Ό.Ό.

DISSERTATIO GRADUALIS,DE

VEGETATIONESEMINUM

VEGETABILIUMPer MORTEM,

quam,SUFFRAG. AMPLISS." FACULT. PHILOSOPH.

IN REGIA ΑCADEMIA UPSALIENSI,

PRjESIDE,11:10 AMPUSS1MO atque CELEBF.RRtMO

D NOJOHANNE GOTSCHWALLERIO,

Phil, et Medic. DOCTGRE, Chem. Metall, etPharm, PROF. Reg.Acad.etO. Sc. Stockh. SOCIO,

PUBLICO BONORUMEXAM11S1 SUBM1JTITSttpendiarius Regius

MICHAEL HENR. OTTIN,JEMTLANDUS

IN AUDIT. CAROL. MIN. DIE XVIII FEBR.ANN1 mdcclxi.

Η.Α.M. S.

qfS ALI^

\

SL· B. v.

§. I.1 uascunque res, in fuperficie Tellil·-ris obvias, generationis ac deftru-Öionis conftanter fequi leges, aSummo Opifice in prima creationecuic.unque datas & inditas, ne mi¬nimum quidem ab eis defle&entesj

non fine admiratione deprehendimus. Omnia Ani-mantia femper in lucem edunt fcetus, ipforum fpe-ciem referentes, diverbiFimo licet modo, diveriisin animalium generibus, quo fa£to, alia citius, aliatardius moriuntur. Eundem tenorem etjam jugiterobfervant illa corpora, quse regnum conftituunt ve-getabile*, quas c.un£ta.a iuis generari dicuntur femi-nibus , licet aliis quoque viis haec ipia. corpora, perra.dic.es r ramos, gemmas, folia propagari poffint.

Faäa generatione, citius vel tardius, pro di-verfa indole &: textura, deilruuntur., Prasterea ve-ro id in regno Vegetabili eit memorabile, quodipia femma\ Tub crefcentia & fub ipia germinatione,,goft vanasmutati ones,piene åejtruantur, quod& oc-

cafe·

# λ 3 C Ψ

cafionem forfan prasbuit proverbio antiquorunr: :»«nius deflruciio alterius eft generatio. Hsec deftruQiioeft, quse nobis Mors appellatur. Qua de re, dum infequentibus, pro virili, inquirere aninius e(i,Tuam,L. B. eeniuram nobis expetimus mitiorem.

§· Π.Semina Vegetabilium rite coniiderata, depre-

henduntur conftare 1:0 CorticeJeu membrana, lo-co cutis inferviente, quam nonnulli triplicem, ar-mato oculo, fe yidiife ailerunt, exteriorem crafiio-rem, interiores vero tenuiores. 2:0 Lobis, qugecorpora funt farinacea, inträ membranas latentia.3:0 Radicula acgerminey quibus futura planta ori-einem debet; genuina namque, feminibus phafeo-loruminclufa, feparavit a lobis BONNET cfr. Re¬cherchesfur fufage desfeuilleslfc. p. 221. &c. & iicnudata germina terras mandavit, irrigavit fsepius acvid'it eadem radices agere, folia explicare, & floresprodere. In germine itaque adfunt prima ftaminaac incunabula futurae plantas, quas,primis germina-tionis diebus, fuum a hvlnzcQafubßantia habet ali-mentum.

Obf /. An futurae plantas rudimentum, femini,ante ejus impraegnationem, iniit, poftmodum ali-qua ratione, aura vel feminali, vel alio vivifican-dummodo, vel per fcecundationcm quandam 111femine producatur, hoc ad noftrum non pertinetjam propofitum, aliis itaque ab experientia & ob-fervationibus enodandum relinquimus.

ObJ. 2. Prout diicrepat MeduUa farinacea &A 2 quanti-

& ) 4 C &

quäntitate & qualitate in una eademqueTpecie,itä.difcrepant & ipfa femina quoad vim multiplicati-vam, ac Vegetation!, plus minus proliferas, funtidonca.

§. IILUt ad propofitum noftrum propius accedamus,

neceife eft coniideremus Phcenomena tam extrinfecaquam intrinfeea ac inutationes y quas in feminc ger·minante, & circa germinationem, obfervari pos-funt. His deprehendimus, 1:0 nullam fieri poffegerminationem, niii aqua vel vapore aquo[o hume-0ata fiant femma,, ac calor fuerit moderatus, indolicujuscunque plantas proportionalis. Nimia aqua fuf-focantur femina; nimio calore exiiccantur. 2:0 Con-fpicimus femina turgefcere ac intumefcerey luculen-to indicio eadem plurimum humidi, pervafa inha-lantia, abiorbiifTe. 3:0 Deprehendimus eadem fe¬mina, poftmodum feniibiliter, magis magisque in-cale[cerey unde motumy in quocunque femine ger-minante,. adeife intrinficumy certiiiime concludereρo (Tumus, quum. ab extrinfeca cauffa calor il le noηdependcat. Hunc motum intrinfecum confirmat4:0 Odor, quem percipimus, fuh gcrminatione ali-·quantifper protra&a^fpkituofu?n^ ex proportionataquantitate prmcipiorum , in. femine exiilentium,nova partium combinatione gcneratum.. y,o Obfer-vamus fapore7nfucceffive mutari: namque ex. fub-iiantia farinacea, fere iniipida, magis magisque dul-cis piOmanatjin principio germinationis,iapor;hincquotidiana edoccxuur experientia, a femine farina-

cco

* ) i c #eeo nullam produci pofle Wortam, & ä Wortarevifiam, niii iliud in Malthwn, hoc eil, ad dulce-dinem requiiitam fuerit prius redaftum. Dulcemvero hunc faporem, poilmodum, germinatione ul-tcrius protra&a, iterum mutari·, ac in aciditate?nquandam abire deprehendimus, eadem tatione, quadulcia, motu quodam intrinfeco continuato, ace-fcere folent.. Hinc in Malthificationibus optime prae-cavendum, ne in germen majus protrudant fernina.,6:0 Tandem, his omnibus abfolutis, reperiuntur in-volucrafeminis, partibus nominatis, Meduüa fari*nacea. ac germint omnino evacuata*

IV.Thcenoynena ac ynutationes, paragrapho praece··

denti defcriptae, fufiicienter indicare, in femine ger*minante, motwn quendam adefle intrinfecmn, ex¬tra controverfiam eil., (cfr.Jf. III. no. 3. 4». 5 b3 6.)Hunc motum intrinfecum a jufto calore, <k aerisim·pulfu, accedente vapore aquofo, excitari, patet abobfervatis (/. III. no.i. 2 b3 3 ). Eodem vero hocmotu intrinfeco partes feminis conilituentes, quseantea fuere intime unitae & combinatse,mirabili qua-damΎΪ dijjolvi, diifolutasque ita iη ter fe transponiyut, combinatione & mixtura priori deflru&a, no-vum proyuanet produfiujti, odoris ac faporis mutati-ones (/. ΙΠ. ΐΐο. 4 cf 3.) fufhicientcr indicant., Stconiideremus jam, Fermentatione?n eam elfe vel ar-tis vel naturse operationem, per quam, mediantecalore & aeris vi a&iva, partium, corpora natura-lia conilitusntium, producitur motus intrinfecus ?!

Λ % qpo*

Φ ) 6 c ❖

quo gcneratur materia aérea elaftica, ac a priftinamutua connexione feparantur partes, & in novamunionem rransponuntur atque coeunt, cic.Celeberr.Prajidis Chem. Fhyf.P.L cap. 27, facile a diftis con·cludere poftumus,' in fcmine germinante Verum ad-ejje Fermentationem ?iaturale?n; adeft namque mo-tus intrinfecus; adeft corporis feu fubjefhe materisequoad mixtionem deftruäio, adeft denique Sc novicorporis compofitio vel mixtio, quse tria funt vera& prsecipua omnis fermentationis criteria; ut reti-ceamus heic & materialiu fermentationis adeife ge¬nuina, & principia afiiva, calorem Sc aere?ny inde-bita proportione & quantitate.

Obf. 1:0 Fuerunt ante nos plurimi, qui fermemtatoriumhuncmocum infemine germinante ftatu-erunt, eundem vero plene demonftrare non po-tuerunt. Prsecipui funt MALPIGHIUS in Ana-·tmne Plantarum, de Cortice p. 5. DYGBfEUS inDiif. de VegetationsPlantanm. DEDU in EJJdi dePhyßque de FArne des Plantes cap. y. LEMERYin Memoires de Γ Acad. Roy. des Sciences p. 118.VALLEMONT in Curioßtez de la Nature Sjf deΓArt fur la Vegetation Tom. I. p. 80, 89? feqq.KRAFFTIUS inDiif. dcVaporum& Halituumge-neratione §. LIII. HOMßERGIUS in Memoires deFAcad.Roy. des Sciences. CHRISTIAN. SIGISM.EYSFARTH in Diif. de Morbis Plantarwn §. IV.TOURNEFORTIUS in Traité de la Mutiere Me~dicale Tom. I. in Introduciione p. 53. JOSEPH.MARZUCCHIUS in Novis ξ? veris Che?nicc Ele-mentis S©£L II. cap. IV. de Fennentvtione. See.

Obf

❖ ) 7 ( ❖

Obf. v.o Hac fermentatione ftabilita, non opusexiftimamus, ut, in explicanda generatione plan¬tarum, confugiamus ad evolutionem idam perpe-tuam, omnem imaginationem ac omnem conce-

ptum eludentem, Malebranchianam, quam plu-rimi alii fuftinuerunt, & adhuc fuftinent, exifti-mantes omnesplantas prteteritas acfuturas,in ipfacreatione fuiffe creatas, ac earundem crefcentiarofola abfolvi evolutione partium. Nos, in omnifermentatione, fupponimus fermentum, & cumfermento vim muitipiicativam fui; fermentumvero coritendimus difcrepare pro diverfa ftrufhi-Td & mechanifmo piantarum. Jn hoc fermentoexiftimamus conftftere omnem Vimplaflicam, acAnimam Vegetativam antiquorum, quod vero, utulterius explicemus, temporis ratio non permittitv

§. V..Continuata fermentatione artificiali, fuccosfer-

mentantes, tandem, vel putrefaflione vel alia ratio-η q defirui, experimenta inculcantChemica. Idemin fermentatione nominata naturali feminum vege-tabilium (§.IV.) ii non plene tarnen ad partem con·tingere exiftimamus. Deftru&ionem putrefa&ivam,,ftriftiori fenfu fumtam, non adeife, facile concedi-mus v attamen, quum nobis notum, omnes fermen-tationes intendere corporumfermentantium deftru-Qiionem & totalem commutationem; naturam &praeviis uti fermentationibus, ut attenuentur ac di-fponantur particulas ad fummam iubtilitatem, undcnova produci poifunt corpora; concludimus hinc,,ϊϊΐ-Jhnine germinante, reipfa ade/fe prijtina:mixt ionis·

deßrur-

Φ ) s ( #

.deftrucHonem ; quod& elucet partim a mufato a c inacidi-tatem quarfdam de gencrante Sapore (cfr. /.///. no. 3.),partim, & quidem pracipue, a piene evacuatis involucris,quscj ut emortua cadavera, radici nov# plante adfixacfle folent C /. 6· Λ

Qibf Νοη opus, exiftimamus, ut prolixe demonftrc-mus deibru&ionis ac putrefacbionis ultimum finem acmaximum ufum rcipicerc futura, fcilicet novum corpuspofb corruptionem obtinendum, hanc rem Chemiciscxponendam relinquimus. SufRcit nobis dixiife, hanca nobis allatam veritatem Vetefes, fub fabulä de ave perignem ie deftruente, & a fui ipiius cineribus ieie rcvi-vificante , fine dubio Tibi notam habuiile ·, inde & c-natam eile de Valingenefia opinionem vel fabulam.Hinciuo tempore Apofh PAULUS 1. Cor. XV. %6.flnltosappcllat, qui hoc ngn noverint.

§. VI.Ubi prifbinae mixtionis adeftplcnaria deibrucbio, ac cor¬

pus ipfum omni inhoipitante materia privatum deprehen-ditur, ibinullamadeilevitam;mortem itaqueadefle, perieaatct.Hascveroomnia cumfemine germinante contingunt,brivanturiemina illa vegetabiliumgerminantiaducceilave,; iquido circulante, per prius demonibrata, privantur ideo&iucceifiveiua Vita-, vere itaque moriiintur,ac per Mor¬tem vegetant femina Fegetabilium, & hoc ipfum efb, η i fal¬limur, quod indicavit PAULUS l.c.nec non Ipfe Salva-tor, dicendo: Nifigrantim Tritici, quod cadit in terramymoriatur, folum manet: fivero moriatur, multum fertfru*Slum. Job. XII. 24. Conciudimus cum OVIDIO:Ex aliis alias reparat natura figuras.Nccperit in tanto quicquam, mihi eredite, mundo,Sed variat faciemque novat, N/SCIQUK vocaturINCIPER.E ESSE ALIUD, quam quod fuit ante,MORI<

αυεDFSTNFRR ILLUDIDEM, qmimßnt buc forßtan illaHdtc translat* iüuc._

T A NT U M.I