Χερσαία σαλιγκάρια της Ελλάδας

Δρ. Κατερίνα Βαρδινογιάννη

Ηράκλειο 2013

Χερσαία μαλάκια Ελλάδας

• Ποικιλότητα• Ενδημισμός

• Διαφορές ανά περιοχή• Χωρότυποι• Βιολογικοί κύκλοι• Σχετικά καλά μελετημένη ομάδα

Ποικιλότητα

Περιοχή Έκταση (km2) Αριθμός ειδώνΤουρκία 780.580 730Γαλλία 551.500 660Μεγάλη Βρετανία 244.820 120Ελλάδα 131.000 680Βουλγαρία 110.910 210Ισραήλ 20.770 111Λίβανος 10.452 >33Σικελία 25.710 132Σαρδηνία 24.090 100Κορσική 8.723 100Κύπρος 9.300 90Κρήτη 8.331 150

Ποικιλότητα ΕνδημισμόςΕλλάδα

131.000 km2

680 είδη >55%

Γαλλία551.500 km2

660 είδη27%

Μεγάλη Βρεττανία244.820 km2

120 είδηΚανένα 0%

Ισραήλ20.770 km2

111 είδη

Τουρκία780.580 km2

730 είδη 63%

Βουλγαρία110.910 km2

210 είδη

Λίβανος10.452 km2

33είδη

Ποικιλότητα Ενδημισμός στα νησιά της Μεσογείου

Κυκλάδες90 είδη 22%

Σαρδηνία 24.900 km2

100 είδη 15%

Κύπρος9.200 km2

86 είδη 25%

Κανάρια7.300 km2180 είδη

Σικελία25.710 km2

132 είδη

Κορσική8.723 km2100 είδη

Κρήτη8.331 km2

150 είδη 50%

Ροδόπη82 είδη 4%

Ποικιλότητα

• Γεωγραφική θέση• Γεωλογική εξέλιξη• Ποικιλομορφία ελληνικού χώρου• Μεγάλη έκταση ασβεστολίθων• Μεγάλες κλιματικές διαφορές Α-Δ & Β-Ν

Ποικιλότητα σαλιγκαριών Θέση της Ελλάδας

Αφρική

Ασία

Ευρώπη

Ποικιλότητα σαλιγκαριών Γεωλογική ιστορία

Ποικιλότητα σαλιγκαριών Ποικιλότητα Ελλάδας

Ποικιλότητα σαλιγκαριών Κλιματικές αντιθέσεις

Βιολογικός κύκλος Βόρεια Ελλάδα

0

10

20

30

40

50

60

J F M A M J J A S O N D

Tem

pera

ture

(oC

)

0

20

40

60

80

100

120

Rai

nfal

l (m

m)

Temperature Rainfall

Deroceras sp. ζευγαρώνουν

Helix secernenda

Albinaria saxatilisαποθέτει αυγά στο έδαφος

Helix pomatiaδιαχειμάζει - με επίφραγμα

Helix cinctaδιαχειμάζει μέσα στο χώμα

Deroceras sp.

Theba pisanaδιαθερίζουν

0

10

20

30

40

50

60

J F M A M J J A S O N D

Tem

pera

ture

(oC

)

Rai

nfal

l (m

m)

Eobania vermiculataαποθέτει αυγά στο έδαφος Monacha syriaca

αποθέτει αυγά στο έδαφος

Zonitidae (Eopolita protensa) Theba pisanaδιαθερίζουνMetafruticicola noverca

Metafruticicola dictaeaδιαθερίζουν - με επίφραγμα

αυγά στο έδαφος νεογέννητα

ακόντιοCantareus apertus

ζευγαρώνουν

Βιολογικός κύκλος Νότια Ελλάδα

Χερσαία μαλάκια Ελλάδας

• Ποικιλότητα• Ενδημισμός

• Διαφορές ανά περιοχή• Χωρότυποι• Βιολογικοί κύκλοι• Σχετικά καλά μελετημένη ομάδα

Σύνθεση σαλιγκαριών

Μεσόγειος

Ανατολία -Κάυκασος

Βαλκανική χερσ.

Ευρώπη

MediterraneanBalkanAegeanEndemicEuropean

72% 67%72%

76%

54% Ευρεία κατανομή (Μεσογειακά + Ευρωπαϊκά)

40%

64%

54%

Σύνθεση μαλακοπανίδας Αιγαίο400 (± 100) είδη

40%

20%

10% 10%20%

Endemic BalkanAnatolian European‐HolarcticMediterranean

Widespread

Βορράς – Νότος Αριθμός ειδών – γενών

Ροδόπη

0

5

10

15

20

25

0

5

Κρήτη

Ενδημισμός

Ενδημικά είδη αυξάνουν στα νότια

Ενδημικά γένη στην Ηπειρωτική Ελλάδα

Καταφύγια - Υπολλείματα

ΦυλλοβόλαΤούνδραΚωνοφόρα

ΣτέπαΠαγετώνες

Μεσογειακό

12.000 χρόνια (Βούρμιος παγετώδης περίοδος

Περιοχή Έκταση (km2) Αριθμός ειδών Ενδημισμός

Ελλάδα 131.000 680 55%

Κρήτη 8.256 150 49 %

Ροδόπη 4.114 82 4 %

Κυκλάδες 2.300 88 22 %

Σαρδηνία 24.090 98 15 %

Γαλλία 551.500 660 27 %

Τουρκία 780.580 730 63%

Μεγάλη Βρετανία 244.820 120 0

Αιτίες

Μεσόγειος

Ανατολία Κάυκασος

ΒαλκανικήΕυρώπη

40%

20%

10% 10%20%

Endemic BalkanAnatolian European‐HolarcticMediterranean

Ιστορική Αναδρομή – γνώση

Πρώτα στοιχεία από το 1820

Περισσότερο μελετημένα τάξαHelix aspersaHelix lucorumMastus sppAlbinaria sppCodringtonia spp

2

3

2-3

3

33-4

2 1

5

5

5

5

1 5min max

2

2

5

5

5

5

Χερσαία σαλιγκάρια της ΕλλάδαςSlide Number 2Χερσαία μαλάκια ΕλλάδαςΠοικιλότηταΠοικιλότητα ΕνδημισμόςΠοικιλότητα Ενδημισμός στα νησιά της ΜεσογείουΠοικιλότηταΠοικιλότητα σαλιγκαριών Θέση της ΕλλάδαςΠοικιλότητα σαλιγκαριών Γεωλογική ιστορίαΠοικιλότητα σαλιγκαριών Ποικιλότητα ΕλλάδαςΠοικιλότητα σαλιγκαριών Κλιματικές αντιθέσειςΒιολογικός κύκλος Βόρεια ΕλλάδαSlide Number 13Χερσαία μαλάκια ΕλλάδαςΣύνθεση σαλιγκαριώνSlide Number 18Σύνθεση μαλακοπανίδας ΑιγαίοΒορράς – Νότος Αριθμός ειδών – γενώνΕνδημισμόςΚαταφύγια - ΥπολλείματαSlide Number 24ΑιτίεςΙστορική Αναδρομή – γνώσηΚόκκινο Βιβλίο της ΕλλάδαςΟικοσυστήματα - ΕνδιαιτήματαΟικοσυστήματα - ΕνδιαιτήματαΕξωτερική μορφολογίαΠοικιλότητα μέγεθοςΣυστηματική ΚέλυφοςΣυστηματική Κέλυφος Συστηματική Κέλυφος Συστηματική Κέλυφος Συστηματική ΓυμνοσαλιγκάριαSlide Number 38Slide Number 39MastusΣυνδυασμόςΠοικιλότηταSlide Number 43Slide Number 44Χαρακτηριστικές κατανομέςΧαρακτηριστικές κατανομέςΧαρακτηριστικές κατανομέςΧαρακτηριστικές κατανομέςΧαρακτηριστικές κατανομέςΧαρακτηριστικές κατανομέςΧαρακτηριστικές κατανομέςΒιογεωγραφικές περιοχές