ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α′ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Α′ Ενότητα: Σχολείο – Σχολική ζωή

Παράλληλα κείμενα: 1. Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 24

2. Ευγενία Φακινού, Αστραδενή, σελ. 38

Φύλλο εργασίας

1. Μελετήστε προσεκτικά τα δύο κείμενα και απαντήστε στα ακόλουθα ερωτήματα:

Αστραδενή Αναφορά στον Γκρέκο

Συγγραφέας Ευγενία Φακινού Νίκος Καζαντζάκης

Αφηγητής Ένα παιδί (Αστραδενή) Ένα παιδί (Νίκος Καζαντζάκης)

Σχέση αφηγητή –

συγγραφέα

Διαφορετικά πρόσωπα Τα πρόσωπα ταυτίζονται

(αυτοβιογραφία)

Είδος αφήγησης πρωτοπρόσωπη (α׳ πρόσωπο

– εγώ/εμείς)

πρωτοπρόσωπη

Χώρος δράσης Σχολείο Σχολείο

2. Ποιες παλαιότερες παιδαγωγικές αντιλήψεις (ρόλος δασκάλου) καταγράφονται στα δύο

κείμενα; Να τις συγκρίνετε με τις σημερινές.

Αστραδενή Αναφορά στον Γκρέκο Σήμερα

- προσβλητική (στην τάξη μου

βρήκαν να την βάλουν,

αμφισβητεί το όνομά της, κάθεται

με ένα τιμωρημένο αγόρι)

- αυταρχική (της επιβάλλει το

όνομα Ουρανία)

- αδιάφορη για την ψυχολογία της

μαθήτριας της και για τα

αισθήματα της

- Προσβλητικός → λεκτική

βία (ζώα, γουρούνια)

- αυστηρός, αυταρχικός →

δεν κάνει διάλογο με τους

μαθητές, αλλά τους θυμώνει

με το παραμικρό.

- πιεστικός → τους

υποχρεώνει να είναι

καθαροί και να προσέχουν

συνέχεια στο μάθημα.

- ανιαρός → κάνει

μονόλογο και οι μαθητές

δεν καταλαβαίνουν το

μάθημα, τον θεωρούν

ανιαρό και αδιαφορούν.

δημοκρατική αντιμετώπιση

παιδιών → α) διάλογος /

συμμετοχή παιδιών στο μάθημα

(διατυπώνουν απορίες, έχουν

άποψη και κρίση), β) σεβασμός

στη διαφορετικότητα, γ)

κατανόηση καθηγητών σε

προβλήματα μαθητών.

3. Να συγκρίνετε τα δύο κείμενα από την άποψη των αφηγηματικών μέσων – τρόπων που

χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να διηγηθεί την ιστορία του: α) Ποιο είναι το κυρίαρχο

στοιχείο σε κάθε κείμενο; β) Τι πετυχαίνει στην κάθε περίπτωση;

3. α) Οι αφηγηματικοί τρόποι ή μέσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην «Αναφορά

στον Γκρέκο» είναι η περιγραφή, η αφήγηση, και ο ευθύς λόγος.

β) Με την περιγραφή μας παρουσιάζει με λεπτομέρειες τον δάσκαλό του. Με την αφήγηση

μας παρουσιάζει αυτά που γίνονταν στην τάξη την ώρα του μαθήματος. Με τον ευθύ λόγο

μας μεταφέρει αυτούσια (όπως τα λέει κάποιος) τα λόγια του δασκάλου και του Νικολιού.

Απουσιάζει ο διάλογος, διότι ο συγγραφέας θέλει να δείξει την απόσταση που υπήρχε

ανάμεσα στο δάσκαλο και στα παιδιά και επίσης ότι στην τάξη κυριαρχούσε η παρουσία του

δασκάλου.

3. α) Οι αφηγηματικοί τρόποι ή μέσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην «Αστραδενή»

είναι ο εσωτερικός μονόλογος και ο διάλογος.

β) Με τον εσωτερικό μονόλογο μαθαίνουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα της ηρωίδας –

Αστραδενής. Με τον διάλογο το μυθιστόρημα γίνεται πιο ζωντανό, ευχάριστο, ενδιαφέρον

και παραστατικό.

4. Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί η Αστραδενή να επιβάλει το κανονικό της όνομα στο

σχολείο; Χρησιμοποιεί τα ίδια μέσα απέναντι στους συμμαθητές και στους ανώτερους της;

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Η Αστραδενή προσπαθεί να επιβάλει το κανονικό όνομα της στο σχολείο με τα πιο κάτω

επιχειρήματα:

α) Το όνομά της είναι ένα όνομα χριστιανικό, αφού και ο παπάς του χωριού της φωνάζει την

εγγονή του Αστραδενή.

β) Η παλιά της δασκάλα έλεγε ότι το όνομά της ήταν αρχαίο και έτσι ονομάζουν ένα αστέρι

από τα εφτά της Πούλιας.

γ) Έφερε παράδειγμα τους Ιωάννηδες που τους φωνάζουν Γιάννηδες.

Η Αστραδενή απέναντι στους συμμαθητές της χρησιμοποίησε σωματική βία (τις πλάκωσε

στο ξύλο), διότι φοβόταν ότι αν σιωπούσε, θα την κοροίδευαν πιο πολύ.

Η Αστραδενή απέναντι στους ανώτερους της χρησιμοποίησε λογικά επιχειρήματα, διότι

ήταν μεγαλύτεροί της και τους σεβόταν, αλλά και τους φοβόταν ότι μπορεί να την

τιμωρούσαν με αποβολή από το σχολείο.

5. Γιατί πιστεύετε ο Καζαντζάκης επιλέγει το συγκεκριμένο μαθητή, το Νικολιό, για να πει

την τελευταία φράση στο απόσπασμα από την «Αναφορά στον Γκρέκο»;

Ο Νικολιός ως παιδί που ήρθε από το χωριό έχει ιδιαίτερη σχέση με τη φύση και νιώθει

έντονη την ανάγκη να έρθει σε επαφή με αυτήν και να την απολαύσει έξω από το παράθυρο

της τάξης, ακούγοντας το γλυκό κελαήδημα των πουλιών, καθώς δεν μπορούσε να ακούει το

δάσκαλο που δεν τον ενέπνεε και δεν τον συγκινούσε να μιλά για οξείες και περισπωμένες.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Α΄ Ενότητα: Σχολείο-Σχολική ζωή

Παράλληλα Κείμενα: 1. Γιάννης Κουβαράς, Ανδρομάχης Επάνοδος, σελ. 56

2. Κωστής Παλαμάς, Το σχολείον, σελ. 58

Φύλλο εργασίας

1. Ποια είναι τα συναισθήματα των παιδιών προς τη δασκάλα τους την κυρία Βίκυ και

με ποιους εκφραστικούς τρόπους αποδίδονται; Να συγκρίνετε τα συναισθήματά

τους με εκείνα των παιδιών στο κείμενο Νέα Παιδαγωγική.

Συναισθήματα Εκφραστικοί τρόποι Νέα Παιδαγωγική

- Αγαπούν, θαυμάζουν και

σέβονται τη δασκάλα

τους. Δεν την αφήνουν να

φύγει, της κλείνουν τον

δρόμο, τρέχουν πίσω της

λαχανιασμένοι.

- Νιώθουν επίσης λύπη,

απελπισία, απόγνωση,

απογοήτευση που θα

φύγει η δασκάλα.

1. Χρήση ελλειπτικών προτάσεων Λείπει το υποκείμενο για

να δώσει έμφαση στις

πράξεις των παιδιών

2. Χρήση πολλών ρημάτων

για να τονίσει τις πράξεις

των παιδιών

- Τα παιδιά ένιωθαν φόβο

και αντιπάθεια για τον

δάσκαλό τους.

2. Γιατί ο ποιητής σπάει τη λέξη ραγι/σμένο στη μέση; Τι επιτυγχάνεται με αυτό τον τρόπο;

Θέλει νατ ονίσει τη θλίψη της δασκάλας όταν αποχωρίζεται τους μαθητές της. Συνδέει το

περιεχόμενο της λέξης με τη μορφή της. Θέλει να δημιουργήσει το συναίσθημα της

θλίψης.

3. Γιατί ο ποιητής χρησιμοποιεί τον τίτλο «Ανδρομάχης επάνοδος» και τον στίχο «Θαλερόν

δάκρυ χαίουσα» από τη ραψωδία Ζ της Ιλιάδας;

Η ομηρική Ανδρομάχη αποχαιρετά τον σύζυγό της Έκτορα, βασιλιά των Τρώων, με δάκρυα

στα μάτια και προσπαθεί να τον πείσει με επιχειρήματα να μην πάει να πολεμήσει.

Διαισθάνεται ότι ο σύζυγος της δεν θα επιστρέψει και ότι θα είναι η τελευταία φορά που

τον βλέπει.

Τον ρόλο της Ανδρομάχης στο ποίημα έχουν αρχικά τα παιδιά, τα οποία προσπαθούν να

εμποδίσουν τη δασκάλα τους να φύγει όπως ακριβώς και η Ανδρομάχη πρσπάθησε να

πείσει τον Έκτορα με επιχειρήματα να μην πάει να πολεμήσει. Στη συνέχεια, τον ρόλο της

Ανδρομάχης παίρνει η κυρία Βίκυ, η οποία με δάκρυα στα μάτια αποχαιρετά τους μαθητές

της όπως η Ανδρομάχη τον Έκτορα.

Με αυτό τον τρόπο θέλει να φορτίσει συναισθηματικά το ποίημα δείχνοντας εντονότερα το

συναίσθημα της θλίψης όταν αποχωρίζεται κάποιος αγαπημένα πρόσωπα.

4. Το ποίημα του Παλαμά, σε αντίθεση με τα κείμενα Αστραδενή και Αναφορά στον Γκρέκο,

περιγράφει μιαν ειδυλλιακή, παραμυθένια εικόνα της σχολικής/παιδικής ζωής σε μια

περασμένη εποχή. Να εντοπίσετε και να γράψετε λέξεις και φράσεις από το κείμενο που

να δείχνουν αυτή την παραμυθένια εικόνα.

5. Στο ποίημα του Παλαμά επαναλαμβάνεται δύο φορές ο ίδιος περίπου στίχος που

φανερώνει την επιθυμία του ποιητή να μην μεγαλώσει. Τι σημαίνει για τον ποιητή η

ενηλικίωση; Να εντοπίσετε τις αντιθετικές εικόνες του ποιήματος.

Κήπος της Εδέμ/ο Αδάμ και η Εύα εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο, επειδή παράκουσαν την

εντολή του Θεού, έχασαν τον Παράδεισο.

Εδέμ της παιδικής ηλικίας/οι άνθρωποι όταν ενηλικιώνονται χάνουν την αγνότητα και την

αθωότητά τους, έχουν ευθύνες, έγνοιες και υποχρεώσεις, ζουν σ΄ έναν κόσμο που κυριαρχεί η

υποκρισία, η ψευτιά και το συμφέρον. Για αυτό τους λόγους ο ποιητής αρνείται να ενηλικιωθεί.

ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

ΧΑΡΟΥΜΕΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

(περιγράφεται μια ειδυλλιακή,

παραμυθένια εικόνα της παιδικής/ σχολικής

ζωής. Κυριαρχεί η χαρά, η ξεγνοιασιά, η

αγάπη, η αθωότητα)

ΠΙΚΡΗ ΟΨΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ

(ευθύνες, υποχρεώσεις, εγωισμός,

ανταγωνισμός, συμφέρον, υποκρισία

μεγάλων, απογοητεύσεις, θάνατος)

μικρά όμορφα γλυκόλογα,

ντροπαλά κορίτσια (άφτερες περιστέρες) με

τα ξέπλεκα κοντά μαλλιά, τα απλά

φορέματα, με τα νάζια και τα καμώματά

τους τρελαίνουν τα αγόρια

≠

περνούσαν όμορφα μαζί, οι μέρες τους ήταν

«γελαστές και ολόγλυκες», γιατί ζούσαν τα

πρώτα ερωτικά σκιρτήματα για το αντίθετο

φύλο, αθωότητα παιδιών

≠

στην καρδιά τους επικρατεί η χαρά και η

ευτυχία «τα χείλη που γελούσανε»,

«δάκρυα που δεν καίγουν»

τα μικρά κοριτσάκια έχουν αλλάξει, έγιναν

μεγάλες κυρίες, όμορφες κι άλλες χλωμές

και κρύες, άλλες πλούσιες κι άλλες φτωχές

≠

οι μέρες τους είναι «πικρές και δύσκολες»,

έχουν έγνοιες, σκοτούρες, προβλήματα,

ευθύνες, υποχρεώσεις

≠

στην καρδιά τους επικρατεί η δυστυχία,

γιατί τώρα τα «χείλη τους δεν γελάνε» και

τα «δάκρυα καίνε», βιώνουν πικρές

ερωτικές απογοητεύσεις

6. Τα δύο κείμενα που εξετάσαμε είναι ποιήματα. Να συγκρίνετε τη μορφή τους και να

εντοπίσετε τις βασικές διαφορές τους.

Ανδρομάχης Επάνοδος

ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΠΟΙΗΣΗ

Το σχολείον

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

1. Έλλειψη μέτρου

2. Απουσία ομοιοκαταληξίας

3. Πολυσημία λέξεων

4. Ελεύθερος στίχος

5. Καθημερινό λεξιλόγιο

6. Ακανόνιστη στίξη

1. Χρήση μέτρου (ιαμβικός

δεκαπεντασύλλαβος)

2. Ύπαρξη ομοιοκαταληξίας

(ζευγαρωτή)

3. Κυριολεξία λέξεων

4. Στίχος δεκαπεντασύλλαβος

5. Ποιητικό λεξιλόγιο

6. Στίξη κανονική

*Οι τρεις τελευταίοι στίχοι στο ποίημα «Ανδρομάχης επάνοδος» βρίσκονται σε παρένθεση

γιατί αποτελούν σχόλια του ποιητή. Στο υπόλοιπο ποίημα ο ποιητής είναι απλός

παρατηρητής.

Εργασία

1. Να γράψετε ένα ποίημα χρησιμοποιώντας μοντέρνο ή παραδοσιακό τρόπο γραφής με

θέμα τη σχολική ζωή.

Λογοτεχνία Α΄ Γυμνασίου

Νίκου Καζαντζάκη, «Η Νέα Παιδαγωγική»

Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό έργο, ένα έργο δηλαδή το οποίο εμπεριέχει αναμνήσεις και προσωπικές εμπειρίες από τη ζωή του συγγραφέα. Θέμα/ Βασική Ιδέα : -η αυταρχικότητα των δασκάλων της εποχής των μαθητικών χρόνων του αφηγητή, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν ως βασικό παιδαγωγικό μέσο τον ξυλοδαρμό.

Ενότητες:1η: Πρώτη μέρα στο Δημοτικό Σχολείο «Με τα μαγικά πάντα μάτια... είπε ο δάσκαλος και έδειξε τη βίτσα»

2η: Αναμνήσεις από τον δάσκαλο τη Τετάρτης Δημοτικού

«Από το Δημοτικό Σκολειό ... όποιος δεν έχει αυγό ας φέρει βούτυρο.»

Χρόνος-τόπος : Δεκαετία 1890-1900 Κρήτη στα τέλη του 19ουαι., την πρώτη μέρα που πάει στο σχολείο ο μικρός Νίκος και κάποιες στιγμές από την Τετάρτη Δημοτικού. το πατρικό του Καζαντζάκη στο Ηράκλειο, Η αυλή του Αγίου Μηνά ,το σχολείο. Τα συναισθήματα του παιδιού την πρώτη μέρα στο σχολείο, όπως φαίνονται μέσα από το κείμενο

Θετικά Αρνητικά

Περηφάνια

Ανυπομονησία

κι ένιωθα μέσα μου περφάνια Χαρά

ένα πρωί κίνησα, μισό χαρούμενος

Πηγαίναμε, πηγαίναμε, περάσαμε τα στενά σοκάκια….

Φόβος

Ανησυχία

. Ταραχή

• Κοντοστάθηκα, δείλιασα· το χέρι μου άρχισε να τρέμει μέσα στη μεγάλη ζεστή φούχτα.

• σήκωσα τα μάτια και τον κοίταξα τρομαγμένος

• μισό αλαφιασμένος • Ήμουν σαν ένα μικρό καταστολισμένο σφαγάρι

Η στάση του πατέρα , όπως φαίνεται μέσα από το κείμενο;

Θετική Αρνητική

Στήριξη

Προστασία

Ενθάρρυνση

Υπερηφάνεια

• μα το χέρι μου ήταν σφηνωμένο βαθιά μέσα στη φούχτα του πατέρα μου κι αντρειευούμουν

• O πατέρας μου έσκυψε, • άγγιξε τα μαλλιά μου, με χάδεψε

Αυταρχικός

Σκληρός

αυστηρός

• ποτέ δε θυμόμουν να μ’ έχει χαδέψει Ψυχρός

• — Εδώ θα μάθεις γράμματα, είπε, να γίνεις άνθρωπος· κάμε το σταυρό σου. • — Το κρέας δικό σου, του ’πε, τα κόκαλα δικά μου· μην τον λυπάσαι, δέρνε τον, κάμε τον άνθρωπο.

Η στάση της μητέρας , όπως φαίνεται μέσα από το κείμενο;

Τρυφερή

Υποστηρικτική

παραδοσιακή

• Η μητέρα μού είχε δώσει ένα κλωνί βασιλικό να τον μυρίζουμαι, • — Με την ευκή του Θεού και με την ευκή μου…, μουρμούρισε και με κοίταξε με καμάρι. • μου κρέμασε το χρυσό σταυρουλάκι της βάφτισής μου στο λαιμό

Ο δάσκαλος της Α΄ τάξης : Άγριος , Αυστηρός , Σκληρός , Απόμακρος ,Αυταρχικός ,Ψυχρός Βίαιος . Η Νέα Παιδαγωγική

- Πρόκειται για μια νέα παιδαγωγική μέθοδο, που στηρίζεται σε εμπειρικούς τρόπους προσέγγισης της γνώσης. Τα παιδιά δηλαδή μαθαίνουν μέσα από τις εμπειρίες και τις αισθήσεις τους (βλέπουν τα καινούρια πράγματα, τα αγγίζουν, τα ζωγραφίζουν, κλπ) και με τον τρόπο αυτό αφομοιώνουν καλύτερα τις νέες γνώσεις. Αυτό θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως το γνωστικό μέρος της νέας μεθόδου. - Η νέα παιδαγωγική μέθοδος όμως αφορούσε και τις σχέσεις των μαθητών με τους δασκάλους τους. Ο δάσκαλος στεκόταν με αγάπη και κατανόηση απέναντι στην ευαισθησία των παιδιών, ακόμη και στα παιχνίδια ή τις αταξίες τους, και ανέπτυσσε πιο ουσιαστικές σχέσεις και επικοινωνία με τους μαθητές του. Αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το ψυχολογικό μέρος της νέας μεθόδου.

Στην προκειμένη περίπτωση ο δάσκαλος της Τετάρτης τάξης του Δημοτικού, από τη μια μεριά αναγγέλλει ότι θα εφαρμόσει τις νέες παιδαγωγικές μεθόδους που είχε σπουδάσει στην Αθήνα, αλλά από την άλλη μεριά δεν τις εφαρμόζει στην τάξη στο σύνολό τους. Θα λέγαμε ότι ακολουθεί το γνωστικό μέρος (παρακινεί τα παιδιά να χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους και να μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία τους), ενώ φαίνεται να απορρίπτει το ψυχολογικό ή συναισθηματικό μέρος (εφόσον τους φέρεται με μεγάλη σκληρότητα και αυστηρότητα, δέρνοντάς τους αλύπητα). Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται τη διαφορά της νέας μεθόδου σε σχέση με τις παλαιότερες και θεωρούν ότι η Νέα Παιδαγωγική είναι η γυναίκα του δασκάλου τους (προσωποποίηση). Εξάλλου η απορία των παιδιών για το ποια είναι η Νέα Παιδαγωγική είναι μια έμμεση κριτική για τη στάση του δασκάλου.

Παλαιότερες παιδαγωγικές μέθοδοι - Η Νέα Παιδαγωγική έρχεται σε αντίθεση με παλαιότερες μεθόδους οι οποίες στηρίζονταν σε έναν εγκεφαλικό τρόπο προσέγγισης της γνώσης. Δηλαδή τα παιδιά αποκτούσαν νέες γνώσεις, αποστηθίζοντας κομμάτια του βιβλίου χωρίς καλά καλά να καταλαβαίνουν τι διαβάζουν. Αυτή η μέθοδος στις μέρες μας θεωρείται εντελώς παρωχημένη (=ξεπερασμένη) και απαρχαιωμένη. - Επιπλέον, στηρίζονταν στην εντελώς αυταρχική και καταπιεστική συμπεριφορά του δασκάλου απέναντι στους μαθητές, χωρίς ίχνος κατανόησης ή ευαισθησίας απέναντι στην ηλικία τους και τις παιδικές ζαβολιές τους. Συχνά μάλιστα ο δάσκαλος τιμωρούσε τους μαθητές ή τους έδινε ξύλο.

Συνοπτικά:

Η Νέα Παιδαγωγική:

Αρχές Νέας Παιδαγωγικής

Βάση κάθε μάθησης είναι η εμπειρία και η πράξη

Το σχολείο μετατρέπεται σε εργαστήριο Αυτενεργός δράση του μαθητή και πρωτοβουλία

Το παιχνίδι υποκινεί τα ενδιαφέροντα του μαθητή

ψυχικές βάσεις για την ολόπλευρη καλλιέργειά του και την ελεύθερη ανάπτυξη του.

Ο δάσκαλος είναι καθοδηγητής κι εμψυχωτής

Παλιά παιδαγωγική: αποστήθιση αυταρχική και καταπιεστική συμπεριφορά του

δασκάλου απέναντι στους μαθητές, χωρίς ίχνος κατανόησης ή ευαισθησίας

Στάση δασκάλου: • μας έδερνε κατάσαρκα με το βούρδουλα Βία • μας έδινε βουρδουλιές στ' αυτιά, ωσότου έβγαινε αίμα. • αταξίες δε θέλει, μήτε γέλια, μήτε φωνές στο διάλειμμα· και σταυρό τα χέρια. • «Δε λέω λόγια, θα δείτε έργα!» Απειλές

. • μας ξεκούμπωνε, μας κατέβαζε τα πανταλονάκια • Μα για να καταλάβετε καλύτερα, να κρατάει καθένας σας κι από ένα αυγό· όποιος δεν έχει αυγό, ας φέρει βούτυρο!

Σχέσεις παιδιών / γονιών Από τη μια μεριά βλέπουμε την τρυφερή και ευαίσθητη στάση της μάνας, η οποία προσπαθεί να εμψυχώσει και να στηρίξει το μικρό παιδί στην καινούρια εμπειρία της ζωής του (πρώτη μέρα στο Δημοτικό Σχολείο) κρεμώντας στο λαιμό του το χρυσό σταυρουλάκι της βάφτισης και δίνοντάς του να μυρίζει ένα κλωνί βασιλικό. Από την άλλη μεριά βλέπουμε την αυστηρή και ψυχρή στάση του πατέρα του. Ο πατέρας παρουσιάζεται δυναμικός και σοβαρός, αλλά ποτέ δεν έχει δείξει στο παρελθόν την παραμικρή τρυφερότητα στο γιο του. Έτσι, όταν τον χαϊδεύει για πρώτη φορά, την ημέρα που τον συνοδεύει στο σχολείο, ο μικρός μένει έκπληκτος και απορεί. Η ξαφνική και απρόσμενη κίνηση τρυφερότητας του πατέρα αντί να τον αποφορτίσει (= να τον χαλαρώσει) τον τρομάζει και τον κάνει να αισθανθεί σύγχυση, διότι κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί.

Πρόκειται για μία παλαιότερη αντίληψη αγωγής σύμφωνα με την οποία οι γονείς (και ιδιαίτερα ο πατέρας) αποφεύγουν τις εκδηλώσεις αγάπης και τρυφερότητας απέναντι στα παιδιά τους, τα κρατούν σε απόσταση και τους επιβάλλουν πειθαρχία. Έχουμε ένα μοντέλο πατριαρχικής οικογένειας, όπου ο πατέρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος και εξουσιαστής όλων.

Αφηγηματικοί Τρόποι: Περιγραφή Υπάρχουν σύντομες περιγραφές του μικρού παιδιού πριν πάει στο σχολείο, του πρώτου δασκάλου, και του δασκάλου της τετάρτης Δημοτικού, που κάνουν το κείμενο πιο παραστατικό και ζωντανό. Διάλογος ανάμεσα στον πατέρα και τον πρώτο δάσκαλο ανάμεσα στο μικρό μαθητή και το δάσκαλο της τετάρτης.. μας πληροφορεί για τη συναισθηματική κατάσταση των ηρώων, το ύφος τους , κάνει το κείμενο πιο ζωντανό και παραστατικό

Αφήγηση : - Επειδή αφηγείται σε α΄ πρόσωπο (εγώ) λέγεται πρωτοπρόσωπη και μας επιτρέπει να χαρακτηρίσουμε το κείμενο ως αυτοβιογραφικό - παρουσιάζει τα γεγονότα με χρονολογική σειρά. - Επειδή συμμετέχει στην ιστορία την οποία αφηγείται είτε ως πρωταγωνιστής (είτε ως παρατηρητής ή αυτόπτης μάρτυρας) λέγεται ομοδιηγητικός αφηγητής

Σχήματα λόγου: Μεταφορές – παρομοιώσεις – προσωποποίηση «Μια μέρα έδεσα κόμπο την καρδιά μου» (μεταφορά) «ήμουν σαν μικρό καταστολισμένο σφαγάρι» (παρομοίωση) «»Είχε φέρει μαζί του τη Νέα Παιδαγωγική. Θαρρούσαμε πως θαταν καμιά νέα γυναίκα και την έλεγαν Παιδαγωγική.» (προσωποποίηση)

Ύφος-Γλώσσα:

ΥΦΟΣ

Απλό, άμεσο, ειρωνικός τόνος, χιουμοριστικά στοιχεία

ΓΛΩΣΣΑ

Απλή, δημοτική, στρωτή, ευχάριστη, με πολλά ιδιωματικά στοιχεία (ή ιδιωματισμούς), δηλαδή στοιχεία της τοπικής διαλέκτου που στην προκειμένη περίπτωση είναι η κρητική (πχ τυλιγαδίζουν, αντρειευούμουν, μυρίζουμαι, κλπ)

Ειρωνεία -κι είχε φέρει, λέει, μαζί του τη Νέα Παιδαγωγική. - — Πού είναι, κυρ δάσκαλε, ρώτησα, η Νέα Παιδαγωγική; γιατί δεν έρχεται στο σκολειό; Μα για να καταλάβετε καλύτερα, να κρατάει καθένας σας κι από ένα αυγό· όποιος δεν έχει αυγό, ας φέρει βούτυρο! -Ο θαλασσοπόρος και εξερευνητής Χριστόφορο Κολόμβο προσπαθεί να αποδείξει πως ναι μεν αυτό που έκανε ήταν εύκολο, αλλά εύκολο, επίσης, ήταν και το στήσιμο ενός βρασμένου αυγού στο τραπέζι. Όταν οι συνδαιτυμόνες απάντησαν ότι είναι αδύνατον το αυγό να σταθεί όρθιο, ο Κολόμβος πήρε στα χέρια ένα βρασμένο αυγό και σπάζοντάς το ελαφρά το έστησε. «Βλέπετε», τους είπε, «η σκέψη είναι δύσκολη». Ο δάσκαλος απαιτεί από τους μαθητές να του φέρουν φαγώσιμα δώρα

Χιούμορ -όταν αναφέρεται στο δάσκαλο της α΄ τάξης και τον φαντάζεται με κέρατα - Όταν αναφέρεται στη Νέα Παιδαγωγική και την ταυτίζει με γυναίκα.

Νέα Παιδαγωγική

Περίληψη

Τα συναισθήματα του νεαρού Ν. Καζαντζάκη τη μέρα που πρόκειται να πάει για πρώτη

φορά στο σχολείο είναι ανάμεικτα. Από τη μια νιώθει χαρούμενος και ανυπόμονος να βιώσει

αυτή την πρωτόγνωρη εμπειρία, καπό την άλλη αισθάνεται φόβο για το άγνωστο του

σχολείου. Η ευχή της μάνας του και η παρουσία του πατέρα του του δίνει την αίσθηση της

στήριξης και της προστασίας.

Πλησιάζοντας όλο και περισσότερο στο σχολείο, ο φόβος και η αγωνία κορυφώνονται. Ο

δάσκαλος φάνηκε στο κατώφλι κρατώντας μια μακριά βίτσα, το "κορυφαίο παιδαγωγικό

εργαλείο". Άσχημος και αυστηρός ης προς τη μορφή. Οι συστάσεις ακολούθησαν με το

δάσκαλο, ο οποίος καθησύχασε τον καπετάν Μιχάλη, ότι ο γιος του θα λάμβανε την

καλύτερη παιδαγωγική με τη βοήθεια της «βίτσας». Ο Διευθυντής του σχολείου είχε έρθει

με σπουδές από την Αθήνα και υιοθετούσε τη «Νέα Παιδαγωγική». Κάθε φορά που κάποιος

μαθητής έκανε φασαρία τους ξεκούμπωνε τα παντελονάκια και ξεκινούσε τις βουρδουλιές,

τα χτυπήματα με τη βίτσα μέχρι να βγει αίμα.

Κάποια μέρα, ο νεαρός Ν. Καζαντζάκης σήκωσε το χέρι του, για να ρωτήσει το δάσκαλο

σχετικά με την ύπαρξη της «Νέας Παιδαγωγικής» (Πού είναι, κυρ δάσκαλε, ρώτησα, η Νέα

Παιδαγωγική; γιατί δεν έρχεται στο σχολειό;). Στο άκουσμα αυτής της απορίας ο δάσκαλος

αφήνιασε. Τον αποκάλεσε αυθάδη, τον διέταξε να ξεκουμπώσει το παντελόνι του και ξεκί-

νησε την εφαρμογή της «Νέας Παιδαγωγικής», τα χτυπήματα, τις βουρδουλιές. Πέρα από τη

βάναυση παιδαγωγική συμπεριφορά του, ο δάσκαλος ήταν και πονηρός, λέγοντας στους

μαθητές του να φέρουν μαζί τους αυγά ή βούτυρο, προκειμένου να καταλάβουν «καλύτερα»

πώς ανακάλυψε ο Χριστόφορος Κολόμβος την Αμερική.

Βασική ιδέα Το κείμενο αναφέρεται στις οδυνηρές εμπειρίες του Ν. Καζαντζάκη από αυταρχικές

παιδαγωγικές αντιλήψεις και πρακτικές που ανήκουν πλέον στο παρελθόν.

Τύποι αφήγησης (είδος) i. Αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο

Έχει τη δύναμη της προσωπικής μαρτυρίας, εξασφαλίζει αμεσότητα, πειστικότητα και αληθοφάνεια στην αφήγηση, της προσδίδει εμπιστευτικό, εξομολογητικό χαρακτήρα.

iii. Αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο

Ο αφηγητής είναι παντογνώστης ή γνωρίζει κάποια πράγματα. Δημιουργεί την αίσθηση της αντικειμενικότητας, της αποστασιοποίησης από

τα γεγονότα.

Βαθμός συμμετοχής του αφηγητή στην ιστορία (τύπος αφηγητή) α) Ομοδιηγητικός αφηγητής Αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο. Ο αφηγητής μετέχει στην ιστορία. β) Ετεροδιηγητικός αφηγητής Αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο. Ο αφηγητής δεν μετέχει καθόλου ως πρόσωπο στην ιστορία που αφηγείται.

Τύποι αφήγησης (είδος) i. Αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο

Έχει τη δύναμη της προσωπικής μαρτυρίας, εξασφαλίζει αμεσότητα, πειστικότητα και αληθοφάνεια στην αφήγηση, της προσδίδει εμπιστευτικό, εξομολογητικό χαρακτήρα.

iii. Αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο

Ο αφηγητής είναι παντογνώστης ή γνωρίζει κάποια πράγματα. Δημιουργεί την αίσθηση της αντικειμενικότητας, της αποστασιοποίησης από

τα γεγονότα.

Βαθμός συμμετοχής του αφηγητή στην ιστορία (τύπος αφηγητή) α) Ομοδιηγητικός αφηγητής Αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο. Ο αφηγητής μετέχει στην ιστορία. β) Ετεροδιηγητικός αφηγητής Αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο. Ο αφηγητής δεν μετέχει καθόλου ως πρόσωπο στην ιστορία που αφηγείται.