Download - European Expression - Issue 81

Transcript
Page 1: European Expression - Issue 81

Μνήμη Μάρκου Δραγούμη

Page 2: European Expression - Issue 81

European Patients’ Rights

Day

Graphic Design: Emiliana Colucci, Fabio Salamida

W I T H T H E S U P P O R T O FW I T H T H E PAT R O N A G E O F

European Economic and Social Committee

Patients’RightsEuropean

yD 18 April

PATIENTS ’ RIGHTS HAVE NO BORDERS

Page 3: European Expression - Issue 81

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 3

EΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ

Ε τΟ ς Ι δ Ρ υ ς η ς : 1989 • I SSN: 1105-8137 • 5 Ε Υ ΡΩ • Χ Ρ ΟΝ ΟΣ 22 • ΤΕ Υ ΧΟΣ 81 • Α Π ΡΙ Λ Ι ΟΣ - Μ Α Ϊ ΟΣ - Ι ΟΥ Ν Ι ΟΣ 2011

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ:"ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕςΜΟΙ", Μη Κερδοσκοπικό

ΣωματείοΟμήρου 54 - Αθήνα - 106 72

Τηλ.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ: 1413

ΕΚΔΟΤΗΣ- ΥΠΕΥΘΥΝΟΣςυΜΦΩΝΑ ΜΕ τΟ ΝΟΜΟ:

Νίκος Γιαννής

ΑΡΧΙςυΝτΑΞΙΑ:Ελένη Κατσαμπούκα

Μαρία Φανού

δΙΕυΘυΝςη:Κατερίνα Ανδρωνά

Στο τεύχος αυτό συνεργάστηκαν:

Χρίστος Σ. ΑλεξόπουλοςΔημήτρης Κιούκιας

Κωνσταντίνος Γ. ΚούγιαςΠάρις Κωνσταντινίδης

Γιώργος ΛιγνόςΣτράτος Μουτάφης

Γιώργος ΠαγουλάτοςΕλισάβετ Παρασκευά -Γκίζη

Βλάσης ΣφυρόεραςΑναστασία ΨωμιάδηΔημήτρης ΨύλλαςDeMond S. Miller

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ:

Εκδόσεις: «ΗΛΙΑΙΑ»

ΔΗΜ. ΣΧΕΣΕΙΣ:iForce Communications Α.Ε.

4 Εditorial.........................................................................................................................................5

4Οι ΜΚΟ στις ΗΠΑ .....................................................................................................................6DeMond S. Miller

CRISIS IN ARAB WORLD

4Ο αραβικός κόσμος και οι συστημικές του αντιφάσεις ................................................... 10Χρίστος Σ. Αλεξόπουλος

4Τυνησία & Αίγυπτος και η σχέση τους με τη Γαλλία ....................................................... 13Ελισάβετ Παρασκευά -Γκίζη

ΠΡΟΣΩΠΑ

4Μνήμη Μάρκου Δραγούμη ................................................................................................. 15Γιώργος Παγουλάτος

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

4Μανιφέστο Βεντοτένε............................................................................................................ 17Μετάφραση: Βλάσης Σφυρόερας

CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY

4 ΕΚΕ: «φιλί ζωής» για τις κοινωνικές ομάδες ..................................................................... 29Αναστασία Ψωμιάδη

4 Γραφεία Κοινωνικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών .......................................................... 30Στράτος Μουτάφης

OPINIONS

4Χάθηκε η κυνή λογική; .......................................................................................................... 32Πάρις Κωνσταντινίδης

4Αναγνώσεις στην Ελληνική (και ξένη) πολιτική δραματοποιημένη πραγματεία ..... 34Δημήτρης Κιούκιας

NEWS

4 «Ευρώπη 2020»: Ιχνηλατώντας την ευρωπαϊκή στρατηγική της νέας δεκαετίας ..... 35Κωνσταντίνος Γ. Κούγιας

4Τί τρέχει στην Ευρώπη ........................................................................................................... 37 4 “BRAVO AWARDS” and the NGO “QualityNet Foundation” ...................................... 39 4 Βιβλίο ........................................................................................................................................ 40

Page 4: European Expression - Issue 81

4

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

C O N T E N T S

EVROPAIkI EkFRASSI Q u A R T E R L Y E D I T I O N O N E u R O P E A N I S S u E S

F I R S T P u B L I S h E D : 1 9 8 9 • I S S N : 1 1 0 5 - 8 1 3 7 • E u R O 5 • Y E A R 2 2 • V O L . 8 1 • A P R I L - M A Y - J u N E 2 0 1 1

PROPRIETOR - EDITION:"European Society, Politics, Ex-

pression, Institutions", non Profit Making Company

54 Omirou St., Athens 106 72Tel.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

EDITOR - PuBLIShER BY LAW:Nicos Yannis

PuBLIShING DIRECTOR:Eleni katsampouka

Maria Fanou

DIRECTION:katerina Androna

CONTRIBuTORS:

Chr. AlexopoulosD. kioukias

P. konstantinidisk. kougias

DeMond S. MillerS Moytafis

El. Paraskeua – GkiziG. PagoulatosAn. Psomiadi

Vlassis SfyroerasDimitris Psilas

TEChNICAL ADVISOR:hliea

PuBLIC RELATIONSiForce Communications SA

4 Εditorial.........................................................................................................................................5

4NGOs in uSA ..............................................................................................................................6DeMond S. Miller

CRISIS IN ARAB WORLD

4Arab world and systemic contradictions ............................................................................ 10Chr. Alexopoulos

4Tunisia and Egypt and their relations with France ........................................................... 13El. Paraskeua – Gkizi

C????

4To the memory Marcos Dragoumis ................................................................................... 15G. Pagoulatos

4 Il Manifesto di Ventotene ...................................................................................................... 17Translation:Vlassis Sfyroeras

CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY

4CSR: “kiss of life” for social groups ..................................................................................... 29An. Psomiadi

4 Social support services........................................................................................................... 30S Moytafis

OPINIONS

4has common sense disappeared? ........................................................................................ 32P. Konstantinidis

4 Readings in greek and foreign political discourse ............................................................ 34D. Kioukias

NEWS

4 “Europe 2020”: Tracing the European strategy of the new decade ............................... 35K. Kougias

4WhAT’S GOING ON IN EuROPE .................................................................................... 37 4 “BRAVO AWARDS” and the NGO “QualityNet Foundation” ...................................... 39 4 BOOk PRESENTATION ..................................................................................................... 40 4 EuROPEAN EXPRESSION NEWS .................................................................................... 44

Page 5: European Expression - Issue 81

E D I T O R I A L 5

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Το «και μαζί και μόνοι» τελείωσε.Ήλθε η ώρα των αποφάσεων

Ερχονται στιγμές που πρέπει να αποφασίσεις, χω-ρίς το πολυτελές δικαίωμα οποιασδήποτε αναβο-λής. Όπως κάθε φορά που έρχεσαι αντιμέτωπος με ένα μεγάλο πρόβλημα που εγκυμονεί έναν τε-ράστιο κίνδυνο, το μόνο που δεν χωράει είναι η

διστακτικότητα, η αμφιθυμία, το «βλέπουμε και κάνουμε», το να είσαι «και παπάς και ζευγάς». Ανάμεσα λοιπόν στο Ευρώ και στη δραχμή, η επιλογή μας είναι σαφής. Άρα, αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να «τραβήξουμε τις συνέπειες» του κοινού νομίσματος μέχρι τέλους. Υπό το φως της πτώσης του τείχους του Βερολίνου και της λήξης του διπολικού κόσμου, της γερμανικής ενοποίησης και του σχεδίου της ενιαίας αγο-ράς, αποφασίσαμε το 1991 στο Μάαστριχτ την υιοθέτηση ενός κοινού νομίσματος, ως πρώτο στάδιο μιας πολιτικής ενοποίη-σης, που μέχρι σήμερα όμως δεν έχει έλθει. Ένα κοινό νόμισμα και μια ενιαία αγορά, χωρίς μια κοινή φορολογική και δημο-σιονομική πολιτική, μια κοινή μακροοικονομική πολιτική και μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας, δεν μπο-ρεί να υπάρξουν επί μακρόν.

ςήμερα, τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και κάθε κράτος – μέλος ξεχωριστά, ακόμη και το πιο ισχυρό, είναι ανίσχυρα ως προς το μέγεθος της πρόκλησης. Επομένως αυτό που χρει-άζεται σήμερα είναι ένα συγκροτημένο σχέδιο για την οικο-νομική ανάκαμψη της Ευρώπης στο σύνολο της, ένα νέο ευ-ρωπαϊκό όραμα για τον κόσμο κι αυτό δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς μια πολιτικά ενωμένη Ευρώπη. Μόνον έτσι έχει πιθα-νότητα η Ευρώπη να διεκδικήσει έναν από τους πρώτους ρό-λους παγκοσμίως και να διατηρήσει και ενισχύσει τις ευρω-παϊκές αξίες και τις επιμέρους εθνικές ταυτότητες. Στην ευρω-παϊκή πρωτοπορία που θα δημιουργηθεί, η Ελλάδα θα πρέπει να βρει τον τρόπο, για τρίτη φορά 30 χρόνια μετά την έντα-ξη και 10 χρόνια μετά το Ευρώ, να είναι μέσα, παρά την αντι-ξοότητα της στιγμής, ή ίσως χάριν αυτής, προβαίνοντας στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις όσο τολμηρές κι αν είναι, ανε-ξαρτήτως αν αυτές είναι επιβαλλόμενες υποχρεώσεις έναντι ενός αξιοπρεπούς προσωρινού δανεισμού.

τα «εθνικά επαγγέλματα» με πρώτο αυτό του πολιτικού των κρατών μελών της ΕΕ και των παρατρεχάμενων του, αλλά φυσικά και αυτά της δημόσιας γραφειοκρατίας, του επαγγελ-ματία συνδικαλιστή, του διαπλεκόμενου εργολάβου και προ-μηθευτή, ακόμη και του μέρους εκείνου της ακαδημαϊκής και πνευματικής κοινότητας που είναι σε εθνικά διατεταγμένη

υπηρεσία παρά την επιστημονική του αποστολή, δεν μπο-ρούν, εκτός εξαιρέσεων, να εκφέρουν έναν λόγο που βλέπει στο κοινό ευρωπαϊκό μέλλον, που στοχεύει στην υπερβατική όσο και πραγματική αντιμετώπιση του προβλήματος. Είναι καταδικασμένοι να δίνουν μια μάχη οπισθοφυλακής, προά-σπισης των συμφερόντων της συντεχνίας, εγκλωβισμένοι σε έναν μικρόκοσμο που καταρρέει ταχύτατα. Τη στιγμή που το ποιοτικό άλμα είναι περισσότερο ώριμο από ποτέ, που οι δη-μοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Ευρωπαίοι επιθυμούν έναν κοι-νό βηματισμό, οι πολιτικοί διαγωνίζονται σε λαϊκισμό και εξε-γείρουν τα αισθήματα εθνικιστικής αναδίπλωσης έναντι της επανεκλογής των. Με λίγα λόγια, εκείνοι που βλέπουν τη θέση τους να υπονομεύεται στα βαθειά νερά του ευρωπαϊκού και διεθνούς ανταγωνισμού, της ελεύθερης ανοιχτής κοινωνίας, θα παραμείνουν μέχρι το αναπόφευκτο τέλος πατριώτες του γλυκού νερού ή πάντως θα επιχειρήσουν ν’ ανέβουν στο τρέ-νο όταν όλα θα έχουν κριθεί.

η Ελλάδα δεν αποτελεί μόνη της το πρόβλημα, είναι μέ-ρος ενός γενικότερου και μεγάλου προβλήματος. Φυσικά πρέ-πει να ελεγχθούν οι δημόσιες δαπάνες, τα ελλείμματα και το χρέος, να καμφθεί η διαφθορά, η φοροδιαφυγή, η σπατάλη. Αυτό όμως δεν αρκεί για να καλυφθεί το χάσμα ανταγωνιστι-κότητας μεταξύ του βορρά και του νότου της Ευρώπης που το Ευρώ διεύρυνε. Η λύση του προβλήματος δεν μπορεί να ανα-ζητηθεί αλλού απ’ όπου και μόνον αυτή μπορεί να δοθεί, δη-λαδή στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και με έναν δημοκρατικά ψηφι-σμένο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ικανό προϋπολογισμό. Η πολιτική ένωση δεν μπορεί παρά να είναι μια μορφή ομο-σπονδίας, μια δημοκρατία δημοκρατιών, μια ευρωπαϊκή δη-μοκρατία. Η στενή ερμηνεία της εθνικής κυριαρχίας δεν είναι η λύση, είναι το πρόβλημα, όχι μόνον όσον αφορά την οικονο-μία, αλλά τελικώς για την ανανέωση του δυναμισμού και την επίτευξη της συμπληρωματικότητας των ευρωπαϊκών εθνών στο απαιτητικό και πολύπλοκο νέο πλανητικό περιβάλλον. Η αραβική εξέγερση, η κλιματική αλλαγή, το περιβαλλοντι-κό κατεπείγον, το μεταναστευτικό ζήτημα, η ενεργειακή τρο-φοδοσία και το πρόβλημα του νερού, οι νέες απειλές, η οικο-νομική κρίση, ανοίγουν διάπλατα την πόρτα στη νέα ενωμέ-νη Ευρώπη. Αυτό που χρειάζεται είναι η πολιτική βούληση. Η κοινωνία πολιτών έμπρακτα τη διαθέτει, η πολιτική ηγεσία; Όσο συντομότερα τόσο καλύτερα.

Νίκος Γιαννής

Page 6: European Expression - Issue 81

Μ Κ Ο6

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Μ Ε ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ MILLER συναντηθήκαμε σε μια εκδήλωση που οργάνωσε ο Δήμος Καισαριανής για τον εθελοντισμό και τις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του. Κανονίσαμε

μια συνάντηση κατά την οποία αντί της προκαθορισμένης συνέντευξης συζητήσαμε για πολλά ζητήματα. Αρχικά τον ενημέρωσα για το παντελές νομοθετικό κενό που υπάρχει στην χώρα μας σχετικά με την δράση των ΜΚΟ, όπως και για τα προβλήματα του χώρου (ασφάλιση εθελοντών φορολογία κλπ).

ΕΚΕΙΝΟς ΜΟυ ΕΚΑΝΕ μια εκτεταμένη αναφορά στο πως αντιμετωπίζονται οι ΜΚΟ στις ΗΠΑ καθώς και τις ρίζες του εθελοντισμού που στηρίζεται στην ύπαρξη ενός ιδιαίτερα αναπτυγμένου κοινοτικού πνεύματος που επιτρέπει την δραστηριοποίηση των πολιτών καθιστώντας τους συμμέτοχους και όχι απλούς ψηφοφόρους. Η συζήτηση άγγιξε και τομείς όπως η συνεργασία με το κράτος (φορολογία κλπ) αλλά και την αντιμετώπιση του χώρου των ΜΚΟ σαν χώρο δράσης ιδιωτών δίνοντας στην έννοια του ιδιωτικού διαφορετικό περιεχόμενο απ ότι έχουμε συνηθίσει να ορίζουμε στην Ελλάδα, δηλαδή σαν κερδοσκοπικό.

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ MILLER είχε την καλοσύνη να μας στείλει ένα συνολικό κείμενο στο οποίο απαντά στα ερωτήματα που του έθεσα και όχι μόνο.

ΠΙςτΕυΟυΜΕ ςΑΝ ςυΝτΑΚτΙΚη ΟΜΑδΑ πως τέτοια κείμενα μας βοηθούν να αντιληφθούμε με απλό τρόπο τα δεδομένα άλλων χωρών όσον αφορά το καθεστώς δράσης των ΜΚΟ.

Γ ΛιγνόςΓ.Γ. Ευρωπαϊκής Έκφρασης

Οι ΜΚΟστις ΗΠΑ

Page 7: European Expression - Issue 81

Μ Κ Ο 7

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Non-governmental organizations (NGOs) and Non-profit organi-zations (NPOs) are part of the social fabric in America. In the

united States, NGOs and NPOs tend to de-scribe a diverse group of organizations that can take the form of a charity, non-profit as-sociation or a foundation. So varied are their structures, functions and missions that there is no legal definition within the law to define their activities. They have proven to be the driving force for some of the major social is-sues that have transformed American Soci-ety while bringing forth the “American ideal” of liberty, equality and justice for all. While these ideals are part of the united States Con-stitution, non-profit citizens groups (such as anti-slavery, universal suffrage, child protec-tion) have been the driving force in helping to make these ideals a reality. Oftentimes, there is confusion regarding the differenc-es between NGOs and NPOs. To clarify, the NGO is created by individuals who are not part of the government; while the NGO may derive much of its funding from a govern-ment source, the organization will not take a government or political stance on a posi-tion. The NPO is much like a business in that

it raises capital and provides services; howev-er, it does not divide its extra funds between its shareholders, or owners, but uses the re-maining funds for the organization’s purpos-es. While NGO and NPO activity is not ex-pressly protected as a constitutional guaran-tee, a series of court cases have found that the First and Fourteenth Amendments pro-tect certain forms of orderly group activities and the voluntary association of persons. The volunteerism movement in the united States is conceptualized through the works of both NGOs and NPOs. Collectively, the groups’ work stems from ideas of life, liber-ty, democracy, respect for human rights and the promotion of the general welfare as part of the American Ideal. Moreover, there is an implicit understanding that American cit-izens have the responsibility to make a dif-ference via voluntary action or by forming groups and associations that pursue a com-mon goal that contributes to the overall ben-efit of society. For instance, during times of crisis when the state is overwhelmed by the enormity of problems, ordinary citizens, civ-ic groups, school, churches, synagogues and mosques oftentimes assume the responsibil-ity of addressing the immediate concerns of

NGOsin USA

DeMond S.Miller

The key to advancing an NGO/NPO agenda is not only a core group of individuals dedicated to enhancing the quality of life in and around Greece, but also the advancement of community values and goals based on a

set of common element, without regard to political affiliation as groups reach consensus regarding a mutually-beneficial framework that is supportive of each other in areas of technical support and advocacy for a common cause.

Page 8: European Expression - Issue 81

Μ Κ Ο8

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

their impacted neighbors. The state and private sector oftentimes act in their own best interests, the core of the NGO and NPO movement relies on the consciousness of citizens who freely asso-ciate and take action for the common benefit of others. Through an individual commitment to a civil society or as part of an association, citizens are provided an outlet to pursue the chance to ad-dress local, national and international social is-sues—many of these NGOs, such as Amnesty In-ternational and the International Federation Red Cross and Red Crescent Societies, call for the at-tention of the government to address critical con-cerns. It is this group of concerned citizens that act together to ensure the common welfare of others. While the state has an obligation to afford its cit-izens the foundations of civic infrastructure that enables institutions to grow, it is the responsibil-ity to citizens to build a civil society. My experi-ence in the field is two-fold: localized communi-ty-based volunteerism, where groups work in co-operation with local, state and national author-ities, and mass emergency and disaster recon-struction, where groups, in particular NGOs, of-tentimes serve as a supplement or even substitu-tion for government efforts.

Localized Community-based Volunteerism

My community engagement began through informal volunteering early in life when I saw the need to help others through volunteerism

and community empowerment. I first began working in the field of non-profit groups nearly 13 years ago with a local non-profit group named Parkside Business and Community in Partnership, Inc. (PBCIP) located in the city of Camden, New Jersey. The community resident’s struggle began as a grassroots mobilization of concerned citizens against illegal drugs and the organization of an anti-drug march. The march led to a community-wide meeting to explore long term solutions to these concerns as well as other problems such as neighborhood blight. Camden has experienced major economic disinvestment and demographic changes that are only beginning to be ameliorated. Deindustrialisation, political corruption, rising taxes, declining school performance and economic

conditions and increasing crime and poverty have all interacted to form part of the picture of what is currently the city of Camden. Some of the greatest concerns facing the city are high unemployment, poverty, property abandonment, high incidents of crime and drug-related activities, low educational attainment levels, and low civic engagement. Crime, vacant lots and buildings, poverty and negative perception currently characterize the city, and it has regularly been ranked one of the “most dangerous cities” in the united States by the Federal Bureau of Investigation. With all of these considerations, the neighbors realized that the answers to many of their concerns relied on collaborative mobilization. Further efforts to organize and volunteer resulted in meetings that subsequently led to the formation of PBCIP as a 501C(3) non-profit organization. The 501(c) section of the united States Internal Revenue (IRS) code, provides for the registration of 28 different types of non-profit organizations, exempts them from most, if not all, federal and state income taxes, lists requirements for recognition, and outlines some of the activities these groups are prohibited from engaging. This federal registration was followed by state registration. Today, the organization takes a holistic approach to addressing quality-of-life initiatives in order to restore, rather than replace, the neighborhood. Its members are building a vibrant neighborhood through advocacy, collaboration and commitment to quality education, mixed income housing and commercial development, guided by sustainable practices to achieve a green community.1 The organization does not seek to substitute the services provided by local officials; rather it has a long history of cooperating with the local officials and supplementing goods and services for its members and residents of the community.

A critical turning point in my NPO and NGO involvement was during the aftermath of hurri-cane katrina. On August 29, 2005, hurricane ka-trina made landfall along the Gulf of Mexico and

1 Information regarding Parkside, Camden, New Jersey is used with the expressed permission of Parkside Business and Community in Partnership, Inc. (For more information, see http://www.pbcip.org/about.html).

Page 9: European Expression - Issue 81

Μ Κ Ο 9

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

destroyed many homes in my hometown. This was the most devastating hurricane to hit the united States in generations; the amount of human suf-fering caused by hurricane katrina was not on-ly expressed in terms of property damage, but in the death toll that reached 1,336 in five Southern states. however, while a large portion of the re-gion suffered extensive damage, the documented loss of life and social injustices that took place in New Orleans gained international attention. The subsequent failure of government agencies elic-ited an unprecedented humanitarian assistance and relief response from a large number of local, national and international NGO and NPO orga-nizations to the disaster in the united States. I was a part of that effort as a volunteer with the American Red Cross, habitat for humanity, and the Rowan university hurricane katrina Recov-ery Team.

In Greece, there is an enormous opportuni-ty to build volunteerism and cross collaboration among NGO and NPO organizations to facili-tate social cohesion. however, key to advancing an NGO/NPO agenda is not only a core group of individuals dedicated to enhancing the quality of life in and around Greece, but also the advance-ment of community values and goals based on a set of common element, without regard to polit-ical affiliation as groups reach consensus regard-ing a mutually-beneficial framework that is sup-portive of each other in areas of technical support and advocacy for a common cause. This mutually-beneficial framework can ensure a quality volun-teer infrastructure that connects citizens to op-portunities that lead to positive outcomes while enhancing active citizenship through advancing knowledge about volunteer development and its contribution to meeting the needs of citizens for active engagement in democratic process. It en-sures the building of the capacity of profession-al staff and volunteers in creating safe, sustain-able and vibrant living environments for citizens as well as fostering innovative systems that engage volunteers and prepare them for voluntary action in their communities. Building a well-coordinat-ed network of efforts to increase civic investment in local communities and the nation via social en-terprises, charities and voluntary organizations will encourage investment in meaningful, stra-

tegically-planned and sustainable social change through activities such as community initiatives, programs for the youth and elderly, and social, cultural and environmental preservation/resto-ration concerns. To this end, such a network of volunteers can help independent community-led organizations become more sustainable and en-courage more volunteer community workers, ex-pand services through a network of trained volun-teers, and support local volunteer programs with missions that enhance the quality of life, encour-age economic vitality and entrepreneurship via culture and tourism, and other areas of national significance in their local communities.

Finally, the challenge for advancing an NGO and NPO agenda in Greece is about these groups embracing the need for collaboration with not only similar groups but also partnering with the public, private, and corporate, communities in or-der to provide the resources necessary to foster sustainable, mutually reinforcing relationships that build social capital among volunteers of all ages and back-grounds, with varying skills and interests.

DeMond S. Miller, Ph.D. is professor of sociology and di-rector of the Liberal Arts and Sciences Institute for Research and Com-munity Service at Rowan University (Glassboro, New Jersey). He has worked as principal investigator to facilitate research projects involv-ing ecological disasters, environmental issues, community develop-ment and community organizing and social impact assessment. Dr. Miller is the author and editor of several scholarly articles and books two of which are, Hurricane Katrina and the Redefinition of Land-scape (Lexington Press) co-author (with J. Rivera) and African Amer-ican and Community Engagement in Higher Education: Communi-ty Service, Service Learning and Community-Based Research (SUNY Press) co-editor (with S. Evans, C. Taylor and M. Dunlap) As an ap-plied sociologist, he works with local community development initia-tives with non-profit organizations and serves as a leader in the field of Service Learning, Volunteerism and Community Engagement. Dr. Miller has worked to build coalitions among communities and ac-ademic institutions and he received the Distinguished Leadership in Service and Community Volunteerism Award from Rowan University.

Page 10: European Expression - Issue 81

Κ Ρ Ι ς η ς τ Ο Ν Α Ρ Α Β Ι Κ Ο Κ Ο ς Μ Ο10

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Ο αραβικός κόσμοςκαι οι συστημικές του αντιφάσεις

του Χρίστου Σ. Αλεξόπουλου*

Οι γενικευμένες αναταράξεις στις αραβικές κοινωνίες με την είσοδο του 2011 προκάλεσαν ανησυχία στην παγκόσμια κοινότητα και ιδι-αιτέρως στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές κοινωνίες και στις δυνα-μικά ανερχόμενες οικονομίες, διότι οι αραβικές χώρες είναι πλού-

σιες σε φυσικούς πόρους και έχουν συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας με τη διάθεση τους.

Όμως ποιοί είναι οι παράγοντες, οι οποίοι συνετέλεσαν σε αυτή την έκρη-ξη; Είναι πολύ σημαντικό οι πολίτες να ενημερωθούν σε βάθος, ώστε να μπο-ρούν να κρίνουν και να μην λειτουρ-γούν ως απλοί καταναλωτές της πο-λιτικής είτε σε εθνικό είτε σε διεθνές επίπεδο. Διότι τα αραβικά καθεστώτα για 10ετίες ήταν αποδεκτά και εξυπη-ρετούσαν τα συμφέροντα των ισχυρών παικτών σε παγκόσμιο επίπεδο, χωρίς να ενδιαφέρεται ο ανεπτυγμένος κό-σμος, αλλά και οι δυναμικά ανερχόμε-νες οικονομίες για τις αραβικές κοινω-νίες και τα προβλήματά τους καθώς και τη διογκούμενη δυναμική ανατροπών. Έχει ενδιαφέρον, ότι στην Αίγυπτο κά-θε χρόνο αυξάνεται ο πληθυσμός κα-τά 1,2 εκατ. κατοίκους, από τους οποί-ους το 1/3 δεν μπορεί να διαβάζει και να γράφει, ενώ το 50% ζει με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα.

Σύμφωνα με έρευνα που έκανε η εταιρεία Gallup για την οργάνωση Silatech (έδρα στην Doha, Κατάρ) στις αραβικές χώρες:

α) Το 30% των νέων 15–29 ετών επιθυμεί να μεταναστεύσει. Στο Μα-ρόκο, στην Υεμένη και την Τύνιδα μά-λιστα είναι πάνω από 40%.

β) Μόνο το 34% των νέων Αράβων (στο Μαρόκο 18% και στην Αίγυπτο 25%) πιστεύουν, ότι δεν έχουν χειρα-γωγηθεί οι εκλογές.

γ) Στις μικρές πλούσιες χώρες του Κόλπου η δυσαρέσκεια είναι πολύ μι-κρότερη. Μόνο 6% θα μετανάστευε σε αντιδιαστολή με το 30% του μέσου όρου, ενώ το 90% εμπιστεύεται την κυ-βέρνησή του.

Αυτά τα εμπειρικά δεδομέ-να και η ανάλυση των πα-ραγόντων, οι οποίοι συνε-τέλεσαν στην έκρηξη των

αραβικών κοινωνιών, σε συνδυασμό με την πολιτική των ισχυρών παικτών δεν νομιμοποιούν την αποικιοκρατική λο-γική στην πολιτική τους απέναντι στα αραβικά κράτη και τη ρατσιστική αντι-μετώπιση των επιπτώσεων αυτής της πολιτικής, όταν υπάρχουν φαινόμε-να μετακίνησης πληθυσμών προς τις χώρες τους. Το πρόβλημα αυτό βεβαί-ως γενικεύεται, διότι φορείς υποδοχής

των μετακινούμενων πληθυσμών είναι και άλλες αδύναμες χώρες, όπως η Ελ-λάδα.

Η κατάσταση στον αραβικό κόσμο ήταν γνωστή, διότι τα τελευταία σα-ράντα χρόνια δεν πραγματοποιήθη-κε η όποια αλλαγή στο πολιτικό σύ-στημα. Διαπιστώνεται υψηλός βαθμός σταθερότητας των αυταρχικών καθε-στώτων. Απλά τη δεκαετία του 1990, χωρίς να ενεργοποιηθούν δίοδοι εκ-δημοκρατισμού, έγιναν προσπάθειες προσαρμογής των αυταρχικών καθε-στώτων στις διαφορετικές συνθήκες σε διεθνές επίπεδο. Τα αίτια για τη μα-κρά διάρκεια των αυταρχικών μορφών εξουσίας εντοπίζονται στο συνδυασμό τεσσάρων παραγόντων: α) οικονομικοί παράγοντες· β) πολιτικές συστημικές δομές· γ) κοινωνικές δομές· και δ) επιρ-ροή διεθνών παραγόντων.

Σε ό,τι αφορά την οικονομία των αραβικών χωρών πρέπει να επισημαν-θεί ότι η επικέντρωση στην εξαγωγή φυσικών πόρων δεν επαρκεί για τη δη-μιουργία εθνικής οικονομίας με ανα-πτυξιακή προοπτική. Τα κέρδη από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου αποτελούν οικονομικά έσοδα, τα οποία είναι απευθείας στη διάθεση των κρατών, χωρίς να επανεπενδύο-νται στην οικονομία. Απλά με πολιτικά κριτήρια διανέμονται στο εσωτερικό. Το δε κράτος είναι ο μοχλός ανάπτυ-ξης στις αραβικές χώρες.

Η διανομή στους πληθυσμούς του * Ο Χρίστος Σ. Αλεξόπουλος είναι

κοινωνιολόγος.

Page 11: European Expression - Issue 81

Κ Ρ Ι ς η ς τ Ο Ν Α Ρ Α Β Ι Κ Ο Κ Ο ς Μ Ο 11

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

έχει τα εξής χαρακτηριστικά: από το ένα μέρος επιχορηγεί-ται η παροχή κρατικών υπηρε-σιών (εκπαίδευση, υγεία, κ.λπ.), οι οποίες βεβαίως είναι δωρέαν· από το άλλο όμως παρέχονται προνόμια σε στρατηγικά ση-μαντικές για τη διατήρηση των καθεστώτων κοινωνικές ομά-δες, ώστε να είναι νομιμόφρο-νες (στρατιωτικοί, μυστικές υπηρεσίες, υψηλόβαθμοι κρα-τικοί υπάλληλοι, προσκείμενοι στο καθεστώς επιχειρηματίες κ.λπ.). Με αυτούς τους δύο μη-χανισμούς τα αραβικά καθεστώ-τα εξαγοράζουν τη νομιμοποίη-σή τους, ενώ διασφαλίζουν και σταθερότητα. Ακόμη και στην πτωχή σε φυσικούς πόρους Αί-γυπτο η κοινωνική ομάδα των κρατι-κών λειτουργών –ιδιαιτέρως το στρα-τιωτικό της κομμάτι– έχει ιδιοποιηθεί μεγάλο μέρος της οικονομίας.

Ευνοούμενοι και μέλη της τάξης, που υπηρετούν στο κράτος, αποκτούν με αδιαφανείς ιδιωτικοποιήσεις επιχει-ρήσεις, οι οποίες μετά παράγουν για ξένους, κυρίως δυτικούς, επενδυτές.

Αυτή η λογική οικονομικής διαχεί-ρισης οδηγεί τις αραβικές οικονομίες στην οπισθοδρόμηση και την έλλει-ψη ανταγωνιστικότητας, ενώ παραλ-λήλως στις κοινωνίες τους, οι οποίες παρουσιάζουν ραγδαία αυξανόμενο πληθυσμό, δεν δημιουργούνται θέ-σεις εργασίας. Τα κεφάλαια παραμέ-νουν στα δημόσια ταμεία ή στις ομάδες των ευνοούμενων και δεν μεταφέρο-νται στην οικονομία. Σε ό,τι αφορά δε τα πολιτικά χαρακτηριστικά των καθε-στώτων στον αραβικό κόσμο, διαπερ-νώνται από κληρονομική λογική.

Υπάρχουν βεβαίως πολιτικοί θε-σμοί, όπως κοινοβούλια, πολιτικά κόμ-ματα ή ενώσεις. Δίπλα τους όμως λει-τουργούν άτυπες πελατειακές σχέσεις και καθοδηγούμενα δίκτυα, τα οποία διαπερνούν ολόκληρο το πολιτικό σύ-

στημα. Ασκούν μάλιστα την ίδια επιρ-ροή με τους επίσημους θεσμούς. Τέ-τοια συστήματα χαρακτηρίζονται από ασφυκτικό συγκεντρωτισμό πολιτικής εξουσίας σε δύο επίπεδα: πρώτον στη σχέση αυτού που άρχει με τις κοινωνι-κές ελίτ και δεύτερον του καθεστώτος με την κοινωνία.

ςτο πλαίσιο αυτού του κλη-ρονομικού συστήματος εί-ναι ιδανικό από λειτουργι-κή άποψη να υπάρχει στην

κορυφή μια ηγετική προσωπικότητα. Κάτω από αυτήν συναγωνίζονται δια-φορετικές ελίτ για την ιδιοποίηση πό-ρων, για πολιτική επιρροή καθώς και για την εύνοια του ηγέτη, στον οποίο βεβαίως είναι νομιμόφρονες. Η εύνοια παρέχεται με δωρεές, πολιτικές θέσεις, δυνατότητες πλουτισμού, δανειοδό-τηση, εξασφάλιση μονοπωλιακών λει-τουργιών στην ιδιωτική οικονομία.

Το κράτος και οι επιχειρηματίες στον ιδιωτικό τομέα λειτουργούν με λογική διαπλοκής από τη δεκαετία του 1990. Οι επιχειρηματίες αποτε-λούν από στρατηγική άποψη σημαντι-κή κοινωνική ομάδα για τη διατήρη-

ση της εξουσίας και γι’ αυτόν το λόγο απολαμβάνουν προνομίων από το κράτος. Ο επιχειρηματι-κός κόσμος δεν δικτυώνεται μό-νο με τις πολιτικές ελίτ. Και με-ταξύ τους τα διάφορα οικονομικά συμφέροντα συμβάλλουν τα μέ-γιστα στην ύπαρξη και αναπα-ραγωγή του συστήματος με βά-ση την κληρονομική λογική στις δομές του. Επεκτείνεται μάλιστα αυτή η δικτύωση και καθέτως σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα.

Σε σχέση με τους κοινωνι-κούς παράγοντες, οι οποίοι συμ-βάλλουν στη μακρά διάρκεια των αυταρχικών μορφών εξουσί-ας στις αραβικές χώρες, τα «σό-για», δηλαδή οι μεγάλες οικογέ-νειες, αποτελούν «τα γονίδια της

πολιτικής» και ο επικεφαλής της οικο-γένειας είναι μέχρι σήμερα ο αδιαμφι-σβήτητος ηγέτης. «Κυβερνά» ως πα-τριάρχης και αποφασίζει για όλες τις υποθέσεις, οι οποίες αφορούν την οι-κογένεια.

Παρά την παγκοσμιοποίηση σε κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο δεν έχουν σημειωθεί μέχρι τώρα σημαντι-κές αλλαγές σε ό, τι αφορά τις πατρι-αρχικές δομές της κοινωνίας. Πιο έντο-νο βεβαίως είναι αυτό το φαινόμενο στις λιγότερο μορφωμένες και πτωχό-τερες κοινωνικές ομάδες. Ουσιαστικά λειτουργεί ως κοινωνικός κανόνας.

Ο συνδυασμός των ελεγκτικών μη-χανισμών των πολιτικών και κοινωνι-κών παραμέτρων των αραβικών κοινω-νιών δεν συμβάλλει στη διαμόρφωση αυτόνομων δυνάμεων της κοινωνίας πολιτών, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν πιο εύκολα στον εκδημο-κρατισμό. Μια κυβέρνηση στον αρα-βικό κόσμο είναι σταθερή και εδραι-ωμένη, όταν η δομική της λειτουργία ισορροπεί με τη λειτουργία των δομών της κοινωνίας, της οποίας αποτελεί μό-νο ένα τμήμα.

Η πολιτική σταθερότητα μάλιστα

Page 12: European Expression - Issue 81

Κ Ρ Ι ς η ς τ Ο Ν Α Ρ Α Β Ι Κ Ο Κ Ο ς Μ Ο12

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

στην Εγγύς Ανατολή αποτελεί κεντρι-κή επιλογή της Διεθνούς Κοινότητας. Η πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας από οικονομική άποψη φυσικούς πόρους δεν επιτρέπεται να διαταραχθεί λόγω πολιτικού χάους ή επαναστάσεων. Γι’ αυτόν τον λόγο τα δυτικά βιομηχανι-κά κράτη με την εξωτερική τους πολι-τική λειτουργούν σταθεροποιητικά για το σύστημα και μάλιστα ενισχύουν το αυταρχικό status quo στον αραβικό κόσμο.

Ο εκδημοκρατισμός αυτών των κοι-νωνιών θα έθετε σε κίνδυνο τη σταθε-ρότητα στην περιοχή καθώς και τα οικονομικά, πολιτικά και γεωστρατη-γικά συμφέροντα των βιομηχανικών κρατών.

Όλες αυτές οι παράμετροι (πολιτι-κές, οικονομικές, κοινωνικές και διε-θνείς διαπλοκές) συνθέτουν ένα πολύ-πλοκο και με ισχυρές αλληλεξαρτήσεις πεδίο, ενώ αποτελούν και τις συστη-μικές αντιφάσεις των αραβικών χω-ρών. Ακόμη και η κοινωνία πολιτών, τα συλλογικά της υποκείμενα, οι Μη Κυ-βερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), ανα-πτύσσουν δραστηριότητα σε ένα πολύ επισφαλές πεδίο στο πλαίσιο των σχέ-σεων κράτους – κοινωνίας, το οποίο εμποδίζει κάθε δράση με πολιτικό προ-σανατολισμό.

ςε αντίθεση με τον επιχειρη-ματικό κόσμο οι ΜΚΟ δεν απολαμβάνουν προνομί-ων. Πολλές φορές μάλιστα

ΜΚΟ, συνδικαλιστικές οργανώσεις και επαγγελματικές ενώσεις αποτε-λούν έκφραση πελατειακών δικτύων στο πλαίσιο κάθετης επικοινωνίας και διαπλοκής. Οριζόντια δικτύωση δεν αναπτύσσεται. Στην Αίγυπτο και στην περιοχή της Παλαιστίνης πολλοί συν-δικαλιστές ή επικεφαλής ΜΚΟ συχνά είναι μέλη του κυβερνώντος κόμματος και του κοινοβουλίου.

Με βάση τα χαρακτηριστικά των τεσσάρων παραγόντων (οικονομικού,

κοινωνικού, πολιτικού και διεθνών δι-απλοκών), οι οποίοι οριοθετούν την πραγματικότητα στις αραβικές χώρες, καθώς και τη λειτουργία της ισλαμι-κής θρησκείας στις αραβικές κοινω-νίες και ως πολιτισμικού μεγέθους και πολιτικής ιδεολογίας, δημιουργείται ένα μίγμα, το οποίο δεν ανταποκρίνε-ται στις προϋποθέσεις μιας δημοκρατι-κής μετάβασης δυτικού τύπου. Με αυ-τήν την έννοια η ρητορική του ΟΗΕ και ιδιαιτέρως των ισχυρών του Βορ-ρά για παροχή βοήθειας στους λαούς των αραβικών χωρών, με στόχο τον εκ-δημοκρατισμό και τα ανθρώπινα δικαι-ώματα στερείται προοπτικής.

Διευκολύνεται μόνο η αναπαρα-γωγή του συστήματος με ελαφρές προσαρμογές σε τομείς, οι οποίοι δεν αποτελούν κίνδυνο για ενδεχόμενες ανατροπές σε σχέση με οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα του ανε-πτυγμένου Βορρά. Εάν ο οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, πράγματι επιθυμεί να αναλάβει τις ευθύνες του, θα ήταν σκόπιμο να γίνει καταλύτης για την ανάπτυξη ενός διαλόγου για την απο-κεντρωμένη σε κάθε χώρα δυνατότη-τα ανεξάρτητης ανάπτυξης κοινωνικής δυναμικής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό επίπεδο.

Μόνο εάν οι κοινωνίες αποκατα-στήσουν λειτουργικές ισορροπίες με-ταξύ τους στο πλαίσιο ισότιμων σχέσε-ων, θα υπάρξει ζωτικός χώρος για ένα βιώσιμο πλανήτη με ταυτόχρονη μεί-ωση της απόστασης μεταξύ των πο-λιτικών μορφών οργάνωσης, οι οποί-ες συνθέτουν το παγκόσμιο μωσαϊκό.

Η άλωση των ταυτοτήτων των κοι-νωνιών είτε με τη χρήση βίας είτε με την ισοπέδωση των αξιών στο πλαί-σιο της γενικευμένης διάβρωσης που προωθείται με την λογική της κοινωνί-ας του θεάματος και του καταναλωτι-σμού, δημιουργεί μεγάλα προβλήματα συνοχής στις τοπικές κοινωνίες.

Η αστάθεια, που προκαλείται σε

προβιομηχανικού τύπου κοινωνίες με τα χαρακτηριστικά των αραβικών κοι-νωνιών, σε συνδυασμό με τις δυνατό-τητες της ψηφιακής επικοινωνίας δι-αμορφώνουν τις προϋποθέσεις για κοινωνικές εκρήξεις, οι οποίες όμως μπορούν να χειραγωγηθούν, διότι δεν υπάρχει δομημένο πολιτικό υποκεί-μενο στο επίπεδο της κοινωνίας. Αυ-τό είναι εμφανές και στις μέχρι τώρα αναταράξεις στον αραβικό κόσμο. Στο μέτρο που ο πρώτος κύκλος έκφρασης της λαϊκής δυσαρέσκειας ολοκληρώνε-ται, ο δεύτερος κύκλος με αλλαγές σε πρόσωπα και τις αναγκαίες λειτουργι-κές προσαρμογές θα διασφαλίζει για κάποιο χρονικό διάστημα την ηρεμία στο σύστημα. Ταυτοχρόνως όμως θα συνεχίζει και η ροή φυσικών πόρων προς τον ανεπτυγμένο Βορρά. Το τί-μημα βέβαια θα είναι και η υποδοχή μετακινούμενων πληθυσμών. Ως ένα βαθμό θα γίνεται ανεκτό, μια και οι κοινωνίες του είναι γηρασμένες και η νέα γενιά του Νότου μπορεί να προ-σφέρει τον απαραίτητο δυναμισμό για φτηνή εργασία.

Βιβλιογραφία1. Martin Beck (hsg.), «Der Nahe Osten

im umbruch zwischen Transformation und Autoritarismus», Wiesbaden, 2009.

2. Peter Pawelka, «herrschaft und Entwicklung im Nahen Osten: Ägypten», heidelberg, 1985.

3. Oliver Schlumberger, «Autoritarismus in der arabischen Welt: ursachen, Trends und internationale Demo-kratieförderung», Baden-Baden, 2008.

4. James Bill & Robert Springborg, «Politics of Middle East», New York, 1994.

5. harry Eckstein, «Regarding Politics. Essays on Political Theory, Stability and Change», Berkeley, 1992.

6. Ayad Al-Ani, «Der Wiederaufbau Arabiens muß gelingen», Zeit online, Μάρτης 2011.

7. Χρίστος Αλεξόπουλος, «Ισλαμική Με-σόγειος, Σύγκλιση των κοινωνιών και νέες διεθνείς ιορροπίες», περ. Ευρωπα-ϊκή Έκφραση, τεύχ. 28, 1998.

Page 13: European Expression - Issue 81

Κ Ρ Ι ς η ς τ Ο Ν Α Ρ Α Β Ι Κ Ο Κ Ο ς Μ Ο 13

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Τυνησία & Αίγυπτος και η σχέση τους με τη Γαλλία

της Ελισάβετ Παρασκευά -Γκίζη

η σύντομη, χρονικά, κατάρρευση των ολοκληρωτικών καθεστώτων στην Τυνησία και στην Αίγυπτο, αιφνιδίασε τη Δύση. Η αμήχα-νη στάση της και η καθυστερημένη αντίδρασή της απέναντι στην «Αραβική Άνοιξη» συνέβαλαν αρνητικά στην εξέλιξη της, έχοντας

αντίκτυπο σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες που διατηρούν στενούς γεωπολιτικούς δεσμούς με την περιοχή, όπως η Γαλλία.

Η τελευταία, λόγω του αποικιο-κρατικού της παρελθόντος, αλλά και των κοινωνικοπολιτικών της δεσμών με την περιοχή, (περισσότεροι από 22.000 Γάλλοι ζουν στην Τυνησία και πάνω από 600.000 Τυνήσιοι και 15.000 πε-ρίπου Αιγύπτιοι στη Γαλλία), όχι μο-νό θα μπορούσε να προβλέψει την εξέ-γερση στο πρώην προτεκτοράτο της, την Τυνησία, αλλά και να αντιδράσει άμεσα και αποτελεσματικά, όταν αυ-τή ξέσπασε και επεκτάθηκε και στην Αίγυπτο.

Η Γαλλία αποτελεί τον μεγαλύ-τερο εμπορικό συνεργάτη της Τυνη-σίας, αφού πάνω από 1.250 γαλλικές επιχειρήσεις στην Τυνησία συνθέτουν τον πυρήνα της τυνησιακής οικονο-μίας και τον κυριότερο δανειστή της. Πολλές από αυτές, διατηρούν στενούς δεσμούς με την οικογένεια του πρώην Τυνήσιου δικτάτορα Zine el-Abidine Ben Ali (όπως η εταιρεία τηλεπικοι-νωνιών Orange Tunisie, με το πλειο-ψηφικό πακέτο μετοχών της να ανή-κει στο γαμπρό του Ben Ali, Marwan Mabrouk)1.

1 Godoy Julio, ΄Africa: France Plays

Επιπρόσθετα, η Τυνησία εί-ναι ανάμεσα στις χώρες με τις οποί-ες η γαλλική κυβέρνηση έχει αρχίσει τις διαπραγματεύσεις για συμφωνί-ες συνεργασίας στο χώρο της πυρηνι-κής ενέργειας (δημιουργία πυρηνικών αντιδραστήρων) μέσω της, κρατικού συμφέροντος, εταιρείας πυρηνικής ενέργειας AREVA, η οποία κυριαρχεί παγκόσμια στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας2.

Η στήριξη της Γαλλίας στο δικτα-τορικό καθεστώς του Ben Ali, καθόλη τη διάρκεια των είκοσι τριών χρόνων της παραμονής στην εξουσία, οφείλο-νταν πρωτίστως στην διασφάλιση των οικονομικών της συμφερόντων στη χώ-ρα, παρόλες τις βάσιμες υποψίες για μαζική διαφθορά και παραβίαση των

Suspicious Role in Countries in Crisis΄, allAfrica.com, 27/01/2011, (ημερομηνία πρόσβασης 08/07/2011), http://allafrica.com/stories/201101280002.html2 Schneider Mycle, Nuclear France Abroad- History, Status and Prospects of French Nuclear Activities in Foreign Countries, Paris 2009, http://www.nirs.org/nukerelapse/background/090502mschneidernukefrance.pdf

ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το κα-θεστώς. Επιπλέον, θεωρούσε ότι η συ-γκεκριμένη απολυταρχική διακυβέρ-νηση λειτουργούσε κατευναστικά στην αύξηση του Ισλαμισμού στην περιοχή, διασφαλίζοντας έτσι την αναγκαία - για την προάσπιση των οικονομικών της συμφερόντων - πολιτική σταθε-ρότητα στην περιοχή 3.

Καθώς οι εξεγέρσεις στην Τυνησία έπαιρναν δραματική μορφή, με δεκά-δες νεκρούς (σε πάνω από εκατό ανέρ-χεται ο αριθμός τους), η τότε Υπουρ-γός Εξωτερικών της Γαλλίας Michèle Alliot-Marie, δύο μέρες πριν την εξα-ναγκαστική φυγή του Ben Ali από τη χώρα την 14η Ιανουαρίου 2011, προ-θυμοποιήθηκε να συμβάλει στην κα-ταστολή των αιματηρών συγκρούσε-ων στην Τυνησία. Πρότεινε βοήθεια προς την τυνησιακή αστυνομία ώστε «να ρυθμίσει τις καταστάσεις ασφα-λείας της» παρέχοντας τη γνώση και την εμπειρία των γαλλικών δυνάμεων ασφαλείας σε αντίστοιχες περιπτώ-σεις.

Η συγκεκριμένη πρόταση εντάσ-σονταν στο γενικότερο κλίμα της γαλλικής εξωτερικής πολιτικής, στις

3 Pape Eric, “Le Scandal -The Arab world's revolutions have exposed the moral bankruptcy of France's foreign policy”, Foreign policy, 25/02/2011, (ημερομηνία πρόσβασης 07/072011), h t tp : / /www. fore ignpo l i cy. com/articles/2011/02/25/le_scandal

Page 14: European Expression - Issue 81

Κ Ρ Ι ς η ς τ Ο Ν Α Ρ Α Β Ι Κ Ο Κ Ο ς Μ Ο14

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

άμεσες προτεραιότητες της οποίας βρίσκεται η καταπολέμηση τρομοκρα-τίας, ιδιαίτερα της ισλαμικής, καθώς στο παρελθόν η χώρα έχει υποστεί τέ-τοιες επιθέσεις (όπως η αιματηρή βομ-βιστική επίθεση το 1995 στο μετρό του Παρισιού από την ισλαμική τρομοκρα-τική οργάνωση GIA).

Η Γαλλίδα Υπουργός Εξωτερικών επικρίθηκε έντονα γι’ αυτήν της την πρωτοβουλία, οξύνοντας την αρνητική κοινή γνώμη για τη στάση της Γαλλίας, τόσο στην ίδια τη χώρα, όσο και στην Τυνησία. Η αδρανής στάση της Γαλ-λίας κατά το ξέσπασμα των εξεγέρσε-ων, την καθιστά για πολλούς συνένοχο στην καταστολή τους από τις τυνησια-κές αρχές που στοίχισε τις ζωές δεκά-δων ανθρώπων.

Η γαλλική εξωτερική πολιτική όσον αφορά στην αντιμετώπιση της «Επανάστασης των Γιασεμιών» ανέ-δειξε την αδυναμία που τη διέπει στον χειρισμό τέτοιων καταστάσεων και την έλλειψη κύρους της, όπως χαρα-κτηριστικά ανέφεραν κάποιοι Γάλλοι πρεσβευτές σε επιστολή τους στην εφημερίδα “Le Monde”, την 22α Φε-βρουαρίου 2011.

Οι προσπάθειες του Γάλλου Προέ-δρου για την ανάκτηση του διπλωματι-κού κύρους της χώρας του με την αντι-κατάσταση της Michèle Alliot-Marie από τον Alain Juppé, και την επίση-μη υποστήριξη των Τυνήσιων στον αγώνα τους για τη Δημοκρατία (την 20η Απριλίου 2011 ο Γάλλος Υπουρ-γός Εξωτερικών δήλωσε ότι η Γαλλία θα προσφέρει στην Τυνησία βοήθεια ύψους €350 εκ.), επισφραγίσθηκε με την εσπευσμένη γαλλική υποστήρι-ξη στον αιγυπτιακό λαό, πριν ο hosni Mubarak εγκαταλείψει την εξουσία, την 11η Φεβρουαρίου 2011.

Η ραγδαία εξάπλωση των εξεγέρ-σεων στην πολιτικά ανάπηρη, για χρό-νια, Αίγυπτο επισφράγισε ξεκάθαρα την αλλαγή που συντελέστηκε στην περιοχή με το αίτημα της λαϊκής αυτο-

διάθεσης να κυριαρχεί. Ο Γάλλος Πρό-εδρος έσπευσε να δηλώσει την σημα-ντικότητα της άμεσης μετάβασης στη δημοκρατία στην Αίγυπτο, χωρίς ο κίνδυνος της ενδεχόμενης ανάδειξης ενός ισλαμικού καθεστώτος να αποτε-λεί τροχοπέδη γι’ αυτήν.4

Καθοριστική συμβολή στη στάση του Nicolas Sarkozy έπαιξε η σαρωτική δυναμι-κή των εξεγέρσεων σε συν-

δυασμό με το μεγάλο μεταναστευτικό κύμα που δημιουργήθηκε από αυτές τις χώρες, κυρίως προς τη Γαλλία και την Ιταλία. Σημαντικός ήταν επίσης ο ρόλος της πρότερης γαλλικής στάσης στην Τυνησία και της έντονης επίκρι-σης της από τους χιλιάδες μουσουλ-μάνους μετανάστες που διαδήλωναν στις γαλλικές πόλεις στο πλευρό των εξεγερμένων (μόνο στο Παρίσι πάνω από 2.000 άτομα διαδήλωσαν υπέρ της αποπομπής του Mubarak από την εξουσία).

Η ανάδειξη της είδησης ότι η γαλ-λική αστυνομία είχε παραδώσει στην αιγυπτιακή, μαθήματα ελέγχου του πλήθους, δυσχέρανε περαιτέρω τη γαλλική στάση, ιδίως μετά τους εκα-τοντάδες θανάτους, κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων στην Αίγυπτο5. Μετά την πτώση του αιγύπτιου Προέδρου, ο Nicolas Sarkozy μίλησε για μια «νέα περίοδο» στη σχέση της Γαλλίας με τις χώρες τις Νότιας Μεσογείου και την

4 Le Figaro, “Égypte: Sarkozy contre l'ingérence”, 04/02/2011, (ημερομηνία πρόσβασης 10/072011), http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2011/02/04/97001-20110204FILWWW00596-egypte-sarkozy-met-en-garde-contre- l -ingerence.php5 Rue 89, “La France a formé la police égyptienne de Moubarak”, 29/01/2011, (ημερομηνία πρόσβασης 11/072011), http://www.rue89.com/2011/01/29/quand-la-france-formait-la-police-de-moubarak-188097

ανανέωση των εργασιών της «Ένωσης για την Μεσόγειο», πρωτοβουλία που ο ίδιος είχε πάρει το 2008 στο Παρίσι. Σκοπός της Ένωσης ήταν η ανάπτυ-ξη των χωρών της Μεσογείου, για την καταπολέμηση της φτώχιας και της με-τανάστευσης στην περιοχή. Πρόεδροι της Ένωσης ήταν ο Nicolas Sarkozy και ο hosni Mubarak.

Με την ανάληψη της προεδρί-ας της Συνόδου Κορυφής της Ομά-δας των Οκτώ (G8), στη γαλλική πό-λη Deauville (26-27 Μαΐου 2011), ο Γάλλος Πρόεδρος υποστήριξε ακόμη μια φορά τη δημοκρατική μεταρρύθ-μιση στην Τυνησία και στην Αίγυπτο, ενώ κάλεσε τις δύο χώρες να συμμετά-σχουν στη Σύνοδο για την άμεση υπο-στήριξή τους. Μάλιστα, η Γαλλία και συγκεκριμένα το Συμβούλιο του Παρι-σιού, την 11η Ιουλίου 2011, αποφάσισε την οικονομική ενίσχυση των Τυνήσι-ων μεταναστών που έφτασαν στο Πα-ρίσι μετά την «Αραβική Εξέγερση» με το ποσό των €700 προκειμένου να γυ-ρίσουν στην πατρίδα τους.6

Το ασταθές πολιτικό τοπίο, λίγο πριν τις επικείμενες εκλογές και στις δύο χώρες και το ενδεχόμενο ανόδου του Ισλαμισμού κατέστησαν και καθι-στούν αναγκαιότερη από ποτέ τη δημι-ουργία ενός σχεδίου δράσης από τους ηγέτες των ισχυρών κρατών, για την οικονομική ενδυνάμωση τους. Η στα-θεροποίηση της οικονομίας τους και η ομαλή δημοκρατική μετάβαση προς αποφυγή νέων αιματηρών συγκρού-σεων, αλλά και ενός νέου κύματος με-τανάστευσης αποτελούν ζητήματα ζω-τικής σημασίας τόσο για την Τυνησία και την Αίγυπτο, όσο και για την Ευ-ρώπη.

6 SaphirNews.com, “Paris vote une aide au retour aux Tunisiens”, 12/07/2011, ((ημερομηνία πρόσβασης 11/072011), http://www.saphirnews.com/Paris-vote-une-aide-au-retour-aux-Tunisiens_a12876.html?nocache=1310493255.

Page 15: European Expression - Issue 81

Π Ρ Ο ς Ω Π Α 15

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Ισως να ακουστεί παρωχημένο, αλλά ο Μάρκος Δραγούμης ήταν ένας ευ-πατρίδης. Ανήκε στο σπάνιο είδος των Ελλήνων που, λόγω συγκρότησης, παιδείας και καταγωγής, ο στοχασμός τους υπερέβαινε τη στενή ατομι-κή, οικογενειακή και επαγγελματική σφαίρα. Ο λόγος κι η φροντίδα του

αγκάλιαζαν τα δημόσια πράγματα, αγωνιούσαν για την πατρίδα. Και η πατρί-δα, για έναν άνθρωπο της ευρυμάθειας και του κοσμοπολιτισμού του Δραγού-μη, ήταν πάντοτε συναρτημένη με τους ευρύτερους ορίζοντες της Ευρώπης και της παγκοσμιότητας.

Ο Δραγούμης καλλιεργούσε την φροντίδα των κοινών πραγμάτων ως υψηλή αποστολή, προσέφερε με πά-θος και γενναιοδωρία τον προσωπικό του χρόνο και τη χαρισματική του γρα-φή σε υποθέσεις που έκρινε ότι είχαν αξία, είτε επρόκειτο για την επιμέλεια κειμένων που αποφάσιζε ότι έπρεπε να φτάσουν στην δημόσια συζήτηση αψε-γάδιαστα, είτε για την προβολή των ελληνικών επιχειρημάτων προς την

κοινότητα του Λονδίνου, είτε για το συντονισμό της δημόσιας επικοινωνίας της χώρας στις μεγάλες πρωτεύουσες του εξωτερικού. Είτε ακόμα, πολλές δε-καετίες πριν και με μεγάλο προσωπι-κό κόστος και διακινδύνευση, επρόκει-το για τους Αγώνες της αριστεράς, για τους οποίους εκτοπίστηκε στον Αη-Στράτη, ή το αντιδικτατορικό κίνη-μα του Λονδίνου, του οποίου υπήρξε λαμπρό ηγετικό στέλεχος. Οτιδήποτε

έκρινε ότι αξίζει, ότι προάγει τις προ-οπτικές μιας Ελλάδας, σύγχρονης και ευρωπαϊκής, με αυτοπεποίθηση και ανοιχτούς ορίζοντες, ο «φιλελεύθερος αριστοκράτης», ο αξιοκράτης Μάρκος Δραγούμης το περιέβαλλε με τον ακα-ταπόνητο ενθουσιασμό του.

Το δεύτερο πράγμα που χαρα-κτήριζε το Μάρκο Δραγούμη ήταν η αστείρευτη, αέναη νεανική διανοητι-κή του περιέργεια. Στην ωραία διατύ-πωση του Θάνου Βερέμη, «ο Μάρκος ήταν ένας αειπαίς, με μεγάλη μαθησι-ακή ευκολία, περίεργος, φιλομαθής, με το χάρισμα να εκπλήσσεται από κάθε νέα ιδέα» (Καθημερινή, 17/7/2011). Το πλούσιο συγγραφικό και αρθρογραφι-κό του έργο εκπέμπει μια ακατάβλητη αισιοδοξία, γνώρισμα ενός βιωματικά φιλελεύθερου πνευματικού ανθρώπου.

(1926-2011)

του Γιώργου ΠαγουλάτουΚαθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής και ΟικονομίαςΟικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Μνήμη

Μάρκου Δραγούμη

Page 16: European Expression - Issue 81

Π Ρ Ο ς Ω Π Α16

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Το μνημειώδες έργο του «Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό» (δεύτε-ρη βελτιωμένη έκδοση, Κέντρο Φιλε-λεύθερων Μελετών και Παπαζήσης, Αθήνα 2011), αποτυπώνει την προσω-πική πνευματική διαδρομή του Μάρ-κου Δραγούμη στον κόσμο της φιλε-λεύθερης σκέψης και των αντιπάλων της. Το βιβλίο ακτινοβολεί αναλυτι-κή ενάργεια και εκφραστική λεπτότη-τα, πληθωρική ευρυμάθεια, παιγνιώδη οξυδέρκεια, ευρηματικότητα και χιού-μορ, που διαχέονται γενναιόδωρα στις 600 και πλέον σελίδες αυτού του χει-μαρρώδους και απολαυστικού πονή-ματος.1

η Πορεία αποτυπώνει την υποκειμενική ανάγνω-ση του συγγραφέα, τον χειμαρρώδη ενθουσια-

σμό του για τις φιλελεύθερες ιδέες, την ακούραστη πνευματική του αισι-οδοξία για τις δυνάμεις του ατόμου. Οι κρίσεις και αναλύσεις του Δραγού-μη για ιδέες, πρόσωπα και πράγματα δεν είναι ακίνδυνες, αποστειρωμένες και ασφαλείς, είναι μαχητικές, αιχμη-ρές και αμφιλεγόμενες. Είναι αδύνα-το αυτό το βιβλίο να αφήσει αδιάφορο τον αναγνώστη, να μην τον ενοχλή-σει ή να μην τον ενθουσιάσει. Είναι ένα έργο που σε καλεί να πάρεις θέ-ση συμφωνώντας ή διαφωνώντας μα-ζί του. Η ανάγνωση της Πορείας μετα-δίδει μια γνήσια αίσθηση απόλαυσης και ευγνωμοσύνης –για την τύχη του μετέχειν στον γοητευτικό διάλογο του Μάρκου Δραγούμη με τις ιδέες.

Ο Μάρκος Δραγούμης, υπήρξε δι-ακεκριμένη προσωπικότητα της Αρι-στεράς και μάλιστα εξελέγη βουλευ-τής της ΕΔΑ το 1958. Είχε αργότερα ηγετική συμμετοχή σε αντιδικτατορι-κές οργανώσεις της Αριστεράς. Μέχρι

1 Βλ. εκτεταμένη κριτική της Πορείας προς τον Φιλελευθερισμό στο Γ. Παγουλάτος, «Φιλε-λευθερισμός τότε και τώρα», Athens Review of Books, τ.17, Απρίλιος 2011.

τα γεγονότα της Πράγας το 1968 και της Πολωνίας το 1970, που τον κατέ-πεισαν ότι ο υπαρκτός σοσιαλισμός εί-ναι «ανεπίδεκτος βελτιώσεως, παρα-γωγός αθλιότητας και ανελευθερίας». Από τότε αρχίζει η πνευματική περι-πέτεια του Δραγούμη με τις φιλελεύ-θερες ιδέες. Θα έλεγα όμως και πολύ νωρίτερα, διότι το είδος της αριστεράς που υπηρέτησε ο Δραγούμης ήταν κα-τά κανόνα πολιτικά φιλελεύθερο.

Τραβώντας το επιχείρημα ακόμα πιο πέρα θα αποτολμούσα την υπό-θεση ότι ο Δραγούμης ήταν βαθιά και βιωματικά φιλελεύθερος ακριβώς διό-τι προερχόταν από την μαχόμενη Αρι-στερά. Για δύο λόγους. Πρώτον, ως μα-χόμενος αριστερός γνώρισε από κοντά την κομματική κτηνωδία του σταλινι-σμού και το αδιέξοδο του σοβιετικού τύπου ολοκληρωτισμού. Δεύτερον, δι-ότι ως μαχόμενος αριστερός ήρθε στον φιλελευθερισμό από την οδό των ατο-μικών ελευθεριών και δικαιωμάτων και όχι από εκείνη της αγοράς. Η ελευθε-ρία και τα δικαιώματα είναι η πεμπτου-σία του φιλελευθερισμού, η αγορά εί-ναι απλώς το σύστημα οργάνωσης. Η ελευθερία είναι αυταξία. Αντίθετα η αγορά έχει εργαλειακή χρησιμότητα. Υπάρχει για να καθιστά δυνατή την ελεύθερη συνύπαρξη και ατομική αυ-τοπραγμάτωση. Ο αυτοσκοπός είναι η ελευθερία και αυτονομία του ατό-μου. Το πρωτείο του ατόμου αναπτύσ-σει θαυμάσια ο Δραγούμης στο πρώτο κεφάλαιο της Πορείας προς τον Φιλε-λευθερισμό.

Ο Δραγούμης ήταν ακόμα ένας πραγματικός Έλ-ληνας Ευρωπαίος, εκ πε-ποιθήσεως και «εκ κατα-

σκευής» ευρωπαϊστής. Όπως έγραψε γι’ αυτόν ο Θάνος Βερέμης: «Η μο-ναδική του ευχέρεια στις ξένες γλώσ-σες τον καθιστούσε δίαυλο επικοινω-νίας της Ελλάδας με τον έξω κόσμο. Ο ίδιος άλλωστε θεωρούσε τον εαυτό

του πολίτη της Ευρώπης» (Καθημερι-νή, 17/7/2011).

Οι σκέψεις του για τη συμβατό-τητα του εθνικού με το ευρωπαϊκό εί-ναι αναζωογονητικά κρυστάλλινες: «Το εθνικό κράτος δεν περιέχει μόνον άλογα στοιχεία, δηλαδή αιματοσυγγε-νικούς και πολιτισμικούς δεσμούς με-ταξύ των ατόμων. Περιέχει και έλλογα στοιχεία: Είναι εξαιρετικώς λυσιτελής μορφή κοινωνικής οργανώσεως, διότι η κοινή καταγωγή, γλώσσα και τα πολλά πολιτισμικά «αυτονόητα», που συνδέ-ουν τους ομοεθνείς, διευκολύνουν τις ανταλλαγές, την εκπόνηση και τήρη-ση των κανόνων του παιχνιδιού και την συνεργασία. Η ιδέα του έθνους που έχουν καλλιεργήσει κυρίως οι στρα-τιωτικοί και που εξαντλείται σε πεδία μαχών, ηρωισμούς, νίκες και ολοκαυ-τώματα είναι μεροληπτική. Δεν χρειά-ζεται να ζουν επικινδύνως τα έθνη, να βρίσκονται διαρκώς στα μαχαίρια με κάποιον γείτονα για να σφυρηλατούν την συνοχή τους. Η εξέλιξη της Ευρω-παϊκής Κοινότητας δείχνει ότι, όπως το πρωτείο του ατόμου μέσα στην πολι-τεία δεν βλάπτει κανέναν και ωφελεί όλους, έτσι το εθνικό συμφέρον μπο-ρεί να εναρμονίζεται άριστα με το κοι-νοτικό, χωρίς να ζημιώνεται κανένας. Σε χώρες με φιλελεύθερη παράδοση, ο πατριωτισμός έχει ήδη αποσυνδεθεί εδώ και καιρό από ματωμένα λάβαρα και σκοτωμούς, και είναι περισσότερο αίσθημα πολιτισμικής υπερηφάνειας και αυτοκατάφασης. Άλλωστε, ο πα-τριωτισμός έχει όλο και λιγότερο την ευκαιρία να δοκιμασθεί στο πεδίο της μάχης διότι οι μάχες εξέλιπαν». (Πο-ρεία προς τον Φιλελευθερισμό, όπ.π., σελ. 104)

Δεν εξέλιπαν όμως οι μάχες των ιδεών. Εκεί ακτινοβολούσε πάντα η κοφτερή διάνοια του Μάρκου Δραγού-μη, και εκεί εντοπίζεται το δυσαναπλή-ρωτο κενό που αφήνει η αποδημία του. Και για μας, στην απώλεια ενός ακρι-βού φίλου δύο δεκαετιών.

Page 17: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α 17

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Μανιφέστο Βεντοτένε

Ο Αλτιέρο Σπινέλλι ήταν ένας από τους πραγματικούς ιδρυτές - πατέρες της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης. Εμπνεύ-

σθηκε και συνέγραψε το κείμενο αυτό, από το 1941 έως το 1944, μαζί με τον Ερ-νέστο Ρόσσι, τον Μάριο Αλμπερτίνι και άλ-λους, ενώ βρίσκονταν σε υποχρεωτική εξορία στο μικρό ιταλικό νησί Βεντοτένε. Το έγραψε σε μια εποχή που η μαύρη σκιά της ναζιστικής Γερμανίας πλανιόταν πανίσχυρη πάνω από ολόκληρη την Ευρώπη.

Δεν ήταν ο πρώτος που συνέλαβε την ευ-ρωπαϊκή ιδέα, την ιδέα της συνεργασίας των ευρωπαϊκών εθνών, ώστε να μην επαναληφθεί ένας πόλεμος. Ήταν, όμως, εκείνος που εντόπισε το πρόβλημα του εθνικισμού ως πρόβλημα που αφε-νός εμπόδιζε τη δημοκρατία και τις ελευθερίες στο εσωτερικό των κρατών, αφετέρου προκαλούσε δι-αρκώς τις συνθήκες του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών που οδηγούσαν συστηματικά στην υπονόμευση της ειρήνης και στον πόλεμο.

Ήταν ένας μεταξύ των λίγων πρωτοπόρων που εμπνεύστηκαν και μόχθησαν για να οικοδομηθεί μια ομοσπονδιακή Ευρώπη στηριγμένη σε αν-θρωπιστικά και πανανθρώπινα θεμέλια. Αποτελεί πλέον ιστορικό ντοκου-μέντο το σχέδιο συντάγματος για μια ΕΕ που ως Ευρωβουλευτής επεξερ-γάστηκε ο Σπινέλλι και υιοθέτησε με ευρύτατη πλειοψηφία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1984, επιχειρώντας μια θεσμική, πολιτική και ιστορι-κή επανάσταση που ακόμη παραμένει σε εκκρεμότητα. Δεν θα ήταν υπερβολικό να υποστηριχθεί ότι από τότε μέχρι σήμερα όχι μόνο πολ-λοί πολιτικοί, στα κράτη – μέλη και στην Ευρώπη, αλλά και οι υπάλ-ληλοι των οργάνων της Ένωσης και υπάλληλοι στις εξειδικευμένες υπηρεσίες των κρατών, με ένα τεράστιο διακομματικό εύρος και παρά τα εμπόδια που εγείρονται συνεχώς από τα άκα-μπτα εθνικά συμφέροντα, συνεχίζουν να εργάζονται επί της αρχής, με γνώμονα την πορεία που χάραξε ο Σπι-νέλλι για μια ελεύθερη, δημοκρατική, κοινωνικά δίκαιη, πολυπολιτισμική, ανεκτική και ομοσπονδιακή, πολιτι-κά ενωμένη Ευρώπη.

για μια ελεύθερηκαι ΕνωμένηΕυρώπη

Page 18: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α18

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Η σημερινή, μοναδικά επικίνδυ-νη για την Ευρώπη, συγκυρία αποτε-λεί ίσως και μοναδική ευκαιρία να ξα-ναδιαβάσουμε το απολύτως επίκαιρο Μανιφέστο του Βεντοτένε, με σκοπό να προβούμε όλοι οι Ευρωπαίοι πολί-τες μαζί στην εθνική υπέρβασης και στο ποιοτικό άλμα που απαιτείται, τώρα, σπάζοντας τα δεσμά της ιστο-ρίας, που στο όνομα της εθνικής κυ-ριαρχίας –ήδη αδειανό πουκάμισο– έχουν επισωρεύσει αμέτρητα δεινά

στους λαούς της Ευρώπης, δημιουρ-γώντας μια νέα ευρωπαϊκή κυριαρ-χία και έναν νέο δυναμικό ευρωπαϊκό λαό, φάρο για όλο τον κόσμο.

Η μετάφραση που ακολουθεί έγι-νε στις αρχές του 2011, σε εθελοντι-κή βάση, από τον Βλάση Σφυρόερα, παλαιό στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έτσι παραδίδεται στο ελληνικό κοινό και στους ευαισθη-τοποιημένους Έλληνες Ευρωπαίους πολίτες για πρώτη φορά, μέσα από

την Ευρωπαϊκή Έκφραση, ένα κείμε-νο σπάνιας αξίας, η ουσία του οποί-ου αποτελεί την κυρίως λύση του ση-μερινού ευρωπαϊκού προβλήματος, η οποία δεν θ’ αργήσει πολύ, δεδομέ-νου ότι το ευρωπαϊκό κεκτημένο είναι σχεδόν αδύνατον να χαθεί και οι ορ-θολογικές κοινωνίες δεν αυτοκτονούν, αλλά μέσα από τις αντιξοότητες ωρι-μάζουν, αντλούν δύναμη και προχω-ρούν. Αυτή είναι η ιστορία του παρό-ντος της Ευρώπης.

Il Manifesto di Ventotene (versione del 1944)

ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΑΙ ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗΣχέδιο διακήρυξης (εκδοχή του 1944)

Ι. Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ο σύγχρονος πολιτισμός έχει θεμελιωθεί στην αρχή της ελευθερίας. Σύμφωνα με αυτή ο άνθρωπος δεν πρέπει να είναι ένα απλό όρ-γανο στην υπηρεσία ενός άλλου ανθρώπου, αλλά ένα αυτόνομο κέντρο ζωής. Όλες οι πλευρές του κοινωνικού βίου που δεν σεβά-

στηκαν την αρχή αυτή, στο πλαίσιο μιας μεγαλειώδους ιστορικής διαδικασίας, τέθηκαν σε δοκιμασία:

1ον) Καθιερώθηκε το ίσο δικαίωμα όλων των εθνών να οργανώνο-νται σε ανεξάρτητα κράτη.

Κάθε λαός, με τα δικά του εθνικά, γεωγραφικά, γλωσσικά και ιστορικά χαρακτηριστικά, έπρεπε να αναζητή-σει στην κρατική οντότητα που δημι-ούργησε, σύμφωνα με τη δική του ιδι-αίτερη αντίληψη της πολιτικής ζωής, τον μηχανισμό που θα ικανοποιούσε

καλύτερα τις ανάγκες του, χωρίς κα-μία ξένη παρέμβαση. Εφαλτήριο για την πρόοδο αυτή στάθηκε η ιδεολο-γία της εθνικής ανεξαρτησίας. Συνέ-βαλε στο ξεπέρασμα του ευτελούς το-πικισμού και συνεπώς στην ευρύτερη συσπείρωση ενάντια στην καταπίεση του ξένου δυνάστη. Εξάλειψε πολλούς από τους φραγμούς που εμπόδιζαν την κυκλοφορία των ανθρώπων και των εμπορευμάτων. Μετέδωσε στους πιο

καθυστερημένους πληθυσμούς κάθε νέου κράτους τους θεσμούς και τη δο-μή των πιο πολιτισμένων πληθυσμια-κών ομάδων. Ταυτόχρονα, όμως, έριξε τον σπόρο του καπιταλιστικού ιμπερι-αλισμού, που είδε η γενιά μας να γι-γαντώνεται, έως το σημείο να σχημα-τιστούν ολοκληρωτικά κράτη και να ξεσπάσουν παγκόσμιοι πόλεμοι.

Το έθνος δεν θεωρείται πια ως το ιστορικό προϊόν της συμβίωσης αν-θρώπων που χάρη σε μια μακρά δια-δικασία έφθασαν σε έναν μεγαλύτερο συγκερασμό εθίμων και προσδοκι-ών και βρίσκουν τώρα στο κράτος την αποτελεσματικότερη μορφή οργά-νωσης του συλλογικού τους βίου στο

Page 19: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α 19

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

πλαίσιο όλης της ανθρωπότητας.Αντίθετα, εξελίχθηκε σε μια θεϊ-

κή οντότητα, σε έναν οργανισμό που πρέπει να σκέπτεται μόνο τη δική του ύπαρξη και ανάπτυξη χωρίς να ενδια-φέρεται στο ελάχιστο για τη ζημία που μπορεί να προξενήσει στα άλλα έθνη.

Η απόλυτη αυτοδυναμία των εθνι-κών κρατών οδήγησε στην ανάπτυξη επεκτατικών τάσεων. Κάθε κράτος αι-σθανόταν να απειλείται από την ισχύ των άλλων και θεωρούσε ως «ζωτικό χώρο» όλο και πιο μεγάλες περιοχές που του επέτρεπαν να κινείται ελεύ-θερα και να εξασφαλίζει την ευημερία του χωρίς να εξαρτάται από κανένα άλλο. Αυτή η επιθυμία για κυριαρχία δεν μπορούσε να κορεστεί παρά μόνο με την ηγεμονία του ισχυρότερου κρά-τους πάνω σε όλα τα άλλα.

Ως επακόλουθο, το κράτος, από θεματοφύλακας της ελευθερίας των πολιτών, μεταμορφώθηκε σε δεσπό-τη υπηκόων εν υπηρεσία, με όλες τις εξουσίες για να αντλεί τη μέγιστη πο-λεμική απόδοση. Ακόμα και σε περι-όδους ειρήνης, που στην πραγματι-κότητα αποτελούν ανάπαυλα για την προετοιμασία των επόμενων αναπό-φευκτων συγκρούσεων, η βούληση της στρατιωτικής τάξης υπερισχύει σε πολλές χώρες εκείνης της αστικής και καθιστά όλο και δυσκολότερη τη λει-τουργία των ελεύθερων πολιτευμάτων: το σχολείο, οι επιστήμες, η παραγωγή, η διοίκηση, προσανατολίζονται κυρίως στην ενίσχυση του πολεμικού δυναμι-κού. Οι μητέρες χρησιμοποιούνται για αναπαραγωγή στρατιωτών και αντα-μείβονται κατά συνέπεια με τα ίδια κριτήρια που βραβεύονται στις εκθέ-σεις τα γονιμότερα ζώα. Τα παιδιά εκ-παιδεύονται από την πιο τρυφερή ηλι-κία στα όπλα και στο μίσος προς τους ξένους. Από τη στιγμή που όλα στρα-τιωτικοποιούνται και όλοι καλούνται συνεχώς να υπηρετούν στον στρατό,

καταργούνται και οι ατομικές ελευ-θερίες. Οι συνεχείς πόλεμοι οδηγούν στην εγκατάλειψη της οικογένειας, της δουλειάς, των περιουσιών, και στη θυσία της ίδιας της ζωής για σκοπούς των οποίων κανείς δεν αντιλαμβάνε-ται πραγματικά την αξία. Οι προσπά-θειες που καταβλήθηκαν για δεκαετίες προκειμένου να αυξηθεί η συλλογική ευημερία καταστρέφονται μέσα σε λί-γες ημέρες.

Τα ολοκληρωτικά κράτη είναι εκεί-να που κατάφεραν συντονίσουν με τον πιο πρόσφορο τρόπο όλες τις κοινω-νικές δυνάμεις. Ενεργοποίησαν στο έπακρο τον συγκεντρωτισμό και την πολιτική αυτάρκειας και απέδειξαν συ-νεπώς ότι είναι οι πιο ευπροσάρμοστοι οργανισμοί στο σημερινό διεθνές περι-βάλλον. Αρκεί κάποιο έθνος να κάνει ένα βήμα προς έναν πιο έντονο ολο-κληρωτισμό για να παρασυρθούν και τα υπόλοιπα στην ίδια πορεία από τη θέληση να επιβιώσουν.

2ον) Καθιερώθηκε το ίσο δικαί-ωμα όλων των πολιτών στη διαμόρ-φωση της κρατικής βούλησης.

η βούληση αυτή έπρεπε να αποτελεί τη συνισταμένη των ευμετάβλητων οικο-νομικών και ιδεολογικών

αναγκών όλων των κοινωνικών κατη-γοριών που εκφράζονταν ελεύθερα. Αυτή η πολιτική οργάνωση επέτρεψε να διορθωθούν ή τουλάχιστον να αμ-βλυνθούν πολλές από τις πιο κραυγα-λέες κληρονομικές αδικίες των καθε-στώτων του παρελθόντος. Επιπλέον, η ελευθερία του Τύπου και του συνέρχε-σθαι και η προοδευτική επέκταση του δικαιώματος ψήφου καθιστούσαν όλο και πιο δυσχερή την υπεράσπιση των παλαιών προνομίων και συνέβαλαν στη διατήρηση του αντιπροσωπευτι-κού συστήματος.

Οι άποροι έμαθαν σιγά-σιγά να χρησιμοποιούν τα μέσα αυτά για να επιτεθούν στα κεκτημένα δικαιώμα-τα των ευπόρων. Οι κοινωνικοί φόροι στα εισοδήματα που δεν είχαν προκύ-ψει από εργασία και τις κληρονομιές, τα κλιμακωτά ποσοστά φορολόγη-σης των μεγάλων περιουσιών, η εξαί-ρεση των κατώτερων εισοδημάτων και των αγαθών πρώτης ανάγκης, η δωρε-άν σχολική εκπαίδευση, η αύξηση των δαπανών κοινωνικής αρωγής και πρό-νοιας, οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις, ο έλεγχος των εργοστασίων, απειλούσαν τις προνομιούχες τάξεις στα καλύτερα οχυρωμένα κάστρα τους.

Ακόμα και οι προνομιούχες τάξεις που είχαν δεχτεί να επικρατήσει η ισό-τητα των πολιτικών δικαιωμάτων δεν μπορούσαν να παραδεχθούν ότι οι τά-ξεις των απόκληρων θα τα χρησιμοποι-ούσαν για να επιδιώξουν στην πράξη την ισότητα εκείνη που θα έδινε στα δι-καιώματα αυτά συγκεκριμένο περιεχό-μενο πραγματικής ελευθερίας. Όταν, μετά το τέλος του 1ου Παγκόσμιου Πο-λέμου, η απειλή έγινε πάρα πολύ σο-βαρή, ήταν φυσικό οι τάξεις αυτές να χειροκροτήσουν θερμά και να υποστη-ρίξουν την εγκαθίδρυση δικτατοριών που αφαίρεσαν τα νόμιμα όπλα από τα χέρια των αντιπάλων τους.

Από την άλλη πλευρά, ο σχηματισμός γιγαντιαί-ων βιομηχανικών και τρα-πεζικών συγκροτημάτων

και συνδικάτων, που κάτω από ενι-αία καθοδήγηση συνένωναν ολόκλη-ρους στρατούς εργαζόμενων, συνδικά-των και συγκροτημάτων που πίεζαν τις κυβερνήσεις για να επιτύχουν την πο-λιτική που ανταποκρινόταν καλύτερα στα ιδιαίτερα συμφέροντά τους, απει-λούσε να διαιρέσει το ίδιο το κράτος σε ανάλογες οικονομικές βαρωνίες σε έντονη διαμάχη μεταξύ τους. Τα φιλε-

Page 20: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α20

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

λευθερο-δημοκρατικά πολιτεύματα, που είχαν καταστεί το εργαλείο για να εκμεταλλεύονται καλύτερα οι ομάδες αυτές ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο, έχαναν όλο και περισσότερο το κύρος τους και έτσι διαχεόταν η πεποίθηση ότι μόνο το ολοκληρωτικό κράτος, που θα καταργούσε τις λαϊκές ελευθε-ρίες, θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να επιλύσει τη σύγκρουση συμφερόντων που οι πολιτικοί θεσμοί δεν κατάφερ-ναν πια να εμποδίσουν.

Εκ των πραγμάτων, στη συνέχεια, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα εδραί-ωσαν εν γένει τη θέση των διάφορων κοινωνικών κατηγοριών στα επίπεδα που είχαν φθάσει βαθμιαία προηγου-μένως και απέκλεισαν, με τον αστυνο-μικό έλεγχο της ζωής των πολιτών και με τη βίαιη εξάλειψη όλων των αντι-φρονούντων, κάθε νόμιμη δυνατότητα να διορθωθεί περαιτέρω η κατάσταση.

Εξασφαλίστηκε έτσι η επιβί-ωση των απόλυτα παρασιτι-κών τάξεων των άεργων γαι-οκτημόνων και των εισοδη-

ματιών που συμβάλλουν στην κοινωνι-κή παραγωγή πηγαίνοντας μόνο να ει-σπράξουν τα μερίσματα από τους τίτ-λους τους. Των μονοπωλίων και των αλυσίδων που εκμεταλλεύονται τους καταναλωτές και εξανεμίζουν τις οι-κονομίες των μικροαποταμιευτών. Των πλουτοκρατών που κινούν παρα-σκηνιακά τους πολιτικούς σαν μαριο-νέττες για να κατευθύνουν όλον τον κρατικό μηχανισμό προς το ιδικό τους αποκλειστικά όφελος με τη δικαιολο-γία ότι εξυπηρετούν ανώτερα εθνικά συμφέροντα. Διατηρήθηκαν οι κολοσ-σιαίες περιουσίες των λίγων και η μι-ζέρια των μεγάλων μαζών, που απο-κλείστηκαν από κάθε δυνατότητα να απολαύσουν τους καρπούς του σύγ-χρονου πολιτισμού. Διασώθηκε ουσι-αστικά ένα οικονομικό καθεστώς στο

οποίο τα υλικά αποθέματα και οι δυνά-μεις της εργασίας, αντί να χρησιμοποι-ούνται για να ικανοποιήσουν τις βασι-κές ανάγκες του ανθρώπου, τις απα-ραίτητες για την ανάπτυξη της ζωτικής του ενέργειας, κατευθύνονται για να ικανοποιήσουν τις πιο κενές επιθυμίες των πλουσιότερων. Διασώθηκε ένα οι-κονομικό καθεστώς το οποίο διαιωνίζει τη δύναμη του χρήματος στο πλαίσιο της ίδιας κοινωνικής τάξης, με το κλη-ρονομικό δικαίωμα να μετατρέπεται σε προνόμιο χωρίς καμία αντιστοιχία με την κοινωνική αξία τής πραγματι-κά προσφερόμενης υπηρεσίας. Το πε-δίο των προλεταριακών δυνατοτήτων συρρικνώθηκε τόσο πολύ, ώστε οι ερ-γαζόμενοι, για να επιβιώσουν, αναγκά-στηκαν συχνά να παραδοθούν στην εκμετάλλευση όποιου τους προσέφερε οποιαδήποτε ευκαιρία απασχόλησης.

Τα συνδικάτα, για να κρατούν ακί-νητη και υπάκουη την εργατική τάξη, έχουν μετατραπεί από ελεύθεροι ορ-γανισμοί πάλης, κατευθυνόμενοι από άτομα που απόλαυαν της εμπιστο-σύνης των εταίρων, σε όργανα αστυ-νομικής εποπτείας υπό τη διοίκηση υπαλλήλων που επιλέγονται από την άρχουσα τάξη και που είναι υπόλογοι μόνο απέναντι σε αυτή. Εάν κάποια δι-όρθωση τύχει να γίνει σε ένα τέτοιο οι-κονομικό καθεστώς, υπαγορεύεται πά-ντα μόνο από μιλιταριστικές ανάγκες που συνάδουν με τις αντιδραστικές προσδοκίες των προνομιούχων τάξεων όσον αφορά την ανάδυση και εδραίω-ση των ολοκληρωτικών κρατών.

3ον) Ενάντια στον αυταρχικό δογματισμό ορθώθηκε η πάγια αξία του κριτικού πνεύματος.

Οποιοσδήποτε ισχυρισμός είτε έπρεπε να διασταυρώνεται είτε να κα-ταρρέει. Στη μεθοδικότητα αυτής της απροκατάληπτης στάσης οφείλονται οι μείζονες κατακτήσεις της κοινωνίας μας σε κάθε πεδίο. Η πνευματική όμως

αυτή ελευθερία δεν άντεξε στην κρί-ση που έφερε στην επιφάνεια τα ολο-κληρωτικά κράτη. Νέα δόγματα, που έγιναν δεκτά είτε από πεποίθηση είτε από υποκρισία, κυριάρχησαν σε όλες τις επιστήμες.

Μολονότι κανένας δεν γνωρίζει τι είναι μια φυλή, που ακόμη και η πιο στοιχειώδης ιστορική γνώση μπορεί να αποδείξει πόσο παράλογη είναι η έννοια αυτή, απαιτείται από τους φυσι-ολόγους να πιστέψουν, να αποδείξουν και να πείσουν ότι ανήκουμε σε μια εκλεκτή φυλή μόνον επειδή ο ιμπερι-αλισμός χρειάζεται τον μύθο αυτό για να εξάψει στις μάζες το μίσος και την αλαζονεία. Οι πιο προφανείς έννοιες της οικονομικής επιστήμης μεταβάλ-λονται σε αναθέματα προκειμένου να προβληθούν η πολιτική της αυτάρκει-ας, των ισοζυγισμένων ανταλλαγών και των άλλων παλιών όπλων του μερ-καντιλισμού, ως οι σημαντικές ανακα-λύψεις των καιρών μας. Λόγω της οι-κονομικής αλληλεξάρτησης όλων των χωρών του κόσμου, ο πλανήτης απο-τελεί στο σύνολό του ζωτικό χώρο για κάθε λαό που θέλει να διατηρήσει το επίπεδο ζωής που αντιστοιχεί στη σύγ-χρονη πολιτισμική κατάσταση. Δημι-ουργήθηκε όμως η ψευδοεπιστήμη της γεωπολιτικής για να δοθεί υπόσταση στη θεωρία των ζωτικών χώρων και να επενδυθεί θεωρητικά η βούληση του ιμπεριαλισμού για ηγεμονία.

Τα κύρια στοιχεία της ιστορίας πλαστογραφούνται σύμφωνα με τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Κά-θε μη ορθόδοξο πόνημα αποβάλλεται από τις βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπω-λεία. Ο σκοταδισμός απειλεί και πάλι να καταπνίξει το ανθρώπινο πνεύμα. Υπονομεύεται η ίδια η κοινωνική ηθι-κή της ελευθερίας και της ισότητας. Οι άνθρωποι δεν θεωρούνται πλέον ελεύ-θεροι πολίτες που αξιοποιούν το κρά-τος για να επιτύχουν ευκολότερα τους

Page 21: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α 21

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

συλλογικούς τους στόχους. Γίνονται υπηρέτες του κράτους, το οποίο κα-θορίζει ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι τους και ως κρατική βούληση υιοθετεί-ται βεβαίως η βούληση όσων κατέχουν την εξουσία. Οι άνθρωποι δεν είναι πια υποκείμενα δικαίου, αλλά ιεραρχικά καταταγμένοι, υποχρεούνται να υπα-κούουν χωρίς αντίρρηση στις ανώτερες αρχές που κορυφώνονται σε μία αρχη-γία δεόντως θεοποιημένη.

Το καθεστώς των φατριών αναγεν-νιέται δυναμικά από τις στάχτες του.

Αυτός ο αντιδραστικός ολοκληρω-τικός πολιτισμός, αφού θριάμβευσε σε διάφορες χώρες, βρήκε τελικά στη να-ζιστική Γερμανία τη δύναμη που εκτί-μησε ότι μπορούσε να επιφέρει το τελικό κτύπημα. Μετά από μία σχο-λαστική προετοιμασία, εκμεταλλευό-μενος με θράσος και χωρίς ενδοιασμό, έχθρες, εγωισμούς και τη βλακεία των άλλων, παρασύροντας πίσω του άλλα υποτελή ευρωπαϊκά κράτη - πρώτο με-ταξύ των οποίων την Ιταλία - και συμ-μαχώντας με την Ιαπωνία, η οποία επι-διώκει τους ίδιους στόχους στην Ασία, ρίχτηκε στο έργο της επικυριαρχίας. Η νίκη του θα σήμαινε την οριστική εδραίωση του ολοκληρωτισμού στον κόσμο. Όλα του τα χαρακτηριστικά θα εντείνονταν στον υπέρτατο βαθμό και οι προοδευτικές δυνάμεις θα καταδι-κάζονταν για πολύ καιρό σε μία απλή αρνητική στάση.

η παραδοσιακή αλαζονεία και αδιαλλαξία της γερ-μανικής στρατιωτικής τάξης μπορεί να μας δώ-

σει ήδη μιαν ιδέα για το ποιόν της κυ-ριαρχίας της μετά από ένα νικηφόρο πόλεμο. Οι Γερμανοί, ως νικητές, θα μπορούσαν να επιτρέψουν και κά-ποιο πρόσχημα γενναιοδωρίας προς τους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς. Να σεβαστούν τυπικά τα εδάφη τους και

τους πολιτικούς θεσμούς τους και να κυβερνήσουν με τρόπο που να ικανο-ποιεί το βλακώδες πατριωτικό συναί-σθημα εκείνων που κοιτούν τα χρώ-ματα των συνοριακών στύλων και την εθνικότητα των πολιτικών προσώπων που παρουσιάζονται στο προσκήνιο, αντί για τον συσχετισμό των δυνά-μεων και το πραγματικό περιεχόμενο των κρατικών δομών. Όπως, όμως, και να παραλλάξουν την κυριαρχία τους η πραγματικότητα θα είναι πάντα η αυτή: μια νέα διαίρεση της ανθρωπό-τητας σε Σπαρτιάτες και Είλωτες.

Ακόμη και να βρεθεί μια συμβιβα-στική λύση μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών, ο ολοκληρωτισμός θα έχει κά-νει ένα επιπλέον βήμα μπροστά, κα-θώς όλες οι χώρες που θα ξεφύγουν από τον εναγκαλισμό της Γερμανίας, θα αναγκαστούν να υιοθετήσουν την ίδια μορφή πολιτικής οργάνωσης και να προετοιμαστούν κατάλληλα εκ νέ-ου για πόλεμο.

Αν όμως η χιτλερική Γερμανία κα-τάφερε να νικήσει το ένα μετά το άλ-λο τα μικρά κράτη, με τη δράση της ανάγκασε να κατέβουν στην κονίστρα όλο και πιο μεγάλες δυνάμεις. Η θαρ-ραλέα μαχητικότητα της Μεγάλης Βρετανίας, που κράτησε κεφάλι στον εχθρό ακόμη και τη στιγμή που έμει-νε μόνη, εξώθησε τους Γερμανούς να προσκρούσουν στη γενναία αντίστα-ση του σοβιετικού στρατού και έδω-σε χρόνο στην Αμερική να θέσει σε κίνηση τις αστείρευτες παραγωγικές της πηγές. Ο αγώνας αυτός ενάντια στον γερμανικό ιμπεριαλισμό συνδέ-εται στενά με τον αγώνα που διεξάγει ο κινεζικός λαός ενάντια στον ιαπωνι-κό ιμπεριαλισμό.

Τεράστιες μάζες ανθρώπων και πλούτου έχουν ήδη παραταχτεί απέ-ναντι από τις ολοκληρωτικές δυνάμεις. Οι τελευταίες έχουν φθάσει στο ανώ-τερο σημείο των δυνατοτήτων τους

και δεν μπορούν πλέον παρά να φθα-ρούν βαθμιαία. Οι αντίπαλες δυνάμεις έχουν αντίθετα ξεπεράσει το σημείο της μέγιστης ύφεσης και βρίσκονται σε φάση ανάκαμψης.

Ο πόλεμος των συμμάχων ξυπνά-ει κάθε μέρα όλο και περισσότερο την επιθυμία για απελευθέρωση, ακό-μη και στις χώρες που είχαν υποκύψει στη βία και είχαν καταπτοηθεί από το πλήγμα που είχαν δεχθεί. Ξυπνάει έως και τη βούληση των ίδιων των λα-ών των δυνάμεων του Άξονα, οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι παρασύρθηκαν σε μια απελπιστική κατάσταση μόνο για να ικανοποιήσουν τον πόθο των ηγετών τους για κυριαρχία.

Η αργή διαδικασία χάρη στην οποία τεράστιες μάζες ανθρώπων αφή-νονταν παθητικά να διαμορφωθούν από το νέο καθεστώς, προσαρμοζό-μενες και συνεισφέρουσες έτσι στην εδραίωσή του, έχει ανακοπεί. Απενα-ντίας έχει αρχίσει η αντίστροφη διαδι-κασία. Σε αυτό το τεράστιο κύμα που ορθώνεται αργά βρίσκονται όλες οι προοδευτικές δυνάμεις: τα πιο φωτι-σμένα τμήματα των εργατικών τάξεων που δεν παρασύρθηκαν από τον τρό-μο και τις απατηλές υποσχέσεις στην αναζήτηση ενός ανώτερου τρόπου ζωής, τα πιο συνειδητοποιημένα στοι-χεία των τάξεων των διανοούμενων, που φέρουν βαρέως την υποβάθμιση στην οποία υποβάλλεται η διανόηση, επιχειρηματίες που αισθάνονται ικανοί για νέες πρωτοβουλίες και θα ήθελαν να αποδεσμευτούν από τις γραφειο-κρατικές αγκυλώσεις και την πολιτική εθνικής αυτάρκειας που εμποδίζουν κάθε τους κίνηση. Όλοι αυτοί τέλος που από ένα έμφυτο συναίσθημα αξιο-πρέπειας δεν κάμπτουν τη σπονδυλική στήλη στην ταπείνωση της σκλαβιάς.

Σε όλες αυτές τις δυνάμεις εμπι-στευόμαστε σήμερα τη σωτηρία του πολιτισμού μας.

Page 22: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α22

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

ΙΙ.- ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ – Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

η ήττα, όμως, της Γερμανί-ας δεν θα οδηγήσει αυ-τόματα στην αναδιάταξη της Ευρώπης σύμφωνα με

το δικό μας πολιτισμικό ιδεώδες. Στη σύντομη περίοδο της γενικής

κρίσης (κατά την οποία τα κράτη θα έχουν σωριαστεί σε ερείπια και οι λαϊκές μάζες θα αναμένουν εναγωνίως τον νέο λόγο, αποτελώντας ύλη ακατέργαστη, διάπυρη και επιδεκτική να διαμορφω-θεί σε νέα σχήματα, έτοιμα να υποδε-χτούν την ηγεσία σοβαρών διεθνιστών), οι πιο προνομιούχες τάξεις των παλαι-ών εθνικών συστημάτων θα επιδιώξουν με δόλο ή με τη βία να μετριάσουν το κύμα των διεθνιστικών αισθημάτων και πόθων και θα βαλθούν επιδεικτικά να ανασυγκροτήσουν τις παλαιές κρατι-κές οργανωτικές δομές. Είναι μάλιστα πιθανό να προσπαθήσουν να εξωθή-σουν τα πράγματα προς αυτή την κα-τεύθυνση και οι εγγλέζοι ιθύνοντες, ίσως σε συμφωνία με τους Αμερικανούς, για να εφαρμόσουν και πάλι την πολιτι-κή της ισορροπίας των εξουσιών, προς

το άμεσο προφανώς συμφέρον των αυ-τοκρατοριών τους.

Οι συντηρητικές δυνάμεις, δηλα-δή η ηγεσία των βασικών θεσμικών ορ-γάνων των εθνικών κρατών, τα ανώτε-ρα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων, με επικεφαλής, εκεί όπου υπάρχουν, τις μοναρχίες, οι ομάδες εκείνες του μο-νοπωλιακού καπιταλισμού που έχουν συνδέσει τις τύχες των κερδών τους με τις τύχες των κρατών, οι μεγάλοι γαι-οκτήμονες και η υψηλή εκκλησιαστι-κή ιεραρχία που μόνο από μια σταθερή συντηρητική κοινωνία μπορεί να εξα-σφαλίσει τα παρασιτικά της έσοδα, και πίσω τους όλο το αναρίθμητο πλήθος εκείνων που εξαρτώνται από αυτούς ή που έχουν μόνο θαμπωθεί από την πα-ραδοσιακή τους εξουσία: όλες αυτές οι αντιδραστικές δυνάμεις αισθάνονται σήμερα το οικοδόμημα να τρίζει και ψά-χνουν τρόπους να διασωθούν. Η κατάρ-ρευση θα τους στερήσει μονομιάς όλες τις εγγυήσεις που είχαν μέχρι σήμερα και θα τις αφήσει έκθετες στην έφοδο των προοδευτικών δυνάμεων.

Η επαναστατική κατάσταση: παλαιά και νέα ρεύματα

η πτώση των ολοκληρωτι-κών καθεστώτων θα ση-μάνει συναισθηματικά για ολόκληρους λαούς

την έλευση της «ελευθερίας». Θα αρ-θεί κάθε εμπόδιο και αυτομάτως θα επι-κρατήσουν ευρύτατες ελευθερίες του λόγου και του συνέρχεσθαι. Θα είναι ο θρίαμβος των δημοκρατικών τάσε-ων. Με αναρίθμητες παραλλαγές. Από έναν πολύ συντηρητικό φιλελευθερι-σμό έως τον σοσιαλισμό και την αναρ-χία. Οι δημοκρατικοί πιστεύουν στην «αυθόρμητη δημιουργία» των γεγονό-των και των θεσμικών οργάνων, στην

απόλυτη καλοσύνη των κινήτρων που έρχονται από τα κάτω. Δεν θέλουν να εκβιάσουν την «ιστορία», τον «λαό», το «προλεταριάτο» ή όπως αλλιώς απο-καλούν τον Θεό τους. Προοιωνίζονται το τέλος των δικτατοριών, το φαντά-ζονται ως ανταπόδοση στον λαό των απαράγραπτων δικαιωμάτων αυτοδιά-θεσης. Τα όνειρά τους θα εκπληρωθούν με τη σύγκληση μιας συντακτικής συ-νέλευσης, εκλεγμένης από την πιο ευ-ρεία εκλογική βάση και με τον πιο σχο-λαστικό σεβασμό του δικαιώματος των ψηφοφόρων, η οποία θα αποφασίσει τι είδους σύνταγμα θα παραγάγει.

Εάν ο λαός είναι ανώριμος, θα πα-ραγάγει ένα κακό σύνταγμα το οποίο θα καταστεί δυνατό να διορθωθεί μό-νο μέσω ενός διαρκούς αγώνα πειθούς.

Οι δημοκρατικοί δεν απορρίπτουν τη βία ως αρχή. Θέλουν να τη χρησι-μοποιούν μόνο όταν η πλειονότητα εί-ναι πεπεισμένη για την αναγκαιότητά της. Δηλαδή ακριβώς όταν η κατάστα-ση φτάσει στο απροχώρητο. Ως εκ τού-του είναι κατάλληλοι να κυβερνούν μό-νο σε περιόδους ομαλότητας, κατά τις οποίες ένας λαός είναι στο σύνολό του πεπεισμένος για την καλή ποιότητα των βασικών θεσμών, που πρέπει να διορ-θώνονται μόνο σε σχετικά δευτερεύο-ντα σημεία. Σε επαναστατικές εποχές, κατά τις οποίες οι θεσμοί δεν πρέπει απλώς να χρήζουν διαχείρισης, αλ-λά να δημιουργούνται, η δημοκρατική πρακτική αποτυγχάνει παταγωδώς. Η αξιολύπητη αδυναμία των δημοκρατι-κών κατά τη ρωσική, τη γερμανική και την ισπανική επανάσταση προσφέρει τρία από τα πιο πρόσφατα παραδείγ-ματα. Σε τέτοιες καταστάσεις, μετά τη διάλυση του παλαιού κρατικού μηχα-νισμού, με τους νόμους του και τη διοί-κησή του, ξεφυτρώνουν αμέσως είτε με ομοιότητες προς την παλαιά νομιμότη-τα είτε περιφρονώντας την, ένα πλήθος συνελεύσεων και λαϊκών αντιπροσω-πειών στις οποίες συγκλίνουν και δρα-στηριοποιούνται όλες οι προοδευτικές κοινωνικές δυνάμεις. Ο λαός έχει μεν ορισμένες βασικές ανάγκες να ικανο-ποιήσει αλλά δεν γνωρίζει με ακρίβεια τι θέλει και πως να το κάνει. Στα αυτιά του ηχούν χίλιες καμπάνες. Τα εκατομ-μύρια κεφάλια του δεν καταφέρνουν να προσανατολιστούν και αποσυντίθενται σε ένα πλήθος αντικρουόμενων μεταξύ τους τάσεων.

Τη στιγμή που χρειάζεται η μέγιστη αποφασιστικότητα και τόλμη, οι δημο-κρατικοί, επειδή δεν υποστηρίζονται από μια αυθόρμητη λαϊκή συναίνεση,

Page 23: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α 23

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

αλλά μόνο από ένα θολό συνονθύλευμα παθών, αισθάνονται χαμένοι. Σκέπτο-νται ότι χρέος τους είναι να δημιουρ-γήσουν αυτή τη συναίνεση και παρου-σιάζονται ως ιεροκήρυκες την ώρα που χρειάζονται αρχηγοί για να οδηγήσουν, γνωρίζοντας που θα φθάσουν. Χάνουν τις ευνοϊκές συγκυρίες για να εδραιώ-σουν το νέο καθεστώς, επιδιώκοντας να θέσουν αμέσως σε λειτουργία μηχανι-σμούς που είναι κατάλληλοι μόνο για περιόδους σχετικής ομαλότητας, ενώ απαιτείται μακρά προετοιμασία. Παρέ-χουν στους αντιπάλους τους τα όπλα τα οποία στη συνέχεια εκείνοι χρησι-μοποιούν για να τους ανατρέψουν. Εκ-προσωπούν εντέλει, στις χίλιες τάσεις τους, όχι πια τη βούληση για ανανέω-ση, αλλά τις συγκεχυμένες επιθυμίες που βασιλεύουν σε κάθε νου, οι οποί-ες, αυτοαναιρούμενες, προετοιμάζουν το πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυ-ξη της αντίδρασης.

Η δημοκρατική πολιτική μεθοδολο-γία θα είναι βάρος κατά την επαναστα-τική κρίση.

Όταν οι δημοκρατικοί θα έχουν αναλώσει σε λογομαχίες τις πρώτες λαϊκές συμπάθειες που είχαν κερδίσει ως εγγυητές της ελευθερίας, χάνοντας κάθε σοβαρή πολιτική και κοινωνική επανάσταση, θα ανασυνταχθούν ανα-πόφευκτα οι προ-ολοκληρωτικοί πολι-τικοί θεσμοί και ο αγώνας θα επιστρέψει στα παλαιά πρότυπα των αντιμαχόμε-νων τάξεων.

Η αρχή σύμφωνα με την οποία η πάλη των τάξεων είναι ο όρος που συ-νοψίζει όλα τα πολιτικά προβλήματα, αποτέλεσε τη βασική θέση ειδικά των εργοστασιακών εργατών και χρησίμευ-σε για να προσδώσει ουσία στην πολι-τική τους έως ότου δεν έμπαιναν υπό αμφισβήτηση οι θεμελιώδεις θεσμοί. Όταν όμως εξ ανάγκης επιβάλλεται η μεταρρύθμιση όλης της κοινωνικής ορ-γάνωσης, η αρχή αυτή μετατρέπεται σε

εργαλείο απομόνωσης του προλεταρι-άτου. Οι εργάτες, ταξικά διαμορφωμέ-νοι, δεν βλέπουν παρά μόνο τις ιδιαίτε-ρές τους ταξικές ή ακόμη και κλαδικές διεκδικήσεις. Είτε δεν μεριμνούν για το πώς θα τις συνδέσουν με τα συμφέρο-ντα των άλλων τάξεων είτε, όπως υπα-γορεύεται από μία εκατονταετή προ-παγάνδα ως το βασικό φάρμακο για όλα τους τα δεινά, φιλοδοξούν να επι-βάλουν τη μονόπλευρη δικτατορία της τάξης τους, πραγματοποιώντας την ου-τοπική κολεκτιβοποίηση όλων των υλι-κών μέσων παραγωγής. Η πολιτική αυ-τή δεν καταφέρνει να επηρεάσει άλλο κοινωνικό στρώμα, παρά μόνο τους ερ-γάτες οι οποίοι στερούν έτσι την υπο-στήριξή τους στις άλλες προοδευτικές δυνάμεις ή τις αφήνουν να πέσουν στο έλεος της αντίδρασης που τις οργανώ-νει επιδέξια για να τσακίσουν στη συ-νέχεια το ίδιο το προλεταριακό κίνημα.

Μεταξύ των διαφόρων προλεταρι-ακών τάσεων, οι κομμουνιστές, οπαδοί της ταξικής πολιτικής και του ιδεώδους του κολεκτιβισμού, έχουν αναγνωρί-σει τη δυσκολία να συγκεντρώσουν τις απαραίτητες δυνάμεις για να νικήσουν και, για τον λόγο αυτό, σε αντίθεση με τα άλλα λαϊκά κόμματα, έχουν συντα-χθεί σε ένα άκαμπτα πειθαρχημένο κί-νημα που εκμεταλλεύεται τον ρωσικό μύθο για να οργανώνει τους εργάτες χω-ρίς να τους ακούει και για να τους χρησι-μοποιεί στις πιο ανόμοιες διεκδικήσεις.

Η τακτική αυτή καθιστά τους κομ-μουνιστές πιο αποτελεσματικούς από τους δημοκρατικούς στη διαχείριση των επαναστατικών κρίσεων. Κρατώ-ντας όμως τις εργατικές τάξεις όσο το δυνατόν μακρύτερα από τις άλλες επα-ναστατικές δυνάμεις – κηρύσσοντας ότι η δική τους «αληθινή» επανάσταση δεν έχει έλθει ακόμη – συνιστούν την κρίσι-μη ώρα ένα διασπαστικό στοιχείο που αποδυναμώνει το σύνολο. Επιπλέον, η απόλυτη εξάρτησή τους από το ρωσικό

κράτος, που τους έχει επανειλημμένως χρησιμοποιήσει για να επιτύχει τους δι-κούς του εθνικούς στόχους, τους εμπο-δίζει να εφαρμόσουν κάποια πολιτική με ένα μίνιμουμ συνέχειας. Έχουν πά-ντοτε ανάγκη να κρύβονται πίσω από έναν Κάρολυ, έναν Μπλουμ, έναν Νε-γκρίν, για να γκρεμιστούν στη συνέχεια μαζί με τις χρησιμοποιημένες δημοκρα-τικές μαριονέττες.

η εξουσία δεν κατακτάται και δεν διατηρείται απλώς με την πονηριά, αλλά με την ικανό-

τητα να ανταποκρίνεσαι με οργανικό και ζωτικό τρόπο στις ανάγκες της σύγ-χρονης κοινωνίας.

Εάν ο αγώνας θα περιοριζόταν αύ-ριο στο παραδοσιακό εθνικό πεδίο, θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο να ξεφύγουμε από τα παλιά ερωτηματικά. Τα εθνικά κράτη έχουν ήδη συγκροτήσει με τόσο στέρεο τρόπο τις οικονομίες τους, που πολύ σύντομα κεντρικό ζήτημα θα γι-νόταν το ποια ομάδα οικονομικών συμ-φερόντων, ήτοι ποια τάξη, θα έπρεπε να πάρει τα ηνία. Το μέτωπο των προοδευ-τικών δυνάμεων θα διασπαζόταν εύκο-λα στη σύγκρουση ανάμεσα σε τάξεις και οικονομικές κατηγορίες. Κατά πά-σα πιθανότητα κέρδος θα εισέπρατταν μόνο οι αντιδραστικοί.

Ένα πραγματικό επαναστατικό κί-νημα πρέπει να προκύψει από αυτούς που μπόρεσαν να ασκήσουν κριτική στις παλαιές πολιτικές θέσεις. Θα πρέ-πει να συνεργαστεί με τις δημοκρατι-κές δυνάμεις, με τις κομμουνιστικές και, γενικά, με όσους συνεργάζονται για τη διάλυση του ολοκληρωτισμού. Χωρίς όμως να αφεθεί να παγιδευτεί στην πο-λιτική πρακτική καμιάς από αυτές.

Οι αντιδραστικές δυνάμεις δια-θέτουν ανθρώπους και στελέχη ικα-νά και εκπαιδευμένα στη διοίκηση. Θα αντισταθούν λυσσαλέα για να διατη-ρήσουν την πρωτοκαθεδρία τους. Την

Page 24: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α24

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

καίρια στιγμή θα παρουσιαστούν καλά μεταμφιεσμένες και θα διακηρύξουν την αγάπη τους για την ελευθερία, την ειρή-νη, και τη γενική ευημερία των πιο φτω-χών τάξεων. Στο παρελθόν έχουμε δει με ποιο τρόπο διείσδυσαν στα λαϊκά κινή-ματα και τα παρέλυσαν, τα εξέτρεψαν από την πορεία τους και τα μετέτρε-ψαν στο ακριβώς αντίθετο. Αναμφίβο-λα θα είναι η πιο επικίνδυνη δύναμη με την οποία θα πρέπει να λογαριαστούμε.

το σημείο στο οποίο θα προσπα-θήσουν να κρατηθούν οι δυνά-μεις αυτές θα είναι η αποκα-

τάσταση του εθνικού κράτους. Για να μπορέσουν έτσι να ασκήσουν πίεση στο πιο διαδεδομένο λαϊκό συναίσθημα, το πιο πληγωμένο από τα πρόσφατα κι-νήματα και το πιο εύχρηστο για αντι-δραστικούς σκοπούς: το πατριωτικό συναίσθημα. Με τον τρόπο αυτό ελπί-ζουν ακόμη ότι θα προκαλέσουν σύγ-χυση στις ιδέες των αντιπάλων, κα-θώς οι λαϊκές μάζες έχουν αποκτήσει την μέχρι τώρα πολιτική τους εμπειρία μόνο στο εθνικό πλαίσιο. Θα είναι συ-νεπώς αρκετά εύκολο να τις κάνουν να πιστέψουν, τόσο αυτές όσο και τους πιο μύωπες ηγέτες τους, στην ανάγκη να ανοικοδομηθούν τα κράτη που κατα-στράφηκαν από την καταιγίδα.

Εάν επιτευχθεί ο στόχος αυτός, η αντίδραση θα νικήσει. Θα μπορούσαν επίσης τα κράτη αυτά να είναι φαινομε-νικά ευρέως δημοκρατικά και σοσιαλι-στικά. Η επιστροφή της εξουσίας στα χέρια των αντιδραστικών θα είναι μόνο ζήτημα χρόνου. Θα έλθουν ξανά στην επιφάνεια οι εθνικές αντιζηλίες και κά-θε κράτος θα επαφίεται εκ νέου για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του μόνο στη δύναμη των όπλων. Πρωταρχικό καθή-κον θα καταστεί και πάλι, αργά ή γρή-γορα, η μετατροπή των λαών σε στρα-τούς. Οι στρατηγοί θα ξαναπάρουν τα ηνία, τα μονοπώλια θα κερδίζουν από

τις πολιτικές αυτάρκειας, οι γραφειο-κρατικές συντεχνίες θα συνεχίσουν να διογκώνονται, οι ιερείς να κρατούν πει-θήνιες τις μάζες. Μπροστά στην ανά-γκη της νέας πολεμικής προετοιμασίας, όλες οι κατακτήσεις της πρώτης στιγ-μής θα συρρικνωθούν στο μηδέν.

Το πρόβλημα που πρέπει να λυθεί αρχικά, δεδομένου ότι η αποτυχία θα καταστήσει φαινομενική οποιαδήπο-τε άλλη πρόοδο, είναι η οριστική άρ-ση της διαίρεσης της Ευρώπης σε κυ-ρίαρχα εθνικά κράτη. Η συντριβή των περισσότερων κρατών της ηπείρου από τον γερμανικό οδοστρωτήρα έφε-ρε τους ευρωπαϊκούς λαούς μπροστά στην ίδια μοίρα και ή θα υποστούν όλοι μαζί τη χιτλερική δεσποτεία ή όλοι μα-ζί θα εισέλθουν μετά την πτώση της σε μια επαναστατική περίοδο που δεν θα τους αφήσει ευκρινώς χωρισμένους σε στέρεες κρατικές δομές. Τα πνεύματα είναι τώρα πολύ πιο ευμενώς διατεθει-μένα απ’ ό,τι στο παρελθόν απέναντι σε μια ομοσπονδιακή αναδιοργάνωση της Ευρώπης. Η σκληρή εμπειρία των τε-λευταίων δεκαετιών άνοιξε τα μάτια και σε όποιον δεν ήθελε να δει και βοήθη-σε να ωριμάσουν πολλές ευνοϊκές περι-στάσεις για το ιδεώδες μας.

Όλοι οι εχέφρονες άνθρωποι ανα-γνωρίζουν πλέον ότι δεν μπορεί να δι-ατηρηθεί μια ισορροπία ανάμεσα σε ανεξάρτητα ευρωπαϊκά κράτη και μια μιλιταριστική Γερμανία να συμβιώνει μαζί τους επί ίσοις όροις. Ούτε μπορεί να κατακερματιστεί η Γερμανία και να κρατηθεί πατημένη στο λαιμό αφού νι-κηθεί. Στην πράξη φάνηκε ξεκάθαρα ότι καμία χώρα της Ευρώπης δεν μπο-ρεί να είναι αμέτοχη τη στιγμή που οι άλλες συγκρούονται, και μάλιστα όταν οι διακηρύξεις ανεξαρτησίας και τα σύμφωνα μη επίθεσης έχουν μηδενική αξία. Έχει πια αποδειχτεί η ματαιότη-τα και μάλιστα η βλαβερότητα των ορ-γανισμών του τύπου της Κοινωνίας των

Εθνών που χωρίς μια στρατιωτική δύνα-μη ικανή να επιβάλει τις αποφάσεις της, παρίστανε ότι εγγυάται την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και ταυτόχρονα ότι σέβεται την απόλυτη κυριαρχία των κρατών μελών. Παράλογη αποδείχτηκε η αρχή της μη επέμβασης, σύμφωνα με την οποία κάθε λαός θα έπρεπε να αφε-θεί ελεύθερος να έχει τη δεσποτική κυ-βέρνηση που του αρέσει, λες και η εσω-τερική συγκρότηση κάθε μεμονωμένου κράτους δεν αποτελεί ζωτικό συμφέρον για όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώ-ρες. Άλυτα έμειναν τα πολλαπλά προ-βλήματα που δηλητηριάζουν τις διε-θνείς σχέσεις των κρατών της ηπείρου, όπως η χάραξη των συνόρων στις ζώνες με μικτό πληθυσμό, η υπεράσπιση των αλλοεθνοτικών μειονοτήτων, η έξοδος στη θάλασσα των χωρών που βρίσκο-νται μακριά της, το βαλκανικό ζήτημα, το ιρλανδικό κλπ.. Τα προβλήματα αυ-τά θα έβρισκαν την πιο απλή λύση μέ-σα στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία, αφού θα έχαναν την οξύτητά τους καθώς θα μετατρέπονταν σε προβλήματα σχέ-σεων ανάμεσα σε διάφορες επαρχίες. Τέτοια λύση βρήκαν στο παρελθόν τα αντίστοιχα προβλήματα των κρατιδίων που έγιναν τμήμα μιας ευρύτερης κρα-τικής οντότητας.

Από τη άλλη πλευρά, το τέλος του αισθήματος ασφάλειας που παρείχε το απρόσβλητο της Μεγάλης Βρετανίας και έκανε τους Άγγλους να πιστεύουν στη «λαμπρή απομόνωση», η διάλυση του στρατού και της ίδιας της γαλλι-κής δημοκρατίας στην πρώτη σοβαρή σύγκρουση με τις γερμανικές δυνάμεις (πράγμα που ελπίζεται ότι μετρίασε τη σοβινιστική πεποίθηση της απόλυτης γαλλικής ανωτερότητας) και ιδίως η συνειδητοποίηση του κινδύνου γενικής υποτέλειας, δημιούργησαν τις προϋπο-θέσεις που θα ευνοήσουν την οικοδό-μηση ενός ομοσπονδιακού καθεστώ-τος και θα τεθεί ένα τέλος στη σημερινή

Page 25: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α 25

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

αναρχία. Το γεγονός ακόμη ότι η Αγ-γλία δέχτηκε πια την αρχή της ινδικής ανεξαρτησίας και ότι η Γαλλία, ανα-γνωρίζοντας την ήττα της, έχασε όλη της την αυτοκρατορία, κάνουν ακόμη πιο εύκολο να βρεθεί μια βάση συμφω-νίας για να διευθετηθεί ευρωπαϊκά το ζήτημα των αποικιακών κτήσεων.

Σε όλα αυτά πρέπει τέλος να προ-στεθεί ότι έπαψαν να υπάρχουν ορισμέ-νες από τις κύριες δυναστείες και ότι τα στηρίγματα όσων επιβίωσαν είναι σα-θρά. Πράγματι πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι δυναστείες, θεωρώντας παραδο-σιακά τις διάφορες χώρες ως ιδιοκτη-σία τους και αποτελώντας το στήριγμα ισχυρών συμφερόντων, αντιπροσωπεύ-ουν ένα σοβαρό εμπόδιο για την ορθο-λογική οργάνωση των Ηνωμένων Πολι-τειών της Ευρώπης οι οποίες δεν μπορεί παρά να διέπονται από ένα δημοκρα-τικό σύνταγμα που θα σέβονται όλες οι ομόσπονδες χώρες. Θα πρέπει επί-σης να αναγνωριστεί ότι η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία, όταν θα έχει ξεπεραστεί ο ορίζοντας της γηραιάς ηπείρου, θα εί-ναι η μόνη χειροπιαστή εγγύηση για να μπορέσουν να εξελιχθούν οι σχέσεις με τους ασιατικούς και αμερικανικούς λα-ούς στη βάση μιας ειρηνικής συνεργα-σίας, αναμένοντας ένα απώτερο μέλ-λον στο οποίο θα καταστεί δυνατή η πολιτική ενότητα όλου του κόσμου και η ένταξη όλων των λαών της ανθρωπό-τητας σε ένα συνολικό όραμα.

Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ προοδευτικών και αντιδραστικών κομ-μάτων δεν ξεχωρίζει πια τυπικά μόνο μια πλατύτερη από μια στενότερη δη-μοκρατία, έναν καλύτερο από έναν χει-ρότερο ποιοτικά προς εγκαθίδρυση σο-σιαλισμό, αλλά είναι ουσιαστικά η πιο πρόσφατη γραμμή που χωρίζει αυτούς που αντιλαμβάνονται ως βασικό στό-χο της πάλης εκείνον τον παραδοσια-κό, την κατάκτηση δηλαδή της εθνι-κής πολιτικής εξουσίας, – που παίζουν

έστω και ακούσια το παιχνίδι των αντι-δραστικών δυνάμεων με το να αφήνουν να κρυώσει η ρευστή λάβα των λαϊκών πόθων στο παλαιό καλούπι και επιτρέ-πουν την ανάδυση των παλαιών παρα-λογισμών – από εκείνους που θεωρούν ως κύριο καθήκον τους να δημιουργή-σουν ένα σταθερό διεθνές κράτος, που κατευθύνουν προς τον σκοπό αυτό τις λαϊκές δυνάμεις και που αφού κατακτή-σουν την εθνική εξουσία θα την χρη-σιμοποιήσουν πρώτα-πρώτα ως εργα-λείο για να σφυρηλατήσουν τη διεθνή ενότητα.

Με την προπαγάνδα και τη δράση, επιδιώκοντας να καθιερώσουν με κάθε τρόπο συμφωνίες και δεσμούς μεταξύ των μεμονωμένων κινημάτων που είναι βέβαιο ότι σχηματίζονται στις διάφορες χώρες, πρέπει να τεθούν από τώρα τα θεμέλια ενός κινήματος που θα μπορέ-σει να εμπνεύσει όλες τις δυνάμεις για να ιδρύσει τον νέο οργανισμό, ο οποί-ος θα αποτελέσει την πιο μεγαλειώδη και πιο καινοτόμα εδώ και αιώνες δη-μιουργία στην Ευρώπη. Για τη συγκρό-τηση ενός σταθερού ομοσπονδιακού κράτους που θα διαθέτει ευρωπαϊκή

ένοπλη δύναμη αντί για εθνικούς στρα-τούς. Για να σπάσουν οριστικά οι οικο-νομικές αυτοτέλειες που αποτελούν τη σπονδυλική στήλη των ολοκληρωτι-κών καθεστώτων. Έναν οργανισμό που θα έχει επαρκή όργανα και μέσα για να εκτελεί στα μεμονωμένα ομοσπονδιακά κράτη τις αποφάσεις του, για να τηρεί-ται μια κοινή γραμμή, παραχωρώντας ταυτόχρονα στα ίδια τα κράτη την αυ-τονομία που θα επιτρέπει μιαν ελαστική διάρθρωση και ανάπτυξη πολιτικής ζω-ής, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτη-ριστικά των διαφόρων λαών.

Εάν υπάρξει στα κύρια ευρωπαϊκά κράτη ένας επαρκής αριθμός ανθρώ-πων που θα καταλάβουν αυτό το πράγ-μα, η νίκη θα έλθει σύντομα στα χέρια τους, καθώς η κατάσταση και τα πνεύ-ματα θα διάκεινται ευμενώς προς το έρ-γο τους. Θα έχουν απέναντί τους κόμ-ματα και ρεύματα που η καταστροφική εμπειρία της τελευταίας εικοσαετίας θα έχει βάλει στο περιθώριο. Δεδομέ-νου ότι θα είναι η ώρα για νέα έργα, θα είναι και η ώρα για νέους ανθρώπους: για το ΚΙΝΗΜΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΑΙ ΕΝΩΜΕΝΗ.

ΙΙΙ. ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ – Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Μια ελεύθερη και ενω-μένη Ευρώπη αποτελεί απαραίτητη προϋπόθε-ση για την ενδυνάμωση

του σύγχρονου πολιτισμού. Η ολοκλη-ρωτική εποχή δεν αποτελεί παρά ένα διάλειμμα. Με το τέλος του θα ξανατε-θεί αμέσως σε πλήρη κίνηση η ιστορική διαδικασία ενάντια στην ανισότητα και τα κοινωνικά προνόμια. Όλοι οι παλαι-οί συντηρητικοί θεσμοί που εμπόδιζαν την επανεκκίνηση της διαδικασίας αυ-τής ή θα καταρρεύσουν ή θα είναι ετοι-μόρροποι. Θα πρέπει να εκμεταλλευ-τούμε την κρίση με θάρρος και αποφα-σιστικότητα.

Η ευρωπαϊκή επανάσταση, για να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις μας, θα πρέπει να είναι σοσιαλιστική. Θα πρέ-πει δηλαδή να προτείνει τη χειραφέτη-ση των εργατικών τάξεων και τη δημι-ουργία πιο ανθρώπινων συνθηκών ζωής γι’αυτές. Γνώμονας για τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν προς την κατεύθυν-ση αυτή δεν μπορεί να είναι όμως η κα-θαρά δογματική αρχή της κατάργησης της ιδιοκτησίας των υλικών μέσων πα-ραγωγής και, όταν δεν μπορεί να συμ-βεί αυτό, η προσωρινή ανοχή της. Η συ-νολική κρατικοποίηση της οικονομίας ήταν το πρώτο ουτοπικό σχήμα με το οποίο οι εργατικές τάξεις φαντάστηκαν

Page 26: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α26

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

ότι θα ελευθερωθούν από τον καπιταλι-στικό ζυγό. Η συνολική κρατικοποίηση δεν οδηγεί στο προσδοκώμενο αποτέ-λεσμα, αλλά στη θέσπιση ενός καθε-στώτος, όπου όλος ο πληθυσμός υπο-τάσσεται στην περιορισμένη τάξη των γραφειοκρατών που διαχειρίζονται την οικονομία.

Η πραγματική θεμελιώδης αρχή του σοσιαλισμού, από την οποία η γε-νική κολεκτιβοποίηση δεν ήταν παρά ένα βιαστικό και λανθασμένο συμπέρα-σμα, είναι ότι οι οικονομικές δυνάμεις δεν κυριαρχούν στους ανθρώπους, αλ-λά – όπως συμβαίνει και με τις φυσικές δυνάμεις – υπακούουν, κατευθύνονται και ελέγχονται από αυτούς με τον πιο λογικό τρόπο για να μην πέφτουν θύ-ματά τους οι μεγάλες μάζες. Οι γιγά-ντιες δυνάμεις προόδου που γεννά το ιδιωτικό συμφέρον δεν πρέπει να πνί-γονται στο τέλμα της κολεκτιβοποίη-σης για να ανακύπτει στη συνέχεια το άλυτο πρόβλημα σχετικά με το πώς θα αναστηθεί το πνεύμα πρωτοβουλί-ας με διαφοροποιήσεις μισθών και άλ-λα παρόμοια μέτρα. Οι δυνάμεις αυτές πρέπει αντίθετα να στηρίζονται και να ενισχύονται, προσφέροντάς τους μεγα-λύτερες ευκαιρίες ανάπτυξης και απα-σχόλησης. Ταυτόχρονα, πρέπει να στα-θεροποιούνται και να τελειοποιούνται οι δίαυλοι που θα τις κάνουν να συγκλί-νουν προς στόχους ωφέλιμους για όλο το κοινωνικό σύνολο.

Η ιδιοκτησία πρέπει να καταργηθεί, να περιοριστεί, να διορθωθεί, να επε-κταθεί κατά περίπτωση, κατ' αρχήν όχι δογματικά. Η γραμμή αυτή εντάσσε-ται φυσιολογικά στη διαδικασία σχη-ματισμού μιας ευρωπαϊκής οικονομικής ζωής, ελευθερωμένης από τον εφιάλτη του μιλιταρισμού ή του εθνικού γρα-φειοκρατισμού. Οι ορθολογικές λύσεις πρέπει να αντικαταστήσουν αυτές που στερούνται λογικής, και στη συνείδηση των εργαζόμενων.

Θέλοντας να υποδείξουμε με πιο συγκεκριμένο τρόπο το περιεχόμενο της γραμμής αυτής και υπενθυμίζο-ντας ότι η καταλληλότητα και οι όροι κάθε προγραμματικής διάταξης θα πρέ-πει πάντοτε να κρίνονται σε συνάρτη-ση με την απαραίτητη πια προϋπόθεση της ευρωπαϊκής ενότητας, υπογραμμί-ζουμε τα ακόλουθα σημεία:

α) Δεν είναι πλέον δυνατό να αφε-θούν στους ιδιώτες οι επιχειρήσεις οι οποίες, αναπτύσσοντας αναγκαστικά μονοπωλιακή δραστηριότητα, είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν τους κατα-ναλωτές. Για παράδειγμα, η βιομηχα-νία παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, οι επιχειρήσεις που πρέπει να συνεχί-σουν να λειτουργούν για λόγους συλ-λογικού συμφέροντος αλλά που για να επιβιώσουν χρειάζονται προστατευτι-κούς δασμούς, επιδοτήσεις, ευνοϊκές ρυθμίσεις κλπ. (το πιο αξιοσημείωτο μέχρι σήμερα παράδειγμα ιταλικής βι-ομηχανίας αυτού του τύπου είναι η χα-λυβουργίες), οι επιχειρήσεις που λόγω μεγέθους των επενδυμένων κεφαλαίων και αριθμού των απασχολούμενων ερ-γατών ή λόγω της δεσπόζουσας θέσης του τομέα τους, μπορούν να εκβιάζουν τα όργανα του κράτους, επιβάλλοντας την πιο επωφελή γι’αυτές πολιτική (για παράδειγμα, οι εξορυκτικές βιομηχανί-ες, οι μεγάλες τράπεζες και οι μεγάλες πολεμικές βιομηχανίες). Αυτό είναι το πεδίο στο οποίο θα πρέπει δίχως άλλο να γίνουν ευρύτατης κλίμακας εθνικο-ποιήσεις, χωρίς να ληφθεί υπόψη κανέ-να κεκτημένο δικαίωμα.

β) Τα χαρακτηριστικά που είχαν προσλάβει στο παρελθόν το δικαίωμα της ιδιοκτησίας και το κληρονομικό δι-καίωμα, επέτρεψαν να συσσωρευτούν, στα χέρια λίγων προνομιούχων, πλού-τη που σε μία επαναστατική κρίση θα πρέπει να διανεμηθούν ισότιμα. Για να εξαλειφθούν οι παρασιτικές τάξεις και να δοθούν στους εργαζόμενους τα ανα-

γκαία μέσα παραγωγής που θα βελτι-ώσουν την οικονομική τους κατάστα-ση και θα τους επιτρέψουν να φθάσουν σε ένα επίπεδο πιο ανεξάρτητης ζω-ής. Εννοούμε δηλαδή μια αγροτική με-ταρρύθμιση η οποία, αφού παραδώσει τη γη σ’αυτούς που την καλλιεργούν, θα αυξήσει κάθετα τον αριθμό των ιδι-οκτητών. Ακόμη, μια βιομηχανική με-ταρρύθμιση που θα επεκτείνει την ιδι-οκτησία των εργαζόμενων στους μη κρατικοποιημένους τομείς, με τη συ-νεταιριστική διαχείριση, με τη διανομή των μετοχών στους ίδιους τους εργαζό-μενους κλπ..

γ) Οι νέοι πρέπει να βοηθηθούν με τα απαραίτητα εκείνα μέτρα που θα μειώσουν στο ελάχιστο τις αποστά-σεις ανάμεσα στις θέσεις εκκίνησης για τον αγώνα της ζωής. Το δημόσιο σχο-λείο συγκεκριμένα θα πρέπει να δίνει πραγματικές δυνατότητες συνέχισης των σπουδών έως τις υψηλότερες βαθ-μίδες για τους πιο κατάλληλους πα-ρά για τους πιο πλούσιους. Θα πρέπει επίσης να προετοιμάζει σε κάθε κλάδο σπουδών, για να προσανατολιστεί στα διάφορα επαγγέλματα και τις διάφο-ρες ελεύθερες και επιστημονικές δρα-στηριότητες, έναν αριθμό ατόμων που να αντιστοιχεί στη ζήτηση της αγοράς. Έτσι ώστε οι μέσες αμοιβές να είναι πά-νω-κάτω ίδιες για όλες τις επαγγελμα-τικές κατηγορίες, όποιες και αν είναι οι σχετικές με τις διάφορες προσωπι-κές ικανότητες αποκλίσεις αμοιβών στο εσωτερικό της κάθε κατηγορίας.

δ) Οι χωρίς όρια δυνατότητες μα-ζικής παραγωγής ειδών πρώτης ανά-γκης, χάρη στις σύγχρονες τεχνικές, επιτρέπουν πια να εξασφαλιστούν σε όλους, με μικρό σχετικά κοινωνικό κό-στος, η διατροφή, η κατοικία, η ένδυ-ση και η ελάχιστη αναγκαία άνεση για να συντηρείται η έννοια της ανθρώπι-νης αξιοπρέπειας. Η ανθρώπινη αλλη-λεγγύη προς αυτούς που βγαίνουν ητ-

Page 27: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α 27

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

τημένοι από τον οικονομικό στίβο δεν θα πρέπει όμως να εκδηλώνεται με όλο και πιο ταπεινωτικές μορφές φιλαν-θρωπίας, που παράγουν τα ίδια κακά με αυτά που επιδιώκουν να αποκατα-στήσουν, αλλά με μια σειρά προνοια-κών μέτρων που θα εγγυώνται, χωρίς όρους, σε όλους, είτε μπορούν είτε δεν μπορούν να εργαστούν, ένα ευπρεπές επίπεδο ζωής, χωρίς να περιορίζουν τα κίνητρα για εργασία και αποταμίευση. Έτσι κανένας δεν θα εξαναγκάζεται πια από τη φτώχεια να δέχεται εξευτελιστι-κές συμβάσεις εργασίας.

ε) Η ελευθέρωση των εργατικών τάξεων μπορεί να επέλθει μόνο με την υλοποίηση των συνθηκών που περιγρά-φηκαν στα προηγούμενα σημεία: δεν πρέπει να ξαναγίνουν έρμαια της οικο-νομικής πολιτικής των μονοπωλιακών συνδικάτων, που μεταφέρουν απλώς στο εργατικό πεδίο τις καταχρηστικές μεθόδους που χαρακτηρίζουν κυρίως το μεγάλο κεφάλαιο. Οι εργαζόμενοι πρέ-πει να ξαναμπορέσουν να επιλέγουν ελεύθερα τους εντολοδόχους για τη συλλογική διαπραγμάτευση των όρων κάτω από τους οποίους θα προτίθενται να προσφέρουν την εργασία τους και το κράτος θα πρέπει να παρέχει τα έννομα μέσα που θα εξασφαλίζουν την τήρηση των συμφωνιών. Από τη στιγμή που θα υλοποιηθούν αυτές οι κοινωνικές μετα-βολές θα καταστεί δυνατό να καταπο-λεμηθούν όλες οι μονοπωλιακές τάσεις.

Αυτές είναι οι αναγκαίες αλλαγές για να δημιουργηθεί γύρω από τη νέα τάξη πραγμάτων ένα ευρύτατο κοινω-νικό στρώμα πολιτών που θα ενδιαφέ-ρονται για τη διατήρησή της, αλλά και για να δοθεί στην πολιτική ζωή ένα στε-ρεό έδαφος ελευθερίας, εμποτισμένο με ένα ισχυρό αίσθημα κοινωνικής αλλη-λεγγύης. Σε αυτές τις βάσεις θα μπορέ-σουν οι πολιτικές ελευθερίες να απο-κτήσουν πραγματικά ένα ουσιαστικό και όχι μόνο θεωρητικό περιεχόμενο για

όλους, δεδομένου ότι η μάζα των πο-λιτών θα έχει επαρκή ανεξαρτησία και γνώση για να ασκεί συνεχή και αποτε-λεσματικό έλεγχο στην άρχουσα τάξη.

Στους συνταγματικούς θεσμούς εί-ναι περιττό να σταθούμε, καθώς δεν εί-ναι δυνατόν να προβλεφθούν οι συνθή-κες κάτω από τις οποίες θα προκύψουν και θα λειτουργήσουν. Δεν θα κάνουμε τίποτε άλλο από το να επαναλάβουμε αυτά που όλοι ήδη γνωρίζουν σχετικά με την ανάγκη να υπάρχουν αντιπρο-σωπευτικά όργανα, σχετικά με τη δια-μόρφωση των νόμων, σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσί-ας που θα αντικαταστήσει τη σημερι-νή για να εφαρμόζει αμερόληπτα τους εγκρινόμενους νόμους, σχετικά με την ελευθερία του Τύπου και του συνεται-ρίζεσθαι, για τη διαφώτιση της κοινής γνώμης και για να παρέχεται σε όλους τους πολίτες η δυνατότητα να συμμετέ-χουν ουσιαστικά στον κρατικό βίο.

Σε δύο μόνο ζητήματα είναι ανάγκη να αποσαφηνιστούν οι ιδέες λόγω της ιδιαίτερης σημασίας τους για τη χώρα μας τη στιγμή αυτή: στις σχέσεις του κράτους με την εκκλησία και στον χα-ρακτήρα της πολιτικής εκπροσώπησης.

α) το κονκορδάτο με το οποίο το Βατικανό σύναψε στην Ιταλία τη συμ-μαχία με τον φασισμό δίχως άλλο θα καταργηθεί, ώστε να επιβεβαιωθεί ο ξε-κάθαρος λαϊκός χαρακτήρας του κρά-τους και να καθοριστεί με αναμφίβολο τρόπο η υπεροχή του στην ζωή των πο-λιτών. Όλες οι θρησκευτικές πεποιθή-σεις θα πρέπει να γίνονται εξίσου σεβα-στές, αλλά το κράτος δεν πρέπει να έχει πλέον προϋπολογισμό θρησκευμάτων.

β) ο χάρτινος πύργος που δημιούρ-γησε ο φασισμός με τη σωματειακή δο-μή θα συντριβεί μαζί με τα άλλα τμή-ματα του ολοκληρωτικού κράτους. Υπάρχουν αυτοί που ισχυρίζονται ότι από τα ερείπιά του θα καταστεί δυνατό αύριο να εξαχθεί το υλικό για τη νέα συ-

νταγματική τάξη. Εμείς δεν το πιστεύ-ουμε. Στα ολοκληρωτικά κράτη τα σω-ματεία είναι η απάτη που συγκαλύπτει τον αστυνομικό έλεγχο επί των εργα-ζόμενων. Ακόμη όμως και να αποτελού-σαν τα σωματεία την ειλικρινή έκφραση των διαφόρων παραγωγικών κατηγορι-ών, τα αντιπροσωπευτικά όργανα των διαφόρων επαγγελματικών κλάδων δεν θα έπρεπε ποτέ να χειρίζονται ζητήματα γενικότερης πολιτικής. Στα πιο ειδικά οι-κονομικά ζητήματα μάλιστα, θα εξελίσ-σονταν σε όργανα κυριαρχίας των ισχυ-ρότερων συνδικαλιστικώς κατηγοριών. Τα συνδικάτα θα έχουν μεν ευρείες αρ-μοδιότητες συνεργασίας με τα κρατικά όργανα που θα είναι επιφορτισμένα με την επίλυση των προβλημάτων που τα αφορούν πιο άμεσα, αλλά δεν θα πρέ-πει για κανένα λόγο να τους ανατίθεται οποιαδήποτε νομοθετική αρμοδιότητα. Το αποτέλεσμα θα ήταν να επικρατήσει μια φεουδαρχική αναρχία στην οικονο-μική ζωή που θα κατέληγε σε έναν ανα-νεωμένο πολιτικό δεσποτισμό. Πολλοί που γοητεύτηκαν αφελώς από τον μύ-θο του κορπορατισμού θα μπορέσουν και πρέπει να εμπλακούν στο έργο της ανανέωσης. Θα πρέπει όμως να αντι-ληφθούν πόσο παράλογη ήταν η λύση που τόσο συγκεχυμένα προσδοκούσαν. Ο κορπορατισμός δεν μπορεί να έχει πρακτική εφαρμογή παρά μόνο με τη μορφή που παίρνει στα ολοκληρωτικά κράτη για να επιστρατεύει τους εργαζό-μενους κάτω από λειτουργούς που ελέγ-χουν κάθε τους κίνηση προς το συμφέ-ρον της άρχουσας τάξης.

Το επαναστατικό κόμμα δεν μπορεί αίφνης και ερασιτεχνικά να συγκροτη-θεί την κρίσιμη στιγμή, αλλά πρέπει να αρχίσει να διαμορφώνεται από τώ-ρα, τουλάχιστον ως προς την κεντρική του πολιτική θέση, το γενικό του πλαί-σιο και τις πρώτες γραμμές δράσης. Δεν πρέπει να αντιπροσωπεύει μια ανομοι-ογενή μάζα τάσεων που συγκλίνουν

Page 28: European Expression - Issue 81

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α28

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

μόνο αρνητικά και μεταβατικά, λό-γω του αντιφασιστικού παρελθόντος τους και απλώς αναμένουν την πτώση του ολοκληρωτικού καθεστώτος, έτοι-μες να τραβήξουν η κάθε μία τον δρόμο της από τη στιγμή που θα επιτευχθεί ο σκοπός. Το επαναστατικό κόμμα γνω-ρίζει αντίθετα ότι μόνο τότε θα αρχίσει το πραγματικό έργο του και κατά συνέ-πεια πρέπει να αποτελείται από ανθρώ-πους που συμφωνούν πάνω στα βασικά προβλήματα του μέλλοντος.

Πρέπει να διεισδύσει με μεθοδική προπαγάνδα εκεί όπου υπάρχουν κα-ταπιεσμένοι του σημερινού καθεστώ-τος. Να αρχίζει από το πρόβλημα που κάθε φορά αντιλαμβάνεται ότι πονάει περισσότερο τα πρόσωπα ή τις τάξεις, υποδεικνύοντας πώς συνδέεται το πρό-βλημα αυτό με τα άλλα και ποια μπορεί να είναι η πραγματική λύση. Από τον αυξανόμενο λίγο - λίγο όμως κύκλο των οπαδών του πρέπει να ξεχωρίσει και να στρατολογήσει στην οργάνωση του κι-νήματος μόνον αυτούς που έχουν ανα-γάγει την ευρωπαϊκή επανάσταση σε κύριο σκοπό της ζωής τους. Αυτούς που κάνουν ημέρα με την ημέρα, πειθαρχη-μένα, την απαραίτητη δουλειά, που με-ριμνούν προσεκτικά για τη διαρκή και αποτελεσματική ασφάλειά του, ακόμη και στις καταστάσεις της πιο σκληρής παρανομίας, και πλέκουν έτσι σφιχτά το εσωτερικό δίκτυο, το οποίο με τη σει-ρά του δίνει υπόσταση στον πιο ρευστό κύκλο των συμπαθούντων.

Το επαναστατικό κόμμα, μολονότι δεν παραβλέπει καμία ευκαιρία και κα-νένα χώρο για να διαδώσει τις θέσεις του, πρέπει να κατευθύνει κατά προτε-ραιότητα τη δραστηριότητά του στους κύκλους εκείνους που είναι σημαντι-κότεροι, τόσο ως κέντρα διάδοσης ιδε-ών όσο και στρατολόγησης μαχητικών ανθρώπων. Κυρίως προς τις δύο κοινω-νικές ομάδες που είναι οι πιο ευαίσθη-τες απέναντι στη σημερινή κατάσταση και έχουν αποφασιστική σημασία για το αύριο: την εργατική τάξη και τις τάξεις

των διανοουμένων. Η εργατική τάξη εί-ναι εκείνη που έχει πειθαρχήσει λιγότε-ρο στην ολοκληρωτική βία και είναι η πιο έτοιμη για να αναδιοργανώσει τις γραμμές της. Οι διανοούμενοι, ιδίως οι νεότεροι, είναι εκείνοι που περισσότερο ασφυκτιούν πνευματικά και απεχθάνο-νται τον διάχυτο δεσποτισμό. Σιγά – σι-γά θα εμπλακούν αναπόφευκτα στο γε-νικό κίνημα και άλλες τάξεις.

Όποιο κίνημα δεν καταφέρει να συμμαχήσουν οι δυνάμεις αυτές είναι καταδικασμένο στη στειρότητα. Εάν αποτελείται μόνο από διανοούμενους θα στερηθεί τη δύναμη της απαραίτη-της μάζας για να κάμψει τις αντιδραστι-κές αντιστάσεις, θα είναι δύσπιστο και ταυτόχρονα θα προκαλεί υποψίες στην εργατική τάξη. Ακόμη και να εμφορεί-ται από δημοκρατικά αισθήματα, απέ-ναντι στις δυσκολίες θα είναι επιρρεπές να ολισθήσει στο πεδίο της κινητοποίη-σης όλων των άλλων τάξεων κατά των εργατών, δηλαδή προς τη φασιστική παλινόρθωση. Εάν βασιστεί μόνο στο προλεταριάτο δεν θα έχει εκείνη τη σα-φήνεια της σκέψης που μόνο από τους διανοούμενους μπορεί να προέλθει και η οποία είναι απαραίτητη για να ξεχω-ρίσουν τα νέα καθήκοντα και οι νέοι δρόμοι: θα παραμείνει αιχμάλωτο του παλαιού ταξισμού, θα βλέπει παντού εχθρούς και θα γλιστρήσει στη δογμα-τική κομμουνιστική λύση.

Κατά τη διάρκεια της επαναστα-τικής κρίσης, θα εναπόκειται στο κίνημα αυτό να οργανώ-

σει και να κατευθύνει τις προοδευτικές δυνάμεις. Να χρησιμοποιήσει όλα εκεί-να τα λαϊκά όργανα που, σαν τα λειω-μένα μέταλλα που αναμειγνύονται στις μήτρες, διαμορφώνονται αυθόρμητα σε επαναστατικές μάζες, όχι για να εκ-δώσουν λαϊκά ψηφίσματα αλλά περι-μένοντας να καθοδηγηθούν. Το κίνη-μα αντλεί το όραμα και την ασφάλεια περί του πρακτέου όχι επειδή καθαγιά-ζεται προκαταβολικά από την ανύπαρ-

κτη ακόμη λαϊκή βούληση, αλλά επειδή συνειδητοποιεί ότι εκπροσωπεί τις βα-θύτερες ανάγκες της σύγχρονης κοινω-νίας. Δίνει συνεπώς τις πρώτες κατευ-θύνσεις για τη νέα τάξη πραγμάτων και το πρώτο κοινωνικό μάθημα στις άμορ-φες μάζες. Από αυτή τη δικτατορία του επαναστατικού κόμματος θα σχηματι-στεί το νέο κράτος και γύρω από αυτό η νέα πραγματική δημοκρατία.

Δεν πρέπει να φοβόμαστε ότι ένα τέτοιο επαναστατικό καθεστώς θα κα-ταλήξει αναγκαστικά σε ένα νέο δε-σποτισμό. Θα καταλήξει εκεί εάν έχει διαμορφωθεί ένας τύπος δουλικής κοι-νωνίας. Εάν, όμως, το επαναστατικό κόμμα δημιουργήσει, κρατώντας στα-θερή πορεία από τα πρώτα κιόλας βή-ματα, τις συνθήκες για μια ελεύθερη ζωή, στην οποία όλοι οι πολίτες θα μπο-ρούν να συμμετέχουν πραγματικά στη λειτουργία του κράτους, θα καταφέρει προοδευτικά, ενδεχομένως ακόμη και μέσα από δευτερεύουσες πολιτικές κρί-σεις, να κατανοηθεί και να γίνει δεκτή από όλους η νέα τάξη και, συνεπώς, η αυξανόμενη πιθανότητα να συγκροτη-θούν ελεύθεροι πολιτικοί θεσμοί.

Σήμερα έχει φθάσει η στιγμή, στην οποία πρέπει να ξεφορτωθούμε τα πα-λαιά βάρη, να είμαστε έτοιμοι στο και-νούργιο που καταφθάνει τόσο διαφο-ρετικό από αυτό που είχαμε φανταστεί, να παραμερίσουμε τους ακατάλληλους ανάμεσα στους παλιούς και να εμφυσή-σουμε νέα ενέργεια στους νέους. Σήμε-ρα αναζητούνται και συναντώνται με-ταξύ τους, αρχίζοντας να υφαίνουν το μέλλον, εκείνοι που διέκριναν τις αιτίες της σημερινής κρίσης του ευρωπαϊκού πολιτισμού και ως εκ τούτου κληρονο-μούν όλα τα κινήματα που προσπάθη-σαν να εξυψώσουν την ανθρωπότητα, αλλά ναυάγησαν λόγω κακής κατα-νόησης του στόχου ή των μέσων με τα οποία έπρεπε να επιτευχθεί.

Το ταξίδι που πρέπει να κάνουμε δεν είναι εύκολο ούτε ασφαλές. Πρέπει όμως να γίνει. Και θα γίνει!

Page 29: European Expression - Issue 81

Ε τ Α Ι Ρ Ι Κ η Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ η Ε υ Θ υ Ν η 29

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

ΕΚΕ: «φιλί ζωής» για τις κοινωνικές ομάδες

της Αναστασίας Ψωμιάδη, PhD, Προέδρου APSON, Εταιρείας Κοινωνικής Ευθύνης

η ΕΚΕ ως εργαλείο των επιχειρήσεων δίνει «φιλί ζωής» στις κοινω-νίες και κατ΄ επέκταση στον άνθρωπο. Οι δράσεις και οι ενέργειες ΕΚΕ των επιχειρήσεων συμβάλλουν στην αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων. Οι επιχειρήσεις είναι ένα κομμά-

τι της κοινωνίας και η πορεία τους εξαρτάται από το ίδιο το κοινωνικό σύνολο.

Οι δράσεις και τα προγράμματα ΕΚΕ για να είναι αποτελεσματικά και ουσιαστικά, σχεδιάζονται με στόχο τον άνθρωπο, ως φέροντα πολλές και ποι-κίλες κοινωνιοψυχολογικές ταυτότη-τες, εντασσόμενο σε κάθε περίπτωση σε πολλές και ποικίλες κοινωνικές ομά-δες. Η στρατηγική ενός προγράμματος ΕΚΕ είναι ανάγκη πλέον να δομείται με βάση τον συνδυασμό των χαρακτη-ριστικών, και ειδικότερα των κοινωνι-κών αναπαραστάσεων που έχει κάθε κοινωνική ομάδα. Για να λειτουργήσει αποδοτικά ένα πρόγραμμα ΕΚΕ και για να ικανοποιηθεί μία κοινωνική ομάδα, οφείλει να σεβαστεί τις ιδιαιτερότητές της και να προσαρμόσει τις δράσεις της με βάση τα χαρακτηριστικά της.

Δεδομένου ότι η οικονομική κρί-ση έχει πάνω απ’ όλα δυσάρεστες σο-βαρές ψυχολογικές συνέπειες, στόχος των προγραμμάτων ΕΚΕ είναι η κάλυ-ψη συναισθηματικών αναγκών, καθώς όλα από εκεί ξεκινούν. Το κενό που αι-σθάνεται κάθε άτομο ή κοινωνική ομά-δα λόγω της υπάρχουσας πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής κατάστα-σης είναι απαραίτητο να καλυφθεί σε ένα σημαντικό βαθμό με δράσεις ΕΚΕ,

με τέτοιο τρόπο ώστε ο ρόλος των επι-χειρήσεων απέναντι στην κοινωνία να είναι εκείνος του συμπαραστάτη, του συνοδοιπόρου και του συνανθρώπου.

Βασική αξία στην ΕΚΕ αποτε-λεί η συνέργεια δημοσίου και ιδιωτι-κού τομέα για την ελληνική κοινωνία. Ο κρατικός μηχανισμός θα μπορούσε να είναι πιο ευέλικτος για να εξυπηρε-τηθεί ο ίδιος προκειμένου να στρέψει το ενδιαφέρον των ιδιωτικών επιχει-ρήσεων σε θέματα που αφορούν, αλ-λά και ωφελούν και τους δύο. Η σχέ-ση αυτή είναι αμφίδρομη. Βαδίζοντας με το «η ισχύς εν τη ενώσει», σε κά-θε δράση ΕΚΕ θα πρέπει να εμπλέκο-νται διάφορα μέρη, π.χ. η επιχείρηση, ο δήμος ή φορέας στον οποίο δραστη-ριοποιείται, οι κοινωνικές ομάδες που ενεργούν μέσα σ’ αυτόν. Κάθε εμπλε-κόμενο μέρος επιζητά κάλυψη ανα-γκών, η οποία επέρχεται με διαφορε-τικό τρόπο. Είναι προς όφελος όλων να προκαλούμε και να υπερασπίζουμε περισσότερες συνεργασίες του επιχει-ρηματικού κόσμου με φορείς τοπικούς και υπερτοπικούς. Σαφέστατα ο ιδιω-τικός τομέας δεν υποκαθιστά τον ρόλο του κοινωνικού κράτους, αλλά αποδει-

κνύεται με την κατάλληλη στρατηγι-κή, σπουδαίος.

Η ΕΚΕ αποτελεί αναγκαιότητα για τα νέα κοινωνικοοικονομικά δε-δομένα ώστε να λειτουργεί ως βασικό μέσο εταιρικής στρατηγικής στα επι-χειρησιακά σχέδια των επιχειρήσεων. Παρόλο που η περικοπή των δαπανών είναι η πολιτική που ακολουθούν πολ-λές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της δια-γραφόμενης οικονομικής συγκυρίας, η εταιρική κοινωνική ευθύνη, σε όλες τις προαναφερόμενες εκφάνσεις της, είναι απαραίτητο να ενταχθεί στο εται-ρικό DNA, ακόμη και όταν απαιτείται ο επαναπροσδιορισμός του διαφημιστι-κού budget.

Αυτή η νευραλγική καμπή στην κοινωνία, επιτάσσει τη συμβολή των επιχειρήσεων στη βιώσιμη ανάπτυ-ξη και μάλιστα έχοντας προγράμματα ΕΚΕ που έχουν ορίζοντα στο μέλλον και όχι κάτι ευκαιριακό και εποχικό.

Η σύγχρονη ΕΚΕ είναι επένδυση με απτά αποτελέσματα και όχι απλά ένα οικονομικό έξοδο.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ εί-ναι ανάγκη οι επιχειρήσεις να προ-σανατολίζονται στην αφομοίωση του κοινωνικού τους ρόλου προσφέροντας ουσιαστικά στην κοινωνία και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο.

Και ας μην ξεχνάμε… οι δράσεις ΕΚΕ σχεδιάζονται από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο.

Page 30: European Expression - Issue 81

Ε τ Α Ι Ρ Ι Κ η Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ η Ε υ Θ υ Ν η30

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Α. Νομικό Πλαίσιο - Στόχοι

Με την Ε (2001) 583/4-4-2001 απόφαση της Επι-τροπής των Ευρωπαϊ-κών Κοινοτήτων εγκρί-

θηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το Επι-χειρησιακό Πρόγραμμα «Υγεία – Πρό-νοια (2000 – 2006) και με το ΦΕΚ (τεύ-χος Β΄) 876/2-2-2003 προσδιορίστη-κε το γενικό πλαίσιο και οι στόχοι του «Μέτρου 3.1», «Ενέργειες υποστήριξης ατόμων που απειλούνται ή πλήττονται με αποκλεισμό από την αγορά εργασίας

στο πλαίσιο των δράσεων του Δικτύου Κοινωνικών Υποστηρικτικών Υπηρεσι-ών (Δ.Κ.Υ.Υ.) σε τοπικό επίπεδο». Πρω-ταρχικός στόχος των δομών που προέ-κυψαν από την εκπεφρασμένη πολιτική βούληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελληνικής Πολιτείας, τα Γραφεία Κοινωνικών Υποστηρικτικών Υπηρεσι-ών (Γ.Κ.Υ.Υ), ήταν η αναβάθμιση των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών Πρόνοιας σε τοπικό / αυτοδιοικητικό επίπεδο θέτο-ντας σε πρώτη προτεραιότητα τις ανά-γκες για υπηρεσίες Πρόνοιας πληθυ-σμών που βρίσκονται σε απομακρυσμέ-νες περιοχές και την αντιμετώπιση του

κατακερματισμού και της έλλειψης συ-ντονισμού της δράσης των ήδη υπαρ-χουσών Προνοιακών δομών.

Τα Γ.Κ.Υ.Υ., έτσι όπως διαπιστώθη-κε από την εμπειρία της λειτουργίας τους, αποτέλεσαν τη συνέχεια της πο-λιτικής σκέψης που εκφράστηκε στη νομοθετική ρύθμιση που προϋπήρ-ξε ήδη για πέντε χρόνια (ν. 2646/16-20/10/1998) περί της «Ανάπτυξης Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φρο-ντίδας». Στο νομοθέτημα αυτό (άρθρο 3, § 2) αναφέρεται ότι: «Η πρωτοβάθ-μια κοινωνική φροντίδα έχει ως αντι-κείμενο την παροχή υπηρεσιών ανοι-κτής φροντίδας και αποσκοπεί στην πρόληψη των αναγκών και στον έγκαι-ρο εντοπισμό προβλημάτων κοινωνι-κοοικονομικού αποκλεισμού. Οι υπη-ρεσίες αυτές παρέχονται κυρίως στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης».

Β. Ποσοτικά Δεδομένα

Από το σύνολο των προβλε-πομένων δράσεων του Ε.Π. «Υγεία – Πρόνοια» έχουν

χρηματοδοτηθεί συνολικά άνω των 1000 έργων με άμεσα και έμμεσα οφέ-λη για εκατοντάδες χιλιάδες ωφελού-μενους πολίτες. Τα έργα αυτά πραγμα-τοποιούνται σε συνεργασία με περισ-σότερους από 300 φορείς υλοποίησης, που αποτελούν τους τελικούς δικαιού-

Γραφ

εία ΚοινωνικώνΥποστηρικτικώνΥπηρεσιών

Page 31: European Expression - Issue 81

Ε τ Α Ι Ρ Ι Κ η Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ η Ε υ Θ υ Ν η 31

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

χους των μέτρων του ΕΠ, μεταξύ των οποίων – ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ του τομέα παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας, οργανισμοί και αναπτυξιακές εταιρί-ες της τοπικής αυτοδιοίκησης, φορείς του ΕΣΥ, κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Στα πλαίσια της υλοποίησης του «Μέτρου 3.1» ιδρύθηκαν συνολικά πε-ρισσότερα από 140 γραφεία στα οποία απασχολήθηκαν περισσότεροι από 250 κοινωνικοί επιστήμονες1. Οι ωφεληθέ-ντες από τις παρασχεθείσες υπηρεσίες υπερβαίνουν τα 70.000 άτομα ανά την Επικράτεια2. Λαμβάνοντας υπόψη τα προβλεπόμενα ποσά από το αντίστοι-χο «Τεχνικό Δελτίο» του «Μέτρου 3.1», το κόστος για τα δύο πρώτα χρόνια της υλοποίησης του έργου υπολογίζεται σε €13.000.000, χωρίς στο ποσό αυτό να υπολογίζονται οι αμοιβές της κεντρι-κής δημοσιότητας, το κόστος της σύμ-βασης του φορέα υλοποίησης του Υπο-στηρικτικού Μηχανισμού και τα έξοδα κατάρτισης του προσωπικού. Η χρημα-

1 Σύμφωνα με στοιχεία του Αρχείου Επιστημό-νων Γ.Κ.Υ.Υ. (απάντηση της Γεν. Δ/νσης Πρόνοι-ας του Υπουργείου Υγείας με αρ. Πρωτοκόλλου Π2α/Γ.Π.: 130052/23-9-2008 προς ΚΕΔΚΕ) ο αριθμός των απασχο ληθέντων επιστημόνων (Κοινωνιολόγων, Κοινωνικών Λειτουργών, Κοι-νωνικών Ανθρωπο λό γων, Επιστημόνων Κοι νω -νικής Πολιτικής και Ψυχολόγων) ανέρχεται σε 261. Τα μη επικαιρο ποιημένα στοιχεία του ιστο-τόπου «www.ygeia-pronoia.gr» κάνουν λόγο για περισσότερους από 220. Επίσης εκεί αναφέρεται ότι τα 140 γραφεία λειτούργησαν σε ισάριθμους δήμους. Κάτι τέτοιο ελέγχεται ως προς την ακρί-βειά του διότι αφενός (τύποις) υπήρξαν Γραφεία που λειτούργησαν στα πλαίσια Διαδημοτικών Επιχειρήσεων ή/και Νομαρχιακών Αυτοδιοική-σεων και αφετέρου (κατ’ουσία) τα στελέχη των Γραφείων δεν αρνή θηκαν ποτέ να παράσχουν υπηρεσίες σε άτομα όμορων δήμων, εφόσον δεν υπήρχε εκεί αντίστοιχη υπηρεσία. Από το Αρχείο Συλλόγου των Επιστημόνων Γ.Κ.Υ.Υ προκύπτει ότι ο αριθμός των ΟΤΑ που ωφελήθηκαν άμεσα ή έμμεσα από τις παρασχεθείσες υποστηρικτικές υπηρεσίες φτάνει τους 374 Δήμους και Κοινό-τητες.2 Η ποσότητα του τεκμηριωμένου παραχθέντος έργου υπολογίζεται από την Ειδική Υπηρεσία Δι-αχείρισης του Υπουργείου Υγείας σε μεγαλύτερη από 600.000 ανθρωποώρες. (Πηγή: www.ygeia-pronoia.gr)

τοδότηση προήλθε κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και κατά 25% από εθνική συμμετοχή.

Γ. Μετά την πενταετία

Προϋπόθεση της ένταξης στο πρόγραμμα ήταν η δέσμευση των ΟΤΑ για ανάληψη εκ μέ-

ρους τους του κόστους λειτουργίας των Γ.Κ.Υ.Υ για τα επόμενα τρία έτη μετά το πέρας της αρχικής διετούς χρηματοδό-τησης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το ΦΕΚ 876/2-7-2003. Ενώ επομέ-νως το θεσμικό πλαίσιο εξασφάλιζε την οικονομική βιωσιμότητα των Γ.Κ.Υ.Υ. για πέντε (5) έτη, δεν υπήρχε καμία πρόβλε-ψη για τον προσδιορισμό του μελλοντι-κού καθεστώτος τους, παρά το γεγονός ότι η συνέχιση της λειτουργίας τους εί-ναι, σύμφωνα με τον Κανονισμό 1260 της Ε.Ε., υποχρέωση έναντι της Ευρω-παϊκής Ένωσης3.

Δυστυχώς, ένεκα –αλλά όχι μόνο- και της δυσμενούς οικονομικής συγκυ-ρίας καμία από προτάσεις/σκέψεις τόσο της αρμόδιας Δ/νσης του Υπουργείου

3 Απάντηση Δ/νσης Κοιν. Αντίληψης & Αλλη-λεγγύης (αρ. πρωτοκόλλου Π2α/Γ.Π.: 145690/5-11-2009) προς το Σύλλογο Επιστημόνων Γ.Κ.Υ.Υ.)

Υγείας4, όσο και του Συλλόγου Επιστη-μόνων Γ.Κ.Υ.Υ. δεν υλοποιήθηκαν για την περαιτέρω θεσμική και οικονομική κατοχύρωση της λειτουργίας μιας κοι-νωνικής δομής που αποτέλεσε το αν-θρώπινο πρόσωπο μιας κατά τα άλλα απρόσωπης Δημόσιας Διοίκησης και την οποία δομή οι τοπικές κοινωνίες ενέτα-ξαν στη συλλογική τους συνείδηση.

Δ. Πηγές – Βιβλιογραφία1. Ξ. Κοντιάδης, «Μεταρρύθμιση του Κοι-νωνικού Κράτους και Τοπική Αυτοδιοίκη-ση: Συντονισμός και δικτύωση των δομών κοινωνικής πολιτικής σε τοπικό επίπεδο», Αθήνα 20062. Ιστοσελίδα του προγράμματος: www.ygeia-pronoia.gr (απαιτεί επικαιροποίηση)3. Ιστοσελίδα: http://www.ygeia-pronoia.gr/home.asp?pg =DhmosiothtaDraseisTD_metro31, όπου αναφέρονται ενδεικτικά δράσεις των ΓΚΥΥ σχετικά με την προ-βολή του έργου τους

4. Αρχείο Συλλόγου Επιστημόνων Γ.Κ.Υ.Υ.

Στράτος ΜουτάφηςΓ.Γ. Συλλόγου Επιστημόνων

Γ.Κ.Υ.Υ

4 Στο ίδιο έγγραφο.

Page 32: European Expression - Issue 81

Α Π Ο Ψ Ε Ι Σ 32

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια χάρισε η Αθήνα στον κόσμο μία λέξη, τον «κοσμοπολιτισμό», που ως γνήσια κοσμοπολίτικη επινό-ηση, δεν γεννήθηκε από Αθηναίο. Όταν ρωτούσαν τον Διογένη από τη Σινώπη για την πατρίδα του, απάνταγε ότι ήταν Κοσμοπολίτης,

κι αν τον ειρωνεύονταν για την εξορία στην οποία τον είχαν καταδικάσει οι Σι-νωπείς, αποκρινόταν ότι: «Εγώ τους καταδίκασα να μείνουν εκεί».

Η μοίρα της Σινώπης, που έχασε τον σπουδαιότερο πολίτη της, φαίνε-ται να είναι η μοίρα κάθε κοινωνίας, που αντί να φιλοξενεί, αποδιώχνει. Δεν ήταν, όμως, μόνο ο Διογένης, ο κύων, μετανάστης, μα και οι περισσότεροι κυνικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι εμπλού-τισαν για πάντα τη φιλοσοφική σκέψη της κλασικής Αθήνας. Ωστόσο η κυνι-κή φιλοσοφία, η οποία ασκούσε έντο-νη κριτική στις συμβάσεις της εποχής της –δηλαδή στην τότε «κοινή λογι-κή»- δεν ήταν παρά μία ακόμα δυνα-τότητα στοχασμού, μεταξύ των τόσο διαφορετικών φιλοσοφικών ρευμάτων.

Η «κοινή λογική» αποθεώνεται στις μέρες μας ως «ο ορθός δρόμος» από αυτούς που την επικαλούνται, ενώ στην ουσία διεκδικούν απλώς κα-θολικότητα για τη δική τους γνώμη. Έτσι, ένας δημοσιογράφος υπέρμαχος της «κοινής λογικής» έγραφε την Τε-τάρτη: «το κέντρο της πόλης έχει κα-ταληφθεί από απροσδιόριστες φυλές,

οι οποίες ανεξαρτήτως προέλευσης, χρώµατος και θρησκείας έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: το έγκληµα» και συνέχιζε παρακάτω: «Ζει [η Αθή-να] σε καθεστώς κατοχής. Μετανά-στες και πρεζόνια, έγχρωµοι και εγχώ-ριοι ντίλερ κάθε παρανοµίας». Για τον δημοσιογράφο, λοιπόν, κάθε μετανά-στης είναι εγκληματίας και επιπλέον έχει καταλάβει την Αθήνα – ασχέτως αν πληρώνει νοίκι για να ζει σε αυτήν, ασχέτως αν εργάζεται νομίμως, ασχέ-τως αν είναι νόμιμη η παραμονή του στη χώρα.

δεν ξέρω αν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «κοινή λο-γική» η λογική του δημο-σιογράφου, ο οποίος ταυ-

τίζει, άνευ όρων, τον άνθρωπο που δι-αμένει σε χώρα διαφορετική από αυ-τήν στην οποία γεννήθηκε -όπως π.χ. ο Διογένης- με τον εγκληματία, τον τοξι-κομανή και τον έμπορο ναρκωτικών… Ίσως ο δημοσιογράφος να θεωρεί ότι εκφράζει το Zeitgeist. Το πνεύμα της εποχής, όμως, εξέφραζε και ο Χίτλερ στη Γερμανία του ’30. (Εδώ θέλω να δι-ευκρινήσω ότι σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνω τις πράξεις ή τα λόγια ενός πολιτικού με τη γνώμη ενός δημοσιο-

Χάθηκε ηκυνήλογική;του Πάρι Κωνσταντινίδη*

* Ο ΠάριςΚωνσταντινίδης

εγκληματείστη Γερμανία.

Page 33: European Expression - Issue 81

Α Π Ο Ψ Ε Ι Σ 33

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

γράφου, αλλά ασχολούμαι με τη δια-φορετική αντίληψη της εκάστοτε «κοι-νής λογικής»).

Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, ότι ο Χίτ-λερ δεν θεωρείτο ακραίος την επο-χή που ανέβηκε στην εξουσία, αλλά mainstream. Οι λόγοι του δεν ακού-γονταν παράλογοι από το ακροατήριό του, που τον επαινούσε. Ο Χίτλερ ήταν η «κοινή λογική» μιας χώρας που δει-νοπαθούσε από την ένδεια και τη φτώ-χεια που της είχε επιβάλλει η συνθήκη των Βερσαλλιών.** Η «κοινή λογική» της εποχής δεν έφερε τη λύση, αλλά έγινε το νέο πρόβλημα, που προκάλε-σε πολύ μεγαλύτερο πόνο από αυτόν που θα έλυνε (ας μην ξεχνάμε ότι δεν πρόκειται απλώς για πόνο, αλλά για έγκλημα). Μπορεί σήμερα ο Χίτλερ να μας φαίνεται «τρελός», αλλά κάποτε δεν ήταν έτσι.

Οι αντιλήψεις αλλάζουν, και στη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου θε-

ωρείτο λογικό από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να δικάζουν στη Νυρεμβέργη τους εγκληματίες-εχθρούς τους, τους ναζί, ενώ σήμερα θεωρείται λογικό, απλώς, να τους εξοντώνουν. Στη λήξη του Α ΠΠ οι Βερσαλίες επέβαλαν λι-τότητα στους ηττημένους Γερμανούς, ενώ στην λήξη του Β’ ΠΠ οι Δυτικογερ-μανοί «τρελάθηκαν» από την έκπλη-ξή τους, όταν είδαν ότι έχασαν τον πό-λεμο παίρνοντας και λεφτά από πάνω, χάρη στο σχέδιο Μάρσαλ,*** εγκαινιά-ζοντας μια περίοδο οικονομικής ευμά-ρειας για τη χώρα.

Αυτό που χθες ήταν «τρελό», σή-μερα είναι «λογικό» και αντιστρόφως. Το σίγουρο είναι ότι η «κοινή λογική» απλώς αντικατοπτρίζει τις αντιλήψεις της εποχής της, που δεν είναι πάντα σοφές. Οι αντιλήψεις, όμως, που αλ-λάζουν τον κόσμο προς το καλύτερο είναι σαν κι αυτές της αιχμηρής οξύ-νοιας, της «κυνής» λογικής, μιας μερί-

δας των μεταναστών της αρχαίας Αθή-νας. Αν θέλουμε, λοιπόν, πραγματικά να βελτιώσουμε τον κόσμο, ως έχει σή-μερα, ωφείλουμε να ξεπεράσουμε την “κοινή λογική” που τον δημιούργησε.

** Στις 19.11.2010 ο Gabor Steingart, αρχισυντάκτης της οικονο-μικής εφημερίδας handelsblatt, χαρα-κτήριζε τα οικονομικά μέτρα που έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα, ως μία “Συν-θήκη των Βερσαλιών” χωρίς τον πό-λεμο: http://www.handelsblatt.com/versailles-ohne-krieg/3643258.html

*** Στις 5.5.2011 ο Marc Beise, οικονομικός αρχισυντάκτης της Süddeutsche Zeitung, πρότεινε, μέ-σω της εκπομπής του, Summa Summarum, την ενίσχυση της Ελλά-δας με ένα σχέδιο “μίνι-Μάρσαλ”, ώστε να δημιουργηθούν οι βάσεις για πραγ-ματική ανάπτυξη της χώρας: http://www.sueddeutsche.de/video/12170.html

Page 34: European Expression - Issue 81

Α Π Ο Ψ Ε Ι Σ 34

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

ςκεφτήκαμε να παρουσιά-σουμε εδώ κωδικοποιημέ-να ορισμένες μεθοδολο-γικές προτάσεις τις οποί-

ες έχουμε εφαρμόσει σε ορισμένα κεί-μενα. Σκεφτήκαμε ότι μπορούμε να εμπλουτίσουμε τους τρόπους προ-σέγγισης σύγχρονων πολιτικών φαι-νομένων με την κατάλληλη αξιοποίη-ση κλασικών πολιτικών κειμένων, ιδι-αίτερα των δραματοποιημένων πολι-τικών πραγματειών του παρελθόντος. Είναι, πιστεύουμε, πράγματι ενδιαφέ-ρον να δούμε πώς παλιές έννοιες συν-δέονται με σύγχρονες. Κυρίως με ένα τρόπο που συσχετίζει δύο τάξεις πολι-τικών ορολογιών. Για παράδειγμα, ζη-τήματα όπως της πολιτικής σταθερό-τητας και αλλαγής, συμμετοχής και εκ-προσώπησης ή οργάνωσης της διακυ-βέρνησης μπορούν ενδεχόμενα να φω-τιστούν καλύτερα εφόσον τοποθετη-θούν μέσα σε ένα διαφορετικό «γλωσ-σικό παίγνιο».

Χρησιμοποιώντας κανείς σύγχρο-νες έννοιες ως μεθοδολογικές «οδη-γίες»-αφετηρίες, πιθανώς να μπορέ-σει να προβεί σε ουσιώδεις συγκρίσεις εννοιών και περιεχομένου. Κι ακό-μα να αδράξει την ευκαιρία για ενδι-άμεσα-εμβόλιμα ερμηνευτικά σχόλια (που όμως θα πρέπει να έχουν σαφές υποκείμενο, για να μην τυχόν επικα-λύπτουν την πρόθεση και τα λεγόμε-να του πρωτοτύπου κειμένου).

Όπως είπαμε, έχουμε δοκιμάσει μια τέτοιου είδους άσκηση, π.χ. με αφορ-μή το «Κοινωνικό Συμβόλαιο» του Ζ.Ζ. Ρουσσώ (βλ. Ευρωπαϊκή Έκφραση και Κοινωνικό Κέντρο), ή την πραγματεία «Αντιμαχιάβελ» του Φρειδερίκου της Πρωσσίας (Διοικητική Ενημέρωση). Ακόμα πιο πρόσφορες σε τέτοια ανά-λυση είναι οι δραματοποιημένες πραγ-ματείες (διάλογοι μισοθεατρικής μορ-φής) του Πλάτωνα, όπως η «Πολιτεία» και ο «Πολιτικός».

Εδώ έχουμε λοιπόν ένα είδος λο-

γοτεχνικού μεθοδολογικού τρόπου για να μιλήσει κανείς για καίρια πολι-τικά πράγματα. Πέρα από τις συγκρί-σεις που μπορεί να εξάγει κανείς κατά το ανωτέρω οργανωτικό σχήμα ανά-λυσης, μπορεί να αποκομίσει πολλά και από ένα διαφορετικό είδος εμπει-ρισμού, ενός «λογοτεχνικού εμπειρι-σμού» ίσως, που προβάλλει σε αυτά τα κείμενα (και που προτείνει ένα δι-αφορετικό τρόπο διερώτησης και τεκ-μηρίωσης).

Έχουμε και σε αυτά τα κείμενα δο-κιμάσει την εφαρμογή του εκτιθέμενου εδώ αναλυτικού σχήματος. Η σκοπιά ανάλυσης ωστόσο δεν είναι ακριβώς η μεθοδολογική. Από την τελευταία άποψη θα μπορούσαμε να σημειώ-

σουμε εδώ -και έτσι να κλείσουμε- ότι μπορούν αρχικά να παρουσιαστούν από τη σκοπιά της συγκεκριμένης με-θοδολογικής πρότασης, δηλαδή ως ιδι-αίτερο είδος πολιτικής διερώτησης και, στη συνέχεια, να δοθούν εφαρμοσμέ-να παραδείγματα.

Στη συνέχεια παραθέτουμε μια αγ-γλόφωνη εκδοχή αυτών των σκέψεων, για λόγους ευρύτερης επικοινωνίας.

Readings in Greek Political “Fic-tion”: Methods and Relevance to the Modern Political Inquiry.

If some classical political texts are properly utilized, they can enrich our ways of approaching modern politi-cal phenomena. It is interesting to see how old meanings and concepts can be correlated to contemporary ones. For example, questions of political stabil-ity and political change, political par-ticipation and representation, or the organization of government may be highlighted if placed into a different (old) “language game”. By using mod-ern concepts as methodological guide-lines, one can draw useful compar-isons both in terms of concepts and content. One then may even grasp the opportunity to embark on interpreta-tive intermedia (commentaries in pas-sim).

We have tried such kind of work dealing, for instance, with the “Social Contract” of Rousseau. In this paper we intend to focus on Plato’s “Polite-ia” and “Politikos” and some pieces of ancient drama. Our current concern is therefore a fictional mode of “tell-ing” about key political “things” which can be organized along the previous lines. We believe the merits of discuss-ing political issues through fiction of this kind are remarkable. Among oth-ers it allows comparisons between old and new methods including empirical ones (e.g. different kinds of question-ing and documenting).

Αναγνώσεις στην Ελληνική

(και ξένη) πολιτική δραματοποιημένη

πραγματεία

Προτάσεις μεθοδολογικής αξιοποίησης και

συσχετισμού με τη σύγχρονη πολιτική

διερεύνηση

του Δημήτρη ΚιούκιαΔρ. Πολιτικών Επιστημών, University

of Birmingham, UK.

Page 35: European Expression - Issue 81

Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο τ η τ Α 35

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Η αναγκαιότητα

Οταν το 2000 οι εμπνευ-στές της Στρατηγικής της Λισαβόνας (ΣτΛ) έθεταν το φιλόδοξο στό-

χο η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να αποτε-λέσει «την πλέον δυναμική οικονομία της γνώσης μέχρι το 2010»,1 δεν είχαν φανταστεί ότι το καταληκτικό έτος της στρατηγικής θα έβρισκε την Ευρώπη όχι μόνο να έχει αποτύχει, αλλά και να προσπαθεί εναγωνίως να συγκρατήσει τα κεκτημένα ετών κοινωνικής και οι-κονομικής προόδου.

Υπό τα αρνητικά δεδομένα της κρί-σης και τα φτωχά αποτελέσματα της Στρατηγικής, η Επιτροπή παρουσίασε τη νέα στρατηγική της ΕΕ για την απα-σχόληση και την ανάπτυξη2, την οποία υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Σύνοδο του Ιουνίου (17-18) του 2010. Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» αντικαθιστώντας τη ΣτΛ φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κρί-σης, να θεραπεύσει τις διαρθρωτικές αδυναμίες της Ευρώπης και να αντα-ποκριθεί στις εντεινόμενες παγκόσμι-ες προκλήσεις λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες, αφετηρίες και εθνικές ιδιαιτερότητες.

1 European Council, Lisbon Presidency Conclusions, 23-24 March 20002 Commission’s communication “Europe 2020: a strategy for smart, sustainable and inclusive growth” COM(2010) 2020, Brussels, 3.3.2010

Τρεις προτεραιότητες, πέντε στόχοι, επτά θεματικές

η «Ευρώπη 2020» προτάσσει τρεις αλληλοενισχυόμενες προτεραιότητες3:

–Έξυπνη ανάπτυξη: ανάπτυξη μιας οικονομίας βασιζόμενης στη γνώση και την καινοτομία.

–Διατηρήσιμη ανάπτυξη: προώθη-ση μιας πιο αποδοτικής στη χρήση πό-ρων, πιο πράσινης και πιο ανταγωνι-στικής οικονομίας.

–Ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς: μια οικονομία με υψηλή απασχόληση που θα επιτυγχάνει κοινωνική και εδα-φική συνοχή.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώ-νησε σε πέντε πρωταρχικούς στόχους της στρατηγικής που θα καθοδηγούν τη δράση των κρατών μελών και της Ένωσης:4

– Επιδίωξη να ανέλθει στο 75% το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών και των ανδρών ηλικίας 20-64 ετών, από το 70% της ΣτΛ.

– Βελτίωση των συνθηκών έρευνας και ανάπτυξης, κυρίως επιδιώκοντας να ανέλθουν τα επίπεδα των συνδυα-σμένων δημόσιων και ιδιωτικών επεν-δύσεων στον συγκεκριμένο τομέα στο

3 Commission’s communication “Europe 2020: a strategy for smart, sustainable and inclusive growth”4 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συμπεράσματα 25-26 Μαρτίου 2010 EuCO 7/10

3% του ΑΕΠ.– Μείωση των εκπομπών αερίων

του θερμοκηπίου κατά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, αύξηση του μεριδίου ανανεώσιμων πηγών ενέργει-ας στην τελική ενεργειακή κατανάλω-ση σε 20%·και προσπάθεια προς 20% αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.

–Μείωση κάτω από 10% του πο-σοστού εγκατάλειψης του σχολείου ολοκλήρωση τριτοβάθμιων σπουδών τουλάχιστον για το 40% της ηλικιακής κατηγορίας 30-34 ετών.

–Μείωση τουλάχιστον κατά 20 εκατομμύρια των ατόμων που βρίσκο-νται ή κινδυνεύουν να βρεθούν σε κα-τάσταση φτώχειας και κοινωνικού απο-κλεισμού.

Η Επιτροπή προτείνει επτά εμβλη-ματικές πρωτοβουλίες που θα ενεργή-σουν ως καταλύτες για την επίτευξη προόδου σε κάθε βασική προτεραιό-τητα:5:

–Καινοτομία, εκπαίδευση, ψηφι-ακή κοινωνία που εντάσσονται στην έξυπνη ανάπτυξη

–Κλίμα-ενέργεια-κινητικότητα και ανταγωνιστικότητα που τοποθετού-νται στην διατηρήσιμη ανάπτυξη

–Απασχόληση-δεξιότητες και κα-ταπολέμηση φτώχειας που ενσωμα-τώνονται στην ανάπτυξη χωρίς απο-κλεισμούς

5 Commission’s communication “Europe 2020: a strategy for smart, sustainable and inclusive growth”

«Ευρώπη 2020»:Ιχνηλατώντας την ευρωπαϊκήστρατηγική της νέας δεκαετίαςτου Κωνσταντίνου Γ. ΚούγιαΔρος Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου Κρήτης

Page 36: European Expression - Issue 81

Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο τ η τ Α36

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Η υλοποίηση των παραπάνω στο-χεύσεων θα πραγματοποιηθεί εντός ενός αναβαθμισμένου πλαισίου παρα-κολούθησης και ελέγχου, στο οποίο ξε-χωρίζει η εισαγωγή του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου» με σκοπό την παρακολού-θηση των εξελίξεων όσον αφορά την μακροοικονομική πολιτική και των δι-αρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.6

«Ευρώπη 2020» μπορεί εκεί που η Στρατηγική της Λισαβόνας απέτυχε;

Η νέα στρατηγική εμφανίζεται σα-φώς βελτιωμένη σε σχέση με την προ-κάτοχό της:

� η συνάρθρωση στόχων ευρωπαϊκής εμβέλειας και συγκεκριμένων εθνι-κών δεικτών ανταποκρίνεται στην ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι ευ-ρείς διαφορές στην οικονομική ανά-πτυξη των κρατών μελών,

� υιοθετείται ένα ολιστικό σχήμα πα-ρέμβασης μέσω του οποίου επιχει-ρείται να καλυφθούν και οι τρεις δι-αστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης (οικονομική, κοινωνική και περιβαλ-λοντική), η προσθήκη μάλιστα και στόχων που συνδέονται με την εκ-παίδευση θεωρείται επωφελής αφού η αυτή συνδέεται με την κοινωνική ενσωμάτωση αλλά και με την αντα-γωνιστικότητα,

� αναγνωρίζεται η ανάγκη οι προτε-ραιότητες της «Ευρώπης 2020» να συνδεθούν με τον προϋπολογισμό της Ένωσης, ώστε να μεγιστοποιη-θούν οι συνέπειες και να διασφαλι-στούν η αποτελεσματικότητα και η προστιθέμενη αξία για την ΕΕ,

� τονίζεται η αναβάθμιση της συμμε-τοχικής ιδιότητας του εγχειρήμα-τος (περιφέρειες, εθνικά κοινοβού-

6 European Commission (2011), Annual Growth Survey, Progress Report on Europe 2020, annexe 1, Brussels, 12.1.2011, COM(2011) 11 final European Council Conclusions,

λια, κοινωνία των πολιτών, πολίτες), η οποία ενδυναμώνει το βαθμό ιδι-οποίησης της προσπάθειας και άρα και της επιτυχίας της,

� αναγνωρίζεται η ανάγκη ύπαρξης μιας «έξυπνης» δημοσιονομικής εξυ-γίανσης, η οποία αφενός θα αποτε-λεί τμήμα στρατηγικής εκσυγχρο-νισμού και αφετέρου θα τονίζει την ανάγκη αναβάθμισης της ποιότη-τας και της σύνθεσης των δαπανών του δημόσιου τομέα, με στόχο την αποδοτικότητα και την καινοτομία σε περιόδους στενότητας οικονομι-κών πόρων.

Ωστόσο η στρατηγική «Ευρώπη 2020» εμφανίζει αδυναμίες που κα-λούνται να γρήγορα να θεραπευθούν:

� η «έξυπνη» δημοσιονομική εξυγίαν-ση αποτελεί πρόταση που χρειάζε-ται επεξεργασία. Η στενότητα των οικονομικών πόρων, ναι μεν επιβάλ-λει περιορισμούς, αλλά η αύξηση της ζήτησης υπηρεσιών του δημόσι-ου τομέα είτε στο πλαίσιο μιας αγο-ράς εργασίας που προωθεί τις ενερ-γητικές πολιτικές απασχόλησης, είτε στο πλαίσιο των δημογραφικών συν-θηκών απαιτεί νέες ποιοτικές υπηρε-σίες,

� η ευθύνη για την εφαρμογή και την επίτευξη των στόχων ως επί το πλεί-στον επιβαρύνει τα κράτη μέλη, που σε συνθήκες δημοσιονομικού περι-ορισμού δημιουργεί αμφιβολίες επι-τυχίας,

� η θέσπιση του ποσοτικού στόχου του 3% στην Έρευνα & Ανάπτυξη δεν οδηγεί σε μεγαλύτερα επίπεδα ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης, χρειάζεται η πλαισίωση του με επι-πλέον δείκτες που να συνδέονται με την παραγωγικότητα και την υιοθέ-τηση νέων οργανωτικών πρακτικών,

� η αναφορά στο διαχωρισμό των δι-αδικασιών του Συμφώνου Σταθερό-τητας και της «Ευρώπης 2020» κα-θιστά τη στρατηγική εγκλωβισμένη στο Σύμφωνο, εξαρτώντας την επι-

τυχία της από τις ρυθμίσεις του πρώ-του,

� αν και υφίσταται ο στόχος για τη μείωση της φτώχειας, δεν ενσωμα-τώνονται περισσότερες λεπτομέρει-ες για το πώς θα επιτευχθεί. Η υιοθέ-τηση της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας κατά της φτώχειας το 2010 αποτε-λεί μια βάση, όμως μπορεί να μειω-θεί ο αριθμός των φτωχών μέσα μόνο από ανταλλαγές καλών πρακτικών χωρίς να προχωρήσουμε σε αλλα-γή στην κατανομή του εισοδήματος και στους μηχανισμούς αναδιανο-μής, εν όψει μάλιστα του Συμφώνου Σταθερότητας και του Συμφώνου για το Ευρώ; Ήδη πάνω από ογδό-ντα εκατομμύρια ευρωπαίων πολι-τών ζουν κάτω από τα όρια της φτώ-χειας, ενώ οι «φτωχοί» εργαζόμενοι αποτελούν περίπου το 8% των εργα-ζομένων. Στην ανάπτυξη που επι-χειρείται δεν γίνεται αναφορά στην ύπαρξη ολοκληρωμένων προγραμ-μάτων για ποιοτικές θέσεις εργασί-ας και καθολικά συστήματα προστα-σίας, προϋποθέσεις απαραίτητες για την καταπολέμηση της φτώχειας,

� οι στόχοι της πλήρους απασχόλησης και των ποιοτικών θέσεων εργασίας δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς. Δί-νεται έμφαση στην παραγωγικότη-τα και την αύξηση της απασχόλησης που δυστυχώς οδηγεί σε αύξηση της ασταθούς και άτυπης απασχόλησης.

Η πολιτική νομιμοποίηση της στρατηγικής σε μεγάλο βαθμό εξαρτά-ται από την επίτευξη ισορροπίας ανά-μεσα στην ανάγκη για δημοσιονομική αυστηρότητα και την ανταγωνιστικό-τητα και στην ύπαρξη μιας πραγματι-κά κοινωνικής Ευρώπης. Η υιοθέτηση μιας «ευέλικτης» κοινωνικής Ευρώ-πης χωρίς τη διάσταση της «ασφάλει-ας» που ενισχύει τη συνοχή και μα-κροπρόθεσμα την ίδια την οικονομία, περιορίζει τα ερείσματα υποστήριξης της στρατηγικής όπως και τις πιθανό-τητες επιτυχίας.

Page 37: European Expression - Issue 81

τ Ι τ Ρ Ε Χ Ε Ι ς τ η Ν Ε υ Ρ Ω Π η 37

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Το διαδικτυακό περιοδικό “Europe & Me” κέρδισε το Ευρωπαϊκό Βραβείο “Καρλομάγνος για τη Νεολαία” 2011 Το δεύτερο Βραβείο στην Ελλάδα

το βρετανικό διαδικτυακό lifestyle περιοδικό “Europe & Me” απέσπασε το πρώτο Βραβείο “Καρλομάγνος για

τη Νεολαία” 2011, σήμερα, 31 Μαΐου στο Άαχεν. Το δεύτερο Βραβείο απε-νεμήθη στην ελληνική πρωτοβουλία “Balkans Beyond Borders”, ενώ το τρί-το Βραβείο κέρδισε η Ισπανία με το πολιτιστικό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus, “Escena Erasmus Project”. Το Ευρωπαϊκό Βραβείο Καρ-λομάγνος για τη Νεολαία απονέμε-ται ετησίως σε έργα που ενισχύουν το κοινό αίσθημα της ευρωπαϊκής ταυ-τότητας και ολοκλήρωσης μεταξύ των νέων.

Το πρώτο Βραβείο απενεμήθη από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινο-βουλίου, Jerzy Buzek, το δεύτερο από τον επικεφαλής της πολιτικής ομάδας των Σοσιαλιστών & Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Martin Schulz και το τρίτο από τον Δήμαρχο του Άαχεν, Marcel Philip.

Ηνωμένο Βασίλειο - “Europe & Me”

Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοι-νοβουλίου, Jerzy Buzek, δήλωσε: “Το έργο που επιλέξαμε είναι εξαιρετι-κά πρωτότυπο. Εάν επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του, θα το παρατηρήσετε.

Βρίσκεστε αντιμέτωποι με έναν ιδανι-κό Ευρωπαίο “Άνδρα” ή “Γυναίκα”, οι οποίοι αποτελούνται από διαφορετικά τμήματα: τον εγκέφαλο, την καρδιά, το διάφραγμα και τα πόδια - και κάθε τμήμα αντιπροσωπεύει και μια διαφο-ρετική ιδέα σχετικά με το τί σημαίνει “Ευρωπαίος”.

Το διαδικτυακό lifestyle περιοδικό “Europe & Me” δημιουργήθηκε από νέους Ευρωπαίους για νέους Ευρωπαί-ους το 2007. Το σύνθημά του είναι “να καταστεί η Ευρώπη προσωπική”, επει-δή η Ευρώπη συχνά ταυτίζεται μόνο με την πολιτική και τη γραφειοκρατία. Σήμερα, το περιοδικό “Europe & Me” αποτελεί μια πλατφόρμα που επιτρέ-πει στους πολίτες να αναλάβουν πρω-τοβουλίες, να εξελίξουν τον εαυτό τους και να βρουν ομοϊδεάτες.

“Θεωρώ πως το βασικό μήνυμα της πρωτοβουλί-ας αυτής είναι ότι η Ευρώπη, μπορεί και πρέπει να είναι “χαλαρή” (cool). Αυτή η ίδια η λέ-ξη, ” cool”- γίνεται όλο και πιο δημο-φιλής στην πολιτι-κή σήμερα”, πρό-σθεσε ο κ. Buzek

Ελλάδα - “Balkans Beyond Borders”

ςτην ομιλία του για την ελλη-νική πρωτοβουλία που απέ-σπασε το δεύτερο Βραβείο, ο Γερμανός ευρωβουλευτής

και επικεφαλής της ομάδας των Σοσι-αλιστών και Δημοκρατικών του Ευρω-παϊκού Κοινοβουλίου, Martin Schulz, δήλωσε: Η πρωτοβουλία “Balkans Beyond Borders” επιδιώκει να ξεπε-ράσει τα σύνορα με την δημιουργία ταινιών και με την αύξηση της ευαι-σθητοποίησης σχετικά με το ότι όλες οι βαλκανικές χώρες θα τα καταφέρουν μέσω της περιφερειακής συνεργασίας. το “Balkans Beyond Borders” θέτο-ντας την κρίση ως κύριο θέμα του, αγ-γίζει τον παλμό της εποχής.

η ΜΚΟ “Balkans Beyond Borders” (www.balkansbeyondborders.eu), που δημιουργήθηκε το 2009, εκπροσω-πήθηκε στο Άαχεν από την κ. Βασι-λική Μαλτάσογλου, η οποία παρέλα-βε και το Βραβείο. Το Balkans Beyond Borders (BBB) είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που λειτουρ-γεί από το 2009 με έδρα την Αθήνα.

Σκοπός της είναι να προά-γει τον διαπολιτισμικό δι-άλογο και την μη τυπική μάθηση μέσω της Τέχνης του Κινηματογράφου και της Εικόνας.

Στόχος της είναι επίσης η ενίσχυση νέ-ων καλλιτεχνών από τα Βαλκάνια και η προ-ώθηση της συνολικής

ΤΙΤΡΕΧΕΙΣΤΗΝΕΥΡΩΠΗ

Page 38: European Expression - Issue 81

τ Ι τ Ρ Ε Χ Ε Ι ς τ η Ν Ε υ Ρ Ω Π η38

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

δουλειάς και προσπάθειας που κατα-βάλλεται, σε τοπικό και πανευρωπαϊ-κό επίπεδο. Μέσω της τέχνης, το ΒΒΒ επιδιώκει τόσο να κατανοήσει τα προ-βλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι της περιοχής σήμερα όσο και να διευ-ρύνει τη γνώση σε θέματα σχετικά με τις χώρες των Βαλκανίων.

Αποσκοπώντας στην ανάπτυξη της κατανόησης της πολιτισμικής πολυ-μορφίας της περιοχής των Βαλκανίων και εκτός αυτής, την προαγωγή του δι-απολιτισμικού διαλόγου σε τοπικό και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και το κάλε-σμα στους νέους των Βαλκανίων ώστε να έρθουν πιο κοντά, το ΒΒΒ δραστη-ριοποιείται σε ένα ευρύ φάσμα τομέων.

Το Balkans Beyond Borders ξεκίνη-σε ως πρωτοβουλία. Η ιδέα γεννήθηκε τον Αύγουστο του 2009 στο Βερολίνο: 5 νέοι επαγγελματίες από 5 διαφορετι-κές Βαλκανικές χώρες συναντήθηκαν και συνεργάστηκαν στα πλαίσια του Προγράμματος Southeast Europe and the Eu Leadership and Development Programme. Η ομάδα αποφάσισε να οργανώσει έναν online διαγωνισμό ταινιών μικρού μήκους με θέμα την περιφερειακή συνεργασία στα Βαλ-κάνια και να προβάλλει τις 10 καλύτε-ρες συμμετοχές στο Βελιγράδι.

Ισπανία - “Escena Erasmus Project”

τέλος, το τρίτο Βραβείο απέσπασε η πρωτοβουλία “Escena Erasmus Project” (Ισπανία). Το πρωτοπορια-

κό αυτό ευρωπαϊκό πρόγραμμα εγκαι-νιάστηκε το 2009 και απευθύνεται κυ-ρίως σε σπουδαστές του προγράμμα-τος Erasmus, ενθαρρύνοντας τις πο-λιτιστικές και γλωσσικές ανταλλα-γές. Σκοπός του προγράμματος είναι να καταστεί ένα θεατρικό “δίκτυο”, το οποίο θα ευνοεί τις ανταλλαγές μετα-ξύ των θεατρικών ομάδων των ευρω-

παϊκών πανεπιστημίων. Παρουσιάζο-ντας το τρίτο

Βραβείο, ο Δήμαρχος του Άαχεν, Marcel Philipp, δήλωσε πως “ο πολιτι-σμός είναι το στοιχείο αυτό που κρα-τά την Ευρώπη ενωμένη στο εσωτερικό της και πως ο πολιτισμός είναι άρρη-κτα συνδεδεμένος με την εκπαίδευση”.

Το Βραβείο

τα τρία προγράμματα που κέρ-δισαν θα λάβουν χρηματοδό-τηση ύψους 5.000, 3.000, και

2.000 ευρώ αντίστοιχα. Οι εκπρόσω-ποί τους θα κληθούν, επίσης, να επι-σκεφθούν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τους προσεχείς μήνες.

Οι εκπρόσωποι και από τα 27 υπο-ψήφια προγράμματα προσεκλήθησαν στην τελετή απονομής των βραβείων, στις 31 Μαΐου στο Άαχεν.

Η τελετή απονομής συνδιοργανώ-θηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Διεθνές Ίδρυμα για το Βραβείο Καρλομάγνου και φιλοξενήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Άαχεν.

Εναρκτήριοι χαιρετισμοί πραγμα-τοποιήθηκαν από τον Πρόεδρο του Ευ-ρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Jerzy Buzek, τον Πρόεδρο του Διεθνούς Ιδρύμα-τος για το Βραβείο Καρλομάγνου, Michael Jansen, καθώς και τον Πρύ-τανη του Πανεπιστημίου του Άαχεν, Ernst Schmachtenberg.

Ελληνική υποψηφιό-τητα για το βραβείο LUX 2011 του ΕΚ

Ανάμεσα στις 10 ταινίες που θα διεκδικήσουν το Βρα-βείο LuX 2011 του Ευρω-παϊκού Κοινοβουλίου και

η Ελληνική ταινία Attenberg της Αθη-νάς Τσαγγάρη..

Η θέσπιση του βραβείου LuX απο-τελεί μια ιδιαίτερα σημαντική πρωτο-

βουλία της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβου-λίου. Το βραβείο έχει στόχο να στηρί-ξει τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο και ειδικότερα εκείνον που αναφέρεται ή αναδεικνύει ζητήματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής πραγματικότητας.

Το βραβείο LuX καθιερώθηκε το 2007 ως αληθινό δείγμα δέσμευσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την ευρωπαϊκή κινηματογραφική βιο-μηχανία και τα δημιουργικά επιτεύγ-ματά της. Κάθε χρόνο μέχρι σήμερα, το βραβείο LuX προωθεί ταινίες που πραγματεύονται θέματα που απασχο-λούν έντονα το ευρωπαϊκό κοινό. Πέ-ρα από τις ιστορίες που διηγούνται, οι ταινίες αυτές πυροδοτούν ερωτή-ματα για τους Ευρωπαίους: αξίες που μοιράζονται ή αμφισβητούν, το σχέδιο για την οικοδόμηση της Ευρώπης, τον τρόπο που βιώνουν πέρα από σύνορα τις ανησυχίες τους για ζητήματα όπως η μετανάστευση, η δικαιοσύνη, η αλ-ληλεγγύη, οι δημόσιες ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ανεξάρ-τητα από το κοινωνικό θέμα που ανα-δεικνύεται, κάθε ταινία απεικονίζει τη ματιά των Ευρωπαίων: της ζωής τους, των πεποιθήσεών τους, των ανησυχι-ών τους, της αναζήτησης ταυτότητας.

Όπως και με προηγούμενους νικη-τές, η ταινία που θα κερδίσει το φετινό βραβείο θα έχει οικονομική ενίσχυση, συμπεριλαμβανομένου του υποτιτλι-σμού της σε 23 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της προσαρ-μογής της για άτομα με προβλήματα ακοής ή όρασης, καθώς και την παρα-γωγή ενός 35λεπτου αντίτυπου για κά-θε χώρα ή την υποστήριξη της κυκλο-φορίας ενός DVD.

Η καλή πορεία της ταινίας Αttenberg έρχεται σε συνέχεια της περσινής Ελληνικής διάκρισης όπου η ταινία Ακαδημία Πλάτωνος κατέκτησε την τρίτη θέση.

Περισσότερες πληροφορίες: www.luxprize.euΠηγή: www.europarl.eu

Page 39: European Expression - Issue 81

39

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Π Α Ρ Ο υ ς Ι Α ς η Μ Κ Ο

BRAVO 2011 Ολοκλήρωση του «Ανοιχτού Διαλόγου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη»

Με τη διεξαγωγή της εκ-δήλωσης του «Ανοιχτού Διαλόγου για τη Βιώσι-

μη Ανάπτυξη», ολοκληρώθηκε την Πέμπτη 7 Ιουλίου 2011 στο Ζάππειο Μέγαρο, για δεύτερη συνεχή χρονιά από το QualityNet Foundation, ο Θε-σμός Bravo 2011. Στόχος του Θεσμού είναι να εξοικειώσει τους ίδιους τους συμμέτοχους με τη φιλοσοφία και τη μεθοδολογία του sustainability reporting, να προσδώσει προστιθέ-μενη αξία στο έργο των οργανισμών που έχουν δεσμευθεί για μια πορεία υπεύθυνης επιχειρηματικότητας αλλά και να αναδείξει -απευθύνο-ντας ένα μεγάλο BRAVO- τις εται-ρείες και τα στελέχη τους που καθη-μερινά επιχειρούν με γνώμονα την επιδίωξη μίας Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Στην εκδήλωση του Ανοιχτού Δι-αλόγου τα ενδιαφερόμενα μέρη -εται-ρείες και συμμέτοχοι (stakeholders) αντίστοιχα- είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν αφενός για τα αποτε-λέσματα των αξιολογήσεων των Απο-λογισμών ΕΚΕ και τα συμπεράσματα από τα σχόλια των συμμετόχων και αφετέρου για τα αποτελέσματα της

έρευνας αντίληψης που διεξήχθη σε συνεργασία με το Οικονομικό Πανε-πιστήμιο. Παράλληλα, είχαν τη δυ-νατότητα κατά τη διάρκεια των θε-ματικών συζητήσεων να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με το πως μπορεί να προωθηθεί η Βιώσιμη Ανά-πτυξη και η Κοινωνική Συνοχή μέσω του sustainability reporting αλλά και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν πολιτικές ΕΚΕ που να ανταποκρίνονται στις σημερινές οι-κονομικό-κοινωνικές προκλήσεις.

Φέτος στα BRAVO συμμετείχαν 32 απολογισμοί εταιρειών που πλη-ρούσαν τα κριτήρια του Θεσμού και αξιολογήθηκαν βάσει διεθνών κριτη-ρίων από έναν μεγάλο αριθμό συμ-μετόχων από έξι (6) διαφορετικές ομάδες. Κατά τη διάρκεια της εκδή-λωσης ανακοινώθηκαν οι διακριθέ-ντες απολογισμοί των εταιρειών που συγκέντρωσαν τη μεγαλύτερη βαθ-μολογία στις αντίστοιχες κατηγορί-ες της αξιολόγησης.

Καλύτερος Πρώτος Απολογι-σμός: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΛΩΔΙΑ

Καλύτερος Απολογισμός Συνολι-κά σε όλα τα κριτήρια: VODAFONE.

Δίκτυο Υπεύθυνων Οργανισμών και Ενεργών Πολιτών

Ποιοι είμαστε Το QualityNet Foundation (QNF), το Δίκτυο Υπεύθυνων Οργανισμών και Ενεργών Πολιτών, είναι ένας Οργανισμός Κοινωνικής Δικτύωσης, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που λειτουργεί ως μια ανοιχτή πολυσυμμετοχική πλατφόρμα επικοινωνίας που προωθεί την Κοινωνική Υπευθυνότητα προς τις επιχειρήσεις, τους θεσμικούς φορείς και το ευρύ κοινό, με στόχο την επίτευξη της Κοινωνικής Συνοχής και της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Τι κάνουμε Καταγράφουμε τις κοινωνικές ανάγκες και τη δυνατότητα προσφοράς, όπως αυτές προκύπτουν μέσα από συστηματική έρευνα και διαβούλευση με τους θεσμικούς φορείς και την επιχειρηματική κοινότητα.Χτίζουμε συνεργασίες μεταξύ των θεσμικών και επιστημονικών φορέων, της επιχειρηματικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών, με σκοπό την υλοποίηση δράσεων και πρωτοβουλιών,οι οποίες καλύπτουν καταγεγραμμένες κοινωνικές ανάγκες Υποστηρίζουμε με την ανάπτυξη μεθοδολογίας, υπηρεσιών και εργαλείων τους Οργανισμούς για την υιοθέτηση πρακτικών και δράσεων που αναδεικνύουν την Κοινωνική τους Υπευθυνότητα και τη θετική τους επίδραση στην οικονομία, στην κοινωνία και στο περιβάλλον μέσω της Κατάρτισης Κοινωνικών Απολογισμών, Ανάπτυξης Διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα κοινά τους και με ανάπτυξη στρατηγικής και δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.Αξιολογούμε την κοινωνική απόδοση των δράσεων και των προγραμμάτων που αναπτύσσουν οι επιχειρήσεις στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής ΕυθύνηςΔιεξάγουμε, με έναυσμα την αξιολόγηση των Απολογισμών Βιωσιμότητας, έναν Ανοιχτό Διάλογο με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, στο πλαίσιο του Θεσμού «BRAVO», έχοντας ως στόχο να εξοικειώσουμε τους συμμέτοχους με τη μεθοδολογία του sustainability reporting προσδίδοντας προστιθέμενη αξία στο έργο των οργανισμών αυτών που έχουν δεσμευθεί για μια πορεία υπεύθυνης επιχειρηματικότητας.Διαμορφώνουμε τους αυριανούς ενεργούς πολίτες μέσω της εκπαιδευτικής δραστηριότητας του ΒΙΩΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, εκπαιδεύοντας μαθητές της Α’ βαθμιας Β’ βάθμιας εκπαίδευσης.

Page 40: European Expression - Issue 81

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η40

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Τοπική Κοινωνία και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση

ΤΡΥΦΩΝΑΣ Ι. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2010, 373 σελίδες

το μνημειώδες έργο του Ανα-πληρωτή Καθηγητή Τρύφω-να Κωστόπουλου θέτει τον

δάκτυλον επί των τύπων των ήλων σε ένα άκρως ανθρώπινο και συνάμα τέ-λεια επιστημονικό ζήτημα αυτό του τριγώνου: Τοπική Κοινωνία – Ευρω-παϊκή Ολοκλήρωση – Κεφαλαιοκρα-τική Παγκοσμιοποίηση, έννοιες με τις οποίες «παίζει» με τρόπο αριστοτεχνι-κό χωρίς να χάνει τον στόχο του που είναι ανθρωποκεντρικός, και αναζητά εναγωνίως τον άνθρωπο μέσα από τις μεταψυχροπολεμικές πολιτικές, οικο-νομικές και κοινωνικές συνιστώσες.

Το εν λόγω βιβλίο ξεκινά με ένα Abstract στην αγγλική γλώσσα, μία εκτενή εισαγωγή 19 σελίδων, χωρίζε-ται σε δυο μέρη που περιλαμβάνουν 7 κεφάλαια, τα Συμπεράσματα, την τε-λική Βιβλιογραφία 531 ελληνικών, ελ-ληνόγλωσσων και ξενόγλωσσων τίτ-λων επιστημονικής εμβέλειας. Επίσης περιλαμβάνει ένα γράφημα και 14 πί-νακες.

Όπως δηλώνει ο ίδιος ο συγγρα-φέας σκοπός του βιβλίου του είναι να κινηθεί αντίθετα στα σύγχρονα ιδεο-λογικά ρεύματα παλιά και νέα της Ευ-

ρωπαϊκής Κατασκευής, όπως τα ορίζει ο ίδιος, και να ακολουθήσει τη μαρξι-στική φιλοσοφία και οικονομία, απο-φεύγοντας την κυρίαρχη απολογητική ρασιοναλιστική αντίληψη περί ευρω-παϊκής ενοποίησης.

Το πρώτο μέρος του βιβλίου με γε-νικό τίτλο: «Εθνικό και παγκόσμιο» πε-ριλαμβάνει τρία κεφάλαια.

Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται και αναλύεται η διεθνοποίηση της παρα-γωγής και η άνιση ανάπτυξη. Αναλύ-ονται οι διεθνείς οικονομικοί και πο-λιτικοί οργανισμοί και η άνιση πτυχή του κόσμου, σύμφωνα πάντα με τον συγγραφέα στο δίπολο κέντρο-περι-φέρεια.

Η έννοια της παγκοσμιοποίησης σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ολοκλή-ρωση, εξετάζεται και αναλύεται στο δεύτερο κεφάλαιο. Ο Τρύφωνας Κω-στόπουλος ορίζει εδώ την παγκοσμι-οποίηση ως παλιό φαινόμενο και νέο καταφύγιο του καπιταλισμού, χαρα-κτηρίζει μάλιστα την παγκοσμιοποίη-ση ως αποχαλινωμένο καπιταλισμό και ως σύγχρονο ιμπεριαλισμό.

Στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζεται και αναλύεται το εθνικό κράτος, η τοπική κοινωνία και οι μειονότητες στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση. Αναλύονται η μου-σουλμανική μειονότητα της Θράκης, τόσο ιστορικά όσο και στην σύγχρο-νη περίοδο και οι δυο κοινότητες στην Κύπρο.

Το δεύτερο μέρος τιτλοφορείται: «Η τοπική περιφερειακή διάσταση της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης» και περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια (4ο έως 7ο).

Οι οικονομικές και πολιτικές δι-αστάσεις της Ευρωπαϊκής Ολοκλή-ρωσης αναλύoνται στο τέταρτο κε-φάλαιο. Εξετάζονται θέματα όπως το

πρόβλημα της ηγεμονίας στην Ευρώ-πη, η είσοδος του κοινού νομίσματος – Ευρώ – στις περισσότερες χώρες – μέ-λη, οι συνέπειες του πολέμου στο Ιράκ.

Το πέμπτο κεφάλαιο συνιστά μία μεστή εξέταση και ανάλυση της δημι-ουργίας και εξέλιξης των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τις ιδρυτι-κές Συνθήκες, την Τελωνειακή Ένωση, Συνθήκες (π.χ. Maastricht, Άμστερ-νταμ, Νίκαια, Λισαβόνας), παρουσίαση των διευρύνσεων της Ένωσης, επιση-μαίνοντας μάλιστα τις αντιφάσεις της διεύρυνσης, τις περιφερειακές ανισό-τητες και το ζήτημα της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η κοινοτική διαδικασία λήψης αποφάσεων, οι τοπικές κοινωνίες και τα δημοψηφίσματα εξετάζονται και αναλύονται στο έκτο κεφάλαιο. Ανα-λύονται οι τρεις Ευρωπαϊκοί Πυλώνες: Θεσμοί – Κοινή εξωτερική πολιτική – Αστυνομική δικαστική συνεργα-σία, η Δ.Κ.Δ., η αρχή της ομοφωνί-ας, το απορριφθέν Σύνταγμα της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης τα δημοψηφίσματα (π.χ. Σουηδίας – Όχι στο Ευρώ, Γαλλί-ας και Ολλανδίας – Όχι στο Ευρωσύ-νταγμα). Ο συγγραφέας επισημαίνει «δημοκρατικό έλλειμμα» και απεθνι-κοποίηση» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Commission).

Το έβδομο κεφάλαιο εξετάζει και αναλύει την περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έμφαση δίνεται στα οικονομικά της Ένωσης όπως: Κοι-νοτικός προϋπολογισμός, Διαρθρωτι-κά ταμεία, Ταμείο συνοχής, Ε.Τ.Π.Α., Ε.Κ.Τ., Ε.Γ.Τ.Π.Ε., Χ.Μ.Π.Α.. Αναλύο-νται οι κοινοτικές πρωτοβουλίες και τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης (Κ.Τ.Π.).

Τέλος ο συγγραφέας στην συμπε-ρασματική ενότητα μας υπενθυμί-ζει ότι η προσέγγισή του έγινε με βά-

βιβλίο

Page 41: European Expression - Issue 81

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η 41

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

ση την μαρξιστική διαλεκτική μέθοδο ανάλυσης των οικονομικών, κοινωνι-κών και πολιτικών φαινομένων για την κατανόηση της διαδικασίας της Ευρω-παϊκής Ένωσης. Ο συγγραφέας οδη-γούμενος από την μαρξιστική προ-σέγγιση που χρησιμοποιεί καταθέτει ότι συμπερασματικά η υπό διαμόρφω-ση Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ουδέτερη ούτε αταξική είναι (σ. 333). Γίνεται ει-δική αναφορά στην Γερμανία η οποία, σύμφωνα πάντοτε με τον συγγραφέα, «θέλει να διαγράψει με μια μονοκοντυ-λιά… τα εγκλήματά της…» (σ. 335).

Τέλος σαν γενικό συμπέρασμα κα-ταθέτει ότι τίποτα δεν είναι στέρεο στο «βασίλειο» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θεωρεί ότι τα πάντα τελούν υπό αμ-φισβήτηση. Ως συνεπής χρήστης της μαρξιστικής προσέγγισης ο Τρύφωνας Κωστόπουλος συμπεραίνει ότι ο τελι-κός κριτής της ευρωπαϊκής προοπτι-κής θα είναι η πάλη των τάξεων και η έκβασή της.-

Δρ. Δημήτρης Ψύλλας

Παράθυρο στην κρίση Οι παράξενοι ελκυστές & η πράσινη οικονομία

ΗΛΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις Μεταίχμιο

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

hταν 15 Σεπτεµβρίου του 2008 όταν τα έντυπα και ηλεκτρο-νικά µίντια αποφάσισαν ότι η

κρίση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ µε τη φούσκα των ακινήτων, χτυπούσε και τις πόρτες όλων µας, ιδιαίτερα εκείνου του τµήµατος της διεθνούς οικονοµι-κής κοινότητας που χωρίς καλά καλά

να το συνειδητοποιεί βρέθηκε εγκλω-βισµένο µέσα στη δίνη ενός αλληλε-ξαρτώµενου λόγω παγκοσµιοποίη-σης και διαπλεκόµενου λόγω της φύ-σης του, χρηµατοπιστωτικού συστήµα-τος. Την ίδια ακριβώς µέρα, η αλυσίδα των µεγακαταστηµάτων Saturn άνοι-γε τον πρώτο πρώτο της στην Ελλά-δα ναό, στους πιστούς των ηλεκτρο-νικών gatzets που σύµφωνα µε τη δια-φήµιση η οποία είχε προηγηθεί σε µε-γάλες δόσεις, πουλούσε φθηνότερα από τον παραδοσιακό της ανταγω-νιστή. Ήταν ένας επαρκής λόγος για τους καλά πληροφορηµένους κατανα-λωτές, να ξεκινήσουν τη βάρδια τους από την προηγούµενη µέρα έξω από τις πύλες του νεοεµφανισθέντος παρα-δείσου, και να σχηµατίσουν ουρά ενός τουλάχιστον χιλιοµέτρου προκειµέ-νου να είναι οι πρώτοι την επαύριον το πρωί που θα γευθούν τους καρπούς του : τηλεοράσεις πλάσµατος , κινητά τελευταίας κοπής, αυτόµατες κάµερες, έξυπνα στυλό και βεβαίως iPad, play stations, home cinemas, και 45.000 άλλα επώνυµα προϊόντα.

Τι ήταν αυτό που έσπρωξε τους νεοέλληνες να σπεύσουν µε υστερικό σχεδόν τρόπο να προσκυνήσουν ένα ακόµα µνηµείο του καταναλωτισµού; Δεν ήταν βέβαια ούτε η έλλειψη αγα-θών, ούτε ο φόβος της επερχόµενης λι-τότητας. Ήταν η ίδια ροπή που στέλνει τις λαϊκές µάζες στα πολυτελή σκυλά-δικα που κατακλύζουν τις γειτονιές της µόδας, η ίδια στέρηση που σπρώ-χνει εκατοµµύρια συµπολιτών µας στα πιο φανταχτερά µοντέλα της «δοκιµα-ζόµενης» πλέον βιοµηχανίας αυτοκι-νήτων, η ίδια ανασφάλεια που αναγκά-ζει την πλειονότητα των αγροτών να επενδύουν τις επιδοτήσεις της ΚΑΠ σε ατάκτως ερηµένες µεζονέτες στα αστικά και ηµιαστικά κέντρα της χώ-ρας. Ήταν αυτό που ο Μαρξ ονόµαζε αλλοτρίωση, ή αυτό που περισσότερο προσφυώς χαρακτήρισε ο Ζακ Αττα-λί «η εξαγορά του καταναλωτή από το

προϊόν». Ήταν εν τέλει αυτό που εδώ και χρόνια, αναλυτές όπως ο Μ. Μοδι-νός11 απέδιδαν σε µια διαστροφή της κοινωνικής εξέλιξης, ένα είδος ανά-ποδου εκσυχρονισµού, της φτώχειας συµπεριλαµβανοµένης.

Το νεοελληνικό φαινόµενο δεν ήταν βέβαια µοναδικό, αλλά η ιδιαι-τερότητά του αξίζει να επισηµανθεί. Εδώ και χρόνια η κατανάλωση αποτε-λούσε την κύρια συνιστώσα του ΑΕΠ, µε µερίδιο της τάξης 70% στη διαµόρ-φωση του δείκτη. Αν αναλογισθούµε όµως ότι το µεγαλύτερο µέρος των προϊόντων είναι εισαγόµενα, µια αύ-ξηση της κατανάλωσης, ακόµη κι αν παρατύπως µεταφράζεται σε αύξη-ση της ανάπτυξης, δεν κάνει παρά να επιβαρύνει το ισοζύγιο των εµπορικών µας συναλλαγών και να επιτείνει την εξάρτηση της οικονοµίας από τις δι-εθνείς αγορές. Τα όσα διεθνώς δια-δραµατίσθηκαν κατά τη διετία 2007-8 απλώς επιτάχυναν µια προαναφερθεί-σα κατάρρευση. Τα επί 25ετίαν εισρεύ-σαντα χρήµατα από τα Διαρθρωτικά Ταµεία της ΕΕ, όχι µόνο δεν έπιασαν τόπο, αλλά αντίθετα διέφθειραν ένα µεγάλο µέρος του οικονοµικώς ενερ-γού πληθυσµού. Οι αγρότες από ένα σηµείο και µετά, εγκατέλειψαν κάθε διάθεση αναδιάρθρωσης των καλλιερ-γειών και ασχολήθηκαν αποκλειστικά µε την είσπραξη των επιδοτήσεων (την οποία συχνά ανέθεταν σε τρίτους-µε-σάζοντες, έστω κι αν αυτό αποµείωνε τις απολαβές τους).

Αυτό δηµιούργησε µια παρασιτι-κή οικονοµία και ένα πλεόνασµα που δεν ήξερε που να τοποθετηθεί. Οι περι-βαλλοντικές επιπτώσεις από την άτα-κτη δόµηση στην οποία εν πολλοίς διοχετεύθηκαν τα χρήµατα, ήταν µια από τις παράπλευρες στρεβλώσεις. Το «όλα τα κιλά όλα τα λεφτά» θα ηχεί, ελπίζω για δεκαετίες, ως το σύνθηµα

1 Μιχάλης Μοδινός: η αρχαιολογία της ανά-πτυξης, Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1996

Page 42: European Expression - Issue 81

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η42

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

µιας µεθοδευµένης αποτυχίας. Η ανα-θεώρηση της ΚΑΠ ήρθε άλλωστε πο-λύ αργά.

Το ίδιο περίπου συνέβη και µε την υπόλοιπη Κοινοτική βοήθεια. Αντί να κατευθυνθεί σε παραγωγικές επενδύ-σεις που θα επιτύγχαναν τη σύγκλιση και την ανταγωνιστικότητα, κατέληξε σε άχρηστες ως επί το πλείστον υπο-δοµές και κυρίως δρόµους (συνεχώς υπό επισκευή). Αρκετοί µάλιστα πολι-τικοί, ακόµα και σήµερα, ταυτίζουν την ανάπτυξη µε τη διάνοιξη νέων δρόµων, των οποίων τα χιλιόµετρα είναι το µέ-τρο της κυβερνητικής επιτυχίας. Είναι οι ίδιοι που επίεζαν και πιέζουν για τις όπως -όπως απορροφήσεις, µε τη λο-γική «ρίξτε λεφτά στην αγορά» και κά-τι θα προκύψει. Το αντίθετο συνέβη. Το εύκολο χρήµα εύκολα εξανεµίζεται.

Το καθοριστικό όµως χτύπηµα ήρ-θε µε τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 2004. Η προχειρότητα στο σχεδιασµό, η αλόγιστη σπατάλη για να προλά-βουµε τις προθεσµίες, τα µιας χρήσε-ως ακίνητα, τα «χωριά» που έγιναν real estate, οι υπερβολικές αµοιβές και κυ-ρίως, η ανικανότητα των προσώπων, οδήγησαν σε µια αξιοπρεπή διοργά-νωση και ένα οικονοµικό φιάσκο. Σε 20 ανεβάζουν τα δις οι αντικειµενι-κοί αναλυτές, ενώ ο Α.Κ στο Βήµα της 11.12.2009 µιλάει για το επαναλαµβα-νόµενο λάθος, όπου λίγες στιγµές εθνικής αισιοδοξίας, τώρα όπως και το 1896, τις πληρώσαµε ξηλώνοντας ακόµα και τις φόδρες. «Εκείνο λοιπόν το «µοιραίον έλλειµµα» και το συνο-δεύον αυτό υπερβάλλον χρέος έφεραν την καταστροφή και µαζί τον Διεθνή Οικονοµικό Έλεγχο υπό τον Εδουάρδο Λω, το όνοµα του οποίου φέρει η κά-θετη οδός µεταξύ των λεωφόρων Πα-νεπιστηµίου και Σταδίου, ανάµεσα στα ξεχωριστά κτίρια της Τράπεζας της Ελλάδος και της Αγροτικής…Εκατόν δεκαέξι χρόνια µετά, πάλι το «µοιραί-ον έλλειµµα» και το ακόµη πιο µοιραί-ον χρέος, σε συνθήκες της φθαρµένης

πια νέας παγκοσµιοποίησης, σε περι-βάλλον ανοιχτών αγορών και κερδο-σκοπικών κινήσεων, µας οδηγούν στην πτώχευση».

Την ίδια απαισιοδοξία εκφράζει και ο πρόεδρος του ΣΕΒ στις 22 Φεβρουα-ρίου το 2010 στην εφηµερίδα Realnews. "Εδώ και 30 χρόνια ζούµε µε δανεικά και µε ψέµατα. Το πολιτικό σύστηµα δανειζόταν για να µοιράζει αυξήσεις επιδόµατα, διορισµούς και συµβά-σεις. Με λαϊκίστικη πλειοδοσία καλ-λιεργούσε στην κοινή γνώµη την ψευ-δαίσθηση ότι κάτω από την κρατική οµπρέλα -και µε τις χορηγίες των κου-τόφραγκων-όλοι είχαν στον ήλιο µοί-ρα, χωρίς καν να προσπαθούν, χωρίς να µοχθούν, χωρίς να παράγουν. Εφηύ-ραµε τον σοσιαλισµό των δανεικών και τον νεοφιλελευθερισµό των επιδοτή-σεων, κρατικοποιήσαµε την οικονοµία και την ίδια την κοινωνία, κάναµε τις πελατειακές σχέσεις και την κοµµα-τοκρατία καθεστώς. Δηµιουργήσαµε ένα απολαυστικό, αλλά σάπιο µοντέ-λο ζωής στο περιθώριο του σύγχρονου, ανταγωνιστικού κόσµου. Με συνολι-κή εθελοτυφλία οδεύαµε νοµοτελεια-κά προς τον γκρεµό." Θα µπορούσαµε να προσυπογράψουµε τη δήλωση, µε µια µικρή προσθήκη. Ότι πολύ πριν από την κρατικοποίηση της οικονοµί-ας είχε προηγηθεί το υβρίδιο µιας κρα-τικοδίαιτης ιδιωτικής βιοµηχανίας, της λεγόµενης «κοµπραδόρικης», µε σκαν-δαλώδεις χωροθετήσεις, αποικιοκρα-τικού τύπου συµβάσεις, προνοµιακές τιµές στην ενέργεια και ανυπολόγι-στες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, µε τα κέρδη να πηγαίνουν στους βιοµήχα-νους και τις ζηµιές στον κρατικό λογα-ριασµό. Με τσιµέντα, ορυκτά και χαλυ-βουργεία να ευηµερούν όσο διήρκεσε η περίοδος χάρητος των πρώϊµων αγο-ρών και των κρατικών επιδοτήσεων και στη συνέχεια να καταρρέουν µεταπί-πτοντας στο καθεστώς των προβληµα-τικών «για την προστασία του εθνικού πλούτου και των θέσεων εργασίας».

Επί χρόνια το Ελληνικό δηµόσιο, προ-φανώς µε δανεικά, πλήρωνε ανύπαρ-κτες υπηρεσίες, ελλειµµατικούς προϋ-πολογισµούς και υπέρογκους µισθούς ανίκανων κοµµατικών προέδρων. Εν ονόµατι της φαντασιακής ανάπτυξης, που καθώς µας εγκατέλειπε άφηνε πί-σω της σιωπηρές καµινάδες, εργασια-κή ανέχεια και χρέη εκατοµµυρίων. ………………………………………..........…..

ςτην Ελλάδα θα πρέπει για λίγο να ξεχάσουµε τα spreads, το ΔΝΤ και τη δύσκολη καθηµε-

ρινότητα της «εποπτείας» και να ξανα-δούµε πριν απ΄όλα τις αιτίες της κρί-σης. Που δεν είναι βέβαια ούτε οι κερ-δοσκόποι, ούτε το µεγάλο κεφάλαιο, ούτε οι καταστροφικοί χειρισµοί της άλφα ή της βήτα κυβέρνησης, ούτε, πολύ περισσότερο, η σκληρότητα της κυρίας Μέρκελ. Οι ρίζες του σήµε-ρα βρίσκονται στις επιλογές του χτες και στην ανέµελη 30ετία 1980-2010, και κυρίως στην διαπαιδαγώγηση του λαού, των παραγωγικών τάξεων, των κρατικών υπαλλήλων, των αυτοδιοι-κητικών οργανισµών, των συνεται-ρισµών, των συνδικάτων και φυσικά του κοµµατικών µηχανισµών, επί τη βάσει της θεωρίας ότι µπορεί η Ελλά-δα να ζει µόνο µε επιδοτήσεις, δάνεια και ολίγα (µαύρα ενίοτε) έσοδα από τον τουρισµό. Ότι µπορεί ένα κράτος διεφθαρµένο, ανίκανο και υπερτροφι-κό να συνεχίζει να αποτελεί το κατα-φύγιο των απελπισµένων από την αγο-ρά εργασίας, ή της αργόσχολης τάξης (για να θυµηθούµε τον Βεµπλέν) και ότι η ανίερη (πελατειακή) συµµαχία πολιτών και πολιτικών θα συνεχίζεται επ άπειρον. Ότι µπορεί οι συντεχνίες να συνεχίζουν να υπεραµύνονται των κεκτηµένων σε µια εποχή έντονων τα-ξικών αναδιαρθρώσεων και αυτό να το ονοµάζουν αριστερή στρατηγική. Ότι µπορούµε, εκτός από τα δανεικά, να ζούµε µόνο µε εισαγωγές αγαθών, έχο-ντας αναθέσει την βιοµηχανική παρα-γωγή στους Κινέζους µικροκαπιταλι-

Page 43: European Expression - Issue 81

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η 43

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

στές και τη γεωργία στους οικονοµι-κούς µετανάστες. Ότι τέλος, µπορούµε να καταναλώνουµε το φυσικό κεφά-λαιο (έδαφος, δάση, ποτάµια, τοπίο, βιοποικιλότητα κτλ.) προκειµένου να εξυπηρετηθούν, µερικές δεκάδες χι-λιάδες ευκαιριακά εργαζόµενων στον κλάδο των κατασκευών, λίγοι εργολά-βοι και ακόµα λιγότεροι µεγαλοεκδό-τες, βασικοί µέτοχοι κτλ. χωρίς µέριµνα για τις µη αντιστρεπτές συνέπειες, χω-ρίς ηθικούς ενδοιασµούς για την υπο-θήκη έναντι των µελλοντικών γενεών, χωρίς µηχανισµούς αποτίµησης των ισοζυγίων. Το πολύκροτο Μνηµόνιο ήταν απλώς η επισφράγιση µιας προ-διαγεγραµµένης πορείας προς την επί-σηµη υποτίµηση ενός υπερτιµηµένου αναπτυξιακού φαντασιώµατος. Ήταν ένα πήδηµα στο κενό τη στιγµή που οι φλόγες είχαν εισβάλει στο διαµέρισµα. Ήταν τέλος η επισηµοποίηση της απο-τυχίας του κράτους, αλλά και του κρα-τισµού που παρά ταύτα αποτέλεσε και αποτελεί ακόµα το ιδεολογικό κατα-φύγιο µιας αµήχανης αριστερής σκέ-ψης. Η οποία δεν διαστάζει να καταγ-γέλλει για νεοφιλελευθερισµό ένα οι-κονοµικό σύστηµα αγγιστρωµένο στην ιδέα της διαρκούς αύξησης των κρατικών δαπανών οι οποίες ήταν εφι-κτές λόγω του φθηνού δανεισµού που µας εξασφάλιζε – µε διορία όπως απο-δείχθηκε – η ζώνη του ευρώ.

Το Μνηµόνιο ήταν µια αναγκα-στική κίνηση, φορσέ µε όρους σκα-κιστικούς, που δεν θα ήταν και τό-σο απεχθής αν δεν συνοδευόταν από µερικούς άτσαλους χειρισµούς όπως η αδιάκριτη περικοπή µισθών (πας δηµόσιος υπάλληλος συνυπεύθυνος) από τις δοκιµασµένες και αποτυχηµέ-νες φοροεισπρακτικές εφορµήσεις (πε-ραίωση, ηµιυπαίθριοι, καύσιµα κτλ.) και τέλος από την ταύτιση της εξυγίαν-σης των κρατικών επιχειρήσεων µε τις ιδιωτικοποιήσεις. Άλλωστε η εντός του Μνηµονίου διατύπωση είναι διακριτι-κή: Οι κρατικές επιχειρήσεις πρέπει

να υπόκεινται σε µεγαλύτερη διαφά-νεια µε στόχο την αύξηση της αποδο-τικότητάς τους και τη µείωση των ζηµι-ών τους. Ποιος έχει αντίρρηση σ’αυτό; Μήπως, ας πούµε οι συνδικαλιστές της Λάρκο; Η οποία επί δεκαετίες, προφα-σιζόµενη τη διαρκή κρίση στην αγο-ρά πρώτων υλών, τάιζε µε απόβλητα τα ψάρια στο βόρειο Ευβοϊκό, κατέ-τρωγε τα βουνά της Βοιωτίας, και δι-ατηρούνταν σε «βιωσιµότητα» χάρις στη µεγαλοψυχία του κοινωνικού συ-νόλου, δηλαδή των Ελλήνων φορολο-γουµένων. Όµως από το 1995 και µε-τά, η επιχείρηση γίνεται κερδοφόρα χάρις στην άνοδο των τιµών του νικε-λίου. Θα µπορούσε λοιπόν να επιστρέ-ψει µερικά χρήµατα σ’αυτούς που τόσα χρόνια την ενίσχυαν και να επενδύσει άλλα τόσα για την προστασία του πε-ριβάλλοντος. Να µην πετά τις αθώες σκουριές της στη θάλασσα, όπως δεν πετάµε τα σκουπίδια µας στην αυλή του γείτονα. Να τα ανακυκλώνει και να κρατά τα οικονοµικώς πολύτιµα µέ-ταλλα, τα οποία όµως είναι άκρως επι-κίνδυνα όταν φτάνουν στο πιάτο µας. Τα υπόλοιπα αδρανή υλικά να τα ξα-ναπηγαίνει στις περιοχές εξόρυξης και να γεµίζει τους αχανείς κρατήρες που άνοιξε η τριακονταετής εκµετάλλευ-ση των κοιτασµάτων. Αυτό λέει η κοινή λογική και αυτό επιβάλλει το συµφέ-ρον του λαού και του τόπου. Χρηστή διοίκηση χρειαζόταν και όχι αποκρα-τικοποίηση. ………………………………………..........…..

Βέβαια, η απόδραση από τη ζώνη του ευρώ, η αναδιάρθρωση του χρέους και η επιστροφή σ’έναν

ανέφικτο µε τις σηµερινές συνθήκες

προστατευτισµό, δεν συνιστά απά-ντηση στο Μνηµόνιο ούτε και αποφυ-γή των µεγαλύτερων δεινών, που πι-θανότατα θα έρθουν, αν η αδυναµία της δηµιουργίας πρωτογενών πλεο-νασµάτων µέσω της παραγωγικότη-τας και των εξαγωγών αποδειχθεί δι-αρκής και µη αναστρέψιµη. Γιατί αυτή η πρόταση, δυστυχώς πλειοψηφική εντός και εκτός της αριστεράς, δεν παίρνει υπόψιν της το από την άλλη µεριά δυσβάστακτο κόστος της υπε-ράσπισης του εθνικού νοµίσµατος σε συνθήκες παγκοσµιοποίησης, το ενδε-χόµενο της ακόµη περαιτέρω περικο-πής των µισθών στην περίπτωση της αδυναµίας δανεισµού (βλέπε Αργεντι-νή) και την µοναδική ευκαιρία που µας προσφέρει η κρίση για τον εξορθολο-γισµό του δηµόσιου τοµέα. ………………………………………..........…..

Συµπέρασµα: θα πρέπει να πούµε όλη την αλήθεια στο λαό (και στους εαυτούς µας). Στη συνέχεια, θα πρέπει να εφεύρουµε µια εναλλακτική, βιώ-σιµη, πράσινη κτλ. οικονοµία, η οποία δεν µπορεί να εξαντλείται σε µια γρα-φειοκρατική διεκπεραίωση, ολίγες ανεµογεννήτριες και εθελοντικές δεν-δροφυτεύσεις στα καµένα. Μια οικο-νοµία δηλαδή ανταγωνιστική, ποιοτι-κή και καινοτόµο, παραγωγό εργασίας, χαµηλής ενέργειας και περιορισµένων εισροών. Μια οικονοµία αλληλεγγύης, συνεργατικότητας, αξιοκρατίας και ευ-θύνης. Μια οικονοµία που θα τοποθε-τεί τον ορίζοντα πέραν της (συνήθως) τριετούς θητείας των κυβερνητικών, αυτοδιοικητικών κτλ. σχηµατισµών. Μια οικονοµία δηλαδή διάρκειας και προοπτικής.

Socialism failed because it couldn't tell the economic truth; Capitalism may fail because it couldn't tell the ecological truth.

– Lester Brown, Fortune Brainstorm Conference, 2006

Page 44: European Expression - Issue 81

Ν Ε Α τ η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς η ς44

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

› PATIENTS’ RIGHTS CONFERENCE IN BRUSSELS

η Νεολαία Ευρωπα-ϊκή Έκφραση συμ-μετείχε στο Συνέ-

δριο για τα δικαιώματα των Ασθενών που πραγματο-ποιήθηκε στις 11-12 Απρι-λίου 2011 στις Βρυξέλ-λες στο πλαίσιο του προ-γράμματος «Τα Δικαιώμα-τα των Ασθενών». Στο συ-νέδριο συμμετείχαν άτο-μα από όλα τα κράτη-μέ-λη, εκπρόσωποι Μ.Κ.Ο. αλλά και άτομα που ασχο-λούνται με θέματα υγείας. Συζητήθηκαν οι τελευταί-ες νομοθετικές εξελίξεις σε επίπεδο Ένωσης με σκοπό την εναρμόνιση των νομο-

θεσιών σε θέματα υγείας ενώ παράλληλα παρουσιά-στηκαν και τα αποτελέσμα-τα από έρευνες που διεξή-χθησαν το 2010 σε νοσο-κομεία των συμμετεχόντων κρατών, αναφορικά με την αξιολόγηση και συγκριτική επισκόπηση των συστημά-των των διαφόρων χωρών.

Τέλος, παρουσιάστηκαν καλές πρακτικές από όλες τις ΜΚΟ που έλαβαν μέρος στο συνέδριο και βραβεύτη-καν για αυτές οι εξής χώρες.

Πρώτο βραβείο: Βουλ-γαρία, παρουσιάζοντας την καλή πρακτική “Chance for life”.

Δεύτερο βραβείο: Ιταλία παρουσιάζοντας την καλή πρακτική “Play-therapy and pain in children”.

Τρίτο Βραβείο: Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζοντας την καλή πρακτική “Patiend Involvement in health Technology Assesment and clinveal quidelines”.

Τη ΜΚΟ «Ευρωπαϊκή Έκφραση» εκπροσώπησαν οι Νίνα Ασπετάκη και Έλε-να Κατσαμπούκα.

› ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ

Με επιτυχία πραγ-ματοποιήθηκε την Τετάρτη 6

Ιουλίου 2011, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, η εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Έκφρασης με θέμα: «ο Ευ-ρωπαϊκός Χάρτης των Δι-καιωμάτων των Ασθενών».

Η εκδήλωση πραγματο-ποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος “Assessing Patients Rights in Europe”, στο οποίο η Ευρωπαϊκή Έκφραση είναι

Εθνικός Συντονιστής.Κεντρική ομιλήτρια

ήταν η Μαρία Μητροσύ-λη, Επίκουρος Καθηγή-τρια στο ΤΕΙ Αθήνας, Δικη-γόρος, διδάκτωρ Νομικής και ο Γιώργος Λιγνός, Γεν. Γραμματέας της Ευρωπαϊ-κής Έκφρασης.

Χαιρετισμό απηύθυνε ο Γιώργος Ντουνιάς, Ια-τρός, Επιμελητής του Το-μέα Επαγγελματικής και Βιομηχανικής Υγιεινής της Εθνικής Σχολής Δημόσι-ας Υγείας, ο οποίος μας κα-

λωσόρισε στον χώρο της σχολής. Ο Νίκος Γιαννής, Πρόεδρος του Ομίλου Ευ-ρωπαϊκή Έκφραση, συντό-νισε την εκδήλωση. Στο τέλος έλαβε χώρα μια συζή-τηση - παρέμβαση από κά-ποιες από τις παρευρισκό-μενες Μ.Κ.Ο (Αγκαλιάζω, Δρω, Ιατρική Παρέμβαση) και άλλους συμμετέχοντες.

Το έργο “Assessing Patients Rights in Europe” αποτελεί μέρος ενός ευρύ-τερου προγράμματος που πραγματοποιείται από την

Active Citizenship Network, σε συνεργασία με οργανώ-σεις της κοινωνίας πολιτών από 29 ευρωπαϊκές χώρες, προωθώντας και έχοντας ως επίκεντρο τον ασθενή και το σύστημα υγείας. Πρόκει-ται για ένα έργο αξιολόγη-σης των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης.

h Active Citizenship Network (ACN) είναι ένα Ευρωπαϊκό Δίκτυο που προ-ωθείται από την ιταλική ορ-γάνωση Cittadinanzattiva (www.activecitizenship.net; www.cittadinanzattiva.it). Περιλαμβάνει περισσότερες από 100 οργανώσεις από 30 Ευρωπαϊκές Χώρες, που συ-νεργάζονται στο συγκεκρι-μένο έργο προωθώντας τη συμμετοχή των πολιτών σε δημόσιες πολιτικές. Η ACN είναι μέλος του European health Policy Forum και προωθεί την Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα των Ασθενών από το 2007.

Το 2002 συντάχθηκε ο Ευρωπαϊκός Χάρτης των

ΝΕΑΤΗΣΕΚΦΡΑΣΗΣ

Page 45: European Expression - Issue 81

Ν Ε Α τ η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς η ς 45

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 81 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

Δικαιωμάτων των Ασθενών, ο οποίος περιλαμβάνει 14 δικαιώματα, τα οποία βασίζονται νομικά στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Ο Χάρτης έχει αναγνωριστεί ως ένα βα-σικό έγγραφο αναφοράς από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς συμπε-

ριλαμβανομένων των Ευρωπαϊκών Θε-σμικών Οργάνων, ενώ ενσωματώνεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τις κοινές αξίες και επιχειρησιακές αρχές στα συστήματα υγείας των ευ-ρωπαϊκών χωρών που υιοθετήθηκε το 2006.

› ΕΠΕΚΕΙΝΑ ΧΩΡΑ, ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ

Εικοσιδύο άτομα, εκ των οποί-ων οι τέσσερις ήταν Κορεάτες και μαζί και ο πρώην Πρόεδρος

της Ευρ. Έκφρασης Παν. Γεννηματάς, συμμετείχαν στην πρωτοποριακή δρά-ση «επέκεινα χώρα», την Κυριακή 12 Ιουνίου 2011, στη 2η διάβαση του φα-ραγγιού του Βίκου με αφετηρία τη Βί-τσα Ζαγορίου και κατάληξη το χωριό Βίκος στην Ήπειρο.

η επέκεινα χώρα είναι το όραμα μας για ένα κόσμο επέκεινα του σημε-ρινού κόσμου. Πράττοντας κατά συνεί-δηση το καθήκον μας σε αυτόν εδώ τον

κόσμο, εγκόσμιο επέκεινα όχι μεταφυ-σικό επέκεινα. Επέκεινα της σημερινής, άρρωστης, σχέσης του ανθρώπου (1) με τη φύση, (2) με το ατομικό συμφέ-ρον και (3) με τους κανόνες επίσημης συμβίωσης στην κοινότητα. Η επέκει-να χώρα είναι η Βίτσα, το ίδιο το Ζαγό-ρι που στα σλαβικά σημαίνει «η χώρα πέρα από τα βουνά», η Ήπειρος, από τις ομορφότερες, μακρινές αλλά και πλέον υστερούσες περιοχές της Ευρώ-πης, που τώρα όμως παρουσιάζει ισχυ-ρά σημεία εξόδου από την απομόνω-

ση, η βασανισμένη αιώνια Ελλάδα μας, η πρωτοπόρος Ευρώπη η μοίρα μας, ο κόσμος όλος, το σπίτι μας, η γη. Το βι-βλικό «επέκεινα» θα αποδιδόταν ως πέρα από ορισμένο τόπο, χρόνο, ποσό, μεταφορικά ως «επέκεινα», αυτό που είναι προηγούμενο ή σε έναν βαθμό μεγαλύτερο από τη γνώση ή την εμπει-ρία, το άγνωστο που προσπαθούμε συ-νεχώς να κατακτήσουμε. Τα Επέκεινα βοσκοτόπια ήταν κάποτε εκείνα που δεν ήταν τα τοπικά βοσκοτόπια, ήταν τα μακρινά στα ψηλά βουνά, εκείνα που ανήκαν σε άλλους συχνά απροσ-διόριστους ιδιοκτήτες, σε άλλα χωριά, τα εδώ και τα επέκεινα, τα μη ευκρι-νώς οριοθετημένα, που τελικώς ανή-καν σε όλους, χάριν του κακοτράχαλου και αφιλόξενου εδάφους, του μεγάλου υψομέτρου, των μακρινών αποστάσε-ων που ήταν ανυπότακτα στον Τούρκο και σε όλους, δεν γνώριζαν τη νομική ιδιοκτησία και τις γραπτές συμβάσεις, μόνον εκείνους που τα πατούσαν, τι-μώντας τα έτσι, κάθε φορά.

Με ένα ελαφρύ ατομικό σακίδιο, ένα μπουκάλι νερό, λίγη ξηρά τρο-φή και 1-2 φρούτα, μια στεγνή φανέ-λα, μια μικρή πετσέτα, ένα καπέλο, μία γκλίτσα ή ένα μπατόν και οργα-νωτή τον Νίκο Γιαννή η ομάδα «επέ-κεινα χώρα» εισήλθε στη Σκάλα του Μονοδενδρίου και πορεύτηκε στο επι-βλητικό Φαράγγι του Βίκου, αυτό το μονα-δικό μαγευτικό δημι-ούργημα της φύσης, το οποίο διαθέτει με-γάλη οικολογική αξία

και τεράστια βιο-ποικιλότητα. Το Φαράγγι του Βί-κου έχει προ πολ-λού κατακτή-σει τη θέση του στο βιβλίο Γκίνες (Guinness) ως το φαράγγι με το μι-κρότερο άνοιγμα, μόλις 1100 μέτρα στο στενότερο σημείο του και ταυτόχρονα βάθος που ξεπερνά τα 900 μέτρα. Με μήκος 12 χλμ και μέγιστο ύψος 1000 μ. είναι ένα από τα βαθύτερα φαράγγια του κό-σμου. Το πλάτος του κυμαίνεται από 30 μέχρι 100 μέτρα και οι πλαγιές του είναι κατάφυτες από σπάνια λουλού-δια και βότανα. Λίγο πριν την έξοδο του φαραγγιού και πριν την ανάβαση στο χωριό Βίκος, μετά από 6 ώρες ήρε-μο περπάτημα, περιήγηση και στάσεις, φτάνουμε στις πηγές του Βοϊδομάτη.

Για τους ανθρώπους της πόλης, για όσους δεν είναι μαθημένοι να περπα-τούν στην φύση, η διάβαση του Βίκου στα «αιώνια δάση» του Ζαγορίου, είναι ένα ατομικό κατόρθωμα και το ξεκίνη-μα μιας νέας ζωής, πλούσιας σε εμπει-ρίες, ανοχή και σεβασμό, σε ευρύτητα πνεύματος, μεγαλοθυμία και αλτρου-ισμό, σε ευεξία, ψυχική και σωματική υγεία.

Οι φίλοι και υποστηρικτές της επέ-κεινα χώρας ανανέωσαν το ραντεβού τους για τις 13 Αυγούστου 2011, οπό-τε θα υλοποιήσουν την 3η Διάβαση Βί-κου «Δημήτριος Γιαννής», τιμώντας τη μνήμη εκείνου με τον οποίο πρωτοδι-ασχίσαμε απ’ άκρου σ άκρον πριν από 14 χρόνια, μια ομάδα διαφορετικών με-ταξύ τους, ανήσυχων, δημιουργικών

και καθημερινών αν-θρώπων, το βαθύτερο φαράγγι του κόσμου (αναχώρηση 08.00 από την επέκεινα χώ-ρα στη Βίτσα).

Page 46: European Expression - Issue 81

46

Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση δια-φορετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρο-νται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλλη-λου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδε-

ών με επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκ-φράζονται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκδότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευ-ρωπαϊκή Έκφραση, επιλέγονται από τη σύ-νταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρό-

τητα, την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευ-θεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλ-λικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν

πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυ-πα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές

επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημοσι-ευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλλα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επιτρο-πής της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολό-κληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υπο-βολή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περί-ληψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200

λέξεις). Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα PC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκ-δοση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτό-τυπα δεν επιστρέφονται.

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική ανα-δημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του

εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

1

2

3

4

5

δηΜΟςΙΕυςΕΙς ςτηΝ ΕυΡΩΠΑϊΚη ΕΚΦΡΑςη

Ε υ Ρ Ω Π Α ϊ Κ η Ε Κ Φ Ρ Α ς η

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή Έκφραση” Ετήσια Διετής

Τακτικός Συνδρομητής 20 Ευρώ 35 ΕυρώΔημόσιοι Οργανισμοί,Τράπεζες, Βιβλιοθήκες,ΑΕΙ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Εταιρείες,Σύλλογοι 50 Ευρώ 100 ΕυρώΕυρώπη 25 Ευρώ 45 ΕυρώΆλλες ήπειροι 30 Ευρώ 55 ΕυρώΦοιτητής, σπουδαστής,στρατιώτης 15 Ευρώ 25 ΕυρώΣυνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης 50 Ευρώ 90 Ευρώ

ΔΕΛΤIΟ ςυΝδΡΟΜητΟυ

Όνομα........................................................................................

Επώνυμο ...................................................................................

Διεύθυνση .................................................................................

Ταχ. Κώδικας ............................................................................

Πόλη ..........................................................................................

Τηλέφωνο: ................................................................................

E-mail: .......................................................................................

Επάγγελμα: ..............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

Έτος ίδρυσης: 1989 Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα,τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: [email protected]

ΕυΡΩΠΑϊΚηΕΚΦΡΑςη

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης 9π.μ. - 5 μ.μ.,

με ταχυδρομική επιταγή, ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287)

✂Ανανεώστε τη συνδρομή σας στην Ευρωπαϊκή Έκφραση

Page 47: European Expression - Issue 81

Ταδικαιώματα

επιβατών

στη διάθεσή σας

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

των

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Περισσότερες πληροφορίες στη διεύθυνσηec.europa.eu/passenger-rightsή στο Europe Direct 00 800 6 7 8 9 10 11*

* Ορισμένες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας δεν επιτρέπουν την πρόσβαση στους αριθμούς 00 800 ή μπορεί να χρεώνουν την κλήση.

Είχε καθυστέρηση ή ακυρώθηκε η πτήση σας; Χάσατε τις αποσκευές σας; Σας απαγόρευσαν να επιβιβαστείτε;Οι αερομεταφορείς έχουν νομική υποχρέωση να σας ενημερώνουν σχετικά με

τα δικαιώματά σας ως επιβάτη και το πού μπορείτε να υποβάλλετε τα παράπονά σαςΑντιμετωπίσατε ποτέ κάποιο από αυτά τα προβλήματα;Η νομοθεσία της ΕΕ προστατεύει τα συμφέροντά σας για τα ταξίδια σας εντός Ευρώπης

Ακυρώθηκε η πτήση σας;

Page 48: European Expression - Issue 81

ΠΟΛΙΣ ΑΚΙΝΗΤΑOι άνθρωποί σας εάν σκέπτεστε να αγοράσετε ή να πουλήσετε ακίνητο

Το Ευρωπαϊκό Πρότυπο Μεσιτικών Υπηρεσιών EN15733 ήρθε και στην Ελλάδα. Η δημιουργία και εφαρ-μογή του Προτύπου έχει χαρακτηρισθεί «το σημαντικότερο γεγονός της σύγχρονης εποχής στο επάγ-γελμα των μεσιτών ακινήτων στην Ευρώπη». Συμμετείχαμε στη διαδικασία τυποποίησης του Ελληνικού Οργανισμού Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) και του Συνδέσμου Ελλήνων Κτηματομεσιτών (ΣΕΚ), ως ένα από τα

τρία μέλη της Ομάδας Έργου από τον κλάδο των μεσιτών. Τώρα, πάμε ένα βήμα μπροστά, προχωρώντας στην εθελοντική προσαρμογή στις απαιτήσεις του Προτύπου.

Το Πόλις Ακίνητα – Κοσμάς Θεοδωρίδης και Συνεργάτες, ξεκινά την υιοθέτηση διαδικασιών και μεθό-δων, ώστε να επιτύχουν πλήρη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του Προτύπου, κάτι που θα προσφέρει:

• Ακόμη καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών

• Ταχύτερη και ακόμη πιο αξιόπιστη εξυπηρέτηση των πελατών

• Ακόμη μεγαλύτερη παραγωγικότητα των συνεργατών

• Μηχανισμό καταγραφής και χειρισμού γραπτών παραπόνων

• Αξιόπιστη και γρήγορη συνεργασία με χιλιάδες πιστοποιημένα γραφεία της Ευρώπης

ΠΟΛΙΣ ΑΚΙΝΗΤΑ ΚΟΣΜΑΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣΚανάρη 19, Πλατεία Κολωνακίου, Τ.Κ. 106 74, Αθήνα, Τηλ. 210 3626.726, Fax: 210 3626.734www.HPolis.gr, e-mail: [email protected]

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ