1

ΦΑΙΗ ΚΟΤΣΑΚΗ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΝΙΩ∆ΗΣ

Α∆ΑΜΑΝΤΙΑ ΜΠΑΚΑ

ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΒΟΥ

ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΑΤΟΥ

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ:

ΘΕΟ∆ΩΡΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΚΕΛΛΥ ΜΠΙΝΙΟΥ

ΠΑΡΑ∆ΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ

ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Λ. ΜΑΒΙΛΗΣ

Κ. Π ΚΑΒΑΦΗΣ

Ο. ΕΛΥΤΗΣ

A A

3ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ Τάξη Α΄ Τμήμα : Α3

2011-2012

2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Στο πλαίσιο του μαθήματος της νεοελληνικής λογοτεχνίας της Α’ Λυκείου και

βάσει του νέου αναλυτικού προγράμματος σπουδών για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα

(ΦΕΚ 1562/27.06.2011) συντάξαμε μία ερευνητική εργασία υπό την καθοδήγηση

της καθηγήτριάς μας και φιλολόγου κ. Ελένης Αντωνίου στην ενότητα «Παράδοση

και Μοντερνισμός στη Νεοελληνική Ποίηση». Πιο συγκεκριμένα, η εργασία

διαπραγματεύεται την εξέλιξη της ποίησης από την επτανησιακή σχολή έως

σήμερα. Τη μετάβαση δηλαδή από την παράδοση στο μοντερνισμό. Ασχολούμαστε

με τρεις μεγάλους χαρακτηριστικούς και καταξιωμένους ποιητές : τον Κ.Π. Καβάφη,

τον Ο. Ελύτη και τον Λ. Μαβίλη καθώς και με μερικά από τα πιο γνωστά ποιήματά

τους (Μαβίλης: Λήθη και Πατρίδα, Κ. Π. Καβάφης: Θάλασσα του Πρωϊού και Ιθάκη,

Ο. Ελύτης: Προσανατολισμοί, Η Μαρίνα των Βράχων). Για να ολοκληρώσουμε την

εργασία αυτή είχαμε στη διάθεσή μας ένα τρίμηνο από το Δεκέμβριο του 2011

μέχρι τον Φεβρουάριο του 2012. Την ομάδα μας απαρτίζουν εννέα μέλη, μαθητές

του τμήματος Α’3 του 3ου Γενικού Λυκείου Αγίας Παρασκευής. Είναι οι Φαίη

Κωτσάκη, Γιώργος Μονιώδης, Αδαμαντία Μπάκα, Έλενα Ντάβου, Αλέξανδρος

Παντελής, Κατερίνα Παπάζογλου, Ιφιγένεια Παπαντωνάτου, Θεοδώρα

Παπαγεωργίου και Κέλλυ Μπίνιου εκ των οποίων οι δυο τελευταίες ήταν οι

συντονίστριες της συγκεκριμένης εργασίας με ρόλο τη συλλογή των επιμέρους

στοιχείων για την εργασία καθώς και τη συγγραφή της. Τα υπόλοιπα επτά μέλη

είχαν αναλάβει να μελετήσουν κατά ομάδες τα ποιήματα και να αναλύσουν από

άποψη νοηματική, εκφραστική και στιχουργική συγκεκριμένα αποσπάσματα των

ποιημάτων που αναφέρθηκαν.

Οι πηγές στις οποίες βασιστήκαμε πέρα από την συνθετική ικανότητα των

συμμαθητών μας ήταν η βιβλιογραφική και διαδικτυακή έρευνα σε λογοτεχνικούς

ιστότοπους. Παρά την πίεση και τον περιορισμένο που μας δόθηκε η ομάδα

κατάφερε να ανταποκριθεί και να ολοκληρώσει επιτυχώς την εργασία. Ύστερα

λοιπόν από πολύ κόπο και προσπάθεια η ομάδα κατόρθωσε να φτάσει στο παρόν

αποτέλεσμα. Θα ακολουθήσει η εισαγωγή, ένας πίνακας περιεχομένων που

παρουσιάζει τα τμήματα της εργασίας μας και η παράθεση της σχετικής

βιβλιογραφίας καθώς και του συνοδευτικού οπτικοακουστικού υλικού.

3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εργασία μας οργανώνεται σε τρία μέρη βάσει των μελετηθέντων ποιητών.

Πρώτα αναφερόμαστε στον Λορέντζο Μαβίλη που είναι παραδοσιακός ποιητής,

στην συνέχεια στον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη που ανήκει στου μεταβατικούς ποιητές

και στο τέλος στον Οδυσσέα Ελύτη που ανήκει στην μοντέρνα ποίηση. Ο σκοπός της

εργασίας μας ήταν να καταλάβουμε την εξέλιξη της ποίησης όλα αυτά τα χρόνια

από την παραδοσιακή μορφή της, στη μεταβατική και, στη συνέχεια, στη μοντέρνα

μορφή της. Μέσα από αυτές τις πληροφορίες καταφέραμε να κατανοήσουμε τη

θεματική, τους εκφραστικούς τρόπους και τη στιχουργική των ποιημάτων.

Προσπαθήσαμε να είναι όσο περισσότερο κατανοητή και εύληπτη γίνεται. Η καλή

συνεργασία της ομάδας μας και η άριστη συνεργασία των συντονιστών συνετέλεσε

στη συγγραφή μιας εργασίας ολοκληρωμένης και επαρκούς κατά την γνώμη μας.

Από αυτήν την ερευνητική εργασία-πρότζεκτ πιστεύουμε ότι πετύχαμε την ομαδική

συνεργασία μας καθώς αποκτήσαμε επιπλέον γνώσεις μέσα στο πλαίσιο του

μαθήματος της λογοτεχνίας μέσω της προσωπικής μας ενασχόλησης και των

ομαδικών συζητήσεων σε θέματα που μας απασχόλησαν στη διάρκεια της εργασίας

και της επιμελημένης καθοδήγησης της καθηγήτριάς μας.

4

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ .

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΕΛ.2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕΛ. 3

Λ.ΜΑΒΙΛΗΣ: ΣΕΛ 5

1.ΛΗΘΗ

2.ΠΑΤΡΙΔΑ

Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ: ΣΕΛ 7

1.ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΟΥ ΠΡΩΪΟΥ. .

2.ΙΘΑΚΗ

Ο.ΕΛΥΤΗΣ: ΣΕΛ 11

1.ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΣΕΛ 13 .

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΕΛ.18

ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΣΕΛ. 25

5

ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ

Γεννήθηκε στην Ιθάκη. Μεγάλωσε και σπούδασε τις εγκύκλιες σπουδές του

στην Κέρκυρα. Φοίτησε ένα χρόνο στο πανεπιστήμιο των Αθηνών. Πήγε στην

Γερμανία ως το 1890, όπου και φοίτησε σε διάφορα πανεπιστήμια, παίρνοντας

δίπλωμα φιλοσοφίας κατόπιν, επέστρεψε στην Ελλάδα και πήρε μέρος στην

επανάσταση της Κρήτης(1896), στον πόλεμο του 1897 ως αντάρτης και στον

ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912. Σκοτώθηκε στη μάχη του Δρίσκου (έξω από τα

Ιωάννινα) στις 28-11-1912, αφού κατατάχτηκε εθελοντικά στο σώμα των

Γαλιβαλδινών τέλος υποστήριζε με πάθος την δημοτική γλώσσα.

Μερικά από τα έργα του:

> Τα έργα του Λορέντζου Μαβίλη, Αλεξάνδρεια (1915)

> Τα σονέτα (1935)

> Τα ποιήματα(αναγνωρισμένα το 1990)

Χρησιμοποιούσε μεστή γλώσσα, επίμονα δουλεμένους στίχους και

ομοιοκαταληξία, που φάνταζε εκπληκτική. Τα ποιήματα του ανήκουν στην Τρίτη

Περίοδο (1669-1830) της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. .

Λεπτομέρεια: Κάθε ποίημα του έχει τέσσερις στροφές. Οι δυο πρώτες

στροφές των ποιημάτων του είναι τετράστιχες, ενώ οι λοιπές τρίστιχες.

.

6

Λήθη

Καλότυχοι οι νεκροί που λησμονάνε

την πίκρια της ζωής. Όντας βυθήση

ο ήλιος και το σούρουπο ακλουθήση,

μην τους κλαις, ο καημός σου όσος και να 'ναι.

Τέτοιαν ώρα οι ψυχές διψούν και πάνε

στης λησμονιάς την κρουσταλλένια βρύση•

μα βούρκος το νεράκι θα μαυρίση,

α' στάξη γι' αυτές δάκρυ όθε αγαπάνε.

Κι αν πιούν θολό νερό ξαναθυμούνται,

διαβαίνοντας λιβάδια από ασφοδίλι,

πόνους παλιούς, που μέσα τους κοιμούνται...

A' δε μπορής παρά να κλαις το δείλι,

τους ζωντανούς τα μάτια σου ας θρηνήσουν:

θέλουν – μα δε βολεί να λησμονήσουν.

7

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Ο ποιητής

O Κ.Π Καβάφης γεννήθηκε στις 26 Απριλίου 1863 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου,

όπου υπήρχε ακμαία ελληνική παροικία, κυρίως έμπορων και υπάλληλων. Έμπορος

ήταν και ο πατέρας του. Η μητέρα του καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Το

1870 πέθανε ο πατέρας του και το 1872 εγκαταστάθηκε με την οικογένεια του στο

Λονδίνο, όπου και έκανε τις εγκύκλιες σπουδές του και έμαθε καλά την αγγλική

γλώσσα. Το 1878 επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια και συμπλήρωσε τις σπουδές του

στο ελληνικό λύκειο «Ερμής». Το 1882, εξαιτίας των πολιτικών ταραχών που

κατέληξαν στην αγγλική κατοχή της Αιγύπτου, η οικογένεια Καβάφη πήγε στην

Κωνσταντινούπολη, αλλά το 1885 εγκαταστάθηκε πια μόνιμα στην Αλεξάνδρεια.

Έτσι, ο ποιητής διέμενε εκεί σε όλη την υπόλοιπη ζωή του, εκτός από σύντομα

ταξίδια που έκανε το 1097 στο Παρίσι και στο Λονδίνο, καθώς και τρία ταξίδια στην

Ελλάδα. Το 1892 προσλαμβάνεται ως υπάλληλος στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων

της Αιγύπτου, όπου εργάστηκε επί τριάντα χρόνια. Πανεπιστημιακές σπουδές δεν

έκανε, αλλά με την προσωπική του μελέτη, κυρίως της ιστορίας, απόκτησε

βαθύτατη μόρφωση. Έξαλλου, η διαμονή του σε μεγάλα κοσμοπολιτικά κέντρα της

εποχής του (Λονδίνο, Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια) του πρόσφερε πλούσια

πείρα. Μιλούσε πολύ καλά αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Η ζωή του στην

Αλεξάνδρεια κύλησε ήρεμα. Στην αρχή έμενε μαζί μ’ έναν αδελφό του, αργότερα

μονός, τριγυρισμένος, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, από τη συμπάθεια και την

εκτίμηση Αλεξανδρινών φίλων του. Το καλοκαίρι του 1932 προσβλήθηκε από

καρκίνο του λάρυγγα. Τότε ήρθε στην Αθήνα για θεραπεία, όπου έμεινε τέσσερις

μήνες. Η κατάσταση του όμως χειροτέρεψε και, τελικά, πέθανε σε νοσοκομείο της

Αλεξανδρείας την ημέρα των γενεθλίων του, στις 29 Απριλίου 1933.

Το έργο του

Ποίηση

Τα «αναγνωρισμένα» ποιήματα του Καβάφη είναι συνολικά 154. Υπάρχουν επίσης

και ορισμένα, που τα «αποκήρυξε» ο ίδιος ο ποιητής, μη συμπεριλαμβάνοντας τα

στα φυλλάδια που κυκλοφορούσε και μοίραζε στους φίλους του ή στα τεύχη και

στις συλλογές που εξέδωσε ο ίδιος.

Το πρώτο δημοσιευμένο ποίημα του Καβάφη τυπώθηκε στο περιοδικό Έσπερος της

Λειψίας το 1886. Το πρώτο «αναγνωρίσιμο » ποίημα είναι τα «Τείχη» (1896) και το

τελευταίο «Εις τα Περίχωρα της Αντιόχειας» (1933), όπου δεν πρόλαβε να το

τυπώσει.

Η πρώτη συγκεντρωτική έκδοση των 154 ποιημάτων του έγινε στην Αλεξάνδρεια το

1932, από τον κληρονόμο του. Το 1949 εκδίδονται με τον τίτλο Ποιήματα στην

8

Αθήνα και το 1963 εκδίδονται, με την επιμέλεια του Γ.Π. Σαββίδη, σε «πρώτη

τυποποιημένη έκδοση» σε δυο τόμους. Με φιλολογική επιμέλεια πάλι του Σαββίδη

εκδίδονται το 1968 τα Ανέκδοτα Ποιήματα. Τέλος, το 1972 εκδόθηκε το δείγμα

γραφής και συλλογής Αυτόγραφα Ποιήματα, 1896-1910 : το Τετράδιο Σκοπουμένου

σε πανομοιότυπη έκδοση. .

Τα ποιήματα του Καβάφη έχουν μεταφραστεί σε παρά πολλές γλώσσες. Κριτική

παρουσίαση όλων των καβαφικών μεταφράσεων έχει κάνει ο ελληνιστής Massimo

Peri στο περιοδικό Μαντατοφόρος.

Πεζογραφία

Τα λιγοστά πεζογραφήματα του Καβάφη ανήκουν στα πρώτα του χρόνια. Τα πεζά

του Καβάφη έχουν εκδοθεί σε δυο τόμους : στα Πεζά και στα Ανέκδοτα πεζά

κείμενα. Το 1979, με την επιμέλεια του Μόσχου, εκδίδονται οι 43 Επιστολές στο

Μάριο Βαϊάνο. Φαίνεται όμως ότι στο «Αρχείο Καβάφη» υπάρχουν και αλλά

κείμενα.

Κριτική

Ο Καβάφης είναι ένας ιδιότυπος ποιητής, με έντονο προσωπικό ύφος, που

επηρέασε αποφασιστικά όλη τη νεότερη εξέλιξη της νεοελληνικής ποίησης. Λίγο ως

πολύ, όλοι οι σύγχρονοι Έλληνες ποιητές τον αναγνωρίζουν ως δάσκαλο τους.

Η «ποιητική εξέλιξη» του Καβάφη

Ο Καβάφης άργησε να βρει τον δρόμο του. Οι πολλοί μελετητές του έργου του

έχουν καταλήξει σε ορισμένα συμπεράσματα για τις διαφορές φάσεις της

καβαφικής πορείας προς την ποιητική ολοκλήρωση. Έτσι, στην αρχή έχουμε την

πρώιμη φάση (1884-1894), όπου ο Καβάφης θητεύει στο ρομαντισμό, όπως

φαίνεται από τη διάθεση, τη στιχουργία και τη γλωσσά (καθαρεύουσα). Τη φάση

αυτή ένας νέος μελετητής την ονόμασε «επανάπαυση στα δοσμένα σχήματα». Τα

ποιήματα αυτής της φάσης είναι, κατά κανόνα, ψυχρά στιχουργήματα ανάξια

λόγου. Στη συνεχεία, ανάμεσα στα 1891-1894 και 1899-1903 ο Καβάφης παίρνει

στο συμβολισμό, και γράφει όλα τα αριστουργήματα της πρώιμης φάσης του

(«Κεριά», «Ένας γερός», «Τα παράθυρα», και αλλά ). «Με τέτοια ποιήματα ο

Καβάφης» γραφεί ο Πιερός «έχει ήδη κατορθώσει να ξεπεράσει την εσωτερικότητα,

τη ρητορεία, το στόμφο, τις γενικότητες, την εύκολη αυτοϊκανοποίηση, γνωρίσματα

που απαντούν στην ρομαντική φάση της συγγραφικής του ιστορίας, και να στραφεί

με σεμνότητα σε μια προσπάθεια ανίχνευσης του εσωτερικού του κόσμου. Έχουμε

έτσι μια στροφή κι ένα βύθισμα στα εσωτέρα προβλήματα που δημιουργεί η

γνωριμία και η βαθμιαία παραδοχή του αληθινού (συναισθηματικού –

καλλιτεχνικού) εαυτού του και η κατά συνέπεια σταδιακή αλλά σταθερή

ανακάλυψη, και αποκάλυψη, του γνησίου ποιητικού του προσώπου». Τέλος, η τρίτη

9

φάση της ποιητικής του δημιουργίας ξεκάνει από την αρχή του 20ου αιώνα ως το

θάνατο του. Τώρα ο Καβάφης έχει βρει την προσωπική του φωνή και περνά σε μια

περίοδο ποιητικού ρεαλισμού. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε ως «η ωρίμανση

της καλλιτεχνικής αυτογνωσίας».

Χαρακτηριστικά της ποίησης του

Τα κύρια γνωρίσματα της ποίησης του Καβάφη είναι: η ηθελημένη πεζολογία, ο

ρεαλισμός, η υπαινικτικότατα, η ειρωνεία, η δραματικότητα, η μετατόπιση του

χρόνου στην αλεξανδρινή εποχή, ο διδακτικός τόνος, η χρήση των πρόσωπων ως

σύμβολων, η στοχαστική διάθεση.

Κατηγοριοποίηση των έργων του

Ως προς το περιεχόμενο, τα ποιήματα του Καβάφη χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

φιλοσοφικά, ερωτικά και ιστορικά.

α) Στα φιλοσοφικά ανήκουν διαφορές ομάδες ποιημάτων με «παραινέσεις προς

τους ομότεχνους» για την ποίηση γενικά, καθώς επίσης και ομάδες ποιημάτων

γύρω από τα θέματα του αναπότρεπτου, της μοίρας, του χρέους, της ματαιότητας

των ανθρωπίνων μεγαλείων κτλ.

β) Τα ερωτικά είναι ποιήματα που αναφέρονται στην ερωτική ανορθοδοξία του

ποιητή, αλλά και στην εικόνα του ωραίου έφηβου και στην ανάμνηση αυτής της

ομορφιάς κατά τις μοναχικές ώρες.

γ) Τα ιστορικά ποιήματα αναφέρονται σε συμβάντα του παρελθόντος, και ιδιαίτερα

στους ελληνιστικούς χρόνους. Τα ιστορικά συμβάντα, είτε πραγματικά είτε

φανταστικά, τα μεταπλάθει ο Καβάφης με την ποιητική του φαντασία, για να

φωτίσει έτσι τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους ή για να αποκαλύψει αναλογίες προς τη

σύγχρονη ζωή.

Η γλώσσα του ποιητή

Η γλώσσα του Καβάφη είναι ιδιότυπη, όπως και η ποίηση του: είναι βασικά η

γλώσσα της ελληνικής παροικίας της Αλεξανδρείας. Είναι δημοτική, με εκτροπές

προς την καθαρεύουσα. Αυτά τα γλωσσικά στοιχειά ενισχύονται με ιδιωματισμούς

της γλώσσας των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, και έτσι διαμορφώνεται η

μοναδική γλωσσά του ποιητή.

Η στιχουργική

Ο στίχος του, σε ιαμβικό ρυθμό, ελεύθερος, βρίσκεται κοντά στον πεζό λόγο, αλλά

είναι πολύ προσεγμένος.

10

K. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Θάλασσα του Πρωιού

Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ’ εγώ την φύσι λίγο.

Θάλασσας του πρωιού κι ανέφελου ουρανού

λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη· όλα

ωραία και μεγάλα φωτισμένα.

Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά

(τα είδ’ αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα)·

κι όχι κ’ εδώ τες φαντασίες μου,

τες αναμνήσεις μου, τα ινδάλματα της ηδονής.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

Ιθάκη

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,

να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,

γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,

τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,

αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή

συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,

αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,

αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.

Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι

που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά

θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·

να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,

και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,

σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,

και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,

όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·

σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,

να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.

11

Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.

Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.

Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·

και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,

πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,

μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.

Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

ΕΛΥΤΗΣ

Κύριο χαρακτηριστικό των λέξεων που χρησιμοποιεί ο Ελύτης στο ποίημα,

είναι η συναισθηματική φόρτιση την οποία δημιουργούν. Για παράδειγμα στον

πρώτο στίχο «έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη-μα που γύριζες» με τις δυο

φράσεις αυτές, ο ποιητής δείχνει μια συναισθηματική κατάσταση της ηρωίδας

καθώς εκφράζει μια απορία με τόνο απορηματικό. Επίσης, εκφράζει τη

συναισθηματική φόρτιση του ποιητή και μας περνάει μια πρώτη εικόνα της

ηρωίδας. Μεγάλο μέρος των λέξεων που χρησιμοποιούνται στο ποίημα έχουν

αντληθεί από τη φύση όπως για παράδειγμα η τρικυμία, η θάλασσα, οι λόφοι, ο

Ήλιος και πολλές άλλες. Με τη χρήση αυτών των λέξεων ο Ελύτης καταφέρνει να

μας περάσει στον νου εντυπωσιακές εικόνες.

Στους στίχους 18-19, με τις λέξεις και πιο συγκεκριμένα τα επίθετα που έχει

χρησιμοποιήσει, δημιουργεί μια εικόνα με έντονη παραστατικότητα. Επίσης στους

στίχους 23-25 ο ποιητής προσπαθεί να μας περάσει μια ιδέα για το πώς ήταν η

συναισθηματική κατάσταση εκείνες τις μέρες. .

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλη τη διάρκεια του ποιήματος κάποιοι στίχοι

επαναλαμβάνονται διαρκώς, όπως για παράδειγμα «έχεις μια γεύση τρικυμίας στα

χείλη» ή «μα που γυρίζεις». Αυτό, το κάνει ο Ελύτης με σκοπό την φόρτιση του

ποιήματος, την εννοιολογική σύνδεση των στίχων αλλά και για να δώσει έμφαση.

Το ποίημα είναι γεμάτο με εικόνες με σκοπό την έντονη συναισθηματική φόρτιση.

Οι εικόνες που δημιουργεί δεν είναι πάντοτε ακριβείς αλλά αντίθετα διακατέχονται

από ασάφεια. Ο Ελύτης το κάνει αυτό με σκοπό την κινητοποίηση της φαντασίας

του αναγνώστη. Κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι: στον στίχο 3

12

χρησιμοποιεί τη λέξη ‘αετοφόρος’ με σκοπό να εκφράσει την ένταση και τη δύναμη

του ανέμου. Με την λέξη αυτή δημιουργείτε η εικόνα μια απέλασης. Στους στίχους

18-19 διακρίνουμε επίσης μια πολύ έντονη εικόνα η οποία λειτουργεί περισσότερο

ως συνειρμική συνέχεια κάποιων παραπάνω εικόνων παρά ως ενότητα νοηματικής

βαρύτητας. Εικόνες είναι επίσης οι εξής: «για να αλλάξουν ρέμα τα ποτάμια», «και

να σε πάνε πίσω στη μητέρα τους, για να ξαναφιλείς άλλες κερασιές ή για να πας

καβάλα στο μαΐστρο». Με τις εικόνες αυτές ο ποιητής μας παρουσιάζει στη Μαρίνα

κάτι το αμετάκλητο και οριστικό που χαρακτηρίζει το πέρασμα του χρόνου.

Χρησιμοποιώντας αυτές τις προτάσεις δεν δίνει κάποιο σαφές νόημα. Είναι εικόνες

που απλά μαγνητίζουν τη φαντασία του αναγνώστη και δύσκολα μπορούν να

ερμηνευθούν. Τέλος η έντονη υπερρεαλιστική προσέγγιση του ποιητή φαίνεται και

μέσα από την επαλαμβανόμενη πρόταση «έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη» η

οποία είναι μια εικόνα ασαφής που έχει σκοπό την ενεργοποίηση της φαντασίας

του αναγνώστη. .

Το τοπίο του ποιήματος από όσο μπορούμε να καταλάβουμε είναι ένα νησί και τα

γεγονότα λαμβάνουν χώρο κάποιον καλοκαιρινό μήνα καθώς λέει «δεν είναι για να

λογαριάζεις γαλανή ως το κόκαλο, άλλο καλοκαίρι», «βαθιά μες το χρυσάφι του

καλοκαιριού» και άλλα. Παράλληλα, ο ποιητής εμπλουτίζει το τοπίο με συνεχείς

αναφορές στα στοιχεία της φύσης όπως για παράδειγμα λόφους, κάμπους κλπ μέσα

από φράσεις όπως «αετοφόρος άνεμος γύμνωσε τους λόφους» ή «πάλι γυρνάς

κίτρινους κάμπους» και άλλα. Μέσα από το τοπίο λοιπόν ο Ελύτης φέρνει τον

αναγνώστη σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον χρησιμοποιώντας αναφορές στη

φύση τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά. Στο ποίημα αυτό, ο ποιητής

εκμεταλλεύεται τις εικόνες της φύσης με σκοπό να παρουσιάσει τη διαδρομή της

ηρωίδας από την εφηβεία στην ενηλικίωση με απόλυτα παραστατικό τρόπο.

Ο ακροατής/αναγνώστης του ποιήματος διακατέχεται από τα συναισθήματα της

φανταστικής ηρωίδας αφού ο ποιητής αφηγείται με περίσσιο πάθος τα γεγονότα,

οπότε τους διακατέχει ο πόνος, η απελπισία και η απόγνωση. Στο τέλος όμως

νιώθουν μια ανακούφιση καθώς νιώθουν την ανακούφιση της ψυχής της άτυχης

Μαρίνας που είναι μαρμαρωμένη στους βράχους.

13

Παρνασσισμός

Με τον όρο παρνασσισμός αναφερόμαστε στην ποιητική σχολή που αναπτύχθηκε

στη Γαλλία, στα μέσα του 19ου αιώνα και ειδικά στη δεκαετία 1866 - 1876. Ο όρος

χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1866 από τους Κατούλ Μαντές και Ξαβιέ ντε

Ρικάρ όταν εξέδωσαν το φιλολογικό περιοδικό Σύγχρονος Παρνασσός που

αποτελούσε αναφορά στο ελληνικό βουνό Παρνασσός και την μυθολογική του

υπόσταση ως κατοικία των Μουσών. Αργότερα o Αλφόνς Λεμέρ εξέδωσε επ΄ αυτού

την ομώνυμη ποιητική ανθολογία του. .

Ως λογοτεχνικό ρεύμα, ο παρνασσισμός αποτέλεσε μία αντίδραση στο κίνημα του

ρομαντισμού και επανέφερε στην τέχνη στοιχεία του κλασικισμού, ενώ

επηρεάστηκε σημαντικά από το έργο του Θεόφιλου Γκωτιέ Η τέχνη για την τέχνη.Οι

παρνασσιστές, που ήταν περίπου είκοσι σε αριθμό, επιδίωκαν την πιστότητα, τη

ρεαλιστική αναπαράσταση και την απάθεια, σε αντίθεση με την υπερπροβολή

συναισθημάτων του ρομαντισμού. Χαρακτηριστικό των ποιημάτων τους είναι η

14

στατικότητα, γι' αυτό και παρομοιάζονται με ζωγραφικούς πίνακες. Η πιστότητα στα

ποιήματα επιτυγχάνεται με τις ακριβείς περιγραφές και την επιμονή στην

αναζήτηση των κατάλληλων λέξεων, ειδικά των επιθέτων. Αντλούσαν την έμπνευσή

τους από σκηνές της καθημερινής, κοινωνικής αλλά και ιστορικής πραγματικότητας.

Στράφηκαν προς την κλασική (ελληνική και ρωμαϊκή) αρχαιότητα αλλά και προς τον

ινδικό πολιτισμό. Ως προς τη μορφή, οι παρνασσιστές επιδίωκαν την απόλυτη

τελειότητα. Επεξεργάζονταν πολύ τους στίχους και πειθαρχούσαν απόλυτα στους

μετρικούς κανόνες. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των ποιημάτων, που

κατά τ' άλλα θεωρούνται ψυχρά. .

Ο παρνασσισμός αναζητεί την έμπνευση του στην αρχαιότητα και ιδίως στον αρχαίο

ελληνικό πολιτισμό. Στην Ελλάδα παρνασσιακά ποιήματα έγραψαν ο Παλαμάς

Δροσίνης Βιζυήνος,ο Μαβίλης Σικελιανός Βάρναλης και κυρίως ο Γρυπάρης, οι

οποίοι και εξέφρασαν το πατριωτικό συναίσθημα και τη λατρεία του κλασικού. Οι

ποιητές αυτοί φρόντιζαν ιδιαίτερα τη μορφή των στίχων τους και την

ομοιοκαταληξία σεβόμενοι τους μετρικούς και στιχουργικούς κανόνες και

ενδιαφερόμενοι υπερβολικά για τη μορφή.

Κυριότεροι εκπρόσωποι: Λεκόντ Ντελίλ, Κωστής Παλαμάς, Γ. Δροσίνης, Ι. Πολέμης,

Κ. Κρυστάλλης, Ι. Γρυπάρης.

Συμβολισμός

Ο συμβολισμός αποτελεί καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου

αιώνα, γαλλικής και βελγικής προέλευσης. Ο όρος προέρχεται από τη λέξη -

σύμβολο. Αναπτύχθηκε κυρίως στην ποίηση, ωστόσο συναντάται και στις εικαστικές

τέχνες γαλλικός συμβολισμός γεννήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως μια αντίδραση

απέναντι στον Νατουραλισμό και τον Ρεαλισμό, ρεύματα που προηγήθηκαν χρονικά

και που προσπάθησαν να συλλάβουν την πραγματικότητα με πιστό τρόπο. Ο

συμβολισμός από την πλευρά του αντιπαρέβαλε την πνευματικότητα, τη φαντασία

και το όνειρο ως αναπόσπαστο μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Το κίνημα του συμβολισμού στη λογοτεχνία έχει τις ρίζες του στα "Άνθη του

Κακού" του Κάρολου Μπωντλαίρ. Τα αισθητικά του χαρακτηριστικά εξελίχθηκαν και

αποσαφηνίστηκαν κυρίως από τους Στεφάν Μαλλαρμέ και Πωλ Βερλαίν κατά την

15

δεκαετία του 1870. Το 1880 μια σειρά από μανιφέστα των συμβολιστών

εμφανίστηκαν δημόσια και ενέπνευσαν περισσότερους καλλιτέχνες.

Σημαντική συνεισφορά στον ιδεολογικό καθορισμό του κινήματος του

συμβολισμού είχε ο ποιητής Πωλ Βερλαίν. Το μανιφέστο του συμβολισμού

εκδόθηκε το 1886 από τον ελληνικής καταγωγής ποιητή Ζαν Μορεάς. Σύμφωνα με

τον ίδιο, ο συμβολισμός ήταν εχθρικός απέναντι στις σαφείς διακηρύξεις, τις

ρητορείες και τον ψεύτικο συναισθηματισμό, ενώ στόχος του ήταν "να ντύσει το

ιδεατό σε μια αντιληπτή μορφή", μέσω των συμβόλων. Για τους συμβολιστές,

καθημερινά θέματα ή φυσικά τοπία αντιμετωπίζονται ως επιφανειακές

αναπαραστάσεις αρχέγονων και βαθύτερων ιδανικών. .

Μπορούμε να πούμε πως οι φιλοσοφικές ιδέες του Σοπενάουερ περιέχουν κοινές

ανησυχίες με το κίνημα του συμβολισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι δύο

πλευρές πίστευαν στο ρόλο της τέχνης ως ένα καταφύγιο απέναντι στην

σκληρότητα του κόσμου. Με βάση αυτή την επιθυμία ήταν που οι συμβολιστές

δανείστηκαν και θέματα του μυστικισμού. .

Ο συμβολισμός αποτέλεσε κυρίως καλλιτεχνικό ρεύμα στην ποίηση, όπου ήταν και

ευκολότερο να υιοθετηθούν τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά του. Πρόδρομοι του των

συμβολικών ποιητών αποτελούν οι Μπωντλαίρ, Λωτρεαμόν και Ζεράρ ντε Νερβάλ.

Βασικότεροι ποιητές, εκπρόσωποι του κινήματος του συμβολισμού είναι ο Πώλ

Βερλαίν, ο Αρθούρος Ρεμπώ, ο Αλμπέρ Ζιρώ και ο Στεφάν Μαλλαρμέ. Στο

μυθιστόρημα, ξεχωρίζει το έργο του Joris-Karl Huysmans, "A rebours" (1884), το

οποίο θεωρείται ότι μιμήθηκε αργότερα ο Όσκαρ Ουάιλντ στο "Πορτρέτο του

Ντόραν Γκρέυ". Σημαντικός και αντιπροσωπευτικός συγγραφέας του συμβολισμού

είναι και ο Πωλ Άνταμ, με κυριότερο ίσως έργο του το "Les Demoiselles Goubert",

γραμμένο σε συνεργασία με τον Μορεάς το 1886. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι: είναι

ο Κ. Καβάφης, ο Αγγ. Σικελιανός και ο Κ. Βάρναλης.

Σε αυτό το σημείο αναφέρουμε ότι κι άλλοι ποιητές έγραψαν, ή εντελώς

ανεξάρτητα από τον Παλαμά ή κάτω από την επιρροή του. Εντελώς διαφορετική

ποίηση έγραψε ο Κ.Π. Καβάφης. Εγκαινίασε έναν καινούριο δρόμο στην ποίηση,

απορρίπτοντας τα καθιερωμένα ποιητικά σχήματα στην επιλογή των θεμάτων και

στα εκφραστικά μέσα. Η γλώσσα του είναι τελείως ιδιότυπη, πολύ διαφορετική από

την αθηναϊκή δημοτική, χωρίς πάλι να είναι και τυπική καθαρεύουσα. Ο Άγγελος

Σικελιανός, κορυφαίος ποιητής ύστερα από τον Παλαμά στον κυρίως ελληνικό

χώρο, είναι γνήσια λυρικός και βαθιά ποτισμένος από την αρχαία ελληνική

παράδοση και την αγάπη του στη φύση. Ο Νίκος Καζαντζάκης, πνεύμα ανήσυχο και

διψασμένο για την κάθε είδους γνώση, αρχικά γράφει τραγωδίες, στη συνέχεια

γράφει τη μεγάλη ποιητική του σύνθεση «Οδύσσεια» και τις ταξιδιωτικές του

εντυπώσεις, για να καταλήξει τέλος στη συγγραφή μυθιστορημάτων.

Μοντερνισμός

16

Ο μοντερνισμός εμφανίστηκε στην Ευρώπη στις αρχές του 20ου αιώνα και

διήρκησε έως τα μέσα του ίδιου αιώνα. Στην Ελλάδα συσχετίζεται, όχι όμως

απόλυτα, με την εμφάνιση της γενιάς του ’30, η οποία διαμορφώθηκε στις

ιδιαίτερες συνθήκες που προήλθαν από την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922,

καθώς και από τις κοινωνικοπολιτικές και ιδεολογικές αναταράξεις των δικτατοριών

του μεσοπολέμου. Η παρουσία του Μοντερνισμού στην Ελλάδα είναι αισθητή στη

λογοτεχνία και μετά το Β΄παγκόσμιο πόλεμο, την κατοχή και τον εμφύλιο .

Η μέθοδος του Μοντερνισμού συντίθεται από την υπέρβαση του ρεαλισμού, την

παρουσίαση της ταυτότητας του υποκειμένου, τη χρήση του μύθου, τη

μουσικότητα, την ενασχόληση με το χρόνο και την αισθητική συνείδηση . Θέματα

του Μοντερνισμού αποτελούν η μοναξιά, η αποξένωση, τα ψυχικά αδιέξοδα, η

συναισθηματική, ψυχική και πνευματική αναπηρία του σύγχρονου ανθρώπου,

καθώς και τα φαινόμενα νάρκωσης και στείρωσης . Ο ελεύθερος στίχος, ο

κατακερματισμός των εικόνων, το καθημερινό γλωσσικό ιδίωμα, η δραματικότητα,

η αποσπασματικότητα, τα παραθέματα, οι παραπομπές, η πολυγλωσσία, η

ειρωνεία και ο δυσνόητος χαρακτήρας του ποιήματος αποτελούν χαρακτηριστικά

της μοντερνιστικής ποίησης .

Κυριότεροι εκπρόσωποι: Eliot και ο Pound

Υπερρεαλισμός

Ο υπερρεαλισμός ή σουρρεαλισμός, από τις γαλλικές λέξεις sur (επάνω, επί) και

réalisme (ρεαλισμός, πραγματικότητα) όπου στα ελληνικά θα μπορούσε να

αποδοθεί ως «πάνω ή πέρα από την πραγματικότητα», ήταν ένα κίνημα που

αναπτύχθηκε κυρίως στο χώρο της λογοτεχνίας αλλά εξελίχθηκε σε ένα ευρύτερο

καλλιτεχνικό και πολιτικό ρεύμα. Άνθισε κατά κύριο λόγο στη Γαλλία των αρχών του

20ου αιώνα, κατά την περίοδο μεταξύ του πρώτου και δεύτερου παγκοσμίου

πολέμου. Στη φύση του επαναστατικό κίνημα, ο υπερρεαλισμός επιδίωξε πολλές

ριζοσπαστικές αλλαγές στο χώρο της τέχνης αλλά και της σκέψης γενικότερα,

ασκώντας επίδραση σε μεταγενέστερες γενιές καλλιτεχνών. Τα μέλη του

αντέδρασαν σε αυτό που οι ίδιοι ερμήνευαν ως μία βαθιά κρίση του Δυτικού

πολιτισμού, προτείνοντας μία ευρύτερη αναθεώρηση των αξιών, σε κάθε πτυχή της

ανθρώπινης ζωής, στηριζόμενοι στις ψυχαναλυτικές θεωρίες του Φρόυντ και στα

πολιτικά ιδεώδη του Μαρξισμού. Ως κύριο μέσο έκφρασης, τόσο στη λογοτεχνία

όσο και στις εικαστικές τέχνες, προέβαλαν τον «αυτοματισμό», επιδιώκοντας τη

διερεύνηση του ασυνειδήτου, την απελευθέρωση της φαντασίας «με την απουσία

17

κάθε ελέγχου από τη λογική» και διακηρύτοντας τον απόλυτο μη κομφορμισμό.

Οι καλλιτέχνες που διαμόρφωσαν το κίνημα καταγράφηκαν στο πρώτο

Μανιφέστο του υπερρεαλισμού (1924) του Αντρέ Μπρετόν, καθώς και στην

πραγματεία Une Vague de rêves (1924) του Λουί Αραγκόν, ενώ συμμετείχαν ενεργά

στα περιοδικά La Révolution surréaliste και Litterature που εξέδιδε η

υπερρεαλιστική ομάδα. Ο Μπρετόν αναγνωρίζεται ως κεντρική φυσιογνωμία και

ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς τού κινήματος, ενώ άλλα

διακεκριμένα μέλη υπήρξαν οι ποιητές Πωλ Ελυάρ, Ρενέ Κρεβέλ, Ρομπέρ Ντεσνός,

Μπενζαμίν Περέ, Ροζέ Βιτράκ, όπως και οι καλλιτέχνες Μαξ Ερνστ, Μαν Ραίη, Ζαν

Αρπ, Αντρέ Μασόν και Χουάν Μιρό. Πολλοί από τους πρώιμους υπερρεαλιστές

προήλθαν από το προγενέστερο κίνημα του Ντανταϊσμού.

Ο υπερρεαλισμός γεννήθηκε στο Παρίσι και αναπτύχθηκε ως επί το πλείστον από

νεαρούς ποιητές της εποχής, κυρίως από την ομάδα που διηύθυνε το λογοτεχνικό

περιοδικό Litterature στο διάστημα 1919-1924, διαμορφώνοντας την τάση που

αργότερα οδήγησε στη δημοσίευση ενός Μανιφέστου που ανήγγειλε τη δημιουργία

ενός νέου κινήματος. Βασικές επιρροές αυτής της πρώιμης υπερρεαλιστικής ομάδας

υπήρξαν οι Ρεμπώ, Λωτρεαμόν και Μαλλαρμέ, αλλά και σύχρονοι λογοτέχνες της

εποχής όπως ο Απολλιναίρ και Πιέρ Ρεβερντύ. Άλλες σαφείς επιρροές προήλθαν

από τον γερμανικό Ρομαντισμό αλλά και το αγγλικό γοτθικό μυθιστόρημα. Το

περιοδικό Litterature ήταν αρχικά υπό την διεύθυνση των Λουί Αραγκόν, Αντρέ

Μπρετόν και Φιλίπ Σουπώ και συνεργάστηκε με πρωτοποριακούς αλλά και

περισσότερο παραδοσιακούς καλλιτέχνες. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, και με τον

ερχομό στο Παρίσι του Τριστάν Τζαρά, ενός από τους πρωτεργάτες του κινήματος

του ντανταϊσμού, το περιοδικό ακολούθησε ένα δρόμο περισσότερο επαναστατικό,

αντίθετα σε όλα τα ρεύματα της τέχνης που προηγήθηκαν και κυρίως αντίθετα στο

κατεστημένο της εποχής και την αδρανή αστική τάξη. Η δυσπιστία απέναντι στον

ορθολογισμό και τις τυπικές συμβάσεις που αποτελούσαν «ιερές» αξίες για την

εποχή και για αρκετούς καλλιτέχνες της πρωτοπορίας, αποτέλεσε τη βάση για την

εξερεύνηση του χώρου του ασυνείδητου και του ονείρου. Υπό αυτές τις συνθήκες

καθιερώθηκε και η μέθοδος της αυτόματης γραφής, η οποία έδωσε το πρώτο

γνήσια υπερρεαλιστικό έργο, τα Μαγνητικά Πεδία (Les Champs Magnetiques, 1920)

των Αντρέ Μπρετόν και Φιλίπ Σουπώ. Πυρήνα των υπερρεαλιστικών ιδεών

αποτέλεσαν παράλληλα οι θεωρίες του Φρόυντ, αν και οι υπερρεαλιστές δεν

ενδιαφέρονταν για τις θεραπευτικές δυνατότητες της ψυχαναλυτικής μεθόδου,

αλλά για τα όνειρα ως καταστάσεις απελευθέρωσης της ανθρώπινης φαντασίας.

Από τον Μάρτιο του 1922, ο Αντρέ Μπρετόν ανέλαβε αποκλειστικά τη διεύθυνση

της Litterature και οδήγησε στην οριστική ρήξη τού περιοδικού με την πρωτοπορία

της εποχής όπως και με τον ντανταϊσμό, τον οποίο αποκήρυξε δημόσια (Littérature,

no. 2, Απρίλιος 1922). Κύρια αιτία της ρήξης με το Νταντά ήταν η διαφωνία σχετικά

με το αν υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει αποδεκτό ή όχι, με δεδομένη την

προσήλωση των υπερρεαλιστών στον αυτοματισμό και στις φροϋδικές θεωρίες.

18

Παρά το γεγονός πως ο υπερρεαλισμός διαμορφώθηκε όντας άρρηκτα

συνδεδεμένος με το ρεύμα τού ντανταϊσμού, τα μέλη του δεν χαρακτηρίζονταν από

τον αρνητισμό των ντανταϊστών, αλλά αναζητούσαν ένα κοινωνικό όραμα και μια

κατεύθυνση έκφρασης απαλλαγμένη από κάθε είδους λογικά τεχνάσματα. Κατά την

περίοδο αυτή, η ομάδα των υπερρεαλιστών εμπλουτίστηκε με τη συμμετοχή

αρκετών καλλιτεχνών, όπως του φωτογράφου Μαν Ραίη από τη Νέα Υόρκη, του

ζωγράφου Φράνσις Πικαμπιά που επιμελήθηκε όλα τα εξώφυλλα της Litterature,

του ποιητή Πωλ Ελυάρ, του Μαρσέλ Ντυσάν και του Μαξ Ερνστ από την Κολωνία,

διαμορφώνοντας τον πρώτο πολύ ισχυρό πυρήνα του υπερρεαλισμού. Η Litterature

υπήρξε όργανο τού κινήματος και μέσα από τις σελίδες του εκφράστηκαν τα ιδεώδη

του υπερρεαλισμού, δημοσιεύοντας ποικίλα κείμενα – κυρίως ποιήματα – που

αποτελούσαν ως επί το πλείστον προϊόντα αυτόματης γραφής. Την ίδια περίοδο, η

ομάδα των υπερρεαλιστών ξεκίνησε να διοργανώνει τακτικές συγκεντρώσεις των

μελών αλλά και να εμφανίζεται σε ομαδικές εκδηλώσεις, καθιερώνοντας ομαδικά

παιχνίδια και ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τη συνοχή της.

Τον Ιούνιο του 1924 το κίνημα περιλάμβανε επιπλέον στους κόλπους του, τους

ποιητές Μπεντζαμέν Περέ, Ρομπέρ Ντεσνός, Ροζέ Βιτράκ, Μαξ Μορίζ, Ζωρζ

Λεμπούρ, Ζοζέφ Ντελτέιγ, Ζακ Μπαρόν και Ρενέ Κρεβέλ. Στην πορεία των επόμενων

χρόνων συνέβησαν αρκετές ανακατατάξεις, με αποχωρήσεις μελών και συμμετοχή

νέων προσώπων. Στο Βέλγιο διαμορφώθηκε παράλληλα μία αυτόνομη

υπερρεαλιστική ομάδα που έλαβε επίσημη αναγνώριση το 1926. Μέλη της υπήρξαν

οι εκδότες των ντανταϊστικών περιοδικών œsophage (1925) και Marie (1926), ο

ζωγράφος Ρενέ Μαγκρίτ, ο καλλιτέχνης και ποιητής ΕLT Messens, οι Paul Nougé

(1895–1967), Marcel Lecomte (1900–66) και Camille Goemans (1900–60), καθώς και

ο μουσικός André Souris. Οι Goemans και Μαγκρίτ εγκαταστάθηκαν αργότερα στο

Παρίσι έχοντας αξιοσημείωτη συμβολή στην υπερρεαλιστική ομάδα της

πρωτεύουσας. Ο πρώτος υπήρξε ο ιδρυτής μίας ομώνυμης γκαλερί όπου

διοργανώνονταν υπερρεαλιστικές εκθέσεις, ενώ ο Μαγκρίτ αποτέλεσε σημαντικό

εκπρόσωπο της ομάδας, συνεισφέροντας στην επιθεώρηση La Révolution

surréaliste.

Κυριότεροι εκπρόσωποι :Αντρέ Μπρετόν Πωλ Ελυάρ, Ρενέ Κρεβέλ, Ρομπέρ Ντεσνός,

Μπενζαμίν Περέ, Ροζέ Βιτράκ Λ. Εμπειρίκος, Οδ. Ελύτης, Ν. Εγγονόπουλος, Ν.

Γκάτσος κ.ά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

-ΚΝΛ, Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

-ΚΝΛ, Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

-ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Πηγες: www.wikipedia.com

www.dohili.com

blogs.sch.gr

Κ. Θ Δημαρά, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Εκδόσεις Ίκαρος

19

Λ.ΜΑΒΙΛΗΣ

20

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

21

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

22

23

Ο. ΕΛΥΤΗΣ

24

Ο.ΕΛΥΤΗΣ

25

ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Η Έλλη Λαµπέτη διαβάζει Καβάφη - Ιθάκη.mp3 Θάλασσα του Πρωιού - K. Kαβάφης.mp3

Λήθη. Η Αστραδενή διαβάζει Λορέντζο Μαβίλη..mp3