Download - bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

Transcript
Page 1: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

1

Παραγωγή βιοαιθανόλης από πεσμένα πορτοκάλια και μετατροπή των τηγανέλαιων σε βιοντίζελ

Περίληψη

Σε μια παγκοσμίως και διαρκώς μεταβαλλόμενη, κοινωνικοοικονομική κατάσταση, το σχολείο καλείται εκτός και πέρα από τις βασικές γνώσεις, που προβλέπει το αναλυτικό πρόγραμμα, να καλλιεργεί δεξιότητες αλλά και να εμπλουτίζει τα ενδιαφέροντα των μαθητών σε τομείς αιχμής όπως η αειφόρος ανάπτυξη.

Με αυτό το σκεπτικό θελήσαμε να συνδυάσουμε τις γνώσεις χημείας και βιολογίας και να τις αξιοποιήσουμε μελετώντας το θέμα των βιοκαυσίμων. Έτσι λοιπόν καταλήξαμε σε δύο επιμέρους βιωματικές δράσεις. Την μετατροπή των τηγανέλαιων σε βιοντίζελ και την παραγωγή βιοαιθανόλης από πεσμένα πορτοκάλια.

1. Εισαγωγή

Στο αναλυτικό πρόγραμμα του λυκείου αναφέρονται τέσσερις παιδαγωγικές αρχές, :

α. Η αρχή της διερευνητικής προσέγγισης της μάθησης,

β. Η αρχή της διεπιστημονικής -διαθεματικής αντιμετώπισης της νέας γνώσης

γ. Η αρχή της διαφοροποίησης του περιεχομένου, της διαδικασίας και του πλαισίου της μάθησης

δ. Η αρχή της ομαδικής συνεργασίας των μαθητών.

Οι παραπάνω παιδαγωγικές αρχές, όταν εφαρμόζονται συντονισμένα, αποδεδειγμένα αλλάζουν τους διδακτικούς ρόλους των εκπαιδευτικών, τους μαθησιακούς ρόλους των μαθητών, καθιερώνουν νέες εκπαιδευτικές πρακτικές διερεύνησης και συνεργασίας και, εν γένει, δημιουργούν μια εκπαιδευτική κουλτούρα που ενθαρρύνει ακόμη περισσότερο την πρωτοβουλία, την επιλογή, τον πειραματισμό και την ατομική και ομαδική ευθύνη.

Στο μάθημα της χημείας οι μαθητές μαθαίνουν για τα ορυκτά καύσιμα που χρησιμοποιούνται σήμερα (πετρέλαιο, λιγνίτης) αλλά και καύσιμα που χρησιμοποιήθηκαν παλαιότερα (ακετυλένιο, αιθανόλη), διδάσκονται την χημική δομή και την αντίδραση της καύσης των υδρογονανθράκων και των αλκοολών, τις ενεργειακές μεταβολές που την συνοδεύουν, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της χρήσης τους, ενώ και στην χημεία και στην βιολογία μαθαίνουν για την δομή και τον ρόλο των λιπών και των ελαίων αλλά και την δομή των αλκοολών, την αντίδραση της αλκοολικής ζύμωσης και την δράση των ενζύμων.

Page 2: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

2

Στην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν και να κάνουν κτήμα τους τη νέα γνώση θέσαμε ως στόχο να συνδέσουμε τις ανάγκες της κοινωνίας τα καθημερινά τους ενδιαφέροντα και τις προοπτικές που ανοίγονται από την αξιοποίηση της χημείας για την παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων.

2. Αρχική ιδέα και μέθοδος εργασίας

Μετά από συζήτηση με τους μαθητές αναδείχθηκαν δύο επίκαιρα προβλήματα. Το ενεργειακό, η ελάττωση, δηλαδή των αποθεμάτων καυσίμων, παγκοσμίως, αλλά και της αναμενόμενης απαγορευτικής τιμής του πετρελαίου θέρμανσης ενόψει του επερχόμενου χειμώνα. Μέσα από αυτόν τον προβληματισμό και δεδομένου ότι στη μελέτη θεμάτων του φυσικού κόσμου η επιστημονική μέθοδος χρησιμοποιεί ως εργαλεία την παρατήρηση και τον πειραματισμό σε συνθήκες εργαστηρίου αποφασίσαμε να μελετήσουμε το γενικότερο θέμα των βιοκαυσίμων και μάλιστα αν μπορούσαμε και πειραματικά.

Ακολούθησε μια βιβλιογραφική έρευνα για το θέμα των βιοκαυσίμων τόσο στο χώρο της σχολικής βιβλιοθήκης όσο και στο διαδίκτυο, η οποία μας οδήγησε σε κάτι απρόσμενο. Τα ονομαζόμενα βιοκαύσιμα μπορούν πολλές φορές να είναι πιο ΑΚΡΙΒΑ από τα συμβατικά καύσιμα, αν παράγονται από χρήσιμες πρώτες ύλες (π.χ καλαμπόκι). Για τον λόγο αυτό επιλέξαμε να μελετήσουμε την παραγωγή Βιοντίζελ από τηγανέλαια και Βιοαιθανόλης πο πεσμένα πορτοκάλια.

Τα, τηγανέλαια αποτελούν σοβαρό περιβαλλοντικό ρύπο, ειδικά τους θερινούς μήνες, κατά τους οποίους λειτουργούν πολλά καταστήματα εστίασης στο νησί και οι ποσότητες του εν λόγω απόβλητου είναι μεγάλες. Μπορούν όμως να αποτελέσουν δωρεάν πρώτη ύλη παραγωγής βιοντίζελ.

Τα πορτοκάλια που πέφτουν από τα δέντρα λόγω των ανέμων δεν μπορούν να αξιοποιηθούν οικονομικά, αποτελούν όμως πλούσια και δωρεάν πρώτη ύλη σακχάρων η οποία με την μέθοδο που περιγράφουμε μετατρέπεται σε μίγμα πλούσιο σε βιοαιθανόλη.

3. Θεωρητικό Υπόβαθρο

Α. Το πρώτο καύσιμο που χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστατο της βενζίνης σε κινούμενα οχήματα είναι η βιοαιθανόλη. Η βιοαιθανόλη παράγεται κυρίως από την αλκοολική ζύμωση της ζάχαρης. Μπορεί επίσης να συντεθεί βιομηχανικά από την χημική αντίδραση του αιθυλενίου με ατμό.

Οι κύριες πηγές ζάχαρης που απαιτούνται για την παραγωγή αιθανόλης προέρχονται από ενεργειακές καλλιέργειες, δηλ από καλλιέργειες που αναπτύσσονται ειδικά για ενεργειακούς σκοπούς. Οι καλλιέργειες αυτές μπορεί να είναι το σόργο, τα τεύτλα, το καλαμπόκι, το σιτάρι, τα άχυρα, το ξύλο ιτιάς και

Page 3: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

3

άλλων δέντρων, το πριονίδι, ο μίσχανθος, η αγριαγκινάρα και άλλες. Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες σχετικά με την αξιοποίηση των δημοτικών στερεών αποβλήτων για την παραγωγή βιοαιθανόλης.

Η αιθανόλη ή αιθυλική αλκοόλη ( C2H5OH ) είναι ένα άχρωμο διαυγές υγρό. Είναι βιοαποικοδομήσιμη, χαμηλής τοξικότητας και προκαλεί πολύ μικρή περιβαλλοντική μόλυνση αν χυθεί στο περιβάλλον. Κατά την τέλεια καύση της παράγεται διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Η αιθανόλη είναι ένα καύσιμο υψηλού αριθμού οκτανίων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο αύξησης του αριθμού οκτανίου της βενζίνης. Με τη ανάμιξή της με τη βενζίνη επιτυγχάνουμε επίσης τον εμπλουτισμού του καυσίμου μίγματος σε οξυγόνο, με αποτέλεσμα μια πιο ολοκληρωμένη καύση, άρα και μειωμένες εκπομπές επικίνδυνων καυσαερίων.

Μίγματα καυσίμου αιθανόλης με βενζίνη πωλούνται ευρύτατα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το πιο συνηθισμένο μίγμα είναι αυτό που αποτελείται από 10% αιθανόλη και 90% βενζίνη (Ε10) . Οι κινητήρες των συμβατικών οχημάτων δεν απαιτούν μετατροπή για να κινηθούν με Ε10 , επιπλέον η χρήση Ε10 δεν έχει καμία επίπτωση στην εγγύηση του οχήματος. Μόνο ευέλικτα οχήματα μπορούν να κινηθούν με καύσιμο μίγμα 85% αιθανόλης και 15% βενζίνης (Ε85).

Β . Ως βιοντίζελ ορίζεται το σύνολο των καθαρών καυσίμων των οποίων η πηγή είναι φυσική και ανανεώσιμη και τα οποία μπορούν να αντικαταστήσουν το συμβατικό πετρέλαιο ντίζελ ή να προστεθούν σε αυτό και να αποδώσουν καύσιμα μίγματα. (K. Shaine Tyson 2001). Ο όρος βιοντίζελ επικράτησε όχι γιατί το καύσιμο αυτό έχει ομοιότητες ως προς την χημική δομή με το ντίζελ αλλά διότι τα δύο υλικά έχουν παρόμοιες φυσικοχημικές ιδιότητες και μπορούν αφού αναμιχθούν σε διάφορες αναλογίες από 20 έως και 50 % βιοντίζελ / ντίζελ να χρησιμοποιηθούν σε κάθε πετρελαιοκινητήρα χωρίς καμία μετατροπή. Η ιδέα της χρήσης τέτοιων καυσίμων δεν είναι πρωτότυπη, καθώς ο ίδιος ο Ρούντολφ Ντίζελ, όταν σχεδίασε την πρώτη μηχανή , είχε κατά νου τη λειτουργία της με καύσιμα από φυτικά έλαια. Η επικράτηση της χρήσης πετρελαίου ντίζελ οφείλεται στη στην χαμηλότερή τιμή του, έως πρόσφατα Όμως η ελάττωση των αποθεμάτων πετρελαίου και τα νέα οικονομικά δεδομένα έχουν οδηγήσει στην αναζήτηση νέων πηγών ενέργειας. Μεταξύ των προτάσεων βρίσκεται και η χρήση του βιοντίζελ, σενάριο το οποίο είναι και το πιο άμεσα εφαρμόσιμο στην παρούσα ενεργειακή τεχνολογία. Ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το βιοντίζελ παρασκευάζεται σε βιομηχανική κλίμακα από το 1992.

Τα μίγματα βιοντίζελ / ντίζελ χαρακτηρίζονται από το γράμμα “B” ακολουθούμενο από την επί τοις εκατό κατ’ όγκον, αναλογία του βιοντίζελ στο μίγμα. Π.χ , ως Β100 χαρακτηρίζεται το καθαρό βιοντίζελ, ενώ ως Β20 ένα μίγμα αποτελούμενο κατά 20% από βιοντίζελ και κατά 80% από πετρέλαιο ντίζελ. Τα μίγματα Β20 μπορούν να χρησιμοποιηθούν σχεδόν σε κάθε μηχανή ντίζελ, τα μίγματα υψηλότερης περιεκτικότητας σε βιοντίζελ ενδεχομένως να απαιτούν κάποια μικρή τροποποίηση των μηχανών λόγω υψηλού ιξώδους. Η χρήση του βιοντίζελ σε μια συμβατική μηχανή ντίζελ έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη εκπομπή ακαύστων υδρογονανθράκων, μονοξειδίου του άνθρακα, οξειδίων του

Page 4: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

4

θείου, πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων, και νιτρωμένων πολυκυκλικών υδρογονανθράκων (ΡΑΝ). Η μείωση αυτή είναι πιο έντονη όσο αυξάνεται η επί τοις εκατό περιεκτικότητα του βιοντίζελ στο καύσιμο μίγμα. (K. Shaine Tyson 2001)

4.Χημικές Αντιδράσεις

1ο ) Η Παραγωγή της Βιοαιθανόλης γίνεται με πρώτη ύλη την γυκόζη από τον χυμό στυμμένων πορτοκαλιών, τα οποία μαζέψαμε από κάτω, παρουσία ζύμης1.

C6H12O6 ζύμη 2C2H5OH + 2CO2 ↑

Γλυκόζη αιθανόλη + διοξείδιο τα-ου άνθρακα

Την αντίδραση αυτή διδάσκουμε θεωρητικά στους μαθητές της Β΄ τάξης του λυκείου, τόσο σαν μέθοδο παρασκευής της αιθανόλης στο μάθημα της χημείας (Σ. Λιοδάκης, Δ. Γάκης, Δ. Θεοδωρόπουλος, Π. Θεοδωρόπουλος, Α. Κάλλης, Αθήνα ΙΤΥΕ, 2014, κεφάλαιο 3ο ) αλλά και στο κεφάλαιο της κυτταρικής αναπνοής (Βιολογία Β Λυκείου, Β. Περράκη, Αθήνα ΙΤΥΕ, Αθήνα 2015, σελ 113). Εδώ λοιπόν για πρώτη φορά θα γνωρίσουμε πειραματικά την αλκοολική ζύμωση. Μια αντίδραση που δυσκολεύει τους μαθητές ενώ την γνωρίζουν από την παραγωγή ρακής.

2ο ) Το βιοντίζελ από φυτικά έλαια είναι ένα μίγμα εστέρων που προκύπτουν από τα λιπαρά οξέα των τριγλυκεριδίων κατά την αντίδραση της μετεστεροποίησης. (Α. Βάρβογλης, Οργανική Χημεία 1998) αλλά και (Επταμηνιτάκης κ.α 2004), κρίθηκε απαραίτητο να γίνει μία επέκταση των γνώσεων της χημείας πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Κατά τη μετεστεροποίηση των φυτικών ελαίων, τα περιεχόμενα τριγλυκερίδια αντιδρούν με κάποια αλκοόλη παρουσία καταλύτη, προς σχηματισμό μίγματος αλκυλεστέρων και γλυκερίνης. Αυτό πραγματοποιείται σε μια αλληλουχία τριών ουσιαστικά αντιδράσεων, όπου εμφανίζονται ως ενδιάμεσα προϊόντα διγλυκερίδια και μονογλυκερίδια. Πρόκειται για αντιδράσεις που φτάνουν σε ισορροπία, οπότε προκειμένου να επιτευχθεί υψηλή απόδοση στο τελικό επιθυμητό μίγμα αλκυλεστέρων, χρησιμοποιείται περίσσεια αλκοόλης.

Γενικό σχήμα μετεστεροποίησης

RCOOR' + R''OH RCOOR'' + R'OH

εστέρας αλκοόλη νέος εστέρας + νέα αλκοόλη

1 Χρησιμοποιήσαμε νωπή μαγιά από το τοπικό αρτοποιείο

Page 5: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

5

Η αλκοόλη της μετεστεροποίησης μπορεί να ποικίλει κατά περίπτωση, στόχος είναι όμως να μπορεί να αναμιγνύεται με την υδατική φάση, ώστε να απομακρύνεται μαζί με τη γλυκερίνη στο τέλος της διαδικασίας. Έτσι, ως πιθανές αλκοόλες συναντάμε τη μεθανόλη, την αιθανόλη, την προπανόλη ενώ ως καταλύτη το υδροξείδιο του νατρίου με τον οποίο όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή να είναι τελείως άνυδρο για να μην οδηγηθούμε σε αντίδραση σαπωνοποίησης. Έτσι λοιπόν καταλήξαμε στην απόφαση να τροποποιήσουμε μία μέθοδο μετατροπής ηλιέλαιου σε βιοντίζελ (Μαρούλης κ.α ΑΠΘ, ΔιΧηΝεΤ 2004) χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη το τηγανέλαιο και ως αλκοόλη την μεθανόλη.

Page 6: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

6

4. Πειραματική Διαδικασία

4.1 Παραγωγή Βιοαιθανόλης

Συλλέγουμε τέσσερα κιλά πεσμένα πορτοκάλια τα οποία στύβουμε και παίρνουμε τον χυμό τους. Τοποθετούμε τον χυμό σε πλαστικό δοχείο και προσθέτουμε 5-10 γραμμάρια ζύμης διαλυμένα σε χλιαρό νερό, για να διευκολύνουμε την ζύμωση. Στο δοχείο πρέπει απαραίτητα να υπάρχει έξοδος διαφυγής του παραγόμενου αερίου (CO2) και να παραμείνει σε θερμοκρασία δωματίου για 15 ημέρες.

Εικ.1: Μαζέψαμε πεσμένα πορτοκάλια

Εικ.2: Τα στύψαμε

Εικ.3: Τα τοποθετήσαμε σε δοχείο

Εικ.4: Προσθέσαμε μαγιά

Εικ.4: Αφήνουμε το μίγμα της ζύμωσης σε ανοιχτό

δοχείο

Μετά από 15 ημέρες στραγγίζουμε το υγρό της αλκοολικής ζύμωσης (Εικ. 5) και το τοποθετούμε στην σφαιρική φιάλη αποστακτικής στήλης (Εικ. 6) στην οποία έχουμε προσαρμόσει επιπλέον κάθετο αεροψυκτήρα ώστε να αποσάζει όσο το δυνατό πλουσιότερο μίγμα σε αιθανόλη (Εικ. 7)

Εικ.5: Διαχωρισμός Εικ.6: Εισαγωγή Εικ.7: Αποστακτική στήλη

Page 7: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

7

Την αποστακτική στήλη την τοποθετούμε σε θερμομανδύα και ξεκινούμε την θέρμανση με αργό ρυθμό. Στην κορυφή της στήλης υπάρχει θερμόμετρο με το οποίο ελέγχουμε τη θερμοκρασία ώστε να μην ξεπερνά τους 90ο C. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζουμε το μίγμα που αποστάζει να είναι πλούσιο σε οινόπνευμα. Εάν θέλουμε να εμπλουτίσουμε ακόμη περισσότερο την βιοαιθανόλη μπορούμε το διάλυμα νερού – αιθανόλης που πήραμε να το αποστάξουμε μία δεύτερη φορά φροντίζοντας να συλλέγουμε το απόσταγμα όσο η θερμοκρασία δεν ξεπερνά τους 70ο . Το διάλυμα που προκύπτει έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε αιθανόλη και αποτελεί την βιοαιθανόλη.

4.2 Παραγωγή Βιοντίζελ από τηγανέλαιο

Για την εκτέλεση του πειράματος που υλοποιήθηκε στο σχολικό εργαστήριο τα απαραίτητα όργανα και σκεύη είναι τα εξής:

• Εργαστηριακός ζυγός με ακρίβεια τουλάχιστον δύο δεκαδικών ψηφίων

• Θερμαντικό σώμα ή γκαζάκι

• Θερμόμετρο ικανό για μετρήσεις τουλάχιστον έως 300 o C

• Κωνική φιάλη των 500 mL

• Ογκομετρικός κύλινδρος των 100mL

• Ποτήρια ζέσεως

• Γυάλινη ράβδος

Τα απαραίτητα αντιδραστήρια για την εκτέλεση του πειράματος είναι τα εξής :

• τηγανέλαιο

• μεθανόλη ( CH3-OH)

• υδροξείδιο του νατρίου ( NaOH)

Τα στάδια της πειραματικής διαδικασίας είναι τα ακόλουθα:

1. Μετρήσαμε σε ογκομετρικό κύλινδρο 500 mL τηγανέλαιου (Εικ. 8)2. Θερμαίνουμε το τηγανέλαιο μέχρι τους 55ο C (Εικ. 9)3. Ζυγίζουμε 3,5 g υδροξείδιο του νατρίου ( NaOH) τα οποία με διαρκή

ανάδευση διαλύουμε σε 100 mL μεθανόλης (CH3-OH) ώστε να δμιουργήσουμε το αλκοξείδιο (Εικ. 10)

4. Με διαρκή ανάδευση και όσο πιο αργά μπορούμε προσθέτουμε το αλκοξείδιο στο θερμό τηγανέλαιο (Εικ. 11) το οποίο μετατρέπεται σε βιοντίζελ (Εικ. 12)

Page 8: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

8

5. Μετά από 24 ώρες το βιοντίζελ διαχωρίζεται από την γλυκερίνη (Εικ. 13) και είναι έτοιμο για χρήση ως καύσιμο σε μίγματα με ντίζελ.

Εικ.8: Μέτρηση τηγανέλαιου Εικ.9: Θέρμανση

Εικ.10: Αλκοξείδιο Εικ.11: Ανάμιξη αλκοξειδίου τηγανέλαιου

Εικ.12Ανάδευση και παραγωγή Βιοντίζελ

Page 9: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

9

Εικ. 13 Βιοντίζελ και γλυκερίνη Εικ 14 Καθαρό Βιοντίζελ

5.Συμπεράσματα

Παρουσιάσαμε εδώ την ιδέα και την πειραματική υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης στο οποίο εμπλέκονται άμεσα οι φυσικές επιστήμες. Σκοπός της διδακτικής παρέμβασης ήταν η ενεργοποίηση των εφήβων για την αντιμετώπιση ενός σύγχρονου προβλήματος με αξιοποίηση των γνώσεων που παρέχει το σχολείο, αφού στις μέρες μας χρειαζόμαστε, εκτός από τη γνώση, και το όραμα για να καινοτομήσουμε. Για την επιτυχία της πειραματικής μεθόδου δεν έχουμε ασφαλή και μετρήσιμα αποτελέσματα, λόγω των περιορισμένων μέσων των σχολικών εργαστηρίων, για την επιτυχία όμως της παρέμβαση στους μαθητές, μπορώ με ασφάλεια να βεβαιώσω τα εξής:

Οι μαθητές που ασχολήθηκαν την προηγούμενη χρονιά με τα πειράματα του εργαστηριακού οδηγού , είχαν την ευκαιρία - σε ερευνητικό πλέον επίπεδο- για τα δικά τους δεδομένα, να υλοποιήσουν όλα τα βήματα της επιστημονικής μεθόδου από την παρατήρηση ως την εξαγωγή συμπερασμάτων. Ασφαλώς, οι μέθοδοι δεν είναι πρωτότυπες, όμως τα παιδιά εργάστηκαν με ενθουσιασμό, υπευθυνότητα και μεράκι δηλώνοντας πως πρέπει να κάνουμε το μάθημα της χημείας όσο πιο συχνά γίνεται στο εργαστήριο, αφού ότι έκαναν μόνοι τους στο εργαστήριο το κατανόησαν και δεν θα το ξεχάσουν

Τα παιδιά με αυτοπεποίθηση για την κατάκτηση της νέας γνώσης θέλησαν να δράσουν φυγόκεντρα και να ενημερώσουν το οικογενειακό, το σχολικό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον για τις δυνατότητες και τις προοπτικές που υπάρχουν και γι’ αυτό :

Οργάνωσαν σφυγμομέτρηση και ενημέρωση της κοινής γνώμης για το θέμα

Page 10: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

10

Παρουσίασαν με μεγάλη άνεση την πειραματική διαδικασία και τα αποτελέσματα της, στους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου αλλά και σε διεθνές συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στα Χανιά (Εικ. 15)

Βιβλιογραφία

1. Χημεία Β΄ Λυκείου γενικής παιδείας (2012),Βιβλίο μαθητή, έκδοση ΙΤΥΕ, Αθήνα

2. Χημεία Β΄ Λυκείου γενικής παιδείας (2012),Βιβλίο καθηγητή, έκδοση ΙΤΥΕ, Αθήνα

3. Βιολογία Β΄ Λυκείου γενικής παιδείας (2012),Βιβλίο μαθητή, έκδοση ΙΤΥΕ, Αθήνα

4. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα κέντρα στήριξης επιμόρφωσης, Γενικό μέρος, (2010), έκδοση ΙΤΥ, Πάτρα

5. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα κέντρα στήριξης επιμόρφωσης, Τεύχος 05 : Κλάδος ΠΕ 04, (2010), έκδοση ΙΤΥ, Πάτρα

6. Ραβάνης Κ. (2003). Εισαγωγή στη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών, εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, Αθήνα.Ξωχέλλης, Π.(2007),

7. «Σχολική Κοινωνικοποίηση», στο Π. Ξωχέλλης (επιμ.), Λεξικό της Παιδαγωγικής. Θεσσαλονίκη: εκδ. Κυριακίδη

8. «Ερευνητικές Εργασίες στο Λύκειο» Ηλίας Γ. Ματσαγγούρας Συντονιστής Συγγραφικής ΥΠΔΒΜΘ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ (Ο.ΕΠ.ΕΚ.)

9. Α. Ι. Μαρούλης, Κ. Χατζηαντωνίου- Μαρούλη, Πράσινες Ασκήσεις ,Προπτυχιακό Πρόγραμμα Τμήματος Χημείας Α.Π.Θ.

10. John McMurry, Οργανική Χημεία, Τόμος II, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

11 .Α. Βάρβογλης, Χημεία Οργανικών Ενώσεων, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Εκδόσεις Παρατηρητής

12. Επταμηνιτάκης Θεόδωρος, Θεοδώρου Δήμητρα, Ντρέλιας Παναγιώτης,

Χημεία και Καθημερινή Ζωή. Ενέργεια. Η Πράσινη Προσέγγιση,

Δι.Χη.Ν.Ε.Τ., Θεσσαλονίκη 2004

13. Sukumar Puhan, N. Vedaraman, Boppana V. B. Ram, G.

Sankarnarayanan, K. Jeychandran, “Mahua Oil (Madhuca Indica Seed Oil)

Methyl Ester as Biodiesel – Preparation and Emission Characterstics”,

Biomass and Bioenergy, 28, pg. 87-93, 2005

Page 11: bravo.sustainablegreece2020.combravo.sustainablegreece2020.com/_imgfiles/schools/docs... · Web viewΣτην προσπάθεια μας, λοιπόν, τα παιδιά να αγαπήσουν

11

14. Χημεία αντιρύπανσης, Α.Ζουμπούλης , ΑΠΘ 1998

15. Biodiesel Handling and Use Guidelines ,K. Shaine Tyson, National Renewable Energy Laboratory, NREL/TP-580-30004,September 2001

16. http://www.all-science-airprojects.com/science_fair_projects_encyclopedia/How_to_make_Biodiesel

17 http://missvickie.com/howto/spices/oils.html

18 http://ptcl.chem.ox.ac.uk/MSDS

19. http://www.chanco.unima.mw/physics/biodieselanaly.html

20 http://www.chemistry.upatras.gr/greenchemistry/principles%20gr.htm