Download - 7 Miracles

Transcript
Page 1: 7 Miracles

Γράφει ὁ Σπύρος Μακρής γιά τό In Nomine Portal

2010

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος [ ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ]

Page 2: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

2 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Πρόκειται γιά μία διεισδυτική καί ἀναλυτική παρουσίαση τῶν ἑπτά θαυμάτων τοῦ ἀρχαίου κόσμου, ἀπό τόν καταξιωμένο ἀναλυτή καί συγγραφέα, κ. Σ. Μακρή. Τό In Nomine Portal εὐχαριστεῖ τόν συγγραφέα ὁ ὁποῖος, γιά μία ἀκόμη φορά, ἐμπιστεύθηκε τίς σελίδες του προκειμένου νά παρουσιάσει αὐτήν τήν σημαντική ἐργασία του. Στό κείμενο διατηρήθηκε ἡ μονοτονική γραφή τοῦ πρωτότυπου. Γιά τον συγγραφέα: ΜΑΚΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ: Ἐρευνητής, συγγραφέας, ἀρθρογράφος. Τά τελευταία χρόνια ἔχει ἀφιερωθεῖ στή μελέτη τοῦ τρόπου σκέψης τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων φιλοσόφων, ὁ ὁποῖος, ἀκόμα καί σήμερα, ἔχει σημαντικότατες ἐφαρμογές σέ πολλούς τομεῖς τῆς σύγχρονης κοινωνίας μας. Ἄρθρα του ἔχουν δημοσιευτεῖ στά περιοδικά Ἀέροπος. Strange, Ἄβατον, Ἱστορία Εἰκονογραφημένη, Mystic View, Ἀνεξήγητο, Mystery, Ἰχώρ. http://www.facebook.com/group.php?gid=67886743477#!/profile.php?id=1459010056

Page 3: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

3 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Ο «κατάλογος» των 7 θαυμάτων του αρχαίου κόσμου, μόλις τους

τελευταίους αιώνες έχει καταλήξει σε αυτά που θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε, όσο γίνεται διεξοδικότερα. Πριν από αυτόν τον τελικό «κατάλογο» όσοι μεταγενέστεροι των αρχαίων Ελλήνων ασχολήθηκαν μαζί του, δεν είχαν καταλήξει σε κάποια επτά συγκεκριμένα πιο αξιόλογα έργα όλων των εποχών.

Κατά συνέπεια αν κάποιος πει ότι στα επτά θαύματα ανήκε ο οβελίσκος της Σεμιράμιδος, το Κολοσσαίο στην Ρώμη, ο κεράτινος βωμός στην Δήλο, ένα άγαλμα του Έλληνα ήρωα Βελλερεφόντη, (σήμερα τον γνωρίζουμε ως Άγιο Γεώργιο) και πολλά άλλα ακόμα, ίσως, δεν έχει πέσει και τόσο πολύ έξω.

Τα καλλιτεχνήματα αυτά, είτε ήταν αγάλματα είτε οικοδομήματα, οι εμπνευστές τους είχαν ως σκοπό να δημιουργήσουν ένα υπέρτατο αισθητικό και μεγαλόπρεπο αποτέλεσμα που θα προκαλούσε δέος και θαυμασμό με το κάλλος τους. Αυτοί ήταν, ίσως, και οι μοναδικοί κανόνες, το μοναδικό κριτήριο για την επιλογή των μνημείων που θα συμπλήρωναν τον περιβόητο αυτόν κατάλογο. Οι ίδιοι οι κατασκευαστές τους, δεν είχαν ενδεχομένως σκεφτεί, όταν τα δημιουργούσαν, ότι υστερόχρονοί τους, θα μπορούσαν να τα συμπεριλάβουν σε έναν τέτοιο κατάλογο.

Η αναγραφή αυτή συμπεριλάμβανε επτά θεάματα –και όχι θαύματα– καθώς ο αριθμός τούτος θεωρούνταν ιερός, με αποτέλεσμα να έχουμε άλλους ανάλογα ευρετήρια όπως, λόγου χάρη, των επτά σοφών.

Τα πρώτα ίχνη για ένα κατάλογο των Επτά Θαυμάτων μπορούμε να τα εντοπίσουμε στις Ιστορίες του Ηρόδοτου, ο οποίος γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό μία από τις πόλεις που φιλοξένησαν ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Λίγο αργότερα, ο Καλλίμαχος ο Κυρηναίος (305-240 π.Χ.), έγραψε ένα έργο, το οποίο αναφερόταν σε αυτά, αλλά δυστυχώς δεν σώζεται, οπότε δεν μας μένει παρά να στραφούμε σε μερικούς στίχους του κατοπινού του, κατά περίπου εκατό χρόνια, Έλληνα ποιητή Αντίπατρου, το οποίο πολύ σύντομα αναφέρεται στα επτά μεγαλύτερα θεάματα του κόσμου:

«Αντίκρισα τα τείχη της απάτητης Βαβυλώνας που ελαύνουν άρματα, τους Κρεμαστούς της Κήπους, τον Δία πλάι στο ποταμό Αλφειό, τον Κολοσσό του Ήλιου, το κατόρθωμα των προκλητικών πυραμίδων, τον γιγαντιαίο τάφο του Μαυσώλου. Μα σαν αντίκρισα τον ιερό ναό της Αρτέμιδος να χάνεται ως στα σύννεφα, όλα τα άλλα έχασαν την λαμπρότητά τους, διότι ούτε κι ίδιος ο ήλιος έχει όμοιό του έξω από τον Όλυμπο.»

Στα ρωμαϊκά χρόνια, πέρα από τους ποιητές, τους ιστορικούς αλλά και τους φιλόσοφους, έχουμε και την πρώτη «επίσημη» αναφορά, σε κάποια

Page 4: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

4 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

εντυπωσιακά καλλιτεχνήματα και μνημεία, από τον Ιούλιο Καίσαρα. Εκείνη την εποχή βλέπουμε γενικά μία έντονη αναζήτηση στην τελειοποίηση και ολοκλήρωση ενός κατάλογου που θα συμπεριλάμβανε ό,τι καλύτερο. Μόνο που, οι περισσότεροι άνθρωποι που ασχολήθηκαν με αυτό το ζήτημα στρέφονταν, όπως ήταν φυσικό, σε Ρωμαϊκά θαύματα-μνημεία όπως το Καπιτώλιο και άλλα.

Αλλά και ο χριστιανικός κόσμος άφησε την σφραγίδα του στην προσπάθειά του να εντοπίσει τα σημαντικότερα μνημεία που θα αποτελούσαν τον κατάλογο των 7 θαυμάτων. Αυτοί τους αναζήτησαν στην δική τους (Ιουδαϊκή-Εβραϊκή) ιστορία (ή και μυθολογία) και ανάμεσα σε άλλα συμπεριέλαβαν τον Ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ και την Κιβωτό του Νώε. Τον κατάλογο αυτόν συνέταξε ο Επίσκοπος της Τουρώνης Γρηγόριος (536-596 μ.Χ.), ο οποίος ήταν ο πρώτος που συμπεριέλαβε τον Φάρο της Αλεξάνδρειας.

Ο «τελικός» κατάλογος όπως τον γνωρίζουμε σήμερα οριστικοποιήθηκε μόλις στην Αναγέννηση και δεν διαφέρει παρά μόνο σε ένα σημείο από εκείνον στο ποίημα του Αντίπατρου. Ο Φάρος αντικατέστησε τα τείχη της Βαβυλώνας. Είναι ο εξής:

Οι Πυραμίδες της Αιγύπτου και ιδιαιτέρως η Μεγάλη. Οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας. Το άγαλμα του Ολυμπίου Διός στην Ολυμπία. Ο ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο. Ο τάφος του Μαυσώλου στην Αλικαρνασσό. Ο Κολοσσός του Ηλίου στην Ρόδο. Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας.

Με μία πρώτη ματιά τα Επτά Θαύματα, φαίνεται να ανήκουν σε εντελώς διαφορετικούς πολιτισμούς. Αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι. Θα εξετάσουμε, λοιπόν, όσο μας επιτρέπουν οι γραπτές πηγές και τα ιστορικά στοιχεία, την καταγωγή και το ποιόν των δημιουργών τους, και αναλόγως των καταστροφέων τους, πέρα φυσικά από τις ίδιες τις κατασκευές. Θα ξεκινήσουμε με το πιο πρόσφατο που ακόμα επιζεί για να καταλήξουμε σε εκείνο που καταστράφηκε πρώτο.

Page 5: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

5 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Page 6: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

6 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Η Μ. ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Στις Ιστορίες του Ηρόδοτου εκείνο από τα θαύματα που περιγράφεται

περισσότερο και εκτενέστερα είναι οι Πυραμίδες. Ίσως επειδή ήταν το μεγαλειοδέστερο και εντυπωσιακότερο για τις μέρες του οικοδόμημα - και το μοναδικό μνημείο το οποίο σώζεται ακόμη, ως τις μέρες μας, όπως στην τελική του μορφή, σχεδόν ανέπαφο από τον πανδαμάτορα χρόνο αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο.

Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία και τις μαρτυρίες Ελλήνων ιστορικών και άλλων φαίνεται να οικοδομήθηκε από Αιγυπτίους για τον Φαραώ Χουφού ή Χέοπα της Τετάρτης Δυναστείας, γύρω στα 2560 π.Χ. Ωστόσο υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι είναι παλαιότερος τόσο, που ενδεχομένως να πλησιάζει ή και να ξεπερνάει τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα (ή Νώε) και συνεπώς να αγγίζει ή και να ξεπερνάει τα 14.000 περίπου χρόνια από σήμερα.

Βέβαια, ο Ηρόδοτος μας λεει ότι χτίστηκαν την εποχή του Χέοπα, μέσα σε τριάντα χρόνια. Αν πράγματι η Μ. Πυραμίδα είναι προκατακλυσμιαία, γίνεται φανερό πως οι πηγές του δεν ήταν πολύ καλά πληροφορημένες, ή υπάρχει κάποια σύγχυση. Σε αυτή την περίπτωση είναι εξαιρετικά δύσκολο έως και αδύνατο, ίσως, να εντοπιστεί ο αρχιτέκτονας που την έστησε, καθώς επίσης και η εθνικότητά του. Πάρα πολλές ενδείξεις, όμως, συνηγορούν για την ελληνική σκέψη και φιλοσοφία του ανθρώπου αυτού.

Ο ιστορικός Murtady ο οποίος έγραψε την ιστορία της Αιγύπτου, αναφέρεται σε κάποιον βασιλιά τον Saurid, υπό την αιγίδα του οποίου συνεδρίασαν οι ιερείς για τον επερχόμενο κατακλυσμό και έλαβαν την απόφαση να κτιστούν οι Πυραμίδες για να ενσωματωθεί σε αυτές ότι ήταν δυνατό από την αρχαία γνώση. Ο ίδιος ιστορικός, μας πληροφορεί ότι τα νερά της πλημμύρας έφτασαν και σκέπασαν τις πυραμίδες. Μαζί του συμφωνεί και ο άλλος ιστορικός Maqrizi. Και με τους δύο συμφωνεί ο Enel ο οποίος ανακάλυψε μικρά θαλασσινά όστρακα στα μισά της Μ. Πυραμίδας.

Το κτίσιμο των πυραμίδων δεν είναι ένα κατ εξοχήν αρχαίο Αιγυπτιακό οικοδομικό αρχιτεκτόνημα, όπως οι περισσότεροι από εμάς νομίζουμε. Είναι μάλλον ελληνικής τεχνοτροπίας, καθώς σιγά-σιγά αρχίζει να διαφαίνεται ότι αυτό το είδος αρχιτεκτονικής πρωτοκαθιερώθηκε από Έλληνες στην Ελλάδα, αλλά και βέβαια παγκοσμίως. Πυραμίδες υπάρχουν σχεδόν παντού στον κόσμο (Γαλλία, Κίνα κλπ,) και μάλιστα υπάρχουν ενδείξεις ότι όλες ακολουθούν μία «ελληνική οδηγία».

Η ελληνικότητα, κυρίως, της Μ. Πυραμίδας μπορεί να εννοηθεί καθώς στο οικοδόμημά της εμπεριέχει τον π=3,1415, Φ=1,618, αλλά και άλλους, όπως τον νεπέριο αριθμό. Όλα αυτά αποτελούν βασικές γεωμετρικές και μαθηματικές γνώσεις που πρώτοι οι Έλληνες έφεραν στο φως! Επίσης, το

Page 7: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

7 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

ύψος της πυραμίδας που είναι όσο ένα ελληνικό στάδιο, κάτι που διευκρινίζει και ο Στράβων στα «Γεωγραφικά» του. Ο Αρχιμήδης είναι ο πρώτος που κατάφερε και το μέτρησε, το οποίο μέχρι και την βιομηχανική επανάσταση του 19ο αιώνα μ.Χ. αποτελούσε το υψηλότερο κτίσμα της ανθρωπότητας. Πολλές μετρήσεις στην Μ. Πυραμίδα που βασίζονται στον Θ. Μανιά, δηλώνουν γνωστές αποστάσεις ιερών και ναών μεταξύ τους, αλλά και στην κατασκευή ενός και μόνο οικοδομήματος, γεγονός που αποδεικνύει, εμμέσως πλην σαφώς, ότι ο αρχιτέκτονάς της ήταν Έλλην ή ότι βασίστηκε σε καθαρά αμιγώς ελληνικές γνώσεις. Διαφορετικά οι Αιγύπτιοι δεν είχαν παρά να επιλέξουν ανάλογες μετρήσεις της χώρας τους.

Παρενθετικά να πούμε πως ιδιαίτερης τεχνοτροπίας ήταν η βαθμιδωτή πυραμίδα στα ανατολικά της βιβλιοθήκης της Εφέσου, όπου στην κορυφής της υπήρχε μεγάλη μαρμάρινη σφαίρα.

Σε ότι αφορά Μεγάλη Πυραμίδα στην Γκίζα, το μόνο μυστήριο, ίσως, είναι η κατασκευή της. Παρά τις πολυάριθμες θεωρίες που έχουν προταθεί ή προτείνονται κατά καιρούς, δεν είναι διόλου γνωστός ο τρόπος με τον οποίο χτίστηκε. Γι αυτό κι εμείς δεν θα ασχοληθούμε με αυτές.

Ούτε και θα ασχοληθούμε με εκείνες που λένε πως αν μετρηθούν κάποιες αποστάσεις και διαιρεθούν ή πολλαπλασιαστούν με κάποιες άλλες, δίνουν την χρονολογία 4.004 π.Χ. (την αρχή της δημιουργίας του κόσμου, σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο James Ussher του Armagh), ή την χρονολογία του 1914 τότε δηλαδή που ξέσπασε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Πολλές από αυτές τις θεωρίες είναι επιεικώς αυθαίρετες. Άλλοι υπολογισμοί μας δίνουν το βάρος της Γης, την περιφέρειά της, την απόστασή της από τον Ήλιο και την Σελήνη κλπ. Ούτε και με αυτά θα καταπιαστούμε αφενός διότι ο κατάλογος είναι αμέτρητος και αφετέρου διότι δεν άπτεται του θέματός μας.

Στα χρόνια μας και γενικά στους τελευταίους αιώνες, λείπουν δέκα μέτρα από την κορυφή της, η οποία λέγεται ότι ήταν από χρυσό ή και από διαμάντι ή κάποιο άλλο κρυσταλλοειδές λίθο. Από μακριά, αυτή η απώλεια δεν φαίνεται. Η κάθε πλευρά της είναι περίπου 229 τ.μ. και όλη η πυραμίδα καλύπτει μία περιοχή 55 περίπου στρεμμάτων ενώ οι ογκόλιθοι που χρησιμοποιήθηκαν μπορεί και να ξεπερνούν τους 2.300.000 με βάρος πάνω από 2 έως 15 τόνους ο καθένας.

Οι τέσσερις πλευρές της Μ. Πυραμίδας είναι προσανατολισμένες με μεγάλη ακρίβεια στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Επίσης, η γωνία κλίσης των πλευρών της είναι 54ο και 54΄. Η γωνία αυτή είναι ιδανική για την υδροστατική πίεση, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει έναν κατακλυσμό ή μία πλημμύρα. Μία σοβαρή ένδειξη που συνάδει στην προκατακλυσμιαία της ύπαρξη της.

Ο ανθρώπινος παράγοντας δεν μπόρεσε να της αφαιρέσει τίποτα από την αίγλη, το δέος και την κατασκευή της. Οι απώλειές της είναι αμελητέες. Λέγεται ότι ήταν καλυμμένη με ειδική επίστρωση και η κάθε πλευρά της

Page 8: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

8 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

λειτουργούσε σαν κάτοπτρο. Όπως και στα χρόνια ου Ηρόδοτου, παρόμοια και σήμερα εξακολουθεί να είναι ένα μυστήριο, είτε αυτό αφορά τον τρόπο κατασκευής της, είτε τα «μυστικά» που ενδεχομένως να υπάρχουν στο εσωτερικό της.

Η Μεγάλη Πυραμίδα, το μοναδικό από τα επτά θαύματα που ακόμα και σήμερα στέκει αγέρωχη και σχεδόν ανέπαφη, είτε υπάρχει στην ζωή εδώ και 5000 χρόνια είτε 14000!

Page 9: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

9 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

«Η Φάρος είναι ένα μακρόστενο νησί, πάρα πολύ κοντά στην ξηρά και

σχηματίζει μ αυτήν λιμάνι με δύο στόμια» στον βορειοδυτικό βραχίονα του Αιγυπτιακού Δέλτα, μας λεει ο Στράβων.

Η ονομασία του νησιού, Φάρος, είναι πιθανόν να χάρισε στους Φαραώ, το όνομά τους. Στο νησί αυτό, κατά την μυθολογία, κατοικούσε ο Πρωτέας. Η πρώτη λιμενική εγκατάσταση εκεί διαμορφώθηκε από τον Τούθμωση Γ΄ γύρω στο 1460 π.Χ. για να εξυπηρετήσει το εμπόριο με την Κρήτη. Αργότερα στα χρόνια του Πτολεμαίου του Φιλάδελφου κτίσθηκε λίθινη γέφυρα, το Επταστάδιον, που ονομάστηκε έτσι επειδή το μήκος της ήταν επτά στάδια (1300 μ. περίπου) και ένωνε το νησί με την παραλία της Αλεξάνδρειας.

«…στο άκρο του νησιού» συνεχίζει ο Στράβων «υπάρχει ένας βράχος, που περιβρέχεται από την θάλασσα. Πάνω στο βράχο βρίσκεται ένας πύργος πολυώροφος χτισμένος θαυμαστά από άσπρο μάρμαρο που φέρει το ίδιο όνομα με το νησί.» Ο πύργος αυτός, έφερε σε κάποιο διαμέρισμά του πυρ και φτιάχτηκε για την σωτηρία των πλοίων κυρίως κατά την νυχτερινή πλοήγησή τους. Από τότε η λέξη «φάρος» δηλώνει κάθε θαλάσσιο ευκρινή πυρσοφόρο πύργο που τα βράδια φωτίζει, οδηγεί και κυρίως προειδοποιεί τους ναύτες και τα καράβια τους να μην πέσουν σε κακοτοπιές, όπως ξέρες ή αβαθή νερά, όπως με περιγράφει ο Στράβων την νήσο Φάρο, ή σε υφάλους, σε ύπουλους σκοπέλους κλπ.

Η κατασκευή του πολυώροφου κτιρίου, του φάρου, πιθανότατα άρχισε το 297 π.Χ. στα χρόνια του Πτολεμαίου Ά του Σωτήρος (305-282 π.Χ.), ή το 283/2 π.Χ σύμφωνα με τον μεταγενέστερο χρονικογράφο Ευσέβιο, επίσκοπο της Καισαρείας, και τελείωσε στα χρόνια του Πτολεμαίου Β΄, του Φιλάδελφου (284-246 π.Χ.).

Αρχαίοι συγγραφείς, όπως οι Στράβων, Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Ποσείδιππος και Λουκιανός από τα Σαμόσατα (115-180 μ.Χ.) μας πληροφορούν ότι η κατασκευή του φάρου ανατέθηκε στον αρχιτέκτονα και μηχανικό, ισάξιο του Αρχιμήδους, τον Σώστρατο του Δεξιφάνους από την Κνίδο (πόλη της Καρίας και έδρα της δωρικής Εξάπολης), ο οποίος ήταν και φίλος των βασιλέων Πτολεμαίου Α και Β. Στον Σώστρατο αποδίδονται οι στοές του ναού της Αφροδίτης στην Κνίδο, το «κρεμαστό περιπατητήριον», καθώς και η υποταγή της Μέμφιδος χωρίς πολιορκία, αλλά με απλή εκτροπή των υδάτων του Νείλου!

Σύμφωνα με τον Λουκιανό, ο Σώστρατος, αφού οικοδόμησε το κτίριο, έγραψε το όνομά του επ’ αυτού, καθώς και το όνομα του βασιλεύοντος.

Ο Σώστρατος που αναφέρουν, ενδεχομένως να ταυτίζεται με έναν πρέσβη του Πτολεμαίου Β΄, του Φιλάδελφου, στη Δήλο. Ωστόσο δεν υπάρχει κάποια σχετική ένδειξη.

Page 10: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

10 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Σύμφωνα με τους προηγούμενους αρχαίους συγγραφείς, έναν Άραβα ταξιδιώτη τον Ανταλούσι ο οποίος επισκέφτηκε το νησί κατά το 1166 μ.Χ., αλλά και διάφορες απεικονίσεις του Φάρου πάνω σε αυτοκρατορικά νομίσματα, κύπελλα, μωσαϊκά κλπ καταλήγουμε ότι το κτίσμα ήταν τετράγωνο, με περίπου 8,5 μέτρα η κάθε πλευρά. Το ύψος της βάσης φτάνει στα 6,5 μέτρα. Το ύψος του πρώτου πατώματος από το έδαφος ήταν περίπου εξήντα μέτρα (ή 57,73 μ. σύμφωνα με τον άραβα). Τρίτωνες ή και άλλα θαλάσσιοι θεοί, που φυσούσαν σάλπιγγες ή θαλάσσια κοχύλια διακοσμούσαν τις γωνίες της κορυφής του πρώτου πατώματος. Ο δεύτερος όροφος ήταν οκταγωνικός με μήκος κάθε πλευράς 18,30 μ. και ύψος περίπου 30 μ (ή 27,45 μ.) Ο τρίτος όροφος ήταν κυλινδρικός με διάμετρο, σύμφωνα με τον άραβα 75,20 μ. και ύψος 7.32 μ. Στην κορυφή υπήρχε ορθό άγαλμα του Διος Σωτήρος περίπου 5 μέτρων, ο οποίος κράδαινε κεραυνό στο αριστερό του χέρι και σκήπτρο ή τρίαινα στο δεξί. Σ΄ αυτόν ήταν αφιερωμένος ο Φάρος. Τον Δία αντικατέστησε, αργότερα, ένα τζαμί. Σύμφωνα με κάποια νομίσματα, στην κορυφή εμφανίζεται ο Ποσειδώνας ο οποίος με το αριστερό του χέρι κρατούσε τρίαινα, ενώ με το δεξί του έδειχνε το πέλαγος.

Ο πύργος ξεπερνούσε τα 100 μέτρα. Πλησίαζε τα 120 μ. περίπου. Ο τοίχος είχε πάχος μεταξύ 1,5 και 2μ. και πρέπει να διακρίνονταν καθαρά η πλινθοδομή του. Κάθε όροφος ξεχώριζε με ένα στηθαίο διαφορετικού μήκους και ύψους. Υπήρχαν περίπου 68 δωμάτια, το ένα εκ των οποίων μάλλον οδηγούσε υπόγεια στην θάλασσα. Όλα τα διαμερίσματα είχαν τουλάχιστον από ένα ορθογώνιο (ή κυκλικό κατά άλλους) παράθυρο. Η είσοδος του πύργου λέγεται ότι βρισκόταν χαμηλά στη βάση Υπάρχει όμως και η εκδοχή, που θεωρείται ακριβέστερη, η θύρα να βρισκόταν ψηλότερα. στην κορυφή μιας κλίμακας η οποία στηριζόταν πάνω σε μια σειρά από 16 καμπύλες αψίδες.

Το καθοδηγητικό φως του Φάρου πρέπει να έβγαινε από το τελευταίο επίπεδο (κυλινδρικό) ή τον τελευταίο όροφο του κτιρίου. Ωστόσο οι περισσότερες αρχαίες μαρτυρίες φαίνεται να συμφωνούν ότι η φωτιά που έκαιγε βρισκόταν στην βάση του πύργου. Την φωτιά αυτή, ως το πιο εύλογα ικανό, υπαρκτό και πρακτικό υλικό, για την εποχή, που πρέπει να την συντηρούσε, ανάμεσα σε άλλες σύγχρονες υποθέσεις πρέπει να θεωρηθεί η αποξηραμένη ζωική κοπριά, η οποία καιγόταν στην βάση και με καθρέπτες ανακλώνταν ως την κορυφή του κτίσματος. Το φως του Φάρου, σύμφωνα με τον Ιώσηπο στο Περί του Ιουδαϊκού Πολέμου, γινόταν ορατό σε απόσταση 300 στάδια, δηλαδή περίπου 55 χιλιόμετρα, ή και το ξεπερνούσε κατά το δεκαπλάσιο, σύμφωνα με τον Λουκιανό. Ο Πλίνιος μας λεει ότι η όλη κατασκευή στοίχισε 800 τάλαντα.

Στην ίδια περίπου θέση, σύμφωνα με επιστολή του Ηφαιστίωνος προς τον διοικητή της πόλης Κλεομένη, φαίνεται να προϋπήρχε φανοφόρος

Page 11: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

11 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

πύργος πολύ μικρότερων διαστάσεων ήδη από την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου.

Κοντά στον Φάρο υπήρχε ιερό της Φαρίας Ίσιδος ή Ειδοθέης, η οποία έβοσκε στην ελευσίνια ακτή τα ποίμνια των Τριτώνων. Το ιερό μετατράπηκε σε εκκλησία του Ραφαήλ, η οποία διασώθηκε μέχρι τον 15 αιώνα. Σύμφωνα με τον Ευστάθιο τον υπομνηματιστή του Διονυσίου, στην Φάρο υπήρχε ακόμα εκτός από τον Φάρο και ένας Αντίφαρος, η θέση του οποίου μας είναι άγνωστη, καθώς και οι τάφοι του Οσίριδος και της Ειδοθέης της Πρωτέως.

Ο χρόνος στάθηκε αμείλικτος σε αυτό το θαύμα. Το ανώτερο και μεσαίο τμήμα του είχαν καταστραφεί μέχρι το 90 μ.Χ. Στα 500 μ.Χ. περίπου και επί αυτοκράτορα Αναστασίου η προκυμαία και τα θεμέλια σταδιακά είχαν καταστραφεί από την θάλασσα γι αυτό ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Αμμώνιο την επισκευή τους, την οποία και εκτέλεσε με το παραπάνω. Περί το 874 μ.Χ. ο Αχμέτ έμπν Τουλούν, προέβη και αυτός στην επισκευή της κορυφής, επισκευή η οποία μάλλον ήταν και η τελευταία που δέχτηκε ο πυρσοφόρος Πύργος. Με τον καιρό, η Αλεξάνδρεια έχασε την εμπορική αίγλη της και το λιμάνι εγκαταλείφθηκε. Μαζί τους και ο Φάρος.

Σιγά-σιγά άρχισε να καταρρέει από τις καιρικές συνθήκες αλλά και να κατεδαφίζεται επίτηδες, προκειμένου το υλικό κατασκευής του να αποτελέσει δομικό υλικό άλλων οικοδομών, κυρίως οχυρωματικών. Το τελικό χτύπημα δεν το έδωσαν τόσο οι σεισμοί του 956 και 1324 μ.Χ., όσο ο Εμίρης της Αιγύπτου, Καήτ Βέης, κατά τον 15 αιώνα, ο οποίος κατεδάφισε τελείως τον φάρο και στην θέση του, με τα ίδια του τα υλικά, έκτισε ένα ισλαμικό φρούριο με ναυτικό φάρο συγχρόνως. Το φρούριο σώζεται ακόμη και η περιοχή είναι στρατιωτική και δυσπρόσιτη.

ΤΟ ΜΑΥΣΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΥ

Η Αλικαρνασσός είναι η κυριότερη από την Εξάπολη, τις έξι δωρικές

πόλεις (Λίνδος, Ιαλυσός, Κάμειρος, Κως, Κίδνος) στην Μικρά Ασία. Είναι το σημερινό Μποντρούμ της νοτιοδυτικής Τουρκίας.

Από τον 5ο αιώνα π.Χ. κυβερνιόταν από Κάρες βασιλείς που ήταν υποτελείς των Περσών, πλην όμως θαυμαστών του ελληνικού πολιτισμού και πνεύματος.

Ένας από αυτούς ήταν ο Μαύσωλος γιος του Εκάτομνου από τα Μύλασα πόλης της Μ. Ασίας στην Καρία, δυνάστης της Καρίας από το 337 π.Χ. έως το 353 π.Χ. υπό τον βασιλέα της Περσίας. Παντρεύτηκε την αδελφή του Αρτεμισία. Οι αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Πλίνιος, αποδίδουν στην Αρτεμισία την κατασκευή του μεγάλου κτιστού τάφου του συζύγου της, που εξαιτίας του μεγέθους και του πλούτου του, όλα τα ανάλογα μνημεία, από την ρωμαϊκή εποχή, επικράτησε να ονομάζονται «Μαυσωλεία».

Page 12: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

12 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Η Αρτεμισία, αν και μετείχε στην Περσική εκστρατεία κατά των Ελλήνων, επέλεξε τους επιφανέστερους Έλληνες αρχιτέκτονες και γλύπτες για τον σχεδιασμό του.

Υπολογίζεται ότι η κατασκευή του ξεκίνησε γύρω στο 370-365 π.Χ. και τελείωσε περίπου στο 350 π.Χ. μετά τον θάνατο της Αρτεμισίας.

Από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο μαθαίνουμε πως από κοινού φιλοτέχνησαν τα γλυπτά του Μαυσωλείου, οι Σκόπας ο φημισμένος αρχιτέκτονας και γλύπτης από την Πάρο, ο οποίος φιλοτέχνησε τα γλυπτά της ανατολικής πλευράς, ο μαθητής και συνεργάτης του Βρύαξης, Έλληνας ανδριαντοποιός από την Καρία, ο οποίος εκπαιδεύτηκε και πολιτογραφήθηκε στην Αθήνα. Ο Βρύαξης ανέλαβε την βορεινή πλευρά, μαζί με τους Λεωχάρη (έργα του η προσωπογραφία του Ισοκράτους, Απόλλων του Μπελβεντέρε, αρπαγή του Γανυμήδη από τον Δία κ.α.), σπουδαιότατος μετά τον Πραξιτέλη ο οποίος ανέλαβε την νότια πλευρά. Τέλος από τον Αθηναίο Τιμόθεο (375-340 π.Χ. έργα του το άγαλμα του Άρη στην Αλικαρνασσό, Ασκληπιού στην Τροιζηνία, αγάλματα, αετώματα και ακρωτήρια στον ναό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο). Ο Βιτρούβιος αναφέρει τον Τιμόθεο ως αντικαταστάτη του Πραξιτέλη. Χάρη σε αυτούς δόθηκε στο κτίριο η τότε, αλλά και η σημερινή, φήμη του και συγκαταλέχτηκε σε ένα από 7 Θαύματα του Κόσμου. Η τέχνη του ενός συναγωνιζόταν την τέχνη του άλλου. Δυστυχώς, η Αρτεμισία, δεν πρόλαβε να τα δει ολοκληρωμένα.

Το μέρος πάνω από την κιονοστοιχία είχε αναλάβει να κατασκευάσει ο χαλκουργός και αρχιτέκτονας Πύθεος (έργα του: ναός της Αθηνάς Πολιάδος στην Πριήνη κλπ), ο οποίος φρόντισε να υπάρχει μία βαθμιδωτή πυραμίδα με ένα μαρμάρινο τέθριππο άρμα στην κορυφή, που την βάση του διακοσμούσε ζωοφόρος με τη μάχη μεταξύ Λαπιθών και Κενταύρων.

Αν στους υπολογισμούς μας συμπεριλάβουμε και το τέθριππο, τότε το ορθογώνιο κτίριο είχε ύψος 140 πόδια (περίπου τεσσεράμισι μέτρα). Από αυτά, 60 ήταν για το πόδιο, 37 ½ για την κιονοστοιχία, 22 ½ για την πυραμίδα και 20 για το σύμπλεγμα του άρματος και την βάση του. Οι δόμοι ήταν γενικά τετράγωνοι με πλευρά 90 εκ. και πάχος 30εκ. Το Μαυσωλείο είχε μήκος 63 πόδια στη βόρεια και νότια πλευρά, και πλαϊνά μήκη 120 και 100 ποδών. Είχε ύψος 25 κύβιτα δηλαδή 37 ½ πόδια, περίμετρο 440 πόδια και περιστοιχιζόταν από 36 κίονες ιωνικού ρυθμού, πιθανόν σε διάταξη 11 Χ 9. Μεγάλο μέρος στο εσωτερικό του κτιρίου πρέπει να ήταν συμπαγές και αποτελούνταν από πράσινη ηφαιστειακή πέτρα..

Την βάση της οροφής διακοσμούσαν λιοντάρια, την κορυφή του ποδίου Αμαζόνες και την βάση του ανθρώπινες φιγούρες σε φυσικό μέγεθος που μάχονταν. Τα φατνώματα του περιστυλίου της οροφής διακοσμούνταν με ανάγλυφες πλάκες των άθλων του Θησέα. Ανάμεσα στους κίονες του περιστυλίου, υπήρχαν κολοσσιαίοι ανδριάντες, μεταξύ των οποίων, φυσικά, ο Μαύσωλος και η Αρτεμισία.

Page 13: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

13 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Άλλα θέματα που συμπλήρωναν τον γλυπτό διάκοσμο ήταν υπερμεγέθη σκηνές από κυνήγι ζώων, προσφοράς, μία μάχη σε φυσικό μέγεθος μεταξύ Ελλήνων και Περσών, καθώς και πολλές ανδρικές και γυναικείες μορφές, μεσαίου μεγέθους. Ενδεχομένως, τα τρία διαφορετικά μεγέθη να υπονοούσαν τον κόσμο των ηρώων, των δαιμόνων (δαήμων) και των θεών.

Πολύ περισσότερο από τον ναό της Αρτέμιδος, στο Μαυσωλείο διακρίνουμε αρχιτεκτονικούς συνδυασμούς τριών διαφορετικών πολιτισμών. Το ψηλό, τετράγωνο πόδιο που είναι δείγμα ταφής των Λυκίων. Το περιστύλιο πάνω από το πόδιο, που είναι σαφώς ελληνικό-ιωνικό και τέλος η πυραμοειδής οροφή που θυμίζει έντονα Αίγυπτο.

Ένας σεισμός του 13ου αιώνα φαίνεται να καταστρέφει την οροφή και την κιονοστοιχία, αλλά η ολοκληρωτική καταστροφή έρχεται δύο περίπου αιώνες αργότερα, το 1494 από τον ανθρώπινο παράγοντα και δη τους Ιωαννίτες.

Εδώ συναντούμε πάλι τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο καθώς οι Ιωανίτες ήταν οπαδοί του, οι οποία μετά τον θάνατό του αποσχίστηκαν από την Εκκλησία αλλά επανήλθαν το 438 μ.Χ. Ονομάζονται επίσης Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ, Οσπιτάλιοι Ιππότες του Αγίου Ιωάννου κλπ. Θεωρούνται το αρχαιότατο των θρησκευτικών ταγμάτων, με πραγματική αφετηρία εκείνο που ιδρύθηκε στην Ιερουσαλήμ το 1022. Το τάγμα αυτό με τα μαύρα ράσα και τον λευκό οκτάκομβο σταυρό στο στήθος, έλαβε γρήγορα την μορφή θρησκευτικοστρατιωτικού τάγματος, προς εξυπηρέτηση της εκκλησίας. Από αυτούς συστάθηκε το μεταγενέστερο Τάγμα των Ναϊτών, ενώ στους κόλπους τους περιλαμβανόταν και το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Λαζάρου ή Λαζαριστών.

Οι Οσπιτάλιοι, λοιπόν, όταν τελικώς αποφάσισαν ότι έπρεπε να ενισχύσουν το οχυρό τους, βρήκαν στο Μαυσωλείο όλα τα απαραίτητα οικοδομικά υλικά. Όχι μόνο τους κυβόλιθους που το απάρτιζαν, αλλά και τα ίδια τα γλυπτά και αγάλματα που κομματιάστηκαν και παραδόθηκαν στην πυρά για να παράγουν ασβεστοκονίαμα. Επί 30 σχεδόν χρόνια το κατεδάφιζαν. Έφτασαν μέχρι τα θεμέλια και δεν άφησαν τίποτα όρθιο.

Μόνο μερικές πλάκες της ζωοφόρου που απεικόνιζαν τη μάχη μεταξύ Ελλήνων και Αμαζόνων, επέζησαν ακέραιες, καθώς τοποθετήθηκαν στα τείχη του οχυρού προς διακόσμηση. Τις πλάκες αυτές το 1846, ένας Βρετανός λόρδος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη τις μετέφερε στο Λονδίνο, ενώ ένας άλλος μετέφερε όσες περισσότερες πέτρες μπορούσε για να κοσμήσουν μια αποθήκη του Βρετανικού Μουσείου!

Page 14: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

14 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ

Σε ένα χρόνο, περίπου, το 2004, τελούνται στην Ελλάδα για δεύτερη φορά

μετά από σχεδόν 100 χρόνια, οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες, οι οποίοι βέβαια, στο σύνολό τους, καμία σχέση δεν έχουν με τους π.Χ. που πρωτοέγιναν το 776 π.Χ. – ή και παλιότερα κατά άλλες εκτιμήσεις. Μόνο κατ όνομα είναι Ολυμπιακοί οι αγώνες αυτοί, καθώς ούτε ως προς το πνεύμα, ούτε προς τα αθλήματα, ούτε ως προς την διάρκειά τους, ούτε ως προς την καταγωγή των συμμετεχόντων, ούτε ως προς το ότι δεν είναι αφιερωμένα σε κάποια θεότητα, ούτε ως προς κάτι άλλο, έχουν κάποια συγγένεια με αυτούς της αρχαίας εποχής.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες διεξάγονταν προς τιμή του θεού Δία, το άγαλμα του οποίου, στην αρχαία Ολυμπία, συγκαταλέγεται στα 7 Θαύματα του Κόσμου.

Η Ολυμπία, όπως η Δωδώνη, οι Δελφοί, κλπ ήταν τόπος λατρείας και «περιείχε» το μεγαλοπρεπέστερο όλων των κτιρίων, τον ναό τον αφιερωμένο στον ίδιο τον Δία, θεό θεών και ανθρώπων. Αρχιτέκτονας του ναού ήταν ο Λίβων (α΄ μισό ε΄ αιώνα π.Χ.) από την γειτονική πόλη Ήλιδα, ο κράτιστος των Ελλήνων αρχιτεκτόνων της ακμής του δωρικού ρυθμού. Ο ναός κτίστηκε μεταξύ των ετών 466 και 456 π.Χ.

Μέσα του στέγαζε ένα από τα επιβλητικότερα και καλλιεπέστερα λατρευτικά αγάλματα που φιλοτεχνήθηκαν ποτέ. Πρόκειται για ένα δημιούργημα που μέσα του και σε όλη του την εμφάνιση μπορούσε να ενσαρκώνει το ιδεώδες και την φύση του θεού των θεών. Το σπουδαίο αυτό είδωλο καλλιτέχνησε ένας πολίτης των Αθηνών, ο πολύ γνωστός σε όλους μας Φειδίας, γιος του Χαρμίδη, ο οποίος είχε ήδη χαρίσει στην πόλη του δύο εκπληκτικά ομοιώματα της θεάς Αθηνάς, εξαίσιας τέχνης και τεχνικής.

Κατ αρχήν το άγαλμα, που βρισκόταν στο δυτικό άκρο του ναού, ήταν τεράστιου μεγέθους, όπως μας ο λεει ο Στράβων. Ήταν τόσο μεγάλο σε σχέση με τον ναό που θα μπορούσαμε άνετα να κατηγορήσουμε τον γλύπτη, ότι δεν εκτίμησε τις σωστές αναλογίες. Σύμφωνα με ένα ποίημα του Καλλίμαχου (305 – 240 π.Χ) πρέπει να είχε ύψος περίπου όσο ένα τριώροφο σπίτι, έφτανε δηλαδή τα 13μ. Οι ανασκαφές μας δίνουν τις διαστάσεις της βάσης περίπου στα εξήμιση επί δέκα μέτρα και ύψος πάνω από 1μ.

Η απεικόνιση παρουσίαζε τον Δία καθιστό, αν και το κεφάλι του σχεδόν άγγιζε την οροφή του ναού ώστε μας έδινε την εντύπωση πως αν ο Δίας σηκωνόταν, θα τρύπαγε την στέγη του ναού και θα τον άφηνε άσκεπο. Σύμφωνα με τον Παυσανία στο κεφάλι του είχε στεφάνι με απομίμηση κλωναριών ελιάς. Στο δεξί του χέρι κρατούσε την Νίκη η οποία ήταν φτιαγμένη από ελεφαντόδοντο και χρυσό, ενώ με το άλλο κρατούσε σκήπτρο που ήταν στολισμένο με πολλά διαφορετικά μέταλλα και πάνω

Page 15: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

15 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

του στεκόταν ένας αετός. Τα υποδήματα του θεού αλλά και το ιμάτιό του ήταν από χρυσάφι και κοσμημένο με εικόνες ζώων και κρίνων. Ανάλογη χάρη είχε και ο θρόνος που ήταν ποικιλμένος με χρυσό, πολύτιμες πέτρες, έβενο και ελεφαντόδοντο.

Οι τοιχογραφίες γύρω από το άγαλμα ήταν του κορυφαίου ζωγράφου της εποχής, Πάναινου, ανιψιού ή αδελφού του Φειδία αλλά και συνεργάτη του, ο οποίος είχε φιλοτεχνήσει την Ποικίλη Στοά.

Λέγεται μάλιστα γι αυτόν πως μια μέρα ρώτησε τον Φειδία πως εμπνεύστηκε την μορφή του Δία, καθώς ήταν τόσο χαρισματική και προκομμένα πετυχημένη που και η καλύτερη γραπτή περιγραφή δεν φτάνει την έμπνευση, την οξυδέρκεια και ευφυία του γλύπτη. Ο Φειδίας, τότε τον παρέπεμψε στον Όμηρο, όπου σε κάποιο σημείο του περιγράφει τον Δία τόσο αυστηρό που με ένα και μόνο νεύμα της κεφαλής του μπορούσε να κάνει ολόκληρο τον Όλυμπο να τρέμει. Σχετικά, ο Δίων με τον δικό του τρόπο προσπαθεί να μας αποδώσει όλες τις κρυφές ερμηνείες που ενυπάρχουν μέσα στο μικρό απόσπασμα του Ομήρου και αναφέρεται στις διάφορες προσωνυμίες της φύσης του Δία «Πατέρας και βασιλιάς, Προστάτης των πόλεων, θεός της φιλίας και της συντροφικότητας, Προστάτης των ικετών, Θεός της Φιλοξενίας, Δότης των αγαθών…». Όλες αυτές τις έννοιες και τις εκδηλώσεις του θεού, ο Φειδίας είχε καταφέρει με περισσή μαεστρία να τις ενσαρκώσει στο απαράμιλλης τέχνης, δημιούργημά του.

Πίσω από την μεγαλειώδη τέχνη του Φειδία, κρυβόταν και μία εξίσου σπουδαία τεχνική που είχε αναπτύξει και καθιερώσει στην Αθήνα και που επέτρεπε την κατασκευή χρυσελεφάντινων αγαλμάτων τεράστιου μεγέθους. Αν και ο τρόπος της κατασκευής του θα μας αναγκάσει σε μία πιο πεζή περιγραφή, ωστόσο πρόκειται για μία αριστουργηματική μέθοδο για την εποχή του. Πρώτα επέλεγε που και πως θα εγειρόταν το άγαλμα και σε εκείνο το σημείο έστηνε έναν ξύλινο σκελετό. Κατόπιν στο ένα από τα δύο εργαστήρια, που προφανώς χρησιμοποιούσε, διαμόρφωνε το ελεφαντόδοντο ώστε να γίνουν λεπτές πλάκες που θα προσαρμόζονταν στον οδηγό-ξύλινο ομοίωμα. Στο εργαστήριο με ιδιαίτερο μεράκι και λεπτοδουλειά εργαζόταν πάνω σε ελάσματα χρυσού που θα έδιναν την εξωτερική λάμψη του αγάλματος, διάλεγε με προσοχή τα μέταλλα που θα έφτιαχνε στα ειδικά καλούπια για τις διάφορες πτυχώσεις του αγάλματος. Βέβαια, όλα τα κομμάτια μεταξύ τους ήταν τόσο περίτεχνα και περιποιημένα μεταξύ τους, που σαν ενώνονταν έδιναν την εντύπωση ενός αγάλματος που δεν φτιάχτηκε κομμάτι-κομμάτι, αλλά πως ήταν κάτι ενιαίο και ευχάριστο για το μάτι. Η κάθε λεπτομέρεια ήταν τόσο ταιριασμένη που νόμιζε κανείς ότι το άγαλμα θα σου μιλούσε και θα σε προσκαλούσε να καθίσεις δίπλα του.

Το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία δέχτηκε των θαυμασμό των λατρευτών και των ικετών του για σχεδόν πέντε αιώνες. Ο Ρωμαίος

Page 16: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

16 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

αυτοκράτορας Καλιγούλας (37-41 μ.Χ.), χωρίς να διαφέρει από εκείνους τους Ρωμαίους κατακτητές (Αύγουστος κ.α) που έκλεβαν ή «δανείζονταν» αγάλματα, μετώπες κλπ, έβαλε σκοπό να μεταφέρει το άγαλμα στην Ρώμη. Οι αρμόδιοι τεχνίτες που έστειλε να κάνουν αυτή τη δουλειά, μας λεει ο βιογράφος του, Σουητώνιος, κατατρόμαξαν και ετράπησαν σε φυγή όταν στην προσπάθειά τους να κάνουν τις απαραίτητες ενέργειες για να το μετακινήσουν, το άγαλμα ξαφνικά έβγαλε έναν καγχασμό που το ικρίωμα κατέρρευσε.

Το άγαλμα από τότε έμεινε στην θέση του για τρεισήμισι περίπου αιώνες. Χάρηκε τα μάτια του κόσμου επάνω του ως το 391 μ.Χ. οπότε και ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ επηρεασμένος από τον χριστιανικό κλήρο έθεσε εκτός νόμου την ελληνική πολυθεΐα και λατρεία και έκλεισε του ναούς. Τότε καταργήθηκαν και οι Ολυμπιακοί αγώνες.

Τελικά το λατρευτικό άγαλμα, δύο αιώνες, σχεδόν, πριν κλείσει χιλιετία ζωής, μεταφέρθηκε στην Νόβα Ρόμα (Νέα Ιερουσαλήμ), την κατοπινή Κωνσταντινούπολη ως διακοσμητικό στοιχείο σε κάποιο παλάτι στις όχθες του Βοσπόρου. Το εργαστήριο του Φειδία όπου φιλοτεχνήθηκε μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία. Στα 425 μ.Χ. ο ναός στην Ολυμπία έπεσε θύμα ύποπτης φωτιάς με αρκετές σοβαρές ζημιές, αλλά στα 462 μ.Χ. μια μεγαλύτερη πυρκαγιά κατέστρεψε το παλάτι που στέγαζε το φυγαδευμένο άγαλμα του Δία και φυσικά το ίδιο το άγαλμα.

Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΣΤΗΝ ΕΦΕΣΟ

H Έφεσος ήταν από τις σημαντικότερες ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας.

Κατοικήθηκε κατά την προϊστορική εποχή από τις Αμαζόνες, οι οποίες λέγεται πως εισήγαγαν και την λατρεία της Αρτέμιδος, μίας Αρτέμιδος λίγο διαφορετικής από την Ελληνίδα θεότητα. Πολλές από τις πόλεις που κατέκτησαν, απέκτησαν ονόματα των ηρωικότερων Αμαζόνων, όπως Σμύρνη, Κύμη, Μύρινα, Σινώπη, Έφεσος, κλπ.

Ως πρώτοι κάτοικοι αναφέρονται, επίσης, οι Λέλεγες, οι Κάρες και οι Πελασγοί. Σε μία επιγραφή το όνομα Πελασγεύς αναφέρεται ως κύριο. Κατά την παράδοση, τον 17ο π.Χ. αιώνα έφτασε ο Άνδροκλος, γιος του βασιλιά της Αθήνας Κόδρου, με Ίωνες αποίκους της Αττικής.

Περί το τέλος του 8ου π.Χ. αιώνα ιδρύεται μικρός σηκός (θησιαστήριο), ο οποίος πλουτίστηκε με πολλά και λαμπρά αφιερώματα ελληνικής χειροτεχνίας. Μετά την επιδρομή των Κιμερίων ο σηκός επανιδρύθηκε και επεκτάθηκε η πλατεία που τον περιέβαλε. Τον 7ο π.Χ. κτίσθηκε ναός περιβαλλόμενος από κίονες.

Περί τα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα ο βασιλιάς της Λυδίας Κροίσος έδιωξε τον γιο του Μέλανου, τον τύραννο Πίνδαρο από την Έφεσο και επέτρεψε να αναδιοργανωθεί η πολιτεία. Συνέβαλλε στην ανέγερση του μνημειώδους

Page 17: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

17 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

ναού και το όνομα του αναγράφηκε στα ελληνικά και στα λυδικά. Πρόσθεσε, επίσης, περισσότερους κίονες.

Τον ναό ανέλαβαν ο Κρητικός αρχιτέκτονας Χερσίφρων με τον γιο του Μεταγένη, μαζί με την βοήθεια του καλλιτέχνη Θεόδωρου από την Σάμο. Ο Χερσίφρων δεν πρόφτασε να δει τον ναό ολοκληρωμένο, λόγω του θανάτου του. Ο ναός αυτός ήταν από μάρμαρο, είχε μήκος 109 μέτρα και πλάτος 55. Περιβαλλόταν από διπλή σειρά κιόνων και ήταν κατά τα πρότυπα των αιγυπτιακών ναών. Η κατασκευή του περατώθηκε κατά το α’ ήμισυ του 5ου π.Χ. αιώνα.

Την αναπαράστασή των χάλκινων αγαλμάτων των Αμαζόνων, ύστερα από αγώνες που έγιναν για να εορτασθεί η Ειρήνη του Καλλία το 450 π.Χ., ανέλαβαν οι γλύπτες Φειδίας, Πολύκλειτος, Κρησίλας, και Φράδμων. Ενδεχομένως να συμβόλιζαν τους Πέρσες οι οποίοι αφού εξολόθρευσαν τους Λυδούς κατέλαβαν το ναό.

Την ίδια εποχή οι Εφέσιοι θέλοντας να τιμήσουν την Αμαζόνα Έφεσο προκήρυξαν διαγωνισμό μεταξύ των σημαντικότερων γλυπτών της εποχής τους για την κατασκευή αγάλματος Αμαζόνας για τον ναό της Αρτέμιδος. Πρόκειται για εκείνο με τους πολλούς μαστούς στον κορμό του (ή κατά άλλους όρχεις ταύρου) που το περίζωναν, σύμβολα της γονιμότητας. Δεν είναι γνωστό αν δέσποζε σε αντίστοιχο ιερό δωμάτιο, όπως του Δία στην Ολυμπία.

Στην κατασκευή του μεγαλοπρεπή βωμού είχε συμβάλει και ο γνωστός τοις πάση Πραξιτέλης με αγάλματα, καθώς και ο ταλαντούχος Σκόπας από την Πάρο (γνωστά έργα του: ο Πόθος, η κεφαλή του Ηρακλή κ.α.), ο οποίος διακόσμησε τις βάσεις, των κιόνων του. Η στέγη του ήταν από κέδρο και οι πόρτες του από κυπαρίσσι. Τον περίβολό του κοσμούσαν αγάλματα των γλυπτών Μύρωνος από τις Ελευθερές (σύνορα Αττικής - Βοιωτίας) και του Ένδοιου. Γνωστά έργα του πρώτου είναι ο Απόλλων στην Έφεσο, ο δισκοβόλος και του δεύτερου αγάλματα της Αθηνάς στην Ακρόπολη, της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα, της Πολιάδος Αθηνάς στις Ερυθρές.

Η πρώτη μεγάλη καταστροφή που υπέστη ο ναός έγινε την νύχτα της γέννησης του Μ. Αλεξάνδρου στις 21 Ιουλίου του 356 π.Χ. Αν και η θεά Άρτεμις λέγεται πως είχε παρέμβει σε πολλές καταστάσεις, εκείνο το βράδυ, γράφει ο Πλούταρχος τον 2ο αιώνα μ.Χ., ήταν πολύ απασχολημένη με την γέννηση του Μ. Αλεξάνδρου, γι αυτό και δεν ασχολήθηκε με την διάσωση του ναού της.

Ο ναός κάηκε ολοσχερώς. Από αναφορά του Πλίνιου γνωρίζουμε για μια ξύλινη κλίμακα στο εσωτερικό του ναού και η οποία οδηγούσε στην οροφή. Μπορούμε, συνεπώς, να φανταστούμε πόσο εύκολα απλώθηκε η πυρκαγιά μέσα στο κτίριο. Η φωτιά δεν δημιουργήθηκε από αμέλεια. Πρόκειται για εμπρησμό που προκάλεσε ένας άγνωστος νεαρός, μάλλον μισότρελος, ονόματι Ηρόστρατος, ο οποίος με αυτό τον τρόπο ήθελε το όνομά του να μείνει στην αιωνιότητα. Τελικά, αυτό που κατάφερε ήταν το όνομά του να

Page 18: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

18 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

γίνει συνώνυμο της λέξης «επονείδιστος». Μετά την καταστροφή αυτή, οι Εφέσιοι άρχισαν την ανοικοδόμησή του κατά τα σχέδια του Μακεδόνα Χειροκράτους που το κανονικό όνομά του ήταν Δεινοκράτης.

Ο ναός είχε τώρα περίπου 78,5 μ. πλάτος και 131 μ. μήκος και ήταν ψηλότερος κατά 2.70 μ.. Από τον Πλίνιο πληροφορούμαστε πως όλος ο ναός περιβαλλόταν από ένα δάσος κιόνων που τους αριθμεί σε 127 με ύψος 20 μ. Οι βάσεις του αποτελούνταν από μαρμάρινους δακτυλίους που για πρώτη φορά στα ελληνικά αρχιτεκτονικά δεδομένα, σε 36 από τους κίονες, οι σπόνδυλοι που στήριζαν ήταν ανάγλυφοι με γλυπτή διακόσμηση. Αλλά και από τα ιωνικά κιονόκρανα δεν έλειπε η χάρη. Στο αέτωμα υπήρχαν τρία ανοίγματα που το μεσαίο είχε θύρες. Δεξιά και αριστερά υπήρχαν αγάλματα δύο Αμαζόνων και ακροκέραμοι διακοσμούσαν την στέγη.

Από την εποχή του Χριστιανισμού, αν και οι κάτοικοι δεν έπαψαν την λατρεία της Αρτέμιδος, η πόλη απέκτησε μεγαλύτερη σημασία, αφ’ ότου ο Απόστολος Παύλος ίδρυσε σ’ αυτήν χριστιανική κοινότητα, καθώς διέμεινε εκεί επί τρία σχεδόν χρόνια, από το 55 μέχρι το 58 και την εγκατέλειψε όταν κάποιος αργυροκόπος Δημήτριος προκάλεσε εξέγερση εναντίον του. Αλλά και το πλήθος του εναντιώθηκε φωνάζοντας «μεγάλη είναι η Άρτεμις των Εφεσίων». Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ο οποίος και αυτός είχε καταφύγει το 68 και διέμεινε με την Παναγία, για την οποία λέγεται πως αργότερα πέθανε εκεί, υποστηρίζεται πως πριν εξοριστεί στην Πάτμο, όπου και έγραψε την Αποκάλυψη, τα είχε καταφέρει καλύτερα με τους Εφέσιους, αν και αυτοί δεν εγκατέλειψαν την Άρτεμη μέχρι την καταναγκαστική επιβολή του Χριστιανισμού.

Το 263 μ.Χ. οι Γότθοι εισέβαλαν στην Μικρά Ασία, λεηλάτησαν και πυρπόλησαν το ναό της Αρτέμιδος, καθώς και όλη σχεδόν την πόλη. Οι Εφέσιοι φρόντισαν να επισκευάσουν τον ναό τον οποίο το 401 μ.Χ. ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος κατέστρεψε ολοσχερώς. Πληροφοριακά ίσως αξίζει τον κόπο να πούμε πως ο Ιωάννης εμφανίζεται σε ένα γαλλικό χειρόγραφο του 13 μ.Χ. να καταστρέφει τον ναό μαζί και το άγαλμα της Αρτέμιδος.

Η αρχιτεκτονική του ιστορικού ιερού της Αρτέμιδος, που συνδύαζε με έξοχη αρμονία και μαεστρία το ελληνικό ιωνικό πνεύμα μαζί με το ανατολίτικο, το οποίο σαφώς, διέφερε από το επιβλητικό και βαρύ στυλ του ναού του Δία στην Ολυμπία, μετά την παρακμή της Εφέσου μεταβλήθηκε σε λατομείο, από όπου μεταφέρθηκαν κίονες στην Κωνσταντινούπολη για την Αγία Σοφία. Διάφορα γλυπτά και άλλα, όπως Γοργόνεια στάλθηκαν επίσης στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιουστινιανό.

Σήμερα δεν υπάρχουν παρά ελάχιστες πέτρες που θυμίζουν την ύπαρξη αυτού του ναού.

Ο ΚΟΛΟΣΣΟΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Page 19: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

19 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Ο Κολοσσός της Ρόδου είναι ένα υπερμέγεθες άγαλμα που απεικονίζει τον θεό Ήλιο το οποίο υψωνόταν στην είσοδο του λιμανιού Μανδράκι και κατασκευάστηκε ως ανάθημα στον πολιούχο του νησιού για να θυμούνται την βοήθεια και το σθένος που τους πρόσφερε κατά την αντίστασή τους στην πολιορκία των Μακεδονικών δυνάμεων του Αντίγονου, στρατηγού του Μ. Αλέξανδρου, και ιδιαίτερα του γιου του, Δημήτριου του Πολιορκητή, το 305 π.Χ., επειδή αρνήθηκαν να ταχθούν ενάντια στον Πτολεμαίο, επίσης στρατηγού του Μ. Αλεξάνδρου, όταν μετά τον θάνατο του τελευταίου, η αυτοκρατορία είχε αρχίσει να καταρρέει και να διαλύεται.

Αυτό που έκανε τον Δημήτριο να σταματήσει την πολιορκία του, δεν ήταν μόνο η ανδρεία των Ροδίων, αλλά και το ότι μέχρι και οι δούλοι τους ανέβηκαν στα τείχη και στάθηκαν άξιοι συμπολεμιστές τους. Ο Πολιορκητής δεν μπόρεσε να μην θαυμάσει αυτό που έβλεπε, τόσο που σταμάτησε κάθε πολιορκητική μηχανή, σε ένδειξη τιμής και χειραψίας στην γενναιότητα και την παλικαριά αυτών των ανδρών. Ωστόσο ο Πλίνιος μας λεει πως ο Δημήτριος κουράστηκε από την παρατεταμένη πολιορκία και εγκατέλειψε. Οι Ρόδιοι απέδωσαν την νίκη τους αυτή στον θεό Ήλιο όπου και ήταν αφιερωμένο το νησί (Ρα = Ήλιος), στο οποίο αποφάσισαν να αφιερώσουν τον Κολοσσό, ένα τεράστιο για τα τότε δεδομένα χάλκινο άγαλμα, διότι η όψη του θεού είναι γνωστή μόνο στους απογόνους του, όπως μας λεει ο Φίλων ο Βυζάντιος.

Οι Ρόδιοι ανέθεσαν το κολοσσιαίο έργο στον Χάρη, Έλληνα χαλκοπλάστη από την Λίνδο, ο οποίος ήταν και επιστήθιος φίλος και μαθητής του φημισμένου και περίφημου γλύπτη Λύσιππου, από την Σικύωνα της Πελοποννήσου. Η κατασκευή του αγάλματος ξεκίνησε γύρω στο 294 π.Χ. και ανεγέρθηκε περί το 281-282 π.Χ.

Ο Πλίνιος, όπως και οι περισσότερες αρχαίες πηγές, μας λεει ότι αυτό το άγαλμα είχε ύψος 70 κύβιτα δηλαδή 33 μ. Ωστόσο υπάρχει και η εκδοχή να ήταν 80 κύβιτα, η οποία μάλλον συμπεριλαμβάνει και τη βάση του αγάλματος. Ζύγιζε περί τους 200 τόνους.

Αν και πανύψηλα αγάλματα δεν ήταν άγνωστα στην τεχνοτροπία των Ελλήνων, τα 33 μέτρα ήταν κάτι πρωτοφανές. Μόνο οι Αιγύπτιοι κατασκεύαζαν τέτοια μεγέθη, από όπου και εμπνεύστηκε ο Χάρης. Εξάλλου η Ρόδος και η Αίγυπτος ήταν ήδη πολύ στενά συνδεδεμένες εκείνη την εποχή.

Σύμφωνα με την αφήγηση του Φίλωνα του Βυζάντιου, ο καλλιτέχνης δαπάνησε γι αυτό το έργο 500 τάλαντα χαλκού και 300 σιδήρου. Η ποσότητα του χαλκού που χρησιμοποιήθηκε για ένα και μόνο άγαλμα ήταν τέτοια που θα μπορούσε να «εξαφανίσει» όλο τον χαλκό του αρχαίου κόσμου. Τα χρήματα αποκτήθηκαν από τις πολιορκητικές μηχανές και άλλο πολεμικό εξοπλισμό που ο Δημήτριος είχε εγκαταλείψει όταν κουράστηκε.

Ο Φίλων μας λεει πως τα μέρη που τον αποτελούσαν χυτεύτηκαν μεμονωμένα και όλα μαζί ενώθηκαν μετά για να σχηματίσουν τον Κολοσσό.

Page 20: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

20 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Πρώτα από όλα, όμως, ο καλλιτέχνης είχε φροντίσει να κατασκευάσει ένα μεταλλικό πλαίσιο που υποστηριζόταν από τετραγωνισμένους λίθινους δόμους, που αποτελούσαν τον σκελετό που θα πλαισίωναν την όλη κολοσσιαία κατασκευή με τις θεϊκές αναλογίες.

Σε μία βάση από λευκό μάρμαρο, τοποθέτησε τα πόδια ως το ύψος της ποδοκνημικής άρθρωσης, και οι αστράγαλοι χύθηκαν κατόπιν. Αφού έγινε το πρώτο βήμα, το δεύτερο προπλάσθηκε επάνω στο πρώτο, το τρίτο πάνω στο δεύτερο. Κάθε τμήμα που τελείωνε «θαβόταν» σε χώμα, δημιουργώντας έτσι ανάχωμα, για να δώσει την δυνατότητα στους τεχνίτες να συνεχίσουν ψηλότερα στο επόμενο τμήμα. Με αυτό τον τρόπο, ανεβαίνοντας λίγο-λίγο κάθε φορά, ολοκληρώθηκε η τελική μορφή του αγάλματος, το οποίο μετά την αφαίρεση των αναχωμάτων, ήταν όμοιο με τον ίδιο τον θεό Ήλιο, προσφέροντας έτσι έναν δεύτερο ήλιο στον κόσμο.

Χωρίς να είναι βέβαιο, καθώς δεν υπάρχουν οι ανάλογες πληροφορίες, το άγαλμα πρέπει να απεικονιζόταν γυμνό, αλλά κυρίως όρθιο, με τα χέρια κατά μήκος του κορμού ή το πολύ με κάποιο από αυτά πάνω από το κεφάλι, κι αυτό για καθαρά λόγους ισορροπίας, καθώς το τεράστιο μέγεθός του και το ιδιαίτερα μεγάλο βάρος του δεν θα μπορούσε να υποστηρίξει απλωμένα χέρια. Επίσης και τα πόδια θα πρέπει να ήταν ενωμένα ή έστω σε μία μικρή και λογική διάσταση μεταξύ τους. Θα θύμιζε περίπου το άγαλμα της Ελευθερίας στις ΗΠΑ.

Η εκδοχή ότι τα πόδια του αγάλματος ήταν ανοιχτά, με το ένα πόδι στην μία και το άλλο στην άλλη άκρη της εισόδου του λιμανιού, ώστε να περνούν από κάτω πλοία, και η οποία πρωτοεκφράστηκε από έναν Ιταλό προσκυνητή ονομαζόμενο de Martoni που επισκέφθηκε την Ρόδο το 1394 και το 1395, δεν μπορεί να στέκει, καθώς το άνοιγμα των ποδιών θα έπρεπε να ξεπερνάει τα 400 μέτρα. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο αμέσως θα ακύρωνε από τον απεικονιζόμενο θεό, κάθε χάρη, αίγλη και κάλλος. Ωστόσο αυτή η άποψη όπως και εκείνη ότι κρατούσε πυρσό αναμμένο ήταν ευρύτατα διαδεδομένες στον Μεσαίωνα και φτάνουν ως και τις μέρες μας. Με βάση το ύψος του η σωστή διάσταση των ποδιών θα πρέπει να ήταν περίπου στα 20 μέτρα, πολύ μικρή όμως, για είσοδο λιμανιού.

Βέβαια, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η τοποθεσία του Κολοσσού δεν αναφέρεται από καμία αρχαία πηγή, έτσι, αν θέλουμε να λάβουμε σοβαρά την άποψη του de Martoni θα πρέπει να αναζητήσουμε κάποιο άλλο λιμάνι, ή να υποθέσουμε ότι τα δύο άκρα του λιμανιού που στήριζαν τα πόδια βυθίστηκαν στην θάλασσα. Ίσως, σε κάποιο σε σεισμό. Ενδεχομένως, σε εκείνον που το 226 π.Χ., 56 χρόνια μετά την έγερσή του, έριξε τον Κολοσσό.

Ο Στράβων, όμως, στα Γεωγραφικά του μας λεει ο σεισμός έσπασε το άγαλμα στα γόνατα. Εννοείται πως, για να το λεει αυτό, η βάση του μαζί με το μέρος εκείνο του λιμανιού δεν βυθίστηκε. Υπονοείται, επίσης, πως τα πόδια ήταν ενωμένα. Από την άλλη, λέγεται πως με την πτώση του ο Κολοσσός έπεσε πάνω σε σπίτια, άρα δεν ήταν κοντά στο λιμάνι.

Page 21: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

21 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

Η πιο ταιριαστή, ίσως, περιοχή, ανάμεσα σε άλλες που έχουν προταθεί είναι το άγαλμα να βρισκόταν τοποθετημένο κοντά εκεί που αργότερα χτίστηκε ο ναός των Ιπποτών, που ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη του Κολοσσού (επίθετο, άλλωστε, που κατά τον Μεσαίωνα χαρακτήριζε σχεδόν ολόκληρη την πόλη της Ρόδου). Εκεί κοντά, εξάλλου, έχουν βρεθεί επιγραφές που υποδεικνύουν ή μαρτυρούν έμμεσα για ένα ιερό ή ναό του θεού Ήλιου. Τι πιο λογικό ένα ευχαριστήριο ανάθημα να έχει στηθεί έξω από τον ναό του!

Όπως και να έχει, ο Κολοσσός της Ρόδου, ακόμα και σπασμένος να κείτεται στο έδαφος, με τις τεράστιες κοιλότητες να αναδεικνύουν το εσωτερικό της κατασκευής του, αποτελούσε ένα θαύμα. Μόνο τα δάχτυλά του ξεπερνούσαν το ύψος πολλών αγαλμάτων και λίγοι μόνο άνθρωποι μπορούσαν να ενώσουν τα χέρια τους γύρω από τον αντίχειρά του, μας λένε οι αρχαίοι συγγραφείς.

Δεν έγινε καμία προσπάθεια να αποκατασταθεί η ζημιά και να ξαναστηθεί το μεγάλο άγαλμα στην θέση του, αν και ο Πτολεμαίος Γ΄ της Αιγύπτου θέλησε να τον αναστηλώσει. Ένας χρησμός, όμως, δεν επέτρεψε την ανόρθωσή του γενικώς, ίσως, για να μην συμβεί στο μέλλον παρόμοια καταστροφή. Έτσι πέρασε σχεδόν μία χιλιετία μέχρι που μετά την κατάκτηση του νησιού από έναν νομαδικό και ληστρικό λαό της Β.Δ. Αραβίας τους Σαρακηνούς (από αραβική λέξη σαράκα=ληστρικός) το 657 μ.Χ., ο βασιλιάς τους πούλησε τα κομμάτια του ως μέταλλο, οπότε και κατέληξαν στα χέρια ενός Εβραίου από την Έμεσα, οπότε και αγνοείται η τύχη τους. Για την μεταφορά τους λέγεται ότι χρειάστηκαν περί τις 990 καμήλες!

«Κολοσσός» αρχικά σήμαινε απλά ένα άγαλμα. Μετά την κατασκευή του θεού Ήλιου, επικράτησε να χαρακτηρίζει κάθε τι υπερμέγεθες και γιγαντιαίο, κυκλώπειο.

ΟΙ ΚΡΕΜΑΣΤΟΙ ΚΗΠΟΙ, ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΤΕΙΧΟΣ ΚΑΙ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΔΙΟΣ-

ΒΗΛΟΥ, ΣΤΗΝ ΒΑΒΥΛΩΝΑ Σύμφωνα με την παράδοση, οι Κρεμαστοί Κήποι χτίστηκαν εξαιτίας μίας

γυναίκας από έναν Σύρο βασιλιά ο οποίος ήθελε να ευχαριστήσει την περσίδα παλλακίδα του, η οποία νοσταλγούσε την ορεινή φύση και ομορφιά της πατρίδας της.

Ο Βηρωσσός, Βαβυλώνας ιερέας του Βάαλ, ο οποίος έγραψε στα ελληνικά την ιστορία των Μεσοποτάμιων λαών, αποδίδει τους Κρεμαστούς Κήπους στον βασιλιά Ναβουχοδονόσορα και την γυναίκα του Άμυτις από την Μηδία.

Σαν πρώτη περιγραφή για τους Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας μπορούμε να πάρουμε από τον Φίλωνα τον Βυζάντιο, ο οποίος άκμασε περί

Page 22: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

22 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

το 250 π.Χ., ήταν μηχανικός και μαθητής του Κτησίβιου. Μας λεει, λοιπόν, ότι ο Κρεμαστός Κήπος ονομάστηκε έτσι επειδή είχε καλλιεργημένα φυτά και άνθη ποικίλων ειδών καθώς και δέντρα, πάνω από το έδαφος σε ένα άνδηρο και όχι απευθείας μέσα στην γη. Ο Κήπος αυτός σύμφωνα με τον Διόδωρο και τον Στράβωνα εκτεινόταν τέσσερα πλέθρα (120 μέτρα περίπου) σε κάθε πλευρά του, ενώ η όλη κατασκευή ήταν σαν πλαγιά λόφου και παράλληλα έδινε την εντύπωση θεάτρου.

Από τον Κούρτιους Ρούφους τον ρωμαίο που έγραψε για τον Μ. Αλέξανδρο μαθαίνουμε ότι οι Κήποι ήταν ισοϋψείς με τα τείχη της πόλης (50 με 60 πήχεις) και πως πολλά από τα δέντρα είχαν περιφέρεια δώδεκα ποδών και ύψος πενήντα, ενώ από μακριά φαινόταν σαν δάση που κυματίζουν πάνω στα βουνά τους.

Ο Κήπος στεκόταν σε πέτρινες κολόνες, ώστε ο χώρος που υπάρχει από κάτω – και που σήμερα θα μας θύμιζε πυλωτή - να κατέχεται από λαξευτές βάσεις κιόνων που έφεραν δοκάρια από κορμούς φοινικόδεντρων, επειδή το ξύλο τους δεν σαπίζει και όταν υγραίνεται και δέχεται μεγάλη πίεση φουσκώνει και λυγίζει προς τα πάνω. Επιπλέον το φοινικόδεντρο σαν ζωντανός οργανισμός διοχετεύει τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες στα δέντρα και τα φυτά των κήπων.

Σύμφωνα πάλι με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη η οροφή πάνω από τα φοινικόδεντρα δοκάρια είχε μία στρώση από πίσσα και καλάμια, πάνω από αυτήν δύο στρώσεις ψημένης πλίνθου σε συνδυασμό με γύψο και τέλος μία στρώση με μολύβδινη επικάλυψη. Όλα αυτά για να μην διαπερνά την πλάκα η υγρασία του χώματος, το οποίο ήταν η τελική στρώση για να δεχτεί τα φυτά και τα δέντρα. Ο Στράβων τον συμπληρώνει λέγοντας πως ο κήπος ήταν τετράγωνος με αψιδωτούς θόλους τοποθετημένους ο ένας μετά τον άλλον πάνω σε αβακωτά κυβοειδή θεμέλια. Η δε ανάβαση στα ψηλά άνδηρα γινόταν από μία σκάλα, ενώ κατά μήκος των βαθμίδων υπήρχαν έλικες μέσω των οποίων αντλούνταν νερό από τον ποταμό Ευφράτη που διοχετεύονταν σε τεχνητά ρυάκια προς τα ψηλότερα σημεία για να ποτίσουν και να αρδεύσουν όλο αυτό το καλαίσθητο επίτευγμα.

Όλη αυτή η περιοχή οργωνόταν, μπολιαζόταν και γενικά ήταν ένας οργανωμένος υπερυψωμένος αγρός κάτω από τον οποίο μπορούσε κανείς να κάνει τον περίπατό του!

Για την ιστορία θα πρέπει να αναφέρουμε πως υπήρχαν και άλλοι κήποι, όπως του Σεναχερίβ (704-681 π.Χ.) στην Νινευή, του Τιγλάθ-Πιλεσέρ (1115-1077 π.Χ.) στο ίδιο μέρος, ή του Ασσουρνασιρπάλ ΙΙ (883-859 π.Χ.) στην Νιμρούδ την βιβλική Καλάχ. Όλοι αυτοί οι κήποι, όμως, δεν ήταν αυτού του μεγέθους, του κάλλους και της αίγλης των Κρεμαστών Κήπων, γι αυτό και δεν μπορούσαν με κανένα τρόπο να τους συναγωνιστούν.

Για την Βαβυλώνα (ακκαδικά: βαβιλί = είσοδος προς τον θεό) μαθαίνουμε πάρα πολλά από τον Ηρόδοτο, ο οποίος είναι ο πιο κοντινός χρονικά στην περίοδο του Ναβουχοδονόσορα β΄ (604-562 π.Χ.) γιου του Ναβοπολάσαρ

Page 23: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

23 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

(625-605 π.Χ.) ο οποίος κατέκτησε το 612 π.Χ. την Ασσυρία και περιγράφει την πόλη που κατασκεύασε ο Ναβουχοδονόσορ.

Το αξιοσημείωτο, όμως είναι, πως στις ιστορίες του δεν υπάρχει καμία περιγραφή ή αναφορά για κάποιους θεαματικούς κλιμακωτούς κήπους, δηλαδή τους περίφημους Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας. Και το λέμε αυτό, επειδή η κατασκευή τους τοποθετείται στην εποχή του Ναβουχοδονόσορα, από μεταγενέστερους του Ηρόδοτου, όπως τον σύγχρονο του Μ. Αλεξάνδρου Βηρωσσό. Εντυπωσιακό, επίσης, είναι και το γεγονός πως σε καμία από τις επιγραφές που ως τώρα έχουν βρεθεί αλλά και από τα βαβυλωνιακά σφηνοειδή κείμενα δεν αναφέρονται σε κάποιο παρόμοιο κτίριο-κήπο.

Πέρα από την παράδοση, όμως, τίποτα δεν συνάδει στην ύπαρξη των Κρεμαστών Κήπων. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει και κάτι σχετικό με την καταγωγή του αρχιτέκτονα ή του μηχανικού που τους κατασκεύασε και φυσικά αν καταστράφηκαν από φυσικά ή άλλα αίτια..

Υπάρχουν, όμως, τα τείχη της πόλεως τα οποία αναφέρονται και αυτά σαν ένα από τα 7 θαύματα. Τα τεράστια τείχη, που περιέβαλαν την πόλη από Ανατολή και Νότια (στα δυτικά ήταν ο Ευφράτης) ήταν εξωτερικά και εσωτερικά, αμφότερα διπλά. Το εξωτερικό αποτελούνταν από δύο: το εσώτερο είχε πάχος 7 μέτρα και το εξώτερο 7.80μ. προ του οποίου υπήρχε τάφρος, της οποία μόνο το τείχος επενδύσεως είχε πάχος 3.25μ.. Επί των εσώτερων τειχών υπήρχαν πύργοι ανά 52.50μ. Η περίμετρος των τειχών, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ήταν 480 στάδια, δηλαδή περίπου 90 χλμ. Οι ανασκαφές, όμως, δεν συμφωνούν μαζί του και δίνουν στα τείχη σχήμα τρίγωνο και όχι τετράγωνο όπως εκείνος, με συνολικό μήκος 18 μόλις χλμ. Βέβαια, οι ανασκαφές αναφέρονται στα τείχη που έκτισε ο Ναβουχοδονόσορας, δεν ξέρουμε αν ο Ηρόδοτος ενδεχομένως αναφερόταν σε κάποια παλαιότερα. Η έκταση και ο όγκος της οχύρωσης αυτής, κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ αρχαίων και νέων πόλεων (με εξαίρεση το σινικό τείχος). Πέρα των εξωτερικών υπήρχαν και τα εσωτερικά τείχη, τα οποία ήταν και αυτά διπλά με αναμεταξύ τους απόσταση 7,20μ. και πύργους ανά 18-20μ. Τέλος το πέρασμα του τείχους ήταν τέτοιο ώστε τα τέθριππα μπορούσαν με άνεση να προσπερνούν το ένα το άλλο.

Τα τείχη χωρίζονταν από τον ποταμό Ευφράτη σε δύο μέρη. Στο ένα μέρος υπήρχε το βασιλικό ανάκτορο και στο άλλο το «χαλκόπυλον ιερόν του Διός Βήλου».

Ο περίφημος πύργος με τις χάλκινες πύλες ήταν τετράγωνος με πλευρά ένα στάδιο ή σύμφωνα με τις ανασκαφές κάτι λιγότερο, δηλαδή περίπου 92 μέτρα. Μέσα στον πύργο αυτόν υπήρχαν άλλοι 7 σε ισάριθμες αναβαθμίδες, όσοι και οι 7 πλανήτες. Ο κάθε πύργος, δηλαδή, ήταν μικρότερος αυτού που υπήρχε από κάτω του και φυσικά μεγαλύτερος του επάνω ορόφου, έτσι ώστε να σχηματίζεται μία κλιμακωτή πυραμίδα. Στον ψηλότατο πύργο υπήρχε ο μεγάλος ναός του Βάαλ με επίχρυσο θόλο. Εντός του οποίου, κατά

Page 24: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

24 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

τον Ηρόδοτο, δεν υπήρχε άγαλμα, αλλά μεγάλη κλίνη καλοστρωμένη και δίπλα χρυσή τράπεζα. Εκεί έμενε ο ιερέας και κανείς άλλος δεν επιτρεπόταν, εκτός από την ωραιότερη γυναίκα της χώρας με την οποία συνευρισκόταν ο θεός, κάτι για το οποίο ο Ηρόδοτος αμφέβαλε.

Από πύργο σε πύργο ανέβαινε κανείς με εξωτερική σκάλα σε σχήμα ζιγκ-ζαγκ και κατά ορισμένα διαστήματα υπήρχαν καθίσματα για να ξεκουράζονται οι ανερχόμενοι. Ο κάθε πύργος είχε το χρώμα του πλανήτη στον οποίο ήταν αφιερωμένος ως εξής από κάτω προς τα πάνω λευκό, μαύρο, πορφυρό, κυανό, ροδοκόκκινο, αργυρό, χρυσό.

Λειτουργούσε σαν αστεροσκοπείο ιδιαίτερα στα χρόνια του Ναβουχοδονόσορα, και πολλές αστρονομικές παρατηρήσεις μελετήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από τους Έλληνες αστρονόμους Ίππαρχο και Πτολεμαίο.

Αυτός ο πυργοειδής ναός συγχέεται ή και ταυτίζεται πολλές φορές με τον πύργο της Βαβέλ, ωστόσο συγκαταλέγεται στον «ανεπίσημο» κατάλογο των 7 θαυμάτων. Σύμφωνα με τον Στράβωνα το ύψος της όλης κατασκευής έφτανε τα 192μ. και ήταν κτισμένος με οπτόπλινθους συναρμοσμένους με άσφαλτο.

Ο ναός αυτός πυρπολήθηκε, όπως λέγεται, από τον Ξέρξη, μετά την ήττα στην εκστρατεία του κατά της Ελλάδος το 480 π.Χ. Ο Μ. Αλέξανδρος επιχείρησε την επανίδρυση του ναού, αλλά η νωθρότητα και η απροθυμία των Βαβυλωνίων τον έσπρωξαν να διαθέσει τμήματα του στρατού του για την μεταφορά υλικών, αλλά δυστυχώς τον πρόλαβε ο θάνατος και η όλη προσπάθεια ανοικοδόμησης του ναού εγκαταλείφθηκε.

Αν και, δυστυχώς, δεν υπάρχουν πληροφορίες για τους κατασκευαστές ή τους αρχιτέκτονες των κρεμαστών κήπων, των διπλών τειχών ή του ιερού του Δία-Βήλου, ή τουλάχιστον για την καταγωγή τους, ωστόσο μπορούμε να εντοπίσουμε κάτι το ελληνικό. Η περιοχή όπου μνημονεύτηκαν τα παραπάνω, αν και σήμερα ονομάζεται Ιράκ και βρίσκεται υπό ένα άγριο και ύπουλο καθεστώς αμερικάνικης σωτηριακής εισβολής, κάποτε ήταν ελληνικό έδαφος! Ένας δισέγγονος του Ηρακλή, ο Νίνος ήταν ο πρώτος βασιλιάς των Ασσυρίων και κατ επέκταση της Βαβυλώνας και της Βαβυλωνιακής Αυτοκρατορίας, ο οποίος εξωράισε την πόλη που ιδρύθηκε το 3000 π.Χ. από τον Ασούρ. Η αρχαία ελληνική πόλη Νίνος, αναφέρεται και στην Π. Διαθήκη και είναι η γνωστή σε όλους μας Νινευή. Επίσης, εκεί ιδρύονται, μετά τον Μ. Αλέξανδρο, οι καθαρά ελληνικές πόλεις Σελεύκεια και Κτησιφών.

Page 25: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

25 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ό,τι έχτισε το ελληνικό πνεύμα κατέστρεψε το βαρβαρικό. Είχαν μεγάλο

δίκιο, λοιπόν, οι αρχαίοι μας πρόγονοι, όταν χαρακτήριζαν κάθε μη έλληνα ως βάρβαρο, δηλαδή ως μη έχοντα την ελληνική παιδεία.

Πάντως, όσο διάστημα προσπαθούσα να συγκεντρώσω στοιχεία για τα 7 θαύματα, είδα ότι έχουν και μεταξύ τους κάποια σχέση. Μπορεί το καθένα να χτίστηκε διαφορετική εποχή, με διαφορετικούς σκοπούς, όμως όλα μαζί συνθέτουν μία αρμονία στον ευρύτερο χώρο που έχει να κάνει με τα ζώδια, όπως τα εννοούσαν, τα άστρα και τους αστερισμούς, όπως επίσης και με την Οικοδύναμη, το αρχαίο ελληνικό Φένγκ Σούι.

Οι θέσεις τους δεν είναι καθόλου τυχαίες καθώς τα ενώνουν νοητές γραμμές που στα χέρια ενός ερευνητή βγάζουν κάποιο χαρακτηριστικό νόημα. Δυστυχώς, το ότι οι ακριβείς τοποθεσίες των θαυμάτων δεν είναι γνωστές, ή και ανύπαρκτες όπως στην περίπτωση των Κρεμαστών Κήπων, επίσης το ότι το ποίημα του Αντίπατρου δεν είναι βέβαιο κατά πόσο αντιπροσωπεύει έναν τεκμηριωμένα παραδεκτό κατάλογο για την αρχαιότητα, μας κάνει να καθυστερούμε, να υποθέτουμε και να μην μπορούμε παρά μόνο με επιφύλαξη να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα, το οποίο επιφυλασόμεθα για κάποια επόμενη φορά.

Page 26: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

26 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βιτρούβιου, Αρχιτεκτονική, εκδόσεις Πλέθρον, Διόδωρου Σικελιώτη, Ιστορική Βιβλιοθήκη Ηροδότου, Ιστορίαι Ιώσηπος, Περί του Ιουδαϊκού Πολέμου Ιώσηπος, Κατά Απίωνος Κουίντους Κούρτιους Ρούφους, Αλεξάνδρου Ιστορία Μανέθωνος, Αιγυπτιακά, εκδόσεις Γεωργιάδη, Παυσανίου, Ελλάδος Περιήγησις Πλίνιου Πρεσβύτερου, Φυσική Ιστορία Στράβωνος, Γεωγραφικά Φίλωνος Βυζάντιου, Περί των επτά θαυμάτων Μαρίνη Παναγιώτη, Ο προκατακλυσμιαίος πολιτισμός, Νέα Θέσις, 1998 Μανιά Θεοφάνη, Το ελληνικό πνεύμα στις πυραμίδες της Αιγύπτου, Πύρινος Κόσμος Μακρή Σπύρου, Οικοδύναμη το αρχαιοελληνικό Φενγκ Σούι, Αρχέτυπο, 2003 Εγκυκλοπαίδεια Πυρσός Εγκυκλοπαίδεια Ήλιος

Page 27: 7 Miracles

Τά ἑπτά θαύματα τῆς ἀρχαιότητος 2010

27 In Nomine Portal ©2010 w w w . a u t h o r w a y . c o m