ΔιαμόρφωσηΔιαμόρφωση της της συνεργατικής τάξηςσυνεργατικής τάξης

ΈναΈνα παράδειγμα από ένα Δημοτικό παράδειγμα από ένα Δημοτικό Σχολείο στη ΘεσσαλονίκηΣχολείο στη Θεσσαλονίκη

Πέτρος Κλιάπης 2005Πέτρος Κλιάπης 2005

ΣτοιχείαΣτοιχεία της τάξηςτης τάξης

•• ΣτΣτ΄ Τάξη΄ Τάξη•• Μαθητές 18 (8Α + 10 Κ)Μαθητές 18 (8Α + 10 Κ)•• Αλλοδαποί Αλλοδαποί –– παλινοστούντεςπαλινοστούντες 3 (1Α +2Κ)3 (1Α +2Κ)•• Προηγούμενη συνεργατική εμπειρία παιδιών ΟΧΙΠροηγούμενη συνεργατική εμπειρία παιδιών ΟΧΙ•• Διαστάσεις αίθουσας 6,5 Χ 7 (45,5 Διαστάσεις αίθουσας 6,5 Χ 7 (45,5 τ.μ.τ.μ.))•• Οργάνωση του χώρου: Για μετωπική διδασκαλίαΟργάνωση του χώρου: Για μετωπική διδασκαλία•• Διακόσμηση και αισθητική του χώρου: Ουδέτερη Διακόσμηση και αισθητική του χώρου: Ουδέτερη ως κακήως κακή

ΠροσυνεργατικόΠροσυνεργατικό στάδιοστάδιο•• ΝέαΝέα παιδαγωγική οργάνωση του χώρου για στήριξη του παιδαγωγική οργάνωση του χώρου για στήριξη του συνεργατικού τρόπου εργασίας και επικοινωνίαςσυνεργατικού τρόπου εργασίας και επικοινωνίας

•• Παρέμβαση στην αισθητική του χώρουΠαρέμβαση στην αισθητική του χώρου•• Πρώτη δημιουργία ομάδων από το δάσκαλοΠρώτη δημιουργία ομάδων από το δάσκαλο•• Αλλαγή στον τρόπο εργασίας και επικοινωνίαςΑλλαγή στον τρόπο εργασίας και επικοινωνίας•• Το «σύμφωνο συνεργασίας» Το «σύμφωνο συνεργασίας» ανάμεσα στα παιδιά και το ανάμεσα στα παιδιά και το δάσκαλοδάσκαλο

•• Δημιουργία ενόςΔημιουργία ενός «νέου κλίματος» «νέου κλίματος» κατανόησης και κατανόησης και αποδοχής του εαυτού και των άλλων αποδοχής του εαυτού και των άλλων

•• Κοινωνιόγραμμα Κοινωνιόγραμμα •• Δημιουργία ομάδων με βάση το κοινωνιόγραμμαΔημιουργία ομάδων με βάση το κοινωνιόγραμμα

ΠρώτηΠρώτη άτυπη οργάνωση του χώρουάτυπη οργάνωση του χώρου

Οργάνωση των θρανίων για ομαδική εργασία (3 ομάδες των τεσσάρων μαθητών και 1 ομάδα των έξι)

Πρώτη δημιουργία προσωρινών ομάδων με επιλογή των φίλων/συνεργατών από τα ίδια τα παιδιά

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ/1

Αρχικά οργανώθηκαν τα θρανία «σε ομάδες»

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ/2Τρεις ομάδες ήταν τετραμελείς και μία εξαμελής

ΠΡΩΤΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝΔημιουργήθηκαν οι πρώτες ομάδες από το δάσκαλο με ελεύθερη επιλογή φίλων/συνεργατών από τα ίδια τα παιδιά.Καθορίστηκε ότι οι ομάδες με τη μορφή αυτή θα είναι προσωρινές (για 3 εβδομάδες)

ΠαιδαγωγικήΠαιδαγωγική οργάνωση οργάνωση και αισθητική του χώρουκαι αισθητική του χώρου

Τα χρώματα, τα ερεθίσματα και η αισθητική που ο χώρος της αίθουσας πρόσφερε κρίθηκαν ανεπαρκή και οργανώθηκε το πλάνο των αλλαγών:

• Αλλαγή στα χρώματα των τοίχων και της πόρτας

• Νέες χρωματιστές κουρτίνες

• Αντικατάσταση του μαυροπίνακα με πίνακα μαρκαδόρου

• Δημιουργία χώρου για βιβλιοθήκη της τάξης

• Δημιουργία χώρου για το κάθε παιδί (προσωπικός χώρος στην τάξη)

• Εμπλουτισμός της τάξης με οπτικοακουστικό εξοπλισμό

• Εμπλουτισμός της τάξης με Η/Υ και βιντεοπροβολέα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ/1Η αίθουσα όπως ήταν αρχικά

Η παλιά βιβλιοθήκηΟ πίνακας κιμωλίας

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ/2Πρώτο βήμα: αλλαγή χρωμάτων (κάτω μέρος τοίχου, πόρτα, ντουλάπα)(διαχωρισμός ανοιχτόχρωμης σκουρόχρωμης περιοχής με ενδιάμεσο «πηχάκι»)Η παλιά βιβλιοθήκη (αν και βάφτηκε, παρέμεινε - ακαλαίσθητη, και δύσχρηστη)Πίνακας μαρκαδόρου. VIDEO – DVD - Τηλεόραση

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ/3

Δεύτερο βήμα: δημιουργία χώρου για κάθε μαθητή

Νέα βιβλιοθήκη με χώρο για τα βιβλία της τάξης

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ/4

Τρίτο βήμα: δημιουργία χώρου ανάρτησης εργασιών και ανακοινώσεων για κάθε ομάδα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ/4

Τέταρτο βήμα: δημιουργία «ατμόσφαιρας σπιτιού» (νέες κουρτίνες)

Δεύτερη κουρτίνα (από πίσω) για συσκότιση και προβολές στην τάξη

ΑλλαγήΑλλαγή στον τρόπο εργασίας και στον τρόπο εργασίας και επικοινωνίαςεπικοινωνίας

Η εργασία στην τάξη οργανώθηκε με τέσσερις τρόπους:

• Ατομική εργασία

• Εργασία σε μικρές ομάδες

• Εργασία σε μια μεγάλη ομάδα (ολομέλεια)

• Παραδοσιακή μετωπική εργασία από το δάσκαλο

Η επικοινωνία της τάξης πέρασε από τις «τεχνητές» ερωτήσεις του δασκάλου (ατομικά ή προς την τάξη) και τον κατευθυνόμενο διάλογο σε:

• Διάλογο μεταξύ των συμμαθητών της ομάδας

• Διάλογο μεταξύ των ομάδων

• Διάλογο μεταξύ ομάδας – δασκάλου

• Διάλογο μεταξύ ολομέλειας (τάξης) – δασκάλου

Ατομική εργασία & Εργασία σε μικρές ομάδες

Εργασία σε μία μεγάλη ομάδα – τάξη (ολομέλεια)

Παραδοσιακή μετωπική εργασία

ΤοΤο «σύμφωνο συνεργασίας»«σύμφωνο συνεργασίας» ανάμεσα ανάμεσα στα παιδιά και το δάσκαλοστα παιδιά και το δάσκαλο

•• ΣτόχοςΣτόχος: Η δημιουργία και η διατήρηση μιας θετικής : Η δημιουργία και η διατήρηση μιας θετικής σχέσης μεταξύ δασκάλου και παιδιώνσχέσης μεταξύ δασκάλου και παιδιών

•• Ομαλό πέρασμα από την παλαιότερη κατάσταση στην Ομαλό πέρασμα από την παλαιότερη κατάσταση στην καινούρια καινούρια (συνδέσεις μεταξύ παλαιού και νέου τρόπου (συνδέσεις μεταξύ παλαιού και νέου τρόπου εργασίας, ανάλυση του περιεχομένου και παρουσίαση των νέων εργασίας, ανάλυση του περιεχομένου και παρουσίαση των νέων προσδοκιών)προσδοκιών)

•• Νέοι τρόποι εργασίας και επικοινωνίας με τους μαθητές:Νέοι τρόποι εργασίας και επικοινωνίας με τους μαθητές:–– χαμόγελο και χιούμορ, θετικές λεκτικές και μη χαμόγελο και χιούμορ, θετικές λεκτικές και μη συμπεριφορές, ισότιμη συνεργασία ανάμεσα στον συμπεριφορές, ισότιμη συνεργασία ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές και αξιοποίηση των εκπαιδευτικό και τους μαθητές και αξιοποίηση των προσωπικών εμπειριών ολονών. προσωπικών εμπειριών ολονών.

ΤοΤο «σύμφωνο συνεργασίας»«σύμφωνο συνεργασίας» ανάμεσα ανάμεσα στα παιδιά και το δάσκαλοστα παιδιά και το δάσκαλο

•• ΟΟ δάσκαλος ήταν δάσκαλος ήταν φιλικός απέναντι σε κάθε παιδίφιλικός απέναντι σε κάθε παιδί, , καθορίζοντας ταυτόχρονα το απαραίτητο καθορίζοντας ταυτόχρονα το απαραίτητο πλαίσιο με τις πλαίσιο με τις οδηγίεςοδηγίες για τη συμμετοχή του στις συνεργατικές για τη συμμετοχή του στις συνεργατικές δραστηριότητες. δραστηριότητες.

•• Πριν από κάθε μάθημα, συζητούσε τις Πριν από κάθε μάθημα, συζητούσε τις προσδοκίεςπροσδοκίες του του με τους μαθητές και συμφωνούσαν πως: με τους μαθητές και συμφωνούσαν πως: –– Ο δάσκαλος θα προσπαθούσε Ο δάσκαλος θα προσπαθούσε να κινήσει το ενδιαφέρον τουςνα κινήσει το ενδιαφέρον τουςγια το μάθημα μέσα από πραγματικές εφαρμογές από τη ζωή για το μάθημα μέσα από πραγματικές εφαρμογές από τη ζωή

–– οι μαθητές θα προσπαθήσουν να κάνουν οι μαθητές θα προσπαθήσουν να κάνουν «το καλύτερο που «το καλύτερο που μπορούν»μπορούν» και να δώσουν όλη τους την προσοχή και την και να δώσουν όλη τους την προσοχή και την προσπάθεια για να κατακτήσουν τις νέες έννοιες και δεξιότητες προσπάθεια για να κατακτήσουν τις νέες έννοιες και δεξιότητες

ΔημιουργίαΔημιουργία ενός ενός «νέου κλίματος»«νέου κλίματος» κατανόησης και κατανόησης και αποδοχής του εαυτού και των άλλωναποδοχής του εαυτού και των άλλων

•• ΑναφορέςΑναφορές σε δραστηριότητες σχετικές με κορίτσια, σε δραστηριότητες σχετικές με κορίτσια, μειονότητες και στοιχεία από άλλους πολιτισμούς. μειονότητες και στοιχεία από άλλους πολιτισμούς.

•• Κάθε μαθητής ενθαρρύνθηκε να εργαστεί και να μάθει μαζί Κάθε μαθητής ενθαρρύνθηκε να εργαστεί και να μάθει μαζί με τους συμμαθητές του σε μικτές συνεργατικές ομάδες. με τους συμμαθητές του σε μικτές συνεργατικές ομάδες.

•• Συζητήσεις και αξιολόγηση των απόψεων για το πως Συζητήσεις και αξιολόγηση των απόψεων για το πως αντιλαμβάνονται τα ίδια τα παιδιά τον εαυτό τους και τους αντιλαμβάνονται τα ίδια τα παιδιά τον εαυτό τους και τους άλλους στην κοινωνία.άλλους στην κοινωνία.

•• Προσπάθειες να ενισχυθεί η Προσπάθειες να ενισχυθεί η αυτοεκτίμησηαυτοεκτίμηση όλων των μαθητών όλων των μαθητών ώστε να βοηθηθούν να συμμετέχουν στη μαθησιακή ώστε να βοηθηθούν να συμμετέχουν στη μαθησιακή διαδικασία. διαδικασία.

ΚοινωνιόγραμμαΚοινωνιόγραμμα

•• ΕρωτήσειςΕρωτήσεις της μορφής:της μορφής:–– Θα ήθελα να παίζω με:Θα ήθελα να παίζω με:–– Θα ήθελα να δουλεύω με:Θα ήθελα να δουλεύω με:

•• Αποτέλεσαν το υπόβαθρο για τη δημιουργία Αποτέλεσαν το υπόβαθρο για τη δημιουργία ομάδων μικτής ικανότητας.ομάδων μικτής ικανότητας.

ΔημιουργίαΔημιουργία ομάδων με βάση το ομάδων με βάση το κοινωνιόγραμμακοινωνιόγραμμα

ΣεΣε κάθε ομάδα συμμετέχουν πλέον:κάθε ομάδα συμμετέχουν πλέον:•• Αγόρια και κορίτσια Αγόρια και κορίτσια •• Καλοί, μέτριοι και αδύνατοι μαθητέςΚαλοί, μέτριοι και αδύνατοι μαθητές

Οι δημοφιλείς μαθητές αποτέλεσαν τον πυρήνα γύρω Οι δημοφιλείς μαθητές αποτέλεσαν τον πυρήνα γύρω από τον οποίο συγκεντρώθηκαν τα υπόλοιπα μέλη από τον οποίο συγκεντρώθηκαν τα υπόλοιπα μέλη κάθε ομάδας με βάση τις προτιμήσεις τουςκάθε ομάδας με βάση τις προτιμήσεις τους