από τόυς γκόυρόυ της εξωςωματικηςεμπόριό ωαριων

ΤΕΥΧΟΣ 28Β' ΜΑΪΟΥ2013ΤΙΜΗ 2,5€ 28

28

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Από τον Κώστα Βαξεβάνη

2 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 3

* Το επόμενο Hot Doc στα περίπτερακαι στο internet στις 30 Μαΐουκαι κάθε δεύτερη Πέμπτη

εκδότης Κώστας Βαξεβάνηςαρχισυντάκτρια Βιβή Μπλούτσου

αρθρογράφοιΘανάσης ΚαρτερόςΓιάννης Βαρουφάκης

Art Direction gramma

ατελιέ Τζένη Αναστασοπούλου Διόρθωση Ανδρονίκη Μαστοράκη εμπορική Διεύθυνση Χαράλαμπος Παπαδάτοςαρχεία Φωτογραφιών Eurokinissi AE εκτύπωση Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ εταιρία Το Κουτί της Πανδώρας ΕΕ Διεύθυνση Αναχωρητών 8ΑΆνοιξη 14569, Αττική

τηλέφωνο 210 621 7990Φαξ210 621 7992 E-mail hotdocum@gmail.com ΔιανομήΠρακτορείο ΕΥΡΩΠΗ ΑΕ υπεύθυνος κυκλοφορίαςΠαναγιώτης Πασπαλιάρης ςυνδρομές 210 621 7990

Ζώα αναπαραγωγής σε κλινικές πολυτελείας

14-15 Δωρεά ΩαρίωνΠώληση «παιδιών», εμπόριο ελπίδων

ΦαρμακείαΔυο πόρτες έχει… το Ιπποκράτειο, αλλά εκμεταλλεύονται «παραθυράκια»

ΤράπεζεςΠεριζήτητα τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια από ξένες τράπεζες και funds

Τζάνειο ΝοσοκομείοΈβγαλαν νικητή τον… δεύτερο, αλλά συγγενή υπουργού

ΚλίβελαντΟδοιπορικό στα «μπουντρούμια σεξουαλικής βίας»

Βόρεια ΚορέαΠαράνοια ή μακιαβελική διάνοια;

Αριστείδης ΜινγκέθΕυχαριστούμε, Ελλάδα!

SoftwareΕλεύθερος Κώδικας:Ανοιχτές πηγές, αλλά πόσοι πίνουν;

16

39

51

57

36

44

54

60

περιεχόμενα

16 Μ

ΑΪΟΥ

201

3 TΕΥ

ΧΟΣ

28

210 621 7990

Βρείτε το ηλεκτρονικό Hot Doc στο www.hotdoc.gr

6 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

του κώστα Βαξεβάνηeditorial

Να κοιταχτεί η τέχνη στον καθρέφτη,όχι μόνο η Δημουλά

Η ποίηση είναι η αισθητική της φιλοσοφίας. Αλλά ο ποιητής δεν είναι κατ’ ανάγκη ούτε ενεργός φιλόσοφος ούτε

άνθρωπος με αυξημένη αισθητική. Η ποίηση μπορεί να αυτονομείται από τον φορέα της και να τον εκφρά-ζει με τρόπο που εκείνος δεν το ξέρει. Πολλές φορές η ποίηση λάμπει πάνω από τη μουντάδα και το ξεροκόμματο που μπορεί να τρέφει έναν ποιητή. Μπορεί να τρέφεται από τη διαλε-κτική που παράγει η απλή κατανόηση της ζωής, η οποία αγνοεί τα βιβλία φιλοσοφίας. Είναι αυτόνομη, χτίζο-ντας με τρόπο που ένας μάστορας κάνει αριστουργήματα τοποθετώντας ακατέργαστες πέτρες.Με βάση αυτή τη λειτουργία της «αυτο-νομημένης ποίησης», η Κική Δημουλά είχε κάθε δικαίωμα να πει αυτά που είπε στην Κυψέλη. Άστοχα, ακίνδυνα ή επικίνδυνα, απλοϊκά ή στρατευμένα στον λαϊκισμό, κατά του οποίου έβαλε την υπογραφή της γεμάτη από κοινω-νική αγωνία, σε ένα κείμενο που δεν είχε πρόβλημα να υπογράψει και ο ίδιος ο Γιάννης Στουρνάρας πριν από δύο χρόνια.Ο ποιητής δεν είναι πολιτικός. Δεν είναι σε πολιτική διέγερση, ούτε αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως το ανάχωμα της κοινωνικής αντίστασης. Έχει όμως πνευματικότητα. Μπορεί να αντιλαμβάνεται τις έννοιες και πέρα από την καθημερινή τους και συνήθη απόδοση. Η Κική Δημουλά δεν είναι κακή ποιήτρια και δεν πιστεύω πως έχει βαθιά πολιτική σκέψη που την οδήγησε στο να διατυπώσει παρεξη-γήσιμες θέσεις. Αντίθετα, οι επιλογές της δείχνουν μια πολιτική ρηχότητα και άγχος να καθιερωθεί με έναν πολιτικό

προβληματισμό γενικής ανησυχίας που όλοι είναι διατεθειμένοι να αποδε-χτούν. Μια ανησυχία που δεν θέλει να χαλά χατίρια, που αποδίδει ευθύνη σε όλες τις κατευθύνσεις για να φαίνεται ουδέτερη και αγνοεί πόσο επικίνδυνα αποδίδει ευθύνη και σε αυτούς που δεν φταίνε προασπίζοντας την κατασκευ-ασμένη ουδετερότητα.Η Κική Δημουλά δεν ήταν μόνο απρό-σεκτη στις θέσεις της, αλλά και στην ίδια την αλλαγή της εποχής. Δεν απευθυνόταν σε ένα ακροατήριο που περίμενε καρτερικά να τελειώ-σει για να την αποθεώσει, αλλά σε μια κοινωνία που βράζει. Επίσης δεν απευθυνόταν στους ακροατές της Κυψέλης, αλλά στον χώρο που δαιμο-νισμένα αναπαράχθηκαν οι δηλώσεις της. Στον χώρο του διαδικτύου που έκανε γνωστά τα ποιήματά της.Είναι ο ίδιος χώρος που απομυ-θοποίησε τον Χρήστο Χωμενίδη, τοποθετώντας τον από το βάθρο του «σοφού παιδιού» της λογοτεχνίας στην πραγματική θέση του συνοδού πολυ-τελείας του πολιτικού κατεστημένου. Ο ίδιος χώρος που έκανε τον Ντίνο Χριστιανόπουλο συμπαθή δύστροπο και μετέτρεψε τα καρφιά της εκκεντρι-κότητάς του σε καρφιά για να κρεμά τους πίνακες της ποίησής του το κοινό που τον αγνοούσε.Η Κική Δημουλά, ωστόσο, στις τοπο-θετήσεις της δεν εκπροσωπούσε μόνο τον εαυτό της, αλλά την αντίληψη που διακατέχει επί δεκαετίες τους πνευμα-τικούς ανθρώπους της χώρας. Όχι την πολιτική τοποθέτηση, αλλά την αντί-ληψη. Πως δεν πρέπει να τσαλακωθεί, δεν πρέπει να εκτεθεί, αλλά να περιμέ-νει καρτερικά να της απονεμηθεί μια θέση αντάξια ενός έργου που χάνεται

στο παρελθόν, γιατί το παρόν είναι απασχολημένο με δημόσιες σχέσεις.Προφανώς και η Ελλάδα έχει πνευ-ματικούς ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με όλα αυτά, αλλά το στίγμα το δίνουν οι άλλοι. Έτσι οι υπόλοι-ποι είτε σιωπούν είτε δεν ακούγονται είτε βουλιάζουν στην υπαρξιακή τους αναζήτηση. Όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα, οι άνθρωποι της τέχνης και του πολιτισμού άφησαν να κυριαρχή-σει ο παρασιτισμός, το lifestyle και οι δημόσιες σχέσεις, εκεί που η δημιουρ-γία έπρεπε να χτίζει τα στηρίγματα της κοινωνίας.Η τέχνη έγινε επιδοτούμενη, όπως ακριβώς το βαμβάκι που κάποιοι φόρ-τωναν σε φορτηγά μαζί με χώμα για να πάρουν απλώς και μόνο την επι-δότηση. Φτιάχτηκαν επιδοτούμενες ταινίες που είδαν μόνο οι συντελεστές τους, τα κονδύλια απορροφήθηκαν από τους ομοτράπεζους των υπουρ-γών και βραβεύτηκαν, κυριαρχώντας στην κοινωνική συνείδηση οι αναγνω-ρίσιμοι των καναλιών. Οι πνευματικοί άνθρωποι έχασαν τη φωνή τους μαζί με την Ελλάδα.Η πολύ αγαπημένη μου Άλκηστις Πρωτοψάλτη πρότεινε με τα τραγούδια της ταξίδι στη Χαβάη με την απλή ανά-ληψη μέσω μιας πιστωτικής την ώρα που η αποχαυνωμένη από τα δάνεια κοινωνία την πίστωνε με τη λατρεία της. Για να δώσει λύση έκανε και μια διαφήμιση τράπεζας.«Η τέχνη δεν πρέπει να αντανακλά σαν τον καθρέφτη, μα σαν φακός να μεγε-θύνει», έγραφε ο Μαγιακόφσκι. Είναι καιρός η τέχνη στη χώρα να δει απλώς στον καθρέφτη το πρόσωπό της. Όχι μόνο η Δημουλά.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 7

τι είπες τώρα!

ΘεόΔωρός παγκαλόςΒουλευτής του ΠΑΣΟΚ, μέσω του twitter, 09/05/2013Το 1994 ξανασυνάντησα τον Μπαρόζο, υπουργό Εξωτερικών της δεξιάς. Χρειάστηκε 20 χρόνια για να κάνει τη διαδρομή άκρα αριστερά δεξιός υπουργός.Η περίπτωσή σας δείχνει

πως από αριστερά σε δεξιά παίρνει περισσότερο

ακης τςόχατζόπόυλόςΠρώην υπουργός, κατά τη διάρκεια

της δίκης του, 09/05/2013

Θα μιλήσουμε για όλα. Θα βγουν

όλα. Θα ανοίξουν όλοι οι φάκελοι.

Μόνο η αλήθεια βοηθάει.

Αποκλείεται να λέτε ψέματα

Kικη ΔημόυλαΠοιήτρια, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης

των Atenistas στην Κυψέλη, 06/05/13

Στα δε παγκάκια κάθονται άνθρωποι

ξένοι –πολύ φυσικό βέβαια,

πώς να περάσουν την ώρα τους–

και παίζουν κάτι δικά τους χαρτιά

και με χαρτάκια γεμίζει ο τόπος.

«Τα ρηχά έχουν κι αυτά τα βάσανά

τους και τα γλέντια τους».

Της ιδίας

VictoriA BEcKhAm

Σχεδιάστρια μόδας, σε συνέντευξή της,

30/04/13

Καθόμαστε πρώτα όλοι μαζί και

συζητάμε ιδέες. Στη συνέχεια γδύ-

νομαι και αρχίζουμε να σχεδιάζουμε

τα ρούχα πάνω στο κορμί μου.

Αυτό είναι όλο.

Τη στιγμή που γδύνεστε

όλα είναι μια ιδέα

Δημητρης κόντόλαζός

Τραγουδιστής, σε απονομή δίσκου

του Τσαλίκη, 08/05/13Θα πλήρωνα για να κάνω μια

διαφήμιση όπως της Στανίση.Δεν ξέρω αν θα σας πάει

το κόκκινο

χανς-Βερνερ ζινΠρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Ifo του Μονάχου, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Die Welt», 06/05/2013

Η Ελλάδα θα είχε ξεπεράσει σήμερα την κρίση αν το 2010 είχε χρεοκοπήσει.

Κρυφοσύριζα και αυτός

γιαννα αγγελόπόυλόυ-

Δαςκαλακη

Σε συνέντευξη στο NBC, με αφορμή

την κυκλοφορία του «My Greek Drama»,

09/05/2013

Πιστέψτε με, αυτό το τελευταίο

(την αντοχή στον πόνο)

το χρειάστηκα κατά τη διάρκεια των

τσακωμών με τους πολιτικούς όταν

οδηγούσα τη χώρα

στο να προετοιμαστεί

για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Ο Σημίτης άλλαζε ταχύτητες;

λακης γαΒαλας

Σχεδιαστής μόδας, μέσω twitter από τις

φυλακές όπου κρατείται, συνοδευόμενο

από μια φωτογραφία με χειροπέδες,

09/05/2013

Τελικά βαρέθηκα αυτή

τη μόδα. Νομίζω πρέπει

να αλλάξω κόσμημα.

Αν μπορείτε να το μοιράσετε

και στους πρώην κύκλους σας

θα σας ευγνωμονεί η Ελλάδα

ιωαννης ςτόυρναρας

Υπουργός Οικονομικών, σε συνέντευξή

του στη ΝΕΤ, 09/05/2013

Δεν είμαι τεχνοκράτης, άλλωστε

οι τεχνοκράτες βρίσκονται

στην υπηρεσία της Δημοκρατίας.

Απ' την εποχή του Νταχάου,

που σχεδίαζαν φούρνους

νικός ΔενΔιαςΥπουργός Δημόσιας Τάξης,

στην εκπομπή «ΝΕΤ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ»,

10/05/2013

Εγώ ελέγχω συμπεριφορές. Έχω

πει ξεκάθαρα ότι συμπεριφορές

ανοχής ρατσιστικών ή νεοναζιστι-

κών φαινομένων θα τιμωρούνται

αμέσως και αυστηρότατα.

Θα τους γαργαλάτε με φτερό

μέχρι να πεθάνουν απ' το γέλιο;

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 9

10 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Του Δευκαλίωνος

Upόψεις

Hδη από τα πλέον επίσημα χείλη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) γίνεται για

πρώτη φορά, έστω και δειλή, αναφορά στο φαινόμενο. Συγκεκριμένα γίνεται αναφορά σε έξοδο μεν της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την ύφεση στο τέλος του χρόνου, αλλά χωρίς ταυτόχρονη μείωση της ανεργίας. Ένα είναι βέβαιο. Το φαινόμενο Jobless Recovery θα είναι το κυριότερο χαρα-κτηριστικό αυτής της φάσης του καπιταλισμού. Μην βαυκαλιζόμαστε. Για να ανταγωνιστεί η ΕΕ την Κίνα και την ανατολική Ασία, πρέπει οι μισθοί να παραμείνουν καθηλωμένοι σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Χαμηλοί μισθοί σημαί-νει όμως μειωμένη λιανική κατανάλωση, άρα αυξημένη ανεργία. Όμως υψηλή ανεργία σημαίνει αυτο-μάτως κίνδυνο για τη δημοκρατία, την κοινωνική ειρήνη και σταθερότητα, άρα συνεπαγωγικά και κίνδυνο για την οικο-νομική σταθερότητα. Στον αντίλογο μπορεί κάποιος να αντι-τείνει ότι ο Βορράς βγαίνει κερδισμένος από την κρίση. Προς το παρόν ισχύει αυτό το επιχείρημα. Αλλά για πόσο ακόμη; Τα κέρδη του Βορρά είναι έως τώρα κατά κύριο λόγο λογιστικά και βασίζονται στο αξιόχρεο του Νότου. Εάν ο Νότος καταρ-ρεύσει συνεπεία της υψηλής ανεργίας που θα προκαλέσει κοινωνική και κατά συνέπεια οικονομική αστάθεια, τότε ταυ-τόχρονα καταρρέει και το αξιόχρεο, άρα και ο λογιστικός μέχρι αυτή τη στιγμή πλούτος του Βορρά. Τόσο απλή είναι η συνάρτηση. Ουσιαστικά και εφόσον αποδεχτούμε τη σπουδαιότητα του φαινομένου Jobless Recovery, οδηγούμαστε εκ του ασφα-λούς στο συμπέρασμα ότι οδεύουμε από την κοινωνία των 2/3 στην κοινωνία του 1/3. Εάν προσπαθήσουμε να το αναλύ-σουμε λίγο ακόμα, θα φτάσουμε εύκολα στο εξής συμπέρασμα. Στην προηγούμενη φάση του καπιταλισμού, η ανάπτυξη, ήτοι

Φαινόμενο Jobless Recovery

ο πλούτος, διαχεόταν και στα μεσαία και στα λαϊκά στρώματα. Βέβαια είναι τερά-στιο σφάλμα να πιστεύει κάνεις ότι οι αναπτυσσόμενες οικονομίες του συνασπι-σμού BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) θα καλύψουν το κενό της κατανάλωσης που θα αφήσει η χειμαζό-μενη από τη λιτότητα και ανεργία Νότια Ευρώπη και αργά ή γρήγορα και ο υποψή-φιος προς πρόβλημα Βορράς.Μπορεί πληθυσμιακά να υπερτερούν σε συντριπτικό βαθμό τόσο της Νότιας Ευρώπης όσο και της ΕΕ, αλλά ταυτόχρονα στις χώρες αυτές δεν έχει σχηματιστεί, δεν υπάρχει εύρωστη ποιοτικά και ποσοτικά μεσαία τάξη που καταναλώνει. Το απο-δεικνύει ο δείκτης Gini των χωρών αυτών. Υπάρχουν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες πλούσιοι και εκατομμύρια φτωχοί. Ουσιαστικά η ατμομηχανή της παγκό-σμιας κατανάλωσης είναι οι ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να κατανα-λώνουν με σχεδόν αμείωτους ρυθμούς. Πού θα πουλήσουν λοιπόν τα βιομηχα-νικά τους προϊόντα, αγαθά και υπηρεσίες η Κίνα και οι χώρες της ανατολικής Ασίας και της ΕΕ και του συνασπισμού BRICS εάν προκύψει πρόβλημα στις ΗΠΑ; Και τότε τι θα συμβεί; Όποτε προκύψει λοι-πόν πρόβλημα στις ΗΠΑ, τότε η FED θα αποφασίσει, σχεδόν αυτόματα, να υιοθετήσει το πυρηνικό όπλο της ισοτι-μίας. Τότε κανένα ξένο προϊόν δεν θα πουλιέται στις ΗΠΑ, επειδή θα είναι πολύ ακριβό λόγω της ισοτιμίας. Πότε θα γίνει αυτό; Όταν οι ΗΠΑ καταστούν ενεργειακά αυτοδύναμες και αυτόνομες, δηλαδή πολύ σύντομα, αφού σε ορατό πλέον μέλλον αναμένεται να τελειώσει ο αγωγός που μεταφέρει το πετρέλαιο της Αλάσκας στις ΗΠΑ. Τι θα εμποδίσει τότε την FED να χρησιμοποιήσει το πυρηνικό όπλο της ισοτιμίας; Πολλά επιχειρήματα μπορούν να αναφερθούν. Η στήλη απλώς υπενθυμίζει. Και στις ΗΠΑ θα χτυπήσει το φαινόμενο Jobless Recovery.

Η στήλη σε πάρα πολλά άρθρα της έχει αναφερθεί στο φαινόμενο Jobless Recovery (σε ελεύθερη μετάφραση, ανάπτυξη με ανεργία ή άνεργη ανάπτυξη). Είχαμε μάλιστα χαρακτηρίσει το συγκεκριμένο φαινόμενο υπ' αριθμόν ένα κίνδυνο για την ευρωπαϊκή και κατά συνέπεια και την παγκόσμια οικονομία.

Εκδόσεις Πεδίο Α.Ε.Συντ. Δαβάκη 10 & Μυλοποτάμου, 11526, Αμπελόκηποι • Τηλ.: 210 3390204-5-6 • Fax: 210 3390209

Κεντρική διάθεση-βιβλιοπωλείο:Στοά του Βιβλίου, Πεσμαζόγλου 5, 10564, Αθήνα • Τηλ.: 210 3229620 • Fax: 210 3390209

e-mail: info@pediobooks.gr | www.pediobooks.gr

πεδίο

Ένα προκλητικό μυθιστόρημα, από τον ιδρυτή του συμπεριφορισμού B.F. Skinner, που άλλαξε την πορεία ζωής αμέτρητων αναγνωστών σε όλο τον κόσμο. Η απολαυστική πε-ριγραφή μιας ουτοπικής κοινωνίας που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια της επιστήμης της συμπεριφοράς αλλά και οι ζωηροί φιλοσοφικού ενδιαφέροντος διάλογοι των ηρώων διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη ως την τελευταία λέξη του βιβλίου.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 11

12 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Upόψεις

Του Γιάννη Βαρουφάκη

λιτότητα,μόνόΔρόμόικαι ό chAVEz:

Ο σκηνοθέτης του Platoon, του JFK, του έργου για τους Doors, του Wall

Street, και πολύ πρόσφατα του W, επέ-λεξε τον Hugo Chavez. Κι όταν ρωτήθηκε γιατί τον Chavez, έδωσε μια απλή, στα-ράτη απάντηση: Επειδή ο Chavez ήταν ο μόνος πολιτικός που εκλέχθηκε υποσχό-μενος να βελτιώσει την κατάσταση των φτωχότερων συμπολιτών του και το έπραξε κόντρα στις βίαιες αντιδράσεις των εχόντων και κατεχόντων. Ο μόνος! Όταν ήρθε η σειρά του Tariq Ali να απαντήσει, εκείνος συμφώνησε με τον Stone και πρόσθεσε κάτι: Η λυσσαλέα και εκκωφαντική επίθεση εναντίον του Chavez στον δυτικό τύπο είχε μια λογική. Στην Ευρώπη και στην Αμερική, ιδίως μετά το Κραχ του 2008, όλες οι κυβερ-νήσεις που εκλέγονται, ανεξάρτητα εξαγγελιών και ιδεολογιών, καταλήγουν να χρησιμοποιήσουν ό,τι μέσα διαθέ-τουν ώστε να υποστεί το ελάχιστο δυνατό κόστος η άρχουσα τάξη (με ιδιαίτερη έμφαση στους πτωχευμένους τραπε-ζίτες) καταβαραθρώνοντας την ίδια στιγμή το βιοτικό επίπεδο των αδύνα-μων, των φτωχών, των μη εχόντων στον ήλιο μοίρα. Για αυτό τον λόγο, επέμεινε ο Ali, ένας Chavez αποτελούσε κόκκινο πανί για όλες τις δυτικές κυβερνήσεις:

Η περίπτωση κι ενός ηγέτη ακόμα που, εν καιρώ κρίσης, μετέφερε τα βάρη από τους φτωχούς στους πλούσιους αποδεί-κνυε ότι η λιτότητα που επιβαλλόταν στη Δύση, κι η οποία πετύχαινε ακριβώς το αντίθετο, ήταν επιλογή. Δεν ήταν μονό-δρομος. Μια τέτοια «απόδειξη» έπρεπε να ανατραπεί. Κι όταν ακόμα και το στρατιωτικό πραξικόπημα δεν κατά-φερε να την ανατρέψει, η «δημοκρατική» και «πλουραλιστική» Δύση άρχισε την Γκεμπελική προπαγάνδα: Ο Chavez παρουσιάστηκε ως δικτάτορας, παρά το γεγονός ότι σε καμία περίπτωση δεν στοιχειοθετείται οποιαδήποτε ένδειξη για εκλογική νοθεία στην Βενεζουέλα (ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ Jimmy Carter και το ινστιτούτο του παρακολούθησαν την εκλογική διαδικασία και την χαρα-κτήρισαν πέρα για πέρα άψογη). Σε αυτό το σημείο παρενέβη ο Oliver Stone για να συγκρίνει την περίπτωση Chavez με την περίπτωση του Κάστρο στην δεκαετία του ’60. Και στις δύο περιπτώσεις η κυβέρνηση των ΗΠΑ αντιμετώπισε τους δύο λατινοαμερι-κανούς ηγέτες με ιδιαίτερη εχθρότητα. Και στις δύο περιπτώσεις προσπάθησε να τους ανατρέψει βίαια και με οικο-νομικό αποκλεισμό. Όμως, η μεγάλη

Ζάγκρεμπ, 13η Μαΐου 2013: Πριν λίγο, σε δημόσια συζήτηση για την κατάσταση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ο σκηνοθέτης Oliver Stone και ο συγγραφέας Tariq Ali ρωτήθηκαν από τον συντονιστή της συζήτησης (η οποία είχε ως κεντρικό θέμα το νέο δωδεκάωρο ντοκιμαντέρ του Stone με τίτλο «Η Μη Ειπωμένη Ιστορία της Αμερικής») ποια προσωπικότητα της εποχής μας ξεχωρίζει στα μάτια τους. Ο Stone δεν δίστασε ούτε μια στιγμή.

Μια συζήτηση Oliver Stone – Tariq Ali

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 13

λιτότητα,μόνόΔρόμόικαι ό chAVEz:

CNN και του καναλιού FOX για τον «στυ-γνό δικτάτορα Hugo Chavez». Αφού άκουσε προσεκτικά τον Stone να ξετυλίγει αυτές τις σκέψεις, ο Tariq Ali πρόσθεσε: «Βλέπεις, η λιτότητα στην Ευρώπη έχει πάρει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις απ’ ό,τι στην Αμερική. Ένας Chavez που τόλμησε να δείξει ότι ήταν δυνατόν η λιτότητα να πλήξει τους πλού-σιους και όχι τους πάμπτωχους αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για την ευρωπαϊκή παρά για την αμερικανική άρχουσα τάξη. Για αυτό όταν ο Αλέξης Τσίπρας εκθεί-ασε τον Chavez και πήγε στην κηδεία του, δέχθηκε μπαράζ επικρίσεων από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες: τους ενόχλησε η προοπτική μιας λιτότητας των εχόντων, αντί για την «παραδοσιακή» λιτότητα που πλήττει κυρίως τους φτωχούς». Έκρινα ότι θα σας ενδιέφερε αυτή η συζήτηση μεταξύ δύο σημαντικών ανθρώπων του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας αντίστοιχα. Σημασία δεν έχει το αν η οικονομική πολιτική του Chavez ήταν η βέλτιστη ή αν ο Τσίπρας πορεύεται σοφά. Σημασία έχει η απλή διαπίστωση πως, αντίθετα με τους ισχυρισμούς ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, μονό-δρομος δεν υπάρχει. Πως, ακόμα κι αν η λιτότητα είναι αναπόφευκτη, δεν

υπάρχει κανένας μα κανένας λόγος να πέσει πάνω στους ανίσχυρους – σε εκεί-νους που θα υποφέρουν τα μέγιστα από τις περικοπές των εισοδημάτων τους. Κάλλιστα μπορεί να πέσει πάνω στους έχοντες, οι οποίοι θα υποφέρουν αντι-στρόφως ανάλογα της φασαρίας που δημιουργούν παραπονούμενοι. Κι όταν αυτό το αποδεικνύει ένας πολιτικός, έστω και σε μια άλλη ήπειρο, οι υπό-λοιποι πολιτικοί αφηνιάζουν εναντίον του. Κάτι τέτοιο παρατηρήσαμε στην Ευρώπη με τον Chavez που λοιδορείται την ώρα που οι ιθύνοντες στην Λεττονία, στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία και στην Πορτογαλία, οι οποίοι συνέθλιψαν τις ζωές των φτωχότερων, εκθειάζονται ως σοβαροί και σώφρονες ηγέτες. Κάπως έτσι η Ευρώπη φθίνει ηθικά και καταρ-ρακώνει την ίδια της την ιστορία ως πηγή του Διαφωτισμού.

διαφορά έγκειται στην αντιμετώπιση της Ευρώπης. Παρά το γεγονός ότι η Δυτική Ευρώπη κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ’60 ήταν εκατό τοις εκατό φιλοαμερικανική, και πλήρως εξαρτώ-μενη για την ασφάλειά της αλλά και την ευημερία της από τις ΗΠΑ, στο θέμα της Κούβας και του Fidel Castro οι δυτικο-ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αρνήθηκαν να παρακολουθήσουν την Αμερική στον αγώνα αρχικά ανατροπής του Κάστρο και κατόπιν σπίλωσης του ονόματός του. Παρόλο που ο Κάστρο δεν εξελέγη δημο-κρατικά, οι ευρωπαίοι αποδέχθηκαν ότι ο Κουβανικός λαός ήταν πίσω από τον Fidel κι ότι ένα σημαντικό κοινωνικό πεί-ραμα επιτελείτο στο νησί της Καραϊβικής. Αν και δεν βοήθησαν ποτέ την Κούβα, οι ευρωπαίοι ηγέτες όλων των κομματικών αποχρώσεων σεβάστηκαν την Κουβανική Επανάσταση και αντιτέθηκαν στην αμε-ρικανική προσπάθεια δαιμονοποίησής της. Αντίθετα, στην περίπτωση της Βενεζουέλας, και παρά το γεγονός ότι ο Chavez ανέλαβε και διατήρησε την εξουσία πέρα για πέρα δημοκρατικά, οι ευρωπαίοι ταυτίστηκαν πλήρως με την γραμμή των ΗΠΑ. Ακόμα και τα μέσα ενημέρωσης της Γηραιάς Ηπείρου ανα-παρήγαγαν τα ασύστολα ψέματα του

14 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

ςε κλινικες πόλυτελειαςαναπαραγωγηςζωα

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 15

Ε κατοντάδες απελπισμένες γυναίκες, μετανάστριες, πόρ-νες, μανάδες που τον καιρό της κρίσης δεν έχουν να ταΐσουν τα

παιδιά τους, προσφέρουν 15-20 ωάρια κάθε δύο μήνες για να πάρουν 1.000 ευρώ. Παράγει δηλαδή η καθεμία εν δυνάμει 150 αδέλφια μεταξύ τους, που στην Ελλάδα των επόμενων χρόνων μπο-ρεί να παντρευτούν μεταξύ τους και να κάνουν παιδιά.Μέσα σε μερικά χρόνια, οι εξωσωμα-τικές γονιμοποιήσεις έγιναν το ίδιο «αναγκαίες» με τις καισαρικές τομές. Ξαφνικά όλο και περισσότερες γυναί-κες εμφανίζονται να μην μπορούν να τεκνοποιήσουν χωρίς την παρέμβαση της επιστήμης. Αυτό είναι το πρώτο μεγάλο ερώτημα. Πρόκειται πραγματικά για μια αληθινή ανάγκη, ή είναι δημιουργη-μένη σε μεγάλο βαθμό; Πολλές γυναίκες που άκουσαν τους γιατρούς τους να μην υποκύψουν στις σειρήνες της εξωσωμα-τικής έμειναν μετά από καιρό έγκυες. Η επιστήμη λοιπόν δείχνει να «παράγει» αναγκαιότητες, όπως αυτή της καισαρι-κής τομής που οδηγεί πάνω από το 40% των γυναικών να μην έχουν φυσιολογικό τοκετό επειδή έτσι επέλεξαν οι γιατροί.Τα υπόλοιπα ερωτήματα είναι σοβαρό-τερα. Οι εξωσωματικές που γίνονται με δανεικά ωάρια πόσο ασφαλείς είναι; Ποιος ελέγχει ιατρικά τη διαδικασία;

γίνονται «εθελοντές ωαρίων». Η μητέρα που λαμβάνει το ωάριο νομίζει πως μια γυναίκα που θέλει να βοηθήσει την ίδια και το θαύμα της τεκνοποίησης πρό-σφερε τα ωάρια.Η ελεγκτική αρχή, παρότι έχει προμη-θευτεί όλα τα μηχανήματα ελέγχου, δεν λειτουργεί, αλλά δεν έχει και δικαί-ωμα, όπως στο εξωτερικό, να κάνει αυταπάγγελτα έλεγχο. Μόνο μετά από καταγγελία. Και όπως είναι φυσικό καμία γυναίκα που καταφεύγει στην πώληση των ωαρίων της για να ζήσει τα παιδιά της δεν πρόκειται να καταγγεί-λει τους «σωτήρες της». Πόσο μάλλον μια γυναίκα που γίνεται μάνα μέσα από αυτή τη διαδικασία. Προτιμά να ζει με τις αυταπάτες πως όλα γίνονται όπως πρέπει.Αυτοί είναι και οι λόγοι που αυτές οι περι-πτώσεις δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα νομικά. Οι διώξεις στηρίζονται σε καταγ-γελίες, που και όταν γίνουν αναιρούνται χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, αφού δεν υπάρχει καμία ελεγχόμενη βάση δεδομένων για το τι γίνεται με τα ωάρια.Είναι όλες οι κλινικές έτσι; Την απάντηση την έδωσε ένας από τους ιδιοκτή-τες τέτοιας κλινικής στην έρευνά μας: «Ακόμη και αν δεν είναι, θα γίνουν. Αφού δεν υπάρχει έλεγχος, ο γιατρός με την ελαστική συνείδηση χρησιμο-ποιεί καταχρηστικά φάρμακα, δεν τηρεί τους κανόνες και βέβαια βρίσκει εύκολα ωάρια από πορνεία ή από φτωχές γυναί-κες. Ένας τίμιος γιατρός πρέπει να βρει μια αλτρουίστρια γυναίκα για να πάρει 10 ωάρια. Το λαμόγιο έχει όσα θέλει με τη βοήθεια του κράτους. Έτσι ο επίορκος γιατρός εμφανίζεται με μεγάλα ποσο-στά επιτυχίας απέναντι στον τίμιο που δεν έχει καν ωάρια. Αυτό δημιουργεί μια φήμη και τα ζευγάρια με πρόβλημα κατευθύνονται εκεί. Οπότε έχεις να επι-λέξεις. Ή θα κλείσεις την κλινική σου ή θα γίνεις κι εσύ έτσι».

του κώστα Βαξεβάνη

Όταν η επιστήμη προχωρά χωρίς την ηθική, δεν είναι απλώς ανήθικη, αλλά καταστροφική. Στις κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης της Ελλάδας γυναίκες σε ρόλο αναπαραγωγι-κής μηχανής πουλάνε ωάρια που κανένας δεν ελέγχει, ενώ στα διαφημιστικά φυλλάδια οι ναοί των θαυμάτων γονιμότη-τας δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να δίνουν υπόσταση στο όνειρο της τεκνοποίησης.

Είναι προφανές πως οι ιδιοκτήτες των κλινικών γονιμότητας θα έσκιζαν τις ιατρικές τους μπλούζες μπροστά σε αυτό το ερώτημα, αν η Υποδιεύθυνση Α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η ς Ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο υ Εγκλήματος και Εμπορίας Ανθρώπων της Αστυνομίας δεν είχε εξαρθρώσει, τα δύο τελευταία χρόνια, σπείρες γιατρών που δρουν μέσα από τα κέντρα αυτά.Ένας νόμος που δημιουργήθηκε το 2005 και αφορά την υποβοηθούμενη γονι-μότητα καθώς και μια ελεγκτική αρχή υποτίθεται πως είναι οι εγγυήσεις πως όλα πάνε καλά. Στην πραγματικότητα δεν λειτουργεί καμία αρχή. Οποιοσδήποτε μπορεί να ανοίξει κλινική γονιμότητας, όπως θα άνοιγε ένα διαγνωστικό κέντρο. Μπορεί να πάρει ωάρια από γυναίκες, να τα δώσει σε άλλες χωρίς να το γνω-ρίζουν, να αγοράσει και να διαχειριστεί γενετικό υλικό χωρίς έλεγχο. Ακόμη και στα τρόφιμα στην Ελλάδα γίνονται δειγ-ματοληπτικοί έλεγχοι. Στο γενετικό υλικό ανθρώπων που διαχειρίζονται κάποιοι γιατροί, ποτέ.Στην πραγματικότητα μιλάμε για αγο-ραπωλησία ωαρίων που γίνεται με χρήση ενός παραθύρου του νόμου, ο οποίος ναι μεν απαγορεύει την αμοιβή για προσφορά ωαρίων, αλλά δίνει τη δυνατότητα μιας αποζημίωσης για οδοι-πορικά στην εθελόντρια. Το αποτέλεσμα είναι οι οίκοι ανοχής και οι πιάτσες να

16 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

Ω άρια πουλιούνται και αγο-ρ ά ζο ν τ α ι α π ό γ ι ατ ρ ο ύ ς «θαυματοποιούς», που κανένας δεν ελέγχει ούτε για τη χρήση

των φαρμάκων ούτε για τις ενέργειές τους. Ωοθήκες εξαθλιωμένων γυναικών παράγουν τα χρυσά αβγά που θα γεν-νήσουν το όνειρο της μητρότητας μιας άλλης γυναίκας. Αρκετές φορές όσο πιο ασύδοτος είναι ο γιατρός τόσο πιο πετυ-χημένος εμφανίζεται στον πίνακα των στατιστικών. Πολλοί γκουρού της γονιμό-τητας δεν είναι τίποτε άλλο από έμποροι

έρευνα που κατέληξε τελικά να αγγί-ζει ένα θέμα ταμπού. Ένα κύκλωμα που δρούσε σε Ελλάδα, Βουλγαρία και Τουρκία έκανε λαθραία εισαγωγή φαρμά-κων εξωσωματικής, τα οποία προμήθευε σε πολύ γνωστές κλινικές. Το εντυπω-σιακό δεν είναι ότι έλληνες γιατροί προμηθεύονταν λαθραία φάρμακα, αλλά ότι ο κύκλος εργασιών στις εξω-σωματικές είναι τόσο μεγάλος, που οι κλινικάρχες θέλησαν να κερδίσουν λεφτά και από τα φάρμακα.Η εξέλιξη της έρευνας οδήγησε σε μία από τις πιο γνωστές κλινικές της Θεσσαλονίκης, που ανήκει στους γυναι-κολόγους Ν.Π και Ι.Π. Οι γιατροί ήταν αγοραστές των λαθραίων φαρμάκων. Κατά την ανάκριση η γραμματέας των γιατρών, Μ.Κ., κατέθεσε πως η ίδια παραλάμβανε τα φάρμακα που το κύκλωμα εισήγαγε από την Τουρκία, αλλά κυρίως πως «στην κλινική προσέρ-χονταν συστηματικά γυναίκες, οι οποίες ως αντάλλαγμα για τη λήψη των ωαρίων τους λάμβαναν από τον γιατρό Ν.Π. το χρηματικό ποσό των χιλίων ευρώ. Με το εν λόγω αντίτιμο ο Ν.Π. εκμεταλλευόταν τη δεινή οικονομική θέση των γυναικών, αποσπώντας τη συναίνεσή τους για τη λήψη ωαρίων».

Δύο από αυτές τις γυναίκες ήταν η Ευγενία και η αδελφή της. Ήταν η δεύτερη φορά που η Υποδιεύθυνση Α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η ς Ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο υ Εγκλήματος βρισκόταν μπροστά σε περιστατικό εμπορίας ωαρίων. Η πρώτη φορά ήταν πριν από δύο χρόνια, όταν η έρευνα είχε αποκαλύψει πως γνωστός γυναικολόγος των βορείων προαστίων έπαιρνε ωάρια από πόρνες. Η υπόθεση τότε έμοιαζε με εξαίρεση και επιστημο-νική παρεκτροπή, αλλά όλα τα στοιχεία δείχνουν πως πρόκειται ίσως για τον κανόνα. Μόνο που όσοι συμμετέχουν σε αυτό το παιχνίδι μπορούν να ελίσ-σονται νομικά και να διαφεύγουν από τα παράθυρα του νόμου, που οι ασά-φειές του δεν είναι γνωστό αν είναι θέμα ελληνικής προχειρότητας ή προ-σφορά στην κερδοφόρα αυθαιρεσία των κλινικών εξωσωματικής.

«Θα έδινα και το νεφρό μου, όχι μόνο ωάρια»Η Ευγενία, για δύο χρόνια, κάθε δύο μήνες, έκανε επί δώδεκα ημέρες ενέσεις για να γίνει αποδοτική στην ωορρηξία της. Ορμόνες, ταλαιπωρία, πόνος και στο τέλος άνοιγε τα πόδια της στο κρε-βάτι του γυναικολόγου για να δώσει τα «χρυσά αβγά» για μια άλλη γυναίκα.

Το όριο που διαφοροποιεί έναν γιατρό από έναν «Μένγκελε» δεν είναι απα-ραίτητα η συνείδησή του, αλλά οι κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώνουν την κοινωνική συνείδηση και καθιστούν τον όποιο Μένγκελε αποτρόπαιο και εγκληματία. Στην Ελλάδα, όσο και να φαίνεται φρικτό και υπερβολικό, ένα έγκλημα απ' αυτά που δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να κάνει ένας Μένγκελε συντελείται πίσω από την κουρτίνα της αναγκαιότητας και της προσφοράς. Το δικαίωμα κάθε γυναίκας να γίνει μάνα φαίνεται να νομιμοποιεί τη διακίνηση ανθρώπινου γενετικού υλικού, ενώ ο ίδιος ο νόμος είναι ανίσχυρος να υπε-ρασπιστεί τις βασικές ανθρώπινες αξίες.

πωληςη «παιΔιων», εμπόριό ελπιΔωντου κώστα Βαξεβάνη

ανθρώπων που δίνουν στα θύματά τους λίγα από τα πολλά που κερδίζουν που-λώντας το θαύμα. Ή το έγκλημα, που οι διαστάσεις του θα φανούν σε μερικά χρόνια.Η Ευγενία κλείνει σε μερικές ημέρες τα 35 χρόνια της. Μεγαλώνει μόνη της έναν γιο τα τελευταία 5 χρόνια. Στην ερώτηση «τι δουλειά κάνεις» απαντά «είμαι άνεργη». Η αλήθεια είναι πως η Ευγενία είναι μια αναπαραγωγική μηχανή. Παράγει ωάρια που θα γίνουν τα παιδιά άλλων γυναικών. Η αμοιβή της είναι 1.000 ευρώ για κάθε «προσφορά» ωαρίων. Έχει ως σήμερα δώσει 10 φορές ωάρια, από περίπου 30 ωάρια την κάθε φορά, δηλαδή πάνω από το ένα τρίτο του συνόλου των ωαρίων που παράγει ο οργανισμός μιας γυναίκας. Αλλά όλα αυτά γι' αυτήν, όπως και η ταλαιπωρία της διαδικασίας, είναι λεπτομέρειες.Στις 23 Απριλίου η Ευγενία και η αδελφή της εξετάστηκαν ως μάρτυρες από την Αστυνομία. Η Υποδιεύθυνση Αν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η ς Ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο υ Εγκλήματος και Εμπορίας Ανθρώπων, με επικεφαλής τον αστυνομικό διευθυντή Δημήτρη Σμυρλή, από τις αρχές Απριλίου ερευνούσε πληροφορίες για λαθραία διακίνηση φαρμάκων εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ήταν μια ασυνήθιστη

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 17

Ήταν μια «εθελοντική προσφορά», όπως έχει καταγραφεί στα αρχεία της κλινικής. Μόνο που ο «εθελοντισμός» ήταν η επιβίωσή της επί πληρωμή. Βρήκαμε την Ευγενία σε ένα από τα σπί-τια που καθαρίζει όσες ημέρες δεν είναι γυναίκα αναπαραγωγής.«Ναι, ήρθε η αστυνομία και με ρώτησε για τα ωάρια. Τι να πω, όμως; Να κατη-γορήσω τον γιατρό που μου έδινε να φάω; Μπορεί να είναι εκμετάλλευση, αλλά ήταν ο μόνος τρόπος να ζήσει το παιδί μου. Το μεγαλώνω μόνη. Ψάχνω να βρω τρόπο να δώσω ακόμη και το νεφρό μου, αν χρειαστεί, για να ζήσει ο γιος μου. Ξέρω ότι μπορεί να πάθω διάφορα με τα φάρμακα αυτά, ακούω που το λένε, αλλά τι θα πάθω εγώ δεν με νοιάζει. Πρέπει να έχει το παιδί μου κάτι να φάει».Η αφήγησή της νομίζεις πως παραπέ-μπει σε καμιά από αυτές τις κλινικές που κάνουν παράνομες ιατρικές εργα-σίες σε κάποια χώρα της Αφρικής, αλλά αφορά ένα από τα πιο γνωστά κέντρα εξωσωματικής στην Θεσσαλονίκη. Στα φυλλάδια και τη σελίδα στο ίντερνετ η κλινική διαφημίζει τα ιατρικά της θαύ-ματα, που προσελκύουν πελάτες από όλο τον κόσμο. Υψηλά ποσοστά επιτυ-χίας και αγάπη στη μητρότητα και τη

μητέρα. Το site μάλιστα έχει μετάφραση σε πέντε γλώσσες.Η Ευγενία ξεκίνησε να δίνει ωάρια παρα-κινούμενη από μια φίλη της Ρωσίδα, της οποίας γυναικολόγος ήταν ο ιδιοκτή-της της κλινικής. Όταν αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα, ο γιατρός τής πρότεινε να πουλήσει ωάρια. Η πώληση βέβαια είναι νόμιμη. Το ποσό που παίρ-νει όποια γυναίκα δίνει τα ωάριά της εμφανίζεται ως το ποσό που δικαιολογεί ο νόμος για έξοδα μετακίνησης, ζημιά από την αποχή από τη δουλειά και δια-μονή. Η δότρια υπογράφει χαρτιά ότι για λόγους ανθρωπιστικούς και ευαι-σθησίας έκανε την προσφορά και όλα τελειώνουν νόμιμα.Η ρωσίδα φίλη της Ευγενίας τής πρότεινε, όταν χώρισε και έμεινε χωρίς δουλειά και με ένα παιδί, να δώσει ωάρια για να «βγάλει το μεροκάματο». Η Ευγενία άρχισε να δίνει κάθε δύο μήνες ωάρια και να παίρνει 1.000 ευρώ τη φορά. Η κλι-νική δεν κινδύνευε από καμία έφοδο ή καταγγελία, και η Ευγενία θα συνέχιζε να δίνει τα ωάριά της, αν δεν ξεκινούσε η έρευνα της Αστυνομίας για τα λαθραία φάρμακα των εξωσωματικών.«Ο γιατρός αυτός για μένα είναι ευεργέ-της. Αν δεν υπήρχε, θα πεινούσε το παιδί μου. Δεν μπορώ να πάω σε δικαστήριο

για να καταθέσω εναντίον του. Αφού πραγματικά ήθελα και το έκανα για να ζήσουμε. Μπορεί να είναι εκμετάλλευση, αλλά αυτό είναι δουλειά του κράτους να το βρει».

Ωάρια από πόρνεςΜέχρι σήμερα η κοινή γνώμη είναι πεπεισμένη πως η διαδικασία των εξω-σωματικών γονιμοποιήσεων είναι ένα ιερό τοτέμ που συνοδεύεται από ύμνους για τη ζωή και χειροκροτήματα για την επιστήμη. Οι άνθρωποι που μπορούν να δώσουν τη δυνατότητα της τεκνοποίη-σης όχι μόνο δεν είναι απατεώνες, αλλά σχεδόν μικροί θεοί. Κανένας άλλωστε δεν μπορεί να διανοηθεί πως όλη αυτή η τόσο σημαντική διαδικασία δεν διέ-πεται από προσεκτικούς κανόνες και αυστηρούς ελέγχους. Ούτε το ένα ισχύει ούτε το άλλο.Τον Ιούλιο του 2012 ο δημοσιογράφος της βουλγαρικής τηλεόρασης BTV Ιβάν Γκεοργκίεφ δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από την Ελλάδα. Ένας αγχωμένος νεα-ρός, που συστήθηκε ως Μιροσλάβ, του ζητούσε να πάει στην Αθήνα γιατί υπήρχε ένα πολύ σοβαρό θέμα. Μια νεαρή πόρνη βουλγαρικής καταγωγής, την οποία είχε γνωρίσει στον δρόμο και είχαν γίνει φίλοι, εξαναγκαζόταν από τους προαγωγούς

πωληςη «παιΔιων», εμπόριό ελπιΔων

απόπειρες εξωσωματικής γονιμοποίησης το χρόνο

κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης στην Ελλάδα

απόπειρες εξωσωματικής γονιμοποίησης την ημέρααπ

όπει

ρες

εξω

σωμα

τική

ς

γονι

μοπο

ίηση

ς μ

ε δα

νεικ

ό ω

άριο15.000 45

424.00

0εμφανίζεται να αντιμετωπίζει πρόβλημα γονιμότητας

1 5στους

18 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

της να πηγαίνει σε κλινική και να δίνει μετά από ορμονοθεραπεία τα ωάριά της. Κάποια στιγμή κατάφερε να απελευθε-ρώσει την κοπέλα και να την κρύψει στο διαμέρισμά του. Ζητούσε λοιπόν από τον ομοεθνή του να αποκαλύψει το θέμα. Ο Ιβάν Γεκοργκίεφ πείστηκε και έφτασε στην Αθήνα, όπου συνάντησε την Τόνια, η οποία διηγήθηκε την ιστορία της.Η Τόνια διηγήθηκε την ιστορία της και σ' εμάς, σε ένα ταξίδι στο Χάσκοβο της νότιας Βουλγαρίας, όπου έχει καταφύγει: «Ήμουν στην Αθήνα και με ανάγκαζαν να κάνω πιάτσα για 30 ευρώ. Έβγαινα στον δρόμο κοντά στην Ομόνοια, και μετά τη δουλειά με κλείδωναν σπίτι. Μετά από καιρό,μια γυναίκα που δούλευε γι' αυτούς, η Άντζελα, με πήγε σε κλινική και με έβαλαν να κάνω εξετάσεις και να υπογράψω κάτι χαρτιά. Μου έδωσαν να κάνω κάτι ενέσεις για δέκα ημέρες. Μετά η Άντζελα με ξαναπήγε στο γιατρό

και μου έκαναν αφαίρεση ωαρίων. Ο για-τρός έδωσε 1.000 ευρώ, και όταν μπήκα στο αυτοκίνητο για να επιστρέψω στο σπίτι μου τα πήραν και μου άφησαν τα 100. Αυτό έγινε πολλές φορές. Ο Μιροσλάβ με έβλεπε και με λυπήθηκε. Μέσω μιας κυρίας από τη Βουλγαρία, που είχε πάγκο με λαχανικά εκεί που δούλευα, μου πρότεινε να με βοηθήσει. Με πήρε από το σπίτι, ειδοποίησε τους δημοσιογράφους από τη Βουλγαρία, και μετά πήγα στην Αστυνομία. Έφυγα από την Ελλάδα. Ξέρω πως πολλές γυναίκες όπως εγώ έκαναν το ίδιο πράγμα».Η κατάθεση της Τόνιας στην Αστυνομία οδήγησε στην πρώτη επιχείρηση της Υποδιεύθυνσης Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος για εμπο-ρία ωαρίων. Η έρευνα έδειξε πως ένας από τους πιο γνωστούς μαιευτήρες και γκουρού της εξωσωματικής στα βόρεια προάστια έκανε εμπορία ωαρίων, αγο-ράζοντας ωάρια από πόρνες. Το θέμα δεν πήρε ιδιαίτερη δημοσιότητα. Σχηματίστηκε δικογραφία, η οποία είναι αμφίβολο αν θα οδηγήσει σε καταδίκη. Οι βασικοί μάρτυρες κατηγορίας είναι εκτός Ελλάδας, ενώ ο γιατρός έχει στη διάθεσή του όλα τα έγγραφα που «απο-δεικνύουν» εθελοντική προσφορά. Όσο για το γεγονός πως τα ωάρια προέρχο-νταν από πόρνες και υπάρχει πιθανότητα να ήταν επικίνδυνα, νομικά μπορεί να υπάρξει πρόβλημα για τον γιατρό μόνο αν καταφύγει λήπτρια εναντίον του. Για τις λήπτριες όμως ο γιατρός είναι ένας ευεργέτης που τους χάρισε τη μητρότητα.Εξάλλου, ένα ακόμη από τα περίεργα του ελληνικού νόμου είναι πως επιτρέπει τη γονιμοποίηση και την απευθείας τοποθέ-τηση των ωαρίων χωρίς να καταψυχθούν, ώστε να μεσολαβήσει διάστημα ελέγ-χου της δότριας, όπως γίνεται με το σπέρμα. Τα ωάρια πάνε από την παρα-γωγή στην κατανάλωση χωρίς ασφαλείς ιατρικούς ελέγχους.

Κάνουν ό,τι θέλουν με τα ωάριαΗ Ελλάδα, όπως και η Ισπανία, είναι από τις χώρες που προσφέρονται για ιατρικό τουρισμό που αφορά εξωσωματική γονι-μοποίηση. Μεγάλο ιατρικό κέντρο στην Κρήτη αναλαμβάνει να δεχτεί άτεκνους

«τουρίστες» από όλο τον κόσμο που θα φύγουν με το δικό τους παιδί. Ιατρικές εξετάσεις, θεραπείες, ξενοδοχεία και βέβαια ωάρια, όλα προσφέρονται μαζί με το όνειρο της τεκνοποίησης. Πού βρίσκει όμως η Ελλάδα τόσα πολλά ωάρια για να προσφέρει και στο εξω-τερικό; Μια χώρα που δεν καταφέρνει να εξασφαλίσει εθελοντές ούτε για τις ανάγκες αιμοδοσίας;Κανένας δεν το ελέγχει, αφού ο μονα-δικός μηχανισμός ελέγχου, η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, είναι ανενεργός. Οι κλι-νικές είναι υποχρεωμένες να δίνουν στην Αρχή όλα τα στοιχεία που αποδεικνύουν τη νόμιμη και δεοντολογική λειτουργία τους μέσα από σύστημα μηχανοργάνω-σης. Δεν έγινε ποτέ. Ο νόμος εξάλλου, ακόμη και αν λειτουργήσει η Αρχή, δεν της δίνει το δικαίωμα αυτόβουλου ελέγ-χου. Να μπει δηλαδή σε μια κλινική, να σταματήσει τη λειτουργία της και να κάνει έλεγχο στο πόσα ωάρια δόθη-καν, από ποιες και πόσα διακινήθηκαν ή καταστράφηκαν. Πάρα πολύ απλά, ένας γιατρός μπορεί να τοποθετήσει σε μια γυναίκα ξένο γονιμοποιημένο ωάριο λέγοντας πως είναι δικό της, μπορεί να μην καταστρέψει ωάρια που περισ-σεύουν από κάποια γυναίκα που κάνει εξωσωματική με δικά της ωάρια, ή μπορεί να εμφυτεύσει επικίνδυνα γονι-μοποιημένα ωάρια. Κανένας από τους άμεσα εμπλεκόμενους, δότες ή λήπτες, δεν θα ασχοληθεί με μια διαδικασία από την οποία κερδίζει. Το επιχείρημα πως οι γιατροί δεν θα έκαναν κάτι τέτοιο προφα-νώς όχι μόνο είναι γελοίο, αλλά υπάρχουν πολλές αποδείξεις για το αντίθετο.Μέχρι πριν από δύο χρόνια τα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης δούλευαν με αλλοδαπές «εθελόντριες». Πόρνες, μετανάστριες, άνεργες, πρόσφεραν ωάρια για να ζήσουν. Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει πλέον νεαρές Ελληνίδες μέχρι τις κλινικές για να μετατραπούν σε κότες με τα χρυσά αβγά. Απέναντι σε ένα ανύπαρκτο καθεστώς ελέγχου, οι κλινικές παραθέτουν την επιστημο-νική αίγλη των επιτυχιών τους, αφού κανένας δεν πρόκειται να ελέγξει πόσο νόμιμη ή επιβλαβής είναι. Πόλος έλξης

Πού βρίσκει όμως η Ελλάδα τόσα πολλά ωάρια για να προσφέρει και στο εξωτερικό; Μια χώρα που δεν καταφέρνει να εξασφαλίσει εθελοντές ούτε για τις ανάγκες αιμοδοσίας;

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 19

Η πώληση ωαρίων, όσο και αν εμφανίζεται ως εθελοντική προσφορά, πολύ γρήγορα υπερβαίνει τις τυπικότητες για να αποκαλύψει αυτό που πραγματικά είναι. Η δημοσιογράφος του περιοδικού, Εύα Μανωλαράκη, ανταποκρίθηκε σε αγγελία για αναζήτηση ωαρίων, δηλώνοντας πως για οικονομικούς λόγους θέλει να δώσει ωάρια. Η κυρία που απαντάει στο κινητό δουλεύει για κλινική. Η συνομιλία δείχνει αυτό που πραγματικά συμβαίνει: «ΔημόςιόγραΦός: Για την αγγελία παίρνω. Κατερίνα Μπέκου. Θα ήθελα πληροφορίες πως λειτουργεί αυτό.

κλινικη: Πρώτη φορά;Δημοσιογράφος: Ναι, πρώτη φορά, λόγω ανάγκης μεγάλης. Εσείς είσαστε η κοπέλα από το ζευγάρι υποθέτω.Κλινική: Όχι, επειδή νομικά δεν επιτρέ-πεται η επικοινωνία μεταξύ της κοπέλας που δίνει τα ωάρια και του ζευγαριού, μιλάμε μαζί.

«ΔημόςιόγραΦός: Ξέρετε εσείς πώς γίνεται η διαδικασία; Πληροφορίες. Γιατί ανησυχώ.

κλινικη: Ναι, το καταλαβαίνω. Είναι λογικό. Εσείς πόσων χρονών είστε;

«ΔημόςιόγραΦός: Είμαι 25, φοιτήτρια.

Κλινική: Μάλιστα. Γενικώς να ξέρετε ότι καλό θα ήταν, αν θα μπαίνατε σε μια τέτοια διαδικασία, φαντάζομαι όταν λέτε ότι είναι μεγάλη ανάγκη εννοείτε χρηματική, έτσι;

«ΔημόςιόγραΦός: Ναι, ναι.

κλινικη: Η όλη διαδικασία είναι μια μικρή ταλαιπωρία. Με ποια έννοια: Ότι θα χρειαστεί για λίγες ημέρες να κάνετε μια ενεσούλα στην κοιλίτσα, έτσι ώστε να βοηθήσει τις ωοθηκούλες σας, εκτός

από ένα ωάριο που μεγαλώνει πάντα, να βγάλετε λίγα παραπάνω. Μέσα σε αυτές τις ημέρες θα χρειαστεί να έρχεστε στο ιατρείο να σας παρακολουθεί ο γυναικο-λόγος της κοπέλας που έχει βάλει την αγγελία, για να δει πως πηγαίνουμε, και ένα πρωί θα πάρετε μια μικρή μέθη –πολύ πολύ ελαφριά νάρκωση– έτσι ώστε να πάρουμε τα ωάρια.

«ΔημόςιόγραΦός: Επειδή εγώ μένω στην Κατερίνη μαζί με τους γονείς μου, όλα τα έξοδα για να έρθω στην Αθήνα, γιατί από ό,τι καταλαβαίνω στην Αθήνα βρίσκεται το ζευγάρι, τα καλύπτετε εσείς ή το ζευγάρι;

κλινικη: Αυτό θα πρέπει να το συνεννοη-θούμε πρώτα με το ζευγάρι. Δεν γνωρίζω αν θέλει να μπει στη διαδικασία να καλύ-ψει και έξτρα έξοδα. Είναι διαφορετικό να ήσασταν εδώ κοντά. Αυτό θα πρέπει να το συνεννοηθώ. Καταλάβατε; Έτσι από το τηλέφωνο δεν μπορώ να σας πω κάτι άλλο.

«ΔημόςιόγραΦός: Μία τελευταία ερώ-τηση, γιατί εγώ θα κατέβω ούτως ή άλλως το καλοκαίρι για την εξεταστική στην Αθήνα, από οικονομικής άποψης, εγώ τι θα πάρω;

κλινικη: Εεε (μεγάλη παύση – ακού-γονται από μέσα φωνές, αντρική και γυναικείες). Θα σας πω, μισό λεπτάκι και θα σας πω τώρα. Με ακούτε; Θα σας πω πάνω κάτω, γιατί δεν είμαι εγώ αρμόδια για αυτό. Είναι ένα ποσό που καλύπτει ο νόμος και συνήθως το ζευγάρι δίνει και κάτι παραπάνω σαν ένα δικό του προ-σωπικό ευχαριστώ. Είναι περίπου στα χίλια ευρώ. Αλλά αυτό θα πρέπει να μου το επιβεβαιώσουν».Ο νόμος βέβαια ορίζει έξοδα για οδοι-πορικά, αλλά απ ό,τι φαίνεται από τη συνομιλία τα οδοιπορικά δεν συμπερι-λαμβάνονται στην «αποζημίωση», αφού πρόκειται για χρηματικό ποσό με το οποίο κάποιος αγοράζει ωάρια. Τέτοιες αγγε-λίες έχει καμουφλαρισμένες συνήθως το μεγαλύτερο τμήμα των κέντρων γονι-μότητας. Ίσως τελικά στην Ελλάδα των επόμενων χρόνων όλοι να είναι μεταξύ τους αδέλφια που απλώς δεν το ξέρουν.

«ΠόσΑ Μόυ ΔίΝΕΤΕ γίΑ ΤΑ ΩΑρίΑ;»

είναι οι γιατροί και οι κλινικές με μεγάλα ποσοστά γονιμότητας, τα οποία μπο-ρούν να εξασφαλίζονται με ανήθικες μεθόδους, όπως η κλοπή ή η εμφύ-τευση ξένων ωαρίων. Για να ανοίξεις ζαχαροπλαστείο μπορεί να χρειάζεται ειδικούς αγορανομικούς ελέγχους, αλλά για να διακινείς γενετικό υλικό, όπως τα ωάρια ανθρώπων, απλώς μια άδεια διαγνωστικού κέντρου.

Το θράσος του «νόμιμου»Η αποκάλυψη, τον Ιούλιο του 2010, της εμπορίας ωαρίων με πόρνες είχε οδη-γήσει στη Βουλγαρία σε μια μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα. Η δημο-σιογράφος Μίρα Μπενάτοβα είχε πληροφορίες από βουλγάρες μετα-νάστριες στη Θεσσαλονίκη πως η πιο «επιτυχής» κλινική εξωσωματικών γονι-μοποιήσεων αγόραζε ωάρια από πόρνες βουλγαρικής και ουκρανικής εθνικότη-τας για 450 ευρώ. Οι δημοσιογράφοι του καναλιού BTV πήγαν στη Θεσσαλονίκη και εμφανίστηκαν στην κλινική ως πιθανοί πωλητές ωαρίων, με τη μεσο-λάβηση μιας Βουλγάρας που συστήθηκε ως Αλμπένα Στογιάνεβα. Πολύ γρή-γορα και απλά έκλεισαν μια συμφωνία πώλησης ωαρίων.Τον Δεκέμβριο του 2010 το «Κουτί της Πανδώρας» παρουσίασε μια έρευνα με το θέμα αυτό και επικοινώνησε με τον γιατρό, ιδιοκτήτη της κλινικής. Ο για-τρός με μεγάλη φυσικότητα και θράσος απάντησε πως σε όλα ήταν νόμιμος. Πρόκειται για τον ίδιο γιατρό Ν.Π. και την ίδια κλινική που, σύμφωνα με όσα παραδέχθηκε η Ευγενία αλλά και η γραμματέας του, αγοράζει ωάρια από δυστυχισμένες και εξαθλιωμένες γυναί-κες που αναζητούν ένα εισόδημα.Επικοινωνήσαμε και πάλι με τον γιατρό, μετά τη νέα έρευνα της Υποδιεύθυνσης Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλή­ματος που τον βάζει στο στόχαστρο. Αυτή τη φορά η δικηγόρος του μας απάντησε πως «όλα είναι νόμιμα και πρόκειται για εθελοντική προσφορά ωαρίων». Όσοι από τους ιδιοκτήτες κλινικών γίνονται έμποροι ωαρίων και ελπίδων ξέρουν πολύ καλά πως ο νόμος είναι με το μέρος τους.

20 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

Υγείας. Μια αδιαφορία ανεξήγητη, που ως αποτέλεσμα είχε όχι μόνο να παραμείνει ο χώρος της ιατρικώς υπο-βοηθούμενης αναπαραγωγής δίχως κανόνες, προδιαγραφές και πλαίσιο λειτουργίας, αλλά να συνεχίζεται η ίδια κατάσταση με αυτή που ίσχυε εδώ και δεκαετίες.

Το θεσμικό πλαίσιο έμεινε στα συρτάρια Τα μέλη της Εθνικής Αρχής επιχείρησαν να ορίσουν ένα θεσμικό πλαίσιο λει-τουργίας και αδειοδότησης των κέντρων εξωσωματικής γονιμοποίησης κατά τα πρότυπα σύγχρονων ευρωπαϊκών χωρών και τα όσα ορίζουν κοινοτικές οδηγίες. Για πρώτη φορά ορίστηκαν λεπτομερείς όροι και προδιαγραφές για τη λειτουργία

και αδειοδότηση των κέντρων. Οι προδια γραφές αφορούσαν τον εξοπλισμό που έπρεπε να διαθέτουν τα διάφορα κέντρα, το επιστημονικό προσωπικό και τα προσόντα τους, τις κτιριακές εγκαταστάσεις, τον τρόπο λειτουργίας τους κτλ. Επιπλέον, όριζαν αναλυτικές οδηγίες με βάση τις οποίες θα χορηγού-νταν οι άδειες στους ενδιαφερόμενους, ενώ προβλεπόταν ακόμη και ανάκληση άδειας λειτουργίας σε περίπτωση που τα διάφορα κέντρα δεν συμμορφώνονταν με τις προδιαγραφές.Σε ό,τι αφορά τα ήδη εν λειτουργία κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης, η Εθνική Αρχή όριζε ένα συγκεκρι-μένο χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο θα έπρεπε να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Ελλείψεις, για παράδειγμα,

«Φτιάξε κι εσύ ένα κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης… μπορείς». Θα μπορούσε να είναι το σλόγκαν διαφήμισης για όποιον ενδιαφέρεται να ανοί-ξει κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης. Θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης θαμμένο στα συρτάρια υπουργικών γραφείων, άδειες που χορηγούνται με βάση τα πρότυπα ιατρικών εργαστηρίων ή πολυϊατρείων και έλεγχοι μηδα-μινοί, συνθέτουν το σκηνικό του χώρου της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Την ίδια ώρα, η μοναδική ανεξάρτητη αρχή που θεσπίστηκε για να βάλει τάξη στον χώρο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής παραμένει ανενεργή, με ευθύνη της ελληνικής πολιτείας.

Φτιάξε κι εσύ ένα κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης…μπορείς

του Βαγγέλη τριάντη

Τ ο 2005 η τότε κυβέρνηση Καραμανλή επιχείρησε να βάλει τάξη στον χώρο της εξωσωματι-κής γονιμοποίησης. Μέχρι τότε

η εικόνα στον χώρο της ιατρικώς υπο-βοηθούμενης αναπαραγωγής έμοιαζε με ξέφραγο αμπέλι. Κανόνες, προδια-γραφές και θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των κέντρων ανύπαρκτα. Άδειες λειτουρ-γίας που εκδίδονταν στο όνομα ιατρικού εργαστηρίου, πολυϊατρείου ή κλινικής. Έλεγχοι μηδαμινοί. Καταστάσεις που δεν θύμιζαν σε τίποτα το πλαίσιο λειτουργίας άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Για τον λόγο αυτό ψηφίστηκε ο νόμος 3305/2005, ο οποίος προέβλεπε ίδρυση της Εθνικής Αρχής για την ιατρικώς υπο-βοηθούμενη αναπαραγωγή. Επρόκειτο για μια ανεξάρτητη αρχή, στα πλαίσια λειτουργίας των άλλων ανεξάρτητων αρχών, συνταγματικά κατοχυρωμένων και μη. Με τον τρόπο αυτό διασφαλί-ζονταν η αυτοτέλεια και η ανεξαρτησία των μελών της Αρχής από κάθε είδους παρεμβάσεις, πολιτικού και όχι μόνο χαρακτήρα. Στόχος της Εθνικής Αρχής «ήταν η γενική οργάνωση και εποπτεία των Μονάδων ΙΥΑ και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης, καθώς και η εν γένει εποπτεία του πεδίου αυτού». Πιο απλά, η Αρχή αναλάμβανε να δημιουργήσει ένα θεσμικό πλαίσιο με βάση το οποίο θα αδειοδοτούνταν και θα λειτουργούσαν τα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Οποιοσδήποτε δεν συμμορφωνόταν με το πλαίσιο αυτό, πολύ απλά δεν θα λάμ-βανε την απαιτούμενη άδεια λειτουργίας. Επιπλέον, σε τακτά χρονικά διαστήματα η Αρχή θα διενεργούσε ελέγχους προ-κειμένου να διαπιστώσει εάν τα κέντρα εξωσωματικής που λειτουργούν τηρούν τις προδιαγραφές που θέτει το θεσμικό πλαίσιο. Σε διαφορετική περίπτωση, θα βρίσκονταν αντιμέτωπα με διάφορες κυρώσεις, ακόμη και με την ανάκληση της άδειας λειτουργίας τους. Η Αρχή λειτούργησε για τεσσεράμισι χρόνια και τα μέλη της επιχείρησαν να οργανώσουν τον χώρο της ιατρι-κώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Σκόνταψαν όμως πάνω στην αδιαφορία και τις κλειστές πόρτες του υπουργείου

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 21

που μπορεί να υπήρχαν είτε στον εξο-πλισμό είτε στις κτιριακές εγκαταστάσεις είτε στα προσόντα του επιστημονικού προσωπικού. Στη συνέχεια τα διάφορα κέντρα θα ελέγχονταν εξονυχιστικά και όσες μονάδες διέθεταν τις απαραίτητες προδιαγραφές θα αδειοδοτούνταν, ενώ θα ακολουθούσαν και έκτακτοι έλεγχοι. Το σχετικό ΠΔ κατατέθηκε προς διαβού-λευση στις υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας τον Δεκέμβριο του 2007. Όμως δεν εκδόθηκε ποτέ, με αποτέλεσμα τα κέντρα εξωσωματικής να εξακολουθούν να λειτουργούν σε ένα καθεστώς οριακής εκνομίας, σύμφωνα με όσα αναφέρει σε επιστολή της η αναπληρώτρια καθη-γήτρια Αστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Πρόεδρος της Εθνικής Αρχής, Ξένη Σκορίνη­Παπαρηγοπούλου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ουσιαστική άδεια λει-τουργίας εξακολουθεί να μην υπάρχει, οι έλεγχοι είναι μηδαμινοί, ενώ οι περίφη-μες προδιαγραφές παρέμειναν όνειρο θερινής νυκτός. «Αυτή τη στιγμή λειτουργούν γύρω στα 45 κέντρα εξωσωματικής σε πανελλα-δικό επίπεδο, τα οποία έχουν άδεια άλλα σαν εργαστήρια και άλλα σαν πολυϊατρεία. Υπάρχουν προδιαγρα-φές τις οποίες εμείς είχαμε φτιάξει στην Εθνική Αρχή σε ένα σχέδιο ΠΔ και το οποίο ήταν να κατατεθεί. Δεν προχώρησε όμως ποτέ, δεν πρόλαβε

καν να κατατεθεί, ούτε στο αρχείο να πάει», τονίζει στο Hot Doc o πρόε-δρος της Πανελλήνιας Ένωσης Γιατρών Υποβοηθού μενης Αναπαραγωγής Θεμιστοκλής Μαντζα βίνος. Το ανύ-παρκτο πλαίσιο αδειοδότησης των κέντρων εξωσωματικής γονιμοποίησης, καταγγέλλει στο Hot Doc ο καθηγη-τής Μαιευτικής­Γυναικολογίας και Ανθρώπινης Αναπαραγωγής στο ΑΠΘ και πρώην Αναπληρωτής Πρόεδρος της Εθνικής Αρχής, Βασίλειος Ταρλατζής: «Αυτή τη στιγμή τα κέντρα λειτουργούν όπως όταν ανοίγεις ένα εργαστήριο άλλο, βιολογικό ή ένα ιατρείο ή πολυϊατρείο. Αυτή είναι η διαδικασία ελλείψει φορέα και διαδικασίας αδειοδότησης».

Δεν ψήφισαν ούτε την ασφαλιστική κάλυψηΤο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και αδει-οδότησης όμως δεν ήταν και το μοναδικό έργο της Αρχής που παρέμεινε στα συρ-τάρια των υπουργών. Την ίδια τύχη είχε και το σχέδιο ΠΔ για την ασφαλιστική κάλυψη των δαπανών της ιατρικώς υπο-βοηθούμενης αναπαραγωγής. Το σχέδιο κατατέθηκε στις υπηρεσίες του υπουρ-γείου Υγείας τον Απρίλιο του 2006. Ακόμη και σήμερα όμως εξακολουθεί να μην έχει εκδοθεί, με αποτέλεσμα τα υπο-γόνιμα ζευγάρια της χώρας να μένουν δίχως ασφαλιστική κάλυψη και να υφί-στανται τεράστια ταλαιπωρία. Το κυριότερο όμως όλων έχει να κάνει με το θέμα των ελέγχων. Αυτή τη στιγμή διενεργούνται μεν κάποιοι έλεγχοι από το Σώμα Επιθεωρητών Υγείας και Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ), οι οποίοι όμως δεν επαρκούν. Και αυτό διότι τα κέντρα εξωσωματι-κής λειτουργούν χωρίς θεσμικό πλαίσιο, χωρίς κανόνες και προδιαγραφές

Το σχέδιο ΠΔ για τις προδιαγραφές και τους λεπτομερείς όρους και προϋποθέσεις λειτουργίας των κέντρων εξωσωματικής γονιμοποίησης, το οποίο εξακολουθεί να μην έχει εκδοθεί.

Τα κέντρα εξωσωματικής εξακολουθούν να λειτουργούν σε ένα καθεστώς οριακής εκνομίας, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει σε επιστολή της η κα Σκορίνη

22 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

στη Χρυσή Ευκαιρία και στα sites να ψάχνουν. Πρέπει να γίνει μια επώνυμη καταγγελία». Στην Αγγλία, για παρά-δειγμα, η αντίστοιχη Αρχή μπαίνει στα εργαστήρια και τις μονάδες και ελέγχει τους κλιβάνους. «Αυτό πρέπει να γίνεται για να νιώθουν 180% σίγουρα τα ζευγά-ρια», υπογραμμίζει ο κ. Αργυρίου. «Για τα μέλη της Αρχής είναι πλέον προφανές ότι υπήρξε και υπάρχει πολιτική αδιαφο-ρία, αν όχι πρακτική, η οποία οδηγεί σε παρεμπόδιση του έργου της και έχει ως συνέπεια να μην ελέγχεται ο χώρος της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγω-γής από το κράτος, παρά τη θέσπιση δύο σχετικών νόμων και παρά τις επα-νειλημμένες προφορικές δηλώσεις των κατά καιρούς υπουργών», υπογραμμί-ζει σε επιστολή της προς τον πρόεδρο και τα μέλη της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, τον Σεπτέμβριο του 2010, η κα Σκορίνη. Το Hot Doc επικοινώνησε με το υπουρ-γείο Υγείας και έθεσε συγκεκριμένα ερωτήματα. Συνεργάτες του υπουργού Υγείας Ανδρέα Λυκουρέντζου μετέφεραν στο Hot Doc ότι το υπουργείο προτίθε-ται να ενεργοποιήσει ξανά την Εθνική Αρχή για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Δεν έλαβε όμως καμία επίσημη απάντηση στα υπόλοιπα ερω-τήματα που τέθηκαν.

Ανεξάρτητη Αρχή χωρίς φως, νερό, τηλέφωνο Ενδεικτικό της αδιαφορίας του υπουρ-γείου Υγείας για την τύχη της Εθνικής Αρχής είναι το γεγονός ότι ουδέποτε στελεχώθηκε αποτελεσματικά. Από την πρώτη στιγμή τα μέλη της ζητούσαν από όλους τους υπουργούς και υφυπουρ-γούς να στελεχώσουν την Αρχή με τρεις υπαλλήλους. Μια γραμματέα, έναν πλη-ροφορικό και ένα λογιστή, ούτως ώστε

να μπορέσει να καταστεί εφικτή μια στοι-χειώδης λειτουργία γραμματείας. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε ποτέ. «Δεν υπήρχε καμία στήριξη, αυτό είναι γεγονός, παρότι τα μέλη δουλέψαμε πάρα πολύ επί τρία και τέσσερα χρόνια. Παρ' όλα αυτά και παρά τις επανειλημ-μένες οχλήσεις δεν υπήρχε ανάλογη στήριξη. Θα μπορούσε, αν είχε στήριξη, να είχε κάνει περισσότερα», τονίζει στο Hot Doc o κ. Ταρλατζής. Το πλέον εξωφρενικό όμως είναι ότι στα-διακά η έδρα της Ανεξάρτητης Αρχής έμεινε δίχως καν τα απαραίτητα για τη λειτουργία της: Ηλεκτρικό ρεύμα, νερό και τηλέφωνο. Η αρμόδια ΥΔΕ στο υπουργείο Υγείας επί σειρά ετών δεν διεκπεραίωνε δαπάνες της Αρχής, με συνέπεια εντός ολίγων μηνών να διακο-πούν οι συνδέσεις τηλεφώνου, νερού και ηλεκτρικού ρεύματος. «Δεν υπήρχαν υπάλληλοι, δεν υπήρχαν χρήματα, κάποια μέλη παραιτήθηκαν, δεν μπορούσαμε να συνεδριάσουμε γιατί δεν είχαμε απαρτία. Η Αρχή λειτούρ-γησε πεντέμισι χρόνια. Κάναμε δουλειά η οποία πήγε χαμένη. Το πρακτικό είναι ότι προσπαθούσαμε επί χρόνια να συγκι-νήσουμε την πολιτεία, η οποία ουδέποτε ευαισθητοποιήθηκε», σημειώνει στο Hot Doc το πρώην μέλος της επιτροπής, κλι-νικός εμβρυολόγος, Χάρης Καζλαρής. Την κρατική αδιαφορία και απαξί-ωση από την πλευρά του υπουρ γείου καταγγέλλει στο Hot Doc η κα Σκο ρίνη­Παπαρηγοπούλου. «Ούτε για μια στιγμή, κατά τα χρό-νια λειτουργίας της Αρχής, η πολιτεία, οι αρμόδιοι φορείς και οι ηγεσίες του υπουργείου Υγείας δεν έσκυψαν πάνω από την Αρχή, δεν ενδιαφέρθηκαν για τον θεσμικό της ρόλο, δεν ζήτησαν καν να πληροφορηθούν ποιο ήταν το έργο της, ο σκοπός της, τα πρόσωπα που την απάρτιζαν, με αποτέλεσμα την από-λυτη απαξίωση του έργου μας και τη διαρκή παρεμπόδιση κάθε δραστηριό-τητάς μας», σημειώνει χαρακτηριστικά. Τελικά το καλοκαίρι του 2010 τα μέλη της Εθνικής Αρχής υπέβαλαν τις παραι-τήσεις τους. Ακόμη και σήμερα η Επιτροπή παραμένει ανενεργή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η επιστολή την οποία απέστειλε η κυρία Σκορίνη-Παπαρηγοπούλου στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας τον Ιούνιο του 2010.

λειτουργίας, με αποτέλεσμα οι έλεγχοι να γίνονται στον αέρα.Επίσης η Εθνική Αρχή δεν έχει το δικαί-ωμα να παρέμβει αυταπάγγελτα παρά μόνο έπειτα από επώνυμη καταγγε-λία. Όπως είχε δηλώσει στο τηλεοπτικό Κουτί της Πανδώρας ο κλινικός εμβρυ-ολόγος και πρώην μέλος της Εθνικής Αρχής για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή Αναστάσιος Αργυρίου: «Πρέπει να γίνει μια καταγγελία. Η Αρχή, τα μέλη της Αρχής δεν κάθονται

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 23

Μ εγάλες ελλείψεις και κενά που αφήνουν ανοιχτό το πεδίο δράσης σε όσους επι-χειρούν να κερδοσκοπήσουν

και να μετατρέψουν την τεχνολογική πρόοδο και τη γενετική επιστήμη σε φάμπρικα χαρακτηρίζουν το νομοθετικό πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούνται να δραστηριοποιηθούν γιατροί, γενετιστές και ιατρικά κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, αναφορικά με το ζήτημα της δωρεάς ωαρίων. Το έργο των επιτήδειων, ωστόσο, γίνεται ακόμη πιο εύκολο αν αναλογιστεί κανείς ότι στην Ελλάδα ουσιαστικά δεν υπάρχει καμία ελεγκτική αρχή που να μπορεί ανά πάσα στιγμή να προβεί σε διασταυρώσεις για τυχόν έκνομες πράξεις. Αποτέλεσμα είναι το ελλιπές νομοθετικό πλαίσιο να υφίσταται απλώς για τα μάτια του κόσμου και να επαφίεται πλήρως στην ευσυνειδησία και τον επαγγελματισμό του εκάστοτε γιατρού, το κατά πόσο θα τον εφαρμόσει πιστά και όχι προς ίδιον όφελος. Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς, όλα αυτά, σε συνδυασμό, από τη μία, με την ανέχεια που έχει επιφέρει η κρίση και από την άλλη με τις απέλπι-δες προσπάθειες γυναικών να αγγίξουν τη μητρότητα, δημιουργούν ένα κατάλ-ληλο απυρόβλητο πέπλο προστασίας και μια γαργαλιστική ευκαιρία για εύκολες και «ασφαλείς» μπίζνες εκατομμυρίων.

Το βασικό κενό στο νομοθετικό πλαίσιο έχει να κάνει με το αντάλλαγμα προς τη δότρια ωαρίων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παράγραφο 8 του ν. 3305/2005, «απαγορεύεται η διάθεση γονιμο-ποιημένων ωαρίων με οποιοδήποτε αντάλλαγμα». Ωστόσο, στην παράγραφο 5 του ίδιου άρθρου επισημαίνεται ότι «δεν συνιστά αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών που είναι απαραίτητες για τη λήψη και την αυτοσυντήρηση των ωαρίων. Στις παραπάνω δαπάνες περι-λαμβάνονται οι ιατρικές, εργαστηριακές και νοσηλευτικές δαπάνες πριν, κατά και μετά τη λήψη, τα έξοδα της μετακί-νησης και διαμονής της δότριας, κάθε θετική ζημία της εξαιτίας αποχής από την εργασία, καθώς και οι αμοιβές για εξαρτημένη εργασία που η υποψήφια δότρια στερήθηκε εξαιτίας της απουσίας της για την προετοιμασία και πραγμα-τοποίηση της λήψης των ωαρίων». Η αποσαφήνιση αυτή του νόμου για τον όρο «αντάλλαγμα» αποτελεί ουσιαστικά την Κερκόπορτα μέσω της οποίας επι-τήδειοι μετατρέπουν τη δωρεά ωαρίων σε χονδρεμπόριο.Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ο αριθμός των ωαρίων που μπορούν να μεταφερθούν στην εκάστοτε λήπτρια είναι μέχρι τρία σε γυναίκες μέχρι και σαράντα ετών και μέχρι τέσσερα ωάρια σε γυναίκες άνω των σαράντα ετών. Αναφορικά με τις δότριες, απαραίτητο

του νίκου ανδριόπουλου

είναι να είναι ενήλικες και να μην έχουν συμπληρώσει το τριακοστό πέμπτο έτος της ηλικίας τους. Ένα ακόμα σκοτεινό σημείο του νόμου, το οποίο γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από επι-τήδειους, έχει να κάνει με τον αριθμό των ωαρίων που μπορούν να δοθούν από την εκάστοτε δότρια, καθώς σύμφωνα με τον νόμο «η διάθεση γονιµοποιηµέ-νων ωαρίων πραγματοποιείται μόνο με πλεονάζοντα ωάρια, τα οποία έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο θεραπευτικής αγωγής ενός ζεύγους και δεν προορί-ζονται για μελλοντική χρήση από τους ίδιους». Δεν ορίζεται δηλαδή κάποιος μέγιστος αριθμός ωαρίων που μπορεί να πάρει ένας γιατρός από τη δότρια, με αποτέλεσμα να αποφασίζει για μία ακόμη φορά ο ίδιος κατά το δοκούν.Ένα ακόμα σημαντικό νομικό κενό προκύπτει από το γεγονός ότι, αφού χρησιμοποιηθούν ορισμένα από τα ωάρια για την εξωσωματική γονιμοποίηση, τα εναπομείναντα σύμφωνα με τον νόμο οφείλουν να καταστραφούν εντός 14 ημερών. Ωστόσο, εξαιτίας της ανυπαρ-ξίας ελεγκτικού μηχανισμού, καθίσταται αδύνατο να επιβεβαιωθεί η τήρηση των διατάξεων του νόμου. Κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να πει δηλαδή ότι ο για-τρός ή το κέντρο δεν έχει κρατήσει τα μη γονιμοποιημένα ωάρια για μελλοντική χρήση τους, εν αγνοία της δότριας.

Νόμος για να τον παραβαίνουνΠεδίο δόξης λαμπρό για πάρτι εκατομμυρίων από την ανύπαρκτη νομοθεσία και ελεγκτικούς μηχα-νισμούς στο φόντο της ελπίδας, της απόγνωσης και της ματαιοδοξίας…

24 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

1

2

Δωρεά Ωαρίων

Ε πιπλέον, η αναμονή μιας γυναί-κας προκειμένου να μπει σε διαδικασία εξωσωματικής γονι-μοποίησης είναι ελάχιστη, το

κόστος σχετικά χαμηλό και τα ποσοστά επιτυχίας εξαιρετικά υψηλά, παρότι αυτό, ελλείψει αρμόδιας Αρχής, δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί. Κι όλα αυτά ενώ η δωρεά ωαρίων στον υπόλοιπο κόσμο είναι τόσο σπάνια που πολλές φορές οι γυναίκες περιμένουν χρόνια προκειμένου να βρε-θεί δότρια, με αποτέλεσμα συχνά να ξεπερνούν το όριο ηλικίας, το οποίο στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη δεν ξεπερνά τα 45 έτη. Αυτό βέβαια δεν συμ-βαίνει στην Ελλάδα, όπου λειτουργούν 45 κέντρα υποβοηθούμενης αναπαρα-γωγής, τα οποία διαφημίζουν μέσω διαδικτύου τις υπηρεσίες τους, απευθυ-νόμενα σε γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας σε ολόκληρο τον κόσμο.Κάνοντας κανείς μια πρόχειρη αναζή-τηση στη σελίδα της Google θα εντοπίσει δεκάδες κέντρα υποβοηθούμενης ανα-παραγωγής. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στην Αθήνα, ενώ υπάρ-χουν και άλλα στη Θεσσαλονίκη και την Κρήτη. Στην πλειονότητά τους δια-φημίζουν τα ποσοστά επιτυχίας τους, φιλοξενούν δηλώσεις ικανοποιημένων γυναικών οι οποίες κατάφεραν ακόμη και με την πρώτη προσπάθεια να συλλάβουν

και παράλληλα στήνουν μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο μια επιχείρηση που περιλαμβάνει τα ίδια τα κέντρα και διάφορες τουριστι-κές μονάδες, οι οποίες θα προσφέρουν ονειρεμένη διαμονή στις γυναίκες που θα επισκεφτούν τη χώρα μας προκει-μένου να υποβληθούν σε θεραπεία για την υπογονιμότητα. Τα περισσότερα από αυτά τα κέντρα διαθέτουν ειδική φόρμα, μέσω της οποίας μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να βρει πληροφορίες στη γλώσσα που θα επιλέξει, ενώ προ-σφέρουν τη δυνατότητα στον υποψήφιο πελάτη να αφήσει τα στοιχεία του προ-κειμένου να επικοινωνήσει μαζί του κάποιος υπεύθυνος, χωρίς ο ίδιος να έχει το παραμικρό κόστος. Με αυτούς τους τρόπους προσκαλούν γυναίκες από κάθε γωνιά του πλανήτη, παρουσιάζοντας ως δεδομένο ότι θα μπορέσουν να τους διαθέσουν ωάρια. Ωάρια τα οποία θεω-ρητικά είναι δυσεύρετα, αφού οι αριθμός των δοτριών είναι περιορισμένος. Από τα μεγαλύτερα, γνωστότερα και πλέον επιτυχημένα τέτοια κέντρα είναι ένα που βρίσκεται στην Αθήνα, στην περιοχή του Χαλανδρίου. Σερφάροντας κανείς στην ιστοσελίδα του, το πρώτο πράγμα που θα αντικρίσει είναι μια φόρμα από την οποία μπορεί να επιλέ-ξει τη γλώσσα που τον ενδιαφέρει. Αν βέβαια νομίζετε πως οι επιλογές περιο-ρίζονται στα αγγλικά ή ορισμένες άλλες

διαδεδομένες στην Ευρώπη γλώσσες, κάνετε λάθος. Μεταξύ των επιλογών είναι τα γαλλικά, τα ιταλικά, τα γερ-μανικά, τα ρωσικά, τα τουρκικά, τα ρουμάνικα, ακόμη και τα αραβικά! Άλλο εξαιρετικά γνωστό για τις πολ-λές και επιτυχημένες επεμβάσεις του κέντρο, το οποίο βρίσκεται στο Ηράκλειο της Κρήτης, προσφέρει μέσω της ιστοσελίδας του επιλογές διαμονής, προτείνοντας μάλιστα συγκεκριμένα πολυτελή ξενοδοχεία στα οποία μπορούν η γυναίκα και ο σύντροφός της να κατα-λύσουν τις ημέρες που θα χρειαστεί να παραμείνουν στην πόλη προκειμένου να προχωρήσει η θεραπεία, εκδρομές κ.ά. Αν κανείς δοκιμάσει να επισκεφτεί την ιστοσελίδα του συγκεκριμένου κέντρου, θα πρέπει να γνωρίζει αγγλικά, αφού αυτή είναι η επιλεγμένη από τους δια-χειριστές γλώσσα, ενώ αν θέλει μπορεί να επιλέξει μεταξύ ελληνικών, ιταλικών, γαλλικών και τουρκικών. Παρόμοιες είναι οι δυνατότητες που προσφέρει κι ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της Θεσσαλονίκης. «Μόνο την περασμένη εβδομάδα είχαμε δύο γυναίκες από Ρουμανία και δύο από Μεγάλη Βρετανία, ενώ στο πρόσφατο παρελθόν υπήρξε πελάτισσα από το Τενεσί των Ηνωμένων Πολιτειών», εξηγεί στο Hot Doc ο μαι-ευτήρας­γυναικολόγος και διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου

Όταν η ιατρική γίνεται τουριστική επιχείρησηΣε πολυκερδή επιχείρηση, η οποία ξεπερνά τα όρια της ιατρικής, έχει μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια η διαδικασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Αυτής που απλοϊκά αποκαλούμε εξωσωματική γονιμοποίηση. Η Ελλάδα αποτελεί «παράδεισο» και προσελ-κύει υποψήφιους γονείς απ’ όλο τον κόσμο. Η νομοθεσία, συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη, είναι εξαιρετικά ελαστική και φιλελεύθερη, όπως θέλουν να την αποκαλούν οι επιστήμονες του κλάδου· και οι έλεγχοι, όπως συμβαίνει σχεδόν με κάθε τι στη χώρα μας, ανύπαρκτοι.

του μάριου αραβαντινού

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 25

3

της Αθήνας, Λεωνίδας Μάμας, επιβεβαι-ώνοντας αυτό που λογικά συμπεραίνει κανείς επισκεπτόμενος τις σελίδες αυτών των κέντρων. Ότι δηλαδή λειτουργούν κατά κάποιον τρόπο ως τουριστικά γραφεία και όχι απλώς ως μονάδες υπο-βοηθούμενης αναπαραγωγής.Απορίας άξιο είναι το γεγονός ότι τόσα πολλά κέντρα καταφέρνουν σε μια τόσο μικρή χώρα, και με δεδομένο ότι η δωρεά ωαρίων είναι σπάνια, να εξυπηρετούν τόσο μεγάλο αριθμό γυναι-κών, προερχόμενων από ολόκληρο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό είναι το παρά-δειγμα των τριών κέντρων της Αθήνας, της Κρήτης και της Θεσσαλονίκης, τα οποία, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύουν στις ιστοσελίδες τους, εξυπηρετούν κάθε χρόνο μερικές εκα-τοντάδες λήπτριες ωαρίων και μάλιστα με επιτυχία που ξεπερνά το 50%, ενί-οτε και το 60%. «Το κέντρο μας έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά επι-τυχίας σε Ευρώπη και Αμερική στις γυναίκες που υποβάλλονται σε εξω-σωματική γονιμοποίηση ως δέκτριες

Απορίας άξιο είναι το γεγονός ότι τόσα πολλά κέντρα καταφέρνουν σε μια τόσο μικρή χώρα να εξυπηρετούν τόσο μεγάλο αριθμό γυναικών, προερχόμενων από ολόκληρο τον κόσμο

1. Στην ιστοσελίδα ενός από τα μεγαλύτερα, γνωστότερα και πλέον επιτυχημένα κέντρα μπορεί κανείς να επιλέξει τη γλώσσα που τον ενδιαφέρει. Μεταξύ των επιλογών είναι τα γαλλικά, τα ιταλικά, τα γερμανικά, τα ρωσικά, τα τουρκικά, τα ρουμάνικα, ακόμη και τα αραβικά!

2. Κλινική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής επισημαίνει στην ιστοσελίδα της πως έχει στη διάθεσή της μια λίστα 120 δοτριών ωαρίων ανά πάσα στιγμή.

3. Γνωστό κέντρο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής προτείνει μέσω της ιστοσελίδας του ξενοδοχεία στα οποία μπορούν να διαμείνουν η υποψήφια μητέρα και ο σύντροφός της.

ωαρίων», διαφημίζει ένα από τα κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ενώ άλλο επισημάνει «κατανοώντας ότι πρέ-πει να μείνετε έγκυος το συντομότερο δυνατόν, η κλινική έχει στη διάθεσή της μία λίστα 120 δοτριών ωαρίων ανά πάσα στιγμή. Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειά-ζεται να περιμένετε για να μπορέσετε να διαλέξετε μια υγιή και νέα δότρια που πληροί τις προϋποθέσεις σας». Σύμφωνα με τους ειδικευμένους στην εξωσωματική γονιμοποίηση γιατρούς, αυτό οφείλεται κυρίως στην αποζημί-ωση των περίπου 1.000­1.200 ευρώ την οποία, όπως προβλέπει η νομοθε-σία, μπορεί να λαμβάνει η δότρια, αλλά και στο γεγονός ότι ορισμένα από τα κέντρα προχωρούν στην υλοποίηση της εξωσωματικής γονιμοποίησης ακόμη και σε γυναίκες που έχουν ξεπεράσει το 50ό έτος της ηλικίας τους, παραβι-άζοντας με αυτόν τον τρόπο τον νόμο, ο οποίος προβλέπει ότι για να μπορεί μια γυναίκα να προχωρήσει σε εξωσω-ματική δεν πρέπει να έχει ξεπεράσει τα 50 χρόνια ζωής.

26 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

«Τ α τελευταία χρόνια πολλαπλα-σιάζονται τα αιτήματα για ξένα ωάρια, κυρίως επειδή η ηλικία τεκνοποίησης της γυναίκας δια-

φοροποιείται. Πρόκειται για γυναίκες που έχουν μπει στην εμμηνόπαυση ή έχουν απελπιστεί να παίρνουν φάρμακα και δεν αντέχουν τη διαδικασία», εξη-γεί η πρόεδρος του Σωματείου ΚΥΒΕΛΗ Δήμητρα Δρακοπούλου. Όταν το όνειρο να αποκτήσεις ένα δικό σου παιδί μετα-τρέπεται σε εφιάλτη που σε κυνηγά, οι νόμοι και οι αναστολές κρύβονται πίσω από τη λέξη ανάγκη και η ηθική βγαίνει από το πλάνο. Μια γυναίκα η οποία είναι απελπισμένη να τεκνοποι-ήσει, θα δοκιμάσει ό,τι τρόπο μπορεί για να το καταφέρει. «Ξέρω πως υπάρ-χει μεγάλη πιθανότητα κάποια από τα ωάρια που χρησιμοποιήθηκαν για μένα να μην έχουν βρεθεί με νόμιμο τρόπο, αλλά και πάλι δεν είμαι σε θέση να το

ξέρω, ούτε και να το αποτρέψω. Ακόμη όμως και να μου δώσουν ένα παράνομο ωάριο, δεν μπορώ να κάνω κάτι, αν δεν ήμουν εγώ θα ήταν κάποια άλλη», εξηγεί η Κατερίνα, η οποία μετά από 11 εξωσω-ματικές –έξι από τις οποίες με δανεικά ωάρια– δεν έχει καταφέρει ακόμη να μείνει έγκυος.«Δεν είχα καμία δεύτερη σκέψη στο να πάρω δανεικά ωάρια», αυτή είναι η απάντηση που δίνουν οι περισσότε-ρες γυναίκες που χρησιμοποιούν ξένα ωάρια προκειμένου να γίνουν μητέρες. «Είχα τέτοια πρεμούρα για να αποκτήσω παιδί, που δεν είχα κανέναν ενδοια-σμό. Ο άνδρας μου είχε, εγώ το μόνο που είχα πει ήταν να μην είναι μαύρο το παιδί. Όλες οι σκέψεις ήρθαν αργό-τερα. Δεν είχα σκεφτεί μέχρι τότε ότι αυτή η γυναίκα (η δότρια) θα έπρεπε να έχει ελεγχθεί από όλες τις πλευρές», εξηγεί στο Hot Doc η 34χρονη Ελένη.

«Πέρασα ένα μεγάλο χρονικό διάστημα προσπαθειών με εξωσωματικές με δικά μου ωάρια. Όταν ο γιατρός μου είπε πως δεν υπάρχει πιθανότητα και μου πρότεινε να πάρω δανεικά ωάρια, το δέχτηκα χωρίς ενδοιασμούς», λέει η εγκυμονούσα Σοφία, ενώ η Κατερίνα εξηγεί πως η μεγαλύτερη ανησυχία της είναι πως «Πάντα μέσα μου ένιωθα και νιώθω ακόμα πως θα είναι περισσότερο κομμάτι του συζύγου μου. Ακόμα φοβά-μαι πως η δότρια του ωαρίου μπορεί να έχει κάποιο πρόβλημα υγείας, αλλά έρχε-ται σε δεύτερη μοίρα».Ένας σοβαρός προβληματισμός όμως που έχει να αντιμετωπίσει η κοινωνία, με τη δωρεά γενετικού υλικού είναι το ενδεχόμενο κάποιας μελλοντικής αιμο-μικτικής σχέσης, καθώς οι ταυτότητες της δότριας και της λήπτριας μένουν με βάση τον νόμο απόρρητες. «Το θέμα της αιμομιξίας δεν με απασχολεί, πόσες

Κάθε χρόνο χιλιάδες Ελληνίδες ξαπλώνουν στα κρεβάτια των χει-ρουργείων για να τους εμφυτέψουν έμβρυα. Μερικές εκατοντάδες από αυτές θα κυοφορήσουν μωρά τα οποία κατά 50% είναι ξένα, καθώς δημιουργήθηκαν με το γενετικό υλικό μιας άλλης γυναίκας. Αυτό όμως δεν αποτρέπει τις υποψήφιες μητέρες να προβούν σε ένα τέτοιο βήμα, αγνο-ώντας όλους τους κινδύνους, όπως υποστηρίζουν οι γυναίκες που έχουν κάνει εξωσωματική με ξένα ωάρια και μίλησαν στο Hot Doc.

Η απελπισία αναστέλλει τους ενδοιασμούςτης εύας μανωλαράκη

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 27

είναι οι πιθανότητες;» λέει η Ελένη, σε αντίθεση με την Σοφία, η οποία περιμέ-νει να φέρει στον κόσμο το πρώτο της παιδί, το οποίο απέκτησε με δανεικά ωάρια, και υποστηρίζει: «Είχα προβλη-ματισμό για το τι θα γίνει αν στο μέλλον συναντηθούν και είναι αδέρφια. Ρώτησα έναν βιολόγο όμως, ο οποίος με καθησύ-χασε παίζοντας με τις πιθανότητες, κι έτσι προχώρησα». Η 43χρονη Κατερίνα εξήγησε πως «Καταλαβαίνω τον κίνδυνο, αλλά θέλω να ελπίζω πως οι πιθανότη-τες είναι μικρές. Όταν μπεις σε μια τέτοια διαδικασία αυτά είναι τελείως δευτερεύοντα θέματα».

Τυφλή εμπιστοσύνη στον γιατρό-θαυματοποιόΗ ευθύνη όμως για το νόμιμο και ηθικό κομμάτι δεν βρίσκεται στις γυναίκες που λαμβάνουν τα ωάρια ή τα δωρίζουν, αλλά στους γιατρούς, οι οποίοι πολλές φορές στο βωμό των υψηλών ποσοστών επι-τυχίας, παραβιάζοντας κάθε έκφανση ηθικής, δίνουν ορμόνες και εμφυτεύ-ουν ξένα ωάρια ακόμη και αν δεν είναι αναγκαίο. «Οι γυναίκες που κάνουν εξωσωματική με δανεικά ωάρια εμπι-στεύονται αποκλειστικά και τυφλά τους γιατρούς τους και την ηθική τους, όσο αυτή υπάρχει. Υπάρχουν στο μυαλό τους όλοι οι φόβοι και οι κίνδυνοι, αλλά προ-κειμένου να γίνουν μητέρες τους βάζουν στην άκρη και το ρισκάρουν», εξηγεί η κ. Δρακοπούλου, ενώ η Ελένη την επι-βεβαιώνει λέγοντας: «Έκανα συνολικά 5 εξωσωματικές, εκ των οποίων η μία ήταν με ξένα ωάρια. Καμία δεν πέτυχε. Ο γιατρός που με παρακολουθούσε τότε με ετοίμασε για 2η προσπάθεια με ξένα ωάρια, είχα πάρει όλες τις ορμόνες, και μία βδομάδα πριν την εμβρυομεταφορά μου ανακοίνωσε πως δεν έχουμε τελικά τα ωάρια. Άλλαξα γιατρό και οι δύο επό-μενοι που με εξέτασαν με ενημέρωσαν πως τα δικά μου ωάρια, αν και είναι λίγα, είναι ικανά να γονιμοποιηθούν και πως δεν έπρεπε να μπω στη διαδικασία των ξένων». Οι περισσότερες γυναίκες που ανυπομονούν να γίνουν μητέρες κλεί-νουν τα μάτια τους και εμπιστεύονται τους γιατρούς τυφλά. «Εμπιστευόμουν τον γιατρό μου, που μου έλεγε να μην

ταλαιπωρούμαι με δικά μου ωάρια και να δοκιμάσω με δανεικά», εξηγεί η Κατερίνα, η οποία τελικά προχώρησε έπειτα από την συμβουλή του γιατρού της κι ενός ψυχολόγου.

Χαρίζουν ζωή βάζοντας σε κίνδυνο τη δική τουςΌλες οι γυναίκες που μίλησαν στο Hot Doc και έχουν κάνει εξωσωματικές με ξένα ωάρια δήλωσαν πως σε θεωρητικό επίπεδο, αν μπορούσαν να δώσουν τα ωάριά τους προκειμένου να βοηθήσουν μία άλλη γυναίκα η οποία ταλαιπωρεί-ται και θα έπαιρνε μια τέτοια απόφαση, θα τα είχαν δώσει. Ποια όμως είναι τα χαρακτηριστικά των γυναικών που απο-φασίζουν πρακτικά να δώσουν τα ωάριά τους ρισκάροντας την υγεία τους και για ποιο λόγο; «Συνήθως είναι γυναίκες οι οποίες έχουν ταλαιπωρηθεί και οι ίδιες μ' αυτό το θέμα, ή έχει περάσει παρόμοια κατάσταση κάποιο κοντινό συγγενικό τους πρόσωπο, και γι' αυτό θέλουν να βοηθήσουν. Βεβαίως υπάρχουν και οι γυναίκες που έρχονται και μας ζητάνε χρήματα, επιπλέον από τα νόμιμα, αλλά αυτό αν ο γιατρός είναι σωστός δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει», εξηγεί ο γυναικολόγος Αλέξανδρος Τζεφεράκος.Σύμφωνα με γυναικολόγο δημόσιου νοσοκομείου, η οποία μίλησε στο

Hot Doc και προτίμησε η ταυτότητά της να παραμείνει κρυφή, οι γυναίκες που συνήθως γίνονται δότριες ωαρίων είναι μικρές σε ηλικία, χαμηλού μορφωτι-κού επιπέδου και έχουν ήδη αποκτήσει δικά τους παιδιά. «Σχεδόν καθημερινά, γυναίκες κατά κύριο λόγο Ελληνίδες, όχι μεγαλύτερες από 25 ετών και συνήθως μητέρες, φτάνουν στα επείγοντα του νοσοκομείου με φρικτούς πόνους στην κοιλιακή χώρα. Είναι δότριες ωαρίων οι οποίες, λόγω της υπερβολικής δόσης ορμονών που έχουν λάβει προκειμένου να παράγουν μεγάλο αριθμό ωαρίων, παρουσιάζουν το σύμπτωμα της διέγερ-σης ωοθηκών», εξηγεί η γιατρός. Η 24χρονη Ιωάννα πριν λίγα χρόνια έγινε δότρια ωαρίων. Όπως είχε δηλώ-σει σε συνέντευξή της στην τηλεοπτική εκπομπή «To Κουτί της Πανδώρας», η ίδια μπορεί να μην είχε δικά της παι-διά, ήθελε όμως να βοηθήσει μια άλλη γυναίκα: «Πήρα αυτή την απόφαση εφόσον το ερεύνησα. Νομικά κυρίως, μετά ιατρικά και κατόπιν κοινωνικά. Το γεγονός ότι ουσιαστικά δίνω ένα εν μέρει παιδί μου δεν με είχε απασχολή-σει αρκετά. Σκέφτηκα πως θα σώσω ένα σπίτι, θα βοηθήσω μια γυναίκα. Γι' αυτό ακριβώς δώρισα τα ωάριά μου», εξηγεί η ίδια. «Κρύβω την ταυτότητά μου καθαρά για προσωπικούς λόγους, γιατί όσο αλτρουιστική και να είναι αυτή η πράξη, όσο και να είναι ευαίσθητη και συνει-δητοποιημένη, εντούτοις η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να δεχτεί κάποια πράγματα». Η Ιωάννα θεωρεί τον εαυτό της σωστό δείγμα δότριας: «Το θετικό της όλης υπόθεσης είναι ότι επιλέχτηκε από τη κλινική ένας νοήμων άνθρωπος συγκεκριμένου μορφωτικού επιπέδου με συγκεκριμένη καλλιέργεια και παιδεία. Τονίζω την παιδεία, γιατί είναι πολύ σημαντικό και αν δεν έχεις την εσωτε-ρική καλλιέργεια το πρώτο πράγμα που θα πεις είναι “Α, μοιράζω παιδιά δεξιά και αριστερά”. Όχι, δεν είναι έτσι. Μοιράζεις ζωή. Σώζεις μια οικογένεια. Τώρα όσον αφορά την ευαισθητοποίησή μου πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα, ένα θέμα ήταν η υπογεννητικότητα, ακόμα ένα λεπτό ζήτημα στην Ελλάδα».

Σχεδόν καθημερινά, Ελληνίδες, όχι μεγαλύτερες από 25 ετών και συνήθως μητέρες, φτάνουν στα επείγοντα του νοσοκομείου με φρικτούς πόνους στην κοιλιακή χώρα

28 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

στόχο η πρώτη εξέταση να δείξει ότι «το σποράκι», όπως το αποκαλούν μεταξύ τους, αποφάσισε να μείνει εκεί και να τις κάνει τις πιο ευτυχισμένες γυναίκες του κόσμου.Θα περίμενε κάνεις ότι όταν ένα μέλος του forum «τα καταφέρνει», θα φεύγει από αυτόν τον χώρο ρίχνοντας μαύρη πετρά, ωστόσο η αγωνία και η απογοή­τευση τούς έχει δέσει σε τόσο μεγάλο

Mε την ελπίδα να «γεμίσει» την αγκαλιά τους τους επόμενους μήνες ένα μωρό, ακόμη και αν αυτό έχει προκύψει από δανεικά ωάρια, εκατοντάδες γυναίκες αγωνιούν, ψάχνουν, απελπίζονται, θλίβονται και ξανά ελπίζουν ότι μια ημέρα η ζωή τους θα αλλάξει. Μιλώντας με ιατρικούς όρους η μία στην άλλη λες και είναι οι ίδιες εμβρυολόγοι, δίνουν κουράγιο, συγχαίρουν και συλλυπούνται εκείνες που προσπάθησαν αλλά και πάλι το δανεικό ωάριο δεν τους έκανε την χάρη να «ριζώσει» μέσα στη μήτρα τους.

Στα forum τηΣ αγωνίαΣ

της αντιγόνης Μιχοπούλου

βαθμό που η χαρά της μίας είναι η ελπίδα της άλλης.Άλλωστε, όπως αποκαλύπτουν οι διάλο­γοι, είναι το μοναδικό περιβάλλον που μπορούν να εκφράσουν θέματα ταμπού, τους δισταγμούς τους για τα δανεικά ωάρια, ακόμη και να συζητήσουν το γεγονός αν κάποια στιγμή αυτή η επιλογή τους θα τους αναγκάσει να απο­καλύψουν στο παιδί ότι προέκυψε από ξένο γενετικό υλικό. Σε αυτό το καυτό θέμα οι απαντήσεις πέφτουν βροχή και ποικίλουν. Άλλες μιλούν για την άποψη της εκκλησίας, που μέσω του πνευματι­κού τους έμαθαν ότι αποτελεί τεράστια αμαρτία ο δανεισμός ωαρίων. «Το καλο­καίρι μετά την αποτυχία μου πήγα σε ένα μοναστήρι και μίλησα με μοναχό για τα δανεικά ωάρια και μου είπε ότι είναι μεγάλη αμαρτία και στο μέλλον ο θεός θα με τιμωρήσει», λέει η Ορτανσία, και έρχεται η Sanna να την αποστομώ­σει λέγοντας «μάνα είναι αυτή που το μεγαλώνει το παιδί και στη δική μας την περίπτωση το έμβρυο θα μεγαλώσει μέσα μας και με το αίμα μας».Περιγράφοντας την πρώτη τους απο­γοήτευση, μιλούν για τη στιγμή που ο γιατρός τούς αποκάλυψε μετά την πρώτη αποτυχία με τα δικά τους ωάρια ότι η επόμενη θα γίνει αναγκαστικά με δανεικά. Εκεί ξεκινάει ο εσωτερι­κός τους πόλεμος για το αν πρέπει, αν

Σ ε forum που γράφουν τις αγω­νίες τους αλλά και τις χαρές τους μιλούν λες και γνωρίζονται και περιμένουν η μία από την άλλη

την ευχάριστη είδηση για να τις κάνει να μην χάσουν την ελπίδα τους και να μπουν για ακόμα μια φόρα στη διαδι­κασία των φαρμάκων, της αναζήτησης δανεικών ωαρίων, της εμβρυομετα­φοράς και της ακινησίας, με μοναδικό

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 29

θα είναι δικό τους παιδί, ενώ δεν είναι λίγες αυτές που το κρατούν κρυφό ακόμη και από τα μέλη της οικογένειάς τους, καθώς ντρέπονται που νιώθουν ανίκα-νες να φέρουν ένα παιδί στον κόσμο. Το βάρος της απόφασης αυξάνεται όταν ξεκινούν οι προβληματισμοί για το ποια θα είναι η δότρια. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά της 42χρονης Souxsie: «Ο εμβρυολόγος του κέντρου με διαβε-βαίωσε ότι η δότρια θα είναι ελληνίδα φοιτήτρια, ωστόσο την επόμενη φόρα που πήγα στο κέντρο από την πίσω πόρτα είδα να μπαίνουν έξι αλλοδαπές ντυμένες σαν μπαρόβιες». Εκεί η βεβαι-ότητα ορισμένων μελών ότι στο δικό τους κέντρο δεν συμβαίνουν αυτά και οι δότριες είναι μόνο ελεγμένες Ελληνίδες κατασπαράζεται από την αγωνία τους να μάθουν για ποιο κέντρο μιλάει η 42χρονη γυναίκα. Σταδιακά όμως το θέμα ξεχνιέ-ται, καθώς η ανάγκη τους για μητρότητα ξεπερνάει ακόμη και τους πιο τρομα-κτικούς τους φόβους. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά της Sundy, που λέει: «Ρε τι τραβάμε για να κάνουμε παιδί», και συνεχίζει: «Αν φτάσεις στο σημείο να κάνεις παιδί με δανεικά ωάρια πρέπει να πάρεις απόφαση ότι θα κάνεις ένα παιδί άσχετα αν η μητέρα του εκδιδόταν. Αυτά όλα πρέπει να μην τα σκέφτεσαι. Θα το κάνεις και ό,τι γίνει, και θα υποστηρίξεις την επιλογή σου».

Είναι το σημείο που ο γιατρός τους μετα-

τρέπεται σε θεότητα και ο λόγος του

είναι δέσμευση. Κάπου εκεί ισοπεδώ-

νονται οι ενοχές, οι δεύτερες σκέψεις

και οι προβληματισμοί, και ξεκινάει η

λήψη φαρμάκων ώστε να προετοιμαστεί

η μήτρα για να δεχτεί το δανεικό ωάριο της λήπτριας, η οποία συνήθως μετά τη δεύτερη προσπάθεια μετατρέπεται σε μηχανή που βγάζει ωάρια για να εκπλη-ρώσει το όνειρό τους. «Έδωσε 8 ωάρια. Τα 7 ήταν ώριμα και τα 4 γονιμοποιήθη-καν. Προσωπικά μου φάνηκαν πολλά τα 8. Κρίμα η κοπέλα. Αλλά τι να κάνουμε», λέει το Linaki, διώχνοντας από πάνω της τις ευθύνες και κρατώντας την αισι-οδοξία της για την εμβρυομεταφορά. Άλλωστε ο Γολγοθάς που έχει να ανέ-βει είναι μεγάλος και πολύ ψυχοφθόρος. Όταν πια όλα πηγαίνουν όπως τα είχαν ονειρευτεί, τότε οι φόβοι εξαφανίζονται, η οικονομική αιμορραγία που έχουν υπο-στεί ξεχνιέται και όλα ξαφνικά παίρνουν τις αποχρώσεις του ροζ και του γαλάζιου. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως το όνειρο γίνεται εφιάλτης, καθώς οι παλιν-δρομήσεις στην κύηση τους πρώτους μήνες είναι σύνηθες φαινόμενο κι έτσι η απελπισία και η απόγνωση επανέρχεται ακόμη πιο βίαια. Σε αυτό το σημείο το μυαλό παίζει περίεργα παιχνίδια. «Μετά από 7 προσπάθειες, εκ των οποίων τα δύο είναι δανεικά, χωρίς να έχω πάρει το μωράκι μου στο σπίτι, όσο να πεις έχει χαθεί ο ενθουσιασμός και έχει μετατρα-πεί σε φόβο και δυσπιστία. Ίσως, λέω ίσως, να μην είναι άσχημη η ζωή αυτών που δεν έχουν παιδί», λέει απογοητευ-μένη η Sanna.

' Έδωσε 8 ωάρια. Τα 7 ήταν ώριμα και τα 4 γονιμοποιήθηκαν. Προσωπικά μου φάνηκαν πολλά τα 8. Κρίμα η κοπέλα. Αλλά τι να κάνουμε' λέει το Linaki, διώχνοντας από πάνω της τις ευθύνες και κρατώντας την αισιοδοξία της για την εμβρυομεταφορά

30 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

σ ύμφωνα με τον κλινικό εμ βρ-υολόγο Χάρη Καζλαρή, πρώην μέλος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης

Αναπαραγωγής, η οποία είναι ανενεργή εδώ και περίπου μία τριετία, το μεγαλύ-τερο και πλέον οργανωμένο εργαστήριο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής βρί-σκεται στη Βαλένθια της Ισπανίας και συγκεντρώνει κάθε χρόνο περίπου 10.000 δότριες. Ο τεράστιος αυτός αριθ-μός οφείλεται στο γεγονός ότι οι δότριες ωαρίων πληρώνονται, σε μια χώρα στην οποία η κείμενη νομοθεσία δεν είναι σαφής και απλώς δεν απαγορεύει ρητά την πώληση ωαρίων. Παρόμοια είναι η κατάσταση στην Τσεχία, η οποία, σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα, μέσα σε δύο χρόνια (2010­2011) είχε 16.648 δωρεές ωαρίων, δηλαδή περισσότερες από 8.000 ανά έτος. Τα αντίστοιχα νούμερα σε άλλες ευρωπαϊ-κές χώρες είναι σαφώς μικρότερα. Στο

σε τέτοιες πρακτικές. Στο Μόναχο, για παράδειγμα, όπως εξηγεί στο Hot Doc γνωστός εμβρυολόγος, υπάρχουν μόλις πέντε κλινικές εξωσωματικής γονι-μοποίησης, οι οποίες όμως βοηθούν γυναίκες που δεν έχουν ανάγκη λήψης ξένου ωαρίου. Ένας ακόμη παράγοντας, ο οποίος οδηγεί τις υποψήφιες μητέρες να εγκα-ταλείψουν τη χώρα τους αναζητώντας βοήθεια στην Ισπανία, την Τσεχία και βέβαια την Ελλάδα, είναι τα όρια ηλι-κίας. Ο ελληνικός νόμος προβλέπει ότι μια γυναίκα μπορεί να προβεί σε εξω-σωματική γονιμοποίηση εφόσον δεν έχει ξεπεράσει τα 50 έτη, ωστόσο δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις γυναικών που κατάφεραν να συλλάβουν σε μεγα-λύτερη ηλικία. Ελλείψει εποπτεύουσας Αρχής, τα κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορούν να πράττουν κατά το δοκούν, χωρίς να υπολογί-ζουν στη λεπίδα του νόμου. Με αυτόν τον τρόπο προσελκύουν γυναίκες που

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται, μαζί με την πρωταθλή-τρια Ισπανία και την Τσεχία, στις πρώτες χώρες τόσο σε αριθμό εξωσωματικών από δωρεά ωαρίων όσο και σε ποσοστά επιτυχίας. Αυτό οφείλεται κυρίως στο εξαιρετικά ελαστικό νομικό πλαίσιο που διέπει τις τρεις αυτές χώρες.

Γιατί η Ελλάδα «κερδίζει» την Ευρώπη

του μάριου αραβαντινού

Στις ιστοσελίδες αμερικανικών κέντρων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορεί κανείς να βρει εκατοντάδες αγγελίες δοτριών, ενώ έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει μέσω ειδικής φόρμας τη δότρια της οποίας τα χαρακτηριστικά τον ικανοποιούν.

Ηνωμένο Βασίλειο, το 2011, δώρισαν τα ωάριά τους 1.100­1.300 γυναίκες, ενώ στη Φινλανδία την ίδια χρονιά οι δότριες ήταν 700. Η Ολλανδία συγκέντρωσε, τη διετία 2010­2011, περίπου 200 ωάρια, ενώ ο αριθμός των δοτριών άγγιξε τις 140. Στη Γαλλία οι δότριες ήταν 161 το 2011, και στη Σλοβακία μόλις 50 σε διάρ-κεια δύο ετών. Τα χαμηλότερα ποσοστά, από τις χώρες που συμμετείχαν στη σχε-τική έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχαν η Ουγγαρία, με μόλις 20 δότριες το 2010 και το 2011, και η Σλοβενία, η οποία μέσα σε δύο χρόνια κατάφερε να συγκεντρώσει 15 ωάρια, από 14 δότριες. Οι υποψήφιες λήπτριες και δότριες ωαρίων στα περισσότερα κράτη της Ευρώπης υπόκεινται σε σαφώς αυστη-ρότερες νομοθετικές διατάξεις. Χώρες όπως η Ιταλία, η Αυστρία, η Γερμανία και η Τουρκία απαγορεύουν διά ροπάλου τη δωρεά ωαρίων, υπακούοντας στην αυστηρότητα της Καθολικής Εκκλησίας ή της θρησκείας τους, η οποία αντίκειται

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 31

προτιμούν το ταξίδι σε μια ξένη χώρα από τη λίστα αναμονής στην οποία θα υποχρεωθούν να μπουν στην πατρίδα τους, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο να ξεπεράσουν το προβλεπόμενο από τον νόμο της εκάστοτε χώρας όριο ηλι-κίας. Άλλωστε, λόγω του μικρού αριθμού δοτριών ωαρίων, η αναμονή αγγίζει κατά περίπτωση ακόμη και τα οκτώ ή δέκα χρόνια. Σύμφωνα με τον εμβρυο-λόγο Χάρη Καζλαρή, το όριο ηλικίας στις περισσότερες χώρες ορίζουν ουσιαστικά οι ασφαλιστικοί φορείς, οι οποίοι καλύ-πτουν τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Έτσι, συνήθως αυτό το όριο δεν ξεπερνά τα 42 ή το πολύ τα 45 έτη. Μοναδική εξαίρεση είναι η Γαλλία, η νομοθεσία της οποίας προβλέπει ότι μια γυναίκα μπορεί να προχωρήσει σε εξωσωματική μέχρι να συμπληρώσει τη φυσική ηλικία αναπαραγωγής, η οποία προσδιορίζεται στα 52 έτη, αφού αυτή ήταν η ηλικία της γηραιότερης γυναί-κας που κατάφερε να μείνει έγκυος με

φυσιολογικό τρόπο. Αυτό βέβαια δεν απωθεί τις υποψήφιες μητέρες να ανα-ζητήσουν στο εξωτερικό κάποιο κέντρο, αφού η αναμονή είναι τέτοια, που ακόμη και αυτό το όριο φαντάζει μικρό.

Η περίπτωση των ΗΠΑ«Καυκάσια, λευκή Ευρωπαία, κοκκινο-μάλλα με καστανά μάτια, 1.58 ύψος (5 πόδια και 2 ίντσες), 63 κιλά (139 λίβρες)». Αυτή είναι μία από τις εκατοντάδες αγγε-λίες δοτριών που μπορεί να βρει κανείς στις σελίδες αμερικανικών κέντρων υπο-βοηθούμενης αναπαραγωγής, οι οποίες προσφέρουν τη δυνατότητα σε κοπέλες απ’ όλο τον κόσμο να δημιουργήσουν τη δική τους αγγελία, περιμένοντας να βρε-θεί η λήπτρια που θα τις επιλέξει και θα τις πληρώσει για να της δώσουν τα ωάρια τους. Μάλιστα η υποψήφια λήπτρια έχει τη δυνατότητα μέσω φόρμας αναζήτη-σης να εντοπίσει τη δότρια της οποίας τα χαρακτηριστικά την ικανοποιούν. Οι ΗΠΑ είναι το πρώτο κράτος που προχώρησε σε

εξωσωματική με δωρεά ωαρίων το 1983.

Το 2009, τελευταίο έτος για το οποίο

υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία,

στις Ηνωμένες πολιτείες σημειώθηκαν

περίπου 9.500 εξωσωματικές με τη δια-

δικασία της δωρεάς ωαρίου, ποσοστό

που αντιπροσωπεύει περίπου το 9% του

συνόλου των κύκλων εξωσωματικής γονι-

μοποίησης, ενώ από το 2003, το πρώτο

έτος για το οποίο οι στατιστικές είναι δια-

θέσιμες, έχει σημειωθεί αύξηση 18% στον

αριθμό των δωρεών. Παρ’ όλα αυτά, σε

μια χώρα με πληθυσμό πολλών εκατομ-

μυρίων, η εύρεση δότριας είναι σπάνια

και η αναμονή μεγάλη. Δεδομένου ότι το

ταξίδι στον γειτονικό Καναδά δεν θα προ-

σέφερε τίποτα, αφού η εκεί νομοθεσία

δεν προβλέπει οικονομική αποζημίωση

της δότριας, με αποτέλεσμα ο αριθμός

δοτριών να είναι εξαιρετικά περιορι-

σμένος, πολλές γυναίκες επιλέγουν τη

μετακίνησή τους στην Ευρώπη, στην

Ισπανία, την Τσεχία ή την Ελλάδα.

Δότριες ανά χώρα (2010­2011)

16.648700

161

140 50

20 14

ΤΣΕΧΙΑ

1.300ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

ΓΑΛΛΙΑ

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ

1983Πρώτη εξωσωματική με δωρεά ωαρίου

20099.500 εξωσωματικές με δωρεά ωαρίου στις ΗΠΑ

32 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Δωρεά Ωαρίων

Α ναμφίβολα η δυνατότητα που υπάρχει πλέον για γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλή-ματα στειρότητας μέσα από

τη δωρεά ωαρίων να αποκτήσουν παιδί αποτελεί τεράστια πρόοδο της ιατρικής επιστήμης και μπορεί να δώσει χαρά σε χιλιάδες απελπισμένα ζευγάρια. Τι γίνεται όμως με τους ιατρικούς κινδύ-νους, που πολλές φορές λόγω ιδιοτέλειας υποβαθμίζονται και εμφανίζονται ως ήσσονος σημασίας;

Καριέρα και με το στανιό μητέρα στα 50;Η πλειονότητα των γυναικών που καταφεύγουν στην εξωσωματική γονι-μοποίηση με χρήση ξένων ωαρίων είναι γυναίκες που έχουν αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στην εργασιακή τους ανέλιξη και πρόοδο. Η επιδίωξη της επιτυχίας και καταξίω-σης στον εργασιακό στίβο πολλές φορές μπορεί να αφήσει σε δεύτερη μοίρα τη μητρότητα. Όταν μετά από χρόνια επιτευχθεί ο στόχος της οικονομικής, εργασιακής και κοινωνικής καταξίωσης, δεν είναι λίγες αυτές που, θέλοντας να ολοκληρώσουν όλο το φάσμα της γυναι-κείας φύσης τους, επιδίδονται στην προσπάθεια να κάνουν παιδί. Όπως είναι φυσιολογικό, στις περισσότερες περιπτώ-σεις οι εν λόγω γυναίκες αντιμετωπίζουν προβλήματα στη φυσιολογική σύλληψη, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν στη χρήση ωαρίων. Είναι όμως μια τέτοια πρακτική, ενάντια στη φυσική ροή των πραγμάτων, θεμιτή;Η θεαματική άνοδος του αριθμού των γυναικών ηλικίας 40 ετών και άνω που καταφεύγουν σε μεθόδους τεχνητής γονιμοποίησης, μεταξύ των οποίων και η χρήση ξένων ωαρίων, δεν απο-τελεί μόνο ελληνικό φαινόμενο, αλλά εντοπίζεται στις περισσότερες δυτικές χώρες. Πρόκειται ουσιαστικά για μια άμεση απόρροια των κοινωνικών συνθη-κών που φέρνουν σε πρώτη μοίρα την επαγγελματική σταδιοδρομία. Αποτελεί ωστόσο μεγάλο λάθος να θεωρηθεί ότι, επειδή πλέον η πρόσβαση στις θερα-πείες γονιμότητας είναι ευκολότερη και μαζικότερη, μπορούν να ξεκινούν τα

ζευγάρια τις προσπάθειες για δημιουργία οικογένειας όποτε θέλουν. «Οι γυναίκες πρέπει να ενημερωθούν για το τι πραγ-ματικά σημαίνει το βιολογικό ρολόι και τις δυσκολίες και τους κινδύνους που προκύπτουν από την επίτευξη εγκυμοσύ-νης μετά τα 40», σημείωσε πρόσφατα ο Άλαν Πάκεϊ, γραμματέας της Βρετανικής Ένωσης για τη Γονιμότητα. «Η επιδίωξη της εγκυμοσύνης αποτελεί το υπέρτατο όνειρο για κάθε γυναίκα. Ωστόσο, η κοινωνική και οικονομική καταξίωση, στο πλαίσιο στης γυναικείας χειραφέτησης, πολλές φορές καθυστε-ρεί –εκούσια– το βιολογικό ρολόι των γυναικών αυτών. Το πρόβλημα εντοπί-ζεται όταν μια γυναίκα έχει καταφέρει να φτάσει στο ζενίθ της καριέρας της και τότε αποφασίζει ότι ήρθε η ώρα να γίνει μητέρα, παρά το γεγονός ότι τα χρόνια που θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Ένα από τα συνηθισμένα λάθη που συναντάται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ότι σημαίνο-ντα ρόλο στην απόφαση για να ανοίξουν την πόρτα της μητρότητας διαδραματί-ζει ορισμένες φορές ένας υπερβάλλων

εγωισμός, ο οποίος δεν έχει να κάνει τόσο με το φίλτρο της μητρότητας αλλά με ένα ιδιότυπο προσωπικό στοίχημα. Ένας εγωισμός τύπου “αφού πέτυχα σε όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής μου, τώρα πρέπει να πετύχω και ως γυναίκα”. Μάλιστα, τέτοια φαινόμενα παρουσιά-ζονται όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια», σχολιάζει μιλώντας στο Hot Doc η ψυχολόγος Νόρα Κοντοστεργίου.

Θαυματουργοί γιατροί και δυσθεώρητα ποσοστά επιτυχίαςΤον ρόλο του θεού στις αποτελεσματικές εξωσωματικές γονιμοποιήσεις διαδραμα-τίζουν ορισμένοι γιατροί και γενετιστές. Επικαλούμενοι τεράστια ποσοστά επιτυχίας σε μια προσπάθεια να προ-σελκύσουν όσο το δυνατόν περισσότερες ενδιαφερόμενες υποψήφιες μητέρες, ουσιαστικά διαφημίζουν τις υπηρεσίες τους, πατώντας στην απόγνωση ή και τη ματαιοδοξία ορισμένων γυναικών. Το πρόβλημα που προκύπτει στις περισ-σότερες από αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι τα εκάστοτε ποσοστά­κράχτες απο-τελούν ένα μύθευμα που κυκλοφορεί

Η πρώτη καταγεγραμμένη «περίπτωση» υπερήλικης μητρότητας στην ιστορία του ανθρώπου μπορεί να αναζητηθεί στη Βίβλο, όπου η Σάρα τεκνοποίησε στην ηλικία των 90 χρόνων. Χιλιάδες χρόνια μετά, η γενε-τική επιστήμη αναλαμβάνει να χαρίσει το δώρο της μητρότητας σε γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα στειρότητας. Την ίδια ώρα ωστόσο, ζητή-ματα μείζονος σημασίας και κίνδυνοι που ελλοχεύουν κατά τη διαδικασία παραμερίζονται τεχνηέντως στο όνομα της προόδου και της επιστήμης. Ζητήματα, τα οποία κρύβονται κάτω από το χαλί των κέντρων εξωσωματικής γονιμοποίησης, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο σε επιτήδειους να μετατρέ-ψουν την πρόοδο της επιστήμης σε καλοστημένη φάμπρικα εκατομμυρίων για την εμπορία ελπίδας.

Σάρες με τη βοήθεια της επιστήμης

του νίκου ανδριόπουλου

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 33

από στόμα σε στόμα στους κύκλους των ενδιαφερομένων, για να μεγιστοποι-ηθούν τα προσδοκώμενα κέρδη. Στον βωμό της πλήρους εμπορευματοποίησης της μητρότητας και της εκμετάλλευσης της απόγνωσης, γιατροί ευαγγελίζο-νται τις επιτυχίες τους, ενώ ξεχνούν να αναφέρουν ότι επίσημα ποσοστά στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. Κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει με ασφάλεια τον αριθμό των γυναικών που κατάφεραν να κυοφορήσουν με τη χρήση δανει-κών ωαρίων, καθώς κάτι τέτοιο αφενός ουδέποτε δηλώνεται και αφετέρου δεν υπάρχει αρμόδια ελεγκτική αρχή.Ακόμη και σε περιπτώσεις που τα ποσο-στά αυτά μπορεί εν μέρει να ευσταθούν, καθώς ενδεχομένως να υπάρχουν εσωτε-ρικές μετρήσεις στις κλινικές, κανένας ποτέ δεν αναφέρεται στο «μυστικό της επιτυχίας». Η πιθανότητα δηλαδή να χορηγούνται στη δότρια μεγαλύτερες δόσεις ορμονών από το συνηθισμένο και οι σημαντικές επιπτώσεις που αυτές μπο-ρεί να έχουν στην υγεία της στο μέλλον αποσιωπώνται, μπροστά στην αίγλη των ποσοστών και το χρώμα του χρήματος…

Ψυχοσωματικές επιδράσεις σε δότρια-λήπτριαΜία άλλη πτυχή που σχεδόν ποτέ δεν έχει μελετηθεί σε βάθος είναι η ιατρική και ψυχολογική πλευρά της διαδικασίας της δωρεάς ωαρίων. Ποιες είναι δηλαδή οι ψυχοσωματικές επιδράσεις της εξω-σωματικής γονιμοποίησης με δωρεά ωαρίων για τη δότρια, την ώρα που η διαδικασία αυτή αποτελεί ευχής έργο για την υποψήφια μητέρα. Υπάρχει η ελάχι-στη κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών αυτών, τόσο από την ιατρική κοινότητα όσο και από την πολιτεία;Το προφίλ της δότριας είναι συνή-θως μια νέα, υγιής γυναίκα, η οποία για να αντεπεξέλθει στις ανάγκες της θεραπείας και για να επιτευχθεί η μέγι-στη παραγωγή ωαρίων, που μπορεί να αρκούν στις περισσότερες περιπτώσεις και για τρεις λήπτριες, καλείται να λάβει σημαντικές δόσεις ορμονών. Όπως επι-σημαίνουν γυναικολόγοι­μαιευτήρες στο Hot Doc, η διέγερση των ωοθηκών που προκαλείται μπορεί να συνοδεύ-εται από βραχυπρόθεσμους αλλά και μακροπρόθεσμους κινδύνους τόσο για

τη δότρια όσο και για τη λήπτρια. Παρά το γεγονός ότι δεν έχει επιβεβαιωθεί επίσημα η συσχέτιση μεταξύ φαρμάκων γονιμότητας και καρκίνου των ωοθη-κών, υπάρχουν ενδείξεις ότι γυναίκες που μπαίνουν στη διαδικασία τεχνη-τής γονιμοποίησης με τη χρήση ξένων ωαρίων μπορεί να έχουν έως και τέσ-σερις φορές περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης τέτοιου καρκίνου στο μέλλον. Ένας άλλος κίνδυνος που ελλοχεύει για τις δότριες μέσα από το «ντοπάρι-σμα» για την παραγωγή ωαρίων είναι η υπερδιέγερση των ωοθηκών. «Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που νεαρές γυναί-κες έρχονται σε δημόσια νοσοκομεία με τέτοια συμπτώματα, καθώς η δοσολο-γία ορμονών είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι θα έδιναν σε μια γυναίκα που θα έκανε εξωσωματική με δικά της ωάρια. Αυτό συμβαίνει διότι οι γιατροί θέλουν να αντλήσουν όσα περισσότερα ωάρια μπορούν. Οι πόνοι συνήθως αντιμετω-πίζονται με ισχυρά παυσίπονα, ωστόσο δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που οι γυναίκες εισάγονται εσπευσμένα στο χει-ρουργείο προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα», εξηγεί γυναικολόγος δημόσιου νοσοκομείου της Αττικής.Ένας ακόμη κίνδυνος που καραδοκεί για τις δότριες εξαιτίας των τεράστιων ποσο-τήτων ορμονών που τους χορηγούνται είναι να αντιμετωπίσουν προβλήματα στειρότητας και οι ίδιες στο μέλλον. Το συγκεκριμένο πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως σε χώρες του εξωτερικού, όπου πολλές από αυτές τις γυναίκες κατα-φεύγουν στη δωρεά ωαρίων για αμιγώς οικονομικούς λόγους. Αν και η νομοθε-σία δεν επιτρέπει την αμοιβή στη δότρια –πέρα από βασικά έξοδα που προκύπτουν από τη θεραπεία και την αποχή από την εργασία– αυτό στην πραγματικότητα αποτελεί έναν κανόνα που υπάρχει για να παραβιάζεται. Στην ίδια μοίρα βρί-σκεται και η νομοθεσία περί μέγιστου αριθμού διεγέρσεων στις οποίες μπορεί να υποβληθεί μια δότρια. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι σε χώρες με πιο χαλαρό νομοθετικό πλαίσιο, η δωρεά ωαρίων διαφημίζεται ως «εύκολο χρήμα» για νεαρές φοιτήτριες που επιθυμούν μια πηγή εσόδων.

34 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Εξίσου σημαντική θεωρείται η ψυχολο-γική επιβάρυνση της δότριας. Η μεγάλη ποσότητα ορμονικών κοκτέιλ που τους χορηγούνται σε πολλές περιπτώσεις δημιουργούν πρόσκαιρα ψυχολογικά προβλήματα γύρω από τη μητρότητα που χαρίζουν αλλά δεν απολαμβάνουν οι ίδιες, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώ-σεις που έχουν παρατηρηθεί στις οποίες η δότρια έχει εμφανίσει συμπτώματα απότομων ψυχολογικών μεταπτώσεων και κατάθλιψης.

Κίνδυνος αιμομιξίας από τη δωρεά ωαρίωνΤι γίνεται όταν γεννιούνται από τα ωάρια που έχει παραχωρήσει μια δότρια παιδιά από διαφορετικούς γονείς και συνα-ντηθούν στο μέλλον της ζωής τους; Ευσταθούν τα «καμπανάκια» για ενδε-χόμενο θέμα αιμομιξίας;«Φυσικά και μπορεί να υπάρξει ζήτημα αιμομιξίας», σχολίασε στο σχε-τικό ερώτημα του Hot Doc ο Θέμης

Δωρεά Ωαρίων

Μαντζαβίνος, γυναικολόγος. «Πάντα θα υπάρχει αυτός ο κίνδυνος, αλλά να σας πω και κάτι το οποίο το ξεχνάμε. Εδώ και 50 χρόνια υπάρχουν τράπεζες σπέρμα-τος. Από αυτές τις τράπεζες γεννιούνται πολλά παιδιά από τον ίδιο πατέρα. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες για να συμβεί κάτι τέτοιο είναι να μην παίρ-νουμε από την ίδια δότρια περισσότερες από μία ή δύο χρήσεις του γενετικού της υλικού», συμπλήρωσε ο γνωστός γυναικολόγος. Αντιλαμβάνεται κανείς, ωστόσο, ότι για μία ακόμη φορά έρχεται αντιμέτωπος με ένα κενό εξουσίας, καθώς όλα ενα-πόκεινται στη διακριτική ευχέρεια και ευσυνειδησία του εκάστοτε γιατρού και της κλινικής. Το κατά πόσο δηλαδή θα τηρηθεί ο άγραφος αυτός κανόνας απο-τελεί απόφαση της κλινικής που θα κληθεί, αν και έχει από μία δότρια 6 ή 7 ωάρια, να χρησιμοποιήσει μόλις το ένα, αψηφώντας τα διαφυγόντα κέρδη από τα υπόλοιπα.

Επιλογή φύλου και κατά παραγγελία τέκναΗ προεπιλογή του φύλου του εμβρύου κατά τη διάρκεια της τεχνητής γονιμο-ποίησης επιτρέπεται στην Ελλάδα μόνο σε περιπτώσεις που συντρέχει κάποιος σοβαρός ιατρικός λόγος (π.χ. φυλοσύν-δετα νοσήματα, όπως η μεσογειακή αναιμία και η αιμορροφιλία). Η συγκε-κριμένη διαδικασία κατά την τεχνητή γονιμοποίηση αποτελεί έργο κυρίως του γενετιστή και όχι τόσο του μαιευτήρα, καθώς ουσιαστικά αυτό που γίνεται είναι μια επιλογή του σπερματοζωαρίου που θα γονιμοποιήσει το ωάριο. Η επιλογή φύλου κατά την τεχνητή γονι-μοποίηση στην Ελλάδα απαγορεύεται και επιφέρει βαρύτατες ποινικές κυρώσεις, καθώς σύμφωνα με την παράγραφο 26 του νόμου 3305/2005 «τιμωρείται με ποινή κάθειρξης μέχρι δεκαπέντε ετών». Παράλληλα προβλέπονται σοβαρότατες διοικητικές κυρώσεις, καθώς ο γιατρός απειλείται με ανάκληση της άδειάς του και εξαντλητικά πρόστιμα.Ωστόσο, στο συγκεκριμένο σημείο εντο-πίζεται ένα τεράστιο κενό, καθώς η

τήρηση του νόμου επαφίεται αποκλει-στικά στην κρίση και τη δεοντολογία του εκάστοτε γιατρού. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη ελεγκτι-κού μηχανισμού, αφήνει πρόσφορο έδαφος για όσους είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα στραβά μάτια… Σύμφωνα με πληροφορίες του Hot Doc, τα ηνία στα αιτήματα για επιλογή φύλου κρα-τούν ζευγάρια προερχόμενα από μέρη της Ελλάδας με παραδοσιακά πατρι-αρχική οικογενειακή δομή, τα οποία επιδιώκουν να εξασφαλίσουν ότι θα αποκτήσουν αγόρι.

Η μαμά μου είναι… γιαγιά μουΈνα σημαντικό ηθικό θέμα που προ-κύπτει από τη μεγάλη διαφορά ηλικίας είναι η δημιουργία συμπλέγματος στο παιδί. Όταν αυτό μεγαλώνει και πλά-θει στην ευαίσθητη παιδική ηλικία τον χαρακτήρα του μέσα σε ένα σχο-λικό περιβάλλον και βλέπει ότι όλοι οι άλλοι γονείς είναι τόσο διαφορετικοί από τους δικούς του, αυτομάτως νιώ-θει μειονεκτικά και απομονώνεται. Του δημιουργείται η απορία γιατί οι δικοί του γονείς μπορεί να μοιάζουν πιο πολύ με τους παππούδες των άλλων συμμα-θητών του. «Είναι σαν να προσπαθεί πολλές φορές συνειδητά να κρύψει τους γονείς του από τους συμμαθητές του», σημειώνει η κ. Κοντοστεργίου, η οποία επισημαίνει ότι παράλληλα αυτό το παιδί, εξαιτίας της διαφοράς ηλι-κίας, εξοικειώνεται συνήθως απότομα και από μικρό με την έννοια του γήρα-τος και του θανάτου. Το γεγονός αυτό του καλλιεργεί έντονα το αίσθημα της ανασφάλειας, επιδεινώνοντας τα ήδη υπάρχοντα συμπλέγματα και αναπτύσσο-ντας ακόμη μεγαλύτερο δέσιμο με τους «διαφορετικούς» γονείς του. Η τρίτη και πιο τραγική συνέπεια για το ίδιο το παιδί, αφού έχει γηροκομήσει –πιθανότατα όντας ακόμη ανήλικο­ τους γονείς του, είναι ότι υπάρχουν αυξημένες πιθανότη-τες να μείνει ορφανό σε μια δύσκολη γι' αυτό και τρυφερή ηλικία, απλώς επειδή οι γονείς του επέλεξαν να κάνουν παιδί σε προχωρημένη ηλικία.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Hot Doc, τα ηνία στα αιτήματα για επιλογή φύλου κρατούν ζευγάρια προερχόμενα από μέρη της Ελλάδας με παραδοσιακά πατριαρχική οικογενειακή δομή, τα οποία επιδιώκουν να εξασφαλίσουν ότι θα αποκτήσουν αγόρι

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 35

Του Θανάση Καρτερού

masqué. Doc

Προσοχή, δαγκώνει!

ΓΑΠ-ΓΑΠ! Και γαβγίζει αλλά και δαγκώνει ακόμα ο Γιώργος Παπανδρέου, ο επιλεγόμενος και ΓΑΠ. Πράγμα που αποδείχτηκε πέραν πάσης αμφιβολίας στη σφοδρή σύγκρουσή του με τον νυν πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελο Βενιζέλο, κατά την οποία σημειώθηκαν λεκτικές εχθροπραξίες και εκτοξεύτηκαν βαριές κουβέντες, ενώ δεν έλειψαν και τα σχετικά δαγκώματα – από την πλευρά του Γιώργου κυρίως. Για να γίνει σαφές σε όλους ότι ένας Παπανδρέου δύσκολα παραιτείται από τα εγκόσμια της πολιτικής και ακόμη δυσκολότερα ξεδοντιάζεται.

Είχε βέβαια και τα δίκια του ο τέως. Διότι εν μέσω θύελλας μνημονίων,

επέλασης του ΣΥΡΙΖΑ και αναγκαστικής προσγείωσης του πάλαι ποτέ πανίσχυρου κινήματος σε μονοψήφια ποσοστά, μόνο αθώα δεν μπορούσε να θεωρηθεί η πρε-μούρα του Βενιζέλου να αναθέσει σε ειδι-κές εταιρίες τον έλεγχο των οικονομικών της Ιπποκράτους. Με βασικό αντικείμενο μάλιστα τις αιτίες του τεράστιου χρέους που δημιουργήθηκε επί παντοδυναμίας Παπανδρέου – πάνω από 100 εκατομμύ-ρια ευρώ. Και με εμφανώς ειρωνικό σκε-πτικό την αποκατάσταση της διαφάνειας – μια λέξη που όταν προφέρει ή ακούει ο ΓΑΠ δονείται από ρίγη συγκίνησης. Το φαντασμαγορικό αποτέλεσμα το απο-λαύσαμε όλοι. Και το χώνεψαν όσοι δεν το είχαν χωνέψει, ότι το ΠΑΣΟΚ που ήξε-ραν πάει και πίσω δεν γυρνάει. Από τη δόξα της εξουσίας βρέθηκε με τα τόξα του εμφυλίου για τα κομματικά όβολα. Με τις διαρροές των νυν να καταλογίζουν στον τέως τσαπατσουλιά στη διαχείριση, αυτοκρατορικά μεγαλεία με λεφτά της κρατικής επιχορήγησης, ακριβά ταξίδια που φούσκωναν το χρέος – εν γένει μια συμπεριφορά του στιλ ο κόσμος καίγεται κι ο Γιώργος χτενίζεται με χρυσές χτένες. Και τον τέως όμως να απαντά καταλο-γίζοντας ελεεινές προθέσεις κρυμμένες πίσω από έωλα προσχήματα. Ακούστηκαν πολλά εν γένει σ’ αυτόν τον καβγά, που φέρνει πολύ σε καβγά για το πάπλωμα. Αν μάλιστα έχει κανείς οξυ-μένη ακοή, θα μπορέσει να ακούσει και τον αχό από τα κεφάλια που χτυπούν στον τοίχο όσων πίστεψαν ότι ο Γιώργος θα αλλάξει τη χώρα και ο Βενιζέλος θα αλλά-ξει το ΠΑΣΟΚ. Διότι όταν επρόκειτο για τα δικά μας λεφτά –για μισθούς, συντά-ξεις, φόρους, χαράτσια– και οι δυο τους υπήρξαν ευγενέστατοι, προσηνείς προς τους απαιτητικούς δανειστές, μέλι­γάλα

μεταξύ τους και με τον Σαμαρά και με τον Βορίδη και με τον Άδωνι. Αλλά όταν το πράγμα έφτασε στα δικά τους λεφτά, τότε ανακάλυψαν ότι έχουν δόντια – για να δαγκώσουν. Ειδικά μάλιστα ο Γιώργος, ο οποίος πλασαρίστηκε ως σωτήρας, μιλούσε ως σωτήρας και σήκωνε τα μανίκια ως σωτήρας, έχει το δικαίωμα να αναδειχτεί σε πρόσωπο­σύμβολο της ξεφτίλας του ΠΑΣΟΚ και όσων τον εξύμνησαν και τον ανέδειξαν πανίσχυρο πρωθυπουργό. Όχι μόνο γιατί αποδείχτηκε τα μαύρα χρόνια της εξουσίας του λίγος, ελαφρύς και έτοι-μος να τον πάρουν οι άνεμοι του ΔΝΤ και να μας ρίξει στις καταιγίδες των μνη-μονίων. Αλλά και γιατί εμφανίστηκε ως έτοιμος από καιρό να παρατήσει σημαίες, οράματα, υποσχέσεις και δεσμεύσεις χωρίς ούτε υποψία αντίστασης. Και τόσο ιδιοτελώς εγωπαθής ώστε να δαγκώνει σήμερα, που καλείται να υπερασπιστεί το δικό του συμφέρον, ενώ έγλειφε χτες, που κλήθηκε να υπερασπιστεί το δικό μας. Τόσο απλά. Ουδέν κακό αμιγές καλού πάντως. Τουλάχιστον κατάλαβαν όσοι έχουν διά-θεση να καταλάβουν τι εστί κυνισμός –εκ του κυνός– και πόσο προσεκτικά πρέπει να κοιτάζουν στα δόντια τους επίδοξους σωτήρες…

Προσοχή, δαγκώνει!

36 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Φαρμακεία

Η Αθανασία Βλάχου στηρί-χτηκε στον νόμο 3918/2011, ο οποίος προβλέπει μια «μικρή» απελευθέρωση του

επαγγέλματος των φαρμακοποιών, και ακολούθησε πιστά όλες τις διαδικασίες ώστε να αποκτήσει το δικό της φαρμα-κείο έξω από το νοσοκομείο Ιπποκράτειο της Αθήνας. Τελικά βρέθηκε σπίτι της, κατεστραμμένη οικονομικά, καθώς σε μία νύχτα της έκλεισαν το φαρμακείο 4 μήνες αφότου το είχε ανοίξει. Όπως καταγγέλλει η ίδια, ήταν τα προσωπικά συμφέροντα των γειτονικών της συνα-δέλφων που την «εξαφάνισαν» με τη βοήθεια της Διοίκησης Υγειονομικής Περιφέρειας (ΔΥΠΕ). Ο τρόπος ήταν απλός, καθώς κατάφεραν να της βάλουν λουκέτο αλλάζοντας την κεντρική είσοδο του νοσοκομείου.

Δίπορτο το ΙπποκράτειοΤον Απρίλιο του 2011 και μετά την ψήφιση του νόμου Λοβέρδου 3918/2011, η Αθανασία Βλάχου κάνει την αίτηση ώστε να αποκτήσει άδεια ίδρυσης σε φαρμακείο στη κεντρική πύλη του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου. Άλλωστε ο νόμος, μεταξύ άλλων, προέβλεπε την ίδρυση νέων φαρμακείων στους δρόμους όπου βρίσκονται οι κεντρικές πύλες των νοσοκομείων με περισσότερες από 150 κλίνες. Ένα τέτοιο νοσοκομείο είναι και το Ιπποκράτειο. Έτσι η Περιφέρεια Αττικής, μετά τη δημοσίευση του νόμου και έχοντας στη διάθεση της 30 ημέρες ώστε να ορίσει ποιες είναι οι κεντρικές πύλες και να εκδώσει τις άδειες, ζήτησε τόσο από τη ΔΥΠΕ όσο και από τις διοι-κήσεις των νοσοκομείων να απαντήσουν ποιες είναι οι κεντρικές τους πύλες. Στην

περίπτωση του Ιπποκράτειου απάντη-σαν και οι δύο ότι η κεντρική είσοδος είναι επί της Βασ. Σοφίας 114. Με γνώ-μονα αυτά τα επίσημα στοιχεία, η Περιφέρεια εξέδωσε άδεια ίδρυσης στην Αθανασία Βλάχου σε απόσταση 100 μέτρων μακριά –όπως όριζε ο νόμος– από την πύλη του νοσοκομείου. Όλα τηρήθηκαν κατά γράμμα από την πλευρά της κ. Βλάχου, αλλά και από την πλευρά της Περιφέρειας, σύμφωνα με την κ. Βλάχου, λογάριαζαν χωρίς τον ξενοδόχο, που στη συγκεκριμένη περί-πτωση φέρονται να είναι η ΔΥΠΕ αλλά και οι δύο φαρμακοποιοί των οποίων τα συμφέροντα θίγονταν. Στις 19 Απριλίου του 2012 το φαρμα-κείο περνάει έλεγχο από τη Περιφέρεια, ώστε να εκδοθεί η άδεια λειτουργίας του καταστήματος. Πρόκειται για την τελική άδεια που χορηγείται στα φαρμακεία, αφού πρώτα ελεγχθούν τα εμπορεύματα, η πυρασφάλεια και πολλές άλλες προϋ-ποθέσεις για τη σωστή λειτουργία. Η φαρμακοποιός, στηριζόμενη σε αυτά που όριζε ένας νόμος του κρά-τους, δανείστηκε από τράπεζες πολλές χιλιάδες ευρώ ώστε να μπορέσει να διαμορφώσει το κατάστημα με τον κατάλληλο τρόπο και να ξεκινήσει να εργάζεται. Και τα κατάφερε. Το φαρμα-κείο απέκτησε άδεια λειτουργίας στις 25 Μαΐου 2012 και πέντε ημέρες αργότερα άρχισε να λειτουργεί. Όπως δηλώ-νει στο Hot Doc η Αθανασία Βλάχου,

Να ψηφίζονται νόμοι για να εξυπηρετήσουν έναν ή και περισσότερους «φίλους» του υπουργού είναι σύνηθες. Να τρυπώνει μια διάταξη σε έναν άσχετο νόμο ώστε να διευκολυνθούν ορισμένοι εκλεκτοί είναι και πάλι σύνηθες. Να ψηφίζεται όμως ένας νόμος και επειδή ξεβολεύει δύο φαρμακοποιούς να αλλάζει η κεντρική είσοδος ενός από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας δεν έχει ξαναγίνει. Η παρακάτω ιστορία μπορεί να αποτελεί μία ακόμα ιστορία κακοδιαχείρισης των δημόσιων υπηρεσιών, μπορεί όμως και να είναι αποτέλεσμα της δράσης μια μαφίας, η οποία εξο-ντώνει νομοταγείς πολίτες που τολμούν να βρεθούν στον δρόμο της. Η ιστορία αποδεικνύει για ακόμα μια φορά ότι στην Ελλάδα οι νόμοι φτιά-χνονται για να αψηφώνται και όχι για να τηρούνται.

της αντιγόνης μιχοπούλου

Δυο πόρτες έχει… το Ιπποκράτειο, αλλά εκμεταλλεύονται «παραθυράκια»

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 37

«στις 8 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου και ενώ βρίσκομαι σε εφημερία, δέχομαι ένα τηλεφώνημα από την Περιφέρεια. Με ενημέρωσαν ότι έπρεπε να κλείσω εκείνη τη στιγμή το φαρμακείο, καθώς αυτό όριζε απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου στο οποίο προσέφυγαν οι 2 φαρμακοποιοί που διατηρούν φαρμα-κεία στον ίδιο δρόμο, προσβάλλοντας την άδεια λειτουργίας μου».Πρόκειται για μια πρωτόδικη απόφαση του διοι-κητικού πρωτοδικείου, η οποία ωστόσο δεν έχει τελεσιδικήσει, καθώς αφο-ρούσε ασφαλιστικά μέτρα με αίτημα την προσωρινή αναστολή της άδειας λει-τουργίας. Ωστόσο στις 9 Απριλίου έγινε η δίκη για την ακύρωση της αδείας λει-τουργίας, όπου η κ. Βλάχου προσκόμισε μεταξύ άλλων και την απόφαση του ΣΤΕ 162/2011, σύμφωνα με την οποία «εφό-σον δεν προσβλήθηκε η άδεια ίδρυσης αλλά η άδεια λειτουργίας δεν μπορεί να θεωρηθεί ως συμπροσβαλόμενη και η άδεια ίδρυσης», γεγονός που σημαί-νει ότι δεν έπρεπε να είχε κλείσει η επιχείρηση. Με λίγα λόγια οι δύο φαρ-μακοποιοί έπρεπε να είχαν προσβάλει την άδεια ίδρυσης, καθώς το αίτημά τους αφορούσε την τοποθεσία του φαρμα-κείου και όχι τον τρόπο λειτουργίας του. Πάντως το περίεργο δεν είναι ότι δύο φαρμακοποιοί που θίχτηκαν τα συμ-φέροντά τους χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα ώστε να εξοντώσουν τον ανταγω-νιστή τους. Το περίεργο είναι ότι όλες οι

κινήσεις για το σφράγισμα του φαρμα-κείου της κ. Βλάχου έγιναν άμεσα και με διαδικασίες εξπρές από τη ΔΥΠΕ. Η ΔΥΠΕ, λοιπόν, σύμφωνα με την καταγ-γελία, έσπευσε να συμφωνήσει με τους δυο φαρμακοποιούς, ενώ παράλληλα έτρεχαν οι διαδικασίες ώστε να μεταφερ-θεί η κεντρική πύλη του νοσοκομείου από τη Βασ. Σοφίας 114 στην οδό Αγ. Πυρρή, και όλα αυτά με ένα χρόνο καθυ-στέρηση. Αρχικά, τόσο η ΔΥΠΕ όσο και η διοίκηση του νοσοκομείου εντός των χρονικών ορίων που ανέφερε ο νόμος

Σε έγγραφο τόσο της διοίκησης του νοσοκομείου όσο και της ΔΥΠΕ ορίζεται ως κεντρική πύλη του Ιπποκράτειου η Βασιλίσσης Σοφίας 114.

Ένα χρόνο μετά, η ΔΥΠΕ

αποφασίζει εκπρόθεσμα ότι

η κεντρική πύλη του νοσοκομείου

είναι η Αγγέλου Πυρρή.

38 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Φαρμακεία

είχαν ορίσει επίσημα ότι η κεντρική πύλη ήταν επί της Βασ. Σοφίας 114. Η ουσία είναι ότι δεν υπήρχε κάποιος άλλος τρό-πος ώστε να κλείσουν το νέο φαρμακείο και να κρατήσουν με αυτό τον τρόπο ερμητικά κλειστό το επάγγελμα των φαρμακοποιών. Έτσι άλλαξαν την επί-σημη και κεντρική πύλη του νοσοκομείου και όρισαν ως κεντρική μια είσοδο 60 πόντων, η οποία βρίσκε-ται δίπλα σε μια μεγάλη συρόμενη πόρτα που ανοίγει μόνο στις εφημερίες για τη διέλευση των ασθενοφό-ρων. Όπως αναφέρει στο Hot Doc η επικεφαλής του Γραφείου Περιφερειακού Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης της Περιφέρειας Αττικής, Μαρία Παπασπύρου, «ο νόμος ορίζει ότι οι πύλες του νοσο-κομείου πρέπει να είναι διακριτές. Δηλαδή από άλλη πύλη θα περνάνε τα ασθενοφόρα και από αλλού οι πολί-τες». Σε πόρισμα που εξέδωσε η κ. Παπασπύρου για την περίπτωση του φαρμακείου της Αθανασίας Βλάχου αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας Αττικής ενήργησε νομίμως, θεωρώντας ορθώς για την ανάγκη χορήγησης άδειας ιδρύσεως του επίμαχου φαρμακείου ότι η εξωτερική πύλη ήταν αυτή της Βασ. Σοφίας, γεγονός που σημαίνει ότι τόσο η άδεια ίδρυσης όσο και η άδεια λειτουργίας που χορηγήθηκαν από την Περιφέρεια Αττικής δεν πάσχουν για λόγο που αφορά την εξωτερική πύλη του Ιπποκράτειου».Η ΔΥΠΕ, μετά από το αίτημα των δύο φαρμακοποιών και μετά από εντολή του νομικού συμβούλου της, απο-φάσισε με καθυστέρηση ενός χρόνου ότι κεντρική πύλη του νοσοκομείου είναι αυτή της οδού Αγ. Πυρρή. Λίγες ημέρες μετά, η διοίκηση του Ιπποκράτειου όριζε για ακόμα μια φόρα ότι η κεντρική πύλη είναι επί της Βασ.Σοφίας 114 και ονόμασε ως πύλη κύριας χρήσης την είσοδο επί της οδού Αγγέλου Πυρρή.Ωστόσο, απολύτως ξεκάθαρη είναι η διευκρίνιση που δίνει η Πολεοδομία για τις κεντρικές πύλες των νοσο-κομείων, κατά την οποία «κεντρική πύλη είναι εκείνη που ορίζει η αρχική μελέτη του έργου».Η ΔΥΠΕ δεν απάντησε ποτέ γιατί άρχισε να ψάχνει με καθυστέρηση ενός χρόνου για την κεντρική πύλη του νοσοκομείου. Σε αντίστοιχες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα αυτή του νοσοκομείου Ευαγγελισμός, δεν έχασαν την κεντρική είσοδό τους όταν ζητήθηκε να την προσδιορίσουν.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 39

Τράπεζες

του γιάννη ςυμεωνίδη

περιζητητατα κόκκινα ςτεγαςτικα Δανειααπό ξενες τραπεζες και fUnDs

Συμβαίνει συχνά το τελευταίο διάστημα: Δανειολήπτης μένει εμβρόντη-τος μια ωραία πρωία όταν ανοίγει την αλληλογραφία του και μαζί με τους υπόλοιπους λογαριασμούς μαθαίνει πως το δάνειό του έχει γίνει απαιτητό εντός τριών ημερών όχι από την τράπεζα που του το έχει χορηγήσει, αλλά από μια ξένη, και μάλιστα χωρίς προηγούμενη ενημέρωσή του. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά αν δεν καταφέρει να γυρίσει τη γη ανάποδα για να το αποπληρώ-σει, ο νέος πιστωτής θα μπορεί να κατάσχει ακόμη και την πρώτη κατοικία του, εφόσον, όπως είναι το πιθανότερο σενάριο, αρθεί η αναστολή πλει-στηριασμών από το 2014.

τέτοιου είδους κινήσεις που αφορούν τα

δάνειά τους και στις οποίες έχουν ήδη

προχωρήσει δίχως την έγκρισή τους. Κι

όμως, σε πολλές περιπτώσεις δεν δέονται

να πράξουν ούτε αυτό, με αποτέλεσμα να

αιφνιδιάζονται οι δανειολήπτες.

Το Hot Doc έχει στη διάθεσή του συγκε-

κριμένα παραδείγματα δανείων που

έχουν τιτλοποιηθεί κι έχουν εκχωρηθεί

σε ξένες εταιρίες, οι οποίες προχώρη-

σαν σε εκδόσεις διαταγών πληρωμής και

κατασχετηρίων εκθέσεων:

1) Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο ως ειδι-

κός διάδοχος της Aspis Bank εκχώρησε

απαίτηση στην εταιρία ειδικού σκοπού

Byzantium Finance PLC που εδρεύει

στο Λονδίνο (c/o Management Limited,

International Finance Centre), η οποία

στη συνέχεια εξέδωσε την υπ' αριθ-

μόν 33970/2012 Διαταγή Πληρωμής

του Ειρηνοδικείου Αθηνών κατά

έλληνα δανειολήπτη.

Α νθρωποι που γνωρίζουν τα μυστικά της τραπεζικής αγο-ράς καλύτερα από εκείνα της οικογένειάς τους αποκαλύ-

πτουν στο Hot Doc πως ακόμη κι επτά στα δέκα δάνεια στις ελληνικές τρά-πεζες είναι επισφαλή ή στα όρια της επισφάλειας και τρία στα δέκα έχουν ήδη πουληθεί. Ποιος είναι ο βαθύτερος στό-χος των αγοραστών κόκκινων δανείων; Τα υποθηκευμένα ακίνητα δημοσίων

και ιδιωτικών υπαλλήλων, συνταξιού-χων, ανέργων και μικροεμπόρων.

Παραδείγματα εκχωρημένων τιτλοποιημένων δανείωνΟι τιτλοποιήσεις και μεταβιβάσεις δανείων είναι σύνηθες φαινόμενο για τις περισσότερες, αν όχι όλες, ελληνι-κές τράπεζες, οι οποίες δεν έχουν καμία άλλη νομική υποχρέωση παρά να ενη-μερώνουν απλώς τους πελάτες τους για

40 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

(Steindamm 71,20099). Η μεταβίβαση από την Εμπορική Τράπεζα έχει καταχω-ρηθεί στο Ενεχυροφυλάκειο Αθηνών με αριθμό 93/15.5.2009.

Τα «distress funds»Στη ναυτική ορολογία, τα πλοία που κινδυνεύουν άμεσα να βυθιστούν βρί-σκονται σε κατάσταση «distress». Δεν είναι τυχαίο, επομένως, που αυτόν τον όρο έχει δανειστεί και η οικονομική επι-στήμη προκειμένου να χαρακτηρίσει τα funds που ειδικεύονται στις επενδύσεις σε δάνεια των οποίων η πλήρης απο-πληρωμή θεωρείται από δύσκολη έως σχεδόν απίθανη. Έχοντας τις έδρες τους κατά βάση στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη (κυρίως σε Γερμανία, Βρετανία, αλλά και Λουξεμβούργο), δραστηριοποι-ούνται σε όλο τον πλανήτη, ειδικά σε χώρες που διέρχονται βαθιά οικονομική ύφεση, όπως η Ελλάδα. Σε αυτές απο-κτούν κοψοχρονιά περιουσιακά στοιχεία απελπισμένων πολιτών, μέσω της αγο-ράς των δανείων τους σε ποσοστό από 5% έως 25%, στην καλύτερη περίπτωση, του αρχικού κεφαλαίου, ανάλογα αν υπάρ-χει κι εμπράγματη εξασφάλιση ακινήτων.Αυτά τα funds χρησιμοποιούν μεθόδους πίεσης προς τους οφειλέτες μπροστά στις οποίες τα τηλεφωνήματα εισπρακτικών εταιριών μοιάζουν με βόλτα στο πάρκο. Αξίζει να σημειωθεί πως οι τράπεζες μεταβιβάζουν τα ληξιπρόθεσμα δάνειά τους σε όποιον καταθέσει τη μεγαλύτερη προσφορά, μέσω δηλαδή ενός ιδιότυπου πλειστηριασμού. Αρχικά ο πλειοδότης προσπαθεί να ανακτήσει την επένδυσή του και στη συνέχεια να βγάλει κάποιο κέρδος από αυτήν. «Τα διεθνή κοράκια δεν πρόκειται να έρθουν, απλούστατα γιατί βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα. Η παρούσα μνη-μονιακή τρικομματική κυβέρνηση θα βελτιώσει ακόμα περισσότερο το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις δρα-στηριότητες εταιριών του είδους αυτού στην Ελλάδα, με σκοπό να απελευθε-ρωθεί πλήρως η επιχειρηματική δράση και λειτουργία τους στη χώρα μας. Ένας βασικός λόγος για τον οποίο στα επό-μενα χρόνια θα γίνουν μαζικές πωλήσεις δανείων σε τέτοιου είδους ξένες εταιρίες

Tα distress funds χρησιμοποιούν μεθόδους πίεσης προς τους οφειλέτες μπροστά στις οποίες τα τηλεφωνήματα εισπρακτικών εταιριών μοιάζουν με βόλτα στο πάρκο

2) Η Τράπεζα Πειραιώς τιτλοποίησε και έδωσε δάνειο στην εταιρία με την επωνυ-μία PRAXIS FINANCE PLC που εδρεύει στο Λονδίνο (c/o Wilmington Trust SP Services, EC2M 7JH), η οποία στη συνέ-χεια εξέδωσε κατά έλληνα δανειολήπτη την υπ’ αριθμόν Διαταγή Πληρωμής 34071/2012 του Ειρηνοδικείου Αθηνών.3) Καταγγελία σύμβασης στεγαστι-κού δανείου ύψους 180.000 ευρώ της εταιρίας με την επωνυμία UNION DE CREDITOS IMMOBILIARIOS SA ESTABLECIMIENTO FINANCIERO DE CREDITO με έδρα στην Ισπανία (C/Retama, 3­a Plta. Edificio Ejesur, Μαδρίτη 28045), κατά έλληνα δανειολήπτη.4) Εξώδικος επιστολή κατά έλληνα δανει-ολήπτη της εταιρίας με την επωνυμία FV­1 INC, στην οποία η απαίτηση χορη-γήθηκε από τη Citibank.5) Αναγκαστική κατάσχεση ακί-νητης περιουσίας κατά έλληνα δανειολήπτη για ποσό δανείου 357.651 ευρώ με την υπ’ αριθμό Διαταγή Πληρωμής 1564/19/1/2010 της εταιρίας AXIA FINANCE PLC, με αριθμό μητρώου 6705391, που εδρεύει στο Λονδίνο (c/o Wilmington Trust, SP Services Ltd), το οποίο εκχωρήθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς στην παραπάνω εταιρία.6) Εξώδικος επιστολή κατά έλληνα δανειολήπτη από την εταιρία EOS SECURITISATION GMBH, νομικό πρόσωπο που εδρεύει στο Αμβούργο

Μερικά παραδείγματα δανείων που έχουν τιτλοποιηθεί κι έχουν εκχωρηθεί σε ξένες εταιρίες, οι οποίες προχώρησαν σε εκδόσεις διαταγών πληρωμής και κατασχετηρίων εκθέσεων.

Τράπεζες

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 41

Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ) παραδέχεται ότι το 2006 μεταβιβάστηκαν και τιτλοποιήθηκαν οι απαιτήσεις μέρους του χαρτοφυλακίου των χορηγηθέντων στεγαστικών δανείων. Το ΤΠΔ ομολογεί, επίσης, πως οι δανειολήπτες των δανείων που τιτλοποιήθηκαν δεν ενημερώθηκαν αρχικά ατομικά, επειδή δεν απαιτείτο νομικά η συναίνεσή τους.

είναι ότι η τρόικα θέλει να πετύχει τη λεγόμενη απομόχλευση στα χαρτοφυ-λάκια των ελληνικών τραπεζών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι με τη λήξη ισχύος του νόμου που ισχύει μέχρι 31/12/2013 κι απαγορεύει τους πλειστηριασμούς για ποσά μέχρι 200.000 ευρώ, θα ακολουθή-σει ένα μπαράζ χιλιάδων πλειστηριασμών και κατασχέσεων στην ακίνητη περιουσία των ελλήνων δανειοληπτών», προειδο-ποιεί σε συνομιλία του με το Hot Doc ο πρόεδρος της Εθνικής Ομοσπονδίας Δανειοληπτών­Καταναλωτών Ελλάδος, Ευάγγελος Κρητικός.Όπως ενημερώνει, εξάλλου, το περι-οδικό η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, γενική διευθύντρια της ΕΚΠΟΙΖΩ, η καταναλωτική οργάνωση έχει λάβει καταγγελίες από χιλιάδες δανειολή-πτες ότι το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ) έχει τιτλοποιήσει τα δάνειά τους χωρίς ποτέ να τους ρωτήσει. Επιπλέον, υπάρχουν ελληνικές τράπεζες οι οποίες, προκειμένου να συναινέσουν σε διακανονισμούς με δανειολήπτες τους, ζητούν από αυτούς να τους προ-σημειώσουν οποιοδήποτε ακίνητο έχουν στην ιδιοκτησία τους. Απώτερος σκοπός τους είναι να πουλήσουν, στο άμεσο μέλλον, σε υψηλότερες τιμές αυτά τα επισφαλή δάνεια σε ξένους αγοραστές.

Τι θέλει η ΜέρκελΟι ελληνικές τράπεζες έχουν κάθε λόγο να θέλουν να ξεφορτωθούν τα κόκκινα στεγαστικά κι επιχειρηματικά δάνεια που διαθέτουν στο χαρτοφυλάκιό τους, ακόμη και πουλώντας τα στο 10% με 15% της αρχικής τους αξίας. Κι αυτό γιατί, πέρα από όλα τα άλλα, οφείλουν να καταθέσουν, αν δεν το έχουν κάνει ήδη, το επιχειρησιακό τους σχέδιο στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας προκειμένου να επιτύχουν την ανακε-φαλαιοποίησή τους. Την ίδια ώρα, οι ξένες τράπεζες αδυνατούν ή διστάζουν να αγοράσουν κόκκινα δάνεια, αφήνο-ντας ανοιχτό το πεδίο στα distress funds να κάνουν το παιχνίδι τους. Σε αυτό το πλαίσιο, έγκυροι αναλυτές βλέπουν την καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ να συναινεί σε μια σημαντική ελάφρυνση των ελλήνων δανειοληπτών

μόνο στην περίπτωση που γερμανικές τράπεζες και γερμανικά funds απο-κτήσουν τη μερίδα του λέοντος από τα επισφαλή δάνεια της ελληνικής αγο-ράς. Θα αγοράσουν φτηνά και στην περίπτωση που δεν είναι δυνατό να αποπληρωθούν, όπως είναι και το πιθα-νότερο ενδεχόμενο, θα προχωρήσουν σε κατασχέσεις ακινήτων.

«Σπεύστε στις τράπεζες»Η Ένωση Προστασίας Καταναλωτών Κρήτης παρατηρεί πως ο αριθμός των δανειοληπτών που προσφεύγουν σε αυτήν για ένταξη στον ν. 3869/2010, πιο γνωστό ως νόμο Κατσέλη, έχει τρι-πλασιαστεί σε σύγκριση με πέρυσι. «Ο δανειολήπτης οφείλει εγκαίρως είτε να προσπαθήσει να ενταχθεί στη νομοθε-τική ρύθμιση για όλο το δανειακό του βάρος είτε να σπεύσει στην τράπεζα και να το ρυθμίσει πριν αυτό πουληθεί. Φτάσαμε στο σημείο να διαχειριστούμε δανειολήπτη με χρέος 1.000.000 ευρώ, ο οποίος δεν είχε στην κυριότητά του

κανένα περιουσιακό στοιχείο και ήταν, επίσης, άνεργος», πληροφορεί το Hot Doc η Ιωάννα Μελάκη, πρόεδρος της Ένωσης, προτείνοντας κούρεμα σε όλα τα δάνεια το λιγότερο στο 50% και σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στους άνεργους και στους ανάπηρους χωρίς περιουσιακά στοιχεία, να φτάνει ακόμα και στο 100%.Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται, σε συνομιλία του με το Hot Doc, και ο οικονομολόγος­τραπεζικός σύμβουλος Γιώργος Ιωσηφίδης, ο οποίος θεωρεί μονόδρομο τη ρύθμιση των δανείων. «Δεν έχει νόημα να μεταφέρεις κόκκινα δάνεια στα βιβλία και στους ισολογι-σμούς σου όταν δεν υπάρχει περίπτωση να εισπράξεις ούτε ένα μέρος από αυτά. Έχουν μειωθεί τα εισοδήματα και τα διαθέσιμα τραπεζικά υπόλοιπα, ενώ έχουν αυξηθεί οι φόροι. Γι’ αυτό και οι τράπεζες οφείλουν να πάρουν κάποιες γενναίες αποφάσεις, πληρώνοντας και τις δικές τους επιλογές».

42 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

της Lady Lilith

Θεωρίες συνωμοσίας

Όλα τα ταξίδια που πραγματοποίησαν οι κατά καιρούς έλληνες πρωθυπουργοί στη χώρα των δράκων ήταν επεισοδιακά. Θα τη γλιτώσει, άραγε, ο Αντώνης Σαμαράς;

Η κατάρα της Κίνας

Το ερώτημα αυτό απασχολεί την ελίτ των συνωμοσιολόγων που γνωρίζουν

καλά την κατάρα της Κίνας που πλανά-ται πάνω από όλους τους έλληνες πρω-θυπουργούς που έκαναν πράξη το όνειρό τους για επίσημη επίσκεψη στο Σινικό Τείχος και την Απαγορευμένη Πόλη. Έκαναν πράξη το όραμά τους να φάνε αυθεντική πάπια Πεκίνου, να δουν από κοντά φιδαύγουλα και να επιστρέψουν τελικά με τα χέρια άδεια… Ή καλύτερα όχι με άδεια χέρια, αλλά με «από εκείνο», όπως έλεγε κι ένας στίχος από παλιά επι-τυχία του Σπύρου Ζαγοραίου: «Έρχομαι από το Πεκίνο και σας φέρνω από εκείνο», στίχος ελλειπτικός με πολλές ερμηνείες για πάσα νόσο και πολιτική γραμμή.Η αλήθεια είναι ότι ο επικοινωνιακός κατακλυσμός περί εφόδου Σαμαρά στο Πεκίνο, όπου θα τους πιάσει στον ύπνο και πριν προλάβουν να καταλάβουν τι τους συνέβη θα υπογράψουν διαστημι-κές επενδυτικές συμφωνίες, έχει πιάσει τόπο. Μόνο που οι περί το Μέγαρο Μαξίμου υπολογίζουν χωρίς τον ξενο-δόχο, ή καλύτερα χωρίς τις παρενέργειες που έχει για τον εκάστοτε πρωθυπουργό ο κινεζικός αέρας. Για να τεκμηριώσουμε τις επισημάνσεις των συνωμοσιολόγων απευθυνθήκαμε σε παλαιότερους του χώρου, οι οποίοι θυμούνται πράματα και θάματα και κυρίως την κινεζική κατάρα που διατρέ-χει τους έλληνες πρωθυπουργούς. Έχουμε και λέμε λοιπόν…Ανδρέας Παπανδρέου: Το ταξίδι του Ανδρέα Παπανδρέου στην Κίνα, τον Απρίλιο του 1986, διακόπηκε πριν την ώρα του, αφού ενώ ο τότε πρωθυπουρ-γός και η πολυπληθέστερη συνοδεία που έχουν δει ποτέ κινέζοι αξιωματούχοι βρισκόταν σε ντελίριο επαφών, δολο-φονήθηκε από την 17Ν ο βιομήχανος Δημήτρης Αγγελόπουλος. Ο Παπανδρέου από το Πεκίνο όπου βρισκόταν έκανε γκάφα ολκής και τίναξε το σύστημα στον αέρα. «Φωτογράφισε» ως ιθύνοντα νου της 17Ν έναν καθηγητή της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Θεσσαλονίκης

(ο οποίος μετά από 14 χρόνια εκλέχθηκε βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ). Κωνσταντίνος Μητσοτάκης: Προε­τοίμαζε πυρετωδώς το ταξίδι στην μακρινή Κίνα ως πρωθυπουργός, αλλά τον πρόλαβαν τα Σκόπια και ο Σαμαράς… Δεν πήγε ποτέ στο Πεκίνο με επίσημη ιδιότητα, αλλά ως ιδιώτης.Κώστας Σημίτης: Για πρώτη φορά το ταξίδι στην Κίνα είχε προγραμματι-στεί στα μέσα Σεπτεμβρίου του 1999. Ο φονικός σεισμός που χτύπησε την Αθήνα λίγες ημέρες νωρίτερα προκάλεσε, όπως αναμενόταν, την αναβολή του ταξιδιού.Δυο χρόνια αργότερα, το 2001, το ταξίδι που είχε προγραμματιστεί για τα τέλη Ιουνίου αναβλήθηκε μετά από σοβαρό εσωκομματικό θέμα που εκδηλώθηκε με τη σύγκρουση του Σημίτη με τον Κώστα Λαλιώτη. Τελικά η πολυπόθητη επίσκεψη στη χώρα των δράκων πραγ-ματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2002, αλλά όχι «αναίμακτα». Ενώ ο Σημίτης βρισκόταν στην Κίνα, μια συνέντευξη του Αλέκου Παπαδόπουλου, υπουργού Υγείας τότε, έβαζε και πάλι μπουρ-λότο στα εσωκομματικά. Η συνέντευξη μονοπώλησε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ, με αποτέλεσμα η πρωθυπουργική «επέ-λαση» στο Πεκίνο να περιοριστεί στις σελίδες των παραπολιτικών…Κώστας Καραμανλής: Η κινεζική κατάρα τού πέρασε ξυστά. Επισκέφτηκε τη χώρα των δράκων στις 19­21 Ιανουαρίου 2006, και λίγες ημέρες μετά από την επιστροφή του, στις 2 Φεβρουαρίου, η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ αποκάλυψε πληροφορίες για το σκάνδαλο τηλεφωνικών υποκλοπών. Την ίδια ημέρα, άρον­άρον, διοργανώ-θηκε έκτακτη συνέντευξη Τύπου από τους τότε υπουργούς Γ. Βουλγαράκη, Θ. Ρουσόπουλο και Α. Παπαληγούρα. Οι συνωμοσιολόγοι επιμένουν, πάντως, ότι το θέμα των υποκλοπών θα έσκαγε ενώ ο τότε πρωθυπουργός θα βρισκόταν στο Πεκίνο, επικράτησαν όμως ψύχραι-μες φωνές και αποκαλύφθηκε λίγο μετά από την επιστροφή του.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 43

44 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Τζάνειο Νοσοκομείο

Η κα Καλογιάννη είχε φροντί-σει να αποχωρήσει από το ΔΣ της εταιρίας πριν από τις περιφερειακές εκλογές του

2010, στις οποίες εκλέχτηκε αντιπερι­φερειάρχης Ιωαννίνων. Στις 19 Ιουνίου 2012 διενεργή-θηκε ο διαγωνισμός με τον τίτλο «Αναδιαρρύθμιση­ανακαίνιση χώρων Β’ ορόφου κεντρικού κτιρίου, για την εγκατάσταση καρδιολογικού τμήματος, αιμοδυναμικής μονάδας και εργαστη-ρίων κόπωσης και υπερήχων στο Γ. Ν. Πειραιά ΤΖΑΝΕΙΟ», προϋπολογισμού 1.595.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομέ-νου ΦΠΑ. Η Επιτροπή Διεξαγωγής του απέκλεισε, στις 4 Σεπτεμβρίου 2012, την Ελληνική Δομική από τη διαδικα-σία, με την αιτιολογία πως στον φάκελό της δεν είχε συμπεριλάβει το πρωτότυπο πιστοποιητικό εγγραφής στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (ΜΕΕΠ) κι

ενημερότητας πτυχίου, τα οποία θεω-ρούνται απαραίτητα. Η Επιτροπή, όμως, δεν έλαβε υπόψη πως η Ελληνική Δομική προσκόμισε τα πρωτότυπα επιτόπου, γι’ αυτό και στη συνέχεια ανακήρυξε προ-σωρινό μειοδότη τη VERITEK. Από την πλευρά του το ζεύγος Σταύρου­Καλογιάννη περιορίστηκε να δηλώσει στο Hot Doc πως ο διαγωνισμός στον οποίο έλαβε μέρος η εταιρία τους ήταν δημόσιος μειοδοτικός.

Κώλυμα για να… κολλήσει η προσφοράΠόσο σημαντικό ήταν το τυπικό κώλυμα που επικαλέστηκε η πλειοψη-φία (δύο στους τρεις) της Επιτροπής για να αποκλείσει μια πρόταση, η οποία θα εξοικονομούσε στο δημόσιο ταμείο μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε μια εποχή που προσπαθεί να βγάλει από τη μύγα ξίγκι προκειμένου να επιβιώσει;

Σύμφωνα με την άποψη της μειοψηφίας, δεν ήταν: «Η Ελληνική Δομική προσκό-μισε τα πρωτότυπα επιτόπου και τα έθεσε στη διάθεση της Επιτροπής Διαγωνισμού να τα κρατήσει στον φάκελό της μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία του δια-γωνισμού […] Η Επιτροπή έλεγξε το πρωτότυπο πιστοποιητικό εγγραφής στο ΜΕΕΠ και, αφού διαπίστωσε την ισχύ κι εγκυρότητά του, το κράτησε μαζί με την πρωτότυπη ενημερότητα πτυχίου εντός του φακέλου των δικαιολογητι-κών συμμετοχής, δεχόμενη φυσικά ότι η προσφορά της ως εκείνη τη στιγμή ήταν αποδεκτή και σε καμιά περίπτωση επί ποινή αποκλεισμού». Σύμφωνα με τη διακήρυξη του διαγω-νισμού, οι φάκελοι που περιέχουν τα δικαιολογητικά συμμετοχής ανοίγονται, καταγράφονται στο πρακτικό, μονο-γράφονται κι ελέγχεται η πρωτότυπη βεβαίωση εγγραφής στο ΜΕΕΠ. Στη συνέχεια αποσφραγίζονται οι οικονο-μικές προσφορές, μονογράφονται από τον πρόεδρο και τα μέλη της Επιτροπής και ανακοινώνονται τα επιμέρους στοι-χεία τους για κάθε διαγωνιζόμενο. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το πρωτό-τυπο πιστοποιητικό εγγραφής στο ΜΕΕΠ και η ενημερότητα πτυχίου δεν περιέχο-νται στον φάκελο με τα δικαιολογητικά συμμετοχής, αλλά προσκομίζονται στην Επιτροπή Διαγωνισμού όταν ανοίγεται ο φάκελος. H Ελληνική Δομική άσκησε, στις 7 Σεπτεμβρίου 2012, ένσταση ενώ-πιον του ΔΣ της ΔΕΠΑΝΟΜ, η οποία ωστόσο απορρίφτηκε λίγες ημέρες

Η ανακατασκευή του Τζάνειου Νοσοκομείου στον Πειραιά θα κοστίσει στο ελληνικό δημόσιο 989.000 ευρώ. Αν όμως ο σχετικός διαγωνισμός κατακυρωνόταν στην κατασκευαστική εταιρία που είχε υποβάλει την πιο οικονομική προσφορά, θα στοίχιζε 360.000 ευρώ λιγότερα, δηλαδή 629.000 ευρώ. Η Δημόσια Επιχείρηση Ανέγερσης Νοσηλευτικών Μονάδων (ΔΕΠΑΝΟΜ), ωστόσο, ως αναθέτουσα αρχή επικαλέστηκε ένα τυπικό κώλυμα για να απορρίψει την Ελληνική Δομική ΑΤΕΕ για τα μάτια της εξ Ιωαννίνων προερχόμενης VERITEK ATEE, η οποία ανήκει στον Κωνσταντίνο Σταύρου (κατά πλειοψηφία) και στη σύζυγό του Θεοδώρα Τατιάνα Καλογιάννη (σε ποσοστό 3%), μικρότερη αδερφή του αναπληρωτή υπουργού Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Σταύρου Καλογιάννη.

Έβγαλαν νικητή τον… δεύτερο, αλλά συγγενή υπουργούτου γιάννη ςυμεωνίδη

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 45

αργότερα. Σε αυτήν αναφέρεται, ανά-μεσα σε άλλα, πως θα ήταν πάρα πολύ απλό ένας από τους πολλούς μηχανικούς της ΔΕΠΑΝΟΜ ή η ίδια Επιτροπή που αποτελείτο από μηχανικούς να κοστολο-γήσουν με τιμές πιάτσας το έργο και να βρουν πως το κόστος κατασκευής για τον ανάδοχο είναι μικρότερο από 300.000 ευρώ. «Η Επιτροπή κλείνει τα μάτια στο συμφέρον του κράτους, προσπαθώντας να εξαπατήσει το ΕΣΠΑ», επισημαίνεται στην ίδια ένσταση. Η Ελληνική Δομική άσκησε προδικα-στική προσφυγή (02.10.2012), στην οποία καταγγέλλει πως, παρά τα επα-νειλημμένα αιτήματά της προς την Επιτροπή Διαγωνισμού να χορηγή-σει αντίγραφο του πρακτικού με τα δικαιολογητικά που προσκόμισε κάθε συμμετέχων, αυτό δεν έγινε ποτέ, μολο-νότι ήταν υποχρεωμένη από την αρχή της διαφάνειας. Στην ίδια προσφυγή σημειώ-νεται πως δεν ευσταθεί ο ισχυρισμός πως μπορεί η Επιτροπή να ανοίξει με επιφύ-λαξη μια οικονομική προσφορά: «Αν η Επιτροπή διέπραξε ένα λάθος, αυτό δεν επανορθώνεται με τον αποκλεισμό εκ των υστέρων του διαγωνιζόμενου με πρωτοβουλία της ίδιας της Επιτροπής και μάλιστα με τυχόν εξαφάνιση της οικονο-μικής του προσφοράς από το πρακτικό. Αυτό δεν έχει γίνει ποτέ». Η Ελληνική Δομική υπογραμμίζει πως η απόφαση κατακύρωσης στη VERITEK πλήττει ανεπανόρθωτα τη νομιμότητα του διαγωνισμού, αντιβαίνει των δια-τάξεων περί προμηθειών δημοσίου και καταστρατηγεί την αρχή της ίσης

Η σύμβαση υπογράφηκε στις 31 Ιανουαρίου 2013, παρά τις σοβαρές ενστάσεις ενός εκ των τριών μελών της Επιτροπής Διαγωνισμού.

μεταχείρισης των διαγωνιζομένων. Όλα αυτά, πάντως, δεν απέτρεψαν την απόρ-ριψη της προδικαστικής προσφυγής στις 23 Οκτωβρίου 2012 και την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ ΔΕΠΑΝΟΜ και VERITEK στις 31 Ιανουαρίου 2013.

ΜΚΟ στην ίδια διεύθυνση με την κατασκευαστικήΗ δράση της Θεοδώρας Καλογιάννη δεν περιορίζεται στην κατασκευα-στική εταιρία, καθώς είναι επίσης

Θα ήταν πάρα πολύ απλό ένας από τους πολλούς μηχανικούς της ΔΕΠΑΝΟΜ ή η ίδια Επιτροπή που αποτελείτο από μηχανικούς να κοστολογήσουν με τιμές πιάτσας το έργο και να βρουν πως το κόστος κατασκευής για τον ανάδοχο είναι μικρότερο από 300.000 ευρώ

46 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Τζάνειο

Η Ελληνική Δομική άσκησε ένσταση και προδικαστική προσφυγή σε βάρος της κατακύρωσης του διαγωνισμού της ΔΕΠΑΝΟΜ για την ανακατασκευή του Τζάνειου Νοσοκομείου στη VERITEK, η οποία ανήκει στη μικρότερη αδερφή του αναπληρωτή υπουργού Ανάπτυξης, Σταύρου Καλογιάννη, και στον σύζυγό της. Αμφότερες απορρίφτηκαν.

αντιπεριφερειάρχης Ηπείρου (εκλεγμένη με τον συνδυασμό του περιφερειάρχη Αλέξανδρου Καχριμάνη) κι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της HUMANET, μαζί με τον σύζυγό της. Πρόκειται για ΜΚΟ η οποία δηλώνει ίδια διεύθυνση στα Ιωάννινα (Δωδώνης 3) με τη VERITEK, που ασχολείται κατά κύριο λόγο με έργα οδοποιίας και οικοδομικές εργασίες. Μερικές από τις πιο πρόσφατες δραστη-ριότητες της κατασκευαστικής εταιρίας περιλαμβάνουν την ανέγερση ξενοδοχει-ακής μονάδας πέντε αστέρων στον δήμο Μετσόβου, την επέκταση υδροδοτικών εγκαταστάσεων του δήμου Ιωαννίνων, καθώς και τη δημιουργία Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών στο Γενικό Νοσοκομείο Φιλιατών Ηγουμενίτσας. Το ζεύγος Σταύρου­Καλογιάννη δηλώνει στο Hot Doc πως έχει αποχωρήσει από

τη ΜΚΟ εδώ και τουλάχιστον έξι χρό-νια «λόγω αυξημένων υποχρεώσεων», ενώ δηλώνει άγνοια για την ταύτιση της διεύθυνσής της με την αντίστοιχη της VERITEK. Σύμφωνα με δημοσι-εύματα, πάντως, από το 2005 έως το 2009 η HUMANET χρηματοδοτήθηκε με το ποσό του 1.173.000 ευρώ για να δραστηριοποιείται, μεταξύ άλλων, στη βελτίωση συνθηκών διαβίωσης του ανθρώπου, στην ανάπτυξη της κοινω-νίας χωρίς διακρίσεις, στην ανταλλαγή πληροφοριών και στην ευαισθητοποίηση σε ανθρωπιστικά κι αναπτυξιακά θέματα, καθώς και σε προσφορά αλληλεγγύης και συμπαράστασης μέσω της μελέτης, σχεδιασμού και υλοποίησης αναπτυξια-κών και ανθρωπιστικών προγραμμάτων σε αναπτυσσόμενα ή πληττόμενα κράτη και κοινωνίες.

Το ζεύγος Σταύρου-Καλογιάννη δηλώνει στο Hot Doc πως έχει αποχωρήσει από τη ΜΚΟ εδώ και τουλάχιστον έξι χρόνια «λόγω αυξημένων υποχρεώσεων», ενώ δηλώνει άγνοια για την ταύτιση της διεύθυνσής της με την αντίστοιχη της VERITEK

Τα αδέλφια Σταύρος και Θεοδώρα Τατιάνα Καλογιάννη

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 47

48 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

του αλί μπούρμπα

ό αλί «Και ποιο είναι αυτό το χώρα, άγιε σοφέ;» ρώτησε το Αλί. «Το χώρα με

πιο πολλοί μαλάκες», απάντησε το γέροντα. Αλί σκέφτηκε πολύ σοφό συμβουλή κι όλη του τη ζωή αναρωτιέται ποιο είναι αυτό το χώρα που εννοούσε το φίλο σοφό. «Το χώρα με το πιο πολλοί μαλάκες!». Αλί επιτέλους κατάλαβε μετά πολλά χρό-νια, όταν είδε στο τηλεόραση Σαμαρά και Βενιζέλο επιθεωρούν τη έργα στο Εθνική Οδό. Αποφάσισε λοιπόν ακολουθήσει το συμ-βουλή και γίνει πολύ πλούσιος. Έβαλε μία τουρμπάνι και μαύρα γυαλιά και άνοιξε μία πάγκο στη Θησείο που περ-νάει πολύ κόσμος. Έβαλε και ένα ταμπέλα που έκαναν δώρο φίλοι καλοί συνάδελφες δημοσιογράφοι τη Hot Doc: «Πτυχιούχο μέντιουμ από Πανεπιστήμιο Λαχώρη. Αλί Μπούρμπα. Ταρό, Χειρομαντία, Αιδοιολειχία». Αλί βέβαια ξέρει μόνο ταρό ρίχνει, αλλά φίλη Βαγγέλη δημοσιογράφο είπε δεν είναι κακό βάλει και άλλες γνώσεις στη βιογραφικό. Πού ξέρει, μπορεί χρειαστεί, είπε, σε εποχές που ζούμε. Ανέλπιστο, που έλεγε και τη Σημίτη! Από το πρώτη ημέρα χαμός στη πάγκο τη Αλί με τη ταρό. Και ανεξήγητο επίσης. Δεύτερο ημέρα ήρθε και μία φίλη τόσο όμορφο που Μοχάμεντ ξέχασε τη όνομά του. Συγγνώμη… Αλί ξέχασε τη όνομά του.Σκύβει το φίλη στο Αλί και λέει:«Εσύ λες τα ταρό;» (Αλί, διακοπή προγράμματος λόγω Γιουροβίζιον)«Εσύ λες τα ταρό;»«Μάλιστα εσύ. Δηλαδή Αλί. Λέει τη ταρό και κάνει χειρομαντία και αιδοιολειχία».Φίλη κοίταξε καλά καλά τη Αλί. «Μπα», είπε, «μόνο τα ταρό να πεις».«Τη παρελθόν εσύ, Αλί βλέπει άντρες, πολλές άντρες». «Μέσα έπεσες φίλε. Πες και στο μέλλον τι βλέπεις».«Τη μέλλον πάλι μία άντρα βλέπει, μελα-χρινό, πολύ μελαχρινό». Φίλη άρχισε να τσαντίζεται… «Μισή λεπτό, βλέπει κι άλλο άντρα νέο και όμορφο. Κι άλλη μία, λίγο σταφιδιασμένη, λίγο με βιά-γκρα κάτι μπορεί γίνει». «Λεφτά βλέπεις;»«Βλέπει Αλί, βλέπει. Άμα φίλη πάρει γέρο άντρα βλέπει πολλά λεφτά». Αυτό ήταν, φίλη εντυπωσιάστηκε. Τέτοιο μάντη είχε να έρθει στο Αθήνα από το εποχή τη Κάλχα και τη Τειρεσία. Τέχνη τη Αλί στη ταρό είναι πολύ μεγάλη και αποκαλύπτει μόνο για αναγνώστες στη Hot Doc. Πρώτη στάδιο: Αλί μαντεύει καλά τι θέλεις ακούσεις εσύ. Κατά σειρά

προτεραιότητα για όλοι φίλοι Έλληνες είναι τη εξής:α) Λεφτά,β) Γκόμενο με λεφτά,γ) Γκόμενο με λεφτά και μπλε μάτια,δ) Γκόμενο με λεφτά, μπλε μάτια, πισίνα και πακιστανό pool boy,ε) Υγεία (ιδίως το χοντροί, αυτές που καπνίζουν και αυτές που πίνουν).Δεύτερη στάδιο: Αλί κοιτάει καλά και τρίβει με τη χέρι του δεκάρικο μην είναι πλαστό. Μόνο αυτό να είναι απατεώνα δε γίνεται. Με αυτό το τακτική κοντεύει σε 20 ημέ-ρες βγάλει όλα όσα έβγαλε γκαρσόνι 6 χρόνια στη ψαροταβέρνα. Αλί τόσο διάσημο που πλέον τη φωνά-ζουν και στη σπίτια για να λέει ταρό. Προχτές πήγε σπίτι κο Στουρνάρα. Κο Στουρνάρα είχε μία μόνο ερώτημα να μάθει από Αλί. Πότε βγει Ελλάδα πάλι στο αγορές. Χαρτιά ήταν πολύ σαφέστατοι. 1 χρόνο μετά από κάθε λανθασμένο πρόβλεψη που κάνετε, φίλε κο υπουργό. Κο Στουρνάρα εντυπωσιάστηκε. Παλιά είχε πει τέλος τη 13, τώρα με βάση πρό-βλεψη Αλί πάει τέλος τη 14. Τη χρόνου, πάλι με πρόβλεψη Αλί πάει τέλος τη 15. Τώρα τη σκέφτεται όμως, μάλλον έκανε μαλακία το Πακιστανό. Τη χρόνου κο Στουρνάρα πάλι χρησιμοποι-ήσει πρόβλεψη Αλί, αλλά Αλί δεν πάρει καινούρια κατοστάρικο. Κο Στουρνάρα πήρε στη τηλέφωνο μία φίλο και κάτι έλεγαν στη αγγλικά. Μετά ένα λιμουζίνα πήρε Αλί και τη πήγε κατευθείαν Μεγάλη Βρετάνια. Αλί είπε ταρό και στη κο Πολ Τόμσεν. Κο Τόμσεν είχε επίσης μία μόνο ερώτηση που ενδιέφερε. Θα γίνει Τσίπρα πρωθυ-πουργό σύντομα;Τη χαρτί βγήκε ντάμα κούπα. Σαμαρά δαγκωτό, λέει τη Αλί, που κατάλαβε πονηρό όπως είναι. Αλλά όσο καλό είναι το Αλί καταλά-βει Έλληνες, άλλο τόσο κακό είναι καταλάβει Δανούς. Κο Τόμσεν άρχισε να κλαίει με λυγμούς και είπε Αλί ότι βαρέθηκε τη χοντρό (μάλλον Βενιζέλο εννοούσε) και τη γέρο με τη βαμμένο μαλλί (μάλλον Σαμαρά εννοούσε). Τις θεωρεί πολύ εύκολους. Ήθελε κάτι πιο νέο και όμορφο και αντιδραστικό. Λίγη τσαμπουκά, λίγη σκέρτσο στο αρχή, φύγουμε από τη μνη-μόνιο, δε φύγουμε. Στη τέλος όμως κο Τόμσεν θα πηδήξει κι αυτόν και θα ευχα-ριστηθεί το ψυχή του.

| λέει τα ταρό |

Αλί, πριν φύγει από τη Πακιστάν όταν ήταν μικρό, πήγε σε μία σοφό για να τη συμβουλέψει τι κάνει στη ζωή της. Αυτό είχε κοντούς άσπρους γένια, μακριά μαύρα χέρια, κοντούς καφετί πόδια, μάλλον από τη βρόμα, και ήταν στρουμπουλό σαν τραπεζίτη. Είχε και ένα φωτογραφία τη Λάγιος Ντέταρι με φανέλα Ολυμπιακό πίσω της. Ακόμα δεν έχει καταλάβει Αλί τι ήθελε το φωτογραφία εκεί. Σοφό είπε Αλί ότι, αφού θέλει φύγει, να φύγει, αλλά να διαλέξει ένα χώρα που μπορεί να γίνει πολύ πλούσιο.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 49

50 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Διεθνή Παρασκήνιατης ρένας ακριτίδου

Οι άνδρες είναι μεταξύ 50-80 χρόνων, ζητούν κορίτσια με λευκό δέρμα και πράσινα μάτια. Τις θέλουν πολύ νέες, όχι πάνω από 16

ό τραγικός θάνατος της γηραιάς κυρίας

ίσπανική αναγνώρισηΤο Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας απέρριψε αίτημα των ελβετικών αρχών για έκδο-ση του Ερβέ Φαλτσιανί, πρώ-ην υπαλλήλου της τράπεζας HSBC, προκειμένου να δικα-στεί για οικονομική κατασκο-πεία. Ο Φαλτσιανί, ο «κλέ-φτης» κατά την HSBC, είχε πάρει φακέλους με στοιχεία 130.000 πελατών τραπεζών με έδρα τη Γενεύη που φο-ροαπέφευγαν. Το δικαστήριο σημείωσε ότι οι πληροφορίες που παραχώρησε ο Φαλτσιανί αφενός διευκόλυναν φορολο-γικές αρχές σε Γαλλία, Ισπα-νία, Γερμανία, Ιταλία και ΗΠΑ και αφετέρου σχετίζονταν με εγκληματικές δραστηριότητες που κατά κανένα σκεπτικό δικαιούνται νόμιμης προστα-σίας. Μόνο στην Ισπανία οι πληροφορίες του χρησίμευσαν στην ανάκτηση περισσότερων από 300 εκατομμύρια ευρώ

Εννέα ημέρες μετά την έφοδο αστυ-νομικών και το κλείσιμο των γραφείων της εταιρίας Carefirst24 για απασχό-ληση παράνομων μεταναστών, τέλη Ιανουαρίου στο Σάρεϊ, μια νοσοκόμα βρήκε τυχαία, ετοιμοθάνατη από πείνα και δίψα, ηλικιωμένη που έπα-σχε από γεροντική άνοια! Οι τοπικές αρχές του Σάρεϊ που είχαν μισθώσει την

εταιρία παροχής φροντίδας, μετά την έφοδο την έκλεισαν. Αλλά η 81χρονη Γκλόρια Φόστερ «ξεχάστηκε». Πέθανε στις αρχές Φεβρουαρίου σε νοσοκομείο. Πριν λίγες ημέρες φίλοι της εξοργίστη-καν με πόρισμα που κατέληγε πως για τον θάνατό της ευθυνόταν… ουδείς. Κάποιοι αντέτειναν πως οι φίλοι της την εγκατέλειψαν. Μια γηραιά κυρία

απαντούσε στην Guardian πως αυτό δεν ίσχυε. Η Γκλόρια, είπε, «ήταν ψηλή, κομψή, λαμπερή. Όταν έπαθε ένα ελαφρύ εγκεφαλικό, ντρεπόταν όταν την επισκέπτονταν… Υπάρχουν άνθρωποι που δεν θέλουν να τους βλέπουν οι άλλοι ευάλωτους και ασθε-νείς. Στην κηδεία της παρέστησαν 60 άνθρωποι. Είχε πολλούς φίλους»…

Το «σεξ της επιβίωσης»Γάμους ολίγων ημερών συ-νάπτουν εύποροι Άραβες με ανήλικες πρόσφυγες από τη Συρία. Η Καζάλ δήλωνε 18 χρό-νων, αλλά έμοιαζε μικρότερη. Μόλις είχε πάρει διαζύγιο από 50χρονο Σαουδάραβα, ο οποί-ος πλήρωσε στην οικογένειά της 3.100 δολάρια για να την παντρευτεί για μία βδομάδα. «Μου φερόταν σαν σκλάβα, δεν με σεβάστηκε», είπε στο BBC. Τον γάμο κανόνισε η ΜΚΟ αρωγής προσφύγων στο Αμμάν «Κιτάμπ Αλ Σούνα». Πόροι της είναι δωρεές ιδιω-τών από τον αραβικό κόσμο. Η μητέρα της Καζάλ, φορώντας τη συντηρητική αμπάγια, είπε ότι αναγκάστηκε να την θυσι-άσει για να βοηθήσει τα υπό-λοιπα μέλη της οικογένειάς της. Η 28χρονη Ουμ Μαζέντ, πρόσφυγας από την Ομς, χήρα και μητέρα δύο παιδιών, έγινε, από ανάγκη κι αυτή, προξενή-τρα. «Οι άνδρες είναι μεταξύ 50­80 χρόνων, ζητούν κορί-τσια με λευκό δέρμα και πρά-σινα μάτια. Τις θέλουν πολύ νέες, όχι πάνω από 16». Για κάθε γνωριμία παίρνει 70 δο-λάρια, 310 αν γίνει γάμος. Κι αν οι γάμοι καταλήγουν σε δια-ζύγια μετά από λίγο, δεν είναι δικό της θέμα. «Δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτε πιο σιχαμερό από ανθρώπους που εκμεταλ-λεύονται γυναίκες πρόσφυ-γες. Πείτε το βιασμό, πείτε το πορνεία, πείτε το όπως θέλετε, όμως οι αδύναμοι γίνονται εύ-κολη λεία», είπε ο αντιπρόσω-πος της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στο Αμμάν Άντριου Χάρπερ.

χαμένων φόρων μεταξύ 2010 και 2011. Το 2010 ο Ισπανός υπουργός Οικονομικών είχε πει ότι χάρη στον Φαλτσιανί η ισπανική εφορία είχε συλλέξει τους περισσότερους φόρους στην ιστορία της. Συνολικά οι ισπανικές αρχές εντόπισαν πε-ριπτώσεις φοροαποφυγής της τάξης των 6 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η εισαγγελέας Ντολόρες Ντελγάδο, απορρίπτοντας το αίτημα έκδοσης, ανέφερε με-ταξύ άλλων: «Δεν μπορούμε να τιμωρούμε εκείνους που, όταν αντιλαμβάνονται εγκληματική συμπεριφορά στον χώρο εργα-σίας τους, την αποκαλύπτουν και την θέτουν υπόψη των αρχών». Κατά την ίδια, βάσει δημοσιευμάτων, η έκταση της φοροδιαφυγής που εξέθεσε ο Φαλτσιανί αντιστοιχεί στο 2,5% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, περί-που 300 δισ. ευρώ.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 51

Κλίβελαντ

Το διώροφο σπίτι της Λεωφόρου Σέιμουρ με τα καλυμ-μένα παράθυρα –ώστε κανείς να μην μπορεί να έχει οπτική πρόσβαση στο εσωτερικό του–, στην εργατική γειτονιά του Κλίβελαντ, είχε μεταμορφωθεί σε άντρο ψυχικής νοσηρότητας και γυναικείας οδύνης. Ο Άριελ Κάστρο, «ένα σεξουαλικό αρπαχτικό που είχε υπάρξει θύμα κακοποιήσεων των ίδιων του των γονέων και βια-σμού από έναν θείο του κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας», όπως ο ίδιος ομολόγησε στις αμερικανικές αρχές μετά από τη σύλληψή του, αφού απήγαγε τρεις νεαρές γυναίκες, τις κρατούσε φυλακισμένες στα αυτο-σχέδια κελιά τους και τις κακοποιούσε σεξουαλικά για μια δεκαετία. Ο βασανιστής με αμερικανικό διαβατή-ριο και καταγωγή από το Πουέρτο Ρίκο εγγράφεται σε μια μακροσκελή σειρά εγκληματιών με κοινό παρονομα-στή τη γυναικεία αιχμαλωσία μέσα στα «μπουντρούμια σεξουαλικής βίας» και ενίοτε θανάτου.

όΔόιπόρικόςτα «μπόυντρόυμια ςεξόυαλικηςΒιας»της Δήμητρας αθανασοπούλου

52 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

1 3

4

2

Κλίβελαντ

Τ ι κοινό έχει ο Άριελ Κάστρο με τον Γιόσεφ Φριτσλ, τον αυστρι-ακό εθισμένο στην αιμομιξία που είχε αποκτήσει επτά παιδιά

δια της βίας με την κόρη του Ελίσαμπετ κατά τη διάρκεια των 24 χρόνων που την κρατούσε σεξουαλικό όμηρο μέσα σε ένα ανήλιο υπόγειο, ή με τον βέλγο παιδε-ραστή και δολοφόνο Μαρκ Ντιτρού, ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια για την απαγωγή και τον βιασμό έξι κοριτσιών, όπως και για τον θάνατο τεσσάρων από αυτά, και με τον Μεξικανό Χόρχε Ινιέστρας Σάλας, που είχε δημιουργήσει μια φυλακή μέσα στο σπίτι της μητέρας του στο Νέο Μεξικό, όπου κρατούσε αιχ-μάλωτες και κακοποιούσε σεξουαλικά τις δυο έφηβες θυγατέρες της 44χρονης συντρόφου του με τις οποίες απέκτησε πέντε μωρά; «Την αφάνιση του θηλυκού –είτε αυτό αφορά το γυναικείο είτε το μητρικό στοι-χείο– από το κοινωνικό πεδίο. Ο θύτης, μέσα από ένα άκρατο όσο και απεχθές μίσος, επενεργεί κατά του γυναικείου και του μητρικού στοιχείου μέσα από μια κατακτητική μανία πολυετούς απο-μόνωσης μιας γυναίκας. Το γυναικείο σώμα αποτελεί ένα σύνολο από τρύπες. Καταργούνται οι ερωτογενείς ζώνες και παραβιάζεται η συμβολικότητα του σώματος, απολαμβάνοντας ένα γυναι-κείο μη σώμα –δηλαδή μια μηχανή–, ένα σώμα που δεν πρέπει να γεννά και του είναι αδιάφορο αν πονά», εξηγεί στο Hot Doc ο κλινικός ψυχολόγος­ψυχανα-λυτής Εμμανουήλ Κωνσταντόπουλος.Το επιβεβαιώνουν τα βασανιστήρια, οι ταπεινώσεις και οι αποβολές στις οποίες ο Άριελ Κάστρο ανάγκαζε συστηματικά τις νεαρές γυναίκες με τις «ανεπιθύμη-τες εγκυμοσύνες», μετεξελισσόμενος επιπλέον σε «φονιά εμβρύων». Η λίστα των φρικιαστικών ιστοριών ομηρείας και σεξουαλικής βίας θηλέων, συχνά συνοδευόμενων από αιμομικτι-κές κτηνωδίες και «ζωντανούς καρπούς» των νοσηρών εγκλημάτων, δεν τελειώνει φυσικά εδώ. Κανείς δεν μπορεί να ξεχά-σει τη Νατάσα Κάμπους, η οποία απήχθη το 1998 στη Βιέννη, από τον Βόλφγκανγκ Πρίκλοπιλ σε ηλικία 10 ετών και έζησε φυλακισμένη σε ένα υπόγειο για τα

επόμενα οκτώμισι χρόνια της ζωής της, ή τη συγκλονιστική ιστορία της Τζέισι Λι Ντουγκάρντ, η οποία απήχθη σε ηλι-κία 11 ετών, στην Καλιφόρνια το 1991, από τους Φίλιπ και Νάνσι Γκαρίντο, ένα νοσηρό ζευγάρι που την κακοποιούσε για 18 χρόνια.Η Αυστρία κρατά ωστόσο τα σκήπτρα της ανθρώπινης κτηνωδίας, αφού η νοσηρότητα μοιάζει να επαναλαμβάνε-ται. Η πρόσφατη υπόθεση του 80χρονου Αυστριακού από την πόλη Μπραουνάου στα βόρεια της χώρας, ο οποίος κακο-ποιούσε σεξουαλικά για 41 έτη τις δύο κόρες του, τις οποίες κρατούσε αιχμά-λωτες, ξύπνησε εκ νέου τις μνήμες του Φριτσλ στην πατρίδα τού πατέρα της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ.

Επιστροφή στο Κλίβελαντ του 2013Στην οδό Σέιμουρ, στο απόρθητο φρού-ριο με ημερομηνία ανοικοδόμησης το 1890, όπου οι τρεις γυναίκες ήταν κατά διαστήματα δεμένες με αλυσίδες ή σκοινιά και υποβάλλονταν σε ασι-τία και σεξουαλικές επιθέσεις. Όσο για τον ενορχηστρωτή της κτηνώδους ομη-ρείας των τριών γυναικών; Ως γνωστόν ο βασανιστής είναι ένας φορέας εξουσίας, ίσως και απόλυτης, κατά τη διάρκεια του βασανιστηρίου και συχνά ένα άτομο που έχει παλιότερα υποστεί τον σαδισμό και τον βασανισμό.

Σύμφωνα με τον ψυχίατρο Κιθ Αμπλόου, συνεργάτη του Fox News, το σημεί-ωμα αυτοκτονίας που άφησε ήταν πιο εύγλωττο από όποια ομολογία. «Στο γραπτό του φαίνεται πως δεν μπορεί να κατανοήσει τη μανία του να απαγάγει γυναίκες και να τις κρατά αιχμάλωτες. Αλλά κατανοεί τη σχέση της μανίας του με το σπίτι των τρόμων όπου υπήρξε ο ίδιος ένα κακοποιημένο παιδί», υπο-γραμμίζει ο ειδικός. Ο Άριελ Κάστρο μέσα από την ομολογία του αυτοδιαγνώστηκε ως ένας άρρωστος άνθρωπος «εθισμένος στο σεξ». Μόνο που οι ειδικοί επιστήμονες απορρίπτουν αυτή την αυτοδιάγνωση, επισημαίνο-ντας πως η «σεξουαλική εξάρτηση» δεν αναγνωρίζεται ως διαταραχή και δεν έχει θέση σε μια τέτοια δίκη. Αυτό σημειώ-νεται και στο σχετικό δημοσίευμα της διαδικτυακής έκδοσης του ειδικού περιοδικού Psychology Today με την υπογραφή του δόκτορος Ντέιβιντ Λέι. Ο δόκτωρ Πολ Ραγκάν, ιατρικός διευθυ-ντής της New Life Lodge στο Τενεσί των ΗΠΑ, σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του CNN κάνει λόγο για «σεξουαλικό σαδι-σμό», ενώ εντάσσει τον Άριελ Κάστρο και τους εγκληματίες του είδους στην κατηγορία «διαταραχή διαστροφικής προσωπικότητας» του ψυχιατρικού εγχειριδίου «DSM». «Οι άντρες που απαγάγουν, φυλακίζουν και βασανίζουν

1. Η Ελισάμπετ Φριτσλ

2. Ο Γιόσεφ Φριτσλ

3. Ο Άριελ Κάστρο

4. Ο Μαρκ Ντιτρού

5. Ο Χόρχε Ινιέστρας Σάλας.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 53

57 9

86

τα θύματά τους σε καθεστώς ομηρείας έχουν μια χρόνια χαμηλή αυτοεκτίμηση, αισθάνονται ανίκανοι να αντεπεξέλθουν στο ενήλικο παιχνίδι και να κρατήσουν με άλλους τρόπους μια σύντροφο», σημειώνει. Και επαληθεύεται, δεδο-μένου πως ο Άριελ Κάστρο, ο οποίος είχε στο βιογραφικό του ένα γάμο, ένα διαζύγιο και μια καταγγελία για ενδοοι-κογενειακή βία, υπέβαλλε ακόμη και την πρώην νόμιμη σύζυγό του, Γκριμίλντα Φιγκερόα, συστηματικά σε ταπεινώσεις και βασανιστήρια εγκλεισμού. Κάποτε την είχε κλείσει μέσα σε ένα χαρτόκουτο για ώρες, από το οποίο δεν βγήκε παρά μονάχα με δική του εντολή. Ο εθισμός του στην αιχμαλωσία του «γυναικείου άλλου», όπως σημειώνουν οι ψυχαναλυ-τές, δεν έπαψε ούτε στη περίπτωση των τριών θυγατέρων που απέκτησε με την Γκριμίλντα Φιγκερόα. Ο Άριελ Κάστρο συνήθιζε να τις απα-γάγει, καθώς δεν δικαιούταν να τις επισκέπτεται μετά το διαζύγιο. Η μια από αυτές εκτίει ποινή κάθειρξης 25 ετών σε ψυχιατρική φυλακή γιατί επιχεί-ρησε προ πενταετίας να δολοφονήσει το κοριτσάκι της. Πώς όμως ένας εθισμένος στην αιχμα-λωσία των γυναικών και κατ’ επέκταση στη σεξουαλική κακοποίηση επιλέ-γει τα θύματά του; Ο Άριελ Κάστρο, επαγγελματίας οδηγός, αυτοδίδακτος

Ο πορτορικανός δεσμώτης ήταν ο βασα-νιστής και ο τροφός τους. Είχε πάνω τους τον απόλυτο έλεγχο. Δεν ήταν απλώς ένας ακόμα σεξουαλικός εγκλημα-τίας. Ούτε το βασικό του σύμπτωμα ήταν η παιδοφιλία. Ο Άριελ Κάστρο αδυνα-τούσε να αποχωριστεί τα «αντικείμενά» του. Απέκτησε τρία νεαρά κορίτσια ομή-ρους, τόσα όσα και οι κόρες του.

Τα θύματα της διαστροφήςΗ τριλογία της φρίκης του Κλίβελαντ έχει όνομα, επώνυμο, ηλικία και πρό-σωπο: Η Αμάντα Μπέρι, η γυναίκα που έφερε στον κόσμο το παιδί του απαγω-γέα και βιαστή της, απήχθη τον Απρίλιο του 2003, λίγο πριν συμπληρώσει τα 17. Η Τζίνα Ντεχεσούς, η οποία ήταν επι-στήθια φίλη της κόρης του δεσμώτη της, απήχθη τον Απρίλιο του 2004, σε ηλικία 14 ετών. Και η Μισέλ Νάιτ, η οποία απήχθη σε ηλικία 21 ετών, είναι εκείνη που φέρει πιο έντονα τα τραύ-ματα του εγκλεισμού και της βίας, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχικό επί-πεδο, δεδομένου πως εξαναγκάστηκε σε τουλάχιστον πέντε αποβολές κατά τη διάρκεια της ομηρείας της, ενώ είναι εκείνη που αναγκάστηκε να ξεγεννήσει την Αμάντα Μπέρι μέσα σε μια πλαστική παιδική πισίνα υπό το καθεστώς των απειλών του βασανιστή τους. Εκεί, μέσα στα μπουντρούμια της σεξουαλικής βίας και της γυναικείας οδύνης, γεννήθηκε ο καρπός της νοσηρότητας του πορτορικα-νού δεσμώτη, η μικρή Τζοζελίν. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως υπάρχει ελπίδα για τις τρεις γυναίκες που έζησαν αιχμάλωτες για δέκα χρόνια όσο και για την εξάχρονη κόρη του. Συγκεκριμένα ο Ντέιβιντ Γουλφ, ψυχολόγος στο Κέντρο για τον Εθισμό και την Ψυχική Υγεία στο Τορόντο, υπογραμμίζει πως η «ανά-καμψη είναι δυνατή, αλλά χρειάζεται χρόνος, ασφαλές πλαίσιο και προστασία ιδιωτικής ζωής». Και φυσικά ψυχο-θεραπεία. Άλλωστε «τα θύματα που έχουν υποστεί μακροχρόνια ομηρεία και κακοποίηση αναπτύσσουν αμφίσημα συναισθήματα για τον θύτη, ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν».

μηχανικός, με δεινότητα στη μουσική, επέλεξε τρεις νεαρές γυναίκες στην εφη-βεία και στο κατώφλι της ενηλικίωσης, που ήταν αρκετά επιπόλαιες ώστε να κάνουν το «λάθος να μπουν σε ένα αυτο-κίνητο με έναν ξένο και να καταλήξουν εκεί», όπως ο ίδιος έγραψε στο ιδιόχειρο σημείωμα αυτοκτονίας του, όπου ομο-λογεί τα πάντα για τις απαγωγές και τα βασανιστήρια. Τα τρία νεαρά κορίτσια παγιδεύτηκαν σαν Περσεφόνες από τον Πλούτωνα και εγκλωβίστηκαν στον Άδη του. Όπως φαίνεται μέχρι στιγμής από τα υπάρχοντα στοιχεία, η πατρική φιγούρα στη ζωή των τριών κοριτσιών είναι αδύναμη. Όπως ακριβώς και στην ψυχαναλυτική θεώρηση του μύθου της Περσεφόνης, όπου δεν αναφέρεται κανένα περιστατικό που να φανερώνει τη συνύπαρξη κόρης (Περσεφόνη) και πατρός (Δίας). Εκεί εμφανίζεται ο απα-γωγέας Πλούτωνας ως θύτης και αρωγός. Όπως ο δεσμώτης Άριελ Κάστρο, ο οποίος στο σημείωμά του, με ημερομη-νία σύνταξης το 2004, γράφει πως όλα του τα χρήματα τα αφήνει κληρονομιά στα τρία θύματά του. Σαν να ήταν η οικο-γένειά του. Άλλωστε για τους Κάστρο, όπως αποκαλύφθηκε, ο οικογενειακός δεσμός είχε ταυτιστεί από την παιδική ηλικία του Άριελ με τον ξυλοδαρμό, τον εγκλεισμό και τη σεξουαλική βία.

6. Η Αμάντα Μπέρι με την αδελφή της και την 6χρονη κόρη της, Τζοζελίν

7. Τα θύματα του Άριελ Κάστρο: Αμάντα Μπέρι, Τζίνα Ντεχεσούς, Μισέλ Νάιτ

9. Το σπίτι του Κάστρο, με την πόρτα σπασμένη μετά τη διάσωση των γυναικών

8. Η Νατάσα Κάμπους

54 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Πάντα ενέχει μια αμηχανία το να γράφεις «από μακριά». Αυτό είναι ακόμα πιο εμφανές στα ρεπορτάζ και τις αναλύσεις στον διεθνή Τύπο για τις εξε-λίξεις που αφορούν τη Βόρεια Κορέα. Πέραν των πολιτικών γεγονότων, τα κείμενα που επιχειρούν να αποκρυπτογραφήσουν τον γρίφο αυτής της «εξωτικής» και ίσως εφιαλτικής οντότητας ισορροπούν μετά βίας στην άκρη της απορίας, ενώ διολισθαίνουν συχνά στην υπερπροβολή του γραφικού. Όπως έγινε στην περίπτωση των συλλογικών οδυρμών για τον θάνατο του προηγούμενου ηγέτη της χώρας. Ή σε πρόσφατο ρεπορτάζ του BBC, που άνοιγε μια κουρτίνα, περιγράφοντας το σιωπηλό, κοστουμαρισμένο πλήθος των θεατών ποδοσφαιρικού αγώνα στην Πιονγκγιάνγκ. Έξω από γραφικό-τητες, η «άγνωστη χώρα» συνεχίζει να παραμένει στο προσκήνιο ως ένα από τα εν δυνάμει θερμά σημεία του πλανήτη, λόγω των λεονταρισμών της για χρήση πυρηνικών όπλων. Την ίδια ώρα που δέχεται απολύτως αναγκαία επισιτιστική βοήθεια.

Παράνοια ή μακιαβελική διάνοια;

της ρένας ακριτίδου

Βόρεια Κορέα

Η Πιονγκγιάνγκ επανήλθε στο προσκήνιο τον Δεκέμβριο, όταν έθεσε σε τροχιά δορυ-φόρο με πύραυλο μεγάλου

βεληνεκούς, προλαβαίνοντας την πολύ πλουσιότερη Σεούλ σ΄αυτό τον στόχο. Στις 19 Φεβρουαρίου, μία εβδομάδα μετά από την τρίτη δοκιμή πυρηνικής βόμβας, βορειοκορεάτης αξιωματού-χος στον ΟΗΕ παρομοίαζε τη Νότια Κορέα με «κουτάβι που δεν φοβάται τον τίγρη». Βορειοκορεατική υπηρεσία δημοσιοποιούσε την ίδια περίοδο στο YouTube βίντεο με αμερικανούς στρατι-ώτες και τον Μπαράκ Ομπάμα τυλιγμένο στις φλόγες, σε καρτούν προσομοίωσης πυρηνικής δοκιμής. Μάλλον τα καρ-τούν δεν θεωρούνται σοβαρός τρόπος άσκησης διπλωματίας κι έτσι πολλοί

χρησιμοποίησαν τη λέξη παράνοια, σε πολλές εκδοχές της.Ο Μπαράκ Ομπάμα, ίσως με την παρα-δοσιακή ανησυχία των Δημοκρατικών προέδρων των ΗΠΑ μήπως φανούν μαλθακοί, εμφανίστηκε τον Μάρτιο να θεωρεί σοβαρή τη βορειοκορεατική απειλή, ανακοινώνοντας ότι η κυβέρ-νησή του θα ξοδέψει 1 δισ. δολάρια για να προστεθούν 14 καταδιωκτικά στο σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ.

Αίσθηση «επείγοντος»Η Πιονγκγιάνγκ χαρακτήρισε ποταπή την πρόσφατη επίσκεψη της προέδρου της Νότιας Κορέας, Παρκ Γουέν Χι, στις ΗΠΑ, η οποία κατέληξε στην ομόφωνη απόφαση να μην υπάρξουν υποχωρήσεις

στις διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Κορέα. Ήταν συνάντηση αφέντη με τον υπηρέτη του, ανέφερε εκπρόσωπος της κρατικής επιτροπής για τις διακορεατι-κές σχέσεις, «άνοιξε την αυλαία για μια εισβολή». Ο ίδιος προειδοποιούσε την πρόεδρο να θυμηθεί το «κακό τέλος» του πατέρα της, Παρκ Τσουνγκ Χι, ο οποίος είχε κυβερνήσει με σιδηρά πυγμή από το 1961 έως το 1979, ο οποίος δολοφονή-θηκε από τον επικεφαλής της εθνικής ασφαλείας στη Σεούλ.Όμως ενώ στην Κίτρινη Θάλασσα συνε-χίζονταν οι κοινές ναυτικές ασκήσεις ΗΠΑ­Νότιας Κορέας, και σε διπλωμα-τικό επίπεδο οι ανταλλαγές απειλών Πιονγκγιάνγκ­Σεούλ για άμεση στρα-τιωτική απάντηση σε οποιαδήποτε πρόκληση, η πρώτη έκανε ένα βήμα πίσω από προγραμματισμένη δοκιμή πυραύ-λου. Αμερικανός στρατιωτικός ανέφερε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων πως οι Βόρειοι απέσυραν δύο πυραύλους μέσου βεληνεκούς Μουσουντάν από το σημείο εκτόξευσής τους. Δηλώσεις αξιωματούχου του Λευκού Οίκου είναι ενδεικτικές μιας ασαφούς εικόνας, που καθιστά πιο πιθανή τη διατήρηση της έντασης: «Είναι πρόωρο να κρίνει κανείς αν ο κύκλος προκλήσεων της Βόρειας Κορέας εντείνεται, συρρικνώ-νεται ή απλώς κάνει ζιγκ ζαγκ», είπε ο Ντάνι Ράσελ. Λίγες ημέρες αργότερα, δημοσίευμα του Associated Press υπο-στήριζε ότι το πυρηνικό οπλοστάσιο της Β. Κορέας είναι θέμα «πότε», όχι «αν», και πως υπάρχει κάτι καινούριο στις εξελίξεις, η «αίσθηση του επείγοντος».

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 55

Επικαλούμενο νοτιοκορεάτες ειδικούς, πρώην αξιωματούχο των αμερικανι-κών υπηρεσιών πληροφοριών, αναλυτές συντηρητικών πανεπιστημίων της Σεούλ, το ειδησεογραφικό πρακτορείο υποστή-ριζε ότι η Πιονγκγιάνγκ ίσως προωθεί την κατασκευή 80 ­100 πυραύλων με πυρηνική κεφαλή, τους οποίους πιθα-νόν θα κρύψει σε σπηλιές και τούνελ, σε μια επιχείρηση που ίσως κρατήσει 5­10 χρόνια. Η αναφορά σε σπηλιές θύμισε σε πολλούς ανάλογη ρητορική πριν και κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων εντο-πισμού του Μπιν Λάντεν.

Τέσσερα σενάριαΟ Σεργκέι Λανκόφ θεωρείται ο πλέον ειδικός σε θέματα Βόρειας Κορέας, έχο-ντας φοιτήσει σε πανεπιστήμιο της Πιονγκγιάνγκ στη δεκαετία του ΄80. Στο βιβλίο του «Η πραγματική Βόρεια Κορέα» υποστηρίζει ότι η χώρα δεν είναι παράλογη, επισημαίνοντας πως τίποτα δεν το αποδεικνύει καλύτερα από τη συνεχιζόμενη επιβίωσή της. Οι ηγέ-τες της, θεωρεί, δεν είναι ούτε ζηλωτές ούτε παρανοϊκοί, αλλά ίσως οι καλύτε-ροι εκφραστές μακιαβελικής πολιτικής που μπορεί να βρεθούν στον σύγχρονο κόσμο. Ακόμη κι αν κυβερνούν σε απο-τυχημένο κράτος, έχουν χρησιμοποιήσει με επιτυχία διπλωματία –περιλαμβανο-μένων των πυρηνικών απειλών– για να εκμαιεύσουν στήριξη άλλων χωρών. Όμως αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα, καθώς το παλιό σύστημα δια-λύεται. Μακροπρόθεσμα, με ή χωρίς μεταρρυθμίσεις, θα καταρρεύσει.

Τέσσερα σενάρια θεωρεί πιθανά. Το πρώτο, απόπειρα μεταρρυθμίσεων, ανάλογων με αυτών που έγιναν σε Κίνα και Βιετνάμ. Ίσως ο νεαρός ηγέτης Κιμ Γιονγκ Ουν δελεαστεί από την προοπτική ανοίγματος της οικονομίας, ελπίζοντας να πλουτίσει, όπως συνέβη με στελέχη του κινεζικού ΚΚ. Δεύτερο, εσωτερι-κές διαμάχες στα ανώτατα κλιμάκια της εξουσίας. Τρίτο, πιθανολογεί μια αυθόρ-μητη έκρηξη λαϊκής δυσαρέσκειας, ανάλογης του 2011 στον αραβικό κόσμο. Όμως οι Βορειοκορεάτες είναι πολύ τρομοκρατημένοι, απομονωμένοι και δύσπιστοι μεταξύ τους. Τέταρτο, φωτιά από σπίθα που θα άναβε μια αναταραχή στην Κίνα. «Βέβαια τα προαναφερόμενα μπορεί να συνδυαστούν, ενώ μπορεί να υπάρξουν και άλλα. Όμως ένα μοιάζει σίγουρο. Λόγω της ιδιαιτερότητας εσω-τερικής και διεθνούς κατάστασης μοιάζει

απίθανη μια σταδιακή και διαχειρίσιμη μεταμόρφωση του καθεστώτος. Αργά ή γρήγορα θα συντριβεί από την κρίση, το πιθανότερο ξαφνικά και βίαια», προβλέ-πει ο Λανκόφ.Για την προσδοκώμενη από τη Δύση κινεζική παρέμβαση, ο ίδιος πιστεύει ότι μια ανοιχτή ανάμειξη του Πεκίνου θα ανέτρεπε τον μύθο της «ειρηνικής ανό-δου» της Κίνας. Όλοι οι γείτονές της θα αισθάνονταν εν δυνάμει θύματα ανακτη-μένων αυτοκρατορικών φιλοδοξιών του Πεκίνου, οδηγώντας τους σε στενότερες σχέσεις με τις ΗΠΑ. Αξίζει να σημειω-θεί πάντως ότι η Κίνα υπερψήφισε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατα-δίκη της εκτόξευσης πυραύλου. Πολύ σημαντικότερο, η Τράπεζα της Κίνας έκλεισε τον λογαριασμό της μεγαλύτε-ρης τράπεζας ξένου συναλλάγματος της Βόρειας Κορέας.

Η λατρεία των ΚιμΗ πραγματική τραγωδία της Βόρειας Κορέας είναι ότι κανείς δεν θέλει να αλλάξει το status quo, έγραψε ο καθη-γητής Δημοκρατίας, Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δημοσιογραφίας, Ίαν Μπουρούμα. «Κανείς δεν θα νοιαζό-ταν για τη μικρή και απομονωμένη χώρα των 24 εκατομμυρίων κατοίκων, που κυβερνάται από μια γκροτέσκα δυναστεία που αυτοαποκαλείται κομ-μουνιστική, αν δεν ήταν τα πυρηνικά της όπλα». Ο Κιμ Γιονγκ Ουν, ο 30χρο-νος εγγονός του ιδρυτή της χώρας και «Μεγάλου Ηγέτη», απειλεί να μετατρέ-ψει τη Σεούλ σε «θάλασσα φωτιάς».

Οι ηγέτες της Β. Κορέας, θεωρεί ο ειδικός Σ. Λανκόφ, δεν είναι ούτε ζηλωτές ούτε παρανοϊκοί, αλλά ίσως οι καλύτεροι εκφραστές μακιαβελικής πολιτικής που μπορεί να βρεθούν στον σύγχρονο κόσμο

56 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Βόρεια Κορέα

Στον κατάλογο στόχων του βρίσκονται βάσεις των ΗΠΑ σε Ασία και Ειρηνικό. Ο κ. Κιμ γνωρίζει πολύ καλά πως ένας πόλεμος με τις ΗΠΑ θα σήμαινε κατα-στροφή της χώρας του, από τις φτωχότερες στον κόσμο. Η κυβέρνησή του δεν μπορεί καν να σιτίσει τον λαό της. Στην πρωτεύουσα συχνά δεν φτά-νει το ηλεκτρικό ούτε για τον φωτισμό ξενοδοχείων. Έτσι, η απειλή επίθεσης στην πιο ισχυρή χώρα του κόσμου θα φαινόταν εκδήλωση τρέλας. Αλλά δεν είναι χρήσιμο να υποθέτει κανείς ότι ο κ. Κιμ και οι στρατιωτικοί του σύμβουλοι είναι τρελοί. Παρότι όντως υπάρχει κάτι διαταραγμένο στο πολιτικό σύστημα. Η τυραννία των Κιμ βασίζεται σε ένα μείγμα ιδεολογικού φανατισμού, κακής ρεαλπολιτίκ και παράνοιας. Το δηλητηρι-ώδες μείγμα έχει μια ιστορία που πρέπει να εξηγηθεί. Μετά από την κατάρρευση της ιαπωνικής αυτοκρατορίας, το 1945, που κυβέρνησε με βαρβαρότητα όλη την κορεατική χερσόνησο από το 1910, ο σοβιετικός Κόκκινος Στρατός κατέ-λαβε τον βορρά και οι ΗΠΑ τον νότο. Οι σοβιετικοί πήραν τον κορεάτη κομ-μουνιστή Κιμ Ιλ Σουνγκ από στρατόπεδο στο Βλαδιβοστόκ και τον τοποθέτησαν ηγέτη στην Πιονγκγιάνγκ. Ακολούθησαν μύθοι για ηρωισμό του στον πόλεμο, για καθεστώς θεού, εγκαθιδρύθηκε λατρεία της προσωπικότητάς του. Η λατρεία

στον Κιμ, μετά στον γιο και μετά στον εγγονό του, έγιναν τμήμα κρατικής θρησκείας. Η Βόρεια Κορέα είναι στην ουσία μια θεοκρατία. Έχει δανειστεί στοιχεία από τον σταλινισμό και τον μαοϊσμό, αλλά οφείλει πολλά σε αυτό-χθονες μορφές σαμανισμού. Η ισχύς της λατρείας των Κιμ, όπως και η παράνοια που διαπερνά το καθεστώς, έχει πολι-τική ιστορία, που πάει πολύ πιο παλιά από το 1945. Στριμωγμένη μεταξύ Κίνας, Ρωσίας και Ιαπωνίας, η κορεατική χερ-σόνησος υπήρξε επί μακρόν πεδίο μάχης

μεγαλύτερων δυνάμεων. Κορεάτες ηγέ-τες κατάφερναν να επιβιώνουν μόνο παίζοντας τη μια ξένη δύναμη σε βάρος άλλης, προσφέροντας υπακοή, κυρίως σε κινέζους αυτοκράτορες, με αντάλ-λαγμα προστασία. Η επίσημη ιδεολογία της δυναστείας είναι το Juche, που τονίζει επιτακτικά την ανάγκη εθνικής αυτάρκειας. Στην ουσία, ο Κιμ Ιλ Σουνγκ και ο Κιμ Γιονγκ Ιλ ήταν τυπικοί κορεά-τες ηγέτες. Έπαιζαν την Κίνα κατά της Σοβιετικής Ένωσης, ενόσω εξασφάλιζαν προστασία αμφοτέρων.Για την επιβίωση της δυναστείας Κιμ, η εξωτερική απειλή είναι απαραίτητη. Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν καταστροφή. Όχι μόνο εξανεμίστηκε η βοήθεια, αλλά οι Κιμ δεν μπορούσαν να παίζουν τη μία δύναμη έναντι άλλης. Έμεινε μόνο η Κίνα και η εξάρτηση της Β. Κορέας από τον βόρειο γείτονά της είναι τώρα σχεδόν ολοκληρωτική. Η Κίνα θα μπορούσε να την συντρίψει σε μια ημέρα, απλώς κόβοντας τη ροή τροφίμων και καυσίμων. Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να αποσπαστεί η προσοχή από αυτή την ταπεινωτική θέση. Η προ-παγάνδα περί αυτάρκειας και άμεσης απειλής. Χωρίς την ενορχηστρωμένη παράνοια, οι Κιμ δεν έχουν νομιμότητα. Η τραγωδία της Κορέας είναι ότι κανείς δεν θέλει πραγματικά να αλλάξει το status quo. Η Κίνα θέλει να διατηρή-σει τη Βόρεια Κορέα ως χώρα ανάχωμα και φοβάται τα εκατομμύρια προσφύ-γων σε περίπτωση κατάρρευσης. Οι Νοτιοκορεάτες δεν θα μπορούσαν να σηκώσουν το βάρος απορρόφησης, με τον τρόπο που η Δυτική απορρόφησε την Ανατολική Γερμανία. Ούτε η Ιαπωνία ή οι ΗΠΑ θα ήθελαν να πληρώσουν το επέκεινα μιας κατάρρευσης. Έτσι, μια εκρηκτική κατάσταση θα παραμείνει εκρηκτική, ο πληθυσμός θα συνεχίσει να υποφέρει πείνα και τυραννία και η ρητο-ρική περί πολέμου θα ίπταται κατά μήκος του 38ου παράλληλου. Όμως, μικρά πράγματα –όπως ένας πυροβολισμός στο Σεράγεβο– κάποτε μπορεί να πυροδοτή-σουν καταστροφή. Και η Βόρεια Κορέα έχει εκείνες τις πυρηνικές βόμβες.

Η λατρεία στον Κιμ, μετά στον γιο και μετά στον εγγονό του, έγιναν τμήμα κρατικής θρησκείας. Η Βόρεια Κορέα είναι στην ουσία μια θεοκρατία. Έχει δανειστεί στοιχεία από τον σταλινισμό και τον μαοϊσμό, αλλά οφείλει πολλά σε αυτόχθονες μορφές σαμανισμού

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 57

ςτον πέτρο γκάτζια

συνέ

ντευ

ξηΟ Αριστείδης Μινγκέθ, καθηγητής Λατινικών και Αρχαίων Ελληνικών σε σχολείο της Μούρθια, μιας φτωχής περιφέρειας της Ισπανίας, είναι ο άνθρωπος που έγινε γνωστός στη χώρα μας και όχι μόνο με ένα βιντεά-κι διάρκειας μόλις επτά λεπτών με τον τίτλο: «Ευχαριστούμε Ελλάδα». Σε αυτό, ο ίδιος, καθηγητές, αλλά κυρίως μαθητές τόνιζαν όλα όσα έχει προσφέρει η Ελλάδα στον δυτικό πολιτισμό, μέσα από τις λέξεις που χρησιμοποιούν σχεδόν όλοι οι λαοί στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο. Για την προσφορά του αυτή μάλιστα τιμήθηκε πριν από λίγες ημέρες και από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού. Το Hot Doc συνάντησε τον Αριστείδη Μινγκέθ ένα ηλιόλουστο πρωινό στο Μουσείο της Ακρόπολης. Ένας ζεστός άνθρωπος με πολύ κα-λούς και φιλικούς συνεργάτες, όπως ο συνάδελφός του Αλφρέντο Λόπεζ, ο οποίος βοήθησε στη δημιουργία του βίντεο, αλλά και ο σκηνοθέτης του «Ευχαριστούμε Ελλάδα», Πέδρο Προυνέντα. Μας μίλησε φυσικά για το δημιούργημά του, αλλά και για το πώς βλέπει ένας νότιος την κατάσταση που όλοι βιώνουμε σ΄αυτό το μεγάλο «καζάνι» που ονομάζεται Μεσόγειος.

ΕυχΑρίσΤόυΜΕ,

ΕλλΑΔΑ!Αριστείδης Μινγκέθ

58 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Είστε διάσημος πλέον στην Ελλάδα, αλλά νομίζω ότι είναι καλό να πούμε για το πώς ξεκί-νησε η ιδέα του βίντεο για την ελληνική γλώσσα. Είστε λάτρης του ελληνικού πολιτισμού, όπως και ο πατέρας σας, ο οποίος επέλεξε να σας ονομάσει Αριστείδη.Η αλήθεια είναι ότι είμαι συγκλονισμέ-νος απ΄ το γεγονός ότι οι Έλληνες μας υποδέχτηκαν με πολλή αγάπη. Είμαι ευγνώμων και βαθιά συγκινημένος. Το βίντεο «Ευχαριστώ Ελλάδα» γεννήθηκε ως μια κραυγή εξέγερσης ενάντια στις προθέσεις της ισπανικής κυβέρνησης να καταργήσει την διδασκαλία της ελληνι-κής γλώσσας και του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού σε όλες τις ισπανικές τάξεις για οικονομικούς λόγους. Αλλά και εμείς οι ίδιοι είχαμε πλέον κουραστεί να ακούμε όλο αρνητικά πράγματα για την Ελλάδα, ότι δηλαδή αποτελεί πρόβλημα για την Ευρώπη και πως θα πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ. Φαινόταν τόσο άδικο, εάν σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα είναι αυτή που έδωσε τα φώτα για τον δυτικό πολιτισμό. Κάναμε αυτό το βίντεο για να υπενθυμίσουμε στην κοινωνία μας ότι η Ελλάδα βρίσκεται μέσα σε κάθε Ευρωπαίο. Όσο για το όνομά μου, είναι μια οικο-γενειακή παράδοση. Ο πατέρας μου ονομάζεται επίσης Αριστείδης. Ο νονός του και θείος του υπήρξε εραστής της ελληνικής ιστορίας και ήταν παθιασμέ-νος με τον Αριστείδη τον Δίκαιο. Γι’ αυτό

τον λόγο επέλεξε αυτό το όνομα για τον γιο της αδερφής του. Ο μεγαλύτε-ρος γιος μου, ο οποίος ονομάζεται και αυτός Αριστείδης, έχει κληρονομήσει την αγάπη μου για οτιδήποτε ελληνικό ή ρωμαϊκό. Στον πατέρα μου χρωστώ το ότι προσπάθησε να με εκπαιδεύσει σύμ-φωνα με το παράδειγμα του Αριστείδη του Δίκαιου, ώστε να γίνω ένας ειλικρι-νής και δίκαιος άνθρωπος. Ίσως γι΄αυτό θέλησα να κάνω και αυτό το βίντεο, για να δείξω την αδικία που γίνεται σε βάρος της Ελλάδας και να πω σε όλους πως δεν είναι μόνη της σ΄αυτή την κρίση.

Τα παιδιά πώς αντιλαμβάνονται τη σημασία της γλώσσας; Υπο-θέτω στην αρχή το είδαν και σαν παιχνίδι. Τελικά πόσο εφικτό είναι να μιλάμε σήμερα για τη σπουδαιότητα της Παιδείας όταν όλα γύρω μας καταρρέ-ουν; Αναφέρομαι βέβαια στην οικονομική κρίση που πλήττει την ευρωζώνη και ειδικά τον ευρωπαϊκό νότο.Δυστυχώς στην πραγματικότητα τα ελλη-νικά και λατινικά μαθήματα έχουν πολύ μικρή προσέλευση. Για παράδειγμα, υπάρχουν χίλιοι μαθητές στο σχολείο μου και μόλις οι εβδομήντα τα μελετούν. Έτσι όπως έχει σχεδιαστεί το πρόγραμμα, τα κάνει να φαντάζουν άχρηστα. Στην Ισπανία έχουμε το πρόβλημα ότι αυτές οι σπουδές αποκαλούνται ερασμια-κές και όχι ελληνικές, όπως θα ήταν το φυσικό. Αυτό, ξέρετε, δεν φαίνεται,

αλλά είναι ένα μεγάλο εμπόδιο. Με την πάροδο του χρόνου συνειδητοποιήσαμε ότι αυτό είναι πιο σημαντικό απ΄όσο φανταζόμασταν, καθώς πολλές από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε στην καθη-μερινότητά μας, ακόμη και σε διάφορα θεσμικά όργανα, τις έχουμε κληρονομή-σει από την Ελλάδα. Αυτό ακριβώς ήθελα να δείξω και με το βίντεο. Σε τελευταία ανάλυση, να τους πείσω ότι αξίζει τον κόπο να μελετήσει κανείς την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό, γιατί θα τον κάνει καλύτερο άνθρωπο. Αυτό που θα πρέπει να κάνουμε οι καθη-γητές των αρχαίων ελληνικών είναι να οικοδομήσουμε γέφυρες με τα νέα ελλη-νικά, να αποδείξουμε στους μαθητές ότι η ελληνική γλώσσα είναι μία και ζωντανή.Οι κυβερνήσεις μας, η ελληνική και η ισπανική, ακολουθούν τις εντολές της Κομισιόν, της τρόικα και της ολέ-θριας Άνγκελα Μέρκελ. Προσπαθούν να εφαρμόσουν μια υπερφιλελεύθερη πολιτική, αλλά καταλήγουν να γίνονται Ταλιμπάν και υπέρμαχοι του μερκαντιλι-σμού και της πλουτοκρατίας. Το όραμά τους είναι κοντόφθαλμο. Αναζητούν διέ-ξοδο με σκληρές περικοπές προκειμένου να ελέγξουν το δημόσιο έλλειμμα. Δεν καταλαβαίνουν ότι αν ξοδεύουν λιγότερα χρήματα για την παιδεία, την υγεία, την απασχόληση, υποθηκεύουν το μέλλον των επόμενων γενεών.Οι νέοι θα είναι λιγότερο προετοιμα-σμένοι και οι καλύτεροι απ΄αυτούς θα αναγκάζονται να αφήνουν τον νότο για τον πλούσιο βορρά. Έχω την εντύπωση

συνέ

ντευ

ξη

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 59

πως η τρόικα, με τη συνενοχή των κυβερ-νήσεών μας, θέλει να μετατρέψει τη Μεσόγειο σε φυτώριο για εργαζόμενους με χαμηλή εκπαίδευση και χαμηλούς μισθούς προς όφελος των δικών τους χωρών. Θα μπορούν επίσης να έρχο-νται όλοι αυτοί, Γερμανοί, Βρετανοί, Ολλανδοί, για να απολαύσουν τον καλό καιρό μας και τα τοπία μας, άνθρω-ποι που περιφρονούν τον πολιτισμό μας γιατί νομίζουν ότι είναι ανώτεροι, μόνο και μόνο επειδή ένας υδραυλικός στη Γερμανία κερδίζει περισσότερα από έναν γιατρό στην Ελλάδα. Γι΄αυτό δεν κάνουν τον κόπο να μάθουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας. Θέλουν μόνο να τρώνε τα φαγητά μας, να μιλούν τη γλώσσα τους και να έχουν τα δικά τους καταστήματα. Το πιο θλιβερό όμως είναι ότι οι κυβερνήσεις μας τα ενθαρρύνουν όλα αυτά. Ξέρω ότι μιλώ για ένα θαύμα, αλλά πραγματικά ελπίζω η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία να αποκτήσουν κυβερνήσεις που δεν θα ακολουθούν τις επιταγές της τρόικα και να είναι περήφα-νες γι΄αυτό που ήταν και γι΄αυτό που είναι οι άνθρωποί τους. Κυβερνήσεις που να επενδύουν στους τομείς της εκπαί-δευσης, του πολιτισμού και της υγείας, τρεις από τους βασικούς πυλώνες κάθε κοινωνίας. Κυβερνήσεις που να φτιά-χνουν ένα τεχνολογικό πάρκο, μια νέα Σίλικον Βάλεϊ, αντί να κατασκευάζουν πάρκα ψυχαγωγίας. Κυβερνήσεις που να επενδύουν σε αίθουσες διδασκαλίας για τα ελληνικά, τα ισπανικά, τα ιτα-λικά, να επενδύουν στην επιστημονική

έρευνα. Όλες αυτές οι περικοπές ακρω-τηριάζουν τις σημερινές αλλά και τις μελλοντικές γενιές.

Πιστεύετε δηλαδή ότι ο ευ-ρωπαϊκός νότος θα πρέπει να ενωθεί για να αντιμετωπίσει την κρίση, να αντισταθεί σ΄αυ-τά που επιβάλλει ο πλούσιος βορράς; Είναι δυνατόν ποτέ να επαληθευτεί ένα τέτοιο σενά-ριο; Αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση ποιους τελικά εκπροσωπεί;Κατά την ταπεινή μου γνώμη μόνο όταν οι άνθρωποι του νότου καταλάβουν το πόσο περήφανοι θα πρέπει να είναι που ζουν στη Μεσόγειο και πως δεν θα πρέ-πει να γίνονται θύματα των πλούσιων χωρών του βορρά, μόνο τότε θα είναι σε θέση να επιλέξουν κυβερνήσεις που θα μπορούν να υπερασπίζονται τους ανθρώπους τους και να διορθώσουν πολλά κακώς κείμενα. Αυτό δεν θα το κάνει για μας καμία Γερμανία και καμία Ολλανδία. Πραγματικά θα ήθελα να δω έναν γερμανό εργάτη να δουλεύει μέσα στον καύσωνα, όπως κάνει ένας Έλληνας ή ένας Ισπανός. Μόνο όταν οι Έλληνες, οι Ισπανοί, οι Πορτογάλοι, οι Ιρλανδοί θελήσουν να απαλλαγούν από τους διεφθαρμένους πολιτικούς, μόνο τότε θα έχουμε κάνει ένα τεράστιο βήμα για να βγούμε από την κρίση. Μέχρι τότε μπορούμε μόνο να αντιστεκόμαστε με αξιοπρέπεια, μέχρι να διαπιστώσουμε ότι θα έχουμε και αξιοπρεπείς κυβερνήσεις που θα μας

βοηθήσουν να δώσουμε τα χέρια, σαν αδέρφια στη Μεσόγειο, για να βγούμε τελικά από την κρίση με το κεφάλι ψηλά.

Τι γνώμη όμως έχουν οι ίδιοι οι μαθητές για όλα αυτά; Τρία από τα παιδιά που πήραν μέρος στη δημιουργία του βίντεο, μαθητές από 16 έως 20 ετών στη φτωχή περιφέρεια της Μούρθια, μιλούν στο Hot Doc για το πώς βλέπουν το μέλλον τους. Είναι ο Μανουέλ Χερνάντεζ, η Σουφιάνε Μπουλχαφάνε και ο Χοσέ Μαματέος. Μ.Χ.: Βλέπω το μέλλον μου πολύ μαύρο και περίπλοκο. Νομίζω ότι θα πρέπει να φύγω από την Ισπανία για να βρω μια δουλειά με αξιοπρεπή μισθό. Για όλη αυτή την κατάσταση ευθύνεται η δια-φθορά και η ανικανότητα της πολιτικής τάξης. Είμαι απελπισμένος γιατί βλέπω πως θα πάρει πολλά χρόνια για να μπο-ρέσω να δουλέψω πάνω σ΄αυτό που θέλω να σπουδάσω. Γύρω μου βλέπω μόνο ευκαιριακές θέσεις εργασίας ή ανθρώ-πους που φεύγουν για μετανάστες. Ωστόσο μου αρέσει να μελετώ.Σ.Μ.: Ζούμε σε μια δημοκρατία που δεν αισθάνομαι ότι εκπροσωπείται από τους πολιτικούς. Λένε ότι είμαστε το μέλλον, αλλά μας έχουν κόψει τα φτερά μας, δεν μας δίνουν την ευκαιρία να εκπαιδευτούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η εκπαίδευση που μας επιβάλ-λει η ισπανική κυβέρνηση έχει τάξεις με 40 μαθητές στριμωγμένους μέσα σε μια αίθουσα, με καθηγητές που προσπαθούν να μας διδάξουν αγγλικά χωρίς οι ίδιοι να είναι καλά προετοιμασμένοι. Όλοι αυτοί νομίζουν ότι παίζουν με το μέλλον μας.Χ.Μ.: Στα καλά σχολεία της Καθολικής Εκκλησίας βρίσκονται αυτοί που θα γίνουν αργότερα δικαστές, γιατροί, δικηγόροι και πολιτικοί. Εκεί θεω-ρεί η κυβέρνηση των συντηρητικών ότι βρίσκεται το μέλλον. Οι πολιτικοί πιστεύουν ότι από τα δημόσια σχολεία θα βγουν μόνο υδραυλικοί, κηπουροί, χτίστες, γι΄αυτό η πολιτική και οικονο-μική ελίτ δεν μας δίνει τη δυνατότητα για κάτι καλύτερο.

συνέ

ντευ

ξη

60 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

ελευΘερός κωΔικας

ανόιχτες πηγες,

αλλα πόςόι πινόυν;

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 61

Το λογισμικό ανοιχτού κώδικα, το δωρεάν λογισμικό, είναι η απάντηση στο «ό,τι δίνεις, παίρνεις». Βασική του αρχή, το ότι η τιμή δεν συνεπάγεται ποιότητα. Ο ανοιχτός κώδικας είναι πράγματι ανοιχτός, διαθέσιμος στον οποιονδήποτε να τον αλλάξει, να τον αντιγράψει, να τον μεταφέρει και να τον εξελίξει. Απέναντι στις ακριβοπληρωμένες κονσερβοποιημένες προτά-σεις των μεγάλων εταιριών, η κοινότητα ελεύθερων προγραμμάτων στήνει τα θεμέλια για να αποδείξει πως το ελεύθερο μπορεί να είναι έμπιστο, αντά-ξιο και όχι κονσέρβα, αλλά φρέσκο, στο πιάτο μας.

του γιάννη καρτερού

Software

Η λειτουργία ενός υπολογιστή δεν υφίσταται χωρίς τα προ-γράμματά του. Στο ίντερνετ, κάθε φορά που ανοίγουμε

τον πλοηγό μας, δεκάδες προγράμματα ενεργοποιούνται για να βοηθήσουν την πλοήγηση. Κάποια από αυτά τα έχουμε είτε πληρώσει, είτε έχουμε προ-σθέσει ένα τικ στο κουτάκι που λέει «Αποδέχομαι τους Όρους Χρήσης», χωρίς να τους έχουμε διαβάσει. Οι όροι

χρήσης στις περισσότερες περιπτώσεις απαγορεύουν την οποιαδήποτε αλλαγή του κώδικα του προγράμματος, καθώς και τη διανομή του χωρίς την έγκριση του δημιουργού. Στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα, όμως, αυτό δεν ισχύει.Κώδικας είναι σειρές εντολών, οι οποίες καθορίζουν τις λειτουργίες ενός προ-γράμματος. Βασικό πλεονέκτημα των προγραμμάτων ανοιχτού κώδικα είναι πως ο καθένας μπορεί να τον βελτιώσει

και μετέπειτα να διανείμει το πρόγραμμα βελτιωμένο. Όταν μια εταιρία κυκλοφο-ρεί ένα ελεύθερο πρόγραμμα, γνωρίζει πως από τους εκατομμύρια χρήστες που θα το χρησιμοποιήσουν, οι δέκα μπορεί να το πάνε ένα βήμα παραπάνω. Η ανεύ-ρεση των βελτιωτών δεν θα ήταν δυνατή αν η πρόσβαση δεν ήταν ελεύθερη.Δεν είναι εύκολο για τον καθένα να παρέμβει στον κώδικα ενός προγράμμα-τος. Στη δυσκολία αυτή βασίζεται ένας τεράστιος αριθμός προϊόντων λογισμι-κού που αποσκοπούν στο να απλοποιούν τις ολοένα πιο εξειδικευμένες λειτουρ-γίες που χρειάζεται κάποιος έναντι αντιτίμου. Ακόμα και εδώ, όμως, το ελεύθερο λογισμικό υπερτερεί σε κάποιους τομείς. Όταν υπάρχει πρό-βλημα, λ.χ. με τα Windows, ο χρήστης πρέπει να απευθυνθεί σε ένα αυτομα-τοποιημένο σύστημα ερωταπαντήσεων, το οποίο μπορεί και να μην βοηθή-σει την κατάσταση. Το να καταφέρει να επικοινωνήσει έστω μέσω τηλεφώ-νου με κάποιον τεχνικό της Microsoft αποτελεί τον προσωπικό του Γολγοθά. Αντίθετα, στα open source λογισμικά η τεχνική υποστήριξη είναι δυνατή από τον ίδιο τον κάτοχο του προγράμματος

62 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Software

ή από οποιονδήποτε προγραμματιστή, πολύ πιο εύκολα και πολύ πιο γρήγορα.Πολλοί προγραμματιστές επιλέγουν τα open source προγράμματα για να κάνουν τη δουλειά τους, καθώς δεν έχουν χρήματα για να εξοπλιστούν με τις λύσεις που προσφέρουν οι επώνυ-μοι οίκοι. Ένας από αυτούς είναι και ο Δημήτρης Γιαννακάκης.«Ο σκοπός των open source είναι απλός: Να ξεμπροστιάσουν τον κόσμο του χρή-ματος, να δείξουν ότι τα λεφτά δεν είναι απαραίτητα για να κάνεις καλή δουλειά, ότι η τεχνολογία είναι δικαίωμα και όχι προνόμιο. Θα μπορούσαν να χρη-σιμοποιηθούν πολλές φράσεις για να περιγράψουν την έννοια open source. Ίσως τόσες που πλέον θα αποτελούσαν κλισέ. Π.χ. "όλοι μαζί μπορούμε", "μπο-ρούμε και μόνοι μας" και άλλα τέτοια. Αν και σίγουρα κάποιος κερδίζει από τα open source, είτε από διαφημίσεις είτε από σπόνσορες, σίγουρα δηλαδή μέσα σε αυτήν την αλυσίδα πάλι κάποιοι επωφε-λούνται, αυτό κρύβεται καλά, ή ακόμη και αν δεν κρύβεται, σίγουρα έρχεται σε δεύτερη μοίρα μπροστά στην ικανοποί-ηση του "δεν τους κάνουμε τη χάρη να χρησιμοποιήσουμε το τάδε πρόγραμμα που κοστίζει εφτακόσια μηνιάτικα"». Εκατομμύρια χρήστες χρησιμοποιούν προγράμματα ανοιχτού κώδικα χωρίς καν να το γνωρίζουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γνωστό σε όλους Android. Το Android, όντας open source λογισμικό, στέκεται επά-ξια απέναντι στο λογισμικό IOS της Apple. Για αυτόν τον λόγο οι εφαρ-μογές για Android είναι άπειρες και προσβάσιμες, ενώ για το iPhone υπάρχει ο μονόδρομος του AppStore. Η λογική πίσω από αυτό είναι απλή: Όταν ένα λογισμικό είναι ανοιχτό, οι ευκαιρίες να παρουσιαστούν διαμάντια είναι πολλές. Υπενθυμίζουμε πως πριν από λίγο καιρό ο 17χρονος Νικ Ντ'Αλοΐζιο δημιούργησε το Summly, μια εφαρ-μογή που κάνει αυτόματη περίληψη σε μια είδηση. Η εφαρμογή δημιουργήθηκε μέσω open source προγραμμάτων, ενώ μετέπειτα αγοράστηκε από τη Yahoo έναντι 30 εκατομμυρίων δολαρίων.

διακίνησης ενός προγράμματος παρά τις αλλαγές του. Χωρίς το copyleft, κάποιος προγραμματιστής θα μπορούσε να επέμβει στον κώδικα ενός προγράμ-ματος, να το αλλάξει και μετέπειτα να το οικειοποιηθεί.Χαρακτηριστική είναι η φράση μέσα στην ιστοσελίδα του: «This is a matter of freedom, not price, so think of “free speech,” not “free beer”» («Είναι θέμα ελευθερίας, όχι τιμής. Ελευθερία του λόγου, όχι τζάμπα μπύρα»).Ακόμη, τα πρώτα προγράμματα που εμφανίστηκαν ήταν ελεύθερα, ανοιχτού κώδικα. Αυτό υποστηρίζει ο Διομήδης Σπινέλλης, καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών. «Παλιά όλα τα προγράμ-ματα ήταν ελεύθερα, οι υπολογιστές ήταν πανάκριβοι και κανείς δεν σκε-φτόταν να κερδίσει από αυτά. Όταν η παραγωγή μαζικοποιήθηκε, το κόστος έπεσε και η ζήτηση προγραμμάτων ανέ-βηκε, τότε ξεκίνησαν οι κοστολογήσεις. Αυτό συνέβαινε ακόμη και πριν από το ίντερνετ, όταν οι υπολογιστές συνδέ-ονταν με καλώδια τηλεφώνου για να σχηματιστεί δίκτυο».Με το ελεύθερο λογισμικό λύνονται τα χέρια του χρήστη. Οι δυνατότητες είναι άπειρες, γιατί πολύ απλά μέσω της παγκόσμιας κοινότητας η κάθε ιδέα πάνω σε ένα πρόγραμμα μπορεί να βρει ενδιαφερόμενους ή ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να την δουλέψουν για ένα καλύτερο αποτέλεσμα, το οποίο με τη σειρά του θα είναι διαθέσιμο σε άλλους κτλ.Στην Ελλάδα, η κοινότητα αυτή υπο-στηρίζεται από την Εταιρία Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα. Η ΕEΛ/ΛΑΚ προωθεί τα λογι-σμικά ανοιχτού κώδικα στον χώρο της εκπαίδευσης, του δημόσιου τομέα και των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα φιλοδοξεί να αποτελέσει κέντρο γνώσης και πλατφόρμα διαλόγου για τις ανοιχτές τεχνολογίες. Ανάμεσα στους φορείς που συμμετέχουν στην ΕΕΛ/ΛΑΚ είναι τα πιο πολλά ελληνικά πανεπιστήμια, τεχνολογικά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα.

Open source, η πρώτη μορφή προγράμματοςΞεχωριστή αναφορά αξίζει να γίνει στον Ρίτσαρντ Στάλμαν, τον πρωτεργάτη ακτιβιστή που συνέλαβε και υλοποίησε ίσως την πιο βασική ιδέα του ελεύθε-ρου λογισμικού. Είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία του UGN, του συστήμα-τος πάνω στο οποίο τρέχει το πιο γνωστό ελεύθερο λογισμικό, το Linux. Σπούδασε στο Χάρβαρντ και στο ΜΙΤ και αφιέ-ρωσε τη ζωή του (μιας και σήμερα είναι 60 χρόνων) στα ελεύθερα λογισμικά. Είναι ο δημιουργός του copyleft, που χρησιμοποιεί τις νομικές ιδιότητες των πνευματικών δικαιωμάτων (copyright) για τον ακριβώς αντίθετο σκοπό, για τη διατήρηση δηλαδή της ελευθερίας της

Το Android, όντας open source λογισμικό, στέκεται επάξια απέναντι στο λογισμικό IOS της Apple. Για αυτόν τον λόγο οι εφαρμογές για Android είναι άπειρες και προσβάσιμες, ενώ για το iPhone υπάρχει ο μονόδρομος του AppStore

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 63

Ασφάλεια και κυβερνητική χρήσηΦεβρουάριος 2008. Ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης υπογράφει 4ετή συμφωνία με τη Microsoft για την προμήθεια λογι-σμικού στο ελληνικό δημόσιο. Η σύμβαση περιείχε πολλά ερωτηματικά, τα οποία ακόμη και σήμερα δεν έχουν απαντηθεί επαρκώς.Ο ίδιος, μιλώντας στο Hot Doc, ανέφερε πως η συμφωνία δεν ήταν δεσμευτική για καμία από τις δύο πλευρές και πως μόνο σε περίπτωση που η νικήτρια εταιρία χρησιμοποιούσε λογισμικό της Microsoft τότε θα υπήρχε η έκπτωση. Με απλά λόγια, οποιαδήποτε εταιρία κέρδιζε διαγωνισμό ανάθεσης για το ελληνικό δημόσιο και ήθελε να χρησιμο-ποιήσει λογισμικό της Microsoft, τότε το δημόσιο θα προμηθευόταν το λογισμικό με 20% έκπτωση.Μια παράγραφος της σύμβασης, όμως, άφηνε ασαφές το αν υποχρεωνόταν το ελληνικό δημόσιο να αγοράσει λογισμικό της Microsoft ή όχι. Συγκεκριμένα, ήταν το δεύτερο σκέλος της παραγρά-φου για την «Προμήθεια Αδειών Χρήσης Λογισμικού της Microsoft»: «Ανεξάρτητα από τα ανωτέρω, η Κυβέρνηση θα εγγράψει, υπό την προϋπόθεση τήρησης των κείμενων δια-τάξεων της νομοθεσίας της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των διαδι-κασιών των σχετικών με τις δημόσιες προμήθειες, τουλάχιστον δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) κατάλληλους ηλεκτρο-νικούς υπολογιστές, έως τις 30 Ιουνίου 2006, και επιπλέον δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) κατάλληλους ηλεκτρονικούς υπολογιστές έως τις 31 Δεκεμβρίου 2006. Σαράντα χιλιάδες (40.000) ακόμη κατάλληλοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα ενταχθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2008, υπό την προϋπόθεση τήρησης των κεί-μενων διατάξεων της νομοθεσίας της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των διαδικασιών των σχετικών με τις δημόσιες προμήθειες, αλλά και σε συνάρτηση με τις μελλοντικές ανά-γκες του δημόσιου τομέα. Αναλόγως των ποσοτήτων που θα εγγραφούν, η

MIOL θα προσφέρει προνομιακές τιμές και όρους».Εν ολίγοις, είναι φανερό πως η Microsoft θα απέδιδε λογισμικό και άδειες χρήσης σε τουλάχιστον 70.000 υπολογιστές του δημοσίου, με έκπτωση μόλις 20%. Με πρόχειρους υπολογισμούς, μόνο τα Windows, χωρίς το Office ή άλλα εξειδι-κευμένα προγράμματα, θα κόστιζαν στο ελληνικό δημόσιο 5.600.000 ευρώ.Την ίδια στιγμή, η Γερμανία αλλά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιού-σαν λογισμικό ανοιχτού κώδικα, το οποίο ήταν δωρεάν.

Είναι το ανοιχτό λογισμικό πανάκεια;Μέχρι στιγμής, το ανοιχτό λογισμικό υπερτερεί σε όλους τους τομείς, παρα-βλέποντας όμως τον βασικότερο. Μπορεί να αντεπεξέλθει στον πλη-ρωμένο ανταγωνισμό; Είναι ικανό να προσελκύσει τον αδαή και να τον διευ-κολύνει στη δουλειά του;Ο κ. Γιαννακάκης είναι από τους λίγους που μπορούν να απαντήσουν, καθώς χρησιμοποιεί ευρέως τέτοια προ-γράμματα, και γι' αυτό δημοσιεύουμε αυτούσια την απάντησή του.«Αν με ρωτάτε τη γνώμη μου για το αν τα open source είναι η αρχή των πάντων, αν πραγματικά είναι η σωτηρία και όχι απλώς το "βολεύομαι με κάτι free", αν τελοσπάντων με απλά λόγια "νικούν" έναντι των πανάκριβων και γεμάτων με φανφάρες λογισμικών και προγραμμάτων των κορυφαίων και ίσως όχι απαραίτητα

εταιριών, θα σας έλεγα με μια λέξη, όχι. Ούτε εξαρτάται, ούτε μπορεί, ούτε τίποτα. Όχι σκέτο. Δεν πατά σε καμία πολιτική μου πεποίθηση, δεν είμαι πλου-τοκράτης – ίσως και να είμαι λίγο, μιας και ο τομέας που υπηρετώ βασίζεται στην προσφορά και στη ζήτηση, αλλά όχι με την έννοια της αδηφαγίας. Απαντώ με βάση ό,τι έχω βιώσει και με προσωπι-κές μου εμπειρίες. Αυτό που έχω να πω είναι ότι ως ειδικός κανόνας για συγκε-κριμένες περιπτώσεις ισχύει το "ό,τι δίνεις, παίρνεις". Πραγματικά, αν θες να κάνεις σοβαρή δουλειά, ίσως αξίζει να δώσεις κάτι σε κάποιους που προσφέ-ρουν κάτι πραγματικά καλό. Ίσως είναι ακριβό, ίσως πολλά, όμως πιστεύω ότι παίζει να αξίζει τον κόπο. Αν σε απογο-ητεύσουν, απλώς μην ξαναγοράσεις. Για συγκεκριμένα προϊόντα και για συγκε-κριμένους τομείς όντως οι εκάστοτε εταιρίες έχουν κάνει σοβαρή δουλειά και αξίζουν στήριξη. Οπότε παραμέ-ρισε οτιδήποτε αρνητικό και βοήθησε το έργο που επιτελούν. Δεν είναι πάντα εχθροί σου, κάποιες φορές απλώς έτσι δουλεύει το πράγμα, δέξου το, είμαι σίγουρος ότι θα νευρίαζες αν κάποιος ήθελε να αντικαταστήσει αυτό που παρέ-χεις με γιαλαντζί τρόπους, ακόμη και αν κάπως στέκονταν επάξια στον σκοπό που επιτελούσαν. Όλοι μαζί θα πάμε τα πράγματα μπροστά, αλλά και με τις εταιρίες μαζί. Συμφωνώ πως πρέπει να αλλάξουν πολλά πράγματα κυρίως από την πλευρά των εταιριών, αλλά μην τα ισοπεδώνουμε όλα».

Ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης υπογράφει 4ετή συμφωνία

με τη Microsoft για την προμήθεια λογισμικού στο ελληνικό δημόσιο. Η

σύμβαση περιείχε πολλά ερωτηματικά, τα οποία ακόμη και σήμερα δεν έχουν

απαντηθεί επαρκώς.

@tw

eets ακολουθείστε μας

στο twitter@Hot Doc_mag

@anastassio1968

@aristatik

@liberalgreek

@ElenaAkrita

@tuggr

@Barrett312

@The_Stranger_gr

@tzertzis

@sta_ksena

@tsopanos59

@YannisDoc

@Fulius_

@Pan_Bal

3.10€ στα διόδια Ζευγολατιού, λογικά είναι η τιμή για την είσοδο στην ειδική πίστα σλάλομ του Μπόμπολα…

Εμείς δεν έχουμε σούβλα να γυρίσω, αλλά για να ‘μαι στο κλίμα, όσο ψήνεται το κρέας στο φούρνο ανεβοκατεβάζω την τέντα.

Kαι να ξέρετε ότι η επανάσταση θα γίνει όταν το iPhone 5 θα πωλείται 800.000 δραχμές.

Το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει στη Χ.Τρικούπη λόγω χρεών. Τον ταμία όμως που υπέγρα-φε τα χρέη τον έχουμε να διοικεί το ΙΚΑ….

Θα 'ρθουν τα παγκάκια να μας πάρουν τις καλύτερες ποιήτριες.

Δεν είναι ότι στην Ελλάδα έχουμε μεσαί-ωνα, απλά τα ΑΜΕΑ δεν έχουν πρόσβαση πουθενά, οι καρκινοπαθείς πεθαίνουν και το χιούμορ φυλακίζεται.

Αν το μήλο κατάφερνε να κάνει πέρα το γιατρό, τότε θα μας ζητούσε το φακελάκι ο μανάβης.

Συζήτηση στο Mega, τον τρομοκράτη της κοινωνίας, για την «τρομοκρατία του Internet». Βρες το λάθος

Ανοίγει ο άλλος το πορτοφόλι στο ΑΤΜ κ έχει 15 κάρτες. Μεγάλε μήπως αυτή της Alpha την έχεις διπλή ν' ανταλλάξουμε? #panini

Καταλαβαίνεις που πάμε όταν χτυπάς στο Google «Πλούταρχος» και σου βγάζει δύο αποτελέσματα τον αρχαίο, και 367.897.978 τον Γιάννη

Η απεργία στις πανελλήνιες είναι τριτοκοσμική. Το να στέλνεις τα παιδιάπεινασμένα και τους δασκάλους χωρίς λεφτά είναι πολιτισμός.

Φασισμός είναι αυτό που ζούμε 4 χρό-νια,που οι εγκληματίες μας φόρτωσαν τις κλοπές και τις ενοχές τους και τις δεχτήκαμε αδιαμαρτύρητα εμείς

Ο μοναδικός τρόπος για να εξηγήσεις σε ένα μικρό παιδί την έννοια του ΦΠΑ είναι να φας το 23% του παγωτού του.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 65

66 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Π αρ' όλα αυτά ο Μαύρος μπήκε στον προεκλογικό αγώνα με τη γνωστή σιγου-ριά των ελλήνων πολιτικών.

Σε συγκέντρωση στο Ηράκλειο ένιωσε

βαθιά συγκινημένος. « Ήταν σωστός

ξεσηκωμός», δήλωσε, «και βαδίζουμε

σταθερά προς τη νίκη». Σύμφωνα με τα

λεγόμενά του, το κόμμα του είχε επε-

ξεργαστεί ιδιαίτερα για τη βενιζελική

Κρήτη ένα πρόγραμμα με εμπειρογνώ-

μονες, που είχε πρώτο στόχο την αύξηση

του εισοδήματος των αγροτών. «Ζητάμε

την ψήφο σας για να επιτύχει η ΕΔΗΚ

περιφανή νίκη», δήλωσε από μπαλκόνι

ασφάλιση των αγροτών επί της πρώτης οχταετίας του ως πρωθυπουργού.Όσον αφορά το μέλλον, βάσισε όλες του τις ελπίδες στην είσοδο της χώρας στη ΕΟΚ και εξειδίκευσε το ζητούμενο (αύξηση του εισοδήματος αυτών που άκουγαν στην πλατεία) καλύτερα από τον Μαύρο: Πρώτον, είπε, η Κοινότητα θα εξασφαλίσει ευρωπαϊκές τιμές ασφα-λείας καλύτερες, καθότι ευρωπαϊκές. Δεύτερον, τα αγροτικά μας προϊόντα θα κυκλοφορούν προνομιακά εντός της κοινότητας σε σχέση με αυτά των τρίτων χωρών, άρα θα έχουν και πάλι καλύτερες τιμές. Τρίτον, ο αγροτικός τομέας της

στη λεωφόρο Δημοκρατίας στο Ηράκλειο.

«Αμήν», ανταπάντησαν οι χιλιάδες

υποστηρικτές του.

Την αγροτιά είχε ως στόχο και ο

Καραμανλής. Από την πλατεία της

Λάρισας μίλησε για το έργο του.

«Αύξησα», είπε, «τις αγροτικές συντά-

ξεις κατά 150% και επιδότησα όλα σχεδόν

τα αγροτικά προϊόντα. Το εισόδημα των

αγροτών αυξήθηκε αυτά τα τρία χρόνια

κατά 42%...». Παρά τον ενθουσιασμό

της συγκέντρωσης, οι αγρότες πρέπει να

παραξενεύτηκαν με αυτή τη στατιστική

και γι’ αυτό ο Καραμανλής συμπλήρωσε

πως «42% ήταν περίπου και ο τιμάριθ-

μος». Μίλησε επίσης για το γεγονός ότι

αυτός είχε καθιερώσει την κοινωνική

Κοινότητας θα επιδοτήσει έργα που θα βελτιώσουν την παραγωγικότητα και το εισόδημα. Τέταρτον, το ταμείο περιφε-ρειακής ανάπτυξης θα διαθέσει κεφάλαια για έργα στις καθυστερημένες περιοχές της χώρας, που θα συγκρατήσουν τον πληθυσμό εκεί αυξάνοντας για ακόμα μία φορά το εισόδημά τους.Μα όσο και να πάλευαν Καραμανλής και Μαύρος στην κονίστρα της δημο-κοπίας, ποτέ κανείς τους, ούτε κανείς προηγούμενος ούτε κανείς επόμε-νος, δεν τα κατάφερε τόσο καλά όσο ο Ανδρέας Παπανδρέου. Από την Κοζάνη ο Ανδρέας είπε στους αγρότες ότι το πρό-βλημά τους θα λυθεί μακροπρόθεσμα με ριζική αναδιάρθρωση της παραγω-γικής δομής του αγροτικού τομέα. «Το

εισοδηματικό πρόβλημα όμως που αντι-μετωπίζει ο αγροτικός πληθυσμός είναι άμεσο και κατεπείγον». Για να το αντιμετωπίσει, το κόμμα του πρότεινε να ανακοινωθούν γρήγορα τιμές ασφαλείας που θα εξασφαλίζουν κέρδη στους αγρότες, επιδοτήσεις στις ασθενέ-στερες τάξεις για να τα αγοράζουν στις υψηλές τιμές ασφαλείας, πλήρη εξασφά-λιση από θεομηνίες και επιδοτήσεις στα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα. Βέβαια, αύξηση των αγροτικών συντάξεων που να επιτρέπει αξιοπρεπή γηρατειά. Όσον αφορά το ζήτημα του πού θα βρεθούν τα χρήματα για τις επιδοτήσεις και τις παρο-χές, η απάντηση του 1977 ήταν η εξής:«Από την πάταξη της φοροδιαφυγής, από την κατάργηση των προνομίων, κινήτρων και απαλλαγών του μεγάλου μονοπωλιακού κεφαλαίου και από την επιβολή υψηλού φόρου στα υπερκέρδη των μονοπωλίων».Τους συνεταιρισμούς θεωρούσε ο Ανδρέας ως την απάντησή του στο πρό-γραμμα του Καραμανλή και του Μαύρου για είσοδο στην ΕΟΚ. Μόνο άσχημα έβλεπε σε αυτήν και την πολεμούσε πιο πολύ και από το ΚΚΕ. Έλεγε στους αγρό-τες πως η Ευρώπη ήθελε να μειώσει τον αγροτικό μας πληθυσμό μόλις σε 9% (από 34% που ήταν τότε) για να γεμίσει με εργάτες τις πόλεις και τα σκλαβοπά-ζαρά της. Την επιχειρηματολογία αυτή,

Ιστορία

Του Παναγιώτη Πασπαλιάρη

Μέρος Ζ' – Το χρονικό της Μεταπολίτευσης

όι εκλογές του 1977 και οι υ ποσχέσεις των πολιτικώνΤρία χρόνια μετά από τη μεταπολίτευση και ένα χρόνο πριν από τη λήξη της τετραετίας, ο Καραμανλής αποφάσισε εκλογές για τις 20 Νοεμβρίου 1977. Μίλησε με τους αρχηγούς της αντιπολίτευσης. Αυτός που ήθελε σίγουρα εκλογές ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Αισθανόταν ότι είχε ξεπεράσει σε επιρροή τον άμεσο ανταγωνιστή του, την Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ) του Γεώργιου Μαύρου. Το ίδιο μάλλον αισθανόταν και ο Μαύρος και γι’ αυτό αντέδρασε.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 67

αν και αποδείχτηκε αρκετά σωστή, από τη μία δεν την πίστευε ο ίδιος, όπως έδειξε η ιστορία, και από την άλλη έδινε στον Καραμανλή έρεισμα να αναφέρεται στο ΚΚΕ ως αριστερά και στο ΠΑΣΟΚ ως η αριστερά της αριστεράς.

Η αριστεράΚι ενώ σε όλη την επικράτεια υπήρχε μεγάλος αναβρασμός και κινήσεις αρχηγών, κομμάτων και υποψηφίων, ο γραμματέας του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης, με συνοδεία μελών της ΚΕ και ξεπροβόδισμα στο αεροδρόμιο από τον σοβιετικό πρεσβευτή, επισκεπτόταν τη Μόσχα για την επέτειο των 60 ετών από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Στις εκλογές κατέβηκε επίσης και η Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων ή «Συμμαχία των Πέντε», όπως επικράτησε να λέγεται. Επικεφαλής ορίστηκε ο Ηλίας Ηλιού από την ΕΔΑ. Στον σχηματισμό συμμε-τείχαν επίσης το ΚΚΕ Εσωτερικού, με ηγέτη τότε τον Μπάμπη Δρακόπουλο, η Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία του Γ.Α. Μαγκάκη, οι διαγραμμένοι του ΠΑΣΟΚ με το όνομα Σοσιαλιστική Πορεία και αρχηγό τον Νίκο Κωνσταντόπουλο, και η Χριστιανική Δημοκρατία. Το κακό (ή το καλό) με τη «Συμμαχία» είναι ότι ανέβαι-ναν όλοι μαζί στις συγκεντρώσεις για να

πουν τα δικά τους. Επίσης, πίστευαν και τότε ότι θα είναι η έκπληξη των εκλογών.

Η άκρα δεξιά Κι ενώ η αριστερά και η κεντροαριστερά παρουσίαζαν τα γνωστά ηλεκτρολυ-τικά φαινόμενα της κεντρικής τους ιδέας, στα δεξιά αναπτυσσόταν μια έντονη αντίδραση στον Καραμανλή, που τελικά έφθειρε σημαντικά τις δυνά-μεις του. Οι φιλοβασιλικοί αντέδρασαν στην έξωση του βασιλιά με το δημο-ψήφισμα και τη στάση που επέβαλε ο Καραμανλής ήδη από το 1975. Με επι-κεφαλής τον Στέφανο Στεφανόπουλο, αρχηγό της συντηρητικής πτέρυγας της Ένωσης Κέντρου και επικεφαλής της αποστασίας του ’65, δημιουργή-θηκε η Εθνική Παράταξις, στην οποία προσέτρεξαν τα ακροδεξιά και φιλοχου-ντικά στοιχεία. Προσπάθησαν μάλιστα με μαχαιροβγαλτικές επιχειρήσεις στα γραφεία του ΚΚΕ στη Θεσσαλονίκη να δημιουργήσουν επεισόδια. Ένας ακόμη αποστάτης του ’65, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ίδρυσε το κόμμα των Νεοφιλελευθέρων. Πήρε 55 χιλ. ψήφους, το 1,08% δηλαδή του εκλογικού σώματος. Παρότι μικρό το ποσοστό αυτό, αποτέλεσε στη συνέχεια δύναμη μόχλευσης ενός κομματιού του εκλογικού σώματος ή απλώς υπενθύ-μιζε ένα πολιτικό όνομα σε μελλοντικούς

Χαρακτηριστική εικόνα από τις πλημμύρες του Νοέμβρη του 1977

απελπισμένους πολιτικούς σχηματι-σμούς. Και οι τελευταίοι έσσονται πρώτοι στην κάπως τρελή αυτή χώρα.

Συμπέρασμα Ο αγροτικός τομέας, η ύπαιθρος χώρα, κατέρρεε και ένα τρομερό ρεύμα αστυ-φιλίας γέμιζε τις δύο μεγάλες πόλεις και κυρίως την Αθήνα. Ο ελληνικός πολιτι-κός κόσμος, η Μεταπολίτευση, δεν είχε ούτε σχέδιο ούτε την ικανότητα να στα-ματήσει την καταστροφική εσωτερική μετανάστευση. Ούτε καν να στήσει μια αστική υποδομή κάπως αξιοπρεπή στο κέντρο. Υπήρξαν πολιτικοί (ο Α. Παπανδρέου) που χαρακτήριζαν ηρά-κλειο έργο των πολιτών την αυθαίρετη δόμηση στην Αθήνα. Δεκαοκτώ ημέ-ρες πριν από τις εκλογές, μια πλημμύρα στις δυτικές συνοικίες της Αθήνας και στον Πειραιά έπνιξε 37 ανθρώπους. Τρεις ημέρες μετά, η θεομηνία ξεχάστηκε. Οι εφημερίδες συνέχισαν ακάθεκτες να μεταγράφουν τα λόγια των πολιτικών, ίδια και απαράλλαχτα για 35 χρόνια. Αυτά έμειναν στην ιστορία. Επίσης οι υποσχέ-σεις τους και οι άστοχες πολιτικές με τις οποίες κουβάλησαν στα χέρια τους το κουφάρι της παραγωγικής Ελλάδας και εναπόθεσαν το μέλλον της στις επερχό-μενες επιδοτήσεις της Ευρώπης και τα δάνεια, τουλάχιστον μέχρι όλα αυτά να τελειώσουν στις ημέρες μας.

όι εκλογές του 1977 και οι υ ποσχέσεις των πολιτικών

68 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 1963

1981 2009

2011

χρονολόγιοτου Δημήτρημαρούλη

5 ΜΑΪόυΣυνέντευξη του υπ. Οικονομίας και Οικονομικών Γιάννη Παπαθανασίου στον δημο-σιογράφο της εφημερίδας City Press Γιάννη Παλαιολόγο: «Όταν σε μια εποχή κρίσης καταφέρνεις τους 2 πρώτους μήνες εφαρμογής των μέτρων που αποφασίστηκαν να πετυχαίνεις αύξηση των εσόδων, αυτό δείχνει αν μη τι άλλο ότι είσαι στη σωστή κατεύθυνση. Θα ήθελα όμως να επισημάνω ότι πριν από λίγους μήνες κάποιοι κινδυνολογούσαν ότι η χώρα μας δεν θα μπορούσε να δανεισθεί από τις διεθνείς αγορές. Προέβλεπαν μάλιστα ότι θα χρειαζόταν να καταφύγουμε στο Διεθνές Νο-μισματικό Ταμείο. Όλες αυτές οι Κασσάνδρες διαψεύσθηκαν, αφού μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2009 πετύχαμε να καλύψουμε όλο το δανειακό πρόγραμμα του έτους. Για να θωρακίσουμε όμως τη χώρα απέναντι σε μια ενδεχόμενη νέα επιδείνωση της κρίσης, αποφασίσαμε, αν και δεν τα έχουμε ανάγκη, να προχωρήσουμε στην άντληση επιπλέον 8 δισ. ευρώ, φθάνοντας το συνολικό δανεισμό του έτους στα 50 δισ. ευρώ. Δημιουργούμε ουσιαστικά ένα μαξιλάρι ασφαλείας, λειτουργώντας υπεύθυνα και με κινήσεις που εξυπηρετούν το συμφέρον της χώρας».

11 ΜΑΪόυΕν όψει της επίσκεψης του γάλλου προέδρου Σαρλ ντε Γκολ στην Αθήνα, για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας «επεστρατεύθη-σαν δι΄ατομικών προσκλήσεων καί 4.000 πολίται, οι οποίοι επί τρία εικοσιτετράωρα θα ενισχύσουν τους εξ επαγγέλματος φρου-ρούς της τάξεως, εκτελούντες και εκείνοι αστυνομικά καθήκοντα». Επίσης, με τηλε-γράφημά του στη γαλλική πρεσβεία Αθηνών «ο βουλευτής Κεφαλληνίας κ. Ρουχωτάς προσφέρεται να ακολουθή τον στρατηγόν Ντε Γκωλ δια την ασφάλειάν του και ως αιμοδότης, δια τυχόν απευκτέον, εις πε-ρίπτωσιν επιθέσεως εναντίον του. Εις την προσφοράν του ο κ. Ρουχωτάς προβαίνει διότι λατρεύει τον ένδοξον στρατηγόν και ιδιαιτέρως επειδή ύψωσε το ανάστημά του εναντίον των Άγγλων».

6 ΜΑΪόυΔήλωση του προέδρου της ΔΗΜΑΡ Φώτη Κουβέλη για την οικονομία και την τρόικα: «Η κυβέρνηση πρέπει να πει ένα δυναμικό, ένα καθαρό όχι στην τρόικα, η οποία θέλει να επιβάλει την περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και την περιστολή των κοινωνικών δαπανών. Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις ουσιαστι-κά έχουν καταστρέψει το ελάχιστο όριο αμοιβής των 740 ευρώ που προβλέπονται από την Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Η αντιμετώπιση της κρίσης και των δημοσιονομικών προβλημάτων δεν συνεπάγεται το χτύπημα της αμοιβής της μι-σθωτής εργασίας και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της κρίσης η καταστροφή των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Η άρνηση της κυβέρνησης πρέπει να είναι σαφής, να είναι ξεκάθαρη. Η κοινωνία υπονομεύεται από την προσβολή των εργασιακών δικαιωμάτων».

5 ΜΑΪόυΟ Βορειοϊρλανδός Μπόμπι Σαντς, εκλεγμένος βουλευτής του βρετανικού Κοινοβουλίου και μαχητής του αντάρτικου στρατού IRA, πεθαίνει σε ηλικία 27 ετών, στις φυλακές Maze, κοντά στο Μπέλφαστ, έπειτα από 66 ημέρες απεργίας πείνας. Ο «γελαστός Μπόμπι» είναι ο πρώτος από τους 10 αντάρτες συγκρατούμενούς του οι οποίοι ξεψύχησαν, το 1981, στην «Ιρλανδική Απεργία Πείνας», μια εκστρατεία που ξεκίνη-σαν με κεντρικό αίτημα την εκ νέου αναγνώριση από τη βρετανική κυβέρνηση των φυλακισμέ-νων του IRA ως πολιτικών και όχι ως ποινικών κρατούμενων. Μετά την ανακοίνωση του θανά-του του Μπόμπι Σαντς στο Λονδίνο, η βρετανή πρωθυπουργός Μ. Θάτσερ, σύμφωνα με δημο-σιεύματα του Τύπου της εποχής, δήλωνε στη Βουλή των Κοινοτήτων: «Η χορήγηση ιδιότη-τας πολιτικού κρατούμενου θα ήταν άδεια για φόνους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν θα δώσουμε ποτέ ιδιότητα πολιτικού κρατού-μενου, άσχετα πόσες απεργίες πείνας μπορεί να γίνουν. Ο Σαντς ήταν ένας καταδικασμένος εγκληματίας. Διάλεξε να αφαιρέσει τη ζωή του. Ήταν μια επιλογή, την οποία η οργάνωσή του δεν επέτρεψε σε πολλά από τα θύματά της».

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 69

19761959

1993

1976

6 ΜΑΪόυΣτο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, σε φιλικό αγώνα με την Πολωνία, αγωνίζεται για πρώτη φορά με τη φανέλα της Εθνικής Ανδρών, ο Βασίλης Χατζηπαναγής. Το παιχνίδι έληξε 1-0 με γκολ του Κούδα (63’) και οι εφημερίδες της εποχής, την επόμενη ημέρα, έγραφαν για τον «μεγάλο παί-κτη» που «ζαλίζοντας με τις ντρίπλες του την πολωνική άμυνα, έκλεψε την παράσταση και γνώρισε την αποθέωση από τους 20.000 θεατές». Ο «Νουρέγιεφ» των ελληνικών γηπέδων και του Ηρακλή, δεν αγωνίστηκε ποτέ σε επίσημο ματς με το εθνόσημο στο στήθος, λόγω της συμμετοχής του στην Εθνική Ελπίδων και την ολυμπιακή ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης.

3 ΜΑΪόυ Όταν ο «Ηλίας του 16ου» ταξίδευε στη Θεσσαλονίκη και –χωρίς αναφορά στο όνομα του Θανάση Βέγγου– διαφημιζόταν στον Τύπο η πρώτη εμφάνισή του στους κινηματογράφους της πόλης.

16 ΜΑΪόυΟ Γιάννης Βαρδινογιάννης μιλούσε για το χρήμα και τους πολιτικούς στον δημοσιογράφο Στέφανο Κασι-μάτη του περιοδικού ΕΨΙΛΟΝ: «Για μένα και 50 δραχμές και 50 χιλιάδες έχουν την ίδια αξία ουσιαστικά. Το πιο σημαντικό πράγμα που σου προ-σφέρει το χρήμα είναι η δυνατότητα να κάνεις αυτά που θέλεις, υλικά. Το θέμα δεν είναι τι έχεις αλλά αυτό που έχεις αποκτήσει ή κληρονομήσει πώς το χρησιμοποιείς για να λύνεις τα προβλήματα της ζωής. Μπορεί να μην έχεις τα προβλήματα ενός συνταξιούχου αλλά έχεις άλλα, ανά-λογα του χρήματός σου. Και ακόμη, πρέπει να καταλάβουμε επιτέλους ότι ύστερα από ένα σημείο τα πολλά χρήματα –το κεφάλαιο δηλαδή– είναι η κινητήριος δύναμη της οικονομίας. Ο παραδειγματισμός είναι ο καλύ-τερος τρόπος για να διοικήσεις ή να κατευθύνεις τους ανθρώπους. Πολύ περισσότερο για τους πολιτικούς, που απευθύνονται σε μια ευρεία μάζα ανθρώπων οι οποίοι θα έπρεπε να τους βλέπουν σαν πρότυπο, ενώ δεν είναι. Οι πολιτικοί είναι υποχρε-ωμένοι να λειτουργήσουν δίνοντας στην ουσία το καλό παράδειγμα. Δεν το δίνουν, εν γένει. Παριστάνουν ότι το δίνουν».

ΜΑΪόσ 1976Μηνιαία επιθεώρηση «Ο Πολίτης». Εκδότης ήταν ο Δήμος Μαυρομμάτης και μεταξύ των συντελεστών του ήταν και οι: Αρ. Μάνεσης, Χρ. Αργυρόπουλος, Δ. Μαρωνίτης, Ν. Κων-σταντόπουλος, Στ. Νέστωρ, Α. Ελεφάντης. Τεύχος 1. Σελίδα 10. Απόσπασμα από το άρθρο του Α. Μανιτάκη με τίτλο: «Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΟΙ ΑΠΕΡΓΟΣΠΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΗ»: «Με όλα αυτά θέλουμε απλώς να τονίσουμε ότι ενώ η ελευθερία της εργασίας δεν κατοχυρώνεται ρητά πουθενά στο Σύνταγμα, το δικαίωμα της απεργίας και προβλέπεται και καθιερώνεται ρητά (άρθρο 23). Η εργοδοσία και οι απεργοσπάστες λοιπόν είναι εκείνοι που παρεμποδίζουν παράνομα την ακώλυτη άσκηση του δικαιώματος της απεργίας και δεν είναι οι απεργοί εκείνοι που προσβάλλουν την ελευθερία της εργασίας. Όταν επομένως η πολιτική εξουσία τάσσεται ανεπιφύλακτα, στο όνομα της ελευθερίας της εργασίας, με το μέρος της εργοδοσίας, το εργατικό κίνημα νομιμοποιείται να προασπίσει τα κατακτημένα ‘’κοινωνικά του δικαιώματα’’ προτάσσοντας το Νόμο που υπηρετεί το δίκιο του εργάτη».

70 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Ένας για 10Της Αντιγόνης Μιχοπούλου

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Σου έχει προκαλέσει η κρίση τάσεις φυγής;Δεν περίμενα την κρίση. Η κρίση αξιών που καιρό τώρα υπήρχε με είχε ήδη βάλει στην τάση φυγής.

Ο Γεράσιμος βοσκός σε ένα βουνό. Bαρετό;Ιδανικό!!! Τα πάω πολύ καλά με τη μοναδικότητα.

Τσακώνεσαι όταν κάνεις πολιτικές συζητήσεις;Έχω κόψει αυτό το σπορ εδώ και χρόνια.

Φαντάσου την ημέρα που ξυπνάς και η κρίση θα έχει τελειώσει. Θα γίνουν τα ίδια;Μάλλον, γιατί αισθάνομαι ότι μέσα μας δεν έχουν αλλάξει και πολλά. Δεινοπαθούμε από νοοτροπίες ριζωμένες για αιώνες.

Θα έφερνες αντίσταση στη Μέρκελ αν κυβερνούσες αυτό τον τόπο;Ελπίζω να έφερνα αντίσταση και στη Μέρκελ και στους εδώ υπηρέτες της και στον κακό μας εαυτό.

Τι απεχθάνεσαι περισσότερο, τους κυβερνώντες ή τους ψηφοφόρους τους;Το ερώτημα μου θυμίζει το αβγό και την κότα. Αλλά θεωρώ ότι η ηγεσία έχει πάντα το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης.

Γύρνα πίσω στον χρόνο και φαντάσου την Ελλάδα χωρίς τις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.Μου ακούγεται εύκολο να τα ρίξω όλα εκεί, άλλα δυστυχώς οι ρίζες του κακού είναι βαθύτερες και αγγίζουν κι εμάς τους Έλληνες. Ελλάδα χωρίς Έλληνες θα 'πρεπε να φανταστώ.

Τρομάζεις με τις ειδήσεις των 8;Έχω δει και καλύτερα θρίλερ! Πιο πολύ εκνευρίζομαι.

Ελπίζεις σε κάτι;Είναι στη φύση μας η ελπίδα και δεν αποτελώ εξαίρεση.

Όταν οι μετανάστες μπήκαν στη ζωή μας;Κάθε πρόβλημα καταφέρνει να μας βγάζει τον κακό μας εαυτό. Τεράστιες οι ευθύνες και της αριστεράς.

γεράσιμος σκιαδαρέσης

1960 Γεννιέται.

1993 Γνωρίζει τη γυναίκα του.

2040 Ελπίζει να γιορτάσει τα 80ά του γενέθλια.

2005 Γεννιέται ο γιός του.

1997 Γεννιούνται οι κόρες του.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 71

72 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

hot Docultureαπό τουςκωνσταντίνο καϊμάκη, παναγιώτη Φρούντζο

ό υπέροχος γκάτσμπι

Art Athina

συναυλία για τη σχεδία Το περιοδικό δρόμου Σχεδία και η Τεχνόπολις συνδιοργανώνουν συναυλία, τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν τόσο στην ενίσχυση του περιοδικού όσο και στην υποστήριξη της καμπάνιας «Γκολ στη Φτώχεια» και τη στήριξη της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου αστέγων, η οποία αυτό το διάστημα προ-ετοιμάζεται για τη συμμετοχή της στο 11ο Παγκόσμιο Κύπελλο Αστέγων, το καλοκαίρι που έρχεται, στο Πόζναν της Πολωνίας. Στη συναυλία θα εμφανιστούν οι: Burger Project, Batala, Σπύρος Γραμ-μένος, Λεωνίδας Μπαλάφας, Βασίλης Μπαμπούνης, Minor Project, Mode Plagal, Ρόδες United, Υπόγεια Ρεύματα και Χαΐνηδες. τεχνόπόλις Δημόυ αΘηναιων, 20 μαΪόυ, 20:00

Εποχής, του Μπαζ Λούρμαν, με τους Λεονάρντο ντι Κάπριο, Κάρεϊ Μάλιγκαν, Τόμπι ΜαγκουάιρΤο κλασικό μυθιστόρημα του Φιτζέραλντ, που αναφέρεται στον μυστηριώδη Τζέι Γκάτσμπι, είναι πολύ περισσότερο από ένα απλό ερωτικό παιχνίδι. Στην Αμερική του 1922, εποχή της τζαζ, του λαθρεμπο-ρίου και των χαλαρών ηθών, η έπαυλη του «αόρατου» οικοδεσπότη είναι ανοιχτή για θρυλικά πάρτι, στα οποία παίρνει μέρος όλη η αφρόκρεμα της Νέας Υόρκης, αν και εκείνος περιμένει μόνο ένα πρόσωπο. Ο έρωτάς του για την επιπόλαια και καλομα-θημένη Ντέζι Μπιουκάναν δεν έχει σβήσει παρά τα χρόνια που πέρασαν… Ντελιριακή κάμερα αλά «Μουλέν Ρουζ», επικές νότες σε ιστορικά γεγονότα, μελαγχολία ρετρό που δεν θα απογοητεύσει κανέναν: Ούτε τους φαν του Ντι Κάπριο, ούτε τους λάτρεις του Λούρμαν, ούτε τους αναγνώστες του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ. Σε αυτό το πάρτι είναι όλοι καλεσμένοι.

από τις 16 μαΪόυ

Περισσότεροι από οκτακόσιοι έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες θα επιχειρήσουν να μετα-φέρουν στην Αθήνα της κρίσης το εικαστικό στίγμα της σύγχρονης τέχνης. Έμφαση, βέβαια, θα δοθεί στις εγχώριες δυνάμεις με τις τεχνικές εκφράσεις των νέων ελλήνων καλλιτεχνών, πάντα όμως υπό το πρίσμα της αλληλεπίδρασης με τη διεθνή εικαστική σκηνή. Μπορεί πέρυσι ο θεσμός να έγραψε απουσία, αλλά φέτος επανέρχεται στον χώρο που τον αποχαιρετήσαμε προ διετίας, στην πιο επιτυχημένη ίσως εκδήλωση των τελευ-ταίων χρόνων. Η 18η Art Athina θα πραγματοποιηθεί και πάλι στον λειτουργικό, άνετο και αρτιστίκ χώρο του κλειστού γηπέδου του Τάε Κβον Ντο στο Φάληρο. Τη διοργάνωση αναλαμβάνει ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αιθουσών Τέχνης και η εταιρία EuroMare. Στα παράλληλα προγράμματα της σημαντικότερης ετήσιας εικαστικής γιορτής στην Ελλάδα, πέρα από τον καθαρά ψυχαγωγικό χαρακτήρα της επαφής του θεατή με τα εκατοντάδες έργα τέχνης στο λαβυρινθώδες σκηνικό, συναντάμε ομιλίες γνωστών κριτικών τέχνης, αφιερώματα σε ιστορικές γκαλερί (παρουσίαση της 22άχρονης διαδρομής της γκαλερί «Δε-σμός», από τις πρώτες που παρουσίασαν στη χώρα μας εννοιολογικά έργα, εγκαταστάσεις και performances) κ.ά. Σημείο αναφοράς της φετινής Art-Athina, η συζήτηση μεταξύ διεθνών επιμελητών τέχνης (ανάμεσά τους ο Χουάν Γκαϊτάν, επιμελητής της Μπιενάλε Βερολίνου 2014), που θα παρουσιάσουν και θα συζητήσουν τη μεθοδολογία και τις προκλήσεις του επαγγέλματός τους.

κλειςτό γηπεΔό ταε κΒόν ντό, 16-19 μαΪόυ

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 73

ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚρΟΠΟλΗΣ18 ΜαΐουΤο Μουσείο θα παραμείνει ανοιχτό από τις 8:00 έως τις 24:00 με ελεύθερη είσοδο. Οι αρχαιολόγοι­φροντιστές θα πραγματο-ποιούν δράσεις για ενήλικες και παιδιά με θέμα τον πετεινό στις αίθουσες του Μου-σείου – γι’ αυτήν τη ημέρα το Μουσείο, σε συνεργασία με το Εθνικό Νομισματο-κοπείο, έκοψε αναμνηστικά μετάλλια με θέμα τον πετεινό, που ήταν αγωνιστικό πρότυπο για τους αθλητές των Παναθη-ναίων και τους πολεμιστές της πόλης. Στις 21:00, στον προαύλιο χώρο του Μουσείου, η Ορχήστρα Νέων του Κέντρου Γραμμάτων & Τεχνών Δίου θα ερμηνεύσει τραγούδια μεγάλων συνθετών από το πλούσιο ρεπερ-τόριο της ελληνικής παραδοσιακής και έντεχνης μουσικής.

ΙΔρΥΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚώΝ ΤΕΧΝώΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Β. & Μ. ΘΕΟΧΑρΑΚΗ18 Μαΐου, 18:00-2:00Το Ίδρυμα Θεοχαράκη ανοίγει τις πόρτες του, προσκαλώντας το κοινό, με ελεύθερη είσοδο, σε μια ξεχωριστή βραδινή εμπει-ρία. Οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν στην έκθεση ζωγραφικής «Μακρουλάκης – Η Αρμονία των Εικόνων, 1956­2013», να παρακολουθήσουν μελωδίες τάνγκο από τον Σπύρο Μοσχόπουλο στον προαύλιο χώρο, όπως και μουσική, χορό, τραγούδι, ποίηση και σινεμά («Bienvenido Mr. Marshall») από την Ισπανία, ενώ τα παιδιά μπορούν να συμμετέχουν στο κυνή-γι του χαμένου θησαυρού (18:00 & 19:00).

ΜΟΥΣΕΙΟ ΗρΑΚλΕΙΔώΝ 18 Μαΐου, 11:00-19:00Το Μουσείο, σε συνεργασία με το Ινστι-τούτο Έρευνας Μουσικής και Ακουστι-

SwansΜυλόσ (ΘΕσσΑλόΝίΚΗ), 16 ΜΑΪόυ – FUZZ (ΑΘΗΝΑ), 17 ΜΑΪόυ Οι Swans, το συγκρότημα που κυ-κλοφόρησε το –κατά γενική ομο-λογία– καλύτερο album του 2012, «The Seer», επιστρέφουν στη χώρα μας για δύο μοναδικές συναυλίες.

Under the Same SkyBOOZE COOPERATIVA, 24 ΜΑΪόυ-3 ίόυΝίόυΟ τούρκος δημοσιογράφος και συγ-γραφέας Ουγκούρ Οράλ παρουσιά-ζει έκθεση φωτογραφίας με υλικό από τη Σμύρνη. Στην επιστροφή του θα πραγματοποιήσει αντίστοι-χη έκθεση στη χώρα του για την Ελλάδα (μόνο μην φωτογραφίσει την ανθρώπινη δυστυχία στους δρόμους της Αθήνας και σκιαχτούν οι επενδυτές του Στουρνάρα).

Όταν η ίνδική Μουσική συναντά τα ρεμπέτικα ΤραγούδιαΜόυσΕίό ίσλΑΜίΚΗσ ΤΕχΝΗσ, 24 ΜΑΪόυ, 21:00Το μουσικό συγκρότημα ΙΧΩΡ σε μια μουσική βραδιά με παλιά ρεμπέτικα τραγούδια, χρωματι-σμένα από τις μελωδίες και τους ήχους του σιτάρ, που ξαναζω-ντανεύουν χωρίς να χάνουν την αυθεντικότητά τους.

The ResidentsFUZZ, 24 ΜΑΪόυ Οι θρυλικοί Residents επιστρέ-φουν στην Αθήνα, πέντε χρόνια μετά την τελευταία τους επίσκεψη, γιορτάζοντας τέσσερις δεκαετίες πορείας με το Best of show τους, «Wonder of Weird / The 40th Anniversary Show».

Dee Dee Bridgewater GAZARTE, 24 & 25 ΜΑΪόυ – ΘΕΑΤρό ΤΕχΝόΠόλίσ, ΗρΑΚλΕίό ΚρΗΤΗσ, 26 ΜΑΪόυΗ λαμπερή ντίβα της τζαζ Ντι Ντι Μπρίτζγουοτερ, η οποία συγκατα-λέγεται στις κορυφαίες ερμηνεύ-τριες της εποχής μας, έρχεται στην Ελλάδα για τρεις εμφανίσεις.

Διεθνής Ημέρα Μουσείων -Νύχτες Μουσείων

κής, διοργανώνει βιντεοπροβολές με τον γενικό τίτλο: «Μουσική + Μαθηματικά = Κοινωνική Αρμονία».

ΙΔρΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ18 Μαΐου, 21:00-24:00

Το Ίδρυμα ανοίγει τις πύλες του, με ελεύ-θερη είσοδο, σε όλους τους φίλους της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ψηφιακές πλανηταριακές παραστάσεις στο Πλανη-τάριο, ελεύθερη είσοδος στη Διαδραστική Έκθεση Επιστήμης και Τεχνολογίας, και μαζί εντυπωσιακά πειράματα, ομιλίες επιστημόνων, βιβλιοπαρουσιάσεις και αφηγήσεις στη βιβλιοθήκη, αλλά και πα-ρατήρηση του νυχτερινού ουρανού με τα τηλεσκόπια της Ελληνικής Αστρονομικής Ένωσης, συνθέτουν το πρόγραμμα της με-γάλης νυχτερινής ευρωπαϊκής γιορτής στο Ίδρυμα Ευγενίδου.

ΒΥζΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧρΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ18 Μαΐου

Το Μουσείο συμμετέχει στον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων με το ειδικό θέμα «Μνήμη + Δημιουργικότητα = Κοι-νωνική Αλλαγή», όπως ορίστηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) για το 2013. Οι αρχαιολόγοι του Μουσείου θα πραγματοποιούν δωρεάν ξεναγήσεις στις μόνιμες συλλογές, προτείνοντας στο κοινό να ακολουθήσει μία από πέντε θεματικές διαδρομές. Ο επισκέπτης θα έχει τη δυνα-τότητα να επιλέξει δηλώνοντας κατά την είσοδό του στο Μουσείο έναν από τους προτεινόμενους θεματικούς κύκλους, οι οποίοι πραγματοποιούνται κατά τις ώρες 18:00­19:00 και 19:30­20:30.

ό Εχθρός μουΘεατρικό έργο της Σόνιας Ζαχαράτου, σε σκηνοθε-σία Δημήτρη Καντιώτη. Ερμηνεύουν: Γεωργία Ζώη, Βαγγέλης Στρατηγάκος.Το έργο είναι εμπνευσμένο από την τραγωδία που εκτυ-λίχθηκε, το 2004, στο σχολείο του Μπεσλάν της Βό-ρειας Οσετίας, στον Καύκασο, όπου σκοτώθηκαν 385 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 186 παιδιά. Αναφέρεται στην ομηρία μιας γυναίκας και του παιδιού της, στις συνομιλίες της με τον εχθρό της και στη σχέση που γεν-νιέται μεταξύ τους μέσα σε μια νύχτα, όπου ο θάνατος καραδοκεί. Πέρα από τη συναισθηματική φόρτιση που διατρέχει το έργο, τα μηνύματα που απορρέουν αφο-ρούν την εξουσία και την πολιτική βία, την εκδίκηση, το μίσος, αλλά και τη συγχώρηση, τη μνήμη, την εμπι-στοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους, την αξία της ζωής, την ανάγκη για αγάπη.

ιΔρυμα «μιχαλης κακόγιαννης», 17-19 & 24-26 μαΪόυ, 21.30

74 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

Βιβλιοπροτάσεις

Νίαλ Φέργκιουσον

Η Εξέλιξη του Χρήματοςκόπο, τις προσδοκίες, τις ελπίδες, τους φόβους και την απελπισία. Το κακό είναι πως, ενώ ο κόσμος που ασχολείται με το θέατρο, οι σκηνοθέ-τες, οι ηθοποιοί, οι σκηνογράφοι, δεν επιδίωξαν ποτέ να πάρουν την εξουσία του κόσμου στα χέρια τους (με εξαί-ρεση ίσως τον Νέρωνα, που θεωρούσε τον εαυτό του πιο πολύ ηθοποιό παρά αυτοκράτορα), οι τραπεζίτες προσπάθη-σαν μεθοδικά και τελικά κατάφεραν να μας κυβερνούν. Διαβάζοντας κανείς τον Φέργκιουσον, δεν θα πάρει τις πληροφορίες που επι-βεβαιώνουν αυτή την εξέλιξη. Μεγάλο μέρος του έργου του αφιερώνεται στην καταπολέμηση της συνωμοσιολογίας που έχει αναπτυχθεί σε σχέση με τους Ρόθτσαϊλντ και τον ρόλο τους, τους εβραίους τραπεζίτες εν γένει, τους οικο-νομικούς δολοφόνους τού σήμερα και όλα όσα διαβάζει κανείς στο ίντερνετ. Ο Φέργκιουσον, καθηγητής στο Χάρβαρντ, στο LSE και στην Οξφόρδη, αναπαράγει την κρατούσα θεωρία για το χρήμα με τον ίδιο τρόπο που ο Γκόγια αναπαρήγαγε σε πίνακες ζωγραφικής την κρατούσα ιδεο-λογία του βασιλικού οίκου της Ισπανίας, που ήταν και ο μεγάλος του εργοδότης. Υπάρχει όμως αξία στο γραπτό του και αυτή την ανακαλύπτει κανείς εύκολα, όπως ίσως και σε έναν πίνακα του Γκόγια. Αν μελετήσει προσεκτικά, θα βρει στοιχεία και πληροφορίες για το ότι οι βαρονίες του χρήματος ούτε ανίκητες είναι ούτε αδιατάρακτες από την εξέλιξη των κοινωνιών. Επίσης, θα αντιληφθεί, με έκπληξη ίσως, πως το χρήμα και οι θεσμοί του φτιάχνονται από ανθρώπους με βάση τα συμφέροντά τους, και πως αν αύριο οι κοινωνίες αποφασίσουν να τα χρησιμοποιήσουν διαφορετικά, να τα μετεξελίξουν ή να τα μεταρρυθμί-σουν, ίσως να βρουν έναν τρόπο για να τα κάνουν πραγματικά να βοηθή-σουν το σύνολο παρά να κυριαρχούν επί αυτού.

Επίσης δεν χωρά αμφιβολία πως η ιστορία του χρήματος, η ιστορία των

προφητών του, των εχθρών του και των απολογητών του, είναι πιο συναρπαστική από την ιστορία όλων των βασιλείων του κόσμου. Κι αυτό γιατί κανένα βασίλειο δεν επηρεάζει σήμερα τη ζωή σχεδόν όλων των ανθρώπων του κόσμου όπως το βασίλειο του χρήματος. Στο τελευταίο βιβλίο του, που μεταφρά-στηκε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια («Η Εξέλιξη του Χρήματος, Μια Οικονομική Ιστορία του Κόσμου»), ο Φέργκιουσον συνοψίζει σε ένα βαθμό τις μελέτες του γύρω από την οικοδόμηση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και φωτίζει σε ένα μέσης και υψηλής παιδείας κοινό όλες τις πτυ-χές της σημερινής κρίσης. Η βασική ιδέα του κειμένου είναι πως το χρήμα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία αποτύπωση της πραγματικής οικονομίας σε χαρτί ή, σήμερα, σε bits. Αυτό που καταγράφεται με μελάνι ή ψηφία είναι η παγίωση της σχέσης μεταξύ οφειλέτη και πιστωτή. Εσείς κι εγώ, για παράδειγμα, συμφωνούμε σε ένα χαρτί ότι πρέπει να σας επιστρέψω επί τη εμφανίση 100 ευρώ. Η σχέση μπορεί να είναι μεταξύ δύο ανθρώπων, μεταξύ ενός ανθρώ-που με μια τράπεζα, ενός ανθρώπου με κάποιο κράτος του κόσμου κ.ο.κ. Βέβαια, θα έλεγε κανείς, τι το συναρ-παστικό έχει αυτή ιδέα; Η απάντηση είναι ότι ο κόσμος του χρήματος είναι συναρπαστικός και η ιστορία του συναρ-παστικότερη, όσο περίπου και ο κόσμος του θεάτρου. Τι κάνει κανείς στο θέατρο; Ζει μια παράλληλη πραγματικότητα στην οποία μεταφέρονται συμβολικά, ποιη-τικά, με λόγια και σωματική κίνηση τα συναισθήματα της πραγματικής ζωής. Έτσι και στις αγορές του χρήματος μια παράλληλη ζωντανή πραγματικότητα μεταφράζει σε εντολές αγοράς και πώλη-σης, σε συμφωνίες, αριθμούς, ομόλογα και υποσχετικές, όλο τον ανθρώπινο

Δεν χωρά αμφιβολία ότι ο Νίαλ Φέργκιουσον είναι ένας από τους πιο συναρπαστικούς ιστορικούς της εποχής μας. Το προσωπικό του χάρισμα, αυτό που φαίνεται στα ντοκιμαντέρ που γυρίζει αλλά και στο γράψιμό του, ξεπερνά το αντικείμενό του που είναι η χρηματοοικονομική ιστορία. Είναι ένας από τους τρεις πιο συναρπαστικούς αφηγητές της ιστορίας του χρήματος, μαζί με τον Ρόμπερτ Χέιλμπρονερ και τον Τζον Κένεθ Γαλμπρέιθ.

Η Εξέλιξη του ΧρήματοςΣυγγραφέας: Νίαλ Φέργκιουσον Εκδότης: ΑλεξάνδρειαISBN:978-960-221-506-7Σελ. 414 | Τιμή: 34,08 €

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 75

ΝαρκόπολιςΣυγγραφέας: Τζιτ Θαχίλ Εκδότης: ΨυχογιόςISBN: 978-618-01-0103-4Σελ. 356 | Τιμή: 14,50€

Στο βιβλίο είναι έκδηλη η τριπλή επαγγελματική ιδιότητα του Τζιτ Θαχίλ: Συγγραφέας, ποιητής, μουσικός. Η γραφή είναι ονειρική και δεν χάνει ούτε σε μια παράγραφο τον ρυθμό της. Οι ήρωες, παράνομοι, οπιομανείς, αλκοολικοί, συχνάζουν στον τεκέ του Ρασίντ. Η ιστορία του Ντιπλ που έγινε γυναίκα, του θεραπευτή Κινέζου Λι που αυτομόλησε στην Ινδία, και του καλλιτέχνη Χαβιέρ, μπλέκονται γλυκά, με την αφόρητη ζέστη και βρομιά της Βομβάης και τις πίπες του οπίου που πρωταγωνιστούν στον χώρο. Η είσοδος των χίπηδων που εισβάλουν στην Ινδία τη δεκαετία του '70 θα φέρει αλλαγές και θα μετατρέψει το σκηνικό αργά και βασανιστικά σε κόλαση. Τα ναρκωτικά γίνονται πιο σκληρά, η ηρωίνη βασιλεύει, και οι άνθρωποι οδηγούνται σε ελεύθερη πτώση όταν το δυτικό underground συναντά την παρακμή της Ινδίας.

Μπροστά από την εποχή της: Η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας (1990-1993)Συγγραφέας: Συλλογικό έργο Επιμέλεια: Ιωάννης Παλαιοκρασσάς Εκδότης: Βιβλιοπωλείον της Εστίας ISBN: 978-960-051-563-3Σελ. 200 | Τιμή: 15,00 €

Όπως μας λέει ο Γιάννης Παλαιοκρασσάς, το βιβλίο αυτό γεννήθηκε μετά από μια κουβέντα του ίδιου με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, με θέμα τη σύγχρονη οικονομική κρίση. Με αφετηρία το παρόν γίνεται μια σύγκριση με την τριετία 1990­93 και την οικονομική πολιτική που ακολούθησε η τότε κυβέρνηση. Πρόκειται για μια μελέτη της περιόδου, σε θέματα όπως η εξωτερική πολιτική που ακολουθήθηκε, οι κινήσεις στο Μεσανατολικό και το Κυπριακό, η εμπλοκή με τα Σκόπια, οι σχέσεις με την Τουρκία και τα Βαλκάνια. Τη δημοσιονομική πολιτική και το πώς αντιμετωπίστηκε το δημόσιο χρέος, οι διεθνείς χρηματαγορές και οι αποκρατικοποιήσεις. Τις αλλαγές στα ζητήματα της αγροτικής πολιτικής, της υγείας, του πολιτισμού και της παιδείας. Με λίγα λόγια, το ποτήρι παρουσιάζεται εντελώς γεμάτο. Η παρέλαση των «ελλειμματιών» αυτοκριτικής των εκάστοτε πρώην, συνεχίζεται στα βιβλιοπωλεία της χώρας.

Ο επιζήσας και ο εξόριστοςΣυγγραφείς: Stephane Hessel, Elias SanbarΕκδότης: ΠατάκηςISBN: 978-960-16-4803-3Σελ. 223 | Τιμή: 14,00 €

Ένας γαλλοεβραίος αντιστασιακός που επέζησε κι ένας εξόριστος παλαιστίνιος ποιητής συζητούν για το Μεσανατολικό ζήτημα. Στη συζήτηση αναλύεται ο ρόλος του ΟΗΕ, των Εβραίων που ζουν στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και το πώς η διένεξη αυτή έχει επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο. Όμως οι δύο στοχαστές δεν μένουν μόνο στα γεγονότα, παράλληλα καταπιάνονται με έννοιες όπως η πολιτική βία, τα επαναλαμβανόμενα λάθη και το αδιέξοδο στο οποίο οδηγούν, το διεθνές δίκαιο και το πώς πρέπει να εφαρμόζεται. Αντιπαραθέτουν προσωπικά βιώματα και ατομικούς αγώνες, και ψάχνουν τις ιστορικές αλήθειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επίλυση μίας από τις εντονότερες συγκρούσεις των τελευταίων 100 χρόνων. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη συμφιλίωση των λαών και το πώς τα πάθη θα πρέπει να παραμερίζονται ώστε με σύνεση, λογική και με βάση τους κανόνες του διεθνούς δικαίου να οδηγηθούν σε μια συμφωνία ουσιαστικής ειρήνης.

Της Ματίνας ΠαπαχριστούδηαπόΤΥΠΟματα

76 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

ςαν να μην υπαρχόυν πόλιτεςΈτσι συμπεριφέρεται η κυβέρνηση και τα διοι-κούντα την ΕΡΤ στελέχη. Ο πολίτης πληρώνει κι αυτοί υφαρπάζουν τα χρήματά του για να στηρί-ξουν χρεοκοπημένες επιχειρήσεις, όπως ο ΛΑΓΗΕ, να διορίσουν τους κομματικά ημετέρους και να ξεπουλήσουν τη δημοσίου συμφέροντος ακίνητη περιουσία του ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού. Είναι εντυπωσιακό. Είκοσι έξι στελέχη αμείβονται με ένα εκατομμύριο ευρώ ετησίως, 5­10 εταιρίες παραγω-γής παίρνουν παραγωγές 3 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Οι καταγγελίες των εργαζομένων δεν απαντήθηκαν. Και οι κατέχοντες τη διοίκηση οδηγούν την ΕΡΤ σε αχρηστία, εν τέλει στην κατάργησή της. Όπως ακριβώς είχε απαιτήσει προ 3ετίας ο Προβόπουλος, ο Μάνος και ο Αλαφούζος. Ε, οι υπεύθυνοι όλο και κάπου θα βρουν να βολευτούν, εξαργυρώνοντας τις καλές υπηρεσίες τους.

copy pAstE ςε λόυκετα μμεΑπόρροια της κατάρρευσης των εκδόσεων Λυμπέρη ήταν και το αναμενόμενο λουκέτο στις «Τεχνικές Εκδόσεις». Από την προ μηνών ανακοίνωση πως οι εκδόσεις του Κ. Καββαθά αντέχουν γιατί έχουν μικρό δανεισμό, φτάσαμε στην αναστολή έκδο-σης των περιοδικών. Μικρή λεπτομέρεια πως οι εργαζόμενοι που στήριξαν τον μικρό τους εκδότη διεκδίκησαν τους μισθούς τους. Και τότε έγιναν «τσογλάνια» γι' αυτόν και τους συμβούλους του. Η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν σε copy­paste σε δεκάδες ΜΜΕ. Και αμέσως στα αποκαΐδια των λου-κέτων αναγεννώνται τα νέα περιοδικά με μυστικούς συμβούλους τους πρώην εκδότες και υποτιθέμε-νους εκδότες τους πρώην συμβούλους.

τινός ειναι Βρε εκΔότη τα λεΦτα…Πόσα είναι τα χρέη των media; Οι οικονομικοί ισο-λογισμοί σε εισηγμένες στο ΧΑΑ, δηλαδή πέντε­έξι επιχειρήσεων ΜΜΕ, δείχνουν πως οι βραχυπρόθε-σμες συν μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις ξεπερνούν πάλι, παρά τις περικοπές και τα λουκέτα, το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Τα ΜΜΕ δηλαδή συνεχί-ζουν να ζουν με δανεικά, αν και ήταν πρωτοπόροι σταυροφόροι ενάντια στο δημόσιο χρέος. Τώρα που εξέρχονται από το χρηματιστήριου, βλέπε ΔΟΛ, και οι εκδότες ξαναπαίρνουν τα Μέσα τους, εμφανίζο-νται εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ προς στήριξή τους. Οι πηγές προέλευσής τους διατηρούνται μυστικές και χωρίς κανέναν έλεγχο πόθεν έσχες, αν και οι νόμοι περί ΜΜΕ το επιβάλλουν. Έτσι εξαρ-γυρώνεται η υπηρεσία προπαγάνδας και το σέρβις σε τραπεζίτες και λοιπούς κυβερνώντες.

Δημοσιογραφία και «δημοσιογράφοι»

Μ όλις πριν από δέκα ημέρες, με αφορ μή την επέ-τειο της 3ης του

Μάη, ημέρα της ελευθε-ρίας του Τύπου, πάμπολλα δημοσιευμένα κείμενα σε παραδοσιακά και νέα Μέσα επισήμαναν τη σχέση ανά-μεσα στην ανελευθερία των δημοσιογράφων, τις σχέσεις διαπλοκής με επιχειρημα-τικά­πολιτικά συμφέροντα και τη θύελλα των περικο-πών­απολύσεων στα Μέσα. Στην Ελλάδα η επέτειος της ελευθερίας του Τύπου αντι-μετωπίστηκε βαριεστημένα, σαν μια υποχρέωση που πρέ-πει να τηρηθεί. Αυτό είναι και το μήνυμα που εκπέ-μπουν οι δημοσιογράφοι ως κλάδος εκτός συνόρων. Οι σχέσεις πολιτικών, εργο-λάβων­κατασκευαστών, διαφημιστών συγκαταλέγο-νται στις νούμερο ένα πηγές άσκησης πιέσεων. Αν προ-σθέταμε και τις τράπεζες ή τα golden αμειβόμενα στε-λέχη των ΜΜΕ ακόμη και στις εποχές της απόλυτης ερημοποίησης της οικονο-μίας, θα είχαμε συμπληρώσει την εικόνα ανελευθερίας του Τύπου στη χώρα μας. Όλες τις προηγούμενες ημέρες εκτυλίσσεται μέσα από όλα τα κυρίαρχα ΜΜΕ κάθε μορφής και διανομής δημοσιογραφικού λόγου, η εκτεταμένη επιχείρηση συκο-φάντησης των εκπαιδευτικών και κατατρομοκράτησης της κοινωνίας, με ειδική στό-χευση στην εξαθλιωμένη ελληνική οικογένεια. Το βαρύ δημοσιογραφικό πυροβολικό των ΜΜΕ σε θέσεις μάχης παπαγαλίζει τα επιχειρήματα πολιτικών non paper, τα οποία γίνονται πρωτοσέλιδα

σοβαροφανών ναυαρχίδων του Τύπου. Τα παραγγέλνουν, τα γράφουν, τα υιοθετούν και τα επιβάλλουν όλοι εκεί-νοι που στήνουν χρόνια τώρα τα κατά παραγγελία ρεπορ-τάζ ενάντια στην κοινωνία, αυτοί που επέλεξαν τη χυδαία προπαγάνδα από την πληρο-φόρηση και την ενημέρωση, βαφτίζοντάς την ως «δημοσι-ογραφική αυτοσυγκράτηση». Αυτοί που, για παράδειγμα, λοιδορούν το δημόσιο, αλλά φροντίζουν να κατέχουν μια θέση στο δημόσιο. Αυτοί και τα μέλη της οικογένειάς τους. Ή να έχουν εξασφαλι-σμένη μια θέση σε payroll τράπεζας, γραφείου Τύπου πολιτικών ή ΜΚΟ. Προχθές ο εχθρός ήταν οι δημόσιοι τεμπέληδες υπάλληλοι, χθες οι φαρμακοποιοί ή οι εργα-ζόμενοι του ΟΣΕ, σήμερα οι εκπαιδευτικοί. Γιατί απο-φάσισαν να αντιδράσουν και να μην υποκύψουν στην τροϊκανή πολιτική της συγκυ-βέρνησης. Οι δημοσιογράφοι ανέλαβαν την επιχείρηση εξολόθρευσης τους.Δυστυχώς οι πολλοί δημοσι-ογράφοι στα ΜΜΕ σιωπούν. Όπως κάνουν τρία χρόνια τώρα με επιχείρημα να μην μειωθεί ο μισθός αρχικά, να μην χάσουν τη θέση τους αργότερα. Τα οποία και χάθηκαν, χάνονται, έτσι κι αλλιώς. Προσθέτοντας άλλο ένα σκαλί στην πτώση της ελευθερίας του Τύπου. Ποιος ξέρει, στην επόμενη έκθεση μπορεί να φτάσει ο ελληνικός Τύπος στον δείκτη ανελευθε-ρίας τις χώρες της Λατινικής Αμερικής ή της Αφρικής. Όπως δηλαδή αρμόζει σε κανονικό προτεκτοράτο.

HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013 • 77

Αποκτήστε το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων

στην τιμή των 6,5 ευρώΤηλ. επικοινωνίας 210 621 7990

Η ζωή των Ωνάσηδων μοιάζει με αρχαία τραγωδία. Μόνο που, σε αντίθεση με τις ελλ ηνικές τραγωδίες, οι Ωνάσηδες πεθαίνουν πάντα επί σκηνής. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα δελτία ειδήσεων. Κατά μια έννοια συνεχίζουν να πεθαίνουν και σήμερα, στο τέλος κάθε ιστορίας που αναπαράγει τη ζωή τους.

ΞΕΦυλλίσΤΕ ΤΗΝ ΑλΗΘΕίΑ σΤό ΜυΘό

Αποκτήστε το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων

στην τιμή των 6,5 ευρώΤηλ. επικοινωνίας 210 621 7990

Η ζωή των Ωνάσηδων μοιάζει με αρχαία τραγωδία. Μόνο που, σε αντίθεση με τις ελλ ηνικές τραγωδίες, οι Ωνάσηδες πεθαίνουν πάντα επί σκηνής. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα δελτία ειδήσεων. Κατά μια έννοια συνεχίζουν να πεθαίνουν και σήμερα, στο τέλος κάθε ιστορίας που αναπαράγει τη ζωή τους.

ΞΕΦυλλίσΤΕ ΤΗΝ ΑλΗΘΕίΑ σΤό ΜυΘό

80 • HOTDOC. • 16 ΜΑΪΟΥ 2013

κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλείααπό τις εκδόσεις

«Δεν θα μπορούσα να συνεχίσω να ζω στο Ισραήλ χωρίς να γράψω αυτό το βιβλίο. Δεν πιστεύω ότι τα βιβλία μπορούν να αλλ άξουν τον κόσμο, αλλ ά όταν ο κόσμος αρχίσει να αλλ άζει, αναζητά διαφορετικά βιβλία».

SHLOMO SAND