Download - #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

Transcript
Page 1: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

EL EL

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, XXX

[…](2015) XXX draft

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Έκθεση για την εφαρμογή των σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού

σύμφωνα με την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα

Κράτος μέλος: ΕΛΛΑΔΑ

που συνοδεύει το έγγραφο

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Η οδηγία -πλαίσιο για τα ύδατα και η οδηγία για τις πλημμύρες: Ενέργειες για την

«καλή κατάσταση» των υδάτων της ΕΕ και για τη μείωση των κινδύνων πλημμύρας

Page 2: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ............................................................................................................................ 4

2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ..................................................................................................................... 8

3. ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ....................................................................................................................................... 11

3.1 ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ .................................................................................................................. 11

3.2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ – ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ........................................ 11

3.3 ΣΔΛΑΠ – ΔΟΜΗ, ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ, ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ......................................................................................... 12

3.4 ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ, ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ ............................................................... 13

3.5 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ .............................................................................................. 13

3.6 ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ................................................................................................................ 15

4. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ..................................................... 16

4.1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΑΠ ................................................................................................................. 16

4.2 ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ........................................................................................................ 16

4.3 ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ .................................................................................. 17

4.4 ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΠΙΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ...................................................................................... 18

4.5 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ...................................................................................................................... 24

5. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ .................................................................................................................................. 24

5.1 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ......................................................................................... 24

5.2 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ..................................................................................................... 26

5.3 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ............................................................................................................ 28

5.4 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ........................................................................................... 34

6. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ, ΧΗΜΙΚΗ, ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ) .................................................... 36

7. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ....................................... 55

7.1 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ .................................................................................... 55

7.2 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ .......................................................... 60

8. ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (ΙΤΥΣ) ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΛΟΥ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ............................................................................................................................ 62

8.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΤΥΣ .......................................................................................................................................... 62

8.2 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (ΚΟΔ). ......................................................... 67

8.3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΑ ΙΤΥΣ ΚΑΙ ΤΥΣ .............................................. 67

9. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ .............................................. 68

9.1 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ................................................................................................. 68

10. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ .................................................................................. 70

10.1 ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ................................................................................................................................. 70

10.2 ΧΗΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ .......................................................................................................... 71

10.3 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ...................................................................................................................... 73

11. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ........................................................................................ 75

Page 3: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

3

11.1 ΠΡΟΣΘΕΤΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ........................................................................................ 75

11.2 ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 4 ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 5 .......................................... 75

11.3 ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 6...................................................................................... 78

11.4 ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 7...................................................................................... 78

11.5 ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ ................................................................................................ 81

12. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΡΩΝ ...................................................................................................... 82

12.1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΡΩΝ - ΓΕΝΙΚΑ .......................................................................................................... 82

12.2 ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ..................................................................................................................... 84

12.3 ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΔΡΟΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ................................................................................................... 89

12.4 ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ ........................................................................................................... 93

12.5 ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΧΗΜΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ....................................................................................................... 94

12.6 ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 9 (ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΥΔΑΤΟΣ) ................................................................... 95

12.7 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΜΕΤΡΑ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ......................................................................................... 97

13. Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, Η ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ Η ΞΗΡΑΣΙΑ, Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ

ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΣΔΛΑΠ ...... 98

13.1 ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ ΞΗΡΑΣΙΑ ............................................................................................................................... 98

13.2 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ ............................................................................................................... 99

13.3 ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ......................................................................................................... 99

14. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ......................................................................................................................................... 101

Page 4: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

4

1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Σχήμα 1.1: Χάρτης περιοχών λεκάνης απορροής ποταμού

Διεθνείς περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού (εντός ΕΕ)

Διεθνείς περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού (εκτός ΕΕ)

Εθνικές περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού (εντός ΕΕ)

Χώρες (εκτός ΕΕ)

Παράκτια ύδατα

Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας)

Η Ελλάδα έχει πληθυσμό 11 εκατ. κατοίκων1, ο οποίος παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση στη

μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας, και συνολική έκταση 131.957 τετραγωνικά χιλιόμετρα2.

Βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της βαλκανικής χερσονήσου στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η

1 Στοιχεία της Eurostat για το 2014.

2 Δελτίο χώρας για την Ελλάδα (http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/greece/index_en.htm)

Page 5: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

5

επικράτειά της περιλαμβάνει περισσότερα από 2.000 νησιά στο Αιγαίο και στο Ιόνιο πέλαγος.

Ο Όλυμπος αποτελεί την υψηλότερη κορυφή της χώρας.

Η Ελλάδα διαθέτει 14 περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού (ΠΛΑΠ) (βλέπε πίνακα 1.1.

παρακάτω). Οι δύο σημαντικότερες εξ αυτών είναι η ΠΛΑΠ Δυτικής Μακεδονίας (GR09),

που καλύπτει έκταση 13.585 km2 και η ΠΛΑΠ της Θεσσαλίας (GR08), που καλύπτει έκταση

13.153 km2. Δύο από τις ΠΛΑΠ, συγκεκριμένα τα νησιά του Αιγαίου (GR14) και η Κρήτη

(GR13), καλύπτουν νησιά, ενώ έξι άλλες περιοχές (Βόρεια Πελοπόννησος - GR02, Δυτική

Στερεά Ελλάδα - GR04, Ήπειρος - GR05, Αττική - GR06, Ανατολική Στερεά Ελλάδα - GR07

και Θράκη - GR12) καλύπτουν περιοχές τόσο της ηπειρωτικής όσο και της νησιωτικής

Ελλάδας.

Η επισκόπηση που ακολουθεί αφορά τις κοινές διασυνοριακές λεκάνες απορροής με κράτη

μέλη/τρίτες χώρες (βλέπε πίνακα 1.2 παρακάτω) :

Με την Αλβανία: λεκάνη απορροής λίμνης Πρέσπας (μέρος της υπολεκάνης

Δρίνου/Drim) (GR09), λεκάνη απορροής ποταμού Αώου/Vjosa (GR05),

Με τη Βουλγαρία: λεκάνη απορροής ποταμού Mesta - Νέστου (GR12), λεκάνη

απορροής ποταμού Struma - Στρυμόνα (GR11), λεκάνη απορροής ποταμού Maritsa -

Έβρου - Meric (GR12), λεκάνη απορροής ποταμού Αξιού/Vardar (GR10),

Με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας: λεκάνη απορροής

λίμνης Πρέσπας (μέρος της υπολεκάνης του Δρίνου/Drim) (GR09), λεκάνη απορροής

ποταμού Αξιού/Vardar, συμπεριλαμβανομένης της λεκάνης της λίμνης Δοϊράνης

(GR10), λεκάνη απορροής ποταμού Struma - Στρυμόνα (GR11), και

Με την Τουρκία: λεκάνη απορροής ποταμού Maritsa - Έβρου - Meric (GR12).

ΠΛΑΠ Ονομασία Μέγεθος*

(km2)

Χώρες με κοινά σύνορα

GR01 Δυτική Πελοπόννησος 7.235 -

GR02 Βόρεια Πελοπόννησος 7.418 -

GR03 Ανατολική Πελοπόννησος 8.442 -

GR04 Δυτική Στερεά Ελλάδα 10.432 -

GR05 Ήπειρος 10.007 AL

GR06 Αττική 3.139 -

GR07 Ανατολική Στερεά Ελλάδα 12.268 -

GR08 Θεσσαλία 13.153 -

GR09 Δυτική Μακεδονία 15.218 AL, FYROM

GR10 Κεντρική Μακεδονία 14.264 BG, FYROM

GR11 Ανατολική Μακεδονία 7.320 BG, FYROM

GR12 Θράκη 11.242 BG, TR

GR13 Κρήτη 8.301 -

GR14 Νησιά του Αιγαίου 9.118 -

Πίνακας 1.1: Επισκόπηση των ελληνικών περιοχών με λεκάνες απορροής ποταμού

* Έκταση στην ελληνική επικράτεια

Page 6: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

6

Πηγή: Σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμού που έχουν υποβληθεί στο σύστημα WISE3:

http://cdr.eionet.europa.eu/be/eu/wfdart13

3 Η έκθεση αυτή αντανακλά τις διορθώσεις που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014. Υπάρχουν

ορισμένες διαφορές μεταξύ των πληροφοριών που αναφέρονται στα ΣΔΛΑΠ και των πληροφοριών που

παρέχονται από την ελληνική πλευρά/υποβάλλονται στο WISE.

Page 7: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

7

Ονομασία διεθνούς

λεκάνης απορροής

ποταμού

Εθνική

ΠΛΑΠ

Χώρες με

κοινά

σύνορα

Κατηγορία συντονισμού

2 3 4

km² % km² % km² %

Λίμνη Πρέσπα (μέρος

της υπολεκάνης

Δρίνου/Drim)

GR09 AL, MK 347 25,1

Αώος/Vjosa GR05 AL 2.154 33,0

Mesta-Νέστος GR12 BG 2.429 42,3%

Struma-Στρυμόνας GR11 BG, FYROM 6.295 36,5 %

Maritsa-Έβρος-Meric GR12 BG, TR 3.345 6,3 %

Αξιός/Vardar GR09 FYROM, BG 863 3,9

Αξιός/Vardar GR10 FYROM, BG 1.636 7,3

Πίνακας 1.2: Διασυνοριακές λεκάνες απορροής ποταμών ανά κατηγορία (βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών

της Επιτροπής, τμήμα 8.1) και ποσοστό στην Ελλάδα4.

Κατηγορία 1: Υφίστανται συμφωνία συνεργασίας, φορέας συνεργασίας, σχέδιο διαχείρισης της λεκάνης

απορροής.

Κατηγορία 2: Υφίστανται συμφωνία συνεργασίας, φορέας συνεργασίας.

Κατηγορία 3: Υφίσταται συμφωνία συνεργασίας.

Κατηγορία 4: Δεν έχει επισημοποιηθεί καμία συνεργασία.

Πηγή: Συγκριτική μελέτη της ΕΕ επί των πιέσεων και των μέτρων στα σχέδια διαχείρισης των μεγάλων λεκανών

απορροής ποταμών στην ΕΕ.

Σημείωση: τα στοιχεία έκτασης (km2) αφορούν την υδρολογική λεκάνη του αντίστοιχου ποταμού καθαυτή (όχι,

δηλαδή, την έκταση της ΠΛΑΠ, ούτε την αντίστοιχη έκταση της λεκάνης απορροής ποταμού της ΟΠΥ, οι

οποίες περιέχουν αμφότερες πρόσθετες μικρές λεκάνες απορροής που ενώνονται με τη λεκάνη απορροής του

ποταμού καθαυτή)

4 Κατάταξη που έχει καθοριστεί βάσει της συγκριτικής μελέτης της ΕΕ επί των πιέσεων και των μέτρων στα

σχέδια διαχείρισης μεγάλων λεκανών απορροής ποταμών στην ΕΕ (Καθήκον 1β: Μηχανισμοί διεθνούς

συντονισμού).

Page 8: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

8

2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ

Κατά τη χρονική στιγμή της σύνταξης της τρέχουσας έκθεσης, η Ελλάδα είχε εγκρίνει 12

ΣΔΛΑΠ (GR01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12), τα οποία υποβλήθηκαν, επίσης,

στο σύνολό τους στο σύστημα WISE (μαζί με τα συνοδευτικά παραρτήματα)· ως εκ τούτου,

η τρέχουσα έκθεση λαμβάνει υπόψη μόνο αυτά (βλέπε πίνακα 2.1 κατωτέρω). Στα τέλη του

2014, στο πλαίσιο μιας διμερούς συνάντησης μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και των

ελληνικών αρχών, πραγματοποιήθηκαν ορισμένες προσθήκες και διορθώσεις σε ειδικούς

πίνακες της εν λόγω έκθεσης, οι οποίες έχουν ενσωματωθεί.

Η εκπόνηση των ΣΔΛΑΠ ανατέθηκε σε διάφορους συμβούλους, ενώ τον συντονισμό

ανέλαβε το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής – Ειδική

Γραμματεία Υδάτων (ΕΓΥ) με τη βοήθεια ενός συμβούλου/συντονιστή. Παρά το γεγονός ότι

υπήρξε μια γενική εθνική προσέγγιση, ωστόσο, είναι προφανές ότι οι προσεγγίσεις και οι

δομές των ΣΔΛΑΠ που εφαρμόστηκαν παρουσιάζουν κοινά σημεία μεταξύ των σχεδίων που

ανατέθηκαν στον ίδιο σύμβουλο και διαφορές μεταξύ των συνοδευτικών εγγράφων

(παραρτήματα) των σχεδίων που ανατέθηκαν σε διαφορετικούς συμβούλους. Ως εκ τούτου,

παρατηρούνται οι ακόλουθες ομάδες: GR01/02/03, GR04/05/08, GR06/07, GR09/10,

GR11/12. Ο ρόλος του συμβούλου/συντονιστή ήταν να υποστηρίξει την ΕΓΥ και να

παράσχει εμπειρογνωμοσύνη και κατευθυντήριες γραμμές (επίσης με τη μορφή εγγράφων

καθοδήγησης, τα οποία, ωστόσο, δεν δημοσιεύτηκαν επίσημα) για τον εκσυγχρονισμό και

την εναρμόνιση της διαδικασίας.

Μία από τις κύριες αδυναμίες των ελληνικών ΣΔΛΑΠ είναι ότι έχουν καθυστερήσει εξαιτίας

διαφόρων παραγόντων που σχετίζονται με τεχνικά ζητήματα, καθώς και λόγω νομοθετικών

και διοικητικών εμποδίων και κοινωνικοοικονομικών περιορισμών. Κατά συνέπεια, το

διάστημα που απομένει για την εφαρμογή του προτεινόμενου προγράμματος λήψης μέτρων

(ΠΛΜ) εντός του 2015 και για την αναθεώρηση των σχεδίων για το δεύτερο κύκλο της ΟΠΥ

(λαμβάνοντας υπόψη και την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων των μέτρων) είναι πολύ

περιορισμένο. Παρ’ όλα αυτά, η ελληνική πλευρά διευκρίνισε ότι η εφαρμογή ενός μεγάλου

αριθμού μέτρων που περιλαμβάνονται στα προγράμματα λήψης μέτρων είχε ήδη αρχίσει πριν

από την έγκριση των ΣΔΛΑΠ (λεπτομερείς πληροφορίες για αυτό το θέμα, σύμφωνα με την

ελληνική πλευρά, θα είναι διαθέσιμες στην έκθεση προόδου υλοποίησης για το ΠΛΜ – σε

εθνικό επίπεδο, η οποία επρόκειτο να κατατεθεί τον Δεκέμβριο του 2012, αλλά υποβλήθηκε

στην Επιτροπή στα τέλη του 2014 και αναρτήθηκε στο σύστημα WISE στις 22/1/2015· το

περιεχόμενο αυτής της έκθεσης προόδου δεν έχει αξιολογηθεί ακόμη και, ως εκ τούτου, δεν

λαμβάνεται υπόψη στην παρούσα έκθεση).

Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα με τα ΣΔΛΑΠ ήταν η έλλειψη στοιχείων συμβατών με την

ΟΠΥ. Οι πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν για τις διάφορες εκτιμήσεις βασίστηκαν στο

παλαιό δίκτυο παρακολούθησης, το οποίο ήταν απαρχαιωμένο (σε σχέση με τα απαιτούμενα

στοιχεία για την ΟΠΥ), οι δε χρονοσειρές ήταν αποσπασματικές και ατελείς. Ως εκ τούτου, οι

χαρακτηρισμοί θεωρούνται, σε σημαντικό βαθμό, αβέβαιοι και, σε ορισμένες περιπτώσεις,

δεν είναι ξεκάθαρο το πώς ορισμένα υδατικά συστήματα έχουν χαρακτηρισθεί σε «καλή»

κατάσταση (δεδομένης της έλλειψης ολοκληρωμένης πληροφόρησης) και όχι σε «άγνωστη»

κατάσταση, δεδομένου ότι ο χαρακτηρισμός αυτός βασίζεται σε περιορισμένα στοιχεία και

παραδοχές.

Page 9: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

9

Το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης (ΕΠΠ), σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΟΠΥ,

θεσπίστηκε με καθυστέρηση (το 2012) και θεωρείται ότι θα προσκομίσει τα αναγκαία

στοιχεία για την αναθεώρηση και επικαιροποίηση των ΣΔΛΑΠ στον δεύτερο κύκλο. Ωστόσο,

τα ΣΔΛΑΠ έχουν προτείνει ορισμένες τροποποιήσεις όσον αφορά τις θέσεις και τις

παραμέτρους του ΕΠΠ με βάση τα τρέχοντα ευρήματά τους, τα οποία ουσιαστικά προέκυψαν

από τη νέα τυπολογία με τη χρήση του συστήματος Β (σε αντίθεση με την αρχική τυπολογία

που χρησιμοποιούσε το σύστημα Α, το 2011, όταν σχεδιάστηκε το ΕΠΠ, βλέπε τμήμα 5.1

παρακάτω). Οι προτάσεις αυτές δεν έχουν παραληφθεί ακόμη από την Ειδική Γραμματεία

Υδάτων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτούν πρόσθετους χρηματοδοτικούς πόρους

(όταν, δηλαδή, προτείνονται συμπληρωματικές τοποθεσίες) . Η ελληνική πλευρά αναφέρει

ότι το ΕΠΠ θα επικαιροποιηθεί για την προγραμματική περίοδο 2016-2021, λαμβάνοντας

υπόψη όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και πληροφορίες από τα ΣΔΛΑΠ και φυσικά τις

προτεινόμενες τροποποιήσεις σε κάθε ΠΛΑΠ. Μετά την έγκριση των ΣΔΛΑΠ για όλες τις

ΠΛΑΠ της χώρας και μια ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας σε σχέση με τους

οικονομικούς πόρους που έχουν ήδη διατεθεί για την περίοδο προγραμματισμού 2016-2021,

η Ειδική Γραμματεία Υδάτων θα προτείνει ένα νέο επικαιροποιημένο Εθνικό Δίκτυο

Παρακολούθησης για το οποίο θα υπάρξει διαβούλευση με όλες τις εμπλεκόμενες εθνικές και

περιφερειακές αρχές, εντός του 2015. Το νέο επικαιροποιημένο Εθνικό Δίκτυο

Παρακολούθησης θα καθοριστεί με τροποποίηση της ΚΥΑ 140384/09.09.2011.

Όσον αφορά την εναρμόνιση και την ύπαρξη κοινής προσέγγισης σε όλα τα ΣΔΛΑΠ,

θεσπίστηκε εθνικό πρόγραμμα συντονισμού, ωστόσο, κατά την ανάγνωση της περιληπτικής

έκθεσης του WISE και των παραρτημάτων, δεν είναι σαφές αν εφαρμόστηκαν ακριβώς οι

ίδιες προσεγγίσεις σε όλα τα ΣΔΛΑΠ (π.χ. σε θέματα που αφορούν μικρά υδατικά

συστήματα, τον ορισμό της «σημασίας» των πιέσεων, την εκτίμηση της ποσοτικής

κατάστασης των υπόγειων υδάτων). Τα ίδια τα παραρτήματα είναι πολύ διαφορετικά ως προς

τη δομή και το περιεχόμενο (για τα ίδια θέματα), γεγονός που προκαλεί σύγχυση στον

αναγνώστη. Η κοινή δομή και το περιεχόμενο των παραρτημάτων όλων των ΣΔΛΑΠ θα

διασφάλιζαν αυξημένη διαφάνεια και κατανόηση.

Τέλος, δεν υπήρξε κοινή προσέγγιση ως προς την εξασφάλιση κατάλληλων κινήτρων για την

αποτελεσματική χρήση και την επαρκή συνεισφορά από διαφορετικούς χρήστες (άρθρο 9).

Επιπλέον, η οικονομική ανάλυση ποίκιλλε ανάλογα με τα ΣΔΛΑΠ, εν μέρει λόγω της

απουσίας πληροφοριών. Προβλέπεται ότι οι μεθοδολογίες για την οικονομική ανάλυση

βαθμιαία θα εναρμονιστούν στον δεύτερο κύκλο, καθώς και στους μελλοντικούς κύκλους της

αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ.

Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των ελληνικών ΣΔΛΑΠ είναι ότι όλα υποβλήθηκαν σε

στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση (ΣΠΕ). Μια άλλη προστιθέμενη αξία είναι η

παράλληλη ανάπτυξη ενός σχεδίου διαχείρισης της ξηρασίας και της λειψυδρίας (ΣΔΞ) για

κάθε ΠΛΑΠ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι συγκεκριμένες υπομονάδες ή οι

συγκεκριμένες λεκάνες απορροής ποταμών εξετάζονται χωριστά. Τα ποσοτικά θέματα που

συζητήθηκαν στα ΣΔΛΑΠ και ορισμένα μέτρα που σχετίζονται με την ποσοτική διαχείριση

έχουν τεθεί στα ΠΛΜ. Ο δεσμός μεταξύ των ΣΔΛΑΠ και των ΣΔΞ πρέπει να ενισχυθεί

περαιτέρω και τα ΣΔΞ πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω και να καταστούν πλήρως

λειτουργικά σχέδια που θα συμπληρώνουν τα ΣΔΛΑΠ.

Page 10: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

10

ΠΛΑΠ Ημερομηνία έγκρισης

του ΣΔΛΑΠ

Ημερομηνία

υποβολής της

έκθεσης* σχετικά

με το ΣΔΛΑΠ

GR01 08/04/2013 13/9/2013

GR02 08/04/2013 13/9/2013

GR03 08/04/2013 13/9/2013

GR04 18/9/2014 5/12/2014

GR05 4/9/2013 28/1/2014

GR06 08/04/2013 5/9/2013

GR07 08/04/2013 5/9/2013

GR08 18/9/2014 5/12/2014

GR09 30/1/2014 25/9/2014

GR10 30/1/2014 25/9/2014

GR11 4/9/2013 19/3/2014

GR12 4/9/2013 12/2/2014

GR13 Εκκρεμεί

GR14 Εκκρεμεί

Πίνακας 2.1: Έγκριση και υποβολή έκθεσης προς την Επιτροπή σχετικά με τα ΣΔΛΑΠ της Ελλάδας.

Πηγή: ΣΔΛΑΠ και κοινό αποθετήριο δεδομένων (CDR). *Τελευταία ημερομηνία υποβολής έκθεσης στο

σύστημα WISE συμπεριλαμβανομένων όλων των παραρτημάτων και των συνοδευτικών εγγράφων.

Page 11: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

11

3. ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

3.1 Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης

Οι ημερομηνίες δημοσίευσης των προπαρασκευαστικών εγγράφων των ΣΔΛΑΠ παρέχονται στον

πίνακα 3.1.1 παρακάτω και είναι μεταγενέστερες των καταληκτικών ημερομηνιών που

καθορίζονται στο άρθρο 14 της ΟΠΥ.

ΠΛΑΠ Χρονοδιάγραμμα Πρόγραμμα

εργασίας

Δήλωση επί

της

διαβούλευσης

Σημαντικά

ζητήματα

διαχείρισης

υδάτων

Σχέδιο

ΣΔΛΑΠ

Τελικό

ΣΔΛΑΠ

Προθεσμίες 22/6/2006 22/6/2006 22/6/2006 22/12/2007 22/12/2008 22/12/2009

GR01 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 08/04/2013

GR02 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 08/04/2013

GR03 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 08/04/2013

GR04 1/11/2011 1/2/2012 5/4/2013 4/9/2013 30/10/2013 18/9/2014

GR05 1/11/2011 1/2/2012 5/4/2013 4/9/2013 4/9/2013 4/9/2013

GR06 30/8/2010 13/4/2011 3/5/2012 13/1/2012 3/5/2012 08/04/2013

GR07 30/8/2010 13/4/2011 3/5/2012 13/1/2012 3/5/2012 08/04/2013

GR08 1/11/2011 1/2/2012 5/4/2013 4/9/2013 30/10/2013 18/9/2014

GR09 15/6/2011 27/4/2012 30/7/2012 30/7/2012 1/2/2013 30/1/2014

GR10 15/6/2011 27/4/2012 30/7/2012 30/7/2012 1/2/2013 30/1/2014

GR11 30/8/2010 9/8/2010 15/10/2011 18/11/2011 7/5/2012 4/9/2013

GR12 30/8/2010 9/8/2010 15/10/2011 18/11/2011 7/5/2012 4/9/2013

GR13 - - - - - Εκκρεμεί

GR14 - - - - - Εκκρεμεί

Πίνακας 3.1.1: Χρονοδιάγραμμα των διαφόρων σταδίων της διαδικασίας εφαρμογής

Πηγή: WISE (για όλες τις στήλες εκτός από το «τελικό ΣΔΛΑΠ») και ιστοσελίδα της Γενικής Διεύθυνσης

Περιβάλλοντος: http://ec.europa.eu/environment/water/participation/map_mc/countries/greece_en.htm (για τη

στήλη «τελικό ΣΔΛΑΠ»).

3.2 Διοικητικές ρυθμίσεις – περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού και αρμόδιες αρχές

Σε αποκεντρωμένο επίπεδο, η Ελλάδα διοικείται από 7 αποκεντρωμένες διοικήσεις, 13

αυτοδιοικούμενες περιφέρειες, και 325 δήμους. Η αναδιάρθρωση της αποκεντρωμένης

κρατικής δομής στην Ελλάδα (υπό την ονομασία «Καλλικράτης») τέθηκε σε εφαρμογή το

2010 και έχει δημιουργήσει κάποια σύγχυση όσον αφορά τους ρόλους και τη λειτουργία των

διαφόρων κρατικών θεσμών και δυσκολίες σε διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της

διαχείρισης του νερού.

Όσον αφορά την ανάπτυξη των ΣΔΛΑΠ, η αρμόδια εθνική αρχή είναι η «Ειδική Γραμματεία

Υδάτων» (που υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής),

με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 24/2010 ΦΕΚ Α 56/15.04.2010 και τον νόμο 3199/2003, η

οποία έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: τον συντονισμό των ζητημάτων διαχείρισης νερού,

την εφαρμογή της ΟΠΥ, την παρακολούθηση της ποιότητας και της ποσότητας του νερού, τη

διαχείριση και επαναχρησιμοποίηση λυμάτων, τη διαχείριση των πλημμυρών. Επιπλέον, οι

κύριες αρμοδιότητες της Γραμματείας περιγράφονται στο WISE 1.1. Οι αποκεντρωμένες

διοικήσεις (Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων) είναι υπεύθυνες για τις περιοχές λεκάνης

απορροής ποταμού. Ωστόσο, για τον πρώτο γύρο των ΣΔΛΑΠ παραιτήθηκαν από την

αρμοδιότητά τους για την κατάρτιση των σχεδίων για την ΕΓΥ, αλλά συμμετείχαν και

συνέβαλαν στην τελική διαμόρφωση των ΠΛΜ σε περιφερειακό επίπεδο, ενώ είναι

υπεύθυνες για την υλοποίηση των σχεδίων. Τα ΣΔΛΑΠ αναφέρουν συγκεκριμένα ότι «τα

ΣΔΛΑΠ της Ελλάδας καταρτίζονται υπό την ευθύνη των αρμόδιων αρχών για κάθε ΠΛΑΠ.

Page 12: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

12

Κατόπιν αιτήματος των γραμματέων τους, ωστόσο, η Ειδική Γραμματεία Υδάτων ανέλαβε

την κατάρτιση των ΣΔΛΑΠ, την οποία, στη συνέχεια, ανέθεσε σε συμβούλους». Παρόλα

αυτά, άλλες αρχές, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών, δημοτικών και τοπικών

αρχών άλλων τομέων, συνέβαλαν στα θέματα της εμπειρογνωμοσύνης και του ενδιαφέροντός

τους.

Τέλος, στα σχετικά παραρτήματα για όσους είναι «υπεύθυνοι για συγκεκριμένες πτυχές της

διαχείρισης των υδάτων», παρουσιάζονται μακροσκελείς κατάλογοι των πρόσθετων αρχών,

γεγονός που καταδεικνύει πόσο περίπλοκο είναι το συνολικό εγχείρημα. Όσον αφορά τα

βασικά επόμενα βήματα και τις δυσκολίες, τα ΣΔΛΑΠ αναφέρουν ότι πολλές από τις

«αρμόδιες αρχές» σε περιφερειακό επίπεδο δεν είναι επαρκώς στελεχωμένες, γεγονός που

δημιουργεί τον κίνδυνο να μην είναι σε θέση να καλύψουν πλήρως τις ευθύνες τους.

Επιπλέον, το γεγονός ότι τα ΣΔΛΑΠ ανατέθηκαν σε συμβούλους μπορεί να περιόρισε τις

δυνατότητες των Περιφερειακών Διευθύνσεων Υδάτων να αποκτήσουν περαιτέρω γνώσεις

και εμπειρία σε θέματα ΟΠΥ. Η ανάπτυξη ικανοτήτων, ωστόσο, επιτυγχάνεται μέσω

σεμιναρίων που διοργανώνονται από την ΕΓΥ.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η σύνταξη των ΣΔΛΑΠ ανατέθηκε σε διαφορετικούς

συμβούλους και συντονίστηκε από την ΕΓΥ. Ακολουθήθηκε μια γενική εθνική προσέγγιση.

Υπάρχουν κάποιες διαφορές όσον αφορά τις μεθοδολογίες και τα διαθέσιμα δεδομένα που

χρησιμοποιήθηκαν μεταξύ των διαφορετικών ομάδων των συμβούλων π.χ. τα σχέδια

GR01/02/03 συντάχθηκαν από μία ομάδα, τα σχέδια GR04/05/08 από άλλη, τα σχέδια

GR06/07 από μια τρίτη, τα σχέδια GR09/10 από μια τέταρτη και τα σχέδια GR11/12 από μια

πέμπτη ομάδα. Ωστόσο, καθώς η Ειδική Γραμματεία Υδάτων συντόνισε όλες τις ομάδες,

υπάρχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Δεν υπήρξαν βασικές αλλαγές που να

ανακοινώθηκαν ή εφαρμόστηκαν μετά την υποβολή των ΣΔΛΑΠ (οι διορθώσεις αφορούσαν

διευκρινίσεις ή τυπογραφικά λάθη).

3.3 ΣΔΛΑΠ – Δομή, πληρότητα, νομικό καθεστώς

Σε γενικές γραμμές, η δομή των ΣΔΛΑΠ ακολουθεί τις προδιαγραφές της ΟΠΥ. Ως προς τη

σαφήνεια, υπάρχουν ορισμένα προβλήματα σχετικά με την εφαρμογή της μεθοδολογίας που

περιγράφεται στα σχετικά κεφάλαια των ΣΔΛΑΠ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν είναι πολύ

σαφές εάν και πώς εφαρμόζεται μια συγκεκριμένη μεθοδολογία, όπως π.χ. για την

αξιολόγηση των υδατικών συστημάτων. Τα διαφορετικά ΣΔΛΑΠ έχουν την ίδια δομή και

περιεχόμενο, αλλά συνοδεύονται από πολλά παραρτήματα, των οποίων η δομή και το

περιεχόμενο δεν είναι εναρμονισμένα, προκαλώντας σύγχυση κατά την αξιολόγηση. Όσον

αφορά την ακεραιότητά τους, αναφέρεται ρητά σε αρκετές περιπτώσεις ότι τα διαθέσιμα

δεδομένα, καθώς και οι υποστηρικτικές μελέτες/έρευνες για την αξιολόγηση των υδατικών

συστημάτων, ήταν ανεπαρκή. Αναφέρεται ότι σε περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν υπήρχαν

διαθέσιμα στοιχεία, η αξιολόγηση έγινε με την κρίση των εμπειρογνωμόνων και/ή με την

κατάταξη των υδατικών συστημάτων σε ομάδες με παρόμοιους τύπους και επίπεδα πιέσεων

και, ως εκ τούτου, το επίπεδο της αβεβαιότητας χαρακτηρίστηκε ως μεγάλο. Η βελτίωση της

ποιότητας των δεδομένων και της αξιολόγησης των υδατικών συστημάτων μπορεί να

επιτευχθεί μόνο μέσω της εφαρμογής του εθνικού προγράμματος παρακολούθησης που

ορίστηκε με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 140384/09.09.2011. Σύμφωνα με την αρχική

πρόβλεψη, το νέο πρόγραμμα του δικτύου θα παρείχε τα πρώτα αποτελέσματα της

παρακολούθησης στα τέλη του 2013. Αυτά τα νέα στοιχεία θα μπορούσαν να

χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των γνώσεων που υπάρχουν για την κατάσταση των

υδατικών συστημάτων και, ως εκ τούτου, για την κατάρτιση πιο ολοκληρωμένων ΣΔΛΑΠ

στον επόμενο κύκλο. Τα ΣΔΛΑΠ δεν εμπεριέχουν παραπομπές σε διεθνή σχέδια.

Page 13: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

13

Εκ των 14 ΣΔΛΑΠ, τα 12 έχουν εγκριθεί και ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο, ενώ τα

υπόλοιπα δύο βρίσκονται στο στάδιο της κατάρτισης και διαβούλευσης. Για τα εγκεκριμένα

ΣΔΛΑΠ, οι σχετικές στρατηγικές περιβαλλοντικές εκτιμήσεις/εκτιμήσεις των

περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΠΕ/ΕΠΕ) έχουν επίσης εγκριθεί και είναι διαθέσιμες στο

κοινό. Τα 12 επισήμως εγκεκριμένα ΣΔΛΑΠ θα πρέπει να εφαρμόσουν τα προγράμματα

λήψης μέτρων στο επόμενο πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς ο δεύτερος γύρος των

αναθεωρημένων σχεδίων θα πρέπει να υποβληθεί έως το 2015, σύμφωνα με την ΟΠΥ,

λαμβάνοντας υπόψη την εφαρμογή των πρώτων ΣΔΛΑΠ.

3.4 Δημόσια διαβούλευση, συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών

Όσον αφορά τα ΣΔΛΑΠ των GR01/02/03/09/10, πραγματοποιήθηκε μια κριτική αξιολόγηση,

η οποία υπήρξε μάλλον «θετική» για τις περισσότερες δραστηριότητες διαβούλευσης (στο

WISE 1.3.6), αναφέροντας ότι: «Πρωτοφανής για την ελληνική κατάσταση ήταν η μικρότερη

από την αναμενόμενη συμμετοχή του κοινού». Το έγγραφο με τα «αποτελέσματα της

συμμετοχής» υποβλήθηκε μαζί με τα σχετικά ΣΔΛΑΠ. Όσον αφορά τις διαδικασίες

διαβούλευσης, στα ΣΔΛΑΠ των GR04/05/06/07/08/11/12, το έγγραφο διαβούλευσης δεν

αναφέρεται στις δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν, αλλά αποτελεί ένα «έγγραφο

σχεδιασμού» των δραστηριοτήτων που θα έπρεπε να πραγματοποιηθούν. Σύμφωνα με το

WISE 1.3.6, οι κύριες δραστηριότητες περιλαμβάνουν: α) τη δημοσίευση και τον σχολιασμό

του σχεδίου συμμετοχής του κοινού, των εμπλεκόμενων φορέων, της έκθεσης επισκόπησης

σημαντικών ζητημάτων διαχείρισης υδάτων, β) τη δημοσίευση και τον σχολιασμό του

ΣΔΛΑΠ, γ) τη δημοσίευση και τον σχολιασμό των ΣΠΕ/ΕΠΕ, δ) ενημερωτικές συναντήσεις

και ε) 39 συνέδρια/εργαστήρια για ενδιαφερόμενους φορείς (με τη συμμετοχή 3.500

συμμετεχόντων συνολικά, σύμφωνα με την ΕΓΥ). Επιπλέον, η ΕΓΥ έχει δημιουργήσει έναν

διαδραστικό δικτυακό τόπο http://wfd.ypeka.gr όπου το πλήρες περιεχόμενο των ΣΔΛΑΠ είναι

διαθέσιμο και ο οποίος διευκολύνει την υποβολή παρατηρήσεων από τους ενδιαφερόμενους φορείς.

Η διαβούλευση μπορεί να αξιολογηθεί ως επαρκής, αλλά «με δυνατότητες βελτίωσης» όσον

αφορά τη συμμετοχή και τη συμβολή των ενδιαφερόμενων φορέων (υπήρξαν περίπου 450

γραπτά σχόλια/παρεμβάσεις μέσω ερωτηματολογίων και μέσω του δικτυακού τόπου

διαβούλευσης).

Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς την επίδραση της διαβούλευσης στα τελικά σχέδια,

καθώς το έγγραφο με τα «αποτελέσματα της συμμετοχής» δεν κατατέθηκε (αν και, σύμφωνα

με την ελληνική πλευρά, είναι διαθέσιμο στην ΕΓΥ). Κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων

διαβούλευσης, καταρτίστηκε ένας «γενικός κατάλογος σχολίων», αλλά δεν μπορεί να

συναχθεί από το ίδιο το ΣΔΛΑΠ εάν οι παρατηρήσεις αυτές ελήφθησαν πράγματι υπόψη και

ενσωματώθηκαν στη νεότερη έκδοση του ΣΔΛΑΠ. Σύμφωνα, πάντως, με την ΕΓΥ,

εξετάστηκαν και ενσωματώθηκαν. Τα περισσότερα από τα σχόλια προήλθαν είτε από την

επιστημονική κοινότητα είτε από άλλους φορείς, οργανισμούς κ.λπ.

Δεν υπήρξε ενεργή διαρκής συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων και του ευρέος κοινού,

αλλά μάλλον περιορισμένη συμμετοχή σε ορισμένα εργαστήρια διαβούλευσης. Σε γενικές

γραμμές, η διαβούλευση μπορεί να αξιολογηθεί ως όχι ιδιαιτέρως επιτυχής όσον αφορά τη

συμμετοχή και τη συνδρομή των ενδιαφερόμενων φορέων.

3.5 Συνεργασία και συντονισμός με τρίτες χώρες

Για την GR05 δεν υπήρξε διεθνής συντονισμός για τη συμμετοχή του κοινού και την ενεργό

συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων. Στην πράξη, στην Αλβανία (όπου εκτείνεται η

λεκάνη του ποταμού Αώου), οι αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Υδάτων (ΕΣΥ) και των

αντίστοιχων τοπικών αρχών δεν έχουν εφαρμοστεί και, ως εκ τούτου, οι αρμόδιες εθνικές και

Page 14: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

14

τοπικές αρχές δεν λειτουργούν πλήρως. Τόσο στο WISE όσο και στο ΣΔΛΑΠ δεν υπάρχει

ειδική αναφορά σε υφιστάμενο ή προγραμματισμένο συντονισμό για τη συμμετοχή του

κοινού5.

Όσον αφορά την GR09, ένα μέρος της λεκάνης των Πρεσπών και μια υπολεκάνη του

ποταμού Αξιού, εκτείνονται γεωγραφικά στις γειτονικές χώρες της ΠΓΔΜ και της Αλβανίας

και, ως εκ τούτου, οι εν λόγω λεκάνες είναι διασυνοριακές. Ωστόσο, δεν υπάρχουν διεθνή

ΣΔΛΑΠ, καθώς οι χώρες αυτές δεν αποτελούν κράτη μέλη της ΕΕ και, ως εκ τούτου, δεν

υποχρεούνται να υποβάλουν τα εν λόγω σχέδια. Όσον αφορά τη λεκάνη του ποταμού Αξιού,

δεν υπάρχει καθορισμένη διασυνοριακή συνεργασία για την ολοκληρωμένη διαχείριση των

υδάτινων πόρων. Όσον αφορά τη λεκάνη των Πρεσπών, υπήρξε μια διεθνής συμφωνία

ανάμεσα στις τρεις χώρες (Ελλάδα, Αλβανία και ΠΓΔΜ) σχετικά με την προστασία και την

αειφόρο ανάπτυξη του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών. Επιπλέον, σχηματίστηκε, στις 27/11/2009,

η Επιτροπή Συντονισμού για την προστασία του Πάρκου και, στις 02/02/2010, υπεγράφη μια

διεθνής συμφωνία μεταξύ των Υπουργών Περιβάλλοντος των τριών χωρών και την

Κοινοτική Επίτροπο για το Περιβάλλον. Επιπλέον, υπήρξε πρόσφατη κινητικότητα, στις

25/01/2012, στη διεθνή συνεργασία όσον αφορά την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων

πόρων σε διασυνοριακές περιοχές, και ακολούθησαν περαιτέρω συναντήσεις, τον Ιούνιο του

2012 και τον Μάιο του 2013 (τόσο για την Πρέσπα όσο και για τη λεκάνη απορροής του

Αξιού). Αρκετές δράσεις και προγράμματα έχουν υλοποιηθεί στην υπολεκάνη της Πρέσπας

με τη συνεργασία της Αλβανίας και της ΠΓΔΜ. Επίσης, από το 2006, έχει συσταθεί μια

ομάδα εργασίας για την παρακολούθηση και την προστασία της λεκάνης των Πρεσπών. Η εν

λόγω ομάδα έχει διοργανώσει τέσσερις (4) συναντήσεις μέχρι στιγμής.

Όσον αφορά την GR10, ένα μέρος της λεκάνης απορροής του ποταμού Στρυμόνα εκτείνεται

γεωγραφικά στη γειτονική χώρα της Βουλγαρίας και, ως εκ τούτου, πρόκειται για

διασυνοριακή λεκάνη. Ωστόσο, δεν υπήρξε διεθνές ΣΔΛΑΠ, καθώς η Βουλγαρία είχε ήδη

υποβάλει το ΣΔΛΑΠ της στην ΕΕ πριν από την Ελλάδα. Ως εκ τούτου, για τον πρώτο γύρο

των σχεδίων, τα σχέδια αυτά είναι ξεχωριστά για τις δύο χώρες. Ωστόσο, στις 27 Ιουλίου

2010, υπήρξε κοινή ανακοίνωση των δύο υπουργείων (δηλαδή του ελληνικού Υπουργείου

Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του βουλγαρικού Υπουργείου

Περιβάλλοντος και Υδάτινων Πόρων). Η ανακοίνωση επιβεβαίωσε την πρόθεση των δύο

χωρών να συνεργαστούν σε θέματα διαχείρισης υδάτινων πόρων στις διασυνοριακές λεκάνες

απορροής. Για τον σκοπό αυτόν, συστάθηκε η κοινή ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων. Η

ομάδα συναντήθηκε αρχικά στη Δράμα στις 16 Μαΐου του 2011, στη Σόφια στις 12

Οκτωβρίου 2011 και στη Θεσσαλονίκη στις 23 Απριλίου 2013. Πρόσφατα υπήρξε κοινή

δήλωση των αρμόδιων υπουργών της Ελλάδας και της Βουλγαρίας σχετικά με την πρόθεση

της συνεργασίας των δύο χωρών σε θέματα διαχείρισης διασυνοριακών λεκανών απορροής.

Για τις περιοχές GR11 και GR12, δεν υπήρξε διεθνής συντονισμός σχετικά με τη συμμετοχή

του κοινού και την ενεργό συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων, καθώς η Βουλγαρία

υπέβαλε το ΣΔΛΑΠ της στην ΕΕ πριν από την Ελλάδα, ενώ η Τουρκία δεν αποτελεί κράτος

μέλος και, ως εκ τούτου, δεν υποχρεούται να υποβάλει σχέδια. Για τις GR05/11/12 δεν

καθορίστηκαν διεθνείς ΠΛΑΠ, ούτε εγκρίθηκαν διεθνή ΣΔΛΑΠ. Για την GR11, παρά το

γεγονός ότι δεν υπήρξε ολοκληρωμένος διεθνής συντονισμός ανάμεσα στην Ελλάδα και στη

5 Σύμφωνα με την Ελλάδα, οι αλβανικές αρχές προσκλήθηκαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβούλευσης

των ΣΔΛΑΠ.

Page 15: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

15

Βουλγαρία, από τις 27 Ιουλίου 2010, υπήρξε μια κοινή δήλωση μεταξύ του Υπουργείου

Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του βουλγαρικού Υπουργείου

Περιβάλλοντος και Υδάτινων Πόρων σχετικά με τη χρήση των υδάτινων πόρων στα εδάφη

των κοινών λεκανών απορροής ποταμών. Η κοινή δήλωση επιβεβαίωσε την πρόθεση των δύο

χωρών να συνεργαστούν σε θέματα διαχείρισης υδάτινων πόρων στις διασυνοριακές λεκάνες

απορροής. Για τον σκοπό αυτόν, συστάθηκε η κοινή ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων, η

οποία συνεδρίασε αρχικά στη Δράμα, στις 16 Μαΐου 2011, στη συνέχεια, στη Σόφια, στις 12

Οκτωβρίου 2011, στη Θεσσαλονίκη, στις 23 Απριλίου 2013, και στην Αθήνα, στις 8 Μαΐου

2014. Όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού, δεν υπήρξε διεθνής συντονισμός μεταξύ των

δύο χωρών. Για την GR12, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε πλήρης διεθνής συντονισμός

ανάμεσα στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Τουρκία, όσον αφορά τη συνεργασία με τη

Βουλγαρία, υπήρξε μια σειρά από διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν το 1965 και κατέληξαν

σε συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, η οποία υπεγράφη το 1995, εντάχθηκε

στην ελληνική νομοθεσία με τον ν. 2402/96, ΦΕΚ (ΦΕΚ/Α/98) και έχει 8 άρθρα. Όπως και

με την GR11, η συνεργασία των δύο χωρών ενισχύθηκε, στις 27 Ιουλίου 2010, με την κοινή

δήλωση των δύο αρμόδιων Υπουργείων (για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε παραπάνω).

Επιπλέον, όσον αφορά τη συνεργασία με την Τουρκία, τον Νοέμβριο του 2010, συστάθηκε η

ad hoc μεικτή επιτροπή σχετικά με θέματα συνεργασίας για τη λεκάνη απορροής του

ποταμού Έβρου. Η Επιτροπή συνεδρίασε αρχικά στις 30 Μαΐου 2011. Στο πλαίσιο αυτό,

συστάθηκε η κοινή ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων με σκοπό την ανταλλαγή δεδομένων

και πληροφοριών για τον ποταμό Έβρο και τις σχετικές υπολεκάνες στην Ελλάδα και την

Τουρκία. Η κοινή ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων συνεδρίασε δύο φορές, στην

Αδριανούπολη, στις 24 Ιουνίου 2011, και στην Αλεξανδρούπολη, στις 8 Σεπτεμβρίου 2011.

Θα πρέπει, επίσης, να αναφερθεί ότι τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική πλευρά δίνουν

μεγάλη έμφαση στην κοινή διαχείριση των πλημμυρών του Έβρου, ένα ελληνικό ζήτημα που

συνδέεται με την εφαρμογή της σχετικής οδηγίας 2007/60/ΕΚ για τη διαχείριση των

κινδύνων πλημμύρας στην ΕΕ. Όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού, δεν υπήρξε διεθνής

συντονισμός μεταξύ των ενδιαφερομένων χωρών.

3.6 Ολοκλήρωση με άλλους τομείς

Η σύνδεση με 10 εθνικά τομεακά σχέδια αναλύθηκε στις στρατηγικές περιβαλλοντικές

εκτιμήσεις που συνόδευαν τα ΣΔΛΑΠ (π.χ. Εθνικό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-

2013). Η Διεύθυνση Χωροταξίας και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ήταν μεταξύ των

ενδιαφερόμενων φορέων που έχουν στείλει γραπτές παρατηρήσεις σχετικά με τα ΣΔΛΑΠ και

τις αντίστοιχες ΣΠΕ. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις, όπως τα σχέδια περιφερειακής

ανάπτυξης, τα οποία βρίσκονται στη διαδικασία της σύνταξης και θα μπορούσαν να

συνδέονται ή να χρησιμοποιούν πληροφορίες από τα εγκεκριμένα ΣΔΛΑΠ, αλλά κάτι τέτοιο

δεν συνέβη, καθώς τα σχέδια αυτά δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη. Δεν υπάρχει εμφανής

σύνδεση με τα γεωργικά σχέδια στα ΣΔΛΑΠ.

Page 16: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

16

4. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ

4.1 Κατηγορίες υδάτων στην ΠΛΑΠ

Οι ΠΛΑΠ, οι οποίες έχουν επανεξεταστεί στην τρέχουσα έκθεση, περιλαμβάνουν όλα τα

συστήματα νερού και την κατάταξή τους σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με τις απαιτήσεις

της ΟΠΥ (ποτάμια, λίμνες, μεταβατικά και παράκτια ύδατα, υπόγεια ύδατα). Σύμφωνα με το

παράρτημα ΙΙ της οδηγίας-πλαισίου, η κατηγοριοποίηση των επιφανειακών υδατικών

συστημάτων, εκτός από τις τέσσερις παραπάνω κατηγορίες, περιλαμβάνει τον προσδιορισμό

των ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων (ΙΤΥΣ), καθώς και των τεχνητών

υδατικών συστημάτων (ΤΥΣ).

4.2 Τυπολογία των επιφανειακών υδάτων

Το Προεδρικό Διάταγμα 51/2007 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την

ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση των υδάτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της

Οδηγίας 2000/60/ΕΚ» ορίζει, στο παράρτημα II, ότι και τα δύο συστήματα Α και Β θα

μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στον χαρακτηρισμό των επιφανειακών υδατικών

συστημάτων. Στα ελληνικά ΣΔΛΑΠ, το σύστημα Β έχει εφαρμοστεί σε όλες τις κατηγορίες

υδάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο παρελθόν, το 2009, για την εκπλήρωση των

υποχρεώσεων του άρθρου 8 της ΟΠΥ, έγινε χρήση του συστήματος Α. Στα τρέχοντα

ΣΔΛΑΠ, έγινε χρήση του συστήματος Β (χρησιμοποιήθηκαν όλοι οι υποχρεωτικοί

περιγραφείς του συστήματος Β), γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την τροποποίηση του

αριθμού, των ορίων και των χαρακτηριστικών των επιφανειακών υδάτων.

Συνολικά, η τυπολογία των επιφανειακών υδάτων έχει στηριχθεί σε βιολογικά δεδομένα. Για

τα υδατικά συστήματα ποταμών στηρίχθηκε αποκλειστικά σε βενθικά μακροασπόνδυλα, για

τις λίμνες σε φυτοπλαγκτόν και για τα μεταβατικά και παράκτια υδατικά συστήματα στα

μακροασπόνδυλα, το φυτοπλαγκτόν και τα μακροφύκη. Σε γενικές γραμμές, οι συνθήκες

αναφοράς έχουν καθοριστεί για καθέναν από τους τύπους επιφανειακών υδάτων, με εξαίρεση

τα μεταβατικά ύδατα, όπου η εργασία σχετικά με τις συνθήκες αναφοράς είναι σε πρώιμο

στάδιο και τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία είναι ενδεικτικά εωσότου ολοκληρωθεί η

διαβαθμονόμηση. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε βασίστηκε σε μεθόδους που είχαν

χωρική βάση, καθώς και στην κρίση των εμπειρογνωμόνων. Δεν είναι σαφές από τα ΣΔΛΑΠ

και τα παραρτήματα (που παρέχονται ως συνοδευτικά έγγραφα) σε ποιον βαθμό

χρησιμοποιήθηκε η κρίση των εμπειρογνωμόνων. Σε ό,τι αφορά το εθνικό έγγραφο

καθοδήγησης, διατυπώθηκαν κατευθυντήριες γραμμές από τον σύμβουλο συντονιστή και τη

Γενική Γραμματεία Υδάτων για την καθοδήγηση και την εναρμόνιση της επαγγελματικής και

μεθοδολογικής προσέγγισης όλων των άλλων συμβούλων που είχαν επιφορτιστεί με τη

σύνταξη των ΣΔΛΑΠ, οι οποίες, ωστόσο, δεν ήταν οργανωμένες σε λεπτομερές έγγραφο

καθοδήγησης.

Ο αριθμός των τύπων των επιφανειακών υδάτων που έχουν οριστεί σε διαφορετικές

κατηγορίες υδάτων συνοψίζεται στον Πίνακα 4.2.1.

Page 17: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

17

ΠΛΑΠ Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά Παράκτια

GR01 6 1 2 1

GR02 6 4 2 1

GR03 5 1 2 1

GR04 8* 3* 2* 1*

GR05 8 3 2 1

GR06 1 1 0 1

GR07 5 1 1 1

GR08 8* 2* 0* 1*

GR09 10 4 2 1

GR10 7 4 2 1

GR11 6 2 1 1

GR12 7 2 2 1

GR13 Δεν έχουν υποβληθεί στοιχεία στο WISE

GR14 Δεν έχουν υποβληθεί στοιχεία στο WISE

Πίνακας 4.2.1: Τύποι συστημάτων επιφανειακών υδάτων σε επίπεδο ΠΛΑΠ Πηγή: WISE, * διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

4.3 Οριοθέτηση των συστημάτων επιφανειακών υδάτων

Στο πρώτο στάδιο, η διαδικασία χαρτογράφησης του ποταμού εξαιρούσε τα εφήμερα

ρεύματα, όπου το 95% του χρόνου δεν υπάρχει παρουσία νερού, ούτε αποτελούν υδάτινο

περιβάλλον. Μετά την εν λόγω εξαίρεση, η αρχική επιλογή υδατικών συστημάτων έγινε με

βάση τον δείκτη κατάταξης του ρεύματος Strahler. Μόνο ρεύματα της 4ης τάξης και άνω

συμπεριλήφθηκαν στο αρχικό σύνολο. Το εν λόγω αρχικό σύνολο θεωρείται εξ ορισμού ότι

αποτελείται από «σημαντικά και διακριτά» στοιχεία επιφανειακών υδάτων, χωρίς, ωστόσο,

να περιλαμβάνει όλα τα σχετικά στοιχεία. Πρόσθετα υδατικά συστήματα (τα οποία είχαν

αρχικά εξαιρεθεί λόγω της εφήμερης ροής τους) προστέθηκαν, στη συνέχεια, σε αυτό το

αρχικό σύνολο, εφόσον θεωρήθηκαν σημαντικά στοιχεία από την άποψη του υδάτινου

οικοσυστήματος και του πληθυσμού των ψαριών. Αυτή η εκτίμηση της σημασίας των εν

λόγω μικρών υδατικών σωμάτων έγινε σχεδόν αποκλειστικά με βάση την κρίση των

εμπειρογνωμόνων επιστημόνων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ),

λαμβανομένων υπόψη των βιολογικών δεδομένων (ψάρια και βενθικά ασπόνδυλα) όπου αυτά

ήταν διαθέσιμα. Στα ΣΔΛΑΠ αναφέρεται ότι πραγματοποιήθηκε έρευνα σχετικά με το κατά

πόσον τα μικρά υδατικά συστήματα μπορούν να συμπεριληφθούν στα παρακείμενα υδατικά

συστήματα (η συσσωμάτωση πραγματοποιήθηκε όπου αυτό ήταν εφικτό και απαραίτητο).

Τέλος, έγιναν περαιτέρω προσθήκες, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβούλευσης, όπου

τοπικοί αξιωματούχοι και επιστήμονες υπέδειξαν τα πρόσθετα ρεύματα που έπρεπε να

συμπεριληφθούν. Για παράδειγμα, στο ΣΔΛΑΠ της GR11 αναφέρεται ότι, κατά τη δημόσια

διαβούλευση, διατυπώθηκαν αντιρρήσεις όσον αφορά τη συμπερίληψη ορισμένων μικρών

υδατικών συστημάτων με εφήμερη ροή στην υπολεκάνη απορροής του ποταμού Αγγίτη και,

ως εκ τούτου, έγιναν οι αναγκαίες προσαρμογές για τον αποκλεισμό τους.

Οι παραπάνω διευκρινίσεις δόθηκαν από την ελληνική πλευρά δεδομένου ότι δεν προκύπτει

με σαφήνεια από τα παραρτήματα των ΣΔΛΑΠ ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόστηκε η

ένταξη/αποκλεισμός των μικρών υδατικών συστημάτων (δηλαδή τα ειδικά κριτήρια που

καθορίζουν ένα «σημαντικό» υδάτινο στοιχείο/υδάτινο οικοσύστημα δεν είναι σαφή στα

Page 18: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

18

ΣΔΛΑΠ· τα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία μικρά υδατικά συστήματα έχουν ενωθεί με τα

παρακείμενά τους, ή δεν έχουν συνδεθεί, και/ή δεν λαμβάνονται υπόψη δεν είναι προφανή).

Στην περίπτωση των λιμνών, όλες οι λίμνες με μέγεθος μεγαλύτερο από 0,5 km2 έχουν

θεωρηθεί ως συστήματα επιφανειακών υδάτων.

ΠΛΑΠ

Επιφανειακά ύδατα Υπόγεια ύδατα

Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά Παράκτια

Αριθμός

Μέσο

μήκος

(km)

Αριθμός

Μέση

έκταση

(km2)

Αριθμός

Μέση

έκταση

(km2)

Αριθμός

Μέση

έκταση

(km2)

Αριθμό

ς

Μέση

έκταση

(km2)

GR01 110 8 2 2 5 1 11 95 26 262

GR02 63 11 6 5 9 2 19 127 26 284

GR03 80 7 1 1 6 1 13 206 27 299*

GR04 102* 10* 5* 26* 4* 68* 8* 273* 25* 410*

GR05 85 13 1 19 7 59 13 81 26 349

GR06 14 9 1 3 0 - 14 288 24 129

GR07 81 13 3 12 1 18 19 339 46 268

GR08 74* 19* 1* 35* 0* 0* 7* 134* 32* 392*

GR09 150 10 14 39 2 20 2 564 62 275

GR10 104 11 6 28 3 23 11 350 39 348

GR11 91 9 2 24 1 7 4 183 15 456

GR12 188 10 6 4 5 56 12 61 18 578

GR13 - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - -

Σύνολο 1142 11 48 17 43 23 133 225 366 338

Πίνακας 4.3.1: Συστήματα επιφανειακών υδάτων, συστήματα υπόγειων υδάτων και οι διαστάσεις τους Πηγή: WISE, * διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014.

4.4 Εντοπισμός σημαντικών πιέσεων και επιπτώσεων

Ακόμα και αν για ορισμένες ΠΛΑΠ υπάρχουν περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με τις

μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για τον προσδιορισμό των σημαντικών πιέσεων, από τη

συνοπτική έκθεση του WISE προκύπτει ότι ο προσδιορισμός των σημαντικών πιέσεων έχει

γίνει για όλες τις ΠΛΑΠ. Ο πίνακας 4.4.1 δίνει μια συνολική εικόνα της σημασίας των

διαφόρων πιέσεων στο εσωτερικό της χώρας. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η διάχυτη

ρύπανση εκτιμάται ως η πιο σημαντική πίεση στην Ελλάδα και πλήττει το 63% των

επιφανειακών υδάτων (802 ΣΕΥ), ακολουθούμενη από τη σημειακή ρύπανση η οποία πλήττει

το 45% (520 ΣΕΥ). «Άλλες πιέσεις» πλήττουν το 17% (228 ΣΕΥ), ενώ η άντληση

επιφανειακών υδάτων πλήττει το 6% (74 ΣΕΥ) των επιφανειακών υδατικών συστημάτων.

Επιπλέον, πιέσεις όπως οι κανονισμοί της ροής του νερού και μορφολογικές αλλοιώσεις,

άλλες μορφολογικές αλλοιώσεις και η διαχείριση των ποταμών καταλαμβάνουν μικρότερα

ποσοστά, δηλαδή 3% (42 ΣΕΥ), 0,3% (4 ΣΕΥ) και 1% (14 ΣΕΥ) αντίστοιχα.

Δεν είναι εμφανής σε όλα τα ΣΔΛΑΠ ένας σαφής προσδιορισμός των κριτηρίων που

χρησιμοποιήθηκαν για τον καθορισμό της σημασίας των πιέσεων, ωστόσο η ελληνική πλευρά

διευκρίνισε ότι τα κριτήρια (και οι αντίστοιχες κατώτατες τιμές) για μεμονωμένες πιέσεις

(σημειακή και διάχυτη ρύπανση, καθώς και άντληση νερού) προσδιορίστηκαν από τα όρια

που θέτουν άλλες σχετικές οδηγίες, από μελέτες και αποτελέσματα ερευνών που βρέθηκαν

Page 19: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

19

στη βιβλιογραφία, καθώς και από την κρίση των εμπειρογνωμόνων, ως πιθανό να

επηρεάσουν την κατάσταση των υδάτων.

Όσον αφορά τη ρύπανση από σημειακές πηγές, κάποια ΣΔΛΑΠ (όπως τα GR11/12)

αναφέρονται στη χρήση τόσο αριθμητικών εργαλείων όσο και της κρίσης των

εμπειρογνωμόνων για την ανάλυση των πιέσεων, ωστόσο, δεν παρέχουν λεπτομέρειες για τις

συγκεκριμένες μεθόδους ή τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν. Από την άλλη πλευρά, οι

GR01/02/03/05/06/07/09/10 προσδιορίζουν ειδικά ελάχιστα όρια τα οποία καθορίζουν

σημαντικές πιέσεις από σημειακές πηγές ρύπανσης (π.χ. στην GR05, η σημασία της πίεσης

από βιομηχανικές μονάδες βασίστηκε στο κριτήριο του τύπου, του μεγέθους και του αριθμού

των μονάδων που σχετίζονται με την απόρριψη ουσιών προτεραιότητας και ταξινομήθηκε ως

εξής: N≥5 (υψηλή), 1≤N <5 (μέτρια), Ν = 0 (χαμηλή)).

Όσον αφορά τη ρύπανση από διάχυτες πηγές, οι περισσότερες ΠΛΑΠ (π.χ. οι

GR01/02/03/04/05/06/07/08/09/10) παρέχουν έναν συνοπτικό πίνακα των κριτηρίων

(συνδέεται με το είδος, το μέγεθος και το φορτίο ρύπανσης) για όλες τις πιέσεις, για τον

καθορισμό ειδικών επιπέδων συγκεντρώσεων Ν, Ρ και BOD ως κατώτατων ορίων που

συνδέονται με διάχυτη ρύπανση (π.χ. όταν BOD>10 mg/l, N>10mg/l και P >1mg/l, η πίεση

ορίζεται ως σημαντική).

Όσον αφορά τις πιέσεις άντλησης, γενικά σε όλες τις ΠΛΑΠ υπάρχει μια περιγραφή των

πιέσεων που λαμβάνονται υπόψη και της μεθοδολογίας που ακολουθείται (ένα μείγμα

πραγματικών αριθμών και κρίσης των εμπειρογνωμόνων). Τα κριτήρια για την εκτίμηση της

σημασίας της πίεσης είναι διαθέσιμα στις GR01, GR02, GR03, GR04, GR06 (μόνο για

αντλήσεις υπόγειων υδάτων), GR07, GR08, GR09 και GR10. Τα κριτήρια αυτά αφορούν την

αξιολόγηση της εκμετάλλευσης των υδάτων, του όγκου άντλησης ως ποσοστού των φυσικών

ετήσιων και καλοκαιρινών όγκων απορροής.

Όσον αφορά τη ρύθμιση της ροής νερού και τις υδρομορφολογικές αλλοιώσεις, συνολικά όλα

τα ΣΔΛΑΠ περιγράφουν αυτές τις πιέσεις και τη σχετική ανάλυση (ένα μείγμα πραγματικών

αριθμών και κρίσης των εμπειρογνωμόνων), αλλά δεν υπάρχουν ειδικά κριτήρια για την

αξιολόγηση της σημασίας στα συνοδευτικά έγγραφα. Οι πιο συχνές υδρομορφολογικές

πιέσεις που αναφέρθηκαν και αναλύθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ είναι: αντιπλημμυρικές

δομές/φράγματα, ταμιευτήρες νερού, τροποποιήσεις και εκτροπές, μεταφορές υδάτινων

πόρων.

Οι περαιτέρω πληροφορίες που παρέχονται από τις ελληνικές αρχές καταδεικνύουν ότι τα

κριτήρια που χρησιμοποιούνται δεν είναι καθόλου πλήρη, διότι, σε μεγάλο βαθμό, μόνο τα

κύρια φράγματα (μεγαλύτερα των 15 μέτρων και λαμβανομένων επίσης υπόψη των

αντλήσεων και της ρυθμιστικής ικανότητας σε σχέση με τη ροή του ποταμού) θεωρούνται ως

σημαντική υδρομορφολογική πίεση. Φαίνεται, επίσης, ότι οι κυριότερες επιπτώσεις που

αξιολογήθηκαν είναι κατάντη του φράγματος, χωρίς απαραιτήτως να λαμβάνονται υπόψη τα

υδατικά συστήματα όπου βρίσκονται τα φράγματα και τα αποτελέσματα ανάντη του

φράγματος. Αυτή η προσέγγιση παραβλέπει ενδεχομένως πολλές μικρότερες αλλά

σημαντικές υδρομορφολογικές πιέσεις. Αυτό εξηγεί πιθανώς τα πολύ χαμηλά ποσοστά των

υδατικών συστημάτων που θεωρείται ότι πλήττονται από τις υδρομορφολογικές πιέσεις.

Όσον αφορά τα φορτία ρύπανσης, τα κύρια συμπεράσματα για κάθε ΠΛΑΠ συνοψίζονται

παρακάτω:

Page 20: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

20

GR01: η μεγαλύτερη μεμονωμένη σημειακή πηγή ρύπανσης προέρχεται από

βιομηχανικές μονάδες. Σημαντική ρύπανση παράγεται επίσης από τα αστικά λύματα

και αξιοσημείωτο φορτίο BOD παράγεται από την υδατοκαλλιέργεια.

GR02/03: το μεγαλύτερο φορτίο σημειακής πηγής ρύπανσης προέρχεται από

βιομηχανικές μονάδες. Όσον αφορά τις διάχυτες πιέσεις, η κτηνοτροφία παράγει τη

μεγαλύτερη ποσότητα των ρύπων.

GR04: είναι προφανές από τα διαθέσιμα στοιχεία για τη ρύπανση από σημειακές

πηγές ότι η αυξημένη πίεση στα υδατικά συστήματα προέρχεται από τη λεκάνη του

Αχελώου (GR15). Σημαντικές σημειακές πηγές ρυπαντικών φορτίων παράγονται

κυρίως από τις βιομηχανικές μονάδες και τον σταβλισμό του ζωικού κεφαλαίου. Η

μεγαλύτερη επίπτωση από τη ρύπανση μη σημειακών πηγών φαίνεται να σχετίζεται

με την έντονη δραστηριότητα των ζώων στην περιοχή, καθώς το οργανικό φορτίο, το

άζωτο και το φορτίο φωσφόρου υπολογίζεται ότι επιφέρουν πάνω από 90%, 80% και

50%, αντίστοιχα, του συνολικού φορτίου.

GR05: Σημαντικές σημειακές πηγές ρυπαντικών φορτίων παράγονται κυρίως από τις

βιομηχανικές μονάδες και τον σταβλισμό του ζωικού κεφαλαίου. Μία από τις κύριες

πηγές των μη σημειακών πηγών ρύπανσης στην περιοχή σχετίζεται με το ζωικό

κεφάλαιο και τη γεωργία. Ειδικότερα, η μεγαλύτερη επίπτωση συνδέεται με την

έντονη δραστηριότητα του ζωικού κεφαλαίου στην περιοχή, καθώς το οργανικό

φορτίο και το φορτίο αζώτου και φωσφόρου υπολογίζεται ότι επιφέρουν περισσότερο

από 90%, 80% και 60%, αντίστοιχα, του συνολικού φορτίου.

GR06: εξήχθη το συμπέρασμα ότι το κύριο ρυπαντικό φορτίο παράγεται από την

έντονη βιομηχανική δραστηριότητα. Επιπλέον, από την αξιολόγηση των ποσοτικών

εκτιμήσεων των διάχυτων πηγών ρύπανσης εξήχθη το συμπέρασμα ότι η άντληση

επιφανειακών υδάτων για τις καλλιεργούμενες εκτάσεις και το ζωικό κεφάλαιο

συμβάλλουν σημαντικά στα ρυπαντικά φορτία. Το οργανικό φορτίο που οφείλεται σε

μη επεξεργασμένα αστικά λύματα αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 60% του

συνολικού οργανικού φορτίου (BOD t/έτος), ενώ η επίδραση του φορτίου αζώτου και

φωσφόρου που οφείλεται σε γεωργική δραστηριότητα είναι μεγαλύτερη (75% και

90% αντίστοιχα).

GR07: οι κύριες πιέσεις που ασκούνται στα σώματα επιφανειακών υδάτων

προέρχονται από τους τομείς της γεωργίας, της βιομηχανίας και της κτηνοτροφίας.

Από την αξιολόγηση των ποσοτικών εκτιμήσεων των διάχυτων πηγών ρύπανσης

μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η άντληση επιφανειακών υδάτων για

γεωργικούς και κτηνοτροφικούς σκοπούς συμβάλλει σημαντικά στα ρυπαντικά

φορτία. Το οργανικό φορτίο που οφείλεται σε ζωικό κεφάλαιο αντιστοιχεί σε

περισσότερο από το 78% του συνολικού οργανικού φορτίου, ενώ η επίδραση του

φορτίου αζώτου και φωσφόρου λόγω της γεωργικής δραστηριότητας είναι

μεγαλύτερη (84% και 95% αντίστοιχα).

GR08: η αυξημένη πίεση στα υδατικά συστήματα προέρχεται κυρίως από τη λεκάνη

του Πηνειού από διάφορες δραστηριότητες (εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών

λυμάτων, κτηνοτροφική δραστηριότητα, βιομηχανία, εξορυκτικές δραστηριότητες και

ανεξέλεγκτες χωματερές). Όσον αφορά το φορτίο ρύπανσης από διάχυτες πηγές

(κυρίως από τη γεωργία και τη σταθερή κτηνοτροφική δραστηριότητα), το οργανικό

φορτίο και το φορτίο του αζώτου που προέρχονται από τα ζώα είναι πάνω από 90%

Page 21: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

21

και 60% αντίστοιχα, ενώ μεγαλύτερη είναι η επίδραση του φορτίου φωσφόρου λόγω

της γεωργικής δραστηριότητας (περίπου 70%).

GR09/GR10: η βιομηχανική δραστηριότητα μαζί με την κτηνοτροφία και τη γεωργία

είναι οι μεγαλύτερες πιέσεις εντός της υδάτινης περιοχής. Ποσοτικές εκτιμήσεις των

διάχυτων πηγών καταδεικνύουν ότι η άντληση επιφανειακών υδάτων από

καλλιεργούμενες εκτάσεις και κτηνοτροφικές δραστηριότητες συμβάλλουν σημαντικά

στα ρυπαντικά φορτία. Η επίδραση του φορτίου αζώτου και φωσφόρου λόγω της

γεωργικής δραστηριότητας είναι σημαντική. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκέντρωση

του παραγόμενου οργανικού φορτίου, οφείλεται, ως επί το πλείστον, σε

κτηνοτροφικές δραστηριότητες, ενώ το άζωτο και ο φώσφορος οφείλονται στις

καλλιέργειες και τη γεωργία. Η μεταλλευτική δραστηριότητα που σχετίζεται με τη

ρύπανση των υδάτων βρίσκεται κυρίως στην περιοχή της Ιερισσού, στα

νοτιοανατολικά των υδατικών περιοχών.

GR11/12: τα περισσότερα από τα ρυπαντικά φορτία προέρχονται από τη γεωργία, την

κτηνοτροφία και τα αστικά απόβλητα.

Page 22: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

22

ΠΛΑΠ Καμία πίεση

Σημειακή

ρύπανση

Διάχυτη

ρύπανση

Άντληση

υδάτων

Ρυθμίσεις

ροής υδάτων

και

μορφολογικές

αλλοιώσεις

Διαχείριση

ποταμού

Διαχείριση

μεταβατικών

και

παράκτιων

υδάτων

Λοιπές

μορφολογικές

αλλοιώσεις

Λοιπές πιέσεις

Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. %

GR01 - 0 88 69 128 100 10 8 0 0 0 0 0 0 0 0 32 25

GR02 - 0 48 49 97 100 18 19 0 0 0 0 0 0 0 0 39 40

GR03 2 2 63 63 98 98 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 37 37

GR04 53* 44* 54* 45* 41* 34* 11* 9* 17* 14* 5* 4* 4* 3* 0* 0 53 44

GR05 44 42 46* 42 44* 41 11* 9 8 8 0 0 5* 5* 0* 0* 44* 42*

GR06 5 17 23 79 19 66 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

GR07 20 19 67 64 74 71 5 5 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0

GR08 13* 16* 55* 67* 62* 76* 2* 2* 2* 2* 7* 9* 0* 0* 0* 0* 13* 16*

GR09 115 68 28 17 25 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

GR10 51 41 26 21 67 54 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

GR11 40 41 17 17 52 53 10 10 6 6 0 0 0 0 0 0 0 0

GR12 114 54 5 2 95 45 2 1 9 4,27 2 1 0 0 0 0 10 5

GR13 - - - - - - - - - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Σύνολο 457 29 520 45 802 63 74 6 42 3 14 1 9 1 4 0,3 228 17

Πίνακας 4.4.1: Αριθμός και ποσοστό συστημάτων επιφανειακών υδάτων που επηρεάζονται από σημαντικές πιέσεις Πηγή: WISE, * διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014.

Page 23: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

23

Σχήμα 4.4.1: Γράφημα ποσοστού συστημάτων επιφανειακών υδάτων που υφίστανται σημαντικές πιέσεις

1 = Καμία πίεση

2 = Σημειακή ρύπανση

3 = Διάχυτη ρύπανση

4 = Άντληση υδάτων

5 = Ρυθμίσεις ροής υδάτων και μορφολογικές αλλοιώσεις

6 = Διαχείριση ποταμού

7 = Διαχείριση μεταβατικών και παράκτιων υδάτων

8 = Λοιπές μορφολογικές αλλοιώσεις

9 = Λοιπές πιέσεις Πηγή: WISE

Page 24: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

24

4.5 Προστατευόμενες περιοχές

Στην Ελλάδα έχουν οριστεί 1.615 προστατευόμενες περιοχές, σύμφωνα με πληροφορίες που

έχουν υποβληθεί στο σύστημα WISE (βλ. Πίνακα 4.5.1). Περισσότερες από τις μισές περιοχές

(57%) αποτελούν ύδατα κολύμβησης, ενώ το 8% είναι για την άντληση πόσιμου νερού βάσει του

άρθρου 7 της ΟΠΥ. Ένα άλλο 10% είναι για τα ενδιαιτήματα, τα πουλιά και τα ψάρια στο σύνολό

τους, ενώ 6,5% είναι για τις μονάδες επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Όσον αφορά τις

προστατευόμενες περιοχές που χρησιμοποιούνται, βάσει του άρθρου 7, για την άντληση πόσιμου

νερού, από το σύνολο των 131 προστατευόμενων περιοχών, οι 85 αφορούν τα υπόγεια ύδατα

(δηλαδή το 65%) και το υπόλοιπο 35% αφορά τα επιφανειακά ύδατα.

ΠΛΑΠ

Αριθμός προστατευόμενων περιοχών

Άρ

θρ

ο 7

Άντλη

ση

για

πό

σιμ

ο ν

ερό

Κο

λύ

μβ

ησ

η

Πτη

νά

Λο

ιπές

Ευ

ρω

πα

ϊκές

Ψά

ρια

Ενδ

ιαιτ

ήμ

ατα

Το

πικ

ές

Εθ

νικ

ές

Νιτ

ρικ

ά

Οσ

τρ

ακ

οει

δή

Επ

εξερ

γα

σία

ασ

τικ

ών

λυ

μά

τω

ν

GR01 5 50 2 4 8 8

GR02 9 114 4 6 15 5 1

GR03 3 88 3 4 7 8 1

GR04 21* 60* 15* 22* 9* 25* 2* 12*

GR05 10 87 21 23 33 23 2 6

GR06 4 125 4 5 3 4

GR07 16 170 14 16 4 11

GR08 7* 67* 16* 13* 5* 1* 2*

GR09 17 11 11 6 22 2 2 23

GR10 4 84 9 15 1 4 6

GR11 15 23* 5 2 7 1 4 14

GR12 20 36 14 5 12 3 7 27

GR13 - - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - - -

Σύνολο 131 915 118 0 27 165 42 74 21 17 105

Πίνακας 4.5.1: Αριθμός των προστατευόμενων περιοχών όλων των τύπων σε κάθε ΠΛΑΠ και για ολόκληρη τη

χώρα, για επιφανειακά και υπόγεια ύδατα6

Πηγή: WISE, * διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014.

5. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

5.1 Γενική περιγραφή του δικτύου παρακολούθησης

Το πρόγραμμα παρακολούθησης για την Ελλάδα προσδιορίστηκε με την Κοινή Υπουργική

Απόφαση ΚΥΑ 140384/9-9-2011, ενώ τα πρότυπα και τα ελάχιστα κριτήρια επιδόσεων των

6 Η πληροφορία αυτή αντιστοιχεί στην έκθεση για τις προστατευόμενες περιοχές στο πλαίσιο της ΟΠΥ.

Περισσότερες/άλλες πληροφορίες ενδέχεται να έχουν αναφερθεί στο πλαίσιο των υποχρεώσεων των άλλων

οδηγιών.

Page 25: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

25

αναλυτικών μεθόδων για τη χημική ανάλυση και παρακολούθηση προσδιορίστηκαν με την

Κοινή Υπουργική Απόφαση 38317/1621/Ε103/2011. Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση

140384/9-9-2011, η ΕΓΥ είναι υπεύθυνη για: i) την υποβολή, στο Υπουργείο, του ετήσιου

προϋπολογισμού για τη λειτουργία του ΕΠΠ, ii) την παρακολούθηση, σε εθνικό επίπεδο, της

ποσότητας και της ποιότητας των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, σε συνεργασία με τις

Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων των αποκεντρωμένων διοικήσεων, iii) την ανάπτυξη και

λειτουργία του εθνικού δικτύου/πλέγματος. Τη χρονική περίοδο που συντάχθηκαν τα

ΣΔΛΑΠ, το νέο πρόγραμμα παρακολούθησης της ΟΠΥ δεν είχε τεθεί σε λειτουργία. Ως εκ

τούτου, τα δεδομένα παρακολούθησης που χρησιμοποιήθηκαν για τον χαρακτηρισμό των

υδατικών συστημάτων στα ΣΔΛΑΠ βασίστηκαν στο παλαιό, πολυδιασπασμένο δίκτυο

παρακολούθησης, το οποίο είχε σημαντικά κενά δεδομένων όσον αφορά τις παραμέτρους

αξιολόγησης που απαιτεί η ΟΠΥ.

Το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης - ΕΠΠ (το οποίο θεσπίστηκε με την

προαναφερθείσα υπουργική απόφαση το 2011 και εφαρμόζεται, επί του παρόντος, από το

2012 και εξής) ακολουθεί μια κοινή εθνική προσέγγιση όσον αφορά τους στόχους, τα

πρότυπα, τον ορισμό των σημείων παρακολούθησης, τις αρμόδιες αρχές κ.λπ. Ο αριθμός, το

είδος και η τοποθεσία των σταθμών παρακολούθησης ανά υδατικό σύστημα, καθώς και ο

αριθμός, το είδος και η συχνότητα των παραμέτρων δειγματοληψίας αναφέρονται στην

υπουργική απόφαση. Όλα αυτά ορίστηκαν το 2009, βάσει των υποχρεώσεων του άρθρου 8

της ΟΠΥ, λαμβάνοντας υπόψη την προηγμένη, για την εποχή, γνώση και τα αποτελέσματα

της σχετικής μελέτης που εκπόνησε η Γενική Γραμματεία Υδάτων (η οποία όρισε, επίσης, τα

υδατικά συστήματα, τις πιέσεις και επιπτώσεις) και τα οποία επικαιροποιήθηκαν και

ολοκληρώθηκαν το 2010, στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος «Ανάπτυξη και εφαρμογή

μεθόδων και λογισμικού για την εκτίμηση δεδομένων που σχετίζονται με την ποιότητα του

νερού των ελληνικών υδατικών συστημάτων». Το νέο πρόγραμμα ορίζει συνολικά 616

σταθμούς παρακολούθησης για τα συστήματα επιφανειακών υδάτων, για το σύνολο της

επικράτειας, και 1.387 για τα συστήματα υπόγειων υδάτων. Προβλέπεται ότι το νέο

πρόγραμμα του δικτύου θα επικαιροποιείται περιοδικά, ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα

στις ανάγκες των συστημάτων, σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα της παρακολούθησης

(τα οποία αναμένονταν αρχικά κατά τα τέλη του 2013) και τα πορίσματα των τρεχόντων

ΣΔΛΑΠ.

Στα ΣΔΛΑΠ, η τυπολογία που χρησιμοποιήθηκε για τον χαρακτηρισμό των υδατικών

συστημάτων άλλαξε σε σχέση με το σύστημα που χρησιμοποιήθηκε κατά την περίοδο 2008-

2009 (μετατόπιση από το σύστημα Α στο σύστημα Β). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την

τροποποίηση των αριθμών, των ορίων και των χαρακτηριστικών των υδατικών συστημάτων,

καθώς και την επακόλουθη ανάγκη για μια νέα αντιστοίχιση μεταξύ των καθιερωμένων

σημείων παρακολούθησης της υπουργικής απόφασης και των υδατικών συστημάτων, όπως

ορίστηκαν την τελευταία φορά (στα ΣΔΛΑΠ). Η αντιστοίχιση πραγματοποιήθηκε, ωστόσο,

ενσωματώθηκαν, επίσης, πρόσθετες πληροφορίες από τις παρακείμενες ΠΛΑΠ, η κατάταξη

των υδατικών συστημάτων, καθώς και οι υφιστάμενες πιέσεις και επιπτώσεις, και οδήγησαν

σε προτάσεις για την τροποποίηση του νέου προγράμματος παρακολούθησης με στόχο την

καλύτερη επίτευξη του σκοπού του. Οι προτάσεις αυτές παρουσιάζονται σε όλα τα ΣΔΛΑΠ

και κατατάσσονται, κατά κύριο λόγο, σε τρεις κύριες κατηγορίες: (i) ανακατανομή των

σταθμών παρακολούθησης σε παρακείμενες τοποθεσίες (π.χ. ανάντη ή κατάντη των

ποταμών), (ii) μετατόπιση των σταθμών παρακολούθησης από το πρόγραμμα επιτήρησης στο

επιχειρησιακό πρόγραμμα και αντιστρόφως, (iii) ένταξη/αποκλεισμός των στοιχείων

δειγματοληψίας και/ή αλλαγές στη συχνότητα της δειγματοληψίας. Αναγνωρίζεται σε

ορισμένα ΣΔΛΑΠ ότι οι τροποποιήσεις αυτές (ειδικά της κατηγορίας ii - πρόσθετες

Page 26: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

26

τοποθεσίες) μπορεί να είναι δύσκολο να εφαρμοστούν, δεδομένου ότι αυτό θα απαιτούσε

πρόσθετη χρηματοδότηση, αλλά οι κατηγορίες i και iii θεωρούνται εφικτές.

Σχήμα 5.1: Χάρτες σταθμών παρακολούθησης επιφανειακών υδάτων (αριστερά) και υπόγειων υδάτων (δεξιά)

• Σταθμοί παρακολούθησης ποταμών

• Σταθμοί παρακολούθησης λιμνών

• Σταθμοί παρακολούθησης μεταβατικών υδάτων

• Σταθμοί παρακολούθησης παράκτιων υδάτων

• Σταθμοί παρακολούθησης μη ταξινομημένων επιφανειακών υδάτων

• Σταθμοί παρακολούθησης υπόγειων υδάτων

Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού

Χώρες εκτός ΕΕ

Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας)

5.2 Παρακολούθηση επιφανειακών υδάτων

Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στα ΣΔΛΑΠ προήλθαν από

το παλαιό δίκτυο παρακολούθησης, το οποίο δεν ήταν συμβατό με τις απαιτήσεις της ΟΠΥ.

Τα διαθέσιμα δεδομένα ήταν αποσπασματικά, με πολλά κενά στις παραμέτρους και στις

χρονοσειρές, γεγονός που περιόριζε τις αντίστοιχες εκτιμήσεις των ΣΔΛΑΠ. Τα δεδομένα

του παλαιού δικτύου παρακολούθησης παρασχέθηκαν από διαφορετικούς οργανισμούς,

κυρίως από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, το Υπουργείο

Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και το Γενικό Χημείο του Κράτους. Επιπλέον, σε

ορισμένες περιπτώσεις, υπήρχαν επίσης δεδομένα από τις περιφερειακές αρχές και από την

παρακολούθηση του δείγματος από διάφορες υπάρχουσες έρευνες. Ως εκ τούτου, με βάση τη

διασφάλιση της ποιότητας, την πληρότητα, την ακρίβεια κ.λπ., τα ακόλουθα ποιοτικά

στοιχεία του παλαιού συστήματος παρακολούθησης εξετάστηκαν συνολικά για την

ταξινόμηση των επιφανειακών υδατικών συστημάτων (αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις και

όχι με συνεχείς μακροχρόνιες σειρές) στα τρέχοντα ΣΔΛΑΠ:

ΒΠΣ: βενθικά μακροασπόνδυλα (για τους ποταμούς), φυτοπλαγκτόν (λίμνες),

μακροασπόνδυλα, φυτοπλαγκτόν και μακροφύκη (μεταβατικά και παράκτια) –

περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 7.

Page 27: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

27

Φυσικοχημικά στοιχεία: διαφάνεια, θερμικές συνθήκες, συνθήκες οξυγόνου,

αλατότητα, συνθήκες οξίνισης και θρεπτικές συνθήκες –περισσότερες λεπτομέρειες στο

τμήμα 7.

Υδρομορφολογικά στοιχεία: δεν είναι σαφές εάν έχουν εξεταστεί –περισσότερες

λεπτομέρειες στο τμήμα 7.

Ουσίες προτεραιότητας και άλλοι ειδικοί ρύποι: Οι ουσίες Ni, Pb, Hg, Cd,

βρωμιούχος διφαινυλαιθέρας, δι(2-αιθυλεξυλ) φθαλικός εστέρας (DEHP),

ενδοσουλφάνη, εξαχλωροκυκλοεξάνιο, Chlorfenvinphos, ανθρακένιο,

εξαχλωροβενζόλιο εξετάζονται σε κάθε περίπτωση χωριστά –περισσότερες

λεπτομέρειες στο τμήμα 9.

Κατά την αξιολόγηση των ποτάμιων υδατικών συστημάτων (στα τρέχοντα ΣΔΛΑΠ), η

κατάταξη έγινε όταν δεν υπήρχε σταθμός παρακολούθησης εντός συγκεκριμένου υδατικού

συστήματος του ποταμού (του παλαιού δικτύου). Οι ομάδες διαμορφώθηκαν ούτως ώστε

κάθε ομάδα να περιέχει τουλάχιστον ένα υδατικό σύστημα ποταμού, το οποίο να

παρακολουθείται. Η ταξινόμηση έγινε με βάση τα υδρομορφολογικά χαρακτηριστικά των

ποταμών (βιογεωγραφικές περιοχές, ετήσια απόρριψη, κλίση, υψόμετρο), όπως

αντανακλώνται στην τυπολογία των υδατικών συστημάτων, καθώς και με βάση τον τύπο και

την ένταση των πιέσεων που εντοπίζονται στην υπολεκάνη απορροής του υδατικού

συστήματος. Τα ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα αποκλείστηκαν

από την ταξινόμηση και εξετάζονται μεμονωμένα, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν σε αυτά

σταθμοί παρακολούθησης.

Όσον αφορά το νέο πρόγραμμα παρακολούθησης (το οποίο θεσπίστηκε με την υπουργική

απόφαση του 2011) περιλαμβάνει τόσο προγράμματα παρακολούθησης όσο και

επιχειρησιακά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων όλων των σχετικών ποιοτικών

στοιχείων. Συνολικά ορίζονται 616 σταθμοί παρακολούθησης για τα συστήματα

επιφανειακών υδάτων στο ΕΠΠ για το σύνολο της επικράτειας, εκ των οποίων 377 είναι για

την επιτήρηση και 239 για την επιχειρησιακή παρακολούθηση. Ορίζεται ότι τα βιολογικά,

φυσικοχημικά και υδρομορφολογικά ΠΣ θα παρακολουθούνται σε όλους αυτούς τους

σταθμούς, οι ουσίες προτεραιότητας σε 326 εξ αυτών, συγκεκριμένοι ρύποι σε 282 και άλλες

ουσίες σε 29 εξ αυτών. Τα σχετικά στοιχεία που παρακολουθούνται ανά ΠΛΑΠ

απεικονίζονται στον Πίνακα 5.1 παρακάτω, όπως αναφέρεται στις συνοπτικές εκθέσεις του

WISE 4.1.7 και 4.1.8, που διορθώθηκαν περαιτέρω από την ελληνική πλευρά στα τέλη του

2014.

Λίγοι από τους σταθμούς παρακολούθησης αποτελούν μέρος του Διεθνούς Δικτύου Σχεδίου

Σύμβασης της Βαρκελώνης/Δράσης για τη Μεσόγειο (MEDPOL). Στα παραρτήματα της

υπουργικής απόφασης, καθώς επίσης και στην έκθεση του WISE, στο κοινό αποθετήριο

δεδομένων, στο πλαίσιο του άρθρου 8 (που υποβλήθηκε στις 26.08.2009), παρέχεται μια

λεπτομερής επισκόπηση των προγραμμάτων (επιτήρησης και επιχειρησιακού), των θέσεων

των σταθμών, των στοιχείων και των συχνοτήτων που πρόκειται να παρακολουθούνται σε

κάθε υδατικό σύστημα και έχουν καθοριστεί στο έγγραφο «επικαιροποιημένη έκθεση του

άρθρου 8 της ΟΠΥ, συμπεριλαμβανομένου του καταλόγου των στοιχείων και των

παραμέτρων που πρέπει να παρακολουθούνται σε κάθε σταθμό του ΕΠΠ». Αναφέρονται,

επίσης, εκεί οι μέθοδοι δειγματοληψίας και συχνότητας. Όσον αφορά τις μεθοδολογίες για

την επιλογή των ΒΠΣ του επιχειρησιακού προγράμματος, τις ουσίες προτεραιότητας και

άλλους ρύπους, αναφέρεται ότι αυτά αναπτύσσονται εντός των εγγράφων καθοδήγησης του

ερευνητικού έργου «Ανάπτυξη δικτύου και παρακολούθηση των εσωτερικών, μεταβατικών

Page 28: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

28

και παράκτιων υδατικών συστημάτων της χώρας - Αξιολόγηση/ταξινόμηση της οικολογικής

κατάστασης» που εκπονήθηκε από το ΕΛΚΕΘΕ-ΕΚΒΥ, 2008 (Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων

Ερευνών - Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων/Υγροτόπων). Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, με τη

σύσταση των ΣΔΛΑΠ και των πορισμάτων τους, έγιναν πρόσθετες προτάσεις στα ΣΔΛΑΠ

σχετικά με τις τροποποιήσεις του ΕΠΠ (ένταξη/αποκλεισμός των σταθμών παρακολούθησης

και/ή στοιχείων) για την καλύτερη κάλυψη των αναγκών που εντοπίστηκαν.

5.3 Παρακολούθηση υπόγειων υδάτων

Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στα ΣΔΛΑΠ προήλθαν από

το παλαιό δίκτυο παρακολούθησης, το οποίο δεν ήταν συμβατό με τις απαιτήσεις της ΟΠΥ.

Τα διαθέσιμα δεδομένα ήταν αποσπασματικά, με κενά στις παραμέτρους και στις

χρονοσειρές, γεγονός που περιόριζε τις αντίστοιχες εκτιμήσεις των ΣΔΛΑΠ. Τα δεδομένα

του παλαιού δικτύου παρακολούθησης δόθηκαν από διαφορετικούς οργανισμούς, κυρίως από

το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, το Υπουργείο Περιβάλλοντος,

Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και το Υπουργείο Ανάπτυξης. Επιπλέον, σε ορισμένες

περιπτώσεις, υπήρχαν επίσης δεδομένα από τις περιφερειακές αρχές και από την

παρακολούθηση του δείγματος από διάφορες υπάρχουσες έρευνες. Ως εκ τούτου, με βάση τη

διασφάλιση της ποιότητας, την πληρότητα, την ακρίβεια κ.λπ., τα ακόλουθα στοιχεία και

παράμετροι του παλαιού προγράμματος παρακολούθησης εξετάστηκαν συνολικά για την

αξιολόγηση των συστημάτων υπόγειων υδάτων (αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις και όχι με

συνεχείς μακροχρόνιες σειρές) στα τρέχοντα ΣΔΛΑΠ:

Ποσοτική κατάσταση: άντληση ανά τομέα (εκτιμάται κυρίως από τις απαιτήσεις

νερού), υδατικό ισοζύγιο (σύγκριση μεταξύ των διαθέσιμων πόρων των υπόγειων

υδάτων προς τον μακροπρόθεσμο ετήσιο μέσο όρο άντλησης), επίπεδα των υπόγειων

υδάτων, παροχές πηγών –περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 10.

Χημική κατάσταση: pH, αγωγιμότητα, χλωριούχο άλας, νιτρικά, διοξείδιο του

αζώτου, αμμώνιο, θειικό άλας. Τα Pb, Cr, Ni, Al, Fe, Mg, Mn, Β αξιολογήθηκαν σε

ένα υποσύνολο των συστημάτων υπόγειων υδάτων. Η σειρά των δεδομένων των

βαρέων μετάλλων (Pb, Cd, As, Hg) δεν ήταν συστηματική –περισσότερες λεπτομέρειες

στο τμήμα 10.

Δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία για το τριχλωροαιθυλένιο και το

τετραχλωροαιθυλένιο. Ως εκ τούτου, οι εν λόγω παράμετροι δεν έχουν ληφθεί υπόψη

στις εκτιμήσεις –περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 10.

Το νέο δίκτυο παρακολούθησης (το οποίο θεσπίστηκε με την υπουργική απόφαση του 2011)

περιλαμβάνει ποσοτικά προγράμματα παρακολούθησης, προγράμματα επιτήρησης και

επιχειρησιακά. Περιλαμβάνει την παρακολούθηση της ποσοτικής κατάστασης και όλων των

χημικών στοιχείων που θεωρούνται συναφή από τις ελληνικές αρχές. Το νέο πρόγραμμα

ορίζει συνολικά 1.387 σταθμούς παρακολούθησης για τα συστήματα υπόγειων υδάτων, για το

σύνολο της επικράτειας, εκ των οποίων 294 αφορούν την επιτήρηση και 1093 την

επιχειρησιακή παρακολούθηση. Οι ποσοτικές και φυσικοχημικές παράμετροι πρόκειται να

παρακολουθούνται σε όλους τους σταθμούς, τα νιτρικά άλατα σε 867, τα βαρέα μέταλλα σε

844, τα φυτοφάρμακα σε 502 και οι σύνθετες ενώσεις σε 284 εξ αυτών. Στα παραρτήματα της

υπουργικής απόφασης παρέχεται λεπτομερής επισκόπηση των προγραμμάτων (ποσοτική,

επιτήρησης και επιχειρησιακή), των θέσεων σταθμών, των στοιχείων και των συχνοτήτων

που πρόκειται να παρακολουθούνται σε κάθε σύστημα υπόγειων υδάτων, και έχουν

καθοριστεί στο έγγραφο «επικαιροποιημένη έκθεση του άρθρου 8 της ΟΠΥ,

συμπεριλαμβανομένου του καταλόγου των στοιχείων και των παραμέτρων που πρέπει να

Page 29: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

29

παρακολουθούνται σε κάθε σταθμό του ΕΠΠ». Αναφέρονται, επίσης, εκεί οι μέθοδοι

δειγματοληψίας και συχνότητας.

Όσον αφορά τα κριτήρια για τον καθορισμό των σταθμών παρακολούθησης του

επιχειρησιακού προγράμματος αναφέρονται τα εξής:

(i) διαθεσιμότητα των υφιστάμενων σταθμών παρακολούθησης (των παλαιών δικτύων) για

τα οποία μπορούν να δοθούν αντιπροσωπευτικά δείγματα,

(ii) δυνατότητα να υποστηρίζουν διάφορα προγράμματα και τις απαιτήσεις των οδηγιών για

τα ύδατα, τα υπόγεια ύδατα και τη νιτρορρύπανση (π.χ. παρακολούθηση τόσο

ποσοτικών όσο και χημικών στοιχείων, παρακολούθηση της ρύπανσης από νιτρικά

άλατα, παρακολούθηση των περιοχών πόσιμου νερού),

(iii) προσβασιμότητα και ικανότητα να αξιοποιήσουν/στηρίξουν τη μέτρηση των

παραμέτρων σε μακροπρόθεσμη βάση.

Όσον αφορά τις μεθοδολογίες για την επιλογή των παραμέτρων ή στοιχείων του

επιχειρησιακού προγράμματος, αναφέρεται ότι αυτά αναπτύσσονται εντός των εγγράφων

καθοδήγησης του ερευνητικού έργου «Ανάπτυξη δικτύου και παρακολούθηση των

εσωτερικών, μεταβατικών και παράκτιων υδατικών συστημάτων της χώρας –

Αξιολόγηση/ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης» που εκπονήθηκε από το ΕΛΚΕΘΕ-

ΕΚΒΥ, 2008 (Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών – Ελληνικό Κέντρο

Βιοτόπων/Υγροτόπων). Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, με τη σύσταση των ΣΔΛΑΠ και των

πορισμάτων τους, κατατέθηκαν πρόσθετες προτάσεις στα ΣΔΛΑΠ σχετικά με τις

τροποποιήσεις του ΕΠΠ (ένταξη/αποκλεισμός σταθμών παρακολούθησης και/ή στοιχείων)

για την καλύτερη κάλυψη αναγκών.

Page 30: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

30

ΠΛΑΠ

Ποταμοί Λίμνες

ΣΠ

1.1

Φυ

το

πλα

γκ

τό

ν

ΣΠ

1.2

Άλλη

υδ

ρό

βια

χλω

ρίδ

α

ΣΠ

1.2

.3 Μ

ακ

ρό

φυ

τα

ΣΠ

1.2

.4 Φ

υτο

βέν

θο

ς

ΣΠ

1.3

Βεν

θικ

ά α

σπ

όνδ

υλα

ΣΠ

1.4

Ψά

ρια

ΣΠ

1.5

Λο

ιπά

είδ

η

ΣΠ

2 Υ

δρ

ομ

ορ

φο

λο

γικ

ά Σ

Π

ΣΠ

3.1

Γεν

ικές

πα

ρά

μετ

ρο

ι

ΣΠ

3.3

Σ

υγκ

εκρ

ιμέν

οι

ρύ

πο

ι

μη

πρ

οτερ

αιό

τη

τα

ς

ΣΠ

3.4

Λο

ιπο

ί εθ

νικ

οί

ρύ

πο

ι

ΣΠ

1.1

Φυ

το

πλα

γκ

τό

ν

ΣΠ

1.2

Άλλη

υδ

ρό

βια

χλω

ρίδ

α

ΣΠ

1.2

.3 Μ

ακ

ρό

φυ

τα

ΣΠ

1.2

.4 Φ

υτο

βέν

θο

ς

ΣΠ

1.3

Βεν

θικ

ά α

σπ

όνδ

υλα

ΣΠ

1.4

Ψά

ρια

ΣΠ

1.5

Λο

ιπά

είδ

η

ΣΠ

2 Υ

δρ

ομ

ορ

φο

λο

γικ

ά Σ

Π

ΣΠ

3.1

Γεν

ικές

πα

ρά

μετ

ρο

ι

ΣΠ

3.3

Σ

υγκ

εκρ

ιμέν

οι

ρύ

πο

ι

μη

πρ

οτερ

αιό

τη

τα

ς

ΣΠ

3.4

Λο

ιπο

ί εθ

νικ

οί

ρύ

πο

ι

GR01

GR02

GR03

GR04

GR05

GR06

GR07

GR08

GR09

GR10

GR11

GR12

GR13 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Page 31: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

31

ΠΛΑΠ

Μεταβατικά Παράκτια

ΣΠ

1.1

Φυ

το

πλα

γκ

τόν

ΣΠ

1.2

Άλλη

υδ

ρόβ

ια

χλω

ρίδ

α

ΣΠ

1.2

.1 Μ

ικρ

οφ

ύκ

η

ΣΠ

1.2

.2 Α

γγει

όσ

περ

μα

ΣΠ

1.3

Βεν

θικ

ά α

σπ

όνδ

υλα

ΣΠ

1.4

Ψά

ρια

ΣΠ

1.5

Λο

ιπά

είδ

η

ΣΠ

2 Υ

δρ

ομ

ορ

φο

λο

γικ

ά Σ

Π

ΣΠ

3.1

Γεν

ικές

πα

ρά

μετ

ρο

ι

ΣΠ

3.3

Σ

υγκ

εκρ

ιμέν

οι

ρύ

πο

ι

μη

πρ

οτερ

αιό

τη

τα

ς

ΣΠ

3.4

Λο

ιπο

ί εθ

νικ

οί

ρύ

πο

ι

ΣΠ

1.1

Φυ

το

πλα

γκ

τόν

ΣΠ

1.2

Άλλη

υδ

ρόβ

ια

χλω

ρίδ

α

ΣΠ

1.2

.1 Μ

ικρ

οφ

ύκ

η

ΣΠ

1.2

.2 Α

γγει

όσ

περ

μα

ΣΠ

1.3

Βεν

θικ

ά α

σπ

όνδ

υλα

ΣΠ

1.4

Ψά

ρια

ΣΠ

1.5

Λο

ιπά

είδ

η

ΣΠ

2 Υ

δρ

ομ

ορ

φο

λο

γικ

ά Σ

Π

ΣΠ

3.1

Γεν

ικές

πα

ρά

μετ

ρο

ι

ΣΠ

3.3

Σ

υγκ

εκρ

ιμέν

οι

ρύ

πο

ι

μη

πρ

οτερ

αιό

τη

τα

ς

ΣΠ

3.4

Λο

ιπο

ί εθ

νικ

οί

ρύ

πο

ι

GR01

GR02

GR03

GR04

GR05

GR06 - - - - - - - - - - -

GR07

GR08 - - - - - - - - - - -

GR09

GR10

GR11

GR12

GR13 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Πίνακας 5.1: Στοιχεία ποιότητας υπό παρακολούθηση7

7 Ο πίνακας αυτός αναφέρεται στο νέο εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης, το οποίο θεσπίστηκε με την Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚΥΑ 140384/9-9-2011, αλλά δεν

χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του 1ου κύκλου των ΣΔΛΑΠ.

Page 32: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

32

Παρακολουθούμενο ΣΠ

Μη παρακολουθούμενο ΣΠ

- Άνευ αντικειμένου

Πηγή: Συνοπτικές εκθέσεις του WISE: 4.1.7 και 4.1.8. Σημείωση: Η ελληνική πλευρά παρείχε μια εναλλακτική αποτύπωση του παρόντος πίνακα, ωστόσο, εδώ χρησιμοποιήθηκαν τα στοιχεία

των παραρτημάτων και του WISE.

Π Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά Παράκτια Υπόγεια ύδατα

Εποπ. Επιχ. Εποπ. Επιχ. Εποπ. Επιχ. Εποπ. Επιχ. Εποπ. Επιχ. Ποσοτ.

GR01 17 19 1 0 0 2 4 0 27* 59* 86*

GR02 25 11 2 1 0 4 4 5 10 95* 105*

GR03 12 10 0* 0* 0* 0* 3 2 13 113* 126*

GR04 15* 26* 10* 2* 0* 5* 1* 1* 23* 42* 65*

GR05 32 5* 3 1* 0* 6 2 5* 19* 71* 90*

GR06 4 4 0 1 0* 0* 3 6 6 74 80

GR07 37 6 2 1 0 1 3 6 11 154* 165*

GR08 24* 33* 2* 0* 0* 0* 4* 1* 33* 61* 94*

GR09 19 11 2 10 0 2 1 0 45* 44 89*

GR10 22 4 1 4 0 2 3 2 5 108 113

GR11 26 10 1 1 0 1 1 0 16 35 51

GR12 36 4 2 3 0 8 3 1 26 53 79

GR13 21* 5* 1* 2* 0* 0* 5* 1* 36* 76* 112*

GR14 10* 0* 0* 0* 0* 4* 13* 0* 24* 108* 132*

Σύνολο ανά

τύπο

τοποθεσίας 300 148 27 26 0 35 50 30 294 1093 1387

Συνολικός

αριθμός των

τοποθεσιών

παρακολούθη

σης

448* 53* 35* 80* 1387*

Πίνακας 5.2: Αριθμός τοποθεσιών παρακολούθησης ανά κατηγορία υδάτων, σύμφωνα με την ΚΥΑ 140384/09-09-2011.

Εποπ. = Εποπτική, Επιχ. = Επιχειρησιακή, Ποσοτ. = Ποσοτική

Page 33: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

33

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014. Παρατηρήθηκαν ορισμένες διαφορές μεταξύ των εν λόγω πληροφοριών και των ΣΔΛΑΠ/των

παραρτημάτων τους.

Page 34: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

34

5.4 Παρακολούθηση προστατευόμενων περιοχών

Σχήμα 5.2: Χάρτης των σταθμών παρακολούθησης για τις προστατευόμενες περιοχές

Πηγή: WISE

Σύμφωνα με το ΕΠΠ, υπάρχουν σταθμοί παρακολούθησης εντός των προστατευόμενων

περιοχών και προστατευόμενων περιοχών πόσιμου νερού (βάσει των οδηγιών για τα άγρια

πτηνά, τα ενδιαιτήματα και το πόσιμο νερό). Μετά τη σύσταση των ΣΔΛΑΠ και των

πορισμάτων τους, έγιναν εισηγήσεις για την τοποθέτηση επιπλέον σταθμών σε περισσότερες

προστατευόμενες περιοχές, οι οποίες αναφέρονται ρητά. Δεν υπάρχουν λεπτομερείς

πληροφορίες στα ΣΔΛΑΠ σχετικά με ειδικά προγράμματα παρακολούθησης (π.χ. για το

πόσιμο νερό, τα ύδατα κολύμβησης) για τις προστατευόμενες περιοχές (δηλαδή το όνομα και

ο κωδικός προστατευόμενης περιοχής, ο αριθμός και η θέση των σημείων παρακολούθησης,

ειδικά παρακολουθούμενες παράμετροι κ.λπ.).

Page 35: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

35

ΠΛΑΠ

Επιφανειακά ύδατα Πόσιμο

νερό

υπόγειω

ν

υδάτων

Άντληση

πόσιμου

επιφανειακ

ού ύδατος

Ποιότητ

α

πόσιμου

ύδατος

Ύδατα

κολύμβη

σης

Τόποι

πτηνών

Ψάρι

α

Τόποι

ενδιαιτη

μάτων

Νιτρικά

Οστρ

ακοει

δή

Ψάρι

α

Επεξεργ

ασία

αστικών

λυμάτων

GR01 1* 0 6* 1* 4* 13* 0 0 0 9*

GR02 3* 0 5* 10* 4* 13* 0 0 0 12*

GR03 0 0 4* 4* 3* 6* 0 0 0 17*

GR04 7* 0* 3* 28* 6* 25* 0* 0* 61* 4*

GR05 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20

GR06 1 0 8 3 0 6 0 0 2 13*

GR07 3 0 8 23 0 34 15 0 5 69*

GR08 0* 0* 5* 35* 0* 12* 58* 0* 64* 12*

GR09 1* 1* 0 14 2* 15* 16* 0 5* 9*

GR10 0 0 0 16* 0 11* 27* 4 4* 3*

GR11 0 0 1* 4* 1* 6* 26* 1 6* 51*

GR12 1* 0 3* 26* 1* 17* 21* 3 12* 79*

GR13 - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - -

Σύνολο 17 1 43 164 21 158 163 8 159 298

Πίνακας 5.3.1: Αριθμός των σταθμών παρακολούθησης στις προστατευόμενες περιοχές8.

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

8 Αριθμός τοποθεσιών υπολογιζόμενος βάσει των δεδομένων που δηλώνονται σε επίπεδο τοποθεσίας. Εάν δεν

δηλώνονται δεδομένα σε επίπεδο τοποθεσίας, ο πίνακας συμπληρώνεται με δεδομένα που δηλώνονται σε

επίπεδο προγράμματος. Η αναφερόμενη πληροφορία αναφέρεται στο νέο Εθνικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης.

Page 36: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

36

6. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ, ΧΗΜΙΚΗ, ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ)

Η οικολογική κατάσταση των φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων που

παρουσιάζεται στα ΣΔΛΑΠ δείχνει ότι το 49% είναι σε υψηλή ή καλή κατάσταση (7% και

42% αντίστοιχα). Ένα άλλο 18% είναι σε μέτρια κατάσταση, το 11% σε ελλιπή και κακή

κατάσταση (10% και 1% αντίστοιχα), ενώ το 21% παραμένει σε άγνωστη κατάσταση. Η

GR04 παρουσιάζει το χαμηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε άγνωστη κατάσταση

(2%), ενώ η GR02 το υψηλότερο (40%). Οι διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ των

ΠΛΑΠ (βλέπε πίνακα 6.1): Οι GR04 και GR05 παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό

υδατικών συστημάτων σε υψηλή και καλή κατάσταση (84% των συστημάτων επιφανειακών

υδάτων τους), ενώ οι GR08 και GR09 παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό υδατικών

συστημάτων σε ελλιπή και κακή κατάσταση (40% και 25% αντίστοιχα). Όσον αφορά το

οικολογικό δυναμικό των τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων

(βλέπε πίνακα 6.2), 6% σε όλες τις ΠΛΑΠ είναι σε καλή κατάσταση, 24% σε μέτρια, το 25%

σε ελλιπή, 2% σε κακή και 43% σε άγνωστη κατάσταση. Στις GR01/02/03/10, περισσότερο

από το 60% είναι σε άγνωστη κατάσταση. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, σε αυτές τις

ταξινομήσεις, δεν έχουν κατ’ ανάγκη αξιολογηθεί ή ληφθεί υπόψη όλα τα σχετικά ποιοτικά

στοιχεία και ότι τα διαθέσιμα στοιχεία ήταν περιορισμένα σε πολλές περιπτώσεις. Ως εκ

τούτου, η εμπιστοσύνη στην κατάταξη δεν είναι υψηλή.

ΠΛΑΠ Σύνολο Υψηλή Καλή Μέτρια Ελλιπής Κακή Άγνωστη

Αριθ. (%) Αριθ. (%) Αριθ. (%) Αριθ. (%) Αριθ. (%) Αριθ. (%)

GR01 109 9 8 % 51 47 % 10 9 % 4 4 % 0 0 % 35 32 %

GR02 88 13 15 % 27 31 % 8 9 % 5 6 % 0 0 % 35 40 %

GR03 89 10 11 % 20 22 % 23 26 % 6 7 % 0 0 % 30 34 %

GR04 101* 3* 3 %* 82* 81 %* 13* 13 %* 1* 1 %* 0* 0%* 2* 2 %*

GR05 90 10 11 % 66* 73 %* 10 11 % 0 0 % 0 0 % 4* 5 %*

GR06 25 2 8 % 6 24 % 7 28 % 4 16 % 1 4 % 5 20 %

GR07 96 12 13 % 38 40 % 17 18 % 7 7 % 3 3 % 19 20 %

GR08 70* 5* 7 %* 11* 16 %* 19* 27 %* 28* 40 %* 0* 0%* 7* 10 %*

GR09 128* 3 2 % 47 37 %* 20 16 % 27* 21 %* 5 4 % 26 20 %*

GR10 108 7 6 % 38 35 % 7 6 % 20 19 % 1 1 % 35 32 %

GR11 66 0 0 % 13 20 % 31 47 % 3 5 % 0 0 % 19 29 %

GR12 166 4 2 % 81 49 % 45 27 % 11 7 % 0 0 % 25 15 %

GR13 - - - - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - - - - -

Σύνολο 1136 78 7 % 480 42 % 210 18 % 116 10 % 10 1 % 242 21 %

Πίνακας 6.1: Οικολογική κατάσταση φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων. Πηγή: WISE, *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 37: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

37

ΠΛΑ

Π

Σύνολ

ο

Υψηλή Καλή Μέτρια Ελλιπής Κακή Άγνωστη

Αριθ

.

(%

)

Αριθ

. (%)

Αριθ

. (%)

Αριθ

. (%)

Αριθ

. (%)

Αριθ

. (%)

GR01 19 0 0 % 1 5 % 3 16 % 3 16 % 0 0 % 12 63 %

GR02 9 0 0 % 0 0 % 2 22 % 0 0 % 0 0 % 7 78 %

GR03 11 0 0 % 0 0 % 4 36 % 0 0 % 0 0 % 7 64 %

GR04 19* 0* 0%

* 7*

37 %

* 2*

11 %

* 0* 0%* 0* 0%* 10*

52 %

*

GR05 16 0 0 % 3 19 % 4 25 % 1 6 % 0 0 % 8 50 %

GR06 4 0 0 % 0 0 % 1 25 % 2 50 % 0 0 % 1 25 %

GR07 8 0 0 % 0 0 % 4 50 % 2 25 % 2 25

% 0 0 %

GR08 12* 0* 0%

* 2*

17 %

* 2*

17 %

* 3*

25 %

* 0* 0%* 5*

41 %

*

GR09 40* 0 0 % 0 0 % 1 2 % 13* 33 %

* 3 7 % 23 52 %

GR10 16 0 0 % 0 0 % 1 6 % 4 25 % 0 0 % 11 69 %

GR11 32 0 0 % 0 0 % 12 38 % 12 38 % 0 0 % 8 25 %

GR12 45 0 0 % 1 2 % 19 42 % 18 40 % 0 0 % 7 16 %

GR13 - - - - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - - - - -

Σύνολ

ο 231 0

0

% 14 6 % 55 24 % 58 25 % 5 2 % 99 43 %

Πίνακας 6.2: Οικολογικό δυναμικό τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων. Πηγή: WISE, *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Σύμφωνα με τη χημική κατάσταση των φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων που

παρουσιάζεται στα ΣΔΛΑΠ, το 44% είναι σε καλή κατάσταση, το 6% σε ελλιπή κατάσταση,

ενώ το 51% παραμένει σε άγνωστη κατάσταση. Η GR04 παρουσιάζει το χαμηλότερο

ποσοστό υδατικών συστημάτων με άγνωστη κατάσταση (ωστόσο φθάνει το 29%), ενώ η

GR02 το υψηλότερο (91%). Διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ (βλέπε πίνακα

6.3): μεταξύ των ταξινομημένων συστημάτων επιφανειακών υδάτων, η GR04 παρουσιάζει το

υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε καλή κατάσταση (72% των συστημάτων

επιφανειακών υδάτων της). Όσον αφορά τη χημική κατάσταση των τεχνητών και ιδιαιτέρως

τροποποιημένων υδατικών συστημάτων (βλέπε πίνακα 6.4), 13% σε όλες τις ΠΛΑΠ είναι σε

καλή κατάσταση, 27% σε ελλιπή και το 60% σε άγνωστη κατάσταση. Θα πρέπει να ληφθεί

υπόψη ότι, σε αυτές τις ταξινομήσεις, δεν έχουν κατ’ ανάγκη αξιολογηθεί ή ληφθεί υπόψη

όλα τα σχετικά ποιοτικά στοιχεία (βλ. τμήμα 9) και ότι τα διαθέσιμα στοιχεία ήταν

περιορισμένα σε πολλές περιπτώσεις.

Page 38: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

38

ΠΛΑΠ Σύνολο Καλή Ελλιπής Άγνωστη

Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. %

GR01 109 10 9 % 5 5 % 94 86 %

GR02 88 5 6 % 3 3 % 80 91 %

GR03 89 6 7 % 18 20 % 65 73 %

GR04 101* 72* 71 %* 0* 0%* 29* 29 %*

GR05 90 54 60 % 0 0 % 36 40 %

GR06 25 6 24 % 0 0 % 19 76 %

GR07 96 34 35 % 2 2 % 60 63 %

GR08 70* 25* 36 %* 5* 7 %* 40* 57 %*

GR09 128* 50* 39 %* 9 7 % 69* 54 %*

GR10 108 43 40 % 12 11 % 53 49 %

GR11 66 8 12 % 9 14 % 49 74 %

GR12 166 4 2 % 22 13 % 140 84 %

GR13 - - - - - - -

GR14 - - - - - - -

Σύνολο 1453 634 44 % 85 6 % 734 51 %

Πίνακας 6.3: Χημική κατάσταση φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων.

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

ΠΛΑΠ Σύνολο Καλή Ελλιπής Άγνωστη

Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. %

GR01 19 5 26 % 2 11 % 12 63 %

GR02 9 1 11 % 0 0 % 8 89 %

GR03 11 0 0 % 4 36 % 7 64 %

GR04 19* 9* 47 %* 4* 21 %* 6* 32 %*

GR05 16 8 50 % 1 6 % 7 44 %

GR06 4 1 25 % 0 0 % 3 75 %

GR07 8 1 13 % 1 13 % 6 75 %

GR08 12* 3* 25 %* 2* 17 %* 7* 58 %*

GR09 40* 0* 0%* 12 30 %* 28* 70 %

GR10 16 0 0 % 4 25 % 12 75 %

GR11 32 2 6 % 12 38 % 18 56 %

GR12 45 0 0 % 20 44 % 25 56 %

GR13

GR14 - - - - - - -

Σύνολο 231 30 13 % 62 27 % 139 60 %

Πίνακας 6.4: Χημική κατάσταση τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων συστημάτων επιφανειακών υδάτων.

Πηγή: WISE,

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Η χημική κατάσταση των συστημάτων υπόγειων υδάτων που παρουσιάζονται στα ΣΔΛΑΠ

καταδεικνύει ότι το 83,8% είναι σε καλή κατάσταση, το 16,2% σε ελλιπή, ενώ κανένα δεν

είναι σε άγνωστη κατάσταση. Οι διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ (βλέπε

πίνακα 6.5): Η GR05 παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε καλή

κατάσταση (96,2% των συστημάτων των υπόγειων υδάτων της), ενώ η GR06 έχει το

Page 39: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

39

υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε κακή κατάσταση (45,8 % των υπόγειων

υδατικών συστημάτων της).

Όσον αφορά την ποσοτική κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων, το 83,1% είναι

σε καλή κατάσταση, 16,9% σε ελλιπή, ενώ κανένα δεν είναι σε άγνωστη κατάσταση. Οι

διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ (βλέπε πίνακα 6.6): Η GR05 παρουσιάζει

το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε καλή κατάσταση (96,2% των συστημάτων

των υπόγειων υδάτων της), ενώ η GR06 έχει το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων

σε κακή κατάσταση (37,5% των υπόγειων υδατικών συστημάτων της). Θα πρέπει να ληφθεί

υπόψη ότι, σε αυτές τις ταξινομήσεις, τα διαθέσιμα δεδομένα ήταν, σε πολλές περιπτώσεις,

περιορισμένα.

ΠΛΑΠ

Καλή Ελλιπής Άγνωστη

Αριθ

. %

Αρι

θ. % Αριθ. %

GR01 24 92,3 % 2 7,7 % 0 0 %

GR02 22 84,6 % 4 15,4 % 0 0 %

GR03 17* 63 %* 10* 37 %* 0 0 %

GR04 24* 96 %* 1* 4 %* 0** 0 %

GR05 25 96,2 % 1 3,8 % 0 0 %

GR06 13 54,2 % 11 45,8 % 0 0 %

GR07 40 87 % 6 13 % 0 0 %

GR08 28* 87,5 %

* 4*

12,5 %

* 0* 0%*

GR09 58 93,5 % 4 6,5 % 0 0 %

GR10 31 79,5 % 8 20,5 % 0 0 %

GR11 14 93,3 % 1 6,7 % 0 0 %

GR12 14 77,8 % 4 22,2 % 0 0 %

GR13 - - - - - -

GR14 - - - - - -

Σύνολο 311 85 % 55 15 % 0 0 %

Πίνακας 6.5: Χημική κατάσταση συστημάτων υπόγειων υδάτων.

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

ΠΛΑΠ Καλή Ελλιπής Άγνωστη

Αριθ. %

Αρι

θ. % Αριθ. %

Page 40: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

40

ΠΛΑΠ Καλή Ελλιπής Άγνωστη

Αριθ. %

Αρι

θ. % Αριθ. %

GR01 24 92,3 % 2 7,7 % 0 0 %

GR02 24 92,3 % 2 7,7 % 0 0 %

GR03 22 81,5 % 5 18,5 % 0 0 %

GR04 23* 92 %* 2* 8 %* 0* 0%*

GR05 25 96,2 % 1 3,8 % 0 0 %

GR06 15 62,5 % 9 37,5 % 0 0 %

GR07 41 89,1 % 5 10,9 % 0 0 %

GR08 22* 68,8 %* 10* 31,2 %

* 0* 0%*

GR09 48 77,4 % 14 22,6 % 0 0 %

GR10 28 71,8 % 11 28,2 % 0 0 %

GR11 14 93,3 % 1 6,7 % 0 0 %

GR12 18 100 % 0 0 0 0 %

GR13 - - - - - -

GR14 - - - - - -

Σύνολο 304 83,1 % 62 16,9 %

Πίνακας 6.6: Ποσοτική κατάσταση συστημάτων υπόγειων υδάτων.

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Συνολικά, 330 συστήματα επιφανειακών υδάτων (δηλαδή 24%) αναμένεται να επιτύχουν

καλή ή καλύτερη συνολική κατάσταση εντός του 2015. Η σημαντικότερη αύξηση

παρατηρείται στην GR03 (αύξηση κατά 25% μεταξύ 2009 και 2015). 25% των επιφανειακών

υδατικών συστημάτων εφαρμόζουν εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 4. Δεν

εφαρμόζονται εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 5, σύμφωνα με τις

πληροφορίες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014.

Page 41: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

41

ΠΛΑΠ Σύνο

λο

Συνολική κατάσταση (οικολογική και

χημική) Καλή

συνολική

κατάσταση

2021

Καλή

συνολική

κατάσταση

2027

Συνολικές εξαιρέσεις 2009 (%

του συνόλου των ΣΕΥ)

Καλή ή

καλύτερη

2009

Καλή ή

καλύτερη

2015

Αύξηση

2009-

2015

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 4

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 5

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 6

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 7

Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ

. % % % % %

GR01 128 4 3,1 20 15,6 12,5 128 100 128 100 4* 0 0* 0*

GR02 97 2 2,1 5 5,2 3,1 95 98 96 99 4* 0 0* 0*

GR03 100 2 2 27 27 25 100 100 100 100 33* 0 0* 0*

GR04 120* 71* 59* 71* 59* 0* 88* 73* 116* 97* 15* 0* 0* 4*

GR05 106 52 49,1 52 49,1 0 67* 63* 105* 99* 14* 0* 0* 0,9*

GR06 29 2 6,9 3 10,3 3,4 10* 34* 17* 58* 48 0

GR07 104 27 26 27 26 0 48* 46* 62* 59* 33 0

GR08 82* 5* 6* 5* 6* 0* 56* 68* 80* 98* 62* 0* 0* 2*

GR09 168 45 26,8 50 29,8 3 14 0 2*

GR10 124 36 29 58* 47* 18* 10 0

GR11 98 5 5,1 8* 8,2* 0 - - 52* 0 1

GR12 211 4 1,9 4 1,9 0 - - 40* 0 4,3*

GR13 - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - -

Σύνολο 1367 255

19

% 330

24

% 5 %

Πίνακας 6.7: Επιφανειακά υδατικά συστήματα: επισκόπηση της κατάστασης κατά το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027·

Τα υδατικά συστήματα που παρουσιάζουν καλή κατάσταση το 2009 εμπίπτουν στην ακόλουθη κατηγορία:

1. Η οικολογική κατάσταση είναι υψηλή ή καλή και η χημική κατάσταση είναι καλή, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη εξαιρέσεις

Τα υδατικά συστήματα που αναμένεται να επιτύχουν καλή κατάσταση το 2015 εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες:

1. Η οικολογική κατάσταση είναι υψηλή ή καλή και η χημική κατάσταση είναι καλή, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη εξαιρέσεις

2. Η χημική κατάσταση είναι καλή και η οικολογική κατάσταση είναι μέτρια ή κατώτερη αλλά δεν υφίστανται οικολογικές εξαιρέσεις.

3. Η οικολογική κατάσταση είναι υψηλή ή καλή και η χημική κατάσταση δεν καταφέρνει να είναι καλή, αλλά δεν υπάρχουν χημικές εξαιρέσεις

4. Η οικολογική κατάσταση είναι μέτρια ή κατώτερη και η χημική κατάσταση δεν καταφέρνει να είναι καλή, αλλά δεν υπάρχουν οικολογικές ή χημικές εξαιρέσεις Σημείωση: Τα υδατικά συστήματα των οποίων η χημική ή οικολογική κατάσταση αναφέρεται ως άγνωστη/μη ταξινομημένη/άνευ αντικειμένου δεν λαμβάνονται υπόψη.

Πηγή: WISE, διορθώσεις που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014. Για αυτόν τον πίνακα και για τους ακόλουθους πίνακες του παρόντος κεφαλαίου, υπάρχουν ορισμένες διαφορές

μεταξύ αυτών των πληροφοριών και των ΣΔΛΑΠ/Παραρτημάτων τους. *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 42: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

42

ΠΛΑΠ Σύνολο

Οικολογική κατάσταση

Καλή

οικολογική

κατάσταση

2021

Καλή

οικολογική

κατάσταση

2027

Οικολογικές εξαιρέσεις (% επί

του συνόλου των ΣΕΥ)

Καλή ή

καλύτερη 2009

Καλή ή

καλύτερη 2015

Αύξηση

2009-

2015

Άρθρο

4

παράγ

ραφος

4

Άρθ

ρο 4

παρ

άγρ

αφο

ς 5

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 6

Άρθρο

4

παράγρ

αφος 7

Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % %

GR01 109 60 55 % 74 68 %

13 % 109* 100 %

* 109*

100 %

* 0%* 0%* 0%* 0%*

GR02 88 40 45 % 53 60 %

15 % 88* 100 %

* 88*

100 %

* 2 %* 0%* 0%* 0%*

GR03 89 30 34 % 59 66 %

32 % 89* 100 %

* 89*

100 %

* 17 %* 0%* 0%* 0%*

GR04 101* 85* 84 %* 85* 84 %

* 0%* 92* 91 %* 96* 95 %* 7 %* 5 %*

GR05 90 76* 84 %* 76* 84 %

* 0 % 86* 96 %* 89*

99 %*

11 % 1 %*

GR06 25 8 32 % 8 32 % 0 % 48 %

GR07 96 50 52 % 50*

52 %

* 0%* 28 %*

GR08 70* 16* 23 %* 16* 23 %

* 0%* 61* 87 %* 69*

99 %

* 64 %* 1 %*

GR09 128* 50 39 %* 92*

72 %

* 33 %* 6 %* 2 %

GR10 108 45 42 % 65* 60 %

* 18 %* 10 % 0,02 %*

GR11 66 13 20 %

19*

29 %

*

9 %* 41 %* 2 %

GR12 166 85 51 %

90*

54 %

*

3 %* 27 %* 4 %*

GR13 - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - -

Σύνολο 1136 558 49 % 687 60 % 11 %

Page 43: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

43

Πίνακας 6.8: Φυσικά συστήματα επιφανειακών υδάτων: οικολογική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 44: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

44

ΠΛΑΠ Σύνολ

ο

Χημική κατάσταση

Καλή χημική

κατάσταση 2021

Καλή χημική

κατάσταση

2027

Χημικές εξαιρέσεις (% επί του

συνόλου των ΣΕΥ)

Καλή ή

καλύτερη 2009

Καλή ή

καλύτερη 2015

Αύξηση

2009-

2015

Άρθρο

4

παράγ

ραφος

4

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 5

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 6

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 7

Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % %

GR01 109 10 9 % 15 14 % 5 % 109* 100 %* 109* 100 %* 0%* 0%* 0%* 0%*

GR02 88 5 6 % 8 9 % 3 % 88* 100 %* 88* 100 %* 2 %* 0%* 0%* 0%*

GR03 89 6 7 % 24 27 % 20 % 89* 100 %* 89* 100 %* 17 %* 0%* 0%* 0%*

GR04 101* 72* 71 %* 72* 71 %

* 0%* 79* 78 %* 97* 96 %* 5 %* 4 %*

GR05 90 54 60 % 54 60 % 0 % 54* 60 %* 89* 99 %* 0%* 1 %*

GR06 25 6 24 % 6 24 % 0 %

GR07 96 34 35 % 34 35 % 0 % 2 %

GR08 70* 25* 36 %* 25* 36 %

* 0%* 30* 43 %* 68* 97 %* 7 %* 3 %*

GR09 128* 50* 40 % 51* 40 % 0 % 5 %*

GR10 108 43 40 % 48 44 % 4 % 9 %*

GR11 66 8 12 % 8 12 % 0 % 14 %

GR12 166 4 2 % 4 2 % 0 % 13 %

GR13 - - - - - - -

GR14 - - - - - - -

Σύνολο 1136 317 28 % 349 31 % 3 %

Πίνακας 6.9: Φυσικά συστήματα επιφανειακών υδάτων: χημική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 45: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

45

ΠΛΑΠ Σύνολ

ο

Χημική κατάσταση υπόγειων υδάτων

Καλή χημική

κατάσταση

2021

Καλή χημική

κατάσταση

2027

Εξαιρέσεις χημικής κατάστασης

υπόγειων υδάτων (% επί του

συνόλου των ΣΥΥ)

Καλή ή

καλύτερη 2009

Καλή ή

καλύτερη 2015

Αύξηση

2009-

2015

Άρθρο

4

παράγρ

αφος 4

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 5

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 6

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 7

Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % %

GR01 26 24 92,3 24 92,3 0 24* 92,3* 26 100 % 7,7 %* 0%*

GR02 26 22 84,6 22 84,6 0 22* 84,6* 26 100 % 15,4 %

* 0%*

GR03 27 17* 63* 17* 63* 0 17* 63* 27 100 % 37 %* 0%*

GR04 25* 24* 96* 24* 96* 0* 24* 96* 4 %* 0%* 0%* 0%*

GR05 26 25 96,2 26 100 3,8 25 96 4 % 0 % 0%* 0%*

GR06 24 13 54,2 13 54,2 0 24 100 % 46 % 0 %

GR07 46 40 87 40 87 0 46 100 % 13 % 0 %

GR08 32* 28* 87,5* 28* 87,5* 0* 28* 87,5* 28* 87,5* 12,5* - 0%* 0%*

GR09 62 58 93,5 58 93,5 0 6 % 0 %

GR10 39 31 79,5 31 79,5 0 18 % 0 % 3 %

GR11 15 14 93,3 14 93,3 0 14 93 15 100 7 % 0 %

GR12 18 14 77,8 14 77,8 0 14 78 17 94 28 % 0 %

GR13 - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - -

Σύνολο 366 310 85 % 311 85 % 0,3 %

Πίνακας 6.10: Υπόγεια υδατικά συστήματα: χημική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 46: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

46

ΠΛΑΠ Σύνολ

ο

Ποσοτική κατάσταση υπόγειων υδάτων

Καλή

ποσοτική

κατάσταση

2021

Καλή ποσοτική

κατάσταση

2027

Εξαιρέσεις ποσοτικής

κατάστασης υπόγειων υδάτων

(% επί του συνόλου των ΣΥΥ)

Καλή ή

καλύτερη 2009

Καλή ή

καλύτερη 2015

Αύξηση

2009-

2015

Άρθρο

4

παράγρ

αφος 4

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 5

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 6

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 7

Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % %

GR01 26 24 92,3 24 92,3 0 24* 92,3* 26 100 % 7,7 %* 0 %

GR02 26 24 92,3 24 92,3 0 24* 92,3* 26 100 % 11,5 %* 0%*

GR03 27 22 81,5 22 81,5 0 22* 81,5* 27 100 % 33,3 %* 0 %

GR04 25* 23* 92* 23* 92* 0* 25* 100 %* 8 %* 0%* 0%* 0%*

GR05 26 25 96,2 25 96,2 0 25 26* 100 %* 4 % 0 % 0%* 0%*

GR06 24 15 62,5 15 62,5 0 19* 79* 24 100 % 38 % 0 %

GR07 46 41 89,1 41 89,1 0 46 100 % 11 % 0 %

GR08 32* 22* 68,87

* 22* 68,87* 0* 32* 100 %* 31 %* 0%* 0%* 0%*

GR09 62 48 77,4 48 77,4 0 23 % 0 %

GR10 39 28 71,8 28 71,8 0 28 % 0 % 5 %

GR11 15 14 93,3 14 93,3 0 14 93 15 100 7 % 0 %

GR12 18 18 100 18 100 0 0 % 0 %

GR13 - - - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - - - -

Σύνολο 366 304 83,1 304 83,1 0

Πίνακας 6.11: Υπόγεια υδατικά συστήματα: ποσοτική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 47: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

47

ΠΛΑΠ

Σύνολο

ΙΤΥΣ

και ΤΥΣ

Οικολογικό δυναμικό

Καλό οικολογικό

δυναμικό 2021

Καλό

οικολογικό

δυναμικό 2027

Οικολογικές εξαιρέσεις (% επί

του συνόλου των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ)

Καλή ή καλύτερη

2009

Καλή ή

καλύτερη 2015

Αύξηση

2009-

2015

Άρθρο

4

παράγρ

αφος 4

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 5

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 6

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 7

Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % %

GR01 19 1 5 % 7 37 % 32 % 19* 100 %* 19* 100 %* 16 %* 0%* 0%* 0%*

GR02 9 0 0 % 2 22 % 22 % 7* 78 %* 8* 89 %* 22 %* 0%* 0%* 0%*

GR03 11 0 0 % 4 36 % 36 % 11* 100 %* 11* 100 %* 55 %* 0%* 0%* 0%*

GR04 19* 7* 37 %* 7* 37 %* 0%* 9* 47 %* 19* 100 %* 10 %* - -

GR05 16 3 19 % 3 19 % 0 % 8* 50 %* 16* 100 %* 31 %*

GR06 4 0 0 % 1 25 % 25 % 50 %

GR07 8 0 0 % 0 0 % 0 % 100 %

GR08 12* 2* 17 %* 2* 17 %* 0%* 7* 58 %* 12* 100* 42 %* - -

GR09 40* 0* 0%* 5* 12 %* 12 %* 30 %*

GR10 16 0 0 % 0 0 % 0 % 31 %*

GR11 32 0 0 % 0 0 % 0 % 75 %

GR12 45 1 2 % 1 2 % 0 % 80 % 2 %

GR13 - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - -

Σύνολο 231 14 6 % 32 14 % 8 %

Πίνακας 6.12: Ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα: οικολογικό δυναμικό το 2009 και αναμενόμενο οικολογικό δυναμικό το 2015, 2021 και 2027

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 48: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

48

ΠΛΑΠ

Σύνολο

ΙΤΥΣ

και ΤΥΣ

Χημική κατάσταση

Καλή χημική

κατάσταση 2021

Καλή χημική

κατάσταση

2027

Χημικές εξαιρέσεις (% επί του

συνόλου των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ)

Καλή ή καλύτερη

2009

Καλή ή

καλύτερη 2015

Αύξηση

2009-

2015

Άρθρο

4

παράγ

ραφος

4

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 5

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 6

Άρθρ

ο 4

παρά

γραφ

ος 7

Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % %

GR01 19 5 26 % 7 37 % 11 % 19* 100 %* 19* 100 %* 16 %* 0%* 0%* 0%*

GR02 9 1 11 % 1 11 % 0 % 7* 78 %* 8* 89 %* 22 %* 0%* 0%* 0%*

GR03 11 0 % 4 36 % 36 % 11* 100 %* 11* 100 %* 55 %* 0%* 0%* 0%*

GR04 19* 9* 47 %* 9* 47 %* 0%* 21 %* 0%* 0%* 0%*

GR05 16 8 50 % 8 50 % 0 % 6 % 0%* 0%* 0%*

GR06 4 1 25 % 1 25 % 0 %

GR07 8 1 13 % 1 13 % 0 % 13 %

GR08 12* 3* 25 %* 3* 25 %* 0%* 17 %* 0%* 0%* 0%*

GR09 40* 0* 0%* 1* 3 %* 3 %* 27 %*

GR10 16 0 % 0 0 % 0 % 25 %

GR11 32 2 6 % 2 6 % 0 % 38 %

GR12 45 0 % 0 0 % 0 % 44 %

GR13 - - - - - - -

GR14 - - - - - - -

Σύνολο 231 30 13 % 37 16 % 3 %

Πίνακας 6.13: Ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα: χημική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 49: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

49

Σχήμα 6.1: Χάρτης της οικολογικής κατάστασης φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2009

Σχήμα 6.2: Χάρτης της οικολογικής κατάστασης φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2015

Καλή ή καλύτερη

Κατώτερη από καλή

Άγνωστη

Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού

Χώρες εκτός ΕΕ

Πηγή: WISE, Eurostat και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 50: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

50

Σχήμα 6.3: Χάρτης οικολογικού δυναμικού τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων

2009

Σχήμα 6.4: Χάρτης οικολογικού δυναμικού τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων

2015

Καλή ή καλύτερη

Κατώτερη από καλή

Άγνωστη

Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού

Χώρες εκτός ΕΕ

Πηγή: WISE, Eurostat και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 51: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

51

Σχήμα 6.5: Χάρτης της χημικής κατάστασης φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2009

Σχήμα 6.6: Χάρτης της χημικής κατάστασης φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2015

Καλή

Μη επίτευξη καλής

Άγνωστη

Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού

Χώρες εκτός ΕΕ

Σημείωση: Τυποποιημένα χρώματα με βάση το Παράρτημα V, άρθρο 1.4.3.της ΟΠΥ.

Πηγή: WISE, Eurostat και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 52: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

52

Σχήμα 6.7: Χάρτης χημικής κατάστασης τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων συστημάτων επιφανειακών

υδάτων 2009

Σχήμα 6.8: Χάρτης χημικής κατάστασης τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων συστημάτων επιφανειακών

υδάτων 2015

Καλή

Μη επίτευξη καλής

Άγνωστη

Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού

Χώρες εκτός ΕΕ

Σημείωση: Τυποποιημένα χρώματα με βάση το Παράρτημα V, άρθρο 1.4.3.της ΟΠΥ.

Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας) και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη

του 2014

Page 53: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

53

Σχήμα 6.9: Χάρτης χημικής κατάστασης συστημάτων υπόγειων υδάτων 2009

Σχήμα 6.10: Χάρτης χημικής κατάστασης συστημάτων υπόγειων υδάτων 2015

Καλή

Ελλιπής

Άγνωστη

Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού

Χώρες εκτός ΕΕ

Σημείωση: Τυποποιημένα χρώματα με βάση το Παράρτημα V, άρθρο 2.4.5.της ΟΠΥ.

Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας) και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη

του 2014

0 100 200

km

GR01

GR02

GR03

GR04

GR05

GR06

GR07

GR08

GR09

GR10 GR11

GR12

GR13

GR14

EL

0 100 200

km

GR01

GR02

GR03

GR04

GR05

GR06

GR07

GR08

GR09

GR10 GR11

GR12

GR13

GR14

EL

Page 54: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

54

Σχήμα 6.11: Χάρτης ποσοτικής κατάστασης συστημάτων υπόγειων υδάτων 2009

Σχήμα 6.12: Χάρτης ποσοτικής κατάστασης συστημάτων υπόγειων υδάτων 2015

Καλή

Ελλιπής

Άγνωστη

Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού

Χώρες εκτός ΕΕ

Σημείωση: Τυποποιημένα χρώματα με βάση το Παράρτημα V, άρθρο 2.2.4.της ΟΠΥ.

Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας) και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη

του 2014

0 100 200

km

GR01

GR02

GR03

GR04

GR05

GR06

GR07

GR08

GR09

GR10 GR11

GR12

GR13

GR14

EL

0 100 200

km

GR01

GR02

GR03

GR04

GR05

GR06

GR07

GR08

GR09

GR10 GR11

GR12

GR13

GR14

EL

Page 55: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

55

7. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

Φαίνεται ότι ο κεντρικός συντονισμός των διαφόρων έργων για τη διαμόρφωση των

διαφόρων ΣΔΛΑΠ πραγματοποιήθηκε από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων και, ως εκ

τούτου, ακολουθήθηκε μια εθνική προσέγγιση. Παράλληλα, για τις GR01/02/03, η

ταξινόμηση βασίστηκε (εν μέρει) σε μια ειδική μελέτη δειγματοληψίας. Οι πληροφορίες

παρέχονται με πολύ διαφορετικό τρόπο στα διάφορα ΣΔΛΑΠ και, ως εκ τούτου, παραμένει

ασαφές το εάν όντως χρησιμοποιείται με διαφάνεια μια εθνική προσέγγιση για όλες τις

ΠΛΑΠ (αυτό είναι, επίσης, ασαφές, επειδή δεν εκδόθηκαν εθνικές οδηγίες σχετικά με τα

διάφορα θέματα, αν και η ελληνική πλευρά διευκρίνισε ότι δόθηκαν εσωτερικές

κατευθυντήριες γραμμές στους διάφορους συμβούλους). Από τα 14 ΣΔΛΑΠ που θα έπρεπε

να είχαν εγκριθεί έως το 2009 μέχρι στιγμής έχουν εγκριθεί μόνο τα 12. Τα 12 ΣΔΛΑΠ, τα

οποία επισημοποιήθηκαν προσφάτως, θα πρέπει να εφαρμόσουν τα προγράμματα λήψης

μέτρων στο επόμενο πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς ο δεύτερος κύκλος των

αναθεωρημένων σχεδίων θα πρέπει να υποβληθεί έως το 2015, σύμφωνα με την ΟΠΥ,

λαμβάνοντας υπόψη την εφαρμογή των πρώτων ΣΔΛΑΠ. Μια Έκθεση Προόδου

Υλοποίησης του ΠΛΜ (σε εθνικό επίπεδο) έχει υποβληθεί από την ελληνική πλευρά προς

την Επιτροπή, ως απάντηση σε αίτημά της ΕΕ, τον Δεκέμβριο του 2014, και αναρτήθηκε στο

WISE στις 22/01/2015. Δεν έχει, ωστόσο, αξιολογηθεί από την Επιτροπή μέχρι σήμερα.

7.1 Μέθοδοι αξιολόγησης της οικολογικής κατάστασης

Οι μέθοδοι αξιολόγησης της οικολογικής κατάστασης αναπτύχθηκαν μόνο μερικώς για

ορισμένα ΒΠΣ και περιγράφονται ρητά στα παραρτήματα Α/6 (συνθήκες αναφοράς ΣΕΥ).

Για τους ποταμούς χρησιμοποιήθηκε μόνο η βενθική πανίδα· αναφέρθηκε ότι «σε συμφωνία

με τη διαχειριστική αρχή, για την ταξινόμηση των ποταμών στον τρέχοντα κύκλο ΣΔΛΑΠ,

αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί ως βάση μόνο το βιολογικό ποιοτικό στοιχείο (ΒΠΣ) των

βενθικών μακροασπονδύλων». Κατά συνέπεια, το φυτοπλαγκτόν είναι το μόνο ΒΠΣ που

είναι σε θέση να παραγάγει αξιόπιστες μεθόδους αξιολόγησης της οικολογικής κατάστασης

των λιμνών. Για τα περισσότερα από τα ΒΠΣ που ορίζει η ΟΠΥ, δεν έχουν αναπτυχθεί

εθνικές μέθοδοι για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης. Αυτό οφείλεται στην

ανεπάρκεια των διαθέσιμων στοιχείων για την περιγραφή των συνθηκών αναφοράς, λόγω της

έλλειψης ανάπτυξης δεικτών για την εκτίμηση των παραμέτρων για κάθε ΒΠΣ ή λόγω της

ανεπαρκούς εμπειρίας και γνώσεων σχετικά με τη βιολογία των συγκεκριμένων ΒΠΣ για τη

σύνδεση της κατάστασης των ενδιαιτημάτων με την κατάσταση των υδατικών συστημάτων.

Συνεπώς, υπάρχουν σημαντικά κενά στο σύστημα αξιολόγησης.

Περιγράφεται η συνολική προσέγγιση της ταξινόμησης, σύμφωνα με την ΟΠΥ, και κυρίως

με βάση την αρχή «ένα εκτός, όλα εκτός». Αναφέρεται ρητά ότι «για υδατικά συστήματα για

τα οποία υφίστανται μετρήσεις των ουσιών προτεραιότητας, ακολουθήθηκε η αρχή του «ένα

εκτός, όλα εκτός» μεταξύ των ποιοτικών δεδομένων, ανεξάρτητα από τον αριθμό των

παραμέτρων για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία· δηλαδή, εάν μια ουσία

προτεραιότητας υπερέβαινε τα καθορισμένα όρια, η κατάσταση του υδατικού συστήματος

χαρακτηριζόταν ως κατώτερη από καλή». Ομοίως, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες, με βάση

τα διαθέσιμα στοιχεία, τα ΒΠΣ διαμόρφωναν μια καλή κατάσταση αλλά οι φυσικοχημικές

παράμετροι αποτύγχαναν, η οικολογική κατάσταση χαρακτηριζόταν ως μέτρια. Σε

περιπτώσεις κατά τις οποίες η συσχέτιση των δεδομένων παρακολούθησης δεν ήταν

εμφανής, κατά τον χρόνο και τη θέση της δειγματοληψίας για φυσικοχημικές παραμέτρους,

ενώ τα ΒΠΣ παρουσίαζαν αποκλίσεις, τα φυσικοχημικά δεδομένα δεν χρησιμοποιήθηκαν για

την ταξινόμηση των υδατικών συστημάτων (κυρίως στις ΠΛΑΠ GR06 και GR07).

Page 56: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

56

Ταυτόχρονα, και με βάση τον τρόπο με τον οποίο έγινε η ταξινόμηση, δεν είναι δυνατόν να

γνωρίζουμε εάν η αρχή αυτή ακολουθήθηκε στην πράξη.

Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν το σύστημα αξιολόγησης ανταποκρίνεται σε όλες τις πιέσεις,

καθώς οι σχετικές πληροφορίες είναι ανεπαρκείς. Σε ορισμένα ΣΔΛΑΠ υπάρχει μια σύντομη

αναφορά των διαφόρων πιέσεων που αντιμετωπίζονται από το σύστημα ταξινόμησης (π.χ. το

φυτοπλαγκτόν αυξάνει τον ευτροφισμό σε μια λίμνη), αλλά δεν παρέχονται επαρκείς

πληροφορίες για το ποια ΒΠΣ εντοπίζουν ποιες πιέσεις. Για την GR09, το ίδιο ισχύει και για

τις πληροφορίες που παρέχονται από το σχέδιο των Πρεσπών. Στην περίπτωση των GR11/12,

αναφέρεται ρητά ότι, σε αυτό το στάδιο, το σύστημα δεν χρησιμοποιεί βαθμονομημένες

μετρήσεις των ΒΠΣ προκειμένου να καθορίσει αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων

άντλησης από τους ποταμούς και της οικολογικής τους κατάστασης, η οποία αξιολογείται

βάσει των μετρήσεων των ΒΠΣ. Στην περίπτωση των ποτάμιων υδατικών συστημάτων, για

τα οποία δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία από τα προγράμματα παρακολούθησης,

ακολουθήθηκε, για τις GR04/05/08/09/10, μια διαδικασία ομαδοποίησης των υδατικών

συστημάτων σε σχέση με τις διαφορετικές πιέσεις. Η βασική ιδέα σχετικά με την

ομαδοποίηση είναι ότι υδατικά συστήματα του ίδιου τύπου που υπόκεινται σε παρόμοια

επίπεδα ανθρωπογενών πιέσεων είναι πιθανόν να έχουν την ίδια οικολογική ποιότητα.

Σκοπός ήταν η ελαχιστοποίηση του αριθμού των υδατικών συστημάτων που θα

χαρακτηρίζονταν ως άγνωστης οικολογικής κατάστασης. Καθώς η εν λόγω προσέγγιση είναι

έμμεση, αυτός ο τύπος αξιολόγησης παρουσιάζει χαμηλό επίπεδο αξιοπιστίας.

Σε γενικές γραμμές, αναφέρεται ότι η κατηγοριοποίηση των υδατικών συστημάτων βάσει

των φυσικοχημικών ΠΣ ήταν συμπληρωματική προς την αξιολόγηση των ΒΠΣ (τηρώντας

την αρχή του «ένα εκτός, όλα εκτός»)· αυτά τα ΠΣ χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν στον

καθορισμό της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων. Τα στοιχεία που

αξιολογούνται περιλαμβάνουν τη διαφάνεια, τις θερμικές συνθήκες, τις συνθήκες οξυγόνου,

την αλατότητα, τις συνθήκες οξίνισης και τις θρεπτικές συνθήκες. Για τα ΣΔΛΑΠ των

GR01/02/03, σχετικά με την ταξινόμηση, υπήρχαν πολύ περιορισμένες πληροφορίες για την

παρακολούθηση. Μια προδιαγραφή σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο εξετάστηκαν στην

πράξη τα φυσικοχημικά ΠΣ είναι η μελέτη δειγματοληψίας για κάποια υδατικά συστήματα.

Η μελέτη συνέλεξε δείγματα και μετρήσεις σχετικά με τη βιοποικιλότητα και τη φέρουσα

ικανότητα των ποταμών, όπως για τα μακροασπόνδυλα. Σε αυτήν την περίπτωση, οι

φυσικοχημικές παράμετροι καθορίστηκαν επί τόπου με ένα φορητό όργανο πολλαπλών

παραμέτρων. Για τα ΣΔΛΑΠ των GR06/07 αναφέρεται σαφώς ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν

φυσικοχημικά ΠΣ για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών

υδάτων. Για τα ΣΔΛΑΠ των GR04/05/08/09/10/11/12, η αξιολόγηση διεξάγεται βάσει

στοιχείων μετρήσεων (περιορισμένων ετών) του Γενικού Χημείου του Κράτους, του

Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Πανεπιστημίων και των Διευθύνσεων

Υδάτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Τα στοιχεία αυτά συγκρίνονται, στη συνέχεια,

με τα σχετικά πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος (ΠΠΠ) για κάθε κατηγορία υδατικού

συστήματος. Όταν η τιμή των παραμέτρων συνάδει με τα πρότυπα, η κατάσταση του

υδατικού συστήματος αξιολογείται ως καλή· στην αντίθετη περίπτωση, η κατάσταση του

υδατικού συστήματος αξιολογείται ως κατώτερη από καλή. Οι τιμές αναφέρονται στο όριο

μεταξύ καλής και μέτριας κατάστασης που, σύμφωνα με το γενικό σύστημα ταξινόμησης,

καθορίζει τη δυνατότητα υποβιβασμού, κατόπιν μετρήσεως των ΒΠΣ, της οικολογικής

κατάστασης του υδατικού συστήματος από καλή σε μέτρια.

Θεωρητικά, τα ΠΠΠ έχουν καθοριστεί. Η σχετική υπουργική απόφαση

(51354/2641/Ε103/2010) καθορίζει πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος για 101 χημικές

ενώσεις ή ομάδες ενώσεων, εκ των οποίων 41 είναι ουσίες προτεραιότητας και άλλοι ρύποι,

που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (οδηγία 2008/105/ΕΚ) και 60

Page 57: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

57

αφορούν συγκεκριμένους ρύπους, οι οποίοι είτε έχουν εντοπιστεί σε υδατικά συστήματα της

χώρας είτε προσδιορίστηκαν στην προηγούμενη νομοθεσία. Επισημαίνεται ότι οι ουσίες

προτεραιότητας χαρακτηρίζουν τη χημική κατάσταση των υδάτων, όπως ορίζεται στην

οδηγία-πλαίσιο (ΟΠΥ) και οι ειδικοί ρύποι χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό της

οικολογικής κατάστασης. Στα παραρτήματα αναφέρεται ότι «οι συγκεκριμένοι ρύποι

αποτελούν συνοδευτικές παραμέτρους οι οποίες λαμβάνονται, επίσης, υπόψη για την

αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης· η κατάσταση ενός υδατικού συστήματος δεν

χαρακτηρίζεται ως καλή, εάν ένας συγκεκριμένος ρύπος δεν πληροί τα καθορισμένα πρότυπα

ποιότητας του περιβάλλοντος». Κατά συνέπεια, φαίνεται ότι όλοι οι ρύποι που αναφέρονται

στα παραρτήματα VIII και Χ της ΟΠΥ καλύπτονται από την Υπουργική Απόφαση. Καμία

αναφορά δεν παρέχεται σχετικά με το πώς καθορίστηκαν τα ΠΠΠ. Επιπλέον, σημειώνεται

ότι μόνο πολύ περιορισμένες πληροφορίες παρακολούθησης είναι διαθέσιμες σχετικά με

τους εν λόγω ρύπους στις ΠΛΑΠ.

Περιγράφεται η συνολική προσέγγιση της ταξινόμησης, σύμφωνα με την ΟΠΥ,

συμπεριλαμβανομένης της αρχής του «ένα εκτός, όλα εκτός». Υπονοείται επανειλημμένως

ότι η συνολική οικολογική κατάσταση του υδατικού συστήματος καθορίζεται από τα

αποτελέσματα των βιολογικών, φυσικοχημικών και των υδρομορφολογικών ποιοτικών

στοιχείων, λαμβάνοντας υπόψη τη χειρότερη κατηγορία (δηλαδή, τα ποιοτικά στοιχεία που

πλήττονται περισσότερο από την ανθρώπινη δραστηριότητα)· πρόκειται για την αρχή του

«ένα εκτός, όλα εκτός». Τα υδρομορφολογικά στοιχεία ελήφθησαν υπόψη μόνο για την

απόδοση της «υψηλής» κατάστασης. Ταυτόχρονα, και με βάση τον τρόπο με τον οποίο έγινε

η ταξινόμηση, δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε εάν η αρχή αυτή ακολουθήθηκε στην πράξη.

Με βάση τις πολύ περιορισμένες διαθέσιμες πληροφορίες για την ταξινόμηση των

συστημάτων επιφανειακών υδάτων και τη συνήθη χρήση της κρίσης εμπειρογνωμόνων κ.λπ.,

η αβεβαιότητα ταξινομείται σε τρεις κατηγορίες ως εξής:

Μεγάλη αβεβαιότητα: αφορά υδατικά συστήματα στα οποία δεν υπήρχε σταθμός

παρακολούθησης·

Μεσαία αβεβαιότητα: όταν υπάρχει τουλάχιστον ένας σταθμός παρακολούθησης (είτε από

τη μελέτη δειγματοληψίας είτε από το υπάρχον δίκτυο παρακολούθησης)·

Μικρή αβεβαιότητα: όταν υπάρχουν περισσότεροι από ένας σταθμοί παρακολούθησης.

Εάν σε ένα υδατικό σύστημα υπάρχουν αρκετά αποτελέσματα παρακολούθησης και οι

εκτιμήσεις δεν συμφωνούν, τότε η αβεβαιότητα χαρακτηρίζεται ως μεσαία.

Δεν προσδιορίζεται αβεβαιότητα: όταν η κατάσταση παραμένει άγνωστη.

Συγκεκριμένα, στις GR04/05/08/11/12, ανεξάρτητα από την παράμετρο για την οποία

διεξήχθη η ανάλυση, το επίπεδο αβεβαιότητας διαμορφώθηκε ως εξής:

περιορισμένη αβεβαιότητα για τα είδη με περισσότερα από επτά δείγματα·

μεσαία αβεβαιότητα για τα είδη που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις της ανωτέρω

κατάσταση·

υψηλή αβεβαιότητα για τα είδη με λιγότερα από τέσσερα δείγματα ή τέσσερις σταθμούς·

μεγάλη αβεβαιότητα στις περιπτώσεις όπου δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία και ο

προσδιορισμός των τιμών έγινε με την κρίση των εμπειρογνωμόνων.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, όσον αφορά τις βασικές ελλείψεις σε στοιχεία και τις

αβεβαιότητες που συνδέονται με τα επιφανειακά ύδατα, υπάρχουν καθυστερήσεις στον

καθορισμό των φυσικοχημικών και υδρομορφολογικών προτύπων και, ως εκ τούτου, δεν

Page 58: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

58

είναι δυνατόν να καθοριστούν συνθήκες αναφοράς και όρια των κατηγοριών μεταξύ της

υψηλής, της καλής κατάστασης κ.λπ.

Όλοι οι τύποι υδατικών συστημάτων καλύπτονται από ένα σύστημα ταξινόμησης. Για τα

περισσότερα από τα ΒΠΣ που ορίζει η ΟΠΥ, δεν έχουν αναπτυχθεί εθνικές μέθοδοι, στην

περίπτωση της Ελλάδας, για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης. Αυτό οφείλεται

στην ανεπάρκεια των διαθέσιμων στοιχείων για την περιγραφή των συνθηκών αναφοράς,

λόγω της έλλειψης ανάπτυξης δεικτών για την εκτίμηση των παραμέτρων για κάθε ΒΠΣ ή

λόγω της ανεπαρκούς εμπειρίας και γνώσεων σχετικά με τη βιολογία των συγκεκριμένων

ΒΠΣ για τη σύνδεση της κατάστασης των ενδιαιτημάτων με την κατάσταση των υδατικών

συστημάτων. Για τις GR05/09/10/11/12, τα μεταβατικά ύδατα αξιολογούνται βάσει των

κριτηρίων που χρησιμοποιούνται για τα παράκτια ύδατα και για τα παράκτια ύδατα

υφίσταται μόνο ένα είδος υδατικού συστήματος για το σύνολο της χώρας, προκειμένου να

αποφευχθεί η κατάτμηση των συστημάτων.

Οι εργασίες διαβαθμονόμησης αναφέρονται μόνο σε γενικές γραμμές. Σε όλες σχεδόν τις

περιπτώσεις, τα όρια των κατηγοριών δεν χρησιμοποιούνται για την κατάταξη καθαυτή των

υδατικών συστημάτων, λόγω της έλλειψης στοιχείων. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα

προκειμένου να ελεγχθεί η απόφαση διαβαθμονόμησης με όσα αναφέρονται στα σχετικά

παραρτήματα. Τα όρια που χρησιμοποιήθηκαν για την Ελλάδα για τους αντίστοιχους τύπους

(R-M1, R-M2 και RM-4) αφορούσαν μόνο το βιολογικό ποιοτικό στοιχείο των βενθικών

μακροασπονδύλων· ωστόσο, ο σκοπός ήταν να εκτιμηθεί ποιος είναι ο κοινός μετρικός

δείκτης διαβαθμονόμησης (ICMi), καθώς η εθνική μέθοδος αξιολόγησης της οικολογικής

κατάστασης που επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί για την άσκηση δεν είχε αναπτυχθεί πλήρως.

Επιπλέον, η συμμετοχή της Ελλάδας στην άσκηση διαβαθμονόμησης των χωρών της

οικοπεριφέρειας της Μεσογείου ήταν αποσπασματική. Ως εκ τούτου, οι ενδεχόμενες εθνικές

μέθοδοι που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των μεμονωμένων πιλοτικών προγραμμάτων για την

εφαρμογή της ΟΠΥ δεν μπορούν να συγκριθούν με τις μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί από

άλλες χώρες. Κατά συνέπεια, υπάρχει έλλειψη κοινώς αποδεκτών τιμών των συνθηκών

αναφοράς και των ορίων των κατηγοριών για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης,

συμπεριλαμβανομένων των εθνικών μεθόδων που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς σε

άλλες χώρες της Μεσογείου.

Τα συνοδευτικά έγγραφα που αναφέρονται ως παραρτήματα των ΣΔΛΑΠ είναι τα

παραρτήματα Α/6 (συνθήκες αναφοράς για ΣΕΥ) και Α/9 (κατάταξη των ΣΕΥ). Σε ό,τι

αφορά το εθνικό έγγραφο καθοδήγησης, διατυπώθηκαν κατευθυντήριες γραμμές από τον

σύμβουλο συντονιστή και τη Γενική Γραμματεία Υδάτων για την καθοδήγηση/εναρμόνιση

της επαγγελματικής και μεθοδολογικής προσέγγισης όλων των άλλων συμβούλων που είχαν

επιφορτιστεί με τη σύνταξη των ΣΔΛΑΠ, οι οποίες, ωστόσο, δεν ήταν οργανωμένες σε

λεπτομερές έγγραφο καθοδήγησης.

Page 59: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

59

ΠΛΑΠ

Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά Παράκτια

Φυ

το

πλα

γκ

τόν

Μα

κρ

όφ

υτα

Φυ

το

βέν

θο

ς

Βεν

θικ

ά α

σπ

όνδ

υλα

Ψά

ρια

Φυ

σικ

οχη

μικ

ά

Υδ

ρο

μο

ρφ

ολο

γικ

ά

Φυ

το

πλα

γκ

τόν

Μα

κρ

όφ

υτα

Φυ

το

βέν

θο

ς

Βεν

θικ

ά α

σπ

όνδ

υλα

Ψά

ρια

Φυ

σικ

οχη

μικ

ά

Υδ

ρο

μο

ρφ

ολο

γικ

ά

Φυ

το

πλα

γκ

τόν

Μα

κρ

οφ

ύκ

η

Αγγει

όσ

περ

μα

Βεν

θικ

ά α

σπ

όνδ

υλα

Ψά

ρια

Φυ

σικ

οχη

μικ

ά

Υδ

ρο

μο

ρφ

ολο

γικ

ά

Φυ

το

πλα

γκ

τόν

Μα

κρ

οφ

ύκ

η

Αγγει

όσ

περ

μα

Βεν

θικ

ά α

σπ

όνδ

υλα

Φυ

σικ

οχη

μικ

ά

Υδ

ρο

μο

ρφ

ολο

γικ

ά

GR01

GR02

GR03

GR04

GR05

GR06

GR07

GR08 - - - - - - -

GR09

GR10

GR11

GR12

GR13

GR14

Πίνακας 7.1.1: Διαθεσιμότητα μεθόδων βιολογικής αξιολόγησης, όπως αντικατοπτρίζονται στα ΣΔΛΑΠ. Ορισμένες από τις μεθόδους που σημειώνονται με κόκκινο χρώμα

ενδέχεται να βρίσκονται υπό ανάπτυξη, ωστόσο, οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι ασαφείς.

Έχουν αναπτυχθεί πλήρως μέθοδοι αξιολόγησης

Έχουν αναπτυχθεί εν μέρει μέθοδοι αξιολόγησης ή βρίσκονται υπό ανάπτυξη

Δεν έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι αξιολόγησης για τα ΒΣΠ, δεν παρέχονται πληροφορίες για τις μεθόδους αξιολόγησης ή παρέχονται

ασαφείς πληροφορίες

- Η κατηγορία υδάτων είναι άνευ αντικειμένου

Πηγή: ΣΔΛΑΠ (Παράρτημα Α/6 Συνθήκες αναφοράς των ΣΕΥ). Σημείωση: Η ελληνική πλευρά παρείχε εναλλακτική αποτύπωση του παρόντος πίνακα, που

αντικατοπτρίζει τη συνεχή ανάπτυξη των μεθόδων).

Page 60: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

60

7.2 Εφαρμογή των μεθόδων και αποτελέσματα οικολογικής κατάστασης

Το εθνικό δίκτυο παρακολούθησης (όπως ορίστηκε από την κοινή υπουργική απόφαση

140384/2011) δεν είχε τεθεί ακόμη σε λειτουργία κατά τη στιγμή της συλλογής των

δεδομένων για τους σκοπούς των ΣΔΛΑΠ, προκειμένου να αξιολογηθεί η τρέχουσα

κατάσταση των ΣΕΥ. Ως εκ τούτου, τα στοιχεία για την κατάρτιση των ΣΔΛΑΠ

συλλέχθηκαν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, το

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τις Διευθύνσεις Υδάτων των Περιφερειών

κ.λπ., καθώς και μέσω των σχετικών μελετών και ερευνών και ήταν αποσπασματικά. Η

δυσκολία του θέματος για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης, λόγω έλλειψης

στοιχείων, μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την εφαρμογή του εθνικού προγράμματος

παρακολούθησης. Αναφέρεται ρητά ότι, μόλις το νέο πρόγραμμα παρακολούθησης τεθεί σε

λειτουργία και κατά την αναθεώρηση των ΣΔΛΑΠ, η Ειδική Γραμματεία Υδάτων, οι

αρμόδιες υπηρεσίες και η επιστημονική κοινότητα θα προβούν σε περαιτέρω διερεύνηση των

κατάλληλων δεικτών για την επόμενη διαχειριστική περίοδο.

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες συγκεκριμένοι ρύποι

ευθύνονται για την κακή οικολογική κατάσταση των υδατικών συστημάτων, εξακολουθεί να

υπάρχει αβεβαιότητα, καθώς τα περιορισμένα δεδομένα εμπόδισαν, σε πολλές περιπτώσεις,

την ολοκληρωμένη αξιολόγηση όλων των ρύπων. Δεν είναι καθόλου σαφές αν τα πιο

ευαίσθητα βιολογικά ποιοτικά στοιχεία έχουν επιλεγεί για την αξιολόγηση της οικολογικής

κατάστασης των τόπων επιχειρησιακής παρακολούθησης. Το εθνικό δίκτυο

παρακολούθησης δεν είχε τεθεί σε λειτουργία κατά τη στιγμή της συλλογής των δεδομένων

για τους σκοπούς των ΣΔΛΑΠ. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν το σύστημα ταξινόμησης

ανταποκρίνεται σε όλες τις πιέσεις, καθώς οι σχετικές πληροφορίες είναι ανεπαρκείς. Σε

ορισμένα ΣΔΛΑΠ, υπάρχει μια σύντομη αναφορά στις διάφορες πιέσεις που αντιμετωπίζει

το σύστημα ταξινόμησης, αλλά όχι επαρκείς πληροφορίες για το ποια ΒΠΣ αντιμετωπίζουν

ποιες πιέσεις.

Υπάρχουν πολύ περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με την αξιοπιστία και την ακρίβεια των

διαφόρων τμημάτων του συστήματος ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης. Για

παράδειγμα, στις GR05/11/12, για τον υπολογισμό του δείκτη Bentix, το επίπεδο αξιοπιστίας

θεωρείται χαμηλό όταν ο αριθμός των ειδών είναι 3 ή μικρότερος, ο αριθμός των στοιχείων

είναι 6 ή μικρότερος, το ποσοστό των ειδών που δεν λαμβάνονται υπόψη είναι 7 % ή

περισσότερο, ή το ποσοστό των ειδών που δεν έχουν βαθμονομηθεί είναι 20% ή

περισσότερο. Πρόκειται για πολύ αποσπασματικές πληροφορίες.

Για τις GR09/10, τα υδατικά συστήματα χαρακτηρίζονται ως χαμηλής αξιοπιστίας, όταν η

ταξινόμηση βασίζεται μόνο σε βιολογικά στοιχεία, με παράλληλη αξιολόγηση των θρεπτικών ουσιών. Τα υδατικά συστήματα χαρακτηρίζονται, επίσης, ως χαμηλής αξιοπιστίας όταν η ταξινόμηση

βασίζεται μόνο σε φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά και συγκεκριμένους ρύπους.

Χαρακτηρίζονται ως μέτριας αξιοπιστίας όταν η ταξινόμησή τους βασίζεται σε βιολογικά

χαρακτηριστικά, φυσικοχημικούς και συγκεκριμένους ρύπους (από συστηματικές μετρήσεις

του Γενικού Χημείου του Κράτους και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Page 61: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

61

ΠΛΑΠ Αριθμός CAS Ουσία

Ποσοστό των υδατικών

συστημάτων που δεν

επιτυγχάνουν καλή

κατάσταση (%)

GR01

Ψευδάργυρος (3 που δεν

επιτυγχάνουν καλή κατάσταση εκ

των 128 ΣΕΥ)

2,3

Μολυβδαίνιο (3 που δεν

επιτυγχάνουν καλή κατάσταση εκ

των 128 ΣΕΥ)

2,3

Σουλφονικό οξύ/LAS (4 που δεν

επιτυγχάνουν καλή κατάσταση εκ

των 128 ΣΕΥ)

3,1

GR02

Ψευδάργυρος (1 που δεν

επιτυγχάνει καλή κατάσταση εκ

των 97 ΣΕΥ)

1

Χαλκός (1 που δεν επιτυγχάνει

καλή κατάσταση εκ των 97 ΣΕΥ) 1

Σουλφονικό οξύ/LAS (2 που δεν

επιτυγχάνουν καλή κατάσταση εκ

των 97 ΣΕΥ)

2,1

Κυάνιο (2 που δεν επιτυγχάνουν

καλή κατάσταση εκ των 97 ΣΕΥ) 2,1

GR03

Ψευδάργυρος (2 που δεν

επιτυγχάνουν καλή κατάσταση εκ

των 100 ΣΕΥ)

2

Σουλφονικό οξύ/LAS (1 που δεν

επιτυγχάνει καλή κατάσταση εκ

των 100 ΣΕΥ)

1

GR04* Methamidofhos (ISO) (3 ΥΣ από

120)

Monolinuron (ISO) (3 ΥΣ από

120)

LAS (2 WB από 120)

Ψευδάργυρος (1 ΥΣ από 120)

5

GR05* Μολυβδαίνιο (16 ΥΣ από 106)

Monolinuron (ISO) (1 ΥΣ από

106)

Κασσίτερος (1 ΥΣ από 106)

15

GR08* Monolinuron (ISO) (6 ΥΣ από 86)

Methamidofhos (ISO) (6 ΥΣ από

86)

Χαλκός (1 ΥΣ από 86)

Ψευδάργυρος (1 ΥΣ από 86)

14

GR09* LAS (19 που δεν επιτυγχάνουν

καλή κατάσταση εκ των 150 ΣΕΥ)

12,6

GR10* Σελήνιο -Sn (2 που δεν

επιτυγχάνουν καλή κατάσταση εκ

των 104 ΣΕΥ)

1,9

GR11 Μολυβδαίνιο (1 ΥΣ από 98) 1

Ψευδάργυρος (1 ΥΣ από 98) 1

GR12

Sn (Κασσίτερος) (16 ΥΣ από 211) 7,6

Cu (Χαλκός) (1 ΥΣ από 211) 0,5

Μολυβδαίνιο (9 ΥΣ από 211) 4,3

As (Αρσενικό) (3 ΥΣ από 211) 1,4

Page 62: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

62

Πίνακας 7.3.1: Συγκεκριμένοι ρύποι της λεκάνης απορροής ποταμού που προκαλούν αστοχία επίτευξης

καλής χημικής κατάστασης Πηγή: ΣΔΛΑΠ (Υπόδειγμα 12 (Χημικά Μέτρα), ερώτηση 3)

* διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

8. ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (ΙΤΥΣ) ΚΑΙ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΛΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Σχήμα 8.1: Χάρτης ποσοστού ιδιαιτέρως τροποποιημένων και τεχνητών υδατικών συστημάτων ανά περιοχή

λεκάνης απορροής ποταμού

0 – 5 %

5 – 20 %

20 – 40 %

40 – 60 %

60 – 100 %

Δεν έχουν αναφερθεί στοιχεία

Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού

Χώρες εκτός ΕΕ

Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας)

8.1 Ορισμός ΙΤΥΣ

Με βάση τις πληροφορίες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014, 235 υδατικά

συστήματα χαρακτηρίζονται ως ΙΤΥΣ/ΤΥΣ στις 12 ΠΛΑΠ για τις οποίες υπάρχουν

διαθέσιμα ΣΔΛΑΠ (189 ΙΤΥΣ και 46 ΤΥΣ). Αυτά αντιπροσωπεύουν περίπου το 17,2% των

αναφερόμενων 1366 συστημάτων επιφανειακών υδάτων. Υπάρχουν ορισμένες διαφορές

Aegean Sea

Mediterranean Sea

Black Sea

GR09

GR08

GR12

GR04

GR10

GR11

GR05

GR13

GR07

GR03GR01

GR02GR06

GR14

0 100 200

km

Page 63: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

63

μεταξύ των πληροφοριών που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014, των στοιχείων

που αναφέρονται στο WISE και των αριθμών που εμφανίζονται στα ΣΔΛΑΠ.

Οι χρήσεις του νερού που συνδέονται με τα υδατικά συστήματα που χαρακτηρίζονται ως

ιδιαιτέρως τροποποιημένα, καθώς και τα είδη των φυσικών τροποποιήσεων που οδηγούν

στον χαρακτηρισμό τους, αναφέρονται εν συντομία στις περισσότερες αλλά όχι σε όλες τις

ΠΛΑΠ, με διαφορές ως προς τον τρόπο παρουσίασης των σχετικών πληροφοριών σε κάθε

ομάδα των ΣΔΛΑΠ: GR1/2/3, 4/5/8, 6/7, 9/10 και 11/12.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, αφετηρία για τον χαρακτηρισμό τους αποτελεί ο κατάλογος

των υδατικών συστημάτων «που είχαν χαρακτηρισθεί προκαταρκτικά» ως ΙΤΥΣ/ΤΥΣ – που,

ως επί το πλείστον, στο τέλος επιβεβαιώνει τον τελικό χαρακτηρισμό τους. Εξαιρέσεις

αποτελούν, π.χ. οι GR11/12, όπου «ελέγχεται» ένας πολύ διαφορετικός κατάλογος υδατικών

συστημάτων σχετικά με τον χαρακτηρισμό των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ, όπως προσδιορίστηκαν

προσωρινά κατά το παρελθόν, αλλά που επίσης επιβεβαιώνει ότι όλα τα ελεγμένα υδατικά

συστήματα είναι ΙΤΥΣ/ΤΥΣ. Στις GR9/10, δεν αναφέρεται ότι ο «προκαταρκτικός

χαρακτηρισμός» των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ αποτέλεσε σημείο εκκίνησης για τον χαρακτηρισμό τους.

Οι πληροφορίες σχετικά με τις μεθοδολογίες και η προσέγγιση για τον χαρακτηρισμό των

ΙΤΥΣ/ΤΥΣ διαφέρουν μεταξύ των ΣΔΛΑΠ. Φαίνεται ότι δεν υπάρχει εθνική νομοθεσία ή

οδηγίες σχετικά με το θέμα αυτό. Όλα τα σχέδια αναφέρονται στη χρήση του εγγράφου

καθοδήγησης της ΚΣΕ αριθ. 4. Για την Ελλάδα, η πρακτική προσέγγιση για τον

χαρακτηρισμό περιγράφεται με ποικίλες λεπτομέρειες για κάθε ΠΛΑΠ, καλύπτοντας κυρίως

τα βήματα όπως περιγράφονται στο έγγραφο καθοδήγησης.

Ο βαθμός λεπτομέρειας για τη διαχείριση κάθε «σταδίου του χαρακτηρισμού» είναι

διαφορετικός και γενικά μπορεί να θεωρηθεί ως πολύ συνοπτικός ή ανεπαρκής. Επιπλέον, ο

τρόπος παρουσίασης της διαδικασίας χαρακτηρισμού τους διαφέρει σημαντικά: η σταδιακή

προσέγγιση σε ορισμένες περιπτώσεις ακολουθείται πιο «αυστηρά», καθώς τα συγκεκριμένα

αποτελέσματα κάθε σταδίου συνοψίζονται ανά υδατικό σύστημα, ενώ, σε άλλα σχέδια, τα

απαιτούμενα βήματα δεν ακολουθούνται με τόση σαφήνεια και η αξιολόγηση γίνεται με

συνοπτικό τρόπο (π.χ. στις GR4/5/8/11/12).

Αναλυτικότερα, τα κριτήρια (ή όρια) για τον καθορισμό των ουσιαστικών αλλαγών στον

χαρακτήρα και οι σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις των μέτρων αποκατάστασης όσον αφορά

τη χρήση δεν δηλώνονται με σαφήνεια και η κρίση των εμπειρογνωμόνων έχει

χρησιμοποιηθεί εκτενώς, ωστόσο, για το θέμα αυτό παρέχονται μόνο σύντομες πληροφορίες.

Ομοίως, ο ορισμός των «καλύτερων περιβαλλοντικών επιλογών» είναι πολύ συνοπτικός και

τα αναλυτικά κριτήρια για το στάδιο αυτό δεν είναι, ως επί το πλείστον, σαφή. Δεν

εξετάζονται πραγματικά π.χ. μέτρα διαχείρισης της ζήτησης νερού ή μέτρα μείωσης των

αναγκών σε νερό άρδευσης ως εναλλακτική λύση για την αύξηση της παροχής νερού, π.χ.

μέσω ενός φράγματος.

Τα ΙΤΥΣ/ΤΥΣ ορίζονται επίσης σε σχέση με την κατασκευή νέων έργων ή φραγμάτων που

κατασκευάζονται επί του παρόντος. Μερικά ΣΔΛΑΠ αξιολογούν τα υδατικά συστήματα των

οποίων η κατάσταση επηρεάζεται από τα υπό κατασκευή φράγματα, όπως τα ΙΤΥΣ, αντί της

εφαρμογής του άρθρου 4 παράγραφος 7 της ΟΠΥ.

Υπάρχουν ασάφειες γενικά στις περισσότερες ΠΛΑΠ σχετικά με τη διαδικασία

χαρακτηρισμού των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ, λόγω της έλλειψης των σχετικών δεδομένων

παρακολούθησης.

Page 64: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

64

Όσον αφορά τη μελλοντική επαναξιολόγηση του χαρακτηρισμού των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ, οι GR1/2/3

(αλλά όχι τα άλλα ΣΔΛΑΠ που έχουν εκτιμηθεί) αναφέρουν ότι «κατά τη διάρκεια της

πρώτης αναθεώρησης των σχεδίων διαχείρισης, ο ορισμός των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ πρέπει να

επανεξεταστεί, λαμβάνοντας υπόψη συμπληρωματικές πληροφορίες και μετρήσεις που θα

είναι διαθέσιμες τότε καθώς και τις εξελίξεις όσον αφορά τον καθορισμό του ΚΟΔ μέσα από

τις δραστηριότητες διαβαθμονόμησης για ολόκληρη την έκταση της ΠΛΑΠ και για όλους

τους τύπους των επιφανειακών υδατικών συστημάτων. Όλα αυτά θα πρέπει, επομένως, να

ληφθούν υπόψη στο ΠΛΜ που θα προταθεί στο ΣΔΛΑΠ της συγκεκριμένης ΠΛΑΠ». Οι

GR4/5/8 αναφέρουν ειδικότερα ότι «για τα υδατικά συστήματα κάτω από φράγματα,

χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση (με βάση τα καλύτερα αποτελέσματα της παρακολούθησης

κ.λπ.) σχετικά με τη «σημασία των μεταβολών» και, ως εκ τούτου, για το αν η ΚΟΚ μπορεί

να επιτευχθεί σε αυτά τα υδατικά συστήματα – δίνοντας την τελική απάντηση για το αν αυτά

τα υδατικά συστήματα είναι ιδιαίτερα τροποποιημένα ή όχι. Δεν υπάρχει ειδική αναφορά, σε

όλες τις ΠΛΑΠ, σε προγραμματιζόμενες βελτιώσεις της μεθοδολογίας που εφαρμόστηκε.

Page 65: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

65

ΙΤΥΣ

ή

ΤΥΣ

ΠΛΑΠ

Κατηγορία υδάτων

Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά ύδατα Παράκτια ύδατα Όλα τα υδατικά

συστήματα

Αριθμός % της

κατηγορίας Αριθμός

% της

κατηγορίας Αριθμός

% της

κατηγορίας Αριθμός

% της

κατηγορίας Αριθμός %

ΙΤΥΣ

GR01 15 14 2 100 0 0 0 0 17 13 %

GR02 4 6 3 50 0 0 1 5 8 8 %

GR03 9 11 1 100 0 0 0 0 10 10 %

GR04 18* 12* 0* 0* 0* 0* 1* 11* 19* 16 %

GR05 10* 13* 1* 100 0 0 2 15 13 12 %

GR06 1 7 1 100 0 0 2 14 4 14 %

GR07 3 4 0 0 0 0 0 3 3 %

GR08 6* 8* 1* 100* 0* 0* 1* 14* 8* 10 %

GR09 26 17 8 57 0 0 0 0 34 20 %

GR10 2 2 1 17 0 0 1 9 4 3 %

GR11 27 30 2 100 0 0 0 0 29 30 %

GR12 34 18 5 83 0 0 1 8 40 19 %

GR13 - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - -

Σύνολο 155 14 25 52 0 0 9 7 189 14

ΤΥΣ

GR01 2 2 0 0 0 0 0 0 2 2 %

GR02 0 0 1 17 0 0 0 0 1 1 %

GR03 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 %

GR04 0* 0* 0* 0* 0* 0* 0* 0* 0* 0

GR05 3 3 0 0 0 0 0 0 3 3 %

GR06 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 %

GR07 5 6 0 0 0 0 0 0 5 5 %

GR08 4* 5* 0* 0* 0* 0* 0* 0* 4* 5

GR09 10 7 0 0 0 0 0 0 10 6 %

GR10 10 10 1 17 0 0 1 9 12 10 %

GR11 3 3 0 0 0 0 0 0 3 3 %

GR12 5 3 0 0 0 0 0 0 5 2 %

Page 66: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

66

ΙΤΥΣ

ή

ΤΥΣ

ΠΛΑΠ

Κατηγορία υδάτων

Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά ύδατα Παράκτια ύδατα Όλα τα υδατικά

συστήματα

Αριθμός % της

κατηγορίας Αριθμός

% της

κατηγορίας Αριθμός

% της

κατηγορίας Αριθμός

% της

κατηγορίας Αριθμός %

GR13 - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - -

Σύνολο 43 4 2 4 0 0 1 1 46 3

Πίνακας 8.1.1: Αριθμός και ποσοστό των ΙΤΥΣ και ΤΥΣ.

Πηγή: WISE, διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 (σημειώνονται με *) Ορισμένες διαφορές μεταξύ των εν λόγω πληροφοριών και

των ΣΔΛΑΠ/των παραρτημάτων τους.

Page 67: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

67

8.2 Μεθοδολογία καθορισμού του καλού οικολογικού δυναμικού (ΚΟΔ).

Ενώ τα ΙΤΥΣ/ΤΥΣ έχουν χαρακτηριστεί, τα ΣΔΛΑΠ δεν καθορίζουν το ΚΟΔ και, ως εκ

τούτου, δεν έχουν εφαρμοστεί τα σχετικά βήματα για τη θέσπιση του ΚΟΔ, γεγονός που δεν

συμφωνεί με τις απαιτήσεις της ΟΠΥ.

Δεν υφίστανται εθνικές οδηγίες για το θέμα αυτό, ενώ δεν αναφέρονται συγκεκριμένα σχέδια

στα ΣΔΛΑΠ για τον καθορισμό του ΚΟΔ. Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, στο μέλλον, θα

πρέπει να αναπτυχθούν εθνικές κατευθυντήριες γραμμές.

Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, δεδομένης της έλλειψης μεθοδολογιών, στο πρώτο

ΣΔΛΑΠ, το ΚΟΔ ορίστηκε ως ισοδύναμο με την καλή οικολογική κατάσταση (ΚΟΚ). Η

δήλωση αυτή είναι αβάσιμη από την άποψη της ΟΠΥ. Εάν το υδατικό σύστημα ορίζεται ως

ΙΤΥΣ είναι επειδή η φυσική τροποποίηση που είναι αναγκαία για να καταστεί δυνατή η

χρήση του νερού δεν επιτρέπει στο υδατικό σύστημα την επίτευξη ΚΟΚ. Το βασικό

πρόβλημα είναι η έλλειψη μεθόδων αξιολόγησης που να παρουσιάζουν ευαισθησία σε

υδρομορφολογικές αλλαγές. Η εν λόγω έλλειψη ευαίσθητων μεθόδων καθιστά αδύνατο τον

αποτελεσματικό χαρακτηρισμό και την εφαρμογή του ΚΟΔ, καθώς και τη μέτρηση των

βελτιώσεων που επιτεύχθηκαν με τα συναφή μέτρα μετριασμού.

8.3 Αποτελέσματα της αξιολόγησης του οικολογικού δυναμικού στα ΙΤΥΣ και ΤΥΣ

Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, δεν έχει οριστεί το ΚΟΔ. Ταυτόχρονα, οι

GR4/5/6/7/8/9/10/11/12 αναφέρουν ότι, για αυτόν τον κύκλο υλοποίησης, το ΚΟΔ ορίζεται

ως η συνήθης «καλή οικολογική κατάσταση», ενώ ταυτόχρονα οι GR1/2/3 αναφέρουν το

ΚΟΔ μόνο ως στόχο για τα ΙΤΥΣ/ΤΥΣ, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις.

Page 68: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

68

9. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

9.1 Μεθοδολογική προσέγγιση στην εκτίμηση

Η σχετική υπουργική απόφαση 51354/Ε103/2010 (ΦΕΚ 1909Β/8-12-2010) περιλαμβάνει τις

ουσίες που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι της οδηγίας σχετικά με Πρότυπα Ποιότητας

Περιβάλλοντος (ΟΠΠΠ). Η απόφαση ζητεί την εξέταση των συγκεντρώσεων υποβάθρου και

των παραγόντων που επηρεάζουν τη βιοδιαθεσιμότητα των μετάλλων, καθώς και την

παρακολούθηση των ζώντων οργανισμών και ιζημάτων. Παρουσιάζει επίσης μια προσέγγιση

για την παρακολούθηση σε ζώνες ανάμειξης (άρθρο 4).

Αναγνωρίζεται ότι λίγες μόνον ουσίες προτεραιότητας (π.χ. στη GR05: το κάδμιο, το νικέλιο,

ο μόλυβδος και ο υδράργυρος) μετρήθηκαν στα περισσότερα υδατικά συστήματα των ΠΛΑΠ

με εξαίρεση ορισμένα υδατικά συστήματα (π.χ. στην GR05, τη λίμνη Παμβώτιδα), όπου

μετρήθηκαν πρόσθετες ουσίες προτεραιότητας. Δεν είναι σαφές εάν έχουν αξιολογηθεί μόνο

συγκεκριμένες ουσίες (σε αντίθεση με όλες αυτές), διότι η κρίση εμπειρογνωμόνων και/ή

υφιστάμενες μελέτες απέκλεισαν τη σημασία των άλλων για το συγκεκριμένο σύστημα

επιφανειακών υδάτων. Φαίνεται, επίσης, ότι οι ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν κατά την

αξιολόγηση δεν ήταν κοινές σε όλα τα υδατικά συστήματα, δηλαδή, χρησιμοποιήθηκαν

διαφορετικές ουσίες στα διαφορετικά υδατικά συστήματα. Τα πρότυπα που

χρησιμοποιήθηκαν για όλες τις ουσίες ακολουθούν το παράρτημα Ι της ΟΠΠΠ.

Ούτε τα πρότυπα για τους ζώντες οργανισμούς ή τα ιζήματα ούτε οι συγκεντρώσεις

υποβάθρου που καθορίζονται στο σχετικό διάταγμα 51354/Ε103/2010 (ΦΕΚ 1909Β/8-12-

2010) εφαρμόστηκαν στα αξιολογημένα ΣΔΛΑΠ. Επιπλέον, δεν εφαρμόστηκε η

βιοδιαθεσιμότητα. Το ίδιο ισχύει και για το θέμα των ζωνών ανάμειξης (άρθρο 4).

Ο πίνακας 9.1.1 απαριθμεί τις ουσίες που αναφέρονται ως υπεύθυνες για τις υπερβάσεις ανά

ΠΛΑΠ, αναφέροντας επίσης τον αριθμό των υδατικών συστημάτων ανά ουσία. Σύμφωνα με

τον πίνακα, τα βαρέα μέταλλα (εμφανίζονται σε 88 υδατικά συστήματα μεταξύ των ΠΛΑΠ),

άλλοι ρύποι (εμφανίζονται σε 40 υδατικά συστήματα μεταξύ των ΠΛΑΠ) και τα

φυτοφάρμακα (εμφανίζονται σε 39 υδατικά συστήματα μεταξύ των ΠΛΑΠ) είναι κυρίως

υπεύθυνα για τις υπερβάσεις. Επισημαίνεται, επίσης, ότι η GR12 (96 ΥΣ), η GR11 (38 ΥΣ)

και η GR03 (32 ΥΣ) είναι οι ΠΛΑΠ με τον μεγαλύτερο αριθμό υδατικών συστημάτων με

υπερβάσεις.

Ουσία που προκαλεί

υπέρβαση των ορίων

Οι υπερβάσεις ορίων ανά ΠΛΑΠ

GR

01

GR

02

GR

03

GR

04

GR

05

GR

06

GR

07

GR

08

GR

09

GR

10

GR

11

GR

12

GR

13

GR

14

1 Βαρέα Μέταλλα -

συγκεντρωτικά 4 6 16 11 9 42

1.1 Κάδμιο 1 5 1* 5* 2

1.2 Μόλυβδος 3

1.3 Υδράργυρος 10 1*

1.4 Νικέλιο 2

2 Φυτοφάρμακα -

συγκεντρωτικά 14 25

2.5 Διουρόνη 3* 1 3 4*

2.5 Isopruton 2*

3 Βιομηχανικοί ρύποι -

συγκεντρωτικά 1 13 10

Page 69: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

69

Ουσία που προκαλεί

υπέρβαση των ορίων

Οι υπερβάσεις ορίων ανά ΠΛΑΠ

GR

01

GR

02

GR

03

GR

04

GR

05

GR

06

GR

07

GR

08

GR

09

GR

10

GR

11

GR

12

GR

13

GR

14

3.3 Βρωμιούχος

διφαινυλαιθέρας 1 1*

3.8 Φθαλικό δι(2-

αιθυλεξύλιο) (DEHP) 1

4 Άλλοι ρύποι -

συγκεντρωτικά 7 3 11 2 2 15

4.9 Εξαχλωροβουταδιένιο 3 1

4.11 Πολυαρωματικοί

υδρογονάνθρακες 4

4.17 Ενώσεις

τριβουτυλοκασσιτέρου 3* 1 3 4*

Πίνακας 9.1.1: Ουσίες που είναι υπεύθυνες για τις υπερβάσεις ορίων

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014.

Page 70: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

70

10. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

Η Κοινή Υπουργική Απόφαση 39626/2208/ Ε130/2009 καθορίζει τα μέτρα για την

προστασία των υπόγειων υδάτων από τη ρύπανση και την υποβάθμιση, σε συμμόρφωση με

τις διατάξεις της οδηγίας 2006/118/ΕΚ.

Όλα τα συστήματα υπόγειων υδάτων (ΣΥΥ) (366 συνολικά) έχουν αξιολογηθεί τόσο για τη

χημική όσο και για την ποσοτική τους κατάσταση. 15% των ΣΥΥ είναι σε κακή χημική

κατάσταση και 17% είναι σε κακή ποσοτική κατάσταση, ενώ το 78% είναι σε καλή χημική

και ποσοτική κατάσταση.

Κατάσταση

Κακή

χημική

κατάσταση

Κακή

ποσοτική

κατάσταση

Καλή

κατάσταση

GR01 2 2 24

GR02 4 2 22*

GR03 10* 5 17*

GR04 1* 3* 23*

GR05 1 1 25

GR06 11 9 12

GR07 6 5 38

GR08 4* 10* 21*

GR09 4 14 48

GR10 8 11 26

GR11 1 1 14

GR12 4 0 14

GR13 - - -

GR14 - - -

Σύνολο 56 63 284

Πίνακας 10.1: Αριθμός και ποσοστό των υπόγειων υδατικών συστημάτων και η κατάστασή τους.

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

10.1 Ποσοτική κατάσταση

Στις 12 ΠΛΑΠ που εξετάσθηκαν μέχρι τώρα στην παρούσα έκθεση, περίπου το 83% των

συστημάτων υπόγειων υδάτων είναι σε καλή ποσοτική κατάσταση και το 17% σε κακή. Η

βασική αιτία για τη μη επίτευξη καλής ποσοτικής κατάστασης φέρεται να είναι ότι ο

μακροπρόθεσμος ετήσιος μέσος όρος άντλησης υπερβαίνει τον διαθέσιμο πόρο υπόγειων

υδάτων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των επιπέδων των υπόγειων υδάτων και

διείσδυση θαλασσινού νερού. Η σημαντική υποβάθμιση της κατάστασης των επιφανειακών

υδάτων αναφέρθηκε ως ένας επιπλέον λόγος σε ένα ΣΥΥ της GR11.

Για την εκτίμηση της ποσοτικής κατάστασης των ΥΥ, θα πρέπει καταρχήν να λαμβάνονται

υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια:

1) Έλεγχος της ισορροπίας του νερού.

Page 71: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

71

2) Έλεγχος των επιπτώσεων στις συνθήκες ροής των επιφανειακών υδάτων: η επιρροή ενός

ΣΥΥ στα ΣΕΥ θεωρείται σημαντική και διερευνάται περαιτέρω όταν οι αντλήσεις υπόγειων

υδάτων υπερβαίνουν το 50% της συνολικής άντλησης γλυκού νερού της λεκάνης απορροής

του αντίστοιχου ΣΕΥ.

3) Έλεγχος των επιπτώσεων στα χερσαία οικοσυστήματα.

4) Έλεγχος διείσδυσης αλμυρού νερού: ορισμός της μέσης ετήσιας άντλησης σε συνδυασμό

με τον μακροπρόθεσμο ετήσιο μέσο όρο της μεταβολής της στάθμης των υπόγειων υδάτων,

προκειμένου να εντοπιστεί το μέτωπο αλμυρού νερού.

Κατά τη διαδικασία εφαρμογής, τα παραπάνω κριτήρια των οδηγιών για τα ύδατα και για τα

υπόγεια ύδατα προσαρμόστηκαν στους περιορισμούς ή τα εμπόδια που θέτουν τα διαθέσιμα

στοιχεία. Ως εκ τούτου, στην πράξη, οι παραπάνω έλεγχοι δεν πραγματοποιούνται με

συνέπεια σε όλα τα ΣΕΥ λόγω των περιορισμών που θέτουν τα στοιχεία όσον αφορά την

επάρκεια, τη συνέχεια, τη συχνότητα και τη χωροχρονική κάλυψη. Η ποσοτική σύγκριση του

ισοζυγίου μεταξύ ανατροφοδότησης και άντλησης δεν ήταν πάντα εφικτή (π.χ. στο 39% των

ΣΕΥ της GR12), καθώς τα σχετικά αρχεία με στοιχεία για τη στάθμη των υπόγειων υδάτων

ορισμένες φορές περιορίζονταν στα πέντε έτη (π.χ. GR01), γεγονός που εμπόδιζε τον

εντοπισμό των τάσεων. Στις περιπτώσεις αυτές, η αξιολόγηση βασίστηκε σε απλουστευμένα

πρακτικά κριτήρια, συνοδευτικά τεκμήρια και τη γνώση των εμπειρογνωμόνων. Φαίνεται ότι

το ισοζύγιο μεταξύ ανατροφοδότησης και άντλησης, οι τάσεις στη στάθμη των υπόγειων

υδάτων, οι επιπτώσεις των αντλήσεων (θεωρούνται σημαντικές εφόσον υπερβαίνουν το 50%

των συνολικών αντλήσεων γλυκού νερού της λεκάνης απορροής ποταμού με τα σχετικά

ΣΕΥ), καθώς και ο εντοπισμός της διείσδυσης αλμυρού νερού ήταν τα κριτήρια που

ελήφθησαν περισσότερο υπόψη κατά την αξιολόγηση και, φυσικά, στο μέτρο που

υποστηρίζονταν από τα διαθέσιμα στοιχεία. Επισημαίνεται ότι τα στοιχεία σχετικά με την

άντληση ήταν, ως επί το πλείστον, εκτιμήσεις που συνάγονταν από τις υδατικές ανάγκες και

τα δεδομένα χρήσης του νερού.

10.2 Χημική κατάσταση υπογείων υδάτων

Στις 12 ΠΛΑΠ που αξιολογήθηκαν στην εν λόγω έκθεση, περίπου το 85% των συστημάτων

υπόγειων υδάτων είναι σε καλή χημική κατάσταση και το 15% σε ελλιπή. Οι κύριοι ρύποι

που ευθύνονται για την αποτυχία επίτευξης καλής χημικής κατάστασης ήταν κυρίως οι

χλωριούχες ενώσεις, οι νιτρικές ενώσεις, η αγωγιμότητα και οι θειικές ενώσεις,

ακολουθούμενες από το αργίλιο, τον μόλυβδο, το χρώμιο, το νικέλιο και το αρσενικό. Το

αμμώνιο επίσης αναφέρθηκε σε ορισμένες περιπτώσεις. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η

αξιολόγηση της χημικής κατάστασης βασίστηκε στις παραμέτρους για τις οποίες υπήρχαν

διαθέσιμα στοιχεία για τουλάχιστον δύο συνεχόμενα έτη. Κατά συνέπεια, στα περισσότερα

ΣΥΥ, τα στοιχεία περιορίζονταν στο pΗ, την αγωγιμότητα, τις χλωριούχες ενώσεις, τις

νιτρικές ενώσεις, το διοξείδιο του αζώτου, το αμμώνιο, τις θειικές ενώσεις. Ο μόλυβδος, το

χρώμιο, το νικέλιο και το αργίλιο αξιολογήθηκαν σε ένα υποσύνολο των ΣΥΥ, ενώ το

διαλυμένο οξυγόνο, το κάδμιο, το αρσενικό, ο υδράργυρος, το τριχλωραιθυλαίνιο -

τετραχλωροαιθυλένιο και τα φυτοφάρμακα δεν έχουν εκτιμηθεί λόγω μη διαθεσιμότητας

δεδομένων. Ορισμένα ΣΥΥ έχουν χαρακτηρισθεί σε καλή χημική κατάσταση, παρά το

γεγονός ότι υπήρξε υπέρβαση της μέγιστης επιτρεπόμενης συγκέντρωσης σε ένα ή

περισσότερα σημεία παρακολούθησης, εφόσον αυτά ήταν λιγότερο από το 20% του

συνολικού αριθμού των τόπων παρακολούθησης σε όλο το ΣΥΥ. Στην περίπτωση αυτή,

λαμβάνονται υπόψη πρόσθετα κριτήρια, όπως η εκτίμηση της διείσδυσης αλμυρού νερού, η

εκτίμηση της υποβάθμισης της χημικής και οικολογικής κατάστασης των ΣΕΥ (σε

περίπτωση που η εισχώρηση ρύπων από τα ΣΥΥ στα ΣΕΥ είναι μεγαλύτερη από 50%, η

Page 72: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

72

χημική κατάσταση χαρακτηρίζεται ως κακή), η εκτίμηση της υποβάθμισης των χερσαίων

οικοσυστημάτων, καθώς και η εκτίμηση των επιπτώσεων στις πηγές πόσιμου νερού.

Φαίνεται, ωστόσο, ότι το κριτήριο του 20% (μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός των τόπων

παρακολούθησης που υπερβαίνουν τη μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση των ΥΥ) ήταν

αυτό που καθόρισε την αξιολόγηση, μαζί με τον προσδιορισμό των ανθρωπογενών πιέσεων.

Σε γενικές γραμμές, τα διαθέσιμα στοιχεία για τις χημικές παραμέτρους των υπόγειων

υδάτων ήταν περιορισμένα, γεγονός που, σε αρκετές περιπτώσεις, είχε ως αποτέλεσμα την

υιοθέτηση ορισμένων απλουστεύσεων. Η υποβάθμιση της χημικής και οικολογικής

κατάστασης των επιφανειακών υδάτων και η ζημία στα χερσαία οικοσυστήματα τα οποία

εξαρτώνται από υπόγεια ύδατα, λόγω της μεταφοράς των ρύπων από τα ΣΥΥ, έχει ληφθεί

υπόψη στην αξιολόγηση της χημικής κατάστασης των ΣΥΥ στις περιπτώσεις όπου αυτό είναι

δυνατό και με βάση απλοποιημένα και πρακτικά κριτήρια (π.χ. στην περίπτωση που η

εισχώρηση ρύπων από ένα ΣΥΥ σε ένα ΣΕΥ υπερβαίνει το 50%, η χημική κατάσταση

χαρακτηρίζεται ως κακή).

Δεν δηλώνεται ρητώς ότι έχουν ληφθεί υπόψη όλοι οι ρύποι που θέτουν σε κίνδυνο την

επιτυχία των περιβαλλοντικών στόχων για τα ΣΥΥ. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το

τριχλωροαιθυλένιο και τετραχλωροαιθυλένιο. Ως εκ τούτου, οι συγκεκριμένες παράμετροι

δεν έχουν ληφθεί υπόψη στις εκτιμήσεις και δεν θα μπορούσαν να παραχθούν σχετικοί

χάρτες. Οι μετρήσεις βαρέων μετάλλων (Pb, Cd, As, Hg) δεν υπήρξαν συστηματικές. Κατά

συνέπεια, σε πολλά ΣΥΥ, τα στοιχεία αυτά δεν έχουν επίσης ληφθεί υπόψη κατά την

αξιολόγηση. Υπάρχουν, ωστόσο, πρόσθετες παράμετροι και δείκτες που έχουν ληφθεί υπόψη

κατά τις εκτιμήσεις (πέραν εκείνων που προτείνονται από το παράρτημα ΙΙ μέρος Β του

ΣΥΥ), όπως το pH, το NO2, το ΝΟ3 και, σε ορισμένες περιπτώσεις, το Fe, το Mn, το Mg, το

Β, και για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις σε περίπτωση υπέρβασης της μέγιστης επιτρεπόμενης

συγκέντρωσης, το οποίο έμμεσα υποδηλώνει ότι ίσως έχουν ληφθεί υπόψη οι σχετικοί ρύποι

καθαυτοί.

Οι μέγιστες επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της

χημικής κατάστασης των ΣΥΥ βασίζονται σε εθνικές αξίες, όπως ορίζονται με την

υπουργική απόφαση 1811/30-12-2011. Η εν λόγω υπουργική απόφαση καθορίζει τα πρότυπα

ποιότητας (QSS) και τις μέγιστες επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις σε εθνικό επίπεδο, με βάση

το άρθρο 3 της ΚΥΑ 39626/2208/Ε130/2009. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, οι εν λόγω

μέγιστες επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις έχουν οριστεί σύμφωνα με τις κατευθυντήριες

γραμμές του παραρτήματος ΙΙ μέρος Α του ΣΥΥ. Για τα νιτρικά και τις δραστικές ουσίες στα

φυτοφάρμακα, τα πρότυπα ποιότητας είναι εκείνα που καθορίζονται στο παράρτημα Ι του

ΣΥΥ. Εκτός από τις ουσίες του παραρτήματος ΙΙ, η Ελλάδα έχει, επίσης, ορίσει μέγιστες

επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις για τις ακόλουθες ουσίες: Ni, Cr, ΑΙ, ΝΟ2, ΝΟ3 και pH. Οι

εθνικές μέγιστες επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις για τα ΣΥΥ είναι εναρμονισμένες με τα

σχετικά πρότυπα ποιότητας για το πόσιμο νερό λόγω του ότι η πλειονότητα των ΣΥΥ

χρησιμοποιούνται για να καλύψουν ανάγκες σε πόσιμο νερό, αλλά και προκειμένου να είναι

δυνατή η σύγκριση μεταξύ των ΣΥΥ, καθώς και σε σχέση με τα ΣΥΥ άλλων χωρών της ΕΕ.

Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση 1811, οι μέγιστες επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις

μπορούν να προσαρμοστούν λόγω των φυσικών επιπέδων υποβάθρου για κάθε περίπτωση

χωριστά και αυτό πράγματι εφαρμόστηκε σε ορισμένα ΣΥΥ όπου τα υψηλά επίπεδα

οφείλονταν αποκλειστικά στο φυσικό υπόβαθρο και όχι σε οποιαδήποτε ανθρωπογενή αίτια.

Ανοδικές τάσεις διαπιστώθηκαν στα ΣΥΥ για τα οποία υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία (για

μακρά χρονική περίοδο). Σημαντική ανοδική τάση υφίσταται όταν ο ρυθμός αύξησης της

συγκέντρωσης μιας ουσίας είναι υψηλότερος από 10% της αντίστοιχης μέγιστης

Page 73: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

73

επιτρεπόμενης συγκέντρωσης. Η τάση του ΣΥΥ αναγνωρίζεται όταν τουλάχιστον το 80%

των τόπων παρακολούθησης του ΣΥΥ καταδεικνύει σημαντική ανοδική τάση. Οι

χρονοσειρές που εξετάστηκαν είχαν διαφορετική διάρκεια στα διάφορα ΣΥΥ (σε κάποια

περιορίζονταν στα 4 έτη, ενώ σε άλλα ήταν 8-15 έτη). Για τον επόμενο κύκλο των ΣΔΛΑΠ

προτείνεται (όπως απεικονίζεται σε μερικά ΣΔΛΑΠ) να χρησιμοποιηθεί το έτος 2007-2008

ως σημείο αναφοράς, καθώς σηματοδοτεί την έναρξη του νέου προγράμματος

παρακολούθησης. Όλα τα σημεία εκκίνησης για την αναστροφή των τάσεων ορίζονται με το

75% των ΥΥ-ΠΠ και μέγιστων επιτρεπόμενων τιμών, αλλά δεν έχει οριστεί ακόμη η

μεθοδολογία (είτε επειδή δεν έχουν εντοπιστεί ακόμη ανοδικές τάσεις στα ΣΥΥ για τα οποία

υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία είτε λόγω έλλειψης πληροφοριών). Δεν υπάρχει καμία

αναφορά για την αξιολόγηση του πλουμίου αιθάλης στα ΣΔΛΑΠ.

10.3 Προστατευόμενες περιοχές

Η κατάσταση των προστατευόμενων περιοχών πόσιμων υπόγειων υδάτων παρουσιάζεται

στον Πίνακα 10.3.1 παρακάτω. Συνολικά, 89 προστατευόμενες περιοχές υπόγειων υδάτων

εντοπίζονται στο σύνολο της επικράτειας, εκ των οποίων 95,5% χαρακτηρίζονται σε καλή

κατάσταση και 4,5% σε άγνωστη.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση άλλων προστατευόμενων

περιοχών, όπως είναι οι περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι οποίες εξαρτώνται από το

νερό, καθώς δεν έχουν τεθεί οι στόχοι (βλέπε τμήμα 11.1).

Page 74: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

74

ΠΛΑΠ Καλή Μη επίτευξη

καλής Άγνωστη

GR01 4

GR02 5

GR03 3

GR04 4* - -

GR05 8

GR06 3

GR07 10 4

GR08 4* - -

GR09 9

GR10 3

GR11 14

GR12 18

GR13 - - -

GR14 - - -

Σύνολο 85 0 4

Πίνακας 10.3.1: Κατάσταση προστατευόμενων περιοχών πόσιμων υπόγειων υδάτων

Πηγή: WISE

*διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 75: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

75

11. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ

Με βάση τις πληροφορίες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014, η Ελλάδα έχει

θέσει ως στόχο την επίτευξη καλής ή καλύτερης κατάστασης σε 330 συστήματα

επιφανειακών υδάτων (24%) εντός του 2015, με αύξηση 5,5% σε σύγκριση με τα στοιχεία

του 2009 (Πίνακας 6.7). Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο

της ΕΕ.

Ο αριθμός των υδατικών συστημάτων που βρίσκονται σε καλή ή καλύτερη κατάσταση

διαφέρει σημαντικά από ΠΛΑΠ σε ΠΛΑΠ σχετικά με την αναμενόμενη αύξηση (από 0 έως

18%), καθώς και όσον αφορά τον αριθμό των υδατικών συστημάτων που βρίσκονται σε καλή

κατάσταση το 2015 (1.9% έως 59%), ακόμη και εάν ο αριθμός και το είδος των μέτρων που

ελήφθησαν δεν διαφέρει σημαντικά μεταξύ των ΠΛΑΠ.

Το ζήτημα των υδατικών συστημάτων που βρίσκονται σε «άγνωστη» κατάσταση και το πότε

θα επιτύχουν καλή ή καλύτερη κατάσταση διαφέρει μεταξύ των ΠΛΑΠ: οι GR11/12

αναφέρουν ότι όλα τα υδατικά συστήματα που βρίσκονται, επί του παρόντος, σε άγνωστη

κατάσταση θα επιτύχουν καλή ή καλύτερη κατάσταση εντός του 2015. Τα άλλα ΠΛΑΠ

αναφέρουν ότι, αφού υπάρξουν περισσότερες πληροφορίες παρακολούθησης, η κατάσταση

θα αξιολογηθεί εκ νέου και ενδεχομένως να ληφθούν περισσότερα μέτρα.

Στα υπόγεια υδατικά συστήματα, δεν αναμένεται καμία αύξηση όσον αφορά την καλή

ποσοτική κατάσταση (Πίνακας 6.11) μεταξύ 2009 και 2015 [ενώ ο αριθμός των συστημάτων

υπόγειων υδάτων που βρίσκονταν σε καλή κατάσταση το 2009 είναι ήδη υψηλός (83,1%)].

Παρόμοια είναι η κατάσταση και όσον αφορά τη χημική κατάσταση (Πίνακας 6.10), με

αύξηση κατά 0,3% [από το ήδη υψηλό ποσοστό των συστημάτων υπόγειων υδάτων που

βρίσκονται σε καλή χημική κατάσταση (84,7%)].

11.1 Πρόσθετοι στόχοι σε προστατευόμενες περιοχές

Προστατευόμενες περιοχές (για το πόσιμο νερό, τα οστρακοειδή, τα ύδατα κολύμβησης και

περιοχές του δικτύου Natura 2000) έχουν οριστεί σε όλες τις ΠΛΑΠ.

Δεν υφίστανται ούτε έχουν οριστεί πρόσθετοι στόχοι πέρα από την επίτευξη της καλής

οικολογικής κατάστασης/δυναμικού. Για τις προστατευόμενες περιοχές, οι κύριοι

περιβαλλοντικοί στόχοι είναι η συμμόρφωση (έως το 2015 το αργότερο) με τα συγκεκριμένα

πρότυπα και τους στόχους της κοινοτικής νομοθεσίας βάσει της οποίας έχουν καθοριστεί οι

μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές, καθώς και η επίτευξη καλής κατάστασης μέχρι το

2015.

11.2 Εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 4 και το άρθρο 4 παράγραφος 5

Υπάρχουν ορισμένες διαφορές στα στοιχεία που αφορούν τις εξαιρέσεις του άρθρου 4

παράγραφος 4 και του άρθρου 4 παράγραφος 5, στις διορθώσεις που υπέβαλε η ελληνική

πλευρά στα τέλη του 2014, στα δεδομένα του WISE και στα ΣΔΛΑΠ/παραρτήματά τους. Με

βάση τις πληροφορίες που υπέβαλε η Ελλάδα, αναφέρθηκαν συνολικά 430 εξαιρέσεις βάσει

του άρθρου 4 παράγραφος 4 και καμία εξαίρεση βάσει του άρθρου 4 παράγραφος 5.

Σε γενικές γραμμές, δεν αναπτύχθηκε ή εντοπίστηκε καμία μεθοδολογία όσον αφορά το

επιχείρημα της «δυσαναλογίας των δαπανών». Υπάρχει πολύ περιορισμένη χρήση του

επιχειρήματος των «φυσικών συνθηκών».

Οι περισσότερες από τις εξαιρέσεις (266) του άρθρου 4 παράγραφος 4 εφαρμόστηκαν με την

αιτιολογία της «τεχνικής αδυναμίας». Το γενικό επιχείρημα πίσω από τις εξαιρέσεις αυτές

Page 76: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

76

(έστω και αν οι λεπτομέρειες του επιχειρήματος διαφέρουν ανάλογα με την ΠΛΑΠ) είναι ότι

δεν υπάρχει επαρκής διαθέσιμος χρόνος για την εφαρμογή ή την επεξεργασία των μέτρων

(μεγάλο χρονικό διάστημα αποκατάστασης των υδατικών συστημάτων, το οποίο φαίνεται να

συνδέεται περισσότερο με τις φυσικές συνθήκες), ούτως ώστε τα υδατικά συστήματα να

επιτύχουν καλή κατάσταση εγκαίρως. Ως εκ τούτου, τα επιχειρήματα αυτά για τις εξαιρέσεις

στα ελληνικά ΣΔΛΑΠ δεν είναι αρκετά σαφή.

Όσον αφορά το άρθρο 4 παράγραφος 4, οι ενδείξεις σχετικά με το ποιες επιπτώσεις και ποιοι

παράγοντες προκαλούν την εφαρμογή της εν λόγω εξαίρεσης εντοπίζονται στις περισσότερες

ΠΛΑΠ (πλην των GR11/12), με περισσότερες ή λιγότερες λεπτομέρειες. Σε ορισμένες

ΠΛΑΠ, παρέχεται ένας συνοπτικός πίνακας για κάθε εξαίρεση σύμφωνα με το άρθρο 4

παράγραφος 4, στον οποίο αναφέρονται οι «πιθανοί λόγοι για τη μη επίτευξη των

περιβαλλοντικών στόχων», καθώς και οι επιπτώσεις αυτών των παραγόντων.

Επισημαίνεται ότι η κατάσταση ενός μεγάλου αριθμού υδατικών συστημάτων στην Ελλάδα

είναι «άγνωστη». Για τα υδατικά αυτά συστήματα, δεν έχει εφαρμοστεί καμία εξαίρεση

μέχρι σήμερα. Δεν είναι σαφές αν –αφού καταστούν διαθέσιμες συμπληρωματικές

πληροφορίες παρακολούθησης– τα εν λόγω υδατικά συστήματα θα βρίσκονται σε «καλή

κατάσταση» και, ως εκ τούτου, οι πρόσθετες εξαιρέσεις θα πρέπει να αιτιολογηθούν.

ΠΛΑΠ Άρθρο 4 παράγραφος 4 Άρθρο 4 παράγραφος 5

Π Λ Μ Π ΥΥ Π Λ Μ Π ΥΥ

GR01 5* 0 0 0 2 0 0 0 0 0

GR02 3* 0 0 1* 4* 0 0 0 0 0*

GR03 32* 0 0 1 10 0 0 0 0 0*

GR04 7* 5* 4* 2* 2* 0* 0* 0* 0* 0*

GR05 6* 1 4 4 1* 0* 0 0 0 0

GR06 7 0 0 7 12 0 0 0 0 0

GR07 28 0 1* 6 8 0 0 0 0 0

GR08 50* 1* 0* 2* 11* 0* 0* 0* 0* 0*

GR09 17 5 1 0 14 0 0 0 0 0

GR10 9 2 1 1 12 0 0 0 0 0

GR11 46* 2 1 2 1 0 0 0 0 0

GR12 74* 4 5 2 4 0 0 0 0 0

GR13 - - - - - - - - - -

GR14 - - - - - - - - - -

Σύνολο 284 20 17 28 81 0 0 0 0 0

Πίνακας 11.1.1: Αριθμός ΥΣ με εξαιρέσεις για το άρθρο 4 παράγραφος 4 και το άρθρο 4 παράγραφος 5

Πηγή: WISE, διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 (σημειώνονται με *)

Ορισμένες διαφορές μεταξύ των εν λόγω πληροφοριών και των ΣΔΛΑΠ/των παραρτημάτων τους.

Page 77: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

77

ΠΛΑΠ

Συνολικά9

Τεχνική δυνατότητα Δυσανάλογα έξοδα Φυσικές συνθήκες

Άρθρο 4

παράγρα

φος 4

Άρθρο 4

παράγρα

φος 5

Άρθρο 4

παράγρα

φος 4

Άρθρο 4

παράγρα

φος 5

Άρθρο 4

παράγρα

φος 4

Άρθρο 4

παράγρα

φος 5

GR01 2* 0* 3* 0* 0* 0*

GR02 3* 0* 1* 0* 0* 0*

GR03 21* 0 12* 0* 0* 0*

GR04 18* 0 0 0 0 0

GR05 15* 0* 0 0 0 0

GR06 14 0 0 0 0 0

GR07 35* 0 0 0 0 0

GR08 53* 0 0 0 0 0

GR09 17 0 0 0 6 0

GR10 5 0 8 0 0 0

GR11 51* 0 0 0 0 0

GR12 85* 0 0 0 0 0

GR13 - - - - - -

GR14 - - - - - -

Σύνολο 266 0 24 0 6 0

Πίνακας 11.2.1: Αριθμός των επιφανειακών υδατικών συστημάτων με τις εξαιρέσεις του άρθρου 4

παράγραφος 4 και του άρθρου 4 παράγραφος 5

Πηγή: WISE, διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 (σημειώνονται με *)

Ορισμένες διαφορές μεταξύ των εν λόγω πληροφοριών και των ΣΔΛΑΠ/των παραρτημάτων τους.

9 Συνδυασμός εξαιρέσεων που αφορούν την οικολογική και τη χημική κατάσταση. Πηγή: WISE, διορθώσεις

που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014

Page 78: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

78

Σχήμα 11.2.1: Αριθμός των ΥΣ με τις εξαιρέσεις του άρθρου 4 παράγραφος 4 και του άρθρου 4

παράγραφος 5

Τ = Τεχνική δυνατότητα, Δ = Δυσανάλογα έξοδα, Ν = Φυσικές συνθήκες

11.3 Εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 6

Δεν εφαρμόζονται εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 6.

11.4 Εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 7

Σε γενικές γραμμές, η εφαρμογή του άρθρου 4 παράγραφος 7 για τις νέες τροποποιήσεις

(ιδίως για τα φράγματα) είναι ασαφής και ελλιπής στα ελληνικά ΣΔΛΑΠ.

Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται και ομαδοποιούνται οι νέες τροποποιήσεις διαφέρει

σημαντικά (είναι, ωστόσο, όμοιος σε καθεμία από τις ομάδες των ΣΔΛΑΠ GR 1/2/3, GR

4/5/8, GR 6/7, GR9/10 και GR11/12). Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο οι εν λόγω

τροποποιήσεις αξιολογούνται αρχικά σχετικά με το εάν το άρθρο 4 παράγραφος 7 χρειάζεται

να εξεταστεί, επίσης ποικίλλει μεταξύ των ΠΛΑΠ και δεν μπορεί να θεωρηθεί ως επαρκώς

σαφής· αναφέρθηκαν πολλές τροποποιήσεις για τις οποίες φαίνεται ότι θα έπρεπε να

αιτιολογείται εξαίρεση βάσει του άρθρου 4 παράγραφος 7 (ή τουλάχιστον να εξετάζεται).

Σε επτά ΠΛΑΠ (GR4/5/8/9/10/11/12), οι εν λόγω εξαιρέσεις έχουν εφαρμοστεί, ενώ

υπάρχουν διαφορές στον αριθμό των υδατικών συστημάτων που εξαιρούνται βάσει του

άρθρου 4 παράγραφος 7 (βλέπε πίνακα 11.4.1 παρακάτω). Επιπλέον, πέρα από αυτές,

υπάρχουν άλλες πέντε ΠΛΑΠ, οι οποίες υποβλήθηκαν σε «εξέταση» βάσει του άρθρου 4

παράγραφος 7, αλλά στο τέλος δεν εφαρμόστηκαν οι εξαιρέσεις:

GR01: 6 περιπτώσεις έχουν εξεταστεί·

GR02: 7 περιπτώσεις έχουν εξεταστεί·

GR03: 13 περιπτώσεις έχουν εξεταστεί·

GR04: εξετάστηκαν 3 περιπτώσεις επιπλέον αυτών όπου εφαρμόστηκε το άρθρο 4

παράγραφος 7·

GR05: εξετάστηκαν 9 περιπτώσεις επιπλέον αυτών όπου εφαρμόστηκε το άρθρο 4

παράγραφος 7·

GR06: 6 περιπτώσεις έχουν εξεταστεί·

GR07: 1 υπόθεση εξετάστηκε (ενώ άλλες 6-8 συζητούνται εν συντομία στο πλαίσιο

του άρθρου 4 παράγραφος 7)·

GR08: εξετάστηκαν 11 περιπτώσεις επιπλέον αυτών όπου εφαρμόστηκε το άρθρο 4

παράγραφος 7·

GR09: εξετάστηκαν 3 περιπτώσεις επιπλέον αυτών όπου εφαρμόστηκε το άρθρο 4

παράγραφος 7·

GR010: δεν εξετάστηκαν περιπτώσεις επιπλέον αυτών όπου εφαρμόστηκε το άρθρο 4

παράγραφος 7

GR012: εξετάστηκε 1 περίπτωση επιπλέον αυτών όπου εφαρμόστηκε το άρθρο 4

παράγραφος 7·

Οι περιπτώσεις που εξετάστηκαν αφορούν, ως επί το πλείστον, την κατασκευή νέων

φραγμάτων. Λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές επιπτώσεις των φραγμάτων στα υδατικά

συστήματα, θα αναμενόταν ότι το άρθρο 4 παράγραφο 7 θα εφαρμοζόταν σε όλες τις

Page 79: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

79

περιπτώσεις και όχι μόνο σε αυτές που «εξετάστηκαν». Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να γίνεται.

Αυτό μπορεί να σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο αξιολογήθηκαν οι υδρομορφολογικές

πιέσεις (βλέπε τμήμα 4.4). Μόνο μεγάλα φράγματα άνω των 15 μέτρων θεωρούνται

«σημαντικά», εφόσον η ικανότητα ρύθμισης της ροής του ποταμού υπερβαίνει το μέγιστο

επιτρεπόμενο όριο. Οι επιπτώσεις τότε θεωρούνται σημαντικές κατάντη του φράγματος.

Αυτή η προσέγγιση παραβλέπει τα εξής σημαντικά θέματα:

ορισμένες μικρότερες υδρομορφολογικές επιπτώσεις ενδέχεται να είναι σοβαρές, π.χ.

η διακοπή της συνέχειας είναι σημαντική για φράγματα μικρότερα των 15 μ.

οι επιπτώσεις στα υδατικά συστήματα όπου θα βρίσκονται τα φράγματα και τα

ανάντη τμήματα όπου ο ποταμός μετατρέπεται σε δεξαμενή δεν αξιολογούνται

σωστά· η προσέγγιση φαίνεται να θεωρεί ότι, αν η δεξαμενή, μετά την κατασκευή

της, επιτύχει ΚΟΔ, η εφαρμογή του άρθρου 4 παράγραφος 7 δεν είναι απαραίτητη.

Ακτιβώς το αντίθετο ισχύει, η επίτευξη του ΚΟΔ δεν ισοδυναμεί με ΚΟΚ και, ως εκ

τούτου, όλα τα υδατικά συστήματα ποταμών που μετατρέπονται σε δεξαμενές θα

πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο του άρθρου 4 παράγραφος 7, καθώς τα έργα θα

εμποδίσουν την επίτευξη ΚΟΚ από τα υδατικά συστήματα.

παραβλέπει την υποχρέωση, σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 7 στοιχείο α), να

ενσωματώσει όλα τα μέτρα μετριασμού στις νέες τροποποιήσεις,

συμπεριλαμβανομένης της απαραίτητης οικολογικής ροής προκειμένου να

εξασφαλιστεί ότι τα κατάντη υδατικά σώματα επιτυγχάνουν καλή κατάσταση.

Η αιτιολόγηση για τα φράγματα, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του άρθρου 4 παράγραφος 7,

πρέπει να περιλαμβάνεται στα ΣΔΛΑΠ, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών

εναλλακτικών για τα φράγματα (π.χ. άλλα έργα τα οποία μπορούν να επιτύχουν τον ίδιο

στόχο με άλλα μέσα).

Επισημαίνεται, επίσης, ότι οι μικρές υδροηλεκτρικές μονάδες αντιμετωπίζονται πολύ

διαφορετικά όσον αφορά την «εξέταση» του άρθρου 4 παράγραφος 7 (συγκεντρωτικά ή ανά

μονάδα κ.λπ.).

Ως παράδειγμα μιας ΠΛΑΠ, όπου δεν εντοπίστηκε καμία εξαίρεση του άρθρου 4

παράγραφος 7, αλλά το θέμα συζητήθηκε, η GR01 αποκλείει τα μικρά έργα, καθώς και έργα

που «έχουν γενικά (σε υψηλότερο επίπεδο) θετικό αντίκτυπο στην επίτευξη των στόχων της

ΟΠΥ». Επισημαίνεται ότι, εάν ένα έργο είναι σε θέση να υποβαθμίσει ή να εμποδίσει την

επίτευξη της ΚΟΚ σε ένα υδατικό σύστημα, το γεγονός ότι έχει ευεργετικές επιπτώσεις σε

άλλα υδατικά συστήματα, δεν σημαίνει ότι το άρθρο 4 παράγραφος 7 δεν εφαρμόζεται. Οι

πληροφορίες για τις επιπτώσεις και τα οφέλη θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με διαφανή

τρόπο για την αξιολόγηση σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 7 στοιχείο γ). Το ΣΔΛΑΠ

για την GR01 παρουσιάζει ένα πολύ μακρύ κατάλογο (119 έργα) όλων των

προγραμματισμένων νέων μέτρων και τροποποιήσεων (σε οποιαδήποτε φάση σχεδιασμού)

και ορίζει ότι «για τροποποιήσεις που δεν θα ολοκληρωθούν μέχρι το 2015 ή πρόσθετες

τροποποιήσεις, αυτές πρέπει να αναλυθούν ως προς τις επιπτώσεις τους στην εφαρμογή της

ΟΠΥ και να συμπεριληφθούν στις μελλοντικές αναθεωρήσεις του ΣΔΛΑΠ». Αυτός ο

μακρύς κατάλογος περιλαμβάνει τη στήλη «επηρεάζει την επίτευξη των στόχων της ΟΠΥ»,

όπου για έργα που έχουν ήδη κατασκευαστεί, είναι υπό κατασκευή ή με εξασφαλισμένη

χρηματοδότηση, δίνεται μια απλή απάντηση «ναι/όχι» (Σημείωση: δεν υπάρχει καμία ένδειξη

για τα έργα στην κατηγορία με περιβαλλοντική άδεια ή στην τελική/προκαταρκτική φάση

σχεδιασμού). Για έξι ειδικά έργα (ο «αρχικός κατάλογος»), συμπεριλαμβανομένων δύο

φραγμάτων (το ένα εκ των οποίων είναι υπό κατασκευή), ένα πρόγραμμα τουλάχιστον

Page 80: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

80

έντεκα νέων μικροϋδροηλεκτρικών φραγμάτων (εκτός από τα τέσσερα ήδη υπάρχοντα),

καθώς και τριών έργων για την παροχή νερού, το άρθρο 4 παράγραφος 7 έχει συζητηθεί,

αλλά δεν εφαρμόζεται.

Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο έχει «εξεταστεί» το άρθρο 4 παράγραφος 7, ενδέχεται,

και πάλι, να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ΠΛΑΠ. Σε γενικές γραμμές, τα

σχέδια δεν παρέχουν αρκετά λεπτομερή ανάλυση της εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου

4 παράγραφος 7. Για παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο αξιολογούνται οι περιβαλλοντικές

επιπτώσεις μιας νέας μεταβολής είναι συνοπτικός, ενώ τα επιχειρήματα που

χρησιμοποιούνται είναι π.χ. «ΕΠΕ που έχουν εκτελεστεί», καμία επιδείνωση της κατάστασης

(ακόμη και αν έχει προγραμματιστεί μεγάλο φράγμα), δεν επηρεάζονται υδατικά συστήματα

(μικρότερα των 0,5 km2) κ.λπ. Ένα πλεονέκτημα της μεταβολής που αναφέρεται συχνά είναι

η μείωση αντλήσεων από τα υπόγεια ύδατα. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο είναι ο

«έλεγχος» των εναλλακτικών λύσεων που θα αποτελούσαν καλύτερες περιβαλλοντικές

επιλογές (π.χ. επιλογές στη ζήτηση ύδατος), ο οποίος συχνά είναι πολύ συνοπτικός ή

ανύπαρκτος. Αθροιστικά αποτελέσματα δεν έχουν ληφθεί υπόψη για την αξιολόγηση

σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 7.

Επισημαίνεται ότι η ολοκλήρωση της ΕΠΕ δεν υποκαθιστά την αξιολόγηση σύμφωνα με το

άρθρο 4 παράγραφος 7. Οι στόχοι, οι απαιτήσεις και η αξιολόγηση της ΕΠΕ και της ΟΠΥ

είναι συμπληρωματικές αλλά διακριτές. Ως εκ τούτου, το γεγονός ότι η ΕΠΕ έχει εκτελεστεί

δεν απαλλάσσει τα κράτη μέλη από την εφαρμογή του άρθρου 4 παράγραφος 7.

Page 81: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

81

ΠΛΑΠ Αριθμός υδατικών

συστημάτων σύμφωνα

με διορθώσεις που

υπέβαλε η ελληνική

πλευρά στα τέλη του

2014

Αριθμός

υδατικών

συστημάτων

σύμφωνα με τα

στοιχεία του

WISE

Αριθμός υδατικών

συστημάτων σύμφωνα

με τα

ΣΔΛΑΠ/Παραρτήματα

GR01 0 0 0

GR02 0 0 0

GR03 0 0 0

GR04 5 0 11

GR05 1 0 2

GR06 0 0 0

GR07 0 0 0

GR08 2 0 4

GR09 3 3 3

GR10 4 1 4

GR11 1 1 1

GR12 9 5 9

GR13 - - -

GR14 - - -

Σύνολο 25 10 34

Πίνακας 11.4.1 Αριθμός των ΥΣ στα οποία εφαρμόζονται οι εξαιρέσεις του άρθρου 4 παράγραφος 7

Πηγή: WISE, διορθώσεις που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014, ΣΔΛΑΠ/Παραρτήματα.

11.5 Εξαιρέσεις στην οδηγία για τα υπόγεια ύδατα

Συνολικά, δεν υπάρχουν πληροφορίες στα ΣΔΛΑΠ σχετικά με τις εξαιρέσεις του άρθρου 3

της οδηγίας για τα υπόγεια ύδατα.

Page 82: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

82

12. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΡΩΝ

Σύμφωνα με το παράρτημα VII της ΟΠΥ, τα ΣΔΛΑΠ θα πρέπει να περιέχουν περίληψη των

προγραμμάτων λήψης μέτρων (ΠΛΜ), συμπεριλαμβανομένων των τρόπων με τους οποίους

τα κράτη μέλη προσδοκούν να επιτύχουν τους στόχους του άρθρου 4 της ΟΠΥ. Τα

προγράμματα όφειλαν να θεσπιστούν έως τα τέλη του 2009, ωστόσο, απαιτούνταν να τεθούν

σε λειτουργία μόλις τον Δεκέμβριο του 2012. Λόγω της καθυστερημένης υποβολής των

ελληνικών ΣΔΛΑΠ, η προθεσμία αυτή δεν μπορεί να τηρηθεί.

Η αξιολόγηση στο παρόν τμήμα βασίζεται στα προγράμματα μέτρων όπως συνοψίζονται από

το κράτος μέλος στα ΣΔΛΑΠ του.

12.1 Πρόγραμμα λήψης μέτρων - γενικά

Τα περισσότερα ΣΔΛΑΠ αναφέρουν ότι, αφού καταστούν διαθέσιμα τα αποτελέσματα του

νέου δικτύου παρακολούθησης, τα ΣΔΛΑΠ/ΠΛΜ θα αναθεωρηθούν ή θα επικαιροποιηθούν

εντός του 2015 (με την εξαίρεση των GR11/12).

Δεν υπάρχει σαφής σύνδεση μεταξύ των πιέσεων που εντοπίστηκαν, της κατάστασης των

υδατικών συστημάτων και, ως εκ τούτου, των ειδικών αναγκών βάσει των οποίων θα

ληφθούν τα μέτρα. Δεν καταδεικνύεται στα ΣΔΛΑΠ ότι η αξιολόγηση της κατάστασης των

επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων χρησιμοποιήθηκε για τον καθορισμό των

προγραμμάτων λήψης μέτρων τους.

Όλα τα ΣΔΛΑΠ περιλαμβάνουν ένα πρόγραμμα μέτρων (ΠΛΜ), ενώ δεν έχουν συνταχθεί

εκθέσεις για τις υπολεκάνες σχετικά με το ΣΔΛΑΠ ή το ΠΛΜ, με την εξαίρεση του σχεδίου

διαχείρισης της υπολεκάνης των Πρεσπών (μέρος της GR09). Τα ΠΛΜ είναι δομημένα με

τον ακόλουθο τρόπο (η δομή αυτή και οι προδιαγραφές της είναι παρόμοιες μεταξύ των

διαφόρων ΠΛΑΠ, αλλά όχι ταυτόσημες – υπάρχει η ίδια προσέγγιση για καθεμία από τις

GR1/2/3, GR4/5/6/7/8 και GR11/12):

Βασικά μέτρα και «προγραμματισμένες ενέργειες»: πρώτον, παρουσιάζεται η

υφιστάμενη κατάσταση ενσωμάτωσης των «άλλων οδηγιών» (κυρίως με την ένδειξη

της μεταφοράς στην εθνική νομοθεσία και των μέτρων που έχουν ληφθεί για την

εφαρμογή τους)· παρά το γεγονός ότι όλες οι οδηγίες αναφέρονται ως

«ενσωματωμένες», παρέχονται ενδείξεις ανά οδηγία σχετικά με τις πρόσθετες

δραστηριότητες που έχουν προγραμματιστεί για την εφαρμογή της ΟΠΥ. Αυτές οι

«προγραμματισμένες ενέργειες» παρουσιάζονται διαφορετικά μεταξύ των ΠΛΜ και με

διαφορετικά επίπεδα λεπτομέρειας ή προδιαγραφών (π.χ. ορισμένες φορές παρέχεται

ένας σαφής κατάλογος των δράσεων/συνοπτικός πίνακας, ένδειξη του αρμόδιου φορέα

για την εφαρμογή τους, ένταξη των σχετικών πληροφοριών στο WISE, τα οποία

λείπουν σε άλλες περιπτώσεις). Για δύο ΠΛΑΠ (GR011/12), οι «προγραμματισμένες

ενέργειες», που ονομάζονται «προτάσεις», και οι προδιαγραφές τους είναι λιγότερο

σαφείς. Ο αριθμός αυτών των «ενεργειών» ποικίλλει στις διάφορες ΠΛΑΠ, ενώ ο

αριθμός των οδηγιών που λαμβάνονται υπόψη και για τις οποίες απαιτείται πρόσθετη

δράση ποικίλλει πάρα πολύ, π.χ. με λιγότερες οδηγίες για τις GR04/5/8.

«Άλλα βασικά μέτρα»: εδώ παρουσιάζεται ένας κατάλογος των μέτρων για κάθε

ΠΛΑΠ (σύμφωνα με τις κατηγορίες που ορίζει το άρθρο 11 παράγραφος 3 στοιχεία β)-

θ)· αυτά είναι παρόμοια σε όλες τις ΠΛΑΠ, αλλά με κάποιες διαφορές (ορισμένα

μέτρα δεν βρέθηκαν σε ορισμένες ΠΛΑΠ) ή με την προσθήκη των «ειδικών» μέτρων

που πρέπει να ληφθούν σε ορισμένες ΠΛΑΠ.

Page 83: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

83

Συμπληρωματικά μέτρα: για τη στήριξη των βασικών και άλλων βασικών μέτρων

προκειμένου να υπάρξει συμμόρφωση με τις οδηγίες της ΟΠΥ. Μερικές ΠΛΑΠ (π.χ.

GR1/2/3) περιλαμβάνουν ειδική εξήγηση ή ανάλυση για την οποία απαιτούνται

συμπληρωματικά μέτρα για τα υδατικά συστήματα (δηλαδή, συμπληρωματικά μέτρα

για τα υδατικά συστήματα των οποίων η κατάσταση –με βάση την τρέχουσα

περιορισμένη γνώση– είναι μέτρια, ελλιπής ή κακή, καθώς και για υδατικά συστήματα

των οποίων η κατάσταση είναι είτε άγνωστη είτε καλή, αλλά υπάρχουν σαφείς

αποδείξεις μέσω της ανάλυσης των πιέσεων ότι διατρέχουν κίνδυνο μη επίτευξης των

περιβαλλοντικών στόχων· οι GR09/10 εξηγούν ότι η απόφαση σχετικά με το ποια ΥΣ

χρειάζονται συμπληρωματικά μέτρα ήταν μια εκτίμηση για το εάν τα βασικά/άλλα

βασικά μέτρα ήταν επαρκή για την επίτευξη καλής κατάστασης ή όχι). Η εξήγηση αυτή

απουσιάζει από τις άλλες ΠΛΑΠ· σαφής ένδειξη ότι συμπληρωματικά μέτρα

λαμβάνονται, επίσης, σε υδατικά συστήματα των οποίων η κατάσταση είναι

«άγνωστη» εντοπίζεται μόνο στις GR01/2/3. Σε γενικές γραμμές, παραμένει ασαφές το

πώς προσδιορίζεται στην πράξη η ανάγκη λήψης συμπληρωματικών μέτρων,

δεδομένου ότι δεν υπάρχει μεθοδολογία για την εκτίμηση των επιπτώσεων των

βασικών και άλλων βασικών μέτρων. Οι GR01/2/3/9/10 διακρίνουν, επίσης, τα

συμπληρωματικά μέτρα σε οριζόντια (για το σύνολο της ΠΛΑΠ) και ειδικά (για

συγκεκριμένα υδατικά συστήματα), κάτι το οποίο δεν εφαρμόστηκε στις υπόλοιπες

ΠΛΑΠ . Μερικές ΠΛΑΠ αναφέρουν ποιο μέτρο εφαρμόζεται σε ποιο υδατικό

σύστημα, ενώ άλλες δεν το κάνουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα

«κατασκευαστικά έργα» (νέα φράγματα κ.λπ.) εντάσσονται ως συμπληρωματικά μέτρα

στο ΠΛΜ. Δεν υπάρχουν ειδικά μέτρα για υδατικά συστήματα των οποίων η

κατάσταση είναι «άγνωστη», ωστόσο, ορισμένα από τα γενικότερα μέτρα τα

επηρεάζουν.

Όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής των μέτρων, σε όλες τις ΠΛΑΠ έχει γίνει μια

«ιεράρχηση» των μέτρων, η οποία είναι παρόμοια, αλλά όχι ταυτόσημη μεταξύ των

διαφόρων σχεδίων. Καταρχήν, τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της

τρέχουσας διαχειριστικής περιόδου (δηλαδή εντός του 2015)· τα μέτρα που πρόκειται να

εφαρμοστούν μεταξύ 2015-2021 είναι μεσοπρόθεσμα, ενώ η κατάλληλη προετοιμασία και ο

προγραμματισμός των δραστηριοτήτων πραγματοποιείται κατά την τρέχουσα διαχειριστική

περίοδο· τα μέτρα που πρόκειται να εφαρμοστούν μεταξύ 2021-2027 είναι μακροχρόνια,

δεδομένου ότι αυτά χρειάζονται μεγάλο χρονικό διάστημα προετοιμασίας για την εφαρμογή

τους. Όλα τα ΣΔΛΑΠ περιέχουν μια ένδειξη για το εάν τα μέτρα είναι βραχυπρόθεσμα,

μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.

Όσον αφορά την ένδειξη του επιπέδου ή της κλίμακας βάσει της οποίας έχουν θεσπιστεί τα

μέτρα, αυτή ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των ΠΛΑΠ. Το πεδίο εφαρμογής πολλών εκ

των μέτρων που παρουσιάζονται στα ΣΔΛΑΠ έχει εθνική εμβέλεια ή αφορά τη λεκάνη

απορροής· ταυτόχρονα, οι πληροφορίες που παρέχονται στο WISE για το γεωγραφικό πεδίο

εφαρμογής ποικίλλουν μεταξύ των ΠΛΑΠ, ακόμη και για το ίδιο μέτρο (π.χ. όσον αφορά τα

«άλλα βασικά» μέτρα, οι GR1/2/3 φέρουν την ένδειξη «εθνικό επίπεδο», ενώ π.χ. για τις

GR11/12 το επίπεδο εφαρμογής υποδεικνύεται ως εθνικό, ΠΛΑΠ, μέρος της ΠΛΑΠ ή

υπόγεια ύδατα για κάθε μέτρο).

Οι αρχές που είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή των μέτρων αναφέρονται στις περισσότερες

ΠΛΑΠ (σε ορισμένες ονομάζονται: «εμπλεκόμενες αρχές»), με τις δημόσιες αρχές να είναι

υπεύθυνες για όλα σχεδόν τα μέτρα (υπάρχει ειδική μνεία των ιδιωτικών φορέων που

συμβάλλουν επίσης σε ορισμένα ειδικά μέτρα GR04/5/7/8/9/10).

Page 84: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

84

Όσον αφορά τον υπολογισμό του κόστους-αποτελεσματικότητας των μέτρων, αυτό δεν

αναφέρεται σε κανένα ΠΛΜ ή ΣΔΛΑΠ. Ταυτόχρονα, σε ξεχωριστό έγγραφο, έγινε ένας

υπολογισμός του κόστους-αποτελεσματικότητας για κάθε ΠΛΑΠ με αποκλίνουσες

μεθοδολογίες, ωστόσο, όλα αυτά δεν φαίνεται να έχουν χρησιμοποιηθεί για την πραγματική

«ιεράρχηση» των μέτρων.

Παρέχονται ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τις δαπάνες μεμονωμένων μέτρων (ως επί το

πλείστον για τα συμπληρωματικά μέτρα), ωστόσο, δεν προσδιορίζονται σαφώς για όλα τα μέτρα10

. Οι

συνοπτικές πληροφορίες που εντοπίστηκαν σχετικά με το συνολικό κόστος των μέτρων είναι

αποκλίνουσες: Οι GR6/7/11/12 αναφέρουν συνοπτικά στοιχεία για τα βασικά/άλλα βασικά

και συμπληρωματικά μέτρα (με τις GR11/12 να παρέχουν αναλυτικά στοιχεία για τα βασικά

και άλλα βασικά μέτρα), οι GR9/10 παρέχουν συνοπτικά στοιχεία για όλα τα βασικά μέτρα,

ενώ οι GR1/2/3/4/5/8 εμφανίζουν το συνολικό κόστος μόνο για τα συμπληρωματικά μέτρα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα νέα «κατασκευαστικά έργα (π.χ. ΕΕΛ και νέα φράγματα,

ορισμένα εκ των οποίων είναι ήδη υπό κατασκευή) αποτελούν μέρος του ΠΛΜ και το

σχετικό κόστος τους συμπεριλαμβάνεται στον υπολογισμό του συνολικού κόστους. Για

ορισμένα από αυτά, η χρηματοδότηση χαρακτηρίζεται ως εξασφαλισμένη,

συμπεριλαμβανομένων των ταμείων της ΕΕ.

Πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση είναι διαθέσιμες μόνο σε λίγα σχέδια και

διαφέρουν μεταξύ των σχεδίων: ορισμένες ΠΛΑΠ (GR1/2/3/6/7) αναφέρουν την

«κατάσταση της χρηματοδότησης» κατά τη συζήτηση των συμπληρωματικών μέτρων

(καταδεικνύοντας ότι, για τα περισσότερα μέτρα, δεν υπάρχει διαθέσιμη ή εξασφαλισμένη

χρηματοδότηση και πρέπει να βρεθεί), ενώ άλλες (GR1/2/3) αναφέρουν τους «διαθέσιμους

οικονομικούς πόρους για τα μέτρα διαχείρισης των υδάτων ανά ΠΛΑΠ» με βάση την

κατανομή των διαθέσιμων πόρων στις διάφορες ΠΛΑΠ. Δεν δηλώνεται συστηματικά η

χρηματοδότηση στις GR4/5/8/910//11/12, ωστόσο, παρέχονται αποσπασματικές πληροφορίες

για τη χρηματοδότηση ορισμένων ειδικών μέτρων. Οι GR06/07 δείχνουν σαφώς ότι, για τα

περισσότερα μέτρα, δεν υπάρχει διαθέσιμη χρηματοδότηση και πρέπει να βρεθεί («οι

αρμόδιες αρχές έχουν συμπεριλάβει το μέτρο αυτό στον σχεδιασμό τους, προκειμένου να

βρουν χρηματοδότηση»).

Για τις διεθνείς ΠΛΑΠ, δεν υπάρχει καμία αναφορά μέχρι στιγμής στον συντονισμό του

ΠΛΜ με τις γειτονικές χώρες· μόνο οι GR11/12 αναφέρουν σχέδια για τον συντονισμό του

ΣΔΛΑΠ για τον επόμενο κύκλο εφαρμογής με τη Βουλγαρία.

12.2 Μέτρα σχετικά με τη γεωργία

Όλα τα ΣΔΛΑΠ αναφέρουν τη γεωργία ως μια σημαντική πίεση λόγω διάχυτης ρύπανσης

και αντλήσεων (ενώ για ορισμένες ΠΛΑΠ το ζήτημα των αντλήσεων θεωρείται σχετικό μόνο

για έναν περιορισμένο αριθμό υδατικών συστημάτων). Το θέμα των πιέσεων που σχετίζεται

με τις προσωπικές αντλήσεις δεν εξετάζεται λεπτομερώς. Η σημειακή ρύπανση από τη

γεωργία δεν αναφέρεται ως σημαντική πίεση. Όσον αφορά τις υδρομορφολογικές πιέσεις

από τη γεωργία, αυτές αναφέρονται μόνο κατά γενικό τρόπο και ως σχετικές με τα «μεγάλα»

10 Σύμφωνα με πληροφορίες από τις ελληνικές αρχές στα τέλη του 2014, η έκθεση προόδου υλοποίησης για το

ΠΛΜ που υπέβαλε η ελληνική πλευρά ως απάντηση σε μια έρευνα της ΕΕ, τον Δεκέμβριο του 2014, περιέχει

περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το κόστος των μεμονωμένων μέτρων. Η έκθεση προόδου υλοποίησης

για το ΠΛΜ (σε εθνικό επίπεδο) παρασχέθηκε μέσω του WISE στις 22.1.15 και δεν έχει αξιολογηθεί μέχρι

σήμερα.

Page 85: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

85

κατασκευαστικά έργα για άρδευση (π.χ. φράγματα). Δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε

συζητούνται οι «μικρότερες» υδρομορφολογικές πιέσεις που συνδέονται με τη γεωργία, όπως

η ενίσχυση όχθεων, τα εγγειοβελτιωτικά έργα, αποχέτευση κ.λπ., ούτε εξετάζεται η

διάβρωση του εδάφους που οφείλεται στη γεωργία.

Η έκταση της συμμετοχής του κλάδου στην προετοιμασία των ΣΔΛΑΠ είναι περιορισμένη·

δεν υπάρχει συγκεκριμένη προσέγγιση όσον αφορά τον κλάδο αυτό για τις δραστηριότητες

συμμετοχής του κοινού σχετικά με την ανάπτυξη των ΣΔΛΑΠ/ΠΛΜ (δείτε τη γενική

συζήτηση για τις δραστηριότητες δημόσιας συμμετοχής). Ως εκ τούτου, ο βαθμός στον οποίο

τα συγκεκριμένα μέτρα έχουν συζητηθεί και συμφωνηθεί με τον γεωργικό τομέα δεν μπορεί

να αξιολογηθεί σε αυτό το σημείο.

Δεν υπάρχει καμία περαιτέρω ειδική ένδειξη όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής των μέτρων

που σχετίζονται με τη γεωργία, καθώς και σχετικά με το χρονοδιάγραμμα τους (βλ. ΠΛΜ-

γενική ενότητα παραπάνω σχετικά με αυτά τα δύο θέματα). Όσον αφορά το κόστος των

μέτρων και τις δεσμεύσεις χρηματοδότησης, επίσης εδώ οι γενικές πληροφορίες

παρουσιάζουν ασάφειες (βλ. ΠΛΜ-γενικά) και, ως εκ τούτου, το κόστος των μέτρων είναι

ασαφές και στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν υπάρχει εξασφαλισμένη

χρηματοδότηση. Σε ορισμένες ΠΛΑΠ, υπάρχουν αποσπασματικές πληροφορίες σχετικά με

τη χρηματοδότηση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ). Δεν υπάρχουν

ενδείξεις ότι θα καταβληθούν αποζημιώσεις σύμφωνα με το άρθρο 31.

Δεν βρέθηκαν καθόλου πληροφορίες σχετικά με το πώς και πότε θα δοθούν λεπτομερείς

προδιαγραφές σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων. Σε γενικές γραμμές, δεν περιγράφεται η

λεπτομερής συμβολή του κάθε μέτρου για την επίτευξη των στόχων, ενώ δεν παρέχεται

καμία συγκεκριμένη πληροφορία σχετικά με τον έλεγχο ή την επιθεώρηση της εφαρμογής

των γεωργικών μέτρων.

Τα προγράμματα μέτρων προσδιορίζουν μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση των

πιέσεων που προέρχονται από τη γεωργία, αλλά, στις περισσότερες περιπτώσεις, πρόκειται

για γενικά μέτρα, τα οποία αναφέρονται κυρίως σε νομικές αλλαγές ή αλλαγές σχετικά με

την αδειοδότηση και στην περαιτέρω συλλογή πληροφοριών.

Υπάρχουν τεχνικά μέτρα που προσδιορίζονται στις περισσότερες ΠΛΑΠ και αφορούν την

εφαρμογή λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και αλλαγές προς την κατεύθυνση της γεωργίας

χαμηλών εισροών, ενώ ταυτόχρονα παραμένουν αρκετά γενικά ή περιορισμένα ως προς το

εύρος πεδίου με ασαφείς επιπτώσεις στα συναφή θέματα ρύπανσης. Όσον αφορά τα

υδρομορφολογικά μέτρα, τα ειδικά μέτρα που σχετίζονται με τη γεωργία είναι περιορισμένα

και αφορούν κυρίως ειδικά σημεία καίριας σημασίας (εκβολές, λιμνοθάλασσες κ.λπ.) σε

ορισμένες ΠΛΑΠ που αναφέρονται έμμεσα στη γεωργία (επίσης ως τμήμα μέτρων

πολλαπλών στόχων). Η διάβρωση αναφέρεται μόνο πολύ γενικά στα ΣΔΛΑΠ και στα ΠΛΜ,

χωρίς να εντοπίζονται ειδικά μέτρα σχετικά με το θέμα αυτό (αν και η ερημοποίηση είναι

πρόβλημα για την Ελλάδα). Ταυτόχρονα και σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπέβαλε η

ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014, ο κώδικας ορθής γεωργικής πρακτικής που τέθηκε σε

εφαρμογή με την υπουργική απόφαση 125347/568/2004 περιλαμβάνει λεπτομέρειες σχετικά

με τις νομικές απαιτήσεις για τη βιώσιμη διαχείριση του εδάφους, τις οποίες οι αγρότες

πρέπει να ακολουθήσουν προκειμένου να διασφαλίσουν την προστασία του εδάφους και τη

μείωση της διάβρωσης του εδάφους.

Όλα τα ΠΛΜ περιλαμβάνουν μέτρα για την εξοικονόμηση νερού και την αύξηση της

απόδοσης της χρήσης νερού στη γεωργία, τονίζοντας τη σημασία των αντλήσεων για αυτόν

τον τομέα· την ίδια στιγμή, επικεντρώνονται κυρίως σε μέτρα απόδοσης της άρδευσης και

Page 86: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

86

στη βελτίωση ή την αλλαγή των δομών εφοδιασμού και, ως εκ τούτου, π.χ. στην

αντικατάσταση της άντλησης υπόγειων υδάτων με άλλες πηγές νερού (νέα φράγματα). Είναι

δύσκολο να εκτιμηθεί εάν τα μέτρα αυτά είναι επαρκή για να μειωθούν οι πιέσεις αντλήσεων

από τη γεωργία σε επαρκή βαθμό, ιδίως έχοντας υπόψη ότι δεν εντοπίστηκε καμία ένδειξη

για την αναμενόμενη εξοικονόμηση νερού για κάθε μέτρο.

Όσον αφορά τα οικονομικά μέσα, σε ορισμένες ΠΛΑΠ αναφέρεται η προώθηση

συνεργατικών μέτρων, ενώ τα γενικά «άλλα βασικά» μέτρα που αφορούν την αναθεώρηση

της πολιτικής τιμολόγησης του νερού, αναφέρεται ότι εφαρμόζονται σε όλες τις ΠΛΑΠ.

Ταυτόχρονα, παραμένει ασαφές εάν το μέτρο τιμολόγησης του νερού αφορά επίσης την

τιμολόγηση γεωργικών υδάτων (βλέπε άρθρο 9, τμήμα για τα μέτρα).

Μια σειρά από μη τεχνικά μέτρα αναφέρονται στο ΠΛΜ: αυτά περιλαμβάνουν κυρίως μέτρα

για την εφαρμογή των υφιστάμενων σχετικών οδηγιών της ΕΕ, μέτρα που σχετίζονται με την

αύξηση της γνώσης για τη λήψη αποφάσεων, μέτρα που σχετίζονται με την περιβαλλοντική

έγκριση και αδειοδότηση, καθώς και ορισμένα μέτρα σχετικά με τη βελτίωση των ελέγχων,

τις θεσμικές αλλαγές, συμβουλές/εκπαίδευση/ευαισθητοποίηση και ειδικά έργα.

Ο πίνακας 12.2.1 περιλαμβάνει μια γενική επισκόπηση των μέτρων που εξετάζονται στα

ΣΔΛΑΠ σχετικά με τη γεωργία.

Page 87: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

87

Μέτρα

GR

01

GR

02

GR

03

GR

04

GR

05

GR

06

GR

07

GR

08

GR

09

GR

10

GR

11

GR

12

GR

13

GR

14

Τεχνικά μέτρα

Μείωση/τροποποίηση της

εφαρμογής λιπασμάτων

Μείωση/τροποποίηση της

εφαρμογής φυτοφαρμάκων

Στροφή προς καλλιέργειες

χαμηλών εισροών

Υδρομορφολογικά μέτρα

Αντιδιαβρωτικά μέτρα

Μέτρα με πολλαπλούς στόχους

Μέτρα εξοικονόμησης νερού

Οικονομικά μέσα

Αποζημίωση για την κάλυψη του

εδάφους

Συμφωνίες συνεταιρισμού

Τιμολόγηση νερού

Εμπορία θρεπτικών ουσιών

Φορολόγηση λιπασμάτων

Μη τεχνικά μέτρα

Εφαρμογή και επιβολή

υφιστάμενης νομοθεσίας της ΕΕ

Έλεγχοι

Θεσμικές αλλαγές

Κώδικες γεωργικής πρακτικής

Συμβουλευτική και κατάρτιση

Ευαισθητοποίηση

Μέτρα για την αύξηση των

γνώσεων με στόχο τη

Page 88: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

88

Μέτρα

GR

01

GR

02

GR

03

GR

04

GR

05

GR

06

GR

07

GR

08

GR

09

GR

10

GR

11

GR

12

GR

13

GR

14

Βελτιωμένη λήψη αποφάσεων

Καθεστώτα πιστοποίησης

Διαίρεση σε ζώνες

Συγκεκριμένα σχέδια/

προγράμματα δράσης

Σχεδιασμός χρήσεων γης

Τεχνικά πρότυπα

Συγκεκριμένα έργα σχετικά με

τη γεωργία

Περιβαλλοντική έγκριση και

αδειοδότηση

Πίνακας 12.2.1: Τύποι μέτρων ΟΠΥ για την αντιμετώπιση των αγροτικών πιέσεων, όπως περιγράφονται στο ΠΛΜ.

Πηγή: ΣΔΛΑΠ

Page 89: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

89

12.3 Μέτρα σχετικά με την υδρομορφολογία

Σε γενικές γραμμές, όπως αναφέρεται στα προηγούμενα τμήματα, οι πιέσεις όσον αφορά την

υδρομορφολογία περιγράφονται πολύ γενικά και με σημαντικές διαφορές μεταξύ των

ΠΛΑΠ. Αφορούν, ως επί το πλείστον, τις επιπτώσεις «μεγάλων» έργων κατασκευής (που

σχετίζονται με φράγματα, υδροηλεκτρισμό, αποθήκευση/παροχή νερού), αλλά όχι των

«μικρότερων» μεταβολών, όπως φράγματα μικρότερα από 15 μέτρα, βυθοκόρηση,

ευθυγράμμιση ποταμού, εγγειοβελτιωτικά, αποστράγγιση, τροποποιήσεις όχθεων κ.λπ. Σε

πολλές περιπτώσεις, θεωρείται δεδομένο ότι η ύπαρξη του φράγματος δεν εμποδίζει την

επίτευξη των στόχων της ΟΠΥ (που συνδέονται επίσης με το γεγονός ότι οι σχετικοί

οργανισμοί υδάτων ορίζονται ως ΙΤΥΣ/ΤΥΣ - ακόμη και αν το ΚΟΔ δεν έχει ακόμα οριστεί).

Το θέμα των πιθανών επιπτώσεων από μικρά υδροηλεκτρικά φράγματα δεν συζητείται

λεπτομερώς· οι πληροφορίες σχετικά με αυτά (είτε υφιστάμενα είτε σχεδιαζόμενα) είναι

αποσπασματικές και αναφέρονται, ως επί το πλείστον, στις μελέτες εκτίμησης των

περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) που διεξάγονται για αυτά και δεν συνδέονται με την

επίτευξη των στόχων της ΟΠΥ σε συναφή υδατικά συστήματα.

Πολύ λίγα μέτρα έχουν συμπεριληφθεί όσον αφορά την υδρομορφολογία στα ελληνικά

ΣΔΛΑΠ. Δεν περιλαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα, π.χ. όσον αφορά την αποκατάσταση του

ποταμού, την αποκατάσταση μαιάνδρων, τις πλημμύρες σε κατακλυζόμενες εκτάσεις, την

αφαίρεση δομών, τις ιχθυόσκαλες κ.λπ., την ενίσχυση των όχθεων και την κατασκευή

καναλιών για την προστασία από τις πλημμύρες. Αναφέρθηκαν πολύ περιορισμένα μέτρα

σχετικά με την αποκατάσταση των ενδιαιτημάτων (σε συγκεκριμένα σημεία «καίριας

σημασίας», βλέπε π.χ. GR11/12), ενώ αναφέρθηκαν επίσης ορισμένες ειδικές δράσεις για την

προστασία ή την αποκατάσταση των συγκεκριμένων λιμνοθαλασσών, λιμνών και δέλτα που

θα έπρεπε επίσης να περιλαμβάνουν βελτιώσεις των υδρομορφολογικών χαρακτηριστικών.

Τα μέτρα για τα ιζήματα και τη διαχείριση των υπολειμμάτων αναφέρονται στις

περισσότερες περιπτώσεις και αφορούν τη διαχείριση της εξόρυξης αμμοχάλικου. Υπάρχουν

ορισμένα πρόσθετα μέτρα που προτείνονται, τα οποία συνδέονται με την ανάπτυξη των

ειδικών (ερευνητικών) μελετών προκειμένου να κατανοηθούν καλύτερα οι επιπτώσεις των

μεταβολών (π.χ. οι επιπτώσεις των φραγμάτων στους πληθυσμούς των ψαριών), καθώς και

για την ανάπτυξη των κριτηρίων για τον καθορισμό των ορίων των συνολικών αντλήσεων

για συγκεκριμένα υδατικά συστήματα.

Όσον αφορά τις οικολογικές ροές και την περιβαλλοντική κατανομή του νερού, δεν

εντοπίστηκε καμία αναφορά στην εθνική νομοθεσία ή απαιτήσεις που αφορούν αυτές τις

ροές (ή στην εθνική νομοθεσία ή σε οδηγίες που αφορούν άλλα θέματα που σχετίζονται με

την υδρομορφολογία) όπως συνδέονται με τους στόχους της ΟΠΥ, στα

ΣΔΛΑΠ/Παραρτήματα. Για κάποια συγκεκριμένα (μεγάλα) φράγματα, προτείνεται ο

καθορισμός ή η επανεξέταση των περιβαλλοντικών ροών και/ή σχετικές μελέτες για τις

περιβαλλοντικές ροές, αλλά δεν υπάρχει συνολικό σχέδιο για την εκπόνηση εθνικής

νομοθεσίας σχετικά με τις περιβαλλοντικές ροές σε σύνδεση με τους στόχους της ΟΠΥ.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014, οι

οικολογικές ροές καθορίζονται για τα μικρά υδροηλεκτρικά φράγματα, σύμφωνα με την

ισχύουσα νομοθεσία (ΥΑ 196978/2011)· για όλες τις άλλες περιπτώσεις, ο ορισμός της

οικολογικής ροής γίνεται σε ad hoc βάση μέσω της εκτίμησης των περιβαλλοντικών

επιπτώσεων και της διαδικασίας αδειοδότησης. Επιπλέον, ένα μεσοπρόθεσμο βασικό μέτρο,

έχει συμπεριληφθεί στα ΠΛΜ των ΣΔΛΑΠ για την ανάπτυξη εθνικών οδηγιών για τις

περιβαλλοντικές ροές, που είναι υπό ανάπτυξη· η Ελλάδα, ωστόσο, δεν έχει διευκρινίσει,

πότε θα είναι έτοιμες οι εν λόγω οδηγίες.

Page 90: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

90

Δεν υπάρχει επισκόπηση σε κανένα από τα σχέδια των υφιστάμενων περιβαλλοντικών ροών

για όλα τα φράγματα (βρέθηκαν μόνο αποσπασματικές πληροφορίες, κυρίως στο πλαίσιο

των φραγμάτων που (ενδέχεται να) ληφθούν υπόψη δυνάμει του άρθρου 4 παράγραφος 7).

Τα (περιορισμένα) μέτρα σχετικά με την υδρομορφολογία ορίζονται τόσο για τα φυσικά

υδατικά συστήματα όσο και για τα ΙΤΥΣ/ΤΥΣ. Αυτά εμφανίζονται συνοπτικά στον Πίνακα

12.3.1.

Page 91: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

91

Μέτρα

GR

01

GR

02

GR

03

GR

04

GR

05

GR

06

*

GR

07

GR

08

GR

09

GR

10

GR

11

GR

12

GR

13

GR

14

Ιχθυόσκαλες

Κανάλια παράκαμψης

Αποκατάσταση ενδιαιτημάτων, δημιουργία

τόπων αναπαραγωγής και εκτροφής

Διαχείριση ιζήματος/ υπολειμμάτων

Απομάκρυνση δομών: ιχθυοφραγμών,

φραγμών, ενίσχυση οχθών

Επανασύνδεση καμπύλων τύπου μαιάνδρων ή

πλευρικών κλάδων

Ελάττωση του ύψους των οχθών των

ποταμών

Αποκατάσταση της δομής των οχθών

Καθορισμός ελάχιστων οικολογικών

απαιτήσεων ροής

Λειτουργικές τροποποιήσεις για μεταβολές

στην παροχή νερού

Πλημμύρα κατακλυζόμενων εκτάσεων

Κατασκευή λεκανών συγκράτησης

Μείωση ή τροποποίηση της βυθοκόρησης

Αποκατάσταση υποβαθμισμένων δομών

κοίτης

Αποκατάσταση μαιάνδρων σε ρεύματα που

είχαν τεθεί προηγουμένως σε ευθεία πορεία

Άλλο: Μείωση/έλεγχος/απαγόρευση της

άμμου/εκχυλίσεις υλικού από κοίτες ποταμών

Άλλο: έρευνα/μελέτη σε επίπεδο λεκάνης

σχετικά με τον αντίκτυπο των φραγμάτων

στους πληθυσμούς των ψαριών και τον

καθορισμό των βέλτιστων μεθόδων για την

αντιμετώπιση των επιπτώσεων

Άλλο: Προσδιορισμός των επιλεγμένων

Page 92: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

92

Μέτρα

GR

01

GR

02

GR

03

GR

04

GR

05

GR

06

*

GR

07

GR

08

GR

09

GR

10

GR

11

GR

12

GR

13

GR

14

περιοχών για τη άντληση υλικών για

κατασκευαστικές ανάγκες

Άλλο: ανάπτυξη κριτηρίων για τον

καθορισμό των ορίων των συνολικών

αντλήσεων ανά ΥΣ

Άλλο: ενίσχυση της παροχής νερού σε μια

λίμνη μέσω επανασύνδεσης με δύο πηγές

Άλλο: διάφορες (ερευνητικές) μελέτες

Άλλο: Διερεύνηση των πιθανών τεχνητών

υγροτόπων.

Άλλο: Μελέτες σχετικά με τη μεταφορά

ιζημάτων του ποταμού Στρυμόνα

Άλλο: Ειδικές δράσεις για την

προστασία/αποκατάσταση των

λιμνοθαλασσών/λιμνών/δέλτα

(συμπεριλαμβανομένων των μελετών, καθώς

και «την αποκατάσταση της ισορροπίας του

νερού»)

Πίνακας 12.3.1: Τύποι μέτρων ΟΠΥ για την αντιμετώπιση υδρομορφολογικών πιέσεων, όπως περιγράφονται στο ΠΛΜ.

Πηγή: ΣΔΛΑΠ * Δεν πρόκειται να ληφθούν ειδικά υδρομορφολογικά μέτρα στην GR06.

Page 93: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

93

12.4 Μέτρα σχετικά με τα υπόγεια ύδατα

Πολλά από τα μέτρα που σχετίζονται με τα υπόγεια ύδατα αφορούν ειδικές πιέσεις, όπως η

υπερεκμετάλλευση, και πολλά αφορούν τους παράγοντες που οδηγούν σε αυτές τις πιέσεις: η

υδροληψία για άρδευση, για παράδειγμα, αναφέρεται συχνά. Ωστόσο, δεν παρέχονται

λεπτομερείς συνδέσεις μεταξύ των κινδύνων, των επιπτώσεων, των πιέσεων και των μέτρων.

Όσον αφορά την ποσοτική κατάσταση, τα βασικά μέτρα που αναφέρονται στις περισσότερες

ΠΛΑΠ αφορούν:

Καλύτερη βάση παροχής πληροφοριών: π.χ. αναμόρφωση του δικτύου

παρακολούθησης των υπόγειων υδατικών συστημάτων, σύμφωνα με την τελική

οριοθέτησή τους και την ποιοτική και ποσοτική τους κατάσταση, δημιουργία ενός

ενιαίου μητρώου των αδειοδοτημένων αντλήσεων νερού, εγκατάσταση συστημάτων

για την καταγραφή της άντλησης υπόγειων υδάτων·

Καλύτερη ρύθμιση ή χορήγηση αδειών: π.χ. επανεξέταση του ρυθμιστικού πλαισίου

για την αδειοδότηση της χρήση του νερού και την εκτέλεση έργων ανάπτυξης

υδατικών πόρων, επικαιροποίηση του κανονισμού σχετικά με τα ελάχιστα και μέγιστα

όρια των αναγκαίων ποσοτήτων νερού άρδευσης, καθορισμός των κριτηρίων για τη

θέσπιση ορίων για τη συνολική άντληση από τα υδατικά συστήματα, απαγόρευση νέων

κατασκευών για έργα άντλησης νερού από υπόγεια ύδατα (γεωτρήσεις, πηγάδια κ.λπ.)

σε ορισμένες περιπτώσεις·

Κίνητρα: αναπροσαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής του νερού με ευέλικτο και

αποτελεσματικό τρόπο, προκειμένου να εξυπηρετήσει τον πρωταρχικό στόχο της

περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και να αποφευχθεί η σπατάλη νερού (βλέπε άρθρο 9,

παρακάτω· δεν είναι σαφές αν αυτό ισχύει και για το νερό άρδευσης)·

Αύξηση της αποδοτικότητας της χρήσης του νερού ή εξοικονόμηση νερού: π.χ.

δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου και ενός προγράμματος μέτρων για τη διατήρηση

του νερού από ιδιώτες· αναδιάρθρωση και εξορθολογισμός του θεσμικού πλαισίου

λειτουργίας των συλλογικών οργάνων διαχείρισης των αρδευτικών δικτύων και,

Διερεύνηση των προϋποθέσεων για την εφαρμογή του τεχνητού εμπλουτισμού των

υπόγειων υδατικών συστημάτων.

Όσον αφορά τα συμπληρωματικά μέτρα (τα οποία θεωρούνται απαραίτητα σε όλες τις

ΠΛΑΠ), υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία των προτεινόμενων μέτρων στις διάφορες ΠΛΑΠ.

Αυτά που συναντώνται συχνότερα είναι τα εξής: εγκατάσταση λειτουργικών βαλβίδων σε

αρτεσιανά πηγάδια, προσδιορισμός των περιοχών υπόγειων υδάτων ή περιορισμοί για τα

παράκτια υπόγεια ύδατα που αντιμετωπίζουν διείσδυση αλμυρού νερού, προώθηση

εθελοντικών συμφωνιών με μεγάλους χρήστες νερού και ιδιαίτερα στον γεωργικό τομέα,

ευαισθητοποίηση και ενημερωτικές δραστηριότητες.

Από εκεί και πέρα, υπάρχουν ειδικά συμπληρωματικά μέτρα που αφορούν, στις

περισσότερες περιπτώσεις, ειδικά συστήματα υπόγειων υδάτων, π.χ. σχετικά με την

εισαγωγή του τεχνητού εμπλουτισμού, ειδικές μελέτες ή έλεγχος σχετικά με τη

διαθεσιμότητα νερού και τις ανάγκες νερού που συνδέονται με ένα συγκεκριμένο σύστημα

υπόγειων υδάτων κ.λπ., τη διερεύνηση ειδικών μεταφορών νερού, την κατασκευή των

κατάλληλων έργων αποχέτευσης, τον εκσυγχρονισμό (π.χ. άρδευση στάγδην ή

μικροάρδευση) και τη συντήρηση των δικτύων άρδευσης· επιδοτήσεις για την αλλαγή των

συστημάτων άρδευσης· χρήση επεξεργασμένων λυμάτων για την υποστήριξη της παροχής

νερού ή συστήματα τεχνητής ανατροφοδότησης· οι συνολικές αντλήσεις υπόγειων υδάτων

Page 94: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

94

δεν πρέπει να υπερβαίνουν ένα ορισμένο ποσό για ένα συγκεκριμένο σύστημα υπόγειων

υδάτων· περιορισμοί στις νέες γεωτρήσεις σε συγκεκριμένα συστήματα υπογείων υδάτων

και επιτόπιες επιθεωρήσεις για αδειοδοτημένες αντλήσεις (μεγάλοι καταναλωτές νερού)

τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο.

Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα διάφορα «κατασκευαστικά έργα»

(κυρίως νέα φράγματα, αλλά και βελτιώσεις ή επεκτάσεις των δικτύων άρδευσης, που

μερικές φορές οδηγούν στην επέκταση των περιοχών άρδευσης) προτείνονται προκειμένου

να μειωθεί η ποιοτική πίεση στα συστήματα υπόγειων υδάτων (μεταξύ άλλων στόχων)

μετατοπίζοντας την άντληση σε επιφανειακά υδατικά συστήματα. Ταυτόχρονα, δεν

αναφέρονται όλα τα προγραμματισμένα νέα φράγματα ως μέτρα στο πλαίσιο της ΟΠΥ, ούτε

εντοπίστηκαν τα κριτήρια σχετικά με το ποια από αυτά τα κατασκευαστικά έργα θα

εντάσσονταν στο ΠΛΜ στο πλαίσιο της ΟΠΥ και ποια όχι. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που

υπέβαλαν οι ελληνικές αρχές, τα κατασκευαστικά έργα που μετατοπίζουν την άντληση από

τα υπόγεια ύδατα στα επιφανειακά ύδατα έχουν συμπεριληφθεί στο ΠΛΜ, όπου η ποσοτική

κατάσταση των υπόγειων υδάτων είναι κατώτερη από καλή ή παρουσιάζει πτωτικές τάσεις.

Όσον αφορά τα μέτρα για την πρόληψη και τον περιορισμό της εισχώρησης της ρύπανσης σε

υπόγεια ύδατα, για τις GR5/6/7/8, τα βασικά μέτρα δεν θεωρούνται επαρκή για σημειακές

και διάχυτες πηγές. Για τις GR1/2/4, τα βασικά μέτρα θεωρούνται επαρκή και για τις δύο

πηγές, ενώ για την GR3 θεωρείται αναγκαία η λήψη συμπληρωματικών μέτρων για τις

σημειακές πηγές και για τις GR9/10 για τις διάχυτες πηγές. Για την GR11, τα βασικά μέτρα

δεν είναι αρκετά όσον αφορά τις σημειακές πηγές, ωστόσο, συμπληρωματικά μέτρα

λαμβάνονται και για τις διάχυτες πηγές, με την εξήγηση ότι συμπληρωματικά μέτρα

λαμβάνονται για τη διατήρηση της καλής κατάστασης και τη διαχείριση τοπικών θεμάτων

ποιότητας. Για την GR12, λαμβάνονται συμπληρωματικά μέτρα, παρά το γεγονός ότι μόνο

ένα σύστημα υπόγειων υδάτων αντιμετωπίζει ζητήματα ποιότητας λόγω διείσδυσης αλμυρού

νερού και δίνεται η ίδια εξήγηση όπως στην GR11. Σε όλες τις ΠΛΑΠ, στο ΠΛΜ,

προβλέπονται μέτρα σχετικά με τη χημική ρύπανση των υπόγειων υδατικών συστημάτων

(βλέπε το τμήμα «μέτρα που σχετίζονται με τη χημική ρύπανση» για λεπτομέρειες).

Σπανίως παρατηρείται η λήψη ειδικών μέτρων για τα συστήματα υπόγειων υδάτων με

υπερβάσεις (εξαιρέσεις αποτελούν οι ειδικές μελέτες που διερευνούν περαιτέρω την

εμφάνιση μιας συγκεκριμένης ουσίας, π.χ. στις GR01/2/3/5).

Στις διασυνοριακές ΠΛΑΠ, δεν αναφέρεται συντονισμός με τις γειτονικές χώρες όσον αφορά

τα μέτρα για τη διαχείριση των υπογείων υδάτων.

12.5 Μέτρα σχετικά με τη χημική ρύπανση

Δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με την κατάρτιση καταλόγου των πηγών χημικής

ρύπανσης, ωστόσο, όλες οι ΠΛΑΠ αναφέρουν τη φράση «κατάρτιση καταλόγου των πηγών

ρύπανσης (εκπομπές, απορρίψεις και διαρροές)» ως ένα από τα «άλλα βασικά μέτρα»

(μεσοπρόθεσμα).

Υπάρχουν, εν γένει, πολύ περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη χημικής

ρύπανσης, λόγω των σημαντικών ελλείψεων στις πληροφορίες παρακολούθησης.

Σε γενικές γραμμές, θεωρείται ότι η ελληνική νομοθεσία πριν από την εφαρμογή της ΟΠΥ

(π.χ. όσον αφορά την έγκριση και τον έλεγχο των απορρίψεων από σημειακές πηγές) όφειλε

να καλύπτει τα περισσότερα από τα θέματα που σχετίζονται με τη χημική ρύπανση.

Ταυτόχρονα, έχουν προγραμματιστεί ποικίλες δράσεις ή μέτρα για το εν λόγω θέμα, οι

Page 95: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

95

οποίες, ως επί το πλείστον, συνδέονται με νομικές τροποποιήσεις, την κατάρτιση καταλόγων

και κατευθυντήριων γραμμών και τις εθελοντικές δραστηριότητες.

Ορισμένα από αυτά τα κύρια μέτρα (σχετικά με τις «προγραμματισμένες ενέργειες»)

περιλαμβάνουν: νομοθετικές ενέργειες σχετικά με την αδειοδότηση ή τη χορήγηση αδειών,

καθώς και τη χρησιμοποίηση της ιλύος, τη συνέχιση και, σε πολλές περιπτώσεις, την

παρακολούθηση των πληροφοριών, βάσεων δεδομένων και μητρώων, την ολοκλήρωση των

απαιτούμενων έργων για τη συλλογή και την επεξεργασία των αστικών λυμάτων ή για

εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στο πλαίσιο της οδηγίας IPPC, ορθολογική χρήση

φυτοπροστατευτικών προϊόντων (θέτοντας τις νομικές απαιτήσεις ή τα μέτρα σε εφαρμογή),

περιγραφή των νέων περιοχών ευπρόσβλητων στη νιτρορύπανση και ανάπτυξη σχετικών

σχεδίων δράσης, κίνητρα για τη βελτίωση των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων.

Όσον αφορά τα «άλλα βασικά» μέτρα, ορισμένα από αυτά που περιλαμβάνονται στις

περισσότερες ΠΛΑΠ είναι: η βελτίωση των συστημάτων παρακολούθησης, πληροφοριών ή

διαχείρισης (π.χ. για τα ατυχήματα ρύπανσης, τις υδατοκαλλιέργειες, τη θέσπιση ενός

συστήματος καταγραφής των πηγών ρύπανσης), μέτρα για τη βελτίωση του ρυθμιστικού

πλαισίου ή της αδειοδότησης όσον αφορά την προστασία των προστατευόμενων περιοχών

για το πόσιμο νερό, την υδατοκαλλιέργεια, τη διαχείριση της ιλύος, τα όρια εκπομπών για τις

ουσίες προτεραιότητας και άλλους ρύπους, τα βιομηχανικά λύματα και απόβλητα και τη

μεταφορά λυμάτων με φορτηγά, την προστασία των εγκαταστάσεων άντλησης νερού από

επιφανειακά ύδατα για άρδευση, έρευνες σχετικά με την εφαρμογή τεχνητού εμπλουτισμού

των υπόγειων υδατικών συστημάτων, την ανάπτυξη και τη χρήση εξειδικευμένων εργαλείων

για την ορθολογική χρήση των λιπασμάτων και του νερού, καθώς και την ενίσχυση της

συνέργειας των σχεδίων διαχείρισης των υδάτων με τα σχέδια έκτακτης ανάγκης των

εγκαταστάσεων που περιλαμβάνονται στην οδηγία IPPC και SEVESO.

Όσον αφορά τα κύρια συμπληρωματικά μέτρα που εντοπίζονται σε πολλές ΠΛΑΠ, σε αυτά

περιλαμβάνονται: εκδηλώσεις για την παροχή πληροφοριών ή την ανάπτυξη ικανοτήτων για

τη γεωργία, μέτρα ειδικής προστασίας για τα συστήματα υπόγειων υδάτων σε περιοχές όπου

υπάρχουν γεωθερμικά ή ιαματικά ύδατα, πρόσθετη παρακολούθηση για π.χ. περιοχές των

υφιστάμενων χώρων υγειονομικής ταφής, συστήματα με υψηλά φυσικά επίπεδα υποβάθρου

(χλωριούχες ενώσεις, θειικές ενώσεις) και λιμνοθάλασσες, διερεύνηση των πιθανών πηγών

ρύπανσης που σχετίζονται με τα φυτοφάρμακα, ορισμός των ζωνών περιορισμού για νέες

γεωτρήσεις ή επεκτάσεις των αδειών χρήσης ύδατος που συνδέονται με τα παράκτια

συστήματα υπόγειων υδάτων που πλήττονται από αλάτωση (και τον καθορισμό των

περιοχών του συστήματος υπόγειων υδάτων που πλήττονται), αναβάθμιση της ΕΕΛ από τη

δευτεροβάθμια επεξεργασία, καθώς και ορθολογική διαχείριση των λυμάτων από οικισμούς

με πληθυσμό αιχμής <2000 ΡΕ. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν επίσης ειδικά συμπληρωματικά

μέτρα σε ορισμένες ΠΛΑΠ όσον αφορά συγκεκριμένα σημεία καίριας σημασίας για τη

χημική ρύπανση (π.χ. στην GR06 στον Ασωπό και τα συναφή συστήματα υπόγειων υδάτων

και τη χημική ρύπανση από τη βιομηχανία)

Μέτρα για τη μείωση ή τη σταδιακή εξάλειψη των εκπομπών συγκεκριμένων ρύπων δεν

έχουν εντοπιστεί στα ΠΛΜ, αν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει προγραμματιστεί μια

συγκεκριμένη ερευνητική μελέτη σχετικά με την εμφάνιση ή την υπέρβαση ενός

συγκεκριμένου ρύπου (GR1/2/3/5).

12.6 Μέτρα σχετικά με το άρθρο 9 (πολιτικές τιμολόγησης ύδατος)

Σε γενικές γραμμές, η προετοιμασία που έγινε σχετικά με την οικονομική ανάλυση διαφέρει

σημαντικά μεταξύ των ΠΛΑΠ (με κοινές προσεγγίσεις μεταξύ των GR1/2/3, GR4/5/8,

Page 96: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

96

GR6/7, GR9/10 και GR11/12). Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, αυτό οφείλεται στην

εκτεταμένη έλλειψη δεδομένων, καθώς και στο γεγονός ότι οι διαφορετικές ΠΛΑΠ

ακολούθησαν την προσέγγιση που θεώρησαν πιο κατάλληλη για τα στοιχεία που διέθεταν.

Δεν φαίνεται να υπάρχουν σαφείς εθνικές οδηγίες σχετικά με το θέμα αυτό.

Για όλες τις ΠΛΑΠ, η οικονομική ανάλυση παρουσιάζει ελλείψεις όσον αφορά τις

πραγματικές πληροφορίες που χρησιμοποιούνται ή διατίθενται [π.χ. η κατανομή των

δαπανών για τη δημόσια ύδρευση και την αποχέτευση δεν είναι εφικτή, έλλειψη

πληροφοριών σχετικά με τα περιουσιακά στοιχεία, (επιχειρησιακές) δαπάνες και έσοδα για

πολλές εταιρείες ύδρευσης/δήμους, έλλειψη μετρήσεων στη γεωργία κ.λπ.] και

χρησιμοποιούνται αμφισβητήσιμες μέθοδοι και υποθέσεις [π.χ. όσον αφορά τον τρόπο

υπολογισμού των οικονομικών δαπανών (χρησιμοποιώντας τη «μέση τιμή» για πολλά

σημαντικά στοιχεία του υπολογισμού), τον τρόπο με τον οποίο οι (πολλαπλές) επιδοτήσεις

(δεν) λαμβάνονται υπόψη (ειδικά όσον αφορά την άρδευση), τον υπολογισμό του

περιβαλλοντικού κόστους (π.χ. λαμβάνοντας ως βάση την «κατάσταση» των υδατικών

συστημάτων, ενώ πολλά από αυτά είναι «άγνωστης κατάστασης», τη σύνδεση της ύπαρξης

περιβαλλοντικού κόστους με την ύπαρξη ενός σταθμού επεξεργασίας λυμάτων που δεν

καλύπτει μη εσωτερικές περιβαλλοντικές δαπάνες και δαπάνες πόρων,

συμπεριλαμβανομένων των δαπανών που σχετίζονται με την άντληση του νερού, με την

προϋπόθεση ότι σε πολλές περιπτώσεις η άρδευση δεν συνεπάγεται περιβαλλοντικό κόστος

κ.λπ.)].

Δεν λαμβάνεται υπόψη και δεν συζητάται η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», η συμβολή των

χρηστών των υδάτων στο κόστος των υπηρεσιών ύδατος και η εφαρμογή ελκυστικών τιμών.

Δεν υπάρχει σαφής ορισμός των υπηρεσιών ύδατος. Σε γενικές γραμμές, οι υπηρεσίες

ύδρευσης και επεξεργασίας λυμάτων αντιμετωπίζονται μαζί ως μία υπηρεσία, ενώ επίσης

«υπηρεσίες νερού άρδευσης, κυρίως από οργανωμένη άρδευση» φαίνεται να θεωρούνται ως

υπηρεσία υδάτων (στις GR01/2/3 ρητά αναφέρεται επίσης η προσωπική χρήση της άρδευσης

ως υπηρεσίας υδάτων). Σε άλλες περιπτώσεις (π.χ. στις GR04/5/8), αναγνωρίζονται

πρόσθετες υπηρεσίες υδάτων (π.χ. παροχή ανακυκλωμένου νερού). Δεν υπάρχει σαφής

προσέγγιση για τον εντοπισμό των σχετικών χρήσεων νερού στο πλαίσιο του άρθρου 9 σε

όλες τις ΠΛΑΠ.

Η μεθοδολογία για τον υπολογισμό των τιμών ανάκτησης του κόστους εμφανίζει διαφορές

μεταξύ των ΠΛΑΠ, αλλά σε γενικές γραμμές βασίζεται σε αποσπασματικά στοιχεία και

διάφορες υποθέσεις και παρεκτάσεις όσον αφορά τόσο τη μεθοδολογία όσο και τα δεδομένα.

Οι πληροφορίες που παρέχονται για τα υφιστάμενα επίπεδα ανάκτησης του κόστους

ποικίλλουν: τα ποσοστά ανάκτησης κόστους (οικονομικού, αλλά και περιβαλλοντικού

κόστους και κόστους πόρων) υπολογίζονται για τη γεωργική υδροδότηση, την αστική

ύδρευση και επεξεργασία λυμάτων (ως ένα). Σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. στις GR06/7),

παρέχονται αναλυτικότερα στοιχεία σχετικά με την ανάκτηση κόστους για τις

δημοσιονομικές δαπάνες των «νοικοκυριών/δημόσιων χρηστών» και της «βιομηχανίας». Σε

άλλες περιπτώσεις (π.χ. στις GR01/2/3), παρέχονται πιο αναλυτικά στοιχεία για τις δημόσιες

εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης και τους δήμους που παρέχουν άμεσα τις υπηρεσίες

αυτές. Οι προσωπικές αντλήσεις περιλαμβάνονται στους υπολογισμούς του περιβαλλοντικού

κόστους και κόστους πόρων των GR06/07.

Σημαντικές ελλείψεις είναι εμφανείς όσον αφορά τον εντοπισμό και την εξέταση των

επιδοτήσεων για την οργανωμένη άρδευση (ιδίως οι επενδύσεις).

Page 97: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

97

Το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος των πόρων υπολογίζεται και περιλαμβάνεται στους

υπολογισμούς ανάκτησης του κόστους σε όλες τις ΠΛΑΠ, ωστόσο, βασίζεται σε πολλές

υποθέσεις και απλουστεύσεις, οι οποίες δεν αιτιολογούνται επαρκώς.

Δεν βρέθηκαν καθόλου πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων ευελιξίας ή

των διατάξεων του άρθρου 9 παράγραφος 4 της οδηγίας, ή για τη διεθνή συνεργασία όσον

αφορά την εφαρμογή του άρθρου 9.

Ένα «άλλο βασικό» μέτρο όλων των ΠΛΜ είναι η «αναπροσαρμογή της τιμολογιακής

πολιτικής του νερού με ευέλικτο και αποτελεσματικό τρόπο, προκειμένου να εξυπηρετήσει

τον πρωταρχικό στόχο της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και την αποφυγή της σπατάλης

του νερού» (αλλά δεν αναφέρεται σε τιμές σχετικά με τη ρύπανση ή υπηρεσίες που

σχετίζονται με την αποχέτευση). Παραμένει ασαφές αν αυτή η αναθεώρηση της πολιτικής

τιμολόγησης του νερού θα καλύπτει και τη γεωργική τιμολόγηση του νερού (κατά την

περιγραφή του μέτρου, οι GR11/12 αναφέρονται επίσης ρητά στο νερό άρδευσης, ενώ τα

άλλα ΣΔΛΑΠ δεν το κάνουν). Περιγράφονται ορισμένες γενικές αρχές βάσει των οποίων θα

γίνει η εν λόγω αναθεώρηση, αλλά χωρίς αναφορά στο συγκεκριμένο περιεχόμενο μέχρι

τώρα (το μέτρο αυτό αναφέρεται ως «βραχυπρόθεσμο» και, ως εκ τούτου, πρόκειται να τεθεί

σε εφαρμογή εντός του 2015). Σε αυτό το πλαίσιο, δεν υπάρχει καμία συζήτηση ή ειδικά

μέτρα για την αντιμετώπιση της μη μετρούμενης κατανάλωσης νερού στη γεωργία.

12.7 Πρόσθετα μέτρα σε προστατευόμενες περιοχές

Σε γενικές γραμμές, τα ΠΛΜ στο πλαίσιο της ΟΠΥ δεν προβλέπουν συγκεκριμένα πρόσθετα

μέτρα σε προστατευόμενες περιοχές, δεδομένου ότι στα ΣΔΛΑΠ δεν προβλέπονται ειδικοί,

πρόσθετοι στόχοι πέρα από τους στόχους της ΟΠΥ (πέρα από ό,τι απαιτείται για την

εφαρμογή των «άλλων» οδηγιών, Natura 2000 κ.λπ.).

Τα μέτρα για τη συμμόρφωση με τους στόχους των άλλων οδηγιών (αναφέρεται ότι όλα αυτά

έχουν «ήδη υλοποιηθεί») αναφέρονται στα ΠΛΜ ως μέτρα που λαμβάνονται για την

εφαρμογή αυτών των οδηγιών. Μερικά από τα «άλλα βασικά» μέτρα που αναφέρονται στα

ΠΛΜ αναφέρονται επίσης στις οδηγίες σχετικά με τις προστατευόμενες περιοχές.

Όσον αφορά τις περιοχές συλλογής πόσιμου νερού, τα ΣΔΛΑΠ αναφέρονται στη θέσπιση

ζωνών ασφαλείας για αυτές· ένα από τα μέτρα που περιγράφονται στα ΠΛΜ σχετίζεται με

την ολοκλήρωση της δημιουργίας ζωνών ασφαλείας βάσει των υδρολογικών μελετών. Ενώ

οι ζώνες ασφαλείας δεν έχουν θεσπιστεί ακόμη με οριστικό ή ειδικό τρόπο, ωστόσο,

αναφέρεται ότι κάποια «άλλα βασικά μέτρα», συνδέονται με τη διασφάλιση της ποιότητας

του πόσιμου νερού. Αυτά περιλαμβάνουν: την εφαρμογή των σχεδίων ασφαλείας του ύδατος

σε μεγάλες εταιρείες ύδρευσης, την ίδρυση ή την επικαιροποίηση των γενικών σχεδίων

ύδρευσης (Masterplan) από τις δημόσιες επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης, τη

λεπτομερή οριοθέτηση των ζωνών προστασίας των σημείων άντλησης υπόγειων υδάτων

(πηγές, γεωτρήσεις) για αντλήσεις ύδρευσης μεγαλύτερες από ένα εκατομμύριο κυβικά

μέτρα ανά έτος, τον ορισμό των προστατευόμενων περιοχών για αντλήσεις για πόσιμο νερό,

την προστασία των υπόγειων υδατικών συστημάτων που περιλαμβάνονται στο μητρώο των

προστατευόμενων περιοχών για πόσιμο νερό, καθώς και τη θέσπιση ενός θεσμικού πλαισίου

προστασίας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συγκεκριμένα μέτρα σχετίζονται με την προστασία των

αντλήσεων νερού από ειδικά φράγματα ή δεξαμενές (π.χ. στις GR06/7/12).

Page 98: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

98

13. Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, Η ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ Η ΞΗΡΑΣΙΑ, Η

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΣΔΛΑΠ

13.1 Λειψυδρία και ξηρασία

Η λειψυδρία και η ξηρασία έχουν χαρακτηριστεί ως σημαντικά θέματα στις περισσότερες

ΠΛΑΠ· σε όλες, υπάρχουν συγκεκριμένες περιοχές ή εποχές του χρόνου όπου τα φαινόμενα

αυτά έχουν σημασία.

Για όλες τις ΠΛΑΠ, έχει συνταχθεί ένα σχέδιο διαχείρισης της ξηρασίας (για τις GR01/2/3,

είναι ένα συνδυαστικό)· στις περισσότερες περιπτώσεις, οι συγκεκριμένες υπομονάδες ή οι

συγκεκριμένες λεκάνες απορροής ποταμών εξετάζονται χωριστά. Τα ποσοτικά θέματα που

συζητήθηκαν στα ΣΔΛΑΠ και ορισμένα μέτρα που σχετίζονται με την ποσοτική διαχείριση

έχουν τεθεί στα ΠΛΜ, αλλά οι δεσμοί μεταξύ των δύο σχεδίων είναι αδύναμοι. Για τον

χαρακτηρισμό των συνθηκών ξηρασίας και λειψυδρίας, έγινε χρήση του τυποποιημένου

δείκτη καθίζησης (SPI) και του δείκτη εκμετάλλευσης υδάτων (ΔΕΥ) (σε ορισμένες ΠΛΑΠ

διαφοροποιούνταν μεταξύ επιφανειακών και υπόγειων υδάτων - π.χ. GR06/07).

Οι πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν στα σχέδια διαχείρισης της ξηρασίας (ΣΔΞ)

βασίζονται σε ιστορικά στοιχεία για τη διαθεσιμότητα του νερού, χωρίς να λαμβάνονται

υπόψη, π.χ. οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη διαθεσιμότητα αυτή σε όλες τις

ΠΛΑΠ. Για τις ανάγκες σε νερό, χρησιμοποιούνται θεωρητικά δεδομένα, καθώς οι

πραγματικές πληροφορίες για αντλήσεις νερού είναι αποσπασματικές ή ελλιπείς. Το

υδρολογικό ισοζύγιο σε επίπεδο λεκάνης απορροής βασίζεται σε μοντέλο που

πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο προηγούμενου εθνικού έργου και, ως εκ τούτου, δεν είναι

επικαιροποιημένο. Οι μέθοδοι υπολογισμού, οι χρονικοί ορίζοντες κ.λπ. διαφέρουν μεταξύ

των ΠΛΑΠ.

Οι «προτάσεις» που εμφανίζονται στα σχέδια διαχείρισης της ξηρασίας για τη λήψη μέτρων

είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, μέτρα έγκαιρης προειδοποίησης και αντιμετώπισης

καταστάσεων έκτακτης ανάγκης (ορισμένες φορές αποκαλούνται μέτρα «αντίδρασης») σε

μια κατάσταση ξηρασίας, ενώ κάποιες ΠΛΑΠ καταρτίζουν, επίσης, κατάλογο προληπτικών

(προορατικών) μέτρων. Στις GR06/07, αναπτύσσεται μια μεθοδολογία έγκαιρης

προειδοποίησης με βάση τις κατακρημνίσεις, και έχουν οριστεί επίπεδα συναγερμού με βάση

τις παρατηρούμενες τριμηνιαίες και εξαμηνιαίες κατακρημνίσεις (SPI3 και SPI6 αντίστοιχα)

κατά τον μήνα Μάρτιο. Παρέχεται, επίσης, κατάλογος μέτρων για κάθε επίπεδο συναγερμού,

που εστιάζει κυρίως στη διαχείριση της ζήτησης και στα μέτρα ευαισθητοποίησης. Στις

GR01/2/3/4/5/9/10, η σύνδεση με το ΠΛΜ, στο πλαίσιο της ΟΠΥ, επιτυγχάνεται με τον

εντοπισμό των προτεινόμενων μέτρων του ΠΛΜ που υποστηρίζουν την πρόληψη και τον

μετριασμό της λειψυδρίας και της ξηρασίας (κάτι που δεν γίνεται στις GR06/7/11/12). Τα

περισσότερα από τα μέτρα του ΠΛΜ που συνδέονται με την καταπολέμηση της λειψυδρίας

και της ξηρασίας είναι κατασκευαστικά έργα, προκειμένου να αυξήσουν το διαθέσιμο νερό

για την κάλυψη των απαιτήσεων (π.χ. νέα φράγματα), αλλά υπάρχουν μερικά μέτρα που

αφορούν τη ζήτηση (μείωση των απωλειών νερού, αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο η

γεωργία χρησιμοποιεί το νερό).

Παραμένει ασαφές ποια είναι τα επόμενα βήματα για την εφαρμογή των σχεδίων διαχείρισης

της ξηρασίας, δεδομένου ότι τα μέτρα που περιγράφονται στα σχέδια είναι «προτάσεις» και,

ως εκ τούτου, δεν έχουν αποφασιστεί πλήρως (εμφανές στο τμήμα «επόμενα βήματα» - όπου

υπάρχει - των σχεδίων διαχείρισης της ξηρασίας). Κατά συνέπεια, απαιτείται περισσότερη

δουλειά για την ανάπτυξη των σχεδίων διαχείρισης ξηρασίας σε επιχειρησιακά σχέδια.

Page 99: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

99

Δεν υπήρξε διεθνής συντονισμός μέχρι σήμερα στα σχέδια διαχείρισης της ξηρασίας, ενώ

στις GR11/12 έχουν προταθεί κάποιες μελλοντικές δραστηριότητες σχετικά με την ταχεία

ανταλλαγή δεδομένων έγκαιρης προειδοποίησης για ξηρασία με τις γειτονικές χώρες.

13.2 Διαχείριση κινδύνων πλημμύρας

Σε γενικές γραμμές, τα ΣΔΛΑΠ αναφέρονται ελάχιστα σε πλημμύρες και στη διαχείριση

κινδύνων πλημμύρας ή στην οδηγία για τις πλημμύρες, ενώ δεν υφίσταται καμία αναφορά

στον συντονισμό που απαιτείται για την εφαρμογή της ΟΠΥ και της οδηγίας για τις

πλημμύρες.

Δεν υπάρχει σαφής, πρακτική αναφορά ή σύνδεση στα ΣΔΛΑΠ σχετικά με την ανάπτυξη της

σχεδίων διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας που βρίσκονται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με τις

πληροφορίες που υπέβαλαν οι ελληνικές αρχές στα τέλη του 2014, όλα τα στοιχεία που

αναπτύχθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για την εφαρμογή του πρώτου κύκλου της ΟΠΥ ήταν

διαθέσιμα και χρησιμοποιήθηκαν για την προκαταρκτική αξιολόγηση των κινδύνων

πλημμύρας και για τη χαρτογράφηση των πλημμυρών. Επιπλέον, οι πιο λεπτομερείς

πληροφορίες που προήλθαν από την προκαταρκτική αξιολόγηση των κινδύνων πλημμύρας

και από τη χαρτογράφηση των υδρομορφολογικών αλλοιώσεων των υδατικών συστημάτων

και των περιβαλλοντικών πιέσεων λόγω των πλημμυρών θα χρησιμοποιηθούν κατά τον

δεύτερο κύκλο της ΟΠΥ (για την καλύτερη ανάλυση των υδρομορφολογικών πιέσεων και

την επεξεργασία των ΠΛΜ). Οι πληροφορίες και το πρόγραμμα των μέτρων που περιέχονται

σε κάθε μελλοντικό σχέδιο διαχείρισης (ΟΠΥ ή οδηγία για τις πλημμύρες) θα λαμβάνει

υπόψη όλες τις πληροφορίες και τα μέτρα που προέκυψαν στους προηγούμενους κύκλους.

Τα περισσότερα ΣΔΛΑΠ αναφέρουν τις πλημμύρες ως ένα δευτερεύον ζήτημα και, ως εκ

τούτου, ορισμένα μέτρα αποσκοπούν, επίσης, στην παροχή ασφάλειας από τις πλημμύρες

(σχετίζονται κυρίως με την κατασκευή φραγμάτων και τον καθορισμό των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ και το

άρθρο 4.7 - νέα έκδοση τροποποιήσεων). Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει συγκεκριμένη συζήτηση

ή κεφάλαιο, το οποίο να συνδέει το ΠΛΜ με τη διαχείριση πλημμυρών. Συνολικά, δεν

εντοπίστηκαν μέτρα φυσικής συγκράτησης των υδάτων, τα οποία ενδέχεται να χρησιμεύσουν

για τη μείωση των κινδύνων πλημμύρας.

13.3 Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Η κλιματική αλλαγή δεν έχει ληφθεί υπόψη σε οποιοδήποτε από τα ΣΔΛΑΠ, ΠΛΜ ή σχέδιο

διαχείρισης της ξηρασίας, (δεν υπάρχει ειδικό κεφάλαιο ή συζήτηση), π.χ. όσον αφορά τις

αναμενόμενες μεταβολές στη διαθεσιμότητα του νερού. Δεν υπάρχουν σχέδια ή συναφή

μέτρα που να το πράττουν στο μέλλον.

Οι μόνες εξαιρέσεις σε αυτό είναι οι GR04/5/8, στο σχέδιο διαχείρισης της ξηρασίας των

οποίων, αφιερώνεται ένα δισέλιδο κεφάλαιο στο θέμα της κλιματικής αλλαγής. Συνοψίζει

δύο μελέτες που περιλαμβάνονται στο παράρτημα των σχεδίων διαχείρισης της ξηρασίας,

που ασχολούνται (συνδυαστικά για τις GR04, 05 και 08) με τις «Επιπτώσεις της κλιματικής

αλλαγής στη βροχόπτωση, θερμοκρασία και εξάτμιση», αναπτύσσοντας διάφορα σχετικά

σενάρια, και μια άλλη για τις «Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία και την

άρδευση», η οποία περιγράφει τις αλλαγές στις ανάγκες άρδευσης και προτείνει ορισμένα

μέτρα για την αύξηση της παραγωγικότητας των υδάτων άρδευσης με σκοπό τη μείωση των

αναγκών της άρδευσης σε νερό και την εξοικονόμηση νερού. Οι δύο αυτές μελέτες

χρησιμοποιούν διαφορετικές υποθέσεις και, ως εκ τούτου, καταλήγουν σε διαφορετικά

αποτελέσματα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και δεν λαμβάνονται περαιτέρω

υπόψη στα σχετικά ΣΔΞ/ ΣΔΛΑΠ/ΠΛΜ. Παρόμοιες μελέτες για άλλες ΠΛΑΠ δεν έχουν

εντοπιστεί.

Page 100: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

100

Κλιματικός έλεγχος των προγραμμάτων λήψης μέτρων δεν έγινε. Τα ΠΛΜ δεν

περιλαμβάνουν ειδικά μέτρα προσαρμογής.

Κατά την προετοιμασία των ΣΔΛΑΠ, δεν υπήρχε εθνική στρατηγική για την προσαρμογή

στην κλιματική αλλαγή, ωστόσο, πρόσφατα ελήφθησαν προπαρασκευαστικά μέτρα για τη

θέσπισή της (έγινε ανάθεση μελέτης για την ανάπτυξη εθνικής στρατηγικής για την

προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη από τον Σεπτέμβριο του

2014).

Page 101: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

101

14. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η Ελλάδα θα πρέπει:

Να εγκρίνει άμεσα και να αναφέρει στην Επιτροπή τα δύο ελληνικά ΣΔΛΑΠ που

εκκρεμούν.

Να βελτιώσει τη διασυνοριακή συνεργασία, με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί

μέχρι στιγμής· απαιτούνται επιπρόσθετες προσπάθειες, στο πλαίσιο της εφαρμογής της

ΟΠΥ, έτσι ώστε τα επόμενα ΣΔΛΑΠ για τις διεθνείς ΠΛΑΠ να αναπτυχθούν σε στενή

συνεργασία με τις γειτονικές χώρες.

Να θέσει σε πλήρη εφαρμογή το Εθνικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης (ΕΠΠ). Όλες οι

εκκρεμείς μέθοδοι αξιολόγησης θα πρέπει να αναπτυχθούν και να καταστούν

επιχειρησιακές το συντομότερο δυνατόν. Όλα τα υδατικά συστήματα θα πρέπει να

ταξινομηθούν σύμφωνα με τις συμβατές με την ΟΠΥ μεθόδους. Η αρχή του «ένα εκτός,

όλα εκτός» θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε όλους τους τομείς. Τα δεδομένα πρέπει να

συλλέγονται σε τακτική βάση για όλα τα σχετικά στοιχεία ποιότητας. Οι συστάσεις των

ΣΔΛΑΠ σχετικά με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις του ΕΠΕ θα πρέπει να εξεταστούν

προσεκτικά και να ληφθούν δράσεις για την υλοποίησή τους. Τα στοιχεία του νέου ΕΠΕ

πρέπει να διαθέτουν εξασφαλισμένη ποιότητα, οργάνωση και αρχειοθέτηση. Συνιστάται

τα δεδομένα αυτά να διατίθενται σε όλους τους χρήστες και στο ευρύ κοινό σε εύκολα

προσβάσιμες μορφές.

Να αναπτύξει εθνικές οδηγίες συμβατές με την ΟΠΥ, διαθέσιμες στο κοινό, οι οποίες θα

αφορούν τα βασικά στάδια εφαρμογής όπου έχουν εντοπιστεί σημαντικές αδυναμίες

(χαρακτηρισμός των πιέσεων, τυπολογία, όροι αναφοράς, παρακολούθηση και κατάταξη

των υδάτινων σωμάτων, μέθοδοι για την ταξινόμηση της κατάστασης, καθορισμός των

ΙΤΥΣ, εφαρμογή των εξαιρέσεων, ιδίως όσον αφορά το άρθρο 4 παράγραφος 7 κ.λπ.)

και οι οποίες είναι απαραίτητες για την εξασφάλιση της συμμόρφωσης με την ΟΠΥ και

την αύξηση της συγκρισιμότητας και της διαφάνειας.

Οι πληροφορίες που λαμβάνονται σχετικά με τη χημική ρύπανση πρέπει να επεκταθούν

καλύπτοντας τα κενά στην παρακολούθηση, συμπεριλαμβανομένης της

παρακολούθησης του υδραργύρου και άλλων σχετικών ρύπων σε ζώντες οργανισμούς,

καθώς και την παρακολούθηση των τάσεων στους ζώντες οργανισμούς και/ή τα ιζήματα.

Να διασφαλίσει στα επικαιροποιημένα ΣΔΛΑΠ την καλύτερη κατανόηση και τον

προσδιορισμό των κυριότερων κινδύνων και πιέσεων σε κάθε λεκάνη απορροής

ποταμού, με βάση λεπτομερείς εναρμονισμένες μεθοδολογίες, οι οποίες θα στηρίζονται

σε ενοποιημένα και αξιόπιστα δεδομένα.

Ιδιαίτερα επείγουσα είναι η ανάπτυξη έγκυρων μεθοδολογιών για την αντιμετώπιση

υδρομορφολογικών πιέσεων. Ο σημερινός συνδυασμός της περιορισμένης ανάλυσης των

πιέσεων (χωρίς αρκετά προληπτικά όρια σημαντικότητας), της έλλειψης οικολογικών

μεθόδων αξιολόγησης της κατάστασης που να είναι ευαίσθητες σε υδρομορφολογικές

πιέσεις, της ασαφούς διαδικασίας χαρακτηρισμού των ΙΤΥΣ και της απουσίαςανάπτυξης

του ΚΟΔ καθιστά πολύ πιθανό να παραβλέπονται εντελώς οι υδρομορφολογικές πιέσεις

στη διαδικασία εφαρμογής. Οι πιθανές επιπτώσεις «μικρότερων» μεταβολών, όπως

φράγματα μικρότερα των 15 μέτρων, η βυθοκόρηση, η ευθυγράμμιση ποταμού, η

αποστράγγιση κ.λπ., συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων των μεταβατικών και

παράκτιων υδάτων, θα πρέπει να αξιολογηθούν.

Page 102: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

102

Αναφέρεται ότι η γεωργία ασκεί σημαντική πίεση στους υδατικούς πόρους των

περισσότερων ΠΛΑΠ της Ελλάδας. Πρέπει να υπάρξει περαιτέρω έρευνα σχετικά με τις

υδρομορφολογικές πιέσεις από τη γεωργία. Επιπλέον, τα μέτρα που λαμβάνονται όσον

αφορά τη γεωργία πρέπει να είναι πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να έχουμε πιο

αξιόπιστα θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τους στόχους της ΟΠΥ.

Όσον αφορά τα ποσοτικά ζητήματα των ΥΥ, έχουν χρησιμοποιηθεί πολύ περιορισμένες

πληροφορίες σχετικά με τις πραγματικές αντλήσεις. Οι τελευταίες βασίζονται σε

εκτιμήσεις. Ακόμα και αν η αναθεωρημένη ΕΠΕ παράσχει καλύτερες πληροφορίες, το

ζήτημα των παράνομων αντλήσεων/γεωτρήσεων, οι πιθανές επιπτώσεις και οι τρόποι

αντιμετώπισής τους πρέπει να εξεταστούν πιο διεξοδικά.

Όσον αφορά τις εξαιρέσεις: συνολικά, ακόμα και αν η κατάσταση μεγάλου αριθμού

υδατικών συστημάτων είναι «άγνωστη», υπάρχει περιορισμένος αριθμός εξαιρέσεων, ο

οποίος συνδέεται με το γεγονός ότι μόνο ένας περιορισμένος αριθμός υδατικών

συστημάτων «αποτυγχάνει» ως προς τους στόχους της ΟΠΥ. Αυτό πρέπει, σε μεγάλο

βαθμό, να επανεξεταστεί μόλις καταστούν διαθέσιμες οι πληροφορίες παρακολούθησης

– και, κατά συνέπεια, πιθανότατα, θα χρειαστεί να ληφθούν περισσότερα μέτρα.

Η εφαρμογή εξαιρέσεων πρέπει να είναι περισσότερο διαφανής και οι λόγοι των

εξαιρέσεων θα πρέπει να τεκμηριώνονται σαφώς στα σχέδια. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για

μια συνεκτική και ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά τις εξαιρέσεις του άρθρου 4

παράγραφος 7. Η χρήση εξαιρέσεων βάσει του άρθρου 4 παράγραφος 7 θα πρέπει να

βασίζεται σε ενδελεχή αξιολόγηση όλων των σταδίων που προβλέπονται στην ΟΠΥ,

ιδίως στην ορθή αξιολόγηση του εάν το έργο θα προκαλέσει επιδείνωση ή θα εμποδίσει

την επίτευξη καλής κατάστασης, αν στο έργο υπερισχύει το δημόσιο συμφέρον και εάν

τα οφέλη για την κοινωνία ξεπερνούν σε σπουδαιότητα την περιβαλλοντική υποβάθμιση,

καθώς και αξιολόγηση σχετικά με την απουσία εναλλακτικών λύσεων που θα

αποτελούσαν καλύτερη περιβαλλοντική επιλογή. Επιπροσθέτως, τα έργα αυτά μπορούν

να εκτελεστούν μόνο αφού ληφθούν όλα τα δυνατά μέτρα για την άμβλυνση των

δυσμενών επιπτώσεων στην κατάσταση των υδάτων.

Δεν γίνεται σαφής σύνδεση μεταξύ των μέτρων και της αξιολόγησης της κατάστασης.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις στα στάδια που

οδηγούν στο πρόγραμμα λήψης μέτρων, όπως η αξιολόγηση των πιέσεων και των

επιπτώσεων, η παρακολούθηση και ο χαρακτηρισμός της κατάστασης. Αυτό είναι

σημαντικό, προκειμένου να εφαρμοστούν μέτρα, όταν αυτά είναι απαραίτητα για την

επίτευξη των στόχων της ΟΠΥ.

Όσον αφορά τις χημικές πιέσεις, η πρόθεση κατάρτισης καταλόγων των εκπομπών

σύμφωνα με την οδηγία 2008/105/EΚ πρέπει να υλοποιηθεί, αλλά από μόνη της δεν

μετράει ως μέτρο κατά της χημικής ρύπανσης. Στο δεύτερο ΣΔΛΑΠ, πρέπει να

συμπεριληφθούν περισσότερες πληροφορίες για τα σχετικά μέτρα.

Όσον αφορά τις υδρομορφολογικές πιέσεις και με βάση μια ορθή αξιολόγηση, θα πρέπει

να ληφθούν μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων (π.χ. αποκατάσταση του ποταμού,

αφαίρεση των δομών κ.λπ.).

Σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το πεδίο εφαρμογής, το χρονοδιάγραμμα και τη

χρηματοδότηση των μέτρων θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο ΠΛΜ, ώστε η

προσέγγιση για την επίτευξη των στόχων να είναι σαφής και η φιλοδοξία στο ΠΛΜ να

είναι διαφανής.

Page 103: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

103

ΠΛΜ στα ΣΔΛΑΠ: οι περιορισμένες προσδοκίες, και η έλλειψη σαφήνειας όσον αφορά

τα αναμενόμενα αποτελέσματα, θα πρέπει να διορθωθούν. Το ΠΛΜ περιλαμβάνει

κυρίως διοικητικές πράξεις, που ενδέχεται να μην κάνουν τη διαφορά (ιδιαίτερα αν η

εφαρμογή τους δεν έχει επιβληθεί). Πολλά από τα έργα που βρίσκονται σε προφανή

αντίθεση με την ΟΠΥ (π.χ. νέα φράγματα που δεν είναι δεόντως αιτιολογημένα, νέα

αρδευτικά έργα δικτύου) περιλαμβάνονται στο ΠΛΜ (π.χ. για τη βελτίωση της

ποσοτικής κατάστασης των ΥΥ δεδομένου ότι το νερό άρδευσης θα προέρχεται από μια

νέα δεξαμενή στο μέλλον). Χρειάζεται ένας ενδελεχής έλεγχος των εν λόγω έργων που

περιλαμβάνονται στο ΠΛΜ, προκειμένου να ελεγχθεί αν πρόκειται όντως για μέτρα

σχετικά με την ΟΠΥ (που συνδέονται επίσης με το θέμα του άρθρου 4 παράγραφος 7

παραπάνω). Αυτή η συμπερίληψη των νέων φραγμάτων/συστημάτων άρδευσης κ.λπ.,

στο μεγαλύτερο μέρος του ΠΛΜ επηρεάζει επίσης τις δαπάνες που αναφέρει: ένα μέρος

των δαπανών των μέτρων που είναι συμπληρωματικά προς το ΠΛΜ (όπως ορίζεται έως

το 2015) αφορούν τέτοιου είδους έργα (συχνά χρηματοδοτούνται μέσω της ΕΕ ).

Διαφορετικά, υπάρχει πολύ περιορισμένη χρηματοδότηση ακόμη και για «βασικά»

μέτρα της ΟΠΥ για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων (π.χ.

αποκατάσταση/μετριασμός κ.λπ.), χωρίς σαφείς δεσμεύσεις για μετά το 2015. Πρέπει να

υπάρχει σαφής διαχωρισμός των μέτρων που λαμβάνονται για την επίτευξη των

περιβαλλοντικών στόχων της ΟΠΥ από τα μέτρα που αποσκοπούν στην αύξηση της

παροχής νερού και άλλων στόχων.

Να αναπτύξει πλήρως την οικονομική ανάλυση της χρήσης ύδατος

(συμπεριλαμβάνοντας την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», έναν σαφή ορισμό των

υπηρεσιών ύδατος, καθώς και εναρμονίζοντας τις μεθοδολογίες και τα δεδομένα σε όλα

τα ΣΔΛΑΠ) και να εξασφαλίσει ότι τα τιμολόγια του νερού/τέλη οδηγούν σε επαρκή

ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών ύδατος και παρέχουν κίνητρα στους χρήστες για

να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τους υδάτινους πόρους. Αυτό είναι ιδιαίτερα

σημαντικό για τη γεωργία. Η εφαρμογή των μέτρων για την ανάκτηση του κόστους και η

τιμολόγηση του νερού με βάση μια κοινή προσέγγιση σε όλα τα ΣΔΛΑΠ είναι

επείγουσα, προκειμένου να πληρούνται οι απαιτήσεις του άρθρου 9 και να επιτευχθεί η

οικονομική βιωσιμότητα.

Μέχρι τώρα, δεν λαμβάνεται υπόψη η αλλαγή του κλίματος - καμία «θωράκιση έναντι

της κλιματικής αλλαγής» των ΣΔΛΑΠ/ΠΛΜ. Τα θέματα αυτά πρέπει να

αντιμετωπιστούν επειγόντως.

Τα σχέδια διαχείρισης της ξηρασίας (ΣΔΞ) που αναπτύχθηκαν ως συμπληρωματικά προς

τα ΣΔΛΑΠ αποτελούν μια πολύτιμη προσθήκη. Ωστόσο, πρέπει να προχωρήσουν ένα

βήμα παραπέρα, να είναι περισσότερο εναρμονισμένα, και να εξελιχθούν σε

επιχειρησιακό επίπεδο, στο οποίο οι «προτάσεις για μέτρα» θα εφαρμόζονται στους

τομείς που χρειάζεται.

Να διασφαλίσει ότι οι αρχές που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση του νερού είναι

πλήρως υπεύθυνες για το περιεχόμενο και την ανάπτυξη των ΣΔΛΑΠ. Η υποστήριξη

από τους συμβούλους και τους ερευνητές είναι συχνά απαραίτητη, αλλά θα πρέπει να

διασφαλίζεται η ιδιοκτησία των ΣΔΛΑΠ από τις αρχές ώστε να εμπεδωθούν οι αρχές και

οι υποχρεώσεις της ΟΠΥ στην πράξη και να αποφευχθεί η αποσύνδεση της διαδικασίας

σχεδιασμού από την πραγματικότητα της διαχείρισης των υδάτων. Θα πρέπει να

διασφαλίζεται η μακροχρόνια ικανότητα και η ανάπτυξη εμπειρογνωμοσύνης στη

διαχείριση του νερού, με βάση τους επαρκείς πόρους και το διαθέσιμο προσωπικό σε

όλα τα σχετικά διοικητικά επίπεδα.

Page 104: #1# /0*0 2 !.3 ú ÿ þ / . . 1 .2.*/.2. . / . .2 *!0 ü ! 0 0 ...ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf... · ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ... 2

104

Η διαδικασία διαβούλευσης πρέπει να ενισχυθεί. Πρέπει να γίνουν μεγαλύτερες

προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλιστεί η ενεργός συμμετοχή όλων των

ενδιαφερόμενων φορέων και τα σχόλια θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη με πιο διαφανή

τρόπο.