ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Τµήµα Διεθνών, ΕυρωπαΪκών & Περιφερειακών Σπουδών

Η εξάπλωση του AIDS στις χώρες της Αφρικής ως παράγοντας υπανάπτυξης

εργασία µαθήµατος ΣΤ’εξαµήνου

Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης

Διδάσκoντες Καθηγητές:

Γρηγόρης Ι.Τσάλτας

Βασιλική Καραγεώργου

Εµµανουήλ Λαλόπουλος-Αποστολίδης

ΑΜ: 12120260

ΜΑΪΟΣ 2015

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΕισαγωγή 4 Η επιδημία του HIV/AIDS στον 21ο αιώνα στην υποσαχάρια Αφρική 4 Οι πρώτες κινήσεις της Διεθνούς Κοινότητας 5 Οι 8 στόχοι της Χιλιετηρίδας 6 Οι επιπτώσεις του HIV/AIDS στην Αφρική 8 Εργασία και Παραγωγή 8 Νοικοκυριά 10 Σύστημα Υγείας 10 Eκπαίδευση 10 Οικονομική Ανάπτυξη 11 Kρατικός προϋπολογισμός και επιπτώσεις στους αναπτυξιακούς στόχους 11 Η φτώχεια σε σχέση με την διάδοση του HIV/AIDS. Ένας φαύλος κύκλος 12 Η εφαρμογή προγραμμάτων για τον περιορισμό της επιδημίας 15 Αντιρετροϊκή Θεραπεία για το HIV/AIDS - 15 Προσδόκιμο Ζωής 16 Tο παράδειγμα της Νοτίου Αφρικής 18 Το παράδειγμα της Μποτσουάνα 19 Επίλογος 21 Βιβλιογραφία 23

�2

�3

Εισαγωγή

Η επιδημία του HIV/AIDS στον 21ο αιώνα στην υποσαχάρια Αφρική

Στην αλλαγή της χιλιετηρίδας, καταγράφησαν 3 εκατομμύρια θάνατοι που οφείλονταν σε ασθένειες σχετιζόμενες με το AIDS, κατατάσοντας την πάθηση στην τέταρτη θέση των σημαντικότερων αιτιών θανάτου παγκοσμίως. Πρόκειται για μία πραγματικότητα που χτύπησε διαστάσεις συναγερμού για την Διεθνή Κοινότητα και έθεσε σε τροχιά την συνεργασία κρατών και διεθνών οργανισμών για τον περιορισμό των επιπτώσεων της επιδημίας στην υφήλιο και πιο εξειδικευμένα στην Αφρικανική Ήπειρο, η οποία υπέφερε πολυεπίπεδα από την διάδοση του ιού του HIV. Στην περίοδο που ακολούθησε, η Διεθνής Κοινότητα απάντησε με μια αλυσίδα πολιτικών αποφάσεων και κινήσεων για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Στην παρούσα εργασία, εκθέτονται ερωτήματα και απαντήσεις που αφορούν στην επιδρασή της επιδημίας στην Αφρική. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να δούμε:

α. γιατί το HIV/AIDS προκάλεσε μία κρίση τέτοιου μεγέθους,κυρίως στις υποσαχάριες περιοχές, και ποιες ήταν οι πολιτικές κινήσεις και δεσμεύσεις της Διεθνους Κοινότητας και των τοπικών κυβερνήσεων

β. ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτής της πραγματικότητας στην καθημερινότητα της Αφρικανικής ζωής σε τομείς όπως η εργασία, η εκπαίδευση, τι συμβαίνει με τα νοικοκυριά, την οικονομία τους, και κατ’επέκταση στο δικαίωμα της Αφρικής στην Ανάπτυξη.και γ. πως συνολικά αυτό το φαινόμενο μπορεί και δρα ανασταλτικά στην Ανάπτυξη των Αφρικανικών χωρών.

Τέλος, θα παρουσιαστούν οι λύσεις που εφαρμόστηκαν ήδη και οι περιπτώσεις (study cases) δύο σημαντικών παραδειγμάτων πολιτικής στην Αφρική για την πρόληψη και περιορισμό της επιδημίας: α. το παράδειγμα της χώρας της Νοτίου Αφρικής και β. το παράδειγμα της Μποτσουάνα.

�4

Οι πρώτες κινήσεις της Διεθνούς Κοινότητας

Στις 10 Ιανουαρίου του 2000 το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, διεξήγαγε συνέδριο για την συζήτηση της επίδρασης του AIDS στην Ειρήνη και Ασφάλεια στην Αφρικανική ήπειρο. Είναι η πρώτη φορά που ένα θέμα υγείας έρχεται στο τραπέζι συζητήσεων του συμβούλιου Ασφαλείας του ΟΗΕ, και αντιμετωπίζεται ως αποσταθεροποιητικός παράγοντας και απειλή για την Ειρήνη και Ασφάλεια.1

Ο πρόεδρος Clinton τον Ιούλιο του 2000 , ανακοίνωσε την πρωτοβουλία για την υποστήριξη με οικονομικά γενόσημα φάρμακα στοχευμένα στην αγορά της Αφρικανικής Ηπείρου, ενώ λίγο αργότερα ο ειδικός οργανισμός του ΟΗΕ, UNAIDS σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εξανήγγειλαν την πρόθεση συζητήσεων με 5 μεγάλους κατασκευαστές φαρμάκων, για την διαπραγμάτευση των τιμών των ειδικών φαρμάκων για τον ιο.

Στη συνάντησή τους, οι G8, στην Οκινάουα της Ιαπωνίας, τον Ιούλιο του 2000, κατέγγραψαν την ανάγκη για περισσότερα εργαλεία στον περιορισμό της επιδημίας και στην καταπολέμηση της συνδεόμενης φτώχιας και υποανάπτυξης με ειδική μνεία στις Αφρικανικές Χώρες . Δήλωναν λοιπόν στο ανακοινωθέν πως ”ενώ το 2

ποσοστο φτώχειας στις αναπτυσσόμενες χώρες έχει μειωθεί στο 29% το 1990 και στο 24% το 1998, εξακολουθούν να υπάρχουν 1.2 δισεκατομύρια ανθρώπων που ζουν με λιγότερο από ένα δολλάριο την ημέρα με σημαντικές αποκλίσεις εντός και μεταξύ αυτών των περιοχών. Ιδιαιτέρως, πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, κυρίως στην Αφρική, αναπτύσσονται με πολύ αργό ρυθμό. Η επιδημία του HIV/AIDS επιδεινώνει αυτήν την κατάσταση” . 3

“A Timeline of AIDS.” Accessed May 06, 2015. https://www.aids.gov/hiv-aids-basics/hiv-aids-101/aids-1

timeline/.

“G8 Communiqué Okinawa 2000.” Accessed May 06, 2015. http://www.g8.utoronto.ca/summit/2

2000okinawa/finalcom.htm.

Μετάφραση από την δήλωση των G8 του κειμένου : “While the percentage of poor in developing 3

countries declined from 29% in 1990 to 24% in 1998, there are still 1.2 billion people living on less than one dollar a day and there are marked differences both within and between regions. In particular, many developing countries, notably in Africa, are growing too slowly. The HIV/AIDS pandemic aggravates the situation.

�5

Είναι η εποχή που στην Αμερική , ο rapper Cannibus , ηχογραφεί το τραγούδι :”HIV is gold, AIDS is platinum.”. και λίγο πριν την 1η Δεκεμβρίου εκείνου του έτους,τον μήνα Σεπτέμβριο, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών , στον απολογισμό του για την έξοδο από την προηγούμενη χιλιετηρίδα, υιοθετεί την δήλωση για τους Αναπτυξιακούς στόχους της νέας Χιλιετηρίδας , που ανάμεσά τους , περιλαμβάνουν συγκεκριμένους σκοπούς και επιθυμητά αποτελέσματα για την αντιστροφή της διάδοσης του HIV/AIDS, της Ελονοσίας και της Φυματίωσης.

Οι στόχοι αυτοί των οποίων το χρονοδιάγραμμα προέβλεπε κινήσεις και λύσεις σε βάθος 15 χρόνων (2015), αποτελούν σημαντικές δεσμεύσεις της Διεθνούς Κοινότητας (196 χωρών και Διεθνών οργανισμών) στην επίλυση θεμάτων που άπτονται της ανάπτυξης και του παγκόσμιου βιοτικού επιπέδου.

Οι 8 στόχοι της Χιλιετηρίδας

Θα ήταν σκόπιμο καταρχήν να απαριθμήσουμε τους στόχους της χιλιετηρίδας, που έθεσε ο ΟΗΕ και είναι οι εξής:

1.Εξάληψη της φτώχειας και της πείνας2. Ενιαία πρόσβαση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση3.Προώθηση της ισότητας των φύλων και ενδυνάμωση των γυναικών4.Μείωση της παιδικής θνησιμότητας5.Βελτίωση της μητρικής υγείας6. Καταπολέμηση του HIV/AIDS, της ελονοσίας και της φυματίωσης7. Περιβαλλοντική αειφόρος ανάπτυξη8. Προώθηση της παγκόσμιας συνεργασίας για την ανάπτυξη.

Στον απολογισμό του ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, το 2011 , ανακοίνωσε τη 4

μερική ικανοποίηση των στόχων της χιλιετηρίδας. Για κάποιους από τους δείχτες που είναι σημαντικοί και για την κατανόηση της επιδημίας του HIV/AIDS, μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής αποτελέσματα:

“United Nations Millennium Development Goals.” Accessed May 06, 2015. http://www.un.org/4

millenniumgoals/aids.shtml�6

- Μειώθηκε το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν στον αναπτυσόμενο κόσμο, με λιγότερα από 1.25 δολλάρια την ημέρα από το 50% (1990) στο 22% (2010), Το πραγματικό αποτέλεσμα είναι η μείωση κατά 700 εκατομμυρίων των ανθρώπων που ζουν σε σκληρές συνθήκες φτώχειας.

- Ο στόχος της μείωσης στο ήμισυ της πρόσβασης σε καθαρό νερό επετεύχθη νωρίτερα από το 2015. Ήδη από το 12 το 89% της ανθρωπότητας είχε πρόσβαση σε βελτιωμένες πηγές νερού, που σε πραγματικούς αριθμούς σημαίνει πως 2.3 δισεκαττομύρια άνθρωποι απέκτησαν πρόσβαση σε πηγές καθαρού νερού

- Καταπολεμήθηκε ικανοποιητικά η ελονοσία και η φυματίωση. Στη διάρκεια περίπου 12 ετών, από το 2000 έως το 2012, σώθηκαν 22 εκατομμύρια ζωές εξαιτίας των εντατικών θεραπευτικών προσπαθειών για την φυματίωση και αποτράπηκαν περίπου 3.3 εκατομμύρια θάνατοι από Ελονοσία. Σε αυτό το τελευταίο ποσοστό , η συντριπτική πλειοψηφία του 90% αφορά παιδιά κάτω της ηλικίας των 5 ετών που ζουν στην υποσαχάρια Αφρική. Τα δεδομένα αποτελούν μια πολύ ικανοποιητική τροπή στον στόχο για τον περιορισμό των δύο αυτών ασθενειών.

- Ωστόσο, σχετικά με την παγκόσμια ανταπόκριση για το HIV/AIDS, στην αναφορά προόδου του 2011, που εξέδωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, (Progress report 2011: Global HIV/AIDS response ), τα στοιχεία καταδείκνυαν πως η 5

υποσαχάρια Αφρική φέρει ακόμη το μεγαλύτερο βάρος στην επιδημία του HIV/AIDS παγκοσμίως. 22.9 εκατομμύρια (68% του συνόλου των οροθετικού πληθυσμού) ζουν στην περιοχή, ενώ από αυτά τα 22.9, εκατομμύρια , ένα ποσοστό 59% των αφρικανών, είναι γυναίκες. Στην αναφορά βεβαίως παρουσιάζονται βελτιώσεις στο τοπίο της επιδημίας στην Αφρική μιας και μέσω εκπαίδευσης, αγωγής και πρόληψης έγινε εφικτό να μειωθούν τα ποσοστά νέων κρουσμάτων στις νέες γεννήσεις, καθώς έχουν εν μέρει επιτευχθεί στόχοι που είχαν τεθεί από την αρχή του αιώνα και στις 8 παραμέτρους παρέμβασεις των Ηνωμένων Εθνών συμπεριλαμβανομένης και της βελτιστοποίησης της μητρικής υγείας. •

http://www.who.int/hiv/pub/progress_report2011/regional_facts/en/5

�7

Οι επιπτώσεις του HIV/AIDS στην Αφρική

Είναι σαφές λοιπόν ότι η επιδημία του HIV/AIDS συνεχίζει να αποτελεί ένα πρόβλημα που ταλανίζει την Αφρικανική Ήπειρο και που εκτός από το πραγματικό μέγεθος της τραγωδίας της απώλειας ανθρώπων, επιρρεάζει σε σοβαρό βαθμό τις περιορισμένες ήδη δυνατότητες των αφρικανικών χωρών. Το HIV/AIDS έχει επιπτώσεις σε βασικούς τομείς της ζωής , στην εργασία, στην εκπαίδευση, στις οικογένειες και τα νοικοκυριά, στην σύστημα υγείας, στις εθνικές οικονομίες και κατ’επέκταση στο δικαίωμα της Αφρικής στην Ανάπτυξη.

Εργασία και Παραγωγή

Τo HIV/AIDS συνδέεται με αρνητικό πρόσημο στην παραγωγή που είναι κεντρικός παράγοντας στην ανάπτυξη μιας χώρας, γιατί πλήττει ευθέως το εργατικό δυναμικό, έναν δηλαδή βασικό συντελεστή παραγωγής, εξαιτίας της μείωσης του πληθυσμού ικανού να εργαστεί και να παράγει.

Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους, που σχετίζονται με την υγεία των ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS και προκύπτουν από την εξασθένιση του ανθρώπινου οργανισμού όπως:α. οι μεγάλες περίοδοι ασθένειας και ανάρρωσης ενός ασθενούς, β. το υψηλό ποσοστό θανάτων που σχετίζονται με την επιδημίαγ. η μεγάλη θνησιμότητα οροθετικών εφήβων δ. και οι αυξημένες γεννήσεις οροθετικών νεογέννητων.

Όλα τα παραπάνω βεβαίως, μπορούν και πλέον έχουμε τα εργαλεία και τα σωστά αποτελεσματικά φάρμακα να τα διαχειριστούμε, όπως θα δούμε παρακάτω. Ωστόσο αυτή η ανισορροπία της προσφοράς εργασίας δημιουργεί ένα μεγάλο κενό στην παραγωγή και την ανάπτυξη που δεν περιορίζεται μόνο στον αριθμό και τα ποσοστά των εργαζομένων που παράγουν αλλά και αποτελεί και ευθεία βολή στην εξειδικευμένη εργασία και τεχνογνωσία.

Στο άρθρο τους, για την μακροοικονομικη ανάλυση της επιδημίας του AIDS στην Αφρικανική Οικονομία, με τίτλο “The impact of HIV and AIDS on Africa’s economic

�8

development”, οι συγγραφείς Simon Dixon, Scott McDonald και Jennifer Roberts συνέκριναν 11 μελέτες που ποσοστοποιούσαν την επίδραση του HIV/AIDS με γνώμονα το Κατά Κεφαλή Εισόδημα (GDP per capita), καταλήγοντας στο ότι η επίδραση στο εισόδημα θα ήταν αρνητική. Αν και αυτές οι μελέτες στοχεύσαν προς την σωστή οδό, οι συγγραφείς του άρθρου, επισήμαναν πως οι μελέτες αυτές ακολουθούσαν μια απλοποιητική λογική , στην οποία η εργασιακή μετατόπιση ήταν εφικτή, δηλαδή ένας εργάτης θα μπορούσε να αλλάξει τομέα εργασίας, χωρίς κόστος και με ευκολία. Από μία αγροτική εργασία στην παροχή οικονομικών υπηρεσιών, για παράδειγμα. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι εφικτό γιατί η αντικατάσταση ενός εξειδικευμένου εργάτη είναι μία πολύπλοκη διαδικασία, κάτι που καθίσταται σαφές από την τεχνογνωσία, και εμπειρία που καλούνται να έχουν οι περισσότεροι τομείς. Για παράδειγμα δεν είναι δυνατή η αντικατάσταση ιατρικού προσωπικού από εργάτες εξειδικευμένους σε αγροτικές εργασίες ή το αντίθετο. 6

Σε μελέτες που έγιναν σε συγκεκριμένους εργασιακούς τομείς, όπως αυτή που διεξήγαγε ο Kambου και λοιποί (1992) , για την ‘επίδραση του HIV/AIDS στην 7

οικονομία του Cameroon , εξαιτίας των μεταβολών στην σύνθεση του εργατικού δυναμικού της χώρας’ , τα αποτελέσματα ήταν ακόμη πιο αρνητικά. Εξαιτίας της μειωμένης προσφοράς εξειδικευμένων εργατών, ο ρυθμός ανάπτυξης προέβλεπαν οτι, θα περιοριζόταν κατά 50% και οι επενδύσεις κατά 75%, ενώ οι εισαγωγές τροφίμων και βασικών προϊόντων θα αυξάνονταν και οι εξαγωγές της χώρας θα μείωνονταν δραματικά.8

Αυτές οι οικονομικές αναλύσεις των επιπτώσεων της επιδημίας του HIV/AIDS στην Αφρικανική Ήπειρο βασίζονται στο γεγονός ότι το παραγωγικό κεφάλαιο των χωρών πλήτεται από την ασθένεια εξαιτίας αφενώς του πολύ υψηλού ποσοστού θανάτων και της παράλληλης μείωσης γεννήσεων. Η αυξημένη θνησιμότητα των νέων στερεί από τις χώρες την μεγαλύτερη μερίδα της εργατικής δύναμης σε

DIxon, Simon, Scott McDonald, and Jennifer Roberts. “HIV / AIDS Pandemic Affects Development in 6

Africa.” Accessed May 1, 2015. http://www.developafrica.org/hiv-aids-Africa?gclid=CjwKEAjwj9GqBRCRlPram97Xk3ESJADrN7IeJmNBOAUZV0EVJoyA-TBvnF9aqONamqOosRqAn1sxlBoCEznw_wcB.

Kambou G, Devarajan S, Over M. The economic impact of AIDS in an African country: simulations with a 7

computable general equilibrium model of Cameroon. J Afr Economies 1992;1:109-30.

8

�9

όλους τους παραγωγικούς τομείς, ενώ η θνησιμότητα των μεγαλύτερων ηλικιακών ομάδων, την απαραίτητη εμπειρία και εξειδικευμένη τεχνογνωσία. Τέλος, το αυξημένο ποσοστό των οροθετικών γυναικών επιρρεάζει ευθέως την αναπαραγωγή και τις νέες γεννήσεις.

Νοικοκυριά

Στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο από την επιδημία του HIV, εντοπίζονται οι σημαντικότερες επιδράσεις στα νοικοκυριά. Όταν οι εργαζόμενοι μιας οικογένειας ασθενούν και δεν μπορούν να εργαστούν , φροντίζονται από άλλα μέλη της οικογένειας. Πολλές φορές , τα παιδιά αφήνουν το σχολείο τους, έτσι ώστε να προσφέρουν βοήθεια και φροντίδα ή ακόμη και να εργαστούν. Οι 9

περιπτώσεις αυτές ποικίλουν και μπορούν να έχουν καταλυτικές επιδράσεις στο σημείο που να διαλυθεί ο οικογενειακός ιστός.

Σύστημα Υγείας

Ο τομέας της υγείας έχει υποστεί μεγάλα πλήγματα εξαιτίας της επιδημίας του HIV/AIDS. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαιτέρως ορατο στην έλλειψη νοσοκομειακών υλικών, αλλά όχι μόνο. Ακόμη και στο έμψυχο υλικό , των επαγγελματιών υγείας, υπάρχει έλλειψη, μιας και πολύ συχνά οι ίδιοι ζουν με τον ιό του HIV. Ωστόσο, η 10

αντιρετροϊκή θεραπεία που προσφέρεται σε πολλές από τις αφρικανικές χώρες, δημιουργεί καλύτερες καταστάσεις για την στήριξη του τομέα στις Αφρικανικές χώρες.

Eκπαίδευση

Οι επιδράσεις της επιδημίας στην εκπαίδευση είναι επίσης σημαντικές. Η εκπαίδευση που είναι ένας τομέας απαραίτητος τόσο στην αντιμετώπιση της διάδοσης του HIV/AIDS, όσο και στα σχέδια ανάπτυξης μιας χώρας αφού είναι

“HIV and AIDS in Sub-Saharan Africa | AVERT.” Accessed May 16, 2015. http://www.avert.org/9

hiv-aids-sub-saharan-africa.htm.

ibid10

�10

αρωγός στην δημιουργία εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, έχει πληγεί με πολλαπλούς τρόπους. Η μη κανονική προσέλευση στο σχολείο εξαιτίας της ασθένειας των παιδιών που ζουν με τον ιό του HIV, ή που παρατάν τις σπουδές τους για να φροντίσουν , όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα μέλη της οικογενείας τους που είναι άρρωστα δημιουργεί τεράστα κενά στην εκπαίδευσή τους. Πολλά παιδιά χάνουν τους γονείς τους εξαιτίας της ασθένειαςπου σημαίνει ότι δεν μπορούν να υποστηρίξουν τον εαυτό τους για να παν στο σχολείο, ή καταλήγουν να δουλεύουν τα ίδια για να επιβιώσουν. Επίσης, εκτός από τους μαθητές των σχολείων, η 11

ασθένεια επηρεάζει και τους λιγοστούς διαθέσιμους δασκάλους με τον ίδιο τρόπο: αδυναμία προσέλευσης στην σχολική αίθουσα, κλπ.

Οικονομική Ανάπτυξη

Οι παραπάνω τομείς στους οποίους η επιδημία του HIV/AIDS έχει αφήσει σαφή στίγματα, συνδυασμένα, φέρουν με τη σειρά τους αναπόφευκτα ένα τεράστιο βάρος στην αφρικανική οικονομία και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της Αφρικής, επιδεινώνοντας πιο πολύ την κατάσταση αυτών που ζουν κάτω από το επίπεδο φτώχειας και απομακρύνοντας την Αφρική περισσότερο από αναπτυξιακούς στόχους. Η φτώχεια επίσης έχει συσχετιστεί με την διάδοση του HIV/AIDS

Kρατικός προϋπολογισμός και επιπτώσεις στους αναπτυξιακούς στόχους

Εξαιτίας της μειωμένης πλέον προσφοράς εργασίας , που εκτός από πλήγμα στους συντελεστές παραγωγής, μεταφράζεται και σε μικρότερη φορολόγηση, οι χώρες στραγγαλίζονται οικονομικά , αναγκαζόμενες να χρησιμοποιήσουν τα αποθεματικά που έχουν ενώ στην προσπάθεια αυτή, παραβλέπουν άλλους τομείς ανάπτυξης εξαιτίας αυτού του οικονομικού στραγγαλισμού. Εξαιτίας των μειωμένων εξαγωγών και αυξημένων εισαγωγών σε φαρμακευτικά προϊόντα παραδείγματος χάρη, το ισοζύγιο πληρωμών των χωρών δέχεται συνεχή πίεση , ασκώντας πίεση με τη σειρά του, κατά συνέπεια στον κρατικό προϋπολογισμό και επιδεινώνοντας έτσι τις προοπτικές ανάπτυξης των αφρικανικών χωρών. Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί

βλ. “HIV and AIDS in Sub-Saharan Africa | AVERT.”11

�11

το γεγονός ότι σε αυτό το ασφυκτικό οικονομικά περιβάλλον, πολλές αφρικανικές χώρες αναγκάζονται να καθυστερήσουν τις αποπληρωμές του χρέους τους. Σε τέτοιες κρίσιμες καταστάσεις, η αναζήτηση βοήθειας από τη Διεθνή Κοινότητα θεωρείται απαραίτητη.

Η φτώχεια σε σχέση με την διάδοση του HIV/AIDS. Ένας φαύλος κύκλος

Το HIV/AIDS, όπως και άλλες μεταδοτικές ασθένειες συνδέεται στενά με την φτώχεια. Αποτελεί ωστόσο μια πολύπλοκη σχέση που χρήζει περαιτέρω ανάλυσης και διερεύνησης αλλά φωτίζει την κατανόησή μας για την επίδραση της ασθένειας στις ζωές των αφρικανικών πληθυσμών.

Αποτελεί δε, αμφίδρομη σχέση με το σκεπτικό ότι η φτώχεια είναι καταλυτικός παράγοντας στην μετάδοση του ιού όπως και το γεγονός ότι το HIV/AIDS μπορεί να επιτείνει την οικονομική αδυναμία των νοικοκυριών που προσβάλλει, έτσι ώστε με την σειρά τους να επιτείνει και την ίδια την επιδημία.12

Θα επιχειρήσω καταρχήν να χρησιμοποιήσω κάποια παραδείγματα έτσι ώστε να δώσω μία απλή παρουσίαση του συνδέσμου της φτώχειας με την διάδοση του ιού και την σχέση μεταξύ τους, σαν μια κυκλική σχέση, χρησιμοποιώντας στοιχεία από το κείμενο του οικονομολόγου Desmond Cohen, “ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ HIV/AIDS ΣΤΗΝ ΥΠΟΣΑΧΑΡΙΑ ΑΦΡΙΚΗ.” .13

Όταν το AIDS χτυπήσει πρωτίστως τα μέλη της οικογένειας που βρίσκονται σε παραγωγικές θέσεις, έχει ως αποτέλεσμα να επιρρεάζει την ικανότητα της οικογένειας στην εργασία και άρα στην διατροφή της και την ασφάλειά της. Χωρίς έσοδα και φαγητό, οι εναπομείναντες εναλλακτικές επιλογές περιλαμβάνουν την πώληση της οικογενειακής περιουσίας , (κοπάδια ζώων, γη, κλπ) έτσι ώστε η οικογένεια να έχει πρόσβαση σε φαγητό και φάρμακα. Ένα τέτοιο περιβάλλον από το οποίο έχουν απογυμνωθεί πλέον οι στοιχειώδεις επιλογές βιώσιμότητας, οδηγεί

Από τον ιστότοπο της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας, του ΟΗΕ http://www.fao.org/12

wairdocs/ad696e/ad696e04.htm

“Poverty and HIV/AIDS in Africa.” Accessed May 13, 2015. http://library.unesco-iicba.org/English/13

HIV_AIDS/cdrom%20materials/Poverty.htm.

�12

στην κινητικότητα προς εύρεση εργασίας. Με τη σειρά τους λοιπόν,τα μέλη μιας τέτοιας αδύναμης οικογένειας τα οποία στερούνται πλέον κεφάλαιο παραγωγής, θα αναζητήσουν εργασία είτε μεταναστεύοντας αποκομένοι πλέον από την προστασία του κοινωνικού ιστού της περιοχής τους και θέτοντας τον εαυτό τους σε κινδύνους έκθεσης στον ιό , όταν και αν καταφύγουν σε εργασία σεξουαλικής φύσεως, συχνά φυσικά μη προφυλασσόμενης. Και οι δύο περιπτώσεις αυξάνουν τις πιθανότητες στα μέλη αυτά να μεταδοθεί ο ιός του HIV.

Επίσης, συνήθως, στις φτωχότερες οικογένειες, ηγούνται γυναίκες. Αναπόφευκτα αυτές οι γυναίκες θα καταφύγουν σε σεξουαλική εργασία, ίσως κατ’εξαίρεση, ίσως κατά κανόνα, προσπαθώντας να επιβιώσουν οι ίδιες και να φροντίσουν τους οικείους τους. Αυτή η υπόθεση ίσως και να εξηγεί το δυσανάλογα υψηλό ποσοστό οροθετικών νέων γυναικών, που αδυνατούν να επιβιώσουν καθότι δεν βρίσκουν εργασία δια της νομίμου οδού.14

Στην πράξη η φτώχια μεγενθύνει οποιονδήποτε παράγοντα που μπορεί να εκθέσει έναν άνθρωπο στον ιό του HIV, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ανασφάλειας. Όπως αναφέρουν στην έρευνα τους οι Balyamujura και άλλοι , κατηγοριοποιώντας 15

περαιτέρω τις κοινωνιολογικές υποθέσεις για το συγκεκριμένο φαινόμενο, υπάρχουν τουλάχιστον τρεις αλληλοεξαρτόμενοι τρόποι με τους οποίους η φτώχεια σχετίζεται με την διάδοση του ιού του HIV:

α. όταν για παράδειγμα η οικονομική εξασθένηση προκύπτει από την ανισότητα, την γεωγραφική απομόνωση και την αδυναμία πρόσβασης σε υπηρεσίες.

β. ή όταν αυτή πηγάζει από μη ελεγχόμενες και ραγδαίες κοινωνικο-οικονομικές μεταβολές όπως η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η μετανάστευση σε αστικά κέντρα εξαιτίας των μηδαμινών επιλογών επιβίωσης στα αγροτικά περιβάλλοντα, ή η μετατόπιση κοινοτήτων.

“The Impact of HIV/AIDS on Rural Households and Land Issues in Southern and Eastern 14

Africa.” Accessed May 13, 2015. http://www.fao.org/wairdocs/ad696e/ad696e04.htm.

H έρευνα αφορά στις συνέπειες της επιδημίας του HIV/AIDS στην αγροτική οικονομία. (2000) 15

�13

γ. ή όταν αυτή είναι αποτέλεσμα της καταστροφικής ορμής πολέμων , συρράξεων, κοινωνικών αναταραχών που οδηγούν με τη σειρά τους στη μετατόπιση πληθυσμών και σε κύμματα προσφύγων. Η χαλάρωση των σεξουαλικών ηθών, όπως και τα υψηλά ποσοστά βιασμών είναι στενά συνδεδεμένα με την αποσάρθρωση του στρατού, τις προσφυγικές κρίσεις και τις εμφύλιες διαμάχες.(Walker, 2002: 7). Ο βιασμός πάλι, αλλά και η σκόπιμη μετάδοση του HIV έχουν αποτελέσει όπλα πολέμου, για τα οποία εξεδώθησαν καταδικαστικές αποφάσεις τόσο στο Διεθνές Δικαστήριο της Γιουγκοσλαβίας, όσο και στο Δικαστήριο της Ρουάντα.

Αν και όπως προαναφέραμε η σχέση μεταξύ της φτώχειας και του ΑΙDS , δεν είναι μια απλή σχέση, επί της ουσίας αποτελεί μία αποδεκτή υπόθεση και θα πρέπει να δώσουμε την απαραίτητη έμφαση στο ό,τι οι άνθρωποι που ζουν με HIV/AIDS έχουν υψηλότερη προδιάθεση και είναι πιο ευάλωτοι σε ασθένειες, κακή διατροφή και υποσιτισμό, φτωχή υγεία και έλλειψη ιατρικής φροντίδας.

Χάρτης της διάδοσης του HIV/AIDS στην Αφρικανική Ήπειρο (1998-2003)

�14

ΕΛΛΕΙΨΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Η εφαρμογή προγραμμάτων για τον περιορισμό της επιδημίας

Αντιρετροϊκή Θεραπεία για το HIV/AIDS -

To 2012, στην υποσαχάρια Αφρική, το 68% του οροθετικού πληθυσμού είχε πρόσβαση σε θεραπευτική αγωγή (AntiRetroviral Treatment). Από το σύνολο των χωρών, 10 χώρες κατάφεραν να γενικεύσουν ικανοποιητικά την πρόσβαση, εντάσσοντας σε θεραπεία τουλάχιστον το 80% του οροθετικού πληθυσμού τους που ήταν ενήλικες και βρισκόντουσαν εντός των κατευθυντήριων γραμμών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας . Οι κατευθυντήριες γραμμές αναφέρονται στις 16

ειδικές μετρήσεις του ανοσοποιητικού συστήματος, οι οποίες γίναν πιο ελαστικές με την ανακοίνωση νέων κατευθυντήριων γραμμών το 2013. Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι είχαν πρόσβαση σε αγωγή, συμπεριλαμβανομένων ενηλίκων, εφήβων και παιδιών.

Αν και κάτι τέτοιο μπορεί να θεωρηθεί μια επιτυχία, δεν αποτελεί ενιαία πολιτική στις αφρικανικές χώρες. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει η ιστοσελίδα ΑVERT, στην Μποτσουάνα , περισσότεροι από 95%των οροθετικών είχαν πρόσβαση σε θεραπεία, ενώ μόνο το 38% στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ενω΄στο σύνολο των 21.2 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS στην Αφρικανική Ήπειρο, μόνο τα 7.6 εκατομμύρια είχαν πρόσβαση σε αγωγή το 2012. Ακόμη όμως και όταν το ποσοστό των οροθετικών που βρίσκονται σε αγωγή αυξάνεται, σημειώνεται ότι το 75% αυτών δεν έχει καταφέρει να ξεπεράσει την ανοσοκαταστολή , κάτι που 17

οφείλεται κυρίως στην διακοπτόμενη ή άτακτη χορήγηση της αγωγής.

Αξίζει να σημειωθεί πως η πρόσβαση στα φάρμακα, είναι ιδιαίτερα χαμηλή για συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες: Για παράδειγμα, παιδιά που ζουν στην υποσαχάρια αφρικη έχουν τις μισές πιθανότητες να λάβουν αγωγή από ότι οι ενήλικες. Το 2012 ,μια μελέτη κατέδειξε ότι στις 9 από τις 21 χώρες που ερευνήθηκαν στην περιοχή, λιγότερα από 25% των παιδιών που ζούσαν με HIV/AIDS

Χρησιμοποιώντας τις μετρήσεις του αριθμού των Τ4 κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος 16

τα οποία προσβάλλονται από τον ιό του HIV και του ιικού φορτίου του ασθενούς, οι κατευθυντήριες γραμμές ορίζουν τα ποσά τα οποία καθιστούν απαραίτητη αν όχι επιτακτική την έναρξη θεραπείας, έτσι ώστε ένας άνθρωπος που ζει με HIV να μην αναπτύξει AIDS (Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας)

Η ανοσοκαταστολή συνεπάγεται ένα ιδιαίτερα χαμηλό και ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα17

�15

έπαιρναν αγωγή, ενώ στο γκρουπ των εφήβων (10-19 ετών) υπήρξε αύξηση των περιστατικών θνησιμότητας από το 2001 έως το 2012 δραματικά, καθώς από το 2005 και μετά το ποσοστό αυτό διπλασιαζόταν.

Προσδόκιμο Ζωής

Παρότι το προσδόκιμο ζωής για κάποιες Αφρικανικές χώρες έχει αυξηθεί σημαντικά, η συνολική εικόνα της Αφρικανικής Ηπείρου σε σχέση με τον συγκεκριμένο δείκτη, παρουσιάζει ένα ιδιαίτερα χαμηλό προσδόκιμο ζωής ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS.

H επιδημία του HIV/AIDS, ιδιαίτερα στην περίοδο του ζενίθ της, μείωσε το προσδόκιμο ζωής των οροθετικών κατοίκων των περισσότερων Αφρικανικών χωρών, κυρίως αυτών που είχαν τα μεγαλύτερα ποσοστά οροθετικότητας. Αν και πλέον υπάρχουν αποτελεσματικές αγωγές στις οποίες έχουν πρόσβαση οι Αφρικανοί που ζουν με HIV/AIDS, οι χώρες στις οποίες ο ιός άφησε το μεγαλύτερο

XΩΡΑ ΠΟΣΟΣΤΩΣΗ ΗΙV(%) Αριθμός Οροθετικών Ετήσιος αριθμός θανάτων

Σουαζιλάνδη 26.5 190.000 10.000

Λεσόθο 23.1 290.000 18.000

Μποτσουάνα 23 320.000 11.000

Νότια Αφρική 17.9 6.300.000 200.000

Ζιμπάμπουε 14.7 1.200.000 140.000

Ναμίμπια 13.3 200.000 5.100

Μοζαμβίκη 11.1 1.400.000 70.000

Μαλάουι 10.8 920.000 68.000

Ουγκάντα 7.2 1.200.000 77.000

Κένυα 6.1 1.500.000 80.000

Τανζανία 5.1 1.400.000 86.000

Καμερούν 4.5 610.000 39.000

Νιγηρία 3.1 3.200.000 210.000

Μπουρκίνα Φάσο 1.6 130.000 9.200

Σενεγάλη 0.5 67.000 1.800

�16

ίχνος, συνεχίζουν να έχουν χαμηλό προσδόκιμο ζωής, που κυμαίνεται από 45-55 έτη. Θα πρέπει βεβαίως να λάβουμε υπόψιν ότι το γενικό προσδόκιμο ζωής αυτών των χωρών είναι ήδη χαμηλό εξαιτίας και άλλων παραγόντων, ιατρικών και οικονομικών, όπως αναλύσαμε πιο πάνω. Παρότι στην Δύση καταφέραμε να “ισοφαρίσουμε” τους δύο αριθμούς προσδόκιμου ζωής οροθετικών και οροαρνητικών ανθρώπων, κάτι που συνέβη πρόσφατα, εξαιτίας των νέων φαρμάκων. To 2012, η Σουαζιλάνδη είχε το υψηλότερο ποσοστό οροθετικότητας στον πληθυσμό της, όχι μόνο στην Αφρικανική Ήπειρο, αλλά σε όλη την υφήλιο. Το AIDS είναι η υπ’αριθμόν πρώτη αιτία θανάτου στην χώρα. Στις άλλες χώρες του 18

Νοτίου μέρους της Αφρικής, υπάρχουν επίσης υψηλά ποσοστά οροθετικότητας, όπως στην Μποτσουάνα και το Λεσόθο (γύρω στο 23%). Η χώρα της Νοτίου Αφρικής που μετράει 6.1 εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν με HIV, ένα ποσοστό γύρω στο 17.9% του πληθυσμού έχει πληγεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη 19

χώρα.20

“HEALTH PROFILE SWAZILAND.” Accessed May 17, 2015. http://www.worldlifeexpectancy.com/18

country-health-profile/swaziland.

βλέπε πίνακα στην προηγούμενη σελίδα για περισσότερες πληροφορίες 19

“HIV and AIDS in Sub-Saharan Africa | AVERT.” Accessed May 16, 2015. http://www.avert.org/hiv-aids-20

sub-saharan-africa.htm�17

Tο παράδειγμα της Νοτίου Αφρικής

Η Νότιος Αφρική έχει τον υψηλότερο πραγματικό αριθμό ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS παγκοσμίως. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του 2012 , 6.1 εκατομμύρια οροθετικοί ζούσαν στην χώρα και ετησίως πεθαίνουν 240.000 από ασθένειες σχετιζόμενες με το ΑIDS.

Είναι πολύ σημαντικό δεδομένο βέβαια, ότι είναι επίσης η χώρα με το μεγαλύτερο πρόγραμμα πρόσβασης σε αγωγή στον κόσμο που κατάφερε να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής κατά 5 χρόνια και χρηματοδοτεί στο μεγαλύτερο μέρος από τα κρατικό προϋπολογισμό της τα στοχευμένα προγράμματα για το HIV/AIDS. Ετησίως , επενδύει 1 δισεκατομμύριο δολλάρια για αυτό τον σκοπό.21

Ωστόσο, η ποσόστωση οροθετικότητας παραμένει υψηλή στο 17.9%. Aν και σήμερα η Νότιος Αφρική είναι μια χώρα που δίνει βάση στην στήριξη προγραμμάτων για τον περιορισμό της επιδημίας, με παροχή αγωγής στον οροθετικό πληθυσμό, το παρελθόν της πολιτικής υγείας που ακολουθήθηκε στην χώρα για το ΗΙV/AIDS είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και σκοτεινά στην ιστορία της επιδημίας.

Το πρώτο περιστατικό συνέβη το 1998, όταν διεξάγονταν συζητήσεις για την χρήση του φαρμάκου AZT (zidovudine) στην προσπάθεια περιορισμού της κάθετης μετάδοσης του ιού, από την μητέρα δηλαδή στο έμβρυο, ωστόσο οι διαπραγματεύσεις πέσαν στον κενό υπό την επίβλεψη της υπουργού υγείας Dlamini-Zuma, γιατί το κόστος θεωρήθηκε υψηλό , παρότι ο κατασκευαστής είχε χαμηλώσει την προσφερόμενη τιμή στη συμφωνία. Ως απάντηση στην αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίστηκαν που οι οροθετικοί πολίτες της χώρας αναπτύχθηκε ένα κίνημα πολιτών στοχευμένης παρέμβασης που έφερε τον τίτλο, Treatment Action Campaign και του οποίου τις δράσεις συντόνιζε, ο Zackie Achmat, ο οποίος έμελε να γίνει υποψήφιος για Νόμπελ Ειρήνης για την συμμετοχή του σε αυτή την δράση. Ο ίδιος οροθετικός, αρνούνταν να λάβει αγωγή έως ότου όλοι οι οροθετικοί πολίτες της χώρας είχαν πρόσβαση σε φάρμακα.

“HIV & AIDS in South Africa | AVERT.” Accessed May 15, 2015. http://www.avert.org/hiv-aids-21

south-africa.htm.�18

Η Dlamini-Zuma αντικαταστάθηκε μετά από την αποτυχία της υπόθεσης με το ΑΖΤ και την σύγκρουσή της με την κοινωνία των πολιτών και τη θέση της πήρε ο Dr Mantombazana 'Manto' Edmie Tshabalala-Msimang, της οποίας την έλευση είδαν αρχικά με πολύ καλό μάτι οι ΝότιοΑφρικανοί. Η Dr Manto, διεξήγαγε συναντήσεις με Φαρμακευτικές εταιρίες, γιατρούς και επαγγελματίες υγείας για την επίλυση του θέματος. Ωστόσο η πολιτική περίθαλψης που ακολούθησε υπό την καθοδήγηση του νεο-εκλεγέντος προέδρου Mbeki, ήταν ένα από τα μεγαλύτερο λάθη που κατάγραφησαν ποτέ. Ο Thabo Mbeki και η Dr Manto, επιρρεασμένοι από το κίνημα των Αρνητών που αναιρούσαν με τις θεωρίες τους, τον συσχετισμό του ιού του HIV

και του AIDS, κατηγορώντας τα φάρμακα για τοξικότητα που οδηγεί σε θάνατο,

προωθούσαν την χρήση φυτικών σκευασμάτων για την θεραπεία του AIDS.

Αποτέλεσμα: περισσότεροι από 300.000 πρώιμοι θανάτοι και 35.000 μολύνσεις νεογέννητων - που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. 22

To 2008 , o Mbeki αντικαταστάθηκε στην προεδρία της Ν. Αφρικής από τον Kgalema Motlanthe. Την πρώτη του ημέρα ο νέος πρόεδρος ζήτησε την παραίτηση της αιρετικής υπουργού υγείας Manto Tshabalala-Msimang που προωθούσε τις θεωρίες του κινήματος των αρνητών και συμβούλευε φυτικά σκευάσματα από σκόρδα , παντζάρια και χυμό λεμονιού για την θεραπεία του AIDS. H Barbara Hogan, που ανέλαβε υπουργός υγείας στην θέση της, καταλόγισε ντροπή στην πολιτική του πρώην προέδρου και δήλωσε πως ‘η εποχή της άρνησης έχει οριστικά παρέλθει στην Ν. Αφρική.’

Το παράδειγμα της Μποτσουάνα

Στην συνοδο των Ηνωμένων Εθνών το 2001, ο πρόεδρος της Μποτσουάνα, Festus Mogae αναφερόμενος στις βαθύτατες ανησυχίες για την έκρυθμη κατάσταση στην χώρα του αναφορικά με την επιδημία, δήλωσε: ”Aπειλούμαστε με αφανισμό. Άνθρωποι πεθαίνουν σε ανατριχιαστικά υψηλούς αριθμούς. Είναι μία κρίση του ύψιστου βεληνεκούς.”

“Να ζει κανείς ή να μη ζεί, η ιστορία του κινήματος των αρνητών”, Περιοδικο POSITIVE, 22

τεύχος 11, συντάκτης Μάνος Λαλόπουλος, 2012�19

Η χώρα ωστόσο την επόμενη χρονιά έμελε να γίνει η πρώτη Αφρικανική χώρα που διεξήγαγε πρόγραμμα αγωγής για τον ιό, με το κωδικό όνομα MASA, που σημαίνει νέα αυγή. Το πρόγραμμα χρηματοδοτούνταν σε ισομερή ποσά από την κυβέρνηση της χώρας, το ίδρυμα Gates και την φαρμακευτική εταιρία MERCK.Στην αρχή , η ένταξη στην αγωγή γινόταν με αργούς ρυθμούς, μιας και υπήρχε έλλειμα ιατρικού προσωπικού κατι που δυσκόλευε ακόμη και την παρακολούθηση των λίγων περιπτώσεων που είχαν αναλάβει. Ωστόσο, μέχρι το 2007 , η Μποτσουάνα είχε καταφέρει να εξυπηρετεί με φαρμακευτική αγωγή το 95% των οροθετικών, κάτι που αναπτέρωσε τις ελπίδες παραμερίζοντας την φοβία ότι η προμήθεια αντιρετροϊκών φαρμάκων στις φτωχές χώρες της Αφρικής ήταν αδύνατη.Αποτελεί δε, το πιο επιτυχημένο παράδειγμα στην Αφρικανική ήπειρο. Άλλες χώρες που αξίζει να αναφερθούν είναι : η Ρουάντα (72%), η Κένυα (44%), το Μαλάουι (43%) η Σουαζιλάνδη (42%) και η Ουγκάντα (41%).23

Το 2011, το υπουργείο παιδείας της χώρας, με την οικονομική υποστήριξη της UNICEF , εισήγαγε στο σχολικό δίκτυο μια νέα εκπαιδευτική μεθοδολογία για το 24

HIV/AIDS. Το λογισμικό “TeachAIDS prevention” που αναπτύχθηκε στο πανεπιστήμιο του Stanford, διανεμήθηκε στο εκπαιδευτικό δίκτυο 1.066 σχολικών μονάδων, από την πρωτοβάθμια βαθμίδα, έως την τεχνική εκπαίδευση , δίνοντας πρόσβαση σε αυτό σε εκπαιδευόμενους σε όλη τη χώρα, από 6 έως 24 ετών. Το πρόγραμμα χρησιμοποιεί κινούμενες εκπαιδευτικές παρουσιάσεις στις δύο επίσημες γλώσσες της χώρας, Αγγλικά και Setswana. Στην Μποτσουάνα, υπολογίζεται ότι το 17.6 του συνολικού πληθυσμού έχει τον ιό HIV. Ωστόσο, 9 στους 10 οροθετικούς δεν γνωρίζουν την οροθετικότητά τους. Η εκπαίδευση μέσω μιας τέτοιας ενδιαφέρουσας, διαδραστικής πλατφόρμας ίσως να είναι η απάντηση στην αδιαφορία, που μπορεί να προκαλείται στον πληθυσμό όταν βομβαρδίζεται από για μεγάλο διάστημα με τρομοκρατικά και δυστοπικά μηνύματα σχετικά με την κατάσταση του HIV/AIDS.(AIDS FATIGUE) 25

“HIV and AIDS in Sub-Saharan Africa | AVERT.” Accessed May 10, 2015. http://www.avert.org/23

hiv-aids-sub-saharan-africa.htm.

“TeachAIDS » UNICEF Funds TeachAIDS Work in Botswana.” Accessed May 17, 2015. http://24

teachaids.org/blog/unicef-funds-teachaids-work-in-botswana

ΑIDS FATIGUE: όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση που ένα άτομο 25

δείχνει αδιαφορία εξαιτίας της υπερβολικής τρομοκρατίας των μηνυμάτων πρόληψης του HIV/AIDS �20

Επίλογος

Συνοψίζοντας, η κρίση της επιδημίας του ΗIV/AIDS στην Αφρικανική ήπειρο προκάλεσε ένα ντόμινο αντιδράσεων, αναστέλλοντας την ανάπτυξη των αφρικανικών χωρών καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν την νέα κατάσταση. Τα μεγάλα ποσοστά οροθετικών στον πληθυσμό της υποσαχάριας Αφρικής, η απουσία θεραπείας μέχρι το 1997 και η αδυναμία των χωρών για την εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης και αγωγής λόγω υψηλού κόστους στα μετέπειτα χρόνια, εγείραν την προσοχή της Διεθνούς Κοινωνίας για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών στα πλαίσια του Σχεδίου της Χιλιετηρίδας έθεσε 8 Βασικούς Αναπτυξιακούς Στόχους με σκοπό την σύγκλιση των στόχων έως το έτος 2015. Ανάμεσα στους στόχους ήταν και ο περιορισμός της επιδημίας του HIV/AIDS. Παρότι ο στόχος της προσβάσης σε ART αγωγή στον Αφρικανικό πληθυσμό, έχει αυξηθεί στην ήπειρο αλλά όχι ομοιογενώς σε όλες τις χώρες, τα ποσοστά παραμένουν υψηλά στην υποσαχάρια Αφρική. Έχει αποδειχτεί ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην φτώχεια και την διάδοση του HIV/AIDS, ενώ η επιδημία επιρρεάζει αρνητικά τους παραγωγικούς συντελεστές της εργασίας, τα νοικοκυριά, την εκπαίδευση, το ισοζύγιο πληρωμών, τους κρατικούς προυπολογισμούς, τα σχέδια ανάπτυξης και τις εθνικές οικονομίες.

Το πρόβλημα της Αφρικής είναι πολύπλοκο. Δεν είναι μια απλή ερώτηση, περιορισμού της επιδημίας με πρόγράμματα που εστιάζουν αποκλειστικά στην συμμόρφωση και την πρόληψη. Οι οροθετικοί της Αφρικής χρειάζονται την στήριξη για να ξεπεράσουν την οικονομική εξαθλίωση. Χρειάζονται εκπαίδευση. Χρειάζονται πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες. Χρειάζονται αγωγές στις οποίες μπορούν να συμμορφωθούν με ευκολία. Έτσι καταπολεμώντας όλους αυτούς τους παράγοντες που διευκολύνουν την διάδοση του ιού του HIV, ανοίγεται ένας δρόμος ελπίδας για τους Αφρικανικούς λαούς. Και όταν θα έχουμε καταφέρει να περιορίσουμε τους όποιους αρνητικούς παράγοντες και εστιάσουμε στον περιορισμό των συμπτωμάτων της πάθησης, ίσως να προσεγγίσουμε κάτι που έχουμε ήδη καταφέρει στη Δύση με επιτυχία. Την σύγκλιση των προσδοκιών των οροθετικών ατόμων τόσο στο δικαίωμα τους στην εργασία, όσο και στην κοινωνική ζωή. Η ειδική αγωγή ΗΑART (HIV/ΑΙDS Anti-Retroviral Treatment) , περιορίζει την ποσότητα του ιού στο ανθρώπινο σώμα σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα, αντιστρέφοντας την συμβιβαστική πορεία του ανασοποιητικού συστήματος και με αυτό τον τρόπο,

�21

αποτρέπεται ο θάνατος και επαναφέρει σε μια κανονικότητα την ζωή των οροθετικών ανθρώπων. Άνθρωποι που μπορούν να εργάζονται , να αγαπούν , ακόμη και να δημιουργούν οικογένειες μιας και πλέον είναι αποδεκτό ιατρικά ότι ένα άτομο που είναι επιτυχώς σε αγωγή είναι πρακτικά αδύνατο να μεταδόσει τον ιό έστω και με απροφύλακτη σεξουαλική αγωγή. Βεβαίως ως κατάσταση , η οροθετικότητα πρέπει να παρακολουθείται στενά εντός του ιατρικού συστήματος με ένα μίνιμουμ πρωτόκολλο εξέτασης που διασφαλίζει πως ο ανθρώπινος οργανισμός ανταποκρίνεται στην αγωγή που του χορηγείται.

Στην έλλειψη της ΑRT αγωγής, ένας ασθενής με HIV, θα αντιμετωπίσει τα συμπτώματα της απώλειας βάρους, πυρετού και εξασθένισης του ανοσοποιητικού συστήματος και κατά συνέπεια της γενικής κλινικής εικόνας του και της ποιότητας ζωής που απολαμβάνει. Η έναρξη και συμμόρφωση με τη θεραπεία μπορεί να αντιστρέψει αυτά τα αποτελέσματα και να επαναφέρει το σύστημα του ασθενούς σε ικανοποιητικά επίπεδα στο σημείο που ακόμη η λέξη ασθενής να χρησιμοποιείται καθαρά πλέον για ιατρικούς λόγους. Όταν με αυτό τον τρόπο, οι οροθετικοί της Αφρικής θα μπορούν να συνεχίζουν την ζωή τους και να είναι παραγωγικοί στην εργασία τους, θα μπορούν και οι μεγάλοι ασθενείς, οι Αφρικανικές χώρες να ανοίξουν νέα μονοπάτια στο δικαίωμα τους στην Ανάπτυξη.

�22

Βιβλιογραφία

Βιβλία Τσάλτας, Γρ., Ι. Αναπτυξιακό Φαινόμενο & Τρίτος Κόσμος, εκδ. Παπαζήση, β’ έκδοση, Αθήνα, 2010

Πηγές από το Διαδίκτυο “A Timeline of AIDS.” Accessed May 06, 2015. https://www.aids.gov/hiv-aids-basics/hiv-aids-101/aids-timeline/.DIxon, Simon, Scott McDonald, and Jennifer Roberts. “HIV / AIDS Pandemic Affects Development in Africa.” Accessed May 06, 2015. http://www.developafrica.org/hiv-aids-Africa?gclid=CjwKEAjwj9GqBRCRlPram97Xk3ESJADrN7IeJmNBOAUZV0EVJoyA-TBvnF9aqONamqOosRqAn1sxlBoCEznw_wcB.“G8 Communiqué Okinawa 2000.” Accessed May 06, 2015. http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/finalcom.htm.“HEALTH PROFILE SWAZILAND.” Accessed May 17, 2015. http://www.worldlifeexpectancy.com/country-health-profile/swaziland.“History of HIV & AIDS in Africa | AVERT.” Accessed May 13, 2015. http://www.avert.org/history-hiv-aids-africa.htm#footnote39_4st4rls.“HIV & AIDS in South Africa | AVERT.” Accessed May 15, 2015. http://www.avert.org/hiv-aids-south-africa.htm.“HIV and AIDS in Sub-Saharan Africa | AVERT.” Accessed May 16, 2015. http://www.avert.org/hiv-aids-sub-saharan-africa.htm.“Poverty and HIV/AIDS in Africa.” Accessed May 13, 2015. http://library.unesco-iicba.org/English/HIV_AIDS/cdrom%20materials/Poverty.htm.“TeachAIDS » UNICEF Funds TeachAIDS Work in Botswana.” Accessed May 17, 2015. http://teachaids.org/blog/unicef-funds-teachaids-work-in-botswana.“The Impact of HIV/AIDS on Rural Households and Land Issues in Southern and Eastern Africa.” Accessed May 13, 2015. http://www.fao.org/wairdocs/ad696e/ad696e04.htm.“United Nations Millennium Development Goals.” Accessed May 06, 2015. http://www.un.org/millenniumgoals/aids.shtml.“The Millennium Development Goals Report 2011 & 2014” Accessed May 06, 2015.

Αρθρογραφία Λαλόπουλος Μάνος, “Να ζει κανείς ή να μη ζει, η ιστορία του κινήματος των αρνητών του ΗIV/AIDS”, περιοδικό POSITIVE, τεύχος 11, Καλοκαίρι 2012

�23