Download - 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Transcript
Page 1: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis
Page 2: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  1    

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ………………… .................................................................................................................. 7

I.  Η  ΕΝΩΣΗ ΦΟΡΕΩΝ  ΙΜΕ  ΓΣΕΒΕΕ,  ΙΝΕ  ΓΣΕΕ,  ΙΝΕΜΥ  ΕΣΕΕ,  ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ,  ΚΕΚ  ΓΣΕΒΕΕ,  ΚΕΚ  ΙΝΕ 

ΓΣΕΕ, ΚΑΕΛΕ ΕΣΕΕ......................................................................................................................... 7

II. Η ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ................................................................................... 8

III. ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ........................................................................................ 9

IV. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ...................................................... 10

VI. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ................... 11

VI. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ .............................................................. 12

ΣΚΟΠΟΣ ...............................................................................................................................................12

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ / ΣΤΟΧΟΙ ....................................................................................12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ .................................................. 15

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ..................................................................................................... 15

ΣΚΟΠΟΣ...................................................................................................................................... 15

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΤΟΧΟΙ .......................................................................... 15

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ ........................................................................................................................ 16

1.1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ .................................. 16

1.1.1. ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ..........................................................................16

1.1.2. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΜΑΝΑGEMENT).........................................22

1.2. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΔΡΑΣΗΣ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ . 24

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ................................................................................................................ 28

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ................................................................................................... 30

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ .............................................................................................................................. 35

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ.......................................................................... 38

Page 3: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  2    

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ................................................................... 38

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ: ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ........................................... 39

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ..................................................................................................... 39

ΣΚΟΠΟΣ...................................................................................................................................... 39

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΤΟΧΟΙ .......................................................................... 39

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ ........................................................................................................................ 40

2.1. ΟΙ ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΕΙΣ (SECURITIZATIONS) .............................................................................. 40

2.2. Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ...................................................................... 43

2.3. ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ........................................................................................ 44

2.4. Ο ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΡΑΣΤΙΟΣ ......................................................... 45

2.5. ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ ........................................................................ 46

2.6. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΔΗΓΕΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΣΕ ΠΑΡΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ48

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ................................................................................................................ 49

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ................................................................................................... 51

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ .............................................................................................................................. 54

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ.......................................................................... 56

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ................................................................... 57

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ .................................. 58

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ..................................................................................................... 58

ΣΚΟΠΟΣ...................................................................................................................................... 58

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΤΟΧΟΙ .......................................................................... 58

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ ........................................................................................................................ 59

3.1. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 4/10/2009‐10/11/2011 ................................................................................. 59

3.2. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 11/11/2011 ΕΩΣ 17/6/2012 .......................................................................... 65

Page 4: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  3    

3.3. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 17/6/2012 ΕΩΣ 1/2/2013. ............................................................................. 66

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ................................................................................................................ 68

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ................................................................................................... 70

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ .............................................................................................................................. 72

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ................................................................... 73

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ...... 75

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ..................................................................................................... 75

ΣΚΟΠΟΣ...................................................................................................................................... 75

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΤΟΧΟΙ .......................................................................... 75

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ ........................................................................................................................ 76

4.1. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

................................................................................................................................................... 76

4.2. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

................................................................................................................................................... 77

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ................................................................................................................ 83

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ................................................................................................... 84

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ .............................................................................................................................. 87

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ................................................................... 88

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΤΕΧΝΙΚΕΣ  ΚΑΙ  ΜΕΘΟΔΟΙ  ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ  ΑΝΑΛΥΣΗΣ  ΤΗΣ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ  ΓΙΑ  ΤΗΝ 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΕ ΑΥΤΗ................................. 90

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ..................................................................................................... 90

ΣΚΟΠΟΣ...................................................................................................................................... 90

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΤΟΧΟΙ .......................................................................... 90

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ ........................................................................................................................ 91

5.1. Η ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT (ΔΑΕΑ) .................................................................................................. 91

Page 5: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  4    

5.2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΑΜΙΑΚΗΣ ΡΟΗΣ ............................................................................................. 94

5.3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ........................................... 99

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ .............................................................................................................. 101

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ................................................................................................. 103

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ............................................................................................................................ 106

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ................................................................. 107

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΜΕΤΡΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ...................... 108

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................... 108

ΣΚΟΠΟΣ.................................................................................................................................... 108

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΤΟΧΟΙ ........................................................................ 108

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ ...................................................................................................................... 109

6.1. ΜΕΤΡΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 109

6.2. ΑΛΛΑ ΜΕΤΡΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ 

ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ............................................................................................................................... 116

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ .............................................................................................................. 119

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ................................................................................................. 120

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ............................................................................................................................ 122

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ................................................................. 123

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΜΕΤΡΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ........... 124

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................... 124

ΣΚΟΠΟΣ.................................................................................................................................... 124

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΤΟΧΟΙ ........................................................................ 124

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ ...................................................................................................................... 125

7.1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΡΙΣΗΣ....... 125

Page 6: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  5    

7.2. ΠΟΤΕ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΘΕΩΡΟΥΝ ΟΤΙ ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΚΤΑΚΤΗΣ 

ΑΝΑΓΚΗΣ .................................................................................................................................. 134

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ .............................................................................................................. 136

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ................................................................................................. 139

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ............................................................................................................................ 142

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ........................................................................ 143

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ................................................................. 144

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΑΝΑΛΗΨΗ  ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ  ΤΩΝ  ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ  ΤΗΣ 

ΚΡΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕ ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ................. 145

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................... 145

ΣΚΟΠΟΣ.................................................................................................................................... 145

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΣΤΟΧΟΙ ........................................................................ 145

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ ...................................................................................................................... 146

8.1.  ΑΝΑΛΗΨΗ  ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ  ΤΩΝ  ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ  ΤΗΣ  ΚΡΙΣΗΣ 

ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ.......................................................................................................... 146

8.2. ΑΝΑΛΗΨΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΜΕ 

ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ ................................................ 152

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ .............................................................................................................. 157

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ................................................................................................. 158

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ............................................................................................................................ 161

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ................................................................. 162

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................................................................ 163

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ .......................................................................................................................... 165

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟ ............................................................................................................... 165

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΧΡΕΟΥΣ ...................................................................... 165

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ............................................................................................................ 175

Page 7: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  6    

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ  ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ  ΤΟΥ    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΙ 

ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΣ ...................................................................... 175

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ................................................................................. 182

 

Page 8: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  7    

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 

I.  Η ΕΝΩΣΗ ΦΟΡΕΩΝ ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, ΙΝΕ ΓΣΕΕ,  ΙΝΕΜΥ ΕΣΕΕ, ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, ΚΕΚ ΓΣΕΒΕΕ,  ΚΕΚ ΙΝΕ 

ΓΣΕΕ, ΚΑΕΛΕ ΕΣΕΕ 

Η  Ένωση  Φορέων,  μέλη  της  οποίας  είναι  το  Ινστιτούτο  Μικρών  Επιχειρήσεων  της  Γενικής 

Συνομοσπονδίας  Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος  («ΙΜΕ  ΓΣΕΒΕΕ»),  το  Ινστιτούτο 

Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος («ΙΝΕ/ΓΣΕΕ»), το Ινστιτούτο Εμπορίου 

και  Υπηρεσιών  της  ΕΣΕΕ  («ΙΝΕΜΥ  της  ΕΣΕΕ»),  το  Ινστιτούτο  Εκπαίδευσης  &  Επιμόρφωσης 

Μελών Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας Α.Ε. (Ι.ΕΚ.Ε.Μ. Τ.Ε.Ε. Α.Ε.), το Κέντρο Επαγγελματικής 

Κατάρτισης του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ («ΚΕΚ‐ΙΝΕ/ΓΣΕΕ»), το Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης της ΓΣΕΒΕΕ 

(«ΚΕΚ  ΓΣΕΒΕΕ»)  και  το  Κέντρο  Ανάπτυξης  Ελληνικού  Εμπορίου  της  ΕΣΕΕ  (ΚΑΕΛΕ  της  ΕΣΕΕ») 

ανέλαβε  το  σχεδιασμό,  την  οργάνωση  και  υλοποίηση  των  έργων  με  τίτλο  «Προγράμματα 

κατάρτισης / επανακατάρτισης εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων σε επιχειρήσεις όλων 

των  κλάδων  της  οικονομίας  στις  8  περιφέρειες  σύγκλισης,  στις  3  περιφέρειες  σταδιακής 

εξόδου & στις 2 περιφέρειες σταδιακής εισόδου». 

Σκοπός  των  έργων  είναι  να  συνεισφέρουν,  αφενός,  στην  αύξηση  της  συμμετοχής  της 

εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων σε επιχειρήσεις όλων των κλάδων της οικονομίας σε 

ενέργειες  κατάρτισης,  αφετέρου,  στην  αναβάθμιση  των  προσόντων  των  εν  δυνάμει 

ωφελούμενων.  Ευρύτερη  επιδίωξη  των  έργων  αποτελεί  η  διασφάλιση  της  εργασίας  και  της 

εργασιακής  εξέλιξης  του  ανθρώπινου  δυναμικού  καθώς  και  της  βιωσιμότητας  και  της 

ανάπτυξης των επιχειρήσεων. 

Τα έργα εντάσσονται στους θεματικούς άξονες προτεραιότητας 4, 5 και 6 με τίτλο «Ενίσχυση 

της  Προσαρμοστικότητας  του  Ανθρώπινου  Δυναμικού  και  των  Επιχειρήσεων»  του 

Επιχειρησιακού  Προγράμματος  «Ανάπτυξη  Ανθρώπινου  Δυναμικού  2007‐20013»  και 

συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση  (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο – Ε.Κ.Τ.) και 

από  εθνικούς  πόρους.  Υλοποιούνται  δε  σύμφωνα  με  τα  εγκριθέντα  και  ενταχθέντα  Τεχνικά 

Δελτία Πράξεων και Υποέργων από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα 

και  Επιχειρηματικότητα»  της  Γενικής  Γραμματείας  Δημοσίων  Επενδύσεων  ΕΣΠΑ  (Υπουργείο 

Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων).  

Στο πλαίσιο αυτό, η Ένωση Φορέων υλοποιεί την τρέχουσα περίοδο (2012‐2014) προγράμματα 

κατάρτισης  /  επανακατάρτισης  για  αυτοαπασχολούμενους  (0‐3  άτομα  προσωπικό)  και 

εργαζόμενους  σε  επιχειρήσεις  όλων  των  κλάδων  της  οικονομίας  (ιδίως  ΜΜΕ)  στα  εξής 

θεματικά αντικείμενα: 

Page 9: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  8    

1. «Έξοδος  από  την  κρίση:  Τεχνικές  παρέμβασης  στην  λειτουργία  της  επιχείρησης  και αντιμετώπιση  της κρίσης και  της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας  ‐ Η λειτουργία  της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης» 

2. «Έξοδος από την κρίση: Πράσινη επιχειρηματικότητα ‐ Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) – Κοινωνική Οικονομία» 

3. «Έξοδος από την κρίση: Κλαδικοί σχηματισμοί – Συστάδες Επιχειρήσεων» 4. «Οργάνωση  και  λειτουργία  μικρής  και  πολύ  μικρής  επιχείρησης  ‐  "Business  to 

Business"» 5. «Οργάνωση και  λειτουργία μικρής  και πολύ μικρής  επιχείρησης  ‐  Υποχρεώσεις  έναντι 

Δημοσίων Φορέων / Οργανισμών και Τρίτων» 6. «Διερεύνηση εναλλακτικών προμηθευτών, έξυπνες αγορές και διαπραγμάτευση» 7. «Εφοδιαστική διαχείριση (logistics management)» 8. «Γενική Οικονομική Εκπαίδευση» 9. «Οργανωτικές Ικανότητες» 10. «Ικανότητα επικοινωνίας» 11. «Ικανότητα διαχείρισης συγκρούσεων στο χώρο εργασίας» 

 

II.  Η ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ 

Η  χρηματοπιστωτική  κρίση  και  οι  πολλαπλές  συνέπειές  της  στο  οικονομικό  αλλά  και  στο 

κοινωνικό  πεδίο  έχουν  επηρεάσει  τόσο  το  επιχειρηματικό  περιβάλλον  όσο  και  τους  όρους 

εργασίας  και  απασχόλησης.  Ένα  περιβάλλον  έντασης  των  οικονομικών  δυσκολιών  αλλά  και 

των  προβλημάτων  ψυχικής  υγείας,  μείωσης  των  δυνατοτήτων  προσωπικής  και  κοινωνικής 

ανάπτυξης και, κυρίως, διάχυτης ανασφάλειας, πρωτίστως, βέβαια, για τους ανέργους, αλλά 

και για όλους τους εργαζομένους, τους αυτοαπασχολούμενους και τις επιχειρήσεις. 

Ωστόσο,  και  με  δεδομένο  ότι  κάποιοι  κλάδοι  ή/και  ειδικότητες  σε  περιφερειακό  και  τοπικό 

επίπεδο  παρουσιάζουν  μεγαλύτερη  δυναμική,  ενώ  μισθωτοί  και  αυτοαπασχολούμενοι 

καταλαμβάνουν το 85% της απασχόλησης στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της χώρας, η 

ενίσχυση των δυνατοτήτων εξέλιξης των εργαζομένων και των αυτοαπασχολουμένων αποτελεί 

ενέργεια  κρίσιμης  σημασίας  για  τη  διασφάλιση  της  απασχόλησης,  της  βιωσιμότητας  των 

επιχειρήσεων και, εν τέλει, της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. 

Στο πλαίσιο αυτό, κεντρική επιδίωξη των προγραμμάτων κατάρτισης/επανακατάρτισης είναι η 

υποστήριξη  των  αυτοαπασχολούμενων  και  των  εργαζομένων  σε  επιχειρήσεις  όλων  των 

κλάδων της οικονομίας με στόχο την αναβάθμιση των προσόντων και ικανοτήτων σας αλλά και 

τη  βελτίωση  της  ανταγωνιστικότητας  των  επιχειρήσεων.  Επιδιώκεται  η  παροχή  των 

απαραίτητων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων στους ωφελούμενους ώστε, από τη μια, να 

ενισχύσετε τις δυνατότητες αυτοανάπτυξης και προσωπικής σας εξέλιξης και, από την άλλη, να 

είστε σε θέση να αντεπεξέλθετε αποτελεσματικότερα στις απαιτήσεις των επαγγελμάτων και 

Page 10: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  9    

των θέσεων εργασίας τις οποίες κατέχετε, διασφαλίζοντας την εργασία και την επαγγελματική 

σας πορεία και υποστηρίζοντας τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, στις οποίες εργάζεστε ή τις 

οποίες κατέχετε. 

Οι ενέργειες κατάρτισης στοχεύουν στην παροχή αναβαθμισμένων προσόντων στο ανθρώπινο 

δυναμικό  των  επιχειρήσεων.  Ιδιαίτερη  σημασία  δίνεται  στην  ενίσχυση  μιας  ανάλογης 

κουλτούρας  προώθησης  ενεργειών  συνεχιζόμενης  επαγγελματικής  κατάρτισης  και  στην 

αμφισβήτηση μιας μονοδιάστατης έννοιας της επιχειρηματικότητας η οποία, με δεδομένη και 

την  τρέχουσα  οικονομική  δυσχέρεια,  τείνει  να  εκλαμβάνει  την  ανάπτυξη  του  ανθρώπινου 

δυναμικού, κυρίως, ως ανωφελές κόστος. 

Συνοδεύονται  επίσης  από  συμπληρωματικές  ενέργειες  οι  οποίες  συμβάλλουν  στην 

ολοκληρωμένη  ανάπτυξη  των  έργων.  Ενδεικτικά,  αναφέρονται:  δικτύωση  σε  πανελλαδικό, 

περιφερειακό  και  τοπικό  επίπεδο,  διερεύνηση  στοιχείων  που  αναδεικνύουν  τις  τάσεις  των 

τοπικών αγορών εργασίας και αντίστοιχη διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών, επιλογή και 

κατανομή  των  καταρτιζομένων  σε  περιφερειακό  και  τοπικό  επίπεδο  με  βάση  τις 

ιδιαιτερότητες, ανάγκες και δυναμική τόσο των ιδίων όσο και των αναγκών των επιχειρήσεων, 

ενέργειες δημοσιότητας και αξιολόγησης του έργου, παρακολούθηση των ωφελουμένων τόσο 

κατά τη διάρκεια όσο και μετά το πέρας των σεμιναρίων κατάρτισης. 

Επιπλέον, έμφαση δόθηκε στη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για το σύνολο των θεματικών 

αντικειμένων:  Εγχειρίδια  προς  τους  Εκπαιδευόμενους  και  Οδηγοί  των  Εκπαιδευτών.  Την 

υλοποίηση  της  συγκεκριμένης  δράσης  ανέλαβε  το  μέλος  της  Ένωσης  Φορέων,  Ινστιτούτο 

Εργασίας  της  Γ.Σ.Ε.Ε.  Ειδικότερα,  μέσα  από  τη  συγκρότηση  ειδικής  ομάδας  συμβούλων,  ο 

συγκεκριμένος  φορέας  είχε  την  ευθύνη  για  τη  μετατροπή  των  Εγχειριδίων  των 

Εκπαιδευομένων σε διαδραστική μορφή και τη διαμόρφωση των Οδηγών Εκπαιδευτών σε ένα 

προτεινόμενο  Σχέδιο  Μαθήματος  βασισμένο  σε  σειρά  Εκπαιδευτικών  Δραστηριοτήτων. 

Αντίστοιχα,  και  όσον  αφορά  τα  περιεχόμενα  των  Εγχειριδίων,  οι  συγγραφείς  τους  είχαν  την 

ευθύνη  για  τη  διαμόρφωση  των  περιεχομένων  τους,  ως  ειδικοί  στα  σχετικά  αντικείμενα 

κατάρτισης.  Αποτέλεσμα  της  δράσης  αυτής  είναι  και  το  παρόν  εγχείρημα,  το  οποίο 

συνοδεύεται από έναν αντίστοιχο Οδηγό Εκπαιδευτών. 

 

III.  ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ 

Όπως  προαναφέρθηκε,  με  βασικό  εργαλείο  την  υλοποίηση  προγραμμάτων  κατάρτισης  σε 

συγκεκριμένα  θεματικά  αντικείμενα,  τα  εγκεκριμένα  έργα  στην  ‘Ένωση Φορέων,  στοχεύουν 

στην  αναβάθμιση  των  προσόντων  αυτοαπασχολούμενων  και  εργαζόμενων  σε  επιχειρήσεις 

όλων των κλάδων της οικονομίας. 

Page 11: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  10    

Τα  προγράμματα  επαγγελματικής  κατάρτισης,  συνολικής  διάρκειας  40  ωρών  έκαστο, 

αποτελούνται  από  θεωρητικό  και  πρακτικό  τμήμα.  Η  μορφή  της  πρακτικής  άσκησης 

συνίσταται σε ποικίλες βιωματικές δραστηριότητες ανάλογα με το αντικείμενο κατάρτισης, εκ 

των οποίων η πιο χαρακτηριστική είναι η μελέτη περίπτωσης – case study. Το θεωρητικό μέρος 

συναρτάται  άμεσα  με  το  εκπαιδευτικό  αντικείμενο,  αποτελώντας  το  80%  του  συνόλου  των 

ωρών  του  προγράμματος  κατάρτισης.    Αξίζει  να  επισημανθεί  ότι  τα  προγράμματα  αυτά, 

ενσωματώνουν περαιτέρω διδακτικές ενότητες οι οποίες αφορούν την Υγιεινή και Ασφάλεια 

στην  εργασία,  τις  Βασικές  αρχές  λειτουργίας  των  επιχειρήσεων,  τις  Βασικές  αρχές  του 

εργατικού  δικαίου  και  την  Ενημέρωση  για  την  εφαρμογή  της  Αρχής  της  μη  Διάκρισης. 

Ειδικότερα, αναφορικά με τα αντικείμενα 1 – 8, αυτά ενσωματώνουν δύο επιπλέον διδακτικές 

ενότητες: την εξωστρέφεια και την ηλεκτρονική τιμολόγηση καθώς οι δύο τελευταίες κρίθηκαν 

σημαντικά εφόδια στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον. 

Η περίοδος υλοποίησης των προγραμμάτων εκτείνεται από το Δεκέμβριο του 2012 έως και το 

Σεπτέμβριο του 2014, σε πανελλαδικό επίπεδο. Προς την επίτευξη μιας ευρύτερης συμμετοχής 

στις  ενέργειες  κατάρτισης,  κάθε  ενδιαφερόμενος  μπορεί  να  παρακολουθήσει  έως  και  τρία 

προγράμματα.  Τέλος,  η  επιτυχής  συμμετοχή  σε  αυτά  οδηγεί  στην  επιδότηση  5€  ανά  ώρα 

κατάρτισης  σε  κάθε  ωφελούμενο  καθώς  και  στην  απόκτηση  σχετικής  Βεβαίωσης 

Παρακολούθησης Προγράμματος Κατάρτισης. 

Κατά  τα  λοιπά  και ως  προς  τους  όρους  ενεργειών  κατάρτισης,  εφαρμόζονται  προδιαγραφές 

που  ορίζονται  στην  υπ’  αριθμ. 1.5188/οι. 3.968  (ΦΕΚ 915/Β/20.5.2011)  Κοινή  Απόφαση  των 

Υπουργών Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας – Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και 

Θρησκευμάτων  –  Εργασίας  και  Κοινωνικής  Ασφάλισης  για  το  «Ενιαίο  Σύστημα  Διαχείρισης, 

Αξιολόγησης,  Παρακολούθησης  και  Ελέγχου  των  Ενεργειών  Επαγγελματικής  Κατάρτισης 

(Ε.Σ.Δ.Ε.Κ.) συγχρηματοδοτούμενων από το ΕΚΤ ή το ΕΤΠΑ στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ (2007‐2013 ), 

για όλα τα Επιχειρησιακά προγράμματα που εμπεριέχουν δράσεις Κατάρτισης». 

 

IV.  ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ 

Είναι  σημαντικό  να  αναφέρουμε  ότι  στο  πλαίσιο  του  συγκεκριμένου  έργου,  προωθείται  η 

μεθοδολογία  της  συμμετοχικής  διδασκαλίας  ως  η  καταλληλότερη  για  την  εκπαίδευση 

ενηλίκων. Μέσω αυτής, ενισχύεται η ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων, λαμβάνεται 

υπόψη ο ιδιαίτερος τρόπος που ο καθένας μαθαίνει (εξατομικευμένη μάθηση), αξιοποιούνται 

οι γνώσεις και οι εμπειρίες των συμμετεχόντων (βιωματική προσέγγιση), ενώ μπορεί, εν τέλει, 

αποτελεσματικότερα να διαμορφωθεί ένα δημιουργικό πλαίσιο μάθησης το οποίο συνδυάζει 

τη θεωρητική με την πρακτική κατάρτιση. Η εφαρμογή της συμμετοχικής μεθοδολογίας και η 

χρήση  των  εκπαιδευτικών  τεχνικών  και  μέσων  στην  κατεύθυνση  αυτή  υποστηρίζει  τη 

Page 12: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  11    

συστηματική  εξειδίκευση  των  γνώσεων  των  καταρτιζομένων σε συγκεκριμένες  ενότητες που 

σχετίζονται  με  το  αντικείμενο  κατάρτισης,  παράλληλα  όμως,  ενισχύει  και  την  καλλιέργεια 

ικανοτήτων  ευελιξίας,  ανάληψης  πρωτοβουλιών,  ανάπτυξης  συλλογικών  δράσεων,  επίλυσης 

προβλημάτων συνεργασίας και επικοινωνίας κ.ά.  

Άλλωστε,  στην  κατεύθυνση αυτή,  αναπτύχθηκαν  και οι  σχετικοί Οδηγοί  των  εκπαιδευτών οι 

οποίοι  αποτελούν,  στην  πραγματικότητα,  ένα  προτεινόμενο  Σχέδιο  Μαθήματος  για  κάθε 

θεματικό αντικείμενο. Ωστόσο, επιδιώκοντας την ενίσχυση της συμμετοχικής εκπαίδευσης, οι 

Οδηγοί αυτοί  εστιάζουν στην  εκπόνηση μιας σειράς δραστηριοτήτων  για  την ολοκληρωμένη 

υλοποίηση των προγραμμάτων. Παράλληλα, πρέπει να τονιστεί ότι δόθηκε ιδιαίτερη σημασία 

στην  αναφορά  παραδειγμάτων  τα  οποία  (αν  και  όχι  αποκλειστικά)  προσανατολίζονται  σε 

θέματα που αφορούν το περιβάλλον της εργασίας και των επιχειρήσεων. 

Το  εγχειρίδιο  που  έχετε  στα  χέρια  σας  επιδιώχθηκε  να  μην  έχει  την  κλασική  μορφή  ενός 

συνεχούς  κειμένου  ανάλυσης  αλλά  να  είναι  περισσότερο  διαδραστικό  και  φιλικό  προς  τον 

αναγνώστη.  Σε αυτή την κατεύθυνση,  τηρεί κάποιες προδιαγραφές όπως την περιγραφή του 

σκοπού  και  των  εκπαιδευτικών  στόχων  τόσο  για  το  σύνολο  του  υλικού  όσο  και  για  τα 

επιμέρους  κεφάλαιά  του,  την  παρουσίαση  των  εννοιών  –  λέξεων  κλειδιά,  την  κατανομή  σε 

διακριτές  ενότητες  και  υποενότητες.  Περιέχει,  επίσης,  παραδείγματα,  κάποιες 

δραστηριότητες, ασκήσεις αυτοαξιολόγησης μαζί με τις απαντήσεις  τους, συνόψεις αλλά και 

προτεινόμενες πηγές για περαιτέρω μελέτη στο τέλος κάθε κεφαλαίου. Ελπίζουμε ότι η δομή 

του,  σε  συνδυασμό  βέβαια  με  την  παρακολούθηση  ενός  σχετικού  σεμιναρίου  θα  σας 

βοηθήσουν να εξοικειωθείτε, όσο το δυνατόν περισσότερο, με το αντικείμενο κατάρτισης. 

Για να βρείτε αναλυτικότερα στοιχεία για το προφίλ των εταίρων της Ένωσης Φορέων καθώς 

και  περισσότερες  πληροφορίες  για  τα  προγράμματα  κατάρτισης,  επισκεφτείτε  την  επίσημη 

ιστοσελίδα  των  έργων www.epanakatartisi.gr  ή  εναλλακτικά  τις  ιστοσελίδες  των  μελών  της 

Ένωσης. 

Ευχαριστούμε  για  τη  συμμετοχή  σας  και  ελπίζουμε  τόσο  το  εκπαιδευτικό  έργο  όσο  και  το 

παρόν  εκπαιδευτικό  υλικό  να  αποτελέσουν  δημιουργική  αφετηρία  για  τον  καθένα  και  την 

καθεμία από εσάς. 

 

VI.  ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ 

Oι  επιχειρηματίες,  για  να  επιβιώσουν  μέσα  σε  ένα  άκρως  επικίνδυνο  και  μεταβαλλόμενο 

οικονομικό  περιβάλλον,  εκτός  των  άλλων,  χρειάζονται  συμβουλές  και  τεχνικές  που  θα  τους 

βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση. Το παρόν εγχειρίδιο είναι μία απόπειρα 

στήριξης και καθοδήγησης των επιχειρηματιών, που έχουν ανάγκη από έναν πρακτικό οδηγό 

Page 13: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  12    

για  να  τους βοηθήσει  να αντιμετωπίσουν  την οικονομική  κρίση και  να δώσει απαντήσεις σε 

πολλά  από  τα  πρακτικά  οικονομικά  ζητήματα  που  τους  απασχολούν,  όσον  αφορά  την 

επιβίωση των επιχειρήσεων σε συνθήκες δυσπραγίας της αγοράς και δραματικής μείωσης της 

κατανάλωσης εκ μέρους των πολιτών. 

Με  βάση  τα  παραπάνω,  το  υλικό  αυτό  απευθύνεται  κατά  κύριο  λόγο  σε  άτομα  που  ήδη 

απασχολούνται  ως  επιχειρηματίες.  Επιπλέον,  μπορεί  να  φανεί  χρήσιμο  σε  εν  δυνάμει 

επιχειρηματίες,  άτομα  που  ενδιαφέρονται  να  ασχοληθούν  με  επιχειρήσεις,  καθώς  και  σε 

συμβοηθούντα  μέλη  σε  αυτές.  Παρ’  όλα  αυτά,  το  υλικό  αυτό  μπορεί  να  ενδιαφέρει  και 

εργαζόμενους σε επιχειρήσεις, οι οποίοι θέλουν να ενημερωθούν για τα ζητήματα που έχουν 

προκύψει στις επιχειρήσεις από την κρίση. 

 

VI.  ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ 

ΣΚΟΠΟΣ 

Σκοπός του υλικού είναι να αποτελέσει ένα εμπεριστατωμένο εγχειρίδιο ανάλυσης των αιτίων 

και των συνεπειών της κρίσης στις ελληνικές επιχειρήσεις, ώστε ο καταρτιζόμενος να μπορέσει 

να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά  την  τεράστια οικονομική  κρίση με συγκεκριμένες  τεχνικές 

παρέμβασης στην λειτουργία της επιχείρησης και επιστημονικές πρακτικές αντιμετώπισης των 

συνεπειών της κρίσης, με δεδομένη την πολύ αρνητική οικονομική συγκυρία. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ /  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση της μελέτης αυτού του εγχειριδίου: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  εξηγείτε  πώς  οι  σύγχρονες  αρχές  οργάνωσης  και  διοίκησης  επηρεάζουν  την 

επιχειρηματική δράση. 

2.  Να  εξηγείτε  με  ποιόν  τρόπο  πραγματοποιείται  η  οργάνωση,  η  λειτουργία  και  η 

αναδιοργάνωση μίας επιχείρησης. 

3. Να αναφέρετε τους παράγοντες που επηρέασαν την τρέχουσα χρηματοπιστωτική κρίση. 

4.  Να  αναλύετε  τις  προβληματικές  κρατικές  πολιτικές  που  συνέβαλαν  στην  επιδείνωση  της 

χρηματοπιστωτικής κρίσης. 

Page 14: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  13    

5.  Να  εξηγείτε  τις  επιπτώσεις  της  οικονομικής  κρίσης  στη  λειτουργία  των  ελληνικών 

επιχειρήσεων. 

6. Να απαντάτε στο κρίσιμο ερώτημα «Που βρίσκεται τώρα η επιχείρηση;». 

7. Να προβαίνετε σε ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης μίας επιχείρησης. 

8.  Να  δίνετε  παραδείγματα  σωστής  επικοινωνιακής  διαχείρισης  των  αντιρρήσεων  και  των 

αιτημάτων των πελατών. 

9. Να αναλύετε επιπρόσθετα μέτρα που χρειάζεται μια επιχείρηση, ώστε να ενισχυθεί η θέση 

της στην αγορά, όπως μέτρα στον τομέα της προβολής και διαφήμισης, στις δημόσιες σχέσεις, 

στη διανομή και στην διαχείριση του χαρτοφυλακίου των προϊόντων σας. 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1. Να αξιολογείτε τις διάφορες νομικές μορφές της επιχείρησης και να ιεραρχείτε τον κίνδυνο 

για  την  προσωπική  περιουσία  του  επιχειρηματία  που  επιφυλάσσει  η  επιλογή  μίας 

συγκεκριμένης νομικής μορφής. 

2.  Να  αξιολογείτε  την  χρησιμότητα  της  ανάλυσης  των  παραγόντων,  ώστε  να  προσαρμόζετε 

ανάλογα στη δική σας τακτική αντιμετώπισης της κρίσης. 

3. Να υπολογίζετε την ζημιά από κάθε συνέπεια της οικονομικής κρίσης στην οικονομική ζωή 

των ελληνικών επιχειρήσεων. 

4.  Να  μπορείτε  να  αποφασίσετε  ποια  προϊόντα  και  υπηρεσίες  θα  μείνουν  και  ποια  θα 

καταργηθούν, ώστε να απελευθερωθούν πόροι σε μία επιχείρηση. 

5. Να διενεργείτε μία SWOT Analysis σε οποιαδήποτε επιχείρηση. 

6. Να κατασκευάζετε μία Κατάσταση Ταμιακής Ροής. 

7. Να αξιολογείτε την οικονομικότητα, αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα των λύσεων 

που προτείνετε στα προβλήματα των πελατών σας. 

8.  Λαμβάνοντας  υπόψη  τους  δείκτες  ρευστότητας,  να  αποφασίσετε  αν  μια  επιχείρηση 

κινδυνεύει να πέσει σε παγίδα ρευστότητας και να επιλέξετε τα κατάλληλα διορθωτικά μέτρα. 

9. Να υπολογίζετε με τους δείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης και βιωσιμότητας την ισορροπία 

μεταξύ ιδίων και ξένων κεφαλαίων μέσα σε μια επιχείρηση. 

10.  Λαμβάνοντας  υπόψη  τις  επιπτώσεις  της  οικονομικής  κρίσης,  να  αποφασίζετε  ποιες 

πρωτοβουλίες μπορούν να βοηθήσουν πρακτικά μια επιχείρηση. 

Page 15: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  14    

11.  Να  αποφασίζετε  ποιες  πρωτοβουλίες  μπορούν  να  βοηθήσουν  πρακτικά  την  προσωπική 

σας ανάπτυξη ως επιχειρηματίες ή συμβοηθούντα μέλη σε επιχείρηση. 

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  εκτιμάτε  το  εύρος  και  την  πολυπλοκότητα  της  δράσης  της  σύγχρονης  οργάνωσης  και 

διοίκησης των επιχειρήσεων. 

2. Να εκφράζετε άποψη για το βάθος και  τα αίτια  της  τρέχουσας χρηματοπιστωτικής κρίσης 

καθώς και για την πολυπλοκότητα της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. 

3.  Να  αισθάνεστε  σίγουροι/σίγουρες  ότι  μπορείτε  να  χρησιμοποιήσετε  τις  τεχνικές  και 

μεθόδους  εσωτερικής  ανάλυσης  της  επιχείρησης  επ’  ωφελεία  μιας  επιχείρησης  σε  περίοδο 

βαθιάς οικονομικής κρίσης. 

4. Να εκτιμάτε το εύρος και την πολυπλοκότητα των χειρισμών που πρέπει να κάνετε και των 

δεικτών που πρέπει  να  χρησιμοποιήσετε ώστε  να έχετε αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση  των 

χρηματοοικονομικών προβλημάτων που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης 

σε μια επιχείρηση. 

5. Να εκτιμάτε το εύρος και την πολυπλοκότητα των πρωτοβουλιών που μπορεί να πάρει ένας 

επιχειρηματίας για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κρίσης μέσα στην επιχείρησή του. 

Page 16: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  15    

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Οι  βασικές  αρχές  οργάνωσης  και  λειτουργίας  των  επιχειρήσεων,  οι  νομικές  μορφές  των 

ιδιωτικών  εταιρειών,  καθώς  και  τα  περιβάλλοντα  δράσης  μίας  επιχείρησης  είναι  τα  κύρια 

θέματα  που  διαπραγματεύεται  αυτό  το  κεφάλαιο.  Η  παρουσίαση  του  τρόπου  με  τον  οποίο 

λειτουργεί μία σύγχρονη επιχείρηση – τόσο από νομικής όσο και από οικονομικής πλευράς – 

είναι πολύ σημαντική για την κατανόηση της σύγχρονης επιχειρηματικής ζωής. 

ΣΚΟΠΟΣ 

Σκοπός αυτής της ενότητας είναι η παρουσίαση των διαφόρων νομικών μορφών που μπορεί 

να πάρει μία επιχείρηση,  των βασικών αρχών οργάνωσης και  λειτουργίας  των επιχειρήσεων 

καθώς και των περιβαλλόντων δράσης τους, ώστε να μπορεί ο καταρτιζόμενος να επιλέγει την 

νομική μορφή που ταιριάζει στην επιχείρησή του και να μπορεί να την οργανώνει και να την 

λειτουργεί με βάση τις αρχές του σύγχρονου μάνατζμεντ. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ –  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  αναλύετε  τα  διάφορα  είδη  των  νομικών  μορφών  που  μπορεί  να  πάρει  μια 

επιχείρηση και να δίνετε παραδείγματα σχετικά με την αξιοποίηση των διαφορετικών 

νομικών μορφών που μπορούν να πάρουν οι επιχειρήσεις. 

2.  Να  εξηγείτε  πώς  οι  σύγχρονες  αρχές  οργάνωσης  και  διοίκησης  επηρεάζουν  την 

επιχειρηματική δράση. 

3. Να αναλύετε τα περιβάλλοντα στα οποία δραστηριοποιείται η σύγχρονη επιχείρηση.  

4.  Να  εξηγείτε  με  ποιόν  τρόπο  πραγματοποιείται  η  οργάνωση,  η  λειτουργία  και  η 

αναδιοργάνωση μίας επιχείρησης. 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  επιλέγετε  την  βέλτιστη  νομική  μορφή  που  ταιριάζει  σε  κάθε  μορφή 

επιχειρηματικότητας. 

Page 17: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  16    

2. Να αξιολογείτε τις διάφορες νομικές μορφές της επιχείρησης και να ιεραρχείτε τον 

κίνδυνο για την προσωπική περιουσία του επιχειρηματία που επιφυλάσσει η επιλογή 

μίας συγκεκριμένης νομικής μορφής. 

3. Να ανιχνεύετε την πολυπλοκότητα και τον δυναμισμό του περιβάλλοντος μέσα στο 

οποίο δραστηριοποιείται μία επιχείρηση. 

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

1. Να αισθάνεστε σίγουροι/σίγουρες ότι μπορείτε να διαλέξετε μεταξύ των διαφόρων 

νομικών  μορφών  επιχείρησης,  εκείνης  που  ταιριάζει  περισσότερο  στις  ανάγκες  μιας 

επιχείρησης. 

2. Να εκτιμάτε το εύρος και την πολυπλοκότητα της δράσης της σύγχρονης οργάνωσης 

και διοίκησης των επιχειρήσεων. 

3. Να εκφράζετε άποψη για τον τρόπο ανασυγκρότησης των επιχειρήσεων. 

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ 

Αβεβαιότητα 

Ιδιότυπες εταιρείες 

Κεφαλαιουχικές εταιρείες 

Μικτές εταιρείες 

Οργάνωση και διοίκηση επιχειρήσεων 

Πολυπλοκότητα του περιβάλλοντος, δυναμισμός του περιβάλλοντος 

Προσωπικές εταιρίες 

Συγκριτική αξιολόγηση (benchmarking) 

1.1.  ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 

1.1.1.  ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 

Η επιχείρηση είναι ένας οικονομικός οργανισμός που προσπαθεί να ικανοποιήσει ανθρώπινες 

ανάγκες,  αναλαμβάνοντας  ένα  επίπεδο  επιχειρηματικού  κινδύνου,  με  αμοιβή  το  κέρδος. 

Οργανώνεται γύρω από την ανθρώπινη εργασία,  τόσο αυτή του  ιδιοκτήτη όσο και αυτή των 

εργαζομένων.  Ο  επιχειρηματικός  κίνδυνος  περιλαμβάνει  την  πιθανότητα  αποτυχίας  της 

επιχείρησης  και  του  επιχειρηματία  καθώς  και  το  λεγόμενο  κόστος  ευκαιρίας,  το  κέρδος 

δηλαδή  που  θα  είχε  αν  είχε  επενδύσει  τα  κεφάλαιά  του  σε  κάποια  άλλη  επιχειρηματική 

ευκαιρία. 

Page 18: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  17    

Με  βάση  το  αντικείμενο  απασχόλησης,  οι  επιχειρήσεις  διακρίνονται  σε  πρωτογενούς 

(γεωργία, αλιεία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία κ.λπ.), δευτερογενούς (βιοτεχνίες, βιομηχανίες) 

ή τριτογενούς παραγωγής (εμπόριο, υπηρεσίες, ναυτιλία κ.λπ.). 

Με  βάση  το  μέγεθός  τους,  διακρίνονται  σε  πολύ  μικρές,  μικρές,  μεσαίες  και  μεγάλες 

επιχειρήσεις. Η κατηγοριοποίηση αυτή έχει γίνει από την Ε.Ε. και καθορίζεται ανάλογα με τον 

αριθμό  των  εργαζομένων,  τον  κύκλο  των  εργασιών  (δηλαδή  το  μέγεθος  των  πωλήσεων),  το 

ύψος του επενδυμένου κεφαλαίου και το βαθμό ανεξαρτησίας από τις άλλες επιχειρήσεις. 

Έτσι,  μία  επιχείρηση  θεωρείται πολύ  μικρή  όταν  απασχολεί  μέχρι  9  εργαζόμενους  και  έχει 

κάτω από 2 εκ. ευρώ πωλήσεις ή κάτω από 2 εκ. ευρώ επενδυμένο κεφάλαιο. Μία επιχείρηση 

θεωρείται μικρή όταν έχει από 10 έως 59 εργαζόμενους και κάτω από 10 εκ. ευρώ πωλήσεις ή 

κάτω από 10  εκ.  ευρώ επενδυμένο κεφάλαιο. Μία επιχείρηση θεωρείται μεσαίου μεγέθους 

όταν έχει από 50 έως 249 εργαζόμενους και κάτω από 50 εκ. ευρώ πωλήσεις ή κάτω από 43 εκ. 

ευρώ επενδυμένο κεφάλαιο. Μία επιχείρηση θεωρείται ως μεγάλη όταν έχει πάνω από 250 

εργαζόμενους  ή  πάνω  από  50  εκ.  ευρώ  πωλήσεις  ή  πάνω  από  43  εκ.  ευρώ  επενδυμένο 

κεφάλαιο. Το κριτήριο της ανεξαρτησίας είναι κοινό για όλες τις επιχειρήσεις, οι οποίες για να 

θεωρούνται ανεξάρτητες θα πρέπει να μην συμμετάσχουν στο κεφάλαιο άλλων επιχειρήσεων 

ή  να μην συμμετάσχουν άλλες  επιχειρήσεις στο κεφάλαιό  τους σε ποσοστό μεγαλύτερο  του 

25%. 

Με  βάση  τον  γεωγραφικό  τόπο  δραστηριοποίησής  τους  οι  επιχειρήσεις  διακρίνονται  σε 

τοπικές, εθνικές και πολυεθνικές. 

Με  βάση  τη  νομική  τους  μορφή  χωρίζονται  σε  5  μεγάλες  κατηγορίες:  τις  προσωπικές,  τις 

κεφαλαιουχικές, τις μικτές, τις ιδιότυπες και τις συλλογικές. 

Προσωπικές εταιρείες είναι αυτές που τη διαχείρισή τους ασκούν με συλλογικό τρόπο όλοι οι 

εταίροι (ομόρρυθμοι εταίροι), οι οποίοι και συμμετέχουν στο κεφάλαιό τους. Τέτοια εταιρεία 

είναι  η  ομόρρυθμη  εταιρεία  (Ο.Ε.),  στην  οποία  οι  ομόρρυθμοι  εταίροι  συμμετέχουν 

αλληλέγγυα, απεριόριστα και με ολόκληρη την περιουσία τους στην αποπληρωμή των χρεών 

της επιχείρησης. Η λέξη «αλληλέγγυα» σημαίνει ότι ο κάθε ομόρρυθμος εταίρος ευθύνεται για 

τις  πράξεις  και  τις  παραλείψεις  των  άλλων  συνεταίρων  του  όσον  αφορά  την  άσκηση  της 

οικονομικής  δραστηριότητας  της  επιχείρησης. «Απεριόριστα  και  με  ολόκληρη  την περιουσία 

τους»  σημαίνει  ότι  κάθε  εταίρος  ευθύνεται  για όλο  το ποσό  των  χρεών  της  επιχείρησης  και 

μπορεί να χάσει όχι μόνο το εταιρικό του μερίδιο αλλά και την προσωπική του περιουσία. Το 

καταστατικό της ομόρρυθμης εταιρείας συντάσσεται από δικηγόρο, υπογράφεται από όλους 

τους εταίρους και κατατίθεται στο Πρωτοδικείο της περιοχής, όπου τηρείται σχετικό μητρώο. 

Ο νόμος δεν απαιτεί συγκεκριμένο ύψος εταιρικού κεφαλαίου για να συσταθεί μια Ο.Ε. γιατί 

ούτως ή άλλως δεν διαχωρίζεται  η περιουσία  της  εταιρίας από  την περιουσία  των  εταίρων, 

Page 19: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  18    

αφού αυτοί  είναι υπεύθυνοι  και με  την προσωπική  τους περιουσία για  τις υποχρεώσεις  της 

εταιρείας. 

Η  ετερόρρυθμη  εταιρεία  (Ε.Ε.)  είναι  μία  άλλη  μορφή  προσωπικής  εταιρείας  στην  οποία 

υπάρχει  τουλάχιστον  ένας  ομόρρυθμος  και  ένας  ετερόρρυθμος  εταίρος.  Ο  ετερόρρυθμος 

εταίρος είναι κάτι σαν χρηματοδότης: βάζει χρήματα στην επιχείρηση και μπορεί να χάσει τα 

χρήματα  αυτά  αν  η  επιχείρηση  δεν  πάει  καλά.  Αντίθετα  από  τον  ομόρρυθμο  εταίρο,  δεν 

συμμετέχει αλληλέγγυα, απεριόριστα και με ολόκληρη  την περιουσία  του,  άρα  το μόνο που 

μπορεί  να  χάσει  είναι  το  ποσό  που  έχει  συνεισφέρει  στην  επιχείρηση.  Γι’  αυτό  το  λόγο,  ο 

ετερόρρυθμος  εταίρος  δεν  επιτρέπεται  να  ασκήσει  διοίκηση.  Ούτε  για  την  Ε.Ε.  υπάρχει 

ελάχιστο ύψος εταιρικού κεφαλαίου. 

Επίσης,  στις  προσωπικές  εταιρείες  συγκαταλέγεται  και  η  συμμετοχική  ή  αφανής  εταιρεία, 

όταν  υπάρχει  ένας  εμφανής  εταίρος  και  κάποιοι  αφανείς  εταίροι,  τόσο  στους 

συναλλασσόμενους όσο και στο κράτος. Η πιο κλασική περίπτωση είναι εκείνη κατά την οποία 

ένας  επιχειρηματίας  που  δεν  έχει  επαρκή  δικά  του  κεφάλαια,  απευθύνεται  σε  διάφορους 

κεφαλαιούχους, οι οποίοι προτιμούν – αντί της απλής χρηματοδότησης – τη συμμετοχή τους 

στην  επιχείρηση  χωρίς  αυτοί  να  εμφανίζονται  πουθενά.  Από  τη  φύση  της  η  συμμετοχική 

εταιρεία είναι άτυπη,  δεν υπόκειται σε καθορισμένες διατυπώσεις  των άλλων εταιρειών και 

στερείται νομικής προσωπικότητας. 

Κεφαλαιουχικές  είναι οι εταιρείες στις οποίες τη διοίκηση έχουν ο εταίρος ή οι εταίροι που 

κατέχουν  την πλειοψηφία  του κεφαλαίου  της εταιρείας. Βασική διάκριση με  τις προσωπικές 

είναι  ότι  η  ευθύνη  απέναντι  στους  πιστωτές  καλύπτεται  αποκλειστικά  από  το  κεφάλαιο  της 

εταιρείας και μέχρι του ποσού που έχει καταβληθεί από τους εταίρους, χωρίς να επηρεάζεται 

η προσωπική τους περιουσία. 

Η πιο γνωστή μορφή κεφαλαιουχικής εταιρείας είναι η ανώνυμη εταιρεία (Α.Ε.).Το κεφάλαιό 

της  χωρίζεται  σε  μικρότερες  ισόποσες  μερίδες  που  λέγονται  μετοχές,  ενώ  οι  κάτοχοί  τους 

ονομάζονται μέτοχοι. Η εταιρεία διοικείται από ένα Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο εκλέγεται 

κάθε χρόνο από τη Γενική Συνέλευση των Μετόχων. Η Ανώνυμη Εταιρεία είναι από τη σύστασή 

της εμπορική εταιρεία, σύμφωνα με το νόμο ακόμα και αν δεν έχει αυτό το σκοπό. Η σύσταση 

της Ανώνυμης Εταιρείας γίνεται με συμβολαιογραφικό έντυπο και δημοσιεύει υποχρεωτικά τα 

πρακτικά των γενικών συνελεύσεων, τις τροποποιήσεις του καταστατικού και τον ισολογισμό 

της  σε  Φύλλο  Εφημερίδας  της  Κυβέρνησης  (ΦΕΚ).Το  ελάχιστο  εταιρικό  κεφάλαιο  για  τη 

δημιουργία μίας Α.Ε. ορίζεται στα 60.000€. 

Κεφαλαιουχική  είναι  και  η  ναυτική  εταιρεία,  η  οποία  ιδρύεται  από  δύο  ή  περισσότερα 

πρόσωπα  με  αποκλειστικό  σκοπό  την  κυριότητα  ελληνικών  εμπορικών  πλοίων,  την 

εκμετάλλευση  ή  διαχείριση  ελληνικών  ή  ξένης  σημαίας  εμπορικών  πλοίων,  καθώς  και  την 

Page 20: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  19    

απόκτηση  μετοχών  άλλων  ναυτικών  εταιρειών  (Νόμος  959/1979  «Περί  της  Ναυτικής 

Εταιρείας»  (ΦΕΚ Α' 192/21‐24.8.1979)).  Το  κεφάλαιό  της  επίσης  χωρίζεται σε μετοχές  ενώ η 

εταιρεία  διοικείται  από  ένα  Διοικητικό  Συμβούλιο,  το  οποίο  εκλέγεται  κάθε  χρόνο  από  τη 

Γενική Συνέλευση των Μετόχων. 

Μικτές εταιρείες είναι οι εταιρείες στις οποίες η διοίκηση και η διαχείριση ασκείται συλλογικά 

από  τους  εταίρους  που  συμμετέχουν  στο  κεφάλαιό  της.  Οι  εταίροι  δεν  ευθύνονται  με  την 

περιουσία τους αλλά η ευθύνη τους απέναντι στους πιστωτές της εταιρείας φτάνει μόνο στο 

ύψος  της συνεισφοράς  τους σε αυτήν. Με άλλα  λόγια μπορούν  να  χάσουν μόνο όσα  έχουν 

βάλει  στην  εταιρεία.  Είναι  όμως  δυνατό,  ευθύνη  απέναντι  στους  πιστωτές  να  έχουν  και  οι 

εταίροι  που ασκούν διοίκηση  και  διαχείριση.  Στις  εταιρείες αυτές  το  κεφάλαιο  χωρίζεται  σε 

μερίδια, τα οποία αθροιζόμενα στην κατοχή κάθε εταίρου αποτελούν τη δική του μερίδα στην 

επιχείρηση. 

Η  Εταιρεία  Περιορισμένης  Ευθύνης  (Ε.Π.Ε.)  είναι  ένα  μίγμα  χαρακτηριστικών  γνωρισμάτων 

της ανώνυμης εταιρείας και της προσωπικής εταιρείας. Είναι από τη σύστασή της, όπως και η 

Ανώνυμη  Εταιρεία,  εμπορική  εταιρεία  έστω  και  αν  δεν  έχει  αυτό  το  σκοπό.  Συνδυάζει  την 

προσωπική παρουσία των εταίρων στη διοίκηση και την περιορισμένη τους ευθύνη μέχρι του 

ποσού  που  έχουν  εισφέρει  στην  εταιρεία.  Η  διαχείριση  της  εταιρείας  γίνεται  από  την 

πλειοψηφία  του  αριθμού  των  εταίρων  της  οι  οποίοι  όμως  πρέπει  να  εκπροσωπούν  και  την 

πλειοψηφία  του  αριθμού  των  μεριδίων  της.  Η  συμμετοχή  των  εταίρων  στις  αποφάσεις  της 

διοίκησης γίνεται ομοίως με την ίδια διπλή πλειοψηφία. Η συνέλευση των εταίρων μπορεί να 

ορίσει διαχειριστή της εταιρείας. Η σύσταση της Ε.Π.Ε. γίνεται με συμβολαιογραφικό έντυπο 

και  δημοσιεύει  υποχρεωτικά  τα  πρακτικά  των  γενικών  συνελεύσεων,  τις  τροποποιήσεις  του 

καταστατικού  και  τον  ισολογισμό  της  στο  ΦΕΚ.  Το  ελάχιστο  εταιρικό  κεφάλαιο  για  τη 

δημιουργία μίας Ε.Π.Ε. ορίζεται στα 3.000€. 

Η Ετερόρρυθμη κατά Μετοχές Εταιρεία διακρίνεται από την απλή ετερόρρυθμη εταιρεία μόνο 

ως προς το κεφάλαιό της, το οποίο μπορεί να χωριστεί σε μετοχές. Ως προς τη διαδικασία της 

δημοσιότητας,  του  διορισμού  και  την  εξουσία  των  διαχειριστών  και  τη  σύνταξη  και 

δημοσίευση των οικονομικών καταστάσεων, η ετερόρρυθμη κατά μετοχές εταιρεία ακολουθεί 

τη διαδικασία της Ε.Π.Ε. Στην Ελλάδα δεν χρησιμοποιείται αυτή η μορφή, παρότι προβλέπεται 

από τον εμπορικό νόμο. 

Η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.) είναι μία νέα εταιρική μορφή που δημιουργήθηκε 

φέτος με τον νόμο 4072/2012. Η Ι.Κ.Ε. θεσπίστηκε στα πλαίσια εκσυγχρονισμού του εμπορικού 

νόμου  που  προωθεί  τα  τελευταία  χρόνια  η  Ε.Ε.  σε  μια  προσπάθεια  να  εισαχθεί  ένας  νέος 

τύπος «ιδιωτικής εταιρίας» που θα προορίζεται για την μικρομεσαία επιχείρηση. Ο εταιρικός 

τύπος  που  έχει  μεγάλες  ομοιότητες  με  την  Ι.Κ.Ε.  στην  ελληνική  νομοθεσία  είναι  αυτός  της 

Ε.Π.Ε.  Η  Ι.Κ.Ε.  είναι  κεφαλαιουχική  εταιρία  (δηλαδή  διαθέτει  εταιρικό  κεφάλαιο  και 

Page 21: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  20    

περιορισμένη  ευθύνη  των  μελών  της  για  τα  εταιρικά  χρέη)  και  έχει  διαχειριστή  για  την 

καθημερινή  της  διοίκηση.  Είναι  όπως  και  η  Ε.Π.Ε.  εμπορική ακόμα  και αν ο σκοπός  της  δεν 

είναι τέτοιος. Ευθύνεται μόνο αυτή με τη περιουσία της για τις εταιρικές υποχρεώσεις κι όχι οι 

εταίροι. Η διάρκεια της Ι.Κ.Ε. είναι ορισμένου χρόνου εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στο 

καταστατικό της με μέγιστη διάρκεια τα δώδεκα (12) έτη. Η Ι.Κ.Ε. συστήνεται με απλό ιδιωτικό 

έγγραφο που περιλαμβάνει το καταστατικό της. Το έγγραφο της σύστασης δεν χρειάζεται να 

είναι συμβολαιογραφικό εκτός εάν εισφέρονται στην εταιρεία ακίνητα. Όλες οι τροποποιήσεις 

του καταστατικού δημοσιεύονται αποκλειστικά διαμέσου του Γενικού Εμπορικού Μητρώου ή 

της  εταιρικής  ιστοσελίδας,  χωρίς  την  παρουσία  συμβολαιογράφου  και  την  υποχρέωση 

δημοσίευσης  σε ΦΕΚ,  όπως  στην  Α.Ε.  και  στην  Ε.Π.Ε.  Το  ελάχιστο  εταιρικό  κεφάλαιο  για  τη 

δημιουργία  μίας  Ι.Κ.Ε.  ορίζεται  στο 1€.  Ο  χρόνος  σύστασής  της  υπολογίζεται  σε 1‐3  ημέρες 

όταν για  την Ε.Π.Ε.  χρειάζονται 7‐10 ημέρες.  Το κόστος σύστασής  της υπολογίζεται σε 300€‐

500€  έναντι  της  Ε.Π.Ε.  που  υπολογίζεται  σε  1.000‐1.500€  (χωρίς  τα  έξοδα  δικηγόρου  και 

λογιστή). Η  Ι.Κ.Ε.  είναι η εταιρεία που έχει  τα λιγότερα έξοδα διαχείρισης, η Ε.Π.Ε.  είναι μία 

μέση λύση ενώ η Α.Ε. ταιριάζει σε μεγάλες εταιρείες. 

Συμπλοιοκτησία είναι η από κοινού εκμετάλλευση πλοίου από δύο ή περισσότερα πρόσωπα. 

Η συμπλοιοκτησία στερείται νομικής προσωπικότητας καθώς δεν υπάρχει  τυπική διαδικασία 

σύστασής της. Οι αποφάσεις σε αυτήν παίρνονται με πλειοψηφία όλων των συμπλοιοκτητών. 

Η  διαχείριση  της  συμπλοιοκτησίας  μπορεί  να  ανατεθεί  σε  έναν  ή  περισσότερους 

συμπλοιοκτήτες  διαχειριστές  με  απόφαση  των  2/3  των  μελών  της  συμπλοιοκτησίας.  Ο 

διαχειριστής  λογοδοτεί  σε  καθένα  συμπλοιοκτήτη  χωριστά  αλλά  και  στη  συνέλευση  των 

συμπλοιοκτητών, η οποία αποφασίζει κατά πλειοψηφία. 

Κοινοπραξία είναι ένωση φυσικών ή νομικών προσώπων, με την οποία επιδιώκεται με κοινά 

μέσα  ένας  κοινός  σκοπός.  Ο  επιδιωκόμενος  σκοπός  της  κοινοπραξίας  διαφέρει  από  εκείνον 

των  λοιπών  εταιρικών  τύπων  στο  ότι  δεν  είναι  διαρκής,  αλλά  μοναδικός  και  συνδέεται 

συνήθως άμεσα με  ορισμένο  έργο. Όταν  τελειώσει  το  έργο η  κοινοπραξία  τερματίζει  το βίο 

της.  Η  κοινοπραξία  αντιμετωπίζεται  από  τον  εμπορικό  νόμο  είτε  ως  ομόρρυθμη  είτε  ως 

αφανής  εταιρεία.  Όταν  η  κοινοπραξία  εμφανίζεται  και  συναλλάσσεται  με  τρίτους  διά  του 

διαχειριστή  της,  αντιμετωπίζεται  ως  ομόρρυθμη  εταιρεία.  Η  ευθύνη  των  μελών  της 

κοινοπραξίας είναι απεριόριστη και εις ολόκληρο με την κοινοπραξία. 

Εμπορική  κοινοπραξία,  η  οποία  δεν  έχει  προβεί  στις  διατυπώσεις  δημοσιότητας  και 

συναλλάσσεται με  τρίτους δια  του διαχειριστή  της,  συμβαλλομένου στο δικό  του όνομα και 

όχι στο όνομα όλων των μελών της ή υπό την επωνυμία της κοινοπραξίας, αντιμετωπίζεται ως 

αφανής  εταιρία  χωρίς  νομική  προσωπικότητα.  Στην  περίπτωση  αυτή,  εμφανής  εταίρος 

λογίζεται  το  μέλος  ή  τα μέλη  της  κοινοπραξίας  τα  οποία  εμφανίζονται  προς  τα  έξω,  ενώ  τα 

υπόλοιπα μέλη είναι αφανή. Απεριόριστη και σε ολόκληρο ευθύνη έναντι των τρίτων έχει μόνο 

Page 22: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  21    

ο  εμφανής  εταίρος,  ενώ  οι  αφανείς  ευθύνονται  μέχρι  το  ύψος  της  εισφοράς  τους.  Για  τη 

σύσταση Κοινοπραξίας απαιτείται έγγραφος τύπος, αρκεί όμως ιδιωτικό έγγραφο. 

Συνεταιρισμός  είναι  μία  ένωση  επαγγελματιών,  αγροτών,  εργολάβων  ή  άλλων  που 

προσπαθούν  να  προωθήσουν  από  κοινού  τα  συμφέροντά  τους.  Μπορεί  να  είναι 

κερδοσκοπικοί όταν σκοπός τους είναι  το κέρδος. Τα κυριότερα είδη συνεταιρισμών είναι οι 

αγροτικοί  και  οι  αστικοί  συνεταιρισμοί.  Οι  αγροτικοί  συνεταιρισμοί  προσπαθούν  να 

προωθήσουν τα συμφέροντα των αγροτών και να εξασφαλίσουν την οικονομική και κοινωνική 

τους ανάπτυξη με  ισότιμη  συνεργασία  και  αμοιβαιότητα  στις  σχέσεις  μεταξύ  των μελών.  Οι 

αστικοί  συνεταιρισμοί  προσπαθούν  να  προάγουν  τα  συμφέροντα  των  μελών  τους  και  να 

εξασφαλίσουν  την  οικονομική  και  κοινωνική  τους  ανάπτυξη  μέσα  από  τις  δραστηριότητές 

τους. Οι αστικοί συνεταιρισμοί διακρίνονται σε παραγωγικούς, καταναλωτικούς, πιστωτικούς, 

μεταφορικούς,  τουριστικούς  και  προμηθευτικούς.  Ένας  ιδιαίτερος  τύπος  είναι  και  ο 

οικοδομικός συνεταιρισμός, ο οποίος αποκλειστικό σκοπό έχει να εξασφαλίσει στα μέλη του 

κατοικία.  Οι  συνεταιρισμοί  δεν  έχουν  κατώτατο  όριο  εταιρικού  κεφαλαίου.  Έχουν  όμως 

κατώτατο  αριθμό  μελών  και  κατώτατο  ποσό  συνεταιριστικής  μερίδας.  Μπορεί  ένας 

συνεταιριστής να συμμετέχει με περισσότερες συνεταιριστικές μερίδες, αλλά στη συνέλευση 

έχει μία μόνο ψήφο. Ο συνεταιρισμός μπορεί να έχει δύο μορφές: περιορισμένης ευθύνης και 

απεριόριστης ευθύνης. 

Ιδιότυπες εταιρείες είναι εταιρείες που λειτουργούν κάτω από ένα ιδιαίτερο νομικό καθεστώς 

για τον λόγο ότι έχουν εξειδικευμένες ανάγκες για ξεχωριστές νομικές προδιαγραφές. Τέτοιες 

εταιρείες  είναι  οι  μεταφορικές,  εκτελωνιστικές,  δικηγορικές  και  συμβολαιογραφικές 

εταιρείες, οι αστικές (κερδοσκοπικές και μη) εταιρείες και οι κοινωνίες αστικού δικαίου. Οι 

αστικές εταιρείες (κερδοσκοπικές και μη)είναι εταιρείες που ασχολούνται με τη διενέργεια μη 

εμπορικών  πράξεων  για  θέματα  που  ρυθμίζονται  από  το  αστικό  δίκαιο.  Για  παράδειγμα, 

Εταιρεία  Προστασίας  Ζώων,  Αρχαιολογική  Εταιρεία,  Μαθηματική  Εταιρεία  κ.λπ.  Κοινωνία 

αστικού δικαίου  υπάρχει  αν  ένα  δικαίωμα ανήκει  σε  περισσότερους  από  κοινού,  εφόσον  ο 

νόμος δεν ορίζει  διαφορετικά,  υπάρχει ανάμεσά  τους  κοινωνία  κατ'  ιδανικά μέρη.  Κοινωνία 

αστικού δικαίου, εκτός της περίπτωσης του κληρονομικού δικαιώματος, μπορούμε να έχουμε 

και στην περίπτωση συνεκμετάλλευσης ενός φορτηγού Δημοσίας Χρήσεως που η άδεια είναι 

κοινή, στην ανέγερση και εκμετάλλευση ενός ξενοδοχείου σε οικόπεδο που ανήκει σε δύο η 

περισσότερα άτομα και όπου υπάρχει εκμετάλλευση κοινού δικαιώματος. 

Συλλογικές  είναι  οι  μη  κερδοσκοπικές  εταιρείες  που  σκοπεύουν  στο  κοινωνικό  όφελος  και 

στην  ανάπτυξη  των  μελών  τους.  Η  διοίκηση  και  η  διαχείριση  είναι  συλλογική,  αλλά  τελούν 

αρχαιρεσίες  και  εκλέγουν  διοικητικό  συμβούλιο  ή  επιτροπή  διοίκησης.  Η  ευθύνη  τους 

απέναντι  σε  τρίτους  σχετίζεται  μόνο  με  το  κεφάλαιό  τους  και  με  την  περιουσία  αυτών  που 

ασκούν  διαχείριση  και  διοίκηση.  Συλλογικές  εταιρείες  είναι  οι  τοπικοί,  πολιτιστικοί  και 

Page 23: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  22    

εξωραϊστικοί  σύλλογοι,  τα  επαγγελματικά  σωματεία,  τα  διάφορα  κοινωφελή  ιδρύματα,  οι 

ενώσεις  προσώπων,  οι  επιτροπές  εράνων  και  διάφορα  άλλα  νομικά  πρόσωπα  ιδιωτικού 

δικαίου. 

Άλλες  κατηγορίες  επιχειρήσεων  με  βάση  διάφορα  κριτήρια  είναι  οι  οικογενειακές,  οι 

εποχικές, οι κινητές, οι υπαίθριες. 

Δραστηριότητα 1. 

Σκεφθείτε μία επιχείρηση την οποία θα θέλατε να ιδρύσετε (π.χ. φούρνο, κάβα, εμπόριο ειδών 

υγιεινής).  Ποια  νομική  μορφή  από  αυτές  που  παρουσιάστηκαν  στην  ενότητα  1.1.1  θα 

διαλέγατε και γιατί; 

1.1.2.  Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΜΑΝΑGEMENT)  

Η διοικητική  επιστήμη,  ή  όπως  συνηθίζεται  να  λέγεται  στα  αγγλικά «management»  (από  το 

λατινικό  manus=χέρι),  περιλαμβάνει  τις  έννοιες  της  διοίκησης  και  της  οργάνωσης.  Η 

οργάνωση  περιλαμβάνει  την  αποτελεσματική  αξιοποίηση  κάποιων  μέσων  που  έχει  στη 

διάθεσή της η επιχείρηση από το ανθρώπινο δυναμικό που την στελεχώνει, ώστε να πετύχει 

επιχείρηση τους στόχους της. Η σωστή οργάνωση θεωρείται βασικός παράγοντας συνδυασμού 

των  συντελεστών  της  παραγωγής,  ώστε  να  επιτευχθεί  το  επιθυμητό  αποτέλεσμα.  Με  την 

ορθολογική  οργάνωση  καθορίζονται  οι  δραστηριότητες  που  πρέπει  να  εκτελεστούν,  το 

ανθρώπινο  δυναμικό  που  θα  συμμετάσχει  και  οι  πόροι  (πρώτες  ύλες,  μηχανήματα,  κτίρια 

κ.λπ.) που είναι απαραίτητοι. Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλές επιχειρήσεις 

σήμερα όσον αφορά την οργάνωσή τους είναι το πρόβλημα της κατανομής των καθηκόντων (ο 

σωστός άνθρωπος πολλές φορές δεν  είναι στη σωστή θέση),  το πρόβλημα  του συντονισμού 

(έλλειμμα στο συντονισμό σημαίνει ότι ο πελάτης αντιλαμβάνεται ότι η επιχείρηση δεν είναι 

αποτελεσματική και αποθαρρύνεται να συνεχίσει να αγοράζει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες 

της),  το πρόβλημα του ατομισμού  (μεγάλο πρόβλημα των ελληνικών επιχειρήσεων οι οποίες 

πάσχουν  ειδικά στον συντονισμό  της ομαδικής δουλειάς),  το πρόβλημα  της  εξουσιοδότησης 

(ποιος εντέλει ποιόν). Οι βασικές αρχές για μία ορθολογική οργάνωση μίας επιχείρησης είναι: 

1.  Η  αρχή  της  σωστής  κατανομής  των  εργασιών  και  των  καθηκόντων. Με  βάση  την  αρχή 

αυτή,  αναθέτουμε  στον  καθένα από  το ανθρώπινο  δυναμικό  της  επιχείρησης  καθήκοντα με 

βάση  την  εξειδίκευσή  του  και  τις  ιδιαίτερες  κλίσεις  και  τα  ταλέντα  που  διαθέτει.  Για  να 

φτάσουμε  σε  ένα  θετικό  αποτέλεσμα,  οι  επιμέρους  εργασίες  πρέπει  να  εκτελούνται  από 

αυτούς  που  έχουν  την  καλύτερη  εξειδίκευση  στους  συγκεκριμένους  τομείς  ώστε  να 

μεγιστοποιήσουμε την συνεισφορά της εργασίας στην παραγωγική διαδικασία. 

Page 24: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  23    

2.  Η  αρχή  της  ενότητας  της  διοίκησης.  Κάθε  επιχείρηση  θα  πρέπει  να  έχει  μία  συμπαγή 

διοίκηση  με  καθορισμένες  αρμοδιότητες  και  ευδιάκριτη  ιεραρχία.  Όπως  και  να  είναι 

κατανεμημένα  τα  καθήκοντα  μέσα  σε  μία  επιχείρηση,  θα  πρέπει  να  υπάρχει  ένας 

προϊστάμενος  που  δίνει  εντολές  και  οδηγίες  σε  κάθε  υπο‐ομάδα  που  εκτελεί  ένα 

συγκεκριμένο κομμάτι του επιχειρηματικού έργου. 

3.  Η  αρχή  του  συντονισμού.  Η  παρουσία  καλού  συντονισμού  εκ  μέρους  τις  διοίκησης  της 

επιχείρησης  εναρμονίζει  τις  επιμέρους  δραστηριότητες  της  επιχείρησης  ώστε  να 

πραγματοποιηθούν οι στόχοι της. 

4.  Η  αρχή  της  ιεραρχικής  κλίμακας.  Η  επιχείρηση πρέπει  να  έχει  σαφή  ιεραρχική  δομή  και 

κλίμακα  έτσι  ώστε  να  γνωρίζουμε  την  ροή  της  εξουσίας  μέσα  σε  αυτήν.  Η  ιεραρχική 

διάρθρωση της επιχείρησης μας βοηθάει να καταλάβουμε και να αναλύσουμε τα καθήκοντα 

και τις ευθύνες των εργαζομένων της επιχείρησης. Μας βοηθάει να καταλάβουμε ποιος δίνει 

εντολές,  ποιος  είναι  εκτελεστικό  όργανο  των  εντολών  αυτών,  ποιος  εξουσιοδοτεί  και  ποιος 

εξουσιοδοτείται.  

Η διοίκηση σε όλες τις επιχειρήσεις στηρίζεται πάνω σε συγκεκριμένες λειτουργίες που είναι 

ζωτικής  σημασίας  για  την  επιβίωση,  εξέλιξη  και  ανάπτυξη  της.  Η  διοικητική  λειτουργία 

περιλαμβάνει  τον  προγραμματισμό,  την  λήψη  αποφάσεων,  τον  διοικητικό  οργανωτικό 

καταμερισμό, τη διεύθυνση και τον έλεγχο:  

Με τον προγραμματισμό ορίζονται εκ των προτέρων οι αντικειμενικοί στόχοι της επιχείρησης 

όπως  και  τα μέσα με  τα οποία θα  επιτευχθούν αυτοί οι  στόχοι.  Τους στόχους μπορούμε  να 

διακρίνουμε  σε  βραχυχρόνιους  (όριο  επίτευξης  1  έτος)  και  μακροχρόνιους  (όριο  επίτευξης 

πάνω από 1 έτος). 

Με την λήψη αποφάσεων, η διοίκηση της επιχείρησης αναλύει τους στόχους της επιχείρησης, 

αναπτύσσει  εναλλακτικούς  τρόπους  επίτευξής  τους  και  υλοποιεί  ένα  από  αυτούς  τους 

τρόπους επίτευξής τους. Για παράδειγμα, μία επιχείρηση αποφασίζει να προβάλλει ένα προϊόν 

της  (π.χ.  κρεμοσάπουνο)  ώστε  να  αυξήσει  τα  κέρδη  της.  Για  να  το  πετύχει  αυτό  επιλέγει 

ανάμεσα στη διαφήμιση σε ράδιο, τηλεόραση, εφημερίδα και προκρίνει την τηλεόραση. 

Με  τον διοικητικό οργανωτικό καταμερισμό,  το σύνολο  των εργασιών που απαιτούνται  για 

την  επίτευξη  των  στόχων  της  επιχείρησης  ταξινομούνται  σε  επιμέρους  καθήκοντα, 

κατανέμονται  ως  ευθύνη  στο  ανθρώπινο  δυναμικό  της  επιχείρησης  και  προσδιορίζονται  οι 

αντίστοιχοι πόροι. Για παράδειγμα, μία κατασκευαστική επιχείρηση αναλαμβάνει ένα μεγάλο 

έργο ανέγερσης ενός καινούργιου σχολείου. Το σύνολο των εργασιών που απαιτούνται για την 

ανέγερση  του  σχολείου  κατανέμονται  ως  ευθύνη  στους  εργαζόμενους  στην  επιχείρηση  και 

προς τούτο γίνεται η κατανομή των αντίστοιχων πόρων. 

Page 25: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  24    

Με  την  διεύθυνση  κατευθύνουμε  και  εποπτεύουμε  τους  ανθρώπινους  πόρους  της 

επιχείρησης, ώστε αυτή να επιτύχει τους στόχους που τέθηκαν με τον προγραμματισμό.  

Τέλος,  με  τον  έλεγχο  μετράμε  τα  αποτελέσματα  της  λειτουργίας  της  επιχείρησης  και  της 

εργασίας  όσων  απασχολούνται  σε  αυτήν,  σε  σχέση  πάντα  με  τους  στόχους  της  επιχείρησης 

που επιτυγχάνονται. 

Η  τεχνικοπαραγωγική  λειτουργία,  ή  αλλιώς  διεύθυνση  παραγωγής,  περιλαμβάνει  ένα 

σύνολο δραστηριοτήτων με τις οποίες επιτυγχάνεται η παραγωγή των προϊόντων ή υπηρεσιών 

μίας επιχείρησης. 

Η  οικονομική  ή  διαχειριστική  λειτουργία  περιλαμβάνει  την  εύρεση  και  κατανομή  του 

κεφαλαίου της επιχείρησης ώστε να αξιοποιείται με τον αποδοτικότερο τρόπο. Με τη βοήθεια 

της  λογιστικής,  καταγράφει  τα  οικονομικά  γεγονότα  που  λαμβάνουν  χώρα  κάθε  μέρα  στην 

επιχείρηση και απεικονίζει την χρηματοοικονομική εικόνα της επιχείρησης με τον ισολογισμό 

και  την  κατάσταση  αποτελεσμάτων  χρήσης.  Παρακολουθεί  την  πορεία  των  εισπράξεων  και 

των  πληρωμών  και  φροντίζει  να  υπάρχει  πάντα  η  απαραίτητη  ρευστότητα  για  να  μην 

κινδυνεύσει η επιχείρηση με κατάρρευση και κλείσιμο. 

Η  εμπορική  λειτουργία  περιλαμβάνει  όλες  εκείνες  τις  ενέργειες  στις  οποίες  προβαίνει  η 

επιχείρηση  για  να  διαθέσει  τα  προϊόντα  και  τις  υπηρεσίες  της  στην  αγορά,  ώστε  να 

ικανοποιηθούν οι ανάγκες των πελατών της. 

Δραστηριότητα 2. 

Αναστοχαζόμενοι  τις  εμπειρίες  σας,  να  απαριθμήσετε  και  να  καταγράψετε  τα  βασικά 

προβλήματα οργάνωσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα. 

1.2.   ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ  ΔΡΑΣΗΣ,  ΟΡΓΑΝΩΣΗ,   ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ  ΚΑΙ  ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ 

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 

Η  επιχείρηση  είναι  ένα  σύστημα,  το  οποίο  λειτουργεί  εντός  ενός  συγκεκριμένου 

περιβάλλοντος  με  το  οποίο  αλληλεπιδρά.  Παρατηρώντας  την  επιχείρηση  ως  σύστημα, 

μπορούμε  να  διαπιστώσουμε  ότι  χρησιμοποιεί  ορισμένες  εισροές  (πρώτες  ύλες,  εργασία, 

γνώσεις  κ.λπ.)  ώστε  με  την  κατάλληλη  επεξεργασία  να  τις  μετατρέψει  σε  προϊόντα  και 

υπηρεσίες, δηλαδή εκροές. Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται για τις εκροές που παράγει 

η  επιχείρηση  επιστρέφουν  ως  εισροή  και  πάλι  στο  σύστημά  της.  Ταυτόχρονα  η  επιχείρηση 

αλληλεπιδρά  με  το  περιβάλλον  μέσα  στο  οποίο  δραστηριοποιείται.  Το  περιβάλλον  αυτό 

διακρίνεται με βάση το κριτήριο της ευρύτητας σε άμεσο (ειδικό) και ευρύτερο (γενικό). Αυτά 

τα δύο επηρεάζουν το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. 

Page 26: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  25    

Στο  άμεσο  (ειδικό)  περιβάλλον  περιλαμβάνονται  οι  πελάτες  που  είναι  οι  αποδέκτες  των 

εκροών του συστήματος της επιχείρησης, οι προμηθευτές οι οποίοι ελέγχουν τις εισροές της 

επιχείρησης,  οι  διανομείς  που  μεταφέρουν  τις  εκροές  στους  τελικούς  καταναλωτές,  οι 

ρυθμιστές  που  καθορίζουν  τους  κανόνες  λειτουργίας  της  επιχείρησης  (π.χ.  Επιτροπή 

Ανταγωνισμού, υπουργείο Ανάπτυξης κ.λπ.).  

Στο  ευρύτερο  (γενικό)  περιβάλλον  περιλαμβάνονται  το  νομικό  περιβάλλον  (νομοθεσία, 

κανονισμοί, εθιμικό δίκαιο κ.λπ.), το πολιτικό περιβάλλον (πολιτική σταθερότητα, οικονομική 

πολιτική,  δημοσιονομική  πολιτική  κλπ.),  το  οικονομικό  περιβάλλον  (πληθωρισμός,  ανεργία, 

ρυθμοί  ανάπτυξης,  εθνικό  χρέος  κ.λπ.),  το  τεχνολογικό  περιβάλλον  (μηχανογράφηση, 

τεχνολογική  εξέλιξη,  ηλεκτρονικό  εμπόριο  κ.λπ.)  και  το  κοινωνικό  περιβάλλον  (κοινωνικές 

δομές, δημογραφικά στοιχεία, lifestyle, πολιτισμικό υπόβαθρο κ.λπ.).  

Στο  εσωτερικό  περιβάλλον  περιλαμβάνονται  οι  εργαζόμενοι  που  έχουν  ως  στόχο  την 

διατήρηση της εργασίας τους και την αύξηση των απολαβών τους, οι μέτοχοι‐επενδυτές που 

κατέχουν  το  κεφάλαιο  της  επιχείρησης  και  αναμένουν  μία  καλή  απόδοση  (κέρδος)  επί  των 

κεφαλαίων που έχουν συνεισφέρει, και τα διοικητικά στελέχη της επιχείρησης που έχουν ως 

στόχο την ανέλιξη τους στην ιεραρχία της επιχείρησης και την αύξηση των απολαβών τους. 

Η ανάλυση του περιβάλλοντος μίας επιχείρησης είναι πολύ χρήσιμη και μπορεί να μας δώσει 

πολλές  πληροφορίες  για  την  επιχείρηση,  για  το  πώς  δραστηριοποιείται  στην  αγορά,  που 

εντοπίζονται τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, που είναι 

ευάλωτη και ποιες αλλαγές την επηρεάζουν. Η ανάλυση του περιβάλλοντος μίας επιχείρησης 

μας  χρησιμεύει  στο  να  περιορίσουμε  την  αβεβαιότητα  που  πηγάζει  από  την  ασύμμετρη 

πληροφόρηση που μπορεί να έχει μία επιχείρηση σε σχέση με τους ανταγωνιστές της λόγω του 

δυναμισμού και της πολυπλοκότητας του περιβάλλοντος εντός του οποίου δραστηριοποιείται. 

Η  πολυπλοκότητα  του  περιβάλλοντος  μίας  επιχείρησης  επηρεάζεται  από  τον  αριθμό  των 

παραγόντων που αλληλεπιδρούν στο εσωτερικό του και από τον βαθμό στον οποίο αυτοί οι 

παράγοντες έχουν μία ομοιογένεια μεταξύ τους. Όσο πιο λίγοι είναι οι παράγοντες αυτοί και 

όσο πιο όμοια συμπεριφέρονται, τόσο πιο προβλέψιμοι γίνονται. Άρα μειώνεται ο βαθμός της 

πολυπλοκότητας. 

Ο δυναμισμός του περιβάλλοντος μίας επιχείρησης αναδεικνύει τη συχνότητα και την έκταση 

των  αλλαγών  που  συμβαίνουν  μέσα  του.  Όταν  οι  αλλαγές  είναι  ραγδαίες,  απρόβλεπτες  και 

σημαντικές τότε έχουμε ένα έντονα δυναμικό περιβάλλον. 

Υψηλή αβεβαιότητα έχουμε όταν στο περιβάλλον της επιχείρησης έχουμε υψηλό δυναμισμό 

και  υψηλή  πολυπλοκότητα  (π.χ.  περιβάλλον  που  δραστηριοποιούνται  εταιρείες  που 

κατασκευάζουν τηλεοράσεις, βιντεοπαιχνίδια, κινητά τηλέφωνα). 

Page 27: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  26    

Χαμηλή  αβεβαιότητα  έχουμε  όταν  στο  περιβάλλον  της  επιχείρησης  επικρατεί  χαμηλός 

δυναμισμός και  χαμηλή πολυπλοκότητα  (π.χ.  περιβάλλον που δραστηριοποιούνται  εταιρείες 

που παράγουν  χαρτί υγείας, χαρτομάντιλα και ποτά). 

Αβεβαιότητα  άνω  του  μετρίου  έχουμε  όταν  στο  περιβάλλον  της  επιχείρησης  επικρατεί 

υψηλός  δυναμισμός  και  χαμηλή  πολυπλοκότητα  (π.χ.  περιβάλλον  που  δραστηριοποιούνται 

εταιρείες που παράγουν  παιχνίδια και ρούχα). 

Αβεβαιότητα  κάτω  του  μετρίου  έχουμε  όταν  στο  περιβάλλον  της  επιχείρησης  επικρατεί 

χαμηλός  δυναμισμός  και  υψηλή  πολυπλοκότητα  (π.χ.  περιβάλλον  που  δραστηριοποιούνται 

εταιρείες του χρηματοοικονομικού τομέα). 

Στις  μέρες  μας  όμως,  με  την  κρίση  και  την  ύφεση  να  πλήττει  το  σύνολο  σχεδόν  των 

επιχειρήσεων,  τόσο  ο  δυναμισμός  του  περιβάλλοντος  όσο  και  η  πολυπλοκότητά  του  έχουν 

αυξηθεί ακόμα και για τις επιχειρήσεις που παραδοσιακά δεν αντιμετώπιζαν τέτοιο θέμα. Για 

παράδειγμα,  πριν  την  εμφάνιση  της  κρίσης,  οι  ελληνικές  επιχειρήσεις  ανέμεναν  ότι  όλοι 

σχεδόν  οι  πελάτες  τους  θα  ανταποκριθούν  στις  πληρωμές  τους  προς  την  εταιρεία.  Σήμερα, 

σοβούσης της κρίσης, κανείς πελάτης που χρωστάει στην επιχείρηση, άσχετα αν είναι έντιμος 

ή  όχι,  δεν  μπορεί  να  θεωρείται  δεδομένο  ότι  θα  αποπληρώσει  μέσα  στις  προθεσμίες  που 

έχουν συμφωνηθεί. Έτσι πολλές ελληνικές εταιρείες δοκιμάζονται λόγω της κρίσης, άλλες είναι 

στο χείλος της καταστροφής ενώ αρκετές έχουν κλείσει.  

Έτσι, η αναδιοργάνωση  των επιχειρήσεων μέσω  του ανασχεδιασμού  των επιχειρηματικών 

δραστηριοτήτων (business process re‐engineering) έχει γίνει ιδιαίτερα χρήσιμη στις μέρες μας. 

Η αναδιοργάνωση περιλαμβάνει το σύνολο των αλλαγών που είναι απαραίτητες να γίνουν σε 

μία  επιχείρηση ώστε  αυτή  να  λειτουργεί  αποδοτικότερα  προς  όφελος  των  εργαζομένων  και 

των  ιδιοκτητών  της. Μερικά από  τα αποτελέσματα  της αναδιοργάνωσης είναι η μείωση  των 

πάγιων  εξόδων,  η  ελαχιστοποίηση  των  διαφυγόντων  εσόδων,  η  μείωση  του  λειτουργικού 

κόστους,  η  αύξηση  της  ταχύτητας  διεκπεραίωσης  των  εργασιών  και  διαδικασιών,  η  αύξηση 

ικανοποίησης των πελατών κ.λπ. Ο ανασχεδιασμός μπορεί να είναι θεμελιώδης (τι πρέπει να 

κάνει η επιχείρηση για να αλλάξει και πώς να το κάνει), ριζικός (το να αγνοεί η επιχείρηση τις 

παλιές δομές και διαδικασίες της και να επινοεί νέες) και θεαματικός (ποσοτικά «άλματα» σε 

επιδόσεις και όχι οριακές βελτιώσεις). 

Κάποια χαρακτηριστικά βήματα ενός προγράμματος αναδιοργάνωσης είναι η διαδικασία της 

συγκριτικής  αξιολόγησης  (benchmarking).  Αφορά  τη  σύγκριση  των  επιδόσεων  μιας 

επιχείρησης  στη  βάση  μιας  σειράς  μετρήσιμων  παραμέτρων  στρατηγικής  σημασίας  (δείκτες 

απόδοσης)  ως  προς  άλλες  επιχειρήσεις  που  επιτυγχάνουν  βέλτιστες  αποδόσεις  στην  ίδια 

σειρά  παραμέτρων.  Περιλαμβάνει  τη  δημιουργία  δεικτών  μέτρησης  της  απόδοσης  και  τη 

θέσπιση στόχων για την εταιρία, το κάθε τμήμα και το κάθε στέλεχος ξεχωριστά, καθώς και τον 

Page 28: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  27    

επανασχεδιασμό  όλων  των  διαδικασιών  της  εταιρίας.  Στοχεύει  στην  απλοποίηση  των 

διαδικασιών,  στη  μείωση  του  κόστους  για  την  εταιρία,  στην  αύξηση  της  ικανοποίησης  του 

πελάτη, στη μείωση των επιπέδων απόφασης στην εταιρία, στην εκπαίδευση του προσωπικού 

και στην ανάπτυξη επιχειρηματικών σχεδίων ανάπτυξης. 

Τα κυριότερα προβλήματα που καταγράφονται κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων 

αναδιοργάνωσης στην κατεύθυνση μίας προγραμματισμένης ανάπτυξης είναι: 

η ελλιπής κατανόηση του εύρους του έργου και του μεγέθους της αλλαγής 

η ελλιπής επικοινωνία του οράματος και των στόχων της διοίκησης 

η  έλλειψη  συνεργασίας  του  προσωπικού  κατά  τη  διάρκεια  του  σχεδιασμού  της 

αναδιοργάνωσης 

η  έλλειψη  γνώσεων  των  στελεχών  σε  θέματα  διαχείρισης  μεγάλων  αλλαγών  και  η 

ανεπαρκής εκπαίδευσή τους 

η  ανοχή  της  διοίκησης  όταν  δεν  επιτυγχάνονται  οι  στόχοι  ή  δεν  τηρούνται  τα 

χρονοδιαγράμματα 

η  επικέντρωση  μόνο  στη  μείωση  κόστους  και  προσωπικού  και  όχι  στην  αναπτυξιακή 

προοπτική του προγράμματος.  

Οι μορφές που μπορεί να πάρει η αναδιοργάνωση των επιχειρήσεων συνήθως είναι: 

η αναδιοργάνωση εταιρειών και η επιστροφή στην κερδοφόρο λειτουργία 

η αξιολόγηση απόδοσης επιχειρήσεων και ανάπτυξη στρατηγικού σχεδίου βελτίωσης 

η  αξιολόγηση  δυνατότητας  επιβίωσης  και  ανάπτυξης  εταιριών  που  αντιμετωπίζουν 

οικονομικές δυσκολίες 

η αξιολόγηση του τρόπου λειτουργίας της επιχείρησης και εφαρμογής των αρχών και 

των σύγχρονων κανόνων της χρηστής διοίκησης 

η οργάνωση της πώλησης ή διακοπή λειτουργίας εταιρειών ή τμημάτων τους 

η οργάνωση επιχειρήσεων με πολύ γρήγορη ανάπτυξη 

η υιοθέτηση σύγχρονων τεχνικών όπως είναι το Balanced Scorecard.  

Το  σύστημα Balanced  Scorecard  είναι  ένα  προσεκτικά  επιλεγμένο  σύνολο  δεικτών  επίδοσης 

της στρατηγικής μιας  εταιρείας. Οι δείκτες  επίδοσης που επιλέγονται αντιπροσωπεύουν ένα 

Page 29: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  28    

εργαλείο για τους διοικούντες την επιχείρηση ώστε να το χρησιμοποιήσουν στην επικοινωνία 

με το άμεσο,  ευρύτερο και εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης και  τους ανθρώπους που 

δραστηριοποιούνται σε αυτό. 

Δραστηριότητα 3. 

Πώς η πολυπλοκότητα και ο δυναμισμός του περιβάλλοντος επηρεάζουν ένα σύγχρονο: 

1. Φαρμακείο. 

2. Ελαιοτριβείο. 

3. Χιονοδρομικό κέντρο. 

4. Βουστάσιο. 

5. Εργοστάσιο παραγωγής κινητών τηλεφώνων. 

Ενδεικτική απάντηση για την πρώτη περίπτωση θα βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου. 

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 

Οι  βασικές  αρχές  οργάνωσης  και  λειτουργίας  των  επιχειρήσεων,  οι  νομικές  μορφές  των 

ιδιωτικών  εταιρειών,  καθώς  και  τα  περιβάλλοντα  δράσης,  η  οργάνωση,  λειτουργία  και 

αναδιοργάνωση  μίας  επιχείρησης  ήταν  τα  κύρια  θέματα  που  διαπραγματεύτηκε  αυτό  το 

κεφάλαιο.  

Η επιχείρηση είναι ένας οικονομικός οργανισμός που προσπαθεί να ικανοποιήσει ανθρώπινες 

ανάγκες,  αναλαμβάνοντας  ένα  επίπεδο  επιχειρηματικού  κινδύνου,  με  αμοιβή  το  κέρδος. 

Οργανώνεται γύρω από την ανθρώπινη εργασία,  τόσο αυτή του  ιδιοκτήτη όσο και αυτή των 

εργαζομένων.  Με  βάση  το  αντικείμενο  απασχόλησης,  οι  επιχειρήσεις  διακρίνονται  σε 

πρωτογενούς (γεωργία, αλιεία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία κ.λπ.), δευτερογενούς (βιοτεχνίες, 

βιομηχανίες)  ή  τριτογενούς  παραγωγής  (εμπόριο,  υπηρεσίες,  ναυτιλία  κ.λπ.).  Με  βάση  το 

μέγεθός τους διακρίνονται σε πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις. Με βάση 

τον γεωγραφικό τόπο δραστηριοποίησής τους οι επιχειρήσεις διακρίνονται σε τοπικές, εθνικές 

και  πολυεθνικές.  Οι  ιδιωτικές  εταιρείες  μπορούν  να  πάρουν  διάφορες  νομικές  μορφές 

σύμφωνα  με  τον  Εμπορικό  Νόμο.  Οι  νομικές  αυτές  μορφές  χωρίζονται  σε  5  μεγάλες 

κατηγορίες: τις προσωπικές, τις κεφαλαιουχικές, τις μικτές, τις ιδιότυπες και τις συλλογικές. 

Page 30: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  29    

Η  Διοικητική  επιστήμη  –  ή  όπως  συνηθίζεται  να  λέγεται  στα  αγγλικά  «management»    – 

περιλαμβάνει  τις  έννοιες  της  διοίκησης  και  της  οργάνωσης.  Η  σωστή  οργάνωση  θεωρείται 

βασικός  παράγοντας  συνδυασμού  των  συντελεστών  της  παραγωγής  ώστε  να  επιτευχθεί  το 

επιθυμητό  αποτέλεσμα.  Οι  βασικές  αρχές  για  μία  ορθολογική  οργάνωση  μίας  επιχείρησης 

είναι: 

1. Η αρχή της σωστής κατανομής των εργασιών και των καθηκόντων.  

2. Η αρχή της ενότητας της διοίκησης.  

3. Η αρχή του συντονισμού. 

4. Η αρχή της ιεραρχικής κλίμακας. 

Η διοίκηση σε όλες τις επιχειρήσεις στηρίζεται πάνω σε συγκεκριμένες λειτουργίες που είναι 

ζωτικής  σημασίας  για  την  επιβίωση,  εξέλιξη  και  ανάπτυξη  της.  Αυτές  οι  λειτουργίες  είναι  η 

διοικητική, η τεχνικοπαραγωγική, η οικονομική και η εμπορική.   Η  επιχείρηση  είναι  ένα 

σύστημα  το  οποίο  λειτουργεί  εντός  ενός  συγκεκριμένου  περιβάλλοντος,  με  το  οποίο 

αλληλεπιδρά. Το περιβάλλον αυτό διακρίνεται με βάση το κριτήριο της ευρύτητας σε άμεσο 

(ειδικό),  ευρύτερο  (γενικό).  Αυτά  τα  δύο  επηρεάζουν  το  εσωτερικό  περιβάλλον  της 

επιχείρησης. Η ανάλυση του περιβάλλοντος μίας επιχείρησης είναι χρήσιμη και μπορεί να μας 

δώσει πολλές πληροφορίες για την επιχείρηση για το πώς δραστηριοποιείται στην αγορά, που 

εντοπίζονται τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, που είναι 

ευάλωτη και ποιες αλλαγές την επηρεάζουν.  

Στο επόμενο κεφάλαιο θα διερευνήσουμε τα αίτια της τρέχουσας παγκόσμιας κρίσης, η οποία 

έπληξε πρόσφατα τις επιχειρήσεις σε ολόκληρο τον ανεπτυγμένο κόσμο και πολύ περισσότερο 

στην Ελλάδα. Θα αναλύσουμε από πού ξεκίνησε και γιατί ξέσπασε με τέτοια σφοδρότητα μία 

άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση, που ο καπιταλισμός είχε να δει από το 1929. 

Page 31: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  30    

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Προσωπικές εταιρείες είναι αυτές που τη διαχείρισή τους ασκούν με 

συλλογικό  τρόπο  όλοι  οι  εταίροι  (ομόρρυθμοι  εταίροι),  οι  οποίοι  και 

συμμετέχουν στο κεφάλαιό τους. 

   

2.  Η  Εταιρεία  Περιορισμένης  Ευθύνης  υφίσταται  όταν  υπάρχει  ένας 

εμφανής εταίρος και κάποιοι αφανείς στους συναλλασσόμενους και στο 

κράτος εταίροι. 

   

3. Ετερόρρυθμη κατά μετοχές εταιρεία είναι ένωση φυσικών ή νομικών 

προσώπων,  με  την  οποία  επιδιώκεται  με  κοινά  μέσα  ένας  κοινός 

σκοπός. Όταν ολοκληρωθεί ο σκοπός λύεται η εταιρεία. 

   

4.  Μία  επιχείρηση  θεωρείται  πολύ  μικρή  όταν  απασχολεί  μέχρι  9 

εργαζόμενους και έχει κάτω από 20 εκ. ευρώ πωλήσεις. 

   

5.  Η  οργάνωση  περιλαμβάνει  την  αποτελεσματική  χρησιμοποίηση 

κάποιων  μέσων  που  έχει  στη  διάθεσή  της  η  επιχείρηση  από  το 

ανθρώπινο  δυναμικό  που  την  στελεχώνει ώστε  να  πετύχει  επιχείρηση 

τους στόχους της. 

   

6.  Αβεβαιότητα  άνω  του  μετρίου  έχουμε  όταν  στο  περιβάλλον  της 

επιχείρησης  επικρατεί  χαμηλός  δυναμισμός  και  χαμηλή 

πολυπλοκότητα. 

   

7. Στο άμεσο (ειδικό) περιβάλλον περιλαμβάνονται οι πελάτες που είναι 

οι  αποδέκτες  των  εκροών  του  συστήματος  της  επιχείρησης,  οι 

προμηθευτές  οι  οποίοι  ελέγχουν  τις  εισροές  της  επιχείρησης,  οι 

διανομείς που μεταφέρουν τις εκροές στους  τελικούς καταναλωτές, οι 

   

Page 32: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  31    

ρυθμιστές που καθορίζουν τους κανόνες λειτουργίας της επιχείρησης. 

8. Η πολυπλοκότητα του περιβάλλοντος μίας επιχείρησης επηρεάζεται 

από  τον  αριθμό  των  παραγόντων  που  αλληλεπιδρούν  στο  εσωτερικό 

του  και  από  τον  βαθμό  στον  οποίο  αυτοί  οι  παράγοντες  έχουν  μία 

ομοιογένεια μεταξύ τους. 

   

9.  Η  διαδικασία  της  τεχνικοπαραγωγικής  διεύθυνσης  αφορά  τη 

σύγκριση  των  επιδόσεων  μιας  επιχείρησης,  στη  βάση  μιας  σειράς 

μετρήσιμων παραμέτρων στρατηγικής σημασίας (δείκτες απόδοσης) ως 

προς  άλλες  επιχειρήσεις  που  επιτυγχάνουν  βέλτιστες  αποδόσεις  στην 

ίδια σειρά παραμέτρων. 

   

10. Η εμπορική λειτουργία περιλαμβάνει όλες εκείνες τις ενέργειες στις 

οποίες  προβαίνει  η  επιχείρηση  για  να  διαθέσει  τα  προϊόντα  και  τις 

υπηρεσίες  της  στην  αγορά  ώστε  να  ικανοποιηθούν  οι  ανάγκες  των 

πελατών της. 

   

 

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

1. Οι  ομόρρυθμοι  εταίροι συμμετέχουν __________________,  απεριόριστα  και με ολόκληρη 

την περιουσία τους στην αποπληρωμή των χρεών της επιχείρησης. 

Α. Ισομερώς. 

Β. Ανισομερώς. 

Γ. Ισόποσα. 

Δ. Αλληλέγγυα. 

 

2. _________________ είναι οι εταιρείες στις οποίες τη διοίκηση έχουν ο εταίρος ή οι εταίροι 

που κατέχουν την πλειοψηφία του κεφαλαίου της εταιρείας. 

Α. Ιδιότυπες. 

Β. Μικτές. 

Page 33: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  32    

Γ. Προσωπικές. 

Δ. Κεφαλαιουχικές. 

3. __________________είναι  μία  ένωση  επαγγελματιών,  αγροτών,  εργολάβων  ή  άλλων  που 

προσπαθούν να προωθήσουν από κοινού τα συμφέροντά τους. 

Α. Κοινωνία δικαίου. 

Β. Αστική εταιρεία. 

Γ. Συνεταιρισμός. 

Δ. Ομόρρυθμη εταιρεία. 

4. ___________________  εταιρείες  είναι  εταιρείες που λειτουργούν κάτω από ένα  ιδιαίτερο 

νομικό  καθεστώς  για  τον  λόγο  ότι  έχουν  εξειδικευμένες  ανάγκες  για  ξεχωριστές  νομικές 

προδιαγραφές. 

Α. Συνεταιριστικές. 

Β. Αστικές. 

Γ. Ιδιότυπες. 

Δ. Ομόρρυθμες. 

5.  Η  _________________________  είναι  ένα  μίγμα  χαρακτηριστικών  γνωρισμάτων  της 

ανώνυμης εταιρείας και της προσωπικής εταιρείας. 

Α. Κοινωνία αστικού δικαίου. 

Β. Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης. 

Γ. Ομόρρυθμη εταιρεία. 

Δ. Ετερόρρυθμη εταιρεία. 

 

6. Μία επιχείρηση θεωρείται μεγάλη όταν έχει πάνω από_________________ εργαζόμενους. 

Page 34: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  33    

Α. 250. 

Β. 500. 

Γ. 1000. 

Δ. 100. 

 

7. Η αρχή της _____________________ της διοίκησης είναι μία από τις 4 βασικές αρχές για μία 

ορθολογική οργάνωση μίας επιχείρησης. 

Α. Ενότητας. 

Β. Ποιότητας. 

Γ. Φερεγγυότητας. 

Δ. Κανονικότητας. 

 

8. Η διεύθυνση παραγωγής λέγεται και _________________________ λειτουργία. 

Α. Παραγωγικοκεντρική. 

Β. Τεχνικοπαραγωγική. 

Γ. Τεχνολογική. 

Δ. Διευθυντοπαραγωγική. 

 

9. Υψηλή αβεβαιότητα έχουμε όταν στο περιβάλλον μίας επιχείρησης έχουμε ______________ 

δυναμισμό και  ___________________ πολυπλοκότητα. 

Α. Χαμηλό‐υψηλή. 

Β. Υψηλό‐χαμηλή. 

Γ. Υψηλό‐υψηλή. 

Δ. Χαμηλό‐χαμηλή. 

 

Page 35: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  34    

10. Η _________________________ αφορά τη σύγκριση των επιδόσεων μίας επιχείρησης, στη 

βάση μίας σειράς μετρήσιμων παραμέτρων στρατηγικής σημασίας (δείκτες απόδοσης). 

Α. Διαχρονική αποτίμηση. 

Β. Συγκριτική αποτίμηση. 

Γ. Διαχρονική αξιολόγηση. 

Δ. Συγκριτική αξιολόγηση. 

Page 36: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  35    

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Προσωπικές εταιρείες είναι αυτές που τη διαχείρισή τους ασκούν με 

συλλογικό  τρόπο  όλοι  οι  εταίροι  (ομόρρυθμοι  εταίροι),  οι  οποίοι  και 

συμμετέχουν στο κεφάλαιό τους. 

Σ   

2.  Η  Εταιρεία  Περιορισμένης  Ευθύνης  υφίσταται  όταν  υπάρχει  ένας 

εμφανής εταίρος και κάποιοι αφανείς στους συναλλασσόμενους και στο 

κράτος εταίροι. 

Σωστό:  Η  αφανής  εταιρεία  υφίσταται  όταν  υπάρχει  ένας  εμφανής 

εταίρος  και  κάποιοι  αφανείς  στους  συναλλασσόμενους  και  στο 

κράτος εταίροι. 

  Λ 

3. Ετερόρρυθμη κατά μετοχές εταιρεία είναι ένωση φυσικών ή νομικών 

προσώπων,  με  την  οποία  επιδιώκεται  με  κοινά  μέσα  ένας  κοινός 

σκοπός. Όταν ολοκληρωθεί ο σκοπός λύεται η εταιρεία. 

Σωστό:  Κοινοπραξία  είναι  ένωση φυσικών ή  νομικών προσώπων,  με 

την  οποία  επιδιώκεται  με  κοινά  μέσα  ένας  κοινός  σκοπός.  Όταν 

ολοκληρωθεί ο σκοπός λύεται η εταιρεία. 

  Λ 

4.  Μία  επιχείρηση  θεωρείται  πολύ  μικρή  όταν  απασχολεί  μέχρι  9 

εργαζόμενους και έχει κάτω από 20 εκ. ευρώ πωλήσεις. 

Σωστό: Μία επιχείρηση θεωρείται πολύ μικρή όταν απασχολεί μέχρι 9 

εργαζόμενους και έχει κάτω από 2 εκ. ευρώ πωλήσεις. 

  Λ 

5.  Η  οργάνωση  περιλαμβάνει  την  αποτελεσματική  χρησιμοποίηση 

κάποιων  μέσων  που  έχει  στη  διάθεσή  της  η  επιχείρηση  από  το 

ανθρώπινο  δυναμικό  που  την  στελεχώνει ώστε  να  πετύχει  επιχείρηση 

τους στόχους της. 

Σ   

Page 37: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  36    

6.  Αβεβαιότητα  άνω  του  μετρίου  έχουμε  όταν  στο  περιβάλλον  της 

επιχείρησης  επικρατεί  χαμηλός  δυναμισμός  και  χαμηλή 

πολυπλοκότητα. 

Σωστό:  Αβεβαιότητα  άνω  του  μετρίου  έχουμε  όταν  στο  περιβάλλον 

της  επιχείρησης  επικρατεί  υψηλός  δυναμισμός  και  χαμηλή 

πολυπλοκότητα. 

  Λ 

7. Στο άμεσο (ειδικό) περιβάλλον περιλαμβάνονται οι πελάτες που είναι 

οι  αποδέκτες  των  εκροών  του  συστήματος  της  επιχείρησης,  οι 

προμηθευτές  οι  οποίοι  ελέγχουν  τις  εισροές  της  επιχείρησης,  οι 

διανομείς που μεταφέρουν τις εκροές στους  τελικούς καταναλωτές, οι 

ρυθμιστές που καθορίζουν τους κανόνες λειτουργίας της επιχείρησης. 

Σ   

8. Η πολυπλοκότητα του περιβάλλοντος μίας επιχείρησης επηρεάζεται 

από  τον  αριθμό  των  παραγόντων  που  αλληλεπιδρούν  στο  εσωτερικό 

του  και  από  τον  βαθμό  στον  οποίο  αυτοί  οι  παράγοντες  έχουν  μία 

ομοιογένεια μεταξύ τους. 

Σ   

9.  Η  διαδικασία  της  τεχνικοπαραγωγικής  διεύθυνσης  αφορά  τη 

σύγκριση  των  επιδόσεων  μιας  επιχείρησης,  στη  βάση  μιας  σειράς 

μετρήσιμων παραμέτρων στρατηγικής σημασίας (δείκτες απόδοσης) ως 

προς  άλλες  επιχειρήσεις  που  επιτυγχάνουν  βέλτιστες  αποδόσεις  στην 

ίδια σειρά παραμέτρων. 

Σωστό: Η διαδικασία συγκριτικής αξιολόγησης (benchmarking) αφορά 

τη σύγκριση των επιδόσεων μιας επιχείρησης, στη βάση μιας σειράς 

μετρήσιμων  παραμέτρων  στρατηγικής  σημασίας  (δείκτες  απόδοσης) 

ως  προς  άλλες  επιχειρήσεις  που  επιτυγχάνουν  βέλτιστες  αποδόσεις 

στην ίδια σειρά παραμέτρων. 

  Λ 

10. Η εμπορική λειτουργία περιλαμβάνει όλες εκείνες τις ενέργειες στις 

οποίες  προβαίνει  η  επιχείρηση  για  να  διαθέσει  τα  προϊόντα  και  τις 

υπηρεσίες  της  στην  αγορά  ώστε  να  ικανοποιηθούν  οι  ανάγκες  των 

πελατών της. 

Σ   

 

Page 38: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  37    

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

ΕΡΩΤΗΣΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

1  Δ 

2  Δ 

3  Γ 

4  Γ 

5  Β 

6  Α 

7  Α 

8  Β 

9  Γ 

10  Δ 

Page 39: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  38    

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 

Δραστηριότητα 3  

 

Ενδεικτική απάντηση για την περίπτωση του φαρμακείου. 

 

Το  πώς  και  πόσο  η  πολυπλοκότητα  και  ο  δυναμισμός  του  περιβάλλοντος  επηρεάζουν  ένα 

σύγχρονο  φαρμακείο,  φαίνεται  κατά  τη  διάρκεια  της  παρούσας  οικονομικής  κρίσης.  Τα 

φαρμακεία  δεν  γνωρίζουν  ακριβώς  τον  μελλοντικό  ανταγωνισμό  τους  καθώς  ενδέχεται  να 

επηρεαστούν  από  το  άνοιγμα  των  κλειστών  επαγγελμάτων  και  να  αντιμετωπίσουν 

ανταγωνισμό από μεγάλες αλυσίδες ή  /  και supermarket,  τα οποία ενδέχεται να αναλάβουν 

πολλές  ή  μερικές  από  τις  εργασίες  τους  (π.χ.  πώληση  βρεφικού  γάλακτος).  Ταυτόχρονα 

αντιμετωπίζουν  ένα  κράτος  αναξιόπιστο  στις  πληρωμές  του  και  ο  χρηματοοικονομικός 

κίνδυνος  να  καταρρεύσει  η  λειτουργία  τους  αυξάνει.  Επίσης  οι  πελάτες  τους  ενδέχεται  να 

αναστείλουν  πολλές  αγορές  καλλυντικών  που  αποτελούν  μία  σοβαρή  πρόσθετη  πηγή 

εισοδήματος. 

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ 

1.  Στο  βιβλίο  του  Κώστα  Τζωρτζάκη  και  της  Αλεξίας‐Μαίρης  Τζωρτζάκη,  Οργάνωση  και 

Διοίκηση.  Το  μάνατζμεντ  της  νέας  εποχής,  4η  έκδοση,  Αθήνα:  Rosili  2007,  μπορείτε  να 

διαβάσετε στο κεφάλαιο 5 με  τίτλο «Θεμελιώδεις αρχές  της οργάνωσης»  (σελ. 162‐193) μία 

θαυμάσια  ανάλυση  για  την  συμβολή  των  σύγχρονων  αρχών  της  οργάνωσης  στην 

αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων. 

2. Στο βιβλίο των Kate Williams και Bob Johnson, Εισαγωγή στο μάνατζμεντ. Ένας πρακτικός 

οδηγός ανάπτυξης, Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική 2005, μπορείτε να διαβάσετε στα κεφάλαια 1‐5 

(σελ.19‐68)  μία  εκτεταμένη  ανάλυση  των  βασικών  αρχών  του  μάνατζμεντ,  όπως  αυτές 

εφαρμόζονται στη σύγχρονη επιχείρηση.  

3. Στο βιβλίο των Thomas S. Bateman και Scott A. Snell, Διοίκηση επιχειρήσεων, (μετάφραση 

Αναστασία  Ζουρνατζή),  1η  έκδοση,  Θεσσαλονίκη:  Εκδόσεις  Τζιόλα,  2011,  μπορείτε  να 

διαβάσετε  μία  πολύ  εκτεταμένη  ανάλυση  της  σύγχρονης  διοικητικής  επιστήμης  σε  διεθνές 

περιβάλλον. 

Page 40: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  39    

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ:  ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Τα  βασικά  αίτια  της  τρέχουσας  χρηματοπιστωτικής  κρίσης  είναι  το  κύριο  θέμα  που 

διαπραγματεύεται  αυτό  το  κεφάλαιο.  Η  παρουσίαση  του  τρόπου με  τον  οποίο  ξεκίνησε  και 

κορυφώθηκε η κρίση, η ανάλυση των διαφόρων παραγόντων που οδήγησαν στο ξέσπασμά της 

και  η  σφοδρότητα  με  την  οποία  εμφανίστηκε  αποτελούν  αντικείμενο  ανάλυσης  αυτού  του 

κεφαλαίου. 

ΣΚΟΠΟΣ 

Σκοπός  αυτής  της  ενότητας  είναι  η  παρουσίαση  με  τρόπο  εύληπτο  και  κατανοητό  των 

παραγόντων που οδήγησαν την παγκόσμια οικονομία στην τρέχουσα κρίση και ύφεση, ώστε 

να  μπορέσουν  οι  καταρτιζόμενοι  να  σχηματίσουν  εμπεριστατωμένη  άποψη  πάνω  στα  αίτια 

αυτής της κρίσης. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ –  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  περιγράφετε  τον  τρόπο  με  τον  οποίο  ξέσπασε  η  τρέχουσα  χρηματοπιστωτική 

κρίση. 

2.  Να  αναφέρετε  τους  παράγοντες  που  επηρέασαν  την  τρέχουσα  χρηματοπιστωτική 

κρίση. 

3. Να αναλύετε τις προβληματικές κρατικές πολιτικές που συνέβαλαν στην επιδείνωση 

της χρηματοπιστωτικής κρίσης. 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1. Λαμβάνοντας υπόψη την σημασία κάθε παράγοντα,  να αποφασίζετε αν χρειάζεται 

να αλλάξετε την στρατηγική σας απέναντι στην κρίση. 

2.  Να  αξιολογείτε  τη  χρησιμότητα  της  ανάλυσης  των  παραγόντων,  ώστε  να 

προσαρμόζετε ανάλογα στη δική σας τακτική αντιμετώπισης της κρίσης. 

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

Page 41: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  40    

1.  Να  αισθάνεστε  σίγουροι/σίγουρες  ότι  μπορείτε  να  αναλύσετε  την  οικονομική 

συμπεριφορά σας τόσο κατά την περίοδο της ανάπτυξης όσο και κατά την περίοδο της 

κρίσης. 

2.  Να  εκτιμάτε  το  εύρος  και  την  πολυπλοκότητα  της  τρέχουσας  χρηματοπιστωτικής 

κρίσης. 

3. Να εκφράζετε άποψη για  το βάθος και  τα αίτια  της  τρέχουσας χρηματοπιστωτικής 

κρίσης. 

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ 

Βασιλεία ΙΙΙ 

Δάνεια χαμηλής εξασφάλισης 

Διασφαλισμένες ενυπόθηκες υποχρεώσεις 

Διασφαλισμένοι τίτλοι έναντι παγίων 

Εταιρική διακυβέρνηση 

Παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα 

Τραπεζο‐ασφαλιστικά προϊόντα 

Χρηματοοικονομική μηχανική 

Χρηματοοικονομικοί τίτλοι που διασφαλίζονται από υποθήκες ακινήτων 

Χρηματοπιστωτική φούσκα 

2.1.  ΟΙ ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΕΙΣ (SECURITIZATIONS)  

Τα βασικά χρηματοοικονομικά προϊόντα που γίνονται αντικείμενο αγοραπωλησιών διαχρονικά 

είναι  δύο:  οι  μετοχές  (μικρά  κομμάτια  του  κεφαλαίου  των  επιχειρήσεων)  και  τα  ομόλογα 

(δάνεια  προς  ιδιωτικές  επιχειρήσεις  και  κράτη).  Με  τις  μετοχές  μπορεί  ο  υποψήφιος 

επενδυτής  να  γίνει  συμμέτοχος  στην  επιτυχία  μεγάλων  επιχειρήσεων  αγοράζοντας  ένα 

μικρότερο ή μεγαλύτερο κομμάτι του κεφαλαίου τους. Με την αγορά ενός ομολόγου μπορεί 

να  δανείσει  μία  επιχείρηση  ή  ένα  κράτος  περιμένοντας  κάποιες  σταθερές  αποδόσεις  στο 

μέλλον. 

Τη  δεκαετία  του  1970,  εφαρμόστηκε  στο  Αμερικανικό  Χρηματιστήριο  μία  ιδέα  ενός 

χρηματιστή,  του  Lewis  Ranieri  (αντιπροέδρου  της  εταιρείας  Salomon  Brothers),  ο  οποίος 

σκέφτηκε  το  εξής: Αν  τιτλοποιηθούν  τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ  (ενυπόθηκο 

σημαίνει  ότι  το στεγαστικό δάνειο εξασφαλίζεται από  την παρουσία υποθήκης στο σπίτι,  το 

οποίο  έχει  αγοραστεί  με  τα  χρήματα  του  δανείου),  θα  μπορέσουν  να  δημιουργηθούν 

χρηματοοικονομικοί  τίτλοι  που  να  διασφαλίζονται  από  υποθήκες  ακινήτων  (Mortgaged‐

Backed  Securities  ‐  MBS).  Οι  τίτλοι  αυτοί  μπορούν  να  πωληθούν  σε  επενδυτές  του 

Page 42: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  41    

χρηματιστηρίου,  δίνοντας  την  ευκαιρία  στις  τράπεζες  που  παρείχαν  στεγαστικά  δάνεια  να 

μεταβιβάσουν τον κίνδυνο από τα στεγαστικά δάνεια στους ιδιώτες επενδυτές με αποτέλεσμα 

η τράπεζα να μην είναι πλέον υποχρεωμένη να έχει υποθήκες στο χαρτοφυλάκιό της. Επιπλέον 

η τράπεζα αποκτούσε επιπρόσθετη ρευστότητα για την παροχή και άλλων δανείων. 

Οι τράπεζες που είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ 

ήταν οι κρατικές εταιρείες στεγαστικής πίστης Fannie Mae, Ginnie και Freddie Mac, οι οποίες 

και  κατείχαν  πάνω  από  το  50%  των  ενυπόθηκων  στεγαστικών  δανείων.  Έτσι  οι  επενδυτές 

εξασφάλιζαν  υψηλές  αποδόσεις  –  ίσως  τις  υψηλότερες  ανάμεσα  στους  λοιπούς  κρατικούς 

τίτλους  –  οι  τράπεζες  είχαν  τη  δυνατότητα  να  χορηγούν  περισσότερα  δάνεια  (πράγμα  που 

άρεσε  πολύ  σε  όσους  ήθελαν  να  αγοράσουν  σπίτι),  και  να  βγάζουν  περισσότερα  κέρδη(το 

οποίο άρεσε στους μετόχους τους). Ο Ranieri έκανε μεγάλο αγώνα στις ΗΠΑ τόσο ως πωλητής 

αυτών των προϊόντων όσο και ως λομπίστας στην κυβέρνηση (έφτιαξε δική του ομάδα πίεσης) 

για  να  γίνει  αποδεκτή  αυτή  η  πρακτική  και  να  αναγνωριστεί  νομικά  ως  θεσμός.  Ο  Ranieri 

ισχυριζόταν ότι «η υποθήκη είναι μαθηματικά» προσλαμβάνοντας ανθρώπους με διδακτορικά 

που  ανέπτυξαν  τις  διασφαλισμένες  ενυπόθηκες  υποχρεώσεις  (collateralized  mortgage 

obligations  ‐  CMOs),  ώστε  να  λανσάρουν  στην  αγορά  τις  υποθήκες  ως  ελκυστικούς 

χρηματοοικονομικούς τίτλους. Στα πρώτα χρόνια της εφαρμογής της, ήταν τόσο επιτυχημένη η 

πρακτική  αυτή  που  εφαρμόστηκε  σε  κάθε  κατηγορία  περιουσιακού  στοιχείου  όπου  υπήρχε 

ταμειακή ροή: δάνεια για αυτοκίνητο, φοιτητικά δάνεια, χρέη από πιστωτικές κάρτες κ.λπ. Η 

ροή πολλών χρημάτων προς τα MBS εξασφάλιζε μία μεγάλη και ευημερούσα αγορά. 

Στις  αρχές  μάλιστα  του 2000,  προκειμένου  να αντιμετωπιστεί  η  χρηματιστηριακή  κρίση που 

έπληξε τις τιμές των μετοχών των εταιρειών διαδικτύου εξαιτίας της ομώνυμης φούσκας (dot‐

com  bubble)  και  αργότερα  το  ψυχολογικό  σοκ  της  επίθεσης  της  Αλ  Κάιντα  στους  δίδυμους 

πύργους της Νέας Υόρκης το 2001, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve Bank ή 

απλά  FED)  έριξε  το  ομοσπονδιακό  επιτόκιο  στο  ιστορικά  χαμηλό  1%  (που  στην  ουσία  ήταν 

αρνητικό  λόγω  του  υπάρχοντος  πληθωρισμού  που  σκαρφάλωσε  στο  3,3%  το  2004)  και  το 

καθήλωσε εκεί για τα επόμενα τρία χρόνια. Έδωσε τα καύσιμα στην αγορά για να ενθαρρύνει 

τις  επενδύσεις.  Πολλοί  ήταν  εκείνοι  που  εγκωμίασαν  τον  Διοικητή  της  FED, Alan Greenspan 

τότε. Στην ουσία, με αυτά τα επιτόκια, η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιδοτούσε τις επενδύσεις και 

τους  δανειολήπτες.  Έτσι,  επακολούθησε  μία  μεγάλη  φούσκα  υπερκαταναλωτισμού  και  μία 

μεγάλη  φούσκα  στην  αγορά  κατοικίας,  εκσφενδονίζοντας  στα  ύψη  τις  τιμές  των  κατοικιών 

(10% αύξηση της αξίας των κατοικιών το χρόνο!). Εφόσον υπήρχαν διαθέσιμα τόσα κεφάλαια, 

οι  όροι  στα  δάνεια  άρχισαν  να  γίνονται  πολύ  ελαστικοί,  ενώ  επινοήθηκαν  και  άλλα 

χρηματοοικονομικά προϊόντα για να αποκομιστούν όσο το δυνατόν περισσότερα κέρδη. 

Οι πολίτες άρχισαν και αυτοί να μην έχουν την κλασική αποστροφή των δανειοληπτών στον 

δανειακό  κίνδυνο:  περιόριζαν  την  αποταμίευσή  τους  και  έπαιρναν  και  άλλα  δάνεια  για  την 

Page 43: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  42    

τόνωση  της ρευστότητάς  τους,  ακόμη και ποσά που υπερέβαιναν  το σύνολο  της περιουσίας 

τους.  Επιπλέον  οι  τιμές  των  MBS  για  στέγη,  έφθασαν  σε  δυσθεώρητα  ύψη  εξαιτίας  της 

υπερβάλλουσας ζήτησης για νέα ακίνητα. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ λάνσαρε την υπερθέρμανση 

της  οικονομίας  ως  επιτυχία  της  οικονομικής  και  κοινωνικής  της  πολιτικής,  αφού  η 

ιδιοκατοίκηση  αυξανόταν  με  γρήγορους  ρυθμούς.  Και,  το  κερασάκι  στην  τούρτα,  όταν  το 

σπιτικό του μέσου Αμερικανού αυξανόταν σε αξία π.χ. από 300.000$ πήγαινε στις 400.000$, η 

τράπεζα  τον  έπαιρνε  τηλέφωνο  και  του  πρότεινε  να  εκμεταλλευτεί  αυτή  την  αύξηση  στην 

περιουσία του με νέα καταναλωτικά δάνεια για ταξίδια, πολυτέλεια κ.λπ. 

Όταν  όμως  μετά  τα  μέσα  της  δεκαετίας  2000‐2010  άρχισαν  να  πέφτουν  οι  ρυθμοί  στην 

οικονομία, άρχισε η στρόφιγγα του χρήματος σταδιακά να κλείνει. Έτσι χιλιάδες χαμηλόμισθοι 

ιδιοκτήτες  σπιτιών  με  ενυπόθηκα  δάνεια  πολύ  υψηλού  κινδύνου  άρχισαν  σταδιακά  να  μην 

πληρώνουν  τις  προκαθορισμένες  μηνιαίες  δόσεις  τους.  Το  φαινόμενο  εξαπλώθηκε  και  σε 

άλλες κατηγορίες πολιτών που είχαν πάρει ενυπόθηκα δάνεια,  ενώ πολλοί Αμερικανοί είχαν 

εγκλωβιστεί  σε  αγορές  πανάκριβων  ακινήτων,  οι  τιμές  των  οποίων  είχαν  πυροδοτηθεί  τα 

προηγούμενα  χρόνια  από  ένα  φαινόμενο  «φούσκας»  που  υποδαυλιζόταν  από  την  μεγάλη 

ανάπτυξη  και  από  την  ανεξέλεγκτη  παροχή  στεγαστικών  δανείων  ουσιαστικά  σε  όποιον 

έμπαινε στην τράπεζα και έκανε μία αίτηση. Οι κατασχέσεις άρχισαν να πέφτουν βροχή και οι 

πινακίδες πώλησης άρχισαν να πλημμυρίζουν τις γειτονιές των αμερικανικών πόλεων δίνοντας 

στο φαινόμενο αυτό μία δραματική διάσταση. 

Προκειμένου οι  τράπεζες να αυξήσουν και άλλο  την ρευστότητά  τους και  να δώσουν ακόμα 

περισσότερα δάνεια χρησιμοποίησαν τις «εγγυημένες υποχρεώσεις χρέους» γνωστά ως CDOs 

(Colateralized Debt Obligations).Τα CDOs είναι ομόλογα που, όπως τα CMOs, βασίζονταν στις 

προσδοκίες πληρωμής των δανειακών οφειλών που θα απέφεραν υψηλό κέρδος στον κάτοχό 

τους. Ήταν όμως πακεταρισμένα με διαφορετικές κατηγορίες δανείων και επαναδομημένα με 

σύνθετα  επενδυτικά  εργαλεία  σε  ένα  ευρύτερο  χαρτοφυλάκιο  «διασφαλισμένων  τίτλων 

έναντι παγίων» (Asset Backed Securities ‐ ABS).Ουσιαστικά τα CDOs έδωσαν την ευκαιρία στις 

τράπεζες  να  εκσφενδονίσουν  την  ρευστότητά  τους  στα  ύψη,  ώστε  να  προβούν  σε  νέες 

δανειοδοτήσεις.  Έχοντας  τιτλοποιήσει  τους  κινδύνους  που  πήγαζαν  από  τις  δανειοδοτήσεις 

τους,  οι  αμερικάνικες  τράπεζες  σκόρπισαν  ανά  την  υφήλιο  (π.χ.  σε  τράπεζες  με  έδρα  το 

Λονδίνο,  σε  νορβηγικές  δημοτικές  εταιρείες,  σε  γερμανικές  επαρχιακές  τράπεζες)  τα 

χρηματοοικονομικά  αυτά  προϊόντα  μεταθέτοντας  τον  κίνδυνο  σε  άλλους  τραπεζικούς, 

χρηματοπιστωτικούς,  ασφαλιστικούς,  επενδυτικούς  και  συνταξιοδοτικούς  οργανισμούς  που, 

άλλοι γνώριζαν και άλλοι δεν γνώριζαν και πολύ καλά τι αγόραζαν. 

Το κλειδί σε αυτή την ιστορία ήταν οι υψηλές προμήθειες που απολάμβαναν όσοι κατάφερναν 

να  λανσάρουν  αυτά  τα  προϊόντα  ανά  την  υφήλιο.  Οι  μεσάζοντες  αυτοί  δεν  ανελάμβαναν 

κανένα ρίσκο: μετά την απομάκρυνση από το ταμείο ουδέν λάθος αναγνωριζόταν. Κάπως έτσι 

Page 44: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  43    

πούλησαν  δομημένα  ομόλογα  (ευτυχώς  μικρής  αξίας)  σε  ελληνικά  συνταξιοδοτικά  ταμεία. 

Ευτυχώς οι ελληνικές τράπεζες, όντας πολύ συντηρητικές, δεν «τσίμπησαν» και δεν είχαν στην 

κατοχή τους τέτοια χρηματοοικονομικά προϊόντα. 

Χαρακτηριστικό της φρενίτιδας της χρηματοοικονομικής μηχανικής (financial engineering) ήταν 

ότι, ακόμη και χρεόγραφα χαμηλής αξιολόγησης αναδομούνταν, πακεταριζόντουσαν εκ νέου 

με άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα και μεταπωλούνταν ως μεγάλες ευκαιρίες. 

Σε  λίγο  το  ντόμινο  συνεχίστηκε  με  τη  φωτιά  να  ανάβει  και  στα  τιτλοποιημένα  χρέη  των 

πιστωτικών καρτών, των δόσεων αυτοκινήτου και των φοιτητικών δανείων. Αποτέλεσμα: εντός 

ελαχίστων  μηνών  κατέρρευσε  παταγωδώς  ολόκληρη  η  αγορά  των  MBS  και  των  CDOs 

πλήττοντας  τράπεζες,  ασφαλιστικές  εταιρείες,  συνταξιοδοτικά  ταμεία,  επενδυτές  ακόμα  και 

κράτη  που  είχαν  επενδύσει  σε  αυτά  τα  «τοξικά»  –  όπως  αργότερα  καθιερώθηκε  ο  όρος  – 

χρηματοοικονομικά προϊόντα. 

2.2.  Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 

Πριν  την  τιτλοποίηση,  οι  αμερικανικές  τράπεζες  χορηγούσαν  ενυπόθηκα  δάνεια,  με  την 

παραδοσιακή  συντηρητική  τραπεζική  μέθοδο,  έχοντας  στο  μυαλό  την  εξασφάλιση  της 

απαίτησης από το δανειστή. Η τιτλοποίηση όμως τους έκανε να οσμιστούν πολλά και γρήγορα 

κέρδη:  αντί  να  κρατούν  τις  υποθήκες  για  πολλά  χρόνια  μέχρι  να  ξεπληρωθεί  ένα  ακίνητο, 

πουλούσαν  πολύ  γρήγορα  τα  χορηγηθέντα  δάνεια  μέσω  των  MBS  στο  κράτος  και  στους 

επενδυτές, εισπράττοντας άμεσα κέρδη από το δάνειο, οπότε αυτό χαλάρωσε το παραδοσιακό 

συντηρητικό πνεύμα με το οποίο δάνειζαν το χρήμα: άρχισαν λοιπόν να μην θέτουν όρους και 

προϋποθέσεις στους δανειολήπτες.  Εκεί  λοιπόν που  κάποιος  έπαιρνε ως δάνειο  το 80%  του 

ποσού της αξίας του σπιτιού και ήταν απαραίτητο να έχει ένα  ιστορικό καλής πιστοληπτικής 

ικανότητας και επαρκές εισόδημα για να υποστηρίξει τις μηνιαίες πληρωμές, αυτό σταδιακά 

έγινε  100%  του  ποσού  της  αξίας  του  σπιτιού  χωρίς  περαιτέρω  έρευνα  για  το  αν  ο 

δανειολήπτης  έχει  ιστορικό  πιστοληπτικής  αναξιοπιστίας  ή  την  οικονομική  δυνατότητα  να 

πληρώσει τις μηνιαίες δόσεις του δανείου. Επιπλέον, οι τραπεζικοί υπάλληλοι και τα στελέχη, 

έπαιρναν  μπόνους  (έξτρα  αμοιβή  στον  μισθό  τους)  για  κάθε  στεγαστικό  δάνειο  που 

συμφωνούσαν με τους πελάτες τους. Έτσι είχαμε το φαινόμενο να παίρνει στεγαστικό δάνειο 

800.000$  άνθρωπος  με  ετήσιες  αποδοχές  20.000$.  Αυτά  τα  ενυπόθηκα  δάνεια  χαμηλής 

εξασφάλισης έγιναν γνωστά με τον όρο subprime loans. 

Η κατάρρευση των δανείων υψηλού κινδύνου έχει εξελιχθεί σε ένα βρόχο για  την ανάπτυξη 

διότι,  είναι  πολύ  δύσκολο  να  υπολογιστεί  πόσο  κάνουν  αυτοί  οι  τίτλοι  σήμερα.  Η 

μαθηματικοποιημένη διασφαλισμένη  ενυπόθηκη υποχρέωση για  ένα σπίτι  στο Λος Άντζελες 

είναι  πιθανότατα  πολύ  διαφορετική  από  ένα  σπίτι  στη  Νεβάδα  γιατί  αλλάζουν  οι  τοπικές 

συνθήκες  που  στο  ένα  μέρος  κάνουν  αξιόπιστη  την  επένδυση  και  στο  άλλο  μέρος  πιο 

Page 45: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  44    

επικίνδυνη. Στην ουσία όμως δεν μπορεί να υπολογιστεί η αξία τους. Έτσι δεν μπορούν και να 

μεταβιβαστούν ή να ρευστοποιηθούν, γιατί ποιος σώφρων επενδυτής θα αγόραζε κάτι για το 

οποίο δεν  γνωρίζει  την πραγματική  του αξία;  Έτσι οι  τράπεζες παγώνουν  τα δάνεια υψηλού 

κινδύνου,  επειδή δεν θέλουν να καταγράψουν απώλειες δισεκατομμυρίων δολαρίων.  Ειδικά 

οι  πολύ  μεγάλες  τράπεζες  έχουν  στην  κατοχή  τους  τα  περισσότερα  προβληματικά  δάνεια 

υψηλού κινδύνου.   

2.3.  ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ 

Τα παράγωγα  (derivatives)  είναι ένα χρηματοοικονομικό εργαλείο που παράγει  την αξία  του 

βασιζόμενο  σε  ένα  ήδη  υπάρχον  χρηματοοικονομικό  προϊόν  (μετοχή,  ομόλογο  κ.λπ.). Μέχρι 

και το 2000 μόνο οι ασφαλιστικές εταιρείες, για λόγους μείωσης του κινδύνου, μπορούσαν να 

δημιουργήσουν τέτοια προϊόντα. Για παράδειγμα, , οι ασφαλιστικές εταιρείες, προκειμένου να 

μειώσουν  τον  κίνδυνο  έκθεσής  τους  σε  συμβόλαια  κάλυψης  ζημιών  στην  ασφάλιση 

αυτοκινήτου  που  θα  τους  απέφεραν  υπερβολικές  δαπάνες,  είχαν  εκδώσει  παράγωγα 

χρηματοοικονομικά προϊόντα για να μειώσουν τον κίνδυνο αυτό. 

Τον Δεκέμβριο  του 2000,  μετά από αφόρητες  πιέσεις  του  τραπεζικού  λόμπυ,  η αμερικανική 

Γερουσία ψήφισε  έναν  νόμο,  ο  οποίος  καταργούσε  όλους  τους  ελέγχους στα παράγωγα  και 

επέτρεπε  στις  τράπεζες  και  τις  εταιρείες  real  estate  (κτηματομεσιτικές)  να  δημιουργήσουν 

τραπεζο‐ασφαλιστικά προϊόντα (bank assurance products). Οι τράπεζες τότε κατασκεύασαν τα 

Credit Default Swaps ή CDS ή απλώς swaps. 

Τα CDS  ήταν  συμβόλαια  ιδιωτικής  ασφάλισης  έναντι  διαφόρων  κινδύνων,  αν  αποτύχαινε 

μία επένδυση. Δεν  χρειαζόταν να υπάρχει  κάτι  για  να ασφαλίσεις,  έφτανε απλά η επιθυμία 

σου  να  κερδοσκοπήσεις  επί  του  προϊόντος.  Ο  επενδυτής  μπορούσε  να  στοιχηματίσει 

ουσιαστικά  για  οτιδήποτε,  από  επιτόκια  και  συνάλλαγμα  μέχρι  στεγαστικά  δάνεια  και 

μεταβολές  του καιρού. Ουσιαστικά είχαμε ένα τεράστιο  τζόγο με στοιχήματα,  γι’ αυτό και η 

κατάσταση αυτή ονομάστηκε από μερικούς διανοητές καπιταλισμός‐καζίνο. Όσο πιο μεγάλος 

ο  κίνδυνος  τόσο  πιο  πολλά  τα  αναμενόμενα  κέρδη  και  φυσικά  η  απόδοση.  Και  ποιες 

αποδόσεις  βρέθηκαν  στην  κορυφή ως  οι  πιο  επικίνδυνες; Μα  φυσικά  τα  υψηλού  κινδύνου 

στεγαστικά δάνεια. Όσο αυτοί που είχαν λάβει ένα τέτοιο δάνειο πλήρωναν τη δόση τους όλα 

ήταν  καλά  και  οι  τράπεζες  αύξαναν με  γοργούς  ρυθμούς  τα  κέρδη  τους.  Οι  τράπεζες  και  οι 

επενδυτές θεωρούσαν χαμηλού κινδύνου τα προϊόντα αυτά, καθώς θεωρούσαν ότι δύσκολα 

θα  αθετηθεί  πληρωμή  σε  ένα  στεγαστικό  δάνειο  που  αφορά  την  ίδια  την  εστία  μίας 

οικογένειας.  Έτσι  θεωρούσαν  ότι  πολύ  σπάνια  θα  αθετεί  κάποιος  τις  πληρωμές  του  –  σε 

περίπτωση ασθένειας, ατυχίας, θανάτου κ.λπ., περιπτώσεις για τις οποίες ήταν καλυμμένες. 

Όμως  το  2007,  ο  εφιάλτης  της  μαζικής  αθέτησης  των  μηνιαίων  υποχρεώσεών  των 

δανειζόμενων  έγινε  πραγματικότητα.  Μέσα  σε  ενάμισι  έτος,  το  30%  των  δανείων  υψηλού 

Page 46: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  45    

κινδύνου παρέμεινε απλήρωτο και εντός ολίγου αυτό το ποσοστό ανέβηκε στο 60%.  Αμέσως 

οι  κάτοχοι  των  CDS  ζήτησαν  να  αποζημιωθούν  από  τις  τράπεζες  για  τις  απώλειές  τους.  Το 

ωραίο  είναι  ότι  δεν  υπήρξε  οροφή  στην  πώληση  αυτών  των  προϊόντων.  Μπορούσες  να 

ασφαλίσεις  το  σπίτι  σου,  το  σπίτι  του  γείτονα,  τα  σπίτια  της  γειτονιάς  ή  και  ολόκληρης  της 

πόλης!  Όσοι  λοιπόν  στοιχημάτισαν  στην  αποτυχία  των  δανείων  υψηλού  κινδύνου  έβγαλαν 

πολλά χρήματα. Εφόσον το κόστος του ασφαλίστρου είναι πολύ χαμηλότερο από την αξία του 

ακινήτου,  κάποιος  που  διέθετε 10  εκ. $  σε  αγορά CDS  επενδύοντας  στην  κατάρρευσή  τους, 

μετά από έναν χρόνο είχε βγάλει τουλάχιστον 3,7 δις $! 

Έτσι  λοιπόν  χρεοκόπησαν  και  οι  χρηματοοικονομικοί  οργανισμοί  που  λειτουργούσαν  ως 

ασφαλιστές  γιατί  είδαν  ότι  τα  χρήματα  που  είχαν  στην  άκρη  δεν  ήταν  επαρκή  για  να 

πληρώσουν. Αυτή ήταν η κύρια αιτία της κατάρρευσης των Bear Sterns και Lehman Brothers, 

που ήταν δύο πολύ γνωστές και δυνατές επενδυτικές τράπεζες. Ο πάταγος της πτώσης τους, 

ειδικά της Lehman Brothers ήταν εκκωφαντικός.  

2.4.  Ο ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΡΑΣΤΙΟΣ 

Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι προκλήθηκε κρίση εξαιτίας της προσφοράς φθηνών στεγαστικών 

δανείων  και  της  επιδίωξης  μεγάλων  κερδών.  Αυτό  το  φαινόμενο  ήταν  υποσύνολο  ενός 

μεγαλύτερου φαινομένου  υπερδιόγκωσης  του  χρηματοπιστωτικού  τομέα  της  οικονομίας,  το 

οποίο  εξαπλώθηκε  και σε  χώρες  εκτός ΗΠΑ,  όπως στη Μ.  Βρετανία  και στην  Ισπανία.  Κύριο 

χαρακτηριστικό του φαινομένου αυτού ήταν το γεγονός ότι κατά την περίοδο ανάπτυξης της 

οικονομίας, δανειστές και δανειζόμενοι ήταν αμφότεροι ωφελημένοι, παραγνωρίζοντας τους 

μεγάλους κινδύνους σε περίπτωση αλλαγής της τάσης της οικονομίας. Το 2006, το παγκόσμιο 

ΑΕΠ ήταν γύρω στα 47 τρις $ ενώ η χρηματιστηριακή αξία των αγορών ήταν γύρω στα 51 τρις 

$.  Ταυτόχρονα  όμως  η  αξία  των  ομολόγων  ήταν  68  τρις  $  ενώ  η  αξία  των  παραγώγων 

προϊόντων 473  τρις $! Η χρηματοπιστωτική οικονομία ήταν πολλές φορές μεγαλύτερη από 

την πραγματική οικονομία. 

Λόγω του τεράστιου μεγέθους τους, το μέγεθος μίας τράπεζας άρχισε να αποτελεί συστημικό 

πρόβλημα  σε  περίπτωση  χρεοκοπίας  της.  Η  φράση  «too  big  to  fail»  (πολύ  μεγάλη  για  να 

αποτύχει) είναι ενδεικτική της κατάστασης αυτής. Οι τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ 

έχουν στα χέρια τους τα προβληματικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες στις ΗΠΑ. Από τη στιγμή 

που  έγινε  γνωστό  ότι  υπάρχει  πρόβλημα  και  το  πρόβλημα  αυτό  κοινοποιήθηκε  στην 

επιστημονική  κοινότητα,  η  μεγάλη  πλειοψηφία  των  οικονομολόγων  συμφώνησαν  ότι  αν  οι 

τράπεζες  αυτές  αφήνονταν  στην  τύχη  τους  –  ουσιαστικά  δηλαδή  να  καταρρεύσουν  –  τότε 

πιθανότατα  να  είχαμε  συστημική  κρίση  και  παγκόσμια  κατάρρευση  που  θα  οδηγούσε  σε 

χρεοκοπίες  επιχειρηματικών  κολοσσών  και  κρατών.  Υπάρχει  το  κακό  παράδειγμα  του  1929, 

οπότε και αφέθηκαν να πτωχεύσουν τράπεζες.  

Page 47: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  46    

Επειδή όταν καταρρέει ένας χρηματοοικονομικός κολοσσός,  χάνονται τα χρήματα του μικρο‐

καταθέτη, δημιουργείται μία πολύ δυσμενής αλυσιδωτή αντίδραση για την οικονομία: χάνεται 

η  εμπιστοσύνη  στην  οικονομία,  οι  άνθρωποι  τείνουν  για  πολύ  καιρό  να  θυμούνται  τις 

απώλειές  τους  και  να  αποφεύγουν  να  επενδύσουν  ή  να  πάρουν  ρίσκο  σε  μία  οικονομία 

αναξιόπιστη και προβληματική. 

2.5.  ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ 

Το  πρόβλημα  της  εποπτείας  του  χρηματοπιστωτικού  συστήματος  από  τα  κράτη  είναι  ένα 

μείζον πρόβλημα. Ο έλεγχός τους είναι εξαιρετικά δύσκολος και πολύπλοκος. Η εποπτεία τους 

έμεινε  ασυντόνιστη  σε  διεθνές  επίπεδο,  είχε  τοπικό  χαρακτήρα  και  ήταν  κατακερματισμένη 

και ατελής. Είναι θετικό βέβαια που εισήχθησαν κάποιοι θεσμοί όπως ο θεσμός της εταιρικής 

διακυβέρνησης,  ο  εσωτερικός  έλεγχος  των  τραπεζών και  το πλαίσιο  κεφαλαιακής επάρκειας 

που διαμορφώθηκε από την Επιτροπή της Βασιλείας για την τραπεζική εποπτεία σταδιακά από 

το 1988. 

Το  1999  ξεκίνησε  μια  προσπάθεια,  η  οποία  ολοκληρώθηκε  το  2004,  με  στόχο  τόσο  την 

τροποποίηση  επιμέρους  διατάξεών  του  όσο  και  (κυρίως)  την  ενίσχυση  του  πλαισίου, 

προκειμένου να αντανακλά σε μεγαλύτερο βαθμό τις πρακτικές της αγοράς. Το νέο σύμφωνο 

για την κεφαλαιακή επάρκεια της Επιτροπής της Βασιλείας, ευρύτερα γνωστό ως Βασιλεία ΙΙ, 

εφαρμόζεται  από  τον  Ιανουάριο  2007.  Σε  επίπεδο  Ευρωπαϊκής  Ένωσης,  το  νέο  πλαίσιο  της 

Επιτροπής  της  Βασιλείας  ενσωματώθηκε  στο  ευρωπαϊκό  τραπεζικό  δίκαιο  με  τις  Οδηγίες 

2006/48/ΕΚ (σχετικά με την ανάληψη και την άσκηση δραστηριότητας πιστωτικών ιδρυμάτων) 

και  2006/49/ΕΚ  (για  την  επάρκεια  των  ιδίων  κεφαλαίων  των  επιχειρήσεων  επενδύσεων  και 

των  πιστωτικών  ιδρυμάτων).  Στο  ελληνικό  δίκαιο,  το  νέο  πλαίσιο  ενσωματώθηκε  με  την 

έκδοση  του  Ν.3601/2007  και  μεγάλου  αριθμού  Πράξεων  του  Διοικητή  της  Τράπεζας  της 

Ελλάδας. Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση (2007‐2009) ανέδειξε ωστόσο την ανεπάρκεια 

της  «Βασιλείας  ΙΙ»  και  την  ανάγκη  αναθεώρησης  του  ισχύοντος  κανονιστικού  πλαισίου  με 

γνώμονα  την  ενδυνάμωση  της  σταθερότητας  του  τραπεζικού  συστήματος.  Προς  τον  σκοπό 

αυτό,  η  Επιτροπή  της  Βασιλείας  δημοσίευσε,  στις  16  Δεκεμβρίου  2010,  δύο  σημαντικές 

εκθέσεις με τίτλο: 

• Basel III: A global regulatory framework for more resilient banks and banking systems και 

• Basel III: International framework for liquidity risk measurement, standards and monitoring. 

Οι  εν  λόγω  εκθέσεις  είναι  πλέον  γνωστές,  συλλήβδην,  ως  το  κανονιστικό  πλαίσιο  της 

«Βασιλείας  ΙΙΙ».  Σκοπός  της  αναθεώρησης  είναι  η  ενδυνάμωση  της  σταθερότητας  του 

τραπεζικού  συστήματος  διεθνώς,  μέσω  αφενός  μεν  της  ενίσχυσης  της  προληπτικής 

ρυθμιστικής  παρέμβασης  στη  λειτουργία  των  τραπεζών  (με  στόχο  την  ενίσχυση  της 

Page 48: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  47    

ανθεκτικότητας  των  τραπεζών  σε  περιόδους  έντασης),  και  αφετέρου  μέσω  της  προληπτικής 

ρυθμιστικής παρέμβασης του συστημικού κινδύνου που μπορεί να εκδηλωθεί στο σύνολο του 

τραπεζικού συστήματος. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα οι τράπεζες προσπαθούν να μειώσουν τις 

υποχρεώσεις τους που πηγάζουν από τη Βασιλεία ΙΙΙ, καθώς έχει μεγάλο κόστος γι’ αυτές και 

οδηγεί  είτε  σε  συγχωνεύσεις  μεταξύ  τους  είτε  σε  αναζήτηση  ανεύρεσης  υψηλότερων 

κεφαλαίων, κάτι που είναι αρκετά δύσκολο στην περίοδο κρίσης που διανύουμε. 

Μία άλλη αιτία της κρίσης είναι οι πολύ μεγάλες αμοιβές (bonus) των στελεχών των τραπεζών 

που είχαν άμεση σύνδεση με το ύψος των πωλήσεων των χρηματοπιστωτικών προϊόντων τους. 

Επειδή  οι  αμοιβές  αυτές  ήταν  συνδεδεμένες  με  μελλοντικές  οικονομικές  αποδόσεις,  χωρίς 

συμμετοχή ή τιμωρία σε περίπτωση μελλοντικών οικονομικών ζημιών, τα στελέχη αυτά είχαν 

ένα  μεγάλο  κίνητρο  να  πουλήσουν  χρηματοπιστωτικά  προϊόντα  και  να  εξασφαλίσουν  πολύ 

μεγάλες  αμοιβές.  Έχοντας  ήδη  εισπράξει  υψηλά  bonus  κατά  την  πώληση,  διασκόρπισαν  σε 

ολόκληρη  την  υφήλιο  χρηματοπιστωτικά  προϊόντα  χωρίς  καμία  ευθύνη  και  χωρίς  να  έχουν 

κάποια απώλεια από τη στιγμή που χάθηκαν τεράστια ποσά. 

Τέλος,  να  εντάξουμε  στα  αίτια  και  τους  περιβόητους  οίκους  αξιολόγησης.  Οι  τρεις  πολύ 

γνωστές  εταιρείες  (rating  agencies)  Standard  and  Poor’s,  Fitch  και Moody’s,  λίγο  πριν  την 

κατάρρευση κολοσσών όπως η Lehman Brothers,  έδιναν σύσταση αγοράς στις μετοχές  τους, 

κοιμώμενες  τον  ύπνο  του  δικαίου.  Απέτυχαν  να  προειδοποιήσουν  την  αγορά  και  να 

προλάβουν κάποια από τα κακώς κείμενα που αργότερα αποκαλύφθηκαν. 

Όμως  πόσο  εύκολο  είναι  να  κάνουμε  στα  οικονομικά  πρόβλεψη;  Είναι  εξαιρετικά  δύσκολο. 

«We simply do not know» έλεγε ένας από τους μεγαλύτερους ίσως οικονομολόγους του 20ου 

αιώνα,  John Maynard  Keynes.  Την  απορία  όλων  των  απλών  ανθρώπων  την  εξέφρασε  ίσως 

καλύτερα  η  Βασίλισσα  Ελισάβετ  κατά  την  επίσκεψή  της  στο  φημισμένο  London  School  of 

Economics θέτοντας το ερώτημα: «Why no one saw the financial crisis coming?» (γιατί κανείς 

δεν  είδε  τη  χρηματοπιστωτική  κρίση  να  έρχεται;).  Είναι  λοιπόν  προφανές  ότι  η  κρίση  μας 

έπιασε στον ύπνο.  Γι’  αυτό  και  η  έντασή  της παραξένεψε πολλούς. Οι αιτίες  της όμως ήταν 

παρούσες εδώ και πολύ καιρό και η εμφάνισή της ήταν απλώς θέμα χρόνου. 

 

Δραστηριότητα 1. 

Αναζητείστε στο διαδίκτυο άρθρα γύρω από τη Βασιλεία ΙΙΙ και τη διαπάλη που γίνεται μεταξύ 

κρατών,  διακρατικών οργανισμών όπως η Ε.Ε.  και  χρηματοπιστωτικών  ιδρυμάτων  γύρω από 

τους κανόνες που θα ισχύσουν για την σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και 

την  κεφαλαιακή  επάρκεια  των  τραπεζών.  Ποια συμπεράσματα βγάζετε;  Αναλύστε  τα σε  ένα 

κείμενο  10  περίπου  σειρών.  Δική  μας  ενδεικτική  απάντηση  θα  βρείτε  στο  τέλος  του 

Page 49: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  48    

κεφαλαίου. 

2.6.   Η  ΠΕΡΙΟΔΟΣ  ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ  ΟΔΗΓΕΙ  ΤΟΥΣ  ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ  ΣΕ  ΠΑΡΑΓΝΩΡΙΣΗ  ΤΩΝ 

ΚΙΝΔΥΝΩΝ 

Όσο διαρκεί ο λεγόμενος «ενάρετος κύκλος της οικονομίας», πολύ λίγοι άνθρωποι στέκονται 

κριτικά  απέναντι  στην  ευφορία  των  αγορών.  Αντίθετα,  λόγω  ισχυρού  μιμητισμού,  οι 

συμπεριφορές  μεταδίδονται.  Στο  κυνήγι  της  υπεραπόδοσης,  μέσα  σε  ένα 

αυτοτροφοδοτούμενο  από  ένα  σημείο  και  μετά  σύστημα  προσδοκιών,  η  παραγνώριση 

κινδύνων  είναι  βασικό  στοιχείο  που  χαρακτηρίζει  αυτές  τις  εποχές  της  ευφορίας.  Αρκεί  να 

θυμηθούμε  τη φρενίτιδα  των Ελλήνων  την  τριετία 1997‐1999  που  κατέληξε στη μεγαλύτερη 

ανακατανομή  πλούτου  στην  ιστορία  της  χώρας.  Είναι  φανερό  ότι  σε  περιόδους  ανάπτυξης, 

λίγοι  άνθρωποι  διαισθάνονται  κάποιο  κίνδυνο.  Το  φαινόμενο  αυτό  είναι  γνωστό  ανάμεσα 

στους ακαδημαϊκούς ως «myopia disaster» (μυωπία καταστροφής). Έτσι, πολλοί είναι εκείνοι 

που ξανοίγονται σε δάνεια, επενδύσεις, διευκολύνσεις, επιχειρηματικές δραστηριότητες κ.λπ. 

που ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητές τους. 

Όμως,  το σύστημα της «ελεύθερης»  οικονομίας ή σύστημα της αγοράς ή καπιταλισμός έχει, 

εκτός από τις περιόδους ανάπτυξης, και περιόδους κρίσης. Σε αυτές τις περιόδους έχουμε το 

αντίστροφο  φαινόμενο.  Μία  απαισιοδοξία  η  οποία  διαχέεται  σε  όλους  τους  κλάδους  της 

οικονομίας,  οι  επιχειρήσεις  αντιμετωπίζουν  το  φάσμα  της  χρεοκοπίας,  οι  εργαζόμενοι 

φοβόνται για το αύριο όσον αφορά την απασχόλησή τους, η ανεργία μεγαλώνει γρήγορα ενώ 

το  κράτος  αδυνατεί  και  αυτό  βυθισμένο  στα  δικά  του  προβλήματα  να  δώσει  ισχυρές 

απαντήσεις  στην  κρίση.  Οι  μειωμένες  προσδοκίες  επιβαρύνουν  την  ύφεση  της  πραγματικής 

οικονομίας.  

Δραστηριότητα 2. 

Ανατρέξετε  στο  διαδίκτυο  για  να  βρείτε  πληροφορίες  για  την  περίοδο  κορύφωσης  του 

ελληνικού χρηματιστηρίου το 1999. Ποιες συμπεριφορές εκδηλώνονται από τους ανθρώπους 

και ποιο είναι το κλίμα κατά την περίοδο αυτή; Γράψτε ένα κείμενο 10 περίπου σειρών που να 

περιγράφει το κλίμα, τις συμπεριφορές και τα αποτελέσματα της παραγνώρισης των κινδύνων 

του χρηματιστηρίου. Δική μας ενδεικτική απάντηση θα βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου. 

 

Page 50: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  49    

 

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 

Τα  βασικά  αίτια  της  τρέχουσας  χρηματοπιστωτικής  κρίσης  είναι  το  κύριο  θέμα  που 

διαπραγματεύτηκε αυτό  το  κεφάλαιο. Η παρουσίαση  του  τρόπου με  τον οποίο  ξεκίνησε  και 

κορυφώθηκε η κρίση, η ανάλυση των διαφόρων παραγόντων που οδήγησαν στο ξέσπασμά της 

και  η  σφοδρότητα  με  την  οποία  εμφανίστηκε  αποτέλεσαν  αντικείμενο  ανάλυσης  αυτού  του 

κεφαλαίου. 

Τα βασικά χρηματοοικονομικά προϊόντα που γίνονται αντικείμενο αγοραπωλησιών διαχρονικά 

είναι  δύο:  οι  μετοχές  και  τα  ομόλογα  (δάνεια  προς  ιδιωτικές  επιχειρήσεις  και  κράτη).  Τη 

δεκαετία του 1970, εφαρμόστηκε στο Αμερικανικό Χρηματιστήριο μία ιδέα του Lewis Ranieri, ο 

οποίος  σκέφτηκε  το  εξής:  Αν  τιτλοποιηθούν  τα  ενυπόθηκα  στεγαστικά  δάνεια  στις  ΗΠΑ,  θα 

μπορέσουν  να  δημιουργηθούν  χρηματοοικονομικοί  τίτλοι  που  να  διασφαλίζονται  από 

υποθήκες  ακινήτων  (Mortgaged‐Backed  Securities  ‐  MBS).  Οι  τίτλοι  αυτοί  μπορούν  να 

πωληθούν  σε  επενδυτές  του  χρηματιστηρίου,  δίνοντας  την  ευκαιρία  στις  τράπεζες  που 

παρείχαν στεγαστικά δάνεια  να μεταβιβάσουν  τον  κίνδυνο από  τα στεγαστικά δάνεια στους 

ιδιώτες  επενδυτές  με  αποτέλεσμα  η  τράπεζα  να  μην  είναι  πλέον  υποχρεωμένη  να  έχει 

υποθήκες στο χαρτοφυλάκιό της. Επιπλέον η τράπεζα αποκτούσε επιπρόσθετη ρευστότητα για 

την παροχή και άλλων δανείων. Όταν όμως μετά τα μέσα της δεκαετίας 2000‐2010 άρχισαν να 

πέφτουν  οι  ρυθμοί  στην  οικονομία,  άρχισε  η  στρόφιγγα  του  χρήματος  σταδιακά  να  κλείνει. 

Έτσι χιλιάδες χαμηλόμισθοι  ιδιοκτήτες σπιτιών με ενυπόθηκα δάνεια πολύ υψηλού κινδύνου 

άρχισαν  σταδιακά  να  μην  πληρώνουν  τις  προκαθορισμένες  μηνιαίες  δόσεις  τους,  δίνοντας 

καύσιμα  σε  μία  μεγάλη  κρίση  που  κατέστρεψε  κυριολεκτικά  την  αγορά  των  στεγαστικών 

δανείων στις ΗΠΑ.  

Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι προκλήθηκε κρίση εξαιτίας της προσφοράς φθηνών στεγαστικών 

δανείων  και  της  επιδίωξης  μεγάλων  κερδών.  Αυτό  το  φαινόμενο  ήταν  υποσύνολο  ενός 

μεγαλύτερου φαινομένου  υπερδιόγκωσης  του  χρηματοπιστωτικού  τομέα  της  οικονομίας,  το 

οποίο εξαπλώθηκε και σε χώρες εκτός ΗΠΑ, όπως στη Μ. Βρετανία και στην Ισπανία. Λόγω του 

τεράστιου μεγέθους τους, το μέγεθος μίας τράπεζας άρχισε να αποτελεί συστημικό πρόβλημα 

σε περίπτωση χρεοκοπίας της. Η φράση «too big to fail» (πολύ μεγάλη για να αποτύχει) είναι 

ενδεικτική της κατάστασης αυτής.   

Μία άλλη αιτία της κρίσης είναι οι πολύ μεγάλες αμοιβές (bonus) των στελεχών των τραπεζών 

που είχαν άμεση σύνδεση με το ύψος των πωλήσεων των χρηματοπιστωτικών προϊόντων τους. 

Επειδή  οι  αμοιβές  αυτές  ήταν  συνδεδεμένες  με  μελλοντικές  οικονομικές  αποδόσεις,  χωρίς 

συμμετοχή ή τιμωρία σε περίπτωση μελλοντικών οικονομικών ζημιών, τα στελέχη αυτά είχαν 

Page 51: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  50    

ένα  μεγάλο  κίνητρο  να  πουλήσουν  χρηματοπιστωτικά  προϊόντα  και  να  εξασφαλίσουν  πολύ 

μεγάλες αμοιβές.  

Τέλος,  να  εντάξουμε  στα  αίτια  και  τους  περιβόητους  οίκους  αξιολόγησης.  Οι  τρεις  πολύ 

γνωστές  εταιρείες  (rating  agencies)  Standard  and  Poor’s,  Fitch  και Moody’s,  λίγο  πριν  την 

κατάρρευση κολοσσών όπως η Lehman Brothers,  έδιναν σύσταση αγοράς στις μετοχές  τους, 

κοιμώμενες τον ύπνο του δικαίου.  

Έχοντας  παραθέσει  τα  αίτια  της  τρέχουσας  παγκόσμιας  οικονομικής  κρίσης  στο  παρόν 

κεφάλαιο,  θα συνεχίσουμε στο επόμενο με  τις πολύ βαριές συνέπειες  της  κρίσης αυτής στη 

χώρα μας. 

Page 52: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  51    

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ  

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Οι τιτλοποιήσεις των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων οδηγούν στη 

δημιουργία  χρηματοοικονομικών  τίτλων  που  να  διασφαλίζονται  από 

υποθήκες ακινήτων (Mortgaged‐Backed Securities ‐ MBS). 

   

2.  Τα  CDS  είναι  συμβόλαια  ιδιωτικής  ασφάλισης  έναντι  διαφόρων 

κινδύνων, αν αποτύχει μία επένδυση. 

   

3.  Σκοπός  της Βασιλείας  ΙΙΙ  είναι η ενδυνάμωση της σταθερότητας  του 

τραπεζικού  συστήματος  διεθνώς,  μέσω αφενός  μεν  της  ενίσχυσης  της 

προληπτικής ρυθμιστικής παρέμβασης στη λειτουργία των τραπεζών, με 

στόχο  την  ενίσχυση  της  ανθεκτικότητας  των  τραπεζών  σε  περιόδους 

έντασης,  και  αφετέρου  της  αντιμετώπισης,  μέσω  προληπτικής 

ρυθμιστικής  παρέμβασης,  του  συστημικού  κινδύνου  που  μπορεί  να 

εκδηλωθεί στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος. 

   

4.  Οι  τρεις  πολύ  γνωστές  εταιρείες  (rating  agencies)  Standard  and 

Poor’s, Fitch και Moody’s, λίγο πριν την κατάρρευση κολοσσών όπως η 

Lehman  Brothers,  έδιναν  σύσταση  πώλησης  στις  μετοχές  τους, 

κοιμώμενες τον ύπνο του δικαίου. 

   

 

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

1. Ο Ranieri ισχυριζόταν ότι «η υποθήκη είναι μαθηματικά» προσλαμβάνοντας ανθρώπους με 

διδακτορικά που ανέπτυξαν τις__________________________  . 

Α. Διασφαλισμένες ενυπόθηκες υποχρεώσεις. 

Β. Διασφαλισμένες ενυπόθηκες απαιτήσεις. 

Page 53: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  52    

Γ. Προεξοφλημένες ενυπόθηκες υποχρεώσεις. 

Δ. Προεξοφλημένες ενυπόθηκες απαιτήσεις. 

 

2. Προκειμένου οι τράπεζες να αυξήσουν και άλλο την ρευστότητά τους και να δώσουν ακόμα 

περισσότερα δάνεια χρησιμοποίησαν τις  __________________________ . 

Α. Διασφαλισμένες υποχρεώσεις χωρίς υποθήκη. 

Β. Εγγυημένες υποχρεώσεις χρέους. 

Γ. Μη εγγυημένες υποχρεώσεις χρέους. 

Δ. Εγγυημένες επιταγές χρέους. 

 

3. Η φράση «πολύ μεγάλη  για  να αποτύχει»  για μία  τράπεζα σήμαινε ότι  το  κράτος  έπρεπε 

να__________________________ . 

Α. Περιμένει την ευόδωση των προσπαθειών αναδιοργάνωσής της. 

Β. Κλείσει την τράπεζα. 

Γ. Επέμβει για να διασώσει την τράπεζα. 

Δ. Βγάλει προσωρινά εκτός χρηματιστηρίου την τράπεζα. 

 

4. Οι οίκοι αξιολόγησης   _______________________  να προειδοποιήσουν την αγορά για την 

επερχόμενη κρίση. 

Α. Έσπευσαν. 

Β. Αδράνησαν. 

Γ. Πέτυχαν. 

Δ. Απέτυχαν. 

 

Page 54: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  53    

5. Τα παράγωγα (derivatives) είναι ένα χρηματοοικονομικό εργαλείο που παράγει την αξία του 

βασιζόμενο σε ένα _________________________χρηματοοικονομικό προϊόν (μετοχή, ομόλογο 

κλπ.).  

Α. Ήδη υπάρχον. 

Β. Νέο. 

Γ. Νέο και καινοτόμο. 

Δ. Μελλοντικό. 

Page 55: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  54    

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Οι  τιτλοποιήσεις  των  ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων οδηγεί  στη 

δημιουργία  χρηματοοικονομικών  τίτλων  που  να  διασφαλίζονται  από 

υποθήκες ακινήτων (Mortgaged‐Backed Securities ‐ MBS). 

Σ   

2.  Τα  CDS  είναι  συμβόλαια  ιδιωτικής  ασφάλισης  έναντι  διαφόρων 

κινδύνων, αν αποτύχει μία επένδυση. 

Σ   

3.  Σκοπός  της Βασιλείας  ΙΙΙ  είναι η ενδυνάμωση της σταθερότητας  του 

τραπεζικού  συστήματος  διεθνώς,  μέσω αφενός  μεν  της  ενίσχυσης  της 

προληπτικής ρυθμιστικής παρέμβασης στη λειτουργία των τραπεζών, με 

στόχο  την  ενίσχυση  της  ανθεκτικότητας  των  τραπεζών  σε  περιόδους 

έντασης,  και  αφετέρου  της  αντιμετώπισης,  μέσω  προληπτικής 

ρυθμιστικής  παρέμβασης,  του  συστημικού  κινδύνου  που  μπορεί  να 

εκδηλωθεί στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος. 

Σ   

4.  Οι  τρεις  πολύ  γνωστές  εταιρείες  (rating  agencies)  Standard  and 

Poor’s, Fitch και Moody’s, λίγο πριν την κατάρρευση κολοσσών όπως η 

Lehman  Brothers,  έδιναν  σύσταση  πώλησης  στις  μετοχές  τους, 

κοιμώμενες τον ύπνο του δικαίου. 

Σωστό: Οι τρεις πολύ γνωστές εταιρείες (rating agencies) Standard and 

Poor’s, Fitch και Moody’s, λίγο πριν την κατάρρευση κολοσσών όπως 

η  Lehman  Brothers,  έδιναν  σύσταση  αγοράς  στις  μετοχές  τους, 

κοιμώμενες τον ύπνο του δικαίου. 

  Λ 

 

 

 

Page 56: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  55    

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

ΕΡΩΤΗΣΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

1  Α 

2  Β 

3  Γ 

4  Δ 

5  Α 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 57: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  56    

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 

Δραστηριότητα 1 – Ενδεικτική απάντηση. 

Κατά  τη  διάρκεια  της  κορύφωσης  του  ελληνικού  χρηματιστηρίου  πολλοί  Έλληνες 

εκστασιάστηκαν  από  το  φαινόμενο  που  παρουσιάστηκε  να  κερδίζουν  ποντάροντας  και  όχι 

επενδύοντας  σε  οποιεσδήποτε  μετοχές  άκουγαν  από  πληροφορίες  ότι  θα  πάνε  καλά  στην 

αγορά. Παρουσιάστηκε  έτσι  το φαινόμενο  της αγέλης,  το  οποίο  κράτησε  για πολλούς μήνες 

αμείωτο  το αγοραστικό  ενδιαφέρον στη  Σοφοκλέους.  Οι  χρηματιστηριακές  εταιρείες  έκαναν 

χρυσές  δουλειές  και  ξεφύτρωναν  σαν  μανιτάρια  ακόμα  και  στην  ελληνική  ύπαιθρο.  Όλες  οι 

κοινωνικές τάξεις εισέφεραν τις οικονομίες τους στο παράξενο τούτο πανηγύρι που κατέληξε 

στην μεγαλύτερη υφαρπαγή πλούτου της σύγχρονης Ελλάδας. Πολλοί άνθρωποι πούλησαν το 

σπίτι τους ή άλλα ακίνητά τους, αφού θεώρησαν ότι μπορούσαν πλέον να γίνουν πλούσιοι και 

να  κερδίσουν  πολύ  περισσότερα  από  ένα  σπίτι  επενδύοντας  στο  χρηματιστήριο.  Άλλοι 

παράτησαν  τη  δουλειά  τους  και  στρογγυλοκάθισαν  γύρω  από  μία  οθόνη.  Μία  τεράστια 

αισιοδοξία  έζωσε  τη  χώρα,  η  οποία  ανέμενε  την  έλευση  του  ευρώ  και  σε  λίγο  θα  έκανε 

Ολυμπιακούς αγώνες. Δυστυχώς οι ελπίδες αυτές αποδείχτηκαν φρούδες, ενώ 10 χρόνια μετά, 

το 2009 η χώρα έμπαινε σε μία πολύ οδυνηρή περιπέτεια. 

 

Δραστηριότητα 2 – Ενδεικτική απάντηση. 

Το νέο εποπτικό πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙΙ θα μεταβάλλει ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο 

λειτουργούν οι τράπεζες. Η λειτουργία τους αναμένεται να βελτιωθεί ουσιαστικά και ο ρόλος 

τους  στην  οικονομική  ζωή  του  τόπου  να  αναβαθμιστεί  ενώ  αναμένεται  να  πάψουν  να 

αποτελούν βόμβες στα θεμέλια της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας των εθνικών κρατών και 

της Ε.Ε.. Τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη των αιτούμενων χρηματοδότηση επιχειρήσεων και 

ιδιωτών  θα  παίζουν  μεγαλύτερο  ρόλο  στις  αποφάσεις  δανειοδότησης,  αναβαθμίζοντας  το 

ρόλο  των  τραπεζών  και  ελαχιστοποιώντας  την  πιθανότητα  εμφάνισης  μίας  νέας  κρίσης.  Το 

κόστος  που  αναμένεται  να  επωμιστούν  οι  τράπεζες  από  την  εφαρμογή  των  κανόνων  της 

Βασιλείας ΙΙΙ θεωρείται ότι μπορεί να αντισταθμιστεί από τα οφέλη που θα προκύψουν λόγω 

της  δημιουργίας  ενός  πιο  ασφαλούς  και  σταθερού  διεθνοποιημένου  χρηματοπιστωτικού 

συστήματος. 

 

 

 

Page 58: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  57    

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ 

1.  Στο  βιβλίο  της  Vicky  Ward,  Η  πτώση  της  Lehman  Brothers:  Το  ξεκίνημα  της  κρίσης 

(μετάφραση:  Ράνια  Μπουμπουρή,  Ανδρέας  Σοκοδήμος,  επιμέλεια:  Νίκος  Ρούσσος),  2η 

έκδοση,  Αθήνα:  Παπαδόπουλος,  2011,  μπορείτε  να  διαβάσετε  την  ιστορία  της  Lehman 

Brothers  εκ των έσω,  έτσι όπως τη βίωσαν και  τη χειρίστηκαν τα μεγάλα στελέχη της. Μέσα 

από κάθε σελίδα του συναρπαστικού αυτού βιβλίου, η δημοσιογράφος φέρνει στην επιφάνεια 

νέα στοιχεία για  το πώς αυτή η κολοσσιαία επενδυτική  τράπεζα  της Wall Street  κατέρρευσε 

κινδυνεύοντας να τινάξει στον αέρα την παγκόσμια οικονομία. 

2.  Στο  βιβλίο  του  Gordon  Brown,  Πέρα  από  το  κραχ:  Ξεπερνώντας  την  πρώτη  κρίση  της 

παγκοσμιοποίησης,  1η  έκδοση,  Αθήνα:  Πεδίο,  2010,  μπορείτε  να  διαβάσετε  μία 

λεπτομερειακή  αφήγηση  των  γεγονότων  που  προηγήθηκαν  της  κρίσης  και  να  ενημερωθείτε 

για τα διλήμματα και την αγωνία των πολιτικοοικονομικών παραγόντων καθώς προσπαθούσαν 

να  διαχειριστούν  το  μεγαλύτερο  οικονομικό  δράμα  που  είδε  η  ανθρωπότητα  τον  τελευταίο 

καιρό. 

3.  Στο  βιβλίο  του  Paul  Krugman,  Τέλος  στην  ύφεση  τώρα!  (μετάφραση  Τίνα  Θέου),  1η 

έκδοση, Αθήνα: Πόλις, 2012, μπορείτε να διαβάσετε μία παρουσίαση της χρηματοπιστωτικής 

κρίσης που αποτέλεσε το έναυσμα για τη μεγαλύτερη πτωτική στροφή της οικονομίας μετά τη 

Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930, καθώς και τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί ως 

τώρα για την αντιμετώπισή της. Παράλληλα ο συγγραφέας παρουσιάζει τη δική του αντίληψη 

για το πώς πρέπει να βγούμε από αυτή την κρίση. 

4.  Στο  βιβλίο  του  Γιώργου  Αργείτη,  Περιορισμοί,  στόχοι  και  βασικά  χαρακτηριστικά  μίας 

εναλλακτικής  οικονομικής  πολιτικής,  Αθήνα:  ΙΝΕ  ΓΣΕΕ,  2012  μπορείτε  να  διαβάσετε  στο 

κεφάλαιο  3  μία  ανάλυση  για  την  λειτουργία  της  Ευρωπαϊκής  Κεντρικής  Τράπεζας  και  της 

νομισματικής πολιτικής. 

Page 59: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  58    

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Το  κεφάλαιο  αυτό  είναι  αφιερωμένο  στην  περιγραφή  της  οικονομικής  κρίσης  στην  Ελλάδα 

μέχρι σήμερα. Η χώρα δεν έχει βγει ακόμη από την κρίση, παρά την μεγάλη ταλαιπωρία που 

πέρασε.  Οι  συνέπειες  της  κρίσης  μέχρι  τώρα  είναι  δυσβάσταχτες  για  πολλά  νοικοκυριά  και 

πολίτες, και το τίμημα που έχουν πληρώσει πολλοί άνθρωποι χωρίς να φταίνε είναι υψηλό. 

ΣΚΟΠΟΣ 

Σκοπός  αυτής  της  ενότητας  είναι  η  παρουσίαση  του  ιστορικού  και  των  συνεπειών  της 

οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, τόσο στο Ελληνικό κράτος, όσο και στον ιδιωτικό τομέα της 

οικονομίας και τα νοικοκυριά, ώστε να σχηματίσουν οι καταρτιζόμενοι μία εμπεριστατωμένη 

άποψη σχετικά με την εξέλιξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ –  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  περιγράφετε  τα  σημαντικά  γεγονότα  κατά  τη  διάρκεια  της  οικονομικής  κρίσης 

στην Ελλάδα. 

2.  Να  αναφέρετε  μέτρα  που  πάρθηκαν  για  να  αντιμετωπιστεί  η  πολυεπίπεδη  κρίση 

στην Ελλάδα. 

3.  Να  αναλύετε  και  να  παρουσιάζετε  τις  συνέπειες  της  οικονομικής  κρίσης  στην 

Ελλάδα. 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  λαμβάνετε  υπόψη  τις  προοπτικές  της  ελληνικής  οικονομίας,  ώστε  να 

αποφασίσετε για το επαγγελματικό μέλλον σας. 

2. Να αξιολογείτε την χρησιμότητα της γνώσης του ιστορικού της ελληνικής κρίσης, για 

να προετοιμαστείτε καλύτερα για το μέλλον. 

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

Page 60: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  59    

1.  Να  αισθάνεστε  σίγουροι/σίγουρες  ότι  μπορείτε  να  καταλάβετε  επαρκώς  τους 

παράγοντες που επιφέρουν την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. 

2. Να εκτιμάτε το εύρος και την πολυπλοκότητα της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. 

3. Να εκφράζετε άποψη για την οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα. 

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ 

Spread (διασπορά) 

Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών 

Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτημένων Δομημένων Επιφανειών 

Έλλειμμα του προϋπολογισμού 

Έξοδος της Ελλάδας από την ΟΝΕ (Grexit) 

Μνημόνιο 

Οικονομικός κύκλος 

Οίκος αξιολόγησης 

Πρωτογενές πλεόνασμα 

Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα 

3.1.  Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 4/10/2009‐10/11/2011  

Παρότι η κρίση σοβούσε σε διεθνές επίπεδο από το 2007, στην Ελλάδα υπήρχε μία ξένοιαστη 

αντιμετώπιση της κρίσης, η οποία στην αρχή θεωρήθηκε ότι δεν αφορούσε την Ευρώπη αλλά 

την  Αμερική.  Τόσο  το  ελληνικό  κράτος  όσο  και  οι  πολίτες  δεν  ήταν  προετοιμασμένοι  για  το 

εύρος  και  την  σφοδρότητα  της  κρίσης  που  επακολούθησε.  Η  μακρά  περίοδος  ανόδου  της 

ελληνικής οικονομίας, παρότι έγινε σε ένα μεγάλο μέρος της με δανεικά, ουσιαστικά ατόνησε 

τα αντανακλαστικά πολλών πολιτών και πολιτικών στην Ελλάδα,  οι οποίοι ήταν πεπεισμένοι 

ότι το περιβάλλον της ελληνικής οικονομίας θα έμενε εσαεί περίπου σταθερό ως ανοδικό. Το 

σύστημα  της  «ελεύθερης»  οικονομίας  όμως,  όπως  είπαμε  και  στο  προηγούμενο  κεφάλαιο, 

χαρακτηρίζεται  από  μεγάλους  ανοδικούς  και  καθοδικούς  κύκλους  στην  οικονομία.  Εκτός 

δηλαδή από ανάπτυξη έχει και ύφεση. Η Ελλάδα είχε ένα αντίβαρο στην κρίση, τις εισροές από 

την Ε.Ε. μέσω του ΕΣΠΑ (Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 ‐ 2013). Παρόλα αυτά, η 

χρόνια  αναποτελεσματική  διαχείριση  των  δημοσιονομικών  μεγεθών,  που  συσσώρευσε 

τεράστια  ελλείμματα  και  χρέη  και  η  χρόνια  χαμηλή  ανταγωνιστικότητα  της  ελληνικής 

οικονομίας συνέβαλαν ώστε η χώρα να βρεθεί ουσιαστικά γυμνή απέναντι στο τσουνάμι της 

διεθνούς κρίσης. 

Θεωρητικά, η κρίση στην Ελλάδα άρχισε όταν η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας προκήρυξε 

εκλογές  την  4/10/2009,  επικαλούμενη  τη  ανάγκη  λήψης  μέτρων  για  να  αντιμετωπιστεί  μία 

Page 61: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  60    

διεθνής κρίση που «άρχισε να επηρεάζει την ελληνική οικονομία περισσότερο από ότι αρχικά 

αναμενόταν».  Σε  μία  περίοδο  όπου  λίγοι  καταλάβαιναν  το  μέγεθος  και  το  βαθμό  της 

πρόκλησης, η Ελλάδα βρέθηκε στη μέση του κυκλώνα της διεθνούς κρίσης κατατρυχόμενη από 

ένα  πλέγμα  από  υπερβολικές,  άκαμπτες  και  ασαφείς  κανονιστικές  ρυθμίσεις  που  διένειμαν 

εισοδήματα σε καλά οργανωμένες ομάδες συμφερόντων και ευνοούσαν την διαφθορά και την 

κατάχρηση  εξουσίας  και  δημόσιου  χρήματος.  Στην  Ελλάδα  είχε  διαμορφωθεί,  λοιπόν,  ένα 

μάλλον  ιδιόμορφο κράμα «ελεύθερης» αγοράς από τη μία πλευρά, με ακραίες κυβερνητικές 

παρεμβάσεις και ρυθμίσεις από την άλλη, με μία πληθώρα κανονιστικών νόμων και διατάξεων 

που υπερ‐ρύθμιζαν την οικονομική ζωή του τόπου και οδηγούσαν σε γραφειοκρατία, απραξία 

και  ατολμία.  Έτσι  εμφανιζόταν  πολύ  συχνά  η  διαφθορά  για  να  λύσει  ακόμα  και  πρακτικά 

καθημερινά προβλήματα των επιχειρήσεων και των πολιτών στη σχέση τους με το κράτος. Η 

μακαριότητα  που  εξασφάλιζαν  η  βέβαιη  χρηματοδότηση  από  τα  γενναιόδωρα  Κοινοτικά 

Πλαίσια Στήριξης από τη μία πλευρά και ο άφθονος δανεισμός από την άλλη, οδήγησαν σε μία 

άσκοπη υπερδιόγκωση του κράτους, χωρίς αποτελεσματική αναδιανομή των πόρων υπέρ των 

ασθενέστερων, καθώς χρονίως η φτώχεια παρέμενε σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα (20‐22%) 

ενώ η παραοικονομία και η φοροδιαφυγή έσπαγαν ρεκόρ. 

Παράλληλα οι δυσμενείς δημογραφικές τάσεις (γήρανση του πληθυσμού, υπογεννητικότητα), 

η  κακοδιαχείριση  και  η  απουσία  αναλογιστικών  μελετών  οδήγησαν  σε  ολοένα  αυξανόμενες 

ανάγκες χρηματοδότησης των ασφαλιστικών ταμείων της χώρας. Το πρόβλημα έγινε εκρηκτικό 

μετά το 2008, όταν παρουσιάστηκαν τεράστιες τρύπες χρηματοδότησης, καθώς προηγούμενες 

προσπάθειες μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος είχαν πέσει στο κενό. 

Ήδη το πρόβλημα ήταν ορατό από τα τέλη του 2008, όταν ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Σημίτης 

στις 18/12/2008 σε μία σχεδόν προφητική ομιλία του στη Βουλή είχε αναφέρει ότι «…αποτελεί 

κοινό μυστικό στους κύκλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η Ελλάδα δεν προσαρμόζεται στις 

επιταγές της ΟΝΕ (Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης) και ότι επίσης οι όποιες νουθεσίες 

και  επιτηρήσεις  δεν  αρκούν…  Η  Ελλάδα  –  πιστεύουν  –  καλό  θα  ήταν  να  αναγκαστεί  να 

προσφύγει  στο  Διεθνές  Νομισματικό  Ταμείο  για  να  εξασφαλίσει  τον  απαραίτητο  δανεισμό, 

ώστε  η  παρακολούθηση  της  ελληνικής  οικονομίας  να  είναι  αρμοδιότητά  του  και  όχι  της 

Ευρωπαϊκής Επιτροπής».  

Παρά ταύτα, η ελληνική κυβέρνηση τότε θεωρούσε τις επιπτώσεις της κρίσης περιορισμένες, 

λόγω  της  ιδιομορφίας  της  ελληνικής  οικονομίας  που  στηρίζεται  σε  μικρές  και  μεσαίες 

επιχειρήσεις σε κλάδους που δεν φαίνονται να πλήττονται τόσο πολύ από την κρίση. Ο τότε 

πρωθυπουργός Κ.  Καραμανλής,  μετά από μία μεγάλη επιδείνωση  των οικονομικών μεγεθών 

μέσα στο 2009,  λόγω της  ισχνής μειοψηφίας 152 βουλευτών που διέθετε στη βουλή και  της 

αδυναμίας  εξεύρεσης  κάποιας  βάσης  συναίνεσης  με  την  αντιπολίτευση,  μίλησε  τον 

Σεπτέμβριο  του  2009  στη  ΔΕΘ  για  περιορισμό  των  δαπανών  του  κράτους  και  μείωση  των 

Page 62: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  61    

ελλειμμάτων  του  κρατικού  προϋπολογισμού  προτείνοντας  κάποια  μέτρα,  τα  οποία 

περιελάμβαναν  πάγωμα  μισθών,  άνοιγμα  κλειστών  επαγγελμάτων,  περικοπές  υπερωριών, 

πάγωμα συντάξεων, περιορισμούς προσλήψεων κ.λπ. και στη συνέχεια προκήρυξε εκλογές για 

να ξεκαθαρίσει το τοπίο. 

Μέχρι όμως  τις  εκλογές  της 4/10/2009  και παρά την επείγουσα ανάγκη για λήψη μέτρων, η 

κυβέρνηση  περιορίστηκε  σε  μερικές  αυξήσεις  στους  φόρους  κατανάλωσης,  μία  υπερβολική 

αύξηση  των  φόρων  κινητής  τηλεφωνίας,  μία  αντισυνταγματική  έκτακτη  εισφορά  σε  υψηλά 

εισοδήματα,  ένα  σχέδιο  για  την  απόσυρση  παλαιών  αυτοκινήτων  και  ένα  μάλλον 

αντισυνταγματικό σχέδιο νομιμοποίησης αυθαιρέτων κτισμάτων που δεν εφαρμόστηκε τελικά. 

Μετά την αλλαγή κυβέρνησης στις εκλογές, η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον 

Γ. Α. Παπανδρέου μέτρησε το έλλειμμα, το οποίο ανήλθε τελικά σε 15,4% του ΑΕΠ ή 36,1 δις 

ευρώ  (περίπου  1,5  φορά  το  ΕΣΠΑ!).  Είναι  γεγονός  ότι  η  νέα  κυβέρνηση  βρέθηκε  για  ένα 

κρίσιμο διάστημα σε μεγάλη αμηχανία, λόγω των προεκλογικών της δεσμεύσεων. 

Ο  νέος  υπουργός  Γ.  Παπακωνσταντίνου  στις  20/10/2009  ανακοίνωσε  στο  Ecofin  ότι  το 

έλλειμμα  για  το  2009  θα  είναι  περίπου  το  διπλάσιο  από  ότι  υπολόγιζε  η  προηγούμενη 

κυβέρνηση. Αμέσως ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Fitchυποβάθμισε  την Ελλάδα από Α σε Α‐. 

Στη  συνέχεια,  ο  προϋπολογισμός  που  κατατέθηκε  ήταν  συνεπής  σ’  ένα  βαθμό  προς  τις 

προεκλογικές  δεσμεύσεις  της  κυβέρνησης  περιλαμβάνοντας  μέτρα  όπως  το  επίδομα 

αλληλεγγύης,  αυξήσεις  μισθών  και  συντάξεων  στα  όρια  του  πληθωρισμού  και  μέτρα 

περιστολής  κρατικής  σπατάλης,  ενώ  υπολόγιζε  αυξημένα  έσοδα  λόγω  αντιμετώπισης  της 

φοροδιαφυγής.  Οι  αγορές  δεν  έδειχναν  όμως  να  πείθονται  ενώ  οι  οίκοι  αξιολόγησης  Fitch, 

Moody’sκαι Standard and Poor’s προχώρησαν ομαδικά μέσα στο Δεκέμβριο σε υποβαθμίσεις 

της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. 

Στα μέσα Ιανουαρίου 2010 ξεκίνησε μία μεγάλη άνοδος των spreads. Το σπρεντ (spread, που 

σημαίνει  διασπορά),  ή  αλλιώς  επιτοκιακό  περιθώριο,  είναι  μια  μονάδα  μέτρησης  που 

εκφράζει τη διαφορά (διασπορά) δύο τιμών ή δύο πραγμάτων. Όσον αφορά την οικονομία, με 

τον όρο σπρεντ εννοούμε τη διαφορά των τιμών των επιτοκίων δανεισμού μεταξύ δύο χωρών. 

Συνήθως η μία χώρα είναι αυτή που εξετάζουμε και η άλλη μία χώρα με ισχυρή και σταθερή 

οικονομία.  Ως  μονάδα  μέτρησης  ορίζεται  η  μονάδα  βάσης.  Στην  Ευρωζώνη  η  πιο  σταθερή 

οικονομία  είναι  της  Γερμανίας.  Αναφερόμενοι  στην  Ελλάδα,  με  τον  όρο  σπρεντ  εννοούμε 

κυρίως  τη  διαφορά  της  απόδοσης  των  ελληνικών  από  τα  γερμανικά  δεκαετή  ομόλογα 

αναφοράς.  Για  παράδειγμα,  όταν  το  επιτόκιο  δανεισμού  της  Ελλάδας  είναι  12%,  ενώ  της 

Γερμανίας είναι 4%, η διαφορά των δύο είναι 8%, συνεπώς το ελληνικό σπρεντ κυμαίνεται στις 

800 μονάδες βάσης. 

Στις 21/1/2010  το spread  των 10ετών ομολόγων ξεπέρασε τις 300 μονάδες,  ενώ τον Απρίλιο 

του  2010  έφτασε  στις  1000  μονάδες.  Μετά  τις  αποκαλύψεις  για  το  τελικό  ύψος  του 

ελλείμματος σε επίπεδα μη διαχειρίσιμα, η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορούσε να δανειστεί 

Page 63: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  62    

με λογικά επιτόκια στην διεθνή αγορά για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της. Βρέθηκε πολύ 

κοντά στην χρεοκοπία και στην κατάρρευση. Στις 9/2/2010 ήρθε η πρώτη αλλαγή στάσης της 

κυβέρνησης με την ανακοίνωση παγώματος μισθών, περικοπών επιδομάτων 10%, περικοπών 

υπερωριών και οδοιπορικών στο δημόσιο τομέα. Παρά τις μεγάλες αντιδράσεις, στις 3/3/2010 

η  κυβέρνηση  προχώρησε  σε  νέα  σκληρά  μέτρα.  Μερικά  από  τα  πιο  σημαντικά,  τα  οποία 

πυροδότησαν μεγάλες αντιδράσεις, απεργίες και πορείες (5/3 και 11/3) ήταν η μείωση 7% στις 

αποδοχές υπαλλήλων ΔΕΚΟ ‐ ΟΤΑ ‐ ΝΠΙΔ, η αύξηση του ΦΠΑ από 4,5% στο 5%, από 9 στο 10%, 

από 19 στο 21%, η αύξηση 15% στον φόρο της βενζίνης, η επέκταση των τεκμηρίων διαβίωσης 

σε όλα τα ακίνητα, η μείωση 30% στα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα, αδείας στο Δημόσιο και 

12%  σε  όλα  τα  επιδόματα  του  Δημοσίου,  η  επιβολή  επιπλέον  10%  έως  30%  στους  (ήδη 

υπάρχοντες)  φόρους  εισαγωγής  επί  της  αξίας  των  περισσότερων  εισαγόμενων  αυτοκινήτων 

και η επαναφορά τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα αυτοκίνητα. 

Μετά  από  συνεννόηση  με  τους  εταίρους,  έγινε  προσφυγή  της  χώρας  στην  βοήθεια  του 

Διεθνούς  Νομισματικού  Ταμείου,  της  Ευρωπαϊκής  Ένωσης  και  της  Ευρωπαϊκής  Κεντρικής 

Τράπεζας,  που  συγκρότησαν  την  τρόικα  (τριμερή  μηχανισμό)  βοήθειας  προς  την  Ελλάδα.  Η 

ανακοίνωση  της  προσφυγής  στον  μηχανισμό  στήριξης  έγινε  στις  23/4/2010  από  τον 

πρωθυπουργό Γ. Α. Παπανδρέου από το Καστελόριζο. 

Η  χρηματοδότηση  εκ  μέρους  της  τρόικας  έγινε  υπό  τον  όρο  ότι  η  Ελλάδα  θα  λάβει 

συγκεκριμένα  μέτρα  δημοσιονομικής  προσαρμογής,  τα  οποία  ανακοινώθηκαν  από  τον 

πρωθυπουργό στις 2/5/2010. Τα μέτρα αυτά περιλάμβαναν αύξηση του υψηλού συντελεστή 

ΦΠΑ από 21% σε 23%, του μεσαίου από 10% σε 11% (από 1η Ιουλίου 2010) και από 11% σε 

13%  (από  1η  Ιανουαρίου  2011)  και  αντίστοιχα  του  χαμηλού  στο  6,5%  (από  1η  Ιανουαρίου 

2011),  αύξηση  στον  ειδικό  φόρο  κατανάλωσης  σε  καύσιμα,  τσιγάρα  και  ποτά  κατά  10%, 

αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών στο δημόσιο τομέα στα 65 έτη μέχρι 

το  τέλος  του  2013,  αντικατάσταση  της  13ης  και  14ης  σύνταξης  με  επίδομα  800  Ευρώ  για 

συντάξεις ως 2.500 ευρώ, αντικατάσταση του 13ου και 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων 

με  επίδομα  500  ευρώ  σε  όλους  όσους  έχουν  αποδοχές  μέχρι  3.000  Ευρώ  και  πλήρης 

κατάργηση των δύο μισθών για μεγαλύτερες αποδοχές, πρόσθεση επιπλέον 10% φόρου στους 

φόρους εισαγωγής  επί  της αξίας  των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων, αλλαγές στα 

εργασιακά  με  αύξηση  του  ορίου  απολύσεων  και  μείωση  του  κατώτατου  μισθού  καθώς  και 

περαιτέρω περικοπή επιδομάτων 8% στα επιδόματα των δημοσίων υπαλλήλων και 3% στους 

υπαλλήλους των ΔΕΚΟ όπου δεν υπάρχουν επιδόματα. 

Στις 3/5/2010, η Ελλάδα έκανε αίτηση για να λάβει 80 δις € από τις υπόλοιπες 15 χώρες μέλη 

του  Ευρώ  και 30  δις €  από  το  ΔΝΤ.  Την  αίτηση  συνόδευαν  το «Μνημόνιο Οικονομικής  και 

Χρηματοπιστωτικής  Πολιτικής»,  το  «Τεχνικό  Μνημόνιο  Συνεννόησης»  και  το  «Μνημόνιο 

Συνεννόησης  στις  Συγκεκριμένες  Προϋποθέσεις  Οικονομικής  Πολιτικής».  Στις  8/5/2010 

εγκρίθηκε  η  Σύμβαση Δανειακής  Διευκόλυνσης  με  τις  χώρες  του  Ευρώ  και  ο  Διακανονισμός 

Χρηματοδότησης  Αμέσου  Ετοιμότητας  με  το  ΔΝΤ.  Το  σύνολο  αυτών  των  συμφωνιών 

Page 64: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  63    

ονομάζεται συχνά με μία λέξη «Μνημόνιο». Η τρόικα κάθε τρίμηνο αξιολογεί την πρόοδο της 

χώρας στη βάση της εφαρμογής των όρων του μνημονίου και αποφασίζει για την εκταμίευση 

της αντίστοιχης δόσης. 

Τα μέτρα αυτά οδήγησαν σε μία πανελλαδική απεργία και μεγάλη διαδήλωση στις 5/3/2010 

κατά την οποία σημειώθηκαν επεισόδια και σκιάστηκε από το θάνατο τριών ανθρώπων από 

πυρκαγιά που ξέσπασε στο υποκατάστημα της Σταδίου της Τράπεζας Marfin. 

Στο  επόμενο  διάστημα,  η  κυβέρνηση  πήρε  μέτρα  που  αφορούσαν  την  απελευθέρωση 

επαγγελμάτων. Αντιδράσεις σημειώθηκαν από  τους  ιδιοκτήτες φορτηγών  το φθινόπωρο  του 

2010  για  το άνοιγμα  του  επαγγέλματός  τους,  από  τους  ναυτεργάτες  για  την  κατάργηση  του 

καμποτάζ,  από  τους  υπαλλήλους  των  Μέσων  Μαζικής  Μεταφοράς  για  περικοπές  στους 

μισθούς  τους  και  από  τους  υπαλλήλους  αρχαιολογικών  χώρων  για  περικοπές  θέσεων 

εργασίας. 

Οι  πρώτες  σοβαρές  συνέπειες  των  σκληρών  μέτρων  που  πάρθηκαν,  άρχισαν  να  γίνονται 

ορατές  από  το  καλοκαίρι  του  2010.  Στις  9/12/2010,  η  κυβέρνηση  πέρασε  νομοσχέδιο  στη 

Βουλή που περιλάμβανε ρυθμίσεις για την υπερίσχυση των επιχειρησιακών συμβάσεων έναντι 

των κλαδικών, θέτοντας μόνο ως περιορισμό το ύψος του βασικού μισθού της Εθνικής Γενικής 

Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Θεσπίστηκε επίσης η δοκιμαστική περίοδος εργασίας των 12 

μηνών,  με  δυνατότητα  καταγγελίας  της  σύμβασης  χωρίς  αποζημίωση.  Η  ανεργία  και  ο 

πληθωρισμός εκτινάσσονται, ενώ αρχίζει να εμφανίζεται το φαινόμενο των λουκέτων. Πολλές 

μικρές επιχειρήσεις, ευρισκόμενες προ αδιεξόδου, εξαιτίας της άρνησης των τραπεζών να τις 

χρηματοδοτήσουν, κλείνουν. Επίσης τέθηκε πλαφόν στα 4.000 ευρώ στις μικτές αποδοχές των 

εργαζομένων των ΔΕΚΟ και μειώθηκαν κατά 10% οι αμοιβές που ξεπερνούσαν τα 1.800 ευρώ. 

Στο  τέλος  του  2010,  το  χρέος  βρέθηκε  στα  143%  περίπου  του  ΑΕΠ  και  το  έλλειμμα  του 

προϋπολογισμού στο 10,5%, ενώ η ύφεση ανήλθε στο 4,5%. 

Στις  αρχές  του  2011  η  μεγάλη  οικονομική  ύφεση  που  συνόδευσε  τα  μέτρα,  οδηγεί  σε 

συλλαλητήρια,  αντιδράσεις  και  αποδοκιμασίες  σε  πολιτικούς  ακόμα  και  όταν  αυτοί 

εμφανίζονταν στο εξωτερικό. Διάφορα κινήματα πολιτών όπως το «Δεν πληρώνω» κάνουν την 

εμφάνισή  τους,  ενώ  η  ανεργία  καλπάζοντας  φτάνει  τον  Μάιο  του  2011  πάνω  από  16%.  Η 

ογκούμενη  δυσαρέσκεια  φέρνει  στο  προσκήνιο  το  κίνημα  των «αγανακτισμένων»,  το  οποίο 

πρωτοεμφανίστηκε στην Ισπανία. Ογκώδεις διαδηλώσεις κατέκλυσαν καθημερινά τις πλατείες 

της χώρας και κυρίως την Πλατεία Συντάγματος.  

Παρά  τις  προσπάθειες,  η  χώρα  συνέχισε  να  βρίσκεται  σε  κατάσταση  δημοσιονομικής 

ανισορροπίας  με  αποτέλεσμα  τον  Ιούνιο  του  2011,  η  κυβέρνηση  να  ψηφίσει  νέο 

Μεσοπρόθεσμο  Πρόγραμμα  που  περιλάμβανε  νέα  μέτρα  λιτότητας  και  περικοπές.  Εν  μέσω 

παραιτήσεων βουλευτών, το κυβερνών κόμμα αλλάζει υπουργό Οικονομικών, με το υπουργείο 

να  αναλαμβάνει  ο  Ευάγγελος  Βενιζέλος.  Στις  29/6/2011  ψηφίζεται  το  Μεσοπρόθεσμο 

Πρόγραμμα  στη  Βουλή  από  155  βουλευτές,  ενώ  ταυτόχρονα  την  Πλατεία  Συντάγματος 

συνταράσσουν ογκώδεις διαδηλώσεις και σοβαρά επεισόδια. Το πρόγραμμα αυτό προέβλεπε 

Page 65: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  64    

την  ίδρυση  Οργανισμού  Αποκρατικοποιήσεων  (Ταμείο  Δημόσιας  Περιουσίας)  με  σκοπό  την 

αξιοποίηση  της  δημόσιας  περιουσίας.  Ο  στόχος  ήταν  πολύ  φιλόδοξος  (ακατόρθωτος  θα 

λέγαμε):  50  δις  έσοδα  από  αποκρατικοποιήσεις.  Στο  Μεσοπρόθεσμο  περιλαμβάνονταν  και 

φορολογικά μέτρα όπως επιβολή ετήσιου τέλους για τους ελεύθερους επαγγελματίες, επιβολή 

ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για την καταπολέμηση της ανεργίας ύψους 2%, επιβολή Ειδικής 

Εισφοράς  Συνταξιούχων  Επικουρικής  Ασφάλισης,  αύξηση  του  ποσοστού  παρακράτησης 

ΛΑΦΚΑ (6‐14%) σε όλες τις συντάξεις άνω των 1450 ευρώ, αλλαγή φορολογικής κλίμακας με 

επιβάρυνση σε όλους όσους δηλώνουν εισόδημα πάνω από 8.000 ευρώ, έκτακτη εισφορά σε 

φορολογούμενους  με  εισόδημα  πάνω  από 12.000  ευρώ  και  μετάβαση  σε  ανώτερη  κλίμακα 

ΦΠΑ(23%) προϊόντων και υπηρεσιών εστίασης. 

Στα εργασιακά υπήρξαν επίσης σημαντικές αλλαγές: Συμφωνήθηκε ότι όσοι προσλαμβάνονται 

χωρίς επαγγελματική εμπειρία θα αμείβονται με μισθό χαμηλότερο κατά 20% από το όριο της 

Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης, θεσπίστηκε μέτρο εργασιακής εφεδρείας για οργανισμούς που 

καταργούνται, και ανώτατη διάρκεια των συμβάσεων ορισμένου χρόνου στα 3 χρόνια. 

Ως  αποτέλεσμα  της  ψήφισης  του Μεσοπρόθεσμου  Προγράμματος,  η  σύνοδος  κορυφής  της 

Ε.Ε.  κατέληξε  σε  νέο  δάνειο  για  τη  χώρα  ύψους  158  δις  €  (109  δις  από  Ε.Ε.  και  ΔΝΤ  (49 

υπόλοιπο από το πρώτο πακέτο διάσωσης), 37 δις από τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και 

12 δις από επαναγορά ομολόγων). Επίσης αποφασίστηκε η επιμήκυνση από 15 σε 30 χρόνια 

των ομολόγων που λήγουν από το άμεσο διάστημα ως το 2020. Μετά την ανακοίνωση οι οίκοι 

Moody’sκαι Fitchυποβάθμισαν την Ελλάδα σε καθεστώς περιορισμένης χρεοκοπίας. 

Παρά ταύτα, η κατάσταση συνέχισε να χειροτερεύει, όταν διαπιστώθηκε στο τέλος Αυγούστου 

του 2011, ότι υπήρχε μεγάλη υστέρηση εσόδων και αύξηση δαπανών. Λόγω της απειλής της 

τρόικας  για  μη  καταβολή  της  έκτης  δόσης  του  δανείου,  η  κυβέρνηση  οδηγήθηκε  τον 

Σεπτέμβριο  του  2011  σε  συμπληρωματικά  μέτρα.  Τα  σπουδαιότερα  από  τα  μέτρα  ήταν  η 

περικοπή  συντάξεων  και  μεγάλες  περικοπές  στο  εφάπαξ,  οι  νέες  περικοπές  μισθών  στο 

δημόσιο  και  εφαρμογή  ενιαίου  μισθολογίου,  η  μείωση  του  αφορολόγητου  ορίου  από  τις 

8.000€ στις 5.000€, το άνοιγμα όλων των κλειστών επαγγελμάτων, η διεύρυνση του μέτρου της 

εργασιακής εφεδρείας και ο νέος έκτακτος φόρος στις κατοικίες που θα καταβάλλεται μέσω 

του λογαριασμού της ΔΕΗ (το γνωστό ως «χαράτσι» ή επισήμως Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε.  ‐ Έκτακτο Ειδικό 

Τέλος Ηλεκτροδοτημένων Δομημένων Επιφανειών). 

Τα  μέτρα  αυτά  οδήγησαν  σε  σφοδρές  αντιδράσεις,  προσφυγές  στα  δικαστήρια  για  την 

συνταγματικότητα  του  νέου  έκτακτου φόρου  στα ακίνητα,  διαδηλώσεις  και  πορείες.  Στις 11 

Οκτωβρίου  η  τράπεζα  Proton  Bank,  ζήτησε  κεφαλαιακή  ενίσχυση  από  την  Ελληνική 

κυβέρνηση,  ουσιαστικά  κρατικοποιήθηκε  και  εντάχθηκε  στο  Ταμείο  Χρηματοπιστωτικής 

Σταθερότητας  (το  σκάνδαλο  αυτό  των  επισφαλών  δανείων  κατέληξε  στην  κατάρρευση  της 

τράπεζας και στη φυλάκιση του μεγαλομετόχου της Λ. Λαυρεντιάδη). 

Στις  20/10/2011  ψηφίστηκε  στη  Βουλή  το  πολυνομοσχέδιο  για  ένα  νέο  βαθμολόγιο‐

μισθολόγιο  που  περιόριζε  δραματικά  τις  αμοιβές  των  δημοσίων  υπαλλήλων,  μείωνε  τις 

Page 66: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  65    

επικουρικές  συντάξεις,  τα  εφάπαξ  των  συνταξιούχων,  έφερνε  νέα  πιο  δυσβάσταχτη 

φορολογική  κλίμακα  και  έκανε  αλλαγές  επί  τα  χείρω  στα  εργασιακά.  Στις 23/10/2011,  στην 

έκτακτη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. συμφωνήθηκε «κούρεμα»  (haircut)  του ελληνικού χρέους 

κατά  50%  και  πρόσθετο  πακέτο  βοήθειας  προς  την  Ελλάδα  ύψους  130  δις  €.  Βάση  της 

συμφωνίας είναι η εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών (παρόλα αυτά οι μικρο‐ομολογιούχοι, 

χιλιάδες  νοικοκυριά,  έχασαν  υποχρεωτικά  τα  χρήματά  τους)  σε  μείωση  της  αξίας  των 

ομολόγων  τους  κατά  50%.  Η  συμφωνία  συνοδευόταν  από  πρόγραμμα  δημοσιονομικής 

προσαρμογής μέχρι το 2021 και τη δημιουργία μόνιμου μηχανισμού εποπτείας της Ελλάδας 

για  την  παρακολούθηση  (monitoring)  της  εφαρμογής  των  μεταρρυθμίσεων.  Επίσης 

αποφασίστηκε  η  ανακεφαλαιοποίηση  των  ελληνικών  τραπεζών  με  30  δις  €  εξαιτίας  του 

γεγονότος  ότι  είχαν  χάσει  την  κεφαλαιακή  τους  επάρκεια  λόγω  μεγάλων  απωλειών  στα 

ομόλογα του ελληνικού δημοσίου που κατείχαν και κουρεύτηκαν κατά τη διάρκεια του PSI (όχι 

όμως των ασφαλιστικών ταμείων που επίσης επλήγησαν).  

 

Δραστηριότητα 1. 

Καταγράψτε  ποιες  είναι  οι  πιο  πολύτιμες  ιδιωτικές  πρωτοβουλίες  αλληλεγγύης  στις  οποίες 

μπορείτε  να  συμμετάσχετε  ή  ακόμα  και  να  ιδρύσετε  προκειμένου  να  βοηθήσετε  τους 

συμπολίτες σας ν’ αντιμετωπίσουν επιτυχώς τις συνέπειες της κρίσης. 

3.2.  Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 11/11/2011  ΕΩΣ 17/6/2012 

Στις 31/10/2011 ο πρωθυπουργός Γ. Α. Παπανδρέου, θέλοντας να κάμψει τις αντιδράσεις στο 

εσωτερικό της χώρας, ανακοίνωσε δημοψήφισμα για την επικύρωση της δανειακής σύμβασης. 

Η  απόφαση  αυτή  προκάλεσε  έντονες  αντιδράσεις  και  στο  εσωτερικό  του  κόμματός  του. 

Κλήθηκε στη συνέχεια στη σύνοδο των G‐20 στη Νίκαια, όπου βρέθηκε σε δύσκολη θέση, να 

εξηγήσει  την  απόφασή  του  στους  Ευρωπαίους  ηγέτες.  Αυτό  οδήγησε  στην  παραίτηση  της 

κυβέρνησής  του  και  στο  σχηματισμό  στις  11/11/2011  της  κυβερνήσεως  Παπαδήμου  (τέως 

Αντιπρόεδρος  της  Ευρωπαϊκής  Κεντρικής  Τράπεζας),  στην  οποία  συμμετείχαν  εκτός  από  το 

ΠΑΣΟΚ,  η  Νέα  Δημοκρατία  και  ο  Λαϊκός  Ορθόδοξος  Συναγερμός  (ΛΑΟΣ).  Η  κυβέρνηση 

σχηματίστηκε για να επιτύχει το κούρεμα του ελληνικού χρέους, να υπογραφεί νέο μνημόνιο 

και να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Την ορκωμοσία της κυβέρνησης ακολουθεί η ανακοίνωση 

των  στοιχείων  της  ανεργίας,  η  οποία  έχει  φτάσει  σχεδόν  στο  21%,  ενώ  αρχίζουν  να 

παρουσιάζονται κάποια σποραδικά περιστατικά υποσιτισμού σε σχολεία, δείγμα της κάκιστης 

κατάστασης  πολλών  νοικοκυριών.  Τα  νέα  μέτρα  που  εγκρίθηκαν  από  την  Κυβέρνηση  στις 

10/2/2012 με το νέο (δεύτερο) μνημόνιο περιλάμβαναν κατάργηση 150.000 θέσεων εργασίας 

από  το  δημόσιο  τομέα  έως  το 2015,  εκ  των  οποίων 15.000  μέσα  στο 2012,  κατάργηση  των 

Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας  και  Εστίας,  ατομικές ή  επιχειρησιακές συμβάσεις  εργασίας 

Page 67: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  66    

αντί για τις κλαδικές, μείωση κατά 22% του κατώτατου μισθού σε όλα τα κλιμάκια του βασικού 

μισθού  (από  751€  σε  586€)  και  32%  στους  νεοεισερχόμενους  μέχρι  25  ετών,  περικοπές 

συντάξεων,  επιδομάτων,  δαπανών  υγείας,  άμυνας,  λειτουργιών  του  Κράτους  και  εκλογών, 

πλήρες  άνοιγμα  20  κλειστών  επαγγελμάτων,  κλείσιμο  200  εφοριών,  κατάργηση 

φοροαπαλλαγών  και  χαμηλού ΦΠΑ στα  νησιά,  άρση  της  μονιμότητας  σε ΔΕΚΟ  και  στις  υπό 

κρατικό  έλεγχο  τράπεζες,  αύξηση  αντικειμενικών  αξιών  και  ενοποίηση  φόρων  στα  ακίνητα 

καθώς και αύξηση των εισιτηρίων στις αστικές συγκοινωνίες και στον ΟΣΕ κατά 25%. 

Στις 12/2/2012 τα μέτρα εγκρίθηκαν στη Βουλή με πλειοψηφία 199 βουλευτών, ενώ το ΛΑΟΣ 

αποχώρησε από  την  κυβέρνηση  (με απώλειες βουλευτών). Στις 9/3/2012  ολοκληρώθηκε με 

επιτυχία το PSI  (Private Sector  Involvement  ‐  Συμμετοχή του  Ιδιωτικού Τομέα) με τεράστιο 

ποσοστό  συμμετοχής  (96%  περίπου).  Για  τα  υπόλοιπα  ομόλογα  ύψους  8,5  δις  δόθηκε 

παράταση μέχρι τις 20/4/2012. Η απόφαση της κυβέρνησης θεωρήθηκε πιστωτικό γεγονός και 

αυτοί που κατείχαν CDS έλαβαν περίπου 3,2 δις από τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα 

που  τα  είχαν  εκδώσει.  Η  κυβέρνηση  θεώρησε  ότι  πέτυχε  το  σκοπό  για  τον  οποίο  είχε 

σχηματιστεί  και  προκηρύχθηκαν  εκλογές  στις  6/5/2012,  οι  οποίες  όμως  δεν  έδωσαν 

κυβέρνηση.  Στις  16/5/2012  ορίστηκε  νέα  υπηρεσιακή  κυβέρνηση  με  πρωθυπουργό  τον 

Παναγιώτη Πικραμμένο  (τέως Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας), η οποία οδήγησε 

την χώρα σε νέες εκλογές στις 17/6/2012. 

3.3.  Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 17/6/2012  ΕΩΣ 1/2/2013.  

Οι εκλογές της 17/6/2012 δεν έδωσαν την πλειοψηφία σε κανένα κόμμα. Τρία όμως κόμματα 

αυτή τη φορά  (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Δημοκρατική Αριστερά) αποφάσισαν να σχηματίσουν κυβέρνηση 

συνεργασίας  υπό  τον  αρχηγό  του  πρώτου  σε  δύναμη  κόμματος  (Ν.Δ.),  Αντώνη  Σαμαρά.  Οι 

διαπραγματεύσεις  διαρκείας  αρκετών  μηνών  με  την  τρόικα  κατέληξαν  στην  κατάρτιση  νέου 

μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2013‐2016, το οποίο προέβλεπε μέτρα 

19  δις €,  από  τα  οποία 9,4  δις €  αφορούν  το 2013.  Επίσης  η  χώρα  ελάφρωσε  με  διάφορες 

τεχνικές από χρέος άλλων 21 δις € (επαναγοράστηκε χρέος 32 δις € περίπου). Υπερψηφίστηκε 

από 153 βουλευτές, της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ. Στο πακέτο αυτό περιλαμβάνονταν περικοπές στα 

ειδικά  μισθολόγια  (γιατροί,  καθηγητές  ΑΕΙ‐ΤΕΙ,  δικαστικοί,  ένστολοι),  κατάργηση  της 

καθολικότητας  της  Εθνικής  Γενικής  Συλλογικής  Σύμβασης  Εργασίας,  κατάργηση  των  Δώρων 

Χριστουγέννων και Πάσχα, όπως και των επιδομάτων αδείας για τους δημοσίους υπαλλήλους 

και  συνταξιούχους,  κατάργηση  των  πολυάριθμων  οικογενειακών  επιδομάτων  και 

αντικατάστασής  τους από  το  ενιαίο  επίδομα στήριξης  τέκνων,  ένταξη στο  ενιαίο μισθολόγιο 

των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ, μείωση στις συντάξεις από 5 έως και 15%, από τα 1.000 ευρώ και 

άνω, μείωση χρόνου προειδοποίησης για απολύσεις σε 4 αντί 6 μήνες, μειώσεις στο εφάπαξ 

των δημοσίων υπαλλήλων έως 83%, αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 2 έτη, 

από  1‐1‐2013,  εφαρμογή  διαθεσιμότητας  ενός  έτους,  με  μειωμένο  μισθό  σε  μόνιμους 

υπαλλήλους του δημοσίου, οι θέσεις των οποίων καταργούνται, αύξηση φόρου στο υγραέριο 

Page 68: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  67    

κίνησης  κατά 23  λεπτά,  αντίτιμο 25  ευρώ για  εισαγωγή σε  νοσοκομείο  καθώς  και  εισαγωγή 

έκτακτης εισφοράς στα φωτοβολταϊκά. 

Στα 15,7 δισ. ευρώ ή το 8,1% του ΑΕΠ υποχώρησε το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού 

το 2012,  σύμφωνα  με  το  υπουργείο Οικονομικών.  Αναλυτικότερα,  σύμφωνα  με  τα  οριστικά 

στοιχεία εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού την περίοδο Ιανουαρίου‐Δεκεμβρίου 2012: 

• Το πρωτογενές έλλειμμα  (Έσοδα μείον Έξοδα του Κράτους χωρίς τους  τόκους του χρέους) 

διαμορφώθηκε  στα  3,5  δισ.  ευρώ  (1,8%  του  ΑΕΠ),  από  6,4  δισ.  ευρώ  το  αντίστοιχο 

δωδεκάμηνο  του 2011  (3,1%  του  ΑΕΠ),  παρουσιάζοντας  μείωση  κατά 46%.  Ο  στόχος  για  το 

πρωτογενές έλλειμμα του 2012 ήταν 4,6 δισ. ευρώ (2,4% του ΑΕΠ). 

• Το έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού(με τους τόκους του χρέους) ανέρχεται στα 15,7 

δισ. ευρώ (8,1% του ΑΕΠ), από 22,8 δισ. ευρώ το αντίστοιχο δωδεκάμηνο του 2011 (10,9% του 

ΑΕΠ),  παρουσιάζοντας  μείωση  κατά  31%.  Ο  στόχος  για  το  έλλειμμα  του  Κρατικού 

Προϋπολογισμού του 2012 ήταν 16,3 δισ. ευρώ (8,4% του ΑΕΠ). 

• Τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού, αν και μειωμένα σε σχέση με το 2011, 

διατηρούνται στο επίπεδο των στόχων που είχαν τεθεί, με οριακή υπέρβαση στα έσοδα προ 

επιστροφών φόρων κατά 119 εκατ. ευρώ.  

•  Οι  πρωτογενείς  δαπάνες  που  αποτελούν  τον  κύριο  δείκτη  της  αποτελεσματικότητας  της 

προσπάθειας  περιορισμού  των  δαπανών  του  Κρατικού  Προϋπολογισμού,  παρουσιάζουν 

μείωση  κατά 8,6%  σε  σχέση  με  το  διάστημα  Ιανουαρίου–  Δεκεμβρίου 2011  (έναντι  ετήσιου 

στόχου  για  μείωση  κατά  7,7%  το  2012)  και  διαμορφώνονται  στα  47,1  δισ.  ευρώ  το 

δωδεκάμηνο του 2012 έναντι 51,6 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2011. 

Το  πρόβλημα  της  Ελληνικού  χρέους  θα  μας  βασανίσει  αρκετά  και  στο  μέλλον.  Όλοι 

συμφωνούν ότι χρειάζεται νέο κούρεμα, αυτή τη φορά από τις χώρες που έχουν δανείσει 

την Ελλάδα (Official Sector  Involvement – OSI) για να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος. 

(στο παράρτημα μπορείτε να βρείτε ένα αναλυτικό χρονολόγιο της ελληνικής κρίσης χρέους). 

Το σίγουρο είναι ότι οι Έλληνες πολίτες έχουν πληρώσει ένα πολύ μεγάλο τίμημα για όλη 

αυτή  την  ιστορία.  Η  συντριπτική  πλειοψηφία  των  πολιτών  είδε  να  μειώνεται  δραματικά  το 

εισόδημά του. Οι μισθωτοί  του δημοσίου  τομέα είδαν τους μισθούς  τους να μειώνονται και 

την  μονιμότητά  τους  να  τίθεται  υπό  αμφισβήτηση.  Οι  μισθωτοί  του  ιδιωτικού  τομέα 

αντιμετωπίζουν μεγάλη πιθανότητα ανεργίας και μείωσης μισθού ή ακόμα και ανασφάλιστης 

εργασίας.  Πολλοί  αυτοαπασχολούμενοι  έκλεισαν  τις  επιχειρήσεις  τους  και  βρέθηκαν  σε 

δυσμενή θέση. Τα συσσίτια μπήκαν στην ημερησία διάταξη. Οι κάτοχοι ακίνητης περιουσίας 

είδαν τα ακίνητά τους να μην έχουν ζήτηση και από την άλλη πλευρά κλήθηκαν να πληρώσουν 

υπέρογκους  φόρους.  Οι  καταθέτες  απέσυραν  μαζικά  τα  χρήματά  τους  γιατί  έχασαν  την 

Page 69: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  68    

εμπιστοσύνη  τους  στην  ελληνική  οικονομία.  Τέλος,  θα  πρέπει  να  γίνει  ειδική  μνεία  στην 

απώλεια εκ μέρους  των εργαζομένων  του  ιδιωτικού  τομέα, πολλών κεκτημένων εργασιακών 

δικαιωμάτων και στην ουσιαστική  κατάργηση  των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων και  της 

γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας. 

Δραστηριότητα 2. 

Αναλογιστείτε  τις συνέπειες  της κρίσης στην οικογένειά σας.  Καταγράψτε σε ένα χαρτί  τρεις 

κύριες συνέπειες και μοιραστείτε την εμπειρία σας με τους άλλους καταρτιζόμενους. 

 

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 

Στο κεφάλαιο αυτό περιγράψαμε την οικονομική κρίση στην Ελλάδα μέχρι σήμερα. Η χώρα δεν 

έχει βγει ακόμη από την κρίση, παρά την μεγάλη ταλαιπωρία που πέρασε. Οι συνέπειες  της 

κρίσης μέχρι  τώρα είναι δυσβάσταχτες για πολλά νοικοκυριά και πολίτες,  και  το τίμημα που 

έχουν πληρώσει πολλοί άνθρωποι χωρίς να φταίνε, είναι υψηλό. Παρότι η κρίση σοβούσε σε 

διεθνές επίπεδο από το 2007, στην Ελλάδα υπήρχε μία ξένοιαστη αντιμετώπιση της κρίσης, η 

οποία  στην  αρχή  θεωρήθηκε  ότι  δεν  αφορούσε  την  Ευρώπη  αλλά  την  Αμερική.  Τόσο  το 

ελληνικό  κράτος  όσο  και  οι  πολίτες  δεν  ήταν  προετοιμασμένοι  για  το  εύρος  και  την 

σφοδρότητα  της  κρίσης που επακολούθησε. Θεωρητικά η  κρίση στην Ελλάδα άρχισε όταν  η 

κεντροδεξιά  κυβέρνηση  της  Νέας  Δημοκρατίας  προκήρυξε  εκλογές  την  4/10/2009 

επικαλούμενη τη ανάγκη λήψης μέτρων για να αντιμετωπιστεί μία διεθνής κρίση που «άρχισε 

να επηρεάζει την ελληνική οικονομία περισσότερο από ότι αρχικά αναμενόταν».  

Μετά  την αλλαγή  κυβέρνησης στις  εκλογές,  η  νέα  κυβέρνηση  του ΠΑΣΟΚ,  με πρωθυπουργό 

τον Γ. Α. Παπανδρέου, μέτρησε το έλλειμμα, το οποίο ανήλθε τελικά σε 15,4% του ΑΕΠ ή 36,1 

δις  ευρώ  (περίπου  1,5  φορά  το  ΕΣΠΑ!).  Στα  μέσα  Ιανουαρίου  2010  ξεκίνησε  μία  μεγάλη 

άνοδος των spreads. Μετά τις αποκαλύψεις για το τελικό ύψος του ελλείμματος σε επίπεδα μη 

διαχειρίσιμα,  η  ελληνική  κυβέρνηση  δεν  μπορούσε  να  δανειστεί  με  λογικά  επιτόκια  στην 

διεθνή αγορά για να αναχρηματοδοτήσει  το χρέος  της. Βρέθηκε πολύ κοντά στην χρεοκοπία 

και στην κατάρρευση.  

Στις 3/5/2010, η Ελλάδα έκανε αίτηση για να λάβει 80 δις € από τις υπόλοιπες 15 χώρες μέλη 

του  Ευρώ  και  30  δις  €  από  το  ΔΝΤ.  Την  αίτηση  συνόδευαν  το  «Μνημόνιο  Οικονομικής  και 

Χρηματοπιστωτικής  Πολιτικής»,  το  «Τεχνικό  Μνημόνιο  Συνεννόησης»  και  το  «Μνημόνιο 

Συνεννόησης  στις  Συγκεκριμένες  Προϋποθέσεις  Οικονομικής  Πολιτικής».  Στις  8/5/2010 

εγκρίθηκε  η  Σύμβαση Δανειακής  Διευκόλυνσης  με  τις  χώρες  του  Ευρώ  και  ο  Διακανονισμός 

Page 70: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  69    

Χρηματοδότησης  Αμέσου  Ετοιμότητας  με  το  ΔΝΤ.  Το  σύνολο  αυτών  των  συμφωνιών 

ονομάζεται συχνά με μία λέξη «Μνημόνιο».  

Στις 23/10/2011,  στην  έκτακτη  σύνοδο  κορυφής  της  Ε.Ε.  συμφωνήθηκε «κούρεμα»  (haircut) 

του ελληνικού χρέους κατά 50% και πρόσθετο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα ύψους 130 

δις €. Βάση της συμφωνίας ήταν η εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών σε μείωση της αξίας των 

ομολόγων τους κατά 50%. Στις 31/10/2011 ο πρωθυπουργός Γ. Α. Παπανδρέου, θέλοντας να 

κάμψει  τις  αντιδράσεις  στο  εσωτερικό  της  χώρας,  ανακοίνωσε  δημοψήφισμα  για  την 

επικύρωση  της  δανειακής  σύμβασης.  Η  απόφαση  αυτή  προκάλεσε  έντονες  αντιδράσεις  στο 

εσωτερικό  του  κόμματός  του  και  σε  διεθνές  επίπεδο.  Αυτό  οδήγησε  στην  παραίτηση  της 

κυβέρνησής  του  και  στο  σχηματισμό  στις  11/11/2011  της  κυβερνήσεως  Παπαδήμου.  Η 

κυβέρνηση σχηματίστηκε για να επιτύχει το κούρεμα του ελληνικού χρέους, να υπογραφεί νέο 

μνημόνιο και να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. 

Οι εκλογές της 17/6/2012 δεν έδωσαν την πλειοψηφία σε κανένα κόμμα. Τρία όμως κόμματα 

αυτή τη φορά  (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Δημοκρατική Αριστερά) αποφάσισαν να σχηματίσουν κυβέρνηση 

συνεργασίας  υπό  τον  αρχηγό  του  πρώτου  σε  δύναμη  κόμματος  (Ν.Δ.),  Αντώνη  Σαμαρά.  Οι 

διαπραγματεύσεις  διαρκείας  αρκετών  μηνών  με  την  τρόικα  κατέληξαν  στην  κατάρτιση  νέου 

μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομική στρατηγικής 2013‐2016, το οποίο προέβλεπε μέτρα 

19  δις €,  από  τα  οποία 9,4  δις €  αφορούν  το 2013.  Επίσης  η  χώρα  ελάφρωσε  με  διάφορες 

τεχνικές από χρέος άλλων 21 δις € (επαναγοράστηκε χρέος 32 δις € περίπου). 

Έχοντας περιγράψει το ιστορικό της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα στο παρόν κεφάλαιο, θα 

συνεχίσουμε στο επόμενο κεφάλαιο με τις επιπτώσεις της κρίσης στις ελληνικές επιχειρήσεις. 

Page 71: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  70    

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Ο κύριος λόγος που προκλήθηκε η κρίση είναι το μεγάλο πλεόνασμα 

του κρατικού προϋπολογισμού της Ελλάδας.  

   

2.  Η  πιο  σοβαρή  επίπτωση  της  κρίσης  είναι  το  τεράστιο  ποσοστό 

ανεργίας που μαστίζει τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.  

   

3. Οι  τράπεζες είχαν μεγάλη εισροή καταθέσεων κατά τη διάρκεια της 

κρίσης.  

   

4.  Οι  μισθωτοί  του  Δημόσιου  τομέα  παρά  τη  μείωση  των  αποδοχών 

τους διατήρησαν τις δουλειές τους.  

   

5. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων είδαν την κρίση ως ευκαιρία και αποκόμισαν 

υψηλότερα εισοδήματα από τα ακίνητά τους.  

   

 

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

1. Με  τον  όρο  σπρεντ  εννοούμε  τη  διαφορά  των  τιμών  των  __________________________  

μεταξύ δύο χωρών. 

Α. Υπηρεσιών. 

Β. Αγαθών. 

Γ. Επιτοκίων καταθέσεων. 

Δ. Επιτοκίων δανεισμού. 

 

Page 72: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  71    

2.  Το  Μνημόνιο  Οικονομικής  και  Χρηματοπιστωτικής  Πολιτικής,  το  Τεχνικό  Μνημόνιο 

Συνεννόησης  και  το  Μνημόνιο  Συνεννόησης  στις  Συγκεκριμένες  Προϋποθέσεις  Οικονομικής 

Πολιτικής είναι γνωστά με μία λέξη ως __________________________ . 

Α. Μνημόνιο. 

Β. Τεχνικές Συμβάσεις. 

Γ. Συμβατικές Υποχρεώσεις Αλληλεγγύης. 

Δ. Κοινωνικές παραχωρήσεις. 

3. Tο PSI  (Private Sector  Involvement  ‐  Συμμετοχή  του  Ιδιωτικού Τομέα)  οδήγησε σε μείωση 

του ελληνικού χρέους κατά ____________ δις ευρώ περίπου. 

Α. 1. 

Β. 100. 

Γ. 10. 

Δ. 1000. 

4.  Το  Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε.  (Έκτακτο  Ειδικό  Τέλος  Ηλεκτροδοτημένων  Δομημένων  Επιφανειών)  έγινε 

γνωστό στο λαό ως _____________________ . 

Α. Μέτρο σύγκρισης. 

Β. Κοινωνική παροχή. 

Γ. Χαράτσι. 

Δ. Προνοιακό Επίδομα. 

5.   Ένα από τα προτεινόμενα μέτρα από την τρόικα αφορούσε το άνοιγμα των__________. 

Α. Κλειστών διαδικασιών. 

Β. Ανοικτών διαδικασιών. 

Γ. Κλειστών προλεταριάτων. 

Δ. Κλειστών επαγγελμάτων. 

Page 73: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  72    

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Ο κύριος λόγος που προκλήθηκε η κρίση είναι το μεγάλο πλεόνασμα 

του κρατικού προϋπολογισμού της Ελλάδας.  

Σωστό:  Ο  κύριος  λόγος  που  προκλήθηκε  η  κρίση  είναι,  σε  διεθνές 

επίπεδο,  η  απορρύθμιση  του  χρηματοπιστωτικού  τομέα  και  σε 

ελληνικό επίπεδο, το μεγάλο έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού 

της Ελλάδας. 

  Λ 

2.  Η  πιο  σοβαρή  επίπτωση  της  κρίσης  είναι  το  τεράστιο  ποσοστό 

ανεργίας που μαστίζει τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.  

Σ   

3. Οι  τράπεζες είχαν μεγάλη εισροή καταθέσεων κατά τη διάρκεια της 

κρίσης. 

Σωστό: Οι τράπεζες είχαν μεγάλη εκροή καταθέσεων κατά τη διάρκεια 

της κρίσης. 

  Λ 

4.  Οι  μισθωτοί  του  δημόσιου  τομέα  παρά  τη  μείωση  των  αποδοχών 

τους διατήρησαν τις δουλειές τους.  

Σ   

5. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων είδαν την κρίση ως ευκαιρία και αποκόμισαν 

υψηλότερα εισοδήματα από τα ακίνητά τους.  

Σωστό:  Οι  ιδιοκτήτες  ακινήτων  έχασαν  πολλά  εισοδήματα  από  την 

μείωση των ενοικίων, από το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων και από 

τη μείωση των τιμών πώλησης των ακινήτων που ουσιαστικά μείωσε 

την αξία της ακίνητης περιουσίας τους. 

  Λ 

 

 

Page 74: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  73    

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

ΕΡΩΤΗΣΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

1  Δ 

2  Α 

3  Β 

4  Γ 

5  Δ 

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ 

1. Στο βιβλίο των Μιχάλη Μητσόπουλου και Θοδωρή Πελαγίδη, Κατανοώντας την κρίση στην 

Ελλάδα, Αθήνα: Εκδόσεις Ψυχογιός, 2012, μπορείτε να διαβάσετε μία θαυμάσια ανάλυση για 

την  κρίση  και  τις  συνέπειές  της  στην  ελληνική  οικονομία.  Πρόκειται  για  ένα  πολύ 

εμπεριστατωμένο  βιβλίο,  το  οποίο  αναφέρεται  εκτεταμένα  στα  προ  του  ξεσπάσματος  της 

κρίσης διαμειφθέντα, ενώ το κεφάλαιο στο τέλος για την πυροδότηση της κρίσης στην Ελλάδα 

είναι ιδιαίτερα καλογραμμένο. 

2.  Στο  βιβλίο  του  Σάββα  Ρομπόλη,  Οικονομική  κρίση  και  κοινωνικό  κράτος,  1η  έκδοση, 

Θεσσαλονίκη:  Επίκεντρο,  2013,  μπορείτε  να  βρείτε  μία  θαυμάσια  μελέτη  για  το  πώς  η 

οικονομική κρίση επηρεάζει το κοινωνικό κράτος. 

3.  Οι  συγγραφείς  Βύρων  Θεοδωρόπουλος,  Παύλος  Αποστολίδης,  Ιωάννης  ‐  Αλέξιος  Ζέπος, 

Βασίλειος  Κασκαρέλης,  Κωνσταντίνος  Λυμπερόπουλος,  Παναγιώτης  Ιωακειμίδης,  Λουκάς 

Τσούκαλης,  Θεόδωρος  Κουλουμπής,  Ξενοφών  Γιαταγάνας,  Σπύρος  Χαρίτος,  Πάνος  Καζάκος, 

Κωνσταντίνος  Στεφάνου,  Σουζάννα  Βέρνυ,  Νέδα  Αθ.  Κανελλοπούλου  ‐  Μαλούχου,  Βασίλης 

Πεσμαζόγλου,  Ανδρέας  Κόρακας,  Παύλος  Δ.  Πέζαρος,  Δημήτρης  Ματθαίου,  Γιάννης 

Ρουσσάκης,  Γιώργος  Κόκκινος,  Παναγιώτης  Κιμουρτζής,  Κυριάκος  Κεντρωτής,  Γιώργος 

Μπακατσιάνος,  Αντώνης  Παπαγιαννίδης,  Λεωνίδας  Αντωνακόπουλος,  Χέρμαν  Βαν  Ρομπάι, 

ΜπαράκΟμπάμα,  Όλι  Ρεν,  Γκίντο  Βεστερβέλε,  Ράντοσλαβ  Σικόρσκι,  Κώστας  Σημίτης,  Γκι 

Φερχόφσταντ,  Γιόσκα  Φίσερ,  Γιούργκεν  Χάμπερμας,  Χρήστος  Ροζάκης,  Νίκος  Μουζέλης, 

Page 75: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  74    

Τίμοθυ  Γκάρτον  Ας,  Ρότζερ  Κοέν,  Γιάννης  Βούλγαρης,  Σταύρος  Θωμαδάκης,  Νικόλαος 

Καραμούζης,  Γιάννης  Στουρνάρας,  Γκίκας  Α.  Χαρδούβελης,  Νίκος  Χριστοδουλάκης,  Γιώργος 

Παγουλάτος,  Κώστας  Μποτόπουλος,  Θεόδωρος  Πελαγίδης,  Δημήτρης  Ιωάννου,  Φοίβος 

Καρζής,  Κωστής  Παπαδημητρίου,  Τάσος  Παππάς  συμμετέχουν  σε  ένα  συλλογικό  έργο  που 

επιμελείται ο Σωτήρης Ντάλης για την ελληνική κρίση με τίτλο: Από την ένταξη στην κρίση: 

Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση: 1981‐2011, 1η έκδοση, Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2012. Το 

βιβλίο αξίζει να διαβαστεί λόγω των πολλών πτυχών που εξετάζονται στα πολλά και εμβριθή 

κεφάλαια που αναπτύσσουν οι πολυάριθμοι συγγραφείς του. 

Page 76: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  75    

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Είναι  γεγονός  ότι  η  κρίση  έχει  βαρύτατες  και  οδυνηρές  συνέπειες  για  όλους  σχεδόν  τους 

Έλληνες  και  για  τις  επιχειρήσεις  που  δραστηριοποιούνται  εντός  Ελλάδας.  Πολλές  από  τις 

επιχειρήσεις  δεν  τα  κατάφεραν  και  έκλεισαν.  Πολλές  είναι  στο  χείλος  του  γκρεμού  και 

αναμένεται να αποσυρθούν από την αγορά, ενώ δεν είναι λίγες και αυτές που θα πτωχεύσουν.  

ΣΚΟΠΟΣ 

Σκοπός αυτής της ενότητας είναι η παρουσίαση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στις 

ελληνικές  επιχειρήσεις, ώστε  να  γνωρίζουν  οι  καταρτιζόμενοι  σε  ποιους  τομείς  και  σε  ποιες 

δραστηριότητες τους επλήγησαν οι ελληνικές επιχειρήσεις λόγω της τρέχουσας κρίσης. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ –  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  αναφέρετε  τις  επιπτώσεις  της  οικονομικής  κρίσης  στον  αριθμό  των  ελληνικών 

επιχειρήσεων. 

2.  Να  εξηγείτε  τις  επιπτώσεις  της  οικονομικής  κρίσης  στη  λειτουργία  των  ελληνικών 

επιχειρήσεων. 

3.  Να  αναλύετε  κάθε  επίπτωση  της  οικονομικής  κρίσης  στις  ελληνικές  επιχειρήσεις 

ξεχωριστά. 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1. Να αξιολογείτε την χρησιμότητα της γνώσης των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης 

στις ελληνικές επιχειρήσεις. 

2.  Να  υπολογίζετε  την  ζημιά  από  κάθε  συνέπεια  της  οικονομικής  κρίσης  στην 

οικονομική ζωή των ελληνικών επιχειρήσεων. 

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

Page 77: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  76    

1. Να αισθάνεστε σίγουροι/σίγουρες ότι μπορείτε να παραθέσετε  τις σημαντικότερες 

επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις ελληνικές επιχειρήσεις. 

2. Να εκτιμάτε το εύρος και την πολυπλοκότητα των συνεπειών της οικονομικής κρίσης 

στις ελληνικές επιχειρήσεις. 

3.  Να  εκφράζετε  άποψη  για  την  ένταση  των  συνεπειών  της  κρίσης  στις  ελληνικές 

επιχειρήσεις. 

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ 

Ακάλυπτες επιταγές 

Απο‐επένδυση 

Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ) 

Γενικό Εμπορικό Μητρώο 

Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 

Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών. 

Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ), κοινωνικός αποκλεισμός 

Παγίδα ρευστότητας 

Χρηματοοικονομική ασφυξία 

4.1.   ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ  ΤΗΣ  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ  ΚΡΙΣΗΣ  ΣΤΟΝ  ΑΡΙΘΜΟ  ΤΩΝ  ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ 

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 

Τα  στοιχεία  του  πρώτου  τριμήνου  του  2012  δείχνουν  ξεκάθαρα  ότι  οι  επιχειρήσεις  που 

κλείνουν είναι περισσότερες από εκείνες που ανοίγουν. Ο χάρτης των ελληνικών επιχειρήσεων 

αλλάζει ριζικά λόγω της οικονομικής κρίσης. Στην αγορά συντελούνται πολύ μεγάλες αλλαγές. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου και των επιμελητηρίων το 2011, για 

κάθε  10  επιχειρήσεις  που  άνοιξαν  αντιστοιχούσαν  9,2  επιχειρήσεις  που  έβαζαν  λουκέτο, 

έναντι 8,9  το 2010  και 8,6  το 2009.Σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2012, 

περισσότερες είναι οι επιχειρήσεις που κλείνουν από αυτές που ανοίγουν. 

Συγκεκριμένα το 2009,  τα στοιχεία δείχνουν ότι  ιδρύθηκαν 61.345  επιχειρήσεις και έκλεισαν 

53.819 (+7.526), το 2010 ξεκίνησαν τη λειτουργία τους 62.781επιχειρήσεις και έκλεισαν 56.037 

(+6.744)  και  το  2011  άνοιξαν  55.954  επιχειρήσεις  ενώ  έκλεισαν  51.531  επιχειρήσεις 

(+4.423).Σε ότι αφορά στα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2012, φαίνεται να ξεκίνησαν τη 

δραστηριότητά τους 8.361 επιχειρήσεις και να έκλεισαν ήδη 10.315 (‐ 1.954). 

Με  βάση  την  τελευταία  έρευνα  της  Γενικής  Συνομοσπονδίας  Επαγγελματιών  Βιοτεχνών 

Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ), με λουκέτο κινδυνεύουν για φέτος 180.000 επιχειρήσεις, κάτι που 

συνεπάγεται  απώλεια  240.000  θέσεων  απασχόλησης  (εργοδότες,  αυτοαπασχολούμενοι, 

Page 78: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  77    

μισθωτοί).Συγκεκριμένα,  180.000  επιχειρήσεις  δήλωσαν  στις  αρχές  του  χρόνου  ότι 

αντιμετωπίζουν  κίνδυνο  κλεισίματος,  ενώ  άλλες  200.000  επιχειρήσεις  δήλωσαν  ως  αρκετά 

πιθανό  να  αντιμετωπίσουν  κίνδυνο  παύσης  στο  δωδεκάμηνο,  καθώς  συνολικά  51,2%  των 

ερωτηθέντων  (ένας  στους  δύο),  απάντησε  ότι  είναι  αρκετά  ή  πολύ  πιθανό,  να  κλείσουν  τις 

επιχειρήσεις τους εντός του έτους. 

Όπως επίσης προκύπτει από την επεξεργασία των στοιχείων που τηρούνται στο μητρώο του 

Επαγγελματικού  Επιμελητηρίου  Αθηνών,  αυξάνεται  συνεχώς  ο  αριθμός  των 

ενεχυροδανειστηρίων  και  των  επιχειρήσεων  που  δραστηριοποιούνται  στην  εμπορία 

καυσόξυλων.  Σύμφωνα  με  τα  στοιχεία  αυτά,  οι  επιχειρήσεις  που  δραστηριοποιούνται  στην 

εμπορία καυσόξυλων το 2012 έχουν αυξηθεί κατά 100% σε σχέση με το 2011, ενώ σε σύγκριση 

με  το  2010  έχουν  οκταπλασιαστεί.  Είναι  ίσως  ο  μοναδικός  κλάδος  που  παρουσιάζει  τέτοια 

αύξηση  (μαζί  με  τα  ενεχυροδανειστήρια),  σε  αντίθεση  με  αυτό  που  συμβαίνει  στην 

πλειοψηφία  των  επαγγελματικών  κλάδων όπου  καταγράφεται  τα  τελευταία  τρία  χρόνια μια 

συνεχής  μείωση  μελών,  δείγμα  της  εξαιρετικά  δύσκολης  κατάστασης  που  βιώνει  το  σύνολο 

του ελληνικού πληθυσμού. 

Δραστηριότητα 1. 

Κάνοντας μία βόλτα στη γειτονιά σας προσπαθήστε να καταγράψετε πόσα καταστήματα είναι 

άδεια  ή  ξενοίκιαστα.  Συγκεντρώστε  πληροφορίες  για  τον  κλάδο  των  επιχειρήσεων  που 

δραστηριοποιούνταν εκεί μέχρι πρότινος. Σε ένα φύλλο χαρτί συγκεντρώστε τα αποτελέσματα 

εντοπίζοντας τους κλάδους που έπληξε η κρίση στη γειτονιά σας και αναλύστε τα κριτικά ως 

προς  τις  αιτίες  για  τις  οποίες  θεωρείτε  ότι  αυτές  οι  επιχειρήσεις  αναγκάστηκαν  να 

εγκαταλείψουν τη γειτονιά σας. 

4.2.  ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ  ΤΗΣ  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ  ΚΡΙΣΗΣ  ΣΤΗ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ  ΤΩΝ  ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ 

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 

Όπως ήδη έχουμε αναλύσει στο προηγούμενο κεφάλαιο, η διεθνής οικονομική κρίση έπληξε 

βαρύτατα  την  ελληνική  οικονομία  και  προκάλεσε  μεγάλα  προβλήματα  εξαιτίας  πολλών 

παρενεργειών  που  επέφερε  στη  ζωή  των  επιχειρήσεων.  Οι  συνέπειες  για  τις  ελληνικές 

επιχειρήσεις  ήταν  βαρύτατες.  Πολλές  από  αυτές  δεν  άντεξαν  κι  έκλεισαν,  ανεξαρτήτως 

μεγέθους.  Έκλεισαν  δηλαδή  και  μικρές  και  μεσαίες  και  μεγάλες  επιχειρήσεις.  Τα  σοβαρά 

διαρθρωτικά  προβλήματα  που  ήδη  υπήρχαν  και  βασάνιζαν  την  ελληνική  οικονομία,  η 

γραφειοκρατία και η διαφθορά, επιβάρυναν υπέρμετρα αυτή την κατάσταση και επιδείνωσαν 

την  ζωή  επιχειρήσεων,  επιχειρηματιών  και  εργαζομένων.  Οι  επιχειρήσεις  μέσα  σε  ένα  πολύ 

σύντομο  χρονικό  διάστημα  βρέθηκαν  σε  ένα  νέο  πρωτόγνωρα  αρνητικό  και  φοβικό 

περιβάλλον,  με  τα  δεδομένα  πολλών  ετών    να  ανατρέπονται  κάθε  μέρα,  με  τις  πιέσεις  να 

Page 79: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  78    

εντείνονται  και  να  πολλαπλασιάζονται  και  την  αβεβαιότητα  να  κυριαρχεί.  Οι  κυριότερες 

επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να συνοψιστούν στις 

παρακάτω κατηγορίες. 

1.  Η  μεγάλη μείωση  της  ζήτησης  τόσο  στη  διεθνή  όσο  και  στην  εγχώρια αγορά.  Είναι  μία 

άμεση επίπτωση  της μείωσης  των  εισοδημάτων  του πληθυσμού. Όταν μειώνονται  οι μισθοί 

των  εργαζομένων,  όταν  μειώνονται  οι  κρατικές  δαπάνες  σε  όλους  σχεδόν  τους  τομείς  της 

οικονομίας,  όταν  μειώνονται  οι  κρατικές  επενδύσεις,  όταν  αυξάνονται  οι  φόροι,  τότε 

αναμενόμενο είναι να μειωθεί η ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες σε μία οικονομία. Η ύφεση, 

δηλαδή  η  μείωση  του  Ακαθάριστου  Εγχώριου  Προϊόντος  (ΑΕΠ)  μίας  οικονομίας  έχει  ως 

αποτέλεσμα  την  μείωση  του  συνολικού  προϊόντος  που  παράγεται  στη  χώρα,  δηλαδή  στη 

μείωση της πίτας από την οποία ένα κομμάτι μικρότερο ή μεγαλύτερο αντιστοιχεί στον καθένα 

από εμάς. Όταν λοιπόν αυτή η πίτα μειώνεται, τότε μειώνεται το διαθέσιμό μας εισόδημα και 

έχουμε πολύ λιγότερα χρήματα να καταναλώσουμε. 

Αποτέλεσμα αυτής  της κατάστασης,  είναι ότι ο καταναλωτής να αποφασίζει να  ξοδέψει εκεί 

που  έχει  μεγάλη  ανάγκη.  Επίσης  αποτέλεσμα  αυτής  της  κατάστασης  είναι  ότι  ακόμα  και  ο 

καταναλωτής που έχει οικονομικές δυνατότητες σταματάει να ξοδεύει και μειώνει τις αγορές 

του  γιατί  τον  πλημμυρίζει  ο  φόβος  για  το  μέλλον.  Έτσι,  στον  κλάδο  των  επίπλων  για 

παράδειγμα  παρατηρήθηκε  μία  πολύ  μεγάλη  πτώση  γιατί  οι  καταναλωτές  έκριναν  ότι  η 

αλλαγή επίπλων ή η αγορά πρόσθετων επίπλων για το σπίτι δεν ήταν πρώτη προτεραιότητα. 

Πλέον  άλλαξε  η  ιεράρχηση  των  αναγκών  των  καταναλωτών.  Ακόμα  και  για  εξαγωγικές 

επιχειρήσεις  τα  πράγματα  είναι  δύσκολα  γιατί  και  εκεί  υπάρχει  μείωση  της  ζήτησης  καθώς 

λίγες είναι οι χώρες που δεν επηρεάζονται από τη διεθνή κρίση. 

2.  Η  φτώχια  και  ο  φόβος  για  επιδείνωση  σκοτώνει  τη  δυνατότητα  για  επενδύσεις. Όταν 

χειροτερεύει  το  βιοτικό  επίπεδο  και  αυξάνεται  ο  φόβος,  πώς  μπορεί  ο  επιχειρηματίας  να 

φτιάξει  ένα συνεκτικό προγραμματισμό; Πώς μπορεί  να κάνει  ένα σενάριο όταν καθημερινά 

ανατρέπονται δεδομένα που τα θεωρούσε πυλώνες της αντίληψής του για την αγορά και τον 

ανταγωνισμό;  Οπισθοχωρεί  λοιπόν  στην  σκέψη  του  ο  στρατηγικός  προγραμματισμός  και 

αφιερώνεται σε τακτικές κινήσεις που κεντρική επιλογή έχουν το «βλέποντας και κάνοντας». 

Το  πρόγραμμά  του  καθορίζεται  από  τις  εξελίξεις  στην  οικονομία.  Αναβάλλει  συνήθως  τις 

όποιες επενδύσεις υπολόγιζε να κάνει γιατί φοβάται το αύριο. 

3. Η μεγάλη αβεβαιότητα σκοτώνει τις θέσεις εργασίας στις επιχειρήσεις. Επειδή το βάθος 

της  κρίσης  ήταν  και  είναι  ακόμη  άδηλο,  οι  επιχειρηματίες,  ακόμα  και  με  ισχυρά  κίνητρα 

επιδότησης  από  το  κράτος,  δεν  ανοίγουν  εύκολα  θέσεις  εργασίας  γιατί  δεν  γνωρίζουν  αν  η 

ζήτηση μπορεί να τις υποστηρίξει στο μέλλον. Ακόμα και τώρα να μην υπάρχει πρόβλημα, το 

οικονομικό περιβάλλον τους δίνει την αίσθηση κινούμενης άμμου και θέλουν να αποφύγουν 

να πέσουν στην παγίδα ενός εγκλωβισμού σε μία λάθος επένδυση. 

Page 80: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  79    

4.  Η  χρηματοοικονομική  ασφυξία  εξαιτίας  της  δραματικής  μείωσης  των  χορηγήσεων  των 

τραπεζών οδηγεί  στο  κλείσιμο  τις  επιχειρήσεις.  Το φαινόμενο αυτό παρουσιάστηκε  έντονα 

στην  Ελλάδα  όταν  οι  τράπεζες  λόγω  της  κρίσης  ξαφνικά  έκλεισαν  την  στρόφιγγα  της 

χρηματοδότησης στις ελληνικές επιχειρήσεις, δίνοντας δάνεια σε εξαιρετικές περιπτώσεις και 

με μεγάλη φειδώ. Πολλές επιχειρήσεις βρέθηκαν σε παγίδα ρευστότητας και δεν άντεξαν. Τα 

κεφάλαια  κίνησης  έγιναν  δυσεύρετα  ενώ  μερικοί  επιχειρηματίες  στην  απελπισία  τους  να 

βρουν  κεφάλαια,  δανείστηκαν  ακόμη  και  από  τοκογλύφους  με  υπέρογκα  επιτόκια 

προκειμένου να σώσουν τις επιχειρήσεις τους. 

5.  Οι  ακάλυπτες  επιταγές  και  τα  χρέη  χωρίς  αντίκρισμα  πλημμύρισαν  την  αγορά. Πολλές 

επιχειρήσεις  ανακάλυψαν  ότι  πελάτες  τους,  ακόμα  και  αξιόπιστοι  ως  χθες,  σήμερα  δεν 

μπορούσαν  να  πληρώσουν  τις  επιταγές  τους  και  τα  χρέη  τους,  με  αποτέλεσμα  να  έχουν 

καταγεγραμμένα έσοδα στα βιβλία τους, τα οποία δεν μπορούν  να εισπράξουν. Έτσι και αυτές 

με τη σειρά τους δεν πληρώνουν τους προμηθευτές τους και δημιουργείται έτσι μία τεράστια 

προβληματική αλυσίδα ακάλυπτων χρεών και επιταγών στην ελληνική οικονομία. 

6. Η μείωση του προσωπικού επιλέγεται από πολλές επιχειρήσεις ως απάντηση στην κρίση. 

Ακόμα και  εργαζόμενοι που δούλευαν δεκαετίες σε μία  επιχείρηση έχασαν  τη δουλειά  τους 

γιατί  η  επιχείρηση  επέλεξε  να  μειώσει  το  προσωπικό  της  λόγω  μειωμένης  ζήτησης, 

χρηματοοικονομικής  στενότητας,  στρατηγικής  επιλογής  ή  ακόμα  και  κλεισίματος.  Η  ανεργία 

εκτινάχθηκε  σε  δυσθεώρητα  ύψη  όπως  είδαμε  στο  προηγούμενο  κεφάλαιο  εξαιτίας  των 

συνεπειών της κρίσης στην ελληνική οικονομία. 

7.  Αρκετές  επιχειρήσεις  δεν  πληρώνουν  τακτικά  το  προσωπικό  τους.  Λόγω  της 

χρηματοοικονομικής  ασφυξίας  και  των  περιορισμένων  εσόδων,  το  ταμείο  της  επιχείρησης 

συνήθως  δεν  έχει  τη  ρευστότητα  να  ανταπεξέλθει  στη  μισθοδοσία  των  εργαζομένων.  Έχει 

παρουσιαστεί  λοιπόν  το  φαινόμενο,  να  πληρώνονται  οι  εργαζόμενοι  έναντι  και  να  τους 

χρωστά η επιχείρηση μισθούς αρκετών μηνών. 

8. Πολλές επιχειρήσεις επέλεξαν να απασχολήσουν το προσωπικό τους για 1‐2 ημέρες την 

εβδομάδα. Βάσει νομοθετικής ρύθμισης του Μνημονίου, οι επιχειρηματίες έχουν το δικαίωμα 

να  απασχολήσουν  το  προσωπικό  τους  λιγότερες  μέρες  μέσα  στο  μήνα  καταβάλλοντας  το 

κλάσμα του μισθού που αντιστοιχεί στις μέρες που εργάστηκε ο εργαζόμενος μέσα στο μήνα. 

Στην  περίπτωση  για  παράδειγμα  που  απασχολείται  ο  εργαζόμενος  1  ημέρα  την  εβδομάδα, 

πληρώνεται για 4 μέρες  το μήνα αντί για 30. Αυτό οδηγεί  τους εργαζόμενους σε κατάσταση 

ημι‐ανεργίας και περιορίζει την παραγωγικότητά τους.  

9.  Μερικές  επιχειρήσεις  επέλεξαν  να  απασχολήσουν  κάποιους  εργαζόμενους  χωρίς 

ασφάλιση.  Αυτό,  πέραν  του  γεγονότος  ότι  είναι  παράνομο,  προσθέτει  ανασφάλεια  στον 

Page 81: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  80    

εργαζόμενο καθώς δεν έχει  ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ενώ και η επιχείρηση μπορεί να 

πληρώσει μεγάλα πρόστιμα ύστερα από καταγγελία στο ΙΚΑ. 

10.  Το  κράτος  αποδείχθηκε  κακοπληρωτής  για  αρκετούς  από  τους  προμηθευτές  του.  Στο 

χώρο των νοσοκομειακών προμηθειών για παράδειγμα, το κράτος αργούσε χρόνια ολόκληρα 

να  πληρώσει  τις  υποχρεώσεις  του.  Αρκετές  επιχειρήσεις  αυτού  του  κλάδου  έκλεισαν  λόγω 

έλλειψης ρευστότητας,  ενώ είχαμε και  τραγελαφικές καταστάσεις με  τη φορολογία, η οποία 

έπρεπε  να  προκαταβληθεί  ως  αν  τα  έσοδα  να  είχαν  εισπραχθεί,  αλλά  δεν  μπορούσε  να 

συμψηφιστεί με τα χρέη του κράτους προς τους ιδιώτες αυτούς.  

11. Αυξήθηκε η φορολογική επιβάρυνση των επιχειρήσεων. Ο ΦΠΑ, ο φόρος εισοδήματος, ο 

φόρος ακίνητης περιουσίας και οι λοιποί φόροι παρουσίασαν μεγάλη ή κατακόρυφη αύξηση. 

Οι  επιχειρήσεις  δέχθηκαν  πρόσθετη  πίεση  να  πληρώσουν  περισσότερους  φόρους  με  μία 

αγορά που ήταν σε καθοδική τροχιά. 

12.  Εξαιτίας  κρατικών  αποφάσεων  αυξήθηκε  το  κόστος  των  επιχειρήσεων.  Οι  διαδοχικές 

αυξήσεις  στην  ενέργεια,  για  παράδειγμα,  αύξησαν  το  κόστος  των  επιχειρήσεων  και  ειδικά 

αυτών που χρησιμοποιούν πολλά καύσιμα στην παραγωγική τους διαδικασία. Οι αυξήσεις στα 

διόδια και στο πετρέλαιο αύξησαν επίσης το μεταφορικό κόστος, ενώ η αύξηση στο πετρέλαιο 

θέρμανσης αύξησε το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων. 

13.  Η  καθυστέρηση  στο  ΕΣΠΑ  και  στις  επιχορηγήσεις  καθυστέρησε  ή  ακύρωσε  πολλές 

επενδύσεις. Το κράτος καθυστέρησε σε πολλές περιπτώσεις τις δημόσιες επιχορηγήσεις που 

αφορούσαν σε ενίσχυση επενδυτικών πρωτοβουλιών είτε μέσω του αναπτυξιακού νόμου είτε 

μέσω των τομεακών προγραμμάτων. Αποτέλεσμα ήταν η απώλεια πολλών θέσεων εργασίας. 

14. Όλοι σχεδόν οι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας επηρεάστηκαν αρνητικά από την κρίση. 

Δεν έμεινε κλάδος που να μην είχε πρόβλημα από τις συνέπειες της παρατεινόμενης κρίσης. 

Άλλωστε η  Ελλάδα μπήκε φέτος στον πέμπτο  χρόνο  της  κρίσης,  με μεγάλες απώλειες  στα 4 

προηγούμενα χρόνια. 

15.  Πολλές  επιχειρήσεις  περιέκοψαν  τα  έξοδα  μάρκετινγκ,  προβολής  και  διαφήμισης  των 

προϊόντων τους, ενώ άλλες ακύρωσαν συμβόλαια με διαφημιστικές εταιρείες και κανάλια. 

Αποτέλεσμα  ήταν  πολλά  μέσα  μαζικής  ενημέρωσης  να  έχουν  μεγάλο  πρόβλημα,  αρκετές 

εφημερίδες,  ραδιοφωνικοί  σταθμοί,  τηλεοπτικά  κανάλια  και  περιοδικά  να  κλείσουν  επειδή 

υπήρξε κατακόρυφη καθίζηση της διαφημιστικής δαπάνης εκ μέρους των επιχειρήσεων. 

16.  Πολλοί  μικροί  επιχειρηματίες  δεν  πληρώνουν  την  ασφάλισή  τους.  Ο  Οργανισμός 

Ασφάλισης  Ελευθέρων  Επαγγελματιών  (ΟΑΕΕ)  έχει  πρόβλημα  στην  είσπραξη  των 

ασφαλιστικών  του  εισφορών  καθώς  πολλοί  από  τους  μικρούς  επιχειρηματίες  αδυνατούν  να 

ανταποκριθούν  σε  αυτή  τους  την  υποχρέωση.  Πάνω  από  το  1/3  των  επιχειρηματιών 

Page 82: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  81    

υπολογίζεται  ότι  χρωστάει  ασφαλιστικές  εισφορές  για  έναν  ή  παραπάνω  μήνες  στον  ΟΑΕΕ. 

Αυτό έχει επίπτωση στη ρευστότητα του ΟΑΕΕ, ο οποίος και δυσκολεύεται να δώσει συντάξεις 

στους ελεύθερους επαγγελματίες. 

17. Η κρίση είχε ως συνέπεια τη μείωση των ενοικίων των επαγγελματικών ακινήτων και την 

συνεννόηση σε πολλές περιπτώσεις επιχειρηματιών‐ιδιοκτητών ακινήτων για τη μείωση του 

ενοικίου σε πιο λογικές τιμές. Το φαινόμενο με τα λουκέτα και τους άδειους δρόμους, τα κενά 

καταστήματα  και  τις  άδειες  βιτρίνες,  οδήγησε  σε  πολλαπλές  μειώσεις  των  ενοικίων,  στις 

επιχειρήσεις που μπορούσαν να ανταπεξέλθουν κάπως αυτά τα έξοδα. Σε μερικές περιπτώσεις 

έγινε  βέβαια  και  δικαστικός  διακανονισμός.  Στην  περίπτωση  που  κάποιοι  ιδιοκτήτες  δεν 

πείθονταν  να  μειώσουν  τα  ενοίκια  των  καταστημάτων,  οι  επιχειρηματίες  που  τα  είχαν 

νοικιάσει  κατέφυγαν  στα  δικαστήρια,  τα  οποία  όρισαν  χαμηλότερο  ενοίκιο  για  τις  πλείστες 

των περιπτώσεων. Η αποζημίωση επίσης που πήγαζε εκ του νόμου αν κάποιος εγκατέλειπε το 

κατάστημα πριν τη λήξη του συμβολαίου του ελαχιστοποιήθηκε στο 1 ενοίκιο, δίνοντας ανάσα 

σε αυτούς που ήθελαν να κλείσουν την επιχείρησή τους. 

18.  Οι  κοινωνικές  επιπτώσεις  της  κρίσης  έχουν  έμμεσο  αλλά  σημαντικό  αντίκτυπο  στην 

ελληνική  επιχείρηση. Η οικονομική  κρίση  οδηγεί  σε  επισφαλή  εργασία,  ανεργία,  και  τελικά 

φτώχεια,  τα  οποία  οδηγούν  στον  κοινωνικό  αποκλεισμό  όλο  και  περισσότερων  ομάδων 

Αύξηση  παρατηρείται  στις  διάφορες  ψυχικές  διαταραχές.  Η  ανεργία  σχετίζεται  επίσης  με 

αύξηση  της  ημερήσιας  κατανάλωσης  αλκοόλ,  αύξηση  στις  αυτοκτονίες  και  στην 

ενδοοικογενειακή βία. Ειδικότερα η φτώχεια σχετίζεται με την εμφάνιση ασθενειών, καθώς τα 

άτομα αναγκάζονται να διαβιώνουν σε υποβαθμισμένο περιβάλλον, να τρέφονται ανεπαρκώς 

και  να  εργάζονται  σε  επικίνδυνα  και ανθυγιεινά περιβάλλοντα.  Σε  ένα  τέτοιο περιβάλλον οι 

επιχειρήσεις πλήττονται από την υποβάθμιση του οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος 

στο οποίο δραστηριοποιούνται και την διάρρηξη του κοινωνικού ιστού. 

19.  Η  κρίση  έφερε  σημαντική  αλλαγή  στον  επαγγελματικό  προσανατολισμό  των 

επιχειρηματιών.  Πολλοί  επιχειρηματίες  αναγκάστηκαν  να  αλλάξουν  επάγγελμα  είτε 

κλείνοντας  την  επιχείρησή  τους  και  ανοίγοντας  μία  άλλη,  είτε  αναδιοργανώνοντας  την  ίδια 

δουλειά και προσανατολιζόμενοι σε κομμάτια της αγοράς που είναι περισσότερο κερδοφόρα, 

είτε κλείνοντας την επιχείρησή τους και φεύγοντας στο εξωτερικό ως οικονομικοί μετανάστες. 

20. Σε μερικές περιπτώσεις δημιουργήθηκαν κάποιες καλές ευκαιρίες σε μερικούς κλάδους 

λόγω κυρίως κάποιων πολιτικών που εφαρμόστηκαν από την κυβέρνηση, οι οποίες πήγαζαν 

από  μνημονιακές  υποχρεώσεις.  Για  παράδειγμα  η  απόφαση  της  κυβέρνησης  να  αυξήσει 

κατακόρυφα  τους  φόρους  στα  καύσιμα  (πετρέλαιο,  αέριο)  που  χρησιμοποιούνταν  για 

θέρμανση,  δημιούργησε  μία  μεγάλη  αγορά  υποκατάστατων  προϊόντων  θέρμανσης  όπως 

σόμπες,  τζάκια,  πάνελ  υπέρυθρων,  αντλίες  θερμότητας  κ.λπ.  Μερικοί  επιχειρηματίες 

επένδυσαν σε αυτή την καταναλωτική στροφή και ασφαλώς καρπώθηκαν τα οφέλη από την 

Page 83: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  82    

αυξημένη  κατανάλωση.  Δημιουργήθηκε  βέβαια  συνωστισμός  επιχειρηματιών  που 

δραστηριοποιήθηκαν  σε  αυτούς  τους  κλάδους  γι’  αυτό  από  εδώ  και  πέρα πολύ  πιθανόν  να 

δούμε  και  μείωση  του  περιθωρίου  κέρδους  με  το  οποίο  δουλεύουν  λόγω  μεγάλου 

ανταγωνισμού.  Αυτή  την  ευκαιρία  για  κάποιους  δεν  μπορούμε,  όμως,  να  δούμε  εκτός  του 

πλαισίου αδυναμίας πολλών νοικοκυριών να ζεσταθούν κατά τους κρύους μήνες του χειμώνα. 

21.  Σε  άλλες  περιπτώσεις,  άλλοι  κλάδοι  ουσιαστικά  εξαϋλώθηκαν  λόγω  της  πολιτικής  της 

κυβέρνησης  και  της αυξημένης φορολογίας.  Ένα  ενδεικτικό παράδειγμα  είναι  η  αγορά  του 

αυτοκινήτου, μία πολύ προσοδοφόρος αγορά για το κράτος. Το γεγονός ότι επιβλήθηκε φόρος 

πολυτελείας,  αυξημένα  τέλη  κυκλοφορίας,  έκτακτη  εισφορά,  τεκμήριο  δαπανών  διαβίωσης 

στα  αυτοκίνητα,  οδήγησε  πάρα  πολλές  επιχειρήσεις  στο  μαρασμό  και  στο  κλείσιμο  γιατί  η 

ζήτηση  μειώθηκε  κατακόρυφα.  Πολλοί  αναγκάστηκαν  να  πωλήσουν  πολυτελή  αμάξια  που 

είχαν.  Μεγάλες  και  μικρότερες  εταιρείες  στο  χώρο  του  αυτοκινήτου  κατέρρευσαν  και 

συμπαρέσυραν πολλές άλλες. Πολυτελή αυτοκίνητα βρέθηκαν να πωλούνται έναντι ευτελούς 

τιμήματος χωρίς κανένας να θέλει να τα αγοράσει. 

22.  Πολυεθνικοί  κολοσσοί  και  μεγάλες  ξένες  επιχειρήσεις  αποφάσισαν,  λόγω 

παρατεταμένης ύφεσης και χαμηλών προσδοκιών για το μέλλον, να εγκαταλείψουν τη χώρα 

κάνοντας  απο‐επένδυση,  δηλαδή  ρευστοποίηση  των  επενδύσεών  που  είχαν  κάνει  τα 

προηγούμενα  χρόνια.  Για  παράδειγμα  η  Carrefour,  αποφάσισε  να  εγκαταλείψει  τη  χώρα 

πουλώντας το μερίδιό της στον Έλληνα εταίρο της. 

23. Οι  τιμές  των εισηγμένων εταιρειών στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών κατέρρευσαν. Ο 

γενικός  δείκτης  έφτασε  σε  απελπιστικά  χαμηλά  επίπεδα  στις  460  μονάδες  τον  Απρίλιο  του 

2012.  Οι  επιχειρηματίες  των  εισηγμένων  εταιρειών  δεν  μπορούσαν  να  κάνουν  εύκολα 

αυξήσεις κεφαλαίου για να αντλήσουν ρευστότητα γιατί πολλοί λίγοι επενδυτές είχαν μείνει 

ενεργοί  στο  ταμπλώ  του  χρηματιστηρίου.  Επίσης  αρκετές  ευκαιρίες  είναι  ευάλωτες  σε 

επιθετικές  εξαγορές,  αν  και  κανένας  δεν  αποτολμά  κάτι  τέτοιο.  Οι  κεφαλαιοποιήσεις  των 

εισηγμένων  εταιρειών  είναι  σε  δραματικά  χαμηλά  επίπεδα  καθώς  ενσωματώνουν  τις 

απαισιόδοξες προσδοκίες για την γενικότερη κατάσταση στην οικονομία. Με τη βελτίωση του 

κλίματος στις αρχές του 2013 παρατηρήθηκε ένα ράλι, το οποίο έσπρωξε το γενικό δείκτη του 

Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών πάνω από τις 1000 μονάδες. 

24.  Αρκετές  εισηγμένες  εταιρείες  των  οποίων  η  κεφαλαιοποίηση  έφτανε  σε  δεκάδες 

εκατομμύρια ευρώ πτώχευσαν, έκλεισαν και βρέθηκαν εκτός ταμπλό της χρηματιστηριακής 

αγοράς.  Η  ΙΜΑΚΟ,  η  Ridenco,  η  Ατλάντικ,  η  Betanet  είναι  μερικές  από  τις  εισηγμένες 

επενδύσεις,  οι  οποίες  ήταν  θύματα  αυτής  της  κρίσης.  Ο  κατάλογος  σίγουρα  θα  μεγαλώσει 

μέχρι το τέλος της κρίσης καθώς πολλές εισηγμένες βρίσκονται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. 

Page 84: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  83    

25.  Αρκετές  μεγάλες  διεθνοποιημένες  ελληνικές  επιχειρήσεις  αποφάσισαν  να  αλλάξουν 

φορολογική  έδρα.  Παράδειγμα η ΦΑΓΕ,  η  οποία  επέλεξε  να μεταφέρει  την φορολογική  της 

έδρα στο Λουξεμβούργο, ώστε να τύχει ευνοϊκότερου καθεστώτος φορολόγησης. 

Δραστηριότητα 2. 

Προσπαθήστε να πάρετε μία συνέντευξη από έναν επιχειρηματία της γειτονιάς σας. Ρωτήστε 

τον  ποιες  συνέπειες  είχε  στη  δική  του  επιχείρηση  η  οικονομική  κρίση.  Σε  15‐20  γραμμές 

καταγράψτε την άποψή του. 

 

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 

Όπως τονίσαμε στην εισαγωγή του παρόντος κεφαλαίου, η κρίση είχε βαρύτατες και οδυνηρές 

συνέπειες  για  τις  επιχειρήσεις  που  δραστηριοποιούνταν  εντός  Ελλάδας.  Πολλές  από  τις 

επιχειρήσεις  δεν  τα  κατάφεραν  και  έκλεισαν.  Πολλές  είναι  στο  χείλος  του  γκρεμού  και 

αναμένεται να αποσυρθούν από την αγορά, ενώ δεν είναι λίγες και αυτές που θα πτωχεύσουν.  

Έχοντας  περιγράψει  τις  συνέπειες  της  κρίσης  στο  παρόν  κεφάλαιο,  θα  συνεχίσουμε  στο 

επόμενο  κεφάλαιο  παραθέτοντας  όλα  εκείνα  τα  εργαλεία,  τις  τεχνικές  και  τις  μεθόδους 

εσωτερικής ανάλυσης που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις, ώστε να 

μπορέσουν  μέσω  μίας  διαδικασίας  «αυτογνωσίας»  να  ανασυγκροτηθούν  και  να 

αντιμετωπίσουν με ευελιξία και φαντασία τη σοβούσα οικονομική κρίση. 

Page 85: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  84    

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1.  Η  μεγάλη  αβεβαιότητα  σκοτώνει  τον  προγραμματισμό  και  τις 

επενδύσεις. 

   

2.  Πολυεθνικοί  κολοσσοί  και  μεγάλες  ξένες  επιχειρήσεις 

προσελκύστηκαν  λόγω  παρατεταμένης  ύφεσης  και  χαμηλών 

προσδοκιών  για  το  μέλλον  να  έρθουν  στην  Ελλάδα  κάνοντας 

επενδύσεις. 

   

3. Η χρηματοοικονομική ασφυξία εξαιτίας της δραματικής μείωσης των 

χορηγήσεων των τραπεζών οδηγεί στο κλείσιμο τις επιχειρήσεις. 

   

4.  Οι  κοινωνικές  επιπτώσεις  της  κρίσης  έχουν  μικρό  αντίκτυπο  στην 

ελληνική επιχείρηση. 

   

5. Πολλές επιχειρήσεις περιέκοψαν τα έξοδα μάρκετινγκ, προβολής και 

διαφήμισης  των  προϊόντων  τους,  ενώ  άλλες  ακύρωσαν  συμβόλαια  με 

διαφημιστικές εταιρείες και κανάλια. 

   

 

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

1. Η__________________________  δηλαδή η  μείωση  του Ακαθάριστου  Εγχώριου Προϊόντος 

μίας οικονομίας έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του συνολικού προϊόντος που παράγεται στη 

χώρα,  δηλαδή  στη  μείωση  της  πίτας  από  την  οποία  ένα  κομμάτι  μικρότερο  ή  μεγαλύτερο 

αντιστοιχεί στον καθένα από εμάς . 

Α. Ύφεση. 

Β. Ανάπτυξη. 

Page 86: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  85    

Γ. Στασιμότητα. 

Δ. Κατάπτωση. 

2. Η κρίση είχε ως συνέπεια ____________ των ενοικίων των ακινήτων. 

Α. Την μείωση. 

Β. Την αύξηση. 

Γ. Το πάγωμα. 

Δ. Την εκτόξευση. 

 

3.  Οι  τιμές  των  εισηγμένων  εταιρειών  στο  Χρηματιστήριο  Αξιών  Αθηνών 

______________________  . 

Α. Ανέβηκαν. 

Β. Κατέρρευσαν. 

Γ. Αυξήθηκαν. 

Δ. Παρέμειναν αμετάβλητες. 

 

4. Η μεγάλη αβεβαιότητα _______________________ τον προγραμματισμό και τις επενδύσεις. 

Α. Επιβεβαιώνει. 

Β. Σκοτώνει. 

Γ. Ευνοεί. 

Δ. Προωθεί. 

 

5. Η οικονομική κρίση οδηγεί σε επισφαλή εργασία, ανεργία, και τελικά φτώχεια που οδηγούν 

στον ______________________ όλο και περισσότερων ομάδων πράγμα που αποτελεί πηγή για 

διάφορες ψυχικές διαταραχές.  

Α. Κοινοβιακό πειραματισμό. 

Page 87: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  86    

Β. Κοινοπρακτικό εναγκαλισμό. 

Γ. Κοινωνικό αποκλεισμό. 

Δ. Κοινωνικό συνεργατισμό. 

Page 88: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  87    

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1.  Η  μεγάλη  αβεβαιότητα  σκοτώνει  τον  προγραμματισμό  και  τις 

επενδύσεις. 

Σ   

2.  Πολυεθνικοί  κολοσσοί  και  μεγάλες  ξένες  επιχειρήσεις 

προσελκύστηκαν  λόγω  παρατεταμένης  ύφεσης  και  χαμηλών 

προσδοκιών  για  το  μέλλον  να  έρθουν  στην  Ελλάδα  κάνοντας 

επενδύσεις. 

Σωστό:  Πολυεθνικοί  κολοσσοί  και  μεγάλες  ξένες  επιχειρήσεις 

απεχώρησαν λόγω παρατεταμένης ύφεσης και χαμηλών προσδοκιών 

για το μέλλον να έρθουν στην Ελλάδα κάνοντας επενδύσεις. 

  Λ 

3. Η χρηματοοικονομική ασφυξία εξαιτίας της δραματικής μείωσης των 

χορηγήσεων των τραπεζών οδηγεί στο κλείσιμο τις επιχειρήσεις. 

Σ   

4.  Οι  κοινωνικές  επιπτώσεις  της  κρίσης  έχουν  μικρό  αντίκτυπο  στην 

ελληνική επιχείρηση. 

Σωστό: Οι κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης έχουν μεγάλο αντίκτυπο 

στην ελληνική επιχείρηση. 

  Λ 

5. Πολλές επιχειρήσεις περιέκοψαν τα έξοδα μάρκετινγκ, προβολής και 

διαφήμισης  των  προϊόντων  τους,  ενώ  άλλες  ακύρωσαν  συμβόλαια  με 

διαφημιστικές εταιρείες και κανάλια. 

Σ   

 

 

 

Page 89: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  88    

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

ΕΡΩΤΗΣΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

1  Α 

2  Α 

3  Β 

4  Β 

5  Γ 

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ 

1. Στο βιβλίο του Παναγιώτη Ρεγκούκου, Επιχειρηματικότητα σε κρίση. Οι παθογένειες της 

ελληνικής επιχείρησης και πώς να τις θεραπεύσετε, Αθήνα: Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, 2012, 

μπορείτε  να  διαβάσετε  για  τα  προβλήματα  που  παρουσιάζονται  μέσα  στις  ελληνικές 

επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης και τρόπους θεραπείας αυτών των προβλημάτων.  

2.  Στο  βιβλίο  του Παναγιώτη  Λιαργκόβα,  Οδηγός  επιχειρήσεων  για  την  αντιμετώπιση  της 

οικονομικής  κρίσης,  Αθήνα:  Εκδόσεις  Σάκκουλα,  2012,  μπορείτε  να  διαβάσετε  για  τα 

προβλήματα που παρουσιάζονται λόγω της κρίσης στις ελληνικές επιχειρήσεις και πώς αυτά 

μπορούν να αντιμετωπιστούν.  

3.  Στο  βιβλίο  του  Σταύρου Μπαρούτα, Μάνατζμεντ  και  ηγεσία.  Η  βελτίωση  της  απόδοσης 

στην  κρίση,  Αθήνα:  Εκδόσεις  Μάλλιαρης‐Παιδεία,  2012,  μπορείτε  να  διαβάσετε  ένα 

θαυμάσιο κείμενο πάνω στο ρόλο του μάνατζμεντ και  της ηγεσίας όσον αφορά τη βελτίωση 

της απόδοσης του επιχειρηματία στην κρίση. 

 

 

 

 

Page 90: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  89    

Page 91: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  90    

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ  ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ  ΓΙΑ ΤΗΝ 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΕ ΑΥΤΗ 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Στις  μέρες  μας,  λόγω  της  βαθιάς  οικονομικής  κρίσης,  οι  επιχειρήσεις  πρέπει  να  έχουν  στη 

διάθεσή  τους  εργαλεία,  τεχνικές  και  μεθόδους  εσωτερικής  ανάλυσης  ώστε  να  μπορέσουν 

μέσω  μίας  διαδικασίας  «αυτογνωσίας»  να  ανασυγκροτηθούν  και  να  αντιμετωπίσουν  με 

ευελιξία και φαντασία τη σοβούσα οικονομική κρίση. 

ΣΚΟΠΟΣ 

Σκοπός  αυτής  της  ενότητας  είναι  η  παρουσίαση  των  τεχνικών  και  μεθόδων  εσωτερικής 

ανάλυσης  της  επιχείρησης,  ώστε  να  μπορέσουν  οι  καταρτιζόμενοι  με  τη  χρήση  τους  να 

συμβάλλουν  στην  αντιμετώπιση  των  επιπτώσεων  της  οικονομικής  κρίσης  στις  επιχειρήσεις 

τους. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ –  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1. Να απαντάτε στο κρίσιμο ερώτημα «Που βρίσκεται τώρα η επιχείρηση;». 

2. Να δίνετε παραδείγματα Καταστάσεων Ταμιακής Ροής. 

3. Να αναλύετε και να παρουσιάσετε την τεχνική της SWOT Analysis. 

4. Να προβαίνετε σε ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης μίας επιχείρησης. 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1. Να μπορείτε να αποφασίσετε ποια προϊόντα και υπηρεσίες θα μείνουν και ποια θα 

καταργηθούν ώστε να απελευθερωθούν πόροι σε μία επιχείρηση. 

2. Να διενεργείτε μία SWOT Analysis σε οποιαδήποτε επιχείρηση. 

3. Να κατασκευάζετε μία Κατάσταση Ταμιακής Ροής. 

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

Page 92: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  91    

1. Να αισθάνεστε σίγουροι/σίγουρες ότι μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις τεχνικές και 

μεθόδους εσωτερικής ανάλυσης μιας επιχείρησης επ’ ωφελεία της σε περίοδο βαθιάς 

οικονομικής κρίσης. 

2. Να εκφράζετε άποψη για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει η ανάλυση 

της υπάρχουσας κατάστασης μίας επιχείρησης βαλλόμενης από την οικονομική κρίση 

και επηρεαζόμενης δυσμενώς την κακή οικονομική κατάσταση της χώρας. 

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ 

Swot analysis, Ανάλυση ΔΑΕΑ 

Δυνάμεις‐Αδυναμίες‐Ευκαιρίες‐Απειλές 

Ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης μέσα στην επιχείρηση 

Ανάλυση χαρτοφυλακίου των προϊόντων της επιχείρησης 

Αστέρια‐Αγελάδες‐Ερωτηματικά‐Σκυλιά 

Κατάσταση Ταμιακής Ροής 

Μάρκετινγκ, μίγμα του μάρκετινγκ 

Προϊόν‐Τιμή‐Τοποθεσία‐Προώθηση, 4Ps 

Στρατηγικές μετατροπής ή εξουδετέρωσης 

Συνέργειες 

5.1.  Η ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT  (ΔΑΕΑ)  

Η  ανάλυση  SWOT  είναι  μία  εξαιρετική  μέθοδος  εσωτερικής  ανάλυσης  της  επιχείρησης  και 

μπορεί  να  χρησιμοποιηθεί  αποτελεσματικά  για  τον  εντοπισμό  των  επιπτώσεων  της 

οικονομικής  κρίσης  μέσα  σε  μία  επιχείρηση.  Ο  επιχειρηματίας  χρειάζεται  πάνω από  όλα  να 

έχει ένα ευέλικτο ευπροσάρμοστο σχέδιο ώστε να μπορέσει να επιβιώσει εναρμονίζοντας τους 

στόχους με τα μέσα που έχει στη διάθεσή της η επιχείρησή του. Για να το πετύχει αυτό πρέπει 

πρώτα να εντοπίσει τα δυνατά και  τα αδύνατα σημεία της επιχείρησής του. Αυτή ακριβώς η 

διάγνωση των δυνατών  (strengths) και αδύνατων  (weaknesses) σημείων μίας επιχείρησης σε 

συνδυασμό με τις ευκαιρίες (opportunities) και τις απειλές (threats) που παρουσιάζονται στο 

περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται ονομάζεται SWOT analysis (Strengths‐Weaknesses‐

Opportunities‐Threats) ή αλλιώς ανάλυση ΔΑΕΑ (Δυνάμεις‐Αδυναμίες‐Ευκαιρίες‐Απειλές). 

Η  μέθοδος  αυτή  αρχίζει  δίνοντας  μία  απάντηση  στο  ερώτημα «Που  βρίσκεται  η  επιχείρηση 

αυτή την στιγμή;». Κατά την ανάλυση αυτή πρέπει να δοθεί έμφαση τόσο στο βαθμό που η 

επιχείρηση ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πελατών της υπέρ των οποίων υπάρχει, όσο και 

στο βαθμό που ανταποκρίνεται στις συνέπειες της κρίσης που περιγράψαμε στο προηγούμενο 

κεφάλαιο. 

Λόγω  της  απλότητας  της,  μπορεί  να  χρησιμοποιηθεί  χωρίς  ιδιαίτερο  κόπο,  αν  και  η 

επιφανειακή χρήση της, με γενικολογίες και ασάφειες, δεν ωφελεί. Γι’ αυτό είναι προτιμότερο 

Page 93: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  92    

να  μην  χρησιμοποιούμε  την  SWOT  μόνο  για  το  σύνολο  της  επιχείρησης,  αλλά  και  για  τις 

επιμέρους λειτουργίες της. Για παράδειγμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την SWOT στην 

λειτουργία  του  marketing  της  επιχείρησης  και  ειδικότερα  για  τις  πωλήσεις  σε  ένα 

συγκεκριμένο τμήμα πελατών της επιχείρησης. Καλό είναι να πάμε από το μερικό στο γενικό, 

αφού  έχουμε  συνθέσει  κάποιες  αναλύσεις  ΔΑΕΑ  για  επιμέρους  κρίσιμες  λειτουργίες  της 

επιχείρησής, έτσι ώστε όλες αυτές να διαμορφώσουν μία ολοκληρωμένη εικόνα για αυτήν. 

Οι  ευκαιρίες  και  οι  απειλές  πρέπει  να  εντοπίζονται  ως  τέτοιες  μόνο  αν  είναι  εντελώς 

εξωτερικές  από  την  επιχείρηση,  δηλαδή  μόνο  αν  υπάρχουν  ανεξάρτητα  από  αυτήν.  Το  «να 

μειώσουμε την τιμή ενός προϊόντος για να χτυπήσουμε τον ανταγωνισμό» δεν είναι ευκαιρία 

αλλά  στρατηγική.  Το  «να  πωλήσουμε  το  προϊόν  στις  αραβικές  χώρες,  εξάγοντάς  το  –  δεν 

υπάρχει ανταγωνιστής σε αυτή την αγορά με τόσο ποιοτικό προϊόν» είναι ευκαιρία. 

Η SWOT Analysis  μας  επιτρέπει  να δημιουργήσουμε δύο  ειδών στρατηγικές:  πρώτα απ’  όλα 

συνδυαστικές  στρατηγικές,  δηλαδή  συνδυασμό  των  δυνάμεων  της  επιχείρησής  με  τις 

ευκαιρίες  του  περιβάλλοντος.  Αντίστοιχα  μπορούμε  να  συνδυάσουμε  μία  αδυναμία  της 

επιχείρησής  με  μία  απειλή  που  προκύπτει  λόγω  της  κρίσης  και  να  πάρουμε  τα  κατάλληλα 

μέτρα εξουδετέρωσής της όταν αυτή εμφανιστεί.  

Έπειτα μπορούμε να δημιουργήσουμε στρατηγικές μετατροπής ή εξουδετέρωσης με εστίαση 

στις  αδυναμίες  της  επιχείρησης  και  τις  απειλές  της  οικονομικής  κρίσης.  Τέτοιες  καλά 

επεξεργασμένες  στρατηγικές  θα  μας  βοηθήσουν  να  δημιουργήσουμε  στρατηγικές  που  θα 

εξουδετερώσουν  τις  απειλές  για  την  επιχείρηση,  που  έχουν  ως  κύρια  πηγή  την  οικονομική 

κρίση. Δεν είναι απίθανο σε περίπτωση πολυπλοκότητας να έχουμε έτοιμα στο συρτάρι ή την 

φαρέτρα μας σενάρια που να ενσωματώνουν την αντίδρασή μας με ανάλυση βήμα‐βήμα. 

Παρακάτω  παρουσιάζουμε  ένα  παράδειγμα  ανάλυσης  ΔΑΕΑ  μίας  μικρής  επιχείρησης 

(φούρνος) που δραστηριοποιείται σε μία υποβαθμισμένη περιοχή της Αθήνας. 

 

  ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ  ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 

ΚΑΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ  ΔΥΝΑΜΕΙΣ  ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ 

  1.  Φημισμένο  ψωμί.  Έρχονται  από  άλλες 

γειτονιές για να αγοράσουν ψωμί. 

 

2.  Η  επιφάνεια  του  καταστήματος  και  του 

εργαστηρίου  είναι  υπεραρκετή  για  την 

δραστηριότητά μας. 

 

3.  Οι  τυρόπιτες  και  τα  συναφή  είδη  έχουν 

μεγάλη ζήτηση. 

Το άνοιγμα του επαγγέλματος 

μας  δίνει  τη  δυνατότητα  να 

ανοίξουμε φούρνο σε σημεία 

που πριν δεν μπορούσαμε να 

το κάνουμε. 

ΑΣΧΗΜΕΣ 

ΠΛΕΥΡΕΣ 

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ  ΑΠΕΙΛΕΣ 

Page 94: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  93    

  1. Το ψωμί μας θεωρείται ακριβό. 

 

2. Τα κουλουράκια μας υστερούν έναντι του 

ανταγωνισμού. 

 

3.  Η  βιτρίνα  του  καταστήματος  δεν  έλκει 

τον πελάτη. 

 

4.  Δεν  μπορούν  εύκολα  οι  πελάτες  μας  να 

σταματήσουν ώστε να ψωνίσουν. 

 

5.  Πολύ  μεγάλο  μέρος  των  μικτών  κερδών 

μας θυσιάζεται στα τοκοχρεολύσια και τους 

μισθούς του προσωπικού. 

 

6.  Τα  γλυκίσματα  παρουσιάζουν  πτωτικές 

πωλήσεις  καθώς  τα  νοικοκυριά  λόγω  της 

κρίσης ψωνίζουν τα απαραίτητα. 

 

7.  Οι  πελάτες  μας  αντιμετωπίζουν  σοβαρά 

οικονομικά  προβλήματα.  Πολλοί  από 

αυτούς  ζητάνε  αρκετές  φορές  πίστωση 

ακόμα και για μικροποσά. 

1.  Αντιμετωπίζουμε  την 

απειλή  λόγω απελευθέρωσης 

της  αγοράς  τα  supermarket 

να  διαθέτουν  ψωμί  και 

συναφή είδη, εντείνοντας τον 

ανταγωνισμό στον κλάδο μας.

 

2.  Αν  η  οικονομική  κρίση 

βαθύνει  και άλλο,  οι πελάτες 

μας  θα  μειώσουν  την 

κατανάλωσή  τους  σε  όλα  τα 

προϊόντα μας εκτός  ίσως από 

το  ψωμί  που  δεν  είναι 

πολυτελείας  με  αποτέλεσμα 

να  αντιμετωπίσουμε  έντονο 

πρόβλημα  ρευστότητας  και 

ίσως χρειαστεί να κάνουμε 1‐

2 απολύσεις. 

 

 

Δραστηριότητα 1. 

Διαλέξτε έναν επιχειρηματικό κλάδο (π.χ. τρόφιμα, ποτά, ρούχα κ.λπ.). Στη συνέχεια επιλέξτε 

μία  μικρομεσαία  επιχείρηση  του  κλάδου  και  τοποθετήστε  την  σε  όποια  περιοχή  εσείς 

γνωρίζετε  καλύτερα. Φτιάξτε  μία  υποθετική  SWOT analysis  για  την  επιχείρηση αυτή  που  να 

αντανακλά  στις  απαιτήσεις  της  αντιμετώπισης  της  τρέχουσας  οικονομικής  κρίσης,  ώστε  να 

παρέχει  μία  βέλτιστη  πληροφόρηση  στον  επιχειρηματία  τόσο  για  την  εσωτερική  κατάσταση 

της επιχείρησης όσο και για τις απειλές που δέχεται λόγω της εξέλιξης της οικονομικής κρίσης. 

Στο  τέλος,  να κάνετε μία συνοπτική περίληψη των συμπερασμάτων σας,  για  τη χρησιμότητά 

της ως εργαλείου εσωτερικής ανάλυσης της επιχείρησης στην κρίση. 

Page 95: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  94    

 

5.2.  ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΑΜΙΑΚΗΣ ΡΟΗΣ 

Η ισχυρότερη παρενέργεια της κρίσης στις επιχειρήσεις είναι ότι δημιουργεί «στέγνωμα» από 

ρευστό. Προ κρίσης, οι τράπεζες ήταν ένα σημαντικό καταφύγιο, όπου τα δάνεια για κεφάλαιο 

κίνησης  έδιναν  τις  απαραίτητες  ανάσες  στην  οικονομική  δραστηριότητα  της  επιχείρησης. 

Δυστυχώς,  οι  μικροί  επιχειρηματίες  ακόμα  και  πριν  την  κρίση  ήταν  επιρρεπείς  στον  κακό 

χρηματοοικονομικό προγραμματισμό με αποτέλεσμα 8 στις 10 νέες επιχειρήσεις να κλείνουν. 

Μια  μεγάλη  μερίδα  επιχειρήσεων  από  αυτές  που  συνεχίζουν  να  επιβιώνουν  βρίσκονται 

μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, καθώς οι επιχειρηματίες δύσκολα καταφέρνουν να πληρώνουν 

τις υποχρεώσεις τους. Αυτό προκαλεί και μεγάλη θνησιμότητα στις επιχειρήσεις όπως είδαμε 

και  στο  προηγούμενο  κεφάλαιο  στις  επιπτώσεις  της  οικονομικής  κρίσης.  Ο  μεγαλύτερος 

πάντως  φόβος  του  μικρομεσαίου  επιχειρηματία  που  δραστηριοποιείται  στις  σημερινές 

συνθήκες της οικονομικής κρίσης είναι μήπως δεν έχει αύριο να πληρώσει τους λογαριασμούς 

και τις επιταγές του. 

Γι’  αυτό  και  πρέπει  ο  επιχειρηματίας  να  παρακολουθεί  στενά  την  ρευστότητά  του  με  ένα 

εργαλείο  που  λέγεται  Κατάσταση  Ταμιακής  Ροής.  Η  κατάσταση  αυτή  απεικονίζει  την 

πραγματική  ροή  του  χρήματος  στην  επιχείρηση  του.  Ο  επιχειρηματίας  μπορεί  να  καταλάβει 

κοιτάζοντας  την κατάσταση αυτή πόσα χρήματα θα χρειαστούν στην επιχείρησή του για  την 

ομαλή λειτουργία της μέσα σε μία περίοδο (για παράδειγμα ένα εξάμηνο).  

Με  την  βοήθεια  της  κατάστασης  αυτής,  ο  επιχειρηματίας  υπολογίζει  λεπτομερώς  όλα  τα 

χρήματα που εισρέουν στην επιχείρησή του (εισροές) δηλαδή όλα τα χρήματα που εισπράττει, 

καθώς  και  τα  χρηματικά  του  διαθέσιμα.  Προσπαθεί  δε  να  κατανείμει  με  τέτοιο  τρόπο  τις 

υποχρεώσεις  του  ώστε  να  μην  βρεθεί  σε  παγίδα  ρευστότητας,  δηλαδή  σε  προσωρινή 

αδυναμία  πληρωμής  των  υποχρεώσεών  του.  Είναι  πολύ  σημαντικό  να  κατανοήσουμε  ότι 

πολλές  επιχειρήσεις  έχουν  κλείσει  διότι  βρέθηκαν  σε  μία  σοβαρή  βραχυπρόθεσμη  παγίδα 

ρευστότητας  και  όχι  γιατί  δεν  εξασφάλιζαν  μακροχρόνια  κέρδη.  Δεδομένης  της  αδυναμίας 

τους  να  πληρώσουν  σε  μία  χρονική  στιγμή,  είτε  αναγκάστηκαν  να  πτωχεύσουν,  είτε 

αναγκάστηκαν να πουλήσουν σε εξευτελιστικές τιμές περιουσιακά τους στοιχεία,  είτε έγιναν 

αντικείμενο εξαγοράς από άλλους ανταγωνιστές. 

Οι εισπράξεις του επιχειρηματία (εισροές) αποτελούνται συνήθως από τις πωλήσεις μετρητοίς 

που  επιτυγχάνει  η  επιχείρησή  του,  τις  εισπράξεις  από  τους  πελάτες  του,  τις  εισπράξεις 

γραμματίων που έχουν υπογράψει οι πελάτες του, τις εισπράξεις επιταγών που έχει λάβει από 

τους πελάτες του, το εκταμιευμένο από τις τράπεζες ρευστό λόγω λήψεως δανείου, τα δάνεια 

από  διάφορους  πιστωτές  (φίλους,  γνωστούς  κλπ.),  την  πληρωμή  διαφόρων  εισπρακτέων 

Page 96: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  95    

απαιτήσεων και τις εισφορές του ιδίου, καθώς και το ΦΠΑ των Πωλήσεων (και την επιστροφή 

ΦΠΑ από τη Δ.Ο.Υ. όποτε τύχει να υπάρχει). 

Από την άλλη πλευρά στις εκροές κατατάσσουμε τα ενοίκια,  τη μισθοδοσία των υπαλλήλων, 

τα έξοδα marketing (διαφήμιση, προβολή, προώθηση κλπ.), τα έξοδα διοίκησης, την πληρωμή 

του λογιστή, τα έξοδα για την πληρωμή των παροχέων υπηρεσιών (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ύδρευση, κινητή 

τηλεφωνία), την πληρωμή του φόρου εισοδήματος προηγούμενης χρήσεως, την πληρωμή των 

προμηθευτών,  την  πληρωμή  μεταχρονολογημένων  επιταγών  προμηθευτών,  την  πληρωμή 

γραμματίων πληρωτέων προμηθευτών, την πληρωμή τόκων και χρεολυσίων προς τις τράπεζες, 

την επιστροφή δανείων σε πιστωτές, την πληρωμή ασφαλιστικών εισφορών σε ασφαλιστικούς 

οργανισμούς,  την  απόδοση  ΦΜΥ,  την  απόδοση  των  λοιπών  φόρων  και  επιβαρύνσεων, 

διάφορους πληρωτέους λογαριασμούς, το ΦΠΑ των αγορών, την απόδοση ΦΠΑ στη Δ.Ο.Υ., τις 

πληρωμές για τις νέες επενδύσεις, τα νέα έξοδα και τέλος τα έκτακτα έξοδα και οι ζημίες. 

Ο επιχειρηματίας μπορεί να συμπληρώσει και άλλα είδη εισροών και εκροών ανάλογα μα τις 

ανάγκες  του  (η  λίστα  που  παρουσιάσαμε  προηγουμένως  δεν  είναι  εξαντλητική).  Παρακάτω 

παρουσιάζουμε ένα ενδεικτικό πρότυπο εξαμηνιαίας κατάστασης ταμιακής ροής κατά μήνα. 

ΕΞΑΜΗΝΙΑΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 

ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ ΡΟΗΣ ΚΑΤΑ ΜΗΝΑ (ΣΕ ΕΥΡΩ) 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΧΡΗΣΗ 2013 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ  ΙΑΝ.  ΦΕΒ.  ΜΑΡ.  ΑΠΡ.  ΜΑΪ.  ΙΟΥ. 

1. ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΑΠΟ 

ΜΕΤΑΦΟΡΑ  0  8.000  ‐6.600  +3.900  ‐4.200  +1.300 

Μετρητά  2.000  2.000  2.000  2.000  2.000  2.000 

Καταθέσεις Όψεως  152.000 152.000 152.000 152.000  152.000 152.000

Ομόλογα  0  0  0  0  0  0 

Έντοκα γραμμάτια  0  0  0  0  0  0 

             

2. ΕΙΣΡΟΕΣ             

Πωλήσεις μετρητοίς  30.000  20.000  30.000  20.000  30.000  30.000 

Page 97: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  96    

Εισπράξεις από πελάτες  1.000  2.000  3.000  3.000  4.000  5.000 

Εισπράξεις γραμματίων εισπρακτέων 

πελατών  2.000  1.000  1.000  6.000  0  6.000 

Εισπράξεις επιταγών εισπρακτέων 

πελατών  5.000  3.000  0  1.000  0  0 

Δάνεια Τραπεζών  0  0  0  0  0  0 

Δάνεια από διάφορους πιστωτές  1.000  0  0  0  0  0 

Πληρωμή διαφόρων εισπρακτέων 

απαιτήσεων  1.000  1.000  1.000  1.000  1.000  1.000 

Εισφορές επιχειρηματία / αυξήσεις 

κεφαλαίου  0  0  0  0  0  0 

ΦΠΑ Πωλήσεων  6.900  4.600  6.900  4.600  6.900  6.900 

Επιστροφή ΦΠΑ από τη Δ.Ο.Υ.  0  0  0  0  0  0 

             

ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΡΟΩΝ  46.900  31.600  41.900  35.600  41.900  48.900 

              

3. ΕΚΡΟΕΣ             

Ενοίκια  1.000  1.000  1.000  1.000  1.000  1.000 

ΔΕΗ  1.000  500  1000  500  1000  1000 

ΟΤΕ  500  300  300  500  300  500 

Κινητή τηλεφωνία  100  100  100  100  100  100 

Ύδρευση  200  200  200  300  200  300 

Μισθοδοσία υπαλλήλων  2.000  2.000  2.000  3.000  2.000  2.000 

Έξοδα Marketing (διαφήμιση,  500  500  0  0  0  500 

Page 98: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  97    

προβολή, προώθηση κ.λπ.) 

Έξοδα διοίκησης  500  500  500  1000  500  1000 

Πληρωμή λογιστή  300  300  300  300  300  300 

Πληρωμή φόρου εισοδήματος 

προηγ. Χρήσεως  0  0  0  0  0  0 

Πληρωμή προμηθευτών  10.000  8.000  10.000  12.000  8.000  10.000 

Πληρωμή μεταχρονολογημένων 

επιταγών προμηθευτών  2.000  4.000  2.000  3.000  2.000  3.000 

Πληρωμή γραμματίων πληρωτέων 

προμηθευτών  1.000  2.000  1.000  1.000  1.000  2.000 

Πληρωμή τόκων προς τις Τραπεζών  2.000  2.000  2.000  2.000  2.000  2.000 

Πληρωμή χρεολυσίων προς τις 

Τράπεζες  5.000  5.000  5.000  5.000  5.000  5.000 

Επιστροφή δανείων σε πιστωτές  0  0  0  0  5.000  5.000 

Πληρωμή ασφαλιστικών εισφορών 

σε ασφαλιστικούς οργανισμούς  1.000  1.000  1.000  1.500  1.000  1.000 

Απόδοση ΦΜΥ (Φόρου Μισθωτών 

Υπηρεσιών)  300  300  300  400  300  300 

Απόδοση λοιπών φόρων και 

επιβαρύνσεων  500  600  1.000  800  900  300 

Διάφοροι Πληρωτέοι Λογαριασμοί  1.000  500  500  500  500  500 

ΦΠΑ Αγορών  2.300  1.840  2.300  2.760  1.840  2.300 

Απόδοση ΦΠΑ στη Δ.Ο.Υ.  4.600  2.760  4.600  1.840  5.060  4.600 

Πληρωμές για νέες επενδύσεις  2.000  3.000  1.000  1.000  1.000  1.000 

Διάφορα έξοδα  700  800  900  300  600  800 

Page 99: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  98    

Έκτακτα έξοδα‐ζημίες  1.000  1.000  1.000  1.000  1.000  1.000 

             

ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΡΟΩΝ  38.900  38.200  38.000  39.800  40.600  45.500 

              

4. ΜΗΝΙΑΙΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ 

ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ  +8.000  ‐6.600  +3.900  ‐4.200  +1.300  +3.400 

              

5. ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ 

ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ  +162.000 +155.400 159.300 155.100  156.400 159.800

              

Ευνοϊκοί παράγοντες για τη διαμόρφωση θετικής χρηματικής ροής θεωρούνται η αύξηση των 

πωλήσεων  τοις μετρητοίς,  η συμπίεση  του κόστους  των πωληθέντων,  η αύξηση στα μερίδια 

λιανικών πωλήσεων  τοις  μετρητοίς  της  επιχείρησης,  οι  μειώσεις  τιμών  των προμηθευτών,  η 

μείωση της φορολογικής και διοικητικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων και πολλά άλλα. 

Αντίθετα,  αρνητικοί  παράγοντες  στη  διαμόρφωση  της  χρηματικής  ροής  μίας  επιχείρησης 

θεωρούνται  η  γρήγορη  αύξηση  των  πωλήσεων  ιδιαίτερα  μέσω  ανοικτών  λογαριασμών  και 

εισπρακτέων λογαριασμών (κοινώς με βερεσέ), η μείωση στα μερίδια αγοράς των προϊόντων 

της  επιχείρησης, η αύξηση της φορολογικής και διοικητικής επιβάρυνσης  της  επιχείρησης,  η 

αύξηση  των  επιτοκίων  και  κατά  συνέπεια  των  τοκοχρεολυσίων  που  πληρώνει,  καθώς  και  η 

αύξηση των τιμών των προμηθευτών της επιχείρησης λόγω ανόδου του πληθωρισμού. 

Δραστηριότητα 2. 

Διαλέξτε έναν επιχειρηματικό κλάδο (π.χ. τρόφιμα, ποτά, ρούχα κ.λπ.). Στη συνέχεια επιλέξτε 

μία  μικρομεσαία  επιχείρηση  του  κλάδου  και  τοποθετήστε  την  σε  όποια  περιοχή  εσείς 

γνωρίζετε  καλύτερα.  Φτιάξτε  μία  υποθετική  Κατάσταση  Ταμιακής  Ροής  για  την  επιχείρηση 

αυτή που να αντανακλά τις  χρηματικές  της ροές για  το δεύτερο εξάμηνο  του 2013, ώστε να 

παρέχει μία βέλτιστη πληροφόρηση στον επιχειρηματία τόσο για αναμενόμενες εισροές όσο 

και  για  τις  αναμενόμενες  αλλά  και  τις  έκτακτες  εκροές  λόγω  της  εξέλιξης  της  οικονομικής 

κρίσης.  

 

Page 100: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  99    

 

5.3.  ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 

Όπως  τονίσαμε  και  στην πρώτη  ενότητα  του παρόντος  κεφαλαίου,  το  κρίσιμο  ερώτημα που 

πρέπει να απαντηθεί στην κρίση είναι το εξής: «Που βρίσκεται τώρα η επιχείρηση;».  Για να 

απαντηθεί  αυτό  το  ερώτημα  θα  πρέπει  να  προσδιορίσουμε  αυτό  που  λέμε  μίγμα  του 

μάρκετινγκ της επιχείρησης. Το μάρκετινγκ σύμφωνα με το Βρετανικό Ινστιτούτο Μάρκετινγκ, 

είναι η διαδικασία της διοίκησης με την οποία εντοπίζονται, προβλέπονται και ικανοποιούνται 

οι ανάγκες του καταναλωτή με κάποιο κέρδος για την επιχείρηση.  

Το μείγμα του μάρκετινγκ περιλαμβάνει τον τρόπο με τον οποίο η επιχείρηση επιτυγχάνει την 

ικανοποίηση των αναγκών και επιθυμιών της αγοράς στόχου, δηλαδή την μέθοδο με την οποία 

υλοποιούνται οι πωλήσεις  του προϊόντος στους καταναλωτές. Η εξέταση και αλληλεξάρτηση 

των  στοιχείων  αυτών  καταλήγει  στην  επιλογή  του  κατάλληλου  μείγματος  πού  αντιστοιχεί 

στους στόχους  της  επιχείρησης.  Το πρόγραμμα marketing  είναι η οργανωμένη έκφραση  των 

επιλογών αυτών και ο συνδυασμός των στοιχείων μεταξύ τους. 

Τα 4 αυτά στοιχεία είναι το προϊόν (σχέδιο, μέγεθος, χρώμα, υλικά, προδιαγραφές, ποιότητα, 

συσκευασία,  εμπορικό σήμα,  εξυπηρέτηση μετά  την πώληση), η  τιμή  (τιμή για κάθε προϊόν, 

όροι  πληρωμής,  μέθοδοι  πληρωμής,  εκπτώσεις,  προσφορές,  τιμές  συνοδευτικών  υπηρεσιών 

και  ανταλλακτικών),  η  τοποθεσία  (επιλογή  τρόπου  αποθήκευσης  και  μεταφοράς  του 

προϊόντος,  χρήση  ταχυδρομική  παραγγελίας  ή  τηλεφωνική  παραγγελίας,  τοποθέτηση  σε 

ηλεκτρονικό  κατάστημα,  συχνότητα  παράδοσης)  και  η  προώθηση  (διαφήμιση,  τοποθέτηση 

στη  βιτρίνα,  φυλλάδια,  prospectus,  δώρα,  βοηθήματα  πωλήσεων,  χρήση  προσωπικής 

πώλησης,  δημόσιες  σχέσεις,  συμμετοχή  σε  εκθέσεις).  Συχνά  λέγονται  και  4Ps  λόγω  των 

αρχικών τους στην αγγλική γλώσσα (Product, Price, Place, Promotion). 

Η ανάλυση του χαρτοφυλακίου των προϊόντων της επιχείρησης δείχνει τις δραστηριότητες, 

τα  προϊόντα  και  τις  υπηρεσίες  που  της  εξασφαλίζουν  κέρδη  τώρα  και  ποια  από  αυτά 

υπόσχονται καλά κέρδη στο μέλλον. Με την ανάλυση αυτή, ο επιχειρηματίας θα είναι σε θέση 

να γνωρίζει ποια προϊόντα και υπηρεσίες να κρατήσει και ποια να καταργήσει, είτε γιατί είναι 

ζημιογόνα  είτε  γιατί  δεν  προσθέτουν  τίποτε  στις  υπόλοιπες  δραστηριότητες  ή  προϊόντα  της 

επιχείρησης (συνέργειες π.χ. λόγω του καφέ πουλάω και τη ζάχαρη ή το μπρίκι). 

Μπορεί  μάλιστα  να  χρησιμοποιήσει  και  έτοιμες  μεθόδους  που  υπάρχουν  στην  αγορά  όπως 

αυτή  της  Boston  Consulting  Group,  με  βάση  την  οποία  τα  προϊόντα  της  επιχείρησης 

ταξινομούνται σε 4  βασικές  κατηγορίες:  Ερωτηματικά,  Αστέρια,  Αγελάδες  και  Σκυλιά.  Για  να 

προβούμε σε αυτή  την  ταξινόμηση λαμβάνουμε υπόψη δύο βασικές μεταβλητές:  τον ρυθμό 

ανάπτυξης της αγοράς και το σχετικό μερίδιο της επιχείρησης στην συγκεκριμένη αγορά. 

Page 101: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  100    

 

ΥΨΗΛΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑ‐

ΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 

ΑΣΤΕΡΙΑ  ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ 

ΧΑΜΗΛΟΣ ΡΥΘΜΟΣ 

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 

ΑΓΕΛΑΔΕΣ  ΣΚΥΛΙΑ 

  ΥΨΗΛΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕΡΙΔΙΟ 

ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 

ΧΑΜΗΛΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕΡΙΔΙΟ 

ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 

Τα ερωτηματικά είναι εκείνα τα προϊόντα που δεν έχουν καταφέρει να αποκτήσουν σοβαρή 

διείσδυση στην αγορά. Αυτό συνεπάγεται διάθεση αρκετά μεγάλων χρηματικών ποσών για την 

υποστήριξή τους. Τα προϊόντα αυτά βρίσκονται συνήθως στο στάδιο της εισαγωγής τους στην 

αγορά. 

Τα αστέρια είναι προϊόντα ή υπηρεσίες που έχουν αποκτήσει ένα μεγάλο μερίδιο αγοράς που 

αναπτύσσεται  με  έντονους  ρυθμούς.  Συνήθως  βρίσκονται  στο  στάδιο  της  ανάπτυξης  του 

κύκλου ζωής τους και αυτοχρηματοδοτούνται, δηλαδή τα βγάζουν τα έξοδά τους. 

Οι  αγελάδες  (χρυσωρυχεία)  είναι  τα  προϊόντα  που  χαρακτηρίζονται  από  μικρούς  ρυθμούς 

ανάπτυξης  και  μεγάλη  σταθερότητα.  Τα  προϊόντα  αυτά  δημιουργούν  μεγάλα  έσοδα  χωρίς 

ιδιαίτερη προσπάθεια και δαπάνες για την υποστήριξή τους. Αυτά τα προϊόντα βρίσκονται στο 

στάδιο της ωρίμανσης και βοηθούν πολύ στην επιβίωση της επιχείρησης κατά την περίοδο της 

κρίσης. 

Οι σκύλοι (προβληματικά). Τα προϊόντα αυτά έχουν μικρό μερίδιο αγοράς και χαμηλό ρυθμό 

ανάπτυξης. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να αναπτυχθούν εξαιτίας ίσως αυξημένου ανταγωνισμού 

ή άλλων αιτίων. Σε περιόδους κρίσης γίνονται παγίδες για όσους επιμένουν συναισθηματικά 

να  επενδύουν  σε  αυτά,  θυσιάζοντας  πολύτιμους  πόρους.  Τα  προϊόντα  αυτά  βρίσκονται  στο 

στάδιο της παρακμής και σιγά‐σιγά θα πρέπει να αποσυρθούν. 

Η ανάλυση της τιμολογιακής πολιτικής της επιχείρησης είναι πάρα πολύ κρίσιμη. Πρέπει να 

συνοδεύεται από τη συλλογή στοιχείων για την τιμολογιακή πολιτική του ανταγωνισμού γιατί 

έχει  άμεση  συνάφεια  με  το  πώς  τιμολογεί  ο  ανταγωνισμός  τα  ίδια  προϊόντα.  Σε  περιόδους 

κρίσης πρέπει να γίνεται πολύ σοβαρή χρήση του εργαλείου της τιμολογιακής πολιτικής γιατί ο 

καταναλωτής γίνεται πολύ πιο ευαίσθητος στην τιμή. Παράλληλα η καλλιέργεια σε μία τοπική 

κοινωνία της φήμης ότι ένα κατάστημα είναι ακριβό ή φθηνό μπορεί να το προωθήσει ή να το 

καταδικάσει. Η χρήση προσφορών για προϊόντα τα οποία είναι σε στοκ επιβάλλεται ώστε να 

αποκτούμε πολύτιμη ρευστότητα. Πολλοί μικροί επιχειρηματίες κρατούν αδικαιολόγητα στοκ, 

Page 102: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  101    

τη στιγμή που έχουν δραματική ανάγκη για ρευστό.  Συνήθως πληρώνουν αυτή  την αμέλεια, 

μερικές φορές πολύ ακριβά. 

Η  ανάλυση  της  τοποθεσίας  και  διανομής  του  προϊόντος,  όπως  το  κόστος  μεταφοράς  και 

αποθήκευσης είναι σοβαρές παράμετροι του κόστους μίας επιχείρησης και πρέπει να δίνεται η 

κατάλληλη προσοχή ώστε  να  γίνεται  εξορθολογισμός  των  δαπανών αυτών.  Η  μεταφορά  και 

αποθήκευση προϊόντος προσθέτει κόστη στην επιχείρηση, τα οποία πρέπει να είναι απολύτως 

δικαιολογημένα. 

Η ανάλυση της προώθησης του προϊόντος ή της υπηρεσίας είναι επίσης πολύ σημαντική αλλά 

όπως  είδαμε  στο  προηγούμενο  κεφάλαιο,  αυτός  είναι  μάλλον  ο  τομέας  που  επιλέγουν  οι 

επιχειρήσεις να κόψουν το κόστος κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Περιορίζονται σε 

ελάχιστες  προωθητικές  ενέργειες,  διαφημίσεις,  δημόσιες  σχέσεις,  δώρα  κλπ.  γιατί 

προσπαθούν να καλύψουν άλλα χρηματοοικονομικά κόστη πολύ πιο επείγοντα. 

Συμπερασματικά, η ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης στην επιχείρηση μας βοηθάει να 

καταλάβουμε  πώς  έχουμε  διαρθρώσει  εσωτερικά  την  επιχείρησή  μας  αλλά  και  να  λάβουμε 

αποφάσεις  για  να  διορθώσουμε  πολλά  κακώς  κείμενα,  ώστε  να  αντιμετωπίσουμε 

επιτυχέστερα  την  πολύ  σοβαρή  οικονομική  κρίση  που  μαστίζει  την  χώρα  μας  και  να 

διασφαλίσουμε την επιβίωση της επιχείρησής μας. 

 

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 

Στις  μέρες  μας,  λόγω  της  βαθιάς  οικονομικής  κρίσης,  οι  επιχειρήσεις  πρέπει  να  έχουν  στη 

διάθεσή  τους  εργαλεία,  τεχνικές  και  μεθόδους  εσωτερικής  ανάλυσης  ώστε  να  μπορέσουν, 

μέσω  μίας  διαδικασίας  «αυτογνωσίας»,  να  ανασυγκροτηθούν  και  να  αντιμετωπίσουν  με 

ευελιξία και φαντασία τη σοβούσα οικονομική κρίση. Η ανάλυση SWOT  είναι μία εξαιρετική 

μέθοδος  εσωτερικής  ανάλυσης  της  επιχείρησης  και  μπορεί  να  χρησιμοποιηθεί 

αποτελεσματικά  για  τον  εντοπισμό  των  επιπτώσεων  της  οικονομικής  κρίσης  μέσα  σε  μία 

επιχείρηση. Επίσης, η ρευστότητα μιας επιχείρησης μπορεί να παρακολουθηθεί στενά με ένα 

εργαλείο  που  λέγεται  Κατάσταση  Ταμιακής  Ροής.  Η  κατάσταση  αυτή  απεικονίζει  την 

πραγματική ροή του χρήματος στην επιχείρηση.  

Το κρίσιμο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί στην κρίση είναι το εξής: «Που βρίσκεται τώρα 

η επιχείρηση;».  Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα πρέπει να προσδιορίσουμε αυτό που 

λέμε  μίγμα  του  μάρκετινγκ  της  επιχείρησης.  Το  μάρκετινγκ  σύμφωνα  με  το  Βρετανικό 

Ινστιτούτο  Μάρκετινγκ,  είναι  η  διαδικασία  της  διοίκησης  με  την  οποία  εντοπίζονται, 

προβλέπονται  και  ικανοποιούνται  οι  ανάγκες  του  καταναλωτή  με  κάποιο  κέρδος  για  την 

επιχείρηση.  Το  μίγμα  του  μάρκετινγκ  περιλαμβάνει  τον  τρόπο  με  τον  οποίο  η  επιχείρηση 

Page 103: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  102    

επιτυγχάνει  την  ικανοποίηση  των  αναγκών  και  επιθυμιών  της  αγοράς  στόχου,  δηλαδή  την 

μέθοδο με την οποία υλοποιούνται οι πωλήσεις του προϊόντος στους καταναλωτές. 

Η ανάλυση του χαρτοφυλακίου των προϊόντων της επιχείρησης δείχνει τις δραστηριότητες, τα 

προϊόντα και τις υπηρεσίες που της εξασφαλίζουν κέρδη τώρα και ποια από αυτά υπόσχονται 

καλά κέρδη στο μέλλον. Η ανάλυση της τιμολογιακής πολιτικής της επιχείρησης επίσης είναι 

πάρα πολύ κρίσιμη. Η ανάλυση της τοποθεσίας και διανομής του προϊόντος, όπως το κόστος 

μεταφοράς  και  αποθήκευσης  είναι  σοβαρές  παράμετροι  του  κόστους  μίας  επιχείρησης  και 

πρέπει να δίνεται η κατάλληλη προσοχή ώστε να γίνεται εξορθολογισμός των δαπανών αυτών. 

Η μεταφορά και αποθήκευση προϊόντος προσθέτει κόστη στην επιχείρηση, τα οποία πρέπει να 

είναι απολύτως δικαιολογημένα. 

Η ανάλυση της προώθησης του προϊόντος ή της υπηρεσίας είναι επίσης πολύ σημαντική, αλλά 

όπως  είδαμε  στο  προηγούμενο  κεφάλαιο,  αυτός  είναι  μάλλον  ο  τομέας  που  επιλέγουν  οι 

επιχειρήσεις να κόψουν το κόστος κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Συμπερασματικά, 

η  ανάλυση  της  υπάρχουσας  κατάστασης  σε  μια  επιχείρηση  βοηθάει  να  καταλάβουμε  πώς 

είναι  διαρθρωμένη  εσωτερικά  μια  επιχείρηση  αλλά  και  να  λάβουμε  αποφάσεις  για  να 

διορθωθούν  πολλά  κακώς  κείμενα,  ώστε  να  αντιμετωπιστεί  επιτυχέστερα  η  πολύ  σοβαρή 

οικονομική  κρίση  που  μαστίζει  την  χώρα  μας  και  να  διασφαλιστεί  η  επιβίωση  μιας 

επιχείρησης. 

Έχοντας  παρουσιάσει  στο  παρόν  κεφάλαιο  εργαλεία,  τεχνικές  και  μεθόδους  εσωτερικής 

ανάλυσης  της  επιχείρησης,  στο  επόμενο  κεφάλαιο  θα παρουσιάσουμε μέτρα βελτίωσης  της 

θέσης της επιχείρησης στην αγορά. 

Page 104: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  103    

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1.  Η  διάγνωση  των  δυνατών  (strengths)  και  αδύνατων  (weaknesses) 

σημείων  μίας  επιχείρησης  σε  συνδυασμό  με  τις  ευκαιρίες 

(opportunities)  και  τις  απειλές  (threats)  που  παρουσιάζονται  στο 

περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται ονομάζεται SWOT analysis. 

   

2.  Παγίδα  ρευστότητας,  είναι  η  μόνιμη  αδυναμία  πληρωμής  των 

υποχρεώσεων της επιχείρησης. 

   

3.  Το  μείγμα  του  μάρκετινγκ  περιλαμβάνει  τον  τρόπο  με  τον  οποίο  η 

επιχείρηση  επιτυγχάνει  την  ικανοποίηση  των  αναγκών  και  επιθυμιών 

της αγοράς στόχου. 

   

4.  Τα    σκυλιά  είναι  προϊόντα  ή  υπηρεσίες  που  έχουν  αποκτήσει  ένα 

μεγάλο μερίδιο αγοράς που αναπτύσσεται με έντονους ρυθμούς. 

   

5. Οι αγελάδες  (χρυσωρυχεία)  είναι  τα προϊόντα που  χαρακτηρίζονται 

από μικρούς ρυθμούς ανάπτυξης και μεγάλη σταθερότητα. 

   

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

1. Η Ανάλυση ΔΑΕΑ αποτελείται από Δυνάμεις‐Αδυναμίες‐Ευκαιρίες‐____________________  . 

Α. Επιστροφές. 

Β. Απειλές. 

Γ. Αντιστροφές. 

Δ. Εμμονές. 

 

Page 105: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  104    

2. Η SWOT Analysis μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε δύο ειδών στρατηγικές: πρώτα απ’ όλα 

____________________ στρατηγικές, δηλαδή συνδυασμό των δυνάμεων της επιχείρησής μας 

με τις ευκαιρίες του περιβάλλοντος. 

Α. Μετατροπής. 

Β. Αφομοιωτικές. 

Γ. Συνδυαστικές. 

Δ. Εξουδετερωτικές. 

 

3. Ο επιχειρηματίας πρέπει να παρακολουθεί στενά την ρευστότητά του με ένα εργαλείο που 

λέγεται Κατάσταση__________________________  . 

Α. Αποτελεσμάτων Χρήσεως. 

Β. Ταμιακής Ροής. 

Γ. Ταμείου. 

Δ. Αποτελεσμάτων και Κερδών. 

 

4. Ο επιχειρηματίας πρέπει να κατανείμει με τέτοιο τρόπο τις υποχρεώσεις του ώστε να μην 

βρεθεί σε ______________________  . 

Α. Αλυσίδα ρευστότητας. 

Β. Αλυσίδα marketing. 

Γ. Παγίδα ρευστότητας. 

Δ. Παγίδα marketing. 

 

5.  ____________________σύμφωνα  με  το  Βρετανικό  Ινστιτούτο  Μάρκετινγκ  είναι  η 

διαδικασία  της  διοίκησης,  με  την  οποία  εντοπίζονται,  προβλέπονται  και  ικανοποιούνται  οι 

ανάγκες του καταναλωτή με κάποιο κέρδος για την επιχείρηση. 

Α. Το μάρκετινγκ. 

Page 106: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  105    

Β. Το μάνατζμεντ. 

Γ. Η χρηματοοικονομική διοίκηση. 

Δ. Η οργάνωση.

Page 107: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  106    

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1.  Η  διάγνωση  των  δυνατών  (strengths)  και  αδύνατων  (weaknesses) 

σημείων  μίας  επιχείρησης  σε  συνδυασμό  με  τις  ευκαιρίες 

(opportunities)  και  τις  απειλές  (threats)  που  παρουσιάζονται  στο 

περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται ονομάζεται SWOT analysis. 

Σ   

2.  Παγίδα  ρευστότητας,  είναι  η  μόνιμη  αδυναμία  πληρωμής  των 

υποχρεώσεων της επιχείρησης. 

Σωστό: Παγίδα ρευστότητας, είναι η προσωρινή αδυναμία πληρωμής 

των υποχρεώσεων της επιχείρησης. 

  Λ 

3.  Το  μείγμα  του  μάρκετινγκ  περιλαμβάνει  τον  τρόπο  με  τον  οποίο  η 

επιχείρηση  επιτυγχάνει  την  ικανοποίηση  των  αναγκών  και  επιθυμιών 

της αγοράς στόχου. 

Σ   

4.  Τα  σκυλιά  είναι  προϊόντα  ή  υπηρεσίες  που  έχουν  αποκτήσει  ένα 

μεγάλο μερίδιο αγοράς που αναπτύσσεται με έντονους ρυθμούς. 

Σωστό: Τα σκυλιά είναι προϊόντα με μικρό μερίδιο αγοράς και χαμηλό 

ρυθμό ανάπτυξης. 

  Λ 

5. Οι αγελάδες  (χρυσωρυχεία)  είναι  τα προϊόντα που  χαρακτηρίζονται 

από μικρούς ρυθμούς ανάπτυξης και μεγάλη σταθερότητα. 

Σ   

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

ΕΡΩΤΗΣΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

1  Β 

Page 108: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  107    

2  Γ 

3  Β 

4  Γ 

5  Α 

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ 

1. Από το βιβλίο των Γιάννη Πετρώφ, Κώστα Τζωρτζάκη και Αλεξίας Τζωρτζάκη, Μάρκετινγκ 

μάνατζμεντ.  Η  ελληνική  προσέγγιση.  Αρχές,  Στρατηγικές,  Εφαρμογές,  Αθήνα:  Εκδόσεις 

Rosili, 2002 είναι χρήσιμο να διαβάσετε  το κεφάλαιο 1  (σελ.40‐110)  για να κατανοήσετε την 

έννοια, τη φιλοσοφία και το περιβάλλον του σύγχρονου μάρκετινγκ. 

2. Από το βιβλίο του Βασίλη Παπαδάκη, Στρατηγική των επιχειρήσεων: ελληνική και διεθνής 

εμπειρία. Τόμος Α’, θεωρία, Αθήνα: Εκδόσεις Ε. Μπένου, 2007 είναι χρήσιμο να διαβάσετε το 

κεφάλαιο  3  (σελ.101‐132)  που  αναφέρεται  στη  στρατηγική  ανάλυση  του  εσωτερικού 

περιβάλλοντος της επιχείρησης ώστε να έχετε μία ιδέα πώς μπορούν να συνδυαστούν πόροι 

και ικανότητες εντός της επιχείρησης στον αγώνα του επιχειρηματία για την αντιμετώπιση της 

οικονομικής κρίσης. 

3. Από  το  βιβλίο  του  Κωνσταντίνου  Τερζίδη, Μάνατζμεντ.  Στρατηγική  προσέγγιση,  Αθήνα: 

Σύγχρονη  Εκδοτική,  2004,  μπορείτε  να  διαβάσετε  το  κεφάλαιο  5  περί  στρατηγικού 

σχεδιασμού και προγραμματισμού  (σελ.81‐157) στο οποίο περιλαμβάνεται και μία ανάπτυξη 

της μεθοδολογίας της ανάλυσης SWOT. 

Page 109: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  108    

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΜΕΤΡΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Πολλά  μπορεί  να  γίνουν  για  να  βελτιωθεί  η  θέση  μιας  επιχείρησης  στην  αγορά  κατά  τη 

διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Μερικά από αυτά αφορούν τις πωλήσεις, άλλα τα προϊόντα 

και  τη  διανομή  τους,  το  στήσιμο  του  καταστήματος  κ.λπ.  Στο  κεφάλαιο  αυτό  αναλύουμε  τα 

ζητήματα  αυτά  δίνοντας  έμφαση  στον  τομέα  των  πωλήσεων  όπου  υστερούν  πολλές 

μικρομεσαίες επιχειρήσεις. 

ΣΚΟΠΟΣ 

Σκοπός αυτής της ενότητας είναι η παρουσίαση μέτρων βελτίωσης της θέσης της επιχείρησης 

στην αγορά κατά τη διάρκεια της κρίσης, ώστε να μπορέσουν οι καταρτιζόμενοι εφαρμόζοντάς 

τα να βελτιώσουν τη θέση των επιχειρήσεών τους στην αγορά. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ –  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1. Να αναφέρετε μέτρα βελτίωσης των πωλήσεων κατά τη διάρκεια της κρίσης. 

2. Να δίνετε παραδείγματα σωστής επικοινωνιακής διαχείρισης  των αντιρρήσεων και 

των αιτημάτων των πελατών. 

3. Να αναλύετε επιπρόσθετα μέτρα που χρειάζεται μια επιχείρηση ώστε να ενισχυθεί η 

θέση  της  στην  αγορά  (όπως  μέτρα  στον  τομέα  της  προβολής  και  διαφήμισης,  στις 

δημόσιες  σχέσεις,  στη  διανομή  και  στην  διαχείριση  του  χαρτοφυλακίου  των 

προϊόντων). 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1. Να αξιολογείτε  την  οικονομικότητα,  αποτελεσματικότητα  και  παραγωγικότητα  των 

λύσεων που προτείνετε στα προβλήματα των πελατών. 

2.  Να  συστηματοποιείτε  τις  αντιδράσεις  σας  στις  αντιρρήσεις  των  πελατών, 

καταγράφοντας  τις  αντιρρήσεις  τους,  αναλύοντας  τα  επιχειρήματά  τους  και 

συνθέτοντας  τις  απαντήσεις  σας,  δημιουργώντας  έτσι  έναν  πολύτιμο  οδηγό  για  την 

αντιμετώπιση των αντιρρήσεών τους. 

Page 110: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  109    

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

1. Να αισθάνεστε  σίγουροι/σίγουρες  ότι  μπορείτε  να αναδιοργανώσετε  τις  πωλήσεις 

μιας επιχείρησης με βάση συγκεκριμένες αρχές του μάρκετινγκ. 

2. Να εκτιμάτε το εύρος και την πολυπλοκότητα της ενασχόλησής σας και προσωπικής 

εμπλοκής σας με τις πωλήσεις της επιχείρησής σας. 

3. Να  εκφράζετε  άποψη  για  το  τι  πρέπει  να  κάνετε  για  να  βελτιώσετε  τη  θέση  μιας 

επιχείρησης στην αγορά και ποια μέτρα πρέπει  να λάβετε ώστε να έχετε επιτυχία σε 

αυτό. 

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ 

Merchandising 

Shopping therapy 

Social media, (π.χ. facebook, twitter) 

Ανάδραση 

Αποτελεσματικότητα 

Γλώσσα του σώματος 

Οικονομικότητα 

Παραγωγικότητα 

Υπηρεσίες μετά την πώληση 

Χαρτοφυλάκιο προϊόντων 

6.1.  ΜΕΤΡΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 

Πολλά μπορούν να γίνουν για να βελτιωθούν οι πωλήσεις μίας επιχείρησης κατά τη διάρκεια 

της κρίσης. Ο επιχειρηματίας θα πρέπει να θυμάται πάντα ότι η επιχειρηματικότητα είναι για 

ανθρώπους  που  αγαπούν  τις  προκλήσεις  στη  ζωή  τους,  δεν  φοβούνται  την  αποτυχία,  και 

ξέρουν  να  διαχειρίζονται  σωστά  το  άγχος  και  τις  ανασφάλειές  τους.  Ας  πάρουμε  για 

παράδειγμα  τον  τομέα  των πωλήσεων.  Ο  επιχειρηματίας  που  γνωρίζει  πώς  να  διαχειρίζεται 

σωστά  τις  πωλήσεις,  έχει  πολύ  μεγάλες  πιθανότητες  να  επιβιώσει  στην  κρίση  αλλά  και  να 

ευημερήσει στην περίοδο της ανάπτυξης της οικονομίας, 

Ο  επιτυχημένος  επιχειρηματίας,  πρέπει  να  θεωρεί  μία  αποτυχία  στις  πωλήσεις ως  εμπειρία 

μάθησης, ως την πληροφορία ότι «στραβά αρμενίζει» και ότι πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση. 

Στη  βιβλιογραφία,  συχνά παρομοιάζεται  η  διαδικασία  της  πώλησης  σαν  ένα παίγνιο  μεταξύ 

πωλητή και πελάτη. Ακόμα περισσότερο, σε συνθήκες κρίσης της οικονομίας το παίγνιο αυτό 

γίνεται προσομοιάζει με το σκάκι καθώς ο επιχειρηματίας πρέπει όχι μόνο να προσπαθεί να 

Page 111: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  110    

βελτιώσει τις πωλήσεις της επιχείρησής του στην αγορά αλλά και να διαχειριστεί παράλληλα 

μία πολύ  ζοφερή πραγματικότητα, η οποία του αποστερεί πολύτιμους χρηματοοικονομικούς 

πόρους από την επιχείρησή του.   Έτσι θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τα μέτρα βελτίωσης 

των πωλήσεων της επιχείρησης κατά τη διάρκεια της κρίσης στα παρακάτω: 

1. Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση των φόβων των πελατών του. Ο μεγαλύτερος εχθρός του 

πωλητή  είναι  ο  φόβος  του  πελάτη  του. Ο  πρώτος  φόβος  είναι  η  παρουσία  του  ίδιου  του 

πωλητή. Για τον πελάτη είστε εκείνο το άτομο εκείνο που ενδέχεται να του αφαιρέσει χρήματα 

ή  να  τον  αναγκάσει  να  αλλάξει  κάποιες  συνήθειές  του.    Ένας  άλλος  φόβος,  ο  οποίος 

μεγιστοποιείται  κατά  τη  διάρκεια  της  κρίσης,  είναι  ο  φόβος  του  λάθους.  Λόγω  των  πολύ 

περιορισμένων πόρων,  λάθη στις  επιλογές κοστίζουν πολύ ακριβά,  γιατί  ίσως δεν υπάρχει η 

δυνατότητα  να  διορθωθούν.  Έπειτα,  ο  φόβος  του  χρέους  είναι  επίσης  τεράστιο  εμπόδιο  γι’ 

αυτούς  που  θέλουν  να  αγοράσουν  αλλά  δεν  έχουν  όλα  τα  χρήματα.  Γι’  αυτό  και  πολλοί 

πελάτες σήμερα δεν χρεώνουν την πιστωτική τους, δεν θέλουν  να αγοράζουν επί πιστώσει και 

να υπογράφουν γραμμάτια, γιατί εκτός των άλλων τους τρομάζει και ο φόβος του αγνώστου 

(Τι  θα  γίνει  αύριο;  Πώς  θα  ζήσω  αν  απολυθώ;  Αν  χειροτερέψουν  τα  πράγματα;).  Ακόμα 

χειρότερος είναι ο φόβος και η υστερία που προκαλείται σε ανθρώπους από  το περιβάλλον 

τους και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που τείνουν να υπερβάλουν. Ακόμα και άνθρωποι με 

μεγάλα βαλάντια και υγιή χρηματοοικονομικά νοικοκυριά μπορεί να επηρεάζονται χωρίς να το 

θέλουν και να περιορίζουν την κατανάλωση φοβούμενοι το άδηλο μέλλον. Ο επιχειρηματίας 

πρέπει να κάνει έγκαιρη διάγνωση των φόβων αυτών και κατά περίπτωση να προσπαθεί να 

απαντάει  με  τον  δικό  του  τρόπο,  διαμορφώνοντας  τη  δική  του  επιχειρηματική  πρόταση, 

προτείνοντας τη δική του λύση στις ανάγκες των πελατών του.  

2.  Η  λύση  στις  ανάγκες  των  πελατών  πρέπει  να  ανταποκρίνεται  στις  αρχές  της 

οικονομικότητας,  της  παραγωγικότητας  και  της  αποτελεσματικότητας.  Η  αρχή  της 

οικονομικότητας ορίζει ότι οι λύσεις που προτείνουμε στον πελάτη, πρέπει να του δίνουν τη 

δυνατότητα να αποκτήσει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που ικανοποιούν τις ανάγκες του με 

το  μικρότερο  δυνατό  κόστος.  Στην  περίοδο  που  διανύουμε,  αυτή  ίσως  είναι  η  βασικότερη 

αρχή. Έτσι ξεκινάμε από την παρουσίαση της φθηνότερης λύσης που είναι όμως ταυτόχρονα 

και αξιόπιστη.  

Η αρχή της παραγωγικότητας ορίζει ότι οι λύσεις που προτείνουμε στον πελάτη μας έχουν την 

καλύτερη σχέση μεταξύ  επένδυσης  και  παραχθέντος προϊόντος.  Για παράδειγμα δεν θα  του 

προτείνουμε ποτέ να αγοράσει για οικιακό φωτοτυπικό ένα μηχάνημα των 10.000 ευρώ που 

έχει  τη  δυνατότητα  εκτύπωσης  50.000  σελίδων  το  μήνα,  αλλά  ένα  πολυμηχάνημα  των  500 

ευρώ που έχει τη δυνατότητα εκτύπωσης 3.000 σελίδων το μήνα, οι οποίες είναι υπεραρκετές 

για τις ανάγκες του. Έτσι μετά την παρουσίαση της φθηνότερης λύσης, παρουσιάζουμε στον 

Page 112: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  111    

πελάτη την λύση με τον καλύτερο λόγο κόστους/ωφέλειας (value for money) δηλαδή τη λύση 

που έχει ο πελάτης το υψηλότερο παραγωγικό αποτέλεσμα σε σχέση με τα χρήματα που δίνει.  

Η αρχή της αποτελεσματικότητας ορίζει ότι οι λύσεις που προτείνουμε στον πελάτη μας έχουν 

την  ικανότητα  να  τον  βοηθήσουν  στην  πλήρη  επίτευξη  των  στόχων  που  έχει  θέσει  από  την 

αρχή  της  συναλλαγής.  Έτσι  παρουσιάζουμε  στον  πελάτη  την  λύση  που  του  δίνει 

maximumαποτελέσματα και ταυτόχρονα είναι προσιτή όσον αφορά την τιμή και τους λοιπούς 

όρους παράδοσης. 

3.  Η  πολύ  καλή  γνώση  των  προϊόντων  που  πουλάει  ο  επιχειρηματίας  τον  βοηθάει  να 

βελτιώσει  τις  πωλήσεις  του  και  να  ανταποκριθεί  στις  αρχές  της  οικονομικότητας,  της 

παραγωγικότητας  και  της  αποτελεσματικότητας  που  παραθέσαμε  πιο  πάνω.  Αν  δεν 

γνωρίζετε σε βάθος τα προϊόντα που πουλάτε, μην αδρανείτε. Διαβάστε, ενημερωθείτε, ψάξτε 

στο διαδίκτυο, πηγαίνετε σε εξειδικευμένα σεμινάρια. Σε όλους έχει τύχει να διαλέξουμε ένα 

κατάστημα  για  να  ικανοποιήσουμε  μία  ανάγκη  μας  και  να  μη  μπορεί  ο  επιχειρηματίας  ή  ο 

πωλητής  να  μας  δώσει  λύση,  να  απαντήσει  στις  απορίες  μας,  να  μας  δώσει  μία  πειστική 

απάντηση σε αυτά που  τον ρωτάμε,  να  κομπιάζει,  να ρωτάει άλλους  κ.ο.κ. Όταν ο πωλητής 

δείχνει  να μην  γνωρίζει  το αντικείμενο ή  να μην  είναι  ενημερωμένος,  ο  πελάτης φεύγει  και 

διαλέγει ένα άλλο κατάστημα. Επιπλέον πολλοί πελάτες σήμερα έχουν ήδη ενημερωθεί από το 

διαδίκτυο  και  γνωρίζουν  καλά  τι  θέλουν.  Αν  τους  δώσετε  την  εντύπωση  ότι  δεν  γνωρίζετε 

τουλάχιστον κάτι παραπάνω από αυτούς θα απευθυνθούν αλλού. 

4.  Εκτός  από  την  ενημέρωση  γύρω από  τα  προϊόντα  και  τις  υπηρεσίες  που  πουλάει  ένας 

επιχειρηματίας  σε  επιχείρηση,  καλό  είναι  να  έχει  ένα  καλό  feedback  (ανάδραση)  από  τις 

υπηρεσίες  μετά  την  πώληση  των  προϊόντων  του  (after  sales  service).  Όλες  οι  σοβαρές 

εταιρείες  το  εφαρμόζουν  αυτό  για  να  μάθουν  αν  ο  πελάτης  τους  ικανοποιήθηκε  από  τα 

παρασχεθέντα  προϊόντα  και  παράλληλα  να  διαγνώσουν  τι  προβλήματα  παρουσιάστηκαν. 

Έχουν  τη  δυνατότητα  έτσι  να προβούν  σε  διορθωτικές  κινήσεις  και  να ανακουφίσουν  τυχόν 

άγχος που δημιουργήθηκε άθελά τους στον πελάτη τους αλλά και να μάθουν από τη γνώμη 

του πελάτη που ήδη έχει γίνει χρήστης του προϊόντος. 

5. Όταν έρχεστε σε επαφή και επικοινωνία με τον πελάτη υπάρχουν κάποια πράγματα που 

πρέπει  να  κάνετε  και  κάποια  άλλα  που  πρέπει  να  αποφεύγετε  σύμφωνα  με  τη 

βιβλιογραφία.  Η  επικοινωνία  σας  πρέπει  να  εστιάζεται  γύρω  από  τον  πελάτη  σας  και  τα 

προβλήματα που έχει έρθει να λύσει στην επιχείρησή σας.   Γι’ αυτό, το να μιλάτε λίγο και να 

ακούτε  προσεκτικά  τι  έχει  να  σας  πει  ο  άνθρωπος  αυτός  χωρίς  να  διακόπτετε,  είναι  ένα 

σοβαρό  προσόν  του  καλού  επιχειρηματία‐πωλητή.  Όταν  αρχίσετε  να  του  μιλάτε,  πηγαίνετε 

κατευθείαν  στην  καρδιά  του  θέματος  χωρίς  υπεκφυγές  και  παλινωδίες.  Αν  δεν  έχετε  λύση 

καλύτερα  να  του  το  πείτε  αμέσως  και  να  τον  στείλετε  κάπου  που  μπορεί  να  εξυπηρετηθεί 

Page 113: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  112    

άμεσα – ακόμα και αν εκεί που τον στέλνετε είναι ανταγωνιστής σας. Είναι  σίγουρο ότι θα το 

εκτιμήσει. 

Αν ο πελάτης έχει όρεξη για γενική κουβέντα, μην ανοίγετε για 5 πράγματα συζήτηση: για την 

κρίση  (δεν  βοηθάει  καθόλου  την  πώληση),  για  θρησκεία,  πολιτική,  ποδόσφαιρο  (θέματα 

εξαιρετικά αμφιλεγόμενα και με φανατισμούς), για τον εαυτό σας (δεν ενδιαφέρει τον πελάτη‐

σας  ακούει  από  ευγένεια)  ή  για  άλλους  πελάτες  (ακόμα  χειρότερο  μπορεί  να  θεωρηθείτε 

κουτσομπόλης). 

Μην  γίνεστε  άγγελος  κακών  νέων  και  προβλέψεων  και  μην  αναπαράγετε  την  τηλε‐υστερία. 

Κατά το μέτρο του δυνατού, μην μεταφέρετε τα προσωπικά σας προβλήματα, τις λύπες και τις 

στενοχώριες  σας  στο  κατάστημά σας.  Αφήστε  τον  εαυτό  σας  σπίτι  και  μπείτε  στο πετσί  του 

πελάτη σας. Αποδείξτε του την εξυπηρέτηση, τα οφέλη και την οικονομία των λύσεων που του 

προτείνετε. Είναι βέβαιο ότι θα τα εκτιμήσει. 

6.  Φροντίστε  το  παρουσιαστικό  σας,  χαμογελάστε  και  δώστε  έμφαση  στη  γλώσσα  του 

σώματός σας. Σε μία περίοδο γενικής κατήφειας, δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι ο ρόλος σας και το 

παρουσιαστικό σας δεν πρέπει  να παραμελείται.  Προσέξτε  και  επιμεληθείτε  το  ντύσιμό σας 

και το παρουσιαστικό σας ώστε να ταιριάζει με τη φυσιογνωμία του καταστήματος που έχετε. 

Το  χαμόγελο  είναι απαραίτητο  συστατικό  της  επιτυχίας  σας.  Άνθρωπος που δεν  χαμογελάει 

δεν μπορεί να έχει δικό του κατάστημα λένε οι Κινέζοι. Το χαμόγελο σημαίνει «είμαι ευτυχής 

που σας βλέπω, χαίρομαι που θα είμαι κοντά σας για να σας προσφέρω λύσεις στις ανάγκες 

σας».   

Η γλώσσα του σώματος, δηλαδή οι χειρονομίες, ο τόνος της φωνής, ο ρυθμός και η ταχύτητα 

της ομιλίας μας, ακόμα και οι λέξεις που χρησιμοποιούμε έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την 

προσέκλυση του πελάτη. Καλό είναι να μην χρησιμοποιείτε αρνητικές φράσεις (όχι δεν εννοώ 

το ίδιο – δεν θα συμφωνούσα με αυτή την άποψη). Χρησιμοποιήστε θετικές φράσεις με το ίδιο 

νόημα (θα έλεγα κάτι άλλο – θα πρότεινα μία άλλη άποψη κλπ.). Επίσης καλό θα ήταν να μην 

χρησιμοποιείτε  επιθετικές  φράσεις  ή  φράσεις  που  μπορούν  να  εκληφθούν  ως  ειρωνικές  ή 

αυταρχικές (κάνετε λάθος, δεν είναι σωστή η αντιμετώπισή σας, θα σας δείξω ότι πέφτετε έξω, 

είναι  αδύνατον  αυτό  που  ισχυρίζεστε  κ.λπ.).  Φράσεις  αμφιβολίας  δείχνουν  ότι  μάλλον  δεν 

είστε ο κατάλληλος άνθρωπος για να δώσει λύση στο πρόβλημα του πελάτη σας (ίσως, μπορεί, 

δεν  ξέρω,  να  ρωτήσω  κάποιον  άλλο,  δεν  το  έχω  ξανακούσει,  αμφιβάλλω  κ.λπ.).  Λέξεις 

παράκλησης επίσης όσο και αν σας φαίνεται παράξενο καλό είναι να μην χρησιμοποιούνται 

γιατί φέρνουν σε αμηχανία τον πελάτη (θα με συγχωρέσετε που θα σας απασχολήσω για λίγο, 

θα μπορούσατε να μου διαθέσετε 10 λεπτά, δεν θέλω να σας ενοχλώ αλλά…). 

Μην  χρησιμοποιείτε  βαρύγδουπες  και  πομπώδεις  εκφράσεις,  τεχνικούς  όρους  ή  λέξεις 

εξεζητημένες  που  φέρνουν  σε  αμηχανία  τον  συνομιλητή  σας.  Μην  προσπαθείτε  να  του 

Page 114: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  113    

πουλήσετε πνεύμα ή πνευματική ανωτερότητα. Δεν τα αγοράζει κανείς. Μιλήστε απλά, αργά, 

κατανοητά, με στέρεα επιχειρήματα. 

Η αυτοπεποίθηση παίζει επίσης πολύ μεγάλο ρόλο. Προέρχεται από την αυτοεκτίμηση. Έχετε 

πίστη  στον  εαυτό  σας,  πίστη  στις  λύσεις  που  προτείνετε,  υπομονή  και  επιμονή  και  θα 

ανταμειφθείτε. Οι πωλήσεις δεν είναι κατοστάρια αλλά δρόμοι αντοχής. Θα πρέπει να μένετε 

και να είστε αισιόδοξοι, παρά τις αποτυχίες γιατί πρέπει να ξέρει κανείς και να κερδίζει και να 

χάνει όταν δεν καταφέρνει να κλείσει μία πώληση. 

7. Μην πιέζετε τον πελάτη να ψωνίσει, έστω και ευγενικά. Μπορεί στις ΗΠΑ να περνάει αυτό 

το είδος πώλησης, στην Ελλάδα όμως φέρνει συνήθως τα αντίθετα αποτελέσματα. Η πιεστική 

πώληση όχι μόνο  τον απωθεί αλλά μπορεί  να οδηγήσει  τον πελάτη σε άλλες διεξόδους.  Και 

κάτι  άλλο που συμβαίνει  συνήθως σε  συνοικιακά  και  επαρχιακά  καταστήματα  όταν μπαίνει 

κάποιος γνωστός να ψωνίσει. Αν φύγει χωρίς να αγοράσει κάτι, μερικοί (κακοί) επιχειρηματίες 

«ρουτζώνουν»  και  το  δείχνουν.  Αντί  να  ξεπροβοδίσουν  με  χαμόγελο  τον  πελάτη, 

καταστρέφουν την οποιαδήποτε πιθανότητα να ξαναμπεί στο κατάστημά τους. Όχι μόνο αυτό, 

αλλά  αν  ο  ίδιος  πελάτης  μπει  σε  άλλα  2‐3  τοπικά  καταστήματα  και  τύχει  της  ίδιας 

αντιμετώπισης, τότε πολύ πιθανόν να επιλέξει στο μέλλον να εξυπηρετείται από καταστήματα 

που του αφήνουν χώρο,  είναι απρόσωπα και δεν πολυενδιαφέρονται  να τον πιέσουν για να 

αγοράσει (τύπου Zara). Θυμηθείτε ότι τα ψώνια είναι και ένα είδος διασκέδασης για πολλούς 

ανθρώπους  (shopping  therapy).  Μπορεί  κάποιος  να  βγήκε  απλά  για  να  πληροφορηθεί  τις 

τιμές, να δει νέα προϊόντα και να μην θέλει ή να μην έχει να ψωνίσει.  

8. Τα επιχειρήματά σας θα πρέπει να δένουν με τα προϊόντα που πουλάτε. Θα πρέπει να τα 

διαλέξετε προσεκτικά για κάθε προϊόν που έχετε στο ράφι σας ανάμεσα στα επιχειρήματα για 

την ποιότητα, τη χρησιμότητα, το κύρος, τους τρόπους πληρωμής, την τιμή, την απλότητα της 

χρήσης,  την  ανθεκτικότητα,  τη  διάρκεια  ζωής,  την  οικονομία  χώρου,  την  ασφάλεια,  την 

εξυπηρέτηση  του  προϊόντος  και  χίλια  δύο  άλλα  χαρακτηριστικά  του.  Συγκρίνετέ  το  με  τα 

ανταγωνιστικά  προϊόντα  και  τονίστε  τις  διαφορές  τους.  Μην  λέτε  ψέματα  στον  πελάτη:  η 

αλήθεια  είναι  η  καλύτερη  πολιτική  όπως  λένε  και  οι  Αγγλοσάξονες  (honesty  is best policy). 

Θυμηθείτε ότι τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζετε πρέπει να έχουν άμεσο αντίκτυπο στη ζωή 

του πελάτη και στις ανάγκες του. Παράδειγμα: Λάθος: Αυτός ο υπολογιστής τρέχει στα 3GHz, 

μία απίστευτη ταχύτητα, ένα σωστό θαύμα της τεχνολογίας… Σωστό: ο υπολογιστής αυτός θα 

τρέξει όλα τα προγράμματα που χρειάζεστε (AutoCAD, MS Office, SPSS) με εξαιρετικά μεγάλη 

ταχύτητα, ελαχιστοποιώντας τον χρόνο αναμονής σας και δίνοντας σας την ευκαιρία να κάνετε 

πολύ γρηγορότερα τη δουλειά σας… είναι ιδανικός για την σβελτάδα των αποκρίσεών σας στο 

πληκτρολόγιο καθώς όπως μου είπατε είστε έμπειρος χρήστης… 

9. Βεβαιωθείτε ότι αυτά που λέτε στον πελάτη είναι από τη σκοπιά που βλέπει τα πράγματα 

ο πελάτης. Βεβαιωθείτε ότι ο πελάτης καταλαβαίνει αυτά που του λέτε κάνοντας ερωτήσεις 

Page 115: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  114    

βολιδοσκόπησης.  Ανακεφαλαιώστε  αυτά  που  του  έχετε  πει  και  δώστε  του  όσο  χρόνο 

χρειάζεται για να σκεφτεί. 

10. Μην κακολογείτε ποτέ τον ανταγωνισμό στους πελάτες σας. Μπορεί να έχετε δίκιο, όμως 

στα  μάτια  κάποιων  πελατών  γινόσαστε  εμπαθείς,  προκατειλημμένοι  και  φιλοκατήγοροι. 

Αρχίζουν να σας υποψιάζονται ότι θέλετε να τους πουλήσετε πάση θυσία. 

11. Μην γκρινιάζετε για την κρίση μπροστά στους πελάτες σας. Στο σπίτι σας μπορείτε να το 

κάνετε όσο θέλετε, στο κατάστημά σας προδίδει «πρόβλημα», δημιουργεί «αδύναμη» εικόνα 

για  την  επιχείρησή  σας  και  προβληματισμό  αν  θα  μπορέσετε  να  εκπληρώσετε  όλες  σας  τις 

υποσχέσεις  διότι  ποιος  εγγυάται  ότι  αύριο  θα  υπάρχετε  στην  αγορά  και  θα  συνεχίσετε  να 

εξυπηρετείτε τους πελάτες σας; 

12. Όσον αφορά το ευαίσθητο θέμα της τιμής – που πραγματικά είναι πολύ σημαντικό στην 

κρίση  για  τον  πελάτη  –  πρέπει  να  θυμάστε  ότι,  οποιαδήποτε  και  να  είναι  η  τιμή  των 

προϊόντων σας, πάντα θα υπάρχουν πελάτες που θα την βρίσκουν πολύ ακριβή από τη μία 

μεριά και πελάτες που θα την βρίσκουν αδιάφορη από την άλλη πλευρά ενώ θα υπάρχουν 

πάντα περιπτώσεις πωλήσεων που θα τις χάνετε γιατί κάποιος άλλος έχει δώσει καλύτερη 

τιμή. Καλό είναι να μην κάνετε εκπτώσεις ανάλογα με τη διαπραγμάτευση της στιγμής, αλλά 

να έχετε μία ενιαία πολιτική εκπτώσεων. Έτσι δεν θα απογοητεύετε τους πελάτες σας.  Αλλιώς 

θα χάνουν την εμπιστοσύνη τους σε εσάς, όταν μαθαίνουν ότι κάποιος άλλος αγόρασε το ίδιο 

προϊόν από το κατάστημά σας, αλλά σε χαμηλότερη τιμή. 

Μην βγάζετε ένα λόγο 15 λεπτών και μετά «ξεφουρνίζετε» την τιμή στον πελάτη. Να κάνετε το 

αντίθετο. Να ξεκινάτε από την τιμή μόλις διαπιστώσετε ότι ο πελάτης έχει βρει το προϊόν που 

ανταποκρίνεται  στις  ανάγκες  του  και  έχει  εκφράσει  επιθυμία  να  το  αποκτήσει.  Σε  πολλές 

περιπτώσεις που περικλείονται και υπηρεσίες στο προϊόν τονίστε στον πελάτη ότι παίρνει και 

αυτές  τις  υπηρεσίες  στη  συγκεκριμένη  τιμή.  Ανακοινώστε  την  τιμή  ήρεμα  και  φυσικά, 

προτείνοντας έναν κατάλληλο και εξυπηρετικό τρόπο πληρωμής στον πελάτη σας.  

Οι  αντιδράσεις  των  πελατών  σας  αν  και  πολλές  φορές  είναι  επιθετικές,  η  στάση  τους  να 

παραμένουν  στη  διαπραγμάτευση  αποδεικνύει  το  ενδιαφέρον  τους  για  το  προϊόν  που  τους 

προτείνετε.  Θυμηθείτε  ότι  δεν  μπορείτε  να  αποφύγετε  έστω  και  έμμεσα  τη  «φιλική» 

σύγκρουση επιχειρημάτων. Στην παρατήρηση ότι ένα προϊόν είναι ακριβό ρωτήστε σε σχέση 

με τι είναι ακριβό και γιατί ο πελάτης σας το βρίσκει ακριβό και προσπαθήστε να αντικρούσετε 

τα επιχειρήματά  του.  Καταγράψτε σε ένα  τετράδιο  τα είδη  των επιχειρημάτων  των πελατών 

σας  και  συστηματοποιήστε  τις  απαντήσεις  που  δίνετε,  ώστε  αυτές  να  περιέχουν  μία  πλήρη 

απάντηση που να διασκεδάζει τους φόβους και τις ανησυχίες που περιγράψαμε πιο πάνω. 

Page 116: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  115    

13.  Η  σωστή αντιμετώπιση  των αντιρρήσεων  των πελατών  σας  είναι  ένα πολύ  σημαντικό 

κομμάτι στην στρατηγική σας. Λόγω της κρίσης, οι περισσότεροι πελάτες σας προσπαθούν να 

καθυστερήσουν  ή  να  αναβάλλουν  την  αγορά  του  προϊόντος  ή  της  υπηρεσίας.  Μπορεί  να 

προβούν σε αυτή ωστόσο, ύστερα από συζήτηση για το πόσο χρήσιμο είναι να προχωρήσουν 

σε αυτή την αγορά άμεσα. Η ψυχολογία μας διδάσκει ότι είναι πολύ φυσικό για την τόνωση 

της  αυτοπεποίθησης  κάποιου  να  μην  αγοράζει  κάτι  αν  δεν  δώσει  μία  μικρή  μάχη  για  να 

ικανοποιηθεί ψυχολογικά,  κάτι που δεν πρέπει  να σας  ξενίζει:  είναι απολύτως φυσιολογικό. 

Είναι κανόνας οι άνθρωποι να μην πολυπιστεύουν ή να αμφιβάλλουν για τις αντιρρήσεις που 

προβάλλουν  κατά  τη  διάρκεια  μίας  αγοραπωλησίας.  Ουσιαστικά ψάχνουν  για  επιβεβαίωση 

πρότερων στερεότυπων γνωμών ή για περισσότερες πληροφορίες. Θυμηθείτε ότι το αρχικό όχι 

του πελάτη μπορεί να σημαίνει ναι υπό προϋποθέσεις. Χωρίς να γίνουμε φορτικοί, πρέπει να 

μάθουμε να αφήνουμε χώρο στον πελάτη μας να εκφράζεται, να αντιδρά, να το σκέπτεται με 

την ησυχία του, να εκφράζει αντιρρήσεις για την ποιότητα, την τιμή, το χρώμα, την αισθητική 

και  άλλα.  Οι  κατηγορίες  των  αντιρρήσεων  των  πελατών  μέσα  στην  κρίση  μπορούν  να 

συνοψιστούν σε 4 μεγάλες κατηγορίες: 

Α. Δεν έχω χρήματα. Με τις φράσεις «Είναι πολύ ακριβό… Δεν έχω χρήματα… Βρίσκομαι σε 

δύσκολη  κατάσταση…  Δεν  μου  επιτρέπουν  τα  οικονομικά  μου  τέτοια  αγορά…» 

καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει μεν  ίσως επιθυμία απόκτησης του αγαθού αλλά δεν υπάρχει η 

ανάλογη οικονομική δυνατότητα. 

Β.  Αναβλητικότητα.  Με  τις  φράσεις  «Δεν  βιάζομαι…  Έχω  χρόνο…  Δεν  μου  είναι  τώρα 

απαραίτητο… Δεν κάνει μεγάλη διαφορά να το αποκτήσω σε 6 μήνες‐τότε  ίσως έχει βγει και 

κάτι καλύτερο…» καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει διάθεση να αναβληθεί η αγορά για το μέλλον. 

Αυτό είναι ένα άλλο είδος αντίρρησης που παρουσιάζεται έντονα μέσα στην κρίση καθώς οι 

πελάτες αναβάλλουν πολλές από τις αγορές τους λόγω φόβου όπως αναλύσαμε πιο πάνω. 

Γ.  Έχω άλλες προτεραιότητες,  συνεπώς δεν  το  έχω ανάγκη  το προϊόν σας. Με  τις φράσεις 

«Δεν το έχω ανάγκη… Εδώ δεν έχω αγοράσει άλλα πράγματα που έχω πιο μεγάλη ανάγκη… Δεν 

μου χρειάζεται τόσο πολύ… Μπορώ να κάνω και χωρίς αυτό…» καταλαβαίνουμε ότι ο πελάτης 

δεν δίνει προτεραιότητα αυτή τη στιγμή στην αγορά του προϊόντος που του προτείνουμε. 

Δ. Απώλεια εμπιστοσύνης και αμφιβολία. Με τις φράσεις «Δεν ξέρω την εταιρεία σας… δεν 

ξέρω  αν  θα  υπάρχετε  αύριο…  Ποιες  εταιρείες  εκπροσωπείτε;  Ποιοι  είναι  οι  προμηθευτές 

σας;…» καταλαβαίνουμε ότι ο πελάτης δεν έχει πειστεί από την εικόνα της επιχείρησής μας και 

αμφιβάλλει για την ικανότητά της να τον εξυπηρετήσει διαχρονικά. 

Θυμηθείτε  επίσης  ότι  μερικές  αντιρρήσεις  είναι ψεύτικες  (αντιρρήσεις  άτονες,  για  τα  μάτια 

του κόσμου και αντιρρήσεις που είναι δικαιολογίες) ενώ κάποιες αντιρρήσεις είναι ειλικρινείς 

και τότε αν είναι αβάσιμες και λανθασμένες πρέπει να τοποθετηθούμε ώστε να αρθεί η πλάνη 

Page 117: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  116    

του πελάτη μας ενώ αν είναι βάσιμες θα πρέπει να προβούμε σε όλες εκείνες τις διορθωτικές 

ενέργειες ώστε να τις ικανοποιήσουμε για να προβεί και αυτός στην αγορά. 

14.  Οι  γυναίκες  είναι  υπεύθυνες  για  το  80%  των  αποφάσεων  ενός  νοικοκυριού.  Ο 

επιχειρηματίας πρέπει να θυμάται ότι διαφέρει η αγοραστική τους συμπεριφορά από αυτή 

των ανδρών στα εξής σημεία: 

Α. Είναι πιο συντηρητικές και πιο προνοητικές από τους άνδρες. 

Β. Έχουν την τάση να αφιερώνουν πολύ περισσότερο χρόνο από τους άνδρες, οι οποίοι θέλουν 

να τελειώνουν γρήγορα τις αγορές τους. Κάνουν shopping therapy πολύ πιο συχνά από ότι οι 

άνδρες. 

Γ.  Ενδιαφέρονται  περισσότερο  για  την  αισθητική  των  πραγμάτων  ενώ  οι  άνδρες  για  την 

εργονομία και την αξιοπιστία. 

Δ. Χρησιμοποιούν την διαίσθησή τους ενώ οι άνδρες τον ορθολογισμό τους. 

Ε. Χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους (όραση, ακοή, όσφρηση, αφή, γεύση) πολύ περισσότερο 

από τους άνδρες.  

Στ.  Δελεάζονται  πιο  εύκολα  από  τις  ευκαιρίες,  τις  προσφορές,  τις  εκπτώσεις  ενώ  οι  άνδρες 

είναι πιο απαθείς απέναντι σε αυτές τις τεχνικές.  

Ζ. Δελεάζονται από την υποχώρηση και την παραχώρηση εκ μέρους του πωλητή στην πώληση 

ενώ οι άνδρες συγκρίνουν συνήθως με τον ανταγωνισμό.  

Η. Οι άνδρες τις εμπιστεύονται και τις συμβουλεύονται για πολλές από τις αγορές τους. 

15. Κάντε τους πελάτες σας να νιώθουν σημαντικοί. Προσπαθήστε να απομνημονεύσετε τα 

ονόματά τους καθώς το όνομα κάθε ανθρώπου είναι η πιο σημαντική λέξη που ακούει στη ζωή 

του. Θυμηθείτε να μιλήσετε στους πελάτες σας για πράγματα που τους ενδιαφέρουν. Μιλήστε 

τους  με  ειλικρίνεια,  δείχνοντας  τους  ανθρώπινο  ενδιαφέρον  και  σεβασμό.  Αν  κάνετε  κάπου 

λάθος παραδεχτείτε το αμέσως. Ποτέ μην διανοηθείτε να προσβάλλετε πελάτες έστω και αν 

προκληθείτε.  Προσπαθήστε  να  δείτε  τα  πράγματα  από  τη  σκοπιά  του  πελάτη  σας.  Η  κρίση 

άλλωστε  ευθύνεται  για  πολλές  από  τις  παράλογες  συμπεριφορές  των  ανθρώπων.  Η 

αντιμετώπιση  ακόμα  και  παράλογων  συμπεριφορών  είναι  μέσα  στις  προδιαγραφές  του 

επαγγέλματός  σας  και  πρέπει  να  μάθετε  να  ζείτε  με  αυτές  τις  συμπεριφορές  και  να  τις 

αντιμετωπίζετε με στωικότητα και επιτυχία. 

6.2.  ΑΛΛΑ  ΜΕΤΡΑ  ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ  ΤΗΣ  ΘΕΣΗΣ  ΤΗΣ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ  ΣΤΗΝ  ΑΓΟΡΑ  ΚΑΤΑ  ΤΗ 

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 

Page 118: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  117    

Εκτός από τις πωλήσεις, που είναι κρίσιμος τομέας, μπορείτε κατά τη διάρκεια της κρίσης να 

βελτιώσετε και άλλα σημεία του marketing της επιχείρησής σας ώστε να μπορέσετε να κάνετε 

την επιχείρησή σας πιο ανταγωνιστική. Μερικά από αυτά τα σημεία περιλαμβάνουν τις εξής 

στρατηγικές: 

1.  Φροντίστε  την  προβολή  και  διαφήμιση  της  επιχείρησής  σας.  Είδαμε  στα  προηγούμενα 

κεφάλαια  ότι  πολλές  επιχειρήσεις  έκοψαν  τα  έξοδα  προώθησης  και  προβολής  τους  καθώς 

θεώρησαν  ότι  αυτές  οι  δαπάνες  δεν  τους  προσέφεραν  τα  αναμενόμενα.  Πράγματι  αν  έχετε 

προβεί στο παρελθόν σε δαπανηρές τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές ή άλλου είδους διαφημίσεις 

επί πληρωμή ίσως έχει έρθει η ώρα να τις αξιολογήσετε και να διακόψετε αυτές που θεωρείτε 

ότι  πλέον  δεν  φέρνουν  τα  χρήματα  που  δίνετε.  Μπορείτε  όμως  να  εκμεταλλευτείτε  τα 

λεγόμενα  social  media  (facebook,  twitter  κ.λπ.)  ώστε  να  τονώσετε  την  παρουσία  της 

επιχείρησής σας  χωρίς  έξοδα. Πολλές από  τις προσφορές σας μπορείτε  να  τις ανακοινώνετε 

διαδικτυακά ενώ αν θεωρείτε ότι έχετε πλεονέκτημα σε κάποια προϊόντα όσον αφορά την τιμή 

μπορείτε να ιδρύσετε και ένα διαδικτυακό κατάστημα.  

2.  Φροντίστε  την  βιτρίνα  του  καταστήματός  σας.  Μην  την  παραφορτώνετε  και  να  κάνετε 

συχνά  αλλαγές.  Η  βιτρίνα  είναι  ένας  άμισθος  πωλητής.  Το  μόνο  που  χρειάζεται  είναι 

εναλλαγές, ευχάριστες εκπλήξεις και στολισμό ώστε ο καταναλωτής να σταματήσει και να την 

θαυμάσει, σαν να άνοιξε ένα καινούργιο κατάστημα στην περιοχή. Μην βάζετε ότι έχετε στη 

βιτρίνα σας, το μάτι τείνει να απορρίπτει το περιττό, τα πολλά εκθέματα χάνονται στο πλήθος 

και ο καταναλωτής αδιαφορεί καθώς δεν μπορεί να ξεχωρίσει κάτι. 

3. Οργανώστε τον χώρο σας με βάση τις αρχές του merchandising. Δώστε χώρο στον πελάτη 

να περιεργαστεί τα προϊόντα μένοντας για πολύ ώρα στο κατάστημά σας. Χρησιμοποιήστε την 

κατάλληλη μουσική  (απαλή όταν επιθυμούμε να μείνει πολλή ώρα ο πελάτης, γρήγορη όταν 

έχουμε πολλούς πελάτες και θέλουμε να εναλλάσσονται γρήγορα μέσα στο κατάστημα) και τα 

κατάλληλα  χρώματα.  Οργανώστε  επαγγελματικά  την  παρουσίαση  των  προϊόντων  σας 

χρησιμοποιώντας έξυπνα εκθετήρια, σταντ και ηλεκτρονικά βοηθήματα. 

4. Μην  κάνετε  το  κατάστημά σας  κέντρο συνεστίασης  χασομέρηδων που πίνουν μαζί  σας 

καθημερινά  αμέτρητους  καφέδες. Δίνετε  την  εντύπωση  ότι  περισσότερο  σας  ενδιαφέρει  η 

παρέα παρά η δουλειά. Επιχειρηματίας δεν σημαίνει άνοιξα το κατάστημα και περιμένω τον 

πελάτη. Με  πολλά  μπορεί  κάποιος  να  ασχοληθεί  όταν  δεν  εξυπηρετεί  κάποιον  πελάτη  του. 

Από  το  να  φτιάξει  ένα  καινούργιο  σταντ,  μέχρι  να  ενημερώσει  τους  πελάτες  του  για 

καινούργιες  παραλαβές,  να ψάξει  τις  ανταγωνιστικές  τιμές  και  προτάσεις  στο  διαδίκτυο,  να 

τακτοποιήσει τους λογαριασμούς, να καταγράψει την οικονομική πορεία της επιχείρησής του, 

να καταστρώσει την τακτική και την στρατηγική του και χίλιες δύο άλλες δουλειές. 

Page 119: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  118    

5.  Φροντίστε  τις  δημόσιες  σχέσεις  σας. Η  ενεργός  σας  συμμετοχή  στην  κοινωνική  ζωή  της 

περιοχής  σας  (θρησκευτικές  τελετές,  γιορτές,  πανηγύρια,  συνεστιάσεις  κ.λπ.)  σας  προσθέτει 

γνωριμίες, φίλους και υποψήφιους πελάτες. Μικρά επιχειρηματικά δώρα  (αναπτήρες, στυλό 

κ.λπ.),  εφόσον το επιτρέπουν τα οικονομικά σας, πάντα προσθέτουν πλεονέκτημα στα μάτια 

του πελάτη σας. 

6.  Ανανεώστε  το  χαρτοφυλάκιο  των  παρεχόμενων  προϊόντων  και  υπηρεσιών  που 

προσφέρετε μέσα από μία συνεχή αξιολόγηση της ανταγωνιστικότητάς τους. Ψάξτε συνεχώς 

για  νέα  προϊόντα  και  νέους  προμηθευτές  πιο  ανταγωνιστικούς  και  αξιόπιστους  από  αυτούς 

που  έχετε.  Μην  περιμένετε  να  έρθουν  να  σας  βρουν  οι  πωλητές  των  εταιρειών  αυτών. 

Αναζητήστε  πληροφορίες  στην  αγορά  και  στο  διαδίκτυο.  Να  απαιτείτε  συνέπεια  από  τους 

προμηθευτές σας ώστε να είστε και εσείς συνεπείς στους χρόνους παράδοσης απέναντι στους 

πελάτες σας. Δώστε βάρος στην συσκευασία και στη σηματοποίηση των προϊόντων σας. Για το 

λόγο  αυτό  φτιάξτε  ένα  κομψό  λογότυπο  της  εταιρείας  σας  και  χρησιμοποιήστε  το  σε  κάθε 

ευκαιρία ώστε να το κάνετε γνωστό και να «κτίσετε» μία εικόνα αξιοπιστίας και ποιότητας της 

επιχείρησής σας με επίκεντρο αυτό το εμπορικό σήμα. 

7.  Τηρήστε  αυστηρή  πολιτική  αποθεμάτων,  ελαχιστοποιώντας  τα  αποθέματά  σας  στα 

απολύτως απαραίτητα. Προσαρμόστε την στρατηγική σας έτσι ώστε αυτά που σας μένουν να 

μπαίνουν  γρήγορα  σε  προσφορές  και  να  πωλούνται  ακόμα  και  με  ελαφρά  ζημία.  Είναι 

προτιμότερο να  χάσετε λίγο από  την αξία  τους παρά να πληρώνετε  τόκους  για  το  κεφάλαιο 

κίνησής σας στην τράπεζα ή να απαρχαιωθούν και να χάσουν την αξία τους εντελώς. 

8.  Συνεργαστείτε  με  μία  αξιόπιστη  μεταφορική  εταιρεία.  Είναι  πολύ  σημαντικό  να  ξέρετε 

πότε θα σας παραδοθούν τα εμπορεύματα που έχετε παραγγείλει στους προμηθευτές σας και 

πότε θα αποσταλούν τα δικά σας εμπορεύματα στους πελάτες σας. Οργανώστε σωστά και σε 

υγιείς βάσεις το δίκτυο διανομής σας.  

Δραστηριότητα 1. 

Επισκεφθείτε ένα supermarket και φωτογραφίστε  (αν είναι δυνατό) ή περιγράψτε τον τρόπο 

με τον οποίο είναι τοποθετημένα τα προϊόντα του. Αναλύστε κάποιες αρχές με βάση τις οποίες 

συμπεραίνετε ότι το συγκεκριμένο supermarket έχει τοποθετήσει τα προϊόντα στις προθήκες 

του.  Προσέξτε  τον φωτισμό  που  χρησιμοποιεί,  την  μουσική  και  τη  διαρρύθμιση  του  χώρου. 

Φτιάξτε  μία  μικρή  έκθεση  μίας  σελίδας  περίπου  που  να  περιλαμβάνει  μία  περίληψη  των 

συμπερασμάτων σας. 

 

Page 120: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  119    

 

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 

Πολλά  μπορεί  να  γίνουν  από  την  πλευρά  του  επιχειρηματία  για  να  βελτιώσει  την  θέση  της 

επιχείρησής  του  στην  αγορά  κατά  τη  διάρκεια  της  οικονομικής  κρίσης.  Μερικά  από  αυτά 

αφορούν τις πωλήσεις, άλλα τα προϊόντα και τη διανομή τους, το στήσιμο του καταστήματός 

του κ.λπ. Στο κεφάλαιο αυτό αναλύσαμε τα ζητήματα αυτά δίνοντας έμφαση στον τομέα των 

πωλήσεων, όπου υστερούν πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ο επιτυχημένος επιχειρηματίας 

πρέπει να θεωρεί μία αποτυχία στις πωλήσεις ως εμπειρία μάθησης, ως την πληροφορία ότι 

«στραβά αρμενίζει» και ότι πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση. Εκτός από τις πωλήσεις σας που 

είναι κρίσιμος τομέας, μπορείτε κατά τη διάρκεια της κρίσης να βελτιώσετε και άλλα σημεία 

του marketing  της  επιχείρησής  σας  ώστε  να  μπορέσετε  να  κάνετε  την  επιχείρησή  σας  πιο 

ανταγωνιστική.  

Έχοντας παραθέσει στο παρόν κεφάλαιο ποικίλα μέτρα βελτίωσης της θέσης της επιχείρησης 

στην  αγορά,  θα  προχωρήσουμε  στο  επόμενο  κεφάλαιο  στην  παράθεση  μέτρων 

χρηματοοικονομικής βελτίωσης της εικόνας της επιχείρησης. 

Page 121: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  120    

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1.  Η  αρχή  της  οικονομικότητας  λέει  ότι  πρέπει  οι  λύσεις  που 

προτείνουμε στον πελάτη να του δίνουν τη δυνατότητα να αποκτήσει τα 

προϊόντα  και  τις  υπηρεσίες  που  ικανοποιούν  τις  ανάγκες  του  με  το 

μικρότερο δυνατό κόστος. 

   

2. Οι άνδρες δελεάζονται πιο εύκολα από τις ευκαιρίες, τις προσφορές, 

τις εκπτώσεις ενώ οι γυναίκες είναι πιο απαθείς απέναντι σε αυτές τις 

τεχνικές.  

   

3.  Ανανεώστε  το  χαρτοφυλάκιο  των  παρεχόμενων  προϊόντων  και 

υπηρεσιών  που  προσφέρετε  μέσα  από  μία  συνεχή  αξιολόγηση  της 

ανταγωνιστικότητάς τους. 

   

4.  Όταν  τονίζετε  τα  μειονεκτήματα  των  ανταγωνιστών  στους  πελάτες 

σας, κερδίζετε πόντους στην αγορά. 

   

5. Δώστε χώρο στον πελάτη να περιεργαστεί τα προϊόντα μένοντας για 

πολύ ώρα στο κατάστημά σας. 

   

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

1. Η αρχή της _______________________ ορίζει ότι οι λύσεις που προτείνουμε στον πελάτη 

μας έχουν την καλύτερη σχέση μεταξύ επένδυσης και παραχθέντος προϊόντος. 

Α. Παραγωγικότητας. 

Β. Δυναμικότητας. 

Γ. Οικονομικότητας. 

Δ. Αποτελεσματικότητας. 

Page 122: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  121    

 

2.  Αν  ο  πελάτης  έχει  όρεξη  για  γενική  κουβέντα  μην  ανοίγετε  συζήτηση  για  

____________________. 

Α. Τη βιτρίνα σας. 

Β. Τις ανάγκες του πελάτη σας. 

Γ. Την πολιτική. 

Δ. Τον καιρό. 

3. Μην γκρινιάζετε για  _____________________  μπροστά στους πελάτες σας.  

Α. Την οικονομική κρίση. 

Β. Τη βιτρίνα σας. 

Γ. Τα έξοδα της οικογένειάς σας. 

Δ. Την εκπαίδευση των παιδιών σας. 

4. Δώστε βάρος στην συσκευασία και στη ____________________ των προϊόντων σας. 

Α. Συγχρονικοποίηση. 

Β. Συστηματοποίηση. 

Γ. Σηματοποίηση. 

Δ. Σύνδεση. 

5. Μην  χρησιμοποιείτε  _____________________  που φέρνουν  σε  αμηχανία  τον  συνομιλητή 

σας. 

Α. Επίθετα. 

Β.  Ονόματα. 

Γ.  Κοσμητικά επίθετα. 

Δ.  Βαρύγδουπες και πομπώδεις εκφράσεις. 

Page 123: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  122    

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1.  Η  αρχή  της  οικονομικότητας  λέει  ότι  πρέπει  οι  λύσεις  που 

προτείνουμε στον πελάτη να του δίνουν τη δυνατότητα να αποκτήσει τα 

προϊόντα  και  τις  υπηρεσίες  που  ικανοποιούν  τις  ανάγκες  του  με  το 

μικρότερο δυνατό κόστος. 

Σ   

2. Οι άνδρες δελεάζονται πιο εύκολα από τις ευκαιρίες, τις προσφορές, 

τις εκπτώσεις ενώ οι γυναίκες είναι πιο απαθείς απέναντι σε αυτές τις 

τεχνικές.  

Σωστό:  Οι  γυναίκες  δελεάζονται  πιο  εύκολα  από  τις  ευκαιρίες,  τις 

προσφορές,  τις εκπτώσεις ενώ οι άνδρες είναι πιο απαθείς απέναντι 

σε αυτές τις τεχνικές. 

  Λ 

3.  Ανανεώστε  το  χαρτοφυλάκιο  των  παρεχόμενων  προϊόντων  και 

υπηρεσιών  που  προσφέρετε  μέσα  από  μία  συνεχή  αξιολόγηση  της 

ανταγωνιστικότητάς τους. 

Σ   

4.  Όταν  τονίζετε  τα  μειονεκτήματα  των  ανταγωνιστών  στους  πελάτες 

σας, κερδίζετε πόντους στην αγορά. 

Σωστό: Μην κακολογείτε ποτέ τον ανταγωνισμό στους πελάτες σας. 

  Λ 

5. Δώστε χώρο στον πελάτη να περιεργαστεί τα προϊόντα μένοντας για 

πολύ ώρα στο κατάστημά σας. 

Σ   

 

 

 

 

Page 124: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  123    

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

ΕΡΩΤΗΣΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

1  Α 

2  Γ 

3  Α 

4  Γ 

5  Δ 

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ 

1. Από το βιβλίο του Χάρη Τσιμπόγου, Τα μυστικά της επιτυχημένης πώλησης και πώς θα τα 

κατακτήσετε,  Αθήνα:  Εκδόσεις  Εντός,  2013,  διαβάστε  στο  πρώτο  μέρος  (σελ.19‐38)  ένα 

θαυμάσιο  κείμενο  για  τα  προβλήματα  που  αντιμετωπίζει  ο  πωλητής  και  τις  ευκαιρίες  που 

ανοίγονται μπροστά του.  

2. Από το βιβλίο του  Ιωάννη Πρωτοπαπαδάκη, Παράπονα πελατών. Μπελάς ή … ευκαιρία; 

Μετατρέψτε  τους  δυσαρεστημένους  πελάτες  σε  κέρδος  για  την  επιχείρησή  σας,  Αθήνα: 

Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, 2008, διαβάστε στο δεύτερο μέρος (σελ.91‐119) ένα κατατοπιστικό 

κείμενο για τη διαχείριση των παραπόνων των πελατών σας. 

3.  Στο  βιβλίο  του  Ιωάννη  Μαρκασιώτη,  Η  τέχνη  των  πωλήσεων  με  λίγα  λόγια,  Αθήνα: 

Εκδόσεις Γκιούρδας, 2007, θα βρείτε έναν εύχρηστο και σύντομο οδηγό για να μάθετε πολλά 

από την τέχνη των πωλήσεων. 

Page 125: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  124    

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΜΕΤΡΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Η  διαχείριση  του  χρήματος  παίζει  καταλυτικό  ρόλο  στην  επιβίωση  της  επιχείρησης  σε 

περιόδους βαθιάς οικονομικής κρίσης. Ο τρόπος με τον οποίο ο επιχειρηματίας διαχειρίζεται 

το  δικό  του  χρήμα,  αλλά  και  τα  δάνεια  των  τραπεζών  που  έχει  λάβει,  είναι  κρίσιμος 

παράγοντας επιβίωσης σε μία εποχή κατά την οποία το χρήμα είναι δυσεύρετο, οι  τράπεζες 

έχουν κλείσει την στρόφιγγα του δανεισμού, οι πτωχεύσεις επιχειρήσεων είναι στην ημερήσια 

διάταξη  και  αρκετοί  πελάτες  είναι  πιθανόν  να  παρουσιάσουν  αδυναμία  πληρωμής  των 

υποχρεώσεών τους στην επιχείρησή μας. 

ΣΚΟΠΟΣ  

Σκοπός  αυτής  της  ενότητας  είναι  η  παρουσίαση  των  βασικών  κανόνων  διαχείρισης  των 

χρηματοοικονομικών μίας επιχείρησης σε περίοδο οικονομικής κρίσης καθώς και των κανόνων 

τραπεζικής  αξιολόγησης  μίας  επιχείρησής,  ώστε  να  μπορέσουν  οι  καταρτιζόμενοι  να 

βελτιώσουν τα χρηματοοικονομικά της επιχείρησής τους. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ –  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1.  Να  αναλύετε  και  να  παρουσιάσετε  τους  βασικούς  κανόνες  διαχείρισης  των 

χρηματοοικονομικών της επιχείρησής σας σε περίοδο οικονομικής κρίσης. 

2.  Να  εξηγείτε  τους  αριθμοδείκτες  ρευστότητας  και  βιωσιμότητας  και  να  παραθέτετε 

παραδείγματα της χρησιμότητάς τους στην επιχείρησή σας. 

3. Να  αναλύετε  τον  τρόπο  με  τον  οποίο  αξιολογεί  την  επιχείρησή  σας  η  τράπεζα  που  την 

δανείζει. 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1.  Λαμβάνοντας  υπόψη  τους  δείκτες  ρευστότητας,  να  αποφασίσετε  αν  η  επιχείρησή  σας 

κινδυνεύει να πέσει σε παγίδα ρευστότητας και να πάρετε τα κατάλληλα διορθωτικά μέτρα. 

2. Να  αξιολογείτε  την  επιχείρησή  σας  με  τον  τρόπο  που  σας  αξιολογεί  η  τράπεζα  που  σας 

δανείζει. 

Page 126: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  125    

3. Να υπολογίζετε με τους δείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης και βιωσιμότητας την ισορροπία 

μεταξύ ιδίων και ξένων κεφαλαίων μέσα στην επιχείρηση. 

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

1. Να αισθάνεστε σίγουροι/σίγουρες ότι μπορείτε να διαχειριστείτε τα χρηματοοικονομικά της 

επιχείρησης σας σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. 

2. Να εκτιμάτε το εύρος και την πολυπλοκότητα των χειρισμών που πρέπει να γίνουν και των 

δεικτών  που  πρέπει  να  χρησιμοποιηθούν,  ώστε  να  υπάρχει  αποτέλεσμα  στην  αντιμετώπιση 

των  χρηματοοικονομικών  προβλημάτων  που  ανακύπτουν  κατά  τη  διάρκεια  της  οικονομικής 

κρίσης σε μια επιχείρηση. 

3.  Να  εκφράζετε  άποψη  για  τον  τρόπο  με  τον  οποίο  οι  τράπεζες  αποφασίζουν  να 

δανειοδοτήσουν ή να συνεχίσουν τη δανειοδότηση σε κάποια επιχείρηση. 

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ 

Αριθμοδείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης και βιωσιμότητας 

Αριθμοδείκτες ρευστότητας 

Αριθμοδείκτης κυκλοφοριακής ρευστότητας 

Δείκτης καθαρής θέσης προς υποχρεώσεις 

Δείκτης συνολικής δανειακής επιβάρυνσης 

Καθαρό κεφάλαιο κίνησης 

Κεφάλαιο κίνησης 

Μεταβλητό κεφάλαιο κίνησης 

Μόνιμο κεφάλαιο κίνησης 

Ρευστά ταμιακά διαθέσιμα 

7.1.  ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ  ΤΩΝ  ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ  ΤΗΣ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ  ΣΕ  ΠΕΡΙΟΔΟ 

ΚΡΙΣΗΣ 

Σε περιόδους οικονομικής  κρίσης,  στη διαχείριση  του εταιρικού εισοδήματος,  κεντρικό ρόλο 

παίζουν  το  κεφάλαιο  κίνησης  της  επιχείρησης  και  τα  ρευστά  της  διαθέσιμα.  Το  κεφάλαιο 

κίνησης  έχει  ιδιαίτερη  σημασία  για  την  επιχείρηση  καθώς  καλύπτει  τα  τρέχοντα  έξοδα  της 

λειτουργίας της και κατά συνέπεια εγγυάται την επιβίωσή της. Το συνολικό μικτό κεφάλαιο 

κίνησης  είναι  το  σύνολο  του  κυκλοφορούντος  ενεργητικού,  το  άθροισμα  δηλαδή  των 

απαιτήσεων, των αποθεμάτων και των διαθεσίμων της επιχείρησης (για όσους δεν γνωρίζουν 

τις  έννοιες  ισολογισμός,  ενεργητικό,  παθητικό,  πάγιο  και  κυκλοφορούν  ενεργητικό, 

βραχυπρόθεσμο‐μακροπρόθεσμο  παθητικό,  τους  διάφορους  λογαριασμούς  που 

Page 127: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  126    

περιλαμβάνουν και την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, υπάρχει στο δεύτερο παράρτημα 

αναλυτική επεξήγηση των εννοιών αυτών με παραδείγματα).  

Το  συνολικό  μικτό  κεφάλαιο  κίνησης  αποτελείται  από  το  μόνιμο  κεφάλαιο  κίνησης  που 

αποτελεί  το  ελάχιστο  ύψος  κυκλοφοριακών  στοιχείων  που  χρειάζεται  η  επιχείρηση  για  να 

λειτουργήσει και από το μεταβλητό κεφάλαιο κίνησης, το ύψος του οποίου εξαρτάται από τη 

φύση  και  τις  λειτουργικές  ανάγκες  της  επιχείρησης.  Το  καθαρό  κεφάλαιο  κίνησης  είναι  η 

διαφορά  μεταξύ  κυκλοφορούντος  ενεργητικού  και  των  βραχυπρόθεσμων  υποχρεώσεων  της 

επιχείρησης.  Αυτό  το  κεφάλαιο  είναι  πολύ  σημαντικό  γιατί  καθρεφτίζει  τη  δυνατότητα  της 

επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες συναλλαγές και υποχρεώσεις της. Θα πρέπει το 

καθαρό  κεφάλαιο  κίνησης  να  είναι  πολύ  μεγαλύτερο  του  μηδενός.  Ο  επιχειρηματίας  θα 

πρέπει να το προσέχει αυτό κατά τη διάρκεια της κρίσης, ως κόρη οφθαλμού. 

Αν είναι κοντά στο μηδέν ή μηδέν, η επιχείρηση κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, ενώ 

αν  είναι  κάτω  από  το  μηδέν  (αρνητικό)  η  επιχείρηση  αντιμετωπίζει  σοβαρό  κίνδυνο 

πτωχεύσεως.  Π.χ.  αν  μία  εταιρεία  πρέπει  να  πληρώσει  ένα  προμηθευτή  της  με  επιταγή  της 

αξίας  10.000  ευρώ  και  έχει  επιταγές  πελατών  της  10.000  ευρώ  για  να  ανταποκριθεί  στις 

ανάγκες της  (δηλαδή καθαρό κεφάλαιο κίνησης μηδέν) και επιπλέον τύχει μία από αυτές τις 

επιταγές να μην πληρωθεί στην ώρα της, τότε υπάρχει κίνδυνος να σφραγιστεί η επιταγή της 

επιχείρησης προς τον προμηθευτή της. Άρα ποτέ δεν πρέπει το καθαρό κεφάλαιο κίνησης της 

επιχείρησης  να  είναι  μηδέν  ή  κοντά  στο  μηδέν.  Επειδή  κατά  τη  διάρκεια  της  κρίσης  είναι 

δυσεύρετα  τα  κεφάλαια,  οι  τράπεζες  δεν  δίνουν  επιπλέον  δάνεια,  αρκετοί  πελάτες  ρίχνουν 

φέσια στην επιχείρηση και το κράτος αυξάνει τους φόρους, ο επιχειρηματίας έχει σοβαρότατο 

πρόβλημα να διατηρήσει την επιχείρησή του ζωντανή. 

Καθοριστικός  του  μεγέθους  του  κεφαλαίου  κίνησης  είναι  ο  κλάδος  στον  οποίο 

δραστηριοποιείται η  επιχείρηση  (οι βιομηχανικές επιχειρήσεις  χρειάζονται πολύ μεγαλύτερο 

καθαρό  κεφάλαιο  κίνησης  από  ότι  οι  εμπορικές),  ο  όγκος  των  πωλήσεων,  το  κόστος 

παραγωγής,  ο  απαιτούμενος  χρόνος  και  η  ταχύτητα  ρευστοποίησης  των  προϊόντων  και  των 

εμπορευμάτων της επιχείρησης και βέβαια το μέγεθος της οικονομικής κρίσης. Άριστο είναι το 

μέγεθος  εκείνο  του  καθαρού  κεφαλαίου  κίνησης  που  εξασφαλίζει  την  ομαλή  και 

απρόσκοπτη λειτουργία της επιχείρησης. 

Τα  ρευστά  (ταμειακά)  διαθέσιμα  της  επιχείρησης  αποτελούν  στοιχεία  του  κυκλοφορούντος 

ενεργητικού  και  περιλαμβάνουν  τα  μετρητά  που  έχει  η  επιχείρηση  στο  ταμείο  της,  τα 

υπόλοιπα λογαριασμών σε τραπεζικούς λογαριασμούς όψεως και τις ληξιπρόθεσμες επιταγές 

που  μπορούν  εισπραχθούν  όταν  κατατεθούν  στην  τράπεζα.  Οι  κυριότεροι  λόγοι  για  τους 

οποίους,  κατά  τη  διάρκεια  της  οικονομικής  κρίσης,  πρέπει  να  κρατάμε  ένα  αρκετά  μεγάλο 

ποσό διαθεσίμων για να το χρησιμοποιήσουμε για ώρα ανάγκης είναι γιατί πρέπει να είμαστε 

εξασφαλισμένοι  ότι  θα  μπορέσουμε  να  αντιμετωπίσουμε  τις  τρέχουσες  ληξιπρόθεσμες 

Page 128: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  127    

υποχρεώσεις μας με επιτυχία. Αν λειτουργούμε στο όριο, δηλαδή είμαστε συνέχεια γύρω στο 

μηδέν όσον αφορά την ρευστότητά μας (δηλαδή έχοντας πληρώσει τις υποχρεώσεις μας δεν 

μένουν λεφτά στο ταμείο), τότε μπορεί στην πρώτη αναποδιά να ξεμείνουμε από χρήματα και 

να βρεθούμε σε δυσχερή θέση. Γι’ αυτό και κρατάμε στην άκρη ένα μεγαλύτερο ποσό από ότι 

χρειαζόμαστε  κατά  μέσο  όρο  σε  περιόδους  οικονομικής  ευμάρειας  για  να  εξοφλήσουμε  τις 

αγορές των πρώτων υλών, την πληρωμή μισθών, την πληρωμή διάφορων εξόδων αλλά και την 

αντιμετώπιση έκτακτων δυσμενών περιστατικών που απαιτούν χρήματα.  

Η  διατήρηση  ενός  υψηλού  ποσού  σε  ρευστό  μας  δίνει  και  ένα  αίσθημα  ασφαλείας  όσον 

αφορά  την  εκδήλωση  κινδύνων  που  πηγάζουν  από  τη  ζωή  της  επιχείρησης,  η  οποία 

δραστηριοποιείται  σε  ένα  οικονομικό  περιβάλλον  «κινούμενης  άμμου».  Αν  για  παράδειγμα 

τρακάρει  το  φορτηγάκι  που  μεταφέρουμε  τα  εμπορεύματα  στους  πελάτες  μας,  θα  περάσει 

πολύς καιρός να μας αποζημιώσει η ασφάλεια έστω και αν δεν φταίγαμε για το ατύχημα. Εν 

τω  μεταξύ  θα  πρέπει  να  έχουμε  πρόχειρο  ένα  μεγάλο  ποσό  για  να φτιαχτεί  το  μεταφορικό 

μέσο της επιχείρησης μας. Αλλιώς δεν θα μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε τους πελάτες μας 

και θα δυσφημιστούμε. Επειδή σήμερα βιώνουμε στο πετσί μας μία σφοδρή οικονομική κρίση, 

το ποσό αυτό θα πρέπει να είναι ακόμη μεγαλύτερο από την τρέχουσα πρακτική μας γιατί δεν 

υπάρχει  το  έσχατο  όπλο  σε  περιπτώσεις  παγίδας  ρευστότητας  που  είναι  ο  τραπεζικός 

δανεισμός. 

Τέλος  υπάρχει  και  το  κίνητρο  της  κερδοσκοπίας  για  τους  ελάχιστους  που  είναι  σε  καλή 

χρηματοοικονομική κατάσταση και διατηρούν υψηλή ρευστότητα καθώς τυχαίνουν ευκαιρίες 

στις  οποίες  μπορεί  κάποιος  να  κερδοσκοπήσει  αν  έχει  μετρητά  καθώς  μπορεί  να 

εκμεταλλευτεί παράγοντες και μεταβολές όπως η πτώση και η άνοδος των Χρηματιστηρίων, τα 

μεγάλα  επιτόκια  στις  προθεσμιακές  καταθέσεις  λόγω  έλλειψης  ρευστότητας  των  τραπεζών, 

μία καλή ευκαιρία στην κτηματαγορά την ώρα που «λιώνουν» οι τιμές των ακινήτων κ.λπ.  

Επιπλέον ο επιχειρηματίας που στην περίοδο της κρίσης αγοράζει από τους προμηθευτές του 

τοις  μετρητοίς,  γίνεται  αποδέκτης  εκπτώσεων που μπορεί  να  τον  κάνουν πιο ανταγωνιστικό 

από  τους  άλλους  επιχειρηματίες  που  δραστηριοποιούνται  στην  αγορά  και  όχι  μόνο  δεν 

κινούνται  με  ρευστό  αλλά  το  δανείζονται  πληρώνοντας  από  πάνω  και  έναν  αρκετά  μεγάλο 

τόκο. Πολλοί  είναι μάλιστα οι μεγάλοι προμηθευτές που  έκοψαν  τελείως  το «επί πιστώσει» 

στις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις φοβούμενες τα φέσια και τη δική τους χρηματοοικονομική 

«ταλαιπωρία» από καταρρεύσεις μικρομεσαίων πελατών τους. 

Βασικό πάντως στη διαχείριση των ρευστών διαθεσίμων είναι και η διαχείριση εκ μέρους του 

επιχειρηματία των ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων της επιχείρησης. Οι ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις 

είναι  οι  απαιτήσεις  που  μπορούν  να  εισπραχθούν  επειδή  έχει  παρέλθει  ή  έχει  φθάσει  η 

ημερομηνία  πληρωμής  τους.  Η  ταχεία  είσπραξη  των  ληξιπρόθεσμων  απαιτήσεων  της 

επιχείρησης την φέρνουν σε πλεονεκτική θέση καθώς τονώνουν αποφασιστικά τη ρευστότητά 

Page 129: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  128    

της.  Αντίθετα,  η  καθυστέρηση  είσπραξης  των  ληξιπρόθεσμων  απαιτήσεων  της  επιχείρησης 

προσθέτει ένα ακόμα βάρος στην ταμιακή διαχείριση. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, η έγκυρη 

και  σωστή  αξιολόγηση  της  φερεγγυότητας  των  πελατών  της  επιχείρησης,  βοηθάει  τον 

επιχειρηματία να μην έχει σοβαρές χρηματοοικονομικές απώλειες, από τις οποίες υποφέρουν 

πολύ όλες σχεδόν οι επιχειρήσεις στη  διάρκεια της κρίσης. 

Για να κάνουμε πετυχημένη χρηματοοικονομική διαχείριση θα πρέπει επίσης να προσέχουμε 

και  την  πολιτική  πιστώσεων  που  ακολουθούμε.  Αν  δίνουμε  πίστωση  σε  αφερέγγυους 

ανθρώπους τότε πολύ εύκολα θα βρεθούμε σε δυσχερή θέση. Αν δίνουμε αφελώς πίστωση σε 

μία εποχή οικονομικής κρίσης, υπάρχει περίπτωση να βρεθούμε σε δυσχερή θέση διότι πολλοί 

πελάτες μας, όχι λόγω ανεντιμότητας και αφερεγγυότητας, αλλά λόγω δυσμενών οικονομικών 

συνθηκών,  μπορεί  να  μην  μπορούν  να  μας  πληρώσουν.  Θέλει  λοιπόν  προσοχή  σε  ποιόν 

δίνουμε πίστωση αλλά και πόση συνολικά πίστωση είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε στους 

πελάτες  μας.  Να  σημειώσουμε  όμως  ότι  αρκετοί  επιχειρηματίες  έχουν  κόψει  παντελώς  την 

πίστωση στους πελάτες τους γιατί δεν αντέχουν να αντέξουν άλλη χασούρα από αυτή που ήδη 

έχουν. 

Έχοντας  υπόψη  όλη  την  παραπάνω  ανάλυση,  μπορούμε  να  πούμε  ότι  υπάρχουν  βασικοί 

κανόνες  που,  αν  τους  ακολουθούμε,  υποστηρίζουμε  τη  μακροχρόνια  και  βραχυχρόνια 

ισορροπία  στην  διαχείριση  του  εταιρικού  εισοδήματος  και  τη  συνετή  χρηματοοικονομική 

διαχείριση της επιχείρησης. Οι κανόνες αυτοί είναι οι εξής: 

1.  Τα  πάγια  στοιχεία  της  επιχείρησης  (π.χ.  κτίρια,  μηχανήματα,  μεταφορικά  μέσα  κ.λπ.)  θα 

πρέπει να χρηματοδοτούνται κατά κανόνα με ίδια κεφάλαια του επιχειρηματία ή των εταίρων. 

2. Τα κέρδη από τις επενδύσεις της επιχείρησης χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα στην 

ανανέωση των στοιχείων του παγίου ενεργητικού. Αν για παράδειγμα μία επιχείρηση κερδίσει 

από ένα νέο κατάστημα που ανοίξει σε μία πόλη 100.000 ευρώ, καλό είναι να ανανεώσει τα 

πάγια της, π.χ. τα μεταφορικά της μέσα. 

3.  Ποτέ  δεν  χρηματοδοτούμε  με  βραχυπρόθεσμα  δάνεια  τα  πάγια,  που  αποτελούν 

περιουσιακά στοιχεία μακράς διάρκειας. Και αυτό γιατί τα πάγια αποφέρουν με την παρουσία 

τους  χρήματα  σε  βάθος  χρόνου,  ενώ  η  εξόφληση  των  βραχυπρόθεσμων  δανείων  θα  μας 

ζητηθεί πολύ σύντομα: το πολύ μέχρι το τέλος της επόμενης χρήσης. 

4. Η αξία του μόνιμου κεφαλαίου κίνησης θα πρέπει να χρηματοδοτείται από ίδια κεφάλαια 

και  με  παρακράτηση από  τα  κέρδη  της  εταιρείας. Μπορεί  πάντως  σε  έσχατη  περίπτωση  να 

χρηματοδοτηθεί  και  με  δανειακά  κεφάλαια μεγάλης  διάρκειας  (μακροπρόθεσμα),  επειδή  το 

μόνιμο  κεφάλαιο  κίνησης  αποτελεί  μία  μακροχρόνια  δέσμευση  για  τη  λειτουργία  της 

επιχείρησης. 

Page 130: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  129    

5.  Το  μεταβλητό  κεφάλαιο  κίνησης  μπορεί  να  χρηματοδοτείται  από  βραχυπρόθεσμα 

κεφάλαια, αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα  ίδια κεφάλαια, δηλαδή από πιστώσεις προμηθευτών 

προς την επιχείρησή μας και από βραχυχρόνια τραπεζικά δάνεια. 

6. Ποτέ δεν μπερδεύουμε  τα κεφάλαια  της εταιρείας με  τα χρήματα  της  ιδιωτικής  ζωής  των 

εταίρων ή του επιχειρηματία. Το καθημερινό πάρε‐δώσε από το ταμείο είναι πραγματικά μία 

πληγή που αποβαίνει εις βάρος της χρηματοοικονομικής υγείας της επιχείρησης. Οι εταίροι θα 

πρέπει να απολαμβάνουν σαφώς προκαθορισμένες ροές μετρητών μέσα στη χρονιά, που να 

βασίζεται σε ένα προκαθορισμένο μηνιαίο μισθό (αν δουλεύουν μέσα στην επιχείρηση) και σε 

ένα συντηρητικό υπολογισμό του μεριδίου τους από τα κέρδη της παρελθούσης χρήσης. 

7.  Μεγάλη  προσοχή  στο  μπλοκ  των  επιταγών  μας.  Ποτέ  δεν  δίνουμε  υπογεγραμμένα  ή 

ανυπόγραφα  φύλλα  επιταγών  για  να  διευκολυνθεί  κάποιος  γνωστός  μας,  ποτέ  δεν 

ανταλλάσσουμε  επιταγές  για  να  τις  πάμε  για  προεξόφληση  στην  τράπεζα  και  ποτέ  δεν 

κόβουμε  επιταγή  αν  δεν  είμαστε  100%  σίγουροι  ότι  έχουμε  το  ποσό  εξασφαλισμένο. 

Χρησιμοποιούμε το καρνέ των επιταγών μας με μεγάλη φειδώ. 

8.  Αν  ο  επιχειρηματίας  έχει  συναλλαγές  με  το  εξωτερικό  σε  ξένο  νόμισμα,  πρέπει  να 

προσπαθήσει να προφυλαχθεί από τις διακυμάνσεις των νομισμάτων αυτών έναντι του ευρώ. 

Επειδή  υπάρχουν  πολλά  σκαμπανεβάσματα  στην  συναλλαγματική  ισοτιμία  του  ευρώ  με  τα 

ξένα  νομίσματα  στην  περίοδο  της  κρίσης,  πρέπει  να  φροντίσει  να  προγραμματίζει  τις 

εισαγωγές  του  σε  περιόδους  κάμψης  του  ευρώ,  ώστε  να  περιορίσει  τον  συναλλαγματικό 

κίνδυνο. Αν είναι εξαγωγέας φυσικά θα προσπαθήσει να προγραμματίζει τις εξαγωγές του σε 

περιόδους  αύξησης  της  συναλλαγματικής  ισοτιμίας  του  ευρώ.  Αυτό  όμως  δεν  φθάνει,  ο 

κίνδυνος  παραμένει  μεγάλος,  γι’  αυτό  σε  μεγαλύτερες  επιχειρήσεις  συνίσταται  η  χρήση 

παραγώγων  χρηματοοικονομικών  προϊόντων  ώστε  να  εξασφαλιστούν  έναντι  του  κινδύνου 

απότομων  διακυμάνσεων  των  συναλλαγματικών  ισοτιμιών  των  νομισμάτων.  Αν  το  σενάριο 

διακύμανσης  των  συναλλαγματικών  ισοτιμιών  που  είναι  ευνοϊκό  για  την  επιχείρηση  δεν 

πραγματοποιηθεί τότε, επειδή η επιχείρηση έχει επενδύσει σε παράγωγα που φέρουν κέρδη 

προς  την  αντίθετη  κατεύθυνση  με  αυτή  του  ευνοϊκού  σεναρίου,  οι  ζημιές  της  επιχείρησης 

μετριάζονται ή μηδενίζονται. 

9. Ο  κίνδυνος  αύξησης  των  επιτοκίων  των  δανείων  της  επιχείρησης  είναι  μεγάλος  κατά  την 

περίοδο της οικονομικής κρίσης. Οι ελληνικές τράπεζες βρέθηκαν για διάφορους λόγους στο 

μάτι  του  κυκλώνα,  χωρίς  πρόσβαση  σε  φτηνά  κεφάλαια.  Έτσι  δεν  μπορούσαν  να  χρεώνουν 

τους  πελάτες  τους  με  χαμηλά  επιτόκια.  Η  αύξηση  των  τόκων  στα  δάνεια  οδήγησε  πολλούς 

επιχειρηματίες  σε  αδιέξοδο  και  επαναδιαπραγμάτευση.  Αρκετοί  δεν  τα  κατάφεραν  και 

έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους. 

Page 131: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  130    

10. Ο επιχειρηματίας μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιους αριθμοδείκτες ρευστότητας για να 

ξέρει  που  βαδίζει.  Έτσι  μπορεί  να  χρησιμοποιεί  τον  αριθμοδείκτη  κυκλοφοριακής 

ρευστότητας: 

 

Ο  δείκτης  κυκλοφοριακής  ρευστότητας  εκφράζει  την  ικανότητα  της  επιχείρησης  να 

αντιμετωπίζει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Ο δείκτης αυτός πρέπει οπωσδήποτε να 

είναι πάνω από 1 ενώ μία καλή σχέση θα λέγαμε ότι είναι πάνω από 2 (εξαρτάται και από τον 

κλάδο της επιχείρησης). 

Ένα  ακόμη  αυστηρότερο  κριτήριο  ρευστότητας  της  επιχείρησης  είναι  ο  δείκτης  άμεσης 

ρευστότητας, ο οποίος υπολογίζεται ως εξής: 

( )

 

Ο δείκτης αυτός λαμβάνει υπόψη του για τον προσδιορισμό της ρευστότητας της επιχείρησης 

μόνο  τα  ταμιακά διαθέσιμα και  τις απαιτήσεις από  τους πελάτες  και όχι  τα αποθέματα που 

είναι δύσκολα ρευστοποιήσιμα. Ο δείκτης αυτός πρέπει να είναι πάνω από τη μονάδα ώστε 

μία  εταιρεία  να  είναι  υγιής.  Δείκτης  κάτω  από  τη  μονάδα,  μπορεί  να  σημαίνει  κακή 

ρευστότητα, θα πρέπει όμως να δούμε και το ύψος των αποθεμάτων (πολλές επιχειρήσεις, για 

διάφορους λόγους διατηρούν μεγάλο στοκ αποθέματος). 

Ο  δείκτης  ταμιακής  ρευστότητας  προσδιορίζει  την  ικανότητα  της  επιχείρησης  να 

ανταποκρίνεται  στις  ληξιπρόθεσμες  υποχρεώσεις  της  με  τα  διαθέσιμα  της,  αν  δηλαδή  τα 

χρήματα  που  έχει  στο  ταμείο  και  στην  τράπεζα  καθώς  και  οι  επιταγές  που  είναι  άμεσα 

εισπρακτέες  (όχι  μεταχρονολογημένες)  καλύπτουν  τις  υποχρεώσεις  της  επιχείρησης  που 

πρέπει άμεσα να πληρωθούν. Ο δείκτης ταμιακής ρευστότητας μετριέται ως εξής:   

 

Ο δείκτης αυτός πρέπει να είναι μεγαλύτερος από τη μονάδα γιατί αλλιώς υπάρχει κίνδυνος 

στάσης πληρωμών  και  πτώχευσης  της  εταιρείας.  Αν  για  παράδειγμα η  επιχείρηση  έχει  στην 

τράπεζα 10.000  ευρώ,  στο  ταμείο  της 1.000  ευρώ  και  οι  επιταγές  που  πρέπει  να  πληρώσει 

άμεσα είναι 30.000 ευρώ τότε έχει πολύ μεγάλο πρόβλημα ανταπόκρισης στις ληξιπρόθεσμες 

υποχρεώσεις της. 

Ο δείκτης μέσης περιόδου είσπραξης των απαιτήσεων μετράει τη μέση διάρκεια εξόφλησης 

των απαιτήσεων της επιχείρησης και υπολογίζεται ως εξής: 

Page 132: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  131    

/ 365 360΄

 

Ο  αριθμοδείκτης  αυτός  παρουσιάζει  την  ικανότητα  της  επιχείρησης  να  εισπράττει  τις 

απαιτήσεις της σε εύλογο χρονικό διάστημα και αποτιμάται σε ημέρες. Όσο πιο μεγάλος είναι 

ο  αριθμοδείκτης  αυτός  σε  ημέρες,  σημαίνει  ότι  η  επιχείρηση  αργεί  πολύ  να  εισπράξει  τις 

απαιτήσεις από τους πελάτες της. Αν για παράδειγμα έχει 100 ημέρες δείκτη μέσης περιόδου 

είσπραξης  απαιτήσεων  και  οι  προμηθευτές  της  δίνουν  30  ημέρες  αποπληρωμής  των 

υποχρεώσεών της, τότε θα έχει μεγάλο πρόβλημα πληρωμής των επιταγών της, καθώς δεν θα 

έχει εισπράξει τα χρήματα από τους πελάτες και θα πρέπει να βρει χρήματα για να πληρώσει 

τους προμηθευτές της. 

Ο δείκτης κυκλοφοριακής  ταχύτητας είσπραξης  των απαιτήσεων  (Δ.Κ.Τ.Ε.Α)  είναι  ένα άλλο 

κριτήριο που μας δείχνει το ρυθμό, με τον οποίο οι απαιτήσεις εισπράττονται. Για παράδειγμα 

μία επιχείρηση με χαμηλό ρυθμό είσπραξης απαιτήσεων κινδυνεύει να μείνει  χωρίς ρευστό, 

καθώς  οι  υποχρεώσεις  της  πρέπει  να  πληρωθούν  παρά  το  γεγονός  ότι  το  αντίστοιχο  έσοδο 

καθυστερεί. Ο τύπος του δείκτη αυτού έχει ως εξής: 

. . . . .

 

Αν  η  επιχείρηση  διαπιστώσει  ότι  οι  δείκτες  ρευστότητας  δεν  είναι  σε  καλή  κατάσταση  θα 

πρέπει  να  εισφέρουν  ρευστό  οι  μέτοχοι  –  ιδιοκτήτες  (αύξηση  εταιρικού  κεφαλαίου),  να 

προσπαθήσει  να  μετατρέψει  μέρος  των  βραχυπρόθεσμων  υποχρεώσεών  της  σε 

μακροπρόθεσμο,  να  μειώσει  το  στοκ  των  εμπορευμάτων  της  και  να  καλυτερεύσει  τους 

τρόπους είσπραξης των απαιτήσεών της. 

11. Με  τους  δείκτες  κεφαλαιακής  διάρθρωσης  και  βιωσιμότητας  μετράμε  την  ισορροπία 

μεταξύ  ιδίων  και  ξένων  κεφαλαίων  μέσα  σε  μία  επιχείρηση.  Για  παράδειγμα  αν  σε  μία 

επιχείρηση  η  αναλογία  ίδιων  προς  ξένα  κεφάλαια  είναι  5  τότε  αυτή  η  επιχείρηση  είναι 

εξαιρετικά υγιής ως προς την κεφαλαιακή της διάρθρωση καθώς τα ξένα κεφάλαια μπορούν 

σε περίπτωση κλεισίματος της εταιρείας (για διαφόρους λόγους) να αποπληρωθούν άνετα με 

την  εκποίηση  των  ιδίων  κεφαλαίων  της.  Είναι  αναμφίλεκτο  ότι  για  κάποιες  μορφές 

επενδύσεων  (π.χ.  χαλυβουργία)  απαιτούνται  μεγάλα  κεφάλαια  και  οι  επιχειρηματίες  πρέπει 

να προσεταιριστούν ξένα κεφάλαια. 

Τα  ξένα  κεφάλαια,  αν  τα  ταξινομήσουμε  ως  προς  το  χρόνο  εξόφλησής  τους,  μπορούν  να 

κατηγοριοποιηθούν  σε  βραχυπρόθεσμα  (μέχρι  1  έτος),  μεσοπρόθεσμα  (1‐5  έτη)  και 

μακροπρόθεσμα  (πάνω  από  5  έτη).  Η  παρουσία  δανείων  σημαίνει  συγκεκριμένη  ταμιακή 

εκροή  κάθε  μήνα  για  πληρωμή  τόκων,  προμηθειών,  εξόδων  φακέλων  κ.λπ.  Άρα,  όσο 

μεγαλύτερη  είναι  η  συμμετοχή  των  ξένων  κεφαλαίων  στην  επιχείρηση  τόσο  επηρεάζεται  η 

Page 133: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  132    

μηνιαία  ταμιακή εκροή. Η  εκροή αυτή,  η οποία παίρνει  τη μορφή σταθερών καταβολών για 

την επιχείρηση, είναι πολύ δύσκολο να σταματήσει χωρίς η επιχείρηση να χάσει την αξιοπιστία 

και  τη  φερεγγυότητά  της,  ειδικά  σε  περιόδους  οικονομικής  κρίσης.  Στην  κατηγορία  των 

δεικτών κεφαλαιακής διάρθρωσης και βιωσιμότητας είναι σημαντικοί οι παρακάτω δείκτες: 

Ο  δείκτης  συνολικής  δανειακής  επιβάρυνσης  (Δ.Σ.Δ.Ε.)  δείχνει  το  ποσοστό  του συνόλου  του 

ενεργητικού,  πάνω  στο  οποίο  οι  πιστωτές  της  επιχείρησης  έχουν  απαιτήσεις,  δηλαδή  αν 

εκποιήσουμε  το  ενεργητικό  της  εταιρείας  πόσες  δανειακές  υποχρεώσεις  καλύπτουμε  (για 

παράδειγμα σε περίπτωση που κλείσει η εταιρεία). 

. ( . ).

 

Ο δείκτης αυτός ενδιαφέρει π.χ. μία τράπεζα που προτίθεται να δανείσει μία επιχείρηση, γιατί 

όσο  μικρότερος  είναι,  τόσο  περισσότερες  εξασφαλίσεις  έχει  σε  περίπτωση  αποτυχίας  της 

επιχείρησης,  η  τράπεζα  μπορεί  να  ρευστοποιήσει  στοιχεία  του  ενεργητικού  της  επιχείρησης 

για να πάρει τα χρήματά της πίσω. Αντίθετα, ένας πολύ υψηλός δείκτης συνολικής δανειακής 

επιβάρυνσης μπορεί να ωθήσει τους διοικούντες στη λήψη παράτολμων ή ακόμα και δόλιων 

ενεργειών διασπάθισης της περιουσίας της επιχείρησης, αφού οι ιδιοκτήτες έχουν πολύ λίγα 

να χάσουν σε σχέση με το σύνολο των κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί στην επιχείρηση. 

Παράλληλα με το δείκτη συνολικής δανειακής επιβάρυνσης, μπορούμε να χρησιμοποιούμε και 

τον  παρακάτω  δείκτη  (διότι  μας  δείχνει  αν  τα  ίδια  κεφάλαια  καλύπτουν  τα  δάνεια  της 

επιχείρησης σε περίπτωση που αυτή κλείσει): 

 

Ο  δείκτης  αυτός  συγκρίνει  τα  ίδια  κεφάλαια  με  τις  δανειακές  της  υποχρεώσεις  της 

επιχείρησης. Μία αναλογία ένα προς ένα, δηλαδή τα ίδια κεφάλαια της επιχείρησης να είναι, 

τουλάχιστον, ίσα προς τα ξένα κεφάλαια, εξασφαλίζει μία καλή χρηματοοικονομική ισορροπία 

μέσα στην επιχείρηση. Η αναλογία όμως αυτή εξαρτάται και από τον κλάδο της επιχείρησης, 

την αξιοποίηση που κάνει στα κεφάλαια, το πόσο αποδοτική και αποτελεσματική (κερδοφόρα) 

είναι, αν τα προϊόντα της είναι ανταγωνιστικά κ.λπ. 

Η επιχείρηση πρέπει να παράγει ικανοποιητικά κέρδη ώστε να εξασφαλίζει τις ταμιακές 

ροές  προς  τις  τράπεζες  και  τους  πιστωτές  της.  Γι’  αυτό  και  ο  βαθμός  κάλυψης  των 

χρηματοοικονομικών δαπανών  είναι  πολύ σημαντικός  (και  για  τις  τράπεζες)  διότι  δείχνει  αν 

φτάνουν τα κέρδη για να καλυφθούν τα τοκοχρεολύσια της επιχείρησης και υπολογίζεται ως 

εξής: ( )

 

Page 134: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  133    

Θα πρέπει ο δείκτης αυτός  να  είναι πολύ πάνω από  τη μονάδα ώστε η  επιχείρηση  να  είναι 

υγιής  και  να  μπορεί  να  συνεχίσει  σε  βάθος  χρόνου  καλύπτει  τις  χρηματοοικονομικές  της 

υποχρεώσεις. Αδυναμία παραγωγής κερδών, ή μείωσής τους λόγω κρίσης και ύφεσης, μπορεί 

να  επιφέρει  μέχρι  και  κλείσιμο  της  εταιρείας  εφόσον  οι  πιστωτές  της  την  οδηγήσουν  σε 

πτώχευση.  Αντίθετα,  υψηλός  ρυθμός  επίτευξης  κερδών  και  μεγάλα  κέρδη  μπορούν  να 

δικαιολογήσουν  και  υψηλό  δανεισμό  καθώς  και  μεγάλες  ταμιακές  εκροές  για  τόκους  και 

συναφή έξοδα. 

Όσον  αφορά  την  υγιή  χρηματοδότηση  των  παγίων  μίας  επιχείρησης,  είναι  κανόνας  στα 

χρηματοοικονομικά  ότι  τα  πάγια  στοιχεία  πρέπει  να  καλύπτονται  μονίμως  από  κεφάλαια 

μακράς διάρκειας. Είναι καταστροφικό το πάγιο ενεργητικό να καλύπτεται με βραχυπρόθεσμα 

κεφάλαια  (π.χ.  αγορά  κτιρίων  με  δάνειο  6  μηνών).Ο  δείκτης  βαθμού  κάλυψης  παγίων  με 

κεφάλαια μακράς διάρκειας βρίσκεται ως εξής: 

 

Ο δείκτης αυτός πρέπει να είναι τουλάχιστον 1. Δείκτης μικρότερος της μονάδας σημαίνει ότι 

έχουν  χρηματοδοτηθεί  πάγια  με  βραχυπρόθεσμα  κεφάλαια,  αφού  το  άθροισμα  των  ιδίων 

κεφαλαίων  και  των  μακροπρόθεσμων  υποχρεώσεων  δεν  καλύπτει  την  καθαρή  αξία  των 

παγίων  της  επιχείρησης.  Έτσι,  ο  εν  λόγω  δείκτης  μας  δείχνει  και  την  ύπαρξη  ή  όχι  μόνιμου 

κεφαλαίου κίνησης, αφού ισχύει ο τύπος: 

Κεφάλαια μακράς διαρκείας – πάγιο ενεργητικό = Κυκλοφορούν ‐ βραχυπρόθεσμες 

υποχρεώσεις = Μόνιμο κεφάλαιο κίνησης. 

Όταν ο δείκτης εμφανίζεται μικρότερος της μονάδας, σημαίνει για την επιχείρηση ανυπαρξία 

μόνιμου  κεφαλαίου  κίνησης,  καθώς  και  ότι  μέρος  των  πάγιων  περιουσιακών  της  στοιχείων 

καλύπτεται  από  βραχυπρόθεσμο  δανεισμό,  πράγμα  που  αντίκειται  στη  βασική  αρχή  και 

φιλοσοφία της ορθολογικής κεφαλαιακής συγκρότησης των επιχειρήσεων. 

Ένας  άλλος  σημαντικός  δείκτης,  είναι  ο  δείκτης  βαθμού  κάλυψης  κυκλοφορούντος 

ενεργητικού με μόνιμο κεφάλαιο κίνησης, ο οποίος υπολογίζεται ως εξής: . . .( . )

. . 100

 

Από  τον  δείκτη  αυτό  καταλαβαίνουμε  αν  πράγματι  υπάρχει  ένα  σοβαρού  ύψους  κεφάλαιο 

κίνησης  το  οποίο  και  θα  χρηματοδοτεί  τις  καθημερινές  δράσεις  της  επιχείρησης  (αγορά 

εμπορευμάτων,  πίστωση  στους  πελάτες  κλπ.)  ή  αν  η  επιχείρηση  μπαίνει  σε  μία  φάση 

χρηματοπιστωτικής ασφυξίας. Το ύψος του αναγκαίου μόνιμου κεφαλαίου κίνησης εξαρτάται 

πάλι από τον κλάδο, τη διάρθρωση της επιχείρησης και τη στρατηγική της στην αγορά. 

Page 135: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  134    

Μερικά από τα προτεινόμενα μέτρα για την βελτίωση των δεικτών κεφαλαιακής διάρθρωσης 

είναι  η  αύξηση  των  ίδιων  κεφαλαίων  (π.χ.  αύξηση  μετοχικού  κεφαλαίου),  η  μείωση  των 

βραχυπρόθεσμων  υποχρεώσεων,  η  μείωση  του  κόστους  πωληθέντων,  η  αποταμίευση 

σημαντικού  μέρους  των  καθαρών  κερδών  και  επανεπένδυση  του  στην  επιχείρηση 

(αυτοχρηματοδότηση) και η βελτίωση της παραγωγικότητας της επιχείρησης με την εφαρμογή 

νέων τεχνολογιών. 

Δραστηριότητα 1. 

Κατεβάστε από το διαδίκτυο έναν ισολογισμό μίας επιχείρησης και αναλύστε τον με βάση τους 

αριθμοδείκτες  κυκλοφοριακής  και  άμεσης  ρευστότητας  που  παρουσιάστηκαν  στην  ενότητα 

αυτή. Ενδεικτικό παράδειγμα θα βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου. 

7.2.   ΠΟΤΕ  ΟΙ  ΤΡΑΠΕΖΕΣ  ΘΕΩΡΟΥΝ  ΟΤΙ  ΜΙΑ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ  ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ  ΣΕ  ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 

ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ 

Οι τράπεζες έχουν τη δική τους λογική να αξιολογούν μία επιχείρηση και έναν επιχειρηματία. 

Ξεκινούν από το όνομα που έχει κτίσει στην αγορά, ειδικά όταν έχει δραστηριοποιηθεί σε μία 

αγορά  για  πολλά  χρόνια.  Αξιολογούν  τη  φήμη  του,  τη  διαχρονική  φερεγγυότητά  του,  την 

οικογενειακή  του  κατάσταση,  την  τιμιότητά  του,  τις  πιθανές  σχέσεις  με  ανθρώπους 

αφερέγγυους  και  παραβατικούς,  το  σύνολο  της  επιχειρηματικής  πορείας  του.  Ένας 

επιχειρηματίας που έχει κτίσει ένα λαμπρό όνομα στην αγορά και βρίσκεται σε μία δυσκολία, 

πιθανότατα να έχει μία πολύ διαφορετική αντιμετώπιση από κάποιον που έχει κακή φήμη. Οι 

τράπεζες γνωρίζουν ότι αν στηρίξουν ένα καλό επιχειρηματία σε μία δύσκολη στιγμή,  τότε η 

ανάκαμψή του θα φέρει και σε αυτές κέρδη. 

Το κεφάλαιο  που  έχει  συνεισφέρει  ο  επιχειρηματίας  στην  επιχείρησή  του θεωρείται  επίσης 

βασικό  κριτήριο  όσον  αφορά  την  αξιολόγησή  του  γιατί  δείχνει  αν  διακινδυνεύει  δικά  του 

χρήματα  και  κεφάλαια  στην  επιχειρηματική  του  δραστηριότητα.  Επιχειρηματίες  που  έχουν 

πολύ υψηλό λόγο ξένων προς ίδια κεφάλαια είναι στην πρώτη λίστα της επικινδυνότητας για 

τις  τράπεζες.  Σε  μία  εποχή  που  το  χρήμα  ήταν  άφθονο,  οι  τράπεζες  έδωσαν  δάνεια  σε 

επιχειρηματίες  με  λίγα  ή  ακόμη  και  καθόλου  ίδια  κεφάλαια.  Γι’  αυτό  και  τώρα  είναι  πολύ 

προσεκτικές και εστιάζουν πρώτα από όλα σε αυτά τα θαλασσοδάνεια.  

Ένας ακόμη δείκτης που χρησιμοποιούν οι τράπεζες σε αυτή την περίπτωση είναι ο δείκτης της 

αποδοτικότητας των ιδίων κεφαλαίων  (κέρδη προς  ίδια κεφάλαια), ο οποίος αν είναι έντονα 

αρνητικός δείχνει και μία μεγάλη κακοδιαχείριση εκ μέρους του επιχειρηματία ενώ σε μερικές 

περιπτώσεις και μία δόλια λεηλασία της επιχείρησης και της περιουσίας της. 

Page 136: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  135    

Η διοικητική ικανότητα του επιχειρηματία και το δυναμικό των εγκαταστάσεών του επίσης 

θεωρείται επίσης ένας σημαντικός παράγοντας αξιολόγησης ενός επιχειρηματία. 

Το  γεγονός  ότι  υπάρχουν  συνθήκες  αφόρητης  πίεσης  λόγω  της  οικονομικής  κρίσης,  ομοίως 

λαμβάνεται  υπόψη  από  τις  τράπεζες,  οι  οποίες  κατά  την  αξιολόγηση  του  επιχειρηματία 

λαμβάνουν  υπόψη  τους  σε  ποιο  στάδιο  του  οικονομικού  κύκλου  βρίσκεται  η  ελληνική 

οικονομία. 

Τέλος,  ένα  βασικό  σημείο  αξιολόγησης  του  επιχειρηματία  είναι  αν  έχει  να  προσφέρει  στην 

τράπεζα  κάποιο ενέχυρο  (μία υποθήκη  για παράδειγμα  ενός ακινήτου που  να  καλύπτει  την 

αξία  του δανείου)  σε περίπτωση που δεν μπορέσει  να φανεί συνεπής στις υποχρεώσεις  του 

απέναντι στην τράπεζα. 

Μετά  από  την  αξιολόγηση  του  επιχειρηματία,  οι  τράπεζες  ζητούν  οικονομικά  στοιχεία  της 

επιχείρησης  (ισολογισμό,  κατάσταση  αποτελεσμάτων  χρήσης,  κ.λπ.)  και  αξιολογούν  την 

επιχείρηση, η οποία θεωρείται ότι βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης όταν υπάρχουν 

μεμονωμένα ή σωρευτικά, ανάλογα με την περίπτωση, οι παρακάτω παράγοντες: 

1.  Υπάρχει  πολύ  μεγάλη  μείωση  των  πωλήσεων  της  επιχείρησης  μεγαλύτερη  του  12%‐15%. 

Αυτό σημαίνει ότι η επιχείρηση χάνει μερίδια αγοράς, πελάτες και πιθανόν να έχει ζημιές. 

2.  Υπάρχει  αύξηση  στις  ημέρες  είσπραξης  των  υποχρεώσεων  της  επιχείρησης  και  όταν 

συγκριθεί  με  το μέσο όρο  του  κλάδου,  χρειάζεται  τις  διπλές μέρες  για  να  εισπράξει  τα  ίδια 

χρήματα  από  τις  ανταγωνιστικές  της  εταιρείες.  Αυτό  δείχνει  ότι  η  επιχείρηση  θα  χρειαστεί 

περισσότερο κεφάλαιο κίνησης και θα βρεθεί σύντομα σε παγίδα ρευστότητας και θα πρέπει 

να χρηματοδοτηθεί άμεσα. 

3.  Οι  υποχρεώσεις  της  εταιρείας  μεγαλώνουν  παρά  την  στασιμότητα  ή  τη  μείωση  των 

πωλήσεων. Η  επιχείρηση πιθανόν  να αφήνει απλήρωτες αρκετές υποχρεώσεις  της  είτε  γιατί 

δεν εισπράττει τις απαιτήσεις της είτε γιατί έχει μεγάλη πτώση στον τζίρο της και λειτουργεί με 

ζημίες. 

4. Η εμφάνιση αρνητικού κεφαλαίου κίνησης (το οποίο ορίζεται ως η διαφορά των στοιχείων 

κυκλοφορούντος ενεργητικού μείον τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της επιχείρησης) δίνει 

την  εντύπωση  ότι  πολύ  σύντομα  η  επιχείρηση  θα  χτυπήσει  την  πόρτα  της  τράπεζας  και  θα 

ζητήσει και άλλα δάνεια για να αποφύγει την παγίδα ρευστότητας. 

5.  Αν  τα  αποθέματα  στις  αποθήκες  της  επιχείρησης  είναι  διπλάσια  του  μέσου  όρου  του 

κλάδου ή είναι μεγαλύτερα  του μισού  του ετήσιου κόστους πωληθέντων,  τότε η  επιχείρηση 

κάνει  ανορθολογική  χρησιμοποίηση  των  χρηματοοικονομικών  της  διαθεσίμων, 

συσσωρεύοντας αποθέματα χωρίς την ανάλογη ζήτηση στην αγορά. Αύξηση των αποθεμάτων 

Page 137: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  136    

και μείωση των πωλήσεων σημαίνει ότι ο επιχειρηματίας δεν προβλέπει σωστά τη ζήτηση των 

προϊόντων του και αυτοπαγιδεύεται σιγά‐σιγά σε μία αυτοκαταστροφική πολιτική. 

6. Υπάρχει συσσώρευση σημαντικών ζημιών για τα δύο τελευταία χρόνια και μεγάλη μείωση 

του  μικτού  περιθωρίου  κέρδους.  Αυτά  εξετάζονται  σε  συνδυασμό  με  την  επάρκεια  των 

ιδιωτικών  κεφαλαίων που  έχουν  συνεισφέρει  οι  επιχειρηματίες.  Αν αυτά  κριθούν ανεπαρκή 

τότε οι τράπεζες αξιολογούν τις προοπτικές της επιχείρησης αρνητικά. 

7.  Παρατηρείται  μεγάλη  και  δυσανάλογη  με  το  μέγεθος,  τον  τζίρο  και  τον  κλάδο  της 

επιχείρησης  αύξηση  των  απαιτήσεών  της  από  τους  πελάτες.  Αυτό  σημαίνει  ότι  οι  πελάτες 

αργούν να πληρώσουν και πολλές φορές δεν πληρώνουν και καθόλου. 

8.  Ένα  άλλο  άσχημο  σημείο  είναι  να  καλύπτει  η  επιχείρηση  αγορές  παγίων  στοιχείων 

(μεταφορικά μέσα, μηχανήματα κ.λπ.) με βραχυπρόθεσμο δανεισμό και πιστώσεις από  τους 

προμηθευτές.  Αυτό  σημαίνει  ότι  η  επιχείρηση  θα  χρειαστεί  σε  σύντομο  χρονικό  διάστημα 

μεγάλα ποσά για να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της. 

9. Τα δάνεια που έχει πάρει η επιχείρηση ξεπερνούν το 40% του τζίρου της αν πρόκειται για 

εμπορική επιχείρηση και το 30% αν πρόκειται για βιομηχανική επιχείρηση. Πάνω από αυτό το 

σημείο, η επιχείρηση μπαίνει σε παρακολούθηση. 

10. Τα χρηματικά διαθέσιμα της επιχείρησης είναι πολύ υψηλά σε σχέση με τον τζίρο της και 

το κυκλοφορούν ενεργητικό της. 

 

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 

Η  διαχείριση  του  χρήματος  παίζει  καταλυτικό  ρόλο  στην  επιβίωση  της  επιχείρησης  σε 

περιόδους βαθιάς οικονομικής κρίσης. Ο τρόπος με τον οποίο ο επιχειρηματίας διαχειρίζεται 

το  δικό  του  χρήμα,  αλλά  και  τα  δάνεια  των  τραπεζών  που  έχει  λάβει,  είναι  κρίσιμος 

παράγοντας επιβίωσης σε μία εποχή κατά την οποία το χρήμα είναι δυσεύρετο, οι  τράπεζες 

έχουν κλείσει την στρόφιγγα του δανεισμού, οι πτωχεύσεις επιχειρήσεων είναι στην ημερήσια 

διάταξη  και  αρκετοί  πελάτες  είναι  πιθανόν  να  παρουσιάσουν  αδυναμία  πληρωμής  των 

υποχρεώσεών τους στην επιχείρησή μας. 

Σε περιόδους οικονομικής  κρίσης,  στη διαχείριση  του εταιρικού εισοδήματος,  κεντρικό ρόλο 

παίζουν  το  κεφάλαιο  κίνησης  της  επιχείρησης  και  τα  ρευστά  της  διαθέσιμα.  Το  κεφάλαιο 

κίνησης  έχει  ιδιαίτερη  σημασία  για  την  επιχείρηση  καθώς  καλύπτει  τα  τρέχοντα  έξοδα  της 

λειτουργίας  της  και  κατά συνέπεια  εγγυάται  την  επιβίωσή  της.  Το συνολικό μικτό  κεφάλαιο 

κίνησης  είναι  το  σύνολο  του  κυκλοφορούντος  ενεργητικού,  το  άθροισμα  δηλαδή  των 

απαιτήσεων, των αποθεμάτων και των διαθεσίμων της επιχείρησης. Η διατήρηση ενός υψηλού 

Page 138: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  137    

ποσού σε ρευστό μας δίνει και ένα αίσθημα ασφαλείας όσον αφορά την εκδήλωση κινδύνων 

που  πηγάζουν  από  τη  ζωή  της  επιχείρησης  η  οποία  δραστηριοποιείται  σε  ένα  οικονομικό 

περιβάλλον «κινούμενης άμμου».  

Βασικό  στη  διαχείριση  των  ρευστών  διαθεσίμων  είναι  και  η  διαχείριση  των  ληξιπρόθεσμων 

απαιτήσεων προς  την  επιχείρηση  εκ μέρους  του  επιχειρηματία.  Για  να  κάνουμε πετυχημένη 

χρηματοοικονομική διαχείριση θα πρέπει επίσης να προσέχουμε και την πολιτική πιστώσεων 

που  ακολουθούμε.  Έχοντας  υπόψη  όλη  την  παραπάνω  ανάλυση,  μπορούμε  να  πούμε  ότι 

υπάρχουν  βασικοί  κανόνες  που  αν  τους  ακολουθούμε  εξασφαλίζουμε  τη  μακροχρόνια  και 

βραχυχρόνια  ισορροπία  στην  διαχείριση  του  εταιρικού  εισοδήματος  και  τη  συνετή 

χρηματοοικονομική διαχείριση της επιχείρησης. Οι κανόνες αυτοί είναι οι εξής: 

Τα  πάγια  στοιχεία  της  επιχείρησης  θα  πρέπει  να  χρηματοδοτούνται  κατά  κανόνα  με  ίδια 

κεφάλαια του επιχειρηματία ή των εταίρων. 

Τα κέρδη από τις επενδύσεις της επιχείρησης χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα στην 

ανανέωση των στοιχείων του παγίου ενεργητικού. 

Ποτέ  δεν  χρηματοδοτούμε  με  βραχυπρόθεσμα  δάνεια  τα  πάγια,  που  αποτελούν 

περιουσιακά στοιχεία μακράς διάρκειας.  

Η αξία του μόνιμου κεφαλαίου κίνησης θα πρέπει να χρηματοδοτείται από ίδια κεφάλαια 

και με παρακράτηση από τα κέρδη της εταιρείας.  

Το  μεταβλητό  κεφάλαιο  κίνησης  μπορεί  να  χρηματοδοτείται  από  βραχυπρόθεσμα 

κεφάλαια,  αν  δεν  υπάρχουν  διαθέσιμα  ίδια  κεφάλαια,  δηλαδή  από  πιστώσεις 

προμηθευτών προς την επιχείρησή μας και από βραχυχρόνια τραπεζικά δάνεια. 

Ποτέ δεν μπερδεύουμε τα κεφάλαια της εταιρείας με τα χρήματα της ιδιωτικής ζωής των 

εταίρων ή του επιχειρηματία.  

Μεγάλη προσοχή στο μπλοκ των επιταγών μας.  

Αν έχεις συναλλαγές με το εξωτερικό σε ξένο νόμισμα, προσπάθησε να προφυλαχθείς από 

τις διακυμάνσεις των νομισμάτων αυτών έναντι του ευρώ.  

Ο κίνδυνος αύξησης  των επιτοκίων  των δανείων  της επιχείρησης είναι μεγάλος κατά  την 

περίοδο της οικονομικής κρίσης.  

Ο επιχειρηματίας μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιους αριθμοδείκτες ρευστότητας για να 

ξέρει που βαδίζει.  

Page 139: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  138    

Οι  Τράπεζες  έχουν  τη  δική  τους  λογική  για  να  αξιολογούν  μία  επιχείρηση  και  έναν 

επιχειρηματία. Ξεκινούν από το όνομα που έχει κτίσει στην αγορά, αξιολογούν τη φήμη του, τη 

διαχρονική φερεγγυότητά του, την οικογενειακή του κατάσταση, την τιμιότητά του, το σύνολο 

της επιχειρηματικής πορείας του, το κεφάλαιο που έχει συνεισφέρει στην επιχείρησή του, την 

διοικητική  ικανότητα  του  και  το  δυναμικό  των  εγκαταστάσεών  του.  Βασικό  σημείο 

αξιολόγησης του επιχειρηματία είναι αν έχει να προσφέρει στην τράπεζα κάποιο ενέχυρο (μία 

υποθήκη για παράδειγμα ενός ακινήτου που να καλύπτει την αξία του δανείου), σε περίπτωση 

που δεν μπορέσει να φανεί συνεπής στις υποχρεώσεις του απέναντι στην τράπεζα. 

Έχοντας  παραθέσει  στο  παρόν  κεφάλαιο  μέτρα  βελτίωσης  της  χρηματοοικονομικής 

κατάστασης  της  επιχείρησης,  στο  επόμενο  κεφάλαιο  θα  ασχοληθούμε  με  την  ανάληψη 

πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης μέσα στην επιχείρηση και για 

την προσωπική ανάπτυξη του επιχειρηματία. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 140: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης 

 139

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Το  καθαρό  κεφάλαιο  κίνησης  είναι  η  διαφορά  μεταξύ

κυκλοφορούντος ενεργητικού και των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων 

της επιχείρησης. 

2. Είναι θεμιτό το πάγιο ενεργητικό να καλύπτεται με βραχυπρόθεσμα

κεφάλαια. 

3. Ο  δείκτης  ταμιακής  ρευστότητας  προσδιορίζει  την  ικανότητα  της

επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της με 

τα διαθέσιμα της. 

4. Ο δείκτης βαθμού  κάλυψης παγίων με  κεφάλαια μακράς διάρκειας

βρίσκεται  αν  διαιρέσουμε  το  άθροισμα  των  ιδίων  κεφαλαίων  και 

βραχυπρόθεσμων  υποχρεώσεων  με  την  καθαρή  αξία  των  παγίων  και 

μας  δείχνει  σε  ποιο  βαθμό  τα  πάγια  στοιχεία  του  ισολογισμού  της 

επιχείρησης καλύπτονται από κεφάλαια μακράς διάρκειας. 

5. Η  διοικητική  ικανότητα  του  επιχειρηματία  και  το  δυναμικό  των

εγκαταστάσεών  του  θεωρείται  ένας  σημαντικός  παράγοντας 

αξιολόγησης  ενός  επιχειρηματία  από  την  τράπεζα  που  τον 

χρηματοδοτεί. 

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

1. Το _______________________________ είναι το σύνολο του κυκλοφορούντος ενεργητικού

μίας επιχείρησης. 

Α. Μέσο κεφάλαιο κίνησης. 

Β. Καθαρό κεφάλαιο κίνησης. 

Page 141: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  140    

Γ. Συνολικό μικτό κεφάλαιο κίνησης. 

Δ. Μεταβλητό κεφάλαιο κίνησης. 

 

2.  ___________________  είναι  το  μέγεθος  εκείνο  του  καθαρού  κεφαλαίου  κίνησης  που 

εξασφαλίζει την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία της επιχείρησης. 

Α. Μεγάλο. 

Β. Μικρό. 

Γ. Άριστο. 

Δ. Βιώσιμο. 

 

3.  Ο  δείκτης  κυκλοφοριακής  ρευστότητας  εκφράζει  την  ικανότητα  της  επιχείρησης  να 

αντιμετωπίζει ____________________ υποχρεώσεις της. 

Α. Μακροπρόθεσμες. 

Β. Βραχυπρόθεσμες. 

Γ. Μεσοπρόθεσμες. 

Δ. Όλες τις. 

 

4.  Είναι  κανόνας  στα  χρηματοοικονομικά  ότι  τα  πάγια  στοιχεία  του  ισολογισμού  της 

επιχείρησης  πρέπει  να  καλύπτονται  μονίμως  από  κεφάλαια    _____________________ 

διάρκειας. 

Α. Αορίστου. 

Β. Μακράς. 

Γ. Μικρής. 

Δ. Μεσαίας. 

 

Page 142: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  141    

5. Τέλος, ένα βασικό σημείο αξιολόγησης του επιχειρηματία είναι αν έχει να προσφέρει στην 

τράπεζα κάποιο _________________  σε περίπτωση που δεν μπορέσει να φανεί συνεπής στις 

υποχρεώσεις του απέναντι στην τράπεζα. 

Α. Ενέχυρο. 

Β. Βοήθημα. 

Γ. Τεκμήριο. 

Δ. Συμβόλαιο. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 143: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  142    

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1.  Το  καθαρό  κεφάλαιο  κίνησης  είναι  η  διαφορά  μεταξύ 

κυκλοφορούντος ενεργητικού και των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων 

της επιχείρησης. 

Σ   

2. Είναι θεμιτό το πάγιο ενεργητικό να καλύπτεται με βραχυπρόθεσμα 

κεφάλαια. 

Σωστό:  Το  πάγιο  ενεργητικό  πρέπει  να  καλύπτεται  εξ  ολοκλήρου με 

μακροπρόθεσμα κεφάλαια. 

  Λ 

3.  Ο  δείκτης  ταμιακής  ρευστότητας  προσδιορίζει  την  ικανότητα  της 

επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της με 

τα διαθέσιμα της. 

Σ   

4. Ο  δείκτης βαθμού  κάλυψης παγίων με  κεφάλαια μακράς διάρκειας 

βρίσκεται  αν  διαιρέσουμε  το  άθροισμα  των  ιδίων  κεφαλαίων  και  των 

βραχυπρόθεσμων  υποχρεώσεων  με  την  καθαρή  αξία  των  παγίων  και 

μας  δείχνει  σε  ποιο  βαθμό  τα  πάγια  στοιχεία  του  ισολογισμού  της 

επιχείρησης καλύπτονται από κεφάλαια μακράς διάρκειας. 

Σωστό:  Ο  δείκτης  βαθμού  κάλυψης  παγίων  με  κεφάλαια  μακράς 

διάρκειας  βρίσκεται  αν  διαιρέσουμε  το  άθροισμα  των  ιδίων 

κεφαλαίων  και  των  μακροπρόθεσμων  υποχρεώσεων  με  την  καθαρή 

αξία των παγίων και μας δείχνει σε ποιο βαθμό τα πάγια στοιχεία του 

ισολογισμού  της  επιχείρησης  καλύπτονται  από  κεφάλαια  μακράς 

διάρκειας. 

  Λ 

5.  Η  διοικητική  ικανότητα  του  επιχειρηματία  και  το  δυναμικό  των 

εγκαταστάσεών  του  θεωρείται  ένας  σημαντικός  παράγοντας 

αξιολόγησης  ενός  επιχειρηματία  από  την  τράπεζα  που  τον 

χρηματοδοτεί. 

Σ   

Page 144: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  143    

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

ΕΡΩΤΗΣΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

1  Γ 

2  Γ 

3  Β 

4  Β 

5  Α 

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 

 

Δραστηριότητα 1 – Παράδειγμα λύσης. 

Έστω ότι ο ισολογισμός μίας επιχείρησης μας δίνει τα ακόλουθα δεδομένα: 

Κυκλοφορούν ενεργητικό: 1.000.000. 

Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις: 2.000.000. 

Αποθέματα: 200.000. 

Τότε ο δείκτης κυκλοφοριακής ρευστότητας διαμορφώνεται σε 

= 0,5. 

( )

0,4 

Επειδή  και  οι  δύο  δείκτες  είναι  κάτω από  τη  μονάδα,  διαπιστώνουμε  ότι  η  επιχείρηση  έχει 

σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας. 

Page 145: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  144    

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ 

1.  Από  το  βιβλίο  των  Πέτρου  Κιόχου,  Γεώργιου  Παπανικολάου,  Γεώργιου  Θάνου  και 

Απόστολου Κιόχου, Χρηματοοικονομική διοίκηση και πολιτική, Αθήνα: Σύγχρονη Εκδοτική, 

2002, αξίζει να διαβάσετε το δέκατο κεφάλαιο με τίτλο «Διαχείριση κεφαλαίου κίνησης» (σελ. 

291‐301).  

2. Από το βιβλίο του  Ιωάννη Αποστολόπουλου, Ειδικά θέματα χρηματοδοτικής διοικήσεως, 

Τρίτη  έκδοση,  Αθήνα:  Εκδόσεις  Αθ.  Σταμούλης,  2012,  μπορείτε  να  διαβάσετε  το  έβδομο 

κεφάλαιο με τίτλο «Διοίκηση Χρηματικών Διαθεσίμων» (σελ. 215‐247). 

3.  Από  το  βιβλίο  των  Δημήτριου  Βασιλείου  και  Νικόλαου  Ηρειώτη,  Χρηματοοικονομική 

διοίκηση. Θεωρία και πρακτική, Αθήνα: Εκδόσεις Rosili, 2008,μπορείτε να διαβάσετε το πολύ 

χρήσιμο τρίτο κεφάλαιο με τίτλο «Ανάλυση χρηματοοικονομικών δεικτών» (σελ. 34‐72). 

 

 

 

 

 

Page 146: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  145    

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΑΝΑΛΗΨΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΗΣ 

ΚΡΙΣΗΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕ ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ  

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Η ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης πρέπει να γίνεται 

ταυτόχρονα  και  με  εστίαση  στην  προσωπική  ανάπτυξη  του  επιχειρηματία,  των 

συμβοηθούντων  μελών  και  των  εργαζομένων.  Γιατί  οι  επιχειρήσεις  δεν  αναπτύσσονται 

ξεχωριστά από τους ανθρώπους που τις διευθύνουν, τις οργανώνουν και τις δουλεύουν, αλλά 

παράλληλα με αυτούς, σε κοινές αλληλένδετες μοίρες.  

ΣΚΟΠΟΣ 

Σκοπός  της  όγδοης  ενότητας  είναι  η  παρουσίαση  των  πρωτοβουλιών  που  μπορεί  να  πάρει 

ένας επιχειρηματίας για να αντιμετωπίσει τις οδυνηρές επιπτώσεις της κρίσης και ταυτόχρονα 

η  ανάλυση  των  τρόπων  εστίασης  στην  προσωπική  ανάπτυξη  του  επιχειρηματία,  των 

συμβοηθούντων  μελών  και  των  εργαζομένων,  ώστε  να  μπορέσει  να  αντιμετωπίσει  τις 

επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην επιχείρησή του. 

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ –  ΣΤΟΧΟΙ 

Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας: 

Σε επίπεδο γνώσεων θα είστε σε θέση: 

1. Να αναφέρετε πρωτοβουλίες εκ μέρους του επιχειρηματία για την αντιμετώπιση των 

επιπτώσεων της κρίσης μέσα στην επιχείρηση. 

2.  Να  αναλύετε  πώς  μπορεί  η  εστίαση  στην  προσωπική  ανάπτυξη  να  βοηθήσει  στην 

αντιμετώπιση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στην επιχείρηση. 

Σε επίπεδο δεξιοτήτων θα είστε σε θέση: 

1.  Λαμβάνοντας υπόψη  τις  επιπτώσεις  της  οικονομικής  κρίσης σε μια  επιχείρηση,  να 

αποφασίζετε  ποιες  πρωτοβουλίες  μπορούν  να  βοηθήσουν  πρακτικά  την  επιχείρηση 

αυτή. 

2.  Να  αποφασίζετε  ποιες  πρωτοβουλίες  μπορούν  να  βοηθήσουν  πρακτικά  την 

προσωπική σας ανάπτυξη ως επιχειρηματίες σε επιχειρήσεις. 

Σε επίπεδο στάσεων θα είστε σε θέση: 

Page 147: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  146    

1. Να αισθάνεστε σίγουροι/σίγουρες ότι έχετε τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες 

ώστε να μπορείτε να εστιάσετε στην προσωπική σας ανάπτυξη. 

 

2. Να υποστηρίζετε την προσωπική ανάπτυξη συμβοηθούντων μελών και εργαζομένων 

στην επιχείρησή σας. 

3.  Να  εκτιμάτε  το  εύρος  και  την  πολυπλοκότητα  των  πρωτοβουλιών  που  μπορεί  να 

πάρει ένας επιχειρηματίας για να αντιμετωπίσει  τις επιπτώσεις της κρίσης μέσα στην 

επιχείρησή του. 

ΛΕΞΕΙΣ ‐ ΚΛΕΙΔΙΑ 

Time management 

Αναγκαστική επιχειρηματικότητα 

Γνωστικό κεφάλαιο 

Διά βίου μάθηση και εξ αποστάσεως εκπαίδευση 

Διαφήμιση από στόμα σε στόμα 

Επιχειρηματικό σχέδιο 

Ηρωικό μάνατζμεντ 

Νόμος του Pareto 

Στρατηγική επιβίωσης 

Συμπεριφορά καταναλωτή 

8.1.   ΑΝΑΛΗΨΗ  ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ  ΤΩΝ  ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ  ΤΗΣ  ΚΡΙΣΗΣ 

ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 

Ο επιχειρηματίας που βάλλεται από την κρίση, θα πρέπει να φροντίσει να αντιδράσει όχι με 

ένα  τρόπο  σπασμωδικό,  αλλά  με  ένα  τρόπο  οργανωμένο  και  προγραμματισμένο.  Οι 

πρωτοβουλίες που πρέπει να πάρει μπορεί να αφορούν πολλούς τομείς της επιχείρησής του, 

αλλά και την βελτίωση των ικανοτήτων (δικών του και των εργαζομένων), ώστε να μπορέσει να 

επιβιώσει  της  οικονομικής  κρίσης.  Οι  πρωτοβουλίες  αυτές  ενδεικτικά  μπορούν  να 

περιλαμβάνουν: 

1.  Χρήση  του  προγραμματισμού  για  την  οργάνωση  των  δραστηριοτήτων  της  επιχείρησης. 

Σύνδεση  του  προγραμματισμού  αυτού  με  τους  στόχους  και  κατάλληλη  οργάνωση  της 

λειτουργίας  της  επιχείρησης.  Χωρισμός  του  προγραμματισμού  σε  βραχυπρόθεσμο, 

μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο. 

2.  Να  υπάρχει  πάντα  στο  συρτάρι  επεξεργασμένο  ένα  λεπτομερές  επικαιροποιημένο 

επιχειρηματικό σχέδιο  (business plan). Από αυτό αντλούνται οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι  και 

Page 148: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  147    

καταρτίζεται  ο  ανάλογος  προγραμματισμός.  Το  ίδιο  να  γίνεται  και  για  μεσοπρόθεσμους  και 

μακροπρόθεσμους στόχους. 

3.  Σύνδεση  της  στρατηγικής  που  χαράσσει  το  επιχειρηματικό  σχέδιο  με  τους  πόρους  της 

επιχείρησης.  Αν  για  παράδειγμα  αναφέρεται  στο  επιχειρηματικό  σχέδιο  το  «άνοιγμα 

υποκαταστήματος  στην  Τρίπολη  κατά  τον  δεύτερο  χρόνο  της  δραστηριοποίησης  της 

επιχείρησης», θα πρέπει να εξασφαλισθεί ότι θα υπάρχουν τα αντίστοιχα κεφάλαια είτε από 

συνεισφορά  του  επιχειρηματία  ή  από  δανεισμό  ή  από  κέρδη  του  πρώτου  χρόνου  ή  από 

συνδυασμό των τριών περιπτώσεων που αναφέραμε. 

4.  Πάντα  να  είναι  ως  επίκεντρο  ο  πελάτης  σε  ότι  προγραμματίζεται.  Δίνουμε  βάση  στον 

πελάτη  και  όχι  στα  έσοδα  που  αποφέρει.  Κρατούμε  τις  υποσχέσεις  που  δίνουμε  στους 

πελάτες.  Η  μακροπρόθεσμη  ευρωστία  της  επιχείρησης  περνάει  μέσα  από  τη  δημιουργία 

πιστών  πελατών.  Η  μεγάλη  επιτυχία  θα  είναι  να  κάνουμε  τους  πελάτες  να  θέλουν  να 

συνεργάζονται  με  την  επιχείρησή  μας,  όταν  έχουν  ανάγκη  των  υπηρεσιών  ή  των  προϊόντων 

της. 

5.  Δεν  περιμένουμε  τον  πελάτη  καθισμένοι  αναπαυτικά  στην  καρέκλα  μας. 

Ανασκουμπωθείτε και πηγαίνετε να βρείτε τον πελάτη ακόμα και έξω από την επιχείρηση. Η 

ενεργητικότητα του επιχειρηματία φέρνει τις πωλήσεις. 

6.  Γίνεται  προσπάθεια  μέσα  από  μία  αέναη  διαδικασία  αναζήτησης  να  καλυφθούν  οι 

ανάγκες των πελατών, της αγοράς και να αναγνωρισθούν ευκαιρίες. 

7.  Ανάλυση  της  συμπεριφοράς  του  καταναλωτή.  Ο  καταναλωτής  αλλού  επιδεικνύει 

ορθολογική συμπεριφορά και αλλού επιδεικνύει ανορθολογική συμπεριφορά. Εντοπίζουμε τις 

πολιτισμικές αξίες  και  τα  κοινωνικά πρότυπα πίσω από  τα οποία  κρύβεται η αιτία αυτή  της 

καταναλωτικής συμπεριφοράς και αναρωτιόμαστε κατά πόσο κάθε προϊόν που προσφέρουμε 

ανταποκρίνεται σε αυτή την καταναλωτική συμπεριφορά. 

8. Η σωστή εξυπηρέτηση των πελατών είναι καθοριστική ώστε να επωφεληθούμε από την 

καλή φήμη που εξασφαλίζει η από στόμα σε στόμα διαφήμιση (word of mouth). 

9. Να έχουμε υπόψη μας το νόμο του Pareto. Αυτός ο νόμος λέει ότι το 80% της αξίας στην 

πελατειακή  βάση  μίας  επιχείρησης  προέρχεται  από  μόνο  το  20%  των  πελατών  της 

επιχείρησης. Βρείτε ποιοι είναι αυτοί οι πελάτες και ικανοποιήστε τις ανάγκες τους κρατώντας 

τους  ευχαριστημένους.  Μία  ευχαριστημένη  και  διευρυμένη  βάση  καλών  πελατών  μας 

εξασφαλίζει επαναληπτικές πωλήσεις που είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. 

Page 149: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  148    

10.  Δημιουργία,  όταν  μπορούμε,  μίας  καλής  ομάδας  πωλητών.  Ο  καλός  πωλητής  έχει 

ενέργεια και ενθουσιασμό, εξυπνάδα και ετοιμότητα, καλή επικοινωνία, είναι καλός ακροατής, 

αγαπητός, κάνει καλή εντύπωση, έχει εμπειρία και προσαρμοστικότητα. 

11.  Εκτός  των  παραδοσιακών  μέσων,  χρήση  του  διαδικτύου  για  διαφήμιση,    ανακοίνωση 

νέων παραλαβών, ανέβασμα φωτογραφιών των προϊόντων, site για την εταιρεία, συνομιλία 

με τους πελάτες, στόχευση νέων πελατών με ηλεκτρονική αλληλογραφία. Η συμμετοχή σε 

newsgroups, η δημιουργία λογαριασμού στο facebook, στο twitter και στα άλλα social media 

θα  βοηθήσει  να  βρείτε  όχι  μόνο  παλιούς  σας  γνωστούς  και  συμμαθητές  αλλά  και  νέους 

δυνητικούς πελάτες της επιχείρησης. 

12.  Υιοθέτηση μίας πολιτικής επιστροφής χρημάτων στον πελάτη σε περίπτωση που θέλει 

να  επιστρέψει  (εντός  ευλόγου  χρόνου  και  σε  καλή  κατάσταση)  τα  εμπορεύματα  που 

αγόρασε χωρίς πολλές ερωτήσεις. 

13. Αν είναι εφικτό, συνδυασμός των πωλήσεων με υπηρεσίες παράδοσης ή εξυπηρέτησης 

στον χώρο του πελάτη. 

14. Τήρηση των υποχρεώσεων απέναντι στο κράτος, τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, την 

πολεοδομία, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις φορολογικές και άλλες ελεγκτικές αρχές. Μην 

σπαταλάτε  την  ενέργειά  σας  για  το  πώς  θα  κάνετε  φοροδιαφυγή,  διοχετεύστε  την  στην 

οργάνωση  της  δουλειάς  σας  και  στην  αύξηση  της  πελατείας  και  του  δικτύου  σας.  Παρά  το 

γεγονός  ότι  έχουμε  σταδιακή  αύξηση  της  εξάρτησης  των  μικρών  επιχειρήσεων  από  τη 

φοροδιαφυγή  και  την  άρνηση  πληρωμής  φόρων  για  να  επιβιώσουν,  πολλοί  επιχειρηματίες 

καταστράφηκαν ενώ άλλοι έχουν μπλέξει σε μακροχρόνιους αγώνες με κρατικούς φορείς γιατί 

τους επιβλήθηκε ένα ή περισσότερα πρόστιμα για παραβατικές ή αμελείς συμπεριφορές. 

15.  Προσοχή  στα  έξοδα.  Οι  αποδόσεις  στον  επιχειρηματικό  κόσμο  δεν  είναι  εγγυημένες. 

Μπορεί  να  βρεθείτε  από  την  κορυφή  στον  πάτο  χωρίς  να  το  καταλάβετε.  Ρωτήστε  στον 

περίγυρό σας πόσοι επιχειρηματίες πήραν ένα πανάκριβο αυτοκίνητο, το οποίο σήμερα τους 

είναι  άχρηστο,  δεν  μπορούν  να  το  πουλήσουν  ενώ ψάχνουν  μικροποσά  για  να  σώσουν  την 

επιχείρησή  τους  και  δεν  τα  βρίσκουν.  Η  επιχείρηση  δεν  είναι  εργαλείο  προσωπικού 

πλουτισμού. Μην σπαταλάτε τα κέρδη σας στον τζόγο.  

16. Δεν σκοπεύουμε στο εύκολο χρήμα. Μην κάνετε για παράδειγμα μία επένδυση μόνο και 

μόνο  για  να  πάρετε  την  επιδότηση.  Αν  η  επένδυση  δεν  είναι  σοβαρή  και  αποδοτική 

κινδυνεύετε στο τέλος να χάσετε και τα δικά σας λεφτά. 

17. Διαχείριση του ρίσκου. Καταγράψετε όλους τους κινδύνους που απειλούν την επιχείρηση 

και  τους πιθανούς  τρόπους αντιμετώπισής τους. Αξιολογήστε την  τωρινή σας κατάσταση και 

κάντε ένα σχέδιο αντιμετώπισης των κινδύνων στο μέλλον. Γράψτε τα όλα σε χαρτί γιατί εκεί 

Page 150: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  149    

μπορείτε  να  ταξινομήσετε  τις  σκέψεις  σας  και  αργότερα  να  τις  διορθώσετε.  Οι  Έλληνες 

δημιουργούν μικρές επιχειρήσεις, ωστόσο τις κλείνουν γρήγορα λόγω έλλειψης κερδοφορίας, 

διαπιστώνει  έρευνα  του  ΙΟΒΕ  για  την  επιχειρηματικότητα.  Στην  ίδια  έρευνα  ένας στους δυο 

νέους επιχειρηματίες δηλώνει ότι φοβάται ότι θα αποτύχει, ενώ η κρίση έχει κάνει του νέους 

να  απαισιοδοξούν  σε  υψηλότερο  ποσοστό  σε  σχέση  με  τα  προηγούμενα  χρόνια,  για  την 

εξέλιξη  της  επιχείρησης  τους.  Αν  πιστεύετε  ή  έχετε  διαπιστώσει  ότι  δεν  μπορείτε  να 

αντεπεξέλθετε στην κρίση, πουλήστε την επιχείρησή σας ή κλείστε την. Σταματήστε να έχετε 

ζημιές (stop loss). Αν έχετε διαπιστώσει ότι μόνο μερικοί τομείς της επιχείρησής σας μπορούν 

να είναι βιώσιμοι, κρατήστε τους και καταργήστε τους υπόλοιπους. 

18. Αλλαγή της νομικής μορφής της εταιρείας σε περίπτωση που αυτή δεν ανταποκρίνεται 

πλέον  στις  συνθήκες  δραστηριοποίησης  της  επιχείρησης.  Αν  για  παράδειγμα  διαπιστώνετε 

ότι η ανώνυμη εταιρεία που έχετε έχει υπερβολικά υψηλά έξοδα μετατρέψτε την σε ιδιωτική 

κεφαλαιουχική εταιρεία. 

19.  Είναι  πολύ  σημαντικό  να  ξέρουμε  πόσο  κοστίζει  κάθε  μονάδα  εμπορεύματος  που 

πουλάμε γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να πάρουμε ορθολογικές αποφάσεις. Αν πουλάμε 

χαρτικά,  τότε  θα  πρέπει  να  ξέρουμε  ότι  το  τετράδιο  κοστίζει 0,50€,  το  στυλό 0,10€,  η  γόμα 

0,20€  κ.λπ.  Όταν  λέμε  κόστος  τετραδίου  0,50€  εννοούμε  τα  πάντα  μέσα:  από  το  πόσο  το 

αγοράζεις  από  τον  προμηθευτή,  μέχρι  το  μερίδιο  του  ενοικίου  και  του  ηλεκτρικού  του 

καταστήματος  που  του  αναλογεί.  Ο  λογιστής  θα  σας  βοηθήσει  να  βρείτε  το  κόστος  κάθε 

μονάδας  εμπορεύματος  που  πουλάτε  με  τη  βοήθεια  του  μηχανογραφικού  σας  συστήματος 

(εμπορικό  πακέτο).  Γνωρίζοντας  το  κόστος,  μπορείτε  να  παίξετε  με  την  τιμή,  να  κάνετε 

εκπτώσεις,  να  ανταγωνιστείτε  σίγουροι  ότι  δεν  χάνετε  χρήματα,  να  αιφνιδιάσετε  τον 

ανταγωνισμό και να διαφημίσετε την επιχείρησή σας ως ανταγωνιστική. 

20.  Ελαχιστοποίηση του κόστους  του αποθέματος. Με τη βοήθεια  του λογιστή σας και  του 

εμπορικού  σας  πακέτου  μπορείτε  μηχανογραφικά  να  λαμβάνετε  ειδοποιήσεις  για  το  πότε 

πρέπει να παραγγείλετε, για το πότε ένα προϊόν στο ράφι σας έχει πέσει κάτω από το ελάχιστο 

επίπεδο αποθέματος και να εκτυπώνετε καταστάσεις με την εικόνα της αποθήκης σας. 

21.  Η  τιμολόγηση  είναι  ένας  βασικός  παράγοντας  ώστε  μία  εταιρεία  να  ξεπεράσει  την 

οικονομική κρίση και να παραμείνει ανταγωνιστική στην αγορά. Μελετήστε την αγοραστική 

δύναμη  των  πελατών  σας  και  τιμολογήστε  τα  προϊόντα  σας  με  βάση  την  αγορά‐στόχο  της 

επιχείρησής σας και όχι με βάση την προσδοκώμενη κερδοφορία σας. 

22.  Το κέρδος δεν έρχεται αποκλειστικά από την περικοπή των εξόδων. Καμία επιχείρηση 

μακροχρόνια δεν έγινε κερδοφόρα μόνο από τη μείωση των εξόδων. Η μείωση των εξόδων 

μπορεί  πολλές  φορές  να  είναι  κίνηση  αμυντική  και  ηττοπαθής.  Τα  κέρδη  της  επιχείρησης 

Page 151: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  150    

πρέπει να επιτυγχάνονται από την αύξηση των εσόδων, δηλαδή την αύξηση των πωλήσεων της 

επιχείρησης.  

23. Μελέτη  της συμπεριφοράς και  της στρατηγικής  των  εναλλακτικών προμηθευτών ώστε 

να  μπορούμε να προμηθευτούμε σε χαμηλό κόστος πρώτες ύλες και εμπορεύματα. 

24.  Επαναδιαπραγμάτευση  ακριβών  ενοικίων  του  καταστήματος  ή  άλλων  κτιρίων  που 

χρησιμοποιούμε. Αν δεν υπάρξει ανταπόκριση, σκεφθείτε να αλλάξετε επαγγελματική στέγη ή 

να προσφύγετε σε ένα δικαστήριο, ώστε να χαμηλώσει η επιβάρυνσή σας από τα μισθώματα. 

25.  Ο  δανεισμός  είναι  σαν  τις  βιταμίνες  που  λαμβάνουν  οι  αθλητές:  αν  δεν  είσαι 

γυμνασμένος  δεν  έχει  κανένα  αποτέλεσμα.  Αν  τα  χρήματα  που  μπαίνουν  ως  κεφάλαιο 

κίνησης απλά καλύπτουν τρύπες και δεν δημιουργούν πωλήσεις τότε γίνονται βάρος σε βάθος 

χρόνου  για  την  επιχείρηση.  Έτσι,  και  λόγω  της  χειροτέρευσης  της  κατάστασης  από  την 

οικονομική κρίση, προκύπτει η ανάγκη για νέο δανεισμό και αν δεν βρεθεί λύση, η επιχείρηση 

μπορεί να πτωχεύσει. 

26.  Συλλέγουμε  τις  οφειλές  μας  και  τακτοποιούμε  τα  χρέη  μας.  Κάθε  ολιγωρία 

επαναδιαπραγμάτευσης  και  τακτοποίησης  των  χρεών  σας  και  κάθε  αμέλεια  είσπραξης  των 

απαιτήσεών σας μπορεί να κοστίσει ακριβά στην επιχείρησή σας. 

27. Δίνουμε προσωπικότητα στην επιχείρηση. Να διαφέρει από  τον ανταγωνισμό.  Εστιάστε 

σε χαρακτηριστικά που το πετυχαίνουν αυτό. Για παράδειγμα πετυχημένη διακόσμηση, όνομα, 

τοποθεσία, κ.λπ. 

28.  Υιοθέτηση  τυποποιημένων  επαναλαμβανόμενων  μεταβλητών  διαδικασιών  στην 

επιχείρηση  που  θα  ακολουθούνται  ευλαβικά  από  όλους.  Αυτό  διασφαλίζει  ότι  ο  πελάτης 

απολαμβάνει  το  ίδιο  επίπεδο  ποιότητας  και  την  ίδια  αντιμετώπιση  κάθε φορά  που  μπαίνει 

στην επιχείρησή σας. 

29.  Κατάργηση  του  ηρωικού  μάνατζμεντ  σήμερα.  Ο  ηρωικός  τρόπος  διοίκησης  είναι  ο  πιο 

απαρχαιωμένος  και  ο πιο αναποτελεσματικός  τρόπος  για  να διοικήσεις  την  επιχείρησή σου. 

Χαρακτηριστικός  τύπος  και  κλισέ  επιχειρηματία‐ήρωα:  Τα  κάνω  όλα  μόνος  μου,  δεν 

εμπιστεύομαι τους συνεργάτες μου, η οικογένειά μου απλώς με βοηθάει, αν δεν ήμουν εγώ θα 

είχαν γίνει ρημαδιό τα πάντα εδώ μέσα.   

30.  Δεν  υπάρχουν  μεγάλα  προβλήματα,  υπάρχουν  πολλά  μικρά,  έλεγε  ο Henry  Ford. Με 

άλλα λόγια, κάθε μεγάλο πρόβλημα είναι μία σειρά από μικρότερα προβλήματα, καθένα από 

τα οποία είναι πιο εύκολο να το λύσεις ξεχωριστά, παρά να προσπαθήσεις να αντιμετωπίσεις 

κατευθείαν το μεγάλο.  

Page 152: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  151    

31. Ανάπτυξη και εξειδίκευση μίας στρατηγικής επιβίωσης. Αναπροσαρμογή κάθε φορά που 

αλλάζουν  τα δεδομένα. Ο διευθυντής  της εταιρείας Symantec, Enrique Salem  τονίζει σε μία 

συνέντευξή του στους New York Times, ότι ένας άνθρωπος που διοικεί μία επιχείρηση για να 

είναι  επιτυχημένος  πρέπει  να  είναι  ικανός  στη  μετάδοση  σκληρών  μηνυμάτων  δηλαδή 

ρεαλιστής μακριά από συναισθηματισμούς ενώ πρέπει να είναι εξαιρετικά ικανός στο να δίνει 

επαναπληροφόρηση  (feedback)  με  δημιουργικό  τρόπο.  Ο  Μάρκος  Αυρήλιος  γράφει  ότι  «ο 

καθένας  αξίζει  όσο  αξίζουν  εκείνα  για  τα  οποία φροντίζει».  Ο Henri Bergson  γράφει  κάπου 

«σκέψου  σαν  άνθρωπος  της  δράσης  και  δράσε  σαν  άνθρωπος  της  σκέψης».  Πετυχημένη 

διοίκηση στην οικονομική κρίση είναι η διοίκηση που ασκεί ο επιχειρηματίας μειώνοντας τον 

φόβο και αυξάνοντας την εμπιστοσύνη. 

32. Όταν ένας επιχειρηματίας ασχολείται με τις λεπτομέρειες και όχι με τα μεγάλα θέματα 

της επιχείρησής του σημαίνει ότι είτε τα φοβάται και δεν θέλει να ασχοληθεί μαζί τους είτε 

είναι από εκείνους που πιστεύει ότι ως άλλος Τιραμόλα θα είναι πανταχού παρών και  τα 

πάντα  ελέγχων.  Απότοκο  αυτής  της  συμπεριφοράς  είναι  και  η  αναβλητικότητα  πολλών 

Ελλήνων  επιχειρηματιών.  Μην  διστάζετε  να  αντιμετωπίσετε  τα  προβλήματα  όταν 

εμφανίζονται. 

33.  Τα  πιεστικά  προβλήματα  όπως  η  μείωση  κόστους  απαιτούν  γρήγορες  απαντήσεις.  Αν 

αυτό  όμως  συμβεί  σπασμωδικά,  τότε  ενδέχεται  να  έχουμε  σημαντικές  απώλειες,  όπως  να 

χάσουμε  πολύτιμους  συνεργάτες  και  τις  ικανότητές  τους.  Γι’  αυτό  χρειάζεται  αναλυτική  και 

συνθετική  ικανότητα,  ώστε  να  αναλύονται  όλες  οι  επιπτώσεις  μίας  κίνησης  στην  ζωή  της 

επιχείρησης ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις από τέτοιες κινήσεις. 

34. Αν τα οικονομικά ενός επιχειρηματία το επιτρέπουν, καλό είναι να ασφαλισθούν έναντι 

των κινδύνων που αντιμετωπίζει η επιχείρησή τους. Πολλές επιχειρήσεις έκλεισαν γιατί δεν 

υπήρχε  η  στοιχειώδης  πρόνοια  να  ασφαλιστούν  έναντι  σοβαρών  κινδύνων  που  διέτρεχαν 

όπως φωτιά, πλημμύρα, κ.λπ. 

35.  Η  κρίση  φέρνει  συχνά  εκνευρισμό,  τσακωμούς,  πανικό.  Ο  επιχειρηματίας  πρέπει  να 

αναλαμβάνει  πρωτοβουλία  να  αναπτερώνει  το  ηθικό  των  εργαζόμενών  του,  να  τους  δίνει 

προοπτική,  να  τους  δείχνει  ότι  έχουν  θέση  στο  μέλλον  της  επιχείρησης.  Να  μην  καθοδηγεί 

μόνο  αλλά  και  να  ενθαρρύνει.  Ασφαλώς  και  δεν  υποστηρίζουμε  ότι  ο  επιχειρηματίας  είναι 

κάποιος  ο  οποίος  δεν  εκνευρίζεται  ή  δεν  φοβάται.  Αν  σκεφτεί  ποιος  είναι  ο  ρόλος  του,  θα 

προτιμήσει  να  μην  προκαλέσει φόβο  και  υστερία  αλλά  να  εμπνεύσει  με  την  παρουσία  του. 

Πρέπει να έχει την ψυχραιμία και τη φρόνηση να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του και να 

επωμιστεί  ευθύνες.  Είναι  γνωστό  εξάλλου  ότι  η  κρίση  μπορεί  και  πρέπει  να  ενισχύσει  την 

πρωτοβουλία, την εφευρετικότητα και το δέσιμο μεταξύ των ανθρώπων μίας επιχείρησης. 

Page 153: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  152    

36. Κακό ηθικό των εργαζόμενων σημαίνει ότι δουλεύουν χωρίς κέφι, αποχωρούν εύκολα 

όταν  βρουν  κάτι  άλλο,  γκρινιάζουν  και  γενικά  πέφτει  η  παραγωγικότητά  τους.  Ο 

επιχειρηματίας πρέπει να επαινεί την καλή απόδοση και να ανταμείβει όταν το επιτρέπουν τα 

οικονομικά του τον σωστό συνεργάτη. 

37. Ο επιχειρηματίας πρέπει να μάθει να αναθέτει καθήκοντα και να ελέγχει την απόδοση 

των υπαλλήλων και των μελών της οικογένειάς του που δουλεύουν μαζί του. Προσπαθεί να 

εντοπίσει  ποια  είναι  εκείνα  τα  χαρακτηριστικά  που  πρέπει  να  έχει  κάποιος  για  να  γίνει 

επιτυχημένος συνεργάτης  του.  Διαλέγει  το προσωπικό  του όχι ανάμεσα στους  γνωστούς  και 

τους φίλους αλλά ανάμεσα σε  ικανούς και κατάλληλους ανθρώπους για  την επιχείρηση που 

θα φτιάξουν μία συμπαγή και αποδοτική ομάδα. Εξασφαλίζει την κατάλληλη εκπαίδευση και 

κατάρτιση για όλη την ομάδα και θα έχει σε βάθος χρόνου χειροπιαστά αποτελέσματα. 

38.  Εφαρμογή της μετακίνησης των υπαλλήλων σε διαφορετικά πόστα ανά τακτά χρονικά 

διαστήματα (job rotation). Μεταφέροντας τους υπαλλήλους από πόστο σε πόστο, μαθαίνουν 

περισσότερα από δύο πόστα. Δεν υπάρχει εξάρτηση από ένα μόνο άτομο σε μία θέση.  Στην 

περίπτωση που αυτό το άτομο πάρει άδεια, αρρωστήσει ή αποχωρήσει δε θα αντιμετωπισθεί 

πρόβλημα. 

Δραστηριότητα 1. 

Πάρτε  συνέντευξη  από  έναν  επιχειρηματία  στη  γειτονιά  σας  και  ρωτήστε  τον  ποιες 

πρωτοβουλίες  αναλαμβάνει  για  να  εξασφαλίσει  τη  βιωσιμότητά  του  κατά  τη  διάρκεια  της 

οικονομικής  κρίσης,  δίνοντάς  σας  παραδείγματα  από  την  επιχειρηματική  του  ζωή.  Στη 

συνέχεια καταγράψτε τα συμπεράσματά σας από αυτά που σας είπε ο επιχειρηματίας κατά τη 

διάρκεια της συνέντευξης. 

8.2.   ΑΝΑΛΗΨΗ  ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ  ΤΩΝ  ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ  ΤΗΣ  ΚΡΙΣΗΣ 

ΜΕ ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ 

Εκτός  από  τις  πρωτοβουλίες  για  την  αντιμετώπιση  της  κρίσης  μέσα  στην  επιχείρηση,  ο 

επιχειρηματίας  πρέπει  να  αναλαμβάνει  πρωτοβουλίες  που  αφορούν  στην  προσωπική  του 

ανάπτυξη. Οι πρωτοβουλίες αυτές ενδεικτικά μπορούν να περιλαμβάνουν: 

1.  Εγκαταλείψτε  την  νοοτροπία  της  αναγκαστικής  επιχειρηματικότητας.  Με  τον  όρο 

αναγκαστική  επιχειρηματικότητα  ορίζουμε  τους  ανθρώπους  που  ασχολήθηκαν  με  τις 

επιχειρήσεις αν και δεν ήταν βασική επιλογή τους στην αρχή, αλλά και στη συνέχεια ποτέ δεν 

συμβιβάστηκαν με αυτή την επιλογή τους και δεν τους ελκύει η ενασχόληση με την επιχείρησή 

τους.  Επίσης  υπάρχουν  πολλοί  που  κληρονόμησαν  μία  επιχείρηση  και  λόγω  έλλειψης 

εναλλακτικής λύσης, απλά ασχολούνται με αυτήν. Αν η επιχείρηση την οποία έχετε ιδρύσει ή 

Page 154: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  153    

κληρονομήσει, γεμίζει ανούσια τις ώρες σας και καμία φορά και την τσέπη σας, αλλά δεν σας 

γεμίζει, δεν σας ελκύει να ασχοληθείτε με προσήλωση και μέθοδο, τότε πρέπει κάποια στιγμή 

να αποφασίσετε ή να αλλάξετε επάγγελμα ή να αλλάξετε κλάδο και να επενδύσετε σε κάποιο 

άλλο επάγγελμα ή κλάδο που να σας γεμίζει.  

Δεν μπορεί να πετύχει κάποιος που δεν του αρέσει ο χώρος στον οποίο δραστηριοποιείται. Το 

φαινόμενο  των  επιχειρηματιών που  κάθονται  όλη μέρα σε  μία  καρέκλα  και  περιμένουν  τον 

πελάτη,  η  συνήθεια  της  ολοήμερης φιλοξενίας  διάφορων  χασομέρηδων  στο  κατάστημα  την 

ώρα  της  δουλειάς,  η  αμέλεια  ενασχόλησης  με  σοβαρά  θέματα  της  επιχείρησης,  η  έλλειψη 

σχεδιασμού  και  προγραμματισμού,  η  βαριεστημένη  εξυπηρέτηση  του  πελάτη  είναι  μερικά 

δείγματα  που  καταλήγουν  οι  επιχειρηματίες  που  αναγκάστηκαν  και  δεν  επέλεξαν  να 

ασχοληθούν  με  την  επιχειρηματικότητα.  Εγκαταλείψτε  τη  νοοτροπία  αυτή  αν  δεν  μπορείτε 

αλλάξτε επάγγελμα, πριν σας χτυπήσει την πόρτα η πτώχευση.  

Ανάλογη  της  αναγκαστικής  επιχειρηματικότητας  είναι  και  η  επιχειρηματικότητα  που 

παρουσιάζεται  στην  Ελλάδα  (και  σε  άλλες  χώρες)  για  να  συμπληρώσουν  οι  ιδιοκτήτες  τα 

απαραίτητα έτη ασφάλισης και να θεμελιώσουν δικαίωμα σύνταξης, χωρίς να υπάρχει σχέδιο 

μακρόχρονης επιβίωσης της επιχείρησης. Η χώρα μας κατέχει με βάση την έρευνα του Global 

Entrepreneurship Monitor  (2009) μία από τις υψηλότερες θέσεις στην Ευρώπη σε αυτού του 

είδους την επιχειρηματικότητα. 

2.  Αποφασίστε  να  εγκαταλείψετε  τον  «επιχειρηματικό  πολυξερισμό».  Ενστερνιστείτε  το 

σωκρατικό «εν οίδα ότι ουδέν οίδα». Οι επιχειρηματίες σήμερα δραστηριοποιούνται σε ένα 

χώρο  ρευστό,  γεμάτο  παγίδες,  έντονη  κινητικότητα  και  μεγάλη  επικινδυνότητα.  Πολλοί  από 

αυτούς δρουν αμυντικά, κλείνονται στο καβούκι τους και δεν δέχονται καμία συμβουλή ή δεν 

ζητούν  καμία  βοήθεια  ακόμα  και  σε  τεχνικά  ζητήματα.  Σε  ένα  δύσκολο  και  πολύπλοκο 

περιβάλλον, ο επιχειρηματίας δεν είναι πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης. Είναι συντονιστής και 

προγραμματιστής  δράσεων  της  επιχείρησης.  Αναζητείστε  τον  ειδικό  για  καθετί  και 

συνεργαστείτε  μαζί  του:  μην  τον  αφήνετε  ανεξέλεγκτο,  ζητήστε  του  χειροπιαστά 

αποτελέσματα και εξηγήσεις για το πώς μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά την επιχείρησή 

σας.  

3. Φροντίστε για την προσωπική ανάπτυξη. Ο σύγχρονος επιχειρηματίας δεν είναι ούτε θεός, 

ούτε φωτεινός παντογνώστης. Είναι όμως ο άνθρωπος που πάνω από το χρηματικό κεφάλαιο 

και την περιουσία του, βάζει το γνωστικό του κεφάλαιο, αυτά δηλαδή που ξέρει και μπορεί να 

κάνει. Άλλωστε οι ειδικοί μας εφιστούν την προσοχή στο ότι θα αλλάξουμε πολλές δουλειές 

κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Έτσι, ο επιχειρηματίας μπορεί σήμερα να έχει κατάστημα με 

ρούχα,  αύριο  όμως  μπορεί  να  έχει  καθαριστήριο  ρούχων  ή  οποιαδήποτε  άλλη  επιχείρηση 

μπορεί να του δίνει τα απαραίτητα για τη διαβίωσή του. Αυτό που δεν μπορεί και δεν πρέπει 

να εγκαταλείψει είναι η προσωπική του ανάπτυξη.  

Page 155: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  154    

Ο ανταγωνιστικός επιχειρηματίας δεν είναι κάποιος που κλείνει το κατάστημά του και περνάει 

τον υπόλοιπο χρόνο στο καφενείο και μπροστά στην τηλεόραση. Αν και δεν παραιτείται από τη 

διασκέδασή του, επιλέγει να επιμορφώνεται, να αυξάνει τις δεξιότητές του, να παρακολουθεί 

ομιλίες,  εκθέσεις,  συνέδρια,  τεχνικά  σεμινάρια,  προγράμματα  διά  βίου  μάθησης,  να ψάχνει 

ευκαιρίες  και  να  συνομιλεί  με  ανθρώπους  της  δουλειάς,  με  άλλους  επιχειρηματίες  και  με 

ειδικούς στις επιχειρήσεις. Αυτό δεν το κάνει αποσπασματικά, αλλά το κάνει τρόπο ζωής.  

Αντίστοιχα, προωθεί και υποστηρίζει την προσωπική ανάπτυξη των συμβοηθούντων μελών και 

των εργαζομένων του.  

4. Συμπληρώστε και επαυξήστε το γνωστικό σας κεφάλαιο. Ο επιχειρηματίας που προοδεύει, 

πάει μπροστά γιατί ταυτόχρονα αυξάνει μέσω των εμπειριών και της μάθησης το γνωστικό του 

κεφάλαιο.  Πέρασε  ο  καιρός  που  οι  υπάλληλοι  πήγαιναν  στο  πανεπιστήμιο  και  οι 

επιχειρηματίες δραστηριοποιούνταν στο κατάστημά τους. Σήμερα χρειάζεται να παντρέψουμε 

τη  γνώση  με  την  επιχειρηματικότητα.  Ο  επιχειρηματίας  που  δεν  θέλει  να  επαυξήσει  το 

γνωστικό του κεφάλαιο, είναι σαν να αποφασίζει να εγκαταλείψει κάθε ελπίδα βελτίωσης του 

εαυτού του και της επιχείρησής του. 

Μερικοί  ενδεικτικοί  τομείς  επαύξησης  του  γνωστικού  σας  κεφαλαίου:  αν  δεν  γνωρίζετε 

υπολογιστές πηγαίνετε να μάθετε, όσο χρονών και να είστε. Αν δεν γνωρίζετε βασικά στοιχεία 

μίας ξένης γλώσσας (κυρίως αγγλικά), χάνετε την ευκαιρία να ικανοποιήσετε τις ανάγκες ξένων 

επισκεπτών της Ελλάδας. Μάθετε ανάμεσα στα άλλα και αρχές κοστολόγησης, μία πολύτιμη 

γνώση  που  λίγοι  επιχειρηματίες  την  επιλέγουν  για  επιμόρφωση  και  ακόμη  λιγότεροι  την 

εκμεταλλεύονται.  Επιπλέον,  είναι  σημαντικό  ο  επιχειρηματίας  να  υποστηρίζει  και  τα  άλλα 

μέλη  της  επιχείρησης  (συμβοηθούντα  μέλη  και  εργαζομένους)  να  καταρτισθούν  σε  αυτά  τα 

αντικείμενα. 

5. Εκμεταλλευτείτε τη διά βίου μάθηση. Η συνεχής εκπαίδευση και η εξέλιξη των μελών μίας 

επιχείρησης είναι ο μόνος και ο πιο σημαντικός παράγοντας επιτυχίας και διαφοροποίησης για 

μία μικρομεσαία επιχείρηση. Το κράτος, οι συνδικαλιστικοί φορείς και οι ιδιωτικοί οργανισμοί 

που  ασχολούνται  με  τη  διά  βίου  μάθηση  θα  σας  βοηθήσουν  σε  αυτό.  Σας  προσφέρουν  τη 

δυνατότητα να επιλέξετε μέσα από μία πλειάδα προγραμμάτων.   

Σήμερα το Ινστιτούτο Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ) παρέχει τη δυνατότητα στα 

Κέντρα  Διά  Βίου  Μάθησης  των  Δήμων  να  διοργανώσουν  δωρεάν  Προγράμματα  Διά  Βίου 

Μάθησης  τα  οποία  καλύπτουν  μία  μεγάλη  γκάμα  αναγκών  των  επιχειρήσεων.  Ταυτόχρονα 

μπορείτε να έρθετε σε συνεννόηση με άλλους επιχειρηματίες και να ζητήσετε από το Δήμο σας 

εξειδικευμένα σεμινάρια που να καλύπτουν ειδικές ανάγκες του κλάδου σας. Επίσης τα ΛΑΕΚ 

του ΟΑΕΔ μπορούν να φανούν εξαιρετικά χρήσιμα τόσο για τη δική σας κατάρτιση όσο και για 

την  κατάρτιση  του  προσωπικού  της  επιχείρησής  σας.  Πολλοί  τριτοβάθμιοι  συνδικαλιστικοί 

Page 156: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  155    

φορείς  (ΓΣΕΒΕΕ,  ΓΣΕΕ,  ΕΣΕΕ)  παρέχουν  προγράμματα  κατάλληλα  διαμορφωμένα  για  τις 

ανάγκες του μικρομεσαίου επιχειρηματία, των συμβοηθούντων μελών και των εργαζομένων.  

6.  Λάβετε  υπόψη  σας  την  πιθανότητα  παρακολούθησης  προγραμμάτων  εξ  αποστάσεως 

εκπαίδευσης.  Είναι  αυτή  που  μπορεί  να  σας  ταιριάζει,  διότι  διευκολύνει  αυτούς  που 

δουλεύουν διαφορετικές ώρες. Ειδικά στην ασύγχρονη μορφή της, η διαδικασία της μάθησης 

είναι ευέλικτη διότι μπορείτε να μελετήσετε την ώρα που επιλέγετε εσείς. Σήμερα παρέχονται 

προγράμματα διά βίου μάθησης με την μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης τόσο από τα 

Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ της χώρας, όσο και από άλλους οργανισμούς, τόσο δημόσιους όσο και 

ιδιωτικούς. 

7.  Το σημαντικότερο εμπόδιο στο να υιοθετήσετε νέες  ιδέες που θα σας φέρουν μπροστά 

από τους ανταγωνιστές σας είναι ο κακός σας εαυτός. Είναι η πειθαρχία της σκέψης σας και η 

αποφασιστικότητα  με  την  οποία  πραγματοποιείτε  τις  ιδέες  σας  που  θα  σας  κάνει  να 

ξεχωρίσετε  και  να  υποσκελίσετε  τον  ανταγωνισμό.  Θυμηθείτε  ότι  η  καινοτομία  και  η 

διαχείριση  γνώσης  είναι  το πετυχημένο δίδυμο μυστικό πολλών μεγάλων επιχειρήσεων που 

ήταν κάποτε μικρές και ελπιδοφόρες. 

8.  Εγκαταλείψτε  την  τεχνοφοβία:  βάλτε  την  τεχνολογία  στη  ζωή  σας  και  στη  ζωή  της 

επιχείρησής  σας.  Η  υιοθέτηση  χρήσιμων  τεχνολογικών  καινοτομιών  συνιστά  βασικό 

ανταγωνιστικό  πλεονέκτημα  για  την  δραστηριοποίησή  σας ως  επιχειρηματία. Μην  φοβάστε 

την  τεχνολογία αλλά και μην το παρακάνετε με  την  τεχνολογία. Παν μέτρον άριστον. Άριστη 

χρήση της τεχνολογίας έχετε όταν υποβοηθείται ουσιαστικά η λειτουργία της επιχείρησής σας, 

αυξάνεται η παραγωγικότητά σας, εξυπηρετούνται καλύτερα οι πελάτες σας και μειώνεται ο 

χρόνος απόκρισής σας στις ανάγκες του αγοραστικού σας κοινού.  

9. Φροντίστε  να  μην  χάνετε  την αυτοσυγκέντρωσή σας.  Η  κρίση  απαιτεί  συγκέντρωση  στη 

δουλειά σας, ταχύτατη ανταπόκριση στις προκλήσεις, εμπνευσμένη στρατηγική και πολύτιμες 

συμμαχίες.  Η  διαχείριση  της  κρίσης  με  καθαρό  μυαλό,  στρατηγική  και  αφοσίωση  στην 

επιβίωση της επιχείρησής σας είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να στεφθεί με επιτυχία. 

10.  Μην  σπαταλάτε  το  χρόνο  σας.  Διαχειριστείτε  τον  σωστά  με  βάση  τις  αρχές  του  time 

management.  Μην  ασχολείστε  με  πράγματα  τα  οποία  είναι  χρονοβόρα  και  δεν  σας 

προσθέτουν  τίποτε  επιχειρηματικά.  Ασχοληθείτε  επίμονα  και  μεθοδικά  με  τη  δουλειά  σας. 

Προωθήστε  τα  συμφέροντά  σας  με  προσήλωση  και  υπομονή.  Αν  καταλαβαίνετε  ότι  είστε 

χαοτικός,  αναθέστε  σε  κάποιον  υπάλληλο  που  έχει  τα  οργανωτικά  προσόντα  την  οργάνωση 

της δουλειάς σας ή ζητήστε βοήθεια από ειδικούς. «Προπονήστε» τον εαυτό σας να δουλεύει 

με έναν έξυπνο και μεθοδικό τρόπο. Μην χάνετε τη μέρα σας. 

Page 157: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  156    

11.  Μετατρέψτε  την  υπαρξιακή  σας  αγωνία  σε  συνεργασία  με  άλλους  ανθρώπους  και 

ομαδική εργασία για έξοδο από την κρίση. Σε περιόδους κρίσης, πολλοί άνθρωποι βιώνουν 

τα  γεγονότα  και  την  περίοδο  των  ραγδαίων  και  δυσάρεστων  αλλαγών  σε  μία  κατάσταση 

σύγχυσης:  αισθάνονται  ότι  έχουν  χάσει  τον  προσανατολισμό  τους,  ότι  είναι  αποξενωμένοι, 

βυθισμένοι στα προβλήματά  τους,  ταραγμένοι, απογοητευμένοι  και αγανακτισμένοι. Αυτή η 

υπαρξιακή αγωνία που βιώνουν είναι ένα σύνηθες φαινόμενο της κρίσης: έχουν βγει από μία 

καθημερινή ρουτίνα  και αίφνης αισθάνονται ότι  έχουν πέσει σε  ένα βάραθρο από  το οποίο 

είναι δύσκολο να βγουν. Όσοι μετατρέψουν την αγωνία σε αγώνα (είναι κοντά γλωσσολογικά 

οι  δύο  λέξεις),  μέσω  συνεργασίας  με  άλλους,  είναι  οι  πρώτοι  που  θα  βρουν  την  έξοδο.  Θα 

αναστοχαστούν, θα επεξεργαστούν τα δεδομένα, θα αντιληφθούν τι πρέπει να κάνουν για να 

ξεφύγουν και θα δουλέψουν από κοινού. 

12. Ο αναστοχασμός θα σας βοηθήσει να συστηματοποιήσετε την σκέψη σας. Στο τέλος της 

ημέρας ξανασκεφθείτε αυτά που κάνατε και σας συνέβησαν. Αναρωτηθείτε: τι μπορούσατε να 

αποφύγετε; Ποιες αντιδράσεις σας ήταν λανθασμένες; Αν σας ξανασυμβεί το ίδιο πράγμα πώς 

θα αντιδράσετε; Ποιους συμμάχους μπορείς να βρείτε για να ξεπεράσετε τα προβλήματά σας; 

Βγάλτε  συμπεράσματα  και  οδηγείστε  τη  σκέψη  σας  μέσα  από  τις  συμπληγάδες  της 

απογοήτευσης για να ορθώσετε τον ανάστημά σας στα προβλήματα της καθημερινότητας. 

13. Εγκαταλείψτε το πολυφορεμένο «φταίνε πάντα οι άλλοι». Το σύνδρομο του αδικημένου 

σας  ανακουφίζει  μεν  αλλά  κουκουλώνει  τις  δικές  σας  ευθύνες.  Η  αυτοκριτική  δεν  έρχεται 

ποτέ.  Σκεφθείτε  όμως:  δεν  είναι  καλύτερο  να  στενοχωρηθείτε  και  να  αναγνωρίσετε  δίκαια 

τους  τομείς  που  σφάλατε ώστε  να  μπείτε  σε  μία  διαδικασία  μάθησης,  παρά  να  κλείνετε  τα 

μάτια στο πρόβλημα χώνοντας το κεφάλι στην άμμο, σαν άλλοι στρουθοκάμηλοι; 

14. Μην καταφεύγετε σε τακτικές «ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται» και «γαία πυρί 

μιχθήτω». Ο πανικός είναι κακός σύμβουλος. Ό,τι φτιάξατε τα τελευταία χρόνια μπορεί να τα 

χάσετε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.  Το κλείσιμο καταστημάτων,  οι ομαδικές απολύσεις 

εργαζομένων,  η  άρνηση  πληρωμής  χρεών  όταν  γίνονται  με  σπασμωδικό  τρόπο  μπορεί  να 

οδηγήσουν σε μεγάλη δυσφήμιση και μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες στην επιχείρησή 

σας. 

15.  Εστιάστε  στα  προσωπικά  κίνητρα  της  επιχειρηματικής  σας  δραστηριότητας.  Αν  είστε 

επιχειρηματίας,  γιατί  επιλέξατε  να  γίνετε;  Ποια  δυνατά  σημεία  της  προσωπικότητάς  σας 

απεικονίζονται στην πορεία της επιχείρησής σας; Που πιστεύετε ότι μπορείτε να προσφέρετε 

περισσότερο  και  τι  μπορείτε  να  αλλάξετε  προς  το  θετικότερο  στο  μέλλον;  Καταγράψτε  τις 

αλλαγές  αυτές  σε  ένα  χαρτί  και  δρομολογήστε  τον  ανάλογο  προγραμματισμό  ώστε  να 

πραγματοποιηθούν. 

Page 158: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  157    

16. Πιστέψτε στον εαυτό σας. Η αυτοεκτίμηση μας είναι ένας σπουδαίος παράγοντας που 

μας  βοηθάει  στις  δύσκολες  στιγμές.  Αποβάλλετε  (όσοι  έχετε)  τη  φαντασίωση  του 

επιχειρηματία‐τυχερού‐νεόπλουτου  και  ενστερνιστείτε  το  πρότυπο  του  επιχειρηματία‐

μαχητή. Κανενός η ζωή δεν είναι σπαρμένη με ροδοπέταλα. Ο Γκαστόνε είναι μία φιγούρα η 

οποία  υπάρχει  στον  χώρο  των  κόμικς.  Στην  αληθινή  ζωή,  η  συντριπτική  πλειοψηφία  των 

ανθρώπων  ανοίγει  μόνη  της  επαγγελματικούς  δρόμους.  Αγωνιστείτε,  βελτιωθείτε,  παλέψτε 

και είναι σίγουρο ότι θα δικαιωθείτε. Οι εμπειρίες ενός γενναίου και τίμιου αγώνα επιβίωσης 

είναι πολύ πιο χρήσιμες στις δύσκολες περιόδους της οικονομικής κρίσης από κάθε νεόπλουτη 

επίδειξη  πλούτου  (τις  περισσότερες  φορές  με  δανεικά  χρήματα  και  άνομα  τερτίπια)  που 

επιδεικνύουν πολλοί επιχειρηματίες στην περίοδο  των παχιών αγελάδων.  Γι’ αυτό και,  λόγω 

της  νοοτροπίας  τους,  οι  περισσότεροι  από  αυτούς  χάνουν  τις  επιχειρήσεις  τους, 

επιβεβαιώνοντας  το  ρητό  των  Αμερικανών  «easy  come, easy  go»  (εύκολα  έρχονται,  εύκολα 

φεύγουν).  

Δραστηριότητα 2. 

Πάρτε συνέντευξη από έναν επιχειρηματία στη γειτονιά σας και ρωτήστε τον τι κάνει για την 

προσωπική του ανάπτυξη, δίνοντάς σας παραδείγματα από την επιχειρηματική του  ζωή.  Στη 

συνέχεια καταγράψτε τα συμπεράσματά σας από αυτά που σας είπε ο επιχειρηματίας κατά τη 

διάρκεια της συνέντευξης. 

 

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 

Όπως είδαμε στην εισαγωγή του κεφαλαίου, η ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση 

των  επιπτώσεων  της  κρίσης  πρέπει  να  γίνεται  ταυτόχρονα  μέσα  στην  επιχείρηση  και  με 

εστίαση στην προσωπική ανάπτυξη. Ο επιχειρηματίας που βάλλεται από την κρίση, θα πρέπει 

να φροντίσει να αντιδράσει όχι με ένα τρόπο σπασμωδικό, αλλά με ένα τρόπο οργανωμένο και 

προγραμματισμένο.  Οι  πρωτοβουλίες  που  πρέπει  να  πάρει  μπορεί  να  αφορούν  πολλούς 

τομείς της επιχείρησής του, αλλά και την βελτίωση των προσωπικών του ικανοτήτων, ώστε να 

μπορέσει να επιβιώσει της οικονομικής κρίσης.  

 

 

 

 

 

 

Page 159: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  158    

 

 

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Ο  ηρωικός  τρόπος  διοίκησης  είναι  ο  πιο  απαρχαιωμένος  και  ο  πιο 

αναποτελεσματικός τρόπος για να διοικήσεις την επιχείρησή σου. 

   

2.  Είναι  λεπτομέρεια  να  ξέρετε  πόσο  σας  κοστίζει  κάθε  μονάδα 

εμπορεύματος που πουλάτε. 

   

3.  Οι  επιχειρηματίες  πρέπει  να  εγκαταλείψουν  την  νοοτροπία  της 

αναγκαστικής επιχειρηματικότητας. 

   

4.  Η  διά  βίου  μάθηση  δεν  προσφέρει  κάτι  σημαντικό  σε  έναν  ήδη 

πετυχημένο επιχειρηματία. 

   

5. Ο σημαντικότερος παράγοντας που θα εμποδίσει τους επιχειρηματίες 

να  υιοθετήσουν  νέες  ιδέες  που  θα  τους  φέρουν  μπροστά  από  τους 

ανταγωνιστές τους είναι μόνο ο κακός εαυτός τους. 

   

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

1.  Να  έχετε  πάντα  στο  συρτάρι  σας  επεξεργασμένο  ένα  λεπτομερές 

επικαιροποιημένο__________________________  . 

Α. Πιστοποιητικό ασφαλιστικής ενημερότητας. 

Β. Μισθωτήριο συμβόλαιο. 

Γ. Εκκαθαριστικό σημείωμα. 

Δ. Επιχειρηματικό σχέδιο. 

 

Page 160: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  159    

2. Ο _____________________ θα σε βοηθήσει να συστηματοποιήσεις την σκέψη σου. 

Α. Διαλογικός στοχασμός. 

Β. Διαλογισμός. 

Γ. Αναστοχασμός. 

Δ. Βαθύς στοχασμός. 

 

3. Το κέρδος δεν έρχεται αποκλειστικά από την περικοπή των_______________________. 

Α. Εσόδων. 

Β. Μισθών. 

Γ. Αγορών. 

Δ. Εξόδων. 

 

4. Τηρήστε ______________  τις  υποχρεώσεις  σας απέναντι  στο  κράτος,  τους ασφαλιστικούς 

οργανισμούς,  την  πολεοδομία,  την  τοπική  αυτοδιοίκηση  και  τις  φορολογικές  και  άλλες 

ελεγκτικές αρχές.  

Α. Με αργό ρυθμό. 

Β. Ευλαβικά. 

Γ. Μερικώς. 

Δ. Με φειδώ. 

 

5. Συμπληρώστε και επαυξήστε το γνωστικό σας _______________________. 

Α. Κεφάλαιο. 

Β. Πεδίο. 

Γ. Εύρος. 

Δ. Βάθρο. 

Page 161: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  160    

Page 162: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  161    

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Ασκήσεις σωστού‐λάθους: 

Πρόταση  Σωστό  Λάθος 

1. Ο  ηρωικός  τρόπος  διοίκησης  είναι  ο  πιο  απαρχαιωμένος  και  ο  πιο 

αναποτελεσματικός τρόπος για να διοικήσεις την επιχείρησή σου. 

Σ   

2.  Είναι  λεπτομέρεια  να  ξέρετε  πόσο  σας  κοστίζει  κάθε  μονάδα 

εμπορεύματος που πουλάτε. 

Σωστό:  Είναι  πολύ  σημαντικό  να  ξέρετε  πόσο  σας  κοστίζει  κάθε 

μονάδα εμπορεύματος που πουλάτε γιατί μόνο έτσι θα μπορέσετε να 

πάρετε ορθολογικές αποφάσεις. 

  Λ 

3.  Οι  επιχειρηματίες  πρέπει  να  εγκαταλείψουν  την  νοοτροπία  της 

αναγκαστικής επιχειρηματικότητας. 

Σ   

4.  Η  διά  βίου  μάθηση  δεν  προσφέρει  κάτι  σημαντικό  σε  έναν  ήδη 

πετυχημένο επιχειρηματία. 

Σωστό: Η διά βίου μάθηση μπορεί να βοηθήσει έναν επιχειρηματία να 

αποκτήσει  κρίσιμες  γνώσεις  για  την  επιβίωση  του  ίδιου  και  της 

επιχείρησής του στην αγορά. 

  Λ 

5. Ο σημαντικότερος παράγοντας που θα εμποδίσει τους επιχειρηματίες 

να  υιοθετήσουν  νέες  ιδέες  που  θα  τους  φέρουν  μπροστά  από  τους 

ανταγωνιστές τους είναι μόνο ο κακός εαυτός τους. 

Σ   

 

 

 

 

Page 163: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  162    

Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής: 

ΕΡΩΤΗΣΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

1  Δ 

2  Γ 

3  Δ 

4  Β 

5  Α 

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ 

1. Στο βιβλίο του Δημήτρη Παπούλια, Η κρίση αλλάζει τη ζωή μας και το μάνατζμεντ, Αθήνα: 

Εκδόσεις Κριτική, 2009, μπορείτε να ξαναθυμηθείτε διαβάζοντας το κεφάλαιο 3  (σελ. 79‐99) 

τις παραμελημένες και ξεχασμένες έννοιες του μάνατζμεντ. 

2. Στο βιβλίο των Philip Webb και Sandra Webb, Βιωσιμότητα μικρομεσαίων επιχειρήσεων. 

Πρακτικός  οδηγός  για  τη  δημιουργία  μίας  υγιούς  και  οικονομικά  ισχυρής  επιχείρησης, 

Αθήνα: Εκδόσεις Γκιούρδας, 2002,μπορείτε να διαβάσετε στο τρίτο μέρος (σελ. 127‐200) μία 

πολύ καλή ανάλυση για  τον  τρόπο που μπορεί μία επιχείρηση να λειτουργήσει  γρήγορα και 

αποτελεσματικά. 

3. Στο βιβλίο του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη (επιμέλεια), Μάνατζμεντ της κρίσης. Ανάλυση και 

προοπτικές  εξόδου  για  κράτη,  τράπεζες,  επιχειρήσεις,  νοικοκυριά,  Αθήνα:  Εκδόσεις  Αθ. 

Σταμούλης, 2011, μπορείτε να διαβάσετε στην 3η ενότητα (σελ.113‐180) ένα πολύ ενδιαφέρον 

κείμενο  για  την  επιχειρηματικότητα  και  την  διοίκηση  μικρομεσαίων  επιχειρήσεων  εν  μέσω 

κρίσης. 

 

 

 

Page 164: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  163    

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

Brown,  Gordon  (2010).  Πέρα  από  το  κραχ:  Ξεπερνώντας  την  πρώτη  κρίση  της 

παγκοσμιοποίησης. 1η έκδοση, Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο. 

Krugman, Paul R. (2012). Τέλος στην ύφεση τώρα! 1η έκδοση, Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. 

Ward, Vicky (2011). Η πτώση της Lehman Brothers: Το ξεκίνημα της κρίσης. 2η έκδοση, Αθήνα: 

Παπαδόπουλος. 

Webb  Philip  και Webb  Sandra  (2002).  Βιωσιμότητα  μικρομεσαίων  επιχειρήσεων.  Πρακτικός 

οδηγός  για  τη δημιουργία μίας υγιούς και οικονομικά  ισχυρής επιχείρησης. Αθήνα:  Εκδόσεις 

Γκιούρδας. 

Αποστολόπουλος  Ιωάννης  (2012).  Ειδικά  θέματα  χρηματοδοτικής  διοικήσεως.  Τρίτη  έκδοση, 

Αθήνα: Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης. 

Αργείτης  Γιώργος.  (2012) Περιορισμοί,  στόχοι  και  βασικά  χαρακτηριστικά  μίας  εναλλακτικής 

οικονομικής πολιτικής. Αθήνα: ΙΝΕ ΓΣΕΕ. 

Βασιλείου Δημήτριος και Ηρειώτης Νικόλαος (2008). Χρηματοοικονομική διοίκηση. Θεωρία και 

πρακτική. Αθήνα: Εκδόσεις Rosili. 

Ζοπουνίδης Κωνσταντίνος (επιμέλεια, 2011). Μάνατζμεντ της κρίσης. Ανάλυση και προοπτικές 

εξόδου για κράτη, τράπεζες, επιχειρήσεις, νοικοκυριά. Αθήνα: Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης. 

Κιόχος  Πέτρος,  Παπανικολάου  Γεώργιος,  Θάνος  Γεώργιος  και  Κιόχος  Απόστολος  (2002). 

Χρηματοοικονομική διοίκηση και πολιτική. Αθήνα: Σύγχρονη Εκδοτική.  

Λιαργκόβας Παναγιώτης  (2012). Οδηγός επιχειρήσεων για  την αντιμετώπιση  της οικονομικής 

κρίσης. Εκδόσεις Σάκκουλα.  

Μαρκασιώτης  Ιωάννης  (2007).  Η  τέχνη  των  πωλήσεων  με  λίγα  λόγια.  Αθήνα:  Εκδόσεις 

Γκιούρδας. 

Μητσόπουλος Μιχάλης και Πελαγίδης Θοδωρής (2012). Κατανοώντας την κρίση στην Ελλάδα. 

Αθήνα: Εκδόσεις Ψυχογιός. 

Μπαρούτας  Σταύρος  (2012). Μάνατζμεντ  και  ηγεσία.  Η  βελτίωση  της  απόδοσης  στην  κρίση. 

Εκδόσεις Μάλλιαρης‐Παιδεία. 

Page 165: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  164    

Ντάλης Σωτήρης (επιμέλεια) (2012). Από την ένταξη στην κρίση: Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση: 

1981‐2011. 1η έκδοση, Αθήνα : Εκδόσεις Παπαζήση. 

Παπαδάκης  Βασίλης  (2007).  Στρατηγική  των  επιχειρήσεων:  ελληνική  και  διεθνής  εμπειρία. 

Τόμος Α’, Θεωρία. Αθήνα: Εκδόσεις Ε. Μπένου 2007. 

Παπούλιας Δημήτρης (2009). Η κρίση αλλάζει τη ζωή μας και το μάνατζμεντ. Αθήνα: Εκδόσεις 

Κριτική. 

Πετρώφ Γιάννης, Τζωρτζάκης Κώστας και Τζωρτζάκη Αλεξία (2002). Μάρκετινγκ μάνατζμεντ. Η 

ελληνική προσέγγιση. Αρχές, στρατηγικές, εφαρμογές. Αθήνα: Εκδόσεις Rosili. 

Πρωτοπαπαδάκης  Ιωάννης  (2008). Παράπονα  πελατών.  Μπελάς  ή …  ευκαιρία;  Μετατρέψτε 

τους  δυσαρεστημένους  πελάτες  σε  κέρδος  για  την  επιχείρησή  σας.  Αθήνα:  Εκδόσεις  Αθ. 

Σταμούλης. 

Ρεγκούκος  Παναγιώτης  (2012).  Επιχειρηματικότητα  σε  κρίση.  Οι  παθογένειες  της  ελληνικής 

επιχείρησης και πώς να τις θεραπεύσετε. Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης 2012. 

Ρομπόλης  Σάββας  (2013). Οικονομική  κρίση  και  κοινωνικό  κράτος. 1η  έκδοση, Θεσσαλονίκη: 

Εκδόσεις Επίκεντρο.  

Τερζίδης  Κωνσταντίνος  (2004).  Μάνατζμεντ.  Στρατηγική  προσέγγιση.  Αθήνα:  Εκδόσεις 

Σύγχρονη Εκδοτική. 

Τσιμπόγος Χάρης  (2013). Τα μυστικά της επιτυχημένης πώλησης και πώς θα τα κατακτήσετε. 

Αθήνα: Εκδόσεις Εντός. 

 

 

 

 

Page 166: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  165    

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟ 

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΧΡΕΟΥΣ 

Ημερομηνία Γεγονός

2 Σεπτεμβρίου

2009

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κ. Καραμανλής εξαγγέλλει πρόωρες εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου 2009.

4 Οκτωβρίου 2009

Διεξάγονται οι εκλογές, τις οποίες κερδίζει το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 43,92% εξασφαλίζοντας 160 έδρες στη νέα Βουλή.

7 Οκτωβρίου 2009

Ανακοινώνονται οι υπουργοί της νέας κυβέρνησης. Υπουργός οικονομικών αναλαμβάνει ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

20 Οκτωβρίου

2009

Ο υπουργός οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου ανακοινώνει στο ECOFIN ότι το έλλειμμα για το 2009 θα κυμανθεί, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στο 12,5% αντί του 6% που το υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση.

22 Οκτωβρίου

2009 Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α στο Α-.

20 Νοεμβρίου

2009 Κατατέθηκε στη βουλή ο προϋπολογισμός για το 2010.

30 Νοεμβρίου

2009 Ο Αντώνης Σαμαράς εκλέγεται νέος πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας.

8 Δεκεμβρίου 2009

Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α- στο ΒΒΒ+.

16 Δεκεμβρίου

2009

Ο οίκος αξιολόγησης Standard and Poor’s υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α- στο ΒΒΒ+.

Page 167: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  166    

23 Δεκεμβρίου

2009

Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α1 στο A2.

24 Δεκεμβρίου

2009 Ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός για το 2010.

8 Ιανουαρίου 2010

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει έκθεση σχετικά με τα Στατιστικά Στοιχεία του Χρέους και του Ελλείμματος της Ελληνικής Κυβέρνησης, στην οποία επισημαίνονται προβλήματα «σκόπιμης εσφαλμένης αναφοράς δεδομένων» και διατυπώνει επιπλέον αμφιβολίες για την ακρίβεια των στοιχείων πέραν της τελευταίας αναθεώρησης της 20 Οκτωβρίου 2009.

21 Ιανουαρίου

2010 Το spread των 10ετών ομολόγων ξεπέρασε τις 300 μονάδες.

26 Ιανουαρίου

2010

Διεξάγεται το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός. Ο Έλληνας πρωθυπουργός δέχεται πιέσεις για λήψη μέτρων.

9 Φεβρουαρίου

2010 Ανακοινώνεται το πρώτο πακέτο μέτρων που αφορά τον δημόσιο τομέα.

10 Φεβρουαρίου

2010 Μεγάλη απεργία της ΑΔΕΔΥ.

3 Μαρτίου 2010

Ανακοινώνεται δεύτερο μεγαλύτερο πακέτο οικονομικών μέτρων.

5 Μαρτίου 2010

Πραγματοποιείται μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση στην Αθήνα.

9 Απριλίου 2010

Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒΒ+ στο ΒΒΒ.

22 Απριλίου 2010

Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α2 στο A3.

Page 168: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  167    

23 Απριλίου 2010

Η Ελλάδα προσφεύγει στον μηχανισμό στήριξης που συγκροτούν από κοινού το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

27 Απριλίου 2010

Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒΒ+ στο ΒΒ+.

28 Απριλίου 2010

Το spread των 10ετών ομολόγων ξεπέρασε τις 1000 μονάδες.

2 Μαΐου 2010

Ανακοινώθηκαν τα μέτρα σκληρής λιτότητας που επέβαλε στην Ελλάδα η τρόικα ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ.

5 Μαΐου 2010

Κηρύσσεται πανελλαδική 24ωρη απεργία. Πραγματοποιείται ογκώδης πορεία στην Αθήνα που αμαυρώνεται από τον θάνατο τριών εργαζομένων στο υποκατάστημα της τράπεζας Marfin, στην οδό Σταδίου.

6 Μαΐου 2010

Ψηφίστηκε από τη βουλή το μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ για τα μέτρα που θα ληφθούν, προκειμένου να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός στήριξης. Υπερψηφίστηκε από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, του ΛΑΟΣ και τη βουλευτή της ΝΔ Ντόρα Μπακογιάννη. Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ διαφοροποιήθηκαν τρεις βουλευτές (Γιάννης Δημαράς, Σοφία Σακοράφα και Βασίλης Οικονόμου) οι οποίοι διεγράφησαν από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος που απέμεινε πλέον με 157 βουλευτές.

8 Μαΐου 2010

Υπογράφηκε η Δανειακή σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και κρατών μελών της Ε.Ε.

10 Μαΐου 2010

Υπογράφηκε η αντίστοιχη σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και ΔΝΤ.

14 Ιουνίου 2010

Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τέσσερις βαθμίδες από το επίπεδο Α3 σε Βa1.

18 Νοεμβρίου

2010 Κατατέθηκε στη βουλή ο προϋπολογισμός για το 2011.

9 Δεκεμβρίου 2010

Κατατέθηκε στη βουλή το πολυνομοσχέδιο για τα εργασιακά και τις ΔΕΚΟ.

Page 169: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  168    

15 Δεκεμβρίου

2010

Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο για τα εργασιακά και τις ΔΕΚΟ. Διαφοροποιήθηκε ο βουλευτής Βαγγέλης Παπαχρήστος, ο οποίος διεγράφη από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, η οποία απέμεινε πλέον με 156 βουλευτές.

23 Δεκεμβρίου

2010 Ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός για το 2011.

14 Ιανουαρίου

2011

Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒΒ- στο ΒΒ+.

7 Μαρτίου 2011

Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τρεις βαθμίδες από το επίπεδο Ba1 στο Β1.

12 Μαρτίου 2011

Απόφαση συνόδου κορυφής της ΕΕ για επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου του Μαΐου 2010, κατά 7,5 χρόνια και μείωση επιτοκίου κατά 1%.

29 Μαρτίου 2011

Ο οίκος αξιολόγησης Standard&Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒ+ στο ΒΒ-.

9 Μαΐου 2011

Ο οίκος αξιολόγησης Standard&Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒ- στο Β.

20 Μαΐου 2011

Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒ+ στο Β+.

25 Μαΐου 2011

Πρώτη συγκέντρωση των «αγανακτισμένων» στην Ελλάδα.

1 Ιουνίου 2011

Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο B1 στο Caa1.

3 Ιουνίου 2011

Ο κινεζικός οίκος αξιολόγησης Dagong υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒ στο CCC.

9 Ιουνίου 2011

Κατατέθηκε στη βουλή το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής στρατηγικής 2011-2014.

14 Ιουνίου Ο οίκος αξιολόγησης Standard&Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τρεις

Page 170: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  169    

2011 βαθμίδες από το επίπεδο Β στο CCC.

Την ίδια μέρα ανεξαρτητοποιήθηκε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Λιάνης. Η κοινοβουλευτική ομάδα του κυβερνώντος κόμματος απέμεινε με 155 βουλευτές.

15 Ιουνίου 2011

Ξεκίνησε η συζήτηση στη βουλή για το μεσοπρόθεσμο. Την ίδια στιγμή πραγματοποιείται ογκώδης διαδήλωση πολιτών έξω από τη Βουλή.

16 Ιουνίου 2011

Παραιτήθηκαν δύο βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, οι Γιώργος Φλωρίδης και Έκτορας Νασιώκας. Την ίδια μέρα 21 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ζήτησαν σύγκληση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος, η οποία κατέληξε σε απόφαση για ανασχηματισμό.

17 Ιουνίου 2011

Ανακοινώνεται ο ανασχηματισμός. Νέος υπουργός οικονομικών αναλαμβάνει ο Ευάγγελος Βενιζέλος.

28 Ιουνίου 2011

Πραγματοποιούνται ογκώδεις διαδηλώσεις έξω από τη βουλή που αντιμετωπίζονται βίαια από την αστυνομία που εφαρμόζει άγρια καταστολή.

29 Ιουνίου 2011

Ψηφίστηκε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα με 155 ψήφους υπέρ (154 ψήφοι από το ΠΑΣΟΚ και 1 από την ΝΔ).

Απ’ την πλευρά του ΠΑΣΟΚ το καταψήφισε ο βουλευτής Παναγιώτης Κουρουμπλής ο οποίος διεγράφη, με αποτέλεσμα η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ να απομείνει με 154 βουλευτές. Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιούνται για δεύτερη μέρα έξω από τη βουλή που διαλύονται βίαια από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις.

13 Ιουλίου 2011

Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τρεις βαθμίδες από το επίπεδο Β+ στο CCC.

20 Ιουλίου 2011

Ανακοινώθηκαν οι 27 οργανισμοί του δημοσίου που θα κλείσουν ή θα συγχωνευτούν μέχρι τις 5 Αυγούστου.

21 Ιουλίου 2011

Η σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξε σε συμφωνία νέας δανειοδότησης της Ελλάδας, ύψους 158 δις ευρώ.

25 Ιουλίου 2011

Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τρεις βαθμίδες από το επίπεδο Caa1 στο Ca θέτοντας την Ελλάδα στο τελευταίο σκαλί της διεθνούς λίστας αξιολογήσεων.

27 Ιουλίου Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο

Page 171: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  170    

2011 CCC στο CC θέτοντας την Ελλάδα στο τελευταίο σκαλί της διεθνούς λίστας αξιολογήσεων.

8 Αυγούστου 2011

Ο Γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών πέφτει κάτω από τις 1.000 μονάδες, για πρώτη φορά από τις 7 Ιανουαρίου του 1997.

17 Αυγούστου

2011

Η Ελλάδα προχωρά σε διμερή συμφωνία με την Φινλανδία, παρέχοντάς της εγγυήσεις για να συμμετάσχει στο δεύτερο δάνειο της Ελλάδας.

25 Αυγούστου

2011 Παραιτήθηκε ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης Χάρης Παμπούκης.

2 Σεπτεμβρίου

2011

Αποχώρησε αιφνιδιαστικά το κλιμάκιο της τρόικας μετά τη διαφωνία του με τον υπουργό οικονομικών για την κάλυψη της απόκλισης στα δημοσιονομικά.

6 Σεπτεμβρίου

2011

Ο υπουργός οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοινώνει νέα έκτακτα συμπληρωματικά μέτρα.

10 Σεπτεμβρίου

2011

Πραγματοποιείται η ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ σε κλίμα έντονων κινητοποιήσεων και αποδοκιμασιών.

11 Σεπτεμβρίου

2011

Ο υπουργός οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοίνωσε την επιβολή του ειδικού τέλους ακινήτων που θα καταβάλλεται μέσω λογαριασμού της ΔΕΗ.

14 Σεπτεμβρίου

2011

Κατατίθεται το τελικό σχέδιο για το ειδικό τέλος ακινήτων. Η επιβάρυνση ανά τετραγωνικό μέτρο είναι έως και διπλάσια απ’ αυτή που είχε ανακοινωθεί αρχικά. Σε οργανωμένη άρνηση πληρωμής των έκτακτών φόρων καλούν τους πολίτες τα κόμματα της αριστεράς.

21 Σεπτεμβρίου

2011

Ανακοινώθηκε η νέα μείωση του αφορολόγητου ορίου στις 5.000 Ευρώ. Επίσης ανακοινώθηκαν περικοπές σε συντάξεις κατά 20% για το ποσό που υπερβαίνει τα 1.200 Ευρώ.

2 Οκτωβρίου 2011

Εγκρίθηκαν οι τελικές ρυθμίσεις για την εργασιακή εφεδρεία από το υπουργικό συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ.

Page 172: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  171    

5 Οκτωβρίου 2011

Μεγάλη απεργία της ΑΔΕΔΥ. Πραγματοποιούνται πορείες στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας.

6 Οκτωβρίου 2011

Κατατίθεται στη βουλή το πολυνομοσχέδιο για το νέο βαθμολόγιο-μισθολόγιο του δημοσίου, τις μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, τις μειώσεις στο εφάπαξ, την νέα φορολογική κλίμακα και τις αλλαγές στα εργασιακά.

11 Οκτωβρίου

2011

Ανακοινώνεται ότι κρατικοποιήθηκε η ελληνική τράπεζα Proton Bank, καθώς αιτήθηκε κεφαλαιακή ενίσχυση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η απόφαση πάρθηκε από τον Υπουργό Οικονομικών έπειτα από απαίτηση της Τράπεζας της Ελλάδος. Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη κρατικοποίηση που προέκυψε κατά την διάρκεια της κρίσης χρέους.

17 Οκτωβρίου

2011

Παραιτήθηκε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Θωμάς Ρομπόπουλος, ο οποίος έγινε ο τρίτος κατά σειρά βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος που παραιτήθηκε από την βουλευτική του έδρα.

19 Οκτωβρίου

2011

Γενική απεργία με καθολική συμμετοχή. Πραγματοποιήθηκε μεγαλειώδης διαδήλωση στο Σύνταγμα.

20 Οκτωβρίου

2011

Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο από την κυβερνητική πλειοψηφία, με εξαίρεση το άρθρο 37 που καταψηφίστηκε από την βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος Λούκα Κατσέλη, η οποία στη συνέχεια διεγράφη, με αποτέλεσμα η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ να απομείνει με 153 βουλευτές. Έξω από τη βουλή πραγματοποιήθηκε μεγάλη διαδήλωση που σημαδεύτηκε από σοβαρά επεισόδια που ξεκίνησαν όταν ομάδα κουκουλοφόρων επιτέθηκε κατά διαδηλωτών του ΠΑΜΕ. Η διαδήλωση σκιάστηκε από τον θάνατο ενός διαδηλωτή του ΠΑΜΕ, ο οποίος σύμφωνα με την πρώτη ιατροδικαστική εξέταση, υπέστη έμφραγμα.

27 Οκτωβρίου

2011

Απόφαση συνόδου κορυφής της ΕΕ για κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 50%.

28 Οκτωβρίου

2011

Οι εορτασμοί της επετείου της 28ης Οκτωβρίου μετατρέπονται σε πανελλήνια διαδήλωση κατά της κυβερνητικής πολιτικής.

31 Οκτωβρίου

Ο πρωθυπουργός ανακοινώνει την απόφασή του για διεξαγωγή δημοψηφίσματος με θέμα την νέα δανειακή σύμβαση.

Page 173: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  172    

2011

1 Νοεμβρίου 2011

Ανεξαρτητοποιήθηκε η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Μιλένα Αποστολάκη, εκφράζοντας την διαφωνία της στην απόφαση του πρωθυπουργού για το δημοψήφισμα.

4 Νοεμβρίου 2011

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης στη βουλή με 153 ψήφους υπέρ.

6 Νοεμβρίου 2011

Στη συνάντησή στο προεδρικό μέγαρο μεταξύ των Γεώργιου Παπανδρέου, Αντώνη Σαμαρά και Κάρολου Παπούλια υπήρξε καταρχήν συμφωνία για κυβέρνηση συνεργασίας.

10 Νοεμβρίου

2011

Ολοκληρώθηκαν οι διεργασίες μεταξύ των κομματικών επιτελείων του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ. Νέος πρωθυπουργός επιλέχτηκε ο Λουκάς Παπαδήμος.

11 Νοεμβρίου

2011 Ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου.

24 Ιανουαρίου

2012

Διεξάγεται στη βουλή η ψηφοφορία για το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών. Πολλά άρθρα καταψηφίζονται από βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ενώ η διάταξη που αφορούσε την απελευθέρωση του ωραρίου των φαρμακείων καταψηφίστηκε και από βουλευτές των υπολοίπων κομμάτων της συγκυβέρνησης.

09 Φεβρουαρίου

2012

Κατέληξαν σε συμφωνία οι πολυήμερες συζητήσεις των αρχηγών των κομμάτων της συγκυβέρνησης, για το πακέτο μέτρων που απαιτεί η τρόικα, προκειμένου να προχωρήσει το νέο δανειακό πακέτο και το PSI. Παραιτήθηκε ο υφυπουργός εργασίας Γ. Κουτσούκος.

10 Φεβρουαρίου

2012

Παραιτήθηκε η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου Επίσης υπέβαλαν τις παραιτήσεις του οι υπουργοί του ΛΑΟΣ που συμμετείχαν στην συγκυβέρνηση. Παραιτήθηκε από τη βουλευτική του έδρα ο βουλευτής Άρτας του ΠΑΣΟΚ Παύλος Στασινός.

11 Φεβρουαρίου

2012 Παραιτήθηκαν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Π. Ζούνη και Δ. Βαρβαρίγος.

12 Η Βουλή συζήτησε την πρόταση νόμου για τη συμφωνία του 2ου Μνημονίου

Page 174: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  173    

Φεβρουαρίου 2012

(«Έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος, του Σχεδίου του Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος και άλλες επείγουσες διατάξεις για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση της εθνικής οικονομίας».) που υπέβαλε η κυβέρνηση Παπαδήμου. Η πρόταση υπερψηφίστηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Φεβρουάριου από 199 βουλευτές.

13 Φεβρουαρίου

2012

Μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας για τα νέα μέτρα που ολοκληρώθηκε τα μεσάνυχτα της Κυριακής 12 Φεβρουαρίου, διεγράφησαν 22 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ,21 της Νέας Δημοκρατίας και 2 του ΛΑΟΣ που διαφοροποιήθηκαν από την απόφαση του κόμματός τους. Ακολούθησαν οι παραιτήσεις των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ Μ. Τσόκλη και Α. Λαφαζάνη (13-02) από τις βουλευτικές τους έδρες, Την προηγούμενη μέρα είχε προηγηθεί η παραίτηση του βουλευτή της ΝΔ, Ν. Λέγκα (12-02).

9 Μαρτίου 2012

Ολοκληρώθηκε το PSI με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα να φτάνει το 95,7%.

11 Απριλίου 2012

Προκηρύχτηκαν εκλογές για τις 6 Μαΐου 2012.

6 Μαΐου 2012

Διεξάγονται οι εκλογές από τις οποίες δεν προέκυψε τελικά κυβέρνηση.

16 Μαΐου2012

Ορκίζεται η υπηρεσιακή κυβέρνηση Παναγιώτη Πικραμένου.

5 Ιουνίου 2012

Ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου Αθηνών κλείνει κάτω από τις 500 μονάδες.

17 Ιουνίου 2012

Διεξάγονται οι εκλογές οι οποίες οδήγησαν τελικά σε δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού με τη συμμετοχή της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ.

21 Ιουνίου 2012

Ορκωμοσία της κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά.

26 Ιουνίου 2012

Αναλαμβάνει Υπουργός Οικονομικών ο Γιάννης Στουρνάρας.

Page 175: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  174    

5 Νοεμβρίου 2012

Κατατίθεται στη βουλή το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016, σε ένα άρθρο με τη διαδικασία του κατεπείγοντος.

7 Νοεμβρίου 2012

Υπερψηφίστηκε το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα με 153 ψήφους.

 

Πηγή: Wikipedia. 

 

Page 176: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  175    

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ 

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ  ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ 

ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΣ 

Ο Ισολογισμός παρουσιάζει την οικονομική κατάσταση του οργανισμού ή της επιχείρησης σε 

μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή, συνήθως στις 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους. 

1. Ενεργητικό είναι όλα εκείνα τα περιουσιακά στοιχεία που έχει η επιχείρηση στην κατοχή της 

για να πετύχει το σκοπό της. Χωρίζεται σε πάγιο και κυκλοφορούν. 

Ι.  Πάγιο  ενεργητικό  ή  πάγια  περιουσιακά  στοιχεία  είναι  τα  στοιχεία  εκείνα  (αγαθά  και 

δικαιώματα)  που  προορίζονται  να  παραμείνουν  με  την  ίδια  μορφή  και  για  μεγάλη  χρονική 

περίοδο στην επιχείρηση, καθώς επίσης και τα έξοδα πολυετούς απόσβεσης, οι συμμετοχές σε 

άλλες  επιχειρήσεις  και  οι  μακροπρόθεσμες  απαιτήσεις.  Τα  πάγια  περιουσιακά  στοιχεία  ή 

πάγιο ενεργητικό διακρίνονται σε: 

1.  Ενσώματα πάγια ή  ενσώματες ακινητοποιήσεις: είναι  υλικά αγαθά όπως  έπιπλα,  κτίρια, 

μηχανήματα, αυτοκίνητα κ.λπ. που χρησιμοποιεί η επιχείρηση για να πετύχει τον σκοπό της. 

2. Άυλα πάγια ή ασώματες ακινητοποιήσεις: είναι άυλα αγαθά που ανήκουν στην επιχείρηση 

όπως σήματα, φήμη και πελατεία, πατέντες κ.λπ. και τα χρησιμοποιεί για να πετύχει το σκοπό 

της. 

3.  Έξοδα  πολυετούς  απόσβεσης:  είναι  οι  δαπάνες  για  την  ίδρυση  και  οργάνωση  της 

επιχείρησης καθώς και την επέκταση και αναδιοργάνωσή της. 

4.  Συμμετοχές  και  λοιπές  μακροπρόθεσμες  απαιτήσεις:  είναι  οι  συμμετοχές  σε  άλλες 

επιχειρήσεις (πάνω από 10% του κεφαλαίου τους) και απαιτήσεις που η προθεσμία εξόφλησής 

τους  λήγει  μετά  από  το  τέλος  της  επόμενης  χρήσης,  όπως  γραμμάτια  εισπρακτέα 

μακροπρόθεσμης λήξης, εγγυήσεις σε ΔΕΗ κ.λπ. 

ΙΙ. Κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία ή κυκλοφορούν ενεργητικό είναι τα στοιχεία αυτά 

που προορίζονται να αλλάξουν μορφή και θέση, μία ή περισσότερες φορές μέσα σε μία χρήση. 

Τα κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία ή κυκλοφορούν ενεργητικό διακρίνονται επίσης σε: 

Α.  Αποθέματα  υλικών  αξιών:  Πρώτες  και  βοηθητικές  ύλες,  έτοιμα  και  ημιτελή  προϊόντα, 

εμπορεύματα κ.λπ. 

Page 177: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  176    

Β. Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις: Είναι οι απαιτήσεις που πρόκειται να εισπραχθούν μέχρι το 

τέλος  της  επόμενης  χρήσης  όπως  πελάτες  (μόνο  αυτοί  που  μας  χρωστούν),  γραμμάτια 

εισπρακτέα κ.λπ. 

Γ.  Χρεόγραφα:  Είναι οι μετοχές  των Α.Ε.  (εφόσον δεν πρόκειται  για συμμετοχές),  τα  έντοκα 

γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου, τα ομόλογα κ.λπ. 

Δ.  Διαθέσιμα:  είναι  εκείνα  τα  στοιχεία  που  μετατρέπονται  άμεσα  σε  χρήματα  και 

χρησιμοποιούνται για πληρωμές ανά πάσα στιγμή όπως μετρητά (ταμείο), καταθέσεις όψεως, 

ληγμένα τοκομερίδια ομολόγων εισπρακτέα. 

2.Παθητικό είναι όλα τα κεφάλαια που έχει στη διάθεσή της η επιχείρηση για να πετύχει το 

σκοπό της. Το Παθητικό μίας επιχείρησης διακρίνεται σε: 

Ι.  Καθαρή  περιουσία  ή  ίδια  κεφάλαια  που  είναι  οι  υποχρεώσεις  της  επιχείρησης  προς  το 

φορέα της ή τους μετόχους της και διακρίνεται σε: 

Α. Κεφάλαιο που στις ατομικές επιχειρήσεις είναι το ίδιο με την καθαρή περιουσία ενώ στις 

εταιρικές  επιχειρήσεις  αντιπροσωπεύει  την  ονομαστική  αξία  των  μετοχών  ή  των  εταιρικών 

μεριδίων της Εταιρείας. 

Β.  Αποθεματικά  κεφάλαια  που  σχηματίζονται  από  τα  αδιανέμητα  κέρδη  που  παραμένουν 

στην επιχείρηση και δεν αυξάνουν το εταιρικό ή μετοχικό κεφάλαιο. 

Γ.  Διαφορές  αναπροσαρμογής  που  είναι  υπεραξίες  κυρίως  των  παγίων  στοιχείων  του 

ενεργητικού  και  οι  οποίες  προκύπτουν  μετά  από  αναπροσαρμογή  της  αξίας  τους  βάσει  της 

σχετικής νομοθεσίας. 

2. Πραγματικό παθητικό που είναι οι υποχρεώσεις προς τρίτους και διακρίνονται ανάλογα με 

το χρόνο λήξης τους σε: 

  Α. Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις: υποχρεώσεις της επιχείρησης με ημερομηνία λήξης πάνω 

από έναν χρόνο, όπως μακροπρόθεσμα δάνεια κ.λπ. 

  Β. Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις: υποχρεώσεις  της επιχείρησης με ημερομηνία λήξης κάτω 

από  έναν  χρόνο,  π.χ.  βραχυπρόθεσμα  δάνεια,  προμηθευτές,  πιστωτές,  υποχρεώσεις  σε 

ασφαλιστικούς οργανισμούς κ.λπ. 

Τέλος στο Παθητικό έχουμε και τις προβλέψεις για κινδύνους και δαπάνες για πιθανή κάλυψη 

ζημιάς  ή  εξόδων  στο  μέλλον  αφού  δεν  γνωρίζουμε  τον  ακριβή  χρόνο  που  θα 

πραγματοποιηθούν  και  το  ακριβές  ποσό  που  θα  χρειαστεί.  Μία  τέτοιου  είδους  πρόβλεψη 

είναι  η  πρόβλεψη  για αποζημίωση προσωπικού  της  επιχείρησης  λόγω  εξόδους  του από  την 

υπηρεσία. 

Page 178: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  177    

  Πάντοτε ισχύει η θεμελιώδης λογιστική ισότητα ότι: 

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ=ΠΑΘΗΤΙΚΟ 

  Παρακάτω δίνουμε ένα υπόδειγμα ισολογισμού: 

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ  ΠΑΘΗΤΙΚΟ 

Πάγιο ενεργητικό.  Ίδια Κεφάλαια. 

Ενσώματες  ακινητοποιήσεις  (Μηχανήματα, 

Μεταφορικά  μέσα,  Κτίρια,  Οικόπεδα, 

Έπιπλα και σκεύη, κλπ). 

Ασώματες  ακινητοποιήσεις  (Εμπορικά 

σήματα, Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας κ.λπ.). 

Έξοδα πολυετούς απόσβεσης. 

Κεφάλαιο (ή Μετοχικό Κεφάλαιο). 

Αποθεματικά. 

Διαφορές αναπροσαρμογής. 

Προβλέψεις. Συμμετοχές. 

 Μακροπρόθεσμες  απαιτήσεις  (Γραμμάτια 

εισπρακτέα  μακροπρόθεσμης  λήξης, 

Εγγυήσεις στη ΔΕΗ κ.λπ.). 

Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις. 

(Μακροπρόθεσμα  δάνεια,  Ομολογιακά 

δάνεια, κ.λπ.) 

Κυκλοφορούν ενεργητικό.  Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις. 

Αποθέματα  υλικών  αξιών  (Εμπορεύματα, 

Πρώτες ύλες, Υλικά συσκευασίας κ.λπ.). 

(Βραχυπρόθεσμα  Δάνεια,  Ασφαλιστικοί 

Οργανισμοί,  Προμηθευτές,  Πιστωτές 

διάφοροι κ.λπ.).     

Βραχυπρόθεσμες  απαιτήσεις  (Πελάτες, 

Χρεώστες, Γραμμάτια εισπρακτέα κ.λπ.). 

 

 Χρεόγραφα (Μετοχές, ομόλογα κ.λπ.).   

Διαθέσιμα  (Ταμείο,  Καταθέσεις  Όψεως 

κ.λπ.). 

 

ΣΥΝΟΛΟ.  ΣΥΝΟΛΟ. 

Page 179: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  178    

Ακολουθεί ένα παράδειγμα ισολογισμού: 

  ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ  ΠΑΘΗΤΙΚΟ 

Πάγιο ενεργητικό.  230.000  Ίδια Κεφάλαια.  340.000 

Κτίρια.  100.000  Κεφάλαιο  (ή 

Μετοχικό 

Κεφάλαιο). 

300.000 

Διπλώματα 

ευρεσιτεχνίας. 

20.000  Αποθεματικά.  30.000 

Έξοδα  πολυετούς 

απόσβεσης. 

10.000  Διαφορές 

αναπροσαρμογής. 

10.000 

Συμμετοχές.  50.000  Προβλέψεις.  10.000 

Γραμμάτια  εισπρακτέα 

λήξεως 1/1/2015. 

50.000  Μακροπρόθεσμες 

υποχρεώσεις. 

20.000 

    Μακροπρόθεσμο 

δάνειο. 

20.000 

Κυκλοφορούν 

ενεργητικό. 

210.000  Βραχυπρόθεσμες 

υποχρεώσεις. 

70.000 

Εμπορεύματα.  40.000  Βραχυπρόθεσμα 

Δάνεια. 

30.000 

Πελάτες.  40.000  Ασφαλιστικοί 

Οργανισμοί. 

20.000 

Μετοχές.  30.000  Προμηθευτές.  10.000 

Ταμείο.  100.000  Πιστωτές διάφοροι.  10.000 

ΣΥΝΟΛΟ.  440.000  ΣΥΝΟΛΟ.  440.000 

 

Page 180: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  179    

Συνοψίζοντας  μπορούμε  να  πούμε  ότι  ο  ισολογισμός  μας  δείχνει  από  την  μεριά  του 

ενεργητικού, όλα τα μέσα που έχει η επιχείρηση στη διάθεσή της για να επιτύχει  τον σκοπό 

της και από την μεριά του παθητικού πώς έχουν χρηματοδοτηθεί αυτά τα μέσα. 

Όσο  πιο  μεγάλο  είναι  το  ποσοστό  των  ιδίων  κεφαλαίων  στη  μεριά  του  παθητικού  τόσο  πιο 

υγιώς  κεφαλαιακά  διαρθρωμένη  είναι  μία  επιχείρηση.  Όταν  όμως  τα  ξένα  κεφάλαια 

ξεπερνούν το 50% τότε η επιχείρηση έχει πολλά δάνεια και οφειλές και πρέπει να εξετάσουμε 

πώς αυτά θα μπορέσουν να εξοφληθούν. 

Ταυτόχρονα στο ενεργητικό φαίνεται που επενδύει η επιχείρηση. Κάνει σοβαρές επενδύσεις 

σε  πάγια,  όπως  ακίνητα,  μεταφορικά  μέσα,  μηχανολογικό  εξοπλισμό  κ.λπ.;  Εκσυγχρονίζεται 

τεχνολογικά  για  να  αντιμετωπίσει  τον  ανταγωνισμό;  Κάνει  τοποθετήσεις  σε  άλλες 

επιχειρήσεις,  χρεόγραφα και άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα;  Τέλος  τι  ρευστό διαθέτει η 

επιχείρηση;  Σε  σύγκριση  με  το  βραχυπρόθεσμο  παθητικό  πώς  μπορεί  να  καλυφθεί  από  τα 

ρευστά  διαθέσιμα  και  το  κυκλοφορούν  ενεργητικό;  Αν  το  βραχυπρόθεσμο  παθητικό  είναι 

μεγαλύτερο  από  το  κυκλοφορούν  ενεργητικό  τότε  αντιμετωπίζει  η  επιχείρηση  το  πρόβλημα 

της  παγίδας  ρευστότητας  καθώς  δεν  φτάνουν  τα  άμεσα  ρευστοποιήσιμα  περιουσιακά  της 

στοιχεία  για  να  καλύψει  τις  χρηματοδοτικές  της ανάγκες  όσον αφορά  την αποπληρωμή  των 

βραχυπρόθεσμων  υποχρεώσεών  της.  Πολλές  επιχειρήσεις  που  βρέθηκαν  σε  παγίδα 

ρευστότητας,  αν  και  κερδοφόρες,  αναγκάστηκαν  να  βάλλουν  λουκέτο  γιατί  βρέθηκαν  σε 

αδυναμία  να  πληρώσουν  σε  συγκεκριμένη  ημερομηνία  μία  ή  περισσότερες  από  τις 

υποχρεώσεις τους. 

Τέλος  το  πόσο  δυναμική  και  αποτελεσματική  είναι  η  επιχείρηση,  αυτό  μας  το  δείχνει  η 

κατάσταση  αποτελεσμάτων  χρήσης.  Η  κατάσταση  αποτελεσμάτων  χρήσης  είναι  μια  έκθεση 

που περιέχει συνοπτικές πληροφορίες για έσοδα, κέρδη, έξοδα και ζημιές που έγιναν σε μια 

συγκεκριμένη  λογιστική  χρήση.  Το  περιεχόμενο  της  κατάστασης  αποτελεσμάτων  χρήσης 

διαιρείται  σε  δύο  μέρη.  Στο  πρώτο  παραθέτονται  τα  στοιχεία  των  λογαριασμών  των 

λειτουργικών εσόδων και των λειτουργικών εξόδων, δηλαδή των στοιχείων που προσδιορίζουν 

το  αποτέλεσμα  εκμετάλλευσης.  Στο  δεύτερο  μέρος  παρουσιάζονται  οι  λογαριασμοί  των 

έκτακτων  εσόδων  και  κερδών  και  κατόπιν  αυτούς  των  έκτακτων  εξόδων  και  ζημιών.  Στην 

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης βλέπουμε αν η επιχείρηση έχει κέρδη ή ζημιές και αν τα 

κέρδη που έχει είναι ικανοποιητικά ή όχι. Ο γενικός πάντως κανόνας για να κρίνουμε αν είναι 

ικανοποιητικά  τα  κέρδη  μίας  επιχείρησης  είναι  να  βρούμε  την  απόδοση  της  επιχείρησης  σε 

σχέση με τα κεφάλαια που έχουν βάλει οι εταίροι της. Αυτό μπορεί να γίνει αν διαιρέσουμε τα 

καθαρά  κέρδη  με  τα  ίδια  κεφάλαια.  Π.χ.  κέρδη  10.000,  ίδια  κεφάλαια  100.000,  έτσι  αν 

διαιρέσουμε τα κέρδη με τα ίδια κεφάλαια παίρνουμε 1/10 ή 0,1 ή 10% απόδοση. Η απόδοση 

αυτή  κρίνεται  πολύ  ικανοποιητική  γιατί  υπερβαίνει  κατά  πολύ  το  ποσοστό  απόδοσης  της 

«κλειστής»  τραπεζικής κατάθεσης. Αν η επιχείρηση έχει για σειρά ετών τέτοια ικανοποιητικά 

Page 181: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  180    

και ολοένα αυξανόμενα κέρδη,  τότε εντάσσεται στην κατηγορία των δυναμικών ή δυναμικά 

αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων. 

  Η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης έχει συνήθως την παρακάτω μορφή: 

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ 

Έσοδα από πωλήσεις εμπορευμάτων, προϊόντων ή από παροχή υπηρεσιών. 

‐ Κόστος πωληθέντων. 

=  Μικτό  αποτέλεσμα  Εκμετάλλευσης  (Μικτό  Κέρδος  Εκμετάλλευσης  ή  Μικτή  Ζημιά 

Εκμετάλλευσης). 

+ Άλλα έσοδα εκμετάλλευσης. 

‐ Έξοδα διοικητικής λειτουργίας. 

‐ Έξοδα λειτουργίας ερευνών – ανάπτυξης. 

‐ Έξοδα λειτουργίας διάθεσης. 

= Μερικά αποτελέσματα εκμετάλλευσης (Λειτουργικά Κέρδη ή Ζημίες). 

+ Πιστωτικοί τόκοι. 

+ Έσοδα από συμμετοχές και χρεόγραφα. 

+ Κέρδη πώλησης συμμετοχών και χρεογράφων. 

‐ Χρεωστικοί τόκοι. 

‐ Έξοδα συμμετοχών και χρεογράφων. 

Page 182: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  181    

‐ Ζημιές πώλησης συμμετοχών και χρεογράφων. 

= Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης (Κέρδη ή Ζημίες Εκμετάλλευσης). 

‐ Έκτακτες ζημίες. 

+ Έκτακτα κέρδη. 

= Αποτέλεσμα Χρήσης (Κέρδη ή Ζημίες Προ Φόρων). 

‐ Εταιρικός Φόρος. 

=Καθαρό Αποτέλεσμα Χρήσης (Καθαρά Κέρδη ή Ζημίες Χρήσης). 

Η διαχείριση της εταιρικής περιουσίας πρέπει να είναι προσεκτική, ειδικά στις μέρες μας που 

οι  επιχειρηματικοί  κίνδυνοι  είναι  αυξημένοι.  Οι  επιχειρήσεις  για  να  επιβιώσουν  πρέπει  να 

συσσωρεύουν κεφάλαιο, το οποίο το χρησιμοποιούν για την ανανέωση του εξοπλισμού τους, 

τον  εκμοντερνισμό  των  εγκαταστάσεων  και  της  λειτουργίας  τους  και  την  γενικότερη 

αναδιοργάνωσή  τους.  Το  κεφάλαιο  συσσωρεύεται  μόνο  μέσα  από  επαναλαμβανόμενα 

διαχρονικά  κέρδη.  Τα  κέρδη  έρχονται  όταν  οι  καταναλωτές  μας  «ψηφίζουν»  με  τις 

νομισματικές τους μονάδες ως τους κατάλληλους για να τους εξυπηρετήσουμε. Η περιουσία 

της  επιχείρησης  στηρίζεται  λοιπόν  σε  μεγάλο  βαθμό  στην  εμπιστοσύνη  του  κοινού,  στη 

συσσώρευση  των  κερδών  και  στην  επανεπένδυσή  τους  (και  όχι  στην  κατασπατάληση  σε 

καταναλωτικές δαπάνες των εταίρων), στην χάραξη συντηρητικών στρατηγικών περιορισμού 

του επιχειρηματικού κινδύνου, στην προστασία της εταιρικής περιουσίας από φυσικούς και 

άλλους  κινδύνους  (π.χ.  ασφάλιση  εγκαταστάσεων  για  φωτιά,  πλημμύρα,  ασφάλιση 

εμπορευμάτων  για  κλοπή  κ.λπ.),  στην  αποφυγή  υπερδανεισμού  (πάντα  πρέπει  να 

δανειζόμαστε  ως  έσχατη  λύση),  στη  νοικοκυρεμένη  διαχείριση,  στη  χρηστή  (έντιμη  και 

σοβαρή)  διοίκηση,  στην  τήρηση  των  προϋποθέσεων  λειτουργίας  και  των  διατάξεων 

φορολογίας  που  θέτει  το  ελληνικό  δημόσιο  και  στο  σταθερό  κτίσιμο  ενός  καλού 

επιχειρηματικού ονόματος στην αγορά. 

 

Page 183: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

Έξοδος από την κρίση: Τεχνικές παρέμβασης στη λειτουργία της επιχείρησης και αντιμετώπιση της κρίσης  και της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας – Η λειτουργία της επιχείρησης στο περιβάλλον της Οικονομικής Κρίσης  

  

  182    

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ  

Ο Αλέξανδρος Λυγγίτσος είναι καθηγητής Εφαρμογών Διοίκησης Επιχειρήσεων με εξειδίκευση 

στη Λογιστική στο ΤΕΙ Καλαμάτας. Έχει σπουδάσει Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο 

Οικονομικό  Πανεπιστήμιο  Αθηνών,  ενώ  έχει  κάνει  μεταπτυχιακές  σπουδές  στη  Διοίκηση 

Επιχειρήσεων,  στις  Επιστήμες  της  Αγωγής  και  στη  Συνεχιζόμενη  Εκπαίδευση  καθώς  και 

διδακτορικές  σπουδές  στον  τομέα  της  Λογιστικής.  Έχει  εμπειρία  8.000  ωρών  περίπου  ως 

εκπαιδευτής  ενηλίκων  σε  οικονομικά  κυρίως  θέματα  στο  ΕΚΔΔΑ,  στο  ΙΔΕΚΕ  και  σε  άλλους 

οργανισμούς παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης ενηλίκων.  Είναι  εμπειρογνώμονας  του  ΙΚΥ σε 

θέματα  προγραμμάτων  μεταφοράς  καινοτομίας.  Είναι  συγγραφέας  6  βιβλίων  τα  οποία 

χρησιμοποιούνται και ως εκπαιδευτικό υλικό στην εκπαίδευση ενηλίκων. 

Page 184: 1 Exodos Apo Tin Krisi Texnikes Paremvasis Sti Leitourgia Tis Epixeirisis

ISBN 978-618-5096-10-6