LECTIO SEXTA ET TRICESIMA

XXXVI

 

ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ∆ΩΡΟ∆ΟΚΙΑΣ

3ο ΓΕΛ Ηλιούπολης

ΜΑΘΗΜΑ 36

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 2 

Μια απόπειρα δωροδοκίας

Manius Curius Dentantus maxima frugalitate utebatur, quo facilius

divitias contemnere posset. Die quodam Samnitium legati ad eum

venerunt. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo

catillo cenantem eis spectandum praebuit. Samnitium divitias

contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt. Nam cum ad

eum magnum pondus auri puplice missum attulissent, ut eo

uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit: “Supervacaneae, ne

dicam ineptae, legationis ministri, narrate Samnitibus Manium

Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem; et

mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse”.

Ο Μάνιος Κούριος ∆εντάτος ήταν πάρα πολύ ολιγαρκής, για να µπορεί να περιφρονεί ευκολότερα τα πλούτη. Κάποια µέρα ήρθαν σ’ αυτόν απεσταλµένοι των Σαµνιτών. Εκείνος παρουσιάστηκε στα µάτια τους καθισµένος δίπλα στη φωτιά σε ένα σκαµνί και τρώγοντας από ένα ξύλινο πιάτο. (Εκείνος παρουσιάστηκε για να τον δουν να κάθεται δίπλα στη φωτιά σε ένα σκαµνί και να τρώει από ένα ξύλινο πιάτο). Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαµνιτών και οι Σαµνίτες θαύµασαν την φτώχεια του. Ενώ, δηλαδή, προσέφεραν σ’ αυτόν πολύ χρυσάφι σταλµένο από την πολιτεία (τους), για να το κάνει ό,τι θέλει, (για να το χρησιµοποιήσει), χαλάρωσε το (αυστηρό) πρόσωπό του µε το γέλιο (γελώντας) και αµέσως είπε: «Μέλη (απεσταλµένοι) της περιττής – για να µην πω ανόητης- πρεσβείας, πείτε στους Σαµνίτες ότι ο Μάνιος Κούριος προτιµά να εξουσιάζει τους πλούσιους παρά να γίνει πλούσιος ο ίδιος· και θυµηθείτε ότι εγώ δεν είναι δυνατόν ούτε στη µάχη να νικηθώ ούτε µε χρήµατα να διαφθαρώ (....ότι εµένα ούτε στη µάχη µπορούν να µε νικήσουν ούτε µε χρήµατα να µε διαφθείρουν.).

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 3 

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ κλίση Β΄ κλίση

divitiae, diviti-arum (θ.) plurale tantum Manius Manii (i) (κλητ: Mani) (α.) pecunia-ae (θ.) Curius, Curii(i) (κλητ: Curi (α.) Dentatus – i (κλητ: Dentate) (α.) legatus-i (α.) scamnum –i (ου.) focus-i (α.) catillus-i (α.) aurum-i (ου.) ( στον πληθυντικό aura=

χρυσά αντικείµενα) minister, ministri (α.)(σαν ager, agri)

Γ΄ κλίση ∆΄ κλίση frugalitas, frugalitatis (θ.) vultus, vultus (α.)

(δοτ. εν. → vultui και vultu, γεν. πληθ. →vultu-um)

Samnites, Samnitium (α.) (ενικός: Samnis, Samnitis)

risus, risus (α.) (δοτ. εν. → risui και risu, γεν. πληθ. →risu-um)

paupertas, paupertatis (θ.) pondus, ponderis (ου.) Ε΄κλίση legatio, legationis (θ.) (γεν. πληθ.→ legationum)

dies, diei (α.) (τα dies και res έχουν όλες τις πτώσεις του πληθυντικού)

locuples, locupletis (α) (αφαιρ. ενικού σε –e και- i /γενική. πληθ. σε – um )

acies, aciei (θ.) στον πληθυντικό έχει ονοµαστική, αιτιατική και κλητική acies)

ΕΠΙΘΕΤΑ - ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ

∆ευτερόκλιτα Τριτόκλιτα magnus-a-um/maior, maior, maius /maximus-a-um

(facilis, facilis, facile/facilior, facilior, facilius/facillimus-a-um)

ligneus-a-um

supervacaneus-a-um/ magis supervacaneus-a- um/maxime supervacaneus-a-um

ineptus-a-um/ineptior-ior-ius/ ineptissimus –a -um

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

magnopere, magno opere/ magis, maxime

facile, facilius, facillime

inepte, ineptius, ineptissime

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 4 

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ quidam, quaedam, quoddam (αόρ. επιθετική)

is-ea-id (δεικτική επαναληπτική)

se (προσωπική, γ΄προσώπου) ille, illa, illud (δεικτική) ipse, ipsa, ipsum (οριστική) me (προσωπική, α΄προσώπου)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ συζυγία Β΄συζυγία

ceno-avi-atum-are assideo, assedi, assessum, assidere (ad +sedeo)

specto-avi-atum-are praebeo, praebui, praebitum, praebere (prae+ habeo)

miror, miratus sum, mirari (αποθ.) σουπίνο → miratum, miratu

narro, narravi, narratum , narrare impero-avi-atum-are

Γ΄ συζυγία utor, usus sum, uti (αποθ.) σουπίνο →usum, usu/µετ. µέλ. usurus-a-um contemno, contempsi, contemptum, contemnere

mitto, misi, missum, mittere solvo, solvi, solutum, solvere dico, dixi, dictum , dicere (β΄ εν. προστ. ενεστώτα: dic) vinco, vici, victum , vincere/ vincor, victus sum, vinci corrumpo, corrupi, corruptum, corrumpere (cum/con + rumpo) corrumpor, corruptus sum, corrumpi

∆΄συζυγία venio, veni, ventum, venire

Ανώµαλα ρήµατα possum, potui, posse affero/adfero, attuli, allatum, afferre/adferre (β΄ εν. προστ. ενεστώτα affer//adfer malo, malui, malle fio, factus sum, fieri (παθητικό του facio)

Ελλειπτικά ρήµατα memini, meminisse (παρακείµενος µε σηµασία ενεστώτα/διαθέτει συντελικούς χρόνους και την προστακτική: memento-mementote)

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 5 

Το ανώµαλο ρήµα malo (ΓΛΓ. σελ:88-89) ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ

Οριστική Υποτακτική Προστακτική Απαρέµφατο ego malo malim tu mavis malis -------------------

malle

is mavult malit ------------------- nos malumus malimus vos mavultis malitis -------------------- ei malunt malint --------------------

------------------------

ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ Οριστική Υποτακτική ego malebam mallem tu malebas malles is malebat mallet nos malebamus mallemus vos malebatis malletis ei malebant mallent

ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Οριστική Υποτακτική Προστακτική Απαρέµφατο ego malam ------------------------ tu males ------------------------------ ---------------------

-------------------------------

is malet ------------------------------ ---------------------- nos malemus ------------------------------ vos maletis ------------------------------- ----------------------- ei malent --------------------------------- ---------------------

Μετοχή --------------------------------------

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Οριστική Υποτακτική Απαρέµφατο ego malui maluerim tu maluisti malueris

maluisse

is maluit maluerit nos maluimus maluerimus vos maluistis malueritis ei maluerunt (-ere) maluerint

Μετοχή -------------------------------------

ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ Οριστική Υποτακτική ego malueram maluissem tu malueras maluisses is maluerat maluisset nos malueramus maluissemus vos malueratis maluissetis ei maluerant maluissent

ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Οριστική Απαρέµφατο ego maluero tu malueris

---------------------------------

is maluerit nos maluerimus vos malueritis ei maluerint

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 6 

ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ: Ο ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ

A) Πώς µπορεί να εκφραστεί γενικά ο σκοπός στη λατινική γλώσσα 1α) Με την πρόθεση ad + αιτιατική γερουνδίου

Quam multas imagines……-non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum…

β) Με την πρόθεση ad + αιτιατική γερουνδιακού (υποχρεωτική η γερουνδιακή έλξη: α) όταν το αντικείµενο του γερουνδίου υπάρχει σε πτώση αιτιατική και δεν είναι ουδέτερο αντωνυµίας ή επιθέτου β) στο ρήµα utor + αφαιρετική, αν η αφαιρετική δεν είναι ουδέτερο αντωνυµίας ή επιθέτου )

Clamore deinde ancillarum…………….ad eam obiurgandam venit. 2 α) Με τις προθέσεις causa gratia + γενική γερουνδίου β) Με τις προθέσεις causa gratia, + γενική γερουνδιακού (υποχρεωτική η γερουνδιακή έλξη, όταν ισχύουν όσα αναφέρονται για τη σύνταξη ad + αιτιατική γερουνδιακού)

Porcia cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit. 3) Με την αιτιατική του σουπίνου →τύπος σε – um

Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset …. 4) Με τελική πρόταση (θεωρία σχολικού βιβλίου)

Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset

5) Με αναφορική τελική πρόταση 6) Με τελική µετοχή 7) Με δοτική κατηγορηµατική του σκοπού

Hic viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit.

8) Με γερουνδιακό ως κατηγορηµατικό προσδιορισµό ύστερα από ρήµατα που σηµαίνουν δίδω, παραδίδω, παρέχω.

Eis se spectandum praebuit. 9) Με εµπρόθετο προσδιορισµό: ad, in + αιτιατική

Adulescens in certamen ruit. 10)Με εµπρόθετο προσδιορισµό: causa gratia, + γενική

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 7 

Β) Ο προσδιορισµός του σκοπού µε ρήµατα που δείχνουν κίνηση εκφράζεται

1 α) Με την πρόθεση ad + αιτιατική γερουνδίου Duces ad eum venerunt ad salutandum.

β) Με την πρόθεση ad + αιτιατική γερουνδιακού (υποχρεωτική η γερουνδιακή έλξη: α) όταν το αντικείµενο του γερουνδίου υπάρχει σε πτώση αιτιατική και δεν είναι ουδέτερο αντωνυµίας ή επιθέτου β) στο ρήµα utor + αφαιρετική, αν η αφαιρετική δεν είναι ουδέτερο αντωνυµίας ή επιθέτου )

Praedones nuntiaverunt se venisse ad virtutem eius admirandam. 2 α) Με τις προθέσεις causa gratia + γενική γερουνδίου

Duces ad eum venerunt salutandi causa. β) Με τις προθέσεις causa gratia, + γενική γερουνδιακού (υποχρεωτική η γερουνδιακή έλξη, όταν ισχύουν όσα αναφέρονται για τη σύνταξη ad + αιτιατική γερουνδιακού)

Praedones nuntiaverunt se venisse virtutis eius admirandae causa. 3) Με την αιτιατική του σουπίνου →τύπος σε – um

Duces ad eum salutatum venerunt. Praedones nuntiaverunt virtutem eius admiratum se venisse.

4) Με τελική πρόταση

Duces ad eum venerunt, ut salutarent. Praedones nuntiaverunt se venisse, ut virtutem eius admirarentur.

5) Με αναφορική τελική πρόταση

Duces ad eum venerunt, qui salutarent. Praedones nuntiaverunt se venisse, qui virtutem eius admirarentur.

∆ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πρόταση: quo facilius divitias contemnere posset o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, τελική πρόταση. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον τελικό σύνδεσµο quo, επειδή ακολουθεί ο συγκριτικός βαθµός του επιρρήµατος facile, το facilius. Εκφέρεται µε υποτακτική, όπως όλες οι τελικές, αφού εκφράζει κάτι το επιθυµητό· ο σκοπός έχει πάντοτε υποκειµενικό χαρακτήρα. o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Εκφέρεται µε υποτακτική παρατατικού (posset), επειδή εξαρτάται από ρήµα ιστορικού χρόνου (utebatur) →

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 8 

παρατατικός). Έχουµε ιδιόµορφη ακολουθία των χρόνων, συγχρονισµό της κύριας πρότασης µε τη δευτερεύουσα πρόταση. Ο σκοπός είναι ιδωµένος τη στιγµή που εµφανίζεται στο µυαλό του οµιλητή (συγχρονισµός) και όχι τη στιγµή της πιθανής πραγµατοποίησής του. (σχολικό βιβλίο. σελ: 155) Συντακτικός ρόλος: Επιρρηµατικός προσδιορισµός του σκοπού στο περιεχόµενο της κύριας µε ρήµα το utebatur.

Πρόταση: cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, χρονική πρόταση. o Πώς εισάγεται και γιατί: Εισάγεται µε τον ιστορικό ή διηγηµατικό σύνδεσµο cum, ο οποίος χρησιµοποιείται για τις διηγήσεις του παρελθόντος. o Πώς εκφέρεται και γιατί: Εκφέρεται µε υποτακτική, επειδή ο ιστορικός cum εκφέρεται πάντα µε υποτακτική, αφού υπογραµµίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας µε την κύρια πρόταση και δηµιουργεί µια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάµεσά τους. Γίνεται φανερός ο ρόλος του υποκειµενικού στοιχείου που υπάρχει στην υποτακτική. o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Η χρονική πρόταση εκφέρεται µε υποτακτική υπερσυντελίκου (attulissent), αφού εξαρτάται από ρήµα ιστορικού χρόνου (solvit) → παρακείµενος µε σηµασία αορίστου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Συντακτικός ρόλος: Επιρρηµατικός προσδιορισµός του χρόνου στο περιεχόµενο της κύριας µε ρήµα το solvit.

Πρόταση:ut eo uteretur o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, τελική πρόταση. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον τελικό σύνδεσµο ut, επειδή είναι καταφατική. Εκφέρεται µε υποτακτική, όπως όλες οι τελικές, αφού εκφράζει κάτι το επιθυµητό· ο σκοπός έχει πάντοτε υποκειµενικό χαρακτήρα. o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Εκφέρεται µε υποτακτική παρατατικού (uteretur), επειδή εξαρτάται από ρήµα ιστορικού χρόνου (attulissent) →υπερσυντέλικος). Έχουµε ιδιόµορφη ακολουθία των χρόνων, συγχρονισµό της κύριας µε τη δευτερεύουσα. Ο σκοπός είναι ιδωµένος τη στιγµή που εµφανίζεται στο µυαλό του οµιλητή (συγχρονισµός) και όχι τη στιγµή της πιθανής πραγµατοποίησής του. (σχολικό βιβλίο. σελ: 155) Συντακτικός ρόλος: Επιρρηµατικός προσδιορισµός του σκοπού στο περιεχόµενο της χρονικής µε ρήµα το attulissent.

Πρόταση: ne dicam ineptae o Πλήρης χαρακτηρισµός της πρότασης: ∆ευτερεύουσα, επιρρηµατική, τελική πρόταση, παρενθετική. o Πώς εισάγεται, πώς εκφέρεται και γιατί: Εισάγεται µε τον τελικό σύνδεσµο ut, επειδή είναι αποφατική. Εκφέρεται µε υποτακτική, όπως όλες οι τελικές, αφού εκφράζει κάτι το επιθυµητό· ο σκοπός έχει πάντοτε υποκειµενικό χαρακτήρα. o Γιατί εκφέρεται µε τη συγκεκριµένη έγκλιση: Εκφέρεται µε υποτακτική ενεστώτα (dicam), επειδή εξαρτάται από ρήµα αρκτικού χρόνου (narrate) →ενεστώτας). Έχουµε ιδιόµορφη ακολουθία των χρόνων, συγχρονισµό της κύριας µε τη δευτερεύουσα.

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 9 

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1) α) Να δηλώσετε το γένος των ουσιαστικών και να γράψετε την ίδια πτώση στον άλλο αριθµό. Ποια από αυτά είναι προσηγορικά;

β) Να κλίνετε τις συνεκφορές στο βαθµό που ζητείται: magnum pondus (συγκριτικός βαθµός), ineptae legationis (θετικός βαθµός). γ) assidentem: Να κλιθεί στα τρία γένη. δ) Να τοποθετήσετε τους τύπους στη σωστή στήλη και να συµπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα. (Οι βαθµοί των επιθέτων να γραφούν στην ίδια πτώση.)

Θετικός βαθµός Συγκριτικός βαθµός

Υπερθετικός βαθµός

maxima maxima magnus: επίρ. facilis-is-e facilius magnum supervacaneae ineptae

2) Να ξαναγράψετε τις παρακάτω προτάσεις, αφού µεταφέρετε όλους τους κλιτούς

τύπους στον άλλο αριθµό. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit. ……………………………………………………………………………………................. Et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse. ……………………………………………………………………………………................ Cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit. ……………………………………………………………………………………................... ……………………………………………………………………………………................

3) α) Nα γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηµάτων στη φωνή που βρίσκονται. (Να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείµενο): attulissent, uteretur, fieri, corrumpi

praes. imperf. fut. perf. plusq. fut.ex.

β) Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους στη φωνή που αυτοί βρίσκονται. (Να ληφθεί υπόψιν το γένος και ο αριθµός του υποκειµένου)

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 10 

utebatur: το ίδιο πρόσωπο στην οριστική του µέλλοντα και την προστακτική του µέλλοντα ......................................................................................................................... contemnere : το β΄ενικό της υποτακτικής όλων των χρόνων .................................................................................................................. assidentem: τη µετοχή του µέλλοντα στον ίδιο τύπο .................................................................................................................. spectandum: το απαρέµφατο του παθητικού µέλλοντα και το γ΄ ενικό της οριστικής και υποτακτικής του παρακειµένου, καθώς και το απαρέµφατο του ίδιου χρόνου στην παθητική περιφραστική συζυγία. ......................................................................................................................... spectandum: τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθµό σε όλα τα γένη ............................................................................................... mirati sunt: τις µετοχές όλων των χρόνων και όλους τους τύπους του γερουνδίου ......................................................................................................................... attulissent: το β΄ενικό της οριστικής και υποτακτικής ενεστώτα, παρατατικού και µέλλοντα. ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... attulissent:την προστακτική ενεστώτα και µέλλοντα και στις δύο φωνές. …………………………………………………………………………………………………... ......................................................................................................................... solvit: τον ίδιο τύπο στην οριστική, υποτακτική µέλλοντα – το απαρέµφατο και τη µετοχή του µέλλοντα (Να ληφθεί υπόψιν το γένος και ο αριθµός του υποκειµένου) ......................................................................................................................... malle: το γ΄ενικό της οριστικής και υποτακτικής όλων των χρόνων .................................................................................................................................................................................................................................................. fieri: την προστακτική του ενεστώτα, το απαρέµφατο του µέλλοντα και το γερουνδιακό .................................................................................................. fieri: την προστακτική ενεστώτα και µέλλοντα στην ενεργητική φωνή .................................................................................................................................................................................................................................................. vinci: το β΄ενικό της οριστικής, υποτακτικής και προστακτικής ενεστώτα και της οριστικής του µέλλοντα ………………………………………………………………………………………………… γ) Ποιοι είναι οι ονοµατικοί τύποι ενεργητικής και µέσης φωνής; Να γράψετε τους ονοµατικούς τύπους των παρακάτω ρηµάτων σε ενεργητική και µέση φωνή. Να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείµενο: Το ρήµα utor είναι αποθετικό – Ποιους τύπους διατηρεί από την ενεργητική φωνή;

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ affero/adfero vinco utor

Απαρέµφ. ενεστώτα Απαρέµφ. µέλλοντα

Απαρέµφ.παρακειµένου Μετοχή ενεστώτα Μετοχή µέλλοντα

Γερούνδιο

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 11 

Σουπίνο

ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ adferor/afferor vincor utor

Απαρέµφ. ενεστώτα Απαρέµφ. µέλλοντα

Απαρέµφ. παρακειµένου Απαρέµφ.συντελεσµένου Μετοχή παρακειµένου

Γερούνδιακό

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΩΣ ∆ΗΛΩΝΕΤΑΙ Ο ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ

1) α) Τελική πρόταση: ut eo uteretur. Να δηλώσετε το σκοπό, χρησιµοποιώντας αναφορική τελική πρόταση, σουπίνο και γερούνδιο

αναφορική τελική πρόταση → qui eo uteretur σουπίνο → eo usum εµπρόθετο γερούνδιο (ad + αιτιατική) → ad eo utendum ( δεν

µπορεί να γίνει η γερουνδιακή έλξη, επειδή το αντικείµενο του ρήµατος uteretur είναι ουδέτερο αντωνυµίας)

εµπρόθετο γερούνδιο (causa/gratia + γενική) → eo utendi causa/gratia ( δεν µπορεί να γίνει η γερουνδιακή έλξη, επειδή το αντικείµενο του ρήµατος uteretur είναι ουδέτερο αντωνυµίας)

β) Τελική πρόταση: quo facilius divitias contemnere posset: Να δηλώσετε το σκοπό, χρησιµοποιώντας αναφορική τελική πρόταση

Αναφορική τελική πρόταση: qui facilius divitias contemnere posset. γ) Στο µάθηµα 34 σε τρεις προτάσεις ο σκοπός δηλώνεται µε σουπίνο σε -um . Να δηλώσετε το σκοπό µε τους άλλους τέσσερις τρόπους. δ) Να γίνει η άσκηση 4 της σελίδας 242 του βιβλίου. 2) α) Να αντικαταστήσετε τον χρονικό- ιστορικό σύνδεσµο cum µε τον χρονικό ut και να κάνετε τις αναγκαίες µεταβολές. (ut, ubi, simul, postquam + οριστική παρακειµένου → προτερόχρονο) cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent.

ut ad eum magnum pondus auri publice missum attulerunt (-ere) β) Να µεταφέρετε το ρήµα της κύριας πρότασης στον ενεστώτα. Τι αλλαγή θα προκύψει στην τελική πρόταση; Γιατί; Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset.

Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utitur, quo facilius divitias contemnere possit.

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 12 

MΕΤΟΧΕΣ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ∆ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ 3) Ανάλυση µετοχής: missum → quod missum erat (quod missum est)

ΜΕΤΟΧΕΣ: ΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΙΚΗ 4) Να µετατρέψετε τη δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε χρονική µετοχή. cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent

Magno pondere auri publice misso ad eum a Samnitibus allato

H ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ 5) Να δηλώσετε την απαγόρευση µε τους τρόπους που γνωρίζετε. Narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem.

Nolite Samnitibus narrare… Ne narraveritis Samnitibus….

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ → ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

6) α)Να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Πώς εκφέρεται το ποιητικό αίτιο σε κάθε πρόταση; Γιατί; Samnitium divitias contempsit (Y= Manius Curius Dentatus)

Samnitium divitiae contemptae sunt a Manio Curio Dentato Cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent …………………………………………………………………………………...

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ → ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ 7) Να µεταφέρετε στον ευθύ λόγο. Narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem

Samnites, Manius Curius mavult locupletibus imperare quam ipse fieri locuples. Et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse.

Me nec acie vinci nec pecunia corrumpi potest (απρόσωπο potest ) (Αν θεωρήσουµε το possum προσωπικό: Ego nec acie vinci nec pecunia corrumpi possum)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ → ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

8) Να µετατρέψετε τα ρήµατα των παρακάτω προτάσεων σε απαρέµφατα εξαρτώµενα από το Valerius Maximus scripsit Παρατήρηση: Στον πλάγιο λόγο οι προτάσεις κρίσεως µε οριστική θα γίνουν ειδικά απαρέµφατα. Οι δευτερεύουσες προτάσεις θα παραµείνουν δευτερεύουσες.

Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset

Valerius Maximus scripsit Manium Curium Dentatum maxima frugalitate uti, quo facilius divitias contemnere posset Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt. Valerius Maximus scripsit…………………………………..................................... .................................................................................................................... Oνοµατεπώνυµο:.............................................................................................

3o   Γ Ε Ν Ι Κ Ο   Λ Υ Κ Ε Ι Ο    Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ      Σελίδα 13 

ΟΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ut singularis proelii eventu cernatur (31)

quo facilius divitias contemnere posset (36)

ut eo uteretur (36)

ne dicam ineptae (36)

ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur (40)

ut consequaris (41)