Download - Green Research 18

Transcript
Page 1: Green Research 18

¾Åѧ§Ò¹¹ÔÇà¤ÅÕÂÃ�¾Åѧ§Ò¹¹ÔÇà¤ÅÕÂÃ� ¡Ñº¡Ñº¡ÑÁÁѹμÀÒ¾ÃѧÊÕ¡ÑÁÁѹμÀÒ¾ÃѧÊÕ áÅÐ áÅÐÀѸóվԺÑμÔÀѸóվԺÑμÔ ·ÕèÁ¹ØÉÂ� ·ÕèÁ¹ØÉÂ�¤Çº¤ØÁäÁ‹ä´Œ¤Çº¤ØÁäÁ‹ä´Œ

Page 2: Green Research 18

¾Åѧ§Ò¹¹ÔÇà¤ÅÕÂþÅѧ§Ò¹¹ÔÇà¤ÅÕÂà ¡Ñº¡Ñº¡ÑÁÁѹ ÀÒ¾ÃѧÊÕ¡ÑÁÁѹ ÀÒ¾ÃѧÊÕ áÅÐ áÅÐÀÑÂ¸Ã³Õ¾ÔºÑ ÔÀÑÂ¸Ã³Õ¾ÔºÑ Ô ·ÕèÁ¹ØÉ ·ÕèÁ¹ØɤǺ¤ØÁäÁ‹ä´Œ¤Çº¤ØÁäÁ‹ä´Œ

ปท 8 ฉบบท 18 ประจาเดอนพฤษภาคม 2554

7-10

4-6

34-36

25-2615-17

11-14

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอมกบการขบเคลอนเครอขายนกวจยสงแวดลอม

27-31

21-24

32-3318-20

2

18 20

Page 3: Green Research 18

บรรณาธการชวนคย

หลายปทผานมานปรากฎการณหลายๆ อยางทเกดขน ราวกบเปนการเขาสชวงเวลาทดสอบตวเองอยวาโลกยงนาจะเปนทอยอาศยของมนษยอกตอไปหรอไม บางบอกวาวกฤตหายนะทเกดขนทวทกมมโลกทง ไฟปา แผนดนไหว นาทวม พายถลม อากาศเปนพษ เปนเพราะมนษยทารายทารณตอธรรมชาต จงถงเวลาแลวทโลกจะเรยกรองทวงคน บางกวา สวนหนงเปนเพราะโลกเอง ทมการเปลยนแปลงทางกายภาพของตวเอง เชนการเคลอนตวของรอยเลอนใตมหาสมทรและภเขาไฟ เปนตน ทจรง เปนความคดเหนทถกตองทงสองคาตอบ ในสวนทเกดจากการกระทาของมนษย ยงมหลายอยางทตองเอามาขบคดกนถงการโยนความผดใหกบคนรนกอน เชน การตดไมทาลายปา ซงวนนคนตดไม ถางไร ตกเปนจาเลย มความผดททารายสภาพนเวศวทยา จนทาใหปาไมเหลอนอย โลกรอน แตหากมองอกแงมมหนง ในวนกอนโนนหากไมมไมหมอนรถไฟ ไมมการรกหกรางถางพง โลกในวนนจะเปนเชนไร เรองราวหนงๆ ยอมเกดขนจากปจจยเงอนไขความจาเปนในสภาพแวดลอมขณะนน ซงอาจไมถกตองเมอเกดขนในอกชวงเวลาหนง ดงนน สงทคนในรนปจจบนตองทา คอ การสารวจ วเคราะห วจย หาเหตผล ขอมล เพอนาเสนอตอประชาคมโลกใหชวยกนตอบโจทย เปนขอมลสาหรบการหาทางออกทดใหกบโลกใบน

งานของนกวจยสงแวดลอมจงเปนงานทมความสาคญยง !

¤³Ð¼ÙŒ¨Ñ´·íÒ : ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเทคโนธาน ตาบลคลองหา อาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120 โทรศพท 0-2577-4182-9 ตอ 1102 โทรสาร 0-2577-1138

·Õè»ÃÖ¡ÉÒ : พรทพย ปนเจรญ ภาวน ปณณกนต

ºÃóҸԡÒúÃÔËÒà : บญชอบ สทธมนสวงษ ºÃóҸԡÒà ธรชย ศกดมงกร ¡Í§ºÃóҸԡÒà : มศกด มลนทวสมย โสฬส ขนธเครอ นตยา นกระนาด มลน ศรนภา ศรทองทม หทยรตน การเวทย รจยา บณยทมานนท จนดารตน เรองโชตวทย อไร เกษมศรตดตอขอเปนสมาชก สวนความรวมมอและเครอขายนกวจยดานสงแวดลอม ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอมโทรศพท 0-2577-4182-9 ตอ 1102, 1121, 1125 ;โทรสาร 0-2577-1138 www.deqp.go.th/website/20/

3

Page 4: Green Research 18

4

ภยพบตทเกดขนในโลกเราไมวาจะแผนดนไหว ภเขาไฟระเบด พายถลม สนาม เหลานลวนเปนภยพบตทคนทงโลกไมอยากใหเกด แตเมอพดถง วงแหวนแหงไฟ นนเมอกอนหลายคนคงนกไมออก แตถาหากพดถง ภเขาไฟระเบด แผนดนไหว สนาม เชอวากคงพอรถงความรายแรงกนบาง ทงหมดนเกดจากกระบวนการเปลยนแปลงของเปลอกโลกสงใหเกดผลแตกตางกนแลวแตพนท ซงแผนเปลอกโลกแบงไดดงน

4

วงแหวนแหงไฟ (Ring of Fire) กบเหตแหงภยพบต

โดย : ขจรศกด หาญปราบ*

จากทกลาวมาเราจะใหความสนใจทแผนแปซฟก ความรนแรงครงลาสดจากกรณภยพบตคลนยกษสนามทเกดขนในญปนจนเปนเหตชอคโลกเมอไมนานมาน กเปนสวนหนงของการเปลยนแปลงของเปลอกโลกจนทาใหเกดแผนดนไหวครงรนแรง ผลทตามมาคอเมอเกดสนาม จงทาใหหลายคนไดยนชอวงแหวนแหงไฟ (Ring of Fire) และรบรถงความนากลวของภยพบตธรรมชาต หลายๆอยางทเกดขน วงแหวนแหงไฟ (Ring of Fire) ตงอยบนแผนโลกทเรยกกนวาแผนแปซฟก (Pacific Plate) ซงกคอพนทรอบๆ มหาสมทรแปซฟค มาจนถงแถวหมเกาะสมาตรา โดยมการเกดแผนดนไหว และ ภเขาไฟระเบดอยตลอดมาในประวตศาสตร นกวทยาศาสตรจงเรยกวา วงแหวนไฟ หรอ Ring of Fire มาตงแตกอนทจะมความเขาใจเรองการเคลอนทของแผนเปลอกโลกเสยอก จนในเวลาตอมาเมอเราจะเรยนรเรองการเคลอนไหวของแผนเปลอกโลกแลว นกธรณวทยากยงเรยกภมภาคสวนนวา Ring Of Fire เชนเดม เพราะเปนชอทเหมาะสมมาก ซงนกวทยาศาสตรนนรจกและศกษากนมามากจนคาดการณไดวาจะเกดเมอไหร แตทวาถงอยางนน ความเสยหายและความรนแรงกยากจะรบมอ สรปงายๆ กคอ ทงแผนดนไหว สนาม ภเขาไฟระเบด ลวนมผลมาจากการเปนพนททตงอยบน “วงแหวนแหงไฟ”

แผนแอฟรกน : ครอบคลมทวปแอฟรกาเปนแผนทวปแผนแอนตารคตก :

ครอบคลมทวปแอนตารคตก เปนแผนทวป แผนออสเตรเลยน : ครอบคลมออสเตรเลย (เคยเชอมกบแผนอนเดยน เมอประมาณ 50-55 ลานปกอน) เปนแผนทวป แผนยเรเซยน : ครอบคลมทวปเอเชยและยโรป เปนแผนทวปแผนอเมรกาเหนอ :

ครอบคลมทวปอเมรกาเหนอ และทางตะวนออกเฉยงเหนอ ของไซบเรย เปนแผนทวปแผนอเมรกาใต :

ครอบคลมทวปอเมรกาใต เปนแผนทวปแผนแปซฟก :

ครอบคลมมหาสมทรแปซฟก เปนแผนมหาสมทร

นอกจากนยงมแผนเปลอกโลกทมขนาดเลกกวาไดแกแผนอนเดยน, แผนอาระเบยน, แผนแครเบยน, แผนฮวนเดฟกา, แผนนาซคา, แผนฟลปปนสและแผนสโกเทย

*นกวชาการสงแวดลอม ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม

Page 5: Green Research 18

5

ซงทาใหภมประเทศทงบนบก ทะเล และใตพนดน เออตอการเผชญหนากบภยธรรมชาต

วงแหวนแหงไฟ มลกษณะเปนเสนเกอกมา ความยาวรวมประมาณ 40,000 กโลเมตร และวางตวตามแนวรองสมทร แนวภเขาไฟและบรเวณขอบแผนเปลอกโลก โดยมภเขาไฟทตงอยภายในวงแหวนแหงไฟทงหมด 452 ลก และเปนพนททมภเขาไฟคกกรนอยกวา 75% จากขอมล พบวาเหต แผนดนไหวประมาณ 90% ของแผนดนไหวทเกดขนทวโลกและกวา 80% ของแผนดนไหวขนาดใหญ เกดขนในบรเวณวงแหวนแหงไฟ นอกจากวงแหวนแหงไฟ ยงมแนวแผนดนไหวอก 2 แหง ไดแก แนวเทอกเขาอลไพน ซงมแนวตอมาจากเกาะชวาสเกาะสมาตรา (สาเหตแผนดนไหวและสนามทถลมอนโดนเซย) ผานเทอกเขาหมาลย และทะเลเมดเตอรเรเนยน แนวแผนดนไหวแหงนมแผนดนไหวเกดขน 27% ของทงโลก และอกแหงคอ แนวกลางมหาสมทรแอตแลนตก ซงมแผนดนไหวเกดขน 5-6% ของทงโลก[3]

ทมา “วงแหวนแหงไฟ” http://th.wikipedia.org/wiki/วงแหวนแหงไฟ

รายชอประเทศทอยในแนววงแหวนแหงไฟ ไดแก ประเทศเบลซ, โบลเวย, บราซล, แคนาดา, โคลมเบย, ชล คอสตารกา, เอกวาดอร, ตมอรตะวนออก, เอลซลวาดอร, ไมโครนเซย, ฟจ, กวเตมาลา, ฮอนดรส, อนโดนเซย, ญปน, ครบาต, เมกซโก, นวซแลนด, นการากว, ปาเลา, ปาปวนวกน, ปานามา, เปร, ฟลปปนส, รสเซย, ซามว, หมเกาะโซโลมอน, ตองกา, ตวาล และสหรฐอเมรกา

ภาพวงแหวนแหงไฟ (Ring of Fire) ทมา www.asianinfrastructure.com

5

ภาพแสดงลกษณะแผนเปลอกโลก ทมา http://www.drgeorgepc.com/Earthquake1964Alaska.html

Page 6: Green Research 18

6

อางองจาก :1.“วงแหวนแหงไฟ” http://www.zone-it.com/150489#msg948758 2.“สนาม” http://www.oknation.net/blog/vconsult1978/2008/07/16/entry-11 3.“วงแหวนแหงไฟ” http://th.wikipedia.org/wiki/วงแหวนแหงไฟ 4.“Pacific Ring of Fire” http://en.wikipedia.org/wiki/Pacific_Ring_of_Fire 5.http://geography.about.com/cs/earthquakes/a/ringof re.htm 6.http://th.wikipedia.org/wiki/แผนเปลอกโลก 7.http://www.volcano.si.edu/world/ nd_regions.cfm

ภาพซาย : แสดงจดทเกดแผนดนไหว ทมา http://www.kurzweilai.net/the-megaquake-connection-are-huge-earthquakes-linked

ภาพความรนแรงบางสวนของภยพบตของเหตการณตางๆ ทเกดขน ในบางประเทศทไดรบผลกระทบ

การระเบดของภเขาไฟปนาทโบ (Pinatubo)ในประเทศฟลปปนสเมอป ค.ศ. 1991 ทมา http://pi.eng.src.ku.ac.th/mod/forum/discuss.php?d=4797

ยอดเขาชนโมวดาเกกาลงระเบดพนท ระหวางเขตควบคมมยาซากและคาโกชมาทางตอนใตของญปน เมอ29 มกราคม ค.ศ. 2011 ทมา http://www.oknation.net/blog/supawan/2011/02/01/entry-1

การเกดสนามครงลาสดทญปน เหตเนองจากการเกดแผนดนไหว 8.9 รกเตอรเมอวนท 11 มนาคม ค.ศ. 2011 ทมา http://clbnetwork.org/ffblog/2011/3/11/pray-tsunami-in-japan.html

ภาพขวา : แสดงทตงของภเขาไฟทงหมดในโลก ทมา http://www.volcano.si.edu/world/ nd_regions.cfm จะเหนไดวา พนทรอบๆ วงแหวนแหงไฟนนมอตราการเกดแผนดนไหวมากทสด และแผนดนไหวนนสรางความเสยหายตอมนษยอยางมากรวมถงการเกดของสนาม และนอกจาก “วงแหวนแหงไฟ” จะเปนแนวทเกดแผนดนไหวแลวยงเปนแนวของ “ภเขาไฟ” ดวย

6

ภาพความรนแรงบางสวนของภ

Page 7: Green Research 18

7

รอบรเรองกมมนตภาพรงสอนตรายและการปองกนอนตรายและการปองกน

โดย : พราย หงษกาเนด*

ทมา: http://i1.tribune.com.pk/wp-content/uploads/2011/03/nuclear-power-plant-EPA11-136979

จากเหตการณแผนดนไหวอยางรนแรงขนาด 8.9 รคเตอร ในวนมหาวปโยค 11 มนาคม 2554 ทางตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศญปน เปนสาเหตใหเกดคลนยกษสนามสง 6-10 เมตร เขาซดบานเรอน สงกอสราง และคราชวตประชาชนไมตากวา 11,800 ราย และสญหายอก 15,540 ราย1 จากนนทวโลกตองขวญผวากบขาวการระเบดของโรงไฟฟานวเคลยร 4 แหงในบรเวณเดยวกนทตงอยภายในเมองฟกชมะ ไดอจ (Fukushima Diichi) อนเนองมาจากระบบหลอเยนหยดการทางาน จงไดมการปมนาทะเลเขาสระบบเพอลดอณหภมของเตาปฏกรณแทนระบบหลอเยน สงผลใหเกดการแพรกระจายของสารกมมนตภาพรงสออกสสงแวดลอม ทงทางบรรยากาศ และชายฝงทะเล สาหรบสารกมมนตรงสทรวไหลออกมามหลายชนดและทตรวจจบไดในครงนคอ ไอโอดน-131 (131I) สงกวาระดบปกต ถง 126.7 เทา สารกมมนตรงส ซเซยม-134 (134Cs) สงกวาระดบปกต 24.8 เทา และซเซยม-137 (137Cs) สงกวาระดบปกต 16.5 เทา2 ซงเปนสารกมมนตรงสทเกดจากปฏกรยาฟชชนทเกดภายในเตาปฏกรณปรมาณของโรงไฟฟา

7*นกวชาการสงแวดลอม ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม

Page 8: Green Research 18

8

สารกมมนตรงส เกดขนไดอยางไร ? สารกมมนตรงสเกดจากสสารหรอธาตทอยในสถาพไมเสถยร (ไอโซโทปทมโครงสรางปรมาณไมคงตว, Unstable

isotope) อนเนองมาจากความไมสมดลยกนระหวาง โปรตอน นวตรอนและอเลกตรอนทอยภายในอะตอมของธาตนนๆ

จงตองมการปลดปลอยพลงงานสวนเกนออกมาในรปของรงสแอลฟา รงสบตา รงสแกมมา หรอรงสเอกซ รปใดรปหนง หรอ

มากกวาหนงรปพรอมๆ กน เพอปรบใหอะตอมของธาตมความเสถยร เรยกธาตเหลานวาสารกมมนตรงสหรอไอโซโทปรงส

(Radioisotope) และจะคอยๆ สลายตวไปในชวระยะเวลาหนงโดยมอตราการสลายตวทคงท ซงระยะเวลาทไอโซโทปจานวน

หนงสลายตวลดลงจนเหลอเพยงจานวนครงหนง เรยกวา “คาครงชวต (T1/2

, Half life)” ตวอยางเชน ไอโอดน-131 มคา

ครงชวตเทากบ 8 วน หมายความวาถามไอโอดน-131 ในวนแรก 6 กรม หลกจากนนอก 8 วน จะมเหลออย 3 กรม แลว

ตอไปอก 8 วน จะมเหลออย 1.5 กรม และตอไปอก 8 วน กจะมเหลออยเพยง 0.75 กรม3 ซงธาตแตละชนดจะมคาครงชวต

ทแตกตางกน อาจมระยะเวลาสนมากจนนบเปนวนาท หรออาจจะนานเปนลานๆ ป อนงแมวาธาตทมความตางกนใน

ความเสถยรกลาวคออยในสภาวะเสถยร หรอวามการปลดปลอยรงส กจะมคณสมบตอนๆ ประจาธาตเหมอนกนทกประการ

สาหรบแหลงกาเนดสารกมมนตรงสนน เกดขนไดทงในธรรมชาต เกดมาพรอมกบการกาเนดโลก เชน คารบอน-14 (14C)

และโพแทสเซยม-40 (40K) และสารกมมนตรงสทเกดจากมนษยสรางขน อาทเชน ทเกดจากโรงไฟฟานวเคลยร ซงไดแก

ไอโอดน-131 และ ซเซยม-137 เปนตน

สารกมมนตรงสไอโอดน-131 และซเซยม-137 ทตรวจจบได จากการรวไหลของโรงไฟฟาฟกชมะไดอจ เปนอนตรายตอมนษยหรอไมอยางไร ? อนดบแรกมาทาความรจกธาตไอโอดน ซงสวนใหญรจกกนในรปของไอโอดนเสถยร นนคอ ไอโอดน-127 ซงเปน

ไอโอดนทอยในธรรมชาต และชวยในการสรางฮอรโมนของตอมไทรอยด แตเมอใดทตอมไทรอยดทางานผดปกตหรอทเรยก

วาตอมไทรอยดเปนพษ แพทยจะใชไอโอดน-131 ในการรกษา โดยการกลนเขาไปเพอหยดการทางานของตอมไทรอยด แต

การรกษาตองอยภายใตความดแลของบคลากรทางการแพทย ซงจะตองนอนพกรกษาอยในโรงพยาบาลทมฉากกนเพอปองกน

การแผรงสแกมมา เพอลดการกระจายรงสสคนรอบขางเปนเวลาประมาณ 1 สปดาหโดยเฉพาะในเดกเลกและสตรมครรภ

ควรอยหางจากผปวยอยางนอย 2 เมตร (ปรมาณรงสจะลดลง 4 เทาเมอเทยบกบท 1 เมตร) และไมควรอยรวมกนเปนเวลานาน

เชน ควรแยกนอนคนเดยว และระวงเรองการกาจดปสสาวะ เชน ราดนาหรอชกโครกใหบอยครง4 แตสาหรบไอโอดน-131

ทรวไหลจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ ไดอจ ทสามารถแพรกระจายสบรรยากาศไดเปนระยะทางหลายไมลนน (ทงนขนอย

กบทศทางและความเรวลม) เนองจากมลกษณะเปนกาซ สามารถเขาสรางกายโดยตรงจากการหายใจเอากาซไอโอดน-131เขาไป

แตอนตรายจะมากนอยแคไหนกขนอยกบปรมาณทไดรบ สาหรบอนตรายของไอโอดนรงส (131I) คอเมอเขาสรางกายแลวจะ

เขาไปสะสมในตอมไทรอยด เนองจากตอมไทรอยดเปนแหลงสรางไทรอยดฮอรโมน ดงนนเมอตอมไทรอยดไดรบไอโอดนรงส

ในปรมาณหนงกอาจจะเกดการอกเสบหรอตอมไทรอยดถกทาลาย ซงหากไดรบในปรมาณนอยรางกายกสามารถซอมแซมได

แตถาหากไดรบในปรมาณมากกอาจจะมโอกาสเกดมะเรงตอมไทรอยดไดภายหลง5 ดงนนวธการปองกนคอการรบประทาน

ไอโอดนเสถยรเพอเพมปรมาณไอโอดนในตอมไทรอยดใหมากพอ เพอไมใหมพนทของไอโอดนรงสเขาไปสะสมในตอไทรอยดได

โดยไอโอดนเสถยรทรบประทานเขาไปคอโปแทสเซยมไอโอไดน (KI) ซงมทงชนดเมดและนา แตไมควรรบประทานเกน

ความจาเปน เพราะมผลขางเคยงตอการสรางฮอรโมนไทรอยด การรบประทานควรอยในดลยพนจของแพทยเทานน

ซเซยม-137 สารกมมนตรงสอกตวหนงทควรใหความสนใจ แมจะมพษรนแรงนอยกวาไอโอดน-131 หากไดรบใน

ปรมาณทไมมากนก รางกายจะสามารถขบออกมาไดอยางรวดเรวผานกระบวนการขบของเสยของรางกายอยางเชนเหงอ และ

ปสสาวะนนเอง แตสงทเปนกงวลอยางยงคอการตกคางของซเซยม-137 ในสงแวดลอม เนองจากมคาครงชวตยาวนานถง

สารกมมนตรงส เกดขนไดอสารกมมนตรงสเกดจากสส

8

Page 9: Green Research 18

9

30 ป โดยเฉพาะอยางยงเมอถกปนเปอนในพช ผก และแหลงนาธรรมชาต ทาใหสารกมมนตรงสดงกลาวถกสงผานเขาไปใน

วฎจกรหวงโซอาหารของระบบนเวศตงแตอนดบตนๆ (อาทเชน แพลงกตอน สาหราย พช) ไปสอนดบสงๆ ของหวงโซอาหาร

(สตวกนพช เชน วว หม หรอสตวนาอยางเชน หอย กง ปลา) และทายสดคอมนษยผซงบรโภคทงพชและสตวเหลานเปน

อาหาร หรอแมกระทงนมซงเปนผลผลตจากสตวกนพชกยอมทจะมการปนเปอนสารกมมนตรงสดงกลาวดวย

จากการศกษาวจยของ Sawidis T. et. al (2003) ซงไดทาการสารวจการสะสมของซเซยม-137 ในสาหรายบรเวณ

ทางตะวนตกของอาว Thermaikos ของประเทศกรซซงเปนบรเวณทไดรบฝนกมมนตรงสจากบรรยากาศแลวตกสทะเล

เปนผลพวงมาจากการระเบดของโรงไฟฟาเชอรโนบลในประเทศยเครน พบซเซยม-137 สะสมในสาหรายผกกาดหอม

(Ulva lactuca) ปรมาณสงถง 189.3 Bq/kg และยงพบในสาหรายสปชสอนๆอกทเจรญเตบโตในบรเวณอาวดงกลาว6

ผลการศกษาดงกลาวยอมชใหเหนวาสงมชวตทกนสาหรายเปนอาหารยอมหนไมพนทจะสะสมสารกมมนตรงสนเขาไปดวย

และหลกเลยงอยางเสยไมได เมอปลาในบรเวณดงกลาวจะมการสะสมในปรมาณทสงตามไปดวย

ดงนนคาดวาจะเกดการรวไหลของสารดงกลาวและสารกมมนตรงสอนๆ ทมคาครงชวตยาว เชน สตรอนเซยม-90

(90Sr) ตกคางอยในอาหารทผลตจากบรเวณใกลเคยงกบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ ซงจะตองมการตรวจสอบตดตามเปน

ระยะเวลานานโดยเฉพาะอยางยงสารกมมนตรงสทมคาครงชวตยาว เชน 137Csและ 90Sr เพอควบคมไมใหมการบรโภคอาหาร

ดงกลาว

ระดบของสารกมมนตรงสทจะเปนอนตรายตอรางกายมนษย แบงได 2 แบบ คอไดรบในปรมาณมากภายในระยะ

เวลาอนสน เชนกรณเกดเหตระเบดแลวเกดการรวไหลของสารกมมนตรงสดงเชนทเกดขนในญปนเวลาน กบอกแบบหนงคอ

ไดรบสารกมมนตรงสในปรมาณนอย แตไดรบเปนระยะเวลานานๆ ซงกรณดงกลาวมกจะเหนผลเมอเวลาผานไปไมนอยกวา

10 ป (สวนใหญมกเกดเปนมะเรง) ทงนขนอยกบปรมาณรงสทไดรบ ระยะเวลาทไดรบสมผส และตองเปนรงสทมอานาจ

ทะลทะลวงสง ผลกระทบจากรงสตอรางกาย International Commission on Radiological Protection (ICRP)

ขององคการสากลในการปองกนอนตรายจากรงส ไดรวบรวมผลกระทบจากรงสตอรางกาย (ตารางท 1)

สาหรบวธการปองกนไมใหรางกายไดรบสารกมมนตรงส คอ ไมเขาไปอยในบรเวณทมสารกมมนตรงส ไมรบประทาน

อาหารทมการปนเปอนสารกมมนตรงส ทงนหากไมมนใจในอาหารทมาจากประเทศญปนวามการปนเปอนหรอไม สามารถ

ตดตามผลการตรวจสอบไดจากสานกคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) สาหรบผนาเขาอาหารจากประเทศญปน ถาตองการ

ทราบวาอาหารมการปนเปอนสารกมมนตรงสในสนคาเกนมาตรฐานทกาหนดหรอไม สามารถตดตอไดท “งานบรการตรวจวด

กมมนตรงสสนคาสงออก” สถาบนนวเคลยรแหงชาต ซงจะรบตรวจสอบสนคาประเภทอาหารและเครองดม พรอมออก

ใบรบรองรายงานผล ตดตามรายละเอยดไดท http://www.tint.or.th/service/export.html สาหรบการปองกนฝนควน

ทมา: http://forum.serithai.net/viewtopic.php?f=2&t=33574&start=0

9

Page 10: Green Research 18

10

ปรมาณรงส(มลลซเวรต) แสดงอาการ

2.2 เปนระดบรงสปกตในธรรมชาต ทมนษยแตละคนไดรบใน 1 ป

5 เกณฑสงสดทอนญาตใหสาธารณชนไดรบใน 1 ป

50 เกณฑสงสดทอนญาตใหผปฏบตงานทางรงสไดรบใน 1 ป

250 ไมปรากฏอาการผดปกตใดๆ ทงระยะสนและระยะยาว

500 เมดเลอดขาวลดลงเลกนอย

1,000 มอาการคลนเหยน และออนเพลย เมดเลอดขาวลดลง

3,000 ออนเพลย อาเจยน ทองเสย เมดเลอดขาวลดลง ผมรวง เบออาหาร ตวซด คอแหง มไข อายสน อาจเสยชวตภายใน 3-6 สปดาห

6,000 ออนเพลย อาเจยน ทองรวงภายใน 1-2 ชวโมง เมดเลอดลดลงอยางรวดเรว ผมรวง มไข อกเสบบรเวณปาก และลาคออยางรนแรง มเลอดออก มโอกาสเสยชวตถง 50% ภายใน 2-6 สปดาห

10,000 มอาการเหมอนขางตน ผวหนงพองบวม ผมรวง เสยชวตภายใน 2-3 สปดาห

กมมนตรงสทแพรกระจายในบรรยากาศ โดยเฉพาะผทอาศยอยใกลโรงไฟฟานวเคลยรทเกดอบตเหต ควรอยแตเฉพาะภายใน

ทพก ไมควรเปดเครองปรบอากาศ การระบายอากาศ รวมทงปดประตหนาตางเพอปองกนฝนกมมนตรงสเขาไปภายในบาน

แตสาหรบบรเวณทอยไกลจากโรงไฟฟาทเกดอบตเหต เชนประเทศไทยไมควรมความวตกกงวล

แตอยางไรกตามหนวยงานราชการ เชน สานกงานปรมาณเพอสนตไดมสถานเฝาระวงภยทางรงสในอากาศ

จานวน 8 สถานตามภมภาคตางๆ โดยขอมลปรมาณรงสทตรวจวดจากแตละสถานจะถกสงเขามายงศนยระวงภย

แหงชาตทกรงเทพฯ แบบตอเนองตลอดเวลา (Real time) ซงจะแสดงขอมลผานทางเวบไซต www.oaep.go.th

ทมา http://www.rmutphysics.com/physics/oldfront/65/nuclear1/icrp.html

เอกสารอางอง :

1.แผนดนไหว-สนาม ทญปน, สานกขาวไทยรฐ, สบคน 10 เมษายน, 2554, จากเวบไซต http://www.thairath.co.th/feed/22.เทปโกตรวจพบ’กมมนตรงส’ในนาทะเล, สานกขาวคมชดลก, สบคน 18 เมษายน, 2554, จากเวบไซต www.komchadluek.net ตางประเทศ ขาวทวไป3.สานกงานพลงงานปรมาณเพอสนต (2542). ความรเบองตนเกยวกบพลงงานนวเคลยรและกมมนตรงส, การฝกอบรมหลกสตร การปองกน อนตรายจากรงส, น.19.4.ธรพล เปรมประภา, สจตรา ทองมาก, ธญญลกษณ เธยรธญญกจ และคณะ (2549). การรกษาตอมไทรอยดเปนพษดวยกมมนตรงส I-131, สงขลานครนทรเวชสาร, ปท 24 ฉบบท 4 ก.ค.-ส.ค. 5.นายแพทย สามารถ ราชดารา (2554). ความรทวไปเกยวกบสารกมมนตรงสไอโอดน อนตราย และการปองกน สมาคมเวชศาสตรนวเคลยร แหงประเทศไทย, สบคน 8 เมษายน, 2554, จากเวบไซต: http://www.oaep.go.th/dt_news1.php?id=8096.Sawidis T., Heinrich G. and Brown M-T., 2003. Cesium-137 concentrations in marine macroalgae from different biotopes

in the Aegean Sea (Greece). Ecotoxicology and Environmental Safety, 54, 249–254.

“หนวยวดปรมาณรงสเพอใชในการควบคมและประเมนความอนตรายมอยหลายหนวย เชน คร (Ci) เบคเคอเรล (Bq) เรนทเกน (R)

แตเมอใชในการประเมนในเชงทเกยวของกบสขภาพแลว จะใชเปนหนวยของรงสทถกดดกลน (Absorbed dose) ทเรยกวา เกรย (gray) หรอ

หนวยรงสสมมลทเรยกวา ซเวรต (Sv)”

10

ปรมาณรงส

ตารางท 1 ผลกระทบจากรงสตอรางกาย

Page 11: Green Research 18

1111

ในตวอยางตะกอนดนบรเวณปากแมนาและตอนบนของอาวไทย

สถานการณการตกคาง ของÊÒþÔÉμ¡¤ŒÒ§ÂÒǹҹª¹Ô´ãËÁ‹ (Polybrominated Diphenyl Ethers; PBDEs)

โดย : อารรตน จากสกล * และ รจยา บณยทมานนท **

11* นกวชาการสงแวดลอมชานาญการ ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม** ผอานวยการสวนหองปฏบตการไดออกซนและสารอนตราย ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม

Page 12: Green Research 18

121111111111111111111111111111111111111111122222222222222222222222222222222222222222222222222222222222

สาร POPs โดยทวไปมคณสมบตละลายนาไดนอย ละลายไดดในไขมน เปนสารกงระเหยและนาหนกโมเลกลสง สาร POPs ทมนาหนกโมเลกลตากวา 236 กรมตอโมลมความเปนพษและความคงตวในสงแวดลอมตา เมอมนษยและสตวสมผสกบสารดงกลาวจะกอใหเกดผลกระทบตอรางกาย คอ สาร POPs จะไปกอกวนการทางานของระบบตอมไรทอของสงมชวต เรยกวา “สารกอกวนระบบตอมไรทอ (Endocrine disrupters)” โดยเมอเขาสรางกายแลว สาร POPs บางชนดสามารถเลยนแบบการทางานของฮอรโมนได และ/หรอบางชนดสามารถขดขวางการทางานของฮอรโมนในรางกาย สงผลใหเกดความไมสมดลของระดบฮอรโมนและระบบตอมไรทอในรางกายและกอใหเกดผลเสยตอสขภาพตามมา และยงไปกวานนยงมผลตอระบบประสาทคอ ทาใหการทางานของระบบประสาทผดปกต เปนสารกอมะเรงรวมถงมความสมพนธกบการเปนโรคมะเรงเตานม มะเรงระบบสบพนธ ปรมาณและคณภาพของอสจตาลง เกดความผดปกตของระดบฮอรโมนเพศและฮอรโมนไทรอยด โดยทวไปมนษยและสตวมกไดรบสารกลมนผานทางการสมผสทางผวหนงซงทาใหเกดการระคายเคองบรเวณผวหนง การหายใจ และการกนอาหาร จากผลการตกคางไดยาวนานนนกอใหเกดอนตรายตอสขภาพและระบบนเวศ สาร POPs หลายชนดกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยตอมนษยและสงแวดลอมดงกลาว ซงจากความตระหนกของสารพษประเภทตางๆ เมอวนท 22 พฤษภาคม 2544 รฐบาลประเทศตางๆ ทวโลกไดประชมกนทกรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน และรบรองขอตกลงระหวางประเทศเพอจากดการใช ยกเลกการผลต การปลดปลอย และการเกบรกษาสาร POPs ขอตกลงตามอนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารพษทตกคางยาวนาน ซงผลจากการประชม ณ กรงสตอกโฮลมในครงนนไดกาหนดเปาหมายในการลดและเลกใชสาร POPs 12 ชนด ดงตารางท 1 ซงสารดงกลาวมทมาจากแหลงอตสาหกรรมและแหลงอนๆ เชน เปนสารเคมทใชกาจดศตรพช สารเคมทางอตสาหกรรม และสารมลพษทปลดปลอยโดยไมจงใจจากขบวนการเผาไหมและกระบวนการผลต ซงสารพษเหลานมคณสมบตคลายกน 4 ประการ คอ มความเปนพษสง ตกคางยาวนานเปนเวลาหลายปกวาจะเปลยนไปอยในสภาพทไมเปนอนตราย มการระเหยและเคลอนยายไปไดไกลทงในอากาศและนา สะสมในเนอเยอไขมน จากการเพมเตมสารจานวน 9 ชนดนนพบวามสารกลมหนงเปนทนาสนใจคอ สารกลม Polybrominated Diphenyl Ethers ซงตาม POPs ชนดใหมกาหนดไวเพยง 2 ชนด คอ commercial pentabromodiphenyl ether (c-PentaBDE) และ commercial octabromodiphenyl ether (c-OctaBDE) หรอทเรยกเปนกลมวา Polybrominated diphenyl ether (PBDEs) เนองจากขณะนประเทศไทยยงไมมขอมล การผลต การจาหนาย การนาเขาหรอแมแตการตกคางของสารกลมนในสงแวดลอม ดงนนจงควรมารจกกบสารกลมนกน สาร PBDEs เปนสารอนทรยทมนษยสงเคราะหขนมา และผลตทางการคา เพอนามาใชในงานดานอตสาหกรรม โดยนามาเตมลงในขบวนการผลตอปกรณไฟฟา แผงวงจรไฟฟา จอภาพคอมพวเตอรและโทรทศน รวมถงสงทอตางๆ เชน พรม ผามาน ทนอน และโซฟา เพอวตถประสงคทาใหการตดไฟชาลง จงเรยกสารกลม PBDEs นวา สารหนวงการตดไฟ

สารพษตกคางยาวนาน (Persistent Organic Pollutants; POPs) คอสารอนทรยททนตอการยอยสลายในสงแวดลอม เชน ขบวนการยอยสลายทางเคม ชวภาพ และแสงโดยเหตผลนสารกลมนจงถกจดเปนสารเคมทมสภาพตกคางยาวนานในสงแวดลอม ซงมคณสมบตอนๆ อกเชน สามารถเคลอนยายเปนระยะทางไกลๆ สะสมในเนอเยอของสงมชวตทง มนษยและสตว ถายทอดทางหวงโซอาหาร . . . และทสาคญอยางยงคอ มผลกระทบตอสขภาพมนษยและสงแวดลอม . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

สารพษตกคางยาวนทนตอการยอยสลายในสง

Page 13: Green Research 18

13111111111111111111111111111111111111111111111111111111133333333333333333333333333333333333333333

ตารางท 2 แสดงชนดของสารพษตกคางยาวนาน 9 ชนดเพมเตม

ตารางท 1 แสดงชนดของสารพษตกคางยาวนาน 12 ชนด

ปจจบนมสาร POPs ตวใหมไดถกบรรจไวในอนสญญาสตอกโฮลมเพมเตม สบเนองจากการประชมสมยท 4 เมอ พฤษภาคม 2552 ใหบรรจรายชอสารเคม 9 ชนดภายใตอนสญญาสตอกโฮลมดงน

รายการท รายชอสารเคม วตถประสงคการใชงาน1 aldrin ดานการเกษตร

2 chlordane ดานการเกษตร3 DDT ดานการเกษตร/สาธารณสข

4 dieldrin ดานการเกษตร

5 endrin ดานการเกษตร

6 heptachlor ดานการเกษตร7 mirex ดานการเกษตร

8 toxaphene ดานการเกษตร9 polychlorinated biphenyls ดานอตสาหกรรม10 hexachlorobenzene ดานอตสาหกรรม11 dioxins สารทปลดปลอยโดยมไดจงใจ12 furans สารทปลดปลอยโดยมไดจงใจ

รายการท รายชอสารเคม วตถประสงคการใชงาน

1 alpha-hexachlorocyclohexane (alpha-HCH) ดานการเกษตร

2 beta-hexachlorocyclohexane (alpha-HCH) ดานการเกษตร

3 chlordecane ดานการเกษตร

4 lindane ดานการเกษตร/สาธารณสข

5 hexabomobiphenyl (HBB) ดานอตสาหกรรม

6 pentachlorobenzene (PeCB) ดานอตสาหกรรม

7 commercial pentabromodiphenyl ether (c-PentaBDE) ดานอตสาหกรรม

8 per uorooctane sulfonate (PFOS) ดานอตสาหกรรม

9 commercial octabromodiphenyl ether (c-OctaBDE) ดานอตสาหกรรม

13

Page 14: Green Research 18

141111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111114444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444

ปจจบนสาร PBDEs ถกจดใหอยในกลมสารพษตกคางยาวนาน (Persistent Organic Pollutants, POPs) ในสงแวดลอม และอยในกลมของสารรบกวนระบบตอมไรทอ (Endocrine Disruptor Compounds, EDCs) ในมนษยและสตวเลยงลกดวยนม หลายประเทศทางแถบยโรป เชน สวเดน และนอรเวยมการหามนาสาร PBDEs ชนด decabromo diphenyl ether มาใชในอตสาหกรรมตางๆ เชน การผลตสงทอ เฟอรนเจอร และอปกรณไฟฟา สวนประเทศทางแถบเอเชย เชน ประเทศจน ออกกฎหมายหามนาสาร PBDEs ชนด octa และ pentabromo diphenyl ether มาใชในอตสาหกรรมการผลตอปกรณไฟฟาออกมาบงคบใชแลวเชนกน สาหรบประเทศไทยยงไมมกฎหมายการหามนาสาร PBDEs มาใชในอตสาหกรรมดงกลาว อยางไรกตามประเทศไทยไดใหสตยาบนในอนสญญาสตอกโฮลม โดยมจดมงหมายเพอการคมครองสขภาพอนามยของมนษย และสงแวดลอมจากสารมลพษตกคางยาวนาน การตดตามตรวจสอบสารพษตกคางยาวนานในสงแวดลอม เปนความรวมมอระหวางหนวยงาน The United Nations University และศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม โดยในป 2554 ไดทาการตรวจวเคราะหปรมาณสาร PBDEs เพอประเมนสถานการณของการตกคางของสาร PBDEs ในตวอยางตะกอนดน และนาขอมลสนบสนนคณะกรรมการ Stockholm’s convention ของประเทศไทย ในป 2554 Stockholm’s convention ประกาศใหสาร PBDEs เปน “New POPs” ผลการตรวจวดปรมาณสาร PBDEs ในตะกอนดนจากอาวไทยโดยเกบตวอยางตะกอนดน 16 จดจากปากแมนาในอาวไทยตอนบน รวมถงพนทอตสาหกรรม ตวอยางตะกอนดนทาการสกดดวยวธ soxhlet extraction เปนเวลา 20 ชวโมง และวเคราะหดวยเครอง GC/MS QP 2010 โดยใชคอลมน Rtx1614 การทดสอบหาเปอรเซนต recovery ดาเนนการทดสอบโดยใชเทคนคการเตมสารทเปน 13C-PBDE(สาร Labeled-BDE) 9 ชนด คอ ตงแต Tri-BDE ถง Deca-BDE และสาร Native-BDE 7 ชนด คอTri-BDE ถง Hepta-BDE ลงในตวอยางตะกอนดนและทาการวเคราะหทกขนตอนเหมอนตวอยางปกตเพอทดสอบความสามารถในการสกดตวอยาง (% recovery test) ซงในทสดแลวปรมาณสารทสามารถสกดออกมาไดจะมความเขมขนเทยบกบปรมาณ 13C-PBDE ทเตมลงไปตอนตนนนคดเปนรอยละ 90-108% และคาความสามารถทตาทสดทสามารถตรวจวดไดดวยวธน (Limit of quantitation, LOQ) อยในชวง 0.12 นาโนกรม ตอกรม ถง 0.46 นาโนกรมตอกรม ผลการตรวจวดสรปวาไมพบสาร PBDE ในตวอยางตะกอนดนเนองจากปรมาณทพบนนมปรมาณตากวาคา LOQ มาก จงสรปวาไมพบปรมาณสาร PBDEs ตกคางในตวอยางตะกอนดนทเกบจากแมนาสายหลก 4 สายของประเทศไทย ไดแก แมนาเจาพระยา แมนาแมกลอง แมนาบางปะกง และแมนาทาจน และในพนทอตสาหกรรม จงหวดระยอง

เอกสารอางอง

Gevao, B., Jaward, F.M., MacLeod,M., and Jones, K.C., 2010. Diurnal Fluctuations in Polybrominated Diphenyl Ether Concentrations During and After a Severe Dust Storm Episode in Kuwait City, Kuwait 44, 8114–8120.Hooper, K. and McDonald, T.A., 2000. The PBDEs: an emerging environmental challenge and another reason for breast-milk monitoring programs. Environ Health Prospect 108, 387–392.Ronald, A.H., 2004. Polybrominated Diphenyl Ethers in the Environment and in People: INCLUDEPICTURE “http:// pubs.acs.org/appl/literatum/publisher/achs/journals/entities/2009.gif” \* MERGEFORMATINET A Meta-Analysis of Concentrations. Environmental Science and Technology 38, 945–956.The United Nation University and Shimadzu Corporation, 2010. Training Workshop; Testing method for brominated diphenyl ethers (BDEs) in sediment by GC/MS manual.

14

ปจจบนสาร PBDEs ถในสงแวดลอม และอยในกลมข

Page 15: Green Research 18

15

การประเมนผลกระทบดานเสยงจากโครงการพฒนาทาอากาศยาน

โดย : ธนาพนธ สกสอาด*

หลงจากเปดใชทาอากาศยานสวรรณภมเมอเดอนกนยายน พ.ศ.2549 ไดมประชาชนทอาศยอยโดยรอบทาอากาศยานรองเรยนเกยวกบปญหามลพษทางเสยงทเกดจากการขนและลงของเครองบนทงกลางวนและกลางคนเปนจานวนมาก จงทาใหมผ สนใจเกยวกบปญหามลพษทางเสยงมากขน ตลอดจนวธการประเมนผลกระทบดานเสยงจากโครงการทาอากาศยานวามวธการอยางไรและใชคาตวแปรใดเปนเกณฑ สาหรบการประเมนผลกระทบดานเสยงจากอากาศยานในประเทศไทยใชคา Noise Exposure Forecast, NEF สาหรบประเมนและจดทาแผนทเสนเสยงซง NEF (Noise Exposure Forecast) หมายถง เสนทานายคาระดบเสยงจากโครงการทาอากาศยาน เปนเครองมอในการจดทารายงานผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment, EIA) สาหรบประเมนพนททคาดวาจะไดรบผลกระทบดานเสยง และรวมถงเปนเครองมอสาหรบการวางแผนจดการการใชประโยชนทดนทเหมาะสมกบพนทบรเวณโดยรอบทาอากาศยาน คา NEF ไมมหนวย สาหรบผลกระทบดานเสยงจากโครงการทาอากาศยานสามารถแบงไดเปน 4 ระดบ ดงแสดงในตารางท 1

*นกวชาการสงแวดลอมชานาญการพเศษ ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม 15

Page 16: Green Research 18

16

เครองมอทใชในการจดทาเสนเสยง NEF ปจจบนนยมใชโปรแกรมแบบจาลองทางคณตศาสตร Integrated Noise Model (INM) ทพฒนาขนโดยหนวยงาน Federal Aviation Administration ประเทศสหรฐอเมรกาฉบบลาสดเปนรน 7.0b ปรบปรงเมอวนท 30 กนยายน 2552 NEF นนมไดมาจากการตรวจวดโดยเครองมอตรวจวดระดบเสยง แตมาจากการคานวณดวยโปรแกรม INM7.0b ซงจะมฐานขอมลเสยงของเครองบนแตละประเภทไวแลว สาหรบขอมลนาเขาทสาคญไดแก ตาแหนงทตงของทาอากาศยาน พกดทางภมศาสตรของทางวงและขอมลกายภาพของทาอากาศยาน เสนทางการบน จานวนเทยวบนเฉลย ชนดของอากาศยาน และขอมลอตนยมวทยา เชน อณหภม ความเรวลม สาหรบจานวนเทยวบนเฉลย หมายถง จานวนเทยวบนเฉลยตอวน ซงหาไดจากขอมลสถตรายป ในกรณการจดทารายงานผลกระทบสงแวดลอม (EIA) ดานเสยง จานวนเทยวบนเฉลยสามารถประเมนไดจาก 1. ขดความสามารถสงสดในการรองรบอากาศยาน 2. ความสามารถในการรองรบอากาศยานตามอตราการเจรญเตบโตในอนาคต (Aircraft Movement Forecast)

การตดตามตรวจสอบเสนเสยงจากโครงการทาอากาศยาน

การตดตามตรวจสอบเสนเสยงจากโครงการทาอากาศยาน จะตองจดทาเสนเสยงจากการดาเนนการในสถานการณการบนจรงทกๆ 1-2 ป โดยใชโปรแกรมแบบจาลองทางคณตศาสตรและใชขอมลคาเฉลยจานวนเทยวบนรายวนจากสถตการบนใน 1- 2 ปนน นอกจากนยงตองมสถานตรวจวดเสยงเพอใชเปรยบเทยบขอมลระหวางคา NEF ทคานวณไดจาก

การตรวจวดจรงกบคา NEF ทไดจากการคานวณโดยแบบจาลองทางคณตศาสตรรายป การคานวณ NEF นนสามารถคานวณไดจากสมการดงน

NEFij = EPNLij+10log (Nd+16.67Nn)-88

โดย EPNLij (Effective Perceived Noise Level) คอระดบเสยงอางอง สาหรบเครองบนชนด i และเสนทางบน j Nd = จานวนของเครองบนในเวลากลางวน (ชวงเวลา 07.00 น.ถง 22.00 น.) Nn = จานวนของเครองบนในเวลากลางคน (ชวงเวลา 22.00 น.ถง 07.00 น.) NEF มการชดเชยคาระดบเสยงทเกดขนในเวลากลางคน (22.00 น. ถง 07.00 น.) โดยถอวาเครองบนในเวลากลางคนรบกวนมากกวาในเวลากลางวน

การแก ไขป ญหามลพษทางเสยงจากอากาศยานในตางประเทศ ในประเทศตางๆ ทมปญหาเรองมลพษทางเสยงจากทาอากาศยานไดมการจดทาโครงการการจดการเสยงท เหมาะสมท เ ร ยกว า No i se Compatibility Program(NCP) โดยมจดมงหมายเพอควบคมเสยงจากอากาศยานและการจดการการใชทดนทเหมาะสมและสอดคลองกบการพฒนาทาอากาศยาน วตถประสงคทสาคญของโครงการการจดการเสยงทเหมาะสมคอการศกษาคาระดบเสยงจากโครงการทาอากาศยานในปจจบน

16

NEF ผลกระทบดานเสยง

นอยกวา 30 พนทนนไมมผลกระทบดานเสยงจากทาอากาศยาน

30-35 มเสยงรบกวนจากทาอากาศยาน ทอยอาศยในบรเวณ ตองไดรบการปรบปรงเพอลดเสยง

35-40 มเสยงรบกวนจากทาอากาศยานมาก และจะตองม มาตรการในการแกไขทอยอาศยในบรเวณตองไดรบการ ปรบปรงเพอลดเสยง

มากกวา 40 มเสยงรบกวนจากทาอากาศยานรนแรง และตอง ดาเนนการเจรจาขอซอทดนหรอจายคาชดเชย

ตารางท 1 ผลกระทบดานเสยงจากโครงการทาอากาศยาน

Page 17: Green Research 18

17

ซงรวมถงพนททไดรบผลกระทบดานเสยงจากโครงการทาอากาศยานดวย โดยเสนอแนะมาตรการเพอลดระดบเสยงจากเครองบนตลอดจนการเปลยนการจดการการบนใหเหมาะสมกบการแกปญหา ในพนททยงไมถกพฒนาซงอยบรเวณโดยรอบทาอากาศยานใหมการสงเสรมการใชทดนทเหมาะสมกบการพฒนาทาอากาศยานในอนาคตตวอยางเชน การใชประโยชนทดนเพอเปนเขตเกษตรกรรม อตสาหกรรม หรอยานการคา มากกวาทจะเปนทอยอาศย หรอเปนสถานททไวตอการรบเสยงเชน โรงเรยน ศาสนสถานหรอโรงพยาบาล นอกจากนพนททเปนทอยอาศยซงคาดวาจะไดรบผลกระทบในอนาคตหรอไดรบผลกระทบในปจจบน ควรมการกาหนดทางเลอกทเหมาะสมในการลดจานวนผไดรบผลกระทบดงกลาว สาหรบโปรแกรมทจดทาขนควรมการนาไปปฏบต ทบทวนและ ปรบปรงแกไขใหทนสมยอยเสมอเพอใหการแกไขปญหามลพษทางเสยงจากอากาศยานเปนไปอยางมประสทธภาพ (http://scottsdalairport.com)

การใชประโยชนทดนบรเวณโดยรอบทาอากาศยาน การจดการและการวางแผนการใชทดนบรเวณโดยรอบทาอากาศยานถอวาเปนวธการจดการปญหาทไดผลดทสดทงนเพอใหแนใจวากจกรรมตางๆ ทอยใกลกบอากาศยานเหมาะสมสาหรบกจกรรมการบน การจดการ การใชประโยชนทดนนมวตถประสงคหลกเพอลดจานวนประชากรทไดรบผลกระทบจากปญหาเสยงรบกวนของเครองบนขณะบนขนและลง Federal Aviation Administration (FAA) ของประเทศสหรฐอเมรกา ไดแนะนาการแบงเขต

ซงรวมถงพนททไดรบผลกระทบดจากเครองบนตลอดจนการเปลยบร วณโดยรอบทาอากาศยานใหม

17

ตารางท 2 การใชทดนตามขอกาหนดของ Federal Aviation Administration (FAA)

การใชทดนบรเวณโดยรอบทาอากาศยาน ดงแสดงในตารางท 2 โดยใชคาระดบเสยงกลางวนกลางคน( Ldn) เปนเกณฑ ซงเมอเปรยบกบระดบ NEF แลว NEF 30 จะมคาประมาณ Ldn เทากบ 65 เดซเบล (เอ) จากตารางท 2 จะเหนไดวากจกรรมประเภททอยอาศย สถานทสาธารณะ เชน โรงเรยน วด ศาสนสถาน โรงพยาบาล สถานพกฟน เปนพนทออนไหว (sensitive area) ไม เหมาะสมสาหรบ พน ทท ได ร บผลกระทบจากเสยงของทาอากาศยานสาหรบกจกรรมทสามารถกระทบไดในพนททไดรบผลกระทบดานเสยงจากทาอากาศยาน เชน การใชทดนเพอธรกจการคาและอตสาหกรรม โดยเฉพาะอยางยงกบกจกรรมทมสวนเกยวของกบทาอากาศยาน เชน โรงแรม ภตตาคาร โกดงเกบสนคา กจกรรมเกยวกบการนาเขาและสงออกสนคา ตลอดจนอตสาหกรรมทเกยวของกบการบน ดงนนจงควรวางแผนการใชทดนใหเหมาะสมกบการใชประโยชนทดนโดยรอบ เพอลดปญหาผลกระทบทจะเกดขนในอนาคต

แนะมาตรการเพอลดระดบเสยง ในพนททยงไมถกพฒนาซงอย ศ ใ

Page 18: Green Research 18

18

ผลตภณฑชมชน หมายถงผลตภณฑทผลตในชมชน โดยใชภมปญญาชาวบาน วตถดบพนบานหรอมการคดคนจากทองถนในความเปนเอกลกษณของชมชนนน มความโดดเดน เปนการผลตจากการทาในครวเรอนมาสการรวมกลมกนในชมชน โดยป 2545 สมยรฐบาล พตท.ดร.ทกษณ ชนวตร ไดหยบยกเปนนโยบายสาคญทสนบสนนใหชมชนไดมผลตภณฑแตละตาบล ทเรารจกกน ในชอ หนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) และจากการศกษา วสด สงของเครองใชตลอดจนการผลตจากภมปญญาชาวบานจะมคาวา ผลตภณฑชมชน (community product) เปนคาทนยมใชกนในปจจบน ซงในทน เราใหความหมายรวมถงการบรการ การทองเทยว ทสามารถตอบสนองความตองการของผบรโภค สะทอนใหเหนวฒนธรรมและประเพณทองถนหรอชมชนนนๆ เปนภมปญญาไทย และกระบวนการทางความคด จากศลปวฒนธรรม ประเพณ การตอยอดภมปญญาทองถนและการแลกเปลยนเรยนร เพอใหเปนผลตภณฑทมคณภาพ มจดเดน จดขายทรจกกนแพรหลาย จะเหนไดวาจากความหมายผลตภณฑชมชน จงเปนความจาเปนทผประกอบการตองคานงถงการพฒนาผลตภณฑ การบรการและการควบคมคณภาพการผลตใหไดมาตรฐาน ทผานมามมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.) ทสานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(มอก.) กาหนดมาตรฐานสนคาขนตามชนดสนคา ผลตภณฑชมชนทขอการรบรอง สาหรบในดานการจดการสงแวดลอม มขอกาหนดและมาตรฐานตางๆ ทจะชวยใหผลตภณฑชมชนทมการสงออกตองคานงถงและดาเนนการใหไดตามขอกาหนดตางๆ ของประเทศผสงซอสนคา เชน ระบบการจดการสงแวดลอม ISO 14000 การใหฉลากสงแวดลอม ฉลากเขยว ฉลากประหยดพลงงาน เปนตน ซงสาหรบผลตภณฑชมชน นอกเหนอจากการแขงขนดานราคา รปแบบ ความสวยงาม เอกลกษณของผลตภณฑ แลวยงตองใหความสาคญในการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอมมากขน ในบทความน ผเขยนคดและวเคราะหจากปจจยการปรบตวสาหรบดานสงแวดลอมจากประเดนตอไปน 1. ความตองการสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม(Eco product) ผผลตจากชมชน ตองทาความเขาใจ กฎระเบยบ ขอกาหนดของมาตรฐานการผลตสนคาทประกอบดวยกระบวนการผลต การใชสารเคม การใชพลงงาน การใชทรพยากร หลกคดงายๆ ทชมชนทตองการพฒนาผลตภณฑ ตองพจารณาตงแต การเลอกใชวตถดบ การศกษาขอมลการผลตสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม วาตองมการจดการสงแวดลอมอยางไร แลวกลบมาพจารณากระบวนการผลตในปจจบน โดยเทยบกบ

การจดการสงแวดลอมการพฒนาผลตภณฑชมชน

โดย : รฐ เรองโชตวทย*

*นกวชาการสงแวดลอมชานาญการพเศษ ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม

Page 19: Green Research 18

19

มาตรฐานการผลตทดาเนนการอย รวมกบมาตรฐานคณภาพดานสงแวดลอม เชน การลดของเสย พลงงาน และการจดการของเสย ทมประสทธภาพ ตลอดจนการเลอกใชสารเคมในการผลต เพอใหไดผลตภณฑทปลอดภย เปนมตรตอสงแวดลอม สาหรบผลตภณฑชมชนควรตองพฒนาหรอเปลยนแปลงกระบวนการผลตดวยการลงทนใหนอยทสด โดยการใหความสาคญกบการเปลยนแปลงพฤตกรรมการผลตอยางงาย เชน ระบบการจดการคณภาพ (TQM) การทา 5 ส.ของโรงงาน ระบบการวางแผนการผลตทมประสทธภาพ เปนตน 2. การพฒนากระบวนการผลต และการตดตามขอมลขาวสารตางๆ ทเกยวของกบสนคา ผลตภณฑทดาเนนการในปจจบน ตองปรบเปลยนกระบวนการผลตใหทนตอกระแสความตองการผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม ผผลตตองใหความสาคญตอการตดตามขาวสารการตลาด วจยและพฒนาศกยภาพของผผลตสนคา โดยเฉพาะผลตภณฑชมชนซงมองเหมอนเปนเรองยาก แตอยากใหคดวาทาไมในอดตโบราณวทยาการตางๆ จงมการพฒนาการผลตอยางตอเนอง จากภมปญญาของไทยทมอยหากวเคราะหทมา และนามาประยกตใชจะเปนเครองมอ รปแบบการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม อยางงายๆ ทเรมตนจากองคความรทมอย

3. ระบบฉลากดานสงแวดลอม เปนเครองมอหนงทผลตภณฑชมชนนานามาปรบใช โดยเรมจากการพฒนาระบบฉลากทเปนมตรตอสงแวดลอม ซงฉลากทผลตภณฑชมชนนาจะพจารณาคอ ฉลากสงแวดลอม ประเภทท 2 ททาไดงายและสะดวกตอการปรบเปลยนทเปนตวตนของผลตภณฑชมชน โดยอาศยหลกการสาคญของฉลากสงแวดลอมประเภทท 2 คอการประกาศตนเองในการนาเสนอความสามารถในการจดการสงแวดลอม ตามกาลง ความสามารถของชมชน เชน การลดของเสย การจดการของเสย การรไซเคลทรพยากร เปนตน

Page 20: Green Research 18

20

บทสรป การจดการสงแวดลอมสาหรบผลตภณฑชมชน เปนเรองใกลตวทตองคานงถง โดยเฉพาะจากเครองมอการจดการสงแวดลอมสาหรบผลตภณฑชมชนทกลาวมาแลว ไมวาจะเปนระบบฉลากมาตรฐานการผลตทคานงถงความเปนมตรตอสงแวดลอมแลว นอกจากจะทาใหการผลต ผลตภณฑชมชนไดคณภาพดขน ยงชวยลดคาใชจายอกทางหนง ในความหลากหลายของผลตภณฑชมชน การลงทนการผลตทเปนขอจากด ความรการผลต ตามภมปญญาทองถน และการสงเสรมผลตภณฑชมชนในการจดการสงแวดลอม ตามทไดกลาวถงตองอาศยเวลาและความทมเทของผประกอบการ จงตองไดรบการสนบสนน จากภาครฐ และหนวยงานทเกยวของในการใหสนบสนนอยางเรงดวน ทนตอกระแสความตองการของตลาด การพฒนาผลตภณฑชมชนทเปนมตรตอสงแวดลอม ทไดมาตรฐาน ตองเปนการพฒนาทไมหยดอยกบท เพราะในตลาดโลกมการแขงขนสง ประเทศไทยจาเปนตองสงเสรมสนบสนนใหผลตภณฑชมชน สรางนวตกรรมในการผลต มศกยภาพและความพรอมทจะพฒนาอยางตอเนอง โดยเฉพาะมาตรฐานการจดการสงแวดลอม จงตองมการยกเครองการพฒนาอยางมระบบ มเจาภาพและการดาเนนการทสอดคลองกน บรณาการองคความรการผลตกบการจดการสงแวดลอม การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ จะเปนกลไกสาคญตอการขบเคลอนการผลตสาหรบผลตภณฑชมชนของประเทศ กบการไดมาซงการยอมรบสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอมจากตางประเทศ ในวนนการผลตยงตามกบความตองการของตลาด และยงตองใหการสงเสรมการพฒนาการผลตอกมาก รวมทงการประสานการใหความรกบผประกอบการ ในชมชนอยางตอเนอง ซงตองทากนอยางจรงจง เปนวาระแหงชาตทเราทงหลายตองชวยกนเพอวนนและวนขางหนาสาหรบผลตภณฑชมชน ผลตภณฑทแสดงถงความเปนไทย ความเปนเอกลกษณของเราสสายตาชาวโลกทแสดงใหเหนถงความเปนมตรตอสงแวดลอม

เอกสารอางอง :

เอกสารการสอนชดวชา การพฒนาผลตภณฑชมชน หนวยท 1 มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช มถนายน 2551 นนทบรเอกสารประกอบการฝกอบรม Eco design สมาคมวศวกรบรการทปรกษา กระทรวงอตสาหกรรม โรงแรมแมกซ กรงเทพฯ 2554

20

Page 21: Green Research 18

21

การผลตเซรามกส หรอเครองเคลอบดนเผา เปนการผลตทมมานานแลวจากบานเชยง จงหวดอดรธาน หรอ เครองเคลอบดนเผาจากเตาทเรยง

จงหวดสโขทย มาส เตามงกรทผลตโอง จงหวดราชบร จากภมปญญาชาวบานสอตสาหกรรมทมการผลตนบพนลานบาท ทขายภายในประเทศ สตลาดโลก มการพฒนามายาวนาน ประเทศไทย จงเปนประเทศหนงทมการออกแบบผลตภณฑไดตามความตองการของตลาดโลกโดยเฉพาะรปแบบ ความสวยงาม และความเปนเอกลกษณของศลปะตะวนออกทมความเปนตวตนของชาตไทย ผผลตจงตองมการพฒนาใหทนสมย และเปนไปตามขอกาหนดตางๆ ทใหผผลตตองปฏบตตาม ขอกาหนดดานสงแวดลอม เปนสวนหนงทในปจจบนผผลตตองศกษาและใหความสาคญ

โดย : นายรฐ เรองโชตวทย*

การผลตเซรามกสทเปนมตรตอสงแวดลอม ตอบโจทยการสงออกสตลาดโลก

*นกวชาการสงแวดลอมชานาญการพเศษ ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม 21

Page 22: Green Research 18

22

การตอบโจทยสาหรบการสงออกสตลาดโลก สาหรบอตสาหกรรมเซรามกส ตองไมเปนการตงรบรอคอยขอกาหนด กฎระเบยบตางๆ ออกมาแลวจงตองปฏบตตาม ผเขยนบทความน จงอยากจะใชประสบการณททางานรวมกบผผลตและมความสขในการพฒนางาน สรางภมคมกนตอกฎระเบยบตางๆ โดยเฉพาะดานสงแวดลอมไดอยางยงยน และไมจาเปนตองลงทนสงเพอจดการกบปญหาขอกาหนดดานสงแวดลอมทมอยเรอยๆ ตามความประสงคของประเทศผสงซอทมขอกาหนดดานสงแวดลอมสาคญๆ ดงน

กลมประเทศยโรป จะเนนการผลตทไมใชสารเคมทมพษหรอหามใช การกาจดซากบรรจภณฑและการรบผดชอบตอสนคาทมความชารดตองนากลบไปทาลายไมให เปนกากของเสยทงในประเทศของเขา ซงผประกอบการจะตองใหความสนใจตอมาตรการ Eco label หรอ EU flower ตงแตการจดหาแหลงวตถดบ การดแลผลกระทบสงแวดลอมจากกระบวนการผลต ซงจะมผลตอตนทนคอนขางมาก

ประเทศญปน เนนการรบรองตามมาตรฐานญปนเอง คอ JIS ทใหความสาคญระบบควบคมคณภาพการผลต การควบคมคณภาพการผลต การใชสารเคม กลมโพลคลอรเนท-แนพทาลน ทเปนสารหลอลน ส สารเพมความเสถยรทางไฟฟา การทนตอการตดไฟ หรอกลมสารไตรบวทวทนออกไซด (TBTO) ซงเปนสารฆาเชอโรค สารตานเชอรา เปนตน

ประเทศจน เนนมาตรฐาน ฉลาก CCC Mark (China Compulsory Certication) และการทดสอบผลตภณฑตามมาตรฐาน ISO 10545-1 ถง 7 เปนตน

22

Page 23: Green Research 18

2323

เพอเปนโจทยสาหรบผประกอบการทจะสงออกเซรามกส จงขอนาเสนอประสบการณในแงมมผผลตทจดระบบการจดการส งแวดล อมได อย างมประสทธภาพ ดงน 1. ความเปนตวตนของภมปญญาไทย ทาใหหลายชาตอจฉา ดวยวตถดบของไทยมคณภาพ ดนทมคณภาพ ภมปญญาการผลตทใชเตามงกร (เตาเผาเครองเคลอบดนเผาชนดหนง) ทตองใหความสนใจในการปรบปรงระบบเตา การใชเครองมอวดระดบความรอนทเหมาะสมกบเวลาในการเผาจะชวยในการลดมลพษทางอากาศและการใชพลงงานทมประสทธภาพ

2. การเลกใชสารพษหรอโลหะในกระบวนการผลตและวตถดบ สาหรบการสงเซรามกสขายในสหภาพยโรป ผประกอบการจะตองคานงถงหรอใหความสนใจตอมาตรการ Eco-Label หรอ EU flower ในเรองแหลงทมาของวตถดบ การดแลผลกระทบสงแวดลอมจากกระบวนการผลต supplier ทเปนผจดหาวตถดบมความแตกตางกน หาก Eco Label มผลบงคบใหผประกอบการตองปรบตวมากขน ถงแมจะเปนมาตรการสมครใจกตาม 3. การศกษาขอมลใหทนสมยจาก Supplier เชน การวเคราะหผลกระทบ

สงแวดลอม ทมาของแหลงดน วตถดบ ตงแตตนนาถงปลายนา การกาจดของเสย ขอมลการลดผลกระทบสงแวดลอมทตองพฒนากระบวนการผลต ซงอาจทาใหมผลตอตนทน เชน ถาในเตาเผามตะกวอยแลว แมนาสทไมมตะกวมาใช หรอการเปลยนเตาหรอกระบวนการผลตกอาจมตะกวปนเป อนในผลตภณฑ จงตองมการปรบเปลยนเตาทมการปนเปอนแลวทาใหมคาใชจายสง 4. ปญหาอตสาหกรรมเซรามกสไทย คอ สนคาผลตภณฑเซรามกสทผลตในประเทศจากโรงงานขนาดเลก และมผลตภณฑนาเข าจากต างประเทศจานวนมาก เชน จนและเวยดนามนน ยงไมมการตรวจสอบคณภาพสนคา ซงผลตภณฑเหลานนอาจมการปนเปอนสารเคมทเปนอนตรายตอผบรโภคได อยางไรกตาม สาหรบสนคาทผลตในประเทศกาหนดมาตรฐานการผลต ตามมาตรฐานอตสาหกรรม (มอก.) อยแลว ซงผผลตตองผลตใหไดมาตรฐานกอนวางจาหนาย ในขณะทสนคานาเขาสามารถวางขายในทองตลาดทวไปไดจงมราคาถกกวาสนคาของประเทศเรา 5. จากกฎระเบยบตางๆ ทกลาวมาแลวเปนปญหาท เกดผลกระทบตอผประกอบการขนาดกลางและขนาดเลก

ในดานเทคโนโลยการผลต การปรบเปลยนกระบวนการตอบสนองตอขอกาหนด ระเบยบของทลกคาตองการ มผลตอการหาแหลงเงนทนในการปรบปรงอยางมาก เชน การแกไขการปนเปอนสารเคมตกคางในเตาเผา โดยการเปลยนเตาเผา ตองใชคาใชจายทสงมาก หรอการปรบเปลยนการผลตโดยใชกาซ LPG ของกลมโรงงานเซรามกส ลาปาง เมอราคากาซสงขนตองปรบเปลยนวธการเผา เปนตน

6. ปญหาการรบรองและทดสอบผลตภณฑจากหนวยงานของไทยยงไมเพยงพอ หนวยบรการทดสอบและวเคราะหผลตภณฑเซรามกส ทผผลตใชบรการ เชน กรมวทยาศาสตรบรการ ศนยเทคโนโลยโลหะและวสด(MTEC) สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (วว.) ใชระยะเวลาในการทดสอบประมาณ 7-14 วน และตองรอสงตวอยางทดสอบดวยความลาบาก มระยะทางไกล เชน กลมโรงงานเซรามกสลาปางสงทดสอบทกรงเทพฯ เปนตน จากโจทยทตงไว ขอตอบโจทยจากแนวคดของงานดานการจดการสงแวดลอมในการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม จากประสบการณชวตทคลกคลในวงการน มองจากผลกระทบและปญหาทเกดขนจากขอกาหนด กฎ ระเบยบในการสงออกสนคาสตลาดโลก ในปจจบนและอนาคต ดงน ควรมการพฒนาปรบปรงมาตรฐานคณภาพสนคาททนสมย เปนประโยชนตอผบรโภคและความสามารถในการแขงขน ปจจยสาคญคอเพมศกยภาพบคลากรการผลต การออกแบบทเปนมตรตอสงแวดลอม เสรมสรางความสามารถในการผลต การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

ดบ

ในดานเทคโนโลยการผลต การปรบเปลยน

23

Page 24: Green Research 18

24

ควรมหนวยงานรองรบการทดสอบหรอการตงหองปฏบตการทดสอบ (Testing Lab) และหนวยตรวจสอบและรบรองผลตภณฑเซรามกส เปนศนยบรการแบบเบดเสรจ (One stop service) เพออานวยความสะดวกใหกบผประกอบการ ควรมหนวยงานใหคาปรกษาในการสงออกเซรามกส และตดตามมาตรฐานตางๆ มาตรการทตางประเทศกาหนด ควรเนนการประชาสมพนธ ทาความเขาใจกฎระเบยบแตละประเทศกลมผ สงซอสนคาอยางตอเนองและเปนปจจบน สนคาเซรามกสเปนอตสาหกรรมทสาคญทควรใหความสาคญการออกแบบ ซงตองมแนวคดในการออกแบบทเปนมตรตอสงแวดลอมอยดวย ตอบโจทยตรงตามความตองการของลกคา ควรมการวจยและพฒนา เทคโนโลยเพอการลดของเสย เพมประสทธภาพการผลต การประหยดพลงงาน และควรสงเสรมกระบวนการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม

สรปจากทกลาวมาแลวทงขอกาหนดตางๆ ในแตละกลมประเทศ ยงตองอาศย ความรวมมอของจากภาครฐ หนวยงาน การศกษาวจยและผประกอบการทตองตอบรบตอการเปลยนแปลง การพฒนาระบบการผลต มการแลกเปลยนประสบการณ ตดตามขาวสาร ขอมล ขอกาหนดตางๆ ใหทนสมยอยตลอดเวลา ซงในอนาคตกระแสการกดกนทางการคา โดยเฉพาะในดานสงแวดลอมจะเปนสวนหนงทผสงออกเซรามกสจะตองใหความสนใจและปฏบตใหทนตอการเปลยนแปลงจะทาใหประเทศของเรายนอยไดในเวทโลก

เอกสารอางอง :สถาบนสงแวดลอมไทย.2543. สทศวรรษใหม ของการคา-สงแวดลอมในประเทศไทย. กรงเทพฯกรมควบคมมลพษ 2549. การออกแบบทเปน มตรตอสงแวดลอม. กรงเทพฯรฐ เรองโชตวทย 2548. บทบรรยาย วชาการ จดการมลพษ กรณศกษาการสงออกสนคาไทย. มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต กรงเทพฯกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม รายงานการศกษา การประยกต ใช เทคโนโลยสะอาดใน การผลตเซรามกส กทม. 2553

ควรมหนวยงานรองรบการทดสหรอการตงหองปฏบตการทดสอบ (TesL b) และหนวยตรวจสอบและรบ

24

Page 25: Green Research 18

ปญหาสงแวดลอมตางๆ ในประเทศไทยและทวโลก เชน ปญหาน�าเสย มลพษทางอากาศ มลพษทางเสยง ขยะลนเมอง ฯลฯ ตนตอของปญหาตางๆ ลวนแลวเกดจากน�ามอมนษยแทบทงสน การใชทรพยากรอยางไมคมคา การตดไมท�าลายปา การเพมปรมาณจ�านวนประชากรอยางรวดเรว การขยายตวของภาคเศรษฐกจโดยมไดค�านงถงอตราการรองรบของภาคสงแวดลอม สาเหตดงกลาวมการกลาวถงมาอยางยาวนาน แตเปนทนาแปลกใจวาสาเหตดงกลาวยงไมไดรบการแกไขใหหมดไป ในยคโลกาภวตนดานการศกษา มนษยไดคดคนกระบวนการเพอน�ามาใชแกปญหาสงแวดลอม โดยอาศยกระบวนการคนหาและพฒนาความรของมนษยอยางเปนระบบทเรยกวา กระบวนการวจย ปจจบนอาจแบงกระบวนการวจยไดออกเปน 2 วธการวจยหลกๆ คอ วธการวจยเชงปรมาณ และวธการวจยเชงคณภาพ วธการวจย ทง 2 วธ นนจะน�ามาซงองคความรใหมเพอน�ามาใชในการพฒนาดานตางๆ เพอใหชวตมนษยด�ารงอยได การใชกระบวนการวจยเชงปรมาณขอดคอการท�าใหเหนผลประจกษในเชงตวเลขอยางชดเจนสามารถสมตวอยางไดทวถงขอมลจงสามารถใชเปนอางองไดแตเมอน�ามาใชในการแกปญหาสงแวดลอมจรงๆเชนการแกไขปญหาเรองขยะมลฝอยผลการศกษาดงกลาวท�าใหรขอมลดานตางๆเชนปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนจรงในแตละวนองคประกอบของขยะมลฝอยแตขอมลตางๆ เหลานเปนเพยงขอมลสนบสนนเพอตดสนใจในการแกปญหาเทานน สวนกระบวนการวจยเชงคณภาพมงเนนศกษาธรรมชาตของมนษยทไมสามารถตคาออกมาในรปของตวเลขได การวจยชนดนเนนการเขาถงกลมประชาชนและบรบทของพนทศกษามตวนกวจยเองเปนเครองมอหลกในการวจยผลการศกษาจงสามารถใชไดกบพนททท�าการศกษาเทานน ยากตอการน�าไปใชในพนท ทมบรบทแตกตางกน ในกระบวนการวจยและพฒนาเพอแกปญหาสงแวดลอมทสมฤทธผลอยางเปนรปธรรมกญแจส�าคญคอประชาชนดวยเหตนเองการผสมผสานการวจยเชงปรมาณเพอใหเหนภาพชดเจนในเชงประจกษ และใชกระบวนการวจยเชงคณภาพเพอเปลยนมนษยทเปนศตรของธรรมชาตใหเขาใจ และตระหนกถงความส�าคญพรอมทจะใหความรวมมอในการแกปญหา สอดแทรกการสรางจตส�านกในคณคาของสงแวดลอม ชใหเหน ผลกระทบทจะเกดกบตนเองและบคคลรอบขางเมอสงแวดลอมเสอมโทรมลง

การใชกระบวนการวจยเพอแกปญหาสงแวดลอมเรมจาก บรบทท 1 รสภาพและปญหาทแทจรงเรมจากศกษาถงปรากฏการณแสวงหาความจรงในสภาพทเปนอยโดย ธรรมชาต(NaturalisticInquiry)เปรยบเสมอนการสอบสวนมองภาพรวมทกมต(HolisticPerspective)ดวยตวผวจยเองอาศยทงขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ เพอหาความสมพนธของปรากฏการณทสอดคลองกบสภาพแวดลอมนน โดยใหความส�าคญกบขอมลทเปนความรสกนกคดคณคาของมนษยและความหมายทมนษยใหตอสงแวดลอมตางๆรอบตววเคราะหขอมลโดยการตความสรางขอสรปในแตละกรณจนไปถงการสรางขอสรปในภาพรวมทเรยกวาการสรางขอสรปแบบอปนย (InductiveAnalysis) บรบทท 2 สรางการมสวนรวม ใชกระบวนการวจยเชงคณภาพชกน�าประชาชนใหเหนสภาพปญหาสอดแทรกขอมลเชงปรมาณทเกดขนจรงชใหเหนภาพผลกระทบอยางชดเจนสมผสไดอาศยทกษะการโนมนาวจตใจและเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงทศนะเกยวกบปญหาเพอใหเกดการแลกเปลยนความคดเหนในหมประชาชนพรอมรวมกนคนหาสาเหตของปญหาและสรางแนวทางการแกปญหาในแบบฉบบของตนเองโดยนกวจยหรอผเชยวชาญภายนอกเปนผสนบสนนขอมลทางวชาการใหกบประชาชนทงนจะท�าใหเกดการยอมรบในวธการแกปญหาทก�าหนดขนประชาชนเกดความตระหนกมความภาคภมใจเมอปญหาไดถกคลคลายอกทงยงเกดความยนยนของการแกปญหาในระยะยาว

โดย : สรสน ธรรมธร*

แกปญหาสงแวดลอม...ดวยการวจย...

2525*นกวชาการสงแวดลอม ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม

Page 26: Green Research 18

บรบทท 3 พรอมเพรยงแกปญหากอนทจะลงมอปฏบตตองมการซกซอมความเขาใจ วธการปฏบตทไดตกลงกน และชถงผลตอบแทนทจะไดรบเมอการแกปญหาเปนผลส�าเรจผลตอบแทนดงกลาวอาจไมอยในรปของตวเงนแตอาจอยในลกษณะผลตอบแทนทางออมเชนสขภาพทดขนสงแวดลอมทดปญหามลพษลดลงสงทขาดไมไดคอการก�าหนดตวชวดการด�าเนนการแกไขทงนตวชวดอาจจะใชขอมลเชงปรมาณมาก�าหนดและอาจน�าวธการวจยเชงปรมาณมาชวยในการตรวจสอบเพอใหเกดความชดเจนยงขน เมอระยะเวลาผานไปจะท�าใหเหนผลจากการแกปญหาไดอยางชดเจน ชวงระยะเวลาการลงมอปฏบตเพอแกปญหาตองแบงออกเปนระยะๆและในแตระยะจะตองน�าขอมล ผลการด�าเนนการ สภาพปญหาทเกดจากการ ด�าเนนการ อปสรรค มารวมกนสนทนา และน�ามาแกไขปรบปรงเพอด�าเนนการในระยะตอไป กระบวนการศกษาวจยเพอการแกปญหาสงแวดลอม ตองค�านงถงกระบวนการรวมคด รวมท�า รวมตดสนใจ และรวมรบผลประโยชนโดยทกขนตอนจะตองอาศยความเขาใจและเขาถงบรบทของชมชน ผสมผสานเทคนคตางๆ ใน การศกษาเชนการสนทนากลม(FocusGroup)หรออาจใชวธการวจยเชงปรมาณ รวมดวย เชนการใชแบบสอบถาม เพอศกษาทศนคตของประชาชนในพนทและทสงทตองค�านงถงตลอดการศกษาวจยคอ 1)ท�าความรจกชมชนและบรบทของชมชนใหมากเพยงพอ 2) คนหาบคคลทควรน�าเขามามสวนรวม หรอบคคลทมผลตอ ความส�าเรจของการศกษาเชนปราชญชาวบานซงเปนทเคารพนบถอของประชาชน 3)ใชกระบวนการวธการสอสารและถายทอดอยางเหมาะสมไมถอตนวาเปนผมความรมากกวาลดการหยงยโส 4)เปนผฟงทดจดบนทกและสรปทกวน 5)ชน�าใหเหนถงวาสดทายของการวจยชาวบานจะไดและตองเสยอะไรจากการศกษา การพฒนาและแกไขปญหาสงคม ชมชน และสงแวดลอมเปนเรองทท�าไดยากถาขาดความรวมมอของประชาชนนกวจยเองจงตองแสดงความจรงใจในการรวมเปนสวนหนงในการแกปญหา สดทายแลวงานวจยจะชวยสรางคณลกษณะการเรยนรแบบพหภาคของประชาชนชน พรอมกอเกดจตส�านกตระหนกในปญหาหนาทซงทงนจะน�าไปสการพฒนาอยางยงยนของชมชนอยางแทจรง

บรรณานกรม

นศา ชโต. (2540).การวจยเชงคณภาพ.กรงเทพฯ:พ.เอน.การพมพสธรรม นนทมงคลสมย.(2543).เปรยบเทยบความแตกตางระหวางการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพในงานวจยดานสงคมศาสตร. วารสารสาธารณสขศาสตร,30(3),231-234.ชชวาลย ทตศวช,(2553)การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม(ParticipatoryActionResearch-PAR):มตใหมของรปแบบวธวจยเพอ การพฒนาชมชนระดบทองถน,http://publicrelationsbu.multiply.multiplycontent.com/journal.

26

Page 27: Green Research 18

27

นบตงแตในอดตทผานมาจวบจนถงปจจบน ทรพยากรมนษยเปนปจจยหลกในการทาลายสงแวดลอม ไมวาจะเปนปญหาสงแวดลอมทางดานอากาศ น า ขยะ สาร อนตราย การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เปนตน อนเปนสาเหตททาใหเกดภยพบตตางๆ ทเกดขนทวโลก ไมวาจะเปนเหตการณสนาม อทกภย ดนถลม ภยแลง ทงหมดลวนมาจากสาเหตปจจยหลกอนเกดมาจากนามอของมนษยทงสน รวมถงสาเหตอตราการเจรญเตบโตของประชากรมนษยอยางรวดเรว ซงเปนทมาของความตองการของมนษยในมตทางดานของเศรษฐกจและสงคม อนเปนเหตทาใหสภาพสงแวดลอมทวโลกนนถกทาลายลง เพราะสาเหตจากปจจยดงกลาวขางตน ปจจบนไดมหลายหนวยงานทงภาครฐ เอกชน และภาคประชาชน หนมาสนใจและเอาใจใสตอสงแวดลอมกนมากขน ทาใหหลายหนวยงานม

นโยบายและจดทาโครงการตางๆ เพอรกษาสภาพสงแวดลอมของโลก สงคม หรอชมชน ใหมการดารงอยเคยงคกบความตองการในการพฒนาทางดานเศรษฐศาสตรของมนษย และเพอใหเกดความสมดลยกนมากยงขนเพอการบรโภคทยงยนตอไป ดวยเหตน กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม โดยศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ในฐานะทเปนหนวยงานหลกทใหความสาคญตอสงแวดลอม จงไดกอตงเครอขายนกวจยสงแวดลอมขน เพอเปนการพฒนากระบวนการศกษาวจยดานสงแวดลอม โดยมงเนนการสงเสรมการมสวนรวมในการศกษาวจยทางวชาการของนกวจยจากหนวยงานและภาคทเกยวของ รวมทงเพอใหสมาชกเครอขายนกวจยสงแวดลอมไดมโอกาสแลกเปลยนความร ขอมลทางวชาการ และประสบการณตางๆ ซงกนและกน ซงจะทาใหไดมาซงขอมลททนสมยและ

ทนตอสถานการณการเปลยนแปลงอยางตอเนอง และสามารถนาไปใชในการปองกนแกไขปญหาสงแวดลอมของประเทศไดอยางทนสถานการณ และหลงจากการจดตงเครอขายนกวจยสงแวดลอม ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดรวมกบสมาชกเครอขายนกวจยสงแวดลอม กาหนดกรอบทศทางการดาเนนงานของเครอขายนกวจยสงแวดลอม ซงประกอบดวย 3 ภารกจหลก ไดแก การสรางเครอขายใหเขมแขง การจดทา KM เพอการพฒนานกวจยและการบรณาการงานวจย และเพอเปนการผลกดนการดาเนนงานภายใตภารกจของเครอขายนกวจยสงแวดลอม ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม จงไดดาเนนการสงเสรมและพฒนาระบบการจดการความรของเครอขายนกวจยสงแวดลอม ผานทางการจดเวทแลกเปลยนเรยนร โดยมงเนนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรในองคความรทาง

โดย : จนดารตน เรองโชตวทย* อไร เกษมศร**

*นกวชาการสงแวดลอมชานาญการ ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม**นกวชาการสงแวดลอม ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม

กบการขบเคลอนการดาเนนงานของเครอขายนกวจยสงแวดลอม

2727

ดานสงแวดลอมศนยวจยและฝกอบรม.......

Page 28: Green Research 18

28

วชาการ และประสบการณการวจยระหวางสมาชก ซงจะสงผลตอการพฒนาประสทธภาพการศกษาวจยภายใตเครอขายตอไป นอกเหนอจากนน ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดดาเนนโครงการสงเสรมสนบสนนการศกษาวจยแบบบรณาการ ภายใตเครอขายนกวจยสงแวดลอม เพอเปนการสนบสนนกระบวนการศกษาวจยและพฒนาเทคโนโลยดานสงแวดลอมตามนโยบายของรฐบาลปจจบน ทมงเนนการศกษาวจยทจะนาไปสการพฒนาเทคโนโลยหรอองคความร ทสามารถนาไปใชประโยชนไดจรงในพนท ซงในปงบประมาณ 2554 ศนย วจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดดาเนนการสงเสรมการจดทาโครงการวจยแบบบรณาการ ภายใตเครอขายนกวจยสงแวดลอม ผานการจดประกวดขอเสนอโครงการวจยและการพฒนาเทคโนโลยดานสงแวดลอมภายใตบรบท การพฒนาทยงยน โดยมวตถประสงคเพอใหเกดการ

สรรคสรางองคความรใหมๆ รวมถงการพฒนาองค ความร และเทคโนโลยในลกษณะของการตอยอดงานวจยและ/หรอสามารถนาไปประยกตใชในพนทไดจรง ตลอดจนเปนการกระต นใหทกภาคสวนทเกยวของตระหนกถงความสาคญในการศกษาวจยด านสงแวดลอม การประกวดดงกลาว มผสนใจสงขอเสนอโครงการเขาประกวด จานวนทงสน 80 โครงการ โดยไดมการดาเนนการตดสนการประกวดเมอวนท 5 มนาคม 2554 ทผานมา ซงมขอเสนอโครงการทไดรบรางวลจานวน 5 โครงการ สาหรบการมอบรางวลนน ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม จะจดใหมขนในงานวนสงแวดลอมโลก วนท 5 มถนายน 2554 ณ อมแพค เมองทองธาน

รางวลชนะเลศ : โครงการ การประเมนความเหมาะสมของการใชอนภาคนาโนของเหลกประจ

ศนยทถกปรบปรงดวยโพลเมอรรวมกบการเหนยวนาความรอนทางแมเหลกไฟฟาในการเรงการฟ นฟนาใตดนและดนในพนทนคมอตสาหกรรมมาบตาพดทปนเปอนดวยมลสารอนทรยระเหยทมคลอลนเปนองคประกอบ โดย ดร.ธนพล เพญรตน จากภาควชาวศวกรรมโยธา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

รางวลรองชนะเลศอนดบหนง : โครงการ การสงเคราะหเซนเซอรทมความไวสงสาหรบตรวจวดโลหะหนก ปรอทในนาและในเซลลสงมชวตดวยเทคนคการเปลยนสและสญญาณฟลออเรสเซนต โดย ดร.สรวง สมานหม จากศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต

รางวลรองชนะเลศอนดบสอง : โครงการ การพฒนาตนแบบของวธวเคราะหยาซงใชสารเคมและกอใหเกด

28

/

1, 2, 2

1 , , 2 , ,

, ,

: (Original Research)

:

Attachment&DetachmentAggregation&

Disaggregation

Straining&Collector Ripening

DNAPL targeting

Ferromagnetic

Hysteresis Losses

Magnetization/Demagnetization

P f �U Hysteresis Loop

~400

(Desorption Back Diffusion)

( 6)

1: (TCE)

Reference: Stewart, R. (2008). "Environmental Science in the 21st Century-An Online Textbook."

(Volatile Chlorinated Organics)

(TCE) ( 1)

( 2)

( 3)

(Conventional Remediation Technology)

(Pump-and-Treat) (Permeable

Reactive Barrier (PRB))

(Nanoscale Zerovalent Iron (NZVI)) ( 4)

(In Situ) 80%

(dissolved phase)

(sorbed

phase)

(back diffusion) ( 5)

2:

( (Stewart 2008)

3: A Civil

Action (1998)

TCE

5: - TCE

(Dechlorination reaction) (Desorption) TCE

NZVI

4:

6:

TCE (Desorption)

TCE

7 :

(Hyperthermia) (Barakat, 2009)

8 :

1

2

Batch

3

VS.

Reference: Baraket, N. S. Nanomedicine. 2009;4(7):799-812. (http://www.medscape.com/viewarticle/712338_7) Reference: Zhang, X. K., Li, Y. F., and Xiao, J. Q. (2003). Journal of Applied Physics, 93(10), 7124-7126

Page 29: Green Research 18

29

โครงการวจยทดาเนนการภายใตเครอขายนกวจยสงแวดลอมในป 2554 ทไดจากคดเลอกการประกวด

ขอเสนอโครงการวจยและการพฒนาเทคโนโลยดานสงแวดลอม ภายใตบรบท “การพฒนาทยงยน”

1.

การประเมนความเหมาะสมของการใชอนภาคนาโนของเหลกประจศนยทถก

ปรบปรงดวย โพลเมอรรวมกบการเหนยวนาความรอนทางแมเหลกไฟฟาใน

การเรงการฟนฟนาใตดนและดนในพนทนคมอตสาหกรรมมาบตาพดทปน

เปอนดวยมลสารอนทรยระเหยทมคลอลนเปนองคประกอบ

ดร.ธนพล เพญรตน

ภาควชาวศวกรรมโยธา

คณะวศวกรรมศาสตร

มหาวทยาลยนเรศวร

2.การสงเคราะหเซนเซอรทมความไวสงสาหรบตรวจวดโลหะหนกปรอท

ในนาและในเซลลสงมชวตดวยเทคนคการเปลยนสและสญญาณ

ฟลออเรสเซนต

นายสรวง สมานหม

ศนยพนธวศวกรรม

และเทคโนโลยชวภาพแหงชาต

3.การพฒนาตนแบบของวธวเคราะหยาซงใชสารเคมและกอใหเกดของเสย

ปรมาณนอย:การไทเทรตยอสวนสาหรบวเคราะหปรมาณโซเดยมคลอไรด

และยาชนดอนๆ ในรปเกลอไฮโดรคลอไรด

รศ.ดร.ธรศกด โรจนราธา

ภาควชาเภสชเคม

คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

4.การศกษาการเพาะเลยงมดไฮ Crematogaster orgenhoferi

(May, 1879) เพอการใชประโยชนอยางยงยน:กรณศกษาพนทปา

อาเภอดานซาย จงหวดเลย

ผศ.ดร.โยธน สรยพงศ

โปรแกรมวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม

มหาวทยาลยราชภฏเลย

5.การศกษาและประเมนประสทธภาพถงบาบดสงปฏกลแบบถงกรอง

ไรอากาศทใชชนยางพนรองเทาเกาและเศษอฐมวลเบาเปนตวกรองของถงสวมอาคารหองนากลางวทยาลยเทคนคดอนเมอง

นายประเสรฐ ธงไชย

วทยาลยเทคนคดอนเมอง

6.การอนรกษฟนฟสงแวดลอมในพนทอาวปตตาน: กรณศกษาการจดการนาเสยในบานดาโตะ อ.ยะหรง จ.ปตตาน

นายวรพงษ เจรญวงษ คณะทางานเสยงเลก ๆ เพอสนตภาพ

7.การศกษาของเสยจากธรรมชาต(ขยอ) และของเสยจากโรงงาน (นาลางกง

เศษอาหารและนาสมควนไม) เพอประโยชนในการปลกพช (ทดแทนการใชปยเคมและสารฆาแมลง) ในจงหวดจนทบร

รศ.ดร.พชย สราญรมย

คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฎราไพพรรณ

ลาดบท โครงการ เจาของโครงการ

ของเสยปรมาณนอย:การไทเทรตยอสวนสาหรบวเคราะหปรมาณโซเดยมคลอไรดและยาชนดอนๆ ในรปเกลอไฮโดรคลอไรด โดย รศ.ดร.ธรศกด โรจนราธา จากภาควชาเภสชเคม คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

รางวลชมเชย 2 รางวล : 1. โครงการ การใชแกลบและกากนาตาลเปนวตถดบในการผลตพลาสตก

ชวภาพโพลไฮดรอซอลคาโนเอต โดย นางสาวพราย หงษกาเนด จากศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม 2. โครงการ การศกษาการเพาะเลยงมดไฮ Crematogaster orgenhoferi (May, 1879) เพอการใชประโยชนอยางยงยน :กรณศกษาพนทปา อาเภอดานซาย จงหวดเลย โดย ผศ.ดร.โยธน สรยพงศ จากโปรแกรมวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลยราชภฏเลย

นอกจากจะมการประกวดขอเสนอโครงการวจยแลว ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดคดเลอกขอเสนอโครงการวจยจานวน 7 โครงการจากขอเสนอโครงการทสงเขาประกวดทงหมด เพอสนบสนนใหมการศกษาวจยตอไป และจะไดมการนาเสนอผลการศกษาวจยทง 7 โครงการดงกลาว ประมาณเดอนธนวาคม 2554

29

ดยจย

นอกจากจะมการประกวดขอเสนอโครงการวจยแลว ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดคดเลอกขอเสนอ

29

Page 30: Green Research 18

30

สวนการสงเสรมและพฒนาระบบการจดการความรของเครอขายนกวจยสงแวดลอม ในป 2554 ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดรวมกบคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา จดเวทการแลกเปลยนเรยนรงานวจยดานสงแวดลอม ภายใตเครอขายนกวจยสงแวดลอม จานวน 6 ครง เพอใหสมาชกเครอขายนกวจย

สงแวดลอม ไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรขอมลวชาการและประสบการณการวจยดานสงแวดลอม และเพอสงเสรมกระบวนการแลกเปลยนเรยนรของสมาชกเครอขายนกวจยสงแวดลอมในการกาหนดแนวทางการศกษาวจยดานสงแวดลอม รวมกนในอนาคต ในลกษณะตอยอดการศกษาวจย ซงคาดวาจะมผเขารวมเวทแลกเปลยนเรยนรจานวนรวมทงสน 500 คน

ทงนหากสนใจเขารวมเวทแลกเปลยนเรยนร สามารถดาวนโหลดใบสมครไดท http://www.deqp.go.th/website/20และ http://www.ertc.deqp.go.th/ern หรอสอบถามขอมลเพมเตมไดท สวนความรวมมอและเครอขายนกวจยดานสงแวดลอม ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม โทรศพท 02-5774182-9 ตอ 1102, 1121

หวขอการแลกเปลยนเรยนรงานวจย วน-เวลา สถานทการจดเวท

ขยะมลฝอยและนาเสย 2 พฤษภาคม 2554 มหาวทยาลยราชภฏลาปาง

กฎหมายกบการจดการดานสงแวดลอม 20 พฤษภาคม 2554 มหาวทยาลยขอนแกน

สารอนตราย 24 มถนายน 2554 มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา

การบรโภคทยงยน 22 กรกฎาคม 2554 มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและพลงงาน 19 สงหาคม 2554 มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

อากาศ เสยงและความสนสะเทอน 23 กนยายน 2554 มหาวทยาลยบรพา

การจดเวทแลกเปลยนเรยนรงานวจย ประจาป 2554

30

สวนการสงเสรมและพฒนาระการจดการความรของเครอขายนกวสงแวดลอม ในป 2554 ศนยวจยแ

Page 31: Green Research 18

31

เครองมออปกรณในการวเคราะห และหองปฏบตการสาหรบการศกษาวจย

และในขณะน ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดเปดรบขอเสนอโครงการวจยทจะมการดาเนนการในปงบประมาณ 2555 แลว หากสมาชกท านใดสนใจสามารถดาวน โหลด

รายละเอยดการสงขอเสนอโครงการวจยเขารวมในโครงการวจยแบบบรณาการ ภายใตเครอขายนกวจยสงแวดลอม ได ท http://www.deqp.go.th/website/20 และ http://www.ertc.deqp.go.th/ern

สาหรบในเรองของทศทางการขบเคลอนของเครอขายนกวจยสงแวดลอมในอนาคต ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม จะดาเนนการขบเคลอนการดาเนนงานของเครอขายนกวจยสงแวดลอมอยางตอเนอง เพอใหเกดการพฒนาองคความรดานสงแวดลอม และการยกระดบองคความรใหเปนทยอมรบสสากล โดยมงเนนประเดน ดงตอไปน เพมศกยภาพทางการวจยของ

สมาชกเครอขายฯ เพอเปนแรงกระตนในการคนควางานวจยอนจะนาไปสการพฒนาองคความรดานสงแวดลอมจดเวทแลกเปลยนเรยนรงานวจย

เพอใหสมาชกเครอขายฯ ไดแลกเปลยนองคความร รวมถงการระดมความคดในการแกไขปญหาสงแวดลอมการถายทอดองคความร โดยการ

จดประชมสมมนาเชงปฏบตการ เพอถายทอดองคความร หรอเทคโนโลยทไดจากการศกษาวจยภายใตเครอขายนกวจยสงแวดลอม โดยมงแกไขปญหาของพนทอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบบรบทของทองถนนนๆ อกทงยงเปนการสรางโอกาสในการขยายสมาชกเครอขายนกวจยสงแวดลอมไปทวประเทศการสนบสนนการจดทาโครงการ

วจยรวมกนภายใตเครอขายนกวจยสงแวดลอม โดยใชทนของแตละภาคสวน เชน งบวจยรวม หรอความรวมมอทางดานบคคลากร สถานท ตลอดจน

3131

Page 32: Green Research 18

32

จากการศกษาความเปนอยและวถชวตของชมชนตางๆ บนพนภมภาคน พบวาหลายๆ ชมชนอาศยอยรวมกนกบธรรมชาตอยางชาญฉลาด มการนาเอาความรภมปญญาตงแตบรรพบรษดงเดมเขามาประยกตใชกบชวตประจาวน มการเลอกทอยอาศยเพอความสะดวกสบายและความเหมาะสมในการทามาหากน ใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแบบพงพาอาศย มขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม บางสวนทเกดจากปรากฏการณทางธรรมชาต ซงเปนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตอยางแยบยล ชมชนของแตละภมภาคจะตางกนทงในดานลกษณะภมอากาศ ภมประเทศ วถชวต ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมซงทรพยากรธรรมชาตเปนตนทนทสาคญในการดารงชวตของชมชน บางพนทเหมาะกบการทาเกษตรกรรม บางพนทมภมอากาศทเยนสบาย อณหภมเหมาะกบพชพรรณไมนานาชนด ภมประเทศทสวยงามเชนเดยวกบทภทบเบกและภรองกลา ทงสองชมชนนมวถชวตคลายคลงกบชมชนของญปน ทเรยกกนวา ซาโตยามา (satoyama)

ซาโตยามา เปนภาษาญปน มาจากคาวา ซาโต (sato) แปลวา พนทททาการเกษตรกรรม คาวายามา (yama) แปลวา ภเขา ดงนน ซาโตยามา ถาแปลตามตวอกษร หมายถง การทาเกษตรกรรมบรเวณภเขา ทานองเดยวกบ Community and Nature กหมายถง ชมชนทอยรวมกบธรรมชาต ซงชมชนทมความเปนอยรวมกบธรรมชาตในภมภาคน มการใชทรพยากรแตกตางกนไป เชน ทาการเกษตร การเลยงสตว ทาเหมองแร ทาปาไมเพอการสรางบานเรอน หาของปา อาจกอใหเกดผลกระทบตอระบบนเวศนและความหลากหลายทางชวภาพทเกดขนจากใชทรพยากรดงกลาว ทงนการจดการพนททเปนลกษณะเดยวกนกบซาโตยามาจะตองมการพฒนาใหมการจดการอยางมประสทธภาพ ตามแนวคดหลกของซาโตยามาม 5 ประการไดแก

ภรองกลา ภทบเบกภทบเบก

โดย : อรศย อนทรพาณชย*

1) การใชทรพยากรทอยภายใตกาลงความสามารถของสงแวดลอมนน (carrying capacity) 2) การใชทรพยากรธรรมชาตโดยการหมนเวยน (cyclic use) 3) การตระหนกและรคณคาและความสาคญของวฒนธรรมประเพณดงเดม 4) การจดการทรพยากรธรรมชาตโดยความรวมมอจากทกภาคสวนทเกยวของ และ 5) การสนบสนนเศรษฐกจและสงคมของทองถน นนๆ

ชมชนเขมแขงชมชนเขมแขง สงแวดลอมยงยนสงแวดลอมยงยน

32 *นกวชาการสงแวดลอมชานาญการ สถาบนฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลยดานสงแวดลอม

Page 33: Green Research 18

33

ภทบเบกสงแวดลอมยงยน

ทกภมภาคของประเทศไทยมชมชนทอาศยรวมกบธรรมชาต มความสมพนธเชงระบบ การพฒนาพนทเพอกจกรรมใดๆ ยอมสงผลกระทบทงระบบ เชน ในกรณของชมชนหมบานทบเบก ตงอยทตาบลวงบาลอาเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ ซงมความสงจากระดบนาทะเล ประมาณ 1,768 เมตร ภมประเทศมความงดงามตามธรรมชาตปาไม อากาศบรสทธเยนสบายตลอดป ในตอนเชามหมอกและกลมเมฆ เปนแหลงปลกกะหลาปลทใหญทสดในโลก คนสวนใหญเปนชาวเขาเผามงทยายมาจากทางภาคเหนอของประเทศ วถชวตของชาวมงไดรบการพฒนาในการประกอบอาชพ มการทาแปลงเกษตรกรรมขนาดใหญ ในพนทอนกวางไกลเหลานไดรบการจดสรรจากธรรมชาตในเรองของนา เพราะการปลกผกในพนทเหลานไมจาเปนตองหาแหลงนาเปนทลาบากเหมอนการทาแปลงผกในภาคกลาง อยางไรกตามชาวมงยงคงรกษาประเพณ วฒนธรรมของเขาไวไดไมตกอยภายใตอารยธรรมจากทอน ดงจะเหนไดจากการรกษาประเพณไหวผ การแสดงเตนราตางๆ ทหมบานทบเบกหากนกทองเทยวจะพกแรมจะตองกางเตนท ในบรเวณทจดใหซงจะไดรบบรรยากาศในการทองเทยวแบบงาย ๆ ชมชนหมบานรองกลา ตงอยตาบลเนนเพม อาเภอนครไทย จงหวดพษณโลก ลกษณะภมประเทศตลอดจนการทามาหากน มความคลายกนกบชมชนหมบานทบเบก แตทชมชนหมบานรองกลาจะมโฮมสเตยขนอยหลายหลง นกทองเทยวสะดวกสบายมากขนในการพกอาศยอย เมอเทยบกบทชมชนหมบานทบเบก จะมกลมชาวบานคอยอานวยความสะดวกพาดแหลงธรรมชาต การเดนปาจากการสอบถามชาวบานทาใหทราบวาจะมศนยการทองเทยวในอนาคต เปนอาคารขนาดเลก มไวเพอเปนแหลงใหขอมลและอานวยความสะดวกแกนกทองเทยว ทงสองชมชนไดรบการสงเสรมการทองเทยวจากหนวยงานภาครฐรวมกบเอกชน และผนาชมชน ในการวางแผนการจดการทองเทยวในพนทของพวกเขา มการจดทาและรวบรวมขอมลแหลงทองเทยว และแผนการในอนาคตตอการทองเทยวเชงนเวศ และในทสดจะตองไมลมแนวคดหลกของซาโตยามา 5 ประการ ซงพบวามอยหนงขอทกลาวถงความรวมมอทกภาคสวนในการจดการทรพยากรธรรมชาต การพฒนาทยงยนจะตองสรางชมชนเขมแขง ใหเกดความตระหนกและรบรถงปญหาสงแวดลอม มความเขาใจและเหนคณคาของทรพยากรธรรมชาตในพนทของตน มการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางพอดและรกษาไวเพอคนรนตอไป . . . ซงจะตองลงมอปฏบตเพอชมชนเขมแขงและสงแวดลอมยงยน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

การตงบานเรอนของชาวมงในปจจบนในหมบานรองกลา จงหวดพษณโลก

สภาพในหมบานชมชนทบเบก

ซาโตยามาในประเทศญปนมการทานาและผลตกาซชวมวล

33

ยมชมชนทอาศยรวมกบธรรมชาต มความอกจกรรมใดๆ ยอมสงผลกระทบทงระบบ เชน ส

เอกสารอางองhttp://satoyama-initiative.org/

Page 34: Green Research 18

สารอนทรยระเหยงาย (Volatile Organic Compounds; VOCs) ในบรรยากาศเกดไดทงจากธรรมชาต (Biogenic VOCs; BVOCs) และการกระทาของมนษย (Anthropogenic VOCs; AVOCs)

จากการประเมนของ IPCC ป ค.ศ. 2001 พบวาปรมาณสาร VOCs ทมการปลอยสบรรยากาศของโลกมากกวา 88% เกดจากแหลงธรรมชาต และมากกวา 99% ของสาร VOCs ทเกดจากแหลงธรรมชาต เปนการปลอยจากพช โดยสารทมสดสวนของการปลอยสง ไดแก สาร isoprene (2-methyl-1,3-butadiene; C5H8) และสาร monoterpenes (C10H16 เชน α-pinene β-pinene และ limonene) ซงสาร isoprene มสดสวนการปลอยสงสดถง 77% รองลงมาเปนสาร monoterpenes 19% สาร VOCs ทปลอยจากธรรมชาต มบทบาทสาคญในชนบรรยากาศชนใกลโลก (โทรโฟสเฟยร) เนองจากมสดสวนปรมาณการปลอยสง ซงสาร isoprene และสาร monoterpenes ทมการปลอยจากพช ไมมผลกระทบตอสขภาพของประชาชน แตเมออยในอากาศจะมความไวตอการทาปฏกรยาในบรรยากาศสงและจะถกออกซไดซไดงาย มชวงชวต (lifetimes) ในชนบรรยากาศโทรโฟสเฟยรสนมาก นอยกวา 1 วน (ประมาณ 1 ชวโมง สาหรบสาร isoprene) เนองจากมสตรโครงสราง

สาร VOCsกบปาไมปาไม

เปนไฮโดรคารบอนทมพนธะค ทาใหงายตอการทาปฏกรยากบไฮดรอกซล กาซโอโซน และกาซไนโตรเจนออกไซด จงเปนสารทมบทบาทสาคญในกระบวนการเคมในบรรยากาศ สนบสนนการเกดปฏกรยาโฟโตเคมคล ทาใหเกดกาซโอโซนซงเปนมลพษทสาคญในบรรยากาศ และยงมการรวมตวกบฝนละอองทาใหเกดละอองทตยภมในบรรยากาศ (Secondary organic aerosol; SOA) ซงเปนอนตรายตอสขภาพของประชาชน กาซโอโซนทอยในบรรยากาศโทรโฟสเฟยรเปนพษตอสงมชวต ทาใหไมสบาย เกดอาการเจบคอ หายใจไมสะดวก ถาไดรบเปนเวลานานเนอเยอปอดจะถกทาลายอยางถาวร และมผลตอระบบภมค มกนของมนษย นอกจากนกาซโอโซนยงเปนตวออกซไดสอยางแรง ทาใหสงกอสรางชารด เปนตวฟอกส และยงมผลทาใหผลผลตทางการเกษตรตกตาลงอกดวย

พนทปาไมในเขตรอนมการปลอยสาร VOCs ปรมาณสง ซงปจจยทมผลตอชนดและปรมาณการปลอยสาร VOCs ขนอยกบแสง อณหภม ชนดของพชพรรณ และความหนาแนนของชวมวลในพนทปาไม พชแตละชนดจะมการปลอยปรมาณสาร VOCs ทแตกตางกน จากการศกษาของ Kesselmeier และ Staudt (1999) พบวาอตราการปลอยของสาร isoprene และสาร monoterpenes จากพชแตละชนดมปรมาณทแตกตางกน และพชบางชนดไมมการปลอยสาร VOCs

โดย : เพลนพศ พงษประยร*

34 *นกวชาการสงแวดลอมชานาญการ ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม

Page 35: Green Research 18

ปาไม สาหรบปาไมในเขตรอนจะมการปลอยสาร isoprene มากกวา 50% ของสาร VOCs ทงหมดทปลอยจากปาไม ในขณะทสาร monoterpenes การปลอยนอยกวา 10% ซงตรงขามกบปาไมในเขตอบอนจะมการปลอยสาร monoterpenes ในปรมาณทมากกวา เนองจากอทธพลของอณหภมมผลตอปรมาณการปลอยสาร isoprene โดยทวไปแลวการปลอยสาร isoprene จะเพมขนตลอดทงวนเมอระดบอณหภมสงขนและแสงมากในชวงเวลาบาย และปรมาณการปลอยจะลดลงเปนศนยในเวลากลางคน

สาร VOCs ทปลอยจากพชออกสบรรยากาศจะถกออกซไดซภายใน 1 ชวโมง โดยทาปฏกรยากบไฮดรอกซล เปนการ “ทาความสะอาด” ในบรรยากาศ ซงจะทาใหเกดอนมลเปอรรอกซ (RO2) อาจนาไปสการกอตวของกรดอนทรย ขนอยกบระดบของไนตรกออกไซด ทาใหเกดกาซโอโซน แตปฏกรยาทคลายกนสามารถเกดขนไดโดยการออกซเดชนของกาซโอโซนและไนตรก ซงเปนการลดปรมาณของสาร VOCs ทงจากธรรมชาตและจากกจกรรมของมนษย สภาพแวดลอมทมระดบกาซไนโตรเจนออกไซดตา (โดยทวไปจะนอยกวา 5-10 ppt) จะถกเรยกวาบรรยากาศ “สะอาด” กาซโอโซนจะเกดจากปฏกรยาโฟโตเคมคอล ระหวางกาซไนโตรเจนออกไซด สาร VOCs และแสงแดด ภายใตสภาพบรรยากาศปกตปฏกรยาโฟโตดคอมโพสชนของกาซไนโตรเจนไดออกไซด จะเกดกาซโอโซน และวงจรจะเกดความสมดลโดยไนตรกออกไซดและกาซโอโซน อยางไรกตามหากมระดบกาซไนโตรเจนออกไซดสง (ในชวง ppb) จะเรยกวา “สกปรก” ถาไนตรกออกไซด สามารถเปลยนกลบไปเปนไนโตรเจนไดออกไซด โดยไมตองมกาซโอโซน จะทาใหกาซโอโซนถกสรางขนเกน (ดงแสดงในภาพท 2)

ภาพท 1 แสดงแหลงกาเนดของสาร VOCs และการเกดปฏกรยาเคมในบรรยากาศ

ภาพท 2 แสดงวงจรการรไซคลงของไฮดรอกซกในบรรยากาศ

35

ของสาร VOCs ทงหมดทปลอยจากปาไม ในขตอบอนจะมการปลอยสาร monoterpenesสาร isoprene โดยทวไปแลวการปลอยสาร

Page 36: Green Research 18

ตามธรรมชาตพนทปาไมมการปลอยสารมลพษสบรรยากาศ แตจะมการทาความสะอาดโดยเกดปฏกรยาเคมในบรรยากาศ ทาใหเกดความสมดลย (ดงภาพท 3) แตเมอพนทปาไมถกทาลาย พนททเคยเปนแหลงกกเกบกาซโอโซนของชนบรรยากาศโทรโฟสเฟรย จะเปลยนเปนแหลงปลอยแทนเมอพมไมไมสามารถดกจบกาซไนโตรเจนออกไซดทถกปลอยจากดนและการปลอยกาซไนโตรเจนออกไซดทเพมขน จากการเผาปาและจากการกระทาของมนษย (เชน รถยนต) ทาใหเกดเมฆกลนตว นาไปสเมฆทมการพดโหมกระหนาทาใหปรมาณฝนลดลงและลดการระเหย ทาใหระดบความรนแรงของการเกดมลพษทางอากาศสงขน การปลอยสาร isoprene จากปาไมไมเพยงแตจะมผลตอบรรยากาศบรเวณพนทปาไมเทานน ยงมผลตอคณภาพอากาศของเขตเมองและเขตรอยตอระหวางเมอง เนองจากเกดการพดพาและทาปฏกรยากบไนโตรเจนออกไซดทเกดจากการกระทาของมนษย

สารมลพษอากาศทตยภม (Secondary Air Pollutants) : เปนสารมลพษทางอากาศทไมไดเกดและถกระบายจากแหลงกาเนดใด ๆ แตเกดขนในบรรยากาศจากปฏกรยาเคมระหวางสารมลพษอากาศปฐมภมกบสารประกอบอน ๆ ทอยในบรรยากาศ เชน กาซโอโซน ฝนละอองขนาดเลก และสารมลพษทางอากาศทเปนสารอนนทรย (Inorganic) เชน กาซไฮโดรเจนซลไฟด และ ฝนตะกว เปนตน ละอองทตยภมในบรรยากาศ (Secondary organic aerosol; SOA) จะเปนการรวมตวของสารมลพษอากาศปฐมภมกบฝนละอองขนาดเลก

เอกสารอางอง :

กรมควบคมมลพษ. 2554. รรอบทศ มลพษทางอากาศ บทเรยน แนวคด และการจดการ.House, J. et.al. Ecosystems and Human Well-being: Current State and Trends. Chapter 13 : Climate and Air Quality. PCC. 2005. Climate Forcing Through Atmospheric Chemistry.Kesselmeier, J. and M. Staust. 1999. Biogenic Volatile Organic Compounds (VOC): An Overview on Emission, Physiology and Ecology. Journal of Atmospheric Chemistry. No.33. pp. 23–88. 1999. Lelieveld, J., et.al., 2008. Atmospheric oxidation capacity sustained by a tropical forest. Vol 452.Pressley, S. N.. 2004. Isoprene Flux Measurements Above a Northern Hardwood Forest. Washington State University. Department of Civil and Environmental Engineering. Sharkey, T. D. *, A. E. Wiberley and A. R. Donohue. 2008. Isoprene Emission from Plants: Why and How. Annals of Botany. Vol. 101. pp 5–18. Volatile Organic Compounds in the Biosphere-Atmosphere System (VOCBAS), 2010. www.esf.org/vocbas.

ภาพท 3 แสดงปฏกรยาทางชวเคมและชวฟสกสของปาไมเขตรอน ภาพซายแสดงถงพนทปาไมตามธรรมชาต ภาพขวาแสดงถงพนทปาไมทถกทาลายและมลพษทเกดขน

ตามธรรมชาตพนทปาไม