόν διακρίνεται επίσης σε:

Ελαιόλαδο Π.Ο.Π. (Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης)

Πρόκειται για Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο, το οποίο παράγεται στα

συγκεκριµένα γεωγραφικά όρια κάποιας περιοχής και τα χαρακτηριστικά του

οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό αυτό περιβάλλον. Το

περιβάλλον αυτό περιλαµβάνει τους φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες

και η παραγωγή, η µεταποίηση και η επεξεργασία του προϊόντος λαµβάνουν

χώρα στην οριοθετηµένη γεωγραφική περιοχή. Η τυποποίησή τους γίνεται σε

αριθµηµένα µπουκάλια.

Ελαιόλαδο Π.Γ.Ε. (Προστατευόµενης Γεωγραφικής Ένδειξης)

Πρόκειται για Εξαιρετικά Παρθένο Ελαιόλαδο, του οποίου µια συγκεκριµένη

ποιότητα ή φήµη ή άλλο χαρακτηριστικό µπορούν να αποδοθούν στη

γεωγραφική του προέλευση και του οποίου η παραγωγή ή /και η µεταποίηση

ή/και η επεξεργασία πραγµατοποιούνται στην οριοθετηµένη γεωγραφική

περιοχή.

Ελαιόλαδο Προϊόν Οργανικής Καλλιέργειας

Πρόκειται για Εξαιρετικό Παρθένο ή Παρθένο Ελαιόλαδο, το οποίο

προέρχεται από ελαιώνες στους οποίους εφαρµόζονται οι κανόνες της

βιολογικής καλλιέργειας. Όλη η διαδικασία, από την καλλιέργεια έως και την

εµφιάλωση, ελέγχονται από ειδικούς Οργανισµούς Πιστοποίησης και το

ελαιόλαδο συνοδεύεται από ειδικές αναλύσεις που πιστοποιούν την έλλειψη

υπολειµµάτων χηµικών ουσιών στο τελικό προϊόν.

Οι κατηγορίες Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε., έχουν την έγκριση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και

υπόκεινται σε αυστηρούς εθνικούς και κοινοτικούς ελέγχους. Μέχρι σήµερα έχουν

αναγνωριστεί οκτώ Κρητικά προϊόντα Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης

(Π.Ο.Π.) και ένα προϊόν Προστατευόµενης Γεωγραφικής Ένδειξης (πίνακας 5,

παράρτηµα 1).

- 13 -

Γενικά, το ελαιόλαδο είναι ένα προϊόν που είναι πολύ εύκολο να νοθευτεί. Ο πιο

συνηθισµένος τρόπος νοθείας είναι µε σπορέλαια, καθώς και µε ζωικά λίπη και

εστέρες, πράγµα όµως σπάνιο. Η νοθεία παρατηρείται κυρίως στο χύµα ελαιόλαδο

που διατίθεται στην αγορά, γεγονός που δυστυχώς είναι δύσκολο για τον

καταναλωτή να το καταλάβει.

2.4. Τιµές ελαιολάδου

Σύµφωνα µε στοιχεία του Συνδέσµου Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.), οι

τιµές του ελληνικού ελαιολάδου βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα από τις αρχές του

2005 και αναµένεται να διατηρηθούν σε αυτά τα επίπεδα. Αυξήσεις όµως

παρατηρούνται και στις τιµές των ανταγωνιστριών χωρών.

Όπως φαίνεται από τον πίνακα 6 του παραρτήµατος, στην Κρήτη η τιµή παραγωγού

έξτρα παρθένου ελαιολάδου (οξύτητας 0,3ο) έφτασε στις 7 Φεβρουαρίου 2005 τα

2,50€ έως 2,61€ και η τιµή χονδρικής για εµπόρους τα 2,61€ έως 2,73€.

Στην Ιταλία, για την εβδοµάδα 24-30 Ιανουαρίου 2005, η µέση εβδοµαδιαία τιµή

χονδρικής για τα Ιταλικά έξτρα παρθένα ελαιόλαδα (οξύτητας 0,3ο) ήταν 2,90€, ενώ

για τα Ισπανικά η τιµή κυµαινόταν µεταξύ 2,56€ - 2,86€. Η µέση τιµή για τα Ελληνικά

ελαιόλαδα στην Ιταλία ήταν 2,61€ και συγκεκριµένα για τα Κρητικά 2,62€ (πίνακας 7,

παράρτηµα 1).

Τέλος, στην Ισπανία, για την εβδοµάδα 28 Ιανουαρίου - 3 Φεβρουαρίου 2005, η µέση

εβδοµαδιαία τιµή χονδρικής για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο (οξύτητας <0,8ο) ήταν

2,64€, για το παρθένο (οξύτητας <2ο) ήταν 2,62€ και για το λαµπαντέ (µειονεκτικό ή

οξύτητας >2ο) ήταν 2,55€ (πίνακας 8, παράρτηµα 1).

2.5. Στοιχεία διαφοροποίησης Κρητικού ελαιολάδου

Το κύριο χαρακτηριστικό του Κρητικού ελαιολάδου, που το καθιστά ιδιαίτερα

ανταγωνιστικό, είναι η ποιότητά του. Σήµερα πάνω από το 95% της παραγωγής

ελαιολάδου στην Κρήτη είναι έξτρα παρθένο ελαιόλαδο (στοιχεία Σ.Ε.∆Η.Κ.).

Πρόκειται για ελαιόλαδο χαµηλής οξύτητας, µε ευχάριστη οσµή και εξαιρετική γεύση.

- 14 -

Τα ποιοτικά αυτά χαρακτηριστικά του Κρητικού ελαιολάδου οφείλονται στο ήπιο κλίµα

που επικρατεί στο νησί, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του φθινοπώρου και του χειµώνα,

περίοδο κατά την οποία δηµιουργείται το λάδι στον καρπό. Επίσης, λόγω των καλών

καιρικών συνθηκών, η συγκοµιδή και η µεταφορά του ελαιοκάρπου για ελαιοποίηση

γίνεται σε σύντοµο χρονικό διάστηµα και µε την βοήθεια των εξελιγµένων τεχνικών

που χρησιµοποιούνται από τα ελαιουργεία σήµερα στην Κρήτη, παράγεται ελαιόλαδο

υψηλής ποιότητας.

Η εξαιρετική αυτή ποιότητα του Κρητικού ελαιολάδου αποδεικνύεται και από το

πλήθος των διεθνών βραβείων που έχουν απονεµηθεί στα Κρητικά ελαιόλαδα,

καθώς και από τις διακρίσεις που έχουν κερδίσει σε διεθνείς και παγκόσµιους

διαγωνισµούς. Ένα παράδειγµα των παραπάνω είναι το βραβείο ποιότητας

ελαιολάδου «Mario Solinas», το οποίο απονεµήθηκε το 2004 στον Συνεταιρισµό

Πλατάνου – Κισσάµου, που κατέλαβε την 4η θέση και στην Ένωση Αγροτικών

Συνεταιρισµών Ηρακλείου, που κατέλαβε την 5η. Επιπλέον, είναι πολύ σηµαντικό να

αναφερθεί το γεγονός ότι η µεγάλη ζήτηση που υπάρχει για το Κρητικό ελαιόλαδο

από χώρες του εξωτερικού είτε για κατανάλωσή του είτε για χρήση του σε παραγωγή

άλλων ελαιολάδων, αποδεικνύει την υψηλή του ποιότητα.

2.6. Παραγωγή ελαιολάδου

Σύµφωνα µε στοιχεία που δηµοσιεύει το περιοδικό «Γεωργία – Κτηνοτροφία» (τεύχος

3 – 2002) η ετήσια παραγωγή ελαιολάδου στην Ελλάδα ξεπερνά τους 300.000

τόνους, οι οποίοι παράγονται από τα 100 εκατοµµύρια ελαιόδεντρα που υπάρχουν

στην χώρα µας. Από την παραγωγή αυτή, οι 200.000 τόνοι προορίζονται για την

εγχώρια αγορά και µόνο οι 100.000 τόνοι εξάγονται. Όπως φαίνεται από τον χάρτη

που ακολουθεί, ο κύριος όγκος της παραγωγής προέρχεται από την Πελοπόννησο,

την Κρήτη, τη Λέσβο και την Κέρκυρα.

- 15 -

Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (Ε.Σ.Υ.Ε., 1999)

Πιο συγκεκριµένα, στην Κρήτη η παραγωγή ελαιολάδου αποτελεί την κύρια πηγή

εσόδων των αγροτών. Το σύνολο σχεδόν των Κρητικών αγροτικών οικογενειών,

καθώς και πολλές αστικές οικογένειες του νησιού κατέχουν και καλλιεργούν έναν

αριθµό ελαιοδέντρων, ο οποίος φτάνει περίπου τα 150-200 ελαιόδεντρα ανά

οικογένεια. Κάθε ελαιόδεντρο, ανάλογα µε το µέγεθός του, το βαθµό καλλιέργειας, το

έδαφος και τις κλιµατολογικές συνθήκες κάθε χρονιάς, µπορεί να παραγάγει 8-12

κιλά ελαιολάδου τον χρόνο, δηλαδή 40-60 κιλά ελιές. Και αν συνυπολογίσουµε τον

αριθµό ελαιοδέντρων που υπάρχουν στην Κρήτη, ο οποίος υπολογίζεται να είναι

σήµερα τουλάχιστον 35 εκατοµµύρια, θα καταλάβουµε τη δυνατότητα και το µέγεθος

της παραγωγής ελαιολάδου στην Κρήτη.

Σύµφωνα µε στοιχεία του Συνδέσµου Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.), η

µέση παραγωγή ελαιολάδου στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια έχει µια αυξητική τάση

της τάξεως του 3% τον χρόνο και η παραγωγή του 2005 αναµένεται να υπερβεί τους

150.000 τόνους. Όπως φαίνεται από το σχήµα που ακολουθεί, κατά την περίοδο

1990-1996, η µέση παραγωγή ελαιολάδου στο νησί κυµάνθηκε στους 110.000

τόνους, µε ανώτερη ποσότητα παραγωγής τους 140.000 τόνους το 1992 και

κατώτερη τους 80.000 τόνους το 1991. Βάσει αυτών των στοιχείων, διαφαίνεται ότι η

διακύµανση της παραγωγής στην Κρήτη τα τελευταία δέκα χρόνια ήταν πολύ µεγάλη,

παρά το γεγονός ότι ο αριθµός ελαιοδένδρων δεν παρουσιάζει ανάλογη µεταβολή. Οι

µεγάλες διακυµάνσεις στην παραγωγή σε τόνους και στην παραγωγικότητα ανά

- 16 -

στρέµµα µαρτυρούν το βαθµό επηρεασµού της παραγωγής από παράγοντες άλλους

από τον αριθµό των ελαιοδένδρων.

Πηγή: Σύνδεσµος Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.)

- 17 -

3. Περιγραφή της αγοράς

3.1. Η εγχώρια αγορά Κρητικού ελαιολάδου

Το ελαιόλαδο στην Ελλάδα διαχρονικά συνεχίζει να είναι το πρώτιστο διατροφικό

είδος. Για τον Έλληνα καταναλωτή θεωρείται το πιο σηµαντικό συστατικό της

διατροφής του, αποτελεί το απαραίτητο υλικό για την παρασκευή του φαγητού του

και αναγνωρίζεται ως το βασικό στοιχείο για την προαγωγή της υγείας του.

Σύµφωνα µε στοιχεία έρευνας που διεξήγαγε ο Σύνδεσµος Ελληνικών Βιοµηχανιών

Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (Σ.Ε.ΒΙ.Τ.ΕΛ.) το 2002 σε 150 νοικοκυριά πανελλαδικά,

9 στους 10 καταναλωτές αγοράζουν χύµα ελαιόλαδο. Αυτό συµβαίνει διότι δεν είναι

ιδιαίτερα ενηµερωµένοι για τους διαφορετικούς τύπους ελαιολάδου και τις παγίδες

που µπορεί να κρύβει το χύµα προϊόν και διότι θεωρούν ότι το χύµα έχει καλύτερη

ποιότητα, ότι δηλαδή είναι πάντα φρέσκο, αγνό και µε χαµηλή παχύτητα, άρα και

χαµηλή οξύτητα, εποµένως είναι ελαφρύ. Οι 6 στους 10 πιστεύουν ότι το χύµα

ελαιόλαδο δεν µειονεκτεί σε σχέση µε το τυποποιηµένο και οι 7 στους 10 πιστεύουν

ότι το χύµα ελαιόλαδο είναι εξαιρετικά παρθένο ή παρθένο ελαιόλαδο.

Η ίδια έρευνα έδειξε ότι το λάδι που αγοράζουν χύµα 7 στους 10 καταναλωτές είναι

νοθευµένο ή ποιοτικά υποβαθµισµένο. Μόνο 1 στους 10 προµηθεύεται πραγµατικά

εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, ενώ οι υπόλοιποι απλά νοµίζουν ότι το

καταναλώνουν.

Οι τυποποιητές αναφέρουν ότι από έλεγχο που έγινε σε δείγµατα χύµα ελαιολάδου

που κυκλοφορεί χωρίς έλεγχο, κυρίως σε 16κιλους τενεκέδες, το 70% ήταν ποιοτικά

υποβαθµισµένο και µε µειωµένη θρεπτική αξία. Η ποιοτική αξιολόγηση των

δειγµάτων, που πραγµατοποιήθηκε µε την συνεργασία του Εργαστηρίου Χηµείας και

Τεχνολογίας Τροφίµων του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, έδειξε ότι το

29% ανταποκρινόταν στο χαρακτηρισµό παρθένο ελαιόλαδο, το 36% ήταν εκτός

προδιαγραφών, το 18% ήταν ακατάλληλο και το 17% νοθευµένο.

Ο µέσος Έλληνας καταναλωτής καταναλώνει είκοσι δύο κιλά ελαιόλαδο κατά µέσο

όρο ετησίως ενώ οι Κρητικοί ξεπερνούν τα είκοσι πέντε κιλά κατά άτοµο το χρόνο,

ποσό που αντιστοιχεί σε κατανάλωση 70 γραµµαρίων ελαιολάδου ηµερησίως. Η

κατανάλωση αυτή, όπως φαίνεται από τον πίνακα που ακολουθεί και σύµφωνα µε

στοιχεία του Συνδέσµου Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης, είναι σήµερα η υψηλότερη

στον κόσµο.

- 18 -

Κατά Κεφαλή Κατανάλωση ελαιολάδου (kg/έτος)

22,5

31

1120,5

9

1,5

4,5

6,5

10,5 4,5 1

ΕΛΛΑ∆Α ΤΟΥΡΚΙΑ ΜΑΛΤΑ ΙΤΑΛΙΑ ΜΑΡΟΚΟ

ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΑΛΓΕΡΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ ΤΥΝΗΣΙΑ

ΓΑΛΛΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΙΣΡΑΗΛ

Πηγή: Σύνδεσµος Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.)

3.2. Προβλήµατα του κλάδου παραγωγής και τυποποίησης Κρητικού ελαιολάδου

Η τυποποίηση του ελαιολάδου είναι µια διαδικασία κατά την οποία το ελαιόλαδο δεν

υφίσταται καµία επιπλέον χηµική επεξεργασία. Αρχικά γίνεται η επιλογή του

ελαιολάδου από τους παραγωγούς ανά την Κρήτη. Το ελαιόλαδο αυτό µεταφέρεται

στο χώρο τυποποίησης, όπου αποθηκεύεται, υπόκειται σε συνεχείς ποιοτικούς

ελέγχους και τέλος συσκευάζεται.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει συστηµατικές προσπάθειες εµφιάλωσης του

Κρητικού ελαιολάδου, όχι µόνο για να βοηθηθεί το εξαιρετικό αυτό προϊόν να βγει

στην αγορά του εξωτερικού αλλά και γιατί είναι πολλά τα οφέλη του για τον

καταναλωτή: Πρώτα απ’ όλα, το τυποποιηµένο ελαιόλαδο εξασφαλίζει στον

καταναλωτή ότι η παραγωγή του προϊόντος έγινε σε ελαιοτριβεία που πληρούν τους

διεθνείς κανονισµούς υγιεινής, η µεταφορά και η τυποποίηση έγινε µε διαδικασίες

που είναι από τις αυστηρότερες στον κόσµο και οι πληροφορίες της ετικέτας

ανταποκρίνονται πλήρως στα χαρακτηριστικά του προϊόντος. Επίσης, ελαχιστοποιεί

την πιθανότητα νοθείας και ετερογένειας στην ποιότητά του από χρονιά σε χρονιά.

Τέλος, το τυποποιηµένο ελαιόλαδο, παρά το ότι επικρατεί η αντίθετη άποψη,

- 19 -

πωλείται σε φθηνότερη λιανική τιµή αγοράς σε περιόδους που η τιµή του ελαιολάδου

σε µορφή χύµα αυξάνεται.

Ο κλάδος τυποποίησης ελαιολάδου αντιµετωπίζει αρκετά και σηµαντικά προβλήµατα.

Το κυριότερο από αυτά είναι η προτίµηση του Έλληνα καταναλωτή για το χύµα

ελαιόλαδο, για τους λόγους που έχουν αναφερθεί σε προηγούµενο κεφάλαιο, όπως

επίσης το εύκολο κέρδος των µεσαζόντων στην αγορά του χύµα ελαιολάδου, που

αποθαρρύνει τις επιχειρηµατικές προσπάθειες για τυποποίηση επώνυµου προϊόντος.

Ο µικρός αριθµός και το µικρό µέγεθος των επιχειρήσεων τυποποίησης ελαιολάδου

είναι ένα ακόµα πρόβληµα του κλάδου, που έχει ως αποτέλεσµα την έλλειψη

διαθεσίµων πόρων για την αγορά της πρώτης ύλης, τη δυσκολία προσέλκυσης του

εξειδικευµένου στελεχιακού δυναµικού που απαιτείται για την ανάπτυξη

τυποποιηµένου επώνυµου ελαιολάδου, την ανεπάρκεια πόρων για την κάλυψη των

εξόδων προβολής για το τυποποιηµένο επώνυµο ελαιόλαδο, τη χαµηλή

διαπραγµατευτική ισχύ µε τις ελληνικές αλυσίδες supermarket και την αδυναµία

προσέγγισης των διεθνών αλυσίδων supermarket. Τέλος, ένα ακόµα πρόβληµα που

πρέπει να αντιµετωπίσει ο κλάδος είναι η ανυπαρξία οργανωµένης εθνικής ελαϊκής

πολιτικής, η οποία έχει ως αποτέλεσµα τις µεγάλες αυξοµειώσεις στην τιµή του

ελαιολάδου από χρονιά σε χρονιά, το µικρό περιθώριο κέρδους του παραγωγού, την

εκπρόθεσµη καταβολή επιδοτήσεων στους παραγωγούς, τη διακίνηση µεγάλης

ποσότητας ανώνυµου και νοθευµένου ελαιολάδου, τα ελάχιστα κρατικά κονδύλια για

την προβολή του ελληνικού ελαιολάδου στο διεθνές περιβάλλον και την άγνοια των

παραγωγών για την εµπορική αξία των τίτλων Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε., που έχουν

απονεµηθεί σε πολλές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας.

- 20 -

3.3. Επιχειρήσεις παραγωγής και τυποποίησης ελαιολάδου που δραστηριοποιούνται στην Κρήτη

Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή και τυποποίηση του

ελαιολάδου στην Κρήτη είναι Συνεταιριστικές Οργανώσεις και ιδιωτικές επιχειρήσεις

που διακρίνονται σε µονάδες παραγωγής (ελαιοτριβεία) και µονάδες τυποποίησης. Ο

αριθµός των ελαιοτριβείων είναι αρκετά µεγάλος σε όλη την περιφέρεια σε αντίθεση

µε τον µικρότερο αριθµό οργανωµένων επιχειρήσεων τυποποίησης. Η Ελληνική και

Ευρωπαϊκή πολιτική σχετικά µε τις επιχειρήσεις παραγωγής ελαιολάδου τονίζει την

ανάγκη εκσυγχρονισµού τους, χωρίς αύξηση της παραγωγικότητας, ώστε να

ανταποκρίνονται στην κοινοτική νοµοθεσία που αφορά περιβαλλοντικές και λοιπές

απαιτήσεις.

Πανελλαδικά, υπάρχουν 23 Αγροτικοί Συνεταιρισµοί, µέλη της Πανελλήνιας

Συνοµοσπονδίας Ενώσεων Αγροτικών Προϊόντων (ΠΑ.Σ.Ε.ΓΕ.Σ.), που ασχολούνται

µε την παραγωγή και τυποποίηση του ελαιόλαδου. ∆έκα από τα µέλη της

ΠΑ.Σ.Ε.ΓΕ.Σ. βρίσκονται στην Κρήτη και είναι:

• Αγροτικός Συνεταιρισµός Θραψανού

• Ανατολή Α.Β.Ε.Α.

• Ε.Α.Σ. Αποκορώνου – Σφακίων

• Ε.Α.Σ. Ηρακλείου

• Ε.Α.Σ. Μεραµβέλλου

• Ε.Α.Σ. Μεσσαράς

• Ε.Α.Σ. Μονοφατσίου

• Ε.Α.Σ. Πεζών

• Ε.Α.Σ. Ρεθύµνης

• Ε.Α.Σ. Σητείας

Όλοι αυτοί οι Αγροτικοί Συνεταιρισµοί έχουν αναπτύξει εξαγωγική δραστηριότητα και

οι περισσότεροι έχουν κατακτήσει διεθνή βραβεία για την ποιότητα του ελαιολάδου

που συσκευάζουν και πωλούν στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Πολύ µεγαλύτερος είναι ο αριθµός των ιδιωτικών επιχειρήσεων που ασχολούνται µε

την παραγωγή και τυποποίηση του ελαιολάδου στην Κρήτη. Σύµφωνα µε το µητρώο

των τεσσάρων Επιµελητηρίων της Κρήτης, συνολικά οι επιχειρήσεις (ιδιωτικές και

συνεταιρισµοί) που υπάρχουν στο νησί και ασχολούνται µε την παραγωγή και

- 21 -

τυποποίηση ελαιολάδου φτάνουν στον αριθµό τις 525, από τις οποίες οι 263

βρίσκονται στο νοµό Ηρακλείου, οι 137 στο νοµό Χανίων, οι 90 στο νοµό Ρεθύµνου

και οι 35 στο νοµό Λασιθίου (στοιχεία Επιµελητηρίων Κρήτης).

Πιο συγκεκριµένα, βάσει της δραστηριότητας που έχει δηλωθεί στα Επιµελητήρια της

Κρήτης, µε την παραγωγή του ελαιολάδου ασχολούνται 495 επιχειρήσεις, από τις

οποίες οι 238 βρίσκονται στο νοµό Ηρακλείου, οι 135 στο νοµό Χανίων, οι 90 στο

νοµό Ρεθύµνου και οι 32 στο νοµό Λασιθίου. Με την τυποποίηση ασχολούνται 40

επιχειρήσεις και βρίσκονται οι 25 στο νοµό Ηρακλείου, οι 4 στο νοµό Χανίων, οι 2 στο

νοµό Ρεθύµνου και οι 9 στο νοµό Λασιθίου.

Παρά τον ικανοποιητικό αριθµό των επιχειρήσεων σε όλη την Περιφέρεια, το µέγεθος

και η οργάνωσή τους σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα

ανάπτυξης των πωλήσεών τους στις αγορές του εσωτερικού και του εξωτερικού.

Μικρές επιχειρήσεις, χωρίς εξειδικευµένο προσωπικό πωλήσεων και µάρκετινγκ,

συχνά αντιµετωπίζουν τεράστια προβλήµατα εισχώρησης σε νέες αγορές και

κάλυψής τους µε µεγάλες ζητούµενες ποσότητες ενώ περιορισµένες είναι και οι

διαπραγµατευτικές τους δυνατότητες µε µεγάλες αλυσίδες σούπερ µάρκετ του

εσωτερικού και του εξωτερικού.

3.4. Φορείς στήριξης ελαιολάδου

Η προσπάθεια προβολής και τόνωσης της διαφοροποίησης του ελαιολάδου

υποστηρίζεται από διάφορους εθνικούς και τοπικούς φορείς και οργανώσεις αλλά και

από το ∆ιεθνές Συµβούλιο Ελαιολάδου. Ακολούθως παρουσιάζονται φορείς και

ενώσεις υποστήριξης του προϊόντος και της πολιτικής παραγωγής του:

Το ∆ιεθνές Συµβούλιο Ελαιολάδου (International Olive Oil Council – I.O.O.C.)

δηµιουργήθηκε από την έναρξη ισχύος της ∆ιεθνούς Συµφωνίας Ελαιολάδου το

1956, για να οργανωθεί η διεθνής αγορά του ελαιολάδου και να αναπτυχθεί ένα

ενωµένο πλαίσιο για την υπεράσπιση και προστασία της ελιάς και του ελαιολάδου.

Ο Συνδέσµος Ελληνικών Βιοµηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (Σ.Ε.Β.Ι.Τ.Ε.Λ.)

επιδιώκει την παροχή βοήθειας στα µέλη του για την παραγωγή και προώθηση

ποιοτικών προϊόντων. Η πιο πρόσφατη ενέργεια του Συνδέσµου είναι το πρόγραµµα

- 22 -

«Κότινος», το οποίο είναι τριετούς διάρκειας (2005-2007) και το οποίο προβλέπει την

ενηµέρωση και προώθηση του ελαιολάδου στην Ελλάδα και σε δέκα ακόµα χώρες

της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Ελληνική Ένωση Συσκευαστών Ελαιολάδου (ΕΣΒΙΤΕ) ιδρύθηκε µε σκοπό να

υποστηρίξει και να προωθήσει τα ενδιαφέροντα των µικρών και µεγάλων

επιχειρήσεων ελαιολάδου. Στόχος της ένωσης είναι η εξάπλωση της κατανάλωσης

του συσκευασµένου ελαιολάδου στην εγχώρια αγορά και η επίτευξη µεγαλύτερης

παρουσίας στην παγκόσµια.

Το ∆ίκτυο Ελαιοπαραγωγών Πόλεων Ελλάδος (∆.Ε.Π.Ε.) αποτελεί το ελληνικό τµήµα

της Οµοσπονδίας Ευρωµεσογειακών Ελαιοπαραγωγών Πόλεων (FEMO), στην

οποία συµµετέχουν νοµάρχες, δήµαρχοι και πρόεδροι επιµελητηρίων των

µεσογειακών χώρων και ιδρύθηκε µε στόχο τη δηµιουργία ενός χώρου συνάντησης,

επικοινωνίας και προβολής του ελαιολάδου

Ο Σύνδεσµος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (Σ.Ε.Β.Ε.) έχει αποφασίσει την

συµµετοχή του σε εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και την εκπόνηση

ερευνών αγοράς, µε σκοπό την προβολή πιστοποιηµένων τοπικών αγροτικών

προϊόντων, ένα από τα οποία είναι το ελαιόλαδο, σε πέντε δυτικοευρωπαϊκές χώρες

(Γαλλία, Γερµανία, Μ. Βρετανία, Σουηδία και Ελλάδα).

Η Πανελλήνια Συνοµοσπονδία Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισµών (ΠΑ.Σ.Ε.ΓΕ.Σ.),

της οποίας στόχος είναι ο συντονισµός των επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων των

Συνεταιριστικών Οργανώσεων σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο, όπως και η

αποτελεσµατική αντιπροσώπευση των Συνεταιριστικών Οργανώσεων εντός και εκτός

Ελλάδας.

Ειδικότερα στην Κρήτη που το ελαιόλαδο είναι ένα από τα κύρια παραγόµενα

προϊόντα, υπάρχουν τοπικοί φορείς στήριξής του:

Ο Σύνδεσµος Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.) δηµιουργήθηκε µε σκοπό

την αναβάθµιση των συνθηκών στον τοµέα της παραγωγής ελαιολάδου, καθώς και

τη βελτίωση των όρων στον τοµέα της διάθεσης και εµπορίας του.

- 23 -

Το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων, το οποίο ανήκει στο Εθνικό

Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.), έχει εξελιχθεί σε ένα από τα καλύτερα

περιφερειακά ιδρύµατα αγροτικής έρευνας της χώρας

Το Κέντρο Ανάδειξης και Προώθησης Ελαιολάδου Κρήτης (Κ.Α.Π.Ε.Κ.) έχει ιδρυθεί

από το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων µε σκοπό την

συγκέντρωση, διατήρηση και ανάδειξη του αρχαιολογικού, ιστορικού και

παραδοσιακού υλικού της ελαιοκοµίας της Κρήτης, την προώθηση της κατανάλωσης

Κρητικού ελαιολάδου σε παγκόσµιο, ευρωπαϊκό αλλά και πανελλαδικό επίπεδο, την

ενηµέρωση των καταναλωτών για την υψηλή βιολογική αξία του Κρητικού

ελαιολάδου, την προστασία του ελαιολάδου από την νοθεία µε άλλα φυτικά ή ζωικά

έλαια, την προώθηση των εξαγωγών του Κρητικού ελαιολάδου, καθώς και την

καθιέρωση του Κρητικού ελαιολάδου στο εξωτερικό και το εσωτερικό σαν φυσικού

υγιεινού προϊόντος.

Το ∆ίκτυο Εστιατόρων Αποκλειστικής Χρήσης Ελαιολάδου (∆ΕΠΕΚ), το οποίο

ιδρύθηκε πρόσφατα και λειτουργεί στη ∆υτική Κρήτη µε πρωτοβουλία και στήριξη του

Σ.Ε.∆Η.Κ. και έχει στόχο την επαναφορά του ελαιολάδου στα εστιατόρια της Κρήτης

και τη βελτίωση του επιπέδου ποιότητας των προσφερόµενων φαγητών.

Τέλος, η Ελληνική Ακαδηµία Γεύσης (ΕΛ.Α.Γ.), η οποία έχει σκοπό, µεταξύ άλλων, τη

στήριξη της Ελληνικής Παραδοσιακής Γαστρονοµίας και κυρίως του Κρητικού

προτύπου διατροφής εντός και εκτός Ελλάδας, την διοργάνωση εκδηλώσεων για την

προώθηση της Κρητικής παραδοσιακής γαστρονοµίας και άλλα.

- 24 -

4. Εξαγωγές ελαιολάδου

Η Ελλάδα είναι η τρίτη µεγαλύτερη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσµο, µετά την

Ιταλία και την Ισπανία. Με κριτήριο την ποιότητα όµως, η Ελλάδα κατατάσσεται

πρώτη στον κόσµο, καθώς σύµφωνα µε στοιχεία του Συνδέσµου Ελληνικών

Βιοµηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (Σ.Ε.ΒΙ.Τ.ΕΛ.), πάνω από το 70% της

Ελληνικής παραγωγής ελαιολάδου είναι εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο.

Σήµερα στην Ελλάδα, ο κανόνας που ισχύει είναι εξαγωγές χύµα ελαιολάδου. Η

χώρα µας στο σύνολο εξάγει µεγάλες ποσότητες παρθένου ελαιολάδου, το οποίο

όµως αγοράζεται σε µορφή χύµα από Ιταλικές κυρίως βιοµηχανίες. Οι βιοµηχανίες

αυτές το χρησιµοποιούν ως βελτιωτικό στα διαφόρων ειδών ελαιόλαδα που

παράγουν και το προωθούν στην αγορά τυποποιηµένο ως Ιταλικό, µε αποτέλεσµα η

χώρα µας να κατέχει ένα πολύ µικρό µερίδιο αγοράς στο επώνυµο τυποποιηµένο

παρθένο ελαιόλαδο. Οι εξαγωγές Ελληνικού ελαιολάδου σε µορφή χύµα αντιστοιχούν

σε ποσοστό 90% των συνολικών εξαγωγών ελαιολάδου της χώρας.

Στις εξαγωγές παρθένου ελαιολάδου, η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση και πάλι

ακολουθώντας όµως αυτή την φορά την Ισπανία και την Ιταλία, πρώτη και δεύτερη

χώρα αντίστοιχα. Πιο συγκεκριµένα, σύµφωνα µε στοιχεία που παρουσιάζει ο

Σύνδεσµος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (Σ.Ε.Β.Ε.) σε µελέτη του σχετικά µε το

Ελληνικό παρθένο ελαιόλαδο, η Ελλάδα εξήγαγε το 2003 παρθένο ελαιόλαδο αξίας

236,45 εκατοµµυρίων ευρώ (πίνακας 9, παράρτηµα 1).

Παρατηρώντας τον πίνακα βλέπουµε ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει µια σηµαντική

µείωση στις Ελληνικές εξαγωγές ελαιολάδου προς την Ιταλία και την Ισπανία. Παρά

την µεγάλη αύξηση των εξαγωγών προς την Ιταλία το 2003, που ήταν 38,8%, οι

συνολικές εξαγωγές ελαιολάδου της χώρας από το 1999 έως το 2003 επηρεάστηκαν

άµεσα και εµφανίζουν µείωση 50,2%. Σε σύνολο, οι εξαγωγές προς την Ιταλία ήταν

αξίας 186,4 εκατοµµυρίων ευρώ και αποτελούσαν το 78,8% των συνολικών

Ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου. Σηµαντική µείωση, της τάξεως του 69%,

παρουσιάζουν επίσης οι συνολικές Ελληνικές εξαγωγές ελαιολάδου προς την

Ισπανία για τα έτη 1999-2003. Κατά την διάρκεια αυτών των ετών, καταγράφηκαν

σηµαντικές αυξοµειώσεις, µε µεγαλύτερη την αύξηση που παρατηρήθηκε το 2003

που ήταν 1356,66%! Οι εξαγωγές προς την Ισπανία ήταν αξίας 8 εκατοµµυρίων

ευρώ και αποτελούσαν το 3,4% των Ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου. Στο σύνολο

- 25 -

των χωρών, η µεγαλύτερη πτώση στις Ελληνικές εξαγωγές ελαιολάδου σηµειώθηκε

στην Ολλανδία, µε 84,4%.

Πηγή: EUROSTAT, επεξεργασία Σ.Ε.Β.Ε.

Σύµφωνα µε τα ίδια στοιχεία (πίνακας 9) ιδιαίτερη αύξηση στις συνολικές Ελληνικές

εξαγωγές ελαιολάδου για την περίοδο 1999-2003 παρουσιάζεται στην Ελβετία

(116,6%), στον Καναδά (106%) και στην Αυστραλία (99,5%). Στις ΗΠΑ, παρά το

γεγονός ότι οι εξαγωγές µειώθηκαν το 2003 κατά 9,29%, στο σύνολο των εξαγωγών

για τα έτη 1999-2003 σηµειώνεται αύξηση 38,4%, που αντιστοιχεί σε µερίδιο 3,7%.

Το µερίδιο αυτό αναµένεται να αυξηθεί σηµαντικά µετά την συµφωνία εταιρείας-

κολοσσού στην Αµερική µε εκπροσώπους της ‘Ελαιουργικής’ και της ‘Ένωσης

Αγροτικών Συνεταιρισµών Ηρακλείου’ για εξαγωγές χιλιάδων τόνων τυποποιηµένου

ελαιολάδου στην τεράστια αµερικανική αγορά.

4.1. Κύριες ανταγωνίστριες χώρες

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι κύριες ανταγωνίστριες χώρες της Ελλάδας στις

εξαγωγές παρθένου ελαιολάδου είναι η Ιταλία και η Ισπανία. Ο ανταγωνισµός µε τις

χώρες αυτές είναι µεγάλος και αν λάβουµε υπόψη µας ότι η Ιταλία εισάγει Ελληνικό

ελαιόλαδο και το µεταπωλεί ως Ιταλικό, καταλαβαίνουµε το µέγεθος της αγοράς που

χάνει η Ελλάδα.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑ∆ΟΥ ΣΕ ΧΙΛ. ΕΥΡΩ

78,8%

3,7%

0,6%0,9%1,4%

1,6%1,9%1,9%2,3%

3,4%

0,4%0,4%

0,3%

2,6%

ΙΤΑΛΙΑ ΗΠΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΑΓΓΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΑΝΑ∆ΑΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΓΑΛΛΙΑ ΕΛΒΕΤΙΑ ΟΛΛΑΝ∆ΙΑ ΙΑΠΩΝΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΣΟΥΗ∆ΙΑ ΑΛΛΕΣ

- 26 -

Η αξία των εξαγωγών παρθένου ελαιολάδου της Ισπανίας το 2003 ήταν αξίας 996,4

εκατοµµυρίων ευρώ και της Ιταλίας 576,8 εκατοµµυρίων ευρώ, ενώ της Ελλάδας

236,45 εκατοµµυρίων ευρώ (στοιχεία Σ.Ε.Β.Ε.).

Η Ισπανία εµφάνισε ιδιαίτερη αύξηση στις εξαγωγές ελαιολάδου την περίοδο 1999-

2003. Από 437,1 εκατοµµύρια ευρώ το 1999 έφτασε τα 996,4 εκατοµµύρια ευρώ το

2003, σηµειώνοντας αύξηση 128%! Σε αυτό βέβαια συντελεί το γεγονός ότι οι

εξαγωγές της προς την Ιταλία την περίοδο αυτή ήταν αυξηµένες κατά 235,8%,

έχοντας µερίδιο 53,2%. Αξίζει να αναφέρουµε ότι η Ισπανία εξάγει και σε χώρες στις

οποίες δεν φτάνει το Ιταλικό και το Ελληνικό ελαιόλαδο. Στις χώρες αυτές, που είναι

το Μεξικό, το Μαρόκο και η Νότια Κορέα, σηµειώνεται ιδιαίτερα µεγάλη αύξηση

εξαγωγών Ισπανικού ελαιολάδου για την περίοδο αυτή, µε ποσοστό 2.181,3%,

14.585,7% και 12.645,8% αντίστοιχα (στοιχεία Σ.Ε.Β.Ε.).

Τέλος, οι εξαγωγές της Ιταλίας για την περίοδο 1999-2003 σηµείωσαν αύξηση 31,2%

και έφτασαν από 439,5 εκατοµµύρια ευρώ το 1999 τα 576,8 εκατοµµύρια ευρώ το

2003. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το 29,6% των Ιταλικών εξαγωγών ελαιολάδου

που κατευθύνεται στις ΗΠΑ σήµερα, έχει σηµειώσει αύξηση 62,4% την περίοδο

1999-2003.

4.2. Η αγορά Κρητικού ελαιολάδου στο εξωτερικό

Όπως έχουµε ήδη αναφέρει, το Κρητικό ελαιόλαδο είναι άριστης ποιότητας

‘εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο’, το οποίο όµως παρά την φήµη του στο εξωτερικό

κατέχει ένα πολύ µικρό µερίδιο αγοράς.

Σύµφωνα µε στοιχεία του Συνδέσµου Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης, από τους 150

χιλιάδες τόνους ελαιολάδου που παράγονται στην Κρήτη τον χρόνο, το µεγαλύτερο

µέρος, το 90%, εξάγεται από το νησί, είτε για άλλες περιοχές της Ελλάδας, είτε

κυρίως για άλλες χώρες του κόσµου.

Το µεγαλύτερο µέρος των εξαγωγών αυτών, περίπου το 90%, πωλείται σε µορφή

χύµα κυρίως σε Ιταλικές βιοµηχανίες για να χρησιµοποιηθεί σε προσµίξεις ως

βελτιωτικό των διαφόρων τύπου ελαιολάδων που παράγουν. Το υπόλοιπο 10%

εξάγεται απευθείας από Συνεταιρισµούς ή ιδιωτικές επιχειρήσεις του νησιού σε

αρκετές χώρες του κόσµου ως επί το πλείστον τυποποιηµένο (στοιχεία Σ.Ε.∆Η.Κ.).

- 27 -

Μερικές από αυτές τις χώρες είναι οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Αυστραλία, η

Γερµανία, η Αγγλία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και διάφορες άλλες χώρες της

Ευρωπαϊκής Ένωσης.

4.3. Τρόποι προώθησης του ελαιολάδου

Η προβολή του Ελληνικού ελαιολάδου, όπως επίσης και η τυποποίησή του, είναι

πολύ σηµαντικοί παράγοντες για την διατήρηση υψηλής ποιότητας και τιµής του

ελαιολάδου και κατά συνέπεια την αύξηση των εξαγωγών της χώρας µας. Πολλές

προσπάθειες έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια από την πολιτεία και διάφορους φορείς

για την επίτευξη αυτού του σκοπού, ο οποίος αναµένεται να βοηθήσει και στην

τουριστική προβολή της Ελλάδας.

Πολύ σηµαντική πρόταση ήταν αυτή του Συνδέσµου Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης

(Σ.Ε.∆Η.Κ.) που έγινε το 2003, για συνδροµή του υπουργείου Μεταφορών και

Επικοινωνιών στην προβολή του Κρητικού ελαιολάδου στα µεγαλύτερα αεροδρόµια

της χώρας και στα καράβια που εξυπηρετούν την Κρήτη. Η πρόταση αυτή αφορούσε

την τοποθέτηση διαφηµιστικών ταµπλό µε θέµα το Κρητικό ελαιόλαδο καθώς και την

εκτύπωση και διανοµή φυλλαδίου του Σ.Ε.∆Η.Κ. µε τίτλο ‘Κρητικό ελαιόλαδο – Το

µυστικό της µακροζωίας’ σε τεύχη του περιοδικού ‘Κίνηση – Motion’ της Ολυµπιακής

Αεροπορίας.

Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί το πρόγραµµα «Κότινος» για την προώθηση της

κατανάλωσης και εµπορίας του ελαιολάδου στην Ελλάδα και σε 10 ακόµα χώρες της

Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα έτη 2005-2007. Το πρόγραµµα αυτό αποτελεί συνέχεια

αντίστοιχου προγράµµατος που πραγµατοποιήθηκε την περίοδο 2003-2004 και την

υλοποίησή του στην Ελλάδα έχει αναλάβει ο Σύνδεσµος Ελληνικών Βιοµηχανιών

Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (Σ.Ε.ΒΙ.Τ.ΕΛ.). Το πρόγραµµα προβλέπει δράσεις

ενηµέρωσης-προβολής σε ραδιόφωνο, τηλεόραση, περιοδικά, προωθητικές

ενέργειες σε σηµεία πώλησης, λειτουργία ανοιχτής γραµµής ενηµέρωσης, προβολή

στο διαδίκτυο, καθώς και ενέργειες δηµοσιότητας και δηµοσίων σχέσεων σε πολλές

αγορές του εξωτερικού.

Ένα ακόµα πρόγραµµα είναι αυτό του Συνδέσµου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος

(Σ.Ε.Β.Ε.), σε συνεργασία µε την κοινοπραξία Promagro, το οποίο έχει ως στόχο την

προώθηση και προβολή πιστοποιηµένων αγροτικών προϊόντων, µεταξύ των οποίων

- 28 -

βρίσκεται και το ελαιόλαδο, σε χώρες της ∆υτικής Ευρώπης (Γαλλία, Γερµανία, Μ.

Βρετανία, Σουηδία και Ελλάδα). Στις ενέργειες του προγράµµατος περιλαµβάνεται

συµµετοχή σε εκθέσεις, εκπόνηση ερευνών αγοράς για τα προωθούµενα προϊόντα

στη Γερµανία, Γαλλία, Μ. Βρετανία και Σουηδία, καθώς και έκδοση προωθητικού

υλικού για την κάθε επιχείρηση και τα προϊόντα της, δηµιουργία διαφηµιστικών

αφισών, προβολή από το διαδίκτυο και χρήση των υπηρεσιών e-partenariat του

Σ.Ε.Β.Ε.

Σηµαντική πρωτοβουλία είναι αυτή του Συνδέσµου Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης

(Σ.Ε.∆Η.Κ.) για την δηµιουργία του «∆ικτύου Επιχειρήσεων Προϊόντων Ελαιολάδου

Κρήτης», το οποίο θα περιλαµβάνει επιχειρήσεις που θα χρησιµοποιούν σε όλα

ανεξαρτήτως τα προϊόντα που παράγουν αποκλειστικά παρθένο Κρητικό ελαιόλαδο.

Στόχος του ∆ικτύου είναι η ανάδειξη και προβολή της υγιεινής, γευστικής, ποιοτικής

και πολιτιστικής αξίας του Κρητικού ελαιολάδου, την ποιοτική βελτίωση του

τουριστικού και ιδιαίτερα του αγροτουριστικού προϊόντος της Κρήτης από πλευράς

ποιοτικής και υγιεινής διατροφής και την προβολή και προώθηση των τοπικών

παραδοσιακών προϊόντων που έχουν ως βάση το ελαιόλαδο. Βασικό κορµό του

∆ικτύου αποτελούν τα ‘Εστιατόρια Αποκλειστικής Χρήσης Ελαιολάδου’, στα οποία

περιλαµβάνονται εστιατόρια και ταβέρνες που έχουν κατά βάση παραδοσιακό

χαρακτήρα και τα φαγητά που προσφέρουν παρασκευάζονται αποκλειστικά µε

παρθένο Κρητικό ελαιόλαδο. Στο δίκτυο περιλαµβάνονται επίσης και ‘Καταστήµατα

Εµπορίας Παραδοσιακών Προϊόντων Ελαιολάδου’, καθώς και ‘Εργαστήρια

Παραδοσιακών Προϊόντων Ελαιολάδου’, τα οποία παρασκευάζουν ή και διαθέτουν

παραδοσιακά Κρητικά προϊόντα που έχουν ως βάση ή περιέχουν παρθένο Κρητικό

ελαιόλαδο.

Τέλος, στο πλαίσιο της προσπάθειας για την προβολή του Κρητικού ελαιολάδου, ο

Σ.Ε.∆Η.Κ. ετοιµάζει την έκδοση φυλλαδίων για τα ‘ποιοτικά ελαιόλαδα’, αρχίζοντας µε

τα Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. της Κρήτης. Τα φυλλάδια αυτά, τα οποία σχεδιάζεται να

διατεθούν σε διεθνείς εκθέσεις, θα εκδοθούν αρχικά στην Αγγλική γλώσσα και

αργότερα ενδεχοµένως στην Γερµανική και θα περιγράφουν τα χαρακτηριστικά των

Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. της Κρήτης που έχουν ήδη αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή

Ένωση. Στόχος είναι τα φυλλάδια να βοηθήσουν στην αξιοποίηση των Π.Ο.Π. και

Π.Γ.Ε. και στην προβολή τους στον εµπορικό κόσµο και το καταναλωτικό κοινό

κυρίως του εξωτερικού.

- 29 -

5. Βιολογική καλλιέργεια ελαιολάδου

Η βιολογική καλλιέργεια, οργανική ή οικολογική σύµφωνα µε τον ορισµό σε άλλες

χώρες, είναι µιας νέας µορφής καλλιέργεια ιδιαίτερα διαδεδοµένη την τελευταία

δεκαετία. Βασικοί στόχοι της είναι η παραγωγή γεωργικών προϊόντων χωρίς τη

χρήση χηµικών ουσιών, φυτοφαρµάκων και λιπασµάτων µε την συνδροµή

κατάλληλης επιστηµονικής υποστήριξης.

Στην Ελλάδα, η βιολογική καλλιέργεια συµπληρώνει ήδη τη δεύτερη δεκαετία ζωής

της. Ο όρος βιολογική καλλιέργεια παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1970 στο

χώρο των «υγιεινιστών», ως η καλλιέργεια ‘καθαρών’ προϊόντων, δηλαδή προϊόντων

χωρίς χηµικά κατάλοιπα. Τα είδη που µπορούν να παραχθούν µε τη βιολογική

καλλιέργεια ανήκουν σχεδόν σε όλο το φάσµα της γεωργικής παραγωγής, µε κύριο

είδος την ελιά.

Η ανάδειξη της καλλιέργειας της ελιάς σε βασικότερη βιολογική καλλιέργεια στη χώρα

µας, οφείλεται κυρίως στις εγχώριες εδαφολογικές και κλιµατολογικές συνθήκες, στην

τεχνογνωσία που έχει αναπτυχθεί σχετικά µε τις µεθόδους λίπανσης, καθώς και την

αυξηµένη ζήτηση διεθνώς για ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας.

Η αύξηση αυτή τα τελευταία χρόνια είχε ως αποτέλεσµα την απόφαση πολλών

ελαιοπαραγωγών να µετατρέψουν την παραγωγή τους από συµβατική σε βιολογική.

Σύµφωνα µε στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας για το έτος 2001, το σύνολο των

εκτάσεων βιολογικής καλλιέργειας ελιάς ήταν 83.540,179 στρέµµατα και οι

καλλιέργειες σε στάδιο µετατροπής ήταν 71.461,379 στρέµµατα. Αξίζει, τέλος να

σηµειωθεί ότι η καλλιέργεια της ελιάς στην Ελλάδα καλύπτει περίπου το 50% των

συνολικών εκτάσεων των βιολογικών καλλιεργειών και το 50% της παραγωγής

βιολογικού ελαιολάδου στη χώρα µας εξάγεται απευθείας τυποποιηµένο.

Ωστόσο, όπως επισηµάνθηκε στην ηµερίδα του Συνδέσµου Βιοµηχανιών Βορείου

Ελλάδας (Σ.Β.Β.Ε.) µε θέµα ‘Η βιολογική καλλιέργεια στην Ελλάδα: Προβλήµατα και

Προοπτικές’ (∆εκέµβριος 2004), παρά τους υψηλούς ετήσιους ρυθµούς αύξησης της

βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα, µε ετήσιο ρυθµό διπλάσιο του µέσου ευρωπαϊκού

που είναι 15%, το ποσοστό επί του συνόλου των καλλιεργούµενων εκτάσεων στη

χώρα µας δεν ξεπερνά το 0,9%, ποσοστό ιδιαίτερα χαµηλό.

- 30 -

Η βιολογική καλλιέργεια της ελιάς δεν διαφέρει ιδιαίτερα από την συµβατική

καλλιέργειά της. Οι βασικές διαφορές έχουν να κάνουν µε τη λιπαντική πρακτική, µε

τη χρήση χλωρής λίπανσης και ζωικού λιπάσµατος στη βιολογική καλλιέργεια, και

στην αντιµετώπιση του δάκου, µε τη χρήση παγίδων αντί ψεκασµού. Το βιολογικό

ελαιόλαδο που παράγεται είναι συνήθως εξαιρετικό παρθένο ή παρθένο ελαιόλαδο,

ένα προϊόν µε εξαιρετική γεύση και υψηλή διατροφική αξία που προστατεύει την

υγεία του καταναλωτή.

5.1. Βιολογική καλλιέργεια ελαιολάδου στην Κρήτη

Στην Κρήτη, η βιολογική καλλιέργεια προσφέρεται περισσότερο από οποιαδήποτε

άλλη καλλιέργεια και είναι ανεπτυγµένη λόγω του φυσικού περιβάλλοντος του

νησιού. Η Κρήτη αποτελείται κυρίως από λοφώδεις, ορεινές ή ηµιορεινές εκτάσεις

που δεν είναι επιβαρηµένες από βιοµηχανικούς ρύπους, γεγονός που ευνοεί την

ανάπτυξη των βιολογικών καλλιεργειών.

Επίσης, λόγω του ότι το Κρητικό ελαιόλαδο είναι χαρακτηριστικό της µεσογειακής

διατροφής και το βιολογικό ελαιόλαδο θεωρείται καλύτερης ποιότητας, η ζήτηση του

Κρητικού βιολογικού ελαιολάδου είναι ιδιαίτερα υψηλή κυρίως από τους ξένους

καταναλωτές. Αυτό το γεγονός ώθησε πολλούς παραγωγούς της Κρήτης να

στραφούν στην βιολογική καλλιέργεια της ελιάς και αρκετοί από αυτούς κατόρθωσαν

να πωλούν τα προϊόντα τους σε καλές τιµές σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Σύµφωνα µε στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας για το έτος 2002, οι παραγωγοί

βιολογικών προϊόντων στην Κρήτη ήταν 600 στον αριθµό (πίνακας 10, παράρτηµα 1)

και η συνολική έκταση βιολογικής καλλιέργειας ήταν 26.745,38 στρέµµατα (πίνακας

11, παράρτηµα 1), εκ των οποίων τα 18.322,96 στρέµµατα αποτελούσαν εκτάσεις

ελιάς βιολογικής καλλιέργειας (πίνακας 12, παράρτηµα 1). Από αυτά τα στοιχεία

παρατηρούµε ότι πάνω από το 50% των εκτάσεων βιολογικής καλλιέργειας στην

Κρήτη είναι εκτάσεις ελιάς βιολογικής καλλιέργειας.

- 31 -

5.2. Πιστοποίηση

Σύµφωνα µε τους κανονισµούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα βιολογικά προϊόντα θα

πρέπει να διακινούνται στην αγορά µε την ένδειξη «βιολογικό» στην συσκευασία τους

αφού πρώτα έχουν ελεγχθεί και πιστοποιηθεί. Σε κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής

Ένωσης ορίζεται µια αρχή, η οποία αναλαµβάνει την εποπτεία των οργανισµών που

ελέγχουν και πιστοποιούν τα βιολογικά προϊόντα.

Στην Ελλάδα, το έργο αυτό έχει αναλάβει το Υπουργείο Γεωργίας. Ο Υπουργός

Γεωργίας είναι υπεύθυνος για την χορήγηση αδειών λειτουργίας των Οργανισµών

Ελέγχου και εισαγωγής βιολογικών προϊόντων από άλλες χώρες, όπως επίσης και

την επιβολή κυρώσεων, και η ∆ιεύθυνση Βιολογικής Γεωργίας του Υπουργείου

Γεωργίας έχει τη ευθύνη για το σύστηµα ελέγχου.

Το Υπουργείο Γεωργίας µέσω του AGROCERT ή Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π. (Οργανισµός

Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων) διασφαλίζει την αξιοπιστία του

συστήµατος πιστοποίησης αφού ο Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π. αξιολογεί και επιβλέπει τους

Οργανισµούς Ελέγχου, χορηγεί ενιαίο εθνικό σήµα αναγνώρισης των βιολογικών

προϊόντων και ελέγχει την εµπορία τους.

Τέλος, οι Οργανισµοί Ελέγχου, που είναι ιδιωτικοί οργανισµοί, ελέγχουν και

πιστοποιούν τα βιολογικά προϊόντα, όπως επίσης και τους επιχειρηµατίες που

εισάγουν βιολογικά προϊόντα από άλλες χώρες.

Σήµερα στη χώρα µας υπάρχουν τρεις εγκεκριµένοι από το Υπουργείο Γεωργίας,

Οργανισµοί Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων:

Οργανισµός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων «∆ΗΩ»

Ο Οργανισµός ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1993. Το 2002 διαπιστεύτηκε από

το Υπουργείο Γεωργίας του Καναδά και των ΗΠΑ. Είναι µέλος της ∆ιεθνούς

- 32 -

Οµοσπονδίας Οργανώσεων για τη Βιολογική Γεωργία (IFOAM) και

εκπροσωπεί τη χώρα µας στο Ευρωπαϊκό Γραφείο της Οµοσπονδίας.

Ινστιτούτο Ελέγχου Βιολογικών Προϊόντων Α.Ε. «ΒΙΟΕΛΛΑΣ»

Το Ινστιτούτο ΒΙΟΕΛΛΑΣ ιδρύθηκε το 2001. Ως φορέας για τη διάδοση της

βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα ιδρύθηκε το 1985 µε το όνοµα Σ.Ο.Γ.Ε.

(Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδας) και το 1993 εγκρίθηκε ως

επίσηµος φορέας πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων.

Έλεγχοι Πιστοποιήσεις Προϊόντων Βιολογικής Γεωργίας – Προαγωγή

Αειφόρου Ανάπτυξης Ε.Π.Ε. «ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ»

Ο Οργανισµός ιδρύθηκε το 1994 και έχει έδρα την Αλεξάνδρεια Ηµαθίας.

∆ραστηριοποιείται στις περιοχές της Κεντρικής και ∆υτικής Μακεδονίας.

Οι Οργανισµοί αυτοί, εκτός από την παροχή πιστοποιητικού, διοργανώνουν

ενηµερωτικές συναντήσεις και εκδίδουν περιοδικά και άλλες εκδόσεις µε σκοπό την

ενηµέρωση των καταναλωτών, καθώς και των καλλιεργητών για θέµατα σχετικά µε τα

βιολογικά προϊόντα.

- 33 -

Για την απόκτηση του πιστοποιητικού, θα πρέπει να υποβάλλεται αίτηση σε έναν

από τους παραπάνω Οργανισµούς, παρέχοντας όλες τις πληροφορίες που

αναφέρονται σε αυτή. Στη συνέχεια υπογράφεται Ιδιωτικό Συµφωνητικό µε τον

Οργανισµό και ακολουθεί η επιθεώρηση της µονάδας και εργαστηριακές δοκιµές των

παραγόµενων προϊόντων. Μετά τη χορήγηση της πιστοποίησης, ο Οργανισµός είναι

υποχρεωµένος να επιτηρεί την πιστοποιηµένη µονάδα πραγµατοποιώντας

αιφνιδιαστικές ή προγραµµατισµένες επισκέψεις στις εκµεταλλεύσεις και

διενεργώντας δειγµατοληπτικούς ελέγχους είτε στην αγορά σε πιστοποιηµένα από

τον Οργανισµό προϊόντα είτε στις εκµεταλλεύσεις (νερό, έδαφος κλπ).

5.3. Κίνητρα για τη βιολογική καλλιέργεια

Η βιολογική καλλιέργεια µπορεί να αποτελέσει ελκυστική οικονοµική δραστηριότητα

για τους παραγωγούς και να τονώσει το εισόδηµά τους, αφού τους δίνεται η

δυνατότητα να ζητήσουν υψηλότερη τιµή για τα ποιοτικά προϊόντα που προσφέρουν.

Επιπλέον, η διάδοση της υγιεινής διατροφής και η αύξηση της ζήτησης βιολογικών

προϊόντων παγκοσµίως βοηθούν στην προώθηση της βιολογικής καλλιέργειας στους

αγροτικούς κύκλους. Σε αυτό βοηθά και η νοµοθεσία που ισχύει στις χώρες της

Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά µε τα βιολογικά προϊόντα, η οποία διαβεβαιώνει τους

καταναλωτές για την αξιοπιστία των προϊόντων που έχουν την ένδειξη ‘βιολογικό’.

Επίσης, οι οικονοµικές ενισχύσεις που δίνονται για την ενίσχυση της βιολογικής

καλλιέργειας και την στήριξη των καλλιεργητών βιολογικών προϊόντων αποτελεί ένα

ακόµα κίνητρο. Οι ενισχύσεις αυτές είναι σηµαντικές και βοηθούν στη δηµιουργία

νέων υποδοµών στη µεταποίηση, καθώς και στην εµπορία των βιολογικών

προϊόντων. Στις οικονοµικές ενισχύσεις θα πρέπει να συµπεριληφθεί η ενίσχυση των

καλλιεργητών κατά την µεταβατική περίοδο από την συµβατική στην βιολογική

καλλιέργεια.

5.4. Προβλήµατα και προοπτικές

Παρόλο τον υψηλό ρυθµό αύξησης της βιολογικής καλλιέργειας στην Ελλάδα, ο

κλάδος αντιµετωπίζει πολλά προβλήµατα που επηρεάζουν την περαιτέρω ανάπτυξή

του. Μερικά από αυτά είναι η αστικοποίηση, το δηµογραφικό πρόβληµα των ορεινών

- 34 -

και ηµιορεινών περιοχών, καθώς και η έλλειψη υποδοµών, όπως για παράδειγµα η

αγροτική οδοποιία, η παροχή ηλεκτρισµού, η ύδρευση κλπ.

Το κυριότερο πρόβληµα όµως που αντιµετωπίζουν οι παραγωγοί βιολογικών

προϊόντων, είναι η έλλειψη εκπαίδευσης - κατάρτισης, καθώς και πληροφόρησης -

ενηµέρωσης για θέµατα που αφορούν την βιολογική καλλιέργεια και τα βιολογικά

προϊόντα. Οι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων δεν γνωρίζουν για το καθεστώς που

ισχύει σήµερα, για τους οργανισµούς πιστοποίησης και ελέγχου και για τα κίνητρα

που υπάρχουν.

Επίσης, αντιµετωπίζουν προβλήµατα στην µετάβαση από την συµβατική καλλιέργεια

στη βιολογική παραγωγή, καθώς και στην εκµηχάνιση της βιολογικής παραγωγής και

δεν έχουν πρόσβαση σε φορείς στήριξης και συµβουλευτικές υπηρεσίες. Επιπλέον,

έχουν να αντιµετωπίσουν την έλλειψη υποδοµών για την µεταποίηση, τυποποίηση,

προώθηση και εµπορία των βιολογικών προϊόντων ή ανεπάρκεια στις ήδη

υφιστάµενες υποδοµές.

Ένα ακόµα πρόβληµα αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχει οργάνωση του

συστήµατος ελέγχου και πιστοποίησης των χώρων πώλησης των βιολογικών

προϊόντων. Πολλά σηµεία πώλησης βιολογικών προϊόντων δεν ελέγχονται από

αναγνωρισµένους οργανισµούς ελέγχου και πιστοποίησης, πράγµα απαραίτητο για

την διατήρηση της αξιόπιστης κυκλοφορίας τους στην εγχώρια και διεθνή αγορά.

Παρόλα όµως τα προβλήµατα, ο κλάδος της βιολογικής καλλιέργειας κερδίζει

συνεχώς έδαφος εξαιτίας πολλών παραγόντων. Ένας από αυτούς είναι το ιδιαίτερο

ενδιαφέρον που υπάρχει σήµερα παγκοσµίως για την προστασία του περιβάλλοντος

και την µείωση χρήσης χηµικών ουσιών, που υποστηρίζεται από την βιολογική

καλλιέργεια. Επίσης, η ανησυχία των καταναλωτών για την ασφάλεια των τροφίµων

και την προστασία της υγείας τους είχε ως αποτέλεσµα την αύξηση της ζήτησης

ποιοτικών προϊόντων που εξασφαλίζουν την προώθηση της υγείας. Αξίζει εδώ να

σηµειωθεί ότι παρόλο που τα βιολογικά προϊόντα πωλούνται ακριβότερα από τα

συµβατικά, έχει παρατηρηθεί ότι οι καταναλωτές είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν

υψηλότερη τιµή για να αγοράσουν ένα ποιοτικό και ασφαλές για την υγεία τους

προϊόν. Σύµφωνα µε στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην ηµερίδα του Σ.Β.Β.Ε. «Η

βιολογική καλλιέργεια στην Ελλάδα: Προβλήµατα και Προοπτικές», οι πωλήσεις

βιολογικών προϊόντων στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 10% από πέρυσι και

παρουσιάζουν αύξηση της τάξεως του 150% την τελευταία δεκαετία.

- 35 -

Οι λόγοι αυτοί έχουν ωθήσει τους καταναλωτές στην αναζήτηση βιολογικών

προϊόντων και τους καλλιεργητές στη παραγωγή τους. Υπάρχουν όµως κάποιες

προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληρούνται ώστε να αναπτυχθεί ουσιαστικά η

βιολογική καλλιέργεια στην Ελλάδα.

Η πιο βασική προϋπόθεση είναι η δηµιουργία ενός φορέα, ο οποίος θα αναλάβει την

συνεχή εκπαίδευση των παραγωγών και εµπόρων βιολογικών προϊόντων και την

ενηµέρωσή τους για τις νέες εξελίξεις στον κλάδο, καθώς και των γεωπόνων και

άλλων επιστηµόνων που λειτουργούν και ως τεχνικοί σύµβουλοι για τους

παραγωγούς. Καθοριστικής σηµασίας θεωρείται η γνωριµία των καταναλωτών και

των αγροτών µε τη βιολογική καλλιέργεια και η διοργάνωση πανελλήνιων ή διεθνών

εκθέσεων βιολογικών προϊόντων. Στο αντικείµενο του φορέα θα πρέπει να

συµπεριλαµβάνεται ο έλεγχος των συστηµάτων µεταποίησης, τυποποίησης,

πιστοποίησης, προώθησης και εµπορίας και η τήρηση στατιστικών στοιχείων για την

διασφάλιση της αξιοπιστίας των βιολογικών προϊόντων.

Σηµαντικό επίσης είναι ότι θα πρέπει να ενισχυθούν οικονοµικά οι καλλιεργητές

βιολογικών προϊόντων, οι οποίοι επιβαρύνονται όχι µόνο µε τα έξοδα µετατροπής

από την συµβατική στη βιολογική καλλιέργεια, αλλά και µε τα έξοδα ενηµέρωσης των

καταναλωτών.

Τέλος, θα πρέπει να ενισχυθεί η έρευνα για την ανάπτυξη των τεχνολογιών που

χρησιµοποιούνται στον κλάδο. Σήµερα, υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις σε θέµατα που

σχετίζονται µε την παραγωγή και τυποποίηση βιολογικών προϊόντων, όπως για

παράδειγµα η διάθεση βιολογικού πολλαπλασιαστικού υλικού.

- 36 -

6. Προβλήµατα και Προοπτικές

6.1. Ανάλυση των δυνατών και αδύνατων σηµείων του Κρητικού ελαιολάδου

Αναµφισβήτητα το κρητικό ελαιόλαδο έχει πλεονεκτήµατα που αφορούν την ποιότητά

του ως αγροτικό προϊόν αλλά και την διαθεσιµότητά του σε ότι αφορά την

παραγόµενη ποσότητα. Σε γενικές γραµµές τα δυνατά σηµεία του κλάδου στην

Κρήτη συνοψίζονται στα ακόλουθα:

• Το Κρητικό ελαιόλαδο είναι σήµερα γνωστό σε όλο τον κόσµο λόγω της

άριστης ποιότητάς του και των αποδεδειγµένα ωφέλιµων για την υγεία

συστατικών του.

• Η τάση που υπάρχει σήµερα διεθνώς για την κατανάλωση παραδοσιακών

προϊόντων βοηθά στην προώθηση του Κρητικού ελαιολάδου, ως ένα προϊόν

που ανήκει στην παράδοση του νησιού και που η καλλιέργειά του γίνεται

σύµφωνα µε αυτήν.

• Η µεγάλη παραγόµενη ποσότητα ελαιολάδου στην Κρήτη είναι ένα επίσης

σηµείο που θα µπορούσε µε οργανωµένη προσπάθεια να βοηθήσει στην

αύξηση των εξαγωγών Κρητικού ελαιολάδου και στην γνωριµία του διεθνούς

καταναλωτικού κοινού µε το αξιόλογο αυτό προϊόν.

Εκτός των ανωτέρω όµως, σηµαντικά είναι και τα προβλήµατα που συναντώνται

στην ανάπτυξη και αξιοποίηση του προϊόντος και της αγοράς του:

• Ο µικρός αριθµός νέων επαγγελµατιών ελαιοκαλλιεργητών, η έλλειψη

εκπαίδευσής τους, η απουσία νέων καλλιεργητικών τεχνικών, καθώς και τα

περιβαλλοντικά προβλήµατα που δηµιουργούνται από την αλόγιστη χρήση

λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων, όπως επίσης και η λειψυδρία, δεν

επιτρέπουν την περαιτέρω εξέλιξη του Κρητικού ελαιολάδου.

• Ο ρόλος των ελαιοτριβείων σήµερα έχει περιοριστεί στην είσπραξη φόρων και

στην διαχείριση επιδοτήσεων, ενώ η κύρια µέριµνά τους θα έπρεπε να είναι η

ποιότητα και η εµπορία του Κρητικού ελαιολάδου.

• Το εµπόριο του Κρητικού ελαιολάδου είναι ένα ακόµα σοβαρό πρόβληµα. Ο

αριθµός των επιχειρήσεων που ασχολούνται µε το ελαιόλαδο στην Κρήτη

είναι µεγάλος, το µέγεθός τους όµως είναι πολύ µικρό, µε αποτέλεσµα οι

επιχειρήσεις αυτές να µην έχουν την δυνατότητα διαπραγµάτευσης και

διείσδυσης σε διεθνείς αγορές, µε αποτέλεσµα το Κρητικό ελαιόλαδο να

παραµένει αναξιοποίητο.

- 37 -

• Η πώληση του µεγαλύτερου όγκου παραγωγής Κρητικού ελαιολάδου σε

µορφή χύµα σε Ιταλικές κυρίως βιοµηχανίες είναι ένα ακόµα σηµείο. Με τον

τρόπο αυτό το Κρητικό ελαιόλαδο χάνει ένα σηµαντικό µερίδιο της αγοράς του

εξωτερικού.

• Η έλλειψη εξαγωγικού προσανατολισµού των επιχειρήσεων που ασχολούνται

µε την παραγωγή και τυποποίηση του Κρητικού ελαιολάδου δεν επιτρέπει την

περαιτέρω εξέλιξή του στις διεθνείς αγορές. Οι Κρητικοί ελαιοπαραγωγοί

αποφεύγουν το ρίσκο της εµπορίας επώνυµου τυποποιηµένου ελαιολάδου

και επαναπαύονται στο εύκολο κέρδος από την εµπορία του χύµα.

• Οργανωµένες δράσεις προβολής στο εξωτερικό είναι απαραίτητες για την

προώθηση του Κρητικού ελαιολάδου, αλλά δυστυχώς σήµερα είναι πολύ

περιορισµένες.

6.2. Ανάλυση των ευκαιριών και των κινδύνων

Πέρα από τα πλεονεκτήµατα και τα προβλήµατα που παρουσιάζονται και ζητούν

επίλυση, οι επιχειρηµατίες αλλά και οι αρµόδιοι φορείς καλούνται να διερευνήσουν

και τις ευκαιρίες αλλά και τους κινδύνους που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον

σχεδιασµό και την εφαρµογή ενός αποτελεσµατικού σχεδίου δράσης. Ως ευκαιρίες

µπορούν να θεωρηθούν:

Η διάδοση της Μεσογειακής διατροφής και των ευεργετικών για τον

οργανισµό ιδιοτήτων του ελαιολάδου έχει βοηθήσει στην προώθηση του

Κρητικού ελαιολάδου, το οποίο θεωρείται η βάση της Κρητικής και πρόγονος

της µεσογειακής διατροφής.

Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε χώρες που παράγουν µη

ανταγωνιστικά προς την χώρα µας προϊόντα, έχει βοηθήσει στην εξαγωγική

δραστηριότητα των Ελληνικών επιχειρήσεων. Επίσης, η κατάργηση των

δασµών και η ελεύθερη διακίνηση αγαθών µέσα στα όρια της Ευρωπαϊκής

Ένωσης, είναι ένα πολύ σηµαντικό σηµείο που θα έπρεπε να εκµεταλλευτεί

περισσότερο η Κρήτη για την εξαγωγή του ελαιολάδου της πιο συστηµατικά

και σε µεγαλύτερο αριθµό χωρών από αυτές που ήδη εξάγει.

Ως κίνδυνοι στην προσπάθεια ανάπτυξης του κλάδου µπορούν να θεωρηθούν:

- 38 -

Ο κατακερµατισµός της γης και η έλλειψη επαγγελµατιών αγροτών µε µεγάλες

καλλιεργήσιµες εκτάσεις. Λόγω του ότι η καλλιέργεια της ελιάς τα παλαιότερα

χρόνια ήταν η κύρια ασχολία των κατοίκων της Κρήτης, ο παραδοσιακός

τρόπος διάθεσης των κλήρων από τους γονείς ήταν η διαίρεση της γης σε

µικρά κοµµάτια ως κληρονοµιά για τα παιδιά. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα να

συναντάµε µέχρι και στις µέρες µας ιδιοκτήτες µικρών εκτάσεων γης, οι οποίοι

παράγουν ελαιόλαδο για προσωπική τους κατανάλωση κυρίως και λόγω της

µικρής έκτασης γης που διαθέτουν, δεν θεωρούν σκόπιµο να επενδύσουν σε

αυτήν.

Το γεγονός ότι το µεγαλύτερο ποσοστό των εξαγωγών Κρητικού ελαιολάδου

είναι σε µορφή χύµα και όχι οργανωµένα, ενισχύει τον κίνδυνο που υπάρχει

για εξαφάνιση της ταυτότητας του Κρητικού ελαιολάδου.

Η αύξηση των εισαγωγών ελαιολάδου από αναπτυσσόµενες χώρες προς

χώρες που εξάγει η Ελλάδα και πωλούν το ελαιόλαδο σε χαµηλότερη τιµή,

αποτελούν απειλή για την αύξηση των εξαγωγών της χώρας µας και του

µεριδίου αγοράς της.

Η δηµοσιοποίηση πριν µερικά χρόνια της Ισπανο-Ιταλικής απάτης, µε το

επιβλαβές για την υγεία βενζοπυρένιο που εντοπίστηκε σε ισπανικά, ιταλικά

και ελληνικά ελαιόλαδα και θεωρείται υπεύθυνο για θανάτους, είναι ένα

γεγονός που έχει δηµιουργήσει φόβο στους καταναλωτές ελαιολάδου διεθνώς

και τους έχει κάνει επιφυλακτικούς στις αγορές τους.

6.3. Προτάσεις

Το Κρητικό ελαιόλαδο µε την πολιτιστική, ιστορική, διατροφική, περιβαλλοντική και

οικονοµική του αξία αποτελεί έναν σηµαντικό πόρο για την Περιφέρεια, που όπως

έχουµε πολλές φορές επισηµάνει, παραµένει δυστυχώς αναξιοποίητο.

Η Μεσογειακή διατροφή, της οποίας βάση είναι το ελαιόλαδο, όπως επίσης η άριστη

ποιότητα και η αφθονία του Κρητικού ελαιολάδου, αποτελούν για την Κρήτη και κατ’

επέκταση για την Ελλάδα, πολύ σοβαρά εξαγωγικά και οικονοµικά πλεονεκτήµατα.

Παρόλα αυτά οι επιχειρήσεις της Κρήτης, ιδιωτικές και συνεταιριστικές, αδυνατούν να

διεισδύσουν στις διεθνείς αγορές, µε αποτέλεσµα οι εξαγωγές επώνυµου

τυποποιηµένου ελαιολάδου να είναι λιγότερες απ’ ότι θα µπορούσαν να είναι. Θα

- 39 -

πρέπει λοιπόν να βρεθούν λύσεις έτσι ώστε να γίνει πλήρης εκµετάλλευση των

δυνατοτήτων που παρέχει το Κρητικό ελαιόλαδο στο νησί.

Πρώτα από όλα, θεωρείται απαραίτητη η διασφάλιση της εξαιρετικής ποιότητας που

διακρίνει το Κρητικό ελαιόλαδο. Για τον σκοπό αυτό, είναι πολύ σηµαντική η

οργάνωση του κλάδου. Απαιτούνται συνολικές και συντονισµένες προσπάθειες,

καθώς και καλή συνεργασία των Κρητικών επιχειρήσεων παραγωγής, τυποποίησης

και εµπορίας του ελαιολάδου και των τοπικών φορέων. Θα πρέπει επίσης, να

εφαρµοστούν στις επιχειρήσεις αυτές συστήµατα διασφάλισης ποιότητας (ISO,

H.A.C.C.P., κλπ.), τα οποία θα πρέπει να ακολουθούνται από ελέγχους του τελικού

προϊόντος για την κατοχύρωση της άριστης ποιότητάς του.

Σηµαντική επίσης είναι και η καταπολέµηση της εµπορίας χύµα ελαιολάδου στο

χονδρικής στο εξωτερικό αλλά και λιανικής στο εσωτερικό. Αυτό που έχει στρέψει

αρκετούς ελαιοπαραγωγούς στην πώληση χύµα ελαιολάδου είναι το εύκολο κέρδος

και το γεγονός ότι δεν προϋποθέτει επενδύσεις, εποµένως µειώνει το ρίσκο. Οι λόγοι

αυτοί, καθώς και τα συνεχή σκαµπανεβάσµατα των τιµών, λειτουργούν

αποθαρρυντικά για τους επιχειρηµατίες που σκοπεύουν να επενδύσουν και που

έχουν τις γνώσεις και ίσως και τις απαιτούµενες διαπραγµατευτικές ικανότητες, µε

αποτέλεσµα το επώνυµο τυποποιηµένο Κρητικό ελαιόλαδο να παραµένει

ανεκµετάλλευτο.

Το εξαγωγικό πρόβληµα λοιπόν ξεκινά από την εγχώρια αγορά. Το εµπόριο χύµα

ελαιολάδου δεν επιτρέπει την ανάπτυξη του κλάδου στο εσωτερικό και οδηγεί στην

απώλεια εισοδήµατος που θα προσέδιδε προστιθέµενη αξία στο Κρητικό ελαιόλαδο.

Αυτό έχει ως αποτέλεσµα οι επιχειρήσεις που ασχολούνται µε την νόµιµη διακίνηση

τυποποιηµένου ελαιολάδου να µην µπορούν να αντεπεξέλθουν στον διεθνή

ανταγωνισµό.

Ένα ακόµα πολύ σηµαντικό σηµείο είναι ότι οι επιχειρήσεις ελαιολάδου στην Κρήτη

είναι πολλές σε αριθµό µε µικρό όµως µέγεθος. Το γεγονός αυτό τις καθιστά

ανίσχυρες µπροστά στις οργανωµένες επιχειρήσεις του εξωτερικού, µε αποτέλεσµα

να µην καταφέρνουν να διεισδύσουν ή να αυξήσουν το µερίδιο αγοράς τους στις

ξένες αγορές.

Καθοριστικός είναι και ο ρόλος της πολιτείας στην στήριξη των επιχειρήσεων αυτών.

Είναι απαραίτητη η εκπαίδευση του αγροτικού πληθυσµού και η θέσπιση

- 40 -

κατάλληλων νοµοθετικών ρυθµίσεων που να εφαρµόζονται, όπως επίσης και ο

ορισµός αρµόδιων φορέων ελέγχου στο πρωτογενές και δευτερογενές στάδιο.

Επίσης, τα κονδύλια των αναπτυξιακών προγραµµάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

θα πρέπει να διατεθούν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθήσουν την προώθηση του

ελαιολάδου και όχι µόνο την δηµιουργία υποδοµών.

Η εξαγωγή και πώληση τυποποιηµένου επώνυµου Κρητικού ελαιολάδου θα

βοηθήσει στην αύξηση των εξαγωγών της Κρήτης καθώς και στην ανάπτυξη της

τοπικής οικονοµίας. Θα συµβάλει επίσης στην αύξηση του µεριδίου αγοράς και στην

προστασία του καταναλωτή, δίνοντάς του τη δυνατότητα να συγκρίνει και τελικώς να

επιλέξει το συγκεκριµένο προϊόν. Επιπλέον, µε τον τρόπο αυτό θα αυξηθεί η

απασχόληση στις επιχειρήσεις του νησιού και θα ενισχυθούν οι επενδύσεις σε

έρευνα και ανάπτυξη, όχι µόνο µε την εξέλιξη της τεχνολογίας αλλά και µε την

απασχόληση εξειδικευµένων επιστηµόνων και την ίδρυση ερευνητικών κέντρων.

Αναγκαία για την εξαγωγική δραστηριότητα της Κρήτης κρίνεται η πιστοποίηση του

ελαιολάδου. Τα τελευταία χρόνια, οι µεγάλες αλυσίδες του εξωτερικού απαιτούν τα

εισαγόµενα προϊόντα να συνοδεύονται από έγγραφα πιστοποίησης, δηλαδή

έγγραφα που να πιστοποιούν ότι το είδος και η ποσότητα των φυτοφαρµάκων και

λιπασµάτων που χρησιµοποιήθηκαν στην καλλιέργεια είναι σύµφωνα µε την

κοινοτική νοµοθεσία. Θα πρέπει λοιπόν να θεσµοθετηθεί ένα εθνικό πλαίσιο

προδιαγραφών και να ορισθεί αρµόδια αρχή πιστοποίησης, η οποία θα εξετάζει τα

προϊόντα και θα τους χορηγεί ειδικό αναγνωρισµένο σήµα πιστοποίησης.

Ιδιαίτερης σηµασίας θεωρείται και η διαµόρφωση µιας ενιαίας, συνολικής εικόνας,

δίνοντας έµφαση στο γεγονός ότι το Κρητικό ελαιόλαδο θεωρείται και είναι ένα

παραδοσιακό και ποιοτικό προϊόν. Με αυτό τον τρόπο, το Κρητικό ελαιόλαδο θα

µπορέσει να προωθηθεί σε καταστήµατα delicatessen όπου θα καταφέρει να πάρει

την τιµή που του αξίζει, λόγω του ότι τα συγκεκριµένα καταστήµατα πωλούν

προϊόντα µε διατροφική αξία και οι πελάτες τους είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν

για τα προϊόντα αυτά.

Τον σηµαντικότερο όµως ρόλο στην διεθνή ανταγωνιστικότητα του Κρητικού

ελαιολάδου παίζει το marketing. Οι Κρητικές επιχειρήσεις θα πρέπει να ασχοληθούν

µε το προϊόν τους και όλα τα χαρακτηριστικά του: την ποιότητα, την γεύση, το χρώµα,

την µυρωδιά, την συσκευασία, την ετικέτα, το βάρος, τις τεχνικές προδιαγραφές, το

καταναλωτικό κοινό που απευθύνεται, την τιµή και βεβαίως το όνοµα.

- 41 -

Οι επιχειρηµατίες θα πρέπει να µεριµνήσουν όχι µόνο για την πρόσληψη του

κατάλληλου τεχνικού προσωπικού αλλά και επιστηµονικού προσωπικού µε

εξειδικευµένες γνώσεις σε θέµατα προώθησης, διαφήµισης και συσκευασίας του

προϊόντος. Ιδιαίτερη θεωρείται και η συµβολή εξειδικευµένων στελεχών στην

προετοιµασία των επιχειρήσεων για την είσοδο ή επέκτασή τους σε ξένες αγορές, ή

για την ανάπτυξη συνεργασιών, κοινοπραξιών και εµπορικών δικτύων (clusters) για

την προώθηση των εξαγωγών τους.

Είναι απαραίτητο επίσης να γνωρίζουν και να παρακολουθούν τις εξελίξεις στον

κλάδο του ελαιολάδου παγκοσµίως και ιδιαίτερα στις χώρες στις οποίες εξάγουν. Η

γνώση της αγοράς, που περιλαµβάνει τις καταναλωτικές συνήθειες των κατοίκων και

τις ιδιαιτερότητες τους, αποτελεί βάση ανάπτυξης αλλά και διαφοροποίησης από τον

τοπικό ανταγωνισµό. Ένα παράδειγµα στο σηµείο αυτό αποτελεί το µέγεθος της

συσκευασίας (ποσότητα), η οποία θα πρέπει να είναι σύµφωνη µε την πιθανή

ποσότητα ελαιολάδου που µπορεί να καταναλώσει ένα νοικοκυριό στην αγορά του

εξωτερικού σε ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα.

Τέλος, επιτακτική είναι η ανάγκη για τον σχεδιασµό σειράς προωθητικών ενεργειών

και διαφήµισης του Κρητικού ελαιολάδου, τόσο στην αγορά της Ελλάδας και άλλων

χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και σε ανερχόµενες αγορές τρίτων χωρών.

Στόχος είναι η προβολή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, των ανταγωνιστικών

πλεονεκτηµάτων του και των στοιχείων διαφοροποίησής του που θα συµβάλλουν

στην αύξηση της ζήτησής του ως επώνυµο προϊόν.

- 42 -

7. Νοµοθετικό πλαίσιο

7.1. Κανόνες υγιεινής

Οι παρακάτω κανόνες θεσπίστηκαν από τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίµων

(Ε.Φ.Ε.Τ.) για τις επιχειρήσεις τυποποίησης και εξευγενισµού ελαιολάδου και

πυρηνελαίου λαµβάνοντας υπόψη την οδηγία 93/43/ΕΟΚ, µε την οποία ζητείται από

τις επιχειρήσεις τροφίµων να εφαρµόζουν κανόνες υγιεινής σε συνδυασµό µε το

σύστηµα διασφάλισης της παραγωγής υγιεινών προϊόντων, H.A.C.C.P. (Hazard

Analysis Critical Control Points – Ανάλυση Κινδύνων και Καθορισµός των Κρίσιµων

Σηµείων Ελέγχου) της επιχείρησης.

7.1.1. Χώροι

Οι κανόνες αυτοί αναφέρονται στους χώρους τυποποίησης και εξευγενισµού

ελαιολάδου και πυρηνελαίου και σε όλους τους βοηθητικούς και αποθηκευτικούς

χώρους, καθώς και στις τουαλέτες και στους χώρους για το προσωπικό.

• Καθαρισµός και απολύµανση των χώρων

Απαιτείται οι χώροι όπου πραγµατοποιείται ο εξευγενισµός και η τυποποίηση

του ελαιολάδου και του πυρηνελαίου να διατηρούνται καθαροί. Επίσης, το

προσωπικό θα πρέπει να είναι εκπαιδευµένο για την σωστή εφαρµογή του

προγράµµατος καθαρισµού και απολύµανσης.

• Συντήρηση του κτιρίου

Απαιτείται οι χώροι τροφίµων να διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Θα πρέπει

να γίνεται έλεγχος για την ύπαρξη προβληµάτων και να διατηρείται αρχείο

συντήρησης του κτιρίου και του εξοπλισµού.

• Σχεδιασµός και κατασκευή του κτιρίου

Ο σχεδιασµός, η διαρρύθµιση, η κατασκευή και οι διαστάσεις των χώρων των

τροφίµων θα πρέπει να επιτρέπουν τον κατάλληλο καθαρισµό και

απολύµανση και να προστατεύουν από την συσσώρευση ρύπων, την επαφή

µε τοξικά υλικά και την πτώση σωµατιδίων µέσα στα τρόφιµα. Θα πρέπει να

προστατεύουν από τον σχηµατισµό υγρασίας ή ανεπιθύµητης µούχλας στις

επιφάνειες και να επιτρέπουν την εφαρµογή ορθής υγιεινής πρακτικής, ιδίως

την πρόληψη της επιµόλυνσης µεταξύ των χειρισµών και κατά την διάρκεια

αυτών από τρόφιµα, τον εξοπλισµό, τα υλικά, το νερό, τον παρεχόµενο αέρα,

- 43 -

τους εργαζοµένους και εξωτερικές πηγές µόλυνσης, όπως έντοµα και λοιπά

επιβλαβή ζώα.

• Χώροι πλύσεως, νιπτήρες και τουαλέτες

Είναι απαραίτητη η ύπαρξη επαρκή αριθµού νιπτήρων στα κατάλληλα σηµεία,

οι οποίοι να προορίζονται ειδικά για το πλύσιµο των χεριών. Θα πρέπει να

υπάρχει επαρκής αριθµός τουαλετών µε καζανάκια που να είναι συνδεδεµένα

µε κατάλληλο αποχετευτικό σύστηµα. Οι τουαλέτες δεν θα πρέπει να οδηγούν

απευθείας σε χώρους όπου υπάρχουν τρόφιµα. Επίσης, οι νιπτήρες θα

πρέπει να έχουν ζεστό και κρύο τρεχούµενο νερό, καθώς και υλικά για το

καθάρισµα των χεριών και το υγιεινό τους στέγνωµα.

• Εξαερισµός

Θα πρέπει να υπάρχουν κατάλληλα και επαρκή µέσα µηχανικού ή φυσικού

αερισµού ώστε να αποφεύγεται η µόλυνση της ατµόσφαιρας στην οποία

διαχειρίζονται και αποθηκεύονται τα έλαια. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να

αποφεύγεται η µηχανική ροή αέρα από µολυσµένους σε καθαρούς χώρους,

να υπάρχουν συστήµατα αερισµού κατασκευασµένα έτσι ώστε να

προσφέρουν εύκολη πρόσβαση σε φίλτρα και άλλα εξαρτήµατα που

χρειάζονται καθαρισµό ή αντικατάσταση και όλες οι εγκαταστάσεις υγιεινής

στους χώρους τροφίµων να διαθέτουν κατάλληλο φυσικό ή µηχανικό

εξαερισµό.

• Φωτισµός

Οι χώροι τροφίµων θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή φυσικό ή τεχνητό

φωτισµό για να επιτυγχάνεται ο ασφαλής χειρισµός των προϊόντων, ο

καθαρισµός του χώρου και του εξοπλισµού και η επιθεώρηση των εργασιών.

Οι λάµπες θα πρέπει να είναι ασφαλείας και να διαθέτουν προστατευτικά

άθραυστα καλύµµατα, ώστε να αποφεύγεται η επιµόλυνση των προϊόντων σε

περίπτωση θραύσης τους.

• Αποχετεύσεις

Οι αποχετεύσεις θα πρέπει να είναι επαρκείς και σχεδιασµένες και να

κατασκευάζονται έτσι ώστε να µην δηµιουργείται κίνδυνος µόλυνσης των

ελαίων. Επίσης, θα πρέπει να ελέγχονται σε συγκεκριµένα σηµεία, τα οποία

να καλύπτονται µε ειδικά κινητά πλέγµατα (ανοξείδωτα ή πλαστικά) για να

περιορίζουν την είσοδο εντόµων και τρωκτικών στην επιχείρηση.

• Αποδυτήρια

- 44 -

Η επιχείρηση θα πρέπει να προβλέπει χώρους (αποδυτήρια) για το

προσωπικό, όπου είναι αναγκαίο και σε επαρκή αριθµό, τα οποία δεν θα

πρέπει να έχουν άµεση επαφή µε τους χώρους τροφίµων.

7.1.2. Χώροι εξευγενισµού και τυποποίησης ελαιολάδου και πυρηνελαίων

• ∆άπεδα

Τα δάπεδα στους χώρου εξευγενισµού και τυποποίησης του ελαιολάδου και

του πυρηνελαίου θα πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση, να

καθαρίζονται σωστά και να απολυµαίνονται εύκολα, όπου είναι αναγκαίο.

Είναι απαραίτητη η χρήση στεγανών, µη απορροφητικών, µη τοξικών υλικών,

τα οποία θα πρέπει να πλένονται, εκτός αν οι επιχειρηµατίες µπορούν να

αποδείξουν ότι άλλα υλικά που έχουν χρησιµοποιηθεί είναι κατάλληλα.

Επίσης, τα δάπεδα θα πρέπει να επιτρέπουν την επαρκή αποστράγγιση της

επιφάνειας, ώστε να αποφεύγεται η συσσώρευση υδάτων.

• Τοίχοι

Οι επιφάνειες των τοίχων θα πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση και

να καθαρίζονται και να απολυµαίνονται εύκολα, όπου είναι αναγκαίο. Για τον

λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η χρήση στεγανών, µη απορροφητικών, µη

τοξικών υλικών, τα οποία να πλένονται.

• Οροφές

Οι οροφές ή ψευδοροφές και οτιδήποτε είναι στερεωµένο σε αυτές, θα πρέπει

να είναι σχεδιασµένες, κατασκευασµένες και επιστρωµένες έτσι ώστε να µην

συσσωρεύονται ρύποι, να περιορίζεται η συµπύκνωση υδρατµών, η

ανάπτυξη µούχλας και η αποκόλληση σωµατιδίων.

• Πόρτες – Παράθυρα

Τα παράθυρα και τα άλλα ανοίγµατα του κτιρίου θα πρέπει να σχεδιάζονται

κατά τέτοιο τρόπο που να αποφεύγεται η συσσώρευση ρύπων. Όσα ανοίγουν

προς το ύπαιθρο θα πρέπει να είναι εφοδιασµένα µε δικτυωτά πλέγµατα

(σίτες) όπου είναι αναγκαίο για την προστασία από τα έντοµα. Οι σήτες αυτές

θα πρέπει να µπορούν να αφαιρούνται εύκολα για τον καθαρισµό τους. Οι

πόρτες θα πρέπει να καθαρίζονται και να απολυµαίνονται όπου είναι

αναγκαίο. Για τον λόγο αυτό, απαιτείται η χρήση λείων και µη απορροφητικών

επιφανειών.

• Επιφάνειες που έρχονται σε επαφή µε το ελαιόλαδο και τα πυρηνέλαια

- 45 -

Όλες οι επιφάνειες που έρχονται σε άµεση επαφή µε το ελαιόλαδο και το

πυρηνέλαιο κατά τον εξευγενισµό και την τυποποίησή τους θα πρέπει να

διατηρούνται σε καλή κατάσταση, να καθαρίζονται σωστά και να

απολυµαίνονται εύκολα, όπου είναι απαραίτητο. Για τον λόγο αυτό απαιτείται

η χρήση λείων, µη τοξικών υλικών που πλένονται εύκολα.

• Καθαρισµός – Απολύµανση

Για τον καθαρισµό και την απολύµανση των εργαλείων και του εξοπλισµού

εργασίας πρέπει να υπάρχουν κατάλληλες εγκαταστάσεις, εάν κρίνεται

απαραίτητο. Οι εγκαταστάσεις αυτές πρέπει να είναι κατασκευασµένες από

ανθεκτικό στη διάβρωση υλικό, να καθαρίζονται εύκολα και να διαθέτουν

επαρκή παροχή ζεστού και κρύου νερού.

7.1.3. Μεταφορά

Τα µεταφορικά µέσα και οι περιέκτες που χρησιµοποιούνται για την µεταφορά του

ελαιολάδου και του πυρηνελαίου θα πρέπει να διατηρούνται καθαρά και σε καλή

κατάσταση, ώστε να προφυλάσσονται τα προϊόντα από µολύνσεις. Θα πρέπει επίσης

να είναι σχεδιασµένα και κατασκευασµένα έτσι ώστε να µπορούν να καθαρίζονται και

να απολυµαίνονται εύκολα.

Τα βυτία και οι περιέκτες δεν θα πρέπει να χρησιµοποιούνται για την µεταφορά

άλλου πράγµατος εκτός από τρόφιµα και θα πρέπει να τηρείται αρχείο µεταφοράς

προηγούµενων φορτίων και των σχετικών παραστατικών εγγράφων. Τα βυτία αυτά

θα πρέπει να φέρουν σήµανση «µόνο για τρόφιµα», καθαρά, ευανάγνωστα και

ανεξίτηλα σε µία ή περισσότερες κοινοτικές γλώσσες. Επίσης, απαγορεύεται η χρήση

τους για την µεταφορά τοξικών ουσιών ή άλλων φορτίων που έχουν έντονες

µυρωδιές.

Σε περίπτωση που κατά την µεταφορά συσκευασµένου ελαιολάδου και πυρηνελαίων

µεταφέρονται και άλλα τρόφιµα, τα προϊόντα αυτά θα πρέπει να διατηρούνται

χωριστά για την αποφυγή επιµόλυνσης. Επιτρέπεται να γίνεται ταυτόχρονη διανοµή

των ελαίων και των άλλων προϊόντων από το ίδιο µέσο µεταφοράς, µε την

προϋπόθεση όµως ότι είναι επαρκώς διαχωρισµένα.

Όταν τα µεταφορικά µέσα και οι περιέκτες έχουν χρησιµοποιηθεί για την µεταφορά

προϊόντων εκτός τροφίµων ή για την µεταφορά διαφορετικών ειδών τροφίµων, θα

- 46 -

πρέπει να γίνεται αποτελεσµατικός καθαρισµός µεταξύ των φορτώσεων ώστε να

αποφεύγεται ο κίνδυνος µόλυνσης.

7.1.4. Απαιτήσεις εξοπλισµού

Κάθε αντικείµενο, εγκατάσταση ή εξοπλισµός τα οποία χρησιµοποιούνται για τον

εξευγενισµό και την τυποποίηση του ελαιολάδου και των πυρηνελαίων, θα πρέπει να

διατηρούνται καθαρά, καθώς και να κατασκευάζονται και να συντηρούνται έτσι ώστε

να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος µόλυνσης των τροφίµων. Με εξαίρεση τα δοχεία και

τις συσκευές µιας χρήσεως, θα πρέπει να κατασκευάζονται και να συντηρούνται έτσι

ώστε να µπορούν να καθαρίζονται σε βάθος και να απολυµαίνονται, όπου είναι

απαραίτητο. Επίσης, θα πρέπει να είναι εγκατεστηµένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να

επιτρέπει τον επαρκή καθαρισµό των γύρω χώρων.

7.1.5. Απορρίµµατα τροφών

Τα απορρίµµατα τροφών και άλλα απορρίµµατα δεν πρέπει να αφήνονται να

συσσωρεύονται σε χώρους τροφίµων. Οι περιέκτες απορριµµάτων θα πρέπει να

κλείνουν και να είναι κατασκευασµένοι από ανθεκτικά υλικά µε χωρητικότητα που να

ικανοποιεί τις ανάγκες της επιχείρησης, να διατηρούνται σε καλή κατάσταση και

εφόσον απαιτείται, να καθαρίζονται και να απολυµαίνονται εύκολα.

Η αποµάκρυνση των απορριµµάτων από το εργοστάσιο θα πρέπει να γίνεται

τουλάχιστον στο τέλος κάθε εργάσιµης ηµέρας, ανάλογα µε τον όγκο και το είδος

τους. Οι χώροι αποθήκευσής τους θα πρέπει να είναι σχεδιασµένοι και να

χρησιµοποιούνται έτσι ώστε να είναι πάντα καθαροί και να προλαµβάνεται η

διείσδυση εντόµων και λοιπών επιβλαβών ζώων, καθώς και η µόλυνση των

τροφίµων, του πόσιµου νερού, του εξοπλισµού και των χώρων.

7.1.6. Παροχή νερού

• Πόσιµο νερό

Θα πρέπει να υπάρχει επαρκής παροχή πόσιµου νερού, το οποίο θα πρέπει

να χρησιµοποιείται ώστε να διασφαλίζεται η µη µόλυνση των τροφίµων.

• Ατµός

- 47 -

Ο ατµός που χρησιµοποιείται σε άµεση επαφή µε τα τρόφιµα θα πρέπει να

είναι απαλλαγµένος από κάθε ουσία που παρουσιάζει κίνδυνο για την υγεία ή

ενδέχεται να µολύνει το προϊόν.

• Μη πόσιµο νερό

Το µη πόσιµο νερό, το οποίο χρησιµοποιείται για παραγωγή ατµού, ψύξη,

κατάσβεση πυρκαγιάς και άλλους παρεµφερείς σκοπούς, που δεν σχετίζονται

µε τρόφιµα, πρέπει να διοχετεύεται µέσω χωριστών δικτύων, τα οποία να

αναγνωρίζονται εύκολα και να µη συνδέονται καθόλου µε τα συστήµατα

πόσιµου νερού, ούτε να υπάρχει δυνατότητα αναρρόφησης στα συστήµατα

πόσιµου νερού.

7.1.7. Προσωπικό, υγεία και ατοµική υγιεινή

Απαιτείται υψηλός βαθµός ατοµικής καθαριότητας από κάθε πρόσωπο που κινείται

σε χώρους όπου γίνονται εργασίες µε τρόφιµα, το οποίο θα πρέπει να φορά

κατάλληλο, καθαρό και όπου αρµόζει προστατευτικό ρουχισµό. Επίσης,

απαγορεύεται η απασχόληση σε χώρους εργασίας µε τρόφιµα οποιουδήποτε ατόµου

είναι γνωστό ή υπάρχουν υπόνοιες ότι πάσχει από νόσηµα που µεταδίδεται δια των

τροφών, ή ατόµου που πάσχει π.χ. από µολυσµένα τραύµατα ή έχει προσβληθεί από

δερµατική µόλυνση, έλκη ή διάρροια, όταν υφίσταται άµεσος ή έµµεσος κίνδυνος

µόλυνσης των τροφίµων από παθογόνους µικροοργανισµούς.

7.1.8. Προστασία της ασφάλειας του ελαιολάδου και των πυρηνελαίων

• Παραλαβή πρώτων υλών

Η επιχείρηση δεν θα πρέπει να δέχεται καµία πρώτη ύλη ή συστατικό, εάν δεν

γνωρίζει ή έχει βάσιµους λόγους να υποπτεύεται ότι έχει προσβληθεί από

παράσιτα, παθογόνους µικροοργανισµούς ή τοξικές, αποσυντεθειµένες ή

ξένες ουσίες, σε βαθµό που µετά την συνήθη διαλογή ή τις

προπαρασκευαστικές διαδικασίες επεξεργασίας που εφαρµόζουν οι

επιχειρήσεις τροφίµων σύµφωνα µε τους κανόνες υγιεινής, θα είναι και πάλι

ακατάλληλο προς βρώση.

• Αποθήκευση – ∆ιατήρηση

Οι πρώτες ύλες και τα συστατικά που αποθηκεύονται στην επιχείρηση θα

πρέπει να διατηρούνται υπό κατάλληλες συνθήκες, έτσι ώστε να αποφεύγεται

κάθε επιβλαβής αλλοίωση και να προφυλάσσονται από µολύνσεις.

- 48 -

• Προστασία της ασφάλειας του ελαιολάδου και των πυρηνελαίων

Τα ελαιόλαδα και τα πυρηνέλαια που διακινούνται, αποθηκεύονται,

συσκευάζονται, εκτίθενται και µεταφέρονται, θα πρέπει να προφυλάσσονται

από κάθε µόλυνση, η οποία ενδέχεται να τα καταστήσει ακατάλληλα προς

βρώση ή επιβλαβή για την υγεία.

• Καταπολέµηση τρωκτικών και εντόµων

Θα πρέπει να θεσπιστούν επαρκείς διαδικασίες για να διασφαλιστεί ότι

ελέγχονται τα έντοµα και τρωκτικά.

• Επικίνδυνες ουσίες

Οι επικίνδυνες ή µη εδώδιµες ουσίες, θα πρέπει να φέρουν την κατάλληλη

σήµανση και να αποθηκεύονται σε χωριστούς και ασφαλείς περιέκτες.

• Κατάρτιση προσωπικού

Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων θα πρέπει να εξασφαλίζουν την επίβλεψη και

την καθοδήγηση και κατάρτιση σχετικά µε την υγιεινή των τροφίµων όσων

χειρίζονται τρόφιµα, ανάλογα µε τις εκτελούµενες εργασίες.

7.2. Ποιότητα ελαιολάδου

Όπως αναλύθηκαν στην παράγραφο 2.3 και σύµφωνα µε το άρθρο 1 του κανονισµού

(ΕΟΚ) αριθ. 1989/2003 της 6ης Νοεµβρίου 2003, τα χαρακτηριστικά των ελαιολάδων

και των πυρηνελαίων είναι:

Κατηγορία Οξύτητα

(%)

∆είκτης

υπεροξειδίων

mEp O 2/kg

Κήροι

mg/kg

Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο ≤ 0,8 ≤ 20 ≤ 250

Παρθένο ελαιόλαδο ≤ 2,0 ≤ 20 ≤ 250

Ελαιόλαδο λαµπάντε > 2,0 -- ≤ 300

Εξευγενισµένο ελαιόλαδο ≤ 0,3 ≤ 5 ≤ 350

Σύνθετο ελαιόλαδο ≤ 1,0 ≤ 15 ≤ 350

Ακατέργαστο πυρηνέλαιο -- -- > 350

Εξευγενισµένο πυρηνέλαιο ≤ 0,3 ≤ 5 > 350

Πυρηνέλαιο ≤ 1,0 ≤ 15 > 350

- 49 -

7.3. Εµπόριο

Σύµφωνα µε τον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1019/2002 της Επιτροπής, της 13ης Ιουνίου

2002, για τις προδιαγραφές εµπορίας του ελαιολάδου, λιανικό εµπόριο θεωρείται η

πώληση στον τελικό καταναλωτή ελαίου που παρουσιάζεται ως έχει ή

ενσωµατωµένο σε τρόφιµο.

7.3.1. Συσκευασία

Τα έλαια θα πρέπει να πωλούνται στον τελικό καταναλωτή προσυσκευασµένα σε

συσκευασίες µέγιστης χωρητικότητας πέντε λίτρων. Η απόφαση αυτή περιλαµβάνει

και την απευθείας διάθεση από τους παραγωγούς και τους ελαιοτριβείς. Οι

συσκευασίες αυτές θα πρέπει να είναι εφοδιασµένες µε σύστηµα ανοίγµατος που

καταστρέφεται µετά την πρώτη χρήση του και να περιλαµβάνουν ετικέτα σύµφωνα µε

την επόµενη παράγραφο. Για τα έλαια που προορίζονται για την κατανάλωση σε

εστιατόρια, νοσοκοµεία, καντίνες ή άλλες παρόµοιες συλλογικές εστιάσεις, επίσης

µέγιστη συσκευασία διάθεσης ελαιολάδων και πυρηνελαίων θα πρέπει να είναι

δοχείο πέντε λίτρων.

7.3.2. Σήµανση

Στην σήµανση των ελαίων πρέπει να περιλαµβάνεται µε τρόπο ευκρινή και ανεξίτηλο,

εκτός από την ονοµασία πωλήσεως, η ακόλουθη πληροφορία για την κατηγορία του

ελαίου:

για το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο: «ελαιόλαδο ανωτέρας κατηγορίας που

παράγεται απευθείας από ελιές και µόνο µε µηχανικές µεθόδους»,

για το παρθένο ελαιόλαδο: «ελαιόλαδο που παράγεται απευθείας από ελιές

και µόνο µε µηχανικές µεθόδους»,

για το σύνθετο ελαιόλαδο: «έλαιο που περιέχει αποκλειστικά ελαιόλαδα που

έχουν υποστεί επεξεργασία εξευγενισµού και έλαια που έχουν παραχθεί

απευθείας από ελιές»,

για το πυρηνέλαιο: «έλαιο που περιέχει αποκλειστικά έλαια που προέρχονται

από επεξεργασία του προϊόντος που ελήφθη µετά την εξαγωγή του

ελαιολάδου και έλαια που ελήφθησαν απευθείας από τις ελιές» ή «ελαιόλαδο

που περιέχει αποκλειστικά έλαια που προέρχονται από επεξεργασία

πυρήνων ελιάς και ελαίων που παράγονται απευθείας από ελιές».

- 50 -

Η πληροφορία αυτή µπορεί να αναγράφεται και στη δευτερεύουσα ετικέτα µε µέγεθος

γραµµάτων που δεν θα πρέπει να είναι µικρότερο του 50% των γραµµάτων της

ονοµασίας πώλησης.

Σύµφωνα µε τον κανονισµό, ‘προσδιορισµός της καταγωγής’ θεωρείται η ένδειξη

ενός γεωγραφικού ονόµατος επί της συσκευασίας ή επί της ετικέτας που συνδέεται

µε αυτό και µπορεί να αναγράφεται µόνο για το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και το

παρθένο ελαιόλαδο. Ο προσδιορισµός αυτός είναι δυνατός σε περιφερειακό επίπεδο

για τα προϊόντα που είναι προστατευόµενης ονοµασίας προέλευσης (Π.Ο.Π.) και

προστατευόµενης γεωγραφικής ένδειξης (Π.Γ.Ε.). Στις άλλες περιπτώσεις συνιστάται

η ένδειξη ενός κράτους-µέλους της Κοινότητας ή µιας τρίτης χώρας στην οποία

συγκοµίσθηκαν οι ελιές και όπου βρίσκεται το ελαιοτριβείο στο οποίο έγινε η

διεξαγωγή του ελαίου.

Θα πρέπει επίσης να αναφέρεται η καθαρή ποσότητα του περιεχοµένου σε µονάδες

όγκου, ο παρασκευαστής ή συσκευαστής, ο αριθµός παρτίδας, η ηµεροµηνία της

ελάχιστης διατηρησιµότητας του προϊόντος, καθώς και οι συνθήκες διατήρησης.

Μεταξύ των προαιρετικών ενδείξεων που µπορούν να αναγραφούν στην σήµανση

ενός ελαίου είναι:

η ένδειξη «πρώτη πίεση εν ψυχρώ», µόνο για τα παρθένα ελαιόλαδα ή τα

εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα που λαµβάνονται σε λιγότερο από

27>ISO_1>oC>ISO_7> κατά την πρώτη µηχανική πίεση του ελαιοπολτού, µε

παραδοσιακό σύστηµα εξαγωγής µε υδραυλικά πιεστήρια,

η ένδειξη «εξαγωγή εν ψυχρώ» µπορεί να αναγράφεται µόνο για τα παρθένα

ελαιόλαδα ή για τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα που λαµβάνονται σε

λιγότερους από 27>ISO_1>οC>ISO_7> µε διήθηση ή µε φυγοκέντριση του

ελαιοπολτού,

οι ενδείξεις των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών µπορούν να αναγράφονται

µόνο εάν βασίζονται στα αποτελέσµατα αναλυτικής µεθόδου, η οποία

προβλέπεται από τον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 2568/1,

η ένδειξη της οξύτητας ή της ανώτατης οξύτητας µπορεί να αναγράφεται µόνο

εάν συνοδεύεται από την ένδειξη, µε χαρακτήρες του ίδιου µεγέθους και στο

ίδιο οπτικό πεδίο, του δείκτη υπεροξειδίων, της περιεκτικότητας σε κήρους και

της απορρόφησης στο υπεριώδες φως, που καθορίζονται σύµφωνα µε τον

κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 2568/91.

- 51 -

Εάν αναφέρεται στην σήµανση, εκτός από τον κατάλογο των συστατικών, η

παρουσία ελαίων, σε ένα µείγµα ελαιολάδου και άλλων φυτικών ελαίων, µε λέξεις,

εικόνες ή γραφικές παραστάσεις, η ονοµασία πώλησης του εν λόγω µείγµατος είναι η

ακόλουθη: «Μείγµα φυτικών ελαίων (ή συγκεκριµένα ονόµατα των υπόψη φυτικών

ελαίων) και ελαιολάδου», ακολουθούµενη αµέσως µετά από την ένδειξη του

ποσοστού του ελαιολάδου στο µείγµα. Επίσης, µπορεί να αναφέρεται η παρουσία

του ελαιολάδου στην σήµανση των µειγµάτων µε εικόνες ή γραφικές παραστάσεις

µόνο σε περίπτωση που το ποσοστό του είναι ανώτερο από 50%. Στην περίπτωση

της παρουσίας του ελαιολάδου σε ένα τρόφιµο, η ονοµασία πώλησης του τροφίµου

ακολουθείται αµέσως µετά από ένδειξη του ποσοστού ελαιολάδου που προστέθηκε,

σε σχέση µε το καθαρό ολικό βάρος του τροφίµου.

Επιπλέον, η αναγραφή της ένδειξης «ελληνικό προϊόν» στα εξαιρετικά παρθένα και

παρθένα ελαιόλαδα επιτρέπεται µόνο εφόσον συνοδεύεται από ανεξίτηλη αναγραφή

στη συσκευασία του κωδικού EL που έχει χορηγηθεί στους εµπορευόµενους από την

∆ιεύθυνση Π.Α.Π. ∆ενδροκηπευτικής – Τµήµα Ελαίας του Υπουργείου Γεωργίας.

Όλες οι ενδείξεις που εµφανίζονται στην σήµανση θα πρέπει να παραµένουν ακριβείς

και εξακριβώσιµες από τις αναλύσεις που προβλέπονται από την νοµοθεσία, έως την

ηµεροµηνία καταναλώσεως του ελαιολάδου.

7.3.3. Σύστηµα ελέγχων

Ο Ε.Φ.Ε.Τ. ασκεί τακτικούς τριµηνιαίους ή αιφνίδιους διοικητικούς επιτόπιους και

δειγµατοληπτικούς ελέγχους στις επιχειρήσεις τυποποίησης των ελαίων, στα

ελαιοτριβεία, καθώς και στα σηµεία χονδρικής και λιανικής πώλησης για να

διαπιστώσει την ορθή χρήση των ενδείξεων της επισήµανσης. Οι παραγωγοί,

συσκευαστές ή πωλητές του ελαιολάδου ή πυρηνελαίου, των οποίων τα στοιχεία

αναγράφονται στην σήµανση, θα πρέπει να είναι σε θέση να προσκοµίσουν στον

Ε.Φ.Ε.Τ., εφόσον τους ζητηθούν, δικαιολογητικά σχετικά µε την καταγωγή των

ελαίων, των προαιρετικών ενδείξεων και της παρουσίας µείγµατος ελαίων µε άλλα

φυτικά έλαια ή του ποσοστού ελαιολάδου σε τρόφιµα που περιέχουν ελαιόλαδο.

- 52 -

7.4. Βιολογικά προϊόντα

Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Νοµοθεσία, Κανονισµός (ΕΟΚ) αριθ. 2092/91του

Συµβουλίου της 24ης Ιουνίου 1991 περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής

γεωργικών προϊόντων και των σχετικών ενδείξεων στα γεωργικά προϊόντα και στα

είδη διατροφής, τα βιολογικά προϊόντα ακολουθούν πολύ αυστηρούς κανόνες

ασφαλείας και ποιότητας ως προς την παραγωγή και διακίνησή τους.

7.4.1. Παραγωγή

Σύµφωνα µε τον Κανονισµό, η περίοδος µετατροπής από συµβατική σε βιολογική

παραγωγή ορίζεται σε δύο έτη τουλάχιστον πριν από την σπορά ή στην περίπτωση

πολυετών καλλιεργειών, εκτός από τα λιβάδια, σε τρία έτη τουλάχιστον πριν από την

πρώτη συγκοµιδή των προϊόντων. Ο Οργανισµός Ελέγχου µπορεί να αποφασίσει

την µείωση ή την παράταση της περιόδου αυτής, σε ορισµένες περιπτώσεις,

λαµβάνοντας υπόψη την προγενέστερη χρήση των αγροτεµαχίων και αφού έχει

εξασφαλίσει την έγκριση του Υπουργείου Γεωργίας. Επιτρέπεται η χρήση µόνο

σπόρων και αγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού που παράγεται σύµφωνα µε τη

µέθοδο της βιολογικής παραγωγής. ∆εν επιτρέπεται η χρήση γενετικών

τροποποιηµένων οργανισµών ή προϊόντων που παράγονται από αυτούς. Η ευφορία

και η βιολογική δραστηριότητα του εδάφους πρέπει να διατηρούνται ή να αυξάνονται

µε την καλλιέργεια ψυχανθών, µε τη χρήση χλωρής λίπανσης ή µε την καλλιέργεια

βαθύρριζων φυτών στα πλαίσια κατάλληλου πολυετούς προγράµµατος

αµειψισποράς και µε την ενσωµάτωση στο έδαφος οργανικών αποσυντεθειµένων ή

µη ουσιών που παράγονται σε εκµεταλλεύσεις που συµµορφώνονται µε τις διατάξεις

του Κανονισµού. Η καταπολέµηση των παρασίτων, των ζιζανίων και των ασθενειών

πραγµατοποιείται µε επιλογή κατάλληλων ειδών ή ποικιλιών και προγράµµατος

αµειψισποράς, µε µηχανικές µεθόδους καλλιέργειας, µε την προστασία των φυσικών

εχθρών των παρασίτων µε τη λήψη κατάλληλων µέτρων και µε την καταστροφή των

ζιζανίων µε φωτιά.

7.4.2. Συσκευασία

Τα προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας πρέπει να φέρουν συγκεκριµένες ενδείξεις στην

συσκευασία, στη διαφήµιση ή στα εµπορικά έγγραφα σχετικά µε τον βιολογικό τρόπο

παραγωγής τους. Στην ετικέτα της συσκευασίας των βιολογικών προϊόντων θα

πρέπει να αναγράφεται η επωνυµία της επιχείρησης που παράγει, συσκευάζει ή

- 53 -

εµπορεύεται το προϊόν και ένας συγκεκριµένος κωδικός αναγνώρισης. Επίσης, είναι

απαραίτητη η αναφορά στο όνοµα (λογότυπο) του Οργανισµού Πιστοποίησης, ο

οποίος θα πρέπει να είναι αναγνωρισµένος από το Υπουργείο Γεωργίας και η ένδειξη

«βιολογικό» ή «βιολογικό σε µετατροπή», ανάλογα µε το στάδιο µετατροπής της

καλλιέργειας σε βιολογική. Τα προϊόντα αυτά θα πρέπει να πωλούνται σε

σφραγισµένες συσκευασίες απευθείας από τον παραγωγό ή τον παρασκευαστή στον

τελικό καταναλωτή ή να διατίθεται στο εµπόριο ως προσυσκευασµένο τρόφιµο.

Απαγορεύεται η χρήση ισχυρισµών στην συσκευασία ή στη διαφήµιση που να αφήνει

την εντύπωση στον καταναλωτή ότι η ένδειξη ‘βιολογικό’ αποτελεί εγγύηση ότι το

προϊόν είναι ανωτέρας ποιότητας από άποψη γεύσης και οσµής, θρεπτικής αξίας ή

υγιεινής διατροφής.

7.4.3. Εισαγωγές

Οι εισαγωγές βιολογικών προϊόντων από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι

ελεύθερη, εφόσον τηρούν τις διατάξεις του Κανονισµού αυτού. Τα προϊόντα που

εισάγονται από τρίτες χώρες, µπορούν να κυκλοφορήσουν στο εµπόριο εφόσον

κατάγονται από συγκεκριµένη περιοχή ή µονάδα παραγωγής που περιλαµβάνεται

στον κατάλογο που έχει καταρτιστεί µε απόφαση της Επιτροπής και έχουν ελεγχθεί

από οργανισµό ελέγχου που καθορίζεται στην απόφαση σχετικά µε τη συγκεκριµένη

χώρα. Επίσης, θα πρέπει η αρµόδια αρχή ή οργανισµός της συγκεκριµένης χώρας

να έχει εκδώσει πιστοποιητικό ελέγχου που να βεβαιώνει ότι η παρτίδα που

αναφέρεται στο πιστοποιητικό έχει παραχθεί µε τους κανόνες παραγωγής και έχει

υποβληθεί σε έλεγχο που προβλέπει ο Κανονισµός.

- 54 -

ΠΠΑΑΡΡΑΑΡΡΤΤΗΗΜΜΑΑΤΤΑΑ

- 55 -

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Πίνακες

- 56 -

Πίνακας 1: Αριθµός ελαιοδένδρων ανά γεωγραφικό διαµέρισµα

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΛΑΙΟ∆ΕΝ∆ΡΩΝ ΑΝΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ

35%

28%

14%

7%

6%4% 4% 2%

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΡΗΤΗ ΣΤ. ΕΛΛΑ∆Α Ν. ΑΙΓΑΙΟΥΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ ΘΡΑΚΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ Ν. ΙΟΝΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΣ

Πηγή: Περιοδικό «Ελιά & Ελαιόλαδο (στοιχεία 2002)»

- 57 -

Πίνακας 2: Ποσοστά θνησιµότητας µετά από δεκαπενταετή παρακολούθηση

Πηγή: Έντυπο Κρητικού προτύπου διατροφής, Επιµελητήρια Κρήτης

Πίνακας 3: Θνησιµότητα λόγω στεφανιαίας νόσου και γενική θνησιµότητα

Πηγή: Έντυπο Κρητικού προτύπου διατροφής, Επιµελητήρια Κρήτης

- 58 -

Πίνακας 4: Αποτέλεσµα διαίτης µε χαµηλά λιπαρά – Σύγκριση Κρητικού προτύπου και Αµερικανικής Καρδιολογικής Εταιρίας

Πηγή: Έντυπο Κρητικού προτύπου διατροφής, Επιµελητήρια Κρήτης

- 59 -

Πίνακας 5: Κατάλογος Κρητικού Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. ελαιολάδου

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑ∆ΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ (Π.Ο.Π.) & ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΝ∆ΕΙΞΗΣ (Π.Γ.Ε.)

στα πλαίσια του Κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 2081/92 του Συµβουλίου

Α/Α Ονοµασία Κατηγορία

αναγνώρισης ΠΟΠ ή ΠΓΕ

Απόφαση Υπ. Γεωργίας Εθνικής Αναγνώρισης

Προϊόντος ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ (ΦΕΚ

Νο/Β/Χρονολογία)

Αναγνώριση βάσει

άρθρου 5 ή 17 του Καν.

2081/92

Κανονισµός της Επιτροπής για την καταχώρηση του προϊόντος ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ

(επίσηµη Εφηµερίδα Ε.Ε.)

1 Βιάννος Ηρακλείου Κρήτης

ΠΟΠ 379576/23-08-1993 (ΦΕΚ 677/2-09-93)

Άρθρο 17 Καν. (ΕΚ) αριθ. 1107/1996 (L 148/21.06.96)

2 Βόρειος Μυλοπόταµος Ρεθύµνης Κρήτης

ΠΟΠ 415116/28-09-1993 (ΦΕΚ 769/30-09-93)

Άρθρο 17 Καν. (ΕΚ) αριθ. 1107/1996 (L 148/21.06.96)

3 Πεζά Ηρακλείου Κρήτης

ΠΟΠ 371573/19-07-1993 (ΦΕΚ 574/2-08-93)

Άρθρο 17 Καν. (ΕΚ) αριθ. 1107/1996 (L 148/21.06.96)

4 Αρχάνες Ηρακλείου Κρήτης

ΠΟΠ 371575/19-07-1993 (ΦΕΚ 575/2-08-93)

Άρθρο 17 Καν. (ΕΚ) αριθ. 1107/1996 (L 148/21.06.96)

5 Χανιά Κρήτης

ΠΓΕ 379563/20-08-1993 (ΦΕΚ 821/7-10-93)

Άρθρο 17 Καν. (ΕΚ) αριθ. 1107/1996 (L 148/21.06.96)

6 Κολυµβάρι Χανίων Κρήτης

ΠΟΠ 371571/19-07-1993 (ΦΕΚ 574/2-08-93)

Άρθρο 17 Καν. (ΕΚ) αριθ. 1065/1997 (L 156/13.06.97)

7 Σητεία Λασιθίου Κρήτης

ΠΟΠ 440339/18-11-1993 (ΦΕΚ 878/6-12-93)

Άρθρο 17 Καν. (ΕΚ) αριθ. 134/1998 (L 015/21.01.98)

8 Αποκόρωνας Χανίων Κρήτης

ΠΟΠ 440338/18-11-1993 (ΦΕΚ 878/6-12-93)

Άρθρο 17 Καν. (ΕΚ) αριθ. 134/1998 (L 015/21.01.98)

9 Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο Θραψανό

ΠΟΠ 379577/23-08-1993 (ΦΕΚ 663/01-09-93)

Άρθρο 5 Καν. (ΕΚ) αριθ. 1241/2002 (L 181/11.07.02)

Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας, ∆/νση Βιολογικής Γεωργίας, Τµήµα ΠΟΠ-ΠΓΕ-ΕΠΠΕ

- 60 -

Πίνακας 6: Τιµές ελαιολάδου στην Κρήτη

ΤΙΜΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ Ελαιόλαδο Έξτρα Παρθένο 0,3 βαθµών

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

(Συνεταιρικές ή Ιδιωτικές)

20

Ιαν.

2005

24

Ιαν.

2005

27

Ιαν.

2005

31

Ιαν.

2005

3

Φεβρ.

2005

7

Φεβρ.

2005

Αύξηση2

ή Μείωση

Τιµές1 Λιανικής για Παραγωγούς

Ε.Α.Σ. ΚΥ∆. – ΚΙΣΑΜ.

Υποκ. Κολυµβαρίου 2,49 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 Χ

ΚΟΛΥΜΒΑΡΙ Α.Ε. 2,49 2,49 2,49 2,49 2,49 2,55 +2,4%

Α.Β.Ε.Α. 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 2,56 +2,4%

Ε.Α.Σ. ΡΕΘΥΜΝΟΥ 2,55 2,52 2,49 2,49 2,58 2,58 Χ

Ε.Α.Σ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2,47 2,49 2,49 2,49 2,49 2,61 +5,0%

Ε.Α.Σ. ΠΕΖΩΝ 2,52 2,52 2,52 2,52 2,58 2,61 +1,1%

Τιµές1 Χονδρικής για Εµπόρους (Βυτία)

ΚΥΠΡΙΩΤΑΚΗΣ ∆Α3 2,49 ∆Α3 2,58 2,58 2,73 +5,7%

ΣΚΟΥΛΟΥ∆ΗΣ Α.Ε. 2,61 2,49 2,49 2,49 2,55 2,61 +2,3%

ΠΑΠΑ∆ΟΓΙΩΡΓΑΚΗΣ ΑΕΒΕ 2,58 2,58 2,58 2,64 2,70 2,70 Χ 1Οι αναγραφόµενες τιµές αφορούν πληρωµή µετρητοίς (σε €). 2

Αύξηση ή µείωση τοις % σε σχέση µε την

τιµή της προηγούµενης ηµεροµηνίας, Χ – καµία µεταβολή. 3∆Α = ∆εν αγοράζει ή δεν απαντά

Πηγή: Σύνδεσµος Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.)

- 61 -

Πίνακας 7: Τιµές ελαιολάδου στην Ιταλία

ΤΙΜΕΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ Μέσες Εβδοµαδιαίες Τιµές1 Χονδρικής στην Ιταλία για Έξτρα, Π.Ο.Π.,

Π.Γ.Ε., Βιολογικά

ΧΩΡΑ – ΤΟΠΟΣ

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

ΕΛΑΙΟΛΑ∆ΟΥ

13-19

∆εκ.

2004

27 ∆εκ.

– 2 Ιαν.

2005

3-9

Ιαν.

2005

10-16

Ιαν.

2005

17-23

Ιαν.

2005

24-30

Ιαν.

2005

Αύξηση2

ή

Μείωση

ΕΛΑΙΟΛΑ∆Α ΙΤΑΛΙΑΣ

Bari 2,69 2,83 2,85 2,91 2,91 2,91 Χ ΕΞΤΡΑ

0,3ο Foggia 2,60 2,73 2,84 2,91 2,91 2,88 -1,1%

Brisighella 20,85 20,85 20,85 20,85 20,85 20,85 Χ

L. Lombardi 15,65 15,65 15,65 15,65 15,65 15,65 Χ Π.Ο.Π.

Π.Γ.Ε. Garda 13,50 13,50 13,50 13,50 13,50 13,50 Χ

Sabina 5,75 5,75 5,75 5,75 5,75 5,75 Χ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

Militello 3,65 ∆Α3 ∆Α3 3,80 3,80 3,80 Χ

ΕΛΑΙΟΛΑ∆Α ΙΣΠΑΝΙΑΣ

Jaen 2,28 2,41 2,48 2,55 2,52 2,56 +1,5%

Borgas 2,78 2,83 2,94 2,94 2,86 2,86 Χ ΕΞΤΡΑ

0,3ο Toledo ∆Α3 2,41 2,53 2,58 2,64 2,68 +1,4%

ΕΛΑΙΟΛΑ∆Α ΕΛΛΑ∆ΑΣ

Κρήτη 2,49 2,51 2,64 2,61 2,58 2,62 +1,6% ΕΞΤΡΑ

0,3ο Καλαµάτα 2,45 2,51 2,62 2,61 2,57 2,60 +1,1% 1Τιµές καθαρού προϊόντος, χωρίς Φ.Π.Α., στον µεσίτη στην χώρα της αγοράς (σε €). 2

Αύξηση ή µείωση

τοις % σε σχέση µε την τιµή της προηγούµενης ηµεροµηνίας, Χ – καµία µεταβολή. 3∆Α = ∆εν έγιναν

αγοραπωλησίες

Πηγή: Σύνδεσµος Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.)

- 62 -

Πίνακας 8: Τιµές ελαιολάδου στην Ισπανία

ΤΙΜΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ Μέσες Εβδοµαδιαίες Τιµές1 Χονδρικής στην Ανδαλουσία

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΛΑΙΟΛΑ∆ΟΥ

11-17 Ιαν. 2005

14-20 Ιαν. 2005

18-24 Ιαν. 2005

21-27 Ιαν. 2005

25-31 Ιαν. 2005

28 Ιαν. - 3 Φεβρ.

2005

1-7 Φεβρ. 2005

Αύξηση2

ή Μείωση

ΕΞΤΡΑ ΠΑΡΘΕΝΟ (Οξυτ. < 0,8ο)

2,55 2,59 2,56 2,54 2,58 2,64 2,67 +1,1%

ΠΑΡΘΕΝΟ (Οξυτ. < 2ο) 2,54 2,56 2,52 2,51 2,54 2,62 2,65 +1,1%

LAMPANTE (Μειονεκτικό ή Οξυτ. >2ο)

2,46 2,48 2,49 2,46 2,52 2,55 2,54 -0,3%

1Τιµές για µεγάλες ποσότητες (χονδρική) κυρίως από ελαιουργεία (σε €). 2

Αύξηση ή µείωση τοις % σε σχέση µε την τιµή της προηγούµενης ηµεροµηνίας, Χ – καµία µεταβολή. Πηγή: Σύνδεσµος Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.)

- 63 -

Πίνακας 9: Εξαγωγές Ελλάδας παρθένου ελαιολάδου σε χιλ. ευρώ

ΧΩΡΑ 1999 2000 2001 2002 2003 ΜΕΡΙ∆ΙΟ

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ

ΜΕΤΑΒΟΛΗ

1999-2003

ΙΤΑΛΙΑ 373.901 201.262 191.930 134.270 186.367 78,8%

-46,17% -4,64% -30,04% 38,8% -50,2%

ΗΠΑ 6.300 8.710 8.938 9.610 8.717 3,7%

38,25% 2,62% 7,51% -9,29% 38,4%

ΙΣΠΑΝΙΑ 25.828 928 2.683 549 7.998 3,4%

-96,41% 188,98% -79,53% 1356,66% -69%

ΑΓΓΛΙΑ 7.507 7.253 5.885 13.911 5.365 2,3%

-3,38% -18,85% 136,37% -61,44% -28,5%

ΓΕΡΜΑΝΙΑ 4.626 3.826 6.211 5.707 4.448 1,9%

-17,3% 62,35% -8,12% -22,06% -3,9%

ΚΑΝΑ∆ΑΣ 2.133 3.470 4.377 3.272 4.392 1,9%

62,73% 26,11% -25,23% 34,21% 106%

ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ 1.866 2.842 2.980 3.302 3.724 1,6%

52,27% 4,87% 10,8% 12,78% 99,5%

ΓΑΛΛΙΑ 1.920 2.569 1.029 889 3.310 1,4%

33,84% -59,97% -13,57% 272,28% 72,4%

ΕΛΒΕΤΙΑ 946 1.136 1.125 1.392 2.049 0,9%

20,1% -0,94% 23,73% 47,17% 116,6%

∆ΑΝΙΑ 8.578 435 221 143 1.336 0,6%

-94,93% -49,33% -35,27% 835,77% -84,4%

ΙΑΠΩΝΙΑ 843 1.483 979 1.106 999 0,4%

75,93% -34,02% 13,01% -9,7% 18,5%

ΑΥΣΤΡΙΑ 605 1.439 1.134 805 870 0,4%

137,59% -21,15% -29,02% 8,11% 43,7%

ΣΟΥΗ∆ΙΑ 2.307 2.294 354 640 695 0,3%

-0,56% -84,57% 80,62% 8,59% -69,9%

ΣΥΝΟΛΟ 442.935 243.081 233.488 180.227 236.450 100,00%

-45,12% -3,95% -22,81% 31,2% -46,6%

Πηγή: EUROSTAT, επεξεργασία Σ.Ε.Β.Ε.

- 64 -

Πίνακας 10: Αριθµός παραγωγών βιολογικής καλλιέργειας στην Κρήτη ανά νοµό για το έτος 2002

ΝΟΜΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ

Ηρακλείου 301 Λασιθίου 82 Ρεθύµνου 114 Χανίων 103 ΣΥΝΟΛΟ 600

Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας

Πίνακας 11: Έκταση βιολογικής καλλιέργειας στην Κρήτη ανά νοµό για το έτος 2002

ΝΟΜΟΣ ΕΚΤΑΣΗ (στρ.)

Ηρακλείου 12.618,13 Λασιθίου 3.171,36 Ρεθύµνου 4.954,81 Χανίων 6.001,08 ΣΥΝΟΛΟ 26.745,38 Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας

Πίνακας 12: Έκταση παραγωγής ελιάς βιολογικής καλλιέργειας στην Κρήτη ανά νοµό για το έτος 2002

ΝΟΜΟΣ ΕΚΤΑΣΗ (στρ.) Ηρακλείου 7.764,40 Λασιθίου 2.616,75 Ρεθύµνου 4.312,81 Χανιών 3.629,00 ΣΥΝΟΛΟ 18.322,96 Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας

- 65 -

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2:Χρήσιµες επαφές και διευθύνσεις

1. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων

www.minagric.gr

2. Γενική Γραµµατεία Περιφέρειας Κρήτης

www.crete-region.gr

3. Επιµελητήριο Ηρακλείου

www.ebeh.gr

4. Επιµελητήριο Λασιθίου

www.epimlas.gr

5. Επιµελητήριο Ρεθύµνου

www.eber.gr

6. Επιµελητήριο Χανίων

www.chania-cci.gr

7. Σύνδεσµος Τοπικών Ενώσεων ∆ήµων και Κοινοτήτων (Τ.Ε.∆.Κ.) Κρήτης

www.ulac.gr

8. Γενική Συνοµοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Ελλάδας (ΓΕ.Σ.Α.Σ.Ε.)

www.gesase.gr

9. Πανελλήνια Συνοµοσπονδία Ενώσεων Αγροτικών Προϊόντων (ΠΑ.Σ.Ε.ΓΕ.Σ.)

www.paseges.gr

10. Σύνδεσµος Εξαγωγέων Κρήτης

www.creteexporters.com

11. ∆ίκτυο Ελαιοπαραγωγών Πόλεων Ελλάδος (∆.Ε.Π.Ε.)

www.depe.gr

12. Κεντρική Κλαδική Συνεταιριστική Ένωση Ελαιοκοµικών Προϊόντων Ελλάδος

«ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ»

www.pca.com.gr/elea

13. Σύνδεσµος Βιοµηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (ΣΕ.ΒΙ.Τ.ΕΛ.)

www.oliveoil.gr

14. Σύνδεσµος Ελαιοκοµικών ∆ήµων Κρήτης (Σ.Ε.∆Η.Κ.)

www.sedik.gr

15. Ινστιτούτο Ελιάς & Υποτροπικών Φυτών Χανίων

www.nagref-cha.gr

16. International Olive Oil Council

www.internationaloliveoil.org

- 66 -

17. Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.)

www.nagref.gr

18. Μεσογειακό Αγρονοµικό Ινστιτούτο Χανίων (Μ.Α.Ι.Χ.)

www.maich.gr

19. Οργανισµός Πιστοποίησης & Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων

«AGROCERT» (Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π.)

www.agrocert.gr

20. Ινστιτούτο Πιστοποίησης Βιολογικής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας «ΒΙΟΕΛΛΑΣ»

www.bio-hellas.gr

21. Οργανισµός Πιστοποίησης & Ελέγχου Βιολογικών Προϊόντων «∆ΗΩ»

www.dionet.gr

22. International Federation of Organic Agriculture Movement (I.F.O.A.M.)

www.ifoam.org

23. ∆ίκτυο Βιολογικών Τροφίµων

http://biofood.sbbe.gr

24. Ιστοσελίδα Προγράµµατος Eco-Agro

www.eco-agro.gr

25. Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίµων (Ε.Φ.Ε.Τ.)

www.efet.gr

26. Σύνδεσµος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (Σ.Ε.Β.Ε.)

www.seve.gr

27. Εθνική Συνοµοσπονδία Ελληνικού Εµπορίου (Ε.Σ.Ε.Ε.)

www.esee.gr

28. Ελληνικός Οργανισµός Τυποποίησης (ΕΛ.Ο.Τ.)

www.elot.gr

29. Ελληνικός Σύνδεσµος Βιοµηχανιών Επώνυµων Προϊόντων (Ε.Σ.Β.Ε.Π.)

www.esvep.gr

30. Σύνδεσµος Βιοµηχανιών Βορείου Ελλάδος (Σ.Β.Β.Ε.)

www.sbbe.gr

31. Σύνδεσµος Ελληνικών Βιοµηχανιών (Σ.Ε.Β.)

www.fgi.org.gr

32. Σύνδεσµος Ελληνικών Βιοµηχανιών Τροφίµων (Σ.Ε.Β.Τ.)

www.sevt.gr

33. Ελληνική Ακαδηµία Γεύσης (ΕΛ.Α.Γ.)

www.academyoftaste.gr

34. Κόµβος για τα Τρόφιµα και τα Ποτά

www.foodanddrinks.gr

- 67 -

35. Εκδόσεις Αγρότυπος

www.agrotypos.gr

36. Περιοδικό «Ελιά και Ελαιόλαδο»

www.oliveoil-info.com

37. Ιστότοπος µε Θέµατα Αγροτικής Οικονοµίας

www.agronews.gr

38. Τράπεζα ∆εδοµένων σε Θέµατα Αγροτικής Οικονοµίας

www.agrostat.gr

39. Εταιρεία Οικονοµικών Πληροφοριών «ICAP»

www.icap.gr

40. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (Ε.Σ.Υ.Ε.)

www.statistics.gr

41. ∆ίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

http://europa.eu.int/eur-lex/el/index.html

- 68 -

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: Πηγές

• «Κρητικό Ελαιόλαδο για την Προαγωγή της Υγείας και την Πρόληψη των

Ασθενειών», Γιώργος Μαµαλάκης - Αντώνης Ζαµπέλας - Αντώνης Καφάτος

• Έντυπο «Κρητικό Πρότυπο ∆ιατροφής», Επιµελητήρια Κρήτης

• Άρθρο “Λάδι: από το Χύµα στην Τυποποίηση, από το Αγνό στη Παρθένο”, Ν.

Μιχελάκης, Εφηµερίδα Το Βήµα, 1999

• Άρθρο “Υπάρχει Μέλλον για το Ελαιόλαδο;”, Βασίλης Ζαµπούνης, περιοδικό

«Συγχρό 1», 2001

• Άρθρο “Μια Πρώτη Γνωριµία µε την Ελιά”, περιοδικό «Γεωργία –

Κτηνοτροφία», τεύχος 3, 2002

• Άρθρο “Τα Συµπεράσµατα του ∆ιεθνούς Συνεδρίου”, περιοδικό «Ελιά &

Ελαιόλαδο», 2002

• Άρθρο “Μεσογειακή διατροφή: Μειώνει ∆ραστικά τη Θνησιµότητα – Οδηγεί

σε Μακροζωία και Καλή Υγεία”, περιοδικό «Υγεία για Όλους», 2003

• Άρθρο “Προβολή του Κρητικού Ελαιολάδου από τα Αεροδρόµια της Χώρας”,

Εφηµερίδα Μεσόγειος, 2003

• Άρθρο “Ελαιόλαδο: Τώρα και µε Ονοµασία Προελεύσεως”, ∆ιονύσης

Κεφαλάκος, Εφηµερίδα Ναυτεµπορική, 2003

• Άρθρο “Προβολή Αγροτικών Προϊόντων”, Εφηµερίδα Ηµερησία, 2004

• Άρθρο “Έµειναν στο ... Ράφι της Ευρώπης τα πιο Γνωστά Ελληνικά

Προϊόντα”, Γιώργος Φιντικάκης, Εφηµερίδα Τα Νέα, 2004

• Άρθρο “Η Ανάδειξη, η Προβολή και η ∆ιαχείριση των Τοπικών

Παραδοσιακών Προϊόντων της Κρήτης Μπορεί να Προσφέρει Σηµαντικά

Οφέλη στην Χειµαζόµενη Αγροτική µας Οικονοµία”, Εφηµερίδα Πατρίς,

Βαγγέλης Τζανάκης, 2004

• Άρθρο “Μεσογειακή ∆ίαιτα: Εξαγώγιµο και Ανταγωνιστικό Προϊόν”, Αθαν. Χ.

Παπανδρόπουλος, Εφηµερίδα Ναυτεµπορική, 2004

• Άρθρο “Αναγνώριση µε Βραβεία Ποιότητας για Κρητικό Ελαιόλαδο και

Μπανάνα”, Λευτέρης Βαρδάκης, Εφηµερίδα Ναυτεµπορική, 2004

• Άρθρο “Το Χύµα Λάδι «Κόβει» τη ∆ιεθνή Καριέρα του Τυποποιηµένου”,

∆ήµητρα Σκούφου, Εφηµερίδα Τα Νέα, 2004

• Άρθρο “Ελιά και Ελαιόλαδο στην Ελούντα”, Γιάννης Κωνσταντουδάκης,

Περιοδικό «Ελούντα», τεύχος 46, 2005

- 69 -

• Άρθρο “Συµφωνία – µαµούθ για το Λάδι”, Χριστόφορος Παπαδάκης,

Εφηµερίδα Νέα Κρήτη, 2005

• Έρευνα Σ.Ε.ΒΙ.Τ.ΕΛ. για την Κατανάλωση Ελαιολάδου Πανελλαδικά, 2002

• Μελέτη Σ.Ε.Β.Ε. “Η ∆ιακίνηση του Παρθένου Ελαιολάδου στον Κόσµο –

Αναξιοποίητο ∆ιαµάντι για την Ελλάδα”, 2004

• Παρουσίαση “Παρθένο Ελαιόλαδο και Καταναλωτής”, Έφη Χριστοπούλου,

Γ.Γ. Καταναλωτή - Υπουργείο Ανάπτυξης

• Παρουσίαση “Ο Τοµέας Ελαιολάδου”, Πάρις Αργουσλίδης, Οικονοµικό

Πανεπιστήµιο Αθηνών – Τµήµα Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας

• Παρουσίαση “Το Νέο Κοινοτικό Πλαίσιο & οι Αναγκαίες Προσαρµογές του”,

Γιώργος Οικονόµου, Σ.Ε.ΒΙ.Τ.ΕΛ.

• Εισήγηση “Προϋποθέσεις Ανάπτυξης της Βιολογικής Γεωργίας και

Κτηνοτροφίας στην Ελλάδα”, Ε. Καµπουράκης - Α. Βασιλείου, 14ο Συνέδριο

του Πανελλήνιου ∆ικτύου Οικολογικών Οργανώσεων, 2002

• Εισήγηση “Ποιότητα – Ανταγωνιστικότητα του Ελαιολάδου”, Ηλίας

Πολυχνιάτης, Ηµερίδα για Ελαιόλαδο και Οινοπνευµατώδη, 2002

• “Βιολογικό Ελαιόλαδο στην Κρήτη: Προβλήµατα και Προοπτικές”, Β. Α.

Μπούρµπος - Ε. Α. Μπαρµποπούλου, ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., Ινστιτούτο Υποτροπικών

Φυτών και Ελιάς Χανίων

• Πρόγραµµα “Αριστεία στη Κεντρική Μακεδονία – ∆ίκτυο Βιολογικών

Προϊόντων”, Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, 2003

• Πρόγραµµα Eco-Agro, Εκπαιδευτική Ενότητα 5, “Πρακτικές Άσκησης

Βιολογικής Γεωργίας”, Κων/νος Ποδηµατάς, 2004

• ∆ελτίο Τύπου Ηµερίδας µε θέµα “Η Συνεισφορά των Επώνυµων Προϊόντων

στην Ανάπτυξη της Οικονοµίας”, Ε.Σ.Β.Ε.Π., 1999

• ∆ελτίο Τύπου Ηµερίδας µε Θέµα “Η Βιολογική Καλλιέργεια στην Ελλάδα:

Προβλήµατα & Προοπτικές”, Σ.Β.Β.Ε., 2004

• ∆ελτίο Τύπου “Ο Κότινος ταξιδεύει το ελαιόλαδο σε 10+1 χώρες”,

Σ.Ε.ΒΙ.Τ.ΕΛ., 2004

• ∆ελτίο Τύπου “Ενδιαφέρον για τα Τοπικά Ελληνικά Προϊόντα”, Σ.Ε.Β.Ε., 2005

• Κανονισµός αριθ. 136/66, περί δηµιουργίας κοινής οργανώσεως αγοράς

στον τοµέα των λιπαρών ουσιών, 1966

• Κανονισµός (ΕΟΚ) αριθ. 2092/91, περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής

γεωργικών προϊόντων και των σχετικών ενδείξεων στα γεωργικά προϊόντα

και στα είδη διατροφής, 1991

- 70 -

• Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1019/2002, για τις προδιαγραφές εµπορίας του

ελαιολάδου, 2002

• Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1989/2003, σχετικά µε τον προσδιορισµό των

χαρακτηριστικών των ελαιολάδων και των πυρηνελαίων καθώς και µε τις

µεθόδους προσδιορισµού, 2003

• Οδηγός Υγιεινής “Για τις Επιχειρήσεις Τυποποίησης και Εξευγενισµού

Ελαιολάδου και Πυρηνελαίου”, Ε.Φ.Ε.Τ., 2003

• “Νέοι όροι και Προδιαγραφές για την Εµπορία του Ελαιολάδου”, Κων/νος

Μπαρµπέρης, Ε.Φ.Ε.Τ., 2003

• Τεχνικό ∆ελτίο “Γεωργικές Προειδοποιήσεις”, Υπουργείο Αγροτικής

Ανάπτυξης και Τροφίµων, Περ/κο Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού

Ελέγχου Βόλου, 2004

• Μητρώο Επιµελητηρίου Ηρακλείου, 2005

• Μητρώο Επιµελητηρίου Λασιθίου, 2005

• Μητρώο Επιµελητηρίου Ρεθύµνου, 2005

• Μητρώο Επιµελητηρίου Χανίων, 2005

• www.minagric.gr

• www.ebeh.gr

• www.eber.gr

• www.paseges.gr

• www.internationaloliveoil.org

• www.sedik.gr

• www.oliveoil.gr

• www.oliveoil-info.com

• www.depe.gr

• www.seve.gr

• www.sevt.gr

• www.nagref.gr

• www.nagref-cha.gr

• www.dionet.gr

• www.bio-hellas.gr

• www.academyoftaste.gr

• www.sitiacoop.gr

• www.easreth.gr

• www.easlakonia.gr

- 71 -

• www.who-is-who.gr

• www.agrocert.gr

• http://europa.eu.int/eur-lex/el/index.html

• www.froutonea.gr

• www.opek-h.org

• www.eco-agro.gr