2. Αναγέννηση και ΑνθρωπισμόςΜπακάλης Κώστας: history-logotexnia.blogspot.com

Όροι – κλειδιά της ενότητας

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ - ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΙΟΙ

ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ

ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΤΕΧΝΗ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Κατά τοΜεσαίωνα ο άνθρωπος ζούσεμέσασεέναασφυκτικό κλοιόμε κύρια χαρακτηριστικά:

Θεοκεντρισμός

Συνεχή μέριμναγια τη σωτηρία

της ψυχής

Αποχή από ταεπίγεια και τη

χαρά

Μικρογραφία που εικονίζει ερημίτημοναχόπουεπισκέπτεταιχωριάτικοσπίτι.Στις μικρές αγροτικές κοινωνίες τηςμεσαιωνικής Ευρώπης οι άνθρωποι δενέβλεπαν με καλό μάτι τους μοναχικούςξένους. Μόνο οι ερημίτες μοναχοί ήτανκαλοδεχούμενοι. 15ος αιώνας, Παρίσι(Γαλλία),ΒιβλιοθήκητουΝαύσταθμου.

Έλλειψηαισιόδοξηςδιάθεσης

Ιδέα τηςματαιότητας

Εικόνα που δείχνει την Κόλαση. Οιάνθρωποι στη μεσαιωνική δυτικήΕυρώπη φοβούνταν την Κόλαση. Τηφαντάζονταν σαν έναν τόπο με φλόγεςκαι τέρατα, όπου βασάνιζαν τουςαμαρτωλούς. 975, Χερόνα (Ισπανία), καθεδρικός ναός.

Σκηνή από τον Τάπητα του Μπαγιέ: Οκομήτης του Χάλεϊ περνά κοντά από τη

Γη και τρομάζει τους μεσαιωνικούςανθρώπους στη χριστιανική δυτική

Ευρώπη. 1080, Μπαγιέ (Γαλλία), ΜουσείοΤαπισερί.

Το κοσμοείδωλο της ΑναγέννησηςΟ κόσμος δημιουργήθηκε βέβαια από το Θεό, αλλά ο άνθρωπος τον μεταμόρφωσε και τον

βελτίωσε. Γιατί ό,τι μας περιβάλλει είναι δικό μας έργο, το έργο των ανθρώπων [...].Από μαςπροέρχονται οι ζωγραφιές και τα γλυπτά, από μας προέρχονται το εμπόριο, οι επιστήμεςκαι τα φιλοσοφικά αριστουργήματα. Από μας προέρχονται όλες οι εφευρέσεις, όλες οιγλώσσες και όλα τα είδη των λογοτεχνικών κειμένων.Απόσπασμα από κείμενο του Chianozzo Manetti (1452), στο J. R. Hale, Fursten, Kunstler,Humanisten, Αμβούργο 1973, 26.

■ Τι θέλει να τονίσει ο συγγραφέας με την επανάληψη της φράσης Από μαςπροέρχονται;

Τιτσιάνο. Η Αφροδίτη τουΟυρμπίνο (1538). Ελαιογραφίασε μουσαμά. Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι.■ Ποιά χαρακτηριστικά τηςΑναγέννησης εντοπίζετε σ' αυτό τον πίνακα;

Την ίδια εποχή με τις Ανακαλύψεις αλλά σε μεγαλύτερη χρονικά έκτασηεκδηλώνεται

ηΑναγέννηση.

Πότε; Το 15ο και 16ο αι.

Πού; Στον ευρωπαϊκό χώρο.

Τι ήταν; ΚΙΝΗΜΑ: ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ και ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ

Παράγοντεςπροετοιμασίας:

1. Σταυροφορίες :έστρεψαντοενδιαφέροντηςΔύσηςστηνΑνατολή,2. της νέας κοινωνικής τάξης , της αστικής.

Κύριοχαρακτηριστικό:

Η αναβίωση των αξιών της κλασικής αρχαιότητας.

Σκοπός Για τη θεμελίωση ενός καινούριου κόσμου.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ο άνθρωποςδιευρύνει το

πλαίσιοσκέψης και

δράσης του καιδιαμορφώνειδιαφορετικήαντίληψη γιατον κόσμο.

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ:

Σωτηρία της ψυχής

Αποχή από τις χαρές τηςζωής

Ιδέα της ματαιότητας

ΝΕΑ ΟΠΤΙΚΗ:

Κριτική σκέψη

Εξέλιξη

Επιστήμες

Ιδέα της Προόδου

αποκτούν τη δική τους θέση στη ζωή του ανθρώπουκαι διαμορφώνουν μια νέα αντίληψη για τη ζωή.

Σε αντίθεση με το Μεσαίωνα, ο ίδιος οάνθρωπος γίνεται το επίκεντρο της

παρατήρησης και του ενδιαφέροντος των λογίων, των σοφών και των καλλιτεχνών.

Το σώμα, η επίγειαζωή,

η ομορφιά

ΧΩΡΟΣ – ΕΣΤΙΕΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣΚοιτίδα των πολιτιστικών αυτών εξελίξεων είναι οι ακμαίες οικονομικά πόλεις τηςΙταλίας:α. ΗΦλωρεντίαβ .Η Ρώμηγ .Η Βενετίαδ. ΤοΜιλάνο

Στις πόλεις αυτές οι πνευματικές καικαλλιτεχνικές δραστηριότητες ενθαρρύνονταιαπό διάσημους μαικήνες της εποχής, όπως:α. Οι ηγεμόνες της ΦλωρεντίαςΜέδικοιβ. Οι ηγεμόνες του Μιλάνου Σφόρτσαγ. Ο πάπας Ιούλιος Β΄

Εντοπίστε στο χάρτη τις πρώτες εστίες της Αναγέννησης.

Μαικήνας:Ηγεμόνας ή εύποροςαστός που ενισχύειοικονομικά τον

πολιτισμό και τηντέχνη.

Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

•Η στροφή προς την αρχαιότητα

Ο άνθρωπος της Αναγέννησης στη προσπάθειά του να εκφράσει τις νέες αξίες στράφηκε προς τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό προκειμένου να αντλήσει τον αναγκαίοπνευματικό εξοπλισμό.

Έτσι, άρχισε :

να μελετά, να

μεταφράζει,να σχολιάζει

συστηματικά

τους αρχαίους συγγραφείς.

Η στροφή αυτή προς τηβαθύτερη γνώση της

αρχαιότητας ονομάστηκε

ανθρωπισμός.

Το γραφείο του ανθρωπιστή. Πίνακας (1502-1507) του Vittore Carpaccio. Εκκλησία του Saint Georges des Esclavons, Βενετία

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ

ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΝ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ

α. ΤαξιδεύουνσεολόκληρητηνΕυρώπηγιαναδιαδώσουντιςιδέεςτους, δημιουργώνταςέναδίκτυοσχέσεωνκαιπολιτισμού, πουονομάστηκεΠολιτεία των Γραμμάτων.

β. Έχουν βαθύ θρησκευτικό αίσθημα.

γ. Ασκούν κριτική στις μεσαιωνικές αντιλήψεις.

δ. Αγωνίζονται για μια καλύτερη κοινωνία.

ε. Γράφουν στη λατινική, η οποία παραμένει η κοινή γλώσσα των ανθρώπωντων γραμμάτων και της Εκκλησίας.

στ. Υπερασπίζονται τις εθνικές γλώσσες, στις οποίες συνθέτουν πολλά από ταέργα τους.

Χαρακτηριστικά των ανθρωπιστών:

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΒΙΒΛΙΑ ΟΡΑΜΑ

Έρασμος(1467-1536) ο πρίγκιπας της ΠολιτείαςτωνΓραμμάτων και κορυφαίος Ελληνιστής,

Μωρίας Εγκώμιον(1509)

σατιρίζει επικριτικά τιςκαταχρήσεις της Εκκλησίας,μάχεται υπέρ μιας ειρηνικήςΕυρώπης αποδίδει εξαιρετική σημασίαστην παιδεία.

Φρανσουά Ραμπελαί(1483-1553)

Πανταγκρουέλ(1532)

Τόμας Μορ(1478-1535)

Ουτοπία(1516)

οραματίζεται μια ιδανικήπολιτεία, όπου θα βασιλεύουν ηειρήνη, η ισότητα και ηανεκτικότητα

Η σάτιρα ενοχλείΤώρα, για την επίκριση ότι δαγκάνω (με το

έργο Μωρίας Εγκώμιον), θ' αποκριθώ πωςανέκαθεν οι πνευματικοί άνθρωποι είχαν τοελεύθερο να κοροϊδεύουν ατιμώρητα τιςσυνθήκες της ζωής γενικά, φτάνει να μηνκαταντάει λύσσα. Θαυμάζω λοιπόν τηνευαισθησία των σημερινών αυτιών, που δεναντέχουν παρά μια γλώσσα με επίσημεςκολακείες. Ανάμεσά τους βλέπεις ακόμα κιανθρώπους ευλαβικούς, αλλά ευλαβικούς τόσοαπό την ανάποδη, ώστε ανέχονται καλύτερα τιςπιο βαριές βλαστήμιες για το Χριστό, παρά το πιοελαφρύ χωρατό για τον πάπα ή τον ηγεμόνα,όταν μάλιστα τρώνε απ' το ψωμί του.Από την επιστολή του Έρασμου στον ΤόμαςΜορ, στο: Στρατής Τσίρκας, Εράσμου,Μωρίας Εγκώμιον, εκδ. Ηριδανός, Αθήνα1970, 31-32.

Ποιος είναι ο συγγραφέας του κειμένου;Ποια είναι η μορφή του; Ποιος ο αποδέκτης;Τι υποστηρίζει ο συγγραφέας;

Ο ΝτεζιντέριουςΈρασμοςτο 1523 σε πίνακα του Χανς

Χολμπάιν του Νεότερου.

Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ (homo univorsalis)

Επιδίδεται: σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας

Σκοπός: να αποκτήσει μια πολυδιάστατη προσωπικότητα με πνευματικά, ψυχικά και σωματικά χαρίσματα.

Καθορίζει: ο ίδιος με τη γνώση και τον προσωπικό του αγώνα το πεπρωμένο του.Έρασμος: «σε κανέναν δεν υποχωρώ».

Αγωγή:

ΠρογράμματαΣπουδών

Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οι μέθοδοι διδασκαλίας κατέχουνδεσπόζουσα θέση.

Ιδρύονται πολλά νέα σχολεία, κολέγια και πανεπιστήμια

συμβάλλουν στη διάδοση τωννέων ιδεών.διευρύνονται, σε σχέση με τα μεσαιωνικά, περιλαμβάνοντας ένα ευρύφάσμα μαθημάτων ώστεοι μαθητέςνααποκτούνσυνολική μόρφωση.

Ο τέλειος "καθολικός" άνθρωποςΘέλω τον αυλικό ευγενή, πνευματώδη, ευφυήκαι χαριτωμένο. Εκτιμώ ότι το πραγματικόεπάγγελμα του αυλικού πρέπει να είναι αυτότης ενασχόλησης με τα όπλα. Πρέπει να είναιδυνατός και φοβερός ενώπιον των εχθρών,,αλλά σε όλες τις άλλες περιπτώσεις πρέπεινα είναι ανθρώπινος, μετρημένος καισοβαρός.Θέλω να γνωρίζει όχι μόνον τα λατινικά αλλάκαι τα ελληνικά, να γνωρίζει να γράφει σεστίχους και σε πεζό. Θα ήθελα επίσης ναγνωρίζει πολλές ξένες γλώσσες.Θα έπρεπε εξίσου να γνωρίζει να κολυμπά, νααθλείται στο τρέξιμο και τη λιθοβολία.. Ημόρφωσή του θα μου φαινόταν ανεπαρκής,αν δεν είχε γνώσεις μουσικής.Baldassar Castiglione, Ο αυλικός, 1528

Να αναφέρετε ποιον θεωρούσε ωςιδανικό τύπο ανθρώπου η Αναγέννησηκαι να τον περιγράψετε. Αξιοποιείστε καιτο σχετικό παράθεμα.

Σχέδιο του Λεονάρντο νταΒίντσι. Μουσείο της Ακαδημίαςτης Βενετίας

Η ΣΥΜΒΟΛΗ

ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΙΩΝ

Οι Έλληνες λόγιοι στη Δύση πριν (συνδέεται με τη δραματική προσπάθεια τουΒυζαντίου να αποκρούσει τον οθωμανικό κίνδυνο) και μετά την Άλωση (1453):Ενίσχυσαν τις ανθρωπιστικές σπουδέςΠρόβαλαν τα ελληνικά γράμματα με διδακτικό και εκδοτικό έργο Ενίσχυσαν το ενδιαφέρον :

1. για την έκδοση αρχαίων ελληνικών κειμένων2. για τη συλλογή αρχαίων χειρογράφων

Οι κυριότεροι:1) Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων (1355-1456) έδρασε στο Μυστρά

2) Βησσαρίων, επίσκοπος Νικαίας ( 1403-1472) από την Τραπεζούντα του Πόντου.

Ο ανθρωπιστής Γκιγιώμ Φισέ προσφέρειρητορικό σύγγραμμα στο Βησσαρίωνα. Βενετία, Μαρκιανή Βιβλιοθήκη.

Ήδη από την τελευταία δεκαετίατου 14ου αιώνα βρίσκουμε το λόγιο

Μανουήλ Χρυσολωρά στηΒενετία, όπου μετέβη ως

απεσταλμένος του βυζαντινούαυτοκράτορα για να ζητήσει

βοήθεια εναντίον των Τούρκων.

Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΩΜΕΝΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΚΑΙ Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ

ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

Εντοπίστε στο χάρτη αρχικά τα πρώτα κέντρα της Αναγέννησης και τουΑνθρωπισμού. Επισημάνετε τις κατευθύνσεις και τους τόπους διασποράς τουκινήματος. Τελικά τι χαρακτήρα προσέλαβε;

Η Αναγέννηση και ο Ανθρωπισμός γρήγορα επεκτάθηκανκαι σε άλλες χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης:

Οι συχνές μετακινήσειςκαλλιτεχνών και

λογίων διευκόλυναν τηδιασπορά της

Αναγέννησης και τουΑνθρωπισμού.

Εκεί όπουεπικρατούσαν

παρόμοιες συνθήκεςμε τις ιταλικές πόλεις.

Η εφεύρεση της τυπογραφίας τ0 κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός επέδρασε αποφασιστικάστη διάδοση της ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ και του ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ.

Γύρω στο 1450, ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος ( ΜαγεντίαΓερμανίας) χρησιμοποίησε κινητά μεταλλικά στοιχεία για

την εκτύπωση των βιβλίων.

• Η ανακάλυψη διαδόθηκε με μεγάλη ταχύτητα. Το 1500 λειτουργούσαντυπογραφεία σε 236 πόλεις της Ευρώπης και είχαν ήδη εκδοθεί 30-35 χιλιάδες τίτλοι βιβλίων.

Αν και τα τυπωμένα πλέον βιβλία ήτανφθηνότερα καιλιγότερο ογκώδη σε σχέση με τα μεσαιωνικά, μόνο οιάνθρωποι των πόλεων κοινωνοί της γνώσης.

• Ο περισσότερος κόσμος ήταν αναλφάβητος και αμέτοχος στις εξελίξεις. Ωστόσο, η αρχή έγινε οι άνθρωποι ολοένα προσπαθούσαν γιαβελτίωση της θέσης τους στην κοινωνία.

Τρία χαρακτικά από βιβλίο που τυπώθηκε το 1574 και εικονίζει εργασίες σ’ ένατυπογραφείο. Στην εικόνα αριστερά φτιάχνονται τα φύλλα χαρτί, στην εικόνα στοκέντρο η κάσα με τα τυπογραφικά στοιχεία και στην εικόνα δεξιά η πρέσα (τοπιεστήριο) όπου τυπώνονται τα φύλλα.

Ανδριάντας του Γουτεμβέργιου

Τυπογραφείο. Μικρογραφία εποχής.

Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη.

Το πρώτο βιβλίοπου τυπώθηκεήταν η Βίβλος στοτυπογραφείο τονΓουτεμβέργιου. Στην εικόνα, μιααπό τις σελίδες της, Παρίσι, ΕθνικήΒιβλιοθήκη.

Στην εικόνα αριστερά ηπρώτη σελίδα από τηναρχή της «Ιλιάδας» καιστη δεξιά η πρώτη σελίδααπό την «Οδύσσεια». Καιτα δυο βιβλία εκδόθηκαντο 1488 στη Βενετία.

Γύρω στο 1500 περίπου 10 εκατομμύρια βιβλία έχουν ήδη εκδοθεί. Η Αγία Γραφήείναι το βιβλίο που τυπώθηκε περισσότερο. Από τα βιβλία που τυπώνονται το 15ο

αιώνα τα πιο πολλά είναι θρησκευτικά. Εκδίδονται όμως και λογοτεχνικά, νομικά καιεπιστημονικά βιβλία. Η Βενετία και η Αμβέρσα είναι τα μεγάλα κέντρα για την

τυπογραφία την εποχή αυτή.

ΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ

• Γράμματα και Επιστήμη

Κατά το 16ο αι. παρατηρείταιλογοτεχνική ανανέωση με τη

χρήση των εθνικών γλωσσών και με τον εμπλουτισμό της θεματολογίας.

ΧΩΡΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΕΡΓΟ ΘΕΣΗ

ΓΑΛΛΙΑ Μισέλ ντεΜονταίν

(1533-1592)

Δοκίμια

ΙΣΠΑΝΙΑ Μινγκουέλ ντεΘερβάντες

(1547-1616)

περίφημομυθιστόρημαΔον Κιχώτης

ΑΓΓΛΙΑ ΟυίλλιαμΣαίξπηρ

(1564-1616)

θεατρικάαριστουργήματα

(Άμλετ, Μάκβεθ, Οθέλλος)

ΙΤΑΛΙΑ ΝικολόΜακιαβέλλι(1469-1527)

ΟΗγεμόνας Αναλύει την τακτική που ακολουθείο ηγεμόνας για την κατάκτηση της

εξουσίας. Ανεξαρτητοποιεί τηνπολιτική επιστήμη από τη θεολογίακαι την ηθική: «ο σκοπός αγιάζει

τα μέσα».

Στο παρακάτω απόσπασμα ο Νικολό Μακιαβέλι περιγράφει πώς νιώθει ότανμελετάειτα αρχαία ελληνικά και λατινικά κείμενα.Όταν νυχτώνει γυρίζω στο σπίτι και μπαίνω στο γραφείο μου. Στο κατώφλι βγάζω ταβρώμικα και λασπωμένα παλιόρουχα που φοράω όλη μέρα, και βάζω ρούχα αντάξιαΑυλής βασιλικής […]. Έτσι, ντυμένος όπως πρέπει, μπαίνω στις αρχαίες Αυλές,ανάμεσα στους ανθρώπους της Αρχαιότητας. Εκεί με υποδέχονται με στοργή καιβρίσκω τη μόνη τροφή που μου ταιριάζει […]. Εκεί δεν νιώθω καμιά ντροπή νακουβεντιάζω μαζί τους και να τους ρωτάω […]. Κι αυτοί, με την ανθρωπιά που τουςδιακρίνει, μου απαντούν. Νικολό Μακιαβέλι, έτος 1513. Μετάφραση: Α. Αλεξάκης

ΟΜακιαβέλι υποστηρίζει ότι ένας αρχηγός κράτους πρέπειπρώτα απ’ όλα να φροντίζει να κρατήσει την εξουσία του. Για νατο πετύχει αυτό δεν πρέπει να σταματάει μπροστά σε τίποτα και

να μη διστάζει να χρησιμοποιεί κάθε μέσο. Από τότε ο όρος

μακιαβελισμόςχρησιμοποιείται στην πολιτική, όταν δεν υπάρχουν

ηθικά όρια.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ: Η διεύρυνση του κόσμου με τις Ανακαλύψεις, έθεσε νέουςπροβληματισμούς για τη γη, το σύμπαν και την επιστήμη.

Το άγαλμα τουΚοπέρνικου μπροστά απότην Ακαδημία Επιστημών

της Πολωνίαςhttp://commons.wikimedia.org

ΤΕΧΝΗ

Οι καλλιτέχνες

εφαρμόζουν

προοπτική, (αίσθηση τουβάθους) στις

απεικονίσεις, και τεχνική της

φωτοσκίασης.

ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ

δε διστάζει να

απεικονίζει τογυμνό σώμα

να προβάλειμύθους της

αρχαιότητας

και τηφύση

παράλληλαμε το

θρησκευτικό

συναίσθημα.

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Γνώρισε μεγάλη

ανάπτυξη.

ΓΛΥΠΤΙΚΗ

Τεχνίτες ή

καλλιτέχνες:

δημιουργική

αντιγραφή απότην κλασική

αρχαιότητα.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η τέχνη της περιόδου αποτύπωσε με τον καλύτερο τρόπο την ιδεολογία τηςΑναγέννησης.

Πίνακας που ζωγράφισε μάλλον ο Πιέτρο ντε λα Φραντζέσκα. Δείχνει μια πόλη όπωςπίστευαν οι αρχιτέκτονες στην Αναγέννηση ότι πρέπει να είναι. Μέσα 15ου αιώνα, Ουρμπίνο(Ιταλία), Παλάτσο Ντουκάλε.

Ηπροοπτική, η απεικόνιση δηλαδή των αντικειμένων ανάλογα με τη θέση

τους στο χώρο, η οποία τονίζει την αίσθηση του βάθους, αναπτύχθηκε ιδιαίτερα την εποχήτης Αναγέννησης. Ο καλλιτέχνης επιλέγει τα "σημεία φυγής" του σχεδίου και οργανώνεισύμφωνα με τους κανόνες της προοπτικής την παρουσίαση του θέματος του. Έτσι,τοποθετεί τα αντικείμενα στο χώρο ανάλογα με τη σπουδαιότητα που αυτός επιθυμεί νατους δώσει, πετυχαίνοντας μια εκλογικευμένη οργάνωση της φύσης και τον έλεγχο τουχώρου.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η Μαρκιανή Βιβλιοθήκη στη Βενετία (Ιταλία), πουσχεδίασε ο Γιάκοπο Σανσοβίνο και άρχισε να χτίζεταιτο 1540.

Πόλεις όπως ηΦλωρεντία, ηΒενετία και ηΡώμη γίνονταικέντρα για τη

τέχνη. Οιαρχιτέκτονες

χρησιμοποιούντα μαθηματικάγια να φτιάξουν

κτίρια μεαρμονία και μεακρίβεια στις

αναλογίες τους. Στα σχέδια τους

παίρνουνστοιχεία από τις

ρομανικέςεκκλησίες του

Μεσαίωνα αλλάκαι από ταερείπια της

αρχαίας Ρώμης.

Η εκκλησία του ΑγίουΛαυρεντίου στη Φλωρεντία(Ιταλία) που σχεδίασε οΜπρουνελέσκι. 1418.

Το Θέατρο Ολίμπικο στηνπόλη Βιτσέντζα (Ιταλία), πουάρχισε να χτίζεται το 1586.

Η εκκλησία του ΑγίουΠέτρου στη Ρώμη(Iταλία) και η πλατείαπου βρίσκεται μπροστάτης. Το 1506 ο πάπαςΙούλιος Β΄ (1503--1513) γκρέμισε την παλιάεκκλησία του ΑγίουΠέτρου για να χτίσει μιακαινούρια. Ο πάπαςήθελε η εκκλησία αυτή ναείναι η μεγαλύτερη στονκόσμο και να χτιστείσύμφωνα με τις νέεςαρχιτεκτονικές ιδέες τηςΑναγέννησης. Το έργοανέλαβε ο αρχιτέκτοναςΝτονάτο Μπραμάντε(1444–1514). Η πλατείαδιαμορφώθηκε στα μέσατου 17ου αιώνα. 16ος --17ος αιώνας.

ΓΛΥΠΤΙΚΗ

Δύο έργα του γλύπτη Ντονατέλο. Στην εικόναδεξιά ο ανδριάντας του Γκαταμελάτα (1444, Πάντοβα)και στην αριστερή ο Δαβίδ. 1433, Φλωρεντία (Ιταλία),Εθνικό Μουσείο Μπαρτζέλο.

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΟι ζωγράφοι όλο και περισσότερο προσπαθούν να ζωγραφίσουν τον κόσμο όπως τονβλέπουν. Γι’ αυτό αρχίζουν να χρησιμοποιούν μια νέα τεχνική: την προοπτική. Στις δύοδιαστάσεις του πίνακα (πλάτος, ύψος) εικονίζουν τις τρεις διαστάσεις του χώρου (πλάτος,ύψος και βάθος).

«Ο νεκρός Χριστός» τουΑντρέα Μαντένια. 1500, Μιλάνο(Ιταλία), Πινακοθήκη Μπρέρα.

Το 15ο αιώνα, όταν η γοτθική τέχνη θριάμβευε ακόμα σε ολόκληρη τη Ευρώπη, η

Φλωρεντία γίνεται το επίκεντρο μιας διαφορετικής καλλιτεχνικής άνθησηςπου επεκτείνεται σταδιακά και σε άλλες πόλεις της Ιταλίας. Ο αιώνας αυτός, γνωστός

στην ιστορία της τέχνης ως κουατροτσέντο, προαναγγέλλει την ιταλικήΑναγέννηση.

Φλωρεντία, η «πρωτεύουσα» της ευρωπαϊκής Αναγέννησης, σε σύγχρονηφωτογραφία και σε χαρακτικό της εποχής της Αναγέννησης

ΚΟΥΑΤΡΟΤΣΕΝΤΟ

Κουατροτσέντο: έτσι είναι γνωστός στην ιστορία της τέχνης ο 15ος αι., που

αποτελεί προάγγελο της ιταλικής Αναγέννησης και στην τέχνη του μπορούμε

να ανιχνεύσουμε επιρροές της γοτθικής και της βυζαντινής τέχνης, μιαπολιτισμική δηλαδή συνάντηση της Δύσης με την Ανατολή.

Κύριοι εκπρόσωποι τουκουατροτσέντο:

α. ΟΜποτιτσέλι(1444-1510): θεωρείται ο

κυριότερος ζωγράφοςτης εποχής.

β. ΟΜπενότσοΓκοτσόλι (1420-1498) : είναι χαρακτηριστική η

τοιχογραφία του Η πορεία των

Μάγων.

Σάντρο Μποτιτσέλι (Sandro Botticelli, 1445-1510), "Η γέννηση της Αφροδίτης" (1484), 1,75 x 2,79 μ., τέμπερα επάνω σε μουσαμά, Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι.

Σάντρο Μποτιτσέλι(Sandro Botticelli, 1445-

1510), "Η γέννηση τηςΑφροδίτης" (1484), 1,75 x 2,79 μ., τέμπερα επάνω σε

μουσαμά, Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΟΥ: O Μποτιτσέλι, στα μυθολογικά του θέματα, εργάστηκε για τηνανάδειξη της γυναικείας χάρης και την απόδοση των συναισθημάτων. Δίνει έμφαση σταδιακοσμητικά στοιχεία και προτιμά τη γραμμή, ενώ τα χρώματα χάνουν την έντασήτους. Στα κυριότερα έργα του, όπως είναι και "Η γέννηση της Αφροδίτης" , ο Μποτιτσέλιαποδίδει με χάρη τις ήρεμες κινήσεις και τη λεπτή έκφραση των προσώπων. Τοξέσπασμα της ανοιξιάτικης φύσης συνοδεύει τη γέννηση της θεάς της ομορφιάς. ΗΑφροδίτη γεννήθηκε, σύμφωνα με το μύθο, στη θάλασσα και, καθώς την οδηγούσε προςτη στεριά ο άνεμος, μία Ώρα, προστάτιδα της ευημερίας, τη σκέπασε με το μανδύα τηςφύσης. Ο Μποτιτσέλι, χρησιμοποιώντας διάφανα χρώματα, καλύπτει τα σημεία φυγήςτης προοπτικής, μεγαλώνοντας έτσι την ατμοσφαιρική ένταση του πίνακα.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΕΙΝΑΙ Η ΛΥΣΗΣτίχοι Ξενοφών ΜπρουντζάκηςΝαπολιτάνικη Ταραντέλα

Στο παράθυρό σου βγαίνειςΣτο παράθυρό σου βγαίνειςΚαι ό,τι κάνω το μαθαίνειςΚαι ό,τι κάνω το μαθαίνεις

Μα εσύ γλιστράς σαν χέλιΜα εσύ γλιστράς σαν χέλιΖωγραφιά του ΜποτιτσέλιΖωγραφιά του Μποτιτσέλι

Η γυναίκα είναι η λύσηΣε ανατολή και δύσηΣτρώνει μέλι στο μαχαίριγια να κόβει το φιλί

Όταν σ’ έκανε η μαμά σουήξερε τι έκανεΜια τα μάγια δυο τα λόγιααπό την κορυφή ως τα πόδια

Μποτιτσέλι, Αλληγορία της Άνοιξης (περ. 1482). Στο κέντρο της σύνθεσης δεσπόζει ημορφή της Αφροδίτης, ενώ πάνω από το κεφάλι της, ο Έρωτας ρίχνει τα βέλη του με ταμάτια δεμένα. Στο αριστερό τμήμα του πίνακα διακρίνονται οι τρεις Χάριτες και ο Ερμής.Στο δεξί άκρο, ο Ζέφυρος κυνηγά τη νύμφη Χλωρίδα, δίπλα από την οποία βρίσκεται η θεάτων λουλουδιών Φλώρα.

Τέχνη της Αναγέννησης: ενιαίο καλλιτεχνικό ρεύμα που διαμορφώνεται το 16ο αι. στονευρωπαϊκό χώρο, το οποίο παρά τις τοπικές ιδιαιτερότητες έχει πολλά κοινά

χαρακτηριστικά.

Ο «Μυστικός Δείπνος» του Λεονάρντο ντα Βίντσι. 1495, Μιλάνο (Ιταλία), Μονή Αγίας Μαρίας των Χαρίτων.

ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ -16ΟΣ ΑΙ.

Καλλιτεχνικά επηρεάστηκε από τοανθρωπιστικό πνεύμα και την τεχνική της

προοπτικής (Ευαγγελισμός). Αργότερα επινόησε τηντεχνική τηςδιαβάθμισης (sfumato) με την

εξαφάνιση των περιγραμμάτων δίνει τηναίσθηση μιας ελαφριάς ομίχλης γύρω από

τα σχήματα, προκαλώντας έτσι μιαεντύπωση γλυκύτητας, ποίησης και

μυστηρίουΕΡΓΑ: Παρθένος των Βράχων, Τζοκόντα.

Καλλιτέχνης, αρχιτέκτονας, μηχανικός, εφευρέτης,

= ενσαρκώνει τον οικουμενικό άνθρωπο

Λεονάρντο νταΒίντσι, Μόνα Λίζα ήΤζοκόντα, περίπου1505. Ελαιογραφία σεμουσαμά. Παρίσι, Λούβρο.■ Πώς αξιοποιείταιστον πίνακα αυτό ητεχνική τηςδιαβάθμισης;

Λεονάρντο ντα Bίντσι, ΆγιοςΙωάννης ο Βαπτιστής (1513-1516). Παράδειγμα εφαρμογής τηςτεχνικής του σφουμάτο

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, Λεονάρντο ντα Βίντσι, 1472-1475,λάδι και τέμπερα σε ξύλο 98 × 217 εκ. Ουφίτσι, Φλωρεντία.

Λεονάρντο ντα Βίντσι, Παρθένος των Βράχων, αριστερά Εκδοχή τουΜουσείου του Λούβρου, δεξιά Εκδοχή της Πινακοθήκης του Λονδίνου.

ΑΣΚΗΣΗ. Ο άρχοντας Σφόρτσα, αναγνωρίζοντας το […] ενδιαφέρον του Λεονάρντο

[ντα Βίντσι] για τη μαγειρική, του αναθέτει να […] αναμορφώσει την κουζίνα τουπαλατιού του. Ο ζωγράφος, ενθουσιασμένος, κάνει έναν κατάλογο των αναγκών πουθεωρεί πως πρέπει να καλύπτει η […] κουζίνα: «… χρειάζεται μόνιμη παροχή βραστούνερού, το πάτωμα πρέπει να είναι πάντοτε καθαρό. Πρέπει να επινοηθούν εργαλεία πουνα καθαρίζουν, να πολτοποιούν, να κόβουν φέτες, να βγάζουν τα φλούδια και νακομματιάζουν. Μετά απαιτείται κάποια μηχανή που θα καθαρίζει την κουζίνα από τιςμυρωδιές και θα της αποδίδει μια γλυκιά ατμόσφαιρα, χωρίς καπνούς. Και έπειταέρχεται η μουσική. Οι άνθρωποι αποδίδουν καλύτερα και είναι πιο ευτυχισμένοιακούγοντας μουσική. Τέλος απαιτείται κάποιο εργαλείο που θα αποκλείει τα βατράχιααπό τα βαρέλια με το πόσιμο νερό…».Αγλαΐα Κρεμέζη, Συνταγές και ιστορίες για μάγειρες με ανησυχίες, Ωκεανίδα, Αθήνα1993

α) Ποιος έγραψε το κείμενο και πότε; Ποιο είναι το θέμα του; Τοκείμενο μπορεί να θεωρηθεί μια ιστορική πηγή για το Λεονάρντοντα Βίντσι και την εποχή του; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.β) Ποιες από τις μηχανές που σχεδίασε ο Λεονάρντο ντα Βίντσιυπάρχουν (ίδιες ή με παραλλαγές) σε μια σύγχρονη κουζίνα;rΠηγή: www.museduc.g

Συνδυάζει χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης και τάσεις της εποχής του.

θεωρείται αρχηγός της Φλωρεντινής Σχολής και διακρίθηκε ως:

ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας

, ποιητής.

Μιχαήλ Άγγελος, Ηδημιουργία του Αδάμ, 1508-1512. Λεπτομέρεια από την

τοιχογραφία της ΚαπέλαΣιξτίνα, Βατικανό.

■Μπορείτε να βρείτεστοιχεία από την εικόνα που

να επιβεβαιώνουν τιςιδιότητες και τα

χαρακτηριστικά της τέχνηςτου Μιχαήλ Άγγελου;

Ο Μιχαήλ Άγγελος ζωγράφισε τη «Δημιουργία του Αδάμ» στο θόλο της Καπέλα Σιξτίνα.Στο έργο κυριαρχεί ο Θεός, που με το άγγιγμά του δίνει ζωή στον άνθρωπο. Μεταξύ τωνετών 1536--1541, Βατικανό, Καπέλα Σιξτίνα.

Μια από τιςαριστουργηματικέςζωγραφικές τουσυνθέσεις είναι ηδιακόσμηση τηςοροφής της ΚαπέλαΣιξτίνα στο Βατικανόμε θέμα τη ΔευτέραΠαρουσία

Πηγή: http://1epal-evosm.thess.sch.gr/culture/painting2/capella_sistina/capella_sistina2.htm

Ο Χριστός και η Παναγία

Ο αρχάγγελος Μιχαήλ μετο βιβλίο των εκλεκτών.

Άγγελοι υψώνουν τον σταυρό

Άγγελοι υψώνουν τον κίονα της μαστίγωσης.

Απελπισία και φόβοςγια τον πνευματικό καιφυσικό εκμηδενισμό.

Οι κολασμένοι

Μιχαήλ Άγγελος, Πιετά. «Αποκαθήλωση» (1498-1499). http://1epal-evosm.thess .sch.gr/culture/painting2/capella_sistina/Pieta.jpg

Ο επιβλητικόςΜωυσής του Μιχαήλ Άγγελου. Το άγαλμα λαξεύτηκε το 1513 για τον τάφο του

πάπα Ιουλίου Β' και είναι τοποθετημένο στομαυσωλείο του Σαν Πιέτρο ιν Βίνκολι στη Ρώμη.

Tο άγαλμα του Δαβίδ, έργο που έκανε ο ΜιχαήλΆγγελος μεταξύ των ετών 1502—1504, Φλωρεντία(Ιταλία), Ακαδημία.ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΟΥ: Σ' αυτό το έργο ο καλλιτέχνηςαναβιώνει τη στάση χιαστί ή κοντραπόστο τηςαρχαίας ελληνικής γλυπτικής. Οι μάζες τουσώματος οργανώνονται έτσι, ώστε να είναιαντίθετες μεταξύ τους, αλλά συγχρόνως και ναισορροπούν δημιουργώντας την αίσθηση της κίνησης.Η ανάπτυξη του έργου ακολουθεί τον κατακόρυφοάξονα από το κεφάλι προς το ένα πόδι που στηρίζειτο σώμα. Από τον άξονα αποκλίνει το άλλο πόδι καιτο διπλωμένο προς τα επάνω χέρι, ενώ την αίσθησητης δύναμης συμπληρώνει η κίνηση του κεφαλιού καιο σφιγμένος προς τα μέσα καρπός. Όλη η δυναμικήτου σώματος συγκρατείται από τα μέλη, ενώ ηέκφραση του προσώπου φανερώνει τηνπνευματική συγκέντρωση πριν από τη βίαιη κίνηση.Ο καλλιτέχνης εδώ αποδίδει τη μορφή του Δαβίδ(ενόσω αυτός είναι έτοιμος να καταφέρει στοΓολιάθ τη χαριστική Βολή) με υπερφυσικέςδιαστάσεις, επιβεβαιώνοντας και ενισχύοντας γιαάλλη μια φορά την ανθρώπινη δύναμη...

Επικεφαλής της Ρωμαϊκής Σχολής τονίζει στα έργα του: το ανθρώπινο στοιχείο, την ευγένεια, τo πνεύμα, όπως στις περίφημεςΜαντόνες (εικόνες της Παναγίας)

ΔύοΜαντόνες τουΡαφαήλ: Στην Εικόνα

αριστερά: «Η Παναγία στολιβάδι».1505–1506, Βιέννη

(Aυστρία), ΜουσείοΙστορίας της Τέχνης. Στην

εικόνα δεξιά «Η Παναγία μετην Καρδερίνα». 1506,

Φλωρεντία (Ιταλία), Πινακοθήκη

Ραφαήλ, Ο γάμος της Παρθένου, Φλωρεντία 1597. Ελαιογραφία σεσανίδι. Μιλάνο, Μουσείο.■ Πώς εκφράζονται στον πίνακααυτό ταχαρακτηριστικάγνωρίσματατης τέχνης του Ραφαήλ;

«Η Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας» του Ραφαήλ. Στο κέντροεικονίζονται ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης. Ο πρώτος δείχνει με τοχέρι του τον ουρανό και ο δεύτερος ευθεία μπροστά του. Γύρωτους πλήθος μαθητές και φιλόσοφοι. 1510, Βατικανό, Παλάτι τουΒατικανού.

Ο κυριότερος εκπρόσωπος τηςΒενετικής Σχολής, προσέχει ιδιαίτερα:

το χρώμα,τη κομψότητα τη χάρη.

ΔύοΜαντόνεςτουΤισιανού: Δεξιά: «ΗΤσιγγάναΠαναγία». 1512. Αριστερά: «ΗΠαναγίαμετακεράσια».Μεταξύτωνετών1516--1518, Βιένη(Aυστρία), ΜουσείοΙστορίαςτηςΤέχνης.

Ο πίνακας«Αφροδίτη καιΆδωνης» τουΤισιανού. ΗΑφροδίτη μεγυρισμένη τηνπλάτηπροσπαθεί νασυγκρατήσει τονΆδωνη για να μηφύγει. 1553,Μαδρίτη(Ισπανία),ΜουσείοτουΠράδο.

Γερμανία: διακρίθηκε ο διάσημος ζωγράφος καιχαράκτης. Στα έργα του εντοπίζονται: τα χαρακτηριστικά της αναγεννησιακής τέχνης ως προς τα θέματα και τηντεχνικήαλλά και στοιχεία σκοτεινά, όπως η δεισιδαιμονία καιφόβοςΕΡΓΑ: Αυτοπροσωπογραφία, Η αποκάλυψη.

«Πορτρέτο μιας νεαρής κοπέλας από τη Βενετία»του ζωγράφου Άλμπρεχτ Ντίρερ. 1505, Βιέννη (Αυστρία),

Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης.

Άλμπρεχτ Ντύρερ,( 1471 -1528), "Μελαγχολία I" (1514),χαλκογραφία, 0,24 x 0,17 μ., Ουάσιγκτον, Εθνική Πινακοθήκη.ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΟΥ: Εξαιρετικός χαράκτης, απέδωσε μειδιαίτερη προσοχή στις λεπτομέρειες το θέμα τουέργου του "Μελαγχολία", ένα από τα βασικά θέματατου αναγεννησιακού φλωρεντινού νεοπλατωνισμού.Τα όργανα των τεχνών και των επιστημώνβρίσκονται ατάκτως πεταμένα γύρω από την ακίνητηγυναικεία φτερωτή μορφή της Μελαγχολίας.Ακουμπισμένο στο συστραμμένο σώμα, το χέριστηρίζει το κεφάλι, χαρακτηριστική στάση τουμελαγχολικού ανθρώπου. Είναι η προσωποποίηση τηςγνώσης, η οποία, αν δε συνοδεύεται από θεϊκήέμπνευση, δε δρα. Ο Πλάτωνας πίστευε για τον ποιητήότι γράφει σε κατάσταση ενθουσιασμού,καθοδηγούμενος από τη θεία έμπνευση, κατειλημμένος από θεϊκή μανία.

Η Αναγέννηση ήθελε το δημιουργό, και κυρίως τον καλλιτέχνη, γεννημένο κάτω από τοναστερισμό του Κρόνου, μελαγχολικό, με μια μελαγχολία κάτω από την επιρροή της οποίαςμπορούσε να κυλήσει στην τρέλα ή να αναδειχθεί σε μεγαλοφυΐα. 'Οπως ο Μιχαήλ Άγγελος,έτσι και ο Ντύρερ αντιλαμβάνεται τον καλλιτέχνη (και τον εαυτό του) ως ον ιδιοφυές, πουπροσπαθεί να δώσει, μέσα από την ύλη, μορφή στο πνεύμα. Το φτερωτό αυτό πνεύμα τηςΜελαγχολίας είναι το σύμβολο της θεϊκής έμπνευσης, που μπορεί όμως να καταβληθεί απότο εύθραυστο της ανθρώπινης φύσης.

Κάτω Χώρες: Συνέθεσε έργα: με θέματαφανταστικά, συμβολικά και αινιγματικάστα οποία συνυπάρχουν η πραγματικότητα με τοόνειρο,γι' αυτό και θεωρείται προάγγελος τουυπερρεαλισμούΕΡΓΑ: Το κάρο με το χόρτο, Ο κήπος των ηδονών.

«Ο θάνατος ενός τσιγκούνη» του Ιερώνυμου Μπος.Μεταξύ των ετών 1503—1504, Ουάσινγκτον (ΗΠΑ),

Εθνική Πινακοθήκη της Tέχνης.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΟΥ: Το έργο τουκαλλιτέχνη βρίσκεται μακριά από τονΟυμανισμό της Αναγέννησης. Είναικοντά στο δαιμονικό στοιχείο τωνδοξασιών και των μύθων τουΜεσαίωνα, που φαίνεται ότιεξακολουθούσαν να υπάρχουν στησκέψητωνανθρώπων.ΕκφραστήςτηςκρίσηςπουπερνάηθρησκευτικήπίστηκατάτηνπερίοδοτηςμετάβασηςαπότοΜεσαίωνα στις νέες αρχές τηςΑναγέννησης, ζωγραφίζει τοΧριστό ανάμεσα σε άσχημαπρόσωπα, μορφές δαιμονικές,μάσκες των πιο ταπεινώνενστίκτων, σε ένα χώροκλειστοφοβικό, χωρίς διέξοδο. Τοεγκλωβισμένο πρόσωπο τουΧριστού ανάμεσά τους μοιάζεινα δηλώνει το μάταιο της θυσίαςτου για τον άνθρωπο, πουαρνείται να δει πέρα από ταπροσωπικά του μίση και πάθη.

Ιερώνυμος Μπος (Hieronymus Bosch,1450-1516), "O εμπαιγμός του Χριστού" (1502), ελαιογραφία, 0,80 x 1,04 μ., Πανεπιστήμιο Πρίνστον, Μουσείο Τέχνης.

«Ο κήπος τωναπολαύσεων» τουΙερώνυμου Μπος.Μεσαίο φύλλο. Μεταξύτων ετών 1503--1504, Μαδρίτη (Ισπανία), Μουσείο του Πράδο.

Αριστερή πτέρυγα τουτριπτύχου Ο Κήπος τωνΑπολαύσεων. ΙερώνυμουΜπος. ΕλαιογραφίαPrado, Μαδρίτη. Διαστάσεις: 97 x 219 εκ. Πηγή: http://www.bad-penny.gr/bosch/paintings.php?lang=el

Δεξιά πτέρυγα τουτριπτύχου Ο Κήποςτων Απολαύσεων. Ιερώνυμου Μπος.

Ελαιογραφία Prado, Μαδρίτη. Διαστάσεις:

97 x 219 εκ.

Ζωγραφίζει: θέματα από την καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων της εποχήςτου με μεγάλη μαεστρία, δίνοντας έμφαση στη λεπτομέρεια και το χρώμακαθώς και τις πιστές απεικονίσεις της φύσης και των εναλλαγών τωνεποχώνΕΡΓΑ: Οι ζητιάνοι, Οι κυνηγοί, Τοπίο με ουράνιο τόξο.

«Ο χωριάτικος γάμος» του ΠέτερΜπρέγκελ του Πρεσβύτερου. Στον πίνακα

η νύφη είναι η γυναίκα που κάθεταιμπροστά από την πράσινη κουρτίνα και ογαμπρός μάλλον ο νεαρός που έχει χώσει

σχεδόν ολόκληρο το κουτάλι μέσα στοστόμα του. 1568, Βιέννη (Αυστρία),

Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης

«Ο χωριάτικος χορός» του Πέτερ Μπρέγκελ του Πρεσβύτερου. Στο γλέντι έναςμουσικός παίζει γκάιντα και τα ζευγάρια χορεύουν. Ο πίνακας έχει το ίδιο μέγεθος μετον πίνακα «Ο χωριάτικος γάμος» και μάλλον τα δύο έργα συμπληρώνουν το ένα τοάλλο. 1568, Βιένη (Αυστρία), Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης.Πηγή: http://www.lifo.gr/team/pinakothiki/35471

Πέτερ Μπρέχελ ο Πρεσβύτερος, Η Γη της αφθονίας (1567). Μια εύγλωττη χιουμοριστικήπεριγραφή των αποτελεσμάτων ενός γεύματος χωρίς εγκράτεια ( ΠαλαιάΠινακοθήκηΜονάχου).

Πέτερ Μπρέγκελ,Οι ζητιάνοι

«Οι κυνηγοί στο χιόνι» τουΠέτερ Μπρέγκελ του

Πρεσβύτερου. 1566, Βιέννη(Αυστρία), ΜουσείοΙστορίαςτηςΤέχνης.

Έζησε στην Ισπανία. Στα έργα τουδιακρίνουμε: την τεχνοτροπία τηςΑναγέννησηςως προς τα θέματακαι την προοπτικήαλλά και τις επιρροές τηςβυζαντινής ζωγραφικής, ως προςτις μορφές και τηνπνευματικότητα. ΕΡΓΑ: Με την ιδιαιτερότητά τους, προβάλλουν έντονεςσυγκινησιακές καταστάσεις, όπωςδραματικότητα και πάθος.

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco, 1541 -1614), "Η ταφή του κόμη Οργκάθ" (1586), Τολέδο,ναός του Σάντο Τομέ.ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΟΥ: Το θέμα αναφέρεται στηνπαράδοση για ένα θαύμα του 14ου αιώνα,σύμφωνα με την οποία ο Άγιος Αυγουστίνος και οΆγιος Στέφανος εμφανίστηκαν για να δοξάσουν τονκόμη Οργκάθ, ευεργέτη της εποχής, κατά την ώρατης ταφής του. Η σύνθεση χωρίζεται σε δύοτμήματα, καθώς η σειρά των ευγενών πουεικονογραφούνται με μορφές συγχρόνων τουΓκρέκο χωρίζει τον επίγειο από τον ουράνιο κόσμο.Στο κάτω μέρος, το γήινο, στο οποίο οι Άγιοιμπλέκονται με τους ανθρώπους, η ζωγραφική τουκαλλιτέχνη ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τηναναγεννησιακή παράδοση. Στο επάνω μέρος, τοουράνιο, κυριαρχεί το μανιεριστικόστοιχείο, καθώς οιμορφές αποδίδονται επιμηκυσμένες, με έντονεςπροοπτικές βραχύνσεις, έντονες περιελίξειςσωμάτων,πυκνές ως προς τη σύνθεση. Ανάμεσα στουςευγενείς (στο αριστερό μέρος του πίνακα) ο άνδραςπου κοιτά το θεατή θεωρείται ότι έχει τη μορφήτου Γκρέκο, ενώ το μικρό παιδί στο πρώτο επίπεδοταυτίζεται με το γιο του.

Μπορείτε να την εντοπίσετεστον πίνακα αυτό μερικά από ταχαρακτηριστικά γνωρίσματα του

καλλιτέχνη;

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: «Ο Χριστός κουβαλάει τοσταυρό» . Πηγή: http://idlespeculations-terryprest.blogspot.gr/2007/03/el-greco-christ-carrying-cross.html

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: El Espolio – Οδιαμερισμός των ιματίων του Χριστού, 1577-9, λάδι σε μουσαμά, 285 x 173 εκ., Τολέδο, Καθεδρικός Ναός

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, "ΗΑνάσταση" (1610 πε ρίπου), 2,75 x 1,27

μ., Μαδρίτη, Μουσείο Πράδο.ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΟΥ: Ο Έλληνας ζωγράφος,

μοναδική περίπτωση στο χώρο τηςζωγραφικής, παρουσίασε πολλά

μανιεριστικά στοιχεία στο έργο του. Ηεπιμήκυνση των μορφών και η

συμπύκνωσή τους στα όρια του πίνακαεπιτείνονται από το στενόμακρο σχήματου έργου. Η επιμηκυσμένη μορφή του

Χριστού μοιάζει σαν φλόγα πουανεβαίνει στον ουρανό. Μανιεριστική

είναι και η μορφή στα πόδια τουΧριστού, που με την έντονη προοπτικήτης σχεδόν "τρυπάει" προς τα έξω τηνεπιφάνεια του πίνακα. Όλες όμως οιμορφές, άυλες σχεδόν, μοιάζουν να

αιωρούνται σε έναν ακαθόριστο χώρο. Το έργο αποπνέει πνευματικότητα και

μια αίσθηση ονειρική.

ΗΠέμπτηΣφραγίδατηςΑποκαλύψεως(1608-14, λάδι σε μουσαμά, 222,3 x 193 εκ., ΝέαΥόρκη, ΜητροπολιτικόΜουσείο. Ο Γκρέκο δενπρόλαβε ναολοκληρώσει τονπίνακα, πουπροοριζόταν για τονοσοκομείο Ταβέρα. Μοτίβα του έργουχρησιμοποιήθηκαναργότερα από τονΠικάσο για τονπίνακα Δεσποινίδες τηςΑβινιόν. Πηγή:http://The_Vision_of_Saint_John_(1608-1614).

ΜΟΥΣΙΚΗ

Το πνεύμα της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού επηρεάζει και τη μουσική. Παράλληλα με την επίσημη μουσική παράδοση της Εκκλησίας καλλιεργείται η λαϊκή μουσική.

το ύφος της μουσικής καθορίζεται από:

το μουσικό κλίμα κάθε τόπου, την ιδιοσυγκρασία του δημιουργούκαι το κοινό στο οποίο απευθύνεται

Την περίοδο αυτήη πολυφωνική μουσική παρουσιάζει σημαντικήανάπτυξη. Η Ιταλία έχει και στον τομέα αυτό το προβάδισμα με κορυφαίο

μουσικό τονΤζοβάνι Πιερλουίτζι ντα Παλεστρίνα (1525-1594). Προς το τέλος του 16ου αιώνα εμφανίζονται και οι πρώτες μορφέςκονσέρτου καισυμφωνίας, που θα εξελιχθούν περισσότερο από τονεπόμενο αιώνα.

Ο Τζοβάννι Πιερλουίτζι νταΠαλεστρίνα (Giovanni Pierluigi da

Palestrina, 1525 ή 1526 - 1594) ήταν Ιταλός αναγεννησιακός συνθέτ

ης κατά κύριο λόγο χριστιανικήςμουσικής και ο πιο γνωστός

εκπρόσωπος του 16ου αιώνατης Ρωμαϊκής Σχολής της μουσικής

σύνθεσης. Ήταν ένας από τουςκυριότερους εκπροσώπους της

πολυφωνικής μουσικής και αυτόςπου άσκησε τη μεγαλύτερη και πλέον

σημαντική επίδραση στηδιαμόρφωση της δυτικής

εκκλησιαστικής μουσικής. Άφησετεράστιο όγκο έργου, το οποίο

αποτελεί σημείο αναφοράς στηνφωνητική αντίστιξη, της οποίας

θεωρείται ειδήμων.http://el.wikipedia.org

Ερωτήσεις1. Σήμερα, ποια πρόσωπα ή ποιοι θεσμοί έχουν αναλάβει το ρόλο

του μαικήνα της περιόδου της Αναγέννησης; Ποιος αντίστοιχοςθεσμός υπήρχε στην αρχαία Αθήνα;

2. Συζήτησε με τους συμμαθητές τη σημασία της ανακάλυψης τηςτυπογραφίας και για τα πρώτα βιβλία που εκδόθηκαν.

3. Σχέδιο Εργασίας: Γράμματα, Επιστήμη και Τέχνη της Αναγέννησης(Να χωριστείτε σε ομάδες. Κάθε ομάδα να παρουσιάσει στην τάξηένα λογοτέχνη, έναν επιστήμονα ή έναν καλλιτέχνη τηςΑναγέννησης: βιογραφικά στοιχεία, βασικά έργα, παρουσίασηενός από αυτά.