Ακαδημαϊκό Έηορ: 2016-2017 Υειμεπινό Εξάμηνο (Γ’) Πποζθεπόμενο ΜάθημαΕπιλογήρ: Αιζθηηική

Διδάσκουσες: Αθανασία Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Ομ. Καθηγήτρια

Νεώτερης Ευρωπαϊκής και Νεοελληνικής Φιλοσοφίας

Χαρά Μπανάκου-Καραγκούνη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

e-mail:aleon@ppp.uoa.gr

e-mail: nmpanak@ppp.uoa.gr

ΗΜΕΡΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:ΤΕΤΑΡΤΗ

Πορεία Διδακτικών Ενοτήτων Μαθήματοσ (Syllabus)

1. Περιγραφή και στόχοι του μαθήματος:

Το μάθημα προσεγγίζει αναλυτικά κύρια προβλήματα της

αισθητικής σε σχέση με την ιστορία της και τη σύγχρονη

προβληματική της.Επιχειρεί να εξετάσει φιλοσοφικά τη φύση

της αισθητικής εμπειρίας, τις αισθητικές κρίσεις και αξίες σε

σχέση με προβλήματα που θέτουν η εμπειρία της φύσης και

της τέχνης καθώς και τα έργα τέχνης.

Στόχος του μαθήματος να εισαγάγει τους φοιτητές σε κύρια

προβλήματα της νεώτερης και σύγχρονης αισθητικής και να

τους εξοικειώσει με θέσεις και επιχειρήματα που έχουν

αναπτυχθεί στο πλαίσιο της εμπειριστικής και σύγχρονης

αναλυτικής φιλοσοφίας, δίδοντάς τους τη δυνατότητα να

αναπτύξουν τα δικά τους επιχειρήματα κατά τη διάρκεια του

μαθήματος ή σε δοκίμιά τους.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΡΙΑΚΟΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ, ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΗΣ, ΧΥΦΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΥΙΑΚΩΝ ΠΟΤΔΩΝ «ΦΙΛΟΟΦΙΑ»

Γραμματεία ΠΜΣ: Φιλοσουική Σχολή, γραυείο 641, 6ος

όρουος, Πανεπιστημιούπολη, 15784 Ιλίσσια Τηλέυωνο: 2107277678, E-mail: secr-

philosophy@ppp.uoa.gr

Πορεία Διδακτικών Ενοτήτων

ΔΙΔΑΚΟΤΑ: ΑΘΑΝΑΙΑ ΓΛΤΚΟΥΡΤΔΗ-ΛΕΟΝΣΙΝΗ

εμινάριο 1ης εβδομάδας (18 / 10 /2016):

Αισθητική ή Υιλοσοφία της Σέχνης;

Υύση και δικαιολόγηση της αισθητικής

Προτεινόμενη μελέτη:

-Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Εισαγωγή στην αισθητική, εκδ.

υμμετρία, Αθήνα, 2008, σ. 12-50.

-M.C.Beardsley, Ιστορία των αισθητικών θεωριών, μτφρ. από

την αγγλική Δ. Κούρτοβικ-Π. Φριστοδουλίδης, εκδ. Νεφέλη,

1989.

- Μ. Μήτσου-Παππά, «χέδιο χαρτογράφησης της

σύγχρονης αισθητικής», Δευκαλίων, 18, 1977, σ. 12 κ.ε.

εμινάριο 2ης εβδομάδας ( 25/ 10 /2016):

Σο πρόβλημα της ονοματοθεσίας της αισθητικής και η

αυτονομία της

Τποχρεωτική μελέτη- Ύλη:

-ορισμός κειμένων προς μελέτη:R. Saw-H. Osborne,

‚Aesthetics as a Branch of Philosophy‛, British Journal of

Aesthetics, 1, 1960, 8-20.

Μ. Dufrenne, «Tι είναι η αισθητική ;», Εις μνήμην

ΠαναγιώτηΜιχελή, εκδ. Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής,

Αθήναι, 1972, σ. 478-481.

Υ. Ζήκα, «Αισθητική ή φιλοσοφία της τέχνης;», Δευκαλίων,

25/1, 2007, σ. 117-133.

A. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Εισαγωγή στην αισθητική, ό. π.,

σ. 51-72.

υμπληρωματικό υλικό:Θα δοθεί στο μάθημα σε φυλλάδιο

Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη (επιμέλεια), Επιλεγμένα κείμενα

αισθητικής.

εμινάριο 3ης εβδομάδας (1 /11 /2016):

Αισθητική αντίληψη και αισθητική εμπειρία

- 1. Αντίληψη και Αισθητική αντίληψη

- 2. αισθητική εμπειρίακαι αισθητική θεωρία

- 3. Αισθητικές και μη αισθητικές ποιότητες, αισθητικές

και καλλιτεχνικές αξίες

Τποχρεωτική μελέτη:

-Α.Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Εισαγωγή στην αισθητική, ό.π., σ.

73-95.

-Ε.Π. Παπανούτσος, «Αισθητική εμπειρία», Φιλοσοφικά

προβλήματα, 2ηέκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1978, σ. 32-56.

Μ. C. Beardsley, «Aesthetic Experience Regained‛, Journal of

Aesthetics and Art Criticism, 28, 1969, σ. 3-11.

F. Sibley, ‚Aesthetic and non-Aesthetic‛, Philosophical Review,

74 , 1965, σ. 135-159.

R. Ingarden, «Καλλιτεχνικές και αισθητικές αξίες»,

Δευκαλίων, 18, 1977, σ. 188-204.

υμπληρωματικό υλικό: Θα δοθεί σε φυλλάδιο

Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη (επιμ.), Κείμενα αισθητικής σε

μετάφραση.

εμινάριο 4ης εβδομάδας ( 8 / 11/2016):

Από την αντικειμενικότητα του ωραίου στην

υποκειμενικότητα του γούστου

-1. Σο ωραίο ως αισθητική ποιότητα, από τον Πλάτωνα

στον 18 αιώνα

- 2. Υιλοσοφία του ωραίου ή φιλοσοφία του γούστου;

- 3. Yποκειμενικότητα και αντικειμενικότητα του γούστου

στον 18ο αιώνα.ReidversusHume (ρεαλισμός-σκεπτικισμός)

Τποχρεωτική μελέτη:

-D. Hume, «Toκριτήριο του γούστου», στο Ε. Παπανούτσος,

D. Hume, Δοκίμια, Εστία, α.ε.

ThomasReid, Σο γούστο, μετφρ., ειςσαγωγήΑ. Γλυκοφρύδη-

Λεοντσίνη, 2016.

Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Εισαγωγή στην αισθητική, σ. 108-

147.

Θ. Παρισάκη, Φιλοσοφία και τέχνη, Από την

αντικειμενικότητα του ωραίου στην υποκειμενικότητα

τουγούστου,Ζήτρος, Θες/νική, 2004 (επιλογή σελίδων)

υμπληρωματικό υλικό: Θα δοθεί στο μάθημα

εμινάριο 5ης εβδομάδας (15 / 11/2016):

H έννοια της τέχνης και η ταξινόμηση των τεχνών

1. Παραδοσιακοί ορισμοί της τέχνης

2. Σο πρόβλημα του ορισμού της τέχνης

3. ύγχρονοι ορισμοί της τέχνης

Τποχρεωτική μελέτη:

Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Εισαγωγή στην αισθητική,, σ. 209-

252.

υμπληρωματικό υλικό: Ε. Παπανούτσος, «Πέντε ορισμοί

της τέχνης αναζητούν ειδοποιό διαφορά», Φιλοσοφικά

προβλήματα, 2ηεκδ., ‘ Ικαρος, Αθήνα, 1978, σ. 57-67.

Α. Ντάντο , «Ο κόσμος της τέχνης», στο Έννοιες της τέχνης

στον 20ό αιώνα, επιμέλεια- εισαγωγή Π. Πούλος, Ανωτάτη

χολή Καλών Σεχνών, 2006, σ. 333-334.

George Dickie, «Defining Art», American Philosophical

Quarterly, 1969, 253-256.

OrtegayGasset, Η αντιδημοτικότητα της νέας τέχνης,μετφ. Μ.

Μωραϊτη, Θαυματοτρόπιο, Αθήνα, χ.χ. (Βλ. και νεώτερες

εκδόσεις)

εμινάριο 6ης εβδομάδας (22 / 11/2016):

Αισθητική στάση και ψυχική απόσταση

- 1. Αισθητική εμπειρία και αισθητική στάση

- 2. Αισθητική κατάσταση και ψυχική απόσταση

- 3. Η αισθητική απόσταση και η γοητεία της σύγχρονης

τέχνης

Λέξεις κλειδιά: αισθητική και ψυχολογία, αισθητική

εμπειρία και αισθητική στάση, σύγχρονη τέχνη,

αποστασιοποίηση

Τποχρεωτική μελέτη:

- Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Εισαγωγή στην αισθητική, σ.

157-203.

- E. Bullough, ‚Η ψυχική απόσταση ως συντελεστής στην

τέχνη και ως αισθητική αρχή» στο Α. Γλυκοφρύδη-

Λεοντσίνη, Κείμενα αισθητικής από μετάφραση.

G. Dickie, ‚Psychical Distance in a Fog at Sea‛, British Journal of

Aesthetics, 13 , 1973, bl. Sto P. Po;ylow,

‘Ennoiewthwt;exnhwston 20;o ai;vna, o.p., 301-332.

OrtegayGasset, Ηαντιδημοτικότητατηςνέαςτέχνης,μετφ. Μ.

Μωραϊτη, Θαυματοτρόπιο, Αθήνα, χ.χ. (Βλ. και νεώτερες

εκδόσεις)

Π. Μιχελής, «Η αισθητική απόσταση και η γοητεία της

σύγχρονης αισθητικής», Αισθητικά Θεωρήματα, 2η έκδοση,

Αθήνα, 1971, σ. 3-48.

Ε. Παπανούτσος, «Η τέχνη ψυχικός καθαρμός», Αισθητική,

σ. 206-234.

υμπληρωματικό υλικό: Θα δοθεί στο μάθημα

ΔΙΔΑΚΟΤΑ: ΝΙΚΗ – ΦΑΡΑ ΜΠΑΝΑΚΟΤ - ΚΑΡΑΓΚΟΤΝΗ

Ότειρ τηρ Φιλοσουίαρ τηρ τέσνηρ και τηρ Αισθητικήρ στην ιστοπική

τοςρ εξέλιξη στο πλαίσιο τηρ «ηπειπυτικήρ» εςπυπαφκήρ υιλοσουίαρ

εμινάριο 7ης εβδομάδας (29 /11 /2016):

Οι απαρχές της φιλοσοφικής προσέγγισης της

καλλιτεχνικής δημιουργίας και της έννοιας του ωραίου

(Πλάτων, Αριστοτέλης).

[Ερμηνεία επιλεγμένων αποσπασμάτων από πλατωνικά και

αριστοτελικά κείμενα, τα οποία θα έχουν αναρτηθεί στην e-

class].

Βιβλιογραφία:

ΠΛΑΣΨΝΟ Ιππίας μείζων, Πολιτεία, υμπόσιον, Φαίδρος,

οφιστής, Νόμοι.

ΑΡΙΣΟΣΕΛΟΤ Περί ποιητικής, Ρητορική, Ηθικά Νικομάχεια.

ΡΙΚΕΡ, Π., Η ζωντανή μεταφορά, μτφρ. Κ. Παπαγιώργης,

Αθήνα, Κριτική, 1998.

SCHUHL, P.M., Platon et l’art de son temps, Paris, P.U.F., 1925.

ROSS, W.D., Αριστοτέλης, μτφρ. Μ. Μητσού, Δ΄ανατ., Αθήνα,

Μ.Ι.Ε.Σ., 2010.

υμπληρωματικό υλικό: Θα δοθεί στο μάθημα

εμινάριο 8ης εβδομάδας (6 /12 /2016):

Η διατύπωση της αντιπαράθεσης αντικειμενισμού και

υποκειμενισμού (17ος και 18ος αι.) ως αντινομίας και η

επίλυσή της από τον Ι. Kant.

[Ανάλυση αποσπασμάτων από την αναλυτική του ωραίου

που περιλαμβάνεται στην Κριτική της κριτικής δύναμης , τα

οποία θα έχουν αναρτηθεί στην e-class].

Βασική Βιβλιογραφία:

FERRY, LUC, Homoaestheticus. Η επινόηση του γούστου στη

δημοκρατική εποχή, μτφρ.-επιμ. Φ. Μπακονικόλα, επιστημ.

επιμέλεια Α. Μιράσγεζη, Αθήνα, Ευρυδίκη, 2011.

SCHAEFFER, J.-M., L’artdel’agemoderne. L’esthétique et la

philosophie de l’art du XVIIIème siècle à nos jours, Paris,

Gallimard, 1992.

JIMENEZ, M.,Qu’est-ce que l’esthétique? Paris, Gallimard, 1997[

Σι είναι η αισθητική;μτφρ. M. Kαρρά, επιμ. Γ. Ράπτη, Αθήνα,

Νεφέλη, 2014.

Esthétique et philosophie de l’art.Repères historiques et

thématiques, L’atelier d’esthétique, Editions De Boeck

Université, Bruxelles, 2002,2009.

KANT, Imm, Κριτική της κριτικής δύναμης, εισαγωγή-μτφρ.-

σχόλια Κ. Ανδρουλιδάκης, Αθήνα, Ιδεόγραμμα, 2002.

KANT, Iμμ., Η πρώτη εισαγωγή στην Κριτική της Κριτικής

Δύναμης, μτφρ. Π. Μεϊντάνη, θεώρ. μτφρ. Γ. Ξηροπαϊδης,

επίμ. Κ. Χυχοπαίδης, Αθήνα, Πόλις, 1996.

ΚΑΙΡΕΡ, Ε.,Καντ. Η ζωή και το έργο του, εισαγωγή-μτφρ.

. Γερογιωργάκης, Αθήνα, ΄Ινδικτος, 2001*κεφ. 6, σς. 399-520].

GUYER, P.,Kαντ, μτφρ. Γ. Μαραγκός, εκδ. Gutenberg, 2013.

PHILONENKO, A., L’oeuvre de Kant. La philosophie critique, t.

II, Paris, Vrin, 1972.

εμινάριο 9ης εβδομάδας ( 13/ 12 /2016):

Η έννοια του υψηλού

[Ανάλυση αποσπασμάτων από το Περι ύψους του ψ-

Λογγίνου και από την αναλυτική του υψηλού που

περιλαμβάνεται στην Κριτική της ΚριτικήςΔύναμης, τα οποία

θα έχουν αναρτηθεί στην e-class].

Βασική Βιβλιογραφία:

ΛΟΓΓΙΝΟ, Περί ύψους, εισαγωγή-μτφρ.-σχόλια φιλολογική

ομάδα Κάκτου, Αθήνα, Κάκτος, 1992.

ΚΑΝΣ, Imm. και ΚΑΙΡΕΡ, Ε., ό.π.

ΚΑΙΡΕΡ,Ε., Η φιλοσοφία του Διαφωτισμού, Αθήνα, Μ.Ι.Ε.Σ.,

2013 (Βιβλιονέτ).

E. BURKE, A Philosophical Inquiry into the Origin of our Ideas of

the Sublime and the Beautiful (1757), Harvard Classics, vol.24,

part 2. [ ελλ.μτφρ. υπάρχειστιςεκδ. Printa].

KANT, Imm., Observations on the Feelings of the Beautiful and

the Sublime and Other Writings, ed. By P. Friersonand P. Guyer,

Cambridge texts in the history of philosophy.

LYOTARD, J.-F., Leçons sur l’Analytique du sublime, Paris,

Galilée, 1991.

DORAN, P., The Theory of the Sublime from Longinus to Kant,

Cambridge, Cambridge U.P., 2015.

εμινάριο 10ης εβδομάδας ( 20/12 /2016):

α) ύνδεση της έννοιας του υψηλού με το ανερχόμενο ρεύμα

του ρομαντισμού του 19ου αι. Η ρομαντική εκδοχή της

συμβολής της τέχνης στην προσέγγιση της

πραγματικότητας.

β) Η τέχνη στο πλαίσιο της οντολογίας του Μ. Heidegger.

Βασική Βιβλιογραφία:

SCHAEFFER, J.-M., ό.π., κεφ.ΙΙ, σσ.87-170.

SAYRE, R., LOWY, M., Εξέγερση καιμελαγχολία. Ο

ρομαντισμός στους αντίποδες της νεωτερικότητας, μτφρ. Δ.

Καββαδία, εισαγωγή Γ. Καραμπελιάς, Αθήνα, Εναλλακτικές

εκδόσεις, 1999.

ΒERLIN, I., ΟΙ ρίζες του ρομαντισμού, Αθήνα, Scripta, 2002.

GUSDORF, G., L’homme romantique, Paris, Payot, 1984.

HEIDEGGER, M., Η προέλευση του έργου τέχνης, εισαγωγή-

μτφρ.-σχόλια Γ. Σζαβάρας, Αθήνα/Γιάννενα, Δοδώνη 1986.

ΣΟΤ ΙΔΙΟΤ, Επιστολή για τον «ανθρωπισμό»,εισαγωγή-μτφρ.

Γ. Ξηροπαϊδης, Αθήνα, Ροές, 2000.

DASTUR, F., ‚Art et verité chez Heidegger‛, A la naissance des

choses, Fougères, La Versanne, Encre marine, 2005, σσ. 43-71.

εμινάριο 11ης εβδομάδας ( 17/ 1/2017):

Η τέχνη στο πλαίσιο της οντολογίας του Μ. Merleau-Ponty

Βασική Βιβλιογραφία:

ΜΕΡΛΨ-ΠΟΝΣΤ, Μ., Η αμφιβολία του εζάν. Σο μάτι και το

πνεύμα, εισαγωγή-μτφρ. Α. Μουρίκη, Αθήνα, Νεφέλη, 1991.

ΣheMerleau-PontyAestheticsReader: PhilosophyandPainting,

εισαγωγή-επιμ.G. Johnson ,επιμ. τηςμτφρ.

στηναγγλκήτωνκειμένωντουMerleau-

PontyκαιτωνάρθρωντωνLyotard, Taminiaux, Mongin,

deWaelhens, καιDufrenne,

πουμεταξύάλλωνπεριλαμβάνονταιστοντόμο, M. Smith,

NorthwesternU.P., Evanston, Illinois, 1993.

ΜΠΑΝΑΚΟΤ ΚΑΡΑΓΚΟΤΝΗ Ν.-Φ., Διαστάσεις του ορατού. Η

φιλοσοφία της τέχνης στο έργο του M. Merleau-Ponty, Aθήνα,

΄Εννοια, 2008.

Revue d’Esthétique, no 36 (Esthétique et Phénoménologie), 1999.

εμινάριο 12ης εβδομάδας( 24/1 /2017):

α) Μοντερνιστικές θεωρήσεις της τέχνης.

β) Μεταμοντέρνες ανατροπές στο πεδίο της καλλιτεχνικής

δημιουργίας και των κριτηρίων αξιολόγησής της.

Βασική Βιβλιογραφία:

FERRY, L., ό.π. [βλ. Βιβλιογρ. Α΄μαθήματος]]

JIMENEZ, M.,ό.π. [βλ. Βιβλιογρ. Α’ μαθήματος]..

ΣΟΤΙΔΙΟΤ, La querelle de l’art contemporain, Paris, Gallimard,

2005.

ΚΟΝΔΤΛΗ, Π., Ηπαρακμή του αστικού πολιτισμού. Από τη

μοντέρνα στη μεταμοντέρνα εποχή και από τον φιλελευθερισμό

στη μαζική δημοκρατία, Αθήνα, Θεμέλιο, 1991.

JAMESON, F., Σο μεταμοντέρνο ή η πολιτισμική λογική του

ύστερου καπιταλισμού, μτφρ. Γ. Βάρσος, Αθήνα, Νεφέλη,

1999.

MOYΡIKH, A., Μεταμορφώσεις της αισθητικής, Αθήνα,

Νεφέλη, 2003.

ΜΠΑΝΑΚΟΤ-ΚΑΡΑΓΚΟΤΝΗ, Ν.-Φ., Σέχνη και

πραγματικότητα. Φιλοσοφικές και καλλιτεχνικές εκδοχές μιας

πρωτεϊκής σχέσης, Αθήνα, ΄Εννοια, 2012.

MICHAUD, Y., La crise de l’art contemporain, Paris, P.U.F., 1999.

ROSENBERG,H.,The De-Definition of Art, N. Y., Horizon, 1972.

DΑNTO, A., Η μεταμόρφωση του κοινότοπου, μτφρ. Μ.

Καρρά, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2004.

FREELAND, C., Μα είναι αυτό τέχνη; μτφρ. Μ. Αλμπάνη,

επίμετρο Θ. Μουτσόπουλος, επιμ. Θ. Γκέκα, Αθήνα, Πλέθρο,

2005.

ΚΟΚΚΙΝΙΔΗ, Δ., Κείμενα για την τέχνη, Αθήνα, ΄Αστρα,

2004.

VATTIMO, G., The transparent Society, trnsl. D. Webb, Polity

Press, U.K., 1992, 2005.

ANDERSON, P., The Origins of Postmodernity, London, Verso,

1998.

Προτεινόμενα Θέματα εργαςιών/ δοκιμίων/ παρουςιάςεων

Σα θέματα των εργασιών θα δοθούν κατά τις ώρες

διδασκαλίας μετά από συνεργασία με τους φοιτητές-

φοιτήτριες

Τποχρεώσεις Υοιτητών

Οι υποχρεώσεις των φοιτητών συνίστανται πρωτίστως στην

παρακολούθηση του μαθήματος. Την παρακολούθηση δεν

υποκαθιστούν ή αντικαθιστούν σε καμία περίπτωση τα

φυλλάδια που θα διανέμονται σε κάθε μάθημα, τα εγχειρίδια

και οι σημειώσεις της τάξης. Ωστόσο, τα παραπάνω είναι μέρος

της εξεταστέας ύλης και της αξιολόγησης των φοιτητών.

Αξιολόγηση Υοιτητών

Ο/Η φοιτητής/φοιτήτρια αξιολογείται μέσω υποχρεωτικού

γραπτούδοκιμίου (έως 3.000 λέξεις) το οποίο έχουν τη

δυνατότητα να παραδώσουν έως τις 30 Αυγούστου 2016 (χωρίς

να δοθεί καμία παράταση).

Εννοείται ότι για τον καθορισμό της βαθμολόγησης θα

συνυπολογιστεί η συμμετοχή και η γενικότερη παρουσία στη

σειρά των μαθημάτων

Στην περίπτωση που η εργασία έχει αξιολογηθεί με βαθμό

κάτω από τη βάση, θα πρέπει να κατατεθεί νέα εργασία ή

διορθωμένη, έως τις 20 Σεπτεμβρίου.